Hora Nirnaya Sangraham (Recovered)

opopopopopopopopopopopop
oopopopopopopopopopopopopopopopopoppop
oopopopopopopopopopopopopopopopopoppop
ø±e´ø£+sƒ¡ lyêdæwü˜ >∑D|ü‹eTTì $s¡∫‘·
ôVAsê ìs¡íj·T
dü+Á>∑Vü≤+
(Á‹uÛ≤e |òü\#·+Á~ø£, c˛&ÉX¯ XÀ¢øÏ‘√ düVü‰)
‘Ó\T>∑T ‘ê‘·Œs¡éTT
ø°.X‚.eT<ÛäTs¡ ø£èwüíeT÷]ÔXÊÅdæÔ>±]#˚
g düeT≈£Ls¡Ãã&ÓqT. g
W W
yÓ\ neT÷\´+
opopopopopopopopopopopop
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
ø±e´ø£+sƒ¡ yêdæwü˜ >∑D|ü‹eTTì |ü]#·j·T+
|ü+&ç‘T· &ÉT, CÀ´‹wüß´&ÉT, eT]j·TT Ä<Ûë´‹àø£ y˚‘Ô· , eT+Á‘·y‘˚ ,Ô· ‘·|dü «æ ,

jÓ÷–, s¡eTDeTVü≤]¸ •wüß´\˝À Á|üeTTKT&ÉT. n+π‘y˚ êdæ ÄsTTq >∑D|ü‹eTTì
ø±e´ø£+sƒ¡ yêdæw˜ü >∑D|ü‹ eTTì>± Á|üd<æ Tä \› T. M]~ $»j·Tq>∑se¡ TT õ˝≤¢˝Àì
ø£\esêsTT nÁ>∑V‰ü s¡eTT. nj·T´\ k˛eTj·÷E\ qs¡d+æ Vü≤XÊÅd,Ôæ qs¡deü ÷+ã
<ä+|ü‘T· \≈£î s¬ +&Ée dü+‘êqeTT>± qe+ãsY 17, 1878Hê&ÉT »ìà+#ês¡T.
|ü~j˚T+&É¢ ej·TdüTq+<˚ ‘Ó\T>∑T, dü+düÿè‘· uÛ≤wü\+<äTqT, y˚<eä TT\T, ‘·sÿ¡ XÊÅdeÔü TT,
>∑D‘Ï X· ÊÅdeÔü TT, CÀ´‹wüXÊÅdeÔü TT eT]j·TT Äj·TTπs«<äeTT˝À ndüe÷q Á|ü‹uÛÑ
#·÷|æHês¡T.
M] jÓTTø£ÿ yêø±Ã‘·Ts¡éTT, dü+düÿè‘·u≤Û cÕ ÁbÕMDéTT eT]j·TT
nìï XÊÅdeÔü TT\+<äT $X‚wyü TÓ qÆ Á|ü‹uÛ‘Ñ √ ªø±e´ø£+sƒμ¡ _s¡T<äeTTqT bı+~].
Ms¡T ñe÷düV≤ü ÁdüeTT, ls¡eTD^‘·, Ç+Á<ëD° dü|XÔü r¯ , eTVü‰$<ë´~ dü÷Á‘êe[,
^‘·e÷\, $X¯«MTe÷+dü e+{Ï mH√ï Á>∑+<∏ë\qT s¡∫+#ês¡T. >∑D|ü‹eTTì
ns¡TD≤#·\+˝À ls¡eTD eTVü≤]¸ì <ä]Ù+∫ yê] uÀ<Ûqä \qT Á|ü|+ü #êìøÏ
‘Ó*j·T #˚kÕs¡T. ªHêj·Tqμ nqT Á|æjT· HêeTeTT‘√ Á|üø±•+∫q >∑D|ü‹eTTì
p˝…’ 27, 1936q |üse¡ T|ü~+#ês¡T.
á ôVAsêìs¡íj·T dü+Á>∑Vü≤eTTqT >∑D|ü‹eTTì |üsêX¯s¡|ü<ä∆‹˝À
CÀ´‹wüß´ \≈£î düT\uÛ+Ñ >± uÀ<Û|ä &ü $˚ <Û+ä >± øπ s¡∞j·T|ü<‹∆ä ì ≈£L&Ü ø£\T|ü⁄≈£îì
dü+Á>∑Vü≤eTT>± eTq≈£î n+~+#ês¡T. M] |ü<ä∆‹ Á|üø±s¡eTT yÓTT‘·Ô+
12uÛ≤yê\˝À uÒdæ uÛ≤yê\T \>∑ï |ü+#·eT,qee÷\T ø√DeTT\T X¯óuÛÑT\T.
yêìøÏ dü|üÔeT+˝À ñqï ‘·èrj·T, ˝≤uÛÑ, dü|üÔeTuÛ≤yê\T nX¯óuÛ≤ìï
ø£\T>∑#˚kÕÔsTT. n˝≤π> dü]uÛ≤yê\T Ä]+{Ï˝À 6,8,12uÛ≤eeTT\T X¯óuÛ≤ìï
sTTe«e⁄. 2,4,10uÛ≤eeTT\T X¯óuÛÑeTTqT ø£\T>∑#˚kÕÔsTT. á $<Ûä+>± #·÷ùdÔ
$T–*q |üsêXÊØ Á>∑+<∏ë\ø£+fÒ e´‹]ø£Ô+>± >∑D|ü‹ eTTì 6euÛ≤yêìøÏ
ã<äT\T>± dü|üÔeT uÛ≤yêìï bÕ|ü|òü*‘·+ ø£\T>∑#˚düTÔ+<äì #ÓbÕŒs¡T. ø=ìï
|üsêX¯s¡ Á>∑+<∏eä TT\˝À Á‹eT<ëj·T nH˚ Á|üj÷Ó >∑eTT áj·Tq #Ó|Œæ q uÛ≤yêìï
düeT]∆dTü HÔ êïsTT. eT÷\Á>∑+<∏+ä øπ e\+ CÀ´‹wü $<ä´ ‘Ó*dæqyê]ì ñ<˚•› +∫
Áyêj·Tã&ç+~. kÕe÷q´ $<ë´s¡T›fi¯≈£î düTuÀ<Ûäø£+>± e⁄+&˚ $<Ûä+>± e÷
>∑Ts¡Te⁄ >±¬sq’ ø°.X‚.eT<ÛTä s¡ ø£èwüeí T÷]ÔXÊÅd>Ôæ ±]#˚ 1966˝À ‘Óì–+#·ã&ç+~.
á Á>∑+<∏ä eTT ‘ê‘·Œs¡´ düVæ≤‘· $es¡D‘√ yÓTT<ä{ÏkÕ] ‘Ó\T>∑T˝À yê]#˚
n+~+#·ã&ç+~. Á|üdüTÔ‘·+ n\uÛÑýÓTÆq á Á>∑+<∏äeTTqT e÷ >∑Ts¡Te⁄>±]
»j·T+‹ì |ü⁄s¡dÿü ]+#·T≈£îì e÷ uÛ≤s¡rj·T CÀ´‹sê«düT$Ô C≤„q dü+düú ‘·s|¡ ⁄üò q
n+<ä]øÏ n+<äCÒj·Tã&ÉT‘√+~.
`(((0)))`
4
‘Ó\T>∑T ‘ê‘·Œs¡´ø£s¡Ô
sêÅwüº|ü‹ nyêsY¶ Á>∑V”≤‘·\T, eTVü‰eTôVAbÕ<Ûë´j·T
ø°.X‚. eT<ÛäTs¡ ø£èwüíeT÷]ÔXÊÅdæÔ
»qq+ 28`2`1928 eTs¡D+ 06`04`2016
ø±e´ø£+sƒ¡yêdæwü˜>∑D|ü‹eTTì 5
1.kÕe÷q´ dü+C≤„<Ûë´j·T+
ø£fi≤´D+ ø£•Ã<äkÕàø£+ ø£s√‘·T CÀ´‹cÕ+ |ü‹ˆ

j·Tdü´ $wüßíe<Ûä÷kÂ<Ûä ø£yê{À<ëÈ≥Hê' ø£sê' ˆˆ 1 ˆˆ
‘êˆˆ Á>∑V≤ü sêC…q’ dü÷s¡úÛ>Ñ y∑ êqT&ÉT eTq≈£î eT+>∑fi+¯ #˚jT· T>±ø£. @ dü÷s¡T´ì
øÏsD¡ eTT\T \ø°àå ìyêdüyTÓ qÆ ‘êeTs¡|Pü e⁄ sπ ≈£î\qT $ø£d+æ |üCjÒ T· TH√, Ä dü÷s¡T´&ÉT
eTq≈£î eT+>∑fi¯eTT >∑÷s¡TÃ>±ø£.
eT‘· e÷˝À#·´ XÊø£Ôdü´ eTVü≤πs¸`Bs¡È <äs¡Ùq'
<Ó’eC≤„Hê+ eTT<˚ ≈£Ls√à ôVAsê ìs¡íj·T dü+Á>∑Vü≤yéT ˆˆ 2 ˆˆ
‘êˆˆ Bs¡È<ä]Ùj·TT, X¯øÏÔ|ü⁄Á‘·T&ÉTq>∑T |üsêX¯s¡eTVü≤]¸ jÓTTø£ÿ eT‘· $<Ûëq+˝À
<Óe’ E„\ dü+‘√wüeTT ø=s¡≈î£ ªôVAsê ìs¡j í T· dü+Á>∑V≤ü μμeTH˚ á Á>∑+<∏eä TTqT H˚qT
s¡∫+#·T#·T+{Ïì.
|üPsêí˝Àø£X¯Ã dü+jÓ÷>√ Á>±Vü≤Ö´ dü+u+<Ûä X¯ãZ‘·'
dü+jÓ÷>∑e÷Á‘˚ dü+jÓ÷>∑ jÓ÷>∑ dü+düs¡Z dü+>∑e÷' ˆˆ 3 ˆˆ
‘êˆˆ á Á>∑+<∏äeT+<äT ªdü+ã+<Ûäμ eTH˚ X¯ã›Á|üjÓ÷>∑eTT e\q Á>∑Vü≤eTT\
jÓTTø£ÿ |üPs¡<í èä wæ,º dü+jÓ÷>∑eTT (@ø£ sêX¯´+X¯ dæ‹ú )¬s+&ÉTqT #Ó|Œü ã&çq≥T¢ Á>∑V≤æ +#·
e˝…qT. n≥T¢>±ø£ ªdü+jÓ÷>∑+, jÓ÷>∑eTT, dü+düs¡ZeTT, dü+>∑eTeTTμ nH˚ X¯ã›
Á|üj÷Ó >∑eTT˝…q’ #√ dü+jÓ÷>∑(@ø£sê• dæ‹ú )yÓTTø£ÿ{Ï e÷Á‘·eTT #Ó|Œü ã&çq≥T¢ Á>∑V≤æ +#·T
ø=qe˝…qT.
$es¡D'` á Á>∑+<∏äeTT˝À ñ|üjÓ÷–+∫q ø=ìï |ü<äeTT\≈£îdü+u+<ÛäeTT $es¡D
Çe«&É+ »]–+~.`
6 ôVAsêìs¡íj·Tdü+Á>∑Vü≤+
|üPs¡<í èä wæº ` Á>∑Vü≤eTT\T 10 ‘˚&Ü‘√ |ü]o*+#·&É+
dü+jÓ÷>∑eTT` ˇπøsê• ˇπø qyê+X¯˝À e⁄+&É&É+.
jÓ÷>∑eTT, dü+düs¡ZeTT,
dü+>∑eTeTT ` ˇø£sê•˝À e⁄+&É&É+.
Á>±Vü‰´ bÕ<ë~ <äèwæºX¯Ã <äèwæº yê#·ø£ X¯ã›‘·'
X¯óuÛ≤XÊÃ‹ X¯óuÛ≤<˚yê <Ó‘’ ê´' bÕbÕ‹ bÕ|æq' ˆˆ 4 ˆˆ
‘êˆˆ <äèwæº ` bÕ<ä, ns¡∆, Á‹bÕ<ä, |üPs¡í <äèwüßº\T.
<˚e‘·\T ` X¯óuÛÑÁ>∑Vü≤eTT\T, n‹ X¯óuÛÑÁ>∑Vü≤eTT\T,
<Ó‘’ T· ´\T ` bÕ|üÁ>∑Vü≤eTT\T, n‹ bÕ|üÁ>∑Vü≤eTT\T.
BÛdbü ˛Ô »qàø√D≤ì Á|ür|ü+‘·T ‘·<dä uÔü yÑÛ Té ˆ
Á‹ø£+ wücÕ˜wüºe÷+‘ê´ì X‚c˛ uÛÀ>∑ ÇôVA#·´‘˚ ˆˆ 5 ˆˆ
‘êˆˆ ø√DeTT\T` 1, 5, 9
Á|ür|üeTT\T` 3, 7, 11,
Á‹ø£eTT\T` 6, 8, 12
uÛÀ>∑eTT\T` 2, 4, 10.
<äøÏåD≤<Ûäq wücÕ˜C≤„' düyê´'düTKeTè‹e´j·÷'ˆ
s¡e÷ UÖ´ e÷‘·è<äXe¯ TÚ $cÕíuÖÛ ´ uÛ≤>∑´|ü+#·eTÚ ˆˆ 6 ˆˆ
‘êˆˆ á |ü{Ïºø£˝À $es¡eTT\T #·÷&Ée#·TÃqT. Çeìï \>∑ïeTTqT+&ç
2,6,10 <äøÏåD 4,8,12 düeéTT
4,10 \ø°åà 5,9 $wüßí
|ü+#·eTdü´#· sê»´dü´ ~«rj·T X¯ÙÁ‘·Tsê‘·àqˆ(‘·')
e´j·TX¯Ã‘·Ts¡∆ ‘·|kü ˛ s¡«› j·T+ \>∑ïdü´ düdàü s¡yTé ˆˆ 7 ˆˆ
‘êˆˆ á |ü{Ïºø£˝À $es¡eTT\T #·÷&Ée#·TÃqT. Çeìï \>∑ïeTT qT+&ç
kÕúqeTT X¯Á‘·TkÕúqeTT kÕúqeTT X¯Á‘·TkÕúqeTT

1 2,7,12 ` `
4 3 5 6
9 8 10 11
dü«‘·+Á‘ê Äj·TTCÀuÛ≤yê' |üs‘¡ +· Á‘ê j·TTCÀeT‘êˆ
ø√D≤ uÛÀ>±' X¯óuÛ≤' Áb˛ø±Ô' X‚cÕ' bÕbÕ' dü«uÛ≤e‘·' ˆˆ 8 ˆˆ
‘ê. uÛ≤eeTT\ X¯óuÛ≤X¯óuÛÑ‘·« |ü{Ïºø£
uÛ≤eeTT\T |ò*ü ‘·eTT
1,3,7,9,11 dü«‘·+Á‘· |ò*ü ‘ê\T
2,4,6,8,12 ndü«‘·+Á‘· |ò*ü ‘ê\T
1,2,4,5,9,10 X¯óuÛeÑ TT\T
3,6,7,8,11,12 nX¯óuÛeÑ TT
ìdüs¡Z |ü<ä dü<Ûë“y˚ bÕbÕ dü÷‡s¡´ düT‘ê<äj·T' ˆ
X¯óuÛ≤ >∑Tsê«<äjT· X‚Ã‹ CÒj „ T· + kÕe÷q´XÊÅd‘Ôü '· ˆˆ 9 ˆˆ
‘ê.Á>∑Vü≤eTT\ X¯óuÛ≤ X¯óuÛÑeTT\T.
X¯ì, ≈£î», s¡$, ø°åD#·+Á<ä,bÕ|üj·TT‘· ãT<ÛäT&ÉT `bÕ|üÁ>∑Vü≤eTT\T.
>∑Ts¡T, X¯óÁø£, |üPs¡í#·+Á<ä, X¯óuÛÑj·TT‘· ãT<ÛäT&ÉT `X¯óuÛÑÁ>∑Vü≤eTT\T
|ò˝ü ≤q´‹ X¯óuÛ≤BHê+ <äXÊùd«e $ì]›X‘‚ Y ˆ
ø±˝≤ qù|ø£+å eø£eÔ ´+ sê»jÓ÷>±~ C≤‘·øπ ˆˆ10ˆˆ
‘êˆˆ C≤‘·øe£ TT˝+<äT uÛ≤yê~Û|‘ü ê´ìï ã{Ïº Á>∑V≤ü eTT\T ‘·eT <äXÊ+‘·sX∆¡ \¯ ˝À
X¯óuÛbÑ Õ|ü|*üò ‘·eTT\qT ÇkÕÔsTT. |ò*ü ‘·+/|ò*ü ‘·ø±\+‘√ ì$T‘·+Ô ˝Ò≈î£ +&Ü uÛ≤yê~
Û|ü‘ê´ìïã{Ïº sê»jÓ÷>∑ ìs¡íj·T+ #˚j·÷*. (Á>∑Vü≤eTT\ HÓ’dü]Zø£ X¯óuÛ≤X¯óuÛÑeTT\qT
ã{Ïº ìs¡íj·TeTT #˚j·Tsê<äT.
l|ü‹ wü¸&«ç <Û+ä Ms¡´+ dü+C≤„]ùwº esêVü≤‘·'ˆ

|ò˝ü ≤ì $+<äHï˚ ‘·kÕà <ÓeÌ› CÀ„ $»sT÷uÛyÑ ‘˚ Y ˆˆ11ˆˆ
‘êˆˆ l|ü‹ |ü<‹∆ä nqTdü]+∫ wü&“É \kÕ<Ûqä eTT, esêVü≤$TVæ≤s¡Tì Á>∑+<∏eä TT
(ãèVü≤C≤®‘ø· +£ )nqTdü]+∫ dü+C≤„]wüº uÛ≤eeTT\qT, á ôVAsêìs¡j í T· dü+Á>∑V≤ü +
nqTdü]+∫ <äXÊ~|òü*‘·eTT\T #Ó|æŒq <Ó’eE„&ÉT $»j·TeTTqT bı+<äTqT.
(Á|ü<∏äe÷<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT)
`(0)`
2. $•wüº dü+C≤„<Ûë´j·T+
ø√D uÛÀ>∑|‹ü ' ø√D Á‹πø<√“¤>∑ Á|üre|ü'

Á‹ø£ Á|ür|üb˛ uÛÖeT eTTUÒ´wü«‹ X¯óuÛ≤<äjT· ' ˆˆ 1 ˆˆ
‘êˆˆ ≈£îC≤~ (|ü+#·Á>∑V≤ü eTT˝…q’ ≈£î»,ãT<Û,ä >∑Ts¡T,X¯óÁø£,X¯ì\˝À ) Á>∑V≤ü eTT\≈£î
\>±ï~Û>± ¬s+&˚dæ sêX¯ó\≈£î Ä~Û|ü‘·éTT\T ekÕÔsTT. á Ä~Û|ü‘·éTT\#˚ @s¡Œ&˚
X¯óuÛ≤X¯óuÛ≤eTT\T á ÁøÏ+~ |ü{Ïºø£˝À #·÷&Ée#·TÃqT.
yÓTT<ä{Ï Ä~Û|‘ü ´· + s¬ +&Ée Ä~Û|‘ü ´· + |ò*ü ‘·eTT
ø√D+(1,5,9) uÛÀ>∑+(2,4,10) n‹X¯óuÛÑT&ÉT
ø√D+(1,5,9) Á‹ø£+ (6,8,12) X¯óuÛTÑ &ÉT
Á|ür|ü(3,7,11) uÛÀ>∑ (2,4,10) bÕ|æ
Á‹ø£ (6,8,12) Á|ür|ü (3,7,11) n‹bÕ|æ
n|æ dü«uÛ≤e‘·' bÕ|ü+ |üs‘¡ +· Á‘·‘j
· ÷· Á‹ø£yTé ˆ
ø√DÒq ã*Hê •¢wüº+ uÛÑe‹ ø°åD $Áø£eTyéT ˆˆ 2 ˆˆ
‘êˆˆ düVü≤»eTT>± bÕ|ükÕúqeTT˝…’q Á‹ø£eTT\T(6,8,12) ndü«‘·+Á‘·eTT\T
ø±e⁄Hê Ä kÕúHê~Û|‘ü T· \T dü«‘·+Á‘·|*üò ‘ê\qT ø£\T>∑#ù˚ d ø√DkÕúqeTT\qT bı+~
q|ü⁄&ÉT ‘·eT bÕ|ü‘«· eTTqT ‘·–+Z #·T≈£î+{≤s¡T (ø√DeTT\T dü«‘·+Á‘·eTT\T X¯óuÛsÑ êX¯ó
\T ø£qTø£ Ä kÕúqeTT\qT bı+~q Á‹ø±~Û|ü‘·T\ bÕ|üeTT ø°åDÏ+#·TqT.).
|üs¡‘·+Á‘·‘·j·÷ uÛÀ>∑' dü«uÛ≤y˚q X¯óuÛÀ 2|æ düHéˆ
bÕ|ü Á|ür|ü dü+X‚c¢ Õ<ä“e¤ ‹ dü«>∑TD≤#·TÃ´‘·' ˆˆ 3 ˆˆ
‘êˆˆ düV≤ü »eTT>± X¯óuÛkÑ ÕúqeTT˝…q’ uÛÀ>∑eTT\T(2,4,10) |ò*ü ‘ê\qT Çe«&É+˝À
ndü«‘·+Á‘·yTÓ qÆ $. á uÛÀ>±~Û|‘ü T· \T dü«‘·+Á‘·eTT˝…q’ Á|ür|ü(3,7,11)kÕúqeTT\T
bı+~q|ü⁄&ÉT ‘·eT X¯óuÛ‘Ñ «· >∑TDeTTqT ø√˝ÀŒe⁄<äTs¡T. (Á|ür|üeTT\T dü«‘·+Á‘·yTÓ qÆ y˚
ø±≈£î+&Ü bÕ|üsêX¯ó\T ø£qTø£ á kÕúqeTT\qT bı+~q uÛÀ>±~Û|‘ü T· \T X¯óuÛTÑ ˝…q’ qT
ndü«‘·+Á‘·T\>∑T≥#˚ bÕ|ü|òü*‘ê\qT ÇkÕÔs¡T).
‘·H√ kÕ‡e÷q´‘√ $TÁ‘·eTdæ X¯Á‘·T]«X‚w‘ü '· ˆ
~«rjÓ÷2‘·dj Ôü ÷Ó ØXÀ Hêe÷ïÁ>√´2 q+‘·s'¡ |ò˝ü Ò ˆˆ 4ˆˆ
\>∑ïeTTq≈£î ~«rj·TkÕúqeTT kÕe÷qéTT>± $TÁ‘·kÕúqeTT>± #Ó|ü≈£îHêï,
$X‚wü+>± X¯Á‘·TkÕúqeTT>± #Ó|üŒe#·TÃqT. n+<äTe\q ~«rj·TeT>∑T <ÛäqkÕúqeTT
ù|s¡T≈£î e÷Á‘·yT˚ X¯óuÛTÑ &ÉT>±ì nX¯óuÛ|Ñ *üò ‘ê\H˚ ø£*–kÕÔ&TÉ .(~«rj·÷~Û|‹ü e÷s¡≈î£
\˝À ˇø£s¡ì eTT+<äT ‘Ó\TdüTÔ+~).
ø√D≤ì dü«düMT|üdúü Á‹ø£jT· T+õ X¯óuÛ≤ì#˚‘ˆY
Hêq«j·÷<ë“¤e X¯øHÔ° ê+ <˚«wæ dü«e´j·TjÓ÷'ø£j å ÷· ‘Y ˆˆ 5 ˆˆ
ø√D≤~Û|‘ü T· \T X¯óuÛTÑ ˝…q’ qT ‘·eT≈£î düMT|üeTT˝Àì Á‹ø±~Û|‘ü T· \‘√ ≈£L&çq|ü⁄&TÉ
X¯óuÛeÑ TT ˙j·TC≤\s¡T. n˝≤π> Á‹ø£ kÕúqeTT\qT bı+~q|ü⁄&ÉT X¯óuÛeÑ TTqT Çe«˝ÒsT¡
ø±s¡Dy˚TeTq>± ø√D≤~Û|ü‘·T\T HêeTe÷Á‘· X¯óuÛÑT\T.
uÛ≤dü«‘√ <äøDåÏ ≤dü‡yê´' o‘ê+XÀdü‡e´ <äøDåÏ ≤'
X¯óuÛ≤X¯óuÛ≤<ä«jÓ÷' ø√D Á|ür|ü‹ X¯óuÛ≤X¯óuÛÒ ˆˆ 6 ˆˆ
‘êˆˆ s¡$øÏ 2,6,10\sTTq <äøÏåD kÕúqeTT\T. #·+Á<äTq≈£î 4,8,12\sTTq
düe´kÕúqeTT\T X¯óuÛÑeTT\T. s¡$øÏ düeéTT\T, #·+Á<äTq≈£î <äøÏåDeTT\T nX¯óuÛÑ
eTT\T. s¡$ #·+Á<äT\TuÛj Ñ T· T\≈£î ø√DeTT\T X¯óuÛeÑ TT\T. Á|ür|üeTT\T nX¯óuÛeÑ TT\T.
wüwH˜ü ê<∏´ä düV≤ü ÁkÕ+X¯ó' #·+Á<√ s¡+Á<Ûë+‘·´Hêj·Tø£'ˆ
\>∑ïHê<∏ä düTVü≤è‘˚«q q bÕ|ü$‘·´‘· X¯óÙuÛÖ ˆˆ 7 ˆˆ
‘êˆˆ dæ+Vü≤sêXÊ´~Û|‹ü s¡$ MTq\>±ïìøÏ wücÕ˜~|Û ‹ü jÓTÆ qqT, ø£sêÿ≥ø£sêXÊ´
~Û|ü‹ #·+Á<äT&ÉT <ÛäqTdæ‡+Vü≤\>∑ï C≤‘·≈£î\≈£î nwüºe÷~Û|ü‹j·TT, e´j·÷~Û|ü‹
nsTTq ø±s¡D+>± Äj·÷ \>±ï~Û|‘ü T· \≈£î s¡$,#·+Á<äT\T $TÁ‘·T\sTTq ø±s¡D+>±
yês¡T X¯óuÛÑT\>∑T<äTπs ø±ì bÕ|ü⁄\Tø±s¡T.
\>∑ïHê<∏ë düTVü≤è‘˚«q <Ís¡“˝≤´<ä|æ ‘·<•›ä ˆ

q X¯óuÛ≤$‘·´‘·' bÕ|ü $eTÚ yêVü≤q ø£s¡àbÂ ˆˆ 8 ˆˆ
‘êˆˆ dæ+Vü≤sêXÊ´~Û|‹ü s¡$ eèwüu\ÑÛ >∑ïeTTq≈£î #·‘T· sê∆~(Û yêVü≤Hê~Û)|ü‹jÓTÆ
qqT, ø£sêÿ≥ø£ sêXÊ´~Û|‹ü j·T>∑T #·+Á<äT&ÉT ‘·T˝≤\>∑ïeTTq≈£î ø£sà¡ kÕúHê~Û|‹ü jÓTÆ qqT,
eèwüuÛÑ,‘·T\ \>∑ïeTT\≈£î n~Û|ü‹jÓÆTq X¯óÁ≈£îq≈£î yês¡T bÕ|ü⁄˝Ò n>∑T<äTπs ø±ì
X¯óuÛÑT\T ø±s¡T.
(s¡$,#·+Á<äT\T |üPs¡« XÀ¢ø£eTT˝À \>∑ïeTTqT+&ç bÕ|ükÕúqeTT\+<äTqïqT
\>±ï~Û|ü‹‘√ yê]øÏ >∑\ $TÁ‘·‘·«eTTe\q X¯óuÛÑT\>∑T<äTs¡ì #Ó|üŒã&ÓqT. Çø£ÿ&É
s¡$, #·+Á<äT\T X¯óuÛkÑ ÕúqeTT\+<äT+&ç]. nf…q¢Æ qT \>±ï~Û|‹ü øÏ X¯Á‘·Te⁄\>∑T≥e\q
yê]øÏ X¯óuÛÑ‘·«eTT b˛sTT bÕ|ü‘·«eTT e#ÓÃqT. á $<ÛäeTT>± e´‹πsø£ X¯óuÛÑ‘·«
bÕ|ü‘·«eTT\T Á>∑Vü≤eTT\≈£î #Ó|üŒã&ÓqT.)
(~«rj·÷<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT )
3. ñ<ëVü≤s¡D≤<Ûë´j·TeTT
y˚Twüd´ü dü÷s√´Jyês¡ #·+Á<ëkÂ‡] dæ‘Í ãT<Û'ä

X¯ìCÖ„ uÛ≤s¡yZ √ uÛ≤qT' #·+Á<ës¡ >∑Ts¡y√ eèùw ˆˆ 1 ˆˆ
j·TT>∑àdü´ kÂeT´ X¯óÙÁø±Øÿ #·+Á<˚ CÖ´ s¡$ uÛÑ÷düT‘Í
uÛÖy˚T+<ä÷ Je uÛ÷Ñ dü«+‘Í X¯óÁø√C≤„Øÿ#· ø£]ÿDÏ ˆˆ 2 ˆˆ
uÛÖe÷söÿ >∑Ts¡T o‘ê+X¯S X¯óÁø£kÂeTÚ´ X¯ìs¡Ωsö
ÅdæÔj·÷+ dæ‘· ãT<ÛÍ eT+<√ >∑Ts¡«sêÿ$+<äT uÛÑ÷düT‘Í ˆˆ 3 ˆˆ
eT+<√»„ X¯óÁøö #·+Á<ësö dü÷s¡´JyÍ#· ‘Í*ì
#·+Á<äJyÍ s¡$ ≈£îCÖ eT+<äX¯óÙÁø£ ãT<Ûëe˝Ö ˆˆ 4 ˆˆ
<ÛäqTwü´s¡ÿ >∑Ts¡÷ uÛÖeT #·+Á<Í ãT<Ûä X¯˙ dæ‘·'
X¯óÁø£ eT+<Í ãT<Û√ uÛÖeT s¡M #·+Á<ä >∑Ts¡÷ eTèπ> ˆˆ 5 ˆˆ
|òüTfÒ X¯óÁø√ ãT<Ûä X¯˙ uÛÖy˚T+<äT >∑Ts¡y√s¡$'
≈£îCÒ+<äT >∑Ts¡edü÷‡s√´ ãT<Ûä X¯Ùì dæ‘Í s¡aùw ˆˆ 6 ˆˆ
‘êˆˆ ô|’ Äs¡T XÀ¢øe£ TT\˝À <ë«<äXs¯ êX¯ó\+<äT @@ Á>∑V≤ü eTT\T n‹X¯óuÛTÑ \T,
X¯óuÛÑT\T, bÕ|ü⁄\T, n‹bÕ|ü⁄\>∑T<äTs√ $e]+#·ã&ÓqT.
<ë«<äXÊHê eT‹X¯óuÛ≤' Áø£e÷ <˚e+ X¯óuÛ≤ n|æ
bÕ|æqXÊÃ‹ bÕbÕX¯Ã \>±ïHê+ düeTT<ëVü≤è‘ê' ˆˆ 7 ˆˆ
‘êˆˆy˚TcÕ~ MTqsê•es¡≈£î >∑\ <ë«<äX¯ \>∑ïeTT\≈£î n‹X¯óuÛÑ,X¯óuÛ,Ñ bÕbÕ‹
bÕ|üÁ>∑Vü≤ $y˚#·qeTTqT Áø£eTeTT>± ô|’ì #·÷|ü&ÉyÓTÆq~.
y˚TcÕ~ \>∑ïeTT\≈£î X¯óuÛ≤X¯óuÛÑ Á>∑Vü≤eTT |ü{Ïºø£ Á|üø£ÿù|J˝À #·÷&Ée#·TÃqT.
\>∑ïsê• n‹X¯óuÛÑT\T X¯óuÛÑT\T bÕ|ü⁄\T n‹bÕ|ü⁄\T

y˚Twü+ s¡$ ≈£î»,>∑Ts¡T,#·+Á<ä X¯ì,X¯óÁø£ ãT<Ûä
eèwü X¯ì, ãT<Ûä X¯óÁ≈£ s¡$ #··+Á<ä,≈£î»,>∑Ts¡T
$T<ÛäTq ãT<Ûä X¯óÁø£, X¯ì #·+Á<ä,>∑Ts¡T s¡$, ≈£î»
ø£s¡ÿ≥ ≈£î», #·+Á<ä s¡$, >∑Ts¡T X¯óÁø£ ãT<Ûä, X¯ì
dæ+Vü≤ ≈£î», s¡$ #·+Á<ä,>∑Ts¡T X¯óÁø£,ãT<Ûä X¯ì
ø£q´ X¯óÁø£,ãT<Ûä X¯ì >∑Ts¡T,s¡$ #·+Á<ä,≈£î»
‘·T\ X¯ì X¯óÁø£,ãT<Ûä #·+Á<ä,≈£î» >∑Ts¡T,s¡$
eè•Ãø£ #·+Á<ä,>∑Ts¡T ≈£î»,s¡$ X¯ì X¯óÁø£,ãT<Ûä
<Ûäq÷ s¡$,>∑Ts¡T ≈£î»,#·+Á<ä ãT<Ûä,X¯ì X¯óÁø£
eTø£s¡ X¯óÁø£,X¯ì ãT<Ûä s¡$,≈£î» #·+Á<ä,>∑Ts¡T
≈£î+uÛÑ X¯óÁø£ X¯ì,ãT<Ûä #·+Á<ä,≈£î»,>∑Ts¡T s¡$
MTq ≈£î»,>∑Ts¡T,#·+Á<ä s¡$ ãT<Ûä X¯ì,X¯óÁø£
>∑eTìø£` yÓTT<ä{Ï es¡Tdü˝À y˚TcÕ~>± #Ó|Œü ã&çq n‹X¯óuÛTÑ \T s¬ +&ÉTe es¡Tdü˝À

X¯óuÛÑT\˝À MTHê~>± #Ó|üŒã&Ü¶s¡T. n˝≤π> 3e es¡Tdü˝Àì bÕ|ü⁄\T 4e es¡Tdü˝À
MTHê~>± e÷s¡&+É >∑eTì+#·e#·TÃqT.
<ë«<äXÊHê eT‹X¯óuÛ≤' Áø£e÷ <˚e+ X¯óuÛ≤n|æ
bÕ|æHêXÊÃ‹ bÕbÕX¯Ã \>±ïHê+ düeTT<ëVü≤è‘ê' ˆˆ 8 ˆˆ
‘êˆˆ y˚TcÕ~ MTqsê•es¡≈î£ >∑\ \>∑ïeTT\≈£î n‹X¯óuÛ,Ñ X¯óuÛ,Ñ bÕ|ü, n‹bÕ|ü
$y˚#·qeTTqT Áø£eTeTT>± ô|’ì #·÷|ü&ÉyÓTÆq~.
j·T<∏ë|üPs¡«+ ã\+ CÒj „ T· + Á|ü‹jÓ÷>∑+ düT|üsê«D≤+
j·T<∏√‘·sÔ +¡ #· <Ó‘’ ê´Hê+ ‘ês¡‘e· T´ |üØø£Då Ò ˆˆ 9 ˆˆ
‘êˆˆ |üPs√«ø£Ô $<ÛäeTT>± ã\ìs¡íj·TeTT #˚j·TTq|ü⁄&ÉT X¯óuÛÑT\≈£î bÕ|ü⁄\≈£î
ñ‘·Ôs√‘·Ôs¡ Áø£eTeTTqT Á>∑Væ≤+#·e˝…qT. nq>± X¯óuÛÑT\˝À ãT<ÛäTìø£+fÒ, |üPs¡í
#·+Á<äT&ÉT, X¯óÁ≈£î&ÉT, >∑Ts¡T&ÉT es¡Tdü>± ã\e+‘·T\T. bÕ|ü⁄\˝À ø°åD#·+Á<äT&ÉT,
bÕ|üjT· T‘· ãT<ÛTä &ÉT,s¡$, X¯ì, ≈£îE&ÉT es¡Tdü>± ã\e+‘·T\T. X¯óuÛTÑ \˝À >∑Ts¡T&ÉT
bÕ|ü⁄\˝À ≈£îE&ÉT düs√«‘·ÔeT ã\T&ÉT.
X¯ìX¯óÁø£ ãT<ÛäsY øå±D≤ $T‘·πs <Ó’‘·´ dü+õ„ø±'
Á‘·j·TùdÔ #˚‘·s¡sY øå±D≤+ <Ó’‘·´ _ÛHêï ~yÍø£dü' ˆˆ10 ˆˆ
‘êˆêTø£s`¡ ≈£î+uÛ,Ñ eèwüu`ÑÛ ‘·T\, $T<∏Tä q`ø£q´\>∑T)X¯ì, X¯óÁø£, ãT<Ûøπä Áå ‘·eTT\
øÏ‘·s¡ Á>∑Vü≤eTT\>∑T (s¡$, ≈£î»,#·+Á<ä,>∑Ts¡T\T)<Ó’‘·´dü+»„>∑\ bÕ|ü⁄\>∑T<äTs¡T. nfÒ¢
s¡$,≈£î»,#·+Á<ä,>∑Ts¡T πøåÁ‘·eTT\>∑T (dæ+Vü≤, y˚Twüèè•Ãø£, ø£s¡ÿ≥, <Ûäq÷`MTq)
X¯ì, X¯óÁø£, ãT<ÛäT\T <Ó’‘·´dü+»„>∑\ bÕ|ü⁄\>∑T<äTs¡T. ø±ì yÓTT<ä{Ï es¡ZeTTq≈£î,
¬s+&Ée es¡ZeTTq≈£î _ÛqTï˝…’q Á>∑Vü≤eTT\T <˚e‘êdü+»„>∑\ X¯óuÛÑT\e⁄‘ês¡T.
(nq>± X¯ì,X¯óÁø£,ãT<Ûä πøåÁ‘·eTT\≈£î ¬s+&Éees¡TZ˝À #Ó|üŒã&çq X¯ì,X¯óÁø£,
ãT<Ûä Á>∑Vü≤eTT\T düC≤rj·TT˝…’ X¯óuÛÑT\>∑T<äs¡ìj·TT, n<˚ $<ÛäeTT>± yÓTT<ä{Ïes¡Z
eTT˝À #Ó|Œü ã&çq s¡$,≈£î»,#·+Á<ä,>∑Ts¡T\T s¬ +&Ée es¡T˝› À #Ó|Œü ã&çq øπ Áå ‘·eTT\≈£î
düC≤rj·TT˝…’ X¯óuÛÑT\>∑T<äTs¡ìj·TT uÛ≤eeTT.
(‘·èrj·÷<Ûë´j·T+ düe÷|üÔ+)
ˇ`
4. dü+u+<Ûä, dæú‹ $#ês¡D≤<Ûë´j·TeTT
|òü˝Ò ‘·yÓ÷Á>∑Vü≤Ö kÕ´‘ê+ dü+ã<ä∆ Á>∑Vü≤ düìïuÛÖ

‘·<˚uÛ≤y˚ düe÷s¡÷&ÛÉ sê• Hêj·Tø£ düìïuÛÖ ˆˆ 1 ˆˆ
‘ê.|ò\ü eTT ì#·TÃ≥˝À sêVüQøπ ‘·Te⁄˝Ò Á>∑V≤ü dü+u+<Û+ä nq>± <äèwæ,º dü+jÓ÷>
∑eTT\T bı+<äT<äTs√ Ä Á>∑Vü≤|òü\eTT ì‘·TÔs¡T. Ç‘·s¡ Á>∑Vü≤eTT\ dü+ã+<Ûä+ yê]øÏ
˝Òq|ü&ÉT yês¡T+&ÉT sêXÊ´~Û|òü*‘·eTTqT Ç#ÓÃ<äs¡T. (ø±[<ëdüT sêVüQπø‘·Te⁄\qT
dü«‘·+Á‘·T\T>± HÓ+∫ 7.8(9),10,11kÕúqeTT\+<äT sêVüQe⁄, 3e kÕúqeTTq+<äT
øπ ‘·Teìj·TT #Óô|ŒqT.)
Á‘·j÷· D≤+ |ü⁄qsê&ÛÜ´Hê+ <ä«jÓ÷s¡‹ X¯óuÛ≤~wüß
dü+jÓ÷π>wü«es√ jÓ÷^ ÁX‚wü' kÕ«<äs¡ dü+»„ø£ ˆˆ 2 ˆˆ
‘ê.n‹ X¯óuÛÑT\≈£î bÕ|ü⁄\‘√ dü+jÓ÷>∑eTT ø£*Zq|ü&ÉT n‹ X¯óuÛÑT\T bÕ|ü
Á>∑Vü≤|òü*‘·eTTqT, bÕ|ü⁄\‹ X¯óuÛÑÁ>∑Vü≤|òü\eTTqT Ç#ÓÃ<äs¡T. nfÒ¢ n‹X¯óuÛÑT\T X¯óuÛÑ
Á>∑V≤ü dü+jÓ÷>∑eT+<äT n‹X¯óuÛTÑ \T X¯óuÛÁÑ >∑V≤ü |ò*ü ‘·eTTqT ì#ÓÃ<äsT¡ . X¯óuÛTÑ \T n‹
X¯óuÛÑÁ>∑Vü≤|òü*‘·eTT\T Ç#ÓÃ<äs¡T.
l øπ X¯yX˚ j¯ ÷Ó s√´π> <˚ejÓ÷s√´–Hê e⁄uÛÖ
<Ó‘’ ´· s¡+Á<Ûë+‘·´|ü‘√´X¯Ã jÓ÷>π <ë«e• jÓ÷–HÍ ˆˆ 3 ˆˆ
‘ê. <˚edü+»„ >∑\(nq>± n‹X¯óuÛÑT˝…’q ˝Ò<ë X¯óuÛÑT˝…’q) \ø°åà, $wüßíkÕúHê~Û
|ü‘T· \ dü+jÓ÷>∑eTT #Ó+~q|ü&ÉTuÛj Ñ T· T\T jÓ÷>∑ø±s¡≈î£ \>∑T<äTs¡T. nfÒ¢ <Ó‘’ ´· dü+»„
>∑\ (n‹bÕ|ü⁄˝…’q ˝Ò<ë bÕ|ü⁄˝…’q) nwüºeT e´j·÷~Û|ü‘·T\T dü+jÓ÷>∑yÓTÆq|ü&ÉT
ñuÛÑj·TT\TqT >∑÷&Ü jÓ÷>∑ø±s¡≈£î\>∑T<äTs¡T.
düsπ « uÛ≤yê~Û|‘ü j· T· ' dües¡í >∑èVü≤ dü+dæ‘ú ˚
dües¡ídü´#· dü+jÓ÷>∑ Å‘·ŒuÛÑ$wü´+‹ jÓ÷–q' ˆˆ 4 ˆˆ
‘ê. düs¡«uÛ≤yê~Û|ü‘·T\T ‘·eT dü«C≤rj·TT\ jÓTTø£ÿ πøåÁ‘·eTT\+<äTqï|ü⁄&ÉT
ø±ì, dü«C≤rj·T Á>∑V≤ü eTT\ jÓTTø£ÿ dü+jÓ÷>∑eTT bı+~q|ü&ÉT ø±ì jÓ÷>∑ø±s¡≈î£
\>∑T<äTs¡T.
düsπ «ùw«‘˚wßü jÓ÷>π wüß |üPs¡˝í Àπø |üsd¡ Œü s¡+
ã˝≤es√ uÛyÑ <˚ √´– ã˝≤~Ûø£ eT<ä÷wüjT· Hé ˆˆ 5 ˆˆ
‘ê. ô|ì’ #Ó|Œü ã&çq jÓ÷>∑eTT \ìï+{ÏjT· +<äTqT Äj·÷ jÓ÷>∑Á>∑V≤ü eTT\≈£î
|üs¡düŒs¡ |üPs¡í<äèwæº ñqïjÓT&É\ yê]˝À ã\V”≤qT&ÉT ã\e+‘·Tì jÓ÷>∑eTTq≈£î
n&É¶+e∫Ã <ëìì bÕ&ÉT#˚j·T&ÉT dü]ø£<ë ‘êqT≈£L&Ü jÓ÷>∑eTT Ç#·TÃqT.
düsπ «ùw«‘˚wßü jÓ÷>π wüß C≤´j·÷kÕ |üPs¡Mí TøÏ‘å '·
‘·eT|üX´¯ Hé ø£˙j·÷+X¯Ã jÓ÷^‹ düeTT<ëVü≤è‘·' ˆˆ 6 ˆˆ
‘ê.ô|’ì #Ó|üŒã&çq jÓ÷>∑eTT\ìï{Ïj·T+<äT ÁX‚wü˜yÓTÆq ˇø£ Á>∑Vü≤eTTjÓTTø£ÿ
|üPs¡í<äèwæºì bı+~q{Ïº n\ŒÁ>∑Vü≤eTT (X¯óuÛÑ‘·« eT\ŒeTT>±ì#·TÃ Á>∑Vü≤eTT) ‘êHê
ÁX‚wü˜Á>∑Vü≤eTTqT ‹s¡T>∑ MøÏå+#·≈£îqïqT (nq>± |üs¡düŒs¡<äèwæº ˝Ò≈£îqïqT) jÓ÷>∑eTT
ì#·TÃqT.
<˚e lVü≤]bÂ $wüßí <˚el >ö‘·T jÓ÷–HÍ
<Ó‘’ ´· ' |ü<ëà\j·÷Hê<∏'ä <ëyÓ÷<äsd¡ ‘úæ '· ˆˆ 7 ˆˆ
‘ê.<˚edü+»„>\∑ \ø°àå , $wüßí kÕúqeTT\ jÓTTø£ÿ n~Û|‘ü T· \TuÛjÑ T· T\T |ü]es¡qÔ
#˚ $wüßí\ø°åàkÕúqeTT\qT bı+~q|ü⁄&ÉT Çs¡Te⁄s¡T jÓ÷>∑ø±s¡≈£î\>∑T<äTs¡T. (\ø°å à
kÕúHê~Û|ü‹ <Ó’‘·´Á>∑Vü≤yÓTÆqqT $wüßíkÕúqeTT Hê |ü]es¡ÔqeTT b˛+~ X¯óuÛÑT&É>∑TqT.)
n‹bÕbÕ‹ X¯óuÛj Ñ ÷Ó s√´π> |üPs¡«' X¯óuÛÀuÛyÑ ‘˚ Y
n|üs√ uÛ$Ñ ‘ê bÕ|ü' dü+>∑C≤Væ≤ >∑TD≤>∑TD≤' ˆˆ 8 ˆˆ
‘ê. n‹bÕ|ü, n‹ X¯óuÛÁÑ >∑V≤ü eTT\≈£î dü+jÓ÷>∑eTTqï|ü⁄&ÉT yÓTT<ä≥ #Ó|Œü ã&çq
n‹bÕ|æ X¯óuÛTÑ &É>T∑ qT. ‘·sT¡ yê‘· #Ó|Œü ã&çq n‹X¯óuÛTÑ &ÉT bÕ|æjT· >∑TqT. @\qq>±
dü+>∑eTeTT e\q H=ø£] >∑TD$T+ø=ø£]øÏ dü+Áø£$T+#·TqT
(2e XÀ¢ø£eTT˝À n‹ X¯óuÛÑT\≈£î bÕ|ü, X¯óuÛÑÁ>∑Vü≤eTT\‘√ >∑\T>∑T dü+jÓ÷>∑
∑|òü*‘·eTT #Ó|üŒe˝…qT. Çø£ÿ&É n‹bÕbÕ‹X¯óuÛÑT\ dü+jÓ÷>∑|òü\eTT #Ó|æŒ ‘·s¡Tyê‘·
XÀ¢ø£eTT˝À n‹bÕ|æøÏ bÕ|ü X¯óuÛÑT\ dü+jÓ÷>∑eTT #Ó|ü#·THêïs¡T.)

j·TTø£XÔ ó¯ ÙuÛyÒ ê‹bÕ|ü' bÕù|q#· X¯óuÛÀuÛyÑ ‘˚ Y
dübÕ‘·jT˚ #·TÃ¤u+ÑÛ ˙#Ó’ s¡T#ÓÃ’ sês√Vü≤j˚T‘·Œs¡+ ˆˆ 9 ˆˆ
‘ê. n‹bÕ|æøÏ kÕ<Ûsä D¡ bÕ|üÁ>∑V≤ü eTT‘√>±ì X¯óuÛÁÑ >∑V≤ü eTT‘√ >±ì dü+jÓ÷
>∑yÓTÆq|ü&ÉT n‹bÕ|æ X¯óuÛÑeTT #˚j·TqT. (nsTT‘˚ X¯óuÛÑÁ>∑Vü≤ dü+>∑eTeT+<äT X¯óuÛÑ
Á>∑Vü≤eTT q‘·&ÉT ˙#·yÓTÆq n‹bÕ|ü dæú‹øÏ ~+∫y˚j·TT≥≈£î ã<äT\T ñ#·Ãdæú‹øÏ
(nq>± q‹X¯óuÛÑdæú‹øÏ ôV≤∫Ã+#·TqT.)
(|üPs¡«XÀ¢øe£ TT˝À #Ó|Œü ã&çq≥T¢ Çø£ÿ&É dü+jÓ÷>∑eTTe\q nH√´q>∑TD dü+Áø£
eTDeTT+&É<äT.)
Á‘ê´BHê+ _Ûqï C≤rHê+ jÓ÷>π C≤´j·÷qŒ‘·‘´· <∏'ä
ø£˙j·÷+#·TÃ¤uÑÛ dü+»„kÕ‡´ <√´–H√ eT<Û´ä dü+dæ‘ú ê' ˆˆ10 ˆˆ
‘ê._ÛqïC≤‘·T˝…’q eT÷&ÉT Á>∑Vü≤eTT\ dü+jÓ÷>∑eTT ø£*>∑q|ü&ÉT |òü\Á|ü<ä
$wüj·TeTT˝À ÁX‚wü˜yÓTÆq Á>∑Vü≤eTTq≈£î ˙#·|òü*‘·eTT, ø£ìwü˜yÓTÆq<ëìøÏ X¯óuÛÑ‘·«eTT
ÁbÕ|æÔ+∫, eT<Ûä´s¡ø£yÓTÆq eT÷&Ée Á>∑Vü≤eTT jÓ÷>∑eTT ì#·TÃq<ä>∑TqT.
(#·‘·Tsê∆<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT)
5. e÷s¡ø£ $#ês¡D≤<Ûë´j·TeTT
dü«j·T+ \>±ï]|ü‘j · T· dü<Ô ë∏ \>±ï] dü+dæ‘ú ê'

\>±ï]|ü j·TT‘ê <Ó‘’ ê´ e÷s¡ø±'düT´s¡´<Û√‘·sÔ y¡ Té ˆˆ 1 ˆˆ
‘ê.\>∑ïeTTq≈£î X¯Á‘·TkÕúqeTT\>∑T 12,2,7\ jÓTTø£ÿ n~Û|‘ü T· \T, Ä kÕúqeTT
\+<äTqïyês¡T, Ä kÕúHê~Û|ü‘·T\‘√ >∑÷&çqyês¡T` á eT÷&ÉT s¡ø£eTT\yês¡TqT
<Ó’‘·T´\>∑T#·T, ˇø£]ø£+f… H=ø£s¡T Áø£eTeTT>± Á|üã\ e÷s¡≈£î\>∑T<äTs¡T.
e´j˚TXÊ ~«‘·|Ô dü kÔü Õà ‘·‡|üyÔ T˚ XÀ-~Ûø√-düTs¡'
@e+ dæú‘Í #· dü+düπsZ ì$T‘·Ô ã\ ìs¡íj·T' ˆˆ 2 ˆˆ
‘ê. e´j·÷~Û|‹ü ø£+fÒ ~«rj·÷~Û|‹ü ã\e+‘·T&ÉT, ~«rj·÷~Û|‹ü ø£+fÒ dü|Ôü
e÷~Û|ü‹ ã\e+‘·T&ÉT. á Á|üø±s¡eTT>±H˚ Ä eT÷&ÉT kÕúqeTT\+<äTqïyê]øÏ, Ä
kÕúHê~Û|‘ü T· \‘√ >∑÷&çqyê]øÏ Áø£y÷Ó qï‹ ã\eTTqT(e÷s¡ø+£ ˝À)ìs¡sí TT+#· e˝…qT.
‘·Á‘· dæú‘˚wüß <Ó’‘˚´wüß ã© HÓ’dü]Zø£' X¯óuÛÑ'
‘˚q j·TTπøÔwüß <Ó’‘˚´wüß bÕb˛HÓ’dü]Zø√ ã© ˆˆ ˆˆ 3 ˆˆ
‘ê. ô|’ì #Ó|üŒã&çq 12,2,7 kÕúqeTT\+<äT dæú‹#˚ e÷s¡≈£î\>∑T#·Tqï(<Ó’‘·T´
\>∑T#·Tqï)yê]˝À HÓ’dü]Zø£eTT>± X¯óuÛÑT&Ó’qyê&ÉT ã\e+‘·T&É>∑TqT.(|üPs¡« XÀ¢ø£eTT
˝Àì Áø£yÓ÷qï‹ì n‹Áø£$T+∫ á Á>∑Vü≤eTT ã\e+‘·T&É>∑Tqì uÛ≤eeTT). nfÒ¢ Ä
kÕúHê~Û|‘ü T· \‘√ >∑÷&ç e÷s¡≈î£ \>∑T#·Tqï Á>∑V≤ü eTT\˝À HÓd’ ]ü øZ b£ Õ|æ ã\e+‘·T&É>T∑ qT.
n˝≤uÛÒ Vü≤+‘·è<Ó‘’ ´· dü´ <˚yê e÷s¡ø£ \ø£Då ≤'
ÁbÕ>∑Tø£Ô ‘ês¡‘y· T˚ ´q ø£\Œ´+‘ê+ J$‘êdüV‰ü ' ˆˆ 4 ˆˆ
‘ê. e÷s¡≈£î\>∑T#·Tqï HÓ’dü]Zø£ bÕ|ü⁄\ <äX¯ sêq|ü&ÉT e÷s¡ø£ \ø£åDeTT\T
>∑*–q X¯óuÛTÑ ˝Ò |üPs√«ø£Ô ã\‘ês¡‘e· TéTT #=|üq e÷s¡≈î£ \>∑T<äTs¡ì #Ó|Œü e˝…qT.
nÁ‘ê‹ X¯óuÛ‘Ñ '· ÁX‚wü̃ eTwüyº T˚ X¯+ Á|ü#ø· ‘å£ ˚

ñ|üV≤ü +‘ê--j·TTØ‘·‡Væ≤ ÁbÕj˚TD Hêj·TTwü' ˆˆ 5 ˆˆ
‘ê. e÷s¡ø$£ wüjT· eTT˝À nwüeº ÷~Û|‹ü ì n‹ X¯óuÛTÑ ìø£+f…qT ÁX‚wßü ì˜ >± #Ó|Œü
e˝…qT. @\qq>±, Ä Á>∑V≤ü eTT Äj·TTkÕúHê~Û|‹ü nsTTq ø±s¡D+>± Äj·TTs¡“+¤ >∑+
ø±$+|ü&TÉ .
eø£´å e÷DÒq e÷πsDZ Bs¡È eT<Ûë´\Œø±j·TTwü'
ì•Ã‘·« C≤‘·ø±qŒXÊÃ ‘·Tÿsê´Hêàs¡ø£ ìs¡j í T· yéTˆˆ
‘ê. eTT+<äT #Ó|üŒuÀe⁄ Äj·TT]ïs¡íj·T e÷s¡ZeTT\ qqTdü]+∫ Bs¡È, eT<Ûä´,
n˝≤Œj·TTsê›j·TeTT\qT >∑T]Ô+∫, C≤‘·≈£îì e÷s¡ø£ ìs¡íj·TeTT #˚j·Te˝…qT.
(|ü+#·e÷<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT)
6. <äXÊ+‘·sê›XÊ<Ûë´j·TeTT
lÁ|ü<ë' dü«<äXÊø±˝Ò e´j˚TXÀ ˝≤uÛHÑ êj·Tø£'

uÛÀ>π X¯«s√ $wüß|í ‹ü ]Ω‘‘· «˚ ‘·T j·T<Û√‘·sÔ +¡ ˆˆ 1 ˆˆ
‘ê.e´j·T, ˝≤uÛÑ kÕúHê~Û|ü‘·T\T(12,11), uÛÀ>∑kÕúHê~Û|ü‘·T\T(2`4`10),
$wüßíkÕúHê~Û|ü‘·T\T(5,9)`Ms¡T ‘·eT Ä~Û|ü‘·´ dü+jÓ÷>∑eTT\#˚ X¯óuÛÑT˝…’q|ü&ÉT
‘·eT‘·eT <äXÊø±\eTT\+<äT nqT˝ÀeT Áø£eTeTTq H=ø£]ø£+fÒ H=ø£s¡T $T+∫
◊X¯«s¡éTT ì‘·TÔs¡T. (nq>± ˝≤uÛÑ, e´j·÷~Û|ü‘·T\˝À uÛÀ>±~Û|ü‘·T\≈£î dü+jÓ÷>∑
yÓTqÆ |ü&ÉT uÛÀ>±~Û|‘ü T· \T n~Ûø¬ X’ «¯ s¡éTTqT Ç#ÓÃ<äsT¡ . nfÒ¢ yÓTT<ä{Ï s¬ +&ÉT ‘Ó>\∑ ‘√
$wüßkí ÕúHê~Û|‘ü T· \ dü+jÓ÷>∑yTÓ qÆ |ü&ÉT $wüßí kÕúHê~Û|‘ü T· \T n~Ûø¬ X’ «¯ s¡éTTqT Ç#ÓÃ
<äs¡ì uÛ≤eeTT).
lVü≤sê' dü«<˚X¯ø±˝Ò $w”í «XÀ uÛÀ>∑Hêj·Tø£'
n+‘˚´XÊj˚TX¯ s¡+Á<Û̊XÊ nVæ≤‘·‘«˚ j·T<∏√‘·sÔ +¡ ˆˆ 2 ˆˆ
‘ê. |üPs¡«XÀ¢øe£ TT˝Àì Áø£eTeTTqT ‹s¡T>∑yd˚ æ 5,9—2,4,10—12,11(8)kÕúHê~Û
|ü‘T· \T ‘·eT Ä~Û|‘ü ´· dü+jÓ÷>∑eTT#˚ bÕ|ü⁄˝…q’ |ü⁄&ÉT ‘·eT ‘·eT <äXÊø±\eTT\+<äT
nqT˝ÀeT Áø£eTeTT>± ˇø£]ø£+fÒ H=ø£sT¡ $T+∫ ◊X¯«s¡éTTqT Vü≤]+‘·Ts¡T. (nq>±
<Ûqä qwüeº TTqT ø£*–+‘·Ts¡T).
<äXÊqT <˚V≤ü düTK<ë' wüùwX˜ ÊùdXÔ ¯ Ms¡´bÕ'
s¡+Á<ÛX˚ À \>∑ïHê<∏Xä Ã¯ Væ≤‘·‘«˚ ‘·T j·T<∏√‘·sÔ +¡ ˆˆ 3 ˆˆ
‘ê.6,7,3,8,1 kÕúHê~Û|ü‘·T\T(\>∑ïeTTqT+&ç) ‘·eT Ä~Û|ü‘·´ dü+jÓ÷>∑eTT
e\q X¯óuÛÑT˝…’q#√ yê] dü«<äXÊø±\eTT\+<äT nqT˝Àø£ Áø£eTeTTq H=ø£]ø£+fÒ
H=ø£s¡T $T+∫ <˚Vü≤kÂK´ ø±s¡≈£î\>∑T<äTs¡T.
<äXÊqT <˚Vü≤ ø£cÕºj·T \π>ïX¯' X¯Á‘·THêj·Tø£'
‘·<ë∏ \>∑ï ~«cÕ+ Hê<∏ë nVæ≤‘·‘«˚ j·T<∏√‘·sÔ +¡ ˆˆ 4 ˆˆ
‘ê.1,6,12,2,7 kÕúqeTT\ n~Û|ü‘·T\T ‘·eT Ä~Û|ü‘·´ dü+jÓ÷>∑eTTe\q
bÕ|ü⁄˝…q’ #√ yê] dü«<äXÊ ø±\eTTq+<äT nqT˝ÀeT Áø£eTeTTq H=ø£]ø£+fÒ H=ø£sT¡
$T+∫ <˚Vü≤ø£wüºeTT\≈£î ø±s¡≈£î\>∑T<äTs¡T.
Ä>∑‘ÍC≤' eTs√<˚jT· + dü«C≤rj·T uÛTÑ øÏwÔ ßü
|ò\ü + <ä<ë´<ä‘Z ÍC≤düTÔ _Ûqï C≤rj·T uÛTÑ øÏwÔ ßü ˆˆ 5 ˆˆ
<˚edü+»„ ø£\ Á>∑Vü≤eTT(nq>± X¯óuÛÑÁ>∑Vü≤eTT\T) Ä>∑‘ÍE&Ó’q#√ (nq>±
>∑‹+#·ì z»düT‡ ø£\yê&Óq’ #√, nq>± Ä>∑+‘·Tø£yTÓ qÆ <äèwæ`º dü+jÓ÷>∑`|ü]es¡HÔ ê
<äT\#˚ bÕ|üdü+ã+<ÛäeTT #Ó+<äø£ j·T<∏ë z»düT‡ ˝Ò<ë ã\eTT ø£*–qyê&Ó’q#√)
n‘·&#ç T· Ã X¯óuÛ|Ñ \üò eTTqT ‘·q eTVü‰<äX˝¯ À düC≤rj·T X¯óuÛTÑ \jÓTTø£ÿ n+‘·sX›¡ \¯ +<äT
Ç#·TÃqT. Ä X¯óuÛÑÁ>∑Vü≤y˚T >∑‘ÍE&Ó’q#√(nq>± Ä>∑+‘·Tø£ bÕ|üdü+ã+<ÛäeTT#˚ ø°åD
ã\eTT ø£\yê&Ó’q#√) Ä‘·&Ü dü+ã+<ÛäeTT#˚ ì#·TÃ bÕ|ü|òü*‘·eTTqT ‘·q≈£î _Ûqï
C≤rj·TT$bÕ|ü⁄$ uÛÑT≈£îÔ\+~#·TÃqT.
(bÕ|üdü+ã+<Ûä+˝Òì X¯óuÛÑÁ>∑Vü≤eTT ‘·q X¯óuÛÑ|òü*‘·eTTqT ‘·q eTVü‰<äX¯˝À
e#·TÃ düC≤rj·T Á>∑Vü≤<äX¯\+<äT sTT#·TÃqìj·TT, bÕ|ü dü+ã+<ÛäeTT ø£*–q X¯óuÛÑ
Á>∑V≤ü e÷ bÕ|ü|*üò ‘·eTTqT ‘·q≈£î _Ûqï C≤rj·TT˝…q’ bÕ|ü⁄\ uÛTÑ ≈£î\Ô +<äT Ç#·TÃqT.)
Ä>∑‘ÍC≤' |ò\ü +<Ó‘’ √´ _ÛqïC≤rj·T uÛTÑ øÏwÔ ßü
<˚jT· + <ä<ë´<ä‘Z ÍC≤düTÔ dü«C≤rj·T uÛTÑ øÏwÔ ßü ˆˆ6 ˆˆ
‘ê. <Ó‘’ ´· (bÕ|ü)Á>∑V≤ü eTT n>∑‘ÍE&Óq’ #√(nq>± Hê>∑+‘·Tø£ X¯óuÛÁÑ >∑V≤ü dü+ã+<Ûä
eTT˝Òìyê&Ó’ ‘·q bÕ|üã\eT+<äT ø°Då +Ï #·øj £ T· Tqï#√)n‘·&#ç T· Ã bÕ|ü|\üò eTTqT ‘·q
eTVü‰<äX˝¯ À ‘·q≈£î _ÛqïC≤rj·TT˝…q’ X¯óuÛTÑ \T n+‘·sX›¡ \¯ +~#·TÃqT. Ä <Ó‘’ ´· Á>∑V≤ü y˚T
X¯óuÛÑÁ>∑Vü≤ dü+ã+<ÛäeTT e\q >∑‘ÍE&Ó’q#√ (bÕ|ü‘·«eT+<äT ã\eTT ‘·–Zqyê&Éì,
|üP]Ô>± bÕ|üøj å£ T· yÓTqÆ yê&ÉT ‘·sT¡ yê‘· XÀ¢øe£ TT˝À #Ó|Œü ã&ÉTqT). n‘·&Ü dü+ã+<Û+ä
e\q ì#·TÃ X¯óuÛÑ|òü\eTTqT ‘·q≈£î düC≤rj·TT˝…’q bÕ|ü⁄\+‘·s¡›X¯\+~#·TÃqT.
j˚Tq X¯«yÓ÷CÀ<Ó‘’ ´· dü´ $Vü≤H˚´‘· düT|üs«¡ D≤
‘·kÕ´|æ uÛTÑ øöÔ |ò\ü <ä' dü«C≤rj·T uÛTÑ øÏeÔ ‘Y ˆˆ 7 ˆˆ
‘ê.@ <˚eÁ>∑Vü≤eTT#˚ <Ó’‘·´Á>∑Vü≤eTT jÓTTø£ÿ dü«ø°j·T z»düT‡ HêX¯qeTT #˚j·T
ã&ÉT#·Tqï<√`nq>± bÕ|ü>∑TDeTT |üP]Ô>± ø£åj·TeTT u§+<äT#·Tqï<√` Ä <˚e‘ê
Á>∑V≤ü eTTjÓTTø£ÿ n+‘·sX›¡ ÊuÛTÑ øÏj
Ô T· +<äT X¯óuÛ|Ñ \üò eTTqT eTVü‰<äXÊHê<∏Tä &Óq’ <Ó‘’ ´· Á>∑V≤ü eTT
‘·q düC≤rj·T bÕ|üÁ>∑Vü≤eTT\ jÓTTø£ÿ |òü\eTTqT yê]Ô uÛÑTøÏÔø±\eT+<äT ~#·TÃqfÒ¢
Ç#·TÃqT( Çø£ÿ&É b˛*ø£ |üPs¡«XÀ¢ø£eTT˝Àì >∑‘Í» <Ó’‘·´Á>∑Vü≤eTT‘√ #˚j·Tã&çq≥T¢
Á>∑Væ≤+#·e˝…qT.
n>∑‘ÍC≤' |ò\ü +<˚y√ _Ûqï C≤rj·T uÛTÑ øÏwÔ ßü
$TÁX¯+ <ä<ë´<ä‘Z ÍC≤düTÔ dü« düC≤rj·T uÛTÑ øÏwÔ ßü ˆˆ 8 ˆˆ
‘ê.Ä>∑+‘·Tø£ <äèwæº dü+jÓ÷>±~ bÕ|üdü+ã+<ÛäeTT˝Ò$T#˚ Ä>∑‘ÍE&É>∑T <˚e
Á>∑Vü≤eTT ‘·q eTVü‰<äX¯˝À _ÛqïC≤rj·T bÕ|üÁ>∑Vü≤eTT\ n+‘·s¡›XÊ uÛÑT≈£îÔ\+<äT
$TÁX¯eT|òü\eTT ì#·TÃ#·T+&ÉTqT. Ä <˚eÁ>∑Vü≤y˚T >∑‘ÍE&Ó’ X¯óuÛÑ‘«· eT+<äT ø°åDÏ+∫
q|ü⁄&ÉT ‘·q düC≤rj·T X¯óuÛTÑ \ uÛTÑ ≈£î\Ô +<äTqT $TÁX¯eT|ò\ü $T#·TÃqT. (5e XÀ¢øe£ TT˝À
n>∑‘ÍE&Ó’q <˚eÁ>∑Vü≤eTT ‘·q düC≤rj·TT\ uÛÑTøÏÔj·T+<äT X¯óuÛÑ|\òü eTT ì#·TÃqì
#Ó|Œü ã&ÓqT. _ÛqïC≤rj·TT\ uÛTÑ ≈£î\Ô +~#·TÃ |ò\ü eTT $TÁX¯eTeTì sTTø£ÿ&É e∫+|ü
ã&ÓqT. nfÒ¢ >∑‘ÍE&Óq’ <˚eÁ>∑V≤ü eTT _ÛqïC≤rj·TT\ uÛTÑ ≈£î\Ô +<äT bÕ|ü|*üò ‘·eTTqT
Ç#·TÃqì 5e XÀ¢ø£eTT˝À #Ó|üŒã&ç sTT#·Ã≥ düC≤rj·TT\ uÛÑT≈£îÔ\+~#·TÃ |òü\eTT
$TÁX¯eTeTì e∫+|üã&ÓqT. Ç≥T¢ <˚eÁ>∑Vü≤eTT*#·TÃ |òü\$<ÛëqeTTqT eTT–+∫
<Ó‘’ ´· Á>∑V≤ü eTT*#·TÃ |ò\ü $<ÛëqeTTqT 6 XÀ¢øe£ TTjÓTTø£ÿ ‘·sT¡ yêsTT#˚ ‘·sT¡ yê‘· XÀ¢ø£
eT+<äT ø£$ eTT–+#·T#·T+&ÓqT.)
n>∑‘ÍC≤' |ò\ü + <ä<ë´‘Y dü«C≤rj·T uÛTÑ øÏwÔ ßü
$TÁX¯+ <Ó’‘√´ >∑‘Í»düTÔ _ÛqïC≤rj·T uÛÑTøÏÔwüß ˆˆ 9 ˆˆ
‘ê.bÕ|ü‘«· eTTqT ‘·–+Z #·T X¯óuÛÁÑ >∑V≤ü <äèwæº dü+jÓ÷>∑eTT\T ˝Òøb£ ˛e⁄≥#˚ Ä>∑‘Í
E&É>T∑ <Ó‘’ ´· Á>∑V≤ü eTT ‘·q eTVü‰<äX˝¯ À düC≤rj·TbÕ|ü⁄\ uÛTÑ øÏj Ô T· +<äT $TÁX¯eT|ò\ü eTT
ì#·TÃ#·T+&ÉTqT(6e XÀ¢øe£ TT˝À _ÛqïC≤rj·TT\ uÛTÑ øÏ\Ô +~#·TÃ |ò\ü eTTqTC…|Œæ ‘·~‘·s¡
uÛÑT≈£îÔ\+~#·TÃ |òü\eTTqT #Ó|æŒ Ä >∑‘Í»<Ó’‘·T´*#·TÃ |òü\ $<ÛëqeTTqT ø£$ |üP]Ô
#˚ôdqT. nfÒ¢ >∑‘Í»<Ó‘’ T· ´*#·TÃ |ò\ü $<ÛëqeTT ‘·sT¡ yê‘· yêø£éTT˝À |üP]Ô >±$+#·
ã&ÉT#·Tqï~.)nfÒ¢ X¯óuÛdÑ +ü ã+<Ûeä TT e\q bÕ|ü‘«· eTT ø°Då +Ï #·>± >∑‘ÍE&É>T∑ <Ó‘’ T· ´&ÉT
‘·q eTVü‰<äX¯˝À _Ûqï C≤rj·TT\ uÛÑT≈£îÔ\+<äT $TÁX¯eT|òü\eTT ì#·TÃ#·T+&ÉTqT.
(<˚e <Ó’‘·´Á>∑Vü≤eTT\T Ç‘·s¡Á>∑Vü≤ dü+ã+<ÛäeTT e\q |òü\$<ÛëqeT+<äT
>∑\TZ e´‘ê´düeTT *+‘·dTü \uÛeÑ TT>± ì‘·s¡ Á>∑+<∏eä TT\+<äT <Ó#Ã· ≥qT #Ó|Œü ã&É˝<Ò Tä .)
bÕ|ü‘«· yÓ÷»k˛Vü‰ì' X¯óuÛ≤‹X¯óuÛj Ñ ÷Ó ]Vü≤
X¯óuÛ‘Ñ «· yÓ÷»k˛Vü‰ì' ‘·<ë∏ bÕbÕ‹ bÕ|üj÷Ó ' ˆˆ10 ˆˆ
‘ê.X¯óuÛ≤‹ X¯óuÛÁÑ >∑V≤ü eTT\≈£î bÕ|ü⁄\≈£î bÕ|ü⁄\ dü+jÓ÷>±~ø£eTT#˚ bÕ|üeTT
dü+Áø£$T+#·T≥j˚T yê] jÓ÷»düT‡\≈£î >∑\T>∑TVü‰ì>± ˙ XÊÅdeÔü T+<äT #Ó|Œü ã&ÓqT.
nfÒ¢ bÕbÕ‹ bÕ|ü⁄\≈£î X¯óuÛÑ dü+jÓ÷>±~ø£eTT#˚ X¯óuÛÑ‘·«eTT dü+Áø£$T+#·T≥j˚T
yê] jÓ÷»düT‡\≈£î Vü‰ìj·Tìj·TT #Ó|üŒã&ÓqT.
nH√´q´ uÛÑTøöÔ X¯óÁø±Øÿ $X‚ùwD |òü\Á|ü<Í
düTsö j·T~, düTsêØ #˚‘Y ø£<ë∫Hêï X¯óuÛÑÁ|ü<Í ˆˆ11 ˆˆ
‘ê. X¯ì, ≈£îE\T X¯óuÛÑT˝…’q#√ yê] |üs¡düŒs¡ <äXÊ+‘·s¡›X¯\˝À $X‚wüX¯óuÛÑ
|ò\ü eTTì‘·TsÔ T¡ . yês¡T bÕ|ü⁄˝q’… #√ yê] |üsd¡ Œü s¡ <äXÊ+‘·sX›¡ \¯ +<Ó|ü &ÉTqT bÕ|ü|\üò eTT
e÷Á‘·MTj·Ts¡T. (Çø£ÿ&É Çs¡Te⁄s¡T≈£î X¯óuÛ‘Ñ «· eTT ø±ì bÕ|ü‘«· eTTø±ì j·TT+&Ée˝…qT)
jÓ÷^ ì$T‘·Ô uÛÑ÷‘·dü´ uÛÑTøöÔ ÁX‚j·T' |òü\Á|ü<ä'
jÓ÷^ eT<Û´ä >∑‘‘· Œ· ø£å <äXÊÁX‚jT· ' |ò\ü Á|ü<'ä ˆˆ12 ˆˆ
‘ê.jÓ÷>∑ø±s¡øÁ£ >∑V≤ü eTT ‘·q eTVü‰<äXj ¯ T· +<äT ‘êì#·TÃ jÓ÷>∑eTTq≈£î (dü+jÓ÷
>±~ø£eTT#˚) ø±s¡DuÛ÷Ñ ‘·yTÓ qÆ Á>∑V≤ü eTTjÓTTø£ÿ n+‘·sX›¡ ÊuÛTÑ øÏj Ô T· +<ëjÓ÷>∑eTTì#·TÃqT.
(ˇø£ sê•j·T+<äT jÓ÷>∑ø±s¡ø£Á>∑Vü≤ yÓTTø£ÿ{ÏjÓÆT, sTT‘·s¡ dü+ã+<ÛäeTT ˝Òø£
j·TTqï|ü&Ü sê• øÏsT¡ |üøÿ£ \ qT+&ÉT Á>∑V≤ü eTT\qT ø=+<äsT¡ jÓ÷>∑ø±s¡DuÛ÷Ñ ‘·T\ì])
nsTT‘˚, jÓ÷>∑ø±s¡≈î£ *<äs› T¡ qï#√ (y˚sT¡ sêX¯ó\+<äT) yê]<ä]› øÏ eT<Û´ä qTqï Á>∑V≤ü eTT,
yêì $TÁ‘·T&ÉTqT ‘·eT <äX\¯ +<äT X¯óuÛ|Ñ \üò eTT\(jÓ÷>∑eTT)ì#ÓÃ<äsT¡ . eT<Û´ä >∑‘T· &ÉT,
|ü≈£åî&ÉT jÓ÷>∑ø±s¡DuÛÑ÷‘·T\>∑T<äs¡ì uÛ≤eeTT).
j·TX¯óÙuÛÀ e´‹πsøπ D j·T' bÕb˛e´‹πsø£‘'·
|ò\ü + e<˚‘<Ô· X›ä j
¯ ÷Ó ' uÛTÑ øÏHÔ ê<∏ëeTkÕs¡‘'· ˆˆ13 ˆˆ
‘ê.@ Á>∑Vü≤eTT e´‹πsø£eTT#˚‘· X¯óuÛÑT&√, me&ÉT e´‹πsø£eTT#˚‘· bÕ|ü⁄&√
(2e n<Ûë´,7,8XÀ¢ˆˆ #=q s¡$,#·+Á<äT\T eèwüu,ÑÛ ‘·T\\≈£î bÕ|ü⁄\T, #·+Á<äT&ÉT <Ûqä T
dæ‡+Vü≤eTT\≈£î,X¯ì $T<ÛäTq`ø£Hê´`≈£î+uÛÑeTT\≈£î e´‹πsø£ X¯óuÛÑT\>∑T<äTs¡T. yê]
<äX¯\˝À yê] Á|üy˚Tj·TeTT ˝Ò≈£î+&É>±H˚ yê] n+‘·s¡›XÊHê<ÛäT\qT nqTdü]+∫
|òü\eTTqT #Ó|üŒe˝…qT. (nq>± n{Ïº <äXÊHê<∏äT\ ì$T‘·ÔeTT ˝Ò≈£î+&É n+‘·s¡›XÊ
Hê<ÛäT\T dü«‘·+Á‹+∫ |òü\eTT\ ì‘·TÔs¡ì uÛ≤eeTT.
|òü\ $Twüº eTìwüº+yê <˚y√' <Ó’‘√´ <∏äyê Á>∑Vü‰
dü«uÛÑTøöÔ q ~X‚qï è≤D≤+ e÷s¡ø£düTÔ ~X‚‘·ÿ «∫‘Y ˆˆ14 ˆˆ
‘ê.X¯óuÛÑÁ>∑Vü≤eTT X¯óuÛÑeTTqT>±ì, bÕ|üÁ>∑Vü≤eTT bÕ|üeTTqT>±ì ‘·q eTVü‰
<äX˝¯ À ‘·q n+‘·sX›¡ j¯ T· +<äT #˚jT· TqT. Ä X¯óuÛTÑ &ÉT ø±ì bÕ|ü⁄&ÉTø±ì e÷s¡≈î£ &Óq’ #√
n|ü&ÉT e÷Á‘·yÓT|ü&Ó’q ‘·q <äX¯˝À ‘·q uÛÑTøÏÔj·T+<äT e÷s¡ø£|\òü eTT ì#·TÃqT.
Äj·TT]«#ês¡´ Á|ü<eä∏ T+ ‘ês¡‘e· T´ eTq+‘·s+¡
ìØí‘+· e÷s¡ø+£ Áã÷j·÷<ä+∆ ‘ês¡+ <Ó‘’ ´· uÛTÑ øÏwÔ ßü ˆˆ15 ˆˆ
‘ê.Bs¡È, eT<Ûä´, n˝ŒeTT\HÓ&ç ‘ês¡‘·eTT´\‘√ >∑÷&çq Äj·TT]«#ês¡DqT
yÓTT<ä≥#˚d,æ |æ<|ä ü Äj·TTs¡“+¤ >∑eTTqT CÒjT· Te÷s¡≈î£ ì ìs¡sí TT+∫, n≥T |æeTà≥ Ä
e÷s¡≈î£ ì eTVü‰<äX˝¯ À bÕ|ü⁄\ n+‘·sX›¡ ÊuÛTÑ ≈£î\Ô +<äT e÷s¡øe£ T>∑Tqì #Ó|Œü e˝…qT.
ìsê∆s¡´ dü÷ø£åàj·÷ ãT<ë∆´ ‘êqT#Ó’ø±+ $ì]›X‚‘Y
Äj·TTsêàHê $s√<Ûq˚ ‘ês¡‘e· T´+ $∫+‘·jT˚ Hé ˆˆ16 ˆˆ
‘ê.<Ó’eE„&ÉT dü÷ø£åàãT~∆‘√ ô|’ì ù|s=ÿqã&çq $<ÛäeTTq <äXÊ+‘·s¡›X¯\˝À
Äj·TT' Á|üe÷DeTTq≈£î $s√<Ûeä TT >±≈£î+&ÉTq≥T¢>± e÷s¡≈î£ \ ã\‘ês¡‘e· TéTTqT
$#ê]+∫q |æeTà≥ e÷s¡ø£ düeTj·TeTTqT ìs¡ísTT+#·e˝…qT.
(wücÕ˜<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT )
7. uÛ≤yê<Ûë´j·TeTT
n<Ûë´j˚T j·TÁ‘· j·÷Á‘êdæàHêïeT˙ X¯óuÛbÑ Õ|üj÷Ó '

‘·Á‘· ‘·Á‘· ìdüπsZD ‘·´<Ûë´Vü‰s¡´+ $#·ø£åD…Æ' ˆˆ 1 ˆˆ
‘ê.á n<Ûë´j·TeT+<äT m#·Ãf…#Ã· ≥ X¯óuÛÁÑ >∑V≤ü , bÕ|üÁ>∑V≤ü eTT\ |ü<Hä êeTeTT
e#·TÃH√, n#·Ã≥ ªHÓd’ ]ü øZ μ£ nH˚ $X‚wDü eTT #˚]Ã HÓd’ ]ü øZ £ X¯óuÛTÑ &Éì, HÓd’ ]ü øZ £ bÕ|æjT· ì
j·T<Ûë´Vü‰s¡éTT>± Á>∑Væ≤+#·e˝…qT.
Á|ü‘T· ´' Á|ür|üøe£ T˝≤ ø√D dü«s√øå#Ã· dü+dæ‹∆ '
dü+ã+<ÛäX‚ÃX¯ X¯óuÛÑjÓ÷ sê“¤edü´ ã\eè<ä∆j˚T ˆˆ 2 ˆˆ
‘ê.uÛ≤yê~Û|‹ü øÏ 3,7,11—4,10—1,5,9 (Á|ür|üeTT\T, \ø°àå kÕúqeTT\T, ø√D
eTT\T)`Mìj·T+<äT dæ‹ú , ˝Ò<ë dü«øπ Áå ‘·eT+<äT dæ‹ú , ˝Ò<ë ñ#·Ãdæ‹ú ÁbÕ|æ+Ô ∫q|ü&Ü
uÛ≤eeTTq≈£î ã\eè~∆ j·T>∑TqT. @ uÛ≤eeTTq¬ø’Hê Ä uÛ≤yê~Û|ü‹‘√ >±ì HÓ’dü]Zø£
X¯óuÛÑT\‘√ >±ì dü+ã+<Ûä+ ø£*–qqT, Ä uÛ≤eeTT jÓTTø£ÿ ã\eTT Vü≤#·TÃqT.
‘ês¡‘e· T´+ Á|ür|ü<Í $TÁ‘ê $TÁ‘·søY å ∫+‘·Hê‘Y
‘˚uÛÑ´' dü«sYøå qÔ‘·düTÔ+>∑' dü+ã+<Û√ ã\yê+ düÔ‘·' ˆˆ 3 ˆˆ
‘ê.|üPs¡«XÀ¢ø£eTT˝À #Ó|üŒã&çq Á|ür|ü, \ø°å à,ø√DkÕúqeTT\+<äT+&ÉT $TÁ‘·,
X¯Á‘·T øπ Áå ‘·eTT\e\¢qT ‘ês¡‘e· TéTT uÛ≤eã\ ìs¡j í T· eTT ø=i≈£LVæ≤+#·e˝…qT. Ä
#Ó|üŒã&çq kÕúqeTT\+<äT uÛ≤yê~Û|ü‹ bı+<äT dæú‹ ã\ø£s¡eTT, uÛ≤yê~Û|ü‹ ñ#·Ã¤
j·T+<äT+&ÉT≥ eT]j·TT ã\ø£se¡ TT, uÛ≤eeTTq≈£î HÓd’ ]ü øZ £ X¯óuÛ`Ñ bÕ|ü dü+ã+<Ûeä TT
nìï{Ïø+£ fÒ ã\ø£se¡ TT.
n˙X¯ bÕ|üd+ü ã+<Û'ä |ü‘T· ´Øï#· Á‹ø£d‘úæ ê
uÛ≤edü´ ã\HêXÊj·T uÛeÑ r‹ $ìs¡j í T· ' ˆˆ 4 ˆˆ
‘ê.Äj·÷ uÛ≤eeTT\ ø£~|∏ ‘ü T· \T ø±ã{Ïº HÓd’ ]ü øZ £ bÕ|ü⁄\‘√ dü+ã+<Û+ä , yêì
ø£~Û|ü‘·T˝…’q{Ïº yê]øÏ ˙#·, wücÕ˜wüºeT, e´j·Tdæú‘·T\T Áø£eTeTT>± uÛ≤eã\eTTqT
q•+|ü#j ˚ T· Tqì ìs¡sí TT+#·e˝…qT.
kÕe÷q´Ø‘ê´ uÛ≤eHêy˚Te+ Áb˛ø£+Ô ã˝≤ã\yéT
Äj·TTc˛ ìs¡íj·T+ eπøå´ $<ä«ÁrŒ‘Ó’´ $X‚wü‘·' ˆˆ 5 ˆˆ
‘ê.kÕe÷q´Ø‹ ì≥T¢ uÛ≤eeTT\ ã˝≤ã\eTT\T #Ó|üŒã&ÓqT. Ç+ø£
$<ë«+düT\ Á|”‹ø=s¡≈î£ Ç#·Ã≥ $X‚w+æ ∫ Äj·TT]ïs¡j í T· eTTqT >∑T]+∫ #Óô|Œ<äqT.
\>∑ï s¡+Á<Ûä X¯XÊ+ø±Hê+ ã˝Ò Hêj·TT]«∫qÔj˚T‘Y
Á‹cÕ´j·TTs¡ ã˝Òw«ü \Œ+ eT<Ûë´\Œ+ V”≤qjÓ÷s¡«› jÓ÷ ˆˆ 6 ˆˆ
‘ê.\>±ïwüeº T kÕúqeTT\ jÓTTø£ÿ, #·+Á<äTì jÓTTø£ÿ ã\eTT nqTdü]+∫ Äj·TT
]ïs¡íj·TeTT #˚j·Te˝…qT. Ç+<äT˝À \>±ïwüºeT kÕúHê~Û|ü‘·T\T, #·+Á<äT&ÉT ≈£L&Ü
<äTs¡“\T˝…q’ |ü n˝≤Œj·TTeìj·TT, ìs¡s› T¡ e÷Á‘·yT˚ <äTs¡“\T¬sq’ |ü⁄&ÉT eT<Ûë´j·TTe⁄.
ñuÛj Ñ ÷Ó s¡“*H√' X‚ùw V”≤H˚kÕ´ qà<Û´ä Bs¡øÈ y£ Té
X‚ùw‘·«V”≤H˚ BsêÈ\Œ+ düsπ «cÕ+ |üse¡ T+ ã˝Ò ˆˆ 7 ˆˆ
|üPs¡«XÀ¢ø£eTT˝À #Ó|üŒã&çq \>±ïwüºe÷~Û|ü‘·T\T, #·+Á<äT&ÉT á eTT>∑TZs¡T˝À
ì<ä›s¡T ã\e+‘·T\T, Ç<ä›s¡T ã\e+‘·T\T, ˇø£&ÉT ã\V”≤qT&Ó’q#√ eT<Ûä´ BsêÈj·TT
sê›j·TeTT, Ä eT÷&Éeyê&ÉT ã\T&ÉT ø±ø£ ã\V”≤qT&ÉTqT>±ø£ kÕe÷qT´&Ó’q#√
BsêÈ˝≤Œj·TTeì, eTT>∑TZs¡T ã\e+‘·T˝…’q#√ BsêÈj·TTeì #Ó|üŒe˝…qT.
(y˚TwüeTT ø±ì, ‘·T\ø±ì \>∑ïyÓTqÆ #√ \>±ïwüeº ÷~Û|‘ü T· \T ˝§ø£ÿsπ ne⁄‘ês¡T.
n|ü&ÉT nwüºe÷~Û|ü‹ì #·+Á<ä\>∑ïeTTqT+&ç ¬>’ø=qT#· dü+Á|ü<ëj·TeTT).
(á n<Ûë´j·TeTTq+<=ø£ bÕsƒ¡eTT>± ~>∑Te ˇø£ XÀ¢ø£eTT ø£\<äT)
j·T<∏e’Ó \>±ï<ë“¤yêHê+ düsπ «cÕ eTq«y˚øDå£ yéT
‘·<ë∏ uÛeÑ ‹ #·+Á<ë#·Ã dü÷sê´#˚Ã‘·´|üsπ »>∑T' ˆˆ 8 ˆˆ
‘ê.\>∑ïeTTqT+&ç @ $<ÛäeTT>± düs¡«uÛ≤eeTT\T |üØøÏå+#·T#·THêïs√, n<˚
$<Ûeä TT>± ø=+<äsT¡ #·+Á<ä\>∑ïeTTqT+&ç, eT]ø=+<äsT¡ dü÷s¡T´ìqT+&ç uÛ≤e|ò\ü eTT\T
#Ó|ü #·THêïs¡T.
8. jÓ÷>±<Ûë´j·TeTT
Äs¡+Á<Ûëj·÷X‚w¢ ü <√c˛ <Ûsä à¡ ø£sêà~Û Hêj·Tøö'

sê»jÓ÷>∑øs£ ö kÕ´‘ê+ dü+ã+<Ûë ‘·Œ]es¡HÔ ê‘Y ˆˆ 1 ˆˆ
‘ê.8,11 kÕúHê~Û|‘ü T· \‘√ ≈£L&çq{Ï,º Ä s¬ +&ÉT kÕúqeTT\+<äTqT dæ‹ú bı+~q{Ïº
uÛ≤>∑´sêC≤´~Û|‘ü T· \T |üsd¡ Œü s¡ dü+ã+<Ûeä TT e\¢qT, |ü]es¡qÔ e\¢qT sê»jÓ÷>∑eTTqT
#˚jT· T<äTs¡T. (nwüeº T ˝≤uÛkÑ ÕúqeTT\+<äT Ä~Û|‘ü ´· eTT nX¯óuÛeÑ TT ø±e⁄Hê sê»jÓ÷>∑
ÁbÕ|æøÔ Ï Ä n~Û|‘ü T· \ dü+ã+<Ûeä TT ñ+&Ésê<äT. øπ +Á<äø√D≤~Û|‘ü T· \ø± dü+ã+<Û+ä
˝Òq|ü&ÉT uÛ≤>∑´sê»éTT\+<äT dæú‹ ÁbÕ|æÔ+∫q#√ sê»jÓ÷>∑eTT+&ÉTqT.)
\π>ïX¯ jÓ÷>∑<äèwæºuÛ≤´+ jÓ÷>√-j·T+ Á|üã˝ÀuÛÑy˚‘Y
s¡+Á<Û̊X¯«s¡dü´ <Ó’‘·´dü´ jÓ÷π>q •<Û√˝À uÛÑy˚‘Y ˆˆ 2 ˆˆ
‘ê.\>±ï~Û|‹ü jÓTTø£ÿ <äèwæeº \q, dü+jÓ÷>∑eTT e\q |üPs¡«XÀ¢øe£ T+<äT #Ó|Œü
ã&çq sê»jÓ÷>∑eTT Á|üã\yÓTÆq<ä>∑TqT. nfÒ¢ n~ nwüºe÷~Û|ü‹jÓÆTq bÕ|ü⁄ì
jÓTTø£ÿ dü+jÓ÷>∑eTT e\q •~Û\yÓTÆb˛e⁄qT.
nwücÕ˜j÷· X‚w¢ ü <√cÕ ãT~∆ ø£sêà~ÛHêj·Tøöˆ
sê»jÓ÷>∑øs£ ö ÁbÕ>∑«‘·‡+ã+<Ûë ‘·Œ]es¡HÔ ê‘Y ˆˆ 3 ˆˆ
‘ê.6,11kÕúHê~Û|‘ü T· \‘√ ≈£L&çq{Ï,º Ä s¬ +&ÉT kÕúqeTT\+<äTqT dæ‹ú u§+<ä
q{Ïº |ü+#·eT uÛ≤>±´~Û|‘ü T· \T |üsd¡ Œü s¡ dü+ã+<Ûä |ü]es¡qÔ eTT\ e\q sê»jÓ÷>∑eTT
#˚j·TT<äTs¡T.(á sê»jÓ÷>∑eTT 1e XÀ¢ø£eTT˝Àì sê»jÓ÷>∑eTTø£+fÒ ‘·ø£ÿe~.)
Äj·T+#· jÓ÷>√ \π>ïX¯ <äè>√´>±uÛ≤´+ ã©uÛÑy˚‘Y
wüùw˜X¯«s¡dü´ <Ó’‘·´dü´ jÓ÷π>q •~∏˝À uÛÑy˚‘Y ˆˆ 4 ˆˆ
‘ê.á jÓ÷>∑eTT(3e XÀ¢ø£eTT) \>±ï~Û|ü‹jÓTTø£ÿ <äèwæº dü+jÓ÷>∑eTT e\q
ã\Á|ü<äeT>∑TqT. n˝≤π> 6|ü‹ bÕ|ü⁄ì dü+jÓ÷>∑eTT#˚ •~Û\eT>∑TqT.
ne´j·÷ j·÷X‚¢wü<√cÂ \>∑ï ø£sêà~Û Hêj·Tøö
sê»jÓ÷>∑øs£ ö ÁbÕ>∑«‘·‡+ã+<Ûë ‘·Œ]es¡HÔ ê‘Y ˆˆ 5 ˆˆ
‘ê.12,11 kÕúHê~Û|‘ü T· \‘√ ≈£L&çq{Ï,º Ä s¬ +&ÉTkÕúqeTT\+<äTqT dæ‹ú u§+~
q{Ïº \>∑ï sêC≤´~Û|‘ü T· \T |üsd¡ Œü s¡ dü+ã+<Ûeä TT e\q, |ü]es¡qÔ eTT e\qqT sê»
jÓ÷>∑eTTqT #˚j·TT<äTs¡T. (á jÓ÷>∑eTT 3eXÀ¢ø£eTT ø£+fÒ ‘·≈£îÿe~).
$w”í«X¯jÓ÷>∑ <äèwæºuÛ≤´+ jÓ÷>√-j·T+ Á|üã˝ÀuÛÑy˚‘Y
e´j˚TX¯«s¡dü´ jÓ÷π>q jÓ÷>√-j·T+ •~∏˝ÀuÛÑy˚‘Y ˆˆ 6 ˆˆ
‘ê.á jÓ÷>∑eTT(5e XÀ¢ø£eTT) $wüßíkÕHê~Û(5,9)|ü‘·T\ <äèwæº dü+jÓ÷>∑eTT
e\q Á|üã\yÓTqÆ <ä>T∑ qT. nfÒ¢ n~ e´j·÷~Û|‹ü dü+jÓ÷>∑eTTe\q •~Û\eT>∑TqT.
sê»jÓ÷>∑' |üs¡X¯Ã+Á<√ j·T~ düs¡«Á>∑ùV≤øÏå‘·'
düs¡«Á>∑ùV≤øÏå‘·+ sê»´+ j·T~ jÓ÷>√-q´ ñ#·´‘˚ ˆˆ 7 ˆˆ
‘ê.#·+Á<äT nìï Á>∑Vü≤eTT\#˚ #·÷&Éã&çq m&É\ ÁX‚wü˜yÓTÆq sê»jÓ÷>∑eTT
|ü≥TºqT. nfÒ¢ sê»´kÕúq eTìïÁ>∑V≤ü eTT\#˚ #·÷ã&çq|ü&ÉT yÓs= sê»jÓ÷>∑eT>∑TqT.
$<ä´‘˚ j·TdüúÛ≤edü´ düs«¡ Á>∑V≤ü $˝Àø£qyéT
jÓ÷>∑d<Ôü ë“¤e dü+ã+BÛ uÛyÑ ‘˚ ÿ· •Ã<äqT‘·eÔ T' ˆˆ 8 ˆˆ
‘ê.@ uÛ≤eeTTq≈£î düs¡«Á>∑Vü≤ <äèwæº ñ+&ÉTH√ Ä uÛ≤eeTTq≈£î dü+ã+~Û+∫
ˇø£ sê»jÓ÷>∑eTT ñ‘·eÔ TyÓTqÆ ~ ø±ø£b˛sTTqqT ø£\T>∑TqT.(düs«¡ Á>∑V≤ü <äèwæº ˝Ò≈î£ qïqT
|ü+#·Á>∑Vü≤<äèwæº Ç{Ïº jÓ÷>∑eTTq≈£î #ê\Tqì ø=+<ä] n_ÛÁbÕj·TeTT).
dü¬s’«' HÓ’dü]Zø£ X¯óuÛ…’' Á‹wü&Éj·÷düŒ<ä dæú‘Ó’'
jÓ÷>∑' q÷|ü#j · ÷Ó HêeT <Ûqä eè~∆ ø£s√qè≤D≤yéT ˆˆ 9 ˆˆ
‘ê.HÓd’ ]ü øZ £ X¯óuÛÁÑ >∑V≤ü eTT\ìïj·TT 3,6,10,11 kÕúqeTT\+<äTqï m&É\ ªñ|ü
#·jT· μeTH˚ ù|s¡T>∑\ eT+∫ jÓ÷>∑eTT |ü≥TºqT. n~ e÷qe⁄\≈£î <Ûqä eè~∆ ø£sy¡ TÓ qÆ ~.
(3,6,11kÕúqeTT\T ã\eT>∑T bÕ|üÁ>∑V≤ü eTT\T, yêìj·T+<äT X¯óuÛÁÑ >∑V≤ü eTT\T+&ÉT≥
<Ûäqø±s¡≈£î\>∑T >∑Ts¡T X¯óÁø±<äT\T+&ÉT≥ <Ûäqeè~∆øÏ ùV≤‘·Te>∑TqT).
#·+Á<ä‘X· Ã‚ <äjT· + jÓ÷>√ãT~∆ eè~∆øs£ √ uÛyÑ ‘˚ Y
<ÛäH˚ e´j˚T #√uÛÑj·TÁ‘· ljÓ÷>√ eT+>∑fi≤~_Û' ˆˆ10 ˆˆ
‘ê. ô|’ jÓ÷>∑eTTq+<äT HÓd’ ]ü øZ £ X¯óuÛTÑ \+<äsT¡ #·+Á<äTìqT+&ç 3,6,11kÕúqeTT
\˝À qTqï m&É\ ãT~∆ì eè~∆#j ˚ T· TqT. #·+Á<äTq≈£î 2e sê•˝À>±ì, 12esê•˝À
>±ì, ˝Ò<ë 2,12sêX¯ó\T ¬s+&ç+{Ï˝À>±ì ≈£îC≤~ |ü+#·Á>∑Vü≤eTT\Tqï#√(≈£î»,
ãT<Û,ä >∑Ts¡T,X¯óÁø£,X¯ì) ljÓ÷>∑eTqã&ÉTqT.(s¡$ $&ÉTeã&çe⁄+&É&+É >∑eTì+#·e#·TÃqT
jÓ÷>∑' πøeTÁ<äTyÓ÷HêeT Á>∑Vü‰ uÛ≤y˚ Á|üø°]Ô‘·'
πø+Á<ädæú‘˚ düÁ>∑ùV≤yê #·+Á<˚Hêj·T$T‹ dæú‹' ˆˆ11 ˆˆ
‘ê.#·+Á<äTìøÏ Çs¡TyÓ’|ü⁄˝qT Á>∑Vü‰uÛ≤eeTTqï m&É$nq>± Á>∑Vü≤eTT\T ˝Òì
jÓT&É$πøeTÁ<äTeTHÓ&ç <ä]Á<äjÓ÷>∑eTT ø£\T>∑TqT. nsTT‘˚, Ä #·+Á<äT&ÉT πø+Á<ä
eT+<äTqïqT, ˝Ò<ë Ç‘·s¡ Á>∑V≤ü eTT\‘√ ≈£L&çjT· TqïqT øπ eTÁ<äTeTjÓ÷>∑eTT b˛e⁄qT.
|ü⁄qX¯Ã+Á<ë ‘·‡|ü‘êïdüÔ s¡+Á<Ûôä dÌ∆ s¡œ˝…X’ ó¯ ÙuÛ'’…
HÓd’ ]ü ø¬Z '’ uÛyÑ Å˚ #Ã˚Û j
¤ ÷· qjÓ÷>√~Ûø±s¡<'ä ˆˆ12 ˆˆ
‘ê.HÓd’ ]ü øZ £ X¯óuÛTÑ \+<äsT¡ eTs¡\ #·+Á<äTìqT+&ç 6,7,8kÕúqeTT\+<äTqï m&É\
X¯óuÛÑø£s¡yÓTÆq ªn~ÛjÓ÷>∑μ eTqã&ÉTqT. Ç~ n~Ûø±s¡eTT Ç#·TÃq{Ïº jÓ÷>∑eTT.
Á‘ê´~_Û' ‘·T+>∑>¬ '’ UÒf'Æ… dü«sYøôå£ d'Ìú #·‘T· sê~_Û'
|ü+#ê~_ÛXÃ¯ dü+j·TT¬ø'ÌÔ jÓ÷>± ◊X¯«s¡´<ëj·Tø±' ˆˆ13 ˆˆ
‘ê.eT÷&ÉT yÓTT<ä\Tø=ì Á>∑V≤ü eTT\T(nq>± s¬ +&ÉTqT ô|ì’ ) ñ#·Ãj·T+<äTqïqT,
Hê\T>∑T yÓTT<ä\Tø=ì Á>∑Vü≤eTT\T dü«πøåÁ‘·eTT\+<äTqïqT, nsTT<äT yÓTT<ä\Tø=ì
Á>∑Vü≤eTT\T ˇπø kÕúqeT+<äTqïqT, n{Ïº düìïy˚X¯eTT\T (sê»jÓ÷>∑eTT˝…’) ◊X¯«s¡´
<ëj·Tø£eT>∑TqT.
Ç‹ kÕe÷q´‘·' Áb˛ø£+Ô XÊÅd+Ôü >∑+;Ûse¡ TT»«\yéT
ñ|ü<X˚ Êj·T •cÕ´D≤+ >√ø£sπ í $\düãT~∆j÷· yéT ˆˆ14 ˆˆ
‘ê. Ç≥T¢ kÕeTq´ düT\uÛÑ|ü<ä∆‹ì >∑+;Ûs¡yÓTÆq{Ïº, j·TT»«\yÓTÆq{Ïº CÀ´‹
XÊÙÅdeÔü TTqT >√ø£søπí¡ Áå ‘·eT+<äTqï ãT~∆eT+‘·T˝…q’ •wüß´\ ≈£î|ü<•˚ +#·T≥≈£î #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~.
(nwüºe÷<Ûë´j·TeTT düe÷|üÔeTT)
Ç≥T¢ uÛÑ>∑yêHé ls¡eTDeTVü≤]¸ ø£+‘˚yêdæj·TT, yêdæwü˜ qs¡dæ+Vü≤XÊÅdæÔøÏ
|ü⁄Á‘·T&ÉTqT n>∑T >∑D|ü‹eTTì $s¡∫‘·yÓTÆq ªôVAsêìs¡íj·Tdü+Á>∑Vü≤eTTμ düe÷|üÔeTT.
`(0)`
30 Á‹uÛ≤e |òü\#·+Á~ø£
Á‹uÛ≤e |òü\#·+Á~ø£
nqT CÀ´‹wü Á>∑+<∏äeTT
(ø±e´ø£+sƒ¡ lyêdæwü˜ >∑D|ü‹eTTì $s¡∫‘·+)
1.Äj·TTsê“¤eeTT 30 XÀ¢ø£eTT\T
2.ø£fi¯Á‘·uÛ≤eeTT 20 XÀ¢ø£eTT\T
3.|ü⁄Á‘·uÛ≤eeTT 39 XÀ¢ø£eTT\T
`````````
yÓTT‘·eÔ TT 89 XÀ¢ø£eTT\T
````````
Á‹uÛ≤e |òü\#·+Á~ø£
(Á|ü<eä∏ T eTj·T÷KeTT)
Äj·TTsê“¤eeTT
dü$‘ês¡+ qeTdüÿ è‘·´ düs«¡ UÒ#s· H¡ êj·Tø£yTé

øπ s¡∞j·Tdü´ XÊÅddÔü ´ü kÕs¡' dü+>∑èVü≤´‘˚eTj·÷ ˆˆ 1 ˆˆ
‘ê.düs«¡ Á>∑V≤ü eTT\≈£î sêC…q’ dü÷s¡T´q≈£î qeTdüÿ]+∫, øπ s¡∞j·T CÀ´‹XÊÙÅdeÔü TT
jÓTTø£ÿ kÕs¡eTTqT dü+Á>∑Væ≤+∫ H˚qT #Ó|ü#·THêïqT.
Äj·TT' ø£fi¯Á‘· |ü⁄Á‘êD≤+ ÁøÏj·T‘˚ Á‘· $#ês¡DyéT
$ãT<Û]’Ó ‘·sπ uÛ≤yê' uÀ<Ûë´' kÕe÷q´XÊÅd‘Ôü '· ˆˆ 2 ˆˆ
‘ê.Äj·TTsê“¤eeTT, ø£fiÁ¯ ‘·u≤Û eeTT, |ü⁄Á‘·u≤Û eeTT nqT eT÷&ç+{Ï ˙Á>∑+<∏eä TT
e\q $#ês¡D#˚dæ |ü+&ç‘·T\T ‘Ó\TdüTø=qe˝…qT. $T–*q uÛ≤eeTT\qT düs¡«
kÕe÷qéTTe\q ‘Ó\TdüTø=qe˝…qT.
dü<√´-]wüº eT]wü+º #· V”≤q+ eT<Û´ä +#· Bs¡øÈ y£ Té
n$T‘·+#˚‹ c˛&Ü-j·TTØΩHê~ Á‹‘·jT˚ <äXÊ' ˆˆ 3 ˆˆ
‘ê.dü<√´]wüeº TT(|ü⁄{Ïqº yÓ+≥H˚ eTs¡DeTT) n]wüeº TT, V”≤Hêj·TTe⁄, eT<Û´ä e÷
j·TTe⁄, BsêÈjT· Te⁄, n$T‘êj·TTe⁄ nqT Äs¡T $<Ûeä TT˝…q’ Äj·TTe⁄\Tqï$. Mì˝À
V”≤q, eT<Û´ä , Bs¡eÈ TT\T e÷Á‘·eTT á Á>∑+<∏eä T+<äT #Ó|Œü ã&ÉTqT. Mì˝À V”≤qeT<Û´ä
Bs¡ÈeTeTT\HÓ&ÉT Äj·TTsê›j·TeTT\+<äT <äX¯\qT Á>∑Væ≤+#·e˝…qT.
dü<√´-]ùw|º ´ü ]ùw#º ê |ü´$T#˚‘· ‘·<ë∏ --j·TTwæ
e÷s¡ø£kÕ´ qù|πøåé <äXÊ+ J$‘· ìs¡íj·T' ˆˆ 4 ˆˆ
‘ê.$T–*q dü<√´]wü,º n]wü,º n$T‘êj·TTs¡<› Xä \¯ T eT÷&ÉT ‘·eT Äj·TT]«wü j·TeTT
˝À e÷s¡ø£Á>∑Vü≤eTT jÓTTø£ÿ <äX¯qù|øÏå+#·≈£î+&ÜH˚ J$‘·ìs¡íj·TeTT >±$+|ü>∑\e⁄.
32 Á‹uÛ≤e |òü\#·+Á~ø£
dü<√´-]cÕ˜ ]wüj º ÷Ó >± q«sêVü≤$TVæ≤s√-uÛsÑ êÔ‘Y
n$T‘·+ dæ~∆ kÕù|ø£å eTq´Á‘·j·T$TôVA#·´‘˚ ˆˆ 5 ˆˆ
‘ê. dü<√´]wü,º n]wü,º n$T‘êj·TTsê›jT· eTT >∑T]+∫ esêVü≤$TVæ≤sê#ê´s¡T&ÉT
(‘·qÁ>∑+<∏äeT+<äT) #Ó|æŒj·TT+&ÓqT. n$T‘·yÓTÆq Äj·TTsê›j·TeTT jÓ÷>∑dæ~∆ì ã{Ïº
j·TT+&ÉTqT.(Á>∑V≤ü eTT\qT ã\eTTø±<äT) ø£qTø£ $T–*q n\ŒèT<Û´ä `BsêÈjT· Te⁄\T
eT÷&ç+{Ï>∑T]+∫ j·T÷ Á>∑+<∏äeT+<äT #Ó|üŒã&ÓqT.
$\>∑ï »qàsêoXÖ |ü‹ ‘·Á<äÅq›jÓ÷s¡|æ
X¯Á‘·÷ düeTÚ ej·TkÂ´ #˚<ä\Œ eT<Ûä´ ∫sêj·TTwü' ˆˆ 6 ˆˆ
‘ê. \>∑ï, #·+Á<äsêXÊ´~Û|ü‘·T\T \>∑ï, #·+Á<äT\jÓTTø£ÿ nwüºe÷~Û|‘ü ·T\≈£î
X¯Á‘·Te⁄˝…q’ #√ n˝≤Œj·TTe⁄, düeTT˝…q’ #√ eT<Û´ä e÷j·TTe⁄, $TÁ‘·T˝…q’ #√ BsêÈjT· Te⁄.
($\>∑ïeTìq|ü&ÉT ø=+<äs¡T #·+Á<ä\>∑ïeTTq≈£î nq«sTT+‘·Ts¡T. ø±ì á Á>∑+<∏ä
eT+<ä~ »qà\>∑ïeTTq≈£î e]Ô+#·TqT. »qàsê• nqTq|ü&ÉT #·+Á<äsê•j·T>∑TqT)
\π>ïXÀ s¡•àe÷©#· \>∑ï s¡+Á<ÛXä k¯ Õe|æ
X¯Á‘·÷ düeTÚ ej·TkÂ´ #˚<ä\Œ eT<Ûä´ ∫sêj·TTwü' ˆˆ 7 ˆˆ
‘ê. \>±ï~Û|ü‹j·TT, s¡$j·TT, \>±ïwüºeTeTT\ jÓTTø£ÿ qyê+XÊ~Û|ü‘·T\TqT
X¯Á‘·Te⁄˝…q’ #√ n˝≤Œj·TTe⁄, düeTT˝…q’ #√ eT<Û´ä e÷j·TTe⁄, $TÁ‘·T˝…q’ #√ BsêÈjT· Te⁄
(\>±ï~Û|ü‹øÏ s¡$‘√qT, \>∑ïqyê+XÊ~Û|ü‹øÏ nwüºe÷~Û|ü, qyê+XÊ~Û|ü‹‘√qT
X¯Á‘·T‘·«eTT\qT }Væ≤+#·e˝…qT.)
ã\e‘·«+ $\π>ï+<√«' dü+ã+<Û√ ~«$<ÛXä ó¯ ÙuÛ'’…
\>∑ï »H˚àX¯j÷Ó Ø«s¡´+ ‘·j÷Ó sπ ø±<äXd¯ ‘úü ê' ˆˆ 8 ˆˆ
‘ê. \>∑ïeTTq≈£î, #·+Á<äTq≈£î <äèwæº, dü+jÓ÷>∑eTT\T nHÓ ¬s+&ÉT dü+ã+<Ûä
eTT\T X¯óuÛÑÁ>∑Vü≤eTT\‘√ qT+&ÉT≥ ã\ø£s¡eTT. ÇfÒ¢ ˝>±ï~Û|ü‹j·TT, #·+Á<äT&ÉTqT
@ø±<äX¯ kÕúqeTT\+<äT+&ÉT≥j·TT ã\ø£s¡y˚T n>∑TqT.
Á‘·j÷Ó ' øπ +Á<˚ dü+dæ‹ú X¯Ã Á‹cÕ&Üj˚Twü«düÁ<äVZ ‰ü '
~«rj·T s¡+Á<Ûøπä +Á<˚wßü ø√DÒwßü #· X¯óuÛdÑ ‹úæ ' ˆˆ 9 ˆˆ
‘ê. ô|q’ #Ó|Œü ã&çq \>∑ï,#·+Á<ä,#·+Á<äsêXÊ´~Û|‘ü T· \T øπ +Á<äd‹úæ bı+<äT≥j·TT
3,6,11(Á‹,wü{Ÿ,nj·T)kÕúqeTT\+<äT <ädÁü >∑V≤ü eTT\T(bÕ|üÁ>∑V≤ü eTT\T) ñ+&ÉT≥j·TT
~«rj·÷wüeº TeTT\+<äT, øπ +Á<äeTT\+<äTqT, eT]j·TT ø√DeTT\+<äTqT X¯óuÛÁÑ >∑V≤ü eTT
\T+&ÉT≥j·TTqT(á yêø£éTT ‘·s¡Tyê‘· XÀ¢ø£eT+<äT |üP]Ôj·T>∑qT.)
neTÚ&Û´É +#· –sê+ uÛsÑ T¡ sÔ êj·TT¬ssÌ› È¡ ´ø£ sê>∑TD≤'
<äTs¡“\‘·«+ $\π>ïH√› «' bÕ|ü<èä wæº düe÷>∑eTÚ ˆˆ10 ˆˆ
‘ê. >∑Te⁄\T eT÷&ÛeÉ TT bı+<ä≈î£ +&ÉT≥j·TT`Çeìïj·TT(|üPs¡« XÀ¢øe£ TT˝Àì$)
`BsêÈjT· Te⁄ ì#·TÃ >∑TDeTT\>∑TqT. \>∑ï, #·+Á<äT\≈£î bÕ|üÁ>∑V≤ü <äèwæ`º dü+jÓ÷>∑eTT
\Tqï#√ Äj·TTsê›j·TeTT <äTs¡“\eT>∑TqT.
\π>ï »H˚àX¯jÓ÷ söà&ÛÉ´+ dæú‹Øï#· e´j·÷]wüß
øπ +Á<äÁ‹ø√D s¡+Á<Û̊wßü bÕ|ü UÒ#s· ¡ dü+dæ‹ú ' ˆˆ11 ˆˆ
‘ê. \>∑ï, #·+Á<äsêXÊ´~Û|ü‘·T\T eTÚ&ÛÉéT+<äT+&ÉT+≥, ˙#·è´j·T`X¯Á‘·T
kÕúqeTT\+<äT+&ÉT≥, øπ +Á<ä`Á‹ø√D`nwüeº T kÕúqeTT\+<äT bÕ|üÁ>∑V≤ü eTT\T+&ÉT≥(
á yêø£éTT 13e XÀ¢ø£eTT‘√ |üP]Ôj·T>∑TqT).
Á>∑ùV≤øÏ‘å · kÕéTè‘ê+XÀ' X¯Á‘êyêj·TTwæyê dæ‹ú '
X¯óuÛ≤Hê+yê Á‹_Û' bÕô|'’ <äècÕºHêeTwüyº T˚ dæ‹ú ' ˆˆ12 ˆˆ
‘ê. Ç‘·s¡ Á>∑V≤ü eTT\#˚ #·÷&Éã&ÉT#·T #·+Á<äT&ÉT \>∑ïeTTqT+&ç X¯Á‘·TkÕúqeT+<äT
>±ì, nwüºeTeT+<äT>±ì j·TT+&ÉT≥, eTT>∑TZs¡T bÕ|ü⁄\ <äèwæº |ü&ÉT#·T+&É>± X¯óuÛÑ
Á>∑Vü≤eTT nwüºeTkÕúqeTT\+<äT dæú‹ bı+<äT≥,
sê• dü+~Ûwßü #√‘·Œ‹Ô sêj·TTsêΩì ø£sê eèD≤yéT
dü+ø°sí¡ ‘˚«‘·T jÓ÷>±Hê+ eT<Û´ä e÷j·TT]«ì]›X‘‚ Y ˆˆ13 ˆˆ
‘ê. sê• dü+<ÛäT\+<äT »ìà+#·T≥`Çeìïj·TT(|üPs¡«XÀ¢ø£eTT\‘√ ø£*|æ)
qs¡T\≈£î Äj·TTsê›j·÷ìøÏ Vü‰ìø£s¡eTT\T.nsTT‘˚ á jÓ÷>∑eTT\ dü+ø°s¡í‘·«eTT
(nq>± X¯óuÛ≤X¯óuÛj Ñ ÷Ó >∑eTT\ ø£\>∑\T|ü⁄) ø£*qZ |ü⁄&ÉT eT<Û´ä e÷j·TTe⁄qT ìs¡sí TT+#·
e#·TÃqT.
Bs¡+È eT<Û´ä eT<∏ë\Œ+yê jÓ÷>∑+ ì•Ã‘·´ ãT~∆e÷Hé
‘·Á‘êj·TTs¡qsπÔ Áã÷j·÷ <äX› Êj·÷+ Vü≤qTÔsê|ü<yä Té ˆˆ14 ˆˆ
34 Á‹uÛ≤e |òü\#·+Á~ø£
‘ê. Bs¡,È eT<Û´ä eT, n˝≤Œj·TTs√´>∑eTT\qT ‘·>T∑ $#·øDå£ #˚ ìX¯ÃsTT+∫,e÷s¡ø£
Á>∑V≤ü eTT jÓTTø£ÿ <äX˝¯ À e÷s¡øe£ TT ì#·TÃ n+‘·sX›¡ j ¯ T· +<äT eTs¡DeTTqT #Ó|Œü e˝…qT.
#·+Á<ë<äweºü T sêoX¯' Á≈£Ls¡ Á<˚ø±ÿD|ü' X¯ì'
s¡+Á<Û>ä ö \>∑ï#·+Á<ëuÛ≤´+ s¡+Á<Ûkä Õ«|æ $˝Àø£øö ˆˆ15 ˆˆ
‘ê. #·+Á<äTìqT+&ç nwüºeTsêXÊ´~Û|ü‹j·TT, Á≈£Ls¡ Á<˚ø±ÿD≤~Û|ü‹j·T>∑T X¯ì
nwüºeTkÕúqeT+<äT(nq>± \>∑ïeTTqT+&ç )ñqïqT, ˝Ò<ë yês¡T \>∑ï, #·+Á<äT\˝À
me]jÓTTø£ÿ nwüºeTkÕúqeTTqT #·÷dæqqT(yêø£éTT |üP]Ô ‘·s¡Tyê‘· XÀ¢ø£eTT˝À)
>∑T[πøX¯XÃ¯ sêVüQX¯Ã e÷s¡ø±' |ü]ø°]‘Ô ê'
‘˚wßü jÓ÷ <äTs¡“˝Ò <äTùwº uÛ≤y˚kÕ´‘·+Ô $ì]›X‘‚ Y ˆˆ16 ˆˆ
‘ê. >∑T[πøX¯ó&ÉT, sêVüQe⁄≈£L&É e÷s¡≈£î\T>±H˚ ø°]Ô+#·ã&ÉT#·THêïs¡T. ø£qTø£
Ms¡+<ä]˝À (nq>± ô|’XÀ¢ø£eTT˝À #Ó|üŒã&çqyê]‘√ >∑*|æ) me&ÉT <äTs¡“\T&Ó’,
<äTwüuº ≤Û eeT+<äT+&ÉTH√, yê&ÉT e÷s¡≈î£ &É>T∑ qì ìs¡sí TT+#·e˝…qT.
<äXÊyê-qüsÔ X›¡ Ê |æ ‘·d´ü eTè‘·T´Á|ü<ë uÛyÑ ‘˚ Y
e÷s¡øπ X¯Ã #·TÃ¤u≤Û BÛX'¯ ‘·kÕà<äq´+ $ì]›X‘‚ Y ˆˆ17 ˆˆ
‘ê. Ä e÷s¡≈£îìjÓTTø£ÿ <äX¯>±ì, n+‘·s¡›X¯>±ì eTè‘·T´Á|ü<äeT>∑TqT. Ä
e÷s¡≈î£ &=ø£|ü &ÉT X¯óuÛ≤~Û|‹ü jÓTÆ q#√ Ä Á>∑V≤ü eTTqT $&ç∫ eTs=ø£]ì e÷s¡≈î£ ì>±
ìs¡sí TT+#·e˝…qT.
<˚ùV≤ Jy˚#· bÕ|üdü´ jÓ÷>∑kÕ‡´ qàs¡DÁ|ü<ä'
X¯óuÛÑ dü+ã+<Ûä V”≤q‘˚« <˚Vü≤ Je <äXÊ>∑y˚T ˆˆ18 ˆˆ
‘ê. ‘·eT kÕúqeT+<äT >∑Ts¡Te⁄+&ç, bÕ|ü⁄\ dü+jÓ÷>∑eTT >∑*–, X¯óuÛdÑ +ü u+<Û+ä
˝Òìyê&Ó’q#√, yêì <äX¯ e∫Ãq|ü⁄&É‘·&ÉT e÷s¡≈£î&É>∑qT.
»qàsêX¯´+‹πø cÕ«πsÿ s¡\Œ eT<Û´ä ∫sêj·TTwüyTé
Áø£e÷~«ì]›X‘‚ Y qè≤D≤+ eTs¡D+ Á>∑V≤ü #ês¡‘'· ˆˆ19 ˆˆ
‘ê. »qàsê•j·T+<äTqT, <ëìøÏsT¡ Á|üøÿ£ \qT+&ÉT`nq>± 2,12sêdüT\+<äTqT
>√#ês¡eTT Á|üø±s¡eTT dü+#·]+#·T X¯ìe\q n\ŒèT<Û´ä `BsêÈjT· Te⁄\T >∑\ qs¡T\≈£î
Áø£eTeTT>± eTs¡DeTT ìπs›•+#·e˝…qT.(nq>± X¯ì á 3sêX¯ó\˝À yÓTT<ä{Ïsê•
j·T+<äT dü+#·]+#·Tq|ü⁄&ÉT n˝≤Œj·TTwüßÿ\≈£î eTs¡DeTì, s¬ +&ÉekÕ] dü+#·]+#·T
q|ü⁄&ÉT eT<Û´ä e÷j·TTwüßÿq≈£î eTs¡DeTT Áø£eTeTT>± #Ó|Œü e˝…qT. »qàsê• nq>±
#·+Á<ä\>∑ïeTT ø£qTø£, Á|ü<eä∏ T`~«rj·T`‘·èrj·T @˝≤ï{Ï X¯qT\ øÏ~ nq«sTT+#·TqT.
(ø±ì, X¯ì HÓ’<Ûäq‘ês¡j·T+<äT dü+#·]+#·Tq|ü⁄&ÉT eTTKéTT>± e÷s¡ø£eTT+&ÉTqT
ø£qTø£ ø=ìï sêX¯ó\≈£î @*Hê{Ï X¯ì ÁbÕs¡+_Û+#·T≥≈£î ø=+#Ó+ |üPs¡«eTT ≈£L&Ü
e÷s¡øe£ TT dü+uÛ$Ñ +#·T#·T+&ÉTqT).
eT+<ä s¡+Á<ÛX˚ j
¯ ÷Ó s¡+XÊÁ<ëX‚sê«πsÿ Á‹ø√Dπ>
Äsêÿs¡÷&ÛÉ >∑èVü≤kÕ´s¡∆ ]'|òj
ü ÷Ó sê« Á‹ø√Dπ> ˆˆ20 ˆˆ
‘ê. X¯ì, nwüºe÷~Û|ü‘·T\T qyê+X¯ #·Áø£eT+<äT @ sê•˝À ñ+<äTs√, Ä
sê•øÏ >√#ês¡eX¯eTTq dü÷s¡T´&ÉT Á‹ø√DeTT\+<äT(1,5,9) dü+#·]+#·Tq|ü⁄&ÉT,
»qàø±\eT+<äT dü÷s¡T´&ÉTqïsê•øÏ 2,12, 5,9 sêX¯ó\+<äT >√#ês¡|ü⁄ dü÷s¡T´&ÉT
dü+#·]+#·Tq|ü⁄&ÉT e÷s¡øe£ TT #Ó|Œü e˝…qT.
n+X¯\>±ï~ÛbÕÁø±+‘· sêX‚Øy® ˚ Á‹ø√Dπ>
ø±\ôVAsê~ÛbÕÁø±+‘· sêX‚sê« eTs¡D+ qèD≤yéT ˆˆ21 ˆˆ
‘ê. qyê+X¯ \>±ï~Û|‹ü j·TTqï sê•qT+&ç ø±ì, ø±\ôVAsê~Û|‹ü ñqïsê•
qT+&ç ø±ì >∑Ts¡Te⁄ Á‹ø√D>∑‘T· &Ó(’ 5,9)dü+#·]+#·T düeTj·TeTTqT qs¡T\≈£î eTs¡DeTT
dü+uÛÑ$+#·TqT. (ôVAs¡ nq>± düTe÷s¡T >∑+≥ø±\eTT. sêVüQ øπ ‘·Te⁄\qT $&ç∫
dü|üÔÁ>∑Vü≤eTT\T ˇø=ø£ÿ es¡Tdü nqTdü]+∫ Äeè‘·TÔ\T>± ‹s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. Ä
es¡Tdü m≥¢q>± s¡$,X¯óÁø£,ãT<Û,ä #·+Á<ä,X¯ì,>∑Ts¡T,≈£îE\T. Ä~yês¡+ s¡$ôVAs¡‘√
ÁbÕs¡+_Û+∫, eT÷&ÉT Äeè‘·T\Ô T ‹]–, Hê\Ze Ä eè‹Ô˝À s¡$,X¯óÁø£,ãT<Ûä ôVAs¡\‘√
Ä~yês¡eTT eTT–j·TTqT. k˛eTyês¡+ #·+Á<äôVAs¡‘√ ÁbÕs¡+uÛÑeT>∑TqT. Ç≥T¢
yês¡eTT\T @s¡Œ&ÉTqT. Ç+ø£ ø±\ôVAs¡ nq>± »qà~qeT+<˚ @ ôVAs¡˝À C≤‘· ≈£î&ÉT
»ìà+#·TH√ <ëìì @ Á>∑Vü≤eTT n~Ûwæ˜+#·TH√, n‘·&ÉT ø±\ôVAsê~Û|ü‹.)
jÓ÷sê•' dü÷s¡Ć≤Áø±+‘·d<Ôü q›ä dü´ e´j·Tdüýê
ø√DÒ #·s¡‹ yê^X‚ eTs¡D+ Á|üe<˚ qèD≤yéT ˆˆ22 ˆˆ
‘ê. (>√#ês¡Ø‘ê´), X¯ì @ sê•j·T+<äT+&ÉTH√, Ä sê•qT+&ç 2e ˝Ò<ë 12
kÕúHêìøÏ >±ì ø√DeT>∑T#·Tqï sê•j·T+<äT >∑Ts¡Te⁄ dü+#·]+#·T#·T+&É>± qs¡T\≈£î
36 Á‹uÛ≤e |òü\#·+Á~ø£
eTs¡DeTT #Ó|üŒe˝…qT. (1,5,9kÕúqeTT\T ø√DeTT\T X¯ìqT+&ç ~«rj·÷sê•øÏ
ø√DeTT\>∑T sêX¯ó\T 2,6,10 kÕúqeTT\>∑TqT. n<˚$<Ûeä TT>± s¬ +&Ées¡øe£ TT 12,4,
8 n>∑TqT.)
sêX‚sà¡ +<ë~s¡÷&ÛdÉ ´ü ‘·èrj·÷ j·÷‘·àC≤]wüß
<äèwæºe÷düà è‹<√ Jy√ j·TÁ‘· ø£«#·q dü+#·s¡Hé ˆˆ23 ˆˆ
‘ê.X¯ìj·TTqï sê•qT+&ç 3,11,5,6(‘·èrj·T,Äj·T,Ä‘·à»,n]) kÕúqeTT\˝À
<˚ìj·T+<Ó’Hê >√#ês¡Ø‘ê´ dü+#·]+#·T#·Tqï >∑Ts¡Te⁄ X¯ìjÓTTø£ÿ <äèwæºø£\yê&Ó’q#√
e÷s¡≈î£ &É>T∑ qT.
nwüyº T˚ XÊÁ•‘·+ sê• e÷edü‘´· Væ≤eT‹«wæ
»qà‘ês¡+ $\>∑ïdü´ ‘ês¡ø±+yê eTè‹+ ~X‚‘Y ˆˆ24 ˆˆ
‘ê. dü÷s¡T´&ÉT (nVæ≤eT‹«wæ) nwüeº ÷~Û|‹ü ñqï sê•ì >√#ês¡Ø‘ê´ bı+~
q|ü&ÉT »qàqø£å‘·ÁeTT>±ì, \>∑ïqø£åÁ‘·eTT>±ì eTè‹ì ø£*–+#·TqT. (»qà qø£Áå ‘·
eTq>± @ qø£åÁ‘·eTTq+<äT »ìà+#·TH√ n~, \>∑ïqø£åÁ‘·eTq>± \>∑ïsê•j·T+<äT
\>∑ïdüTŒ¤≥eT>∑T qø£åÁ‘·eTT)
kÕ«+XÊÁ<ä+Á<ÛX˚ «¯ sê+XÊ#·Ã \π>ïXÊ+XÊX¯Ã sê•wüß
dæ‘ú √ »qàì ‹>±à+X¯ó' #·sH¡ √ÿDÒ eTè‹Á|ü<'ä ˆˆ25 ˆˆ
‘ê. dü÷s¡T´&ÉT (‹>±à+X¯ó') »qqø±\eT+<äT dæ‘ú y· TÓ qÆ sê•j·T+<ä‘ì· jÓTTø£ÿ
qyê+X¯qT+&ç, ˝Ò<ë nwüºe÷~Û|ü‹ qyê+X¯eTTqT+&ç, ˝Ò<ë \>±ï~Û|ü‹ qyê+X¯
qT+&ç >√#ês¡Ø‘ê´ dü+#·]+#·Tq|ü⁄&TÉ ø√DeTTqT bı+~q#√ Ä s¡$ e÷s¡≈î£ &É>T∑ qT.
dü÷sê´Á•‘·søY >πå£ #·+Á<˚ s¡+Á<ÛX˚ Ê~Ûw‘˜æ √&ÉT>π
»qàsêX‚ ÅdøÔæ √DÒyê ì]›w+ºü eTs¡D+ qèD≤yéT ˆˆ26 ˆˆ
‘ê. »qàø±\eT+<äT dü÷s¡T´&ÜÁX¯sTT+∫q sê•ì >√#ês¡ #·+Á<äT&ÉT dü+#·]+#·T
q|ü⁄&ÉT, ˝Ò<ë nwüºe÷~Û|ü‹j·TTqï sê•ì(qø£åÁ‘·eTTqT)bı+~qqT, ˝Ò<ë »qàsê•
jÓTTø£ÿ Á‹ø√DeT+<äTqïqT qs¡T\≈£î eTs¡DeTT ‘·<´ä∏ eTT. (|üPs¡«XÀ¢øe£ TT˝À >√#ês¡
dü÷s¡T´ìã{Ïº @ e÷düeT+<äT e÷s¡ø£eTT ø£\T>∑TH√ #Ó|üŒã&ÓqT. Çø£ÿ&É >√#ês¡
#·+Á<äTì ã{Ïº e÷s¡ø£eTT ìs¡íj·TeTT #˚j·TT≥ #Ó|üŒã&ÓqT. )
<ÛHä X˚ ÊÁ•‘·sêX‚sê« ‘·‘‡· |üeÔ ÷ >∑èVü≤düýê
Á‹ø√Dùdú <ÛäH˚XÊ+X¯ #·πsyê o‘·>ö eTè‹' ˆˆ27 ˆˆ
‘ê. #·+Á<äT&ÉT <ÛäHê~Û|ü‹j·TTqï sê•øÏ>±ì <ëìøÏ @&Ée sê•øÏ >±ì Á‹
ø√DeT+<äTqïqT ˝Ò<ë <ÛHä ê~Û|‹ü jÓTTø£ÿ qyê+X¯sê• j·T+<äT(>√#ês¡Ø‘ê´) dü+#·
]+#·T#·TqïqT eTs¡DeTT ø£\T>∑TqT.
ì»»qàì j·TdæàH˚“ >∑T[ø£düÔ<äZ‘˚ $<ÛÍ
s√>±s¡+uÛdÑ <Ôü dä sπÔü ø£å eTs¡D+ <Ûèä &ÛÉ e÷~X‚‘Y ˆˆ28 ˆˆ
‘ê. »qà≈£î+&É*˝À @ sê•j·T+<äT >∑T[≈£î&ÉT+&ÉTH√, <ëìj·T+<äT #·+Á<äT&ÉT
(>√#ês¡Ø‘ê´)dü+#·]+#·Tq|ü⁄&ÉT s√>±s¡+uÛeÑ TT ø£\T>∑TqT. Ä sê•øÏ dü|eÔü TeT+<äT
#·+Á<äT&ÉT dü+#·]+#·Tq|ü⁄&Ü s√– eTs¡DÏ+#·Tqìj·TT <äè&ÛÉeTT>± #Ó|üŒe˝…qT.
eT+<˚ Jyês¡ÿ #·+Á<ëD≤+ Áb˛πøwÔ «æ ‘˚wßü sê•wüß
eTè‹eTwüøº £ eπsDZ V”≤qsêXÖ düe÷~ÛX‘‚ Y ˆˆ29 ˆˆ
‘ê. X¯ì,>∑Ts¡T,s¡$,#·+Á<äT\≈£î #Ó|üŒã&ÉT sêX¯ó\˝À(yê] dü«πøåÁ‘·eTT\˝À)
nwüºø£es¡TZ Á|üø±s¡eTT ‘·≈£îÿe _+<äTe⁄\T ø£*–q sê•j·T+<äT(>√#ês¡Ø‘ê´ Ä
Á>∑Vü≤eTT\T dü+#·]düTÔqï|ü⁄&ÉT)eTs¡DeTT ø£\T>∑Tqì #Ó|üŒe˝…qT.
$\>∑ï<ëwüyº T˚ \π>ï s¡+Á<Û̊XÊÁ•‘· uÛÒ-|æyê
\π>ïX¯ sêX¯´+X¯ø£jÓ÷s¡à è‹ \π>ï-<∏äyê eTè‹' ˆˆ30 ˆˆ
‘ê. »qà\>∑ïeTTqT+&ç nwüºeT \>∑ïeT+<äT>±ì, nwüºe÷~Û|ü‹j·TT+&ÉT πøåÁ‘·
eTTq+<äT>±ì, ˝Ò<ë \>±ï~Û|‹ü jÓTTø£ÿ qyê+X¯\T s¬ +&ç+{Ï˝À @~ eTè‘·\>∑ïyÓ÷
(nwüeº T\>∑ïeTT) <ëìj·T+<äT eTè‹ø£\T>∑TqT. (e÷s¡ø~£ q ìs¡j í ÷· q+‘·s+¡ ÄHê&˚
\>∑ïeT+<äT eTè‘·Té⁄ ø£\T>∑TH√ Çø£ÿ&É #Ó|üŒã&ÓqT.)
Á|ü<∏äeT eTj·T÷KyÓTÆq
Äj·TTsê“¤yêeTT düe÷|üÔeTT.
``((0))``
38 Á‹uÛ≤e |òü\#·+Á~ø£
(~«rj·T eTj·T÷KeTT)
ø£fi¯Á‘·uÛ≤eeTT
ndüÔ ‘·Hêï<∏ä ‘·Å<ä›wüº è ‘·<äT´ø£Ô uÛÑè>∑TC≤<äj·T'

kÕ<ÛHä êì ø£fiÁ¯ ‘·d´ü ã˝≤ã\ ìs¡÷|üDÒ ˆˆ 1 ˆˆ
‘ê.dü|üÔeTkÕúqeTT, <ëìøÏ n~Û|ü‹, yêìì p#·T#·Tqï ˝Ò<ë yêì‘√ ø£\dæ
ñqï X¯óÁø±~Á>∑V≤ü eTT\T`Ç$ ø£fiÁ¯ ‘·u≤Û eeTT jÓTTø£ÿ ã˝≤ã\ ìs¡j í T· kÕ<Ûqä eTT\T.
X¯óÁø±düHÔ ê<∏ä ‘·‘kY ÕúHê+ düsπ «cÕ$TVü≤ jÓ÷ã©
uÛ≤sê´j·÷' dü+uÛeÑ ˙ÔV≤ü ‘·d´ü esêí<j ä ÷Ó >∑TD≤' ˆˆ 2 ˆˆ
‘ê. X¯óÁ≈£î&ÉT(nq>± ø£fi¯Á‘·ø±s¡≈£î&ÉT) dü|üÔe÷~Û|ü‹, dü|üÔeTeT+<äTqï Á>∑Vü≤
eTT\T`Ms¡+<ä]˝À mes¡T ã\e+‘·T&√, yêìjÓTTø£ÿ s¡+>∑T yÓTT.>∑TDeTT\T ø£fiÁ¯ ‘·
eT+<äT+&ÉTqT.
qey˚T X¯óÁø£dü+j·TTπøÔ ø£fi¯Á‘˚X‚ ã˝≤ì«‘˚
<Ûsä à¡ o˝≤ uÛyÑ <˚ ë“¤sê´ dü|⁄ü Á‘ê uÛ≤>±é‘·‡|æ ˆˆ 3 ˆˆ
‘ê. qeeTkÕúqeTT X¯óÁ≈£îì‘√ ≈£L&ç j·TT+&É>± ø£fiÁ¯ ‘·kÕúHê~Û|‹ü ã\e+‘·T&Ó’
j·TTqïjÓT&É\ ø£fi¯Á‘·eTT |ü⁄Á‘·e‹, uÛ≤>∑é‹, <Ûäs¡ào\ n>∑TqT.
|ü+#·yT˚ dü|yÔü T˚ ˝≤uÛÒ qey˚Tyê X¯óuÛÁÑ >∑V‰ü '
ø£fiÁ¯ ‘· uÛ≤e‘·' Áb˛ø±Ôd<Ôü ë“¤e ã\ùV≤‘·e' ˆˆ 4 ˆˆ
‘ê. ø£fi¯Á‘·uÛ≤eeTTqT+&ç 7,9,11 kÕúqeTT\+<äT+&ÉT Á>∑Vü≤eTT\T Ä ø£fi¯Á‘·
uÛ≤eeTTq≈£î ã\$T#·TÃqì #Ó|üŒã&ÉTqT.
<ëπsX‚ X¯óuÛÑdü+j·TTπøÔ X¯óuÛÑUÒ#·s¡ MøÏå‘˚
X¯óÁπøyê <ësêuÛ≤eùdú uÛyÑ <˚ ë“¤sê´ |ü‹Áe‘ê ˆˆ 5 ˆˆ
‘ê. dü|eÔü ÷~Û|‹ü X¯óuÛTÑ ì‘√ ≈£L&çjT· TqïqT, X¯óuÛÁÑ >∑V≤ü Mø£Då >∑*–j·TTqïqT,
dü|üÔeTkÕúqeTTq+<äT X¯óÁ≈£î&ÉTqïqT C≤‘·≈£îì uÛ≤s¡´ |ü‹Áe‘· n>∑TqT.
uÛ≤sê´ $jÓ÷>√ eTsêÔ´Hê+ dü|eÔü Tùdú <Ûsä êdüT‘˚
#·+Á<äe÷Á‘˚ øÏå‘· j·TT‘˚ ìX¯Ãj˚Tq e<Ûä÷eTè‹' ˆˆ 6 ˆˆ
‘ê. dü|eÔü TeT+<äT ≈£îE&ÉTqï#√ qs¡T\≈£î uÛ≤sê´$jÓ÷>∑eT>∑TqT. Ä ≈£îE&ÉT
#·+Á<ä<äèwæº#˚ e÷Á‘·eTT ≈£L&çj·TTqï#√(nq>± Ç‘·s¡ Á>∑Vü≤<äèwæº ˝Òø£ #·+Á<ä<äèwæº
e÷Á‘·y˚T bı+~j·TTqï#√)C≤‘·≈£îì uÛ≤s¡´ ìX¯Ãj·TeTT>± eTs¡DÏ+#·TqT.
qÁø£düú' dü|üÔy˚T Je' ø°≥düú' dü|üÔy˚T dæ‘·'
eèwüd'úü dü|yÔü T˚ #ê+Á~' X¯óuÛ≤ n|ü´ X¯óuÛ≤'|ò˝ü Ò ˆˆ 7 ˆˆ
‘ê. eTø£s¡eTT dü|üÔeTyÓTÆ <ëìj·TT+<äT >∑Ts¡Te⁄qïqT, eè•Ãø£eTT dü|üÔeTyÓTÆ
<ëìj·T+<äT X¯óÁ≈£î&ÉTqïqT, eèwüuÛÑeTT dü|üÔeTyÓTÆ <ëìj·T+<äT ãT<ÛäT&ÉTqïqT, á
eTT>∑TZs¡T X¯óuÛÑT˝Ò nsTTqqT |òü\$T#·TÃ≥˝À nX¯óuÛÑT\T n>∑T<äTs¡T. nq>± ø£fi¯Á‘·
uÛ≤eeTTq≈£î <√wüeTTqT ø£*–+#·T<äTs¡T.
s¡+Á<ÛX˚ '¯ |ü+#·yT˚ XÀyê uÛyÑ <˚ ´ä ~ ø£fiÁ¯ ‘·>'∑
Vü≤q´‘·ÿfi¯Á‘·+ C≤‘êHê $T‹ øπ s¡fiì¯ s¡j í T· ' ˆˆ 8 ˆˆ
‘ê. nwüeº ÷~Û|‹ü ø±ì, |ü+#·e÷~Û|‹ü ø±ì ø£fiÁ¯ ‘·kÕúqeTTq+<äTqï#√ qs¡T\≈£î
(C≤‘êHê+) ø£fi¯Á‘·Vü‰ì n>∑Tqì πøs¡fi¯XÊÅdüÔ ìs¡íj·TeTT.
#·s¡sê•>∑‘·' X¯óÁø£+ bÕ|ü eT<Ûä´>∑‘√ j·T~
j·TTø√Ô eT+<˚q <äèc˛ºyê HêX¯+ j·÷dü´‹ uÛ≤$T˙ ˆˆ 9 ˆˆ
‘ê. #·s¡sê•>∑‘·T&Ó’q X¯óÁ≈£î&ÉT bÕ|üÁ>∑Vü≤eTT\ eT<Ûä´qT+&ç, X¯ì‘√ ≈£L&ç
j·TTqïqT ˝Ò<ë #·÷&Éã&çqqT ø£fi¯Á‘·qwüºeT>∑TqT.
ø£fiÁ¯ ‘˚yê ≈£î≥T+uÒyê bÕ|ü <äè>√´>∑ dü+uÛyÑ ˚
‘·BX‚ ã\V”≤H˚‘T· ø£fiÁ¯ ‘ê+‘·s¡ e÷~X‚‘Y ˆˆ10 ˆˆ
‘ê. ø£fiÁ¯ ‘· ˝Òø£ ≈£î≥T+ãkÕúqeTTq≈£î bÕ|üÁ>∑V≤ü <äèwæº dü+jÓ÷>∑eTT\T ø£*–
ã\V”≤qT&ÉT ÄkÕúHê~Û|‹ü jÓTÆ q#√ ø£fiÁ¯ ‘ê+‘·s(¡ nq>± ~«ø£fiÁ¯ ‘)· jÓ÷>∑eTT #Ó|Œü ã&ÉTqT.
dü|yÔü T˚ yê-wüyº T˚ bÕù| e´j˚T uÛ÷Ñ dü÷qTHê j·TT‘˚
n<äèùwº j·T~ Hê<∏˚q ø£fi¯Á‘ê+‘·s¡ e÷~X‚‘Y ˆˆ11 ˆˆ
40 Á‹uÛ≤e |òü\#·+Á~ø£
‘ê. dü|eÔü TkÕúqeT+<äT>±ì nwüeº TeT+<äT>±ì ˇø£ bÕ|üÁ>∑V≤ü eTT+&É>± ≈£îE&ÉT
12e sTT+{Ï˝À qT+&ç Ä uÛ≤yê~Û|‹ü #˚ #·÷&Éã&Éq|ü&ÉT ø£fiÁ¯ ‘ê+‘·se¡ TT dü+uÛeÑ eTT.
<ëπsX¯düú qyê+X‚ X‚ ˙#·eT÷&ÛÜ] uÛ≤+X¯π>
bÕ|üeT<Û´˚ bÕ|ü<èä ùwº ø£fiÁ¯ ‘ê+‘·s¡ e÷~X‚‘Y ˆˆ12 ˆˆ
‘ê. ø£fi¯Á‘ê~Û|ü‹ ñqï qyê+XÊ~Û|ü‹ ˙#·dæú‹ì, eTÚ&ÛÉéTTqT, ˝Ò<ë X¯Á‘·T
πøåÁ‘ê+X¯qT bı+~ bÕ|üÁ>∑Vü≤ eT<Ûä´düTú&É>∑T≥ e\q>±ì bÕ|üÁ>∑Vü≤ MøÏå‘·T&É>∑T≥
e\q>±ì ø£fi¯Á‘ê+‘·s¡eTT #Ó|üŒã&ÉTqT.
$‘˚Ô bÕ|ü ãVüQ‘˚«‘·T ø£fi¯Á‘˚yê ‘·<∏ë $<Û˚
‘·BX‚ bÕ|ü<èä ùw‘º T· ø£fiÁ¯ ‘·Á‘·jT· e÷~X‚‘Y ˆˆ13 ˆˆ
‘ê. <Ûqä kÕúqeT+<äT>±ì ø£fiÁ¯ ‘·kÕúqeT+<äT>±ì bÕ|üÁ>∑V≤ü eTT\T ãVüQfi¯eTT>±
e⁄+&ç,Ä kÕúHê~Û|‹ü øÏ≈L£ &Ü bÕ|üÁ>∑V≤ü <äèwæº ø£*–q jÓT&É\ ø£fiÁ¯ ‘·Á‘·jT· eTT #Ó|Œü ã&ÉqT.
ø£fiÁ¯ ‘· ˝≤uÛHÑ ê<ÛÍ <Í« |üsd¡ Œü s¡ ìØøÏ‘å Í
ã˝≤&ÛÍýê Á‹ø√DkÂ∆ ãVüQ<ës¡jT· T‘√ uÛyÑ ‘˚ Y ˆˆ14 ˆˆ
‘ê. ø£fi¯Á‘·, ˝≤uÛ≤kÕúHê~Û|ü‘·T\T Ç<ä›s¡TqT |üs¡düŒs¡ Mø£åD ø£\yê¬s’qqT, ã\
e+‘·T˝…’ Á‹ø√Ddæú‘·T˝…’qqT ãVüQø£fi¯Á‘·jÓ÷>∑eTT dü+uÛÑ$+#·TqT.
ndü‘Ô H· êï<∏ä X¯óÁø±<Ó´’ s¡´<∏ë <ës¡ ìs¡÷|üDyéT
|ü⁄+kÕ+ ‘·<e’Ó∏ HêØD≤+ ø£seÔ¡ ´+ uÛsÑ èÔ¡ ∫+‘·qyéT ˆˆ15 ˆˆ
‘ê. dü|eÔü Tsê•#˚‘q· T, Ä sêXÊ´~Û|‹ü #˚‘q· T, X¯óÁø±<äT\#˚‘q· T, |ü⁄sT¡ wüß\¬ø≥T¢
ø£fi¯Á‘·$wüj·TeTT ìs¡÷|æ+#·ã&ÉTH√, nfÒ¢ Åd”Ô\≈£î uÛÑs¡ÔqT>∑T]+∫ uÛ≤$+#·e˝…qT.
Hê<∏dä ´ü Vü‰ìsêïØD≤+ sêVü≤Ö uÛÖy˚T-<∏yä ê-wüyº T˚
bÕô|’ sê˝ÀøÏ‘· dü<Ô «ä <äweºü Tdü'ú X¯HX’Ó Ã¯ s¡' ˆˆ16 ˆˆ
‘ê. Åd”Ô C≤‘·ø£eT+<äT sêVüQe⁄ø±ì ≈£îE&ÉT>±ì nwüºeTeT+<äTqïqT, ˝Ò<ë
bÕ|ü⁄\#˚ #·÷&Éã&ÉT#·T X¯ì nwüºeTeT+<äTqïqT uÛÑs¡Ôè$jÓ÷>∑eTT ø£\T>∑TqT.
X¯óÁø√yê dü|yÔü T˚ XÀyê ã\yêH˚ÿ+Á<ä>√-|æyê
\>∑ïHê<∏q˚ j·TTø√Ôyê u≤˝Ò´ |ü]DjÓ÷ uÛyÑ ‘˚ Y ˆˆ17 ˆˆ
‘ê.X¯óÁ≈£î&ÉTø±ì, dü|üÔe÷~Û|ü‹ø±ì ã\e+‘·T&Ó’ πø+Á<äeT+<äTqïqT ˝Ò<ë
\>±ï~Û|ü‹‘√ ≈£L&çj·TTqïqT u≤\éT+<äT $yêVü≤eT>∑TqT.
‘Í #˚<Tä |ü#j · T· kÕúH˚ $yêùV≤ <Ûqä ˝≤uÛ<Ñ Í
\π>ïXÊ<ädüÔb˛ <ä÷πs <ä÷πs bÕDÏÁ>∑ôVA uÛÑy˚‘Y ˆˆ18 ˆˆ
‘ê. yês¡T(|üPs√«ø£Ô XÀ¢ø£eTT˝À #Ó|üŒã&çq X¯óÁø£ dü|üÔe÷~Û|ü‘·T\T) ñ|ü#·j·T
(3,6,10,11) kÕúqeTT\+<äTqï#√ $yêVü≤ø±\eT+<äT <Ûqä ˝≤uÛ$Ñ T#ÓÃ<äsT¡ . dü|eÔü ÷~Û
|ü‹ \>±ï~Û|ü‹øÏ <ä÷s¡eTT>± qTqï m&É\ bÕDÏÁ>∑Vü≤eTTqT <ä÷s¡eTT(Ä\düéTT)
>±$+#·TqT.
C≤$TÁ‘˚ ‘·‘Œ· ‹ kÕúH˚ ‘·j÷Ó ' dü|yÔü T˚ uÛÒ-|æyê
‘·j÷Ó ' ø√DÒ <∏yä ê Jyê<ä÷´› H˚ ø√DÒ-<∏yä ê|ü⁄q' ˆˆ19 ˆˆ
‘ê. dü|üÔeTkÕúqeT+<äT, ˝Ò<ë dü|üÔe÷~Û|ü‹j·TTqï kÕúqeT+<äT, ˝Ò<ë Ä
s¬ +&ç+{ÏøÏ dü|eÔü Tsê•j·T+<äT>±ì ø√DeT+<äT>±ì ˝Ò<ë >∑Ts¡Te⁄q≈£î 7,5,9 sêX¯ó
\+<äT(‘·s¡Tyê‘· XÀ¢ø£eTT˝À yêø£´ |üP]Ô)
X¯óÁø£\>±ïdüÔ »H˚àXÊ+ düMπs´#·s¡‹ Á>∑ùV≤
HêØD≤ eT<∏yä ê |ü⁄+kÕ+ $yêVü≤düTÔ uÛ$Ñ wü´‹ ˆˆ20 ˆˆ
‘ê. X¯óÁø£\>∑ï+, »qà\>∑ï+, <ëìøÏ dü|eÔü T, #·+Á<äT\Tqï sê•j·T+<äT >√#ês¡
Ø‘ê´ ã\e+‘·T&Óq’ Á>∑V≤ü eTT dü+#·]+∫q düeTj·TeTTq ÅdøÔ” >Ï ±ì, |ü⁄s¡Twüßq≈£î>±ì
$yêVü≤eT>∑Tqì #Ó|üŒe˝…qT.
(~«rj·TeTj·T÷KyÓTqÆ ø£fiÁ¯ ‘·u≤Û eeTT)

düe÷|üeÔ TT.
`)))(0)(((`
42 Á‹uÛ≤e |òü\#·+Á~ø£
(‘·èrj·T eTj·T÷KeTT)
|ü⁄Á‘·uÛ≤eeTT
|ü⁄Á‘·kÕúq>∑‘˚ o‘·sX¡ Öà |üPs¡í ã˝≤ì«‘˚

<äèùwyº ê <˚e>∑Ts¡TD≤ |ü⁄Á‘êyê|æÔ s¡ïdü+X¯jT· ' ˆˆ 1 ˆˆ
‘ê. |üPs¡ãí \e+‘·T&Ó’ #·+Á<äT&ÉT |ü⁄Á‘·kÕúqeTTq+<äTqïqT <˚e>∑Ts¡TyÓq’ >∑Ts¡Tì#˚
#·÷&Éã&çqqT |ü⁄Á‘·ÁbÕ|æÔ ìdü‡+X¯jT· eTT>±qT+&ÉTqT.
\>∑ï |ü⁄Á‘ê~ÛbÂ πø+Á<˚ X¯óuÛÑÁ>∑Vü‰ düeTì«‘Í
≈£î≥T+uÒX‚ ã˝≤&Û«˚ #· |ü⁄Á‘êyê|æ+Ô $ì]›X‘‚ Y ˆˆ 2 ˆˆ
‘ê. \>∑ï, |ü+#·e÷~Û|ü‘·T\T X¯óuÛÑÁ>∑Vü≤eTT\‘√ ≈£L&ç πø+Á<äeTT\+<äT+&ç,
≈£î≥T+u≤~Û|ü‹ ã\e+‘·T&Ó’ ñqï#√ |ü⁄Á‘·ÁbÕ|æÔ #Ó|üŒã&ÉTqT.
|ü⁄Á‘˚XÊ«sê+X¯sêoX‚ X¯óuÛyÒ ê X¯óuÛdÑ +ü j·TT‘˚
X¯óuÛqÒ MøÏ‘å y˚ ê|æ |ü⁄Á‘êyê|æ+Ô $ì]›X‘‚ Y ˆˆ 3 ˆˆ
‘ê. |ü⁄Á‘·kÕúHê~Û|‹ü jÓTTø£ÿ qyê+X¯sêXÊ´~Û|‹ü X¯óuÛTÑ &Óq’ qT, ˝Ò<ë X¯óuÛTÑ \‘√
≈£L&çe⁄qïqT, ˝Ò<ë X¯óuÛÑMø£åD ø£*–qqT |ü⁄Á‘·bÕ|æÔ ø£\T>∑TqT.
dü«πøåÁ‘· dæ+Vü≤ MTqdüú' |ü⁄Á‘·kÕúq >∑‘·' ≈£î»'
<äèùwXº Ã‚ <˚e› >∑Ts¡TD≤ |ü⁄Á‘êyê|æ+Ô $ì]›X‘‚ Y ˆˆ 4 ˆˆ
‘ê. y˚Twü, eè•Ãø£, dæ+Vü≤, MTqeTT\˝À H˚<Ó’q ˇø£sê•|ü+#·eTyÓTÆ, n+<äT
≈£îE&ÉT+&ç >∑Ts¡Tì#˚ #·÷&Éã&ÓH˚ì |ü⁄Á‘·ÁbÕ|æÔ #Ó|üŒe˝…qT.
j·TTøöÔ \>±ïdüT‘êBÛXÖ MøÏ‘å ˚ yê |üsd¡ Œü s¡yTé
|ü]es¡qÔ e÷bÂÔyê |ü⁄Á‘·j÷Ó >±Ådj Ôü T· ' X¯óuÛ≤' ˆˆ 5 ˆˆ
‘ê. \>∑ï, |ü+#·e÷~Û|ü‘·T\ dü+jÓ÷>∑eTT, ˝Ò<ë yê] |üs¡düŒs¡ Mø£åD ˝Ò<ë
yê] |ü]es¡ÔqeTT`nqT á eT÷&ÉT n+X¯eTT\T |ü⁄Á‘·ÁbÕ|æÔøÏ X¯óuÛÑjÓ÷>∑eTT\T
|ü⁄Á‘˚XÊ+X¯|‘ü Í\π>ï \π>ïXÊ+|ü‘Í düT‘˚
Je kÕ«+X¯|‘ü Íπø+Á<˚ |ü⁄Á‘ê|æ+Ô eTqjÓ÷$<äT' ˆˆ 6 ˆˆ
‘ê. |ü⁄Á‘·kÕúHê~Û|‹ü jÓTTø£ÿ qyê+XÊ~Û|‹ü \>∑ïeT+<äT+&ç \>±ï~Û|‹ü jÓTTø£ÿ
qyê+XÊ~Û|‹ü |ü⁄Á‘·kÕúqeTTq+<äT+&É>±, >∑Ts¡Tì jÓTTø£ÿ qyê+XÊ~Û|‹ü øπ +Á<äeTT
q+<äTqï#√ |ü⁄Á‘·ÁbÕ|æÔøÏ ùV≤‘·Te⁄>± eTTqT\T #Ó|ü#·THêïs¡T.
>∑sê“¤<ëÛ q düeTs¡‘∆ «· + dü÷sê´Á<˚‘X· Ã¯ uÛ≤s¡yZ ê‘Y
z»sêX¯´+X¯>ö #˚‘T· Œ+kÕ+ |ü⁄Á‘ê|æ]Ô wü´‘˚ ˆˆ 7 ˆˆ
‘ê. dü÷s¡T´ì e\q (|ü⁄s¡Twüß\≈£î)>∑sê“¤<ëq kÕeTs¡∆éTT, X¯óÁ≈£îì e\q
sπ ‘·dTü ‡ ø£\T>∑T#·Tqï$. Ä s¡$ X¯óÁ≈£î*s¡Te⁄s¡T zCÀsêXÊ´+X¯\qT bı+~q#√ |ü⁄s¡T
wüß\≈£î |ü⁄Á‘· ÁbÕ|æÔ n>∑TqT. (zCÀsê•ùÒdæsê•).
>∑s“¡ <¤ ëÛ s¡D kÕeTs¡´∆ + #·+Á<äÁ<äøÔ£ >∑TD'≈£îC≤‘Y
düeTsêX¯´+X¯>ö ‘Í #˚‘· Á‘·˝≤uÛdÑ Tü Ô jÓ÷wæ‘êyéT ˆˆ 8 ˆˆ
‘ê. >∑s¡“¤<Ûës¡D kÕeTs¡∆éTT(Åd”Ô\≈£î) #·+Á<äTìe\¢qT, s¡ø£Ô>∑TDeTT ≈£îEì
e\¢qT ø£\T>∑TqT. Ä #·+Á<ä, ≈£îE*s¡Te⁄s¡T düeTsêXÊ´+X¯\qT bı+~q Åd”Ô\≈£î
|ü⁄Á‘·˝≤uÛeÑ T>∑TqT.
dü÷s¡´X¯óÁøö >∑Ts¡Tj·TT‘Í |ü⁄+k˛ ;»düTŒ¤≥+ uÛyÑ ‘˚ Y
#·+Á<äuÖÛ yÓ÷ >∑Ts¡Tj·TT‘Í ÅdDÔ” ≤+ øπ Áå ‘·dTü Œ¤≥+ uÛyÑ ‘˚ Y ˆˆ 9 ˆˆ
‘ê. >∑Ts¡T X¯óÁ≈£î\T >∑Ts¡Tì‘√ ø£\dæq|ü⁄&ÉT |ü⁄s¡Twüßq≈£î ;»düTŒ¤≥eT>∑TqT.
#·+Á<ä, ≈£î»,>∑Ts¡Tì‘√ ø£\dæq|ü&ÉT ÅdøÔ” Ï øπ Áå ‘·dTü Œ¤≥eT>∑TqT. (Çø£ÿ&É ø£*j·Te\dæq$
Á>∑V≤ü düTŒ¤≥eTT\T yÓTT<ä{Ï eTT>∑T]Z düTŒ¤≥eTT\T ø£*|æq#√ J»eTTjÓTTø£ÿ ã\düTŒ¤≥
eT>∑TqT. ‘·sT¡ yê‘· eTT>∑TsZ T¡ düTŒ¤≥eTT\T ≈£L&çq#√ øπ Áå ‘·eTT jÓTTø£ÿ ã\düTŒ¤≥eT>∑TqT)
zCÀsêX¯´+X¯>+∑ ;»+ øπ Áå ‘·+‘·T düeTuÛ≤+X¯>y∑ Té
<ä«j·÷‘·Á‘˚ X¯óuÛj Ñ T· T‹' düq‘Ô ´’Ó qs¡j÷Ó wæ‘êyéT ˆˆ10 ˆˆ
‘ê. ;»eTT z»(uÒd)æ sêX¯´+X¯\qT bı+~q|ü&ÉT, øπ Áå ‘·eTT düeTsêXÊ´+X¯\TqT
bı+~q|ü&ÉT, Ä ;»πøÁå ‘·eTT\ s¬ +&ç+{ÏøÏ |ü+#·eTkÕúqeTT\T X¯óuÛÁÑ >∑V≤ü j·TT‘·eTT
˝…’q#√ n{Ïº Åd”Ô|ü⁄s¡Twüß\T dü+‘·‹ ø£\yês¡>∑TqT.
44 Á‹uÛ≤e |òü\#·+Á~ø£
ø°¢u…’' bÕô|’X¯Ã dü+ã<ä∆+ ;»+ yê πøåÁ‘·y˚Teyê
dü+‘·‹ Á|ü‹ã+<Ûëj·T qsêD≤eT|æ jÓ÷wæ‘êyéT ˆˆ11 ˆˆ
‘ê. |ü⁄s¡TwüC≤‘·øe£ TT˝À ;»eTqã&ÉTq~, ÅdÔ” C≤‘·øe£ TT˝À øπ Áå ‘·eTqã&ÉTq~
q|ü⁄+dü≈£î\>∑T X¯ì, ãT<ÛäT\ jÓTTø£ÿ, bÕ|üÁ>∑Vü≤eTT\ jÓTTø£ÿ dü+ã+<Ûä+ ø£*–q
jÓT&É\ Ä Åd”Ô|ü⁄s¡Twüß\≈£î dü+‘êq Á|ü‹u+<∏äø£eT>∑TqT.
»qà|ü⁄Á‘êdüÔ \π>ïXÊ' Jedü´#· ã˝≤ã˝≤‘Y
kÕe÷q´XÊÅdÔü $CÒj „ ÷· dü‡qÔ‘d˚ Tü Ô ã˝≤ã\yéT ˆˆ12 ˆˆ
‘ê. dü+‘êqjÓ÷>∑eTT jÓTTø£ÿ ã˝≤ã\eTT nqTdü]+∫ kÕe÷q´XÊÅdüÔeTT
#=|üq »qàsê•, dü|eÔü Tsê•, \>∑ïkÕúqeTT\ jÓTTø£ÿ n~Û|‘ü T· \T ‘Ó*j·T<ä>yZ∑ ês¡T
á $wüj·TeTT Je⁄ì(>∑Ts¡Tì) ã˝≤ã\eTT\e\¢qT ‘Ó*j·T<ä–q~.
z»sêX¯´+X¯>±' |ü⁄Á‘·Hê<∏ä Jyês¡ÿ uÛ÷Ñ $TC≤'
n|ü‘´· jÓ÷–Hê+ ≈£îs¡T´ s¡« è~∆+ |ü⁄s¡Twüdqü ‘Ô '˚ ˆˆ13 ˆˆ
‘ê. dü+‘êqjÓ÷>∑eTT >∑\yê]øÏ |ü⁄Á‘·kÕúHê~Û|ü‹ >∑Ts¡T&ÉT, s¡$, ≈£îE&ÉT
z»sêXÊ´+X¯\qT bı+~q#√ |ü⁄Á‘·dü+‘êqeè~∆ ø£\T>∑TqT.
düeTsêXÊ´+X¯>±' |ü⁄Á‘·Hê<∏ä X¯óÁø£ düT<Ûë+X¯e'
n|ü‘´· jÓ÷–Hê+ ≈£îs¡T´s¡« è~∆+ <äTVæ≤‘·è dü+‘·‘'˚ ˆˆ14 ˆˆ
‘ê. dü+‘êqjÓ÷>∑eTT ø£\yê]øÏ düeTsêX¯´+X¯eTT\qT bı+~q |ü⁄Á‘·kÕúHê~Û|‹ü
X¯óÁ≈£î&ÉT, #·+Á<äT&ÉT Åd”Ô dü+‘·‹ì eè~›ì #˚j·TT<äTs¡T.
|ü⁄Á‘·u≤Û edü´ wüw´˜ü +XÊHé uÛTÑ ø±ÔHé Vü≤‘ê«Á>∑ùV≤ø£Då 'Æ…
qU…'’ Vü≤è‘˚‘T· j·T#˚Ãw¤ +ü ‘·‘‡· +U≤´ düeTdü+‘·‹' ˆˆ15 ˆˆ
‘ê. |ü⁄Á‘·uÛ≤eeTT jÓTTø£ÿ uÛÑTø£ÔyÓTÆq wüwü˜´+X¯\qT+&ç Á>∑Vü≤<äèwüßº\ dü+K´qT
rdæyj ˚ T· >± $T–*q dü+K´qT 7#˚ uÛ≤–+∫q|ü&ÉT X‚wyü TÓ +‘·j÷Ó n+‘· Åd|Ô” ⁄ü s¡Twü
dü+‘êqeTT dü]düe÷qeTT>± qT+&ÉTqì #Ó|üŒe˝…qT.
‘·T˝≤´+ |ü⁄Á‘˚X¯ uÛTÑ ø±Ô+XË'’ dü+U≤´j·÷ dü+‘·‹+ |üsπ
|ü⁄MTXË'’ |ü⁄s¡TcÕùdwÔ ßü ÅdXÔ” '’Ë ø£Hê´X¯Ã düeTà‘ê' ˆˆ16 ˆˆ
‘ê.|ü⁄Á‘·kÕúHê~Û|ü‹jÓTTø£ÿ uÛÑTø£ÔyÓTÆq n+X¯\ dü+K´≈£î ‘·T\éTT>± dü+‘êq
dü+K´qT #Ó|Œü e˝…qì ø=+<ä] eT‘·eTT. M] eT‘·eTT #=|üq Ä uÛTÑ ø±Ô+X¯\jÓTTø£ÿ
n~Û|‘ü T· \˝À |ü⁄s¡Twü Á>∑V≤ü eTT\T m+<äs√ n+<äsT¡ |ü⁄s¡Twüd+ü ‘êqeTì, ÅdÔ” Á>∑V≤ü eTT
˝…+<äs√ n+<äs¡T Åd”Ô dü+‘êqeTT #Ó|üŒã&ÉTqT.
|ü⁄+ dü+‘·‹ ì$T‘êÔHêyÓ÷» uÛ≤+X¯d‹úæ s¡«sê
ÅddÔ” +ü ‘·‹ ì$T‘êÔHê+ j·TT>∑àuÛ≤+X¯ dæ‹ú dü<Ô ë∏ ˆˆ17 ˆˆ
‘ê. |ü⁄s¡Twü dü+‘·‹øÏ ø±s¡DyÓTÆq Á>∑Vü≤eTT\≈£î z»sê• qyê+X¯dæú‹ eTTK´
yÓTÆq~. Åd”Ô dü+‘·‹øÏ ø±s¡DeTT˝…’q Á>∑Vü≤eTT\≈£î j·TT>∑àsê• j·TT>∑àqyê+X¯dæú‹
eTTKéTT. (Çø£ÿ&É dü+‘êq ø±s¡ø£ Á>∑Vü≤eTT\T j·TT>∑àsêoqyê+X¯qT bı+~q#√
dü+‘êqeTT ì‘·TsÔ ì¡ j·TT, Ä Á>∑V≤ü eTT\T düeTsê• qyê+X¯qT bı+~ ÅddÔ” +ü ‘êqeTTqT
eè~∆ãs¡T‘·Ts¡ìj·TT e´‘ê´düeTT ‘Ó*j·Te˝…qT.)
$|üØ‘·d‘úæ ê ùd‘Ô T· ‘·‘‘Ô· ‡· qÔ‹ eTè‘·T´<ë'
n+XÊ~ÛbÕHê+ Ms¡´+#· ∫qÔéTÁ‘· eT˙wæ_'Û ˆˆ18 ˆˆ
‘ê. ô|’ XÀ¢ø£eTT˝À #Ó|üŒã&çq<ëìøÏ $s¡T<ä∆eTT>± |ü⁄s¡Twüdü+‘·‹ ø±s¡ø£Á>∑Vü≤
eTT\T j·TT>∑àsê• qyê+X¯j·T+<äTqT, Åd”Ô dü+‘·‹øÏ ø±s¡ø£Á>∑Vü≤eTT\T z»sê•
qyê+X¯j·T+<äTqT ñ+&ÉT≥ $|üØ‘·eTT. n{Ïº $|üØ‘·dæú‹#˚ yÓTT<ä{Ïyês¡T |ü⁄s¡Twü
dü+‘·‹øÏ, s¬ +&Éeyês¡T ÅdÔ” dü+‘·‹øÏ eTè‘·T´ø±s¡≈î£ \>∑T<äTs¡T. ø£qTø£ ãT~∆eT+‘·T©
$|üØ‘·d‹úæ ì $#ê]+#·Tq|ü&ÉT n+XÊ~Û|‘ü T· \ ã\eTTqT $eTs¡ÙqeTT #˚jT· e˝…qT.
eÁø° ‘·T+>∑d‘úæ √ yê-kÕy˚ø£ @e uÛyÑ Å˚ ‹<Ô 'ä
dü«sYøå£ $TÁ‘·søY å£ dü+düXú Ã‚ <˚ø£ @e uÛyÑ ~˚ «<ä' ˆˆ19 ˆˆ
‘ê. (Ä ø±s¡øÁ£ >∑V≤ü eTT\˝À) ˇø£{Ï eÁøÏ+∫, j·TT#·Ãd¤ ‹∆æ ì >∑÷&Ü bı+~q#√
eTT>∑TZs¡T dü+‘êqeTì, dü«πøåÁ‘· $TÁ‘· πøåÁ‘·eTT\T ¬s+&ÉT dæ~∆+∫q Á>∑Vü≤eTTqï#√
Ç<ä›s¡T dü+‘êqeTì ms¡T>∑e˝…qT.
eT÷&Û√ ˙#·dæú‘√ yê] X¯Á‘·TπøåÁ‘· >∑‘√-|æyê
q <ä<ë´<ä|æ <ä‘ê«yê øπ eå T+ ø£sT¡ +Ô qbÕs¡jT˚ ‘Y ˆˆ20 ˆˆ
‘ê. eT÷&ÛÉeTTq+<äTqï Á>∑Vü≤eTTq≈£î ø±ì, ˙#·j·T+<äTqï~ ø±ì, X¯Á‘·TπøåÁ‘·
>∑‘y· TÓ qÆ ~ ø±ì dü+‘·r˙j·T<äT. ˇø£|ü &ç∫ÃqqT Ä dü+‘êqeTTq≈£î øπ eå T+ø£\T>∑<Tä .
46 Á‹uÛ≤e |òü\#·+Á~ø£
(nq>± #·+|ü⁄qì ns¡∆eTT.)
>∑Ts√s¡wøºü £ eπs‘Z T· |ü⁄Á‘·søπY å X¯ó<ä_∆ +<äT_Û'
Á>∑V‰ü D≤+ ã\j·TTø±ÔHê+ ‘·T\´dü+U≤´ j·TT‘ê‘·àC≤ ˆˆ21 ˆˆ
‘ê. >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ nwüøº e£ s¡Z #·Áø£eTT˝À |ü⁄Á‘·kÕúqeT+<äTqï X¯ó<ä_∆ +<äTe⁄\#˚
ã\eTT #Ó+~q Á>∑Vü≤eTT\ dü+K´≈£î ‘·T\éTT>± dü+‘êqdü+K´ ñ+&ÉTqT.
‘˚cÕ+‘·T Åd‘Ô” «· |ü⁄+kÕÔ«uÛ≤´+ Ådj Ôæ T· ' |ü⁄+k˛-Á‘· ì]›X‘‚ Y
ã©|ü⁄Á‘˚X¯ >∑Ts√«s¡´düdÔ ´ü s¡Xà‚ ' dü+‘êqj˚T‘Y ˆˆ22 ˆˆ
‘ê. ô|’ $<ÛäeTT>± ã\eTT #Ó+~q Á>∑Vü≤eTT\˝À Åd”Ô, |ü⁄s¡Twü $uÛ≤>∑eTT#˚
Åd”Ô, |ü⁄s¡Twü dü+‘êqeTTqT ìπs›•+#·e˝…qT. |ü⁄Á‘·kÕúHê~Û|ü‹, >∑Ts¡Te⁄ Ç<ä›]˝À
me&ÉT ã\e+‘·T&√ yêì s¡Xó¯ à\ dü+K´≈£î ‘·T\éT>∑T dü+‘êqeTT bı+<äã&ÉTqT.
<äX¯ uÛ≤H√s¡ï y˚+<√' düT´' |ü+#·u≤Û e÷s¡ÿ uÛ÷Ñ $<ëyéT
>∑Ts√' dü|üÔ dæ‘· kÕćÂº XÊÅùdÔÁ‘· Á<ÛäTes¡X¯àj·T' ˆˆ23 ˆˆ
‘ê. á XÊÅdeÔü T+<äT Á>∑V≤ü eTT\≈£î ìX¯ÃsTT+#·ã&çq s¡Xó¯ à˝…≥q¢ >± s¡$`10—
#·+Á<äTq≈£î`9— ≈£îEq≈£î`5— X¯ìøÏ`5— ãT<ÛTä q≈£î`5— >∑Ts¡Te⁄q≈£î`7— X¯óÁ≈£îq≈£î`8.
(sêVüQπø‘·Te⁄\T #Ûêj·÷Á>∑Vü≤eTT\T >∑qTø£ $&ÉTeã&ÓqT.)
Á>∑V‰ü +dü«˙#˚ dü+XÀ<Û´ä wü&÷É q+ #˚<´ä <∏ëdæ‹ú yéT
#·Áø±ìïs¡[Z ‘·+ ø£è‘ê«j·T~ wü&ÜÛ “¤~øÛ s£ +¡ uÛyÑ ‘˚ Y ˆˆ24 ˆˆ
Á<ÛTä e+s¡•àVü≤‘·+ ø£è‘ê«wü&“ç ,¤ Ã+ $uÛCÑ ‘Ò T· Œq'
\u≤∆dTü sÔ X¡ à¯ jÓ÷CÒj„ ÷· ' dü+‘·‹ dü‘Ô ‡· e÷ uÛyÑ ‘˚ Y ˆˆ25 ˆˆ
s¡Xà¯ j·T Åd>Ôæ T∑ D≤CÒj„ ÷· düT+Ô >∑ùd∆ eÁøÏDÁÏ >∑ùV≤
$TÁ‘·kÕ«+X¯>‘∑ ˚ UÒfÒ ~«>∑TD≤' |ü]ø°]‘Ô ê' ˆˆ26 ˆˆ
‘ê. @<ÓH’ ê ˇø£ Á>∑V≤ü eTT ‘·q ˙#·sê•j·T+<äT+&ç 6sêX¯ó\˝À|ü⁄q ñqïjÓT&É\
n≥T¢ ñ+#·e˝…qT. 6sêX¯ó\qT <ë{Ïq#√ 12sêX¯ó\qT+&ç rdæy˚j·Te˝…qT. Ç{Ïº
X‚weü TTqT Ä Á>∑V≤ü eTTjÓTTø£ÿ s¡Xó¯ à\#˚ >∑TDÏ+∫ 6#˚ uÛ≤–+#·>± X‚wyü TÓ +‘·e#·TÃH√
n+‘· dü+K´≈£î dü]düe÷qyÓTÆq dü+‘·‹ ø£\T>∑Tqì #Ó|üŒe˝…qT. eT]j·TT $X‚wü+
@eTq>± Á>∑V≤ü eTT ñ#êÃ¤+X¯jT· +<äT>±ì, eÁøÏ+∫>±ì ñqï|ü⁄&ÉT Ä Á>∑V≤ü s¡Xó¯ à\qT
Á‹>∑TDeTT #˚j·Te˝…qT. $TÁ‘· dü«πøåÁ‘ê+X¯eTT\qT bı+~q#√ ~«>∑TDeTT #˚j·T
e˝…qT. Ç#·Ã≥ ªªn+X¯μμ X¯ã›eTTqT <ë«<äXÊ+X¯eTTqT Á>∑Væ≤+#·e˝…qT.
˙#ê]πøÁå ‘·eTÚ&Û´˚ wüß q÷´Hê' ø±sê´ j·T<∏√∫‘·yTé
@ø±+X¯jT· TπøÔ dü÷sπ ´D qø£•Ã∫Ã¤w´ü ‘˚ ø£s'¡ ˆˆ27 ˆˆ
‘ê. Á>∑Vü≤eTT\T ˙#·, X¯Á‘·TπøåÁ‘ê+X¯eTT\qT bı+~qqT, ‘·eT s¡X¯óà\+<äT
1/16e+‘·T ø°D å eT>∑TqT. s¡$‘√ @ø±+X¯>‘∑ T· ˝…’ ndü$Ô T+∫q#√ |üP]Ô>± s¡Xó¯ à\qT
qwübº ˛e⁄<äTs¡T.
Áb˛ø±Ô kÕ«‘·à» dü+U≤´düT Á>±Vü‰´j·÷ uÛÑ÷j·÷d” uÛÑy˚‘Y
ã\e‘ê´‘·àC≤BÛX‚ <äTs¡“˝Ò‘T· ø£˙j·Td” ˆˆ28 ˆˆ
‘ê. |ü⁄Á‘·kÕúHê~Û|ü. >∑Ts¡Te⁄\˝À |ü⁄Á‘·kÕúHê~Û|ü‹ ã\e+‘·T&Ó’q#√ Ä kÕúq
eT+<äTqï Á>∑Vü≤s¡X¯óà\ dü+K´˝À q~Ûø£yÓTÆq <ëìì <äTs¡“¤\T&Ó’q#√ Ä Á>∑Vü≤s¡X¯óà\
dü+K´˝À ‘·≈£îÿyÓ’q<ëìì rdüTø=qe˝…qT.
|ü⁄Á‘·u≤Û y˚ bÕ|üjT· T‘˚ X¯óÁπø dü|eÔü T uÛ≤eπ>
#·‘T· sπ ∆ #·+Á<äd+ü j·TTπøÔ |ü⁄Á‘êuÛ≤e+ $ì]›X‘‚ Y ˆˆ29 ˆˆ
‘ê. |ü⁄Á‘·kÕúqeTT bÕ|üÁ>∑Vü≤j·TT‘·yÓTÆ, X¯óÁ≈£î&ÉT ø£fi¯Á‘·uÛ≤eeTTqT bı+~,
#·+Á<äT&ÉT Hê\ZesTT+≥ qTqï#√ |ü⁄Á‘êuÛ≤eeTT (dü+‘êqV”≤q‘·)ìπs›•+#·e˝…qT.
‘·qTuÛ≤y˚ |ü⁄Á‘·u≤Û y˚ s¡ÅH∆˚ e´j·T>∑èùV≤ j·T<∏ë
j·T~ bÕ|üÁ>∑V‰ü ' düsπ « |ü⁄Á‘êuÛ≤e+ $ì]›X‘‚ Y ˆˆ30 ˆˆ
‘ê. 1,5, 8, 12 kÕúqeTT\˝À bÕ|ü⁄\+<äs¡T #˚]qjÓT&É\ |ü⁄Á‘êuÛ≤eeTT
#Ó|üŒe˝…qT. (dü+‘êqeTT ñ+&É<äT)
‘·qTuÛ≤y˚ bÕ|üjT· T‘˚ ‘·qTù| |ü⁄Á‘·u≤Û eπ>
#·‘T· s¡+∆ #·+Á<ä dü+j·TTπøÔ |ü⁄Á‘êuÛ≤e+ $q]›X‘‚ Y ˆˆ31 ˆˆ
‘ê. ‘·qT uÛ≤eeTT bÕ|üÁ>∑V≤ü j·TT‘·yTÓ ,Æ ‘·qT uÛ≤yê~Û|‹ü |ü⁄Á‘·u≤Û eeTT bı+~
#·‘·Ts¡∆kÕúqeTT #·+Á<äj·TT‘·yÓTÆq#√ |ü⁄Á‘êuÛ≤eeTT #Ó|üŒe˝…qT.
ø°Då +Ò <äT' |ü+#·yT˚ bÕbÕ' dü|eÔü T e´j·T \>∑ï>±'
j·Tdü´k˛-j·TeT|ü⁄Á‘·' kÕ´<äu≤Û s¡´X¯Ã qdü+X¯jT· ' ˆˆ32 ˆˆ
48 Á‹uÛ≤e |òü\#·+Á~ø£
‘ê. ø°åD#·+Á<äT&ÉT |ü+#·eTkÕúqeT+<äT, bÕ|ü⁄\T \>∑ï, dü|üÔeT, e´j·TkÕúq
eTT\+<äTqï m&É\ C≤‘·≈£î&ÉT uÛ≤sê´|ü⁄Á‘·T\T ˝Òìyê&ÉqT≥≈£î dü+<˚Vü≤eTT ˝Ò<äT.
eT+<äuùÑÛ dÔ bÕ|üjT· T‘˚ eT÷&Û̊ Jy˚ Á‹ø√Dπ>
\π>ï ø°Då +Ò <äT dü+j·TTπøÔ |ü⁄Á‘êuÛ≤e+ $ì]›X‘‚ Y ˆˆ33 ˆˆ
‘ê. >∑Ts¡Te⁄ X¯ì øπ Áå ‘·eT+<äT+&ç, bÕ|ü⁄\‘√ ≈£L&ç, eTÚ&Û´É eTT bı+~, Á‹ø√D
>∑‘T· &Ó’ ñqï|ü⁄&ÉT, \>∑ïeTT ø°Då #·+Á<äTì‘√ >∑÷&ç ñqï#√ |ü⁄Á‘êuÛ≤eeTT ø£\T>∑TqT.
\π>ï #·‘T· sπ ∆ |ü⁄Á‘˚yê ãT<Û˚ bÕ|üdeü Tì«‘˚
Á‹ø√D dü+dæ‘ú '’Ó bÕô|'’ |ü⁄Á‘êuÛ≤e+ $ì]›X‘‚ Y ˆˆ34 ˆˆ
‘ê. 1.4.5\+<äT ãT<ÛäT&ÉT bÕ|üÁ>∑Vü≤j·TT‘·T&Ó’ e⁄+&ç, bÕ|ü⁄\T Á‹ø√DeTT
\+<äTqï|ü⁄&ÉT |ü⁄Á‘êuÛ≤eeTT #Ó|üŒe˝…qT.
|ü⁄Á‘˚X'¯ |ü⁄Á‘·u≤Û edü´ düMTù| \>∑ï|üd´ü yê
j·T<ë´<Í |ü⁄Á‘·»qàkÕ´ <ÍéH˚-H˚´Ô -q´<∏ë-j·TTw” ˆˆ35 ˆˆ
‘ê. |ü⁄Á‘·kÕúHê~Û|‹ü |ü⁄Á‘·u≤Û eeTTq≈£î>±ì, \>±ï~Û|‹ü øÏ düMT|üeTTq+<äTqï
m&É\ C≤‘·≈î£ ì j·TÚeHês¡+uÛeÑ TTq+<äT, <ä÷s¡eTT>± ñqïm&É\ ej·TdüT‡ eT[flq
|æ<ä|ü |ü⁄Á‘·»qàeTT ø£\T>∑TqT.
Je\π>ïX¯ |ü⁄Á‘˚XÊdü<Ô «›ä j·TTbÕÔ+X¯ uÛXÒ «¯ sê'
|ü⁄Á‘·>'∑ |ü⁄Á‘·uÁÑÛ ù|ø°å ‘·<ë∏ C≤j·÷~Û Hêj·Tø£' ˆˆ36 ˆˆ
‘ê. >∑Ts¡Te⁄ ˝>±ï~Û|‹ü , |ü+#·e÷~Û|‘ü T· \T eTT>∑T]Z j·T+<äT @ Ç<ä]› qyê+X¯
\jÓTTø£ÿ n~Û|‘ü T· ˝…q’ qT, |ü⁄Á‘·kÕúqeT+<äTqï Á>∑V≤ü yÓTqÆ qT, ˝Ò<ë |ü⁄Á‘·kÕúqeTT #·÷#·T
q{Ïº Á>∑Vü≤yÓTÆqqT, dü|üÔe÷~Û|ü‹jÓÆTqqT (yêø±´+‘·eTT ‘·s¡Tyê‘· XÀ¢ø£eTT˝À)
@‘˚cÕ+‘·T <äXÊø±˝Ò uÛTÑ øÏøÔ ±˝Ò-<∏yä ê |ü⁄q'
qsêD≤+ düq‹Ô ÁbÕ|æ]Ô ‹ øπ s¡fi¯ ìs¡j í T· ' ˆˆ37 ˆˆ
‘ê. yê]˝À @ ˇø£ÿì <äXÊø±\eT+<äTø±ì, n+‘·s¡›XÊ ø±\eT+<äTø±ì
eTs¡\ eTs¡\ dü+‘êqÁbÕ|æÔ j·T>∑T#·T+&ÉTqì πøs¡fi¯XÊÅdüÔ ìs¡íj·TeTT.
|ü⁄Á‘·uÛÒ ‘·‘·Œ‹ kÕúH˚ ‘·jÓ÷' dü|üÔeT uÛÒ-|æyê
‘·jÓ÷' ø√DÒ-<∏äyê Je $\>∑ï ‘·qj˚TX¯«sö ˆˆ38 ˆˆ
‘ê. |ü⁄Á‘·sê•j·T+<äT, ˝Ò<ë |ü⁄Á‘· kÕúHê~Û|‹ü j·TT+&ÉT sê•j·T+<äT, ˝Ò<ë Ä

¬s+&ç+{ÏøÏ dü|üÔeTeT>∑T sê•j·T+<äT, ˝Ò<ë yê{ÏøÏ ø√DeTT\+<äT \>∑ï, |ü+#·e÷
~Û|ü‘·T\T, >∑Ts¡Te⁄.( ‘·s¡Tyê‘· XÀ¢ø£eTT˝À yêø±´+‘·+)
dü+#· πsj·TTs¡´<ë ø±˝Ò ‘·<ë düqÔ‹ ]wü´‘˚
j·T<ëyê dü+j·TT‘êùdÔ düT´dü<Ô ëyê düq‹Ô s¡“y¤ ‘˚ Y ˆˆ39 ˆˆ
‘ê. (|üPs¡«XÀ¢ø£eTT˝À #Ó|üŒã&çqyês¡T nj·÷ kÕúqeTT \+<äT >√#ês¡Ø‘ê´)
@ j˚T <äXÊø±\eT+<äT dü+#·]+‘·Ts√, Äj·÷ ø±\eTT\+<äT dü+‘êqeTT ø£\T>∑T
#·T+&ÉTqT. ˝Ò<ë m|ü&ÉT yês¡T ‘·eT dü+#ês¡eT+<äT ø£*j·TT#·T+<äTs√, n|ü&Óq’ qT
dü+‘êqeTT ì#ÓÃ<äsT¡ .
‘·èrj·TeTj·T÷KyÓTqÆ |ü⁄Á‘·u≤Û eeTT

düe÷|üeÔ TT.
Ç≥T¢ luÛ>Ñ y∑ êHé s¡eTDeTVü≤]¸ ø£+‘˚yêdæjT· T

yêdæw˜ü >√Á‘· qs¡d+æ Vü≤XÊÅdøÔæ Ï |ü⁄Á‘·T&ÉTqT
n>∑T >∑D|ü‹eTTìjÓTTø£ÿ ø£è‹jÓTÆ q
Á‹uÛ≤e |ò\ü #·+Á~ø£
düe÷|üeÔ TT.
`(((0)))`
50
c˛&ÉX¯ XÀ¢ø°
(ø±e´ø£+sƒ¡ lyêdæwü˜ >∑D|ü‹eTTì $s¡∫‘·+)
17XÀ¢øe£ TT\T
c˛&ÉX¯ XÀ¢øÏ
ÁbÕjÓ÷<˚ùV≤•‘·T' düKT´' <äXÊ X¯óuÛ|Ñ \üò Á|ü<ë

düe÷ düeTdü´ $CÒ„j·÷ X¯Á‘√' bÕ|ü|òü\Á|ü<ë ˆˆ 1 ˆˆ
‘ê. ‘·s¡#·T>± \>±ï~Û|ü‹øÏ $TÁ‘·Tì <äX¯ X¯óuÛÑ|òü\Á|ü<äeTT, düeTTì<äX¯ düeT
|òü\Á|ü<äeTT, X¯Á‘·Tì <äX¯ bÕ|ü|òü\Á|ü<äeTì ms¡T>∑e˝…qT.
Á>∑Vü≤eTT\≈£î>∑\ $TÁ‘·‘·«, X¯Á‘·T‘·«, düeT‘·«eTT\T ¬s+&ÉT $<ÛäeTT\T
m≥¢q>± ` (1)HÓd’ ]ü øZ e£ TT (2) ‘ê‘êÿ*ø£eTT. á s¬ +&ç+{Ïe\q ìs¡sí TT+#·
ã&çq X¯Á‘·T‘·«, $TÁ‘·‘·« düeT‘·«eTT\ e\q eT÷&Ée $<ÛäeTT e#·TÃqT. BìH˚
|ü+#·<ÛëyÓTÆÁr #·Áø£eTT <ë«sê ÁbÕNq Á>∑+<∏äeTT\+<äT ìs¡÷|æ+∫e⁄Hêïs¡T. á
~>∑Te #·÷|æq Ä, Ä, Ç |ü{Ïºø£\e\q düT\uÛÑeTT>∑ Á>∑Væ≤+#·T≥≈£î M\>∑TqT.
n $TÁ‘·, düeT X¯Á‘·Te⁄\T
Á>∑Vü≤eTT\T $TÁ‘·T\T düeTT\T X¯Á‘·Te⁄\T
s¡$ #·+Á<ä,≈£î»,>∑Ts¡T ãT<ÛäT&ÉT X¯ì,X¯óÁ≈£
#·+Á<äT&ÉT s¡$, ãT<Ûä ≈£î»,>∑Ts¡T,X¯óÁø£,X¯ì ˝Òs¡T
≈£îE&ÉT s¡$,#·+Á<ä,>∑Ts¡T X¯óÁø£, X¯qT\T ãT<Ûä
ãT<ÛäT&ÉT s¡$,X¯óÁø£ ≈£î»,>∑Ts¡T,X¯ì #·+Á<ä
>∑Ts¡T&ÉT s¡$,#·+Á<ä,≈£î» X¯ì ãT<Ûä,X¯óÁø£
X¯óÁ≈£î&ÉT ãT<Ûä,X¯ì ≈£î»,>∑Ts¡T s¡$,#·+Á<ä
X¯ì ãT<Ûä,X¯óÁø£ >∑Ts¡T s¡$,#·+Á<ä,≈£î»
sêVüQ X¯óÁø£,X¯ì ≈£î», ãT<Ûä, >∑Ts¡T s¡$,#·+Á<ä
X¯ì s¡$,X¯óÁø£ ≈£î»,ãT<Ûä,>∑Ts¡T,X¯ì #·+Á<ä
52 c˛&ÉX¯ XÀ¢ø°
Ä. ‘ê‘êÿ*ø£ $TÁ‘·. X¯Á‘·Te⁄\T
@ Á>∑Vü≤eTTq¬ø’Hê
2,3,4,10,11,12 uÛ≤eeTT\+<äT+&ÉTyês¡T ‘ê‘êÿ*ø£ $TÁ‘·T\T
1,5,6,7,8,9 uÛ≤eeTT\+<äT+&ÉTyês¡T ‘ê‘êÿ*ø£ X¯Á‘·Te⁄\T.
Ç. n~Û$TÁ‘·,, n~ÛX¯Á‘·Te⁄\T, düeTT\T
HÓ’dü]Zø£ $TÁ‘·T&ÉT ‘ê‘êÿ*ø£ $TÁ‘·T&Ó’q#√ n~Û$TÁ‘·T&ÉT.
HÓ’dü]Zø£ X¯Á‘·Te⁄ ‘ê‘êÿ*ø£ X¯Á‘·TyÓ’q#√ n~ÛX¯Á‘·Te⁄.
HÓ’dü]Zø£ $TÁ‘·T&ÉT ‘ê‘êÿ*ø£ X¯Á‘·TyÓ’q#√ düeTT&É>∑TqT.
HÓ’dü]Zø£ $TÁ‘·T&ÉT ‘ê‘êÿ*ø£ $TÁ‘·T&Ó’q#√ düeTT&É>∑TqT.
HÓ’dü]Zø£ düeTT&ÉT ‘ê‘êÿ*ø£ $TÁ‘·T&Ó’q#√ $TÁ‘·T&É>∑TqT.
HÓ’dü]Zø£ düeTT&ÉT ‘ê‘êÿ*ø£ X¯Á‘·TyÓ’q#√ X¯Á‘·TeqT>∑T.
bÕbÕ' dü|‘ü ï· s¡+Á<Ûë+‘·´ Ms¡´ ˝≤uÛ≤düHÔ êj·Tø±'
X¯óuÛ≤X¯Ã‘·Ts¡∆ $‘êÔC≤„ \>∑ï |ü⁄Á‘· ‘·b˛-~ÛbÕ' ˆˆ 2 ˆˆ
‘ê. \>∑ïeTTqT+&ç dü|ü‘·ï`6, s¡+Á<Ûä`8, n+‘·´`12, Ms¡´`3, ˝≤uÛÑ`11,
ndüÔ`7 á kÕúqeTT\ Hêj·T≈£î\(n~Û|ü‘·T\T)bÕ|ü⁄\>∑T<äTs¡T. #·‘·Ts¡∆`4, $‘·Ô`2
ÄC≤„`10, \>∑ï`1, |ü⁄Á‘·`5, ‘·|'ü `9, á kÕúqeTT\ n~Û|‘ü T· \T X¯óuÛTÑ \>∑T<äTs¡T.
(nq>± Á‹ø£eTT\qã&ÉT 6,8,12 kÕúqeTT\≈£î, Á|ür|üeTT\qã&ÉT 3,7,11
kÕúqeTT\≈£î n~Û|‘ü T· \T bÕ|ü⁄\ìj·TT, ø√DeTT\qã&ÉT 1,5,9kÕúqeTT\≈£î, uÛÀ>∑eTT
\qã&ÉT 2,4,10 kÕúqeTT\≈£î n~Û|ü‘·T\T X¯óuÛÑT\ìj·TT Á>∑Væ≤+#·e˝…qT. ¬s+&˚dæ
kÕúqeTT\≈£î n~Û|‘ü T· \T X¯óuÛTÑ \T, bÕ|ü⁄\T ≈£L&Ü n>∑T#·THêïs¡T. @ø£sêXÊ´~Û|‘ü ´· eTT
>∑\ s¡$ #·+Á<äT\T |üPs¡í X¯óuÛÑT\>∑T<äTs¡T.)
sêo<ä«j·T |ürHê+#˚‘Y X¯óuÛ‘Ñ «· eT|æ bÕ|ü‘ê
$#êπs ‘ês¡‘e· T´dü´ ã©j·÷ ~«wüeT' düe÷‘Y ˆˆ 3 ˆˆ
‘ê. s¬ +&˚dæ sêX¯ó\≈£î n~Û|‘ü T· \>∑T Á>∑V≤ü eTT\≈£î X¯óuÛ‘Ñ «· eTT, bÕ|ü‘«· eTTqT
|ü{Ïºq|ü⁄&ÉT, yê] n~Û|ü‘·´ ‘ês¡‘·eTéTTqT, $#ês¡D #˚j·TT≥e\q yê]øÏ>∑\TZ
dü]sêXÊ´~Û|‘ü ´· eTTø£+fÒ uÒdæ sêXÊ´~Û|‘ü ´· eTT ôV≤#·TÃ ã\eTT >∑\<äì ‘Ó*j·Te˝…qT.
nq>± y˚Twü\>∑ïeTTq≈£î X¯óÁ≈£î&ÉT 2,7 kÕúqeTT\ ø£~Û|ü‹ j·T>∑T#·THêï&ÉT.
Mì˝À 7e kÕúqeTT $wüeTsê•, $wüe÷~Û|ü‘·éTT <√wüeTT,Çø£ <ÛäHê~Û|‘ü ·éTT
X¯óuÛeÑ TT. nsTTqqT $wüe÷~Û|‘ü ´· ã\eTTqTã{Ïº X¯óÁ≈£î&ÉT y˚TwüeTTq≈£î <√wæjT· >∑T
#·THêï&ÉT. ÇfÒ¢ Ç‘·s¡eTT\qT }Væ≤+#·e˝…qT.
(X¯ì jÓTTø£ÿ X¯óuÛ≤X¯ó‘·« ‘ês¡‘e· TéTT e÷Á‘·eTT dü]ùÒdæ sêXÊ´~Û|‘ü ´· eTTqT
ì$T‘·ÔeTT ˝Òø£ j·TT+&ÉTqì ‘·s¡Tyê‘· XÀ¢ø£eTT˝À #Ó|üŒã&ÉT#·Tqï~.)
j·T~sê•<ä«j·Te‘˚' X¯óuÛ‘Ñ «· eTdæ bÕ|ü‘ê
dü÷s¡´|ü⁄Á‘·d´ü bÕ|ü‘«· + X¯óuÛ‘Ñ ê«<ä‹]#·´‘˚ ˆˆ 4 ˆˆ
‘ê. ¬s+&ÉT sêdüT\ ø±~Û|ü‘·éTT>∑\ X¯ìøÏ X¯óuÛÑ‘·«eTT bÕ|ü‘·«eTTqT≈£L&Ü
>∑*–q|ü&ÉT á s¬ +&ÉT |ò\ü eTT\˝À q‘·&#ç T· Ã bÕ|ü|\üò eTT\T X¯óuÛ|Ñ \üò eTTø£+fÒ (
|üPs¡«XÀ¢ø£eTT˝À #Ó|üŒã&çq ã\eTTq+<äT) n~Ûø£eTT\T. (nq>± uÒdæ dü]sêX¯ó\
Ä~Û|‘ü ´· ‘ês¡‘e· TéTT‘√ ì$T‘·eÔ TT ˝Ò≈î£ +&É X¯ì ‘êì#·TÃ qTuÛj
Ñ T· |ò\ü eTT\˝À bÕ|ü|\üò
eTT\ ì#·TÃ≥j·T+<äT n~Ûø£ã\j·TT‘·T&Éì uÛ≤eeTT)
X¯óuÛÀ |æ Hê~Ûø£+ jÓ÷^ #·+Á<√ uÛ≤dü«‹ bÕ|æì
X¯óuÛÒ bÕb˛-|æ bÕb˛q s¡$XËÃ’ e+ ìXÊø£sπ ˆˆ 5 ˆˆ
‘ê. (C≤‘·ø£eT+<äT) #·+Á<äT&ÉT X¯óuÛÑT&Ó’qqT s¡$ bÕ|üjÓÆTq|ü&Ü #·+Á<äT&ÉT
n~Ûø£ jÓ÷>∑Á|ü<äT&ÉT(nq>± X¯óuÛÑÁ|ü<äT&ÉT)ø±&ÉT. n<˚ $<ÛäeTT>± s¡$ bÕ|æjÓÆTqqT
#·+Á<äT&ÉT X¯óuÛÑT&Ó’q|ü&Üs¡$ bÕ|üeTT ˙j·T&ÉT.
(Çø£ÿ&É ¬s+&ÉT yêø£éTT\+<äTqT #·+Á<äT&ÉT X¯óuÛÑT&Ó’ s¡$ bÕ|æj·T>∑T#·TqïqT
|òü\eTTq+<äT e´‘ê´düeTT |òü\$T#·TÃ ø£s¡ÔqTã{Ïº ø£*–q≥T¢ Á>∑Væ≤+#·e˝…qT.)
BÛ <Ûsä à¡ C≤„ düTUÒXÊHê+ ãVüAHê eT<∏yä ê <ä«jÓ÷'
s¡+Á<Ûë+‘ê´] |ürHê+#· dü+ã+<Û√ jÓ÷>∑ø±s¡ø'£ ˆˆ 6 ˆˆ
‘ê. |ü+#·eT, uÛ≤>∑´, sê»´, düTU≤~Û|ü‘·T\˝À m≈£îÿe eT+~ ø£\dæqqT, @
sTT<ä›s¡T ø£\dæqqT jÓ÷>∑ø±s¡ø£eTT. ÇfÒ¢ wücÕ˜wüºeT e´j·÷~Û|ü‘·T\˝À n+<äs¡T
ø£\dæqqT, @ sTT<ä›s¡T ø£\dæqqT jÓ÷>∑eTT.
ø√DjÓ÷ düT‡KsêCÒ´XÖ ø√DÒXÖ düTKsê»´jÓ÷'
dü«sYø£å+ $Hê Á‹πøXÊHê' Á‹πøyê jÓ÷>∑ø±s¡ø£' ˆˆ 7 ˆˆ
‘ê.ø√DeTT˝…q’ 5,9 kÕúqeTT\+<äT 4,10kÕúHê~Û|‘ü T· \T, 4,10kÕúqeTT \+<äT
ø√D≤~Û|‘ü T· \T, Á‹ø£kÕúqeTT\˝À HÓe] dü«kÕúqeTTqT yês¡T $&ç∫ sTT‘·s¡ s¬ +&ç+{Ï
˝À qT+&ÉT Á‹ø±~Û|ü‘·T\T jÓ÷>∑ø±s¡≈£î\T. 6,8,12kÕúqeTT\T Á‹ø£kÕúqeTT\T,
yêì˝À 6qT $&ç∫ 6e kÕúHê~Û|‹ü 8,12\+<äT+&ÉT≥j·TT, 8e kÕúHê~Û|‹ü 6,12
\+<äT+&ÉT≥j·TT, 12 kÕúHê~Û|ü‹ 6,8\+<äT+&É≥j·TT jÓ÷>∑ \ø£åDeTT.
X¯óuÛ≤HêeT|æ bÕbÕHê+ dü+ã+<ÛXä Ã‚ ‘·Œs¡dŒü s¡+
bÕbÕjÓ÷>∑Á|ü<ëdüÁÔ ‘· Hê‹jÓ÷>∑øs£ ê X¯óÙuÛ≤' ˆˆ 8 ˆˆ
‘ê. X¯óuÛTÑ \≈£î bÕ|ü⁄\≈£î |üsd¡ Œü s¡ dü+u+<Ûeä TT ÁbÕ|æ+Ô ∫q#√, bÕ|ü⁄\T jÓ÷>∑
Á|ü<äT\>∑T<äTs¡T. X¯óuÛÑT\T $X‚wüjÓ÷>∑Á|ü<äT\T ø±≈£î+<äTs¡T.
Çø£ÿ&É X¯óuÛÑT\T bÕ|ü⁄\T nq>± düVü≤» X¯óuÛÑT\T.bÕ|ü⁄\T nì ø±ø£ Äj·÷
\>∑ïeTT\ø£ Ä~Û|‘ü ´· bÕ|ü⁄\T nì Á>∑V≤ü eTT\ì uÛ≤$+#·e˝…qT. |üsd¡ Œü s¡ dü+ã+<Ûä
eTìq|ü&ÉT <äèwæº. dü+jÓ÷>±<äT\T ¬>’ø=qe˝…qT.)
Á‹πø ˙#·Á>∑Vü‰' ÁX‚cÕ˜ ˙#·kÕúHê Á‹ø±~ÛbÕ'
#·‘T· wüj
º T˚ ‘·T+>∑U{Ò ≤' ‘·T+>∑kÕúyê ‘·BX¯«sê' ˆˆ 9 ˆˆ
‘ê. Á‹ø£kÕúqeTT\+<äTqï ˙#·Á>∑Vü≤eTT\T ÁX‚wüß˜\T(nq>± X¯óuÛÑT\T.) ˙#·
kÕúqeTT\+<äTqï Á‹ø±~Û|ü‘·T\T ÁX‚wüß˜\T`nfÒ¢ πø+Á<äeTT\+<äT ñ#·ÃqT bı+~q
Á>∑Vü≤eTT\≈£î, ñ#·Ãdæú‹ bı+~q πø+Á<ë~Û|ü‘·T\T ÁX‚wüß˜\T.
(y˚Twü\>∑ïyÓTqÆ #√ ø£q´, eè•Ãø£, MTqeTT\T Á‹ø£kÕúqeTT\>∑TqT, ãT<Û`ä ≈£î»`
>∑Ts¡T Á‹ø±~Û|ü‘·T\T>∑T<äTs¡T. ø£q´j·T+<äT X¯óÁ≈£îq≈£î, eè•Ãø£eT+<äT #·+Á<äTq≈£î,
MTqeT+<äT ãT<ÛTä q≈£î ˙#· ø±e⁄q ô|’ Á‹ø£eTT\+<ë ˙#·Á>∑V≤ü eTT\T ÁX‚wßü \˜ >∑T<äTs¡T
Á‹ø±~Û|ü‘·T\>∑T ãT<Ûä,≈£î»,>∑Ts¡T\≈£î MTq, ø£sêÿ≥ø£, eTø£s¡eTT\T es¡Tdü>± ˙#·
kÕúqeTT\T >∑qTø£ yêsê sêX¯ó\+<äT ÁX‚wßü \˜ >∑T<äTs¡T. ÇfÒ¢ øπ +Á<äeTT\qT, yêìj·T+<äT
ñ#·ÃqT bı+<˚ Á>∑Vü≤eTT\qT, Ä πø+Á<äkÕúHê~Û|ü‘·T\qT, yê] ≈£î#·ÃkÕúqeTT\qT
#·÷#·Tø=qe˝…qT. Ç+<äT≈£î ‘√&ÉŒ&ÉT≥¬ø’ <ë«<äX¯sêX¯ó\+<äT Á>∑Vü≤eTT\≈£î ñ#·Ã,
˙#·\qT #·÷|ü⁄ |ü{Ïºø£ á ~>∑Te ˙j·Tã&çq~.) (Á|üø£ÿù|J #·÷&ÉT&ÉT)
Á‹πø #·‘T· wüj
º T˚ XÊHê' dæ‘ú êX‚Ã<ä\ŒjÓ÷>∑<ë'
$X‚wDü ≤ X¯óuÛ≤' bÕbÕ' Á‹πøXÊHêX¯Ã‘·Twüj º T˚ ˆˆ10 ˆˆ
<ë«<äX¯ kÕúqeTT\+<äT Á>∑Vü≤eTT\ ≈£î#·Ã ˙#·\T.
sê• ñ#·ÃqT bı+<˚ Á>∑Vü≤eTT ˙#·qT bı+<˚ Á>∑Vü≤eTT
y˚TwüeTT s¡$ 100 X¯ì 200
eèwüuÛÑeTT #·+Á<ä 30 `
$T<ÛäTq+ ` `
ø£sêÿ≥ø£+ >∑Ts¡T 50 ≈£î» 280
dæ+Vü≤+ ` `
ø£q´ ãT<Ûä 150 X¯óÁø£ 270
‘·T\ X¯ì 200 s¡$ 100
eè•Ãø£+ ` #·+Á<ä 30
<ÛäqTdüT‡ ` `
eTø£s¡£+ ≈£î» 280 >∑Ts¡T 50
≈£î+uÛÑ+ ` `
MTq+ X¯óÁø£ 270 ãT<Ûä 150
‘ê. Á‹ø£kÕúqeTT\+<äT πø+Á<ë~Û|ü‘·T\T ñ+&çπsì n\ŒjÓ÷>∑eTT ì‘·TÔs¡T.
bÕ|ü⁄˝…q’ Á‹ø±~Û|‘ü T· \T øπ +Á<äkÕúqeTT\+<äT+&Ósπ ì $X‚wyü TÓ qÆ X¯óuÛ|Ñ \üò eTT ì‘·TsÔ T¡ .
Á<ä$DÒyê e´j·÷BÛXÀ e´j˚Tyê Á<ä$D≤~Û|'ü
|üs¡düŒs¡+ yê j·TTøöÔ ‘Í Á<ä$D e´j·Tø±s¡øö ˆˆ 11 ˆˆ
‘ê. <Ûäq kÕúqeT+<äT e´j·÷~Û|ü‹j·TTqïqT, <ÛäHê~Û|ü‹ e´j·TkÕúqeTT
q+<äTqïqT, ˝Ò<ë ˇø£]˝À H=ø£s¡T ø£\dæj·TTqïqT <Ûäqe´j·TeTT\≈£î ø±s¡≈£î\>∑T
<äTs¡T. (<Ûäqe´j·÷~Û|ü‘·T\ |ü]es¡Ôq <Ó’q´jÓ÷>∑eT+<äTs¡T.)
e÷s¡øö <ÛHä ê<ëπsXÖ ‘·‘‡· + j·TTø√Ô $X‚w‘ü '·
~«rj·T dü|eÔü TkÕúq dæ‘ú y· ê bÕ|üU#Ò s· ê' ˆˆ 12 ˆˆ
‘ê.<Ûäq(2), <ës¡(7) kÕúHê~Û|ü‘·T\T e÷s¡≈£î\T. yê]‘√ ø£\dæj·TTqï yês¡T
$X‚wüe÷s¡≈£î\T. ~«rj·T, dü|üÔeTkÕúqeTT\+<äTqï bÕ|üÁ>∑Vü≤eTT\T e÷s¡≈£î˝Ò.
düsπ «|æ#· <äXÊHê<∏ë' dü«C≤rj·T dü«uÛøÑ wÔÏ ßü
C≤‹πøuÛ´Ñ ' Á|üjT· #·Ã+¤ ‹ X¯óuÛ+Ñ yê |ü´X¯óuÛ+Ñ |ò\ü yéT ˆˆ 13 ˆˆ
‘ê. <äXÊHê<ÛäT\+<äs¡T ‘·eT ‘·eT <äX¯\˝À dü«C≤rj·T Á>∑Vü‰+‘·s¡›X¯\ uÛÑT≈£îÔ
\+<äTqT, C≤‘·≈£î\≈£î X¯óuÛÑ|òü\eTT>±ì, nX¯óuÛÑ|òü\eTT>±ì Ç#·TÃ#·T+<äTs¡T.
(Ç#·Ã≥ Á>∑+<∏äø£s¡Ô <äXÊHê<∏äT\+<äs¡T ‘êMTj·TuÀe⁄ X¯óuÛ≤X¯óuÛÑ|òü\eTT\qT
‘·eT‘·eT dü«uÛÑT≈£îÔ\+<äT≈£L&Ü Ç#ÓÃ<äs¡ì #Ó|æŒj·TTHêï&ÉT ø±ì`
q~ X‚jT· TÅsVZ¡ ‰ü dü‡sπ « <ä«<äXÊdüT dü«uÛøÑ wÔÏ ßü
X¯óuÛ≤X¯óuÛ|Ñ \üò + qè≤D≤e÷‘·àuÛ≤yêqT s¡÷|ü‘'·
‘ê. nì #Ó|Œü ã&çq ªª\|òTü T|üsêX¯]μμ XÀ¢øe£ TT˝À Á>∑V≤ü eTT\T ‘·eT‘·eT <äX\¯ ˝À
dü«uÛ≈Ñ î£ \Ô +<äT Ä‘·àuÛ≤yêqT s¡÷|üeTT˝…q’ X¯óuÛ≤X¯óuÛeÑ TT\T ˙j·Ts¡ì #Ó|Œü ã&ç+~. ªª
q~X‚j·TT' μμ nì *CŸ Á|üjÓ÷>∑eTT#˚‘· dü«\ŒeTT>± ˙j·T>∑\s¡qT uÛ≤eeTT ‘√#·T
#·Tqï~. nq>± dü«C≤rj·T Á>∑Vü‰+‘·s¡›X¯\j·T+<äT |üPs¡í|òü\eTTqT, dü«uÛÑT≈£îÔ\+<äT
<ä\Œ |òü\eTTqT >∑*–+‘·Ts¡ì uÛ≤eeTT.
wüùw- ˜ wüyº T˚ <äXÊHê<∏ë‘Y <ë«<äXy‚ ê dæ‘ú √ Á>∑V‰ü '
bÕ|” #˚<‹ä bÕ|ü' kÕ´‘Y X¯óuÛXÑ Ã‚ Hêï‹ kÂK´ø£è‘Y' ˆˆ 14 ˆˆ
‘ê. <äXÊHê<∏äTq≈£î Á‹ø£kÕúqeTT\>∑T 6,8,12 q+<äT+&ÉT Á>∑Vü≤eTT bÕ|æjÓÆT
q#√ n‹ bÕ|ü|\üò $T#·TÃq{Ïyº ê&É>T∑ qT. X¯óuÛTÑ &Óq’ #√ n‹ düTKø£sT¡ &ÉT e÷Á‘·eTTø±<äT.
(nq>± <äXH¯ ê<∏Tä ì <äXj ¯ T· +<äT Ä <äXÊHê<∏Tä \≈£î 6 ˝Òø£ 8 ˝Òø£ 12q+<äT+&ÉT
Á>∑Vü≤eTTjÓTTø£ÿ n+‘·s¡›X¯ e#·TÃq|ü&Ü Á>∑Vü≤eTT bÕ|æjÓÆTq#√ n+‘·s¡›X¯j·T+<äT
n‹bÕ|ü |ò\ü $T#·TÃqT. X¯óuÛTÑ &Óq’ #√ X¯óuÛeÑ TT ˙j·Tø£ $TÁX¯eT|ò\ü $T#·TÃqì uÛ≤$+#·
e˝…qT. (Ç#·Ã≥ HÓ’dü]Zø£ X¯óuÛÑbÕ|ü⁄\qT Á>∑Væ≤+#·e˝…qT.)
HÓd’ ]ü øZ £ X¯óuÛkÑ Õ«MT dü+ã+<Û√ uÛ≤e|ü⁄wæøº è£ ‘Y
ìdüsZ¡ bÕ|üd+ü ã+<Û'ä ø£\Œ‘˚ uÛ≤e Vü‰qj˚T ˆˆ 15 ˆˆ
‘ê. HÓd’ ]ü øZ £ X¯óuÛTÑ ì‘√ dü+u+<Û+ä uÛ≤eeTTq≈£î |ü⁄wæìº #·TÃqT. HÓd’ ]ü øZ £ bÕ|ü⁄ì‘√
dü+ã+<Ûä+ uÛ≤eeTTq≈£î Vü‰ì(ã\qwüºeTT) >∑÷s¡TÃqT.
øπ +Á<äø√Ddæ‹ú sê“¤e|ü‘˚ sê“¤edü´ eè<äj ∆ T˚
Vü‰qj˚T Á‹ø£e]Ô‘«· + dü+ã+<Û˚ |üPs¡«e‘·Œ\¤ yéT ˆˆ 16 ˆˆ
‘ê. uÛ≤yê~Û|ü‹øÏ πø+Á<ä,ø√DeTT\+<äT dæú‹j·TTqï#√ Ä uÛ≤eeTTqø£~ ã\
eè~∆ì#·TÃqT, Á‹ø£kÕúqeTT\+<äT dæú‹j·TTqï#√ Ä uÛ≤eeTTq≈£î Vü‰ì >∑÷s¡TÃqT.
(uÛ≤yê~Û|ü‹ jÓTTø£ÿ n{Ïº dæú‹e\H˚>±ø£) dü+ã+<ÛäeTTqT ã{Ïºj·TT |òü\eTT\qT Ä
$<ÛäeTT>±H˚ #Ó|üŒe˝…qT.
kÕs¡uÛÑ÷‘· $T<ä+ j·TdüTÔ XÀ¢ø£ c˛&ÉX¯ø£+ |üπsƒ‘Y

eTìw”D≤+ dü>√w”w˜ ßü <Óe’ »„' øÏ+qT eTVü≤´‹ ˆˆ 17 ˆˆ
‘ê. CÀ´‹XÊÙÅdÔü dü+u+<Ûeä T>∑T X¯óuÛ≤X¯óuÛ|Ñ \üò ìs¡÷|üDeTTq≈£î kÕs¡u÷ÑÛ ‘·eT>∑T
ì+<ä* |ü<äTHêiT XÀ¢ø£eTT\ HÓe&ÉT ø£+sƒ¡düúyÓTTqs¡TÃH√ Ä <Ó’eE„&ÉT $<ë«+düT\
>√wüß˜\+<äT yÓ÷Vü≤eTT C…+<äTHê ˆ
(#Ó+<ä&Éì Á>∑Væ≤+#·e˝…qT. nq>± á Á>∑+<∏äeTTqT |ü]ƒ+#·Tyê&ÉT $<ä«‘·‡uÛÑ
\+<äT bıs¡bÕ≥T≈£î eX¯ó&ÉT>±ø£ ìsê|ò÷ü ≥eTT>± Á|üd+ü –+#·>\∑ &Éì ø£$ |ò\ü ÁX¯ó‹
#Ó|ü #·T+&ÓqT.)
Ç≥T¢, l uÛÑ>∑yêqàVü≤]¸ s¡eTDTì ø£+‘˚yêdæj·TT

yêdæwü˜ qs¡dæ+Vü≤XÊÅdæÔøÏ |ü⁄Á‘·T&ÉTqT n>∑T
ø±e´ø£+sƒ¡ >∑D|ü‹eTTì ø£è‘·yÓTÆq
ªªc˛&ÉX¯ XÀ¢øÏμ j·TqT Á>∑+<∏äeTT
düe÷|üeÔ TT.

Hora Nirnaya Sangraham (Recovered)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hora Nirnaya Sangraham (Recovered)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

opopopopopopopopopopopop

|ü+&ç‘T· &ÉT, CÀ´‹wüß´&ÉT, eT]j·TT Ä<Ûë´‹àø£ y˚‘Ô· , eT+Á‘·y‘˚ ,Ô· ‘·|dü «æ ,

ø£ﬁ≤´D+ ø£•Ã<äkÕàø£+ ø£s√‘·T CÀ´‹cÕ+ |ü‹ˆ

kÕúqeTT X¯Á‘·TkÕúqeTT kÕúqeTT X¯Á‘·TkÕúqeTT

l|ü‹ wü¸&«ç <Û+ä Ms¡´+ dü+C≤„]ùwº esêVü≤‘·'ˆ

ø√D uÛÀ>∑|‹ü ' ø√D Á‹πø<√“¤>∑ Á|üre|ü'

\>∑ïHê<∏ë düTVü≤è‘˚«q <Ís¡“˝≤´<ä|æ ‘·<•›ä ˆ

y˚Twüd´ü dü÷s√´Jyês¡ #·+Á<ëkÂ‡] dæ‘Í ãT<Û'ä

\>∑ïsê• n‹X¯óuÛÑT\T X¯óuÛÑT\T bÕ|ü⁄\T n‹bÕ|ü⁄\T

>∑eTìø£` yÓTT<ä{Ï es¡Tdü˝À y˚TcÕ~>± #Ó|Œü ã&çq n‹X¯óuÛTÑ \T s¬ +&ÉTe es¡Tdü˝À

4. dü+u+<Ûä, dæú‹ $#ês¡D≤<Ûë´j·TeTT

|òü˝Ò ‘·yÓ÷Á>∑Vü≤Ö kÕ´‘ê+ dü+ã<ä∆ Á>∑Vü≤ düìïuÛÖ

XÀ¢ø£eTT˝À n‹bÕ|æøÏ bÕ|ü X¯óuÛÑT\ dü+jÓ÷>∑eTT #Ó|ü#·THêïs¡T.)

dü«j·T+ \>±ï]|ü‘j · T· dü<Ô ë∏ \>±ï] dü+dæ‘ú ê'

nÁ‘ê‹ X¯óuÛ‘Ñ '· ÁX‚wü̃ eTwüyº T˚ X¯+ Á|ü#ø· ‘å£ ˚

lÁ|ü<ë' dü«<äXÊø±˝Ò e´j˚TXÀ ˝≤uÛHÑ êj·Tø£'

n<Ûë´j˚T j·TÁ‘· j·÷Á‘êdæàHêïeT˙ X¯óuÛbÑ Õ|üj÷Ó '

Äs¡+Á<Ûëj·÷X‚w¢ ü <√c˛ <Ûsä à¡ ø£sêà~Û Hêj·Tøö'

(ø±e´ø£+sƒ¡ lyêdæwü˜ >∑D|ü‹eTTì $s¡∫‘·+)

dü$‘ês¡+ qeTdüÿ è‘·´ düs«¡ UÒ#s· H¡ êj·Tø£yTé

ndüÔ ‘·Hêï<∏ä ‘·Å<ä›wüº è ‘·<äT´ø£Ô uÛÑè>∑TC≤<äj·T'

(~«rj·TeTj·T÷KyÓTqÆ ø£ﬁÁ¯ ‘·u≤Û eeTT)

|ü⁄Á‘·kÕúq>∑‘˚ o‘·sX¡ Öà |üPs¡í ã˝≤ì«‘˚

‘ê. |ü⁄Á‘·sê•j·T+<äT, ˝Ò<ë |ü⁄Á‘· kÕúHê~Û|‹ü j·TT+&ÉT sê•j·T+<äT, ˝Ò<ë Ä

‘·èrj·TeTj·T÷KyÓTqÆ |ü⁄Á‘·u≤Û eeTT

Ç≥T¢ luÛ>Ñ y∑ êHé s¡eTDeTVü≤]¸ ø£+‘˚yêdæjT· T

(ø±e´ø£+sƒ¡ lyêdæwü˜ >∑D|ü‹eTTì $s¡∫‘·+)

ÁbÕjÓ÷<˚ùV≤•‘·T' düKT´' <äXÊ X¯óuÛ|Ñ \üò Á|ü<ë

kÕs¡uÛÑ÷‘· $T<ä+ j·TdüTÔ XÀ¢ø£ c˛&ÉX¯ø£+ |üπsƒ‘Y

Ç≥T¢, l uÛÑ>∑yêqàVü≤]¸ s¡eTDTì ø£+‘˚yêdæj·TT

You might also like