Ceo Program

PROGRAM STUDIJA OPŠTE KNJIŽEVNOSTI I TEORIJE KNJIŽEVNOSTI
UNIVERZITET U BEOGRADU – FILOLOŠKOG FAKULTETA
Izvor: http://www.fil.bg.ac.rs/katedre/opsta/programi%20predmeta.html
Opšta književnost i teorija književnosti I
UNIVERZITET U BEOGRADU
Filološki fakultet
Odsek za opštu književnost i teoriju književnosti
Naziv: ANTIČKE POETIKE I
Predavač: Dr Kornelije Kvas

Tip kursa Obavezni jednosemestralni (3 ESPB bodova) za studente grupe 08 (Opšta književnost
(obavezni, i teorija književnosti).
izborni): Izborni jednosemestralni (3 ESPB bodova) za ostale studente.
Semestar: I semestar studija
Fond časova: 15 časova (2 x 45 minuta = 90 minuta po času)
Kratak opis: Cilj kursa je ovladavanje osnovnim znanjima iz oblasti antičke misli o književnosti i
umetnosti kako bi se student osposobio za razumevanje antičkog shvatanja sveta,
društva, kulture, umetnosti, a posebno književnosti, kao temelja kasnijih književno-
teorijskih shvatanja.
Program Platonov dijalektički metod
kursa / Platon o nadahnuću
Syllabus: Platonovo shvatanje lepote i ljubavi
Platonova argumentacija osude pesništva
Platonovo razmatranje pesništva kao vaspitnog instrumenta
Platonova kritika pesništva kao posebnog umetničkog oblika, zasnovana na
analizi stila i forme
Platon o podražavanju
Platon o istinitosti pesništva
Funkcije pesništva
Ispitni Za polaznike kursa ispit se sastoji od pismenog rada. Rad učestvuje u oceni sa 50%
zahtevi: (do 50 poena). Preostalih 50% (do 50 poena) student dobija: za prisustvo na
predavanjima (do 30 poena), za učešće u diskusijama, eseje i za studentske referate
(do 20 poena). Student je obavezan da prisustvuje na minimum 75 % časova.
Ocena ispita je numerička (5-10):

0-50 poena = 5
51-60 poena = 6
61-70 poena = 7
71-80 poena = 8
81-90 poena = 9
91-100 poena = 10
Kurs donosi 3 boda (u okviru ESPB kredita).
1
Obavezna 1. Platon, Ijon.
literatura: 2. Platon, Gozba.
3. Platon, Fedar, Uvodni razgovor (227a-257b).
4. Platon, Država, II, III, X knjiga.
Referentna Miloš Đurić, "Platon", u knjizi Istorija helenske književnosti, Beograd, 1990,
literatura: str. 523-551.
Albin Lesky, “Platon i Akademija”, u knjizi Povijest grčke književnosti,
Zagreb 2001, str. 497-535.
Hans-Georg Gadamer, „Platon i pesnici“, u knjizi Filozofija i poezija, izbor
Milo Lompar, Beograd, Službeni list SRJ, 2002, str. 7-26.
Anica Savić Rebac, "Sokrat i tragedija ili etičko-politička pozadina Platonove
estetike", u knjizi Antička estetika i nauka o književnosti, Beograd, 1965, str. 112-
127.
Anica Savić Rebac, "Platonova poetika", u knjizi Antička estetika i nauka o
književnosti, Beograd, 1965, str. 150-187.
Ernesto Grasi, Teorija o lepom u antici, Beograd, 1974.
DODATNA LITERATURA
1. Grube, G.M.A, Plato’s Thought, London, Methuen@Co Ltd, 1970.
2. Russell, D. A, i Winterbottom, M, (urednici), Ancient Literary
Criticism, Oxford, Clarendon Press, 1972.
3. Atkins, J.W.H, Literary Criticism in Antiquity, Gloucester, Mass, 1961.
Filološki fakultet
Naziv: ANTIČKE POETIKE II

Tip kursa Obavezni jednosemestralni (3 ESPB bodova) za studente grupe 08 (Opšta
(obavezni, izborni): književnost i teorija književnosti).
Izborni jednosemestralni (3 ESPB bodova) za ostale studente.
Semestar: II semestar studija
Kratak opis: Cilj kursa je ovladavanje osnovnim znanjima iz oblasti antičke misli o
književnosti i umetnosti kako bi se student osposobio za razumevanje antičkog
shvatanja sveta, društva, kulture, umetnosti, a posebno književnosti, kao temelja
kasnijih književno-teorijskih shvatanja.
Program / Syllabus: Aristotelov logički metod
Aristotel o podražavanju
Aristotel o komediji
Aristotelova definicija tragedije i problem katarze
Kvalitativni delovi tragedije
Aristotel o hamartiji
Vrste prepoznavanja i uputstva pesniku
Pojedini pesnički problemi i njihova rešenja
2
Prvenstvo tragedije u odnosu na ep
10. Temelji Horacijeve poetike
11. Horacijeva uputstva pesniku
12. O uzvišenom i pet uslova postizanja uzvišenog
13. Kvintilijan o formi pesničkog dela
14. Kvintilijan o stvaralačkom podražavanju
15. Antičke poetike i istina pesništva
Ispitni zahtevi: Za polaznike kursa ispit je usmeni i učestvuje u oceni sa 50% (do 50 poena).
Preostalih 50% (do 50 poena) student dobija: za prisustvo na predavanjima (30
poena), za učešće u diskusijama, i studentske referate (do 20 poena). Student je
obavezan da prisustvuje na minimum 75 % časova.

0-50 poena = 5
51-60 poena = 6
61-70 poena = 7
71-80 poena = 8
81-90 poena = 9
91-100 poena = 10
Obavezna literatura: Aristotel, O pesničkom umeću.

Horacije, Druga knjiga pisama.
Pseudo-Longin, Spis o uzvišenom.
Kvintilijan, Obrazovanje govornika, VIII i X knjiga.
Referentna literatura: Aristotel, O pjesničkom umijeću, prevod i objašnjenja Zdeslav Dukat,
August Cesarec, Zagreb 1983.
Miloš Đurić, "Aristotel", u knjizi Istorija helenske književnosti, Beograd,
1990, str. 552-583.
Temat posvećen Aristotelovoj poetici, Književna smotra, 1978, br. 31-32,
str. 54-108.
10. Milan Budimir, Miron Flašar, "Pisma o književnosti" i "Pismo Pisonima",
u knjizi Pregled rimske književnosti, Beograd, 1991, str. 360-362, i 362-365.
11. Milan Budimir, Miron Flašar, "Kvintilijanov život i izgubljena dela" i
"Obrazovanje besednika", u knjizi Pregled rimske književnosti, Beograd, 1991,
str. 513-515, i 515-517.
12. Ernesto Grasi, Teorija o lepom u antici, Beograd, 1974.
DODATNA LITERATURA
4. Grube, G. M. A, The Greek and Roman Critics, London, Methuen&Co

Ltd, 1968.
5. Butcher, S. H, Aristotle’s Theory of Poetry and Fine Art, New York,
Dover Publications, 1951.
6. Russell, D. A, i Winterbottom, M, (urednici), Ancient Literary
Criticism, Oxford, Clarendon Press, 1972.
7. Ross, David, Aristotle, London, Methuen& Co. Ltd, 1966.
8. Brink, C. O, Horace on poetry, Cambridge UP, 1971.
3
9. Atkins, J.W.H, Literary Criticism in Antiquity, Gloucester, Mass, 1961.
Filološki fakultet
Školska 2009/10. Studenti Katedre za opštu književnost i teoriju književnosti (grupa 08)
godina
Naziv kursa: Tragički junak

Tip kursa Izborni jednosemestralni (3 ESPB boda) za studente grupe 08 (Opšta književnost i teorija
(obavezni, izborni): književnosti)
Izborni jednosemestralni (3 ESPB boda) za ostale studente
Semestar: 1. semestar studija
Predmet: Teorija književnosti
Fond časova 15 časova (2 x 45 minuta = 90 minuta po času)
Kratak opis kursa: Cilj kursa je ovladavanje osnovnim književno-teorijskim znanjima o tragičkom junaku
književnih dela antike. Ishod kursa jeste primena stečenih teorijskih znanja u
razumevanju funkcionisanja antičke tragedije i epa.
Program kursa / Silabus Tragička misao u antičkoj Grčkoj
Homerovi epovi i tragika junaka
Ahilej i tragičnost ratničkog ideala
Hektorova tragedija
Aristotel o tragičkom junaku
Aristotel o krivici tragičkog junaka
Etika i tragika
Tragički junak i oblici izazivanja tragičkog páthosa
Fabula i karakter tragičkog junaka
10. Hegelovo viđenje tragičkog junaka
11. Ničeovo razumevanje tragičkog junaka
12. Metafizičke sile i tragički junak
13. Individualnost tragičkog junaka
14. Strast kao pokretač postupaka junaka
15. Tragički junak u antičkom epu i tragediji
Ispitni zahtevi: Za polaznike kursa ispit se sastoji od pismenog rada. Rad učestvuje u oceni sa oko
50% (do 50 poena). Preostalih 50% (do 50 poena) student dobija: za prisustvo na
predavanjima (do 30 poena), za studentske referate, eseje i aktivno učešće na času (do
20 poena). Student je obavezan da prisustvuje na minimum 75 % časova.

0-50 poena = 5
51-60 poena = 6
61-70 poena = 7
71-80 poena = 8
81-90 poena = 9
91-100 poena = 10
4
Obavezna literatura: Aristotel, O pjesničkom umijeću, prevod i objašnjenja Zdeslav Dukat,
August Cesarec, Zagreb 1983.
Seth L. Schein, Smrtni junak, Zagreb, Globus, 1989.
R. D. Dawe, „Neka razmišljanja o ate i hamartiji“, Književna smotra,
1978, br. 31-32, str. 86-103.
Hegel, "O tragediji", u knjizi Teorija tragedije, priredio Zoran Stojanović, Beograd,
Nolit, 1984, str. 38-57.
Niče, Rođenje tragedije, Beograd, BIGZ, 1983, str. 27-138.
Anica Savić-Rebac, "Mistična i tragična misao kod Grka", u knjizi Teorija tragedije,
priredio Zoran Stojanović, Beograd, Nolit, 1984, str. 196-209.
Alfred Veber, "Metafizika klasične tragedije i tragičnoga", u knjizi Teorija tragedije,
priredio Zoran Stojanović, Beograd, Nolit, 1984, str. 210-231.
Pol Riker, "Zli bog i `tragična` vizija egzistencije", u knjizi Teorija tragedije, priredio
Zoran Stojanović, Beograd, Nolit, 1984, str. 325-340.
Alfred Veber, "Eshil", u knjizi Teorija tragedije, priredio Zoran Stojanović, Beograd,
Nolit, 1984, str. 447-474.
10. Albin Leski, "Sofokle", u knjizi Teorija tragedije, priredio Zoran Stojanović, Beograd,
Nolit, 1984, str. 475-509.
11. Žaklin de Romiji, "Euripid ili tragedija strasti", u knjizi Teorija tragedije, priredio
Zoran Stojanović, Beograd, Nolit, 1984, str. 510-537.
Biblijska praistorija i Mojsijevo Petoknjižje
1. Biblijska književnost i opšta književnost. Imena: Biblija/Sveto pismo i Zakon/Savez/Zavet (Božji).

Poredak knjiga u Bibliji i u Petoknjižju/Zakonu.
2. Istorijska pozadina Mojsijevih priča.
3. Knjiga Postanje: izvorni zakonodavni savez i mogućnosti njegove obnove.
4. Knjiga Izlazak: obnova Božjeg saveza sa celim narodom
5. Knjiga Levitska: zakoni savezništva s Bogom
6. Knjiga Brojevi: od pustinje ka Zemlji Saveza i zakonima za nju.
7. Knjiga Zakon ponovljeni: Mojsijevi oproštajni govori o smislu savezništva s Bogom u duhu ljubavi.
8. Biblijska prapovest (Knj. Postanje 1–11): stvaranje sveta i čoveka (1–2).
9. Rajska sloboda i njena iskušenja (Knj. Post. 3–4).
10. Prapovesni rodoslovi u 5, 10 i 11 gl. Knj. Post. kao najstarije književne forme i vezivni
svetopisamski oblici.
11. Pretpotopna kriza čovečanstva, Potopna kazna, poslepotopna obnova saveza s Bogom (Knj. Post.
6–9).
12. Vavilonska imperijalna kriza čovečanstva. Blagost kazne: podela na različite jezike (Knj. Post. 11).
13. Ulazak u istoriju: Obnova saveza s Avramom i njegovim potomstvom (Knj. Post. 12–50).
14. Avramovski životni oblik: čistota samopožrtvovanja (Knj. Post. 12–25).
15. Ponovljeno obećanje Isaku i Jakovu (Knj. Post. 26 i 28) i nastavak Mojsijevih priča.
Obavezna lektira i literatura
1. Mojsije sin Amrama Levita, Knjiga Postanja, str. 9–220, Sveto pismo Staroga Zaveta, knj.
1: Knjiga Postanja, uporedni prevod sa jevrejskog (MT) i grčkog (LXX) sa kraćim sholijama
(=objašnjenjima) episkopa Atanasija (Jevtića), izdaju manastiri: Hilandar, Studenica, Dečani i
Tvrdoš, Beograd, 2004.
2. Mojsije sin Amrama Levita, Prva, Druga, Treća, Četvrta i Peta knjiga Mojsijeva, str. 1–
201, Biblija ili Sveto pismo: Stari zavjet, preveo Đuro Daničić, Britansko i inostrano biblijsko
društvo, Beograd, 1981.
5
3. Wilfrid Harrington, “Svijet u kojem je nikao Izrael”, str. 22–30; “Patrijarsi”, str. 30–38;
“Pentateuh”, str. 117–162; “Deuteronomistička povijest”, str. 163–173; sve to u: Wilfrid
Harrington, Uvod u Stari zavjet, Spomen obećanja, preveo Mato Zovkić, 2. izd. Kršćanska
sadašnjost, Zagreb, 1987.
4. Adalbert Rebić, Biblijska prapovijest (Post 1–11), str. 13–262, egzegetsko-teološka obrada
prvih jedanaest poglavlja Knjige Postanka s uvodom u Mojsijevo Petoknjižje, Kršćanska
Sadašnjost, Zagreb, 1970.
5. Derek Kidner, Postanak, str. 15–230, preveo Tomislav Jonke, Dobra Vest, Novi Sad, 1990.
TEME ZA PISMENI ISPIT NAKON JEDNOSEMESTRALNOG KURSA

iz Biblijske književnosti:
Biblijska praistorija i Mojsijevo Petoknjižje
16. Književni značaj Biblije i imena: Biblija/Sveto pismo i Zakon/Savez/Zavet (Božji).

17. Genealoška forma i uvodna biblijska priča o postanju Neba i Zemlje.
18. Priča o Raju kao etiološka naracija.
19. Tipologija Božjeg savezništva sa čovekom u priči o Adamu i Evi.
20. Genealogija Kajinovog roda i njena narativna proširenja o udaljavanju Kajinovića od Božjeg
zakona za čoveka.
21. Tipologija Božjeg udovoljavanja čovekovim egzistencijalnim potrebama u priči o obnovi Božjeg
saveza s Nojem.
22. Etiološka priča o Noju i njegovim sinovima posle Potopa.
23. Poslednja etiološka priča biblijske praistorije o vavilonskoj imperijalnoj krizi čovečanstva i o
njegovoj podeli na različite jezike.
24. Tipologija obnavljanja bogočovečanskog savezništva u obnovi Božjeg saveza s Avramom.
25. Avramovski životni oblik kao tipična religiozna egzistencija biblijske istorije: čistota
samopožrtvovanja.
26. Genealogija Avramovog roda i priča o obnovi Božjeg saveza s Mojsijem.
27. Mojsijev zakon čistote i svetosti i tipologija religiozne egzistencije u istoriji patrijarha.
6. Mojsije sin Amrama Levita, Knjiga Postanja, str. 9–220, Sveto pismo Staroga Zaveta, knj.
1: Knjiga Postanja, uporedni prevod sa jevrejskog (MT) i grčkog (LXX) sa kraćim sholijama
(=objašnjenjima) episkopa Atanasija (Jevtića), izdaju manastiri: Hilandar, Studenica, Dečani i
Tvrdoš, Beograd, 2004.
7. Mojsije sin Amrama Levita, Prva, Druga, Treća, Četvrta i Peta knjiga Mojsijeva, str. 1–
201, Biblija ili Sveto pismo: Stari zavjet, preveo Đuro Daničić, Britansko i inostrano biblijsko
društvo, Beograd, 1981.
8. Wilfrid Harrington, “Svijet u kojem je nikao Izrael”, str. 22–30; “Patrijarsi”, str. 30–38;
“Pentateuh”, str. 117–162; “Deuteronomistička povijest”, str. 163–173; sve to u: Wilfrid
Harrington, Uvod u Stari zavjet, Spomen obećanja, preveo Mato Zovkić, 2. izd. Kršćanska
sadašnjost, Zagreb, 1987.
9. Adalbert Rebić, Biblijska prapovijest (Post 1–11), str. 13–262, egzegetsko-teološka obrada
prvih jedanaest poglavlja Knjige Postanka s uvodom u Mojsijevo Petoknjižje, Kršćanska
Sadašnjost, Zagreb, 1970.
10. Derek Kidner, Postanak, str. 15–230, preveo Tomislav Jonke, Dobra Vest, Novi Sad, 1990.
Rimska književnost
1. Rimska književnost. Pripovedni heksametarski tekstovi: junački ep (Vergilijeva Eneida) i epilij

(Katulova Svadba Peleja i Tetide, Ovidijeve Metamorfoze).
6
2. Rimska književnost. Pripovedni heksametarski tekstovi: idila (Vergilijeve Bukolike), satira
(Horacijevi Govori i Pisma) i poučno-mudrački tekstovi (Lukrecijev O prirodi i Vergilijev
Georgike).
3. Rimska književnost. Elegijski tekstovi: erotsko-poetski (Katulovi, Tibulovi, Propercijevi i
Ovidijevi), etiološki pripovedni (Ovidijev Kalendar praznika), socijalno-politički referentni
(epigrami Katulovi i Marcijalovi) i tužbalice (Ovidijeve).
4. Rimska književnost. Melički monodijski tekstovi: socijalno, politički i patriotski referentni i
erotsko-poetski (Katulovi i Horacijevi).
5. Rimska književnost. Jambički tekstovi: rugalice (Katulove i Horacijeve) i basna (Fedrova).
Komički dramski tekstovi Plauta i Terencija.
6. Rimska književnost. Versifikaciono nevezani tekstovi: menipska satira, dijalozi, logoi, epistole;
pripovedni tekstovi: biografije (Nepotove), roman (Petronijev i Apulejev), istorija.
7. Prvobitni sinkretizam u narodnom pesništvu i zapadnoevropska srednjovekovna narodna lirsko-
epska poezija (keltska i skandinavska: pohvalne, pogrdne, ubojne pesme, tužbalice, balade,
mitološke i mitološko-didaktičke pesme).
8. Narodna junačka epika (keltska, skandinavska, germanska, anglosaksonska, vizantijska, francuska,
španska, nemačka, slovenska).
9. Srednjovekovna religiozna književnost. Religiozna lirika: vizantijska liturgička himnika (silabičko-
akcenatska ritmika: kondaci, kanoni), latinska crkvena lirika.
10. Srednjovekovna religiozna književnost: biblijske transpozicije, žitija svetih (vizantijske
hagiografije, latinske i zapadnoevropske legende), crkvena drama (liturgije, antifoni, tropi,
liturgijske drame, misterijske igre), homiletika, crkvena epistolografija, moralna didaktika, crkvene
istorije i hronike.
11. Srednjovekovna svetovna lirika: vizantijska profana (neliturgička) lirika (antička metrika, politički
stih), latinska lirika vaganata (golijarda).
12. Srednjovekovna svetovna lirika: kurtoazna lirika trubadura (kancona, sirventes, plač, tencona,
pastorala, alba), truvera i minezengera (pravac pod uticajem narodne lirike, pravac pod uticajem
provansalske lirike, sinteza tih pravaca, špruh); građanska lirika (majsterzang) i narodna lirika
(balade, romanse, ljubavne, obredne i dr. pesme).
13. Srednjovokovni roman i novela: vizantijski roman; antički, keltski, vizantijsko-poznogrčki i lokalni
sižei srednjovekovnog zapadnoevropskog viteškog romana.
14. Srednjovekovna svetovna drama, satira i didaktika. Svetovna drama: misterije, mirakli, farse, soti,
pokladne igre i moraliteti. Svetovna satira i didaktika: fablio, švank, “Roman o liscu”, “Roman o
ruži”. Moralna didaktika: “Razumevanje”, “Vizija o Petru oraču”.
15. Srednjovekovna svetovna proza: naučna didaktika (Fiziolog, vizantijska kosmografija, čuda prirode
[Lucidarij], Lapidarij, ogledala i slike sveta), epistolografija, istoriografija (vizantijska
istoriografija, latinske manastirske hronike, hronike krstaških ratova, pregledi svetske ili nacionalne
istorije).
Obavezna sekundarna literatura
1. Vladimir Vratović, “Rimska književnost”, str. 190–312, u: Povijest svjetske književnosti, knj. 2,
Mladost, Zagreb, 1977.
2. Radoslav Katičić, “Bizantska književnost”, str. 313–345.u: Povijest svjetske književnosti, knj. 2,
3. Dimitrije Bogdanović, “Predgovor” (Bekovim “Putevima vizantijske književnosti”), str. 7–73, u:
Hans Georg Bek, Putevi vizantijske književnosti, Srpska književna zadruga, Beograd, 1967.
4. Hans Georg Bek, “Književnost” (vizantijska), str. 135–205, u: Vizantijski milenijum, preveo Ranko
Kozić, Clio, Glas Srpski, Beograd / Banja Luka, 1998.
7
5. Viktor Žirmunski, “Istorija zapadno-evropskih književnosti, Rani srednji vek”, str. 5–178, u:
Istorija zapadno-evropskih književnosti, u redakciji V. M. Žirmunskog, napisali M. P. Aleksejev,
V. M. Žirmunski, S. S. Mokuljski i A. A. Smirnov, preveo Milan Kašanin, Nolit, Beograd, 1956.
6. Stjepan Hosu, “Srednjovjekovna latinska književnost”, str. 347–403, u: Povijest svjetske
književnosti, knj. 2, Mladost, Zagreb, 1977.
Stare književnosti: istočne (egipatska, mesopotamska, jevrejska) i helenska

(zaključno sa helenističkom i novozavetnom)
1. Stara egipatska književnost. Religiozno-referentni tekstovi: Tekstovi piramida, Tekstovi sarkofaga i
Knjiga mrtvih.
2. Stara egipatska lirika: religiozno-poetski tekstovi (himne), erotsko-poetski tekstovi (ljubavne
pesme).
3. Stara egipatska poučno-mudračka književnost: pouke. Stari egipatski novelističko-pripovedni
tekstovi: priče i bajke.
4. Stara mesopotamska književnost. Religiozno-referentni tekstovi: Enuma eliš, Inanin silazak u
podzemni svet i Pripovetka o potopu.
5. Stari mesopotamski junačko-epski pripovedni tekstovi: Ep o Gilgamešu.
6. Stari mesopotamski religiozno-poetski tekstovi: pokajničke molitve, himne kralju, himne
hramovima, himne bogovima, tužbalice, basme. Stari mesopotamski poučno-mudrački tekstovi:
pouke i Pesma o pravednom patniku. Novelističko-pripovedni tekstovi: Pripovest o siromahu iz
Nipura.
7. Stara jevrejska književnost. Religiozno-referentni tekstovi: Petoknjižje. Religiozni proročki
tekstovi: Knjiga proroka Isaije.
8. Stari jevrejski religiozno-poetski tekstovi: Psalmi i Plač. Erotsko-poetski tekstovi: Pesma nad
pesmama.
9. Stari jevrejski poučno-mudrački tekstovi: Knjiga o Jovu, Knjiga Propovednikova, Priče
Solomonove. Stari jevrejski junačko-epski pripovedni tekstovi: Knjiga Isusa Navina, Knjiga o
sudijama, 1. i 2. knjiga Samuilova. Novelistički pripovedni tekstovi: Knjiga o Ruti, Knjiga o Toviji,
Knjiga o Juditi, Knjiga o Jestiri.
10. Stara grčka književnost. Pripovedni heksametarski tekstovi: Homerov junački ep (Ilijada i
Odiseja).
11. Stara grčka književnost. Heksametarski religiozno-poetski tekstovi: Hesiodova Teogonija.
Heksametarski poučno-mudrački tekstovi: Hesiodovi Dela i dani. Elegijski tekstovi: ratnički
propovedni, erotsko-poetski, socijalno-politički referentni, tužbalice. Jambički tekstovi: rugalice,
basna.
12. Stara grčka književnost. Monodijski melički tekstovi: socijalno, politički i patriotski referentni
(Alkejevi), erotsko-poetski (Sapfini). Horski melički tekstovi: partenije, treni, ditirambi, epinikije
(Pindarove).
13. Stara grčka književnost. Tragički dramski tekstovi (Eshilovi, Sofoklovi, Evripidovi). Komički
dramski tekstovi (Aristofanovi i Menandrovi).
14. Stara grčka književnost. Versifikaciono nevezani tekstovi: menipska satira, dijalozi (Platonovi,
Plutarhovi), logoi (retorički i filozofski) i epistole; pripovedni tekstovi: biografije (Plutarhovi
Uporedni životopisi), roman i istorija.
15. Novozavetna književnost kao stara grčko-hrišćanska književnost u rimsko doba. Religiozni
propovedni tekstovi: jevanđelja i Dela apostolska. Religiozni epistolarni tekstovi: Poslanice
apostola Pavla. Religiozni apokaliptički tekstovi: Otkrivenje apostola Jovana.
Obavezna sekundarna literatura
1. Svetozar Petrović, “Egipatska književnost”, str. 9–31, u: Povijest svjetske književnosti, knj. 1,
2. Erica Reiner, “Mezopotamska književnost”, str. 35–52, u: Povijest svjetske književnosti, knj. 1,
8
3. Eugen Werber, “Stara hebrejska književnost”, str. 53–84, u: Povijest svjetske književnosti, knj. 1,
4. Milivoj Sironić, “Dioba povijesti grčke književnosti”, “Pretklasično razdoblje”, “Klasično
razdoblje”, str. 7–157, u: Povijest svjetske književnosti, knj. 2, Mladost, Zagreb, 1977.
5. Damir Salopek, u: “Helenističko razdoblje”, str. 158–187, u: Povijest svjetske književnosti, knj. 2,
6. Džon Drejn, “Kako razumeti evanđelja”, str. 219–257; “Četiri Isusova portreta”, str. 258–288;
“Dela svetih apostola”, str. 342–354; “Po celom svetu”, str. 390–406; “Pavle misionar”, str. 407–
426; “Pavle pastir”, str. 427–457; “Poslanice iz zatvora”, str. 473–494; “Nada za budućnost”, str.
596–605, “Unutrašnji neprijatelji”, str. 606–617, u: Džon Drejn, Uvođenje u Novi zavet, prevela
Bogadana Đukić, Clio, Beograd, 2004.
Osnovni pojmovi nauke o književnosti I
Uvod u teoriju književnosti
Prvi deo
9
Uvod: Književnost i teorija književnosti
1. Književnost i teorija književnosti:

Književnost, literatura, poezija, pesništvo; Teorija/estetika; Književna teorija; Književna istorija;
književna kritika; Retorika; Poetika (poetika uopšte; deskriptivna, normativna, eksplicitna,
implicitna, poetika jednog pravca...); Komparativna (uporedna) književnost, opšta (svetska)
književnost
Literatura: Uvod, Kajzer str. 7-22.
Šira: Zoran Konstantinović, «Teorija književnosti» i «književne teorije». Razmatranje sa stanovišta
komparatiste, Književne teorije XX veka, Institut za književnost i umetnost, urednik dr Miloslav
Šutić, Beograd 2004, str. 19-44.
Voren i Velek, Teorija književnosti, Nolit.
Pravci proučavanja književnosti
2. Antičke poetike: Platon, Aristotel i Horacije (mimezis, Aristotelova definicija tragedije, pojam
katarze, sastavni delovi tragedije, dramska jedinstva, odnos epa i tragedije)
Lektira: Sofokle, Car Edip
Odlomci iz sledećih dela: Platon, Država, (Deseta knjiga); Aristotel, Poetika; Horacije, O
pesničkom umeću
Literatura: Škreb, Zdenko Osnovni pojmovi poetike (u povijesnom slijedu), Uvod u književnost,
Znanje, Zagreb, 1969, str. 221-248.
Šira: Književne teorije u Antici, M. Beker, Povijest književnih teorija, SN Liber, Zagreb, 1979.
3. Vizantijsko poimanje književnosti (vizantijska himnografija u svetlu viz. poimanja književnosti)
3. Poetike humanizma i renesanse: Frakastoro, Skaliđero, Kastelvetro (pojmovi mimezisa,

katarze, dramskih jedinstva, ep i tragedija)
Lektira: odlomci prema prir. J. Hristić
Škreb, Zdenko Osnovni pojmovi poetike (u povijesnom slijedu), Uvod u književnost, Znanje,
Zagreb, 1969, str. 221-248.
Šira: M. Pantić, ur. Poetika humanizma i renesanse, I-II.

4. Klasicizam: Boalo (pitanje nadahnuća, književnih rodova i odlike klasicističke poetike);
sukob starih i modernih – Š. Pero i N. Boalo.
Lektira: odlomci prema prir. J. Hristić

Škreb, Zdenko Osnovni pojmovi poetike (u povijesnom slijedu), Uvod u književnost, Znanje,
Zagreb, 1969, str. 221-248.
Šira: S. Vitanović: Poetika N. Boaloa i francuski klasicizam
5. Predromantizam i romantičarske poetike: Ruso, Sturm und Drang, romantizam u

Nemačkoj, Engleskoj i Francuskoj
Lektira: odlomci iz tekstova Šlegela, Vordsvorta, Šelija, Kolridža
Literatura: M. Beker, Romantizam i kasnije, Povijest književnih teorija, SN Liber, Zagreb, 1979,
str. 209-239.
6. Poetike realizma i naturalizma, književno-istorijski pozitivizam, larpurlartizam, simbolizam

Lektira: Zola, Eksperimentalni roman
10
Literatura: M. Solar, Pozitivizam i kritika pozitivizma, 209-212.
M. Beker, Romantizam i kasnije, Povijest književnih teorija, SN Liber, Zagreb, 1979, str. 209-239.
7. Avangardni pravci dvadesetog veka i škole imanentne analize: Ruski formalizam

(oneobičenje, razlika fabule i sižea) i Nova kritika u Engleskoj i Americi (pomno čitanje)
Literatura: M. Solar, Ruski formalisti, 212; Nova kritika u Engleskoj i Americi 217-220.
8. Strukturalizam (lingvističke premise – Sosir, književnoteorijski ishodi – naratologija

/Ženet/); semiotika
Literatura: M. Solar, Strukturalizam, str. 230-235.
M. Beker,
9. Fenomenološki pristup knj.um. delu, psihoanalitička i arhetipska kritika, dekonstrukcija,
teorija roda
Literatura:
M. Solar, Psihoanalitička i arhteipska književna kritika, 223-226; Utjecaji fenomenologije i
egzistencijalizma, str. 226.
M. Beker, Poststrukturalizam u suvremenoj američkoj kritici, Suvremene književne teorije, Zagreb,
1986, str. 57-74.
Šira literatura: Novica Milić, ABC dekonstrukcije Narodna knjiga, Beograd, 1998.
Drugi deo
Uvod: Pojam teksta, proučavanje i izdavanje teksta
1. Pojam teksta i pristup tekstu; filološka kritika (tekst, kontekst, hipertekst,

hipermedija, fusnota, bibliografija, digitalna izdanja);
Filologija, (pojmovi: atribucija, ateteza, autograf, kritičko izdanje, faksimilsko izdanje, diplomatsko
izdanje, editio princeps, izdanje poslednje ruke)
Literatura: V. Kajzer, 25-58.
Klasifikacija književnosti
2. Klasifikacije književnosti; Književni rodovi i vrste - lirika

a. lirske vrste;
b. lirsko-epske vrste /balada, romansa i poema/)
3.Književni rodovi i vrste - epika
c. Epske vrste
d. Ep i vrste epa; ep i epska pesma
e. Legenda, bajka i mit
f. Basna
g. Šaljiva priča, anegdota i pripovetka
h. Novela
i. Roman (vrste romana, vidovi pripovedanja, unutrašnji monolog, roman toka svesti)
j. Tip i lik u književnom delu
k. Prototip
4.Književni rodovi i vrste - drama
l. Struktura dramskog teksta
m. Monolog, dijalog, polilog
n. Solilokvij
o. Dramske vrste
11
p. Poreklo i osnovne odlike tragedije
q. Osnovne odlike i vrste komedije
r. Drama u užem smislu
Elementi stila
5. Pojam stila; normativna i deskriptivna stilistika; stilistička kritika;

6. Književni jezik i jezik književnog dela
a. Arhaizmi
b. Neologizmi
c. Varvarizmi
d. Dijalektizmi
7. Stilske figure
a. Igra rečima (kalambur)
b. Tautologija
c. Polisindet i asindet
d. Gradacija
e. Inverzija
f. Elipsa
g. Apostrofa
h.
i. Epitet
j. Perifraza
k. Eufemizam
l. Poređenje ili komparacija
m. Slovenska antiteza
n. Hiperbola
o. Aluzija
p. Personifikacija
q. Asonanca i aliteracija
r. Onomatopeja
8. Stilske figure – tropi i književni postupci
s. Metafora
t. Metonimija
u. Sinegdoha
v. Ironija
w. Sinestezija
x. Retorsko pitanje
y. Paradoks
z. Alegorija i simbol
Proučavanje stiha
9. Proučavanje stiha: Pojam i priroda stiha: ritam, stope, rime
a. Eufonija
b. Pojam ritma
c. Metrika (versifikacija)
d. Rašlanjavanje stiha: slog, stopa, akcenatska celina
12
e. Pojam metra
f. Cezura
g. Sistemi versifikacije: kvanitativna, silabička, silabičko-tonska i tonska
h. Pojam stope: trohej, jamb, daktil, amfibrah, anapest, spondej i pirih
i. Ritam i faktori ritma
j. Metričke konstante i ritmičke tendencije
k. strofa
l. Opkoračenje (anžambman)
m. Refren
n. Rima ili slik
o. Vrste rime
p. Blankvers (beli stih)
10.Stalni oblici stihova i strofa
q. Heksametar
r. Aleksandrinac
s. Endekasilabo
t. Epski ili junački deseterac
u. Elegijski distih
v. Tercet
w. Katren
x. Sonet
y. Sonetni venac
z. Slobodni stih
Literatura za drugi deo, predavanja 2-10, odgovarajuća poglavlja iz

Ivo Tartalja, Teorija književnosti i Uvod u književnost, prir. Škreb i Stamać, Zagreb, 1986.
1. Ivo Tartalja, Teorija književnosti, Beograd, 1998. i dalje

2. Milivoj Solar, Teorija književnosti, Zagreb, 1976.
3. Uvod u književnost, prir. Škreb i Stamać, Zagreb, 1986.
4. M. Beker, Povijest književnih teorija, SN Liber, Zagreb, 1979.
5. M. Beker, Suvremene književne teorije, Zagreb, 1986
4. V. Kajzer, Jezičko umetničko delo, Beograd, 1965.
5. Rečnik književnih termina, Institut za književnost i umetnost, Nolit, Beograd, 1985.
Uvod u teoriju književnosti
Prvi deo
Uvod: Književnost i teorija književnosti
1. Književnost i teorija književnosti:
Pravci proučavanja književnosti
13
2. Antičke poetike: Platon, Aristotel i Horacije
3. Vizantijsko poimanje književnosti (vizantijska himnografija u svetlu viz. poimanja
književnosti)
4. Poetike humanizma i renesanse: Frakastoro, Skaliđero, Kastelvetro
5. Klasicizam: Boalo.
6. Predromantizam i romantičarske poetike
7. Poetike realizma i naturalizma, književno-istorijski pozitivizam, larpurlartizam, simbolizam
8. Avangardni pravci dvadesetog veka i škole imanentne analize
9. Strukturalizam i semiotika
10. Fenomenološki pristup knj.um. delu, psihoanalitička i arhetipska kritika, dekonstrukcija,
teorija roda
Drugi deo
Uvod: Pojam teksta, proučavanje i izdavanje teksta
1. Pojam teksta i pristup tekstu; filološka kritika
Klasifikacije književnosti
2. Klasifikacije književnosti; Književni rodovi i vrste - lirika
3. Književni rodovi i vrste - epika
4.Književni rodovi i vrste - drama
Elementi stila
5.Pojam stila;
6.Književni jezik i jezik književnog dela
7.Stilske figure
8. Stilske figure – tropi
Proučavanje stiha
9. Proučavanje stiha: Pojam i priroda stiha: ritam, stope, rime
10. Stalni oblici stihova i strofa
I Pojam i vrste poetike

Književna teorija, kritika i istorija - formalistički i tradicionalni pristup
1. B. Ejhenbaum, "Teorija 'formalnog metoda'", Književnost, Beograd, 1972.
2. V. Šklovski, "Umetnost kao postupak", (u zborniku Poetika ruskog formalizma, priredio A.
Petrov, Beograd, 1970)
14
3. R. Jakobson, Ogledi iz poetike ("Najnovija ruska poezija", "Šta je poezija?", "Dominanta"),
Beograd, 1978; “Lingvistika i poetika” (Lingvistika i poetika), Beograd, 1966.
5. Dž. Kaler, “Sosirova teorija jezika”, Sosir, osnivač moderne lingvistike, Beograd, 1980.
4. V. Erlich, Russian Formalism, History - Doctrine, Yale U.P, 1955.
5. P. Medvedev, Formalni metod u nauci o književnosti (predgovor Đ. Vuković), Beograd, 1976.
6.. R. Velek, Kritički pojmovi, "Književna teorija, kritika i istorija", Beograd, 1966.
7. L. Kolakovski, Filozofija pozitivizma (I i III poglavlje: "Opšta karakteristika pozitivizma", "O.
Kont - pozitivizam epohe romantizma"), Beograd, 1972.
8. Sent Bev, Književni portreti (esej o Rasinu, Stendalu ili Balzaku - po izboru), Beograd, 1960.
9. M. Kašanin, "Između orla i vuka", Izabrani eseji, Beograd, 1977.
10. I. Ten, Studije i eseji ("Uvod u istoriju engleske književnosti"), Beograd, 1954.
11. S. Frojd, Iz kulture i umetnosti ("Jedna uspomena iz detinjstva Leonarda da Vinčija" ili
"Dostojevski i oceubistvo"), Beograd, 1979.
12. N. Milošević, Antropološki eseji ("Antropološki problem u Tolstojevom romanu Ratu i miru" ili
"Don Kihot i nihilizam"), Beograd, 1978.
II Tradicionalna istorija književnosti

Formalističko i strukturalističko shvatanje književne evolucije
1. D. Ivanić, “Tekstologija među drugim naukama o tekstu – predmet i metod”, Osnovi tekstologije,
Beograd, 2001.
2. G. Lanson, "Metoda istorije književnosti", "Putevi", Banjaluka, 1966, br.4.
3. Van Tigem, Uporedna književnost, Beograd, 1955.
4. A. Veselovski, “Iz uvoda u istorijsku poetiku”, Istorijska poetika, Beograd, 2005.
5. S. Petrović, "Status tipološkog proučavanja književnosti", "Umjetnost riječi", Zagreb, 1977, br.
3.
6. R. Velek, Kritički pojmovi ("Kriza uporedne književnosti", "Barok"), Beograd, 1966.
7. E.R. Kurcijus, Evropska književnost i latinsko srednjovekovlje (predgovor i poglavlje "Lajtmotiv,
topos..."), Beograd, 1996.
8. T.S. Eliot, “Tradicija i individualni talenat”, Izabrani tekstovi, Beograd, 1963.
9. Tinjanov, "O književnoj evoluciji" (Poetika ruskog formalizma)
10. Jakobson i Tinjanov, "Problemi proučavanja jezika i književnosti" (Poetika ruskog formalizma)
11. F. Vodička, Problemi književne istorije, «Istorija odjeka književnih dela», Novi Sad, 1987.
12. H.R. Jaus, Estetika recepcije (predgovor: "Istorija književnosti kao izazov nauci o
književnosti"), Beograd, 1978.
III Formalistička i strukturalistička teorija proze

1. V. Šklovski, “Umetnost kao postupak” (u Poetika ruskog formalizma)
2. B. Ejhenbaum, "Kako je napravljen Gogoljev Šinjel" (u Poetika ruskog formalizma)
3. B. Ejhenbaum, "O' Henri i teorija novele" (u Književnost)
4. L. Kojen, "Fabula i siže", "Književna kritika", Beograd, 1977, br.9.
5. V. Prop, Morfologija bajke, Beograd, 1982.
6. K. Levi-Stros, Struktura i forma, "Treći program", Beograd, 1977, br. 34-35.
7. DŽ. Kaler, "Stil i struktura u prozi", "Savremenik", br.6, 1976.
IV Teorija žanra
1. C. Todorov, Uvod u fantastičnu književnost ("Književni žanrovi"), Beograd, 1987.
3. Ž. Ženet, "Uvod u arhitekst" (Figure, Beograd, 1984)
4. E. Štajger, Umeće tumačenja ("O osnovu pojma pesničkih rodova"), 1978.
Priručnici:
1. B.Tomaševski, Teorija književnosti, Beograd, 1972.
2. V. Kajzer, Jezičko umetničko delo, Beograd, 1973.
15
3. R. Velek - O. Voren, Teorija književnosti, Beograd, 1965 (ili ma koje kasnije izdanje)
4. O. Dikro - C. Todorov, Enciklopedijski rečnik nauka o jeziku, I/II, Beograd, 1987.
5. Rečnik književnih termina, Beograd, 1985.
www.ditl.info (Dictionnaire international des termes littéraires, ur. R. Escarpi )
Pojmovi i teze za završni ispit

Pojmovi
Pojam i vrste poetike

Književna teorija, kritika i istorija
1. Deskriptivna poetika
2. Normativna poetika
3. Istorijska poetika
4. Retorika
5. Književna teorija, kritika i istorija
6. Književno-istorijski pozitivizam
7. Semantička autonomija teksta
8. Ruska formalna škola
9. Biografizam (biografska kritika)
10. Sociološka kritika
11. Psihološka kritika
12. Arhetip (po Jungu)
13. “Spoljašnji” pristup književnom delu
14. “Unutrašnja” (imanentna) analiza
15. Langue i parole
16. Fiksiran govor
17. Upravljenost prema izrazu
18. Literatura (u opoziciji prema poeziji, u Kročeovom smislu)
19. Poezija (u opoziciji prema literaturi, u Kročeovom smislu)
20. Dulce et utile
21. Novina kao kriterij vrednosti dela
22. Multivalentnost
Filološka kritika
23. Filološka kritika (tekstologija)
24. Verzija
25. Redakcija
26. Recenzija
27. Varijanta
28. Protograf
29. Autograf
30. Lakuna
31. Konjektura
32. Popularno izdanje
33. Naučno izdanje
34. Faksimilsko izdanje
35. Diplomatsko izdanje
36. Kritičko izdanje
16
37. Editio princeps
38. Diplomatika
39. Recenzija (po Lahmanu)
40. Emendacija
41. Arhetip (po Lahmanu)
42. Stemma codicum
43. Atribucija
44. Ateteza
45. Terminus post quem
46. Terminus ante quem
Tradicionalna istorija književnosti; Uporedna književnost

Formalističko i strukturalističko shvatanje književne evolucije
47. Zeitgeist
48. Volkgeist
49. Istorijski relativizam
50. Kauzalno objašnjenje
51. Aistorizam
52. Književna evolucija
53. Kanonizacija
54. Književno-istorijska periodizacija
55. Rasa – sredina – trenutak
56. Explication de texte
57. Istorija ideja (Lavdžoj)
58. Geistesgeschichte
59. Tradicija (Eliot)
60. Estetika recepcije (Jaus)
61. Horizont očekivanja
62. Uporedna književnost
63. Tematologija (Stoffgeschichte)
64. Emisija, transmisija, recepcija
65. Opšta književnost (Van Tigem)
66. Evropska književnost (Kurcijus)
67. Mirage (Kare)
68. Topos
69. Istorijsko-tipološka analogija
70. Svetska književnost
71. Nacionalna književnost
Teorija proze
72. Fabula - siže
73. Motivacija (po ruskim formalistima)
74. Lajtmotiv
75. Skaz
76. Roman i novela (Ejhenbaum)
77. Ich-Ercählung
78. Tok ili struja svesti
79. Unutrašnji monolog
80. Solilokvij
81. Doživljeni govor (slobodni indirektni stil)
82. Funkcija (Prop)
17
Teorija žanra
83. Jednostavne forme (Joles)
84. Ideja o čistoti i hijerarhiji žanrova
85. Književni rod i književna vrsta
Lirika, epika, dramatika - lirsko, epsko, dramsko
Stilske figure
I. Tartalja, Teorija književnosti, »Eufonija« (str.81– 83); »Povezivanje reči i stilske figure« (111–
131); »Figure iskaza kao tropi« (131– 138); »Figure kazivanja« (139– 141)
M. Solar, Teorija književnosti, tropi - promena značenja reči; figure riječi, inverzija - promena
mesta u rečenici; figure konstrukcije (sintaksičke figure); stilske figure u užem smislu; glasovne
(zvučne) figure - figure dikcije; figure misli
Poređenje (comparatio); T 127-129; S. 72 (parabola), K 142

Slovenska antiteza; T 129; S 73
Kontrast ili antiteza; T 129- 130; S 72 - 72, VV 225, K 130
Metafora; T 132- 135, To 28 - 31, S 64 - 66, VV 214, 221 - 225, K 129, 143 - 146
Personifikacija; T 141- 143, S 66, K 129
Alegorija; T 145- 146, 156, To 35 - 37, S 68, VV 215 216
Epitet; T 124- 127, To 31 - 35, S 67 - 68, K 120 - 121 (atribut), 122, 167; stalni epitet, T 125, To
33, S 68; ukrasni epitet, VV 225
Perifraza, T 127, To 40, VV 208, 225, K 128
Metonimija; T 135, To 37 - 39, S 66, VV 221 - 223, K 128
Eufemizam; T 127, To 39, S 67, K 128
Ironija; T 152- 154, To 39, S 74, K 128
Sarkazam; RKT 693
Litota; RKT 401- 402, To 39, S 73 -74, K 128
Simbol; T 155, S 68 - 69, VV 215 - 216
Amblem (emblem); T 157, RKT 17- 18
Sinestezija; T 126, K 147 - 148
Paradoks; 130- 131, S 75, VV 225
Aluzija; T 137- 138, K 127 - 128
Hiperbola; T 136- 137, S 79, VV 204, K 128
Gradacija; T 118, S 74 (klimaks/antiklimaks), K 132
Tautologija (ponavljanje); T 117, K 130 - 132 (sinonimi, sinonimna dvojna formula, kumulacija:
nizanje i gomilanje)
Apostrofa; T 123, RKT 42- 43
Retorsko pitanje; T 123- 124, To 48 - 49, S 70 - 71 (retoričko pitanje)
Elipsa; T 120- 121, To 45 - 46, S 71, K 171 - 172
Asindet / Polisindet; T 118, S 71 (asindeton i polisindeton)
Lirski paralelizmi; S 63 – 64, T 115 (figure ponavljanja)
anafora, T 115, To 53 - 54, S 63, K 133 - 134
epifora, T 115, S 63, K 134
simploha, T 116, S 63 (simploka)
palilogija, RKT 518- 519, T 115- 116 (anadiploza)
refren, T 98
Onomatopeja; T 81, To 65 - 66, S 63, K 114 - 116 (simbolika glasova 116 - 117; glasovna
muzikalnost 117 - 119)
Igra reči (ma); T 113- 114, VV 221, K 126
amfibolija, RKT 18
homonimi, T 113
18
kalambur, K 126
Varvarizmi, dijalektizmi, arhaizmi, neologizmi, prozaizmi; To 20- 41

Katahreza; T 135, To 30, VV 225, K 129
Oksimoron, T 126, To 34, S 75, VV 225, K 129
Sinegdoha (pars pro toto); T 136, To 38 - 39, S 66 - 67, VV 221, K 128
Anakolut; T 119, 122- 123, To 43 - 44, K 171
Silepsa; RKT 721, To 44 (sileps)
Inverzija; T 119- 120, To 47, S 70, K 167
Hijazam; RKT 241, To 48, K 134 - 135
Paranomazija; RKT 528- 529, K 126
Poliptoton / Paregmenon; UK 248
Paralelizam; T 116- 117, K 133
Epanalepsa; K 134
Zeugma; RKT 887- 888, K 135 - 136
Versus rapportati (nabrajajući stihovi); K 151
Hiperbaton; RKT 245, K 167
Parataksa / Hipotaksa; RKT 525, 246, K 168 – 171
Legenda:
T I. Tartalja, Teorija književnosti
To B. Tomaševski, Teorija književnosti
S M. Solar, Teorija književnosti
K V. Kajzer, Jezičko umetničko delo
VV R. Velek i O. Voren, Teorija književnosti
RKT Rečnik književnih termina, Nolit, Beograd, 1985.
K Uvod u književnost, ur. Škreb i Stamać, Zagreb, 1961. ili ma koje kasnije izdanje
Opšta književnost i teorija književnosti II
Poezija trubadura i truvera

Neophodni minimum: pet pesama po izboru
Kolja Mićević, Predgovor “Mala istorija francuske srednjovekovne poezije” u: Antologija
trubadurske poezije, BIGZ, Beograd, 1973, str. 7-41.
Slobodan Prošić, Pogovor “U traganju za skrivenom porukom jednog rukopisa iz XIII veka:
Traktat o ljubavi Andreasa Kapelanusa”, u Andreas Kapelanus, Umeće prave ljubavi, Beograd,
2001, str. 66-115.
Denis de Rougement, Ljubav i Zapad, Matica hrvatska, 1974, knjiga II, poglavlja 6-11, str. 72-
121.
Anica Savić Rebac, “Platonska i hrišćanska ljubav”, u Helenski vidici, SKZ, Beograd, 1966, str.
28-45, ili u Studije i ogledi, Književna zajednica Novog Sada, Novi Sad, 1988, str. 23-37.
Dante: Komedija
19
Neophodni minimum: „Pakao“
Đulio Feroni, Istorija italijanske književnosti, Tom 1, CID, Podgorica, 2005, str. 91-123
Frano Čale, „Uvod u Dantea“, u: Dante Alighieri, Djela, Knjiga prva, SNL, Matica hrvatska, 1976,
str. 11- 66.
Frančesko de Sanktis, „Dante Aligijeri“, Kritički eseji, prevela Vera Bakotić-Mijušković, Kultura,
Beograd, 1960, str.33 -118.
E. R. Kurtius, “Dante”, Evropska književnost i latinsko srednjovekovlje.
E. Auerbah, “Farinata i Kavalkante”, Mimesis, Bg, 1978.
T.S. Eliot, “Dante”, u: Izabrani eseji, Prosveta, Beograd, 1963, str. 82-122.
T.S. Eliot, Horhe L. Borhes, Kolja Mićević, Dante, njegova etika, estetika i tehnika, Littera, Banja
Luka, 2004.
Petrarka: Kanconijer
Neophodni minimum: Soneti I, III, XXXV, LXI, CXXXIV, CCXXXIV ; Kancone: CXXVI, CXXIX
Đulio Feroni, , Istorija italijanske književnosti, Tom 1, CID, Podgorica, 2005, str. 138-159.
Frančesko de Sanktis, „Frančesko Petrarka“, Kritički eseji, prevela Vera Bakotić-Mijušković,
Kultura, Beograd, 1960, str. 121-212.
Frano Čale, »Francesco Petrarca«, Književna smotra br 3, 1980, str. 56-59.
Frano Čale, Petrarka i petrarkizam,
Denis de Rougement, Ljubav i Zapad, Matica hrvatska, 1974, str, 179-183.
Petrarka kao humanista
Euđenio Garen, Italijanski humanizam, Književna zajednica Novog Sada, 1988, str. 9-38.
Bogdan Suhodolski, Moderna filozofija čoveka, Nolit, Beograd, 1972, str. 114-125.
Bokačo: Dekameron
Neophodni minimum: Uvod, Uvod u IV dan; I,1,2; II,9, 10; III, 2;IV,1, 2, 5; V, 2, 4; VII,
3,4,9;VIII, 8, 10
Đulio Feroni, , Istorija italijanske književnosti, Tom 1, CID, Podgorica, 2005, str. 160-181.
Frano Čale i Mate Zorić, „Uvod u Boccaccia“, u: Giovanni Boccaccio, Djela, SNL, Matica hrvatska,
Zagreb, 1981, str. 9-94.
Jeleazar Meletinski, „Nastanak klasične forme novele (Dekameron)“, Istorijska poetika novele,
prevela s ruskog Radmila Mečanin, Matica Srpska, Novi Sad, 1997, str. 103-135.
Erih Auerbah, „Fra Alberto“, Mimesis, Nolit, Beograd, 1978, str.199-225.
Pripovedna književnost srednjeg veka i renesanse i relevantna dela

Čoser: Kanterberijske priče
Boris Hlebec, „Predgovor“, Kanterberijske priče, preveo B. Hlebec, SKZ, Beograd, 1983.
Engleska književnost I , Svjetlost, Sarajevo, Nolit, Beograd, 1979, str. 75-85.
Margerita Navarska: Heptameron
Izabela Konstantinović, »Margerita Navarska i francuska renesansa«, Heptameron, SKZ,
Beograd 1991.
Priče 1001 noći
Povijest svjetske književnosti, knjiga 1, urednik Svetozar Petrović, Mladost, Zagreb, 1982.
Marko Vidojković, Predgovor u Hiljadu i jedna noć 1, Noći : 1 -38, Prosveta, Beograd, 1953.
Ivanka Udovički, - Predgovor u Hiljadu i jedna noć, izbor, Rad, Beograd, 1964.
Esad Duraković, „Univerzum hiljadu i jedne noći: priča kao vrhovni princip univerzuma”, u 1001
noć, knjiga 1, Sarajevo, 1999.
Makijaveli: Vladalac
Đulio Feroni, Istorija italijanske književnosti, tom 1, CID , Podgorica, 2005, poglavlje o
Makijaveliju, str. 261-279.
Machiavelli, Izabrano djelo, priredio Damir Grubiša, Globus, Zagreb, 1985. (uvodna studija)
Frančesko de Sanktis, Kritički eseji, Kultura, Beograd, 1960, str. 215-231.
Isaija Berlin, “Makijavelijeva originalnost”, Temat o Makijaveliju, časopis Delo, februar, mart, april
1983.
20
Erazmo: Pohvala ludosti
D. Stojanović, “Ironija i zbilja Erazma Roterdamskog”, u: Erazmo Roterdamski, Pohvala ludosti,
Beograd, 1990.
Johan Huizinga, Erazmo, Nolit, Beograd
Leon-E. Alken, Erazmo, Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića, Sremski Karlovci, Novi Sad,
1994.
Bogdan Suhodolski, Moderna filozofija čoveka, Nolit, Beograd, 1972.
Štefan Cvajg, Erazmo Roterdamski
Montenj: Eseji
Neophodni minimum: I, xix, xx, xxvi, xxviii, xxxi
Erih Auerbah, Mimesis, Nolit, Beograd, 1978. Tekst: » L’humaine condition « .
Cvetan Todorov, „Montenj“, Nesavršeni vrt, Geopoetika, Beograd 2003, 63-70.
Žan Starobinski, Montenj u kretanju, Mrlješ, Beograd, 2002.
Teodor Adorno, “Esej o eseju”, Reč br. 18, 1996.
Žorž Pule, Čovek, vreme, književnost, Nolit, Beograd, 1974.
Bogdan Suhodolski, Moderna filozofija čoveka, Nolit, Beograd, 1972.
Rable: Gargantua i Pantagruel

Neophodni minimum: Prve tri knjige
M. Bahtin, Stvaralaštvo Fransoa Rablea i narodna kultura srednjega veka i renesanse, preveli
Ivan Šop i Tihomir Vučković, Nolit, Beograd, 1978. Neophodni minimum: Uvod.
Erih Auerbah, »Svet u Pantagruelovim ustima«, Mimesis, Nolit, Beograd, 1978, str. 253-274.
Midhat Šamić, „Fransoa Rable i njegovo djelo Gargantua i Pantagruel“, Francuska Književnost I,
Svjetlost, Sarajevo, Nolit, beograd, 1976, 119-141.
Šekspir: Ričard III, San letnje noći, Hamlet

Veselin Kostić, Stvaralaštvo Viljema Šekspira I i II, SKZ, Beograd, 1994.
Veselin Kostić, Šekspirov život i svet, Naučna knjiga Beograd, 21983.
Jan Kot, Šekspir naš savremenik, SKZ, Beograd, 1963.
Jan Kot, I dalje Šekspir, Prometej, Novi Sad, 1994.
A. S. Bredli, “Suštastvo Šekspirove tragedije”, u: Teorija tragedije, priredio Zoran Stojanović, Nolit,
Beograd, 1984.
Frensis Fergason, Pojam pozorišta, Nolit, Beograd, 1979.
Jovan Hristić, Studije o drami, Narodna knjiga, Beograd, 1986.
Miodrag Pavlović, Čitanje zamišljenog, Svetovi, Novi Sad, 1990.
Hugo Klajn, Šekspir i čoveštvo, Beograd, 1964.
Vladeta Popović, Život i dela V. Šekspira, Beograd, 1953.
Dž. Dover Vilson, Suština o Šekspiru, Kultura, Beograd, 1959.
Šekspirova istorijska drama Ričard III

Veselin Kostić, Stvaralaštvo Viljema Šekspira I , SKZ, Beograd, 1994.
Jan Kot, Šekspir naš savremenik, SKZ, Beograd, 1963. i druga izdanja, tekst: »Kraljevi«.
Šekspirova komedija Snoviđenje u noć ivanjsku

Veselin Kostić, Stvaralaštvo Viljema Šekspira I, SKZ, Beograd, 1994.
Jan Kot, I dalje Šekspir, Prometej, Novi Sad, 1994. Tekst: »Slepi Kupidon i zlatni magarac«
Šekspirova tragedija Hamlet

Veselin Kostić, Stvaralaštvo Viljema Šekspira II, SKZ, Beograd, 1994.
Veselin Kostić, Hamlet, Portret književnog dela, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 1982.
21
Lav Vigotski, Psihologija umetnosti, VIII poglavlje: »Tragedija o Hamletu, danskom kraljeviću«,
Nolit Beograd 1975.
Servantes: Don Kihot

Novica Milić, „Don Kihot i književnost“, Književni list, br 32, 1. april 2005, str. 1 i 12-13.
Sreten Marić, “ Tragična luda”, Ogledi I, Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića, Sremski
Karlovci, Novi Sad, 1998, str. 514-540. (i u drugim izdanjima)
Nikola Milošević, “Don Kihot i nihilizam”, u raznim izdanjima.
Džerald Brenan, Španska književnost, Nolit, Beograd, 1970.
Erih Auerbah, „Začarana Dulsineja“, Mimesis, Nolit, Beograd, 1978, str. 327-351.
Tomas Man, „Preko mora s Don Kihotom“, Eseji I, Matica srpska, Novi Sad, str. 233-283.
Ljiljana Pavlović-Samurović, „Don Kihot Migela de Servantesa“, Portret književnog dela, Zavod
za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1982.
Temat: “Don Kihot 1605-2005”, priredili Mladen Šukalo i Jasna Stojanović, Krajina, časopis za
književnost i kulturu, br. 15. godina IV, Banja Luka, 2005.
Sreten Marić, “Don Kihot juče i danas”, Ogledi I, Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića,
Sremski Karlovci, Novi Sad, 1998, str. 450-481.
Značaj viteške, pikarske i pastoralne tradicije za Servantesov roman

Džerald Brenan, Španska književnost, Nolit, Beograd, 1970.
Milton: Izgubljeni raj

Darko Bolfan i Dušan Kosanović, „Predgovor“ za Izgubljeni raj, preveli D. Bolfan i D. Kosanović,
Filip Višnjić, Beograd, 1989.
Engleska književnost I , Svjetlost, Sarajevo, Nolit, Beograd, 1979.
Barok i klasicizam u Francuskoj
Slobodan Vitanović, “Francuska književnost baroka i klasicizma” u: Francuska književnost I, od

srednjeg veka do 1683, Svjetlost, Sarajevo, Nolit, Beograd, 1976.
Kornej: Sid
Jovan Popov ,“Kornejev Sid – komad višestruke tranzicije”, u Pjer Kornej, Sid, Stylos, Novi Sad,
2005, str. 5-61.
Povijest svjetske književnosti, tom 3, Mladost, Zagreb, 1977. Helena Mandić-Pachl, „Kazalište 17.
stoljeća: od barokne neujednačenosti do klasicističke ravnoteže“, str. 211-253. „ Corneille:
dijalektika heroja“, str. 223-233.
Žorž Pule, „Kornej“, Čovek, vreme, književnost, Nolit, Beograd, 1974, str. 139-155.
Poetika Nikole Boaloa

Slobodan Vitanović, “Francuska književnost baroka i klasicizma”, glava III.1, u: Francuska
književnost I, od srednjeg veka do 1683, Svjetlost, Sarajevo, Nolit, Beograd, 1976.
Slobodan Vitanović, Poetika Nikole Boaloa i francuski klasicizam, SKZ, 1971.
Molijer: Don Žuan

Žan Ruse, Mit o Don Žuanu, Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića, Sremski Karlovci, Novi
Sad, 1998.
Francuska književnost I. Od početaka do 1683, Svjetlost, Nolit, Sarajevo, Beograd, 1978.
Povijest svjetske književnosti, tom 3, Zagreb, 1977.
Rasin: Fedra
22
Lisjen Goldman, Skriveni Bog, Studija tragične vizije u Paskalovim Mislima i Rasinovom pozorištu,
BIGZ, Beograd, 1980, str. 449-455 (IV deo XVII poglavlje „Tragična vizija u Rasinovom pozorištu i
odeljak c) „Tragedija sa peripetijom i prepoznavanjem: Fedra, str. 520-545.
Rolan Bart, „Rasinov čovek“, Književnost, mitologija, semiologija, Nolit, Beograd, 1979, str. 55-
109.
Povijest svjetske književnosti, tom 3, Mladost, Zagreb, 1977. Helena Mandić-Pachl, „Racine:
dijalektika strasti i tragedija odbijanja“, str. 233-243.
Žorž Pule, „Beleške o Rasinovom vremenu“, Čovek, vreme, književnost, Nolit, Beograd, 1974, str.
156-174.
ISPITNA PITANJA NA ZAVRŠNOM USMENOM ISPITU IZ OPŠTE

KNJIŽEVNOSTI II
I krug tema:
Dante: Komedija
1. Danteova Božanstvena komedija: strukturne odlike dela
2. Danteova Božanstvena komedija: antičko nasleđe, Hrišćanstvo
3. Danteov Pakao: teme, motivi, likovi, raspored grešnika, ključne epizode
Petrarka: Kanconijer
1. Petrarkin Kanconijer: prethodna tradicija; oblici, teme i motivi; potonji uticaj.
2. Strukturne odlike Petrarkinog soneta, analiza soneta XXXV ili LXI.
3. Veza Petrarkine poezije sa njegovim humanizmom.
Bokačo: Dekameron
1. Bokačov Dekameron: strukturne odlike i pripovedni postupci, s primerima iz
novela
2. Bokačov Dekameron: teme, motivi, likovi, srednjovekovne i renesansne
odlike dela, s primerima iz novela
3. Bokačov Dekameron: shvatanja ljubavi, virtu, fortuna, mudrost, diskrecija, s
primerima iz novela
Erazmo: Pohvala ludosti
1. Erazmova ironija i paradoks mudre lude u Pohvali ludosti.
2. Pohvala ludosti i Erazmov evangelistički/hrišćanski humanizam.
3. Pohvala ludosti i evropska književnost.
Rable: Gargantua i Pantagruel
1. Bahtinovo tumačenje Rablea
2. Gargantua i Pantagruel: ključni likovi, teme i motivi iz Gargantue
3. Gargantua i Pantagruel: ključni likovi, teme i motivi iz Druge i Treće knjige
Šekspir: Hamlet
1. Odlike Šekspirovog stvaralaštva: poezija, istorijske drame, komedije, tragedije,
tragikomedije
2. Hamlet: kompozicija, sadržaj, smisao, likovi i njihov simbolički značaj
3. Problem Hamletovog ludila
4. Problem Hamletovog odlaganja
Servantes: Don Kihot
1. Servantesovi pripovedni postupci u Don Kihotu.
2. Servantesovi stilski postupci: humor, parodija, ironija.
3. Teme, motivi, glavni likovi i njihovi odnosi, ključne epizode iz Don Kihota
Milton: Izgubljeni raj
1. Kompozicija, sadržaj, tema, odnos prema antičkom epu u Miltonovom Izgubljenom
Raju.
2. Likovi Satane, Adama i Eve u Miltonovom Izgubljenom Raju. Smisao pada
svakoga od njih.
Kornej: Sid
1. Kornejev Sid. Kompozicija, sadržaj, tema, likovi.
2. Formalna svojstva Kornejevog Sida i „Spor oko Sida“.
23
3. Žanrovski problem u Kornejevom Sidu. Tragedija ili tragikomedija.
Molijer: Don Žuan
1. Kompozicija, stil, simbolički značaj likova u Molijerovom Don Žuanu.
2. Problem modernog individualizma u Molijerovom Don Žuanu.
Rasin: Fedra
1. Rasinova Fedra. Kompozicija, sadržaj, tema, likovi.
2. Rasinova Fedra. Odnos prema Evripidu.
II krug tema:
1. Poezija trubadura i truvera i primeri po izboru.

2. Filozofija ljubavi koju izražavaju provansalski trubaduri.
3. Veze trubadurske poezije se potonjom lirskom tradicijom u Evropi
4. Čoserove Kanterberijske priče: struktura, sadržaj, teme, motivi i primeri iz priča po
izboru ili
Heptameron Margerite Navarske: struktura, sadržaj, teme, motivi i primeri iz priča po
izboru ili
1001 noć: struktura, sadržaj, teme, motivi i primeri iz priča po izboru
5. Makijavelijev Vladalac i njegov značaj za evropsku kulturu i književnost
6. Šta je virtu za Makijavelija.
7. Kako Makijaveli određuje odnos politike i religije?
8. Koje su antičke filozofske škole uticale na Montenjevo mišljenje?
9. Montenj kao rodonačelnik žanra eseja
10. Montenjevo shvatanje ljudske subjektivnosti
11. Montenjev pogled na novootkriveni svet (I, xxxi)
12. Montenj o prijateljstvu (I, xxviii)
13. Montenj o obrazovanju (I, xxvi)
14. Montenj o smrti (I, xix; xx)
15. Šekspirov Ričard III: istorijska drama i/ili tragedija
16. Šekspirov Ričard III: kako se objašnjava privlačnost Ričardovog lika
17. Strukturalni i simbolički značaj lika kraljice Margarete u Ričardu III
18. U čemu se sastoji „anatomija politike“ u Šekspirovoj istorijskoj drami Ričard III
20. Šekspirova komedija Snoviđenje u noć ivanjsku: kompozicija i smisao
21. Šekspirova komedija Snoviđenje u noć ivanjsku: vrste ljubavi
22. Šekspirova komedija Snoviđenje u noć ivanjsku: smisao i ontološki status
umetnosti, prema Tezejevom monologu iz petog čina,
23. Šekspirova komedija Snoviđenje u noć ivanjsku: metateatralni aspekti
24. Hamletovi monolozi i odlike rane moderne subjektivnosti, veza sa Montenjem.
25. Značaj viteške, pikarske i pastoralne tradicije za Servantesov roman
26. Barok i klasicizam u Francuskoj
27. Poetika Nikole Boaloa
28. Rasinova Fedra i Rasinov Jansenizam.
29. U kom smislu je Kornejev Sid „drama tranzicije“?
30. Pohvala ludosti i evropska književnost.
Na usmenom ispitu se odgovara na dva pitanja: najpre na jedno iz prvog kruga tema, potom na
pitanje iz drugog kruga. Pitanja će biti na ceduljama u odgovarajućim kombinacijama.
II godina studija opšte književnosti sa teorijom književnosti

Kursevi: Šekspir i renesansna drama I i II
Nastavnik: doc.dr Zorica Bečanović-Nikolić
24
Izbor drama:
Tomas Kid, Španska tragedija
Kristofer Marlou, Doktor Faust
Vilijem Šekspir, Kralj Ričard III, Henri IV 1 i 2, San letnje noći, Mletački trgovac, Kako vam
drago, Hamlet, Makbet, Otelo, Kralj Lir, Bura.
Osnovna sekundarna literatura:

A. S. Bredli, “Suštastvo Šekspirove tragedije”, u: Teorija tragedije, priredio Zoran Stojanović,
Nolit, Beograd, 1984.
Jovan Hristić, priređivač, Teorija drame: renesansa i klasicizam, Univerzitet umetnosti u
Beogradu, Beograd, 1976.
A.C. Bradley, Shakespearean Tragedy, Penguin Books, 1991. (11904)
Bibliografski vodič za seminarske radove
Stanley Wells, editor, Shakespeare, A Bibliographical Guide, Clarendon Press, Oxford, 1997
(11990)
Postmoderna tumačenja
Zoran Milutinović, priređivač, »'Novi istorizam' u nauci o književnosti«, temat, Reč, br. 15,
Beograd, 1995, str. 57-87.
Vladislava Felbabov, priređivač, Novi istorizam, tematski broj časopisa Dometi, četvorobroj
108-11, Sombor, 2002.
Richard Dutton, Jean E. Howard, editors, A Companion to Shakespeare's Works, volumes 1-4,
Blackwell, Oxford, 2003.
John Drakakis, ed., Shakespearean Tragedy, Longman, London, New York, 1994. (11992)
John Drakakis, ed., Alternative Shakespeares, Methuen, London and New York, 1985.
Terence Hawkes, ed., Alternative Shakespeares, Volume 2, Routledge, London and New York,
1996.
Značajna sekundarna literatura za kurseve Tumačenja renesansne lirike i Tumačenja
Šekspira i renesansne drame:
Johan Hojzinga, Jesen srednjega veka, Matica srpska, Novi Sad, 1991.
E.R. Kurcijus, Evropska književnost i latinski srednji vek, SKZ, Beograd, 1996.
M. M. Bahtin, Stvaralaštvo Fransoa Rablea i narodna kultura srednjega veka i renesanse,
Šekspir i renesansna drama u Evropi I: istorijske drame i komedije

Nastavnik: docent dr Zorica Bečanović-Nikolić
Teme za seminarske radove i literatura:
1. Harizma negativnog junaka: Ričard III

(Literatura: Nikola Milošević, Negativan junak, Vuk Karadžić, Beograd 1965, i druga
izdanja; Veselin Kostić, „Istorijske drame“ i „Ričard III“, Stvaralaštvo Viljema Šekspira I, SKZ,
Beograd 1994, i druga izdanja; Jan Kot, „Kraljevi“, Šekspir naš savremenik, SKZ,
25
Beograd 1963, i druga izdanja; Wyndham Lewis, The Lion and the Fox, London 1966, Parts
II&III)
2. Elementi istorijske drame i elementi tragedije u Ričardu III (Marta Frajnd, Istorija u
drami, drama u istoriji, Prometej, Institut za književnost, Sterijino pozorje, Novi Sad, Beograd
1996, str. 5-75, ili Marta Frajnd, „Odlike istorijske drame“, Književna kritika br. 4, 1987; Veselin
Kostić, Stvaralaštvo Viljema Šeskpira I, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; Jan Kot, „Kraljevi“,
Šekspir naš savremenik, SKZ, Beograd 1963, i druga izdanja.)
3. Istorija i politika u Ričardu III: dejstvo proviđenja i/ili makijavelizam (Nikola Milošević,
Negativan junak, Vuk Karadžić, Beograd 1965, i druga izdanja; Veselin Kostić, Stvaralaštvo
Viljema Šeskpira I, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; Wilbur Sanders, „Providence and Policy
in Richard III“, The Dramatist and the Received Idea, Cambridge University Press, Cambridge
1968, 72-100< Isaija Berlin, „Makijavelijeva originalnost“, 1. i 2. deo, preveo Vladimir Gligorov,
Delo, knjiga/godina XXVIII, br. 2, 3, 4; Bogdan Suhodolski, “Čovek kao društveno biće” u:
Moderna filozofija čoveka, Nolit, Beograd, 1972, str. 350-357.
4. Lik Falstafa u Prvom i Drugom delu Henrija IV (V. Kostić, Stvaralaštvo Viljema
Šeskpira I, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; M. Bahtin, „Uvod“, Stvaralaštvo Fransoa Rablea i
narodna kultura srednjeg veka i renesanse, preveli Ivan Šop i Tihomir Vučković, Nolit, Beograd
1978, i druga izdanja; Zorica Bečanović-Nikolić, „Bredlijev Šekspir“, „Džon Dover Vilson: rasprava
o Falstafu“, „Čitanja istorijskih drama u svetlu nove kritike“, „Ka promeni paradigme“, „Bahtin i
tumačenja Šekspirovih istorijskih drama: karneval i heteroglosija“, Šekspir iza ogledala,
Geopoetika, Beograd 2007, str. 87-92; 139-146; 163-179; 180-217, 343-357; Graham
Holderness, „Henry IV: Carnival and History“, Shakespeare’s History Plays, ed. by Graham
Holderness, New Casebooks, Macmillan, London1992, 151-164)
5. Falstaf i karnevalizacija (Veselin Kostić, Stvaralaštvo Viljema Šeskpira I, SKZ, Beograd
1994, i druga izdanja; M.Bahtin, „Uvod“, Stvaralaštvo Fransoa Rablea i narodna kultura srednjeg
veka i renesanse, preveli Ivan Šop i Tihomir Vučković, Nolit, Beograd 1978, i druga izdanja;
Zorica Bečanović-Nikolić, „Bahtin i tumačenja Šekspirovih istorijskih drama: karneval i
heteroglosija“, Šekspir iza ogledala, Geopoetika, Beograd 2007, str. 343-364; Graham
Holderness, „Henry IV: Carnival and History“, Shakespeare’s History Plays, ed. by Graham
Holderness, New Casebooks, Macmillan, London 1992, 151-164)
6. Politika u Prvom i Drugom delu Henrija IV: ideali srednjovekovnog viteštva i real-
politički principi ranog modernog doba, Ognjanin i Hal (V. Kostić, Stvaralaštvo Viljema
Šeskpira I, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; Isaija Berlin, „Makijavelijeva originalnost“, 1. i 2.
deo, preveo Vladimir Gligorov, Delo, knjiga/godina XXVIII, br. 2, 3, 4; Bogdan Suhodolski,
“Čovek kao društveno biće” u: Moderna filozofija čoveka, Nolit, Beograd, 1972, str. 350-357;
Zorica Bečanović-Nikolić, „Ka promeni paradigme“, Šekspir iza ogledala, Geopoetika, Beograd
2007, 180-217; Derek Cohen, „Henry IV Part I: Rituals of Violence“, Shakespeare’s History Plays,
ed. by Graham Holderness, New Casebooks, Macmillan, London 1992, 136-150)
7. San letnje noći (Snoviđenje u noć ivanjsku): metateatralni i metapoetički elementi
(V. Kostić, Stvaralaštvo Viljema Šeskpira I, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; Z. Milutinović,
Metateatralnost, SIC, Beograd 1994; Zorica Bečanović-Nikolić, „Vazdušasto ništa“, Šta čini dobru
knjigu, Narodna biblioteka Srbije, Beograd 2007, 95-11; Odlomci o SLN u: Kenneth Muir,
Shakespeare’s Comic Sequence, Liverpool University Press, 1979; Bertrand Evans,
Shakespeare’s Comedies, Oxford at the Clarendon Press, 1960; John Russsel Brown,
Shakespeare and his Comedies, Methuen &Co, 1957; Stratford-upon-Avon Studies 14,
Shakespearean Comedy, Edward Arnold, London, 1972)
8. San letnje noći (Snoviđenje u noć ivanjsku): vrste ljubavi (V. Kostić, Stvaralaštvo
Viljema Šeskpira I, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; J. Kot, „Slepi kupidon i Zlatni magarac“, I
dalje Šekspir, Prometej, Novi Sad 1994; Mordekaj Markus, „Snoviđenje u noć ivanjsku“, Treći
program, br. 75, IV, 1987, Temat: Šekspir i psihoanaliza, str. 243-251; Odlomci o SLN u:
Kenneth Muir, Shakespeare’s Comic Sequence, Liverpool University Press, 1979; Bertrand
Evans, Shakespeare’s Comedies, Oxford at the Clarendon Press, 1960; John Russsel Brown,
Shakespeare and his Comedies, Methuen &Co, 1957; Stratford-upon-Avon Studies 14,
Shakespearean Comedy, Edward Arnold, London, 1972)
9. Odnos pravde i milosrđa u komediji Mletački trgovac (V. Kostić, Stvaralaštvo Viljema
Šeskpira I, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; Norman Rabkin, “Meaning and The Merchant of
26
Venice”, in: Shakespeare and the Problem of Meaning, The University of Chicago Press, Chicago
1981. Sigurd Burckhardt, „The Gentle Bond“, Shakespearean Meanings, Princeton UP,
Princeton 1968, 206-236. Takođe i: Odeljci o MT u: Kenneth Muir, Shakespeare’s Comic
Sequence, Liverpool University Press, 1979; Bertrand Evans, Shakespeare’s Comedies, Oxford
at the Clarendon Press, 1960; John Russsel Brown, Shakespeare and his Comedies, Methuen
&Co, 1957; Stratford-upon-Avon Studies 14, Shakespearean Comedy, Edward Arnold, London,
1972; Takođe i: Twentieth Century Interpretations of The Merchant of Venice, ed. by Sylvan
Barnet, Prentice Hall, Englewood Cliffs, 1970. ( C.L. Barber, Frank Kermode, A.D. Moody, Nevil
Coghill)
10. Stranac u Veneciji: pitanja rase i vere u Mletačkom trgovcu (V. Kostić, Stvaralaštvo
Viljema Šeskpira I, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; Leslie A. Fiedler, Stranger in
Shakespeare, Paladin, 1973. Takođe i: Odeljci o MT u: Kenneth Muir, Shakespeare’s Comic
Sequence, Liverpool University Press, 1979; Bertrand Evans, Shakespeare’s Comedies, Oxford
at the Clarendon Press, 1960; John Russsel Brown, Shakespeare and his Comedies, Methuen
&Co, 1957; Stratford-upon-Avon Studies 14, Shakespearean Comedy, Edward Arnold, London,
1972; Takođe i: Twentieth Century Interpretations of The Merchant of Venice, ed. by Sylvan
Barnet, Prentice Hall, Englewood Cliffs, 1970. ( C.L. Barber, Frank Kermode, A.D. Moody, Nevil
Coghill). Gil Anidžar, “Dva tela neprijatelja”, Jevrejin, Arapin, istorija neprijatelja, Beogradski krug
& CZKD, Beograd, 2006, str. 230-255
11. Rod i promena rodnih uloga: prerušavanje žena u Mletačkom trgovcu i Kako vam
drago (V. Kostić, Stvaralaštvo Viljema Šekspira I, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; J. Kot,
„Rozalindin pol“, I dalje Šekspir, Prometej, Novi Sad 1994; B. Dojčinović,„Pojam roda“,
Ginokritika, Književno društvo „Sveti Sava“, Beograd 1993.Juliet Dusinberre, Shakespeare and
the Nature of Women, Macmillan, London−Basingstoke 1979; Phyllis Rackin, „Shakespeare’s
Crossdressing Comedies“, A Companion to Shakespeare’s Works: Volume III The Comedies,
eds. Richard Dutton mad Jean E. Howard, Blackwell, Oxford 2003, 114-136; Peter B. Rrickson,
„Sexual Politics and the Social Structure in As You Like It“, Shakespeare’s Comedies, ed. Gary
Waller, Longman, London−New York 1991, 156-167)
12. Položaj i uloga lude u komediji Kako vam drago (V. Kostić, „Komedije“, i „Kako vam
drago“, Stvaralaštvo Viljema Šekspira I, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; J. Kot, „Slepi
kupidon i Zlatni magarac“, „Rozalindin pol“, I dalje Šekspir, Prometej, Novi Sad 1994; Gareth
Lloyd Evans, “Shakespeare’s Fools: The Shadow and the Substance of Drama”, Stratford-upon-
Avon Studies 14, Shakespearean Comedy, Edward Arnold, London, 1972)
Program rada:
1. Šekspir u kontekstu svetske književnosti, istorije evropske drame, renesansne drame u

Evropi.
2. Elizabetinsko doba, političke prilike i kulturno-istorijski kontekst, rasprave u vezi sa
Šekspirovim identitetom, život, obrazovanje, opus. Elizabetinsko pozorište: konvencije i
Šekspirovi savremenici
3. Istorijska drama: teorijski uvod. Istorijska drama u Engleskoj i u Španiji
4. Analiza Ričarda III. Odnos istoriografije i fikcije. Harizma negativnog junaka. Politička
čitanja istorijske drame.
5. Prikazivanje filma U traganju za Ričardom i nastavak analize Ričarda III
6. Analiza Prvog dela Henrija IV. Istorijske i političke kontroverze. Karneval i istorija.
7. Analiza Drugog dela Henrija IV. Kontroverze u tumačenjima.
8. Šekspirove komedije: teorijski uvod. Renesansna komedija u Italiji, Engleskoj i Španiji.
9. Analiza komedije Snoviđenje u noć ivanjsku/San letnje noći
10. Analiza komedije Mletački trgovac
11. Analiza komedije Mletački trgovac
12. Analiza komedije Kako vam drago
Šekspir i renesansna drama u Evropi II: tragedije i tragikomedije
27
Opis predmeta:
Kurs počinje uvodom iz teorije tragedije, neophodnim za razumevanje engleske i španske

tragedije s kraja šesnaestog i s početka sedamnaestog veka. Sastoji se iz analiza drama,
povodom kojih se govori o dramaturgiji, o specifičnostima Šekpsiorve tragedije u poređenju sa
antičkom i klasicističkom, o pesničkom obliku i filozofskim implikacijama monologa, o
metateatralnim aspektima i intertekstualnim vezama. Analize se ostvaruju u interaktivnim
razgovorima i diskusijama. Deo posvećen tragikomediji bavi se teorijom tragikomedije, analizom,
poznatim tumačenjima i tumačenjem u razgovoru sa studentima.
Cilj predmeta:
Upoznavanje studenata sa tragedijama i tragikomedijama najznačajnijeg pisca evropske

renesansne drame i njegovih savremenika. Stcanje svesti o statusu tih dela u evropskoj
renesansnoj književnosti i u potonjoj književnokritičkoj, pozorišnoj i filmskoj recepciji, kao i o
pitanjima kojima se te drame bave, a koja su odredila kulturu ranog modernog doba.
Metodologija i oblici nastave:
Predavanja, diskusije, usmena izlaganja studenata, pisanje seminarskog rada i eseja, izrada
testa, video prezentacije.
Status:
Jednosemestralni izborni kurs, prvenstveno namenjen studentima druge godine grupe 08.
Otvoren je za pohađanje studenata koji su upisani na sve grupe i na sve godine Filološkog
fakulteta. Nosi 3 boda i podrazumeva 2 časa nastave nedeljno.
Shema ocenjivanja i ispit:
Pohađanje nastave: 10; Aktivnost na času: 5; Predispitni test (kolokvijum): 25;

Završni ispit: 60.
Završni ispit je pismeni. Jedna polovina ispitnog rada sadrži kraće odgovore na postavljena
pitanja, a druga kraći esej na jednu od tri zadate teme.
Program rada:
13. Elementi teorije tragedije. Razlika između Hegelovog i Bredlijevog shvatanja tragedije, s
jedne strane, i postmodernih pristupa, s druge.
14. Španska tragedija Tomasa Kida. Tragedija osvete. Senekin uticaj. Kompozicioni principi.
15. Doktor Faust Kristofera Marloua. Mit o Faustu u evropskoj kulturi. Mitovi modernog
individualizma.
16. Analiza Hamleta Viljema Šekspira
17. Analiza Hamleta Viljema Šekspira
18. Analiza filmskih adaptacija Hamleta.
19. Analiza Otela
20. Analiza Kralja Lira
21. Analiza Kralja Lira
22. Analiza Makbeta
23. Uvod u tragikomedije.
24. Analiza Bure
28
II godina studija opšte književnosti sa teorijom
Izbor drama:
Tomas Kid, Španska tragedija
Kristofer Marlou, Doktor Faust
Vilijem Šekspir, Kralj Ričard III, Henri IV 1 i 2, San letnje noći, Mletački trgovac, Kako vam
drago, Hamlet, Makbet, Otelo, Kralj Lir, Bura.
Osnovna sekundarna literatura:

A. S. Bredli, “Suštastvo Šekspirove tragedije”, u: Teorija tragedije, priredio Zoran Stojanović,
Jovan Hristić, priređivač, Teorija drame: renesansa i klasicizam, Univerzitet umetnosti u
Beogradu, Beograd, 1976.
A.C. Bradley, Shakespearean Tragedy, Penguin Books, 1991. (11904)
Bibliografski vodič za seminarske radove
Stanley Wells, editor, Shakespeare, A Bibliographical Guide, Clarendon Press, Oxford, 1997
(11990)
Postmoderna tumačenja
Zoran Milutinović, priređivač, »'Novi istorizam' u nauci o književnosti«, temat, Reč, br. 15,
Beograd, 1995, str. 57-87.
Vladislava Felbabov, priređivač, Novi istorizam, tematski broj časopisa Dometi, četvorobroj
108-11, Sombor, 2002.
Richard Dutton, Jean E. Howard, editors, A Companion to Shakespeare's Works, volumes 1-4,
Blackwell, Oxford, 2003.
John Drakakis, ed., Shakespearean Tragedy, Longman, London, New York, 1994. (11992)
John Drakakis, ed., Alternative Shakespeares, Methuen, London and New York, 1985.
Terence Hawkes, ed., Alternative Shakespeares, Volume 2, Routledge, London and New York,
1996.
Značajna sekundarna literatura za kurseve Tumačenja renesansne lirike i Tumačenja
Šekspira i renesansne drame:
Johan Hojzinga, Jesen srednjega veka, Matica srpska, Novi Sad, 1991.
E.R. Kurcijus, Evropska književnost i latinski srednji vek, SKZ, Beograd, 1996.
M. M. Bahtin, Stvaralaštvo Fransoa Rablea i narodna kultura srednjega veka i renesanse,
Kurs: Šekspir i renesansna drama u Evropi II: tragedije i tragikomedije

Nastavnik: docent dr Zorica Bečanović-Nikolić
Teme za seminarske radove i literatura:
13. Hamlet i Montenj: odlike moderne subjektivnosti

(Literatura: The Arden Shakespeare: HAMLET, Edited by Harold Jenkins,
Routledge, London and New York, 1982; Veselin Kostić, Stvaralaštvo Viljema Šekspira
II, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; Veselin Kostić, V. Kostić: „Hamlet“ V. Šekspira, Zavod za
29
udžbenike Beograd, 1982; Hugh Grady, Shakespeare, Machiavelli and Montaigne, Power and
Subjectivity from Richard II to Hamlet, Oxford University Press, 2002.)
14. Makijavelistički i montenjevski momenat u Hamletu (Literatura: Veselin Kostić,

Stvaralaštvo Viljema Šekspira II, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; Veselin Kostić, V.
Kostić: „Hamlet“ V. Šekspira, Zavod za udžbenike Beograd, 1982; Hugh Grady,
Shakespeare, Machiavelli and Montaigne, Power and Subjectivity from Richard II to
Hamlet, Oxford University Press, 2002.)
15. Hamletovi monolozi (Litertura: The Arden Shakespeare: HAMLET, Edited by Harold
Jenkins, Routledge, London and New York, 1982; Veselin Kostić, Stvaralaštvo Viljema Šekspira
II, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; Veselin Kostić, V. Kostić: „Hamlet“ V. Šekspira, Zavod za
udžbenike Beograd, 1982; Wolfgang Clemen, Shakespeare’s Soliloquies, translated by Charity
Scott Stokes, Methuen &Co, London and New York, 1987)
16. Hamletov susret sa smrću: na granici spoznatljivog (Litertura: The Arden

Shakespeare: HAMLET, Edited by Harold Jenkins, Routledge, London and New York, 1982;
Veselin Kostić, Stvaralaštvo Viljema Šekspira II, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; Veselin
Kostić, V. Kostić: „Hamlet“ V. Šekspira, Zavod za udžbenike Beograd, 1982; Lav Vigotski,
Psihologija umetnosti, poglavlje: „Tragedija o Hamletu, danskom kraljeviću“, Nolit, Beograd)
17. Humor i groteska u Kralju Liru (Literatura: Veselin Kostić, Stvaralaštvo Viljema
Šekspira II, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; J. Kot, Šekspir naš savremenik, SKZ, Beograd,
1963; G. Wilson Knight, The Wheel of Fire, Methuen &Comp. Ltd, London, 1970; Kenneth Muir,
Introduction, in: King Lear, The Arden Shakespeare, Routledge, London, 1994.)
18. Odnos Lude i Lira u tragediji Kralj Lir (Literatura: Veselin Kostić, Stvaralaštvo Viljema
Šekspira II, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; J. Kot, Šekspir naš savremenik, SKZ, Beograd,
1963; Kenneth Muir, Introduction, in: King Lear, The Arden Shakespeare, Routledge, London,
1994; Gareth Lloyd Evans, “Shakespeare’s Fools: The Shadow and the Substance of Drama”,
Stratford-upon-Avon Studies 14, Shakespearean Comedy, Edward Arnold, London, 1972.
19. Vidovi femininog u Kralju Liru (Literatura: Veselin Kostić, Stvaralaštvo Viljema Šekspira
II, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; Coppélia Kahn, „The Absent Mother in King Lear“, in New
Casebooks, King Lear, ed. by Kiernen Ryan, MacMillan, Basingstoke, 1993, 92-113.)
20. Dinamika odnosa između Makbeta i Ledi Makbet (Literatura: Veselin Kostić,
Stvaralaštvo ViljemaŠekspira II, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; Jan Kot, Šekspir naš
savremenik, SKZ, Beograd 1963, i druga izdanja; Kenneth Muir, Introduction, in: Macbeth, The
Arden Shakespeare, Routledge, London, 1994.
21. Lik Makbeta (Literatura: Veselin Kostić, Stvaralaštvo ViljemaŠekspira II, SKZ, Beograd
1994, i druga izdanja; Jan Kot, Šekspir naš savremenik, SKZ, Beograd 1963, i druga izdanja;
Kenneth Muir, Introduction, in: Macbeth, The Arden Shakespeare, Routledge, London, 1994.
22. Lik Ledi Makbet (Literatura: Veselin Kostić, Stvaralaštvo Viljema Šekspira II, SKZ,
Beograd 1994, i druga izdanja; Jan Kot, Šekspir naš savremenik, SKZ, Beograd 1963, i druga
izdanja; Kenneth Muir, Introduction, in: Macbeth, The Arden Shakespeare, Routledge, London,
1994. M. French, „Macbeth and Masculine Values“, in New Casebooks, Macbeth, ed. by
30
23. Makbet i Dankan: dva pogleda na svet, dva tipa države i vlasti (Literatura: Veselin
Kostić, Stvaralaštvo ViljemaŠekspira II, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; Kenneth Muir,
Introduction, in: Macbeth, The Arden Shakespeare, Routledge, London, 1994. John Turner, „The
Tragic Romances of Feudlism: Macbeth“, in Graham Holderness, Nick Potter, John Turner, The
Play of History, MacMillan, Basingstoke 1988, 119-149).
24. Stranac u Veneciji: Otelo (Literatura: Veselin Kostić, Stvaralaštvo ViljemaŠekspira II,
SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; Leslie A. Fiedler, “The Moor as Stranger: or, ‘Almost
damned in a fair wife…’”, in The Stranger in Shakespeare, Paladin, 1974. Helga Geyer Ryan,
“Shakespeare after Derrida and Marx: Death in Venice and the Utopia of the Open Society”, in
Arcadia Band 31 (1996) Gil Anidžar, “Dva tela neprijatelja”, Jevrejin, Arapin, istorija neprijatelja,
Beogradski krug & CZKD, Beograd, 2006, str. 230-255
25. Prospero između Arijela i Kalibana (Literatura: Veselin Kostić, Stvaralaštvo

ViljemaŠekspira II, SKZ, Beograd 1994, i druga izdanja; Jan Kot, Šekspir naš savremenik, SKZ,
Beograd, 1963. Jan Kot, I dalje Šekspir, Prometej, Novi Sad, 1994. Frank Kermode, Introduction,
The Tempest, The Arden Shakespeare, Routledge, 1990 . Francis Barker and Peter Hulme,
“Nymphs and reapers heavily vanish: the discursive con-texts of The Tempest”, Alternative
Shakespeares, John Drakakis, (ed.), London and New York: Methuen, 1985, 191-205. Paul
Brown, “This thing of darkness I acknowledge mine”, In: Political Shakespeare, Jonathan
Dollimore and Alan Sinfield, eds., Ithaca and New York: Cornell University Press, 1985. 48-71)
Utopijski momenti u Buri (Literatura: Veselin Kostić, Stvaralaštvo ViljemaŠekspira II, SKZ,
Beograd 1994, i druga izdanja; Douglas L. Peterson, „The Utopias of The Tempest“, in
Approaches to Teaching The Tempset and Other Late Romances, ed. by Maurice Hunt, MLA,
New York, 1992.
Opšta književnost i teorija književnosti III
PREROMANTIZAM I ROMANTIZAM
31
1. Nemački preromantizam kao reakcija na klasicistički i prosvetiteljski racionalizam:
Hamanova i Herderova priprema romantičnog pogleda na svet. Herderov uticaj na Getea.
2. Geteov i Šilerov Sturm und Drang.
3. Romantizam kruga braće Šlegel i njihov odnos prema Geteu i Šileru.
4. Novalisova i Helderlinova lirika.
5. Novalisov i Helderlinov roman.
6. Klajstova i Hofmanova romantična pripovetka.
7. Nemački romantizam i romantizmi drugih nacija.
8. Engleska književnost u doba preromantizma: simbolizam i vizionarstvo V. Blejka.
9. Lirika Vordsvorta i Kolridža i njihovo shvatanje pesnika, pesničkog jezika, mita i simbola.
10. Romantičarska poezija Bajrona, Šelija i Kitsa.
11. Džejn Ostin, Valter Skot i engleska romantičarska proza.
12. Američka književnost i evropski romantizam: Edgar Alan Po.
13. Francuska romantičarska književnost: lirika i roman, njihovo ostvarenje kod Igoa.
14. Italijanska romantičarska književnost: lirika i Leopardi, roman i Manconi.
15. Lirika i pripovedna proza Puškina i Ljermontova u okvirima ruskog i evropskog
romantizma, romantičarske odlike Gogoljevog stvaralaštva.
OBAVEZNA LITERATURA ZA PIOK 3/1 (2008)
1. Dragoslava Perišić, “Sturm und Drang”, str. 189–196, u: Njemačka književnost 1,
Svjetlost/Nolit, Sarajevo/Beograd, 1979.
2. Zoran Konstantinović, “Vajmarska klasika”, str. 7–9; “Savremenici nemačke klasike”, str.
63–74, u: Njemačka književnost 2, Svjetlost/Nolit, Sarajevo/Beograd, 1987.
3. Mirko Krivokapić, “Gete”, str. 11–33, u: Njemačka književnost 2, Svjetlost/Nolit,
Sarajevo/Beograd, 1987.
4. Tomislav Bekić, “Šiler”, str. 44–55, u: Njemačka književnost 2, Svjetlost/Nolit,
5. Strahinja Kostić, “Nemačka romantika”, str. 77–110, u: Njemačka književnost 2,
6. Ivanka Kovačević, “Osamnaesti vek, druga polovina: Poezija (Blejk)”, str. 89–102;
“Roman, Džejn Ostin, Volter Skot”, str. 229–255, u: Engleska književnost 2, Svjetlost/Nolit,
7. Veselin Kostić, “Poezija romantizma, Prva generacija engleskih romantičara”, str. 153;
“Samjuel Tejlor Kolridž”, str. 166–174; “Druga generacija romantičara, Bajron, Persi Biš Šeli”, str.
175–198, u: Engleska književnost 2, Svjetlost/Nolit, Sarajevo/Beograd, 1983.
8. Marija Stansfield-Popović, “Viljem Vordsvort”, str. 153–166, u: Engleska književnost 2,
9. Marija Šerbedžija, “Džon Kits”, str. 198–210, u: Engleska književnost 2, Svjetlost/Nolit,
10. Sreten Marić, “Francuska književnost ranog romantizma, Od Duha hrišćanstva do
Meditacija (1802–1820)”, str. 207–231, u: Francuska književnost 2, Svjetlost/Nolit,
11. Mihajlo Pavlović, “Francuska književnost romantizma, Od Meditacija do Gospođe Bovari
(1820–1857)”, str. 239–247, 251–287, u: Francuska književnost 2, Svjetlost/Nolit,
12. Miodrag Sibinović, “Romantizam u ruskoj književnosti”, str. 185–186; “Aleksandar
Sergejevič Puškin”, str. 236–276; “Mihail Jurjevič Ljermontov”, str. 277–294, u: Ruska književnost
1, Svjetlost/Nolit, Sarajevo/Beograd, 1976.
13. Dragan Nedeljković, “Nikolaj Vasiljević Gogolj”, str. 295–324, u: Ruska književnost 1,
14. Đulio Feroni, “Romantičarska revolucija”, str. 62–66; “Širenje, granice i društveni koreni
romantizma”, str. 66–67; “Tendencije i faze evropskog romantizma”, str. 67–68; “Razbijanje i
preživivljavanje sistema žanrova”, str. 68–70; “Italija i romantičarska evropska kultura”, str. 70–71;
“Osobenosti i ograničenosti italijanskog romantizma”, str. 72–73; “Klasicisti i romantičari”, str. 73–
75; “Alesandro Manconi”, str. 84–113; “Đakomo Leopardi”, str.114–149, u: Đulio Feroni, Istorija
italijanske književnosti, CID/Službeni list SCG, Podgorica/Beograd, 2005.
32
15. F. O. Matisen, “Edgar Alan Po”, str. 264–279, u: Spiller, Thorp, Johnson, Canby (urednici),
Istorija književnosti Sjedinjenih Američkih Država, Knjiga prva, Obod, Cetinje, 1962.
TEME ZA PISMENI ISPIT

PREROMANTIZAM I ROMANTIZAM
1. Hamanova i Herderova priprema romantičnog pogleda na svet.

2. Sturm und Drang i Gete.
3. Romantične karakteristike Geteove lirike.
4. Romantizam i klasicizam u Geteovom delu.
5. Geteov roman i obrazovanje nemačke romantičarske škole.
6. Šilerove mladalačke drame.
7. Opšte odlike nemačke romantičarske lirike.
8. Novalisova i Helderlinova lirika.
9. Opšte odlike nemačke romantičarske proze.
10. Novalisov i Helderlinov roman.
11. Klajstova i Hofmanova pripovetka.
12. Engleska romantičarska lirika.
13. Bajronizam.
14. Romantičarska poema.
15. Romantičarski istorijski roman.
16. Romantičarska fantastična pripovetka.
17. Romantični književni junak.
18. Odnos realnog i irealnog u romantičarskoj književnosti.
Evropski roman XIX veka
Izborni krus iz opšte književnosti za studente treće godine (šestog i sedmog semestra) studijske
grupe 08 (opšta književnost i teorija književnosti), kao i za ostale studente Filološkog fakulteta koji
se zanimaju za naratologiju, ali i za dati period evropske književnosti u čijem se kontesktu
razvijaju i pojedinačne nacionalne književnosti.
Sadržaj kursa predstavlja sažeti pregled istorijske poetike evropskog romana XIX veka, sa
osvrtom na njegove veze sa romanom i pripovetkom 18. i kasnije 20. veka (tema, junak, jezik, stil,
pozicija naratora, metatekstualnost, struktura, kompozicija, tipologija, teorija ideja,
intertekstualnost itd.), te na mogućnosti različitih tumačenja pojedinih dela, a u skladu sa
tendencijama savremene naratologije (od formalizma i strukturalizma, preko psihoanalitičke
kritike, pa do različitih poststrukturalističkih teorija).
Cilj kursa ogleda se u upoznavanju njegovih polaznika sa osnovnim tendencijama konstituisanja
romana, imajući u vidu činjenicu da se upravo devetnaestovekovna tradicija smatra prelomnom u
razvoju ovog danas svakako najpopularnijeg žanra. U tom smislu predočavanje mogućnosti
različitih interpretacija, koje su utemeljene u raznovrsnim naratološkim teorijama, ali i tesno
povezane sa određenim psihološkim i filozofskim težnjama – omogućiće studentima da steknu
sposobnost samostalnog tumačenja. Ta sposonost ponajpre će biti ispitivana kroz pisanje eseja,
kritike i usmena tumačenja.
Nastava podrazumeva predavanja nastavnika, diskusiju i pismene analize, ali i različite vidove
multimedijalnih istraživanja (video i audio snimci, adaptacije, elektronski i hipertekstualni oblici
prezentacije teksta).
Ocenjivanje podrazumeva rad i učešće na času, ali procenu sposobnosti pisanja eseja, i to dva
rada, koja se prijavljuju i pišu u dogovoru s nastavnikom. Obim pisanog eseja treba da bude
između 5-10 strana (1 strana = 1800 karaktera sa proredom). Esej se piše tokom nastave i u
zimskom i u letnjem semestru.
Obavezna i preporučena lektira:

1) A. S. Puškin: Evgenije Onjegin
2) M. Ljermontov: Junak našeg doba
33
3) Gogolj: Mrtve duše, izbor iz Petrogradskih priča
4) Stendal: Parmski kartuzijanski manastir ili neki drugi roman
5) Balzak: Izgubljene iluzije ili Sjaj i beda kurtizane
6) Flober: Sentimentalno vaspitanje ili Buvar i Pekiše - odlomci
7) Dikens: Dejvid Koperfil ili Velika iščekivanja
8) F. M. Dostojevski, Zapisi iz podzemlja, Braća Karamazovi
9) Tolstoj: Rat i mir, Vaskrsenje, Smrt Ivana Iljiča i još nekoliko pripovedaka po izboru
10) Pripovetka u realizmu: Mopasan i Čehov
Izbor:
Istorijski roman (jedan roman po izboru: A. Manconi Verenici, A. Dima, Tri musketara ili Grof
Monte Kristo, H. Sjenkevič, Ogljem i mačem ili Quo vadis; V. Skot: Kventin Dervald, Veverli
Ajvanho; V. Igo: Zvonar Bogorodičine crkve ili Čovek koji se smeje, Flober, Salambo) – odlomci
Sentimentalni ili ljubavni roman (G-đa de Stal, Džejn Ostin: Gordost i predrasude, Ema, Razum i
osećajnost; E. Bronte: Orkanski visovi, Š. Bronte: Džejn Ejr, DŽ. Eliot, Midlmarč) – odlomci
Gotski roman i fantastika (Meri Šeli, priče Poa i Hofmana)
Detekstivski roman
Teorijski i poetički tekstovi :

Igo: Predgovor Kromvelu
Stendal: Rasin i Šekspir (odlomci i delovi iz drugih tekstova)
Balzak: Predgovor Ljudskoj komediji
Braća Gonkur: predgovori (Žermin Lasere, Braća Zemgano)
Zola: O romanu
Mopasan: Razvoj romana 19. veka
I. Ten: Uvod u Istoriju engleske književosti
Teme, tj. plan nastave i predavanja:
1. Uvod u proučavanje romana: razvoj forme, mogućnost tipologije i objašnjenje svakog

pojedinačnog oblika; savremene teorije – od formalizma do različitih struja poststrukturalizma.
2. Puškin i problemi intertekstualnosti (pitanja kompozicije i stilizacije: formalistička čitanja
Šklovskog i Tinjanova; autoreferencijalnost i strukturalistička kritika Lotmana; nova proučavanja
Puškina u kontekstu kulture 19. veka)
3. Ljermontov i problemi psihološkog romana (Ejhenbaum, Lotman)
4. Gogolj: problemi fantastičnog, upotreba skaza i nova tumačenja jerusalimske škole
(Vajskopf i dr.)
5. Stendal: tumačenja između strukturalizma (Ženet) i psihoanalize (Pjaže, Lakan i dr.).
6. Balzak i auktorijalno pripovedanje. Problemi sociologije književnosti (Moreti i kulturni
materijalizam)
7. Flober i problemi fokalizacije (od formalističke tačke gledišta do različitih teorija Ženeta, M.
Bal i Rimon-Kenan); parodija i intertekstualnost.
8. Naturalizam i fizilogija: Zola, Mopasan i Tolstoj (M. Džejmson, M. Ginzburg i dr.)
9. Dikens između feminističke kritike i psihoanalize (F. Hosbaum, K. Voters, M. Koen, F.
Moreti i dr.)
10. Dostojevski i Bahtinova teorija romana; problemi intertekstualnosti, i intersubjektivnosti;
filozofska kritika Berđajeva i pravoslavnih ruskih mislilaca; Dostojevski i zapadna kritika – Eko,
Moreti, K. Galager, V. M. Tod.
11. Tolstoj i problemi hronotopa (Bahtin i Tod); istorija i stvarnost; smrt i fizologija.
12. Problemi adaptacije romana; upotrebe grafikona, atlasa i mapa u proučavanju romana
(Moreti i Koen); teorija mogućih svetova (Eko, Doležel, Ronen, Rajan i dr.); postkolonijalna kritika
i problem drugog (Said, Baba, Spivak).
Školska 2009/10 Kurs: EVROPSKI ROMAN XIX VEKA

PREPORUČENA LITERATURA
O romanu
34
V. Žmegač, Povijesna poetika romana, Zagreb 1987 (1992).
F. Štancl, Tipične forme romana, Novi Sad, 1987.
M. Solar, Moderna teorija romana, hrestomatija, Beograd, 1979.
M. M. Bahtin, O romanu, Beograd, 1989.
M. M. Bahtin, Autor i junak u estetskoj aktivnosti, Novi Sad, 1991.
B. Uspenski, Poetika kompozicije, Beograd, 1979.
V. But, Retorika proze, Beograd, 1979.
M. Bal, Naratologija, Beograd, 2000.
Š. Rimon-Kenan, Narativna proza, Beograd, 2006.
F. Moretti, ed., The Novel, 2006.
L. Doležel, Heterokosmika, Beograd, 2008.
T. Popović, Rečnik književnih termina, Beograd, 2007.
Puškin
Formalisti o Puškinu, ur. T. Popović, Beograd, 1994.
Ljermontov
B. Ejhenbaum, „Poetika M. Ljermontova”, Književnost, Beograd, 1972.
N. Milošević, „Predgovor“ u: M. Ljermontov, Junak našeg doba, Beograd, 1966.
J. Lotman, Poetika prostora, III program Radio Beograda, 1999.
V. Nabokov, Junak našeg doba, Gradina, 2003.
Gogolj
B.Ejhenbaum, “Kako je napravljen Gogoljev Šinjel”, Poetika ruskog formalizma, ur. A. Petrov,
Beograd, 1970.
J. Tinjanov, «Gogolj i Dostojevski: ka teoriji parodije», u: Stihotvorna semantika. Arhaisti i
novatori, Sarajevo, 1990.
M. Jovanović, Gogolj ili posramljivanje đavola, Beograd, 1995.
M. Vaйskopf, Sюžet Gogolя, Moskva, 2003.
T. Popović, Potraga za skrivenim smislom, Beograd, 2007.
Dikens
V. Nabokov, Eseji – Ostin, Dikens, Beograd, 2006.
Čarls Dikens i viktorijanski roman, - tematski blok u časopisu III program Radio Beograda (u
štampi).
Stendal, Balzak, Flober
Rađanje moderne književnosti: Roman, uredio A. Petrov, Beograd, 1975.
I. Šafranek, Stendhal, Gustave Flaubert, Marcel Proust, Zagreb, 1995.
O Stendalu, - tematski blok u časopisu III program Radio Beograda, br. 127, 128, III/IV, 2005.
O Floberu, - tematski blok u časopisu III program Radio Beograda, br. 113, 114, 2002.
Ž. Ruse, Oblik i značenje, Novi Sad, 1993.
Ž. Ženet, Fugure, I-V, Novi Sad, 1993-2003.
A. Marčetić, Fugure pripovedanja, Beograd, 2002.
Dostojevski, Tolstoj
Dž. Stejner, Tolstoj ili Dostojevski, Novi Sad, 1989.
M. Bahtin, Problemi poetike Dostojevskog, Beograd, 1967.
V. Šklovski, Dostojevski: Za i protiv, Beograd,
L. Grosman, Dostojevski, Beograd, 1974.
V. Šklovski, Lav Tolstoj, I-III, Subotica, 1970.
V. Šklovski, Građa i stil u Tolstojevom romanu Rat i mir, Beograd, 1984.
V. Šklovski, Energija zablude, Beograd, 1985.
V. Nabokov, Eseji iz ruske književnosti, Beograd, 1984.
T. Popović, Potraga za skrivenim smislom, Beograd, 2007.
Kurs: Tumačenje Helderlinovih hristoloških himni
1. Uvod u Helderlinovu hristološku himniku. Uvod u himnu Praznik mira. Knez svetkovine (1.
trijada strofa u poslednjoj verziji i u prethodnim nacrtima).
35
2. Povest spasenja (2. trijada). Jevanđelje božanske svetlosti (2. trijada u poslednjoj verziji i u
1. nacrtu).
3. Zasenjenje (4. strofa u prelazu ka 2. nacrtu i u 2. nacrtu). Skidanje zastora (5. strofa u
prelazu ka 2. nacrtu i u 2. nacrtu).
4. Vrhunac Bogodarivanja (6. strofa u prelazu ka 2. nacrtu i u 2. nacrtu). Prizivanje Dolaska
(3. trijada). Gospod – Duh – Knez (3. trijada u poslednjoj verziji). Preobraženja (7. strofa u
prednacrtima).
5. Presto i prestoli (8. i 9. strofa u nastavku 2. nacrta). Prisustvo Mira (4. trijada u poslednjoj
verziji).
6. Uvod u himnu Jedini. Sveto ropstvo (1. trijada).
7. Ispovedanje vere (2. trijada).
8. Odlaganje Dana (3. trijada). List deteline (4. trijada).
9. Najbolje (5. trijada).
10. Uvod u himnu Patmos. Zanos (1. trijada).
11. Bogovoljeni videlac (2. trijada).
12. Ikonografija svetlosti (nova 3. trijada)
13. Dela apostolska (4. trijada poslednje verzije).
14. Zamah sejača (5. trijada poslednje verzije).
15. Čvrsto slovo (6. trijada poslednje verzije).
1. “Tumačenje Helderlinovih hristoloških himni” (tu su dati izvornici sa srpskim prevodom),
str. 433–690, u: Miodrag Loma, Slika Hrista u Helderlinovom pesništvu, Centreks, Valjevo, 2003.
2. “Metodološki preduslovi za istraživanje Helderlinove hristološke ikonografije”, str. 13–23,
u: Miodrag Loma, Slika Hrista u Helderlinovom pesništvu, Centreks, Valjevo, 2003.
Filološki fakultet
Književne teorije od romantizma do naturalizma
Naziv:

Tip kursa Obavezni jednosemestralni (3 ESPB bodova) za studente grupe 08 (Opšta književnost
(obavezni, i teorija književnosti).
izborni):
Semestar: VI semestar studija
Fond časova 15 časova (2 x 45 minuta = 90 minuta po času)
Kratak opis: Upoznavanje sa romantizmom, realizmom i naturalizmom kao književno-istorijskim
pojavama, kao i razumevanje ključnih teorijskih ideja ovih pravaca na osnovu
tumačenja reprezentativnih teorijskih tekstova. Ishod pohađanja kursa je sticanje
sposobnosti za književno-istorijsko situiranje i razumevanje navedenih književnih
teorija.
Program
predmeta: Teorije romantizma u Engleskoj: Književna teorija V. Vordsvorta kao
manifest engleskog romantičarskog pokreta.
Vordsvortov emocionalizam i naturalizam u svetlu njegovog zalaganja za
“prirodni jezik”. Vordsvortova definicija poezije.
Princip organskog jedinstva kao osnova Kolridžove teorije poezije.
Kolridž o lepom i uzvišenom i njegovo razumevanje osobina talenta i genija.
36
Kolridžovo razumevanje pojma simbola.
Imaginacija (imagination) i mašta (fancy) u Kolridžovom teorijskom sistemu.
Šelijeva odbrana poezije.
Kritika pesništva Čarlsa Lamba i Viljema Hazlita. Bajron o poeziji.
Teorije romantizma u Francuskoj. Madam de Stal i Šatobrijan.
Stendal, Igo i novo shvatanje groteske.
10. Italijanske romantičarske književne teorije Manconija i Leopardija
11. Američke književne teorije u periodu romantizma. E. A. Po
12. Književne teorije francuskog realizma i njihov odnos prema romantizmu kod
Stendala, Balzaka, Flobera i Šamflerija
13. Književne teorije ruskog realizma: Bjelinski, Černiševski, Dobroljubov,
Pisarev, Dostojevski i Tolstoj.
14. Književne teorije realizma u Engleskoj i Americi: Dikens, Tekeri, Vitman, H.
Džejms
15. Zolin naturalizam
Ispitni Ispit se sastoji od pismenog dela. Pismeni deo ispita traje 120 minuta (student radi
zahtevi: pismeni zadatak kao odgovor na jedno od tri ponuđena pitanja iz okvira čitavog
programa). Pismeni deo ispita donosi studentu do 50 poena.
Preostalih 50 poena student dobija za prisustvo na predavanjima: do 20 poena, i za
učešće u diskusijama kao i za studentske referate do 30 poena.
0-50 poena = 5
51-60 poena = 6
61-70 poena = 7
71-80 poena = 8
81-90 poena = 9
91-100 poena = 10
Kurs donosi 3 bodova (u okviru ESPB kredita).
Obavezna O poeziji, izbor engleskih eseja, odabrao i redigovao Borivoje Nedić, Prosveta,
literatura: Beograd 1956.
Miroslav Beker, Povijest književnih teorija, od antike do kraja devetnaestog
stoljeća, SNL, Zagreb 1979.
Hegel, Estetika (III knjiga, 3 deo, 1817-1829)
Po, Filozofija kompozicije (1846)
O realizmu, Izbor teorijskih tekstova, prir. A. Ilić, Beograd, 1984.
Hipolit Ten, Studije i eseji, Beograd, Kultura, 1954.
Flober, Izabrana pisma, Beograd, Prosveta, 1955.
Referentna Rene Wellek, A History Of Modern Criticism 1750 – 1955.

literatura: Abrams, M. H., The Mirror and the Lamp: Romantic Theory and the Critical
Tradition, The Norton Library, New York, 1958.
Žorž Pule, Metamorfoze kruga, poglavlje VI, Romantizam, Izdavačka knjižnica
Zorana Stojanovića, Sremski Karlovci, Novi Sad 1993.
Rene Velek, Kritički pojmovi, Beograd, Vuk Karadžić, 1966.
Aleksandar Flaker, “O realizmu”, u knjizi Stilovi i razdoblja, Zagreb, Matica
hrvatska 1964.
Dragan Nedeljković, "Realizam u ruskoj književnosti", Ruska književnost 2,
Svjetlost, Sarajevo, Nolit, Beograd, 1978.
37
Filološki fakultet
Pregled istorije opšte književnosti III/2
Naziv:

Tip kursa Obavezni jednosemestralni (3 ESPB bodova) za studente grupe 08
(obavezni, izborni): (Opšta književnost i teorija književnosti)
Semestar: VI semestar studija
Kratak opis: Realizam i naturalizam kao književnoistorijske stilske formacije.
Pregled reprezentativnih književnih dela realizma i naturalizma. Cilj
kursa je upoznavanje sa realizmom i naturalizmom kao
književnoistorijskim stilskim formacijama i razumevanje njihovih
glavnih karakteristika na osnovu pregleda reprezentativnih književnih
dela. Ishod pohađanja kursa je sticanje sposobnosti za prepoznavanje
realističnih i naturalističkih književnih dela, kao i za uočavanje
genetičkih, kontaktnih i tipoloških književnoistorijskih odnosa u
okvirima jedne stilske formacije ili između dve susedne u sledu.
Program:
16. Uticaj pozitivizma na realističke tendencije u umetnosti:
Stendalovi romani i poetika realizma.
17. Balzakovi romani kao slika ljudskog društva.
18. Floberova realistička naracija.
19. Zolin romaneskni naturalizam i Mopasanova pripovetka
20. Engleski realizam i romani Čarlsa Dikensa, satirični realizam
Vilijema Tekerija i moralna filozofija u romanima Džordž Eliot.
21. Realističke crte Hotornovog i Melvilovog američkog romana.
22. Puškin kao pripovedač i počeci ruske realističke književnosti.
23. Gogoljev groteskni realizam.
24. Turgenjevljev impresionizam, Gončarovljeva psihološka
tipologija i Ljeskovljev lokalni kolorit.
25. Forma realističkog romana u delima Zločin i kazna i Idiot F. M.
Dostojevskog.
26. Forma realističkog romana u delima Zli dusi i Braća
Karamazovi F. M. Dostojevskog.
27. Dijalektika romanesknog i istoriografskog uobličenja u
Tolstojevom Ratu i miru.
28. Forma realističkog romana u Tolstojevim delima Ana Karenjina
i Vaskrsenje.
29. Realistička pripovetka i Čehovljeva kratka priča.
30. Realistička drama i Čehovovljeva nova dramaturgija.
Ispitni zahtevi: Ispit se sastoji od pismenog i usmenog dela. Pismeni deo ispita traje
120 minuta (student radi pismeni zadatak kao odgovor na jedno od tri
ponuđena pitanja iz okvira čitavog programa). Položeni pismeni ispit
uslov je da bi student mogao da izađe na usmeni deo ispita. Pismeni
deo ispita donosi studentu do 20 poena. Na usmenom ispitu student
38
može da osvoji najviše 50 poena. Ostale poene student dobija za
prisustvovanje nastavi (do 10 poena) i za aktivno učešće i studentske
referate (do 20 poena).
0-50 poena = 5
51-60 poena = 6
61-70 poena = 7
71-80 poena = 8
81-90 poena = 9
91-100 poena = 10
Obavezna literatura: Francuska književnost II, Beograd, Svjetlost, Nolit, 1981.

Francuska književnost III/1, Beograd, Svjetlost, Nolit, 1981.
10. Dr Dušan Puhalo, Engleska književnost XIX-XX veka, Beograd, Naučna
knjiga, 1983.
11. Miodrag Sibinović, "Aleksandar Sergejevič Puškin (1799-1837)", u knjizi
Ruska književnost 1, Beograd, Svjetlost, Nolit, 1976, str. 236-276.
12. Ruska književnost 2, Beograd, Svjetlost, Nolit, 1978, str. 15-236.
13. O Stendalu, - tematski blok u časopisu III program Radio Beograda, br.
127, 128, III/IV, 2005.
14. O Floberu, - tematski blok u časopisu III program Radio Beograda, br.
113, 114, 2002.
15. Lapšin, Estetika Dostojevskog, Beograd, Slovo ljublje, 1981.
16. V. Nabokov, Eseji iz ruske književnosti, Beograd, Prosveta, 1984.
17. Viktor Šklovski, Građa i stil u Tolstojevom romanu "Rat i mir", Beograd,
Nolit, 1984.
18. Mihail Bahtin, Problemi poetike Dostojevskog, Beograd, Zepter Book
World, 2000.
LEKTIRA: Stendal, Crveno i crno, Parmski kartuzijanski manastir (jedan roman
po izboru)
Balzak, Čiča Gorio, Izgubljene iluzije (jedan roman po izboru)
Flober, Gospođa Bovari, Sentimentalno vaspitanje (jedan roman po
izboru)
Zola, Žerminal
Mopasan, Pripovetke (tri pripovetke po izboru)
Čarls Dikens, Dejvid Koperfild, Velika očekivanja, Sumorna kuća
(jedan roman po izboru)
Tekeri, Vašar taštine
Džordž Eliot, Midlmarč
Hotorn, Skerletno slovo
10. Puškin, roman Evgenije Onjegin; pripovetke: Stanični nadzornik,
Prodavac mrtvačkih sanduka
11. Gogolj, pripovetke: Portret, Nevski prospekt, Zabeleške ludaka, Nos,
Šinjel
12. Turgenjev, Lovčeve beleške (tri pripovetke po izboru)
13. Ljermontov: Junak našeg doba
14. Dostojevski, Zločin i kazna, Braća Karamazovi
15. Tolstoj, Rat i mir, Ana Karenjina
16. Čehov, Dama sa psetancetom, tri priče i jedna drama po izboru
PRIPOVEDNI POSTUPCI U GRADJANSKOM ROMANU 18. VEKA
39
syllabus
1. Osnovni pojmovi i problemi teorije pripovedanja

Pojmovi naracije, fikcionalnosti, strukture, diskursa; narativni nivoi; narativne instance; mimetičko
i dijegetičko; odnos fabule i sižea, sekvencijalnost i sinhronicitet, pojam zapleta; temporalni aspekti
pripovedanja; karakterizacija; setting; tipologija i žanrovi. Pojam periteksta.
2. Razvoj romana od antike do 18. veka
Tipovi antičkog romana. Viteški roman. Barokni roman.
Pikarski roman. Pojam pikaroa. Svet pikarskog romana. Strukturalne ososbenosti. Pikarska matrica
u svetskoj književnosti.
Gospođa de Lafajet: Princeza de Klev. Elementi introspekcije, psihološkog uvida: začinjanje nove
tradicije.
Pojam i odlike građanskog romana
Strukturalne osobenosti. Pojam verodostojnosti. Moralizam. Elementi periteksta: predgovori i
njihove funkcije.
3. Danijel Defo: Robinzon Kruso
Retrospektivno pripovedanje u prvom licu (pripovedno i doživljajno ja, razlikovanje pripovedača i
junaka). Pojam autobiografije kao pripovednog žanra (naspram biografije, ispovesti, memoara,
dnevnika, pisma).
4. Danijel Defo: Robinzon Kruso
Kompozicija dela (konzistentnost i omaške), ritam u prozi (veza s epskom i biblijskom tradicijom).
Epizode i njihova funkcija u odnosu na centralnu pripovest.
Karakterizacija: Derivacija crta lika iz tekstualnih datosti i postupak karakterizacije. Motivacija
junaka.
5. Danijel Defo: Mol Flanders
Narativni tempo. Vreme pripovedanja i vreme priče. Scena, izveštaj, pauza, elipsa.
Dualitet pripovedačice i junakinje. Problem negativnog junaka.
Pojam implicitnog autora. Problem autorske ironije prema junakinji.
6. Semjuel Ričardson: Pamela, Klarisa
Epistolarna tehnika: multiperspektivizam, subjektivna perspektiva, pripovedni prezent, naglašeno
prisustvo primaoca/naratera, introspekcija.
Redefinisanje pojma akcije i zapleta.
Status i funkcija detalja i opisa.
Karakterizacija kroz višestruku perspektivu.
Tradicija introspektivnog, psihološkog romana: sentimentalizam, moralizam, elementi romanse.
7. Henri Filding: Tom Džons, Pustolov Džozef Endrjus
Karakterizacija i hijerarhija likova (glavni, sporedni, epizodni, marginalni, povratni). Junak i
detronizovani dvojnik. Plošni i reljefni likovi, strategije imenovanja i opisivanja, karikatura i
groteska. Pitanje razvoja likova.
Zaplet i fikcionalni svet: epizodičnost i kohezija romana. Sceničnost/teatralnost: vizuelna/dramska
komponenta kao dominanta fikcionalnosti. Primat fabule.
8. Henri Filding: Tom Džons, Pustolov Džozef Endrjus
Sveznajući pripovedač, pojam auktorijalnog romana. Retoričke i komunikacione strategije
pripovedača.
Pripovedni komentar. Metanarativni i metaliterarni diskurs u romanu. Autopoetička poglavlja.
Epska i dramska matrica, neoklasicizam (umetnute novele, obrti, prepoznavanja, scene boja).
Komika, parodija, farsa, karikatura.
9. Opat Prevo: Manon Lesko
Problem fokalizacije: pripovedanje i vidjenje. Pripovest vs. ispovest, događaj vs. doživljaj,
objektivno vs. afektivno, zaslepljenost vs. uvid.
Dva pripovedača, više nivoa dijegeze, temporalno ustrojstvo i efekti. Osamostaljivanje umetnute
pripovesti. Konstituisanje ideološkog jedinstva u dvostrukom pripovedanju.
40
Geometrizovana kompozicija. Kompozicioni ritam.
10. Lorens Stern: Tristram Šendi
Pojam konvencije i “čitalačkog ugovora” u tradicionalno pripovedanju 18. veka. Reductio ad
absurdum i doslovnost kao metodi ispitivanja narativnih ograničenja. Transgresija kao osnovni
poetički postupak. Paradoksalna neodvojivost i uzajamno osvetljavanje parodije i njenog objekta.
Destrukcija priče/ fabule. Retardacija kao progresija. Problematika narativne temporalnosti.
11. Lorens Stern: Tristram Šendi
Pojam narativnog nivoa i vidovi prestupanja dijegetičkih granica. Pojam narativnih instanci i
pitanje njihove demarkacije u pripovednom tekstu.
Tema persone i maske: ko pripoveda, a ko čita?
Svest o knjizi kao mediju i ispitivanje njenih mogu}nosti. Poigravanje tradicionalnim funkcijama i
pozicijama periteksta. Žanrovski galimatijas.
Pojam metateksta i autoreferencijalnosti kao odlike moderne književnosti.
12. Deni Didro: Fatalista Žak i njegov gospodar
Pojmovi ekspozicije i završetka naspram pojmova početka i kraja (okviri priče i okviri teksta).
Manipulacija čitalačkim znanjem, otvaranje i zatvaranje/nezatvaranje informacionih praznina.
Okvirna pripovest i umetnute pripovesti: nivoi i funkcije.
Dramatizacija pripovedanja i čitanja/slušanja pripovesti. Realizovana metafora, doslovno vs.
figurativno značenje: tekst, stvaranje, gospodarenje.
Opšta književnost i teorija književnosti IV
Pregled opšte književnosti IV
41
Plan, program, literatura, ispitna pitanja
Simbolizam, moderizam, avangarda, savremena književnost

Osnovne odlike simbolizma (glavni predstavnici i njihova dela)
Šarl Bodler: Cveće zla
Volt Vitmen: Vlati trave
Artur Rembo: izbor iz poezije (Pijani brod, Samoglasnici)
Pol Verlen: Pesnička umetnost
Aleksandar Blok: izbor iz poezije (Stihovi o Divnoj Dami, Snežna maska),
Rajner Marija Rilke: izbor iz poezije («Karusel», «Tigar», Devinske elegije)
Avangarda i njeni osnovni pravci (pojam avangarde; ekspresionizam, akmeizam, dadaizam,
futurizam, nadrealizam; glavni predstavnici i njihova dela)
Andre Breton: Manifest nadrealizma
Tomas S. Eliot: Pusta zemlja ili Ljubavna pesma Alfreda J. Prufroka
Marsel Prust: Jedna Svanova ljubav
Tomas Man: roman po izboru (Budenbrokovi, Čarobni breg, Doktor Faustus)
Alber Kami: Stranac
Franc Kafka: Proces, Preobražaj
Džejms Džojs: Dablinci («Mrtvi», i dve priče po izboru)
Bertold Breht: Majka Hrabrost
Semjuel Beket: Čekajući Godoa
Mihail Bulgakov: Majstor i Margarita
Horhe Marija Borhes: 4 priče
Poezija XX veka: jedan pesnik po izboru: Boris Pasternak, Josif Brodski, Česlav Miloš, Zbignjev
Herbert, Džejsm Hini, Džon Odn
Proza XX veka, izbor romana: Ginter Gras: Limeni doboš; V.Gombrovič: Fedidurke, Ž. Saramago:
Godina smrti Rikarda Rejše, Džon Kuci: Iščekujući varvare
Preporučena literatura:
Ž. Ruse, Oblik i znčenje, Novi Sad, 1996.
I. Šafranek, Temelji modernog romana, Zagreb, 2003.
V. M. Žirmunski, Od simbolizma do akmeizma, Gornji Milanovac, 1991.
S. M. Baura, Nasedje simbolizma, Beograd, 1970.
E. Vilson, Akselov zamak ili o simbolizmu, Beograd, 1964.
M. Nado, Istorija nadrealizma, Beograd, 1980.
R. Vilijams, Drama od Ibzena do Brehta, Beograd, 1979.
S. Selenić, Dramski pravci XX veka, Beograd, 1979.
D.Stojanović, Čitanje Dostojevskog i Tomasa Mana, Beograd, 1983.
T. Popović, Rečnik književnih termina, Beograd, 2007.
O Marselu Prustu - tematski blok objavljen u časopisu III program Radio Beograda, br. 100, 1995.
M. Solar, Mit o avangardi i mit o dekadenciji, Beograd, 1985.
J. Hristić, , Studije o drami, Bg, 1986.
O T. S. Eliotu, tematski blok u časopisu III program Radio Beograda, br. 101, 1995.
Rajner Marija Rilke, zbornik radova, Beograd, 1970.
T. Popović, Potraga za skrivenim smislom (eseji o Vitmenu i Džojsu), Beograd, 2007.
Pitanja za ispit
1) Opšta pitanja za svako delo: predočiti u 10 rečenica osnovne crte sadržaja, radnje, zapleta,
fabule, ili, ako je reč o poeziji lirski siže, tj. osnovnu ideju.
2) Opšta književnoistorijska pitanja koja se tiču pojedinih pravaca modernizma i avangarde, ali i
simbolizma, dekadencije i šire uzev strujanja fin de sciecle; navesti osnovne odlike poetike datog
pravca, vreme, zemlje tj. nacionalne književnosti, najvažnije predstavnike i njihova dela.
42
3) Opšta pitanja iz poetike: dekadencija, satanizam, istorizam i antiistorizam; estetika ružnog i
groteska; automatsko pisanje; onirizam i mašta; misticizam i apsurd itd. Pripovedačke i lirske
inovacije: montaža, kolaž, simbol, sinestezija, slobodna asocijativnost, univerzalne analogije,
afektivno sećanje, tok svesti, fragmentarnost, novi roman, psihološki i filozofki roman, problemi
fokalizacije, ali i vremenske dimenzije dela, metatekstualnost, analepsa, intertekstualnost itd.
Moderna i avangardna drama, antiteatar, drama apsurda, epsko pozorište itd.
4) Identifikacija teksta i njegovo razumevanje (daje se karakterističan odlomak, koji se prepoznaje i
analizira, npr. stihovi neke pesme ili karakterstičan deo nekog romana, pripovetke, drame, poput
dijaloga između Vladimira i Estragona u Godou ili songova iz Majke Hrabrosti).
5) Pojedinačna pitanja: poznavanje i tumačenje navedenih pesama, ali i poznavanje celovitih zbirki
Cveće zla i Vlati trave; osnovne ideje i tehnike pripovedanja kod Prusta, Kafke, Kamija, Džojsa,
Bulgakova; razaranje drame u modernom teatru; intertekstualnost i odnos prema tradiciji, kod svih
a posebno kod Bulgakova i Borhesa (pojmovi palimpsest, lavirint); poetika postmodernizma i
poststrukturalizma; obavezna analiza onih dela koja su data kao izbor.
Test se sastoji od 10 pitanja, od koje svako nosi po 10 poena, prolazno je 60, a ocene idu sledećim
redosledom: 60-65 = 6; 66-75= 7; 76-85= 8; 86-95=9; 96-100=10.
Naziv kursa: Ženet i Prust

Nastavnik: dr Adrijana Marčetić
Semestar: VIII
Teme za ispit i literatura
I Predistorija naratologije
1. Ž. Ženet, „Granice pripovedanja“, Figure, Beograd, 1985. ili „Treći program“, br. 7,
1970.
2. F. Van Rosum-Gijon, „Problemi stanovišta ili perspektive“, „Treći program“ br. 15, 1972.
3. V. Kajzer, „Ko pripovijeda roman?“, „Umjetnost riječi“, br. 3, 1957.
„Nastanak i kriza modernog romana“, „letopis Matice srpske“, jun, 1965.
II Fabula i siže
1. R. Bart, „Uvod u strukturalnu analizu pripovijedanja“, „Republika“, br. 7-8, 1983.
„Jedno moguće istraživanje“, „Treći program“, temat „O Marselu Prustu“, priredio Đ. Vuković,
1995.
2. Š. Rimon-Kenan, „Priča: događaji“, Narativna proza: savremena poetika, Beograd, 2007.
3. L. Kojen, „Fabula i siže“, „Književna kritika“, br. 4, 1977.
III Glas i perspektiva

1. Ž. Ženet, „Tipovi fokalizacije i njihova postojanost“, „Republika“, br. 9, 1983.
2. B. Uspenski, Poetika kompozicije, Uvod i prvih pet poglavlja, str. 3 – 170, Beograd, 1979.
IV Teorija junaka
1. Š. Rimon-Kenan, „Priča: karakteri“, Narativna proza: savremena poetika, Beograd, 2007.
2. S. Četmen (S. Chatman), „Karakter u pripovjednom tekstu“, „Republika“, br. 10, 1983.
3. F. K. Stanzel, „Teller-Characters and Reflector-Characters in Narrative Theory“, Poetics
Today, 2, 2, Winter, 1981.
V Ženet i kasnija naratologija

1. C.J. Van Rees, „Some Issues in the Study of Conceptions of Literature: A Critique of
the Instrumentalist View of Literary Theories“, Poetics, 10, 1981.
2. S. Chatman, „Description Is No Textual Hanmaiden“, Coming to Terms, CUP, 1990.
3. J. Phelan, „Discourse aboute Narrative Discourse“, u R. Scholes, J. Phelan and P.
Kellogg, The Nature of Narrative, OUP, 2006, str. 314-333.
43
VI Pripovedanje u književnosti i pripovedanje na filmu
1. S. Chatman, „What Is Description in the Cinema?“, Coming to Terms, CUP, 1990.
2. S. Chatman, „What Novels Can Do That Films Can’t (and Vice Versa)“, Critical Inquiry,
Autumn, 1980.
Uvod u filozofiju
Izvor:
http://www.fil.bg.ac.rs/katedre/seminar/programi%20predmeta%20-%20stari%20studijski
%20program.htm
44
NASTAVNI PLAN
Teme
1. Šta je filozofija? Problem uvođenja u filozofiju. Izvori i pobude filozofskih istraživanja. Problem
Početka i početak filosofiranja.
2. 2.a. Izlazak iz naivnosti i neposrednosti. Filozofija i zdravorazumlje. Upitnost, začuđenost i
sumnja. Strast i čuđenje. Mudrost i Ljubav. 2.b. Šta je mišljenje? Doxa i epistheme. Priroda
svakodnevnog mišljenja. Odlike filozofskog mišljenja. 2.c. Šta je metafizika?
3. 3.a. Osnovni filozofski problemi i discipline. Sistematika filozofije. 3.b. Filozofija i druge oblasti
duha: mit, religija, nauka, umetnost.
4. Filozofija i njena istorija. Istorija filozofije, istoričnost, istorija i nauka. Oblici recepcije filozofije.
Filozofija i ideologija.
5. Počeci filozofiranja u Grčkoj. Filozofija, polis i politika. Polis i agora.
6. Osnovne karakteristike helenske duhovnosti. Periodizacija grčke filozofije. Filozofija i istorijski
problem Početka. Predsokratovci i arche.
7.Sokratova filozofija i smrt. Okret mišljenja ka samospoznaji. Etika i filozofska metoda. Sokrat i
sofisti. Problem relativizma. Filozofija, dijalog i logos. Filozofija i ironija.
8. Onto-teo-loško ustrojstvo metafizike. Ontološko pitanje. Platon i Aristotel. 8.a. Platonovo
razumevanje Ljubavi, te karaktera i značaja filozofije. Philia, eros i agape. Istina, Dobro i Lepo.
Dijalektička teorija ideja i objektivni idealizam. 8.b. Platonizam, tradicionalna metafizika i
idealizam.
9. Aristotelova metafizika razvoja. Sistematizacija filozofije.
10. Filozofija i celina bića. Aisthesis i noesis. Platonovo i Aristotelovo razumevanje umetnosti.
11. Helenističko-rimska filozofija i pojam ataraksije.
12. Hrišćanstvo i filozofija. A. Avgustin. Osnovni problem srednjovekovne filozofije. Spor oko
univerzalija. Odnos filozofije i teologije. T. Akvinski.
13. Filozofija duhovnog preporoda. Studia divina, studia humana. Prevladavanje duha
srednjovekovlja. Đ. Bruno.
14. Duhovni preporod i novovekovni problem saznanja: empirizam i racionalizam. Dekartov
racionalizam. Metafizika i doba slike sveta. Iracionalizam i Paskalova logika srca. Tradicionalna
metafizika i problem dualizma.
15. Filozofija istorije i otklon od kartezijanske pozicije – Viko. Istorija filozofije i problem
progresivizma. Simbol svetlosti i zapadna metafizika.
16. Prosvetiteljstvo i francuski materijalizam XVIII veka.
17. Kantova filozofija kritike. O izvorima, moćima i granicama saznanja. Odnos između
gnoseološkog, etičkog i «estetičkog» pitanja. Uslovi za konstituisanje nemačkog idealizma.
18. Problem metafizičkog idealizma. Komparativno: Fihteov subjektivni idealizam i dijalektika
subjekta i objekta; Šelingov objektivni idealizam i dijalektika realiteta; Hegelova sinteza u sistemu
apsolutnog idealizma.
19. Antimetafizički naboj hegelovske levice. Filozofija i praksa. Kritička teorija društva. (Marks).
20. Filozofija, praksa, humanizam. Filozofija, utopija i nada. (Bloh, Marks – komparativno).
Filozofija, svet i egzistencija (uvod).
21. Rezimiranje prethodnog predavanja. Istorija metafizike i problem odnosa filozofije, sveta i
egzistencije. Kjerkegorova individualistička pobuna protiv metafizike. Konsekventno:
voluntaristička perspektiva sa ishodištem u vitalizmu. Šopenhauer-Niče.
22. 22.a. Čovek, smisao i svet. Voluntarizam, egzistencijalizam i filozofije Života. 22.b.Filozofija,
apsurd i egzistencija. Filozofija, revolt i pobuna. Egzistencija, stvaranje i smisao. Sloboda,
odgovornost, egzistencijalizam i humanizam.
23. Egzistencijalizam i strukturalizam (otklon od Sartrovog egzistencijalizma).
24. Hermeneutika, poststrukturalizam i dekonstrukcija. (komparativno izlaganje osnovnih
karakteristika).
25. Hermeneutika i psihoanaliza. Filozofsko čitanje Frojda. Umetnost i psihoanaliza.
45
26. Fenomenologija i fundamentalna ontologija. Huserl-Hajdeger. Filozofija, poezija, jezik i biće.
Sopstvo i Drugo. Poetičko mišljenje i smisao bivstvovanja. Mogućnost zasnivanja filozofije
književnosti. (polemika).
27. 27.a. A. Heler. Radikalne potrebe, demokratija i svakodnevnica. 27. b. Filozofija i kriza.
Legitimacijska kriza savremene filozofije. Moderna i postmoderna. 27. c. Globalna kultura i
filozofija (Bodrijar).
28. Problem kraja filozofije kao metafizike. Tradicionalna metafizika i njena de(kon)strukcija.
(Post)metafizička čežnja za krajem i (ne)mogućnost novog početka. Kako filozofija može da
počne?
Literatura
Obavezna:
I. Uvod u filozofiju – hrestomatija (prir. R. Nešković), Beograd, 2003.
II. Izbor tekstova (prir. Ž. Vukašinović): Helenističko-rimska filozofija, Filozofija renesanse,
Srednjovekovna filozofija (uvodni pregled) – Vindelband, Koplston, Filipović;
Huserl, „Ideje za čistu fenomenologiju i fenomenološku filozofiju“, „Šta je transcendentalno
iskustvo“;
Sartr, „Egzistencijalizam je humanizam“;
Kami, „Mit o Sizifu“;
Hajdeger, „Šta je to filozofija“;
Fink, E., Uvod u filozofiju, Nolit, Beograd, 1989., str. 13-18, 22-25, 48-49, 50-51, 79-80, 83-86.;
Šluk, Uvod u filozofsko mišljenje, Plato, Beograd, 2001., str. 11-16., 19-22., 29- 32.;
Platon, Gozba, BIGZ, Beograd, 1994., predgovor. B. Pavlovića, str. 5-39.;
Jaspers, K., Uvod u filozofiju, Prosveta, Beograd, 1967., str. 125-141., 175-193.
Dodatna:
Nešković, R. Credo et Cogito, Srednjovekovna filozofija, Beograd, 2004., str. 15-23., 102-113.,
162-176., 202-221., 234-254., 344-378., 410-424., 453-456., 474-477.;
Bodrijar, Ž. Simulakrumi i simulacija, Svetovi, Novi Sad, 1991.;
Vajšedel V. Sporedni ulaz u filozofiju, Beograd, 2004.
ISPITNA PITANJA
1. Problem uvođenja u filozofiju (E. Fink i Šluk).

2. Može li se filozofija odrediti kao ljubav prema mudrosti?
3. Odnos filozofije prema mitu, religiji, umetnosti, ideologiji.
4. Priroda svakodnevnog mišljenja.
5. Filozofija i nauka.
6. Odlike filozofskog mišljenja.
7.Sistematika filozofije (ontološko, gnoseološko, aksiološko pitanje).
8. Filozofija i njena istorija.
9. Oblici recepcije filozofije.
10. Polis i agora – rodno mesto grčke filozofije.
11. Počeci filozofiranja u Grčkoj. Metafizika kao onto-teo-logija, arche i periodizacija grčke
filozofije. a. Predsokratovci: Tales, Anaksimandar, Heraklit, Parmenid (pregled osnovnih pitanja).
b. Anaksimandrov pojam apeiron.
12. Sokrat: a. okret mišljenja ka samospoznaji. b. Sokrat i sofisti.
13. Platonovo učenje o idejama. Karakter Platonovog idealizma.
14. Platonovo razumevanje Ljubavi. Filozofija i ljubav. Platonova erotika.
15. a. Aristotelova sistematizacija filozofije. b. Aristotelova metafizika razvoja.
16. Aristotelova etika ljudske izvrsnosti i mere. Značaj filozofije po Aristotelu.
17. Platonovo i Aristotelovo razumevanje umetnosti.
18. Osnovne orijentacije i karakteristike helenističko-rimske filozofije. Pojam ataraksije, ideal
mudraca i uloga filozofije. Stoicizam. Epikurejstvo. Skepticizam.
19. Plotinov neoplatonizam: Jedno, emanacija, put nadole i put nagore.
46
20. Hrišćanstvo i filozofija. Odnos između religijske čulnosti i filozofske spoznaje. Gnostici i
apologeti.
21. Avgustinovo manihejsko učenje.
22. Srednjovekovna filozofija: novo značenje reči filozof i filozofija. Odnos između filozofije i
teologije. T. Akvinski.
23. Osnovno pitanje sholastike i njena periodizacija.
24. Spor oko univerzalija: osnovna stanovišta.
25. a. Osnovi ortodoksne teologije i vizantijske filozofije. b. Dogmatski sporovi u istočnom
hrišćanstvu: trojstvo, Hrist, ikone.
26. Renesansa: prevladavanje duha srednjovekovlja. Filozofija duhovnog preporoda. Đ. Bruno.
27. Novovekovna filozofija. Problem saznanja (stanovišta).
28. Dekart. Problem dualizma. Karakter filozofije po Dekartu.
29. Paskalova logika srca. Dekart i Paskal (komparativno izložiti).
30. Vikova filozofija istorije.
31. a.Apsolutizacija ideje napretka. b. Progresivizam, pozitivizam i filozofija. Pozitivizam –
osnovne regule.
32. Prosvetiteljstvo i francuski materijalizam XVIII veka.
33. Kantovo učenje o izvorima, moćima i granicama saznanja. Filozofija i kritika.
34. Kantova etička i estetička misao.
35. Fihteov subjektivni idealizam i dijalektika subjekta i objekta.
36. Šelingov objektivni idealizam i dijalektika realiteta.
37. Hegelov sistem apsolutnog idealizma (panlogizam).
38. a. Antimetafizički naboj hegelovske levice. b. Komparativno izložiti: Hegelovo razumevanje
odnosa prirode, umetnosti, religije i filozofije. Negacija i mišljenje. Status dijalektike.
39. Marksovo tumačenje stanovišta prakse. Istorija, filozofija, praksa.
40. a. Marksovo učenje o otuđenju. b. Оsnovne karakteristike antimetafizičkog naboja hegelovske
levice.
41. Bloh: filozofija utopije i nade.
42. Kjerkegorova individualistička pobuna protiv metafizike.
43. Šopenhauerova pesimistička etika.
44. Ničeovo razumevanje filozofije. Nihilizam. Prevazilaženje tradicionalne metafizike i morala.
Apolonsko i dionisko u filozofiranju.
45. Interpretirati Ničeove reči “Bog je mrtav”. Platonizam, voluntarizam, metafizika, nihilizam i
volja za moć.
46. Različiti oblici filozofskog čitanja Frojda. Filozofija, umetnost i psihoanaliza.
47. Kamijeva filozofija Apsurda. Paradoks, egzistencija, sloboda i revolt.
48. Sartrova filozofija egzistencije. Problematizоvati odnos esencija/egzistencija.
49. Sartrovo razumevanje egzistencijalizma kao humanizma. Egzistencija i sloboda.
50. Jaspersovo razumevanje odnosa između čoveka, sveta i filozofiranja. Smisao i egzistencija.
51. Diltajeva hermeneutika.
52. Huserlova fenomenološka redukcija.
53. Hajdegerova fundamentalna ontologija.
54. Hajdegerovo razumevanje odnosa između filozofije i poezije. Problem metafizike i doba slike
sveta. Poetičko mišljenje.
55. Pozitivizam – osnovne regule.
56. Strukturalizam – polazište, metod, etape.
57. A. Heler – radikalne potrebe, demokratija, svakodnevnica. (Komparirati sa Marksovim
učenjem o otuđenju).
58. Moderna i postmoderna.
59. Legitimacijska kriza savremene filozofije.
Istorija srpske književnosti
47
Izvor: http://www.fil.bg.ac.rs/katedre/skjsk/programi.html
ISTORIJA SRPSKE KNJIŽEVNOSTI

NOVA SRPSKA KNJIŽEVNOST (XVIII, XIX I XX VEK – OD 1690. DO DANAS)
Književnoistorijska periodizacija. Srpska književnost kao deo srpske istorije i kulture.

Prelaz od stare ka novoj književnosti, barokne tendencije.
Prosvećenost: Dositej Obradović.
Književni rad Vuka Karadžića i reforma jezika. Osnovi za konstituisanje nove književnosti.
Između klasicizma i romantizma: Jovan Sterija Popović, Petar Petrović Njegoš
Romantizam: Branko Radičević, Laza Kostić, Jovan Jovanović Zmaj
Od romantizma ka realizmu (protorealizam): Jakov Ignjatović
Realizam: Laza Lazarević, Simo Matavulj, Stevan Sremac
Poezija u doba realizma: Vojislav Ilić
Drama u doba realizma: Branislav Nušić
Moderna: Jovan Dučić, Vladislav Petković Dis, Borislav Stanković
Međuratna književnost: Ivo Andrić, Rastko Petrović, Miloš Crnjanski, Momčilo Nastasijević,
Desanka Maksimović
Poratna književnost: Vasko Popa, Branko Ćopić, Meša Selimović, Vladan Desnica, Danilo Kiš
Savremena književnost (jedan pisac, po izboru):
Proza: Mihailo Lalić, Dobrica Ćosić, Antonije Isaković, Miodrag Bulatović, Boško Petrović,
Aleksandar Tišma, Pavle Ugrinov, Borislav Pekić, Dragoslav Mihailović, Miroslav Popović,
Milorad Pavić, Slobodan Selenić, Svetlana Velmar-Janković...
Poezija: Oskar Davičo, Branko Miljković, Stevan Raičković, Miodrag Pavlović, Ivan V. Lalić,
Borislav Radović, Jovan Hristić, Branislav Petrović, Matija Bećković, Ljubomir Simović, Milovan
Danojlić...
Drama: Aleksandar Popović, Dušan Kovačević
Dodatak: pregled istorije srpske književne kritike, faze, metodološke orijentacije i najznačajniji
predstavnici
Napomena: Ispit se polaže usmeno. Sastoji se od tri pitanja: jedno je iz književnosti XVIII i XIX
veka, drugo iz književnosti prve polovine XX veka, treće iz savremene književnosti (student bira
jednog pisca sa spiska ili van njega). Student koji pristupa ispitu mora imati položen kolokvijum iz
narodne i srednjovekovne književnosti.
48

Ceo Program

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ceo Program

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PROGRAM STUDIJA OPŠTE KNJIŽEVNOSTI I TEORIJE KNJIŽEVNOSTI

UNIVERZITET U BEOGRADU – FILOLOŠKOG FAKULTETA

Opšta književnost i teorija književnosti I

Naziv: ANTIČKE POETIKE I

Predavač: Dr Kornelije Kvas

Ocena ispita je numerička (5-10):

Kurs donosi 3 boda (u okviru ESPB kredita).

Naziv: ANTIČKE POETIKE II

Predavač: Dr Kornelije Kvas

Ocena ispita je numerička (5-10):

Kurs donosi 3 boda (u okviru ESPB kredita).

Obavezna literatura: Aristotel, O pesničkom umeću.

4. Grube, G. M. A, The Greek and Roman Critics, London, Methuen&Co

Naziv kursa: Tragički junak

Ocena ispita je numerička (5-10):

Kurs donosi 3 boda (u okviru ESPB kredita).

Biblijska praistorija i Mojsijevo Petoknjižje

1. Biblijska književnost i opšta književnost. Imena: Biblija/Sveto pismo i Zakon/Savez/Zavet (Božji).

TEME ZA PISMENI ISPIT NAKON JEDNOSEMESTRALNOG KURSA

Biblijska praistorija i Mojsijevo Petoknjižje

16. Književni značaj Biblije i imena: Biblija/Sveto pismo i Zakon/Savez/Zavet (Božji).

1. Rimska književnost. Pripovedni heksametarski tekstovi: junački ep (Vergilijeva Eneida) i epilij

Obavezna sekundarna literatura

Stare književnosti: istočne (egipatska, mesopotamska, jevrejska) i helenska

Osnovni pojmovi nauke o književnosti I

Uvod u teoriju književnosti

1. Književnost i teorija književnosti:

Pravci proučavanja književnosti

3. Vizantijsko poimanje književnosti (vizantijska himnografija u svetlu viz. poimanja književnosti)

3. Poetike humanizma i renesanse: Frakastoro, Skaliđero, Kastelvetro (pojmovi mimezisa,

Šira: M. Pantić, ur. Poetika humanizma i renesanse, I-II.

Lektira: odlomci prema prir. J. Hristić

Šira: S. Vitanović: Poetika N. Boaloa i francuski klasicizam

5. Predromantizam i romantičarske poetike: Ruso, Sturm und Drang, romantizam u

6. Poetike realizma i naturalizma, književno-istorijski pozitivizam, larpurlartizam, simbolizam

7. Avangardni pravci dvadesetog veka i škole imanentne analize: Ruski formalizam

8. Strukturalizam (lingvističke premise – Sosir, književnoteorijski ishodi – naratologija

Uvod: Pojam teksta, proučavanje i izdavanje teksta

1. Pojam teksta i pristup tekstu; filološka kritika (tekst, kontekst, hipertekst,

2. Klasifikacije književnosti; Književni rodovi i vrste - lirika

5. Pojam stila; normativna i deskriptivna stilistika; stilistička kritika;

9. Proučavanje stiha: Pojam i priroda stiha: ritam, stope, rime

Literatura za drugi deo, predavanja 2-10, odgovarajuća poglavlja iz

1. Ivo Tartalja, Teorija književnosti, Beograd, 1998. i dalje

Uvod u teoriju književnosti

Uvod: Književnost i teorija književnosti

1. Književnost i teorija književnosti:

Pravci proučavanja književnosti

Uvod: Pojam teksta, proučavanje i izdavanje teksta

1. Pojam teksta i pristup tekstu; filološka kritika

2. Klasifikacije književnosti; Književni rodovi i vrste - lirika

3. Književni rodovi i vrste - epika

4.Književni rodovi i vrste - drama

8. Stilske figure – tropi

9. Proučavanje stiha: Pojam i priroda stiha: ritam, stope, rime

10. Stalni oblici stihova i strofa

I Pojam i vrste poetike

II Tradicionalna istorija književnosti

III Formalistička i strukturalistička teorija proze

Pojmovi i teze za završni ispit

Pojam i vrste poetike

Tradicionalna istorija književnosti; Uporedna književnost

Poređenje (comparatio); T 127-129; S. 72 (parabola), K 142

Varvarizmi, dijalektizmi, arhaizmi, neologizmi, prozaizmi; To 20- 41