Deri̇n Temeller

YÜZEYSEL VE DERİN
TEMELLERİN ANALİZİ ve
TASARIMI
Yrd.Doç.Dr.M.Kubilay Keleşoğlu
Derin Temeller
 Taşıma Gücü Teorisi
 Oturma Hesapları
 Kazık Yükleme Deneyleri
YÜZEYSEL VE DERİN TEMELLERİN ANALİZİ VE TASARIMI Yrd.Doç.Dr.M.K.Keleşoğlu
DERİN TEMELLER
Df/B oranı 1.0’dan büyük olan yapı temelleri derin temel

olarak adlandırılır. Derin temeller;
 Yapı yüklerini daha aşağıdaki taşıyıcı tabakalara aktarmak

 Yeraltı su seviyesi altındaki temellerde kaldırma ve rüzgar etkisi
altındaki kule temellerinde döndürme etkilerine karşı koymak
 Kazık çakma işlemi ile çevre zeminleri sıkıştırarak iyileşme sağlamak
 Yüzeysel temellerle sağlanamayan oturma kriterini, yapı yüklerini
daha aşağıdaki tabakalara ileterek sağlamak
 Yatay yükler karşısında ilave destek sağlamak
Derin Temeller 2
DERİN TEMELLER
Günümüzde, derin temeller denilince akla ilk gelen sistem

kazıklı radye temellerdir. Kazıklar; zemin içine yerleştirilen
ahşap, çelik ya da beton malzemelerinden imal edilir.
Farklı yapım teknikleri ve uygulama alanları ile çok önemli
yapısal elemanlardır.
Derin Temeller 3
DERİN TEMELLER
Kazıklar yapım teknikler, kullanılan malzeme vb. faktörlere

göre sınıflandırılabilirler.
Kullanılan malzemeye göre;
ahşap
çelik
beton
Yapım tekniğine göre;

itme-çakma kazık (driven piles)
yerinde dökme-fore (bored kazık)
Derin Temeller 4
DERİN TEMELLER
Kil tipi Auger Baget tipi kazıcı
Derin Temeller 5
DERİN TEMELLER
Fore-kazıklar:
• Kılıflı
• Kılıfsız
• Geniş uçlu
Derin Temeller 6
DERİN TEMELLER
Derin Temeller 7
DERİN TEMELLER
A bucket auger is used to drill large diameter

holes alongside the existing causeway. The hole
is supported by steel casing and kept full of
bentonite slurry to prevent heaving at the
bottom.
www.geophotoalbum.com
Derin Temeller 8
DERİN TEMELLER
A rebar cage is positioned in the drilled

hole. The cage extends to a depth of
about 45 feet, and continues as an
above-ground column up to the
causeway deck.
The white PVC tubes inside the cage
allow a gamma-gamma probe to
nondestructively test for defects in the
completed CIDH pile.
Derin Temeller 9
DERİN TEMELLER
Concrete is pumped along the green boom to a

steel tremie pipe that extends down inside the
rebar cage to the bottom of the drilled hole. One
crane will lift the steel casing.
The other crane supports a set of small diameter
(~1 inch) steel rods inserted inside the full length
of each PVC tube. The steel rods protect the
PVC tubes against damage, and will be removed
after all concrete has been placed.
Derin Temeller 10
DERİN TEMELLER
As concrete is tremied
(poured) to the bottom of
the drilled hole, it displaces
the bentonite slurry.
The slurry then spills over

the top of the casing and is
collected for re-use or
disposal.
Derin Temeller 11
DERİN TEMELLER
The steel casing is progressively withdrawn as

the concrete level in the hole rises. The casing
bottom is always kept 5 to 10 feet below the top
surface of the concrete.
If the casing is pulled above the concrete surface,

the unsupported portion of the hole may cave in
and cause a defect to the pile.
Derin Temeller 12
DERİN TEMELLER
A close-up of the previous view.
Derin Temeller 13
DERİN TEMELLER
The steel casing has been further withdrawn.
Derin Temeller 14
DERİN TEMELLER
The steel casing is now out of the

ground (the bottom of the casing is
about head height) and will be lifted
over the rebar cage of the column.
Notice the wet concrete remaining on
the rebar cage.
Derin Temeller 15
DERİN TEMELLER
Formwork is erected for the column extension above a completed CIDH pile. The
column will be tied into the causeway deck to provide lateral restraint during
earthquake shaking.
Derin Temeller 16
DERİN TEMELLER
Derin Temeller 17
DERİN TEMELLER
Derin Temeller 18
YÜK TRANSFER MEKANİZMASI
Bir kazığın yük aktarma/transfer

mekanizmasını belirlemek karmaşık bir iştir.
Bu konuyu tam olarak anlayabilmek için
şekil a’da verilen L boyundaki kazığı
inceleyelim.
Kazık başındaki yük sıfırdan Q(z=0) yüküne
çıkarılsın. Q yükü kazık çevresindeki
sürtünme kuvveti Q1 ve kazık ucundaki
direnç Q2 ile birlikte taşınacaktır. Ancak Q1
ve Q2’nin toplam yüke olan katkıları/oranları
nedir?
Derin Temeller 19

Eğer, herhangi bir z derinliğinde, kazık
çevresinde gelişen sürtünme kuvveti Q(z)
ölçülseydi şekil b’deki 1 no’lu eğri elde edilirdi.
Herhangi bir z derinliğinde, kazık çevresindeki
birim alana gelen sürtünme direnci f(z);
Q (z)
f(z)  ; p: kazık çevresi = 2r
p  z 
Kazık başındaki yük sıfırdan Q(z=0) yüküne
çıkarılsın. Q yükü kazık çevresindeki sürtünme
kuvveti Q1 ve kazık ucundaki direnç Q2 ile
birlikte taşınacaktır. Ancak Q1 ve Q2’nin toplam
yüke olan katkıları/oranları nedir?
Derin Temeller 20
Derin Temeller 21
Derin Temeller 22
Şekil c’de birim alana gelen sürtünme direncinin

derinlikle değişimi gösterilmektedir.
Eğer;
 zemin yüzeyindeki Q yükü arttırılmaya devam
edilirse,
 kazık ve zemin arasındaki rölatif deplasmanlar 5-10
mm mertebesine ulaştığında,
 kazık geometrisi ne olursa olsun,
 kazık yüzeyi boyunca sürtünme gerilmeleri tamamen
harekete geçer/etkinleşir.
Derin Temeller 23
Ancak, maksimum kazık uç direnci

Q2=Qp değeri ancak kazık ucu, kazık
çapının %10-%25’i kadar ilerleyince
etkinleşir. Düşük değer çakma kazıklar
için ve büyük değer ise fore kazıklar için
geçerlidir.
Nihai yüke ulaşıldığında Q(z=0)=Qu
(şekil b’deki 2 eğrisi ve şekil d) olacaktır.
Bu durumda;
 Q1=QS
 Q2=QP dir.
Derin Temeller 24
Bu durumda açıkça görülmektedir ki,

 QS, çevre sürtünmesi küçük deplasmanlarda hemen etkin hale
gelmektedir.
 QP, uç direncinin etkin hale gelebilmesi için çevre sürtünmesine
kıyasla daha fazla sıkışma/düşey deplasman olması gereklidir.
Nihai yükleme durumunda kazık ucunda oluşan göçme

durumu Şekil e’de verilmektedir. Kazıklı temellerin ve
altındaki zeminlerin çoğunlukla zımbalama tipi göçme
mekanizması ile yenilmektedir.
Derin Temeller 25
Kazık ucu altında oluşan I nolu üçgen

bölge aşağıya doğrı itilirken herhangi bir
başka kayma yüzeyi oluşturmaz.
Ancak, katı kil ve sıkı kumlarda, 2 nolu

radyal kayma bölgesi kısmen gelişir. Ve
kazıkların yük-deplasman eğrileri de
zımbalama göçmesi altındaki bir
yüzeysel temelin yük-deplasman
eğrisine benzer.
Derin Temeller 26
KAZIK TAŞIMA KAPASİTESİNİN BELİRLENMESİ
Kazık taşıma gücü uç kapasitesi (Qp) ve çevre sürtünmesi

(Qs) olmak üzere iki bileşenden oluşmaktadır:
Qu  Qp  Q s
Qp ve Qs’in bulunmasına yönelik sayısız araştırma ve
yöntem bulunmaktadır. Vesic, Meyerhof ve diğ. tarafından
geliştirilen yöntemler konunun anlaşılması bakımından
önemli katkılar sağlamıştır.
Derin Temeller 27
KAZIK UÇ TAŞIMA KAPASİTESİ
Kazıkların uç kapasitesi (Qp) ile yüzeysel temellerin taşıma

gücünün oluşum mekanizmaları arasında çok büyük
benzerlikler bulunmaktadır. Bu nedenle kazıkları uç
mukavemeti yüzeysel temellerin nihai taşıma gücüne
benzer bir yaklaşımla hesaplanır. Terzaghi, kare ve
ddairesel temellerin taşıma gücünü aşağıdaki bağıntılarla
hesaplamaktadır.
Derin Temeller 28
Genel taşıma gücü formülü ise şekil-derinlik faktörlerini de

dikkate alacak şekilde:
Dolayısıyla, yüzeysel temellerin nihai taşıma gücü

bağıntısı, derinlik ve şekil faktörlerini de içerecek şekilde
aşağıdaki gibi yazılabilir.
N*c ,N*q ,N* : şekil ve derinlik etkilerini de içeren taşıma gücü kats.
Derin Temeller 29

Kazıklı temeller derin temellerdir. Yine de, kazık uç
mukavemeti, yüzeysel temellerin nihai taşıma gücü
formülü ile hesaplanabilir. Bu durumda Nc*, Nq* ve Ng*
katsayıları değişecektir. Temel genişliği B yerine kazık
çapı D olarak kullanıldığında:
qu  qp  cN*c  qN*q  DN*
Kazık çapı D, genellikle küçük bir değerdir ve eşitliğin
üçüncü teiminden gelen katkı son derece küçüktür.
Dolayısıyla;
qp  cN*c  qN*q  q:efektif gerilme
Derin Temeller 30

Kazık uç kapasitesi kuvvet cinsinden şu şekilde yazılır:
  *  *
Qp  Apqp  Ap c Nc  q Nq
 
Ap :kazık uç alanı
c: kazık ucundaki zeminin kohezyonu
qp : kazık uç direnci
q: kazık ucunun bulunduğu seviyedeki düşey efektif gerilme
N*c ,N*q : nihai taşıma gücü katsayıları
Derin Temeller 31
Uç Mukavemeti Qp - Meyerhof Yöntemi - Kumlarda

Meyerhof’a göre kum zeminlerdeki kazık uç
taşıma kapasitesi, zemin içinde derinlere
doğru inildikçe artmakta ve Lb uzunluğuna
gelindiğinde en büyük değerine
ulaşmaktadır.
Lb değeri homojen zeminlerde kazık boyu L
ile aynıdır.
Eğer kazık ucu sert bir zeminin içine
girmekte ise Lb boyu bu tabakanın içindeki
kazık uzunludur.
Derin Temeller 32

Eğer kazık ucu sert bir zeminin
içine ise kazık uç direnci qp=qL
olacaktır. Kum zemindeki bir
kazığın uç direnci, c=0 dan
Qp  Ap qp  Ap qN*q  
Ancak, Qp değerinin belirli bir limit
değeri aşamayacağı kabul edilir.

Qp  Ap qN*q  Ap .qL
Derin Temeller 33

Bu qL limit değeri ise;
qL  0.5pa N*q tan 

pa :atmosferik basınç=100 kPa
: taşıyıcı tabakanın efektif içsel sürtünme açısı
ya da SPT deney sonuçlarına

göre
L
qL  0.4 pa   N1 60  4 pa  N1 60
D
N1 60:kazık uç noktasının 10D üzerinde ve
4D altındaki zemin bölgesinin ortalama
düzeltilmiş vuruş sayısı
Derin Temeller 34

Nq* değeri zeminin efektif içsel
sürtünme açısı değerine bağlı
olarak yandaki şekildeki gibi
değişmektedir.
Derin Temeller 35
Uç Mukavemeti Qp - Meyerhof Yöntemi - Killerde

Suya doygun killerde yapılan kazıklarda drenajsız yükleme
koşullarında (=0)
Qp  Ap cu .N*c   9cu Ap

 
bağıntısı ile hesaplanır. cu, kazık ucundaki zeminin
drenajsız kayma mukavemetidir.
Derin Temeller 36
Uç Mukavemeti Qp - Janbu Yöntemi

Janbu, kazık uç mukavemetinin aşağıdaki tipik formülle
hesaplanabileceğini ifade ettikten sonra taşıma gücü
katsayılarını şu şekilde tanımlamıştır.
Qp  Apqp  Ap cN*c  qN*q 
 
2

N*q   tan   1  tan2   e2 tan
 

 
N*c  N*q  1 cot 
 değeri yumuşak killerde 600 ve sıkı kumlarda 1050

değerine doğru ilerlemektedir.
Pratikte 600-900 arasında değerler alır.
Derin Temeller 37
Uç Mukavemeti Qp - Janbu Yöntemi
Derin Temeller 38
Uç Mukavemeti Qp - SPT ve CPT ile hesaplanması

N60 değerine göre önerilmiş ampirik formüller aşağıdaki
tabloda verilmiştir. Önemli olan husus kazık ucundaki zemini
temsil edebilecek bir değerin verilmesidir. Kazık ucunun 4D
altındaki ve 10D üstündeki zemin tabakasının ortalamasının
alınması uygundur.
Derin Temeller 39

CPT deney sonuçlarının yorumlanmasına yönelik birkaç
yöntem bulunmaktadır. Bu yöntemlerden en çok kullanılan
ve pratik olanı LCPC (Lab. Central des Ponts et
Chaussees) tarafından önerilendir.
qp  qc[eq] .kb
kb =0.6  (killer ve siltler için)
kb =0.375  (kumlar ve çakıllar için)
Derin Temeller 40
1. Kazık ucunun 1.5D altında

ve üstündeki bölgedeki uç
direnci değerlerinin qc
ortalaması alınır.
2. qc[av] değerinin 0.7 qc[av] -1.3
qc[av] değerleri dışında kalan
değerler hesaba katılmaz.
3. Kalan değerlerle tekrar
ortalama alınarak eşdeğer
uç direnci qc[eq] bulunur.
Derin Temeller 41
Çevre Sürtünmesi Qs - Kumlarda

Kazığın etrafındaki zemin ile kazık arasındaki çevre
sürtünmesinin aşağıdaki formül ile hesaplanabileceği
belirtilmişti. Ancak bu formülde adı geçen f değerinin
hesaplanması ya da belirlenmesi kolay değildir. Şu
faktörler unutulmamalıdır:
1. Kazık yapım yöntemi. Çakma kazıklarda, vibrasyonlu
çakma işlemi kazık çevresindeki zeminlerin sıkışmasına
neden olur. Sonraki slatta verilen şekilde, bir çakma işlemi
sonunda kumlu bir zeminde 320 olan tabii içsel sürtünme
açısının artışı ve dağılımı verilmektedir.
Derin Temeller 42
Meyerhof, sıkışmanın
2.5 kazık çapı kadar
bir bölgede etkili
olduğunu ifade
etmektedir.
Derin Temeller 43
ÇEVRE SÜRTÜNMESİ
Kazığın etrafındaki zemin ile kazık arasındaki çevre
sürtünmesi ise:
Q s   p.L.f 
p: kazık kesitinin çevresi
L: düşey yöndeki kazık kesitinin kalınlığı
f: herhangi bir derinlikteki birim sürtünme direnci
Derin Temeller 44

2. f sürtünme direncinin derinlikle değişiminin şekildeki gibi
geliştiği bilinmektedir. Buna göre sürtünme direnci L kritik
derinliğine kadar doğrusal bir şekilde artmakta ve daha sonra
sabit kalmaktadır.
Derin Temeller 45

2. L derinliği yaklaşık olarak 15D-20D arasında
değişmektedir. Güvenli tarafta kalarak L=15D değeri
kullanılabilir.
3. Benzer derinliklerdeki çakma ve fore kazıklar arasında,

çakma kazıkların çevre sürtünmesi daha fazladır.
Derin Temeller 46

Yukarıdaki faktörleri de dikkate alarak f sürtünme değeri z=0
ile L arasında ve L ile L arasında aşağıdaki değerleri alır:
f  K0 tan 
f  f(zL)
K: efektif toprak basıncı katsayısı
o: düşey efektif gerilme
: zemin-kazık sürtünme açısı (0.5 – 0.8)
Derin Temeller 47

Coyle ve Castello (1981) 24 adet
çakma kazık deneyi üzerinde
yaptıkları çalışma sonucunda
aşağıdaki bağıntıyı önermiştir.
Q s  favpL  K0 tan  pL
K: efektif toprak basıncı katsayısı

o: düşey efektif gerilme
: zemin-kazık sürtünme açısı (=0.8)
Derin Temeller 48
Çevre Sürtünmesi Qs – Kumlarda – SPT ve CPT ile

Meyerhof (1967) yüksek deformasyonlu çakma kazıkların
ortalama sürtünme katsayıları için aşağıdaki ifadeyi
önermektedir. Düşük deformasyonlu kazıklarda bu değerin
yarısını almaktadır. pa atmosferik basınç değeri =100 kPa’dır.
fav  0.02pa (N60 )
Biraud (1985) ise aşağıdaki ifadeyi önermektedir.
fav  0.224pa (N60 )0.29
Derin Temeller 49
Çevre Sürtünmesi Qs – Kumlarda – SPT ve CPT ile

CPT deneyinden elde edilen sürtünme direnci değeri
aşağıdaki şekiller üzerinde kullanılarak çevre sürtünmesi
elde edilebilir.
f  .fc
Mekanik uçlu penetrometre

Elektrik uçlu penetrometre
Derin Temeller 50
Çevre Sürtünmesi Qs – Killerde
Kil zeminlerde yapılan kazık imalatı sırasında çevredeki

zeminlerde meydana gelen örselenme nedeniyle,
kaazıkların çevre sürtünmesi değerinin tespiti aynı
kumlardaki gibi oldukça güçtür.
Üç farklı yaklaşım kullanılarak hesaplama yapılabilir:

 metodu
 metodu
 metodu
Derin Temeller 51
Çevre Sürtünmesi Qs – Killerde –  Yöntemi

Bu yönteme göre, kazık çakma işlemi
sırasında oluşan yatay zemin hareketleri
çevre zeminlerde pasif toprak basınçlarının
oluşmasına neden olacaktır. Bu kabule göre
ortalama birim sürtünme gerilmesinin
fav    0  2cu 

ile hesaplanabileceği öne sürülmüştür.
’nın derinlikle değişimi yandaki şekilde

verilmiştir. Bu yöntemin uygulanmasında
dikkat edilmesi gereken husus ’o ve cu nun
hesabıdır.
Derin Temeller 52
Çevre Sürtünmesi Qs – Killerde –  Yöntemi
cu(1)L1  cu(2)L2  ... A1  A2  A3  ...

cu[av]  0 
L L
Derin Temeller 53
Çevre Sürtünmesi Qs – Killerde –  Yöntemi

Randolph ve Murphy tarafından geliştirilen bu
basit yaklaşım, çevre sürtünmesi f ile
drenajsız kayma mukavemeti cu arasında bir
ilişki kurmaktadır.
f  .cu
Q s  f.p.L
Q s  .cu .p.L
Derin Temeller 54
Çevre Sürtünmesi Qs – Killerde –  Yöntemi

Yumuşak killerde yapılan çakma kazık imalatı sırasında kazık
çevresindeki boşluk suyu basıncı artacaktır. Bu artış cu
değerinin 5-6 katına kadar çıkmakta ancak birkaç ay içinde de
tamammen sönümlenmektedir. Bu nedenle, bir kil zemin içinde
kazık üzerindeki birim sürtünme değeri kilin örselenmiş
durumdaki efektif gerilme parametreleri ile yapılabilir.
f  .0
  K.tan R
R : örselenmiş kilin drenajlı kayma mukavemeti açısı
K : toprak basıncı katsayısı
Derin Temeller 55
Çevre Sürtünmesi Qs – Killerde –  Yöntemi

K değerinin hesabında aşağıdaki ifadeler kullanılabilir.
K  1  sin R  (normal kons killer)
K  1  sin R OCR  (aşırı kons killer)
Bu durumda;
f  1  sin R  tan R .0  (normal kons killer)
f  1  sin R  OCR tan R .0  (aşırı kons killer)
Q s  f.p.L
Derin Temeller 56
Kaya Ortamlarda Yapılan Kazıklar
Derin Temeller 57
Kaya Ortamlarda Yapılan Kazıklar
Derin Temeller 58
Negatif Çevre Sürtünmesi

Aşağıdaki üç durumda çevre sürtünmesi kazığı aşağı yönde
itecek şekilde gelişir:
1. Eğer killi bir dolgu tabakası

granüler bir tabakanın
üzerine inşa edilir ve her iki
tabakayı geçen bir kazıklı
temel sistemi teşkil edilikse,
killi dolgunun
konsolidasyonu ile oluşan
oturmalar kazığıda aşağı
yönde itecektir.
Derin Temeller 59

1. Eğer yumuşak bir kil zemin
üzerine bir dolgu inşa edilir
ve ve her iki tabakayı geçen
bir kazık imal edilirse, alttaki
kil tabakasının üstteki dolgu
yükü nedeniyle oturması
durumunda kazıkta yine
aşağı yönde ilave kuvvetler
oluşur.
Derin Temeller 60

3. Eğer yeraltı su seviyesinde bir azalma olması durumunda,
efektif gerilmeler artacağından killi zeminlerde
konsolidasyon oturmaları oluşacaktır. Eğer kil zeminin
içinde kazıklı bir temel var ise bu durumda kazıklar
aşağıya doğru çekilecektir.
Yukarıda tanımlanan durumlarda kazıklar üzerindeki negatif
çevre sürtünmesinin hesabı aşağıdaki iki yöntemle
belirlenebilir.
Derin Temeller 61

1. Kil Zemin üzerindeki Granüler Dolgu
 yöntemine benzer bir şekilde kazık üzerindeki negatif çevre
gerilmesi fn ve kuvveti Qn;
fn  K.0 .tan 
K : toprak basıncı katsayısı: K0  1 - sin

0 :herhangi bir z derinliğindeki efektif gerilme = f .z
 f : kil dolgunun efektif birim hacim ağırlığı
: kazık-zemin arasındaki sürtünme açısı  0.5-0.7
Hf
pK f H2f tan 
Qn   pK f tan   z.dz 
2
0
Derin Temeller 62

2. Granüler Zemin üzerindeki Kil Dolgu
Bu durumda kazık üzerindeki çevre sürtünmesi z=0 ile z=L1
mesafesinde oluşabilir. L1’e “neutral depth” tarafsız derinlik
adı verilir. Tarafsız derinlik aşağıda ifade ile hesaplanır:
L  Hf   L  Hf  f Hf  2 f Hf
L1     
L1  2  f   f
Derin Temeller 63

2. Granüler Zemin üzerindeki Kil Dolgu
L1 derinliği belirlendikten sonra, z=0 ile z=L1 mesafesindeki
negatif çevre sürtünmesi
fn  K.0 .tan  K  K0  1 - sin 
0 = f Hf + z
  0.5-0.7
L1 L1
Qn  p.fn .dz  pK   fHf   z  tan .dz
 
0 0
L21pK  tan 
 pK f Hf tan  L1 
2
Derin Temeller 64
Negatif Çevre Sürtünmesi - ÖRNEK
Derin Temeller 65
Derin Temeller 66
Derin Temeller 67
Derin Temeller 68
Derin Temeller 69
Derin Temeller 70
Kazık Yükleme Deneyi

Büyük projelerde imal edilen kazıklarda belirli sayıda
yükleme deneyi yapılması gereklidir. Kazıklar üzerinde
deney yapılması ihtiyacı hesap yöntemlerindeki birtakım
belirsizliklerden kaynaklanır. Yatay ve düşey yükleme
deneyleri yapılabilir.
Derin Temeller 71

Test kazığı üzerindeki yük hidrolik bir kriko vasıtasıyla
üretilir. Uygulanan yük kademeli şekilde arttırılır ve her
kademesinde yeterince süre beklenilir. Bu sayede kazığın bir
miktar oturması da sağlanmış olur ve bu oturma değerleri de
aynı uygulanan yük gibi deney boyunca ölçülür.
Her yük kademesi, servis yükünün dörtte biri kadar arttırılır

ve servis yükünün en az iki katı kadar yükleme yapılır.
İstenilen maksimum yüke ulaşıldıktan sonra yükleme
kaldırılır yani kazık üzerindeki yük boşaltılır.
Derin Temeller 72

Yük kademelerinin artışına dayanan bu sisteme yük
kontrollü deney adı verilir.
Diğer bir deney türünde ise kazığın üzerindeki yük belirli bir
oturma değerine ulaşılıncaya adar arttırılır. Bu deney türüne
ise sabit deformasyon hızlı deney adı verilir. Tipik
deformasyon hızları 0.25-2.5 mm/dak olarak alınabilir.
Birbaşka deney türü ise kazığın üzerine tekrarlı yükler
uygulanması esasına dayanan deney tipidir.
Derin Temeller 73
Derin Temeller 74
Kazık Grupları
Yapısal yüklerin zemine
aktarılması amacıyla
yapılan temel altı kazıkları
çoğunlukla gruplar halinde
inşa edilir ve kullanılır.
Kazık grubunun üzerinde
inşa edilen kazık başlığı ile
kazıklar birbirine bağlanır.
Kazık başlığı zemin yüzeyi
ile temas halinde ya da
üzerinde olabilir.
Derin Temeller 75
Kazık Grupları
 Kazık
gruplarının yük taşıma
kapasitesinin belirlenmesi son derece
karmaşık bir konudur.
 Kazıkların
birbirine yakın imal edilmesi
durumunda birbirine yakın iki kazıktan
zemine aktarılan gerilmelerin üst üste
düşeceği ve kazık taşıma gücünü
azaltacağı kabul edilir.
 Pratikteuygulanan minimum kazık
aralıkları 2.5D ve standart değerler ise
3.0-3.5D arasındadır.
Derin Temeller 76
Kazık Grupları
 Kazıketkinlik değeri kazık grubunun
toplam taşıma kapasitesinin, kazık
grubundaki kazık sayısı ile tek bir kazık
taşıma kapasitesinin çarpımına oranıdır.
 Literatürde, farklı harflerle ifade edilir. E,
gibi…
Q g(u)

Qu
 : grup etkinlik katsayısı
Q g(u) : kazık grubunun nihai yük taşıma kapasitesi
Q u : tek kazığın grup etkisi olmaksızın nihai yük taşıma kapasitesi
Derin Temeller 77
Kazık Grupları
 Kazıketkinlik değeri LgxBgxL
boyutlarındaki bir bloğun analizi
yapılarak belirlenebilir. Kazıklar blok
halde hareket ederse sürtünme
kapasitesi blok için hesaplanır. pg kazık
bloğunun çevresidir.
Q g(u) Q gu  favpgL

Qu pg  2 n1  n2  2  d  4D
fav : ortalama çevre sürtünmesi
Qu  favpL
Derin Temeller 78
Kazık Grupları
Q g(u) fav 2 n1  n2  2  d  4D L
 
Qu n1n2pLfav
2 n1  n2  2  d  4D

pn1n2
  değeri 1.0’dan büyük değerler alırsa bu

durumda kazıkların birbirinden yeterince
uzak olduğu ve etkileşimde bulunmadıkları
kabul edilir ve 1.0 değeri kullanılır.
 <1.0 olması durumunda ise
Q g(u)  Qu
Derin Temeller 79
Kazık Grupları
Derin Temeller 80
Kazık Grupları
Derin Temeller 81
Kazık Grupları
Derin Temeller 82
Kazık Grupları
 Şekildeki bir kil zemine yerleştirilen kazık
grubunun nihai yük taşıma kapasitesi
aşağıdaki şekilde bulunabilir:
1. 
Q u  n1n2 Q p  Q s 
 Q p  Ap 9cu(p) 
 cu(p) : kazıa ucundaki kilin drenajsır kayma mukavemeti
 Q s  pcuL

Q u  n1n2 Ap 9cu(p)  pcuL 
Derin Temeller 83
Kazık Grupları
2.Nihai taşıma kapasitesi kazıkların
blok halde hareket ettiği kabul
edilerek LgxBgxL boyutlarındaki
blok için hesaplanır.
Çevre sürtünmesi;

pgcuL  2 L g  Bg cuL 
Uç mukavemeti;

Apqp  Apcu(p)N*c  L gBg cu(p)N*c 
Derin Temeller 84
Kazık Grupları
2.Nihai taşıma kapasitesi = Çevre sürtünmesi + Uç mukavemeti

Q u  L gBgcu(p)N*c  2 L g  Bg cuL 
3. Bu iki denklemden küçük değer veren Qu olarak seçilir.
Derin Temeller 85
Kazık Gruplarının Oturmaları

Bir kazık grubunun konsolidasyon
oturması 2:1 dağılım kullanılarak
tahmin edilebilir. Hesaplamalar
için aşağıdaki adımlara göre
yapılır:
1. Kazıkların gömülü boyları L ve
etkiyen yük Qg olsun.Eğer kazık
başlığı zemin yüzeyinin altında ise
kazık grubuna etkiyen yük Qg’den
kazılan toprak ağırlığının çıkarılması
ile elde edilen net yüktür.
Derin Temeller 86

2. Kazık grubunun, yapı yüklerini
zemin yüzeyinden itibaren 2/3L
mesafeden aktarma başladığı kabul
edilirse; Qg yükü 2:1 dağılımla aa’ ve
bb’ çizgilerinin sınırladığı alan
boyunca zemine aktarılır.
3. Her tabaka ortasındaki gerilme
artışı hesaplanır.Örneğin yandaki
şekilde 2. tabaka için zi=L1/2,
3. tabaka için zi=L1+L2/2 ….
Qg
i 
B g  zi  Lg  z i 
Derin Temeller 87

4. İlave gerilmelerin neden olacağı
oturmalar ise aşağıdaki klasik bağıntı
ile hesaplanır.
 e(i) 
s c(i)   .H i
1  e0(i) 
Δsc(i) : i tabakasının oturma miktarı
Δe (i) : i tabakasındaki boşluk oranı değişimi
e0(i) : i tabakasının başlangıç boşluk oranı
H i : i tabakasının kalınlığı
5. Kazık grubunun toplam

konsolidasyon oturması:
s c(g)  s c(i)
Derin Temeller 88
Uygulamalar [Das, 2004]

Uç Mukavemeti & Çevre Sürtünmesi
Derin Temeller 89

Derin Temeller 90

Derin Temeller 91

Derin Temeller 92

Derin Temeller 93

Derin Temeller 94

Derin Temeller 95

Derin Temeller 96
Derin Temeller 97

Derin Temeller 98

Derin Temeller 99

Kazık Grupları
Derin Temeller 100


Kazık Grupları
Derin Temeller 101


Kazık Grupları
Derin Temeller 102


Kazık Grupları
Derin Temeller 103


Kazık Oturmalarının Tahmini
Derin Temeller 104

Derin Temeller 105


Derin Temeller 106


Derin Temeller 107

Deri̇n Temeller

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Deri̇n Temeller

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

YÜZEYSEL VE DERİN

Df/B oranı 1.0’dan büyük olan yapı temelleri derin temel

 Yapı yüklerini daha aşağıdaki taşıyıcı tabakalara aktarmak

Günümüzde, derin temeller denilince akla ilk gelen sistem

Kazıklar yapım teknikler, kullanılan malzeme vb. faktörlere

Yapım tekniğine göre;

Kil tipi Auger Baget tipi kazıcı

A bucket auger is used to drill large diameter

A rebar cage is positioned in the drilled

Concrete is pumped along the green boom to a

The slurry then spills over

The steel casing is progressively withdrawn as

If the casing is pulled above the concrete surface,

A close-up of the previous view.

The steel casing has been further withdrawn.

The steel casing is now out of the

YÜK TRANSFER MEKANİZMASI

Bir kazığın yük aktarma/transfer

YÜK TRANSFER MEKANİZMASI

YÜK TRANSFER MEKANİZMASI

YÜK TRANSFER MEKANİZMASI

YÜK TRANSFER MEKANİZMASI

Şekil c’de birim alana gelen sürtünme direncinin

YÜK TRANSFER MEKANİZMASI

Ancak, maksimum kazık uç direnci

YÜK TRANSFER MEKANİZMASI

Bu durumda açıkça görülmektedir ki,

Nihai yükleme durumunda kazık ucunda oluşan göçme

YÜK TRANSFER MEKANİZMASI

Kazık ucu altında oluşan I nolu üçgen

Ancak, katı kil ve sıkı kumlarda, 2 nolu

KAZIK TAŞIMA KAPASİTESİNİN BELİRLENMESİ

Kazık taşıma gücü uç kapasitesi (Qp) ve çevre sürtünmesi

KAZIK UÇ TAŞIMA KAPASİTESİ

Kazıkların uç kapasitesi (Qp) ile yüzeysel temellerin taşıma

KAZIK UÇ TAŞIMA KAPASİTESİ

Genel taşıma gücü formülü ise şekil-derinlik faktörlerini de

Dolayısıyla, yüzeysel temellerin nihai taşıma gücü

KAZIK UÇ TAŞIMA KAPASİTESİ

KAZIK UÇ TAŞIMA KAPASİTESİ

Uç Mukavemeti Qp - Meyerhof Yöntemi - Kumlarda

Uç Mukavemeti Qp - Meyerhof Yöntemi - Kumlarda

Uç Mukavemeti Qp - Meyerhof Yöntemi - Kumlarda

qL  0.5pa N*q tan 

ya da SPT deney sonuçlarına

Uç Mukavemeti Qp - Meyerhof Yöntemi - Kumlarda

Uç Mukavemeti Qp - Meyerhof Yöntemi - Killerde

Qp  Ap cu .N*c   9cu Ap

Uç Mukavemeti Qp - Janbu Yöntemi

 değeri yumuşak killerde 600 ve sıkı kumlarda 1050

Uç Mukavemeti Qp - Janbu Yöntemi

Uç Mukavemeti Qp - SPT ve CPT ile hesaplanması

Uç Mukavemeti Qp - SPT ve CPT ile hesaplanması

Uç Mukavemeti Qp - SPT ve CPT ile hesaplanması

1. Kazık ucunun 1.5D altında

Çevre Sürtünmesi Qs - Kumlarda

Çevre Sürtünmesi Qs - Kumlarda

Çevre Sürtünmesi Qs - Kumlarda

Çevre Sürtünmesi Qs - Kumlarda

3. Benzer derinliklerdeki çakma ve fore kazıklar arasında,

Çevre Sürtünmesi Qs - Kumlarda

Çevre Sürtünmesi Qs - Kumlarda

Q s  favpL  K0 tan  pL