' 5 · ! 0 ! 2 ! 0 !

$ 2 % 3
8QR\Q
S_^U\\_c
TU\Q\S_X_\
8QR\Q
S_^U\\_c
TU\ Q\S_X_\
'5·!0!2!0!$2%3

>ÌiÀˆ>Ê i>LœÀ>`œÊ i˜Ê Vœ>LœÀ>Vˆ˜Ê Vœ˜Ê

 -Ê ­
ÜVˆ>Vˆ˜Ê `iÊ /jV˜ˆVœÃÊ «>À>Ê iÊ
iÃ>ÀÀœœÊ`iÊ*Àœ}À>“>ÃÊ-œVˆ>iî
© Gobierno de La Rioja

Autores 1º Edición : Carmen Arbex, Remedios Comas, Juan del Pozo Irribarría y
Cristina Nuez Vicente,
2003

Autores Revisión 3º Edición: Juan del Pozo Irribarría y Ana P. González Izquierdo
2011

Reservados todos los derechos. No está permitida la reproducción total o parcial de

esta obra tratamiento o transmisión por cualquier medio o método sin autorización
expresa de los autores.

Edita: Gobierno de La Rioja

Logroño, 2011 (3ª Edición)

Impresión: Quintana Industrias Gráficas

ISBN: 84-8125-221-2
Depósito Legal: LR-469-2003

IMPRESO EN ESPAÑA - PRINTED IN SPAIN

 ).42/$5##)¼.

1˜œÊ `iÊ œÃÊ «ÀœLi“>ÃÊ µÕiÊ “?ÃÊ ˆ˜µÕˆiÌ>˜Ê >Ê >Ê ÃœVˆi`>`Ê >VÌÕ>]Ê
iÃÊiÊÀi>Vˆœ˜>`œÊVœ˜ÊiÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œÊi˜Ê>Ê«œL>Vˆ˜Ê“?ÃÊ
œÛi˜]Ê«>˜Ìi>˜`œÊ>ʏ>ÃÊv>“ˆˆ>ÃÊÃiÀˆ>ÃÊ«ÀiœVÕ«>Vˆœ˜iÃÊÞÊ`Õ`>ÃÊi˜Ê
̜À˜œÊ>ʵÕjʅ>ViÀÊÞÊV“œÊ>VÌÕ>ÀÊvÀi˜ÌiÊ>ÊiÃÌiÊÌi“>°Ê

˜Ê iviV̜]Ê ˜œÊ iÃÊ iÝÌÀ>šœÊ i˜Vœ˜ÌÀ>ÀÊ >Ê «>`ÀiÃÊ ÞÊ “>`ÀiÃÊ

`iÜÀˆi˜Ì>`œÃ]ʈ˜VÕÜʫiÀ«iœÃÊi˜ÊœV>Ȝ˜iÃ]ÊȘÊÃ>LiÀʵÕjÊ`iVˆÀÊ
˜ˆÊV“œÊÀi>VVˆœ˜>ÀÊ>˜ÌiÊÈÌÕ>Vˆœ˜iÃÊVœ“œÊ>ʏi}>`>Ê>ÊV>Ã>Ê`iÊ
…ˆœÊVœ˜Êiۈ`i˜ÌiÃÊÈ}˜œÃÊ`iÊi“LÀˆ>}ÕiâÊ>Ê>Ì>ÃʅœÀ>ÃÊ`iʏ>ʘœV…i]Ê
>˜Ìiʏ>ÊÜëiV…>Ê`iʵÕiÊ«Õi`>Ê>LÕÃ>ÀÊVœ˜ÊiÊ>Vœ…œÊVÕ>˜`œÊÃ>iÊ
>Ê`ˆÛiÀ̈ÀÃi]ÊiÊ`iÃVœ˜œViÀÊVœ˜ÊµÕˆj˜ÊÛ>ÊÞʵÕjÊiÃʏœÊµÕiʅ>ViÊ«œÀÊ
>ÃʘœV…iÃÊvÕiÀ>Ê`iÊV>Ã>]ÊiÌV°Ê

œÃÊ «ÀœviȜ˜>iÃÊ µÕiÊ ÌÀ>L>>“œÃÊ i˜Ê iÃ̜ÃÊ Ìi“>ÃÊ `iÃ`iÊ …>ViÊ

>šœÃ]ÊÃ>Li“œÃʵÕiÊ>LœÀ`>ÀÊiÃÌ>ÃÊÈÌÕ>Vˆœ˜iÃʘœÊiÃÊv?VˆÊÞʵÕi]ʏ>Ê
“>ޜÀ‰>Ê`iʏ>ÃÊÛiViÃ]ʏ>Êv>“ˆˆ>ʘœÊÃ>LiÊ>ʵՈj˜ÊÀiVÕÀÀˆÀÊ«>À>ʵÕiÊ
iʜÀˆi˜ÌiÊ>ViÀV>Ê`iʵÕjʅ>ViÀÊÞÊV“œÊ>VÌÕ>À°Ê

*œÀÊ iÃÌ>Ê À>❘]Ê `iÃ`iÊ …>ViÊ Õ˜œÃÊ >šœÃ]Ê ÃiÊ iÃÌ?Ê >«œÃÌ>˜`œÊ
ÃiÀˆ>“i˜ÌiÊ«œÀʏ>Ê*ÀiÛi˜Vˆ˜]ÊVœ˜Ûi˜Vˆ`œÃÊ`iʵÕiʏ>ʓiœÀʓ>˜iÀ>Ê
`iÊ>LœÀ`>ÀÊiÃÌ>Ê«ÀœLi“?̈V>ÊiÃÊ«Ài«>À>ÀÊ>ʏœÃʍÛi˜iÃÊ«>À>ʵÕi]Ê
>Vi«Ì>˜`œÊµÕiÊiÊ>Vœ…œÊiÃÌ?Ê«ÀiÃi˜ÌiÊi˜Ê˜ÕiÃÌÀ>ÊÜVˆi`>`ÊÞʵÕiÊ
«ÀœL>Li“i˜ÌiÊ Û>˜Ê >Ê «ÀœL>Àœ]Ê Ãi«>˜Ê Vœ“œÊ ˜œÊ i}>ÀÊ >Ê Ài>ˆâ>ÀÊ
Vœ˜ÃՓœÃÊ«ÀœLi“?̈VœÃÊ>˜Ìiʏ>ÃÊ«ÀiȜ˜iÃÊ`iʏœÃÊ>“ˆ}œÃÊÞɜÊ`iÊ
>Ê «ÕLˆVˆ`>`Ê µÕi]Ê Vœ˜Ê ÃÕÃÊ “i˜Ã>iÃÊ «iÀÃÕ>ÈۜÃ]Ê «Õi`i˜Ê œ}À>ÀÊ
Ãi`ÕVˆÀiÃÊÞʅ>ViÀiÃÊVÀiiÀʵÕiÊVœ˜ÊiÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œÊÃiÊÛ>˜Ê
>Ê`ˆÛiÀ̈Àʓ?Ã]ÊÛ>˜Ê>ÊiÛ>`ˆÀÃiÊ`iÊÃÕÃÊ«ÀœLi“>ÃʜÊ>ÊÀi>Vˆœ˜>ÀÃiÊ
“iœÀÊVœ˜ÊœÃÊ`i“?ð

).42/$5##)¼. #
 ˜Ê˜ÕiÃÌÀœÊ«>‰ÃÊÃiʅ>˜Ê«ÕiÃ̜Êi˜Ê“>ÀV…>Ê`ˆviÀi˜ÌiÃÊ*Àœ}À>“>ÃÊ
`iÊ *ÀiÛi˜Vˆ˜]Ê Ìi˜ˆi˜`œÊ ̜`œÃÊ i˜Ê Vœ“Ö˜Ê >Ê >«ÕiÃÌ>Ê «œÀÊ
`iÃ>ÀÀœ>ÀÊ >VVˆœ˜iÃÊ `ˆÀˆ}ˆ`>ÃÊ >Ê «œÌi˜Vˆ>ÀÊ œÃÊ ÀiVÕÀÜÃÊ
«iÀܘ>iÃÊ`iʏœÃʍÛi˜iÃÊ­ÃÕÃÊV>«>Vˆ`>`iÃÊ«>À>ÊÃiÀÊ>Õ̝˜œ“œÃ]Ê
«>À>ÊVœ˜ÌÀœ>ÀÊÃÕÃʈ“«ÕÃœÃ]Ê«>À>Ê̜“>ÀÊ`iVˆÃˆœ˜iÃ]ÊiÌV°®]ÊÞ>ʵÕiÊÃiÊ
ÌÀ>Ì>Ê`iʏœÃʓiœÀiÃʺ«ÀœÌiV̜ÀiûʵÕiÊ«Õi`i˜Ê`ˆÃ«œ˜iÀÊvÀi˜ÌiÊ>ʏ>Ê
«Àiȝ˜Ê`iÊ>“Lˆi˜ÌiÊ«>À>ÊiÊVœ˜ÃՓœ°

ÃÌiÊ «>˜Ìi>“ˆi˜ÌœÊ …>Ê iÛ>`œÊ `ˆÀiVÌ>“i˜ÌiÊ >Ê Vœ˜Ãˆ`iÀ>ÀÊ >Ê

`ÕV>Vˆ˜Ê Vœ“œÊ >Ê “iœÀÊ iÃÌÀ>Ìi}ˆ>Ê ÞÊ «>À>Ê iœÊ ˆ“«ˆV>ÀÊ i˜Ê iÃÌ>Ê
Ì>Ài>Ê>ʏœÃÊ?“LˆÌœÃʵÕiʓ>ޜÀʈ˜yÕi˜Vˆ>Ê̈i˜i˜Ê«œÀʏ>ʏ>LœÀʵÕiÊ
`iÃi“«iš>˜°Ê œÃÊiÃÌ>“œÃÊÀiwÀˆi˜`œ]ʜLۈ>“i˜Ìi]Ê>ʏ>Ê>“ˆˆ>ÊÞÊ
>Ê ÃVÕi>°

Ê*>«iÊ`iʏ>Ê>“ˆˆ>ÊiÃÊV>ÛiÊÞÊÀiÃՏÌ>Ê՘Ê`iLiÀʈ˜iÝVÕÃ>LiÊ«œÀÊ
«>ÀÌiÊ`iʏœÃÊÌjV˜ˆVœÃÊ>«œÞ>À>Êi˜ÊÃÕʏ>LœÀ°Ê Ã̜ÊiÃ]Ê«ÀiVˆÃ>“i˜Ìi]Ê
œÊ µÕiÊ «ÀiÌi˜`i“œÃÊ Vœ˜Ê iÃÌiÊ “>ÌiÀˆ>]Ê œvÀiVˆi˜`œÊ >Ê ˆ˜vœÀ“>Vˆ˜Ê
“‰˜ˆ“>ʘiViÃ>Àˆ>ʵÕiʏœÃÊ«>`ÀiÃÊ`iLi˜ÊÃ>LiÀÊ«>À>ÊÌi˜iÀÊ՘>ʈ`i>Ê
`iʏœÊµÕiÊÃÕÃʅˆœÃÊiÃÌ?˜Êۈۈi˜`œÊi˜Ê>ÊV>i]ÊÃÕÃÊ«ÀiœVÕ«>Vˆœ˜iÃÊiÊ
ˆ˜µÕˆiÌÕ`iÃ]ʏœÊµÕiÊLÕÃV>˜Êi˜Ê>ʘœV…i]Ê«œÀµÕjÊLiLi˜]ÊiÌV°]ÊÞ>ʵÕiÊ
ݏœÊ՘ÊVœ˜œVˆ“ˆi˜ÌœÊÀi>ˆÃÌ>ÊÞʜLïۜÊ`iÊÃÕʓ՘`œÊÞÊÃÕÊÀi>ˆ`>`Ê
˜œÃÊÛ>Ê>Ê«iÀ“ˆÌˆÀÊVœ“«Ài˜`iÀiÃ]Ê>«ÀœÝˆ“>À˜œÃʓ?ÃÊ>ÊiœÃÊÞÊ`iÃ`iÊ
iÃ>ÊViÀV>˜‰>Êv>VˆˆÌ>ÀiÃÊ>ÞÕ`>°Ê

*œÀʜÌÀœÊ>`œ]Ê«i˜Ã>“œÃʵÕiÊiÃÌiʓ>ÌiÀˆ>ÊµÕi`>À‰>ʈ˜Vœ“«i̜ÊÈÊ
˜œÊˆ˜VÕÞjÀ>“œÃÊ>}՘>ÃÊ*>ÕÌ>ÃÊÞÊ,iVœ“i˜`>Vˆœ˜iÃÊ
œ˜VÀiÌ>ÃÊ`iÊ

VÌÕ>Vˆ˜Ê«>À>ʏœ}À>ÀʵÕiʏ>Êv>“ˆˆ>ÊÃi>Ê՘Êië>VˆœÊµÕiʜvÀiâV>Ê
>«œÞœÊ ÞÊ Ãi}ÕÀˆ`>`Ê >Ê œÃÊ …ˆœÃÊ ÞÊ Vœ˜Ãi}ՈÀÊ µÕiÊ «Õi`>Ê ÌÀ>Ì>ÀÊ `iÊ
vœÀ“>Ê>`iVÕ>`>ʏ>ÃÊ`ˆwVՏÌ>`iÃÊÞʏœÃÊ«ÀœLi“>ÃʵÕiÊ«Õi`>˜ÊÃÕÀ}ˆÀÊ
i˜Ê ̜À˜œÊ >Ê Vœ˜ÃՓœÊ `iÊ >Vœ…œ]Ê i˜Ê `iw˜ˆÌˆÛ>Ê «>À>Ê œ}À>ÀÊ µÕiÊ >Ê
v>“ˆˆ>ÊÃi>Ê՘Êië>VˆœÊV>ÀœÊ`iÊ«ÀiÛi˜Vˆ˜°

$ 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
-ˆÊi݈ÃÌiÊ>}Ոi˜ÊµÕiÊÌi˜}>ÊiÊ“>ޜÀʈ˜ÌiÀjÃÊi˜ÊµÕiʏœÃÊ>`œiÃVi˜ÌiÃÊ
Ãi«>˜Ê “>˜i>ÀÃiÊ `iÊ vœÀ“>Ê >Õ̝˜œ“>Ê ÞÊ «Õi`>˜Ê >vÀœ˜Ì>ÀÊ Vœ˜Ê
iwV>Vˆ>ʏ>ÃÊ«ÀiȜ˜iÃÊ`iÊ“i`ˆœÊ«>À>ÊiÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œ]ÊiÃÌ>Ê
iÃÊȘÊ`Õ`>Ê>}՘>ʏ>Ê«Àœ«ˆ>Êv>“ˆˆ>]Êië>VˆœÊ`œ˜`iʏœÃʅˆœÃÊÃiÊ
`iÃ>ÀÀœ>˜]ÊÃiÊi`ÕV>˜]ʺÃiÊ«Ài«>À>˜Ê«>À>ÊۈۈÀ»°

œ“œÊˆÀi“œÃÊۈi˜`œÊ>ʏœÊ>À}œÊ`iÊiÃÌiʓ>ÌiÀˆ>]Ê̜`œÃʏœÃʍÛi˜iÃÊ
̈i˜i˜Êi˜ÊÃÕÊV>À?VÌiÀ]Êi˜ÊÃÕÊ«iÀܘ>ˆ`>`]Êi˜ÊÃÕÊiÃ̈œÊ`iÊۈ`>ÊÞÊi˜Ê
ÃÕÊi˜ÌœÀ˜œ]Ê>}՘œÃÊ>ëiV̜ÃʜÊV>À>VÌiÀ‰Ã̈V>ÃʵÕiÊ«œ`À‰>“œÃÊ`iw˜ˆÀÊ
Vœ“œÊ º`iÊ ÀˆiÃ}œ»]Ê «iÀœÊ Ì>“Lˆj˜Ê œÌÀœÃ]Ê µÕiÊ Ãœ˜Ê Ì>˜Ê ˆ“«œÀÌ>˜ÌiÃÊ
Vœ“œÊœÃÊ«Àˆ“iÀœÃ]ʵÕiÊܘʺ`iÊ«ÀœÌiVVˆ˜»°ÊœÊµÕiÊÌi˜i“œÃʵÕiÊ
Vœ˜Ãi}ՈÀÊiÃÊ«ÀiVˆÃ>“i˜ÌiÊÀi`ÕVˆÀʜÊi“«iµÕišiViÀÊ>Ê“?݈“œÊœÃÊ
ÀˆiÃ}œÃÊ ÞÊ Ãˆ˜Ê i“L>À}œÊ `iÃVÕLÀˆÀ]Ê ºÃ>V>ÀÊ >Ê yœÌi»Ê ÞÉœÊ vœÀÌ>iViÀ]Ê
Ì>“Lˆj˜ÊœÊ“?ÃÊ«œÃˆLi]ʏœÃÊ`iÊ«ÀœÌiVVˆ˜°Ê

iÊiÃÌiʓœ`œ]ÊiÊÛiÀ`>`iÀœÊÀi̜Ê`iʏœÃÊ«>`ÀiÃÊiÃÊ>˜ÌˆVˆ«>ÀÃi]ʺˆÀÊ
«œÀÊ`i>˜Ìi»Ê`iʏ>Ê>«>ÀˆVˆ˜Ê`iʏœÃÊ«ÀœLi“>ÃÊi˜ÊÃÕÃʅˆœÃ]ÊÀi`ÕVˆÀÊ
œÃÊÀˆiÃ}œÃÊ«>À>ʵÕiʘœÊ>«>ÀiâV>˜ÊÞ]Êi˜ÊV>ÜÊ`iÊÃÕÀ}ˆÀ]Ê܏ÕVˆœ˜>ÀœÃÊ
œÊ>˜ÌiÃÊ«œÃˆLiÊ«>À>ʵÕiʘœÊÛ>Þ>˜Ê>ʓ?Ã]ÊVœ˜ÛˆÀ̈j˜`œÃiÊ`iÊiÃÌ>Ê
“>˜iÀ>ʏ>Êv>“ˆˆ>Êi˜Ê՘Ê>ÕÌj˜ÌˆVœÊië>VˆœÊ`iÊ«ÀiÛi˜Vˆ˜°Ê
ÞÕ`>ÀÊ
>Ê >Ê v>“ˆˆ>Ê i˜Ê iÃÌ>Ê Ì>Ài>]Ê iÃÊ >Ê œÊ µÕiÊ ˜œÃÊ Û>“œÃÊ >Ê `i`ˆV>ÀÊ i˜Ê
œÃÊ >«>ÀÌ>`œÃÊ Ãˆ}Ոi˜ÌiÃ]Ê ˆ˜Ìi˜Ì>˜`œÊ œvÀiViÀÊ >Ê œÃÊ «>`ÀiÃÊ «>ÕÌ>ÃÊ
Vœ˜VÀiÌ>ÃÊ `iÊ >VÌÕ>Vˆ˜Ê «>À>Ê œ}À>ÀÊ VÀi>ÀÊ Õ˜Ê ºVˆ“>Ê v>ۜÀ>LiÊ `iÊ
«ÀiÛi˜Vˆ˜»ÊVœ˜ÊÃÕÃʅˆœÃ°

z!15)³.3%$)2)'%%,-!4%2)!,
ÃÌiʓ>ÌiÀˆ>ÊÃiÊ`ˆÀˆ}iÊ>ʏ>ÃÊv>“ˆˆ>Ãʈ˜ÌiÀiÃ>`>ÃÊi˜Ê>«Ài˜`iÀÊ«>ÕÌ>ÃÊ
Vœ˜VÀiÌ>ÃÊ`iÊ>VÌÕ>Vˆ˜ÊVœ˜ÊÃÕÃʅˆœÃÊÞÊiÃÌ?Ê>LˆiÀ̜Ê>Ê̜`>Ãʏ>ÃÊ
i`>`iÃ]Ê>՘µÕiÊiÃÌ?ÊiëiVˆ>“i˜ÌiÊ`ˆÀˆ}ˆ`œÊ>Ê«>`ÀiÃÊVœ˜Ê…ˆœÃ

).42/$5##)¼. %
 >Ê«>À̈ÀÊ`iÊ£äÊ>šœÃ]Ê`iÊvœÀ“>ʵÕiÊÃiÊv>VˆˆÌiÊÃÕÊÌ>Ài>Êi`ÕV>̈Û>ÊÞÊ
>ÊÌÀ>ÛjÃÊ`iÊi>]ÊÃiÊVœ˜ÛˆiÀÌ>˜Êi˜Ê>ÕÌj˜ÌˆVœÃÊ>}i˜ÌiÃÊ`iÊ«ÀiÛi˜Vˆ˜Ê
«>À>ÊiÊVœ˜ÃՓœÊ>LÕÈۜÊ`iÊ>Vœ…œ°

Ãʈ“«œÀÌ>˜Ìiʏ>Ê>˜ÌˆVˆ«>Vˆ˜]Ê>VÌÕ>ÀÊVÕ>˜ÌœÊ>˜ÌiÃ]ÊÞ>ʵÕiÊ>՘µÕiÊ
œÃʅˆœÃÊ>֘ʘœÊ…>Þ>˜ÊVœ“i˜â>`œÊ>ÊLiLiÀ]Êi˜ÊiÃÌ>ÃÊi`>`iÃÊÞ>Ê
iÃÌ?˜ÊL>œÊ>Ê«Àiȝ˜Ê`iÊ>“Lˆi˜ÌiÊÞÊ`iÊi˜ÌœÀ˜œÊ«>À>ÊVœ“i˜â>ÀÊ>Ê
…>ViÀœ°

z$%15³42!4!%,-!4%2)!,

Ê “>ÌiÀˆ>Ê iÃÌ?Ê `ˆÛˆ`ˆ`œÊ i˜Ê Vˆ˜VœÊ /i“>ÃÊ ?ÈVœÃÊ µÕiÊ Ài뜘`i˜Ê

>Ê >ÃÊ ˆ˜µÕˆiÌÕ`iÃÊ µÕiÊ œÃÊ «>`ÀiÃɓ>`ÀiÃÊ “>˜ˆwiÃÌ>˜Ê Vœ˜Ê “?ÃÊ
vÀiVÕi˜Vˆ>Ê>ʏ>ʅœÀ>Ê`iÊi˜vÀi˜Ì>ÀÃiÊ>ÊÕÜÊ`iÊ>Vœ…œÊ«œÀÊ«>ÀÌiÊ`iÊ
œÃʅˆœÃ°Ê

Ã̜ÃÊ Ìi“>ÃÊ Vœ˜Ã̈ÌÕÞi˜Ê œÃÊ º*ˆ>ÀiÃÊ L?ÈVœÃ»Ê i˜Ê œÃÊ µÕiÊ …>Ê `iÊ
>«œÞ>ÀÃiÊ >Ê >VÌÕ>Vˆ˜Ê `iÊ œÃÊ «>`ÀiÃÊ i˜Ê iÃÌ>Ê Ì>Ài>Ê i`ÕV>̈Û>]Ê iÃÊ
`iVˆÀ]Ê >«œÞ>ÀÊ >Ê ÃÕÃÊ …ˆœÃÊ >Ê Ã>LiÀÊ i˜vÀi˜Ì>ÀÊ >`iVÕ>`>“i˜ÌiÊ Õ˜Ê
«œÃˆLiÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œ°Ê

Ã̜Ãʺ*ˆ>ÀiÃÊL?ÈVœÃ»Ê`iÊ>VÌÕ>Vˆ˜ÊܘʏœÃÊÈ}Ոi˜ÌiÃ\

£ 4RATARELTEMADELALCOHOL
1˜œÊ`iʏœÃÊ«ˆ>ÀiÃÊV>ÛiÃÊ`iʏ>Ê«ÀiÛi˜Vˆ˜ÊiÃÊÌÀ>˜Ã“ˆÌˆÀÊ>ʏœÃʅˆœÃÊ
՘>ʈ˜vœÀ“>Vˆ˜ÊV>À>ÊÞʜLïÛ>ÊÀiëiV̜Ê>ʏœÃÊiviV̜ÃʵÕiÊ«Àœ`ÕViÊ
ÞÊ VÕ?iÃÊ Ãœ˜Ê >ÃÊ Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>ÃÊ `iÊ >LÕÃœÊ `iÊ iÃÌ>Ê ÃÕÃÌ>˜Vˆ>]Ê
ˆ˜Ìi˜Ì>˜`œÊ `iӜ˜Ì>ÀÊ >}՘>ÃÊ ˆ`i>ÃÊ iÀÀ˜i>ÃÊ µÕiÊ ÃœÊ >ÞÕ`>˜Ê >Ê
Vœ˜v՘`ˆÀÊ>ʏœÃʍÛi˜iÃÊÞʏiÃÊ«Ài`ˆÃ«œ˜i˜Ê>ÊVœ“«œÀÌ>ÀÃiÊ`iÊ՘>

& 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 vœÀ“>Ê ˆ˜>`iVÕ>`>]Ê >Ê ÛiViÃÊ ˆ˜VÕÃœÊ «iˆ}ÀœÃ>]Ê >ÃՓˆi˜`œÊ ÀˆiÃ}œÃÊ
ˆ˜˜iViÃ>ÀˆœÃ]Ê>Ê«>À̈ÀÊ`iÊ`iÌiÀ“ˆ˜>`>ÃÊVÀii˜Vˆ>ÃÊiÀÀ˜i>ðÊ

*œÀÊiœ]ʏœÃÊ«>`ÀiÃʅ>˜Ê`iÊÌi˜iÀÊ՘>ʈ˜vœÀ“>Vˆ˜ÊL?ÈV>]ÊV>À>ÊÞÊ
œLïÛ>ÊÜLÀiÊiÊ>Vœ…œ°

Ó %DUCARPARAELOCIO
œÞÊi˜Ê`‰>]Ê>ÉʏœÊVœ˜ÃÌ>Ì>˜ÊœÃÊ֏̈“œÃÊiÃÌÕ`ˆœÃÊÜLÀiÊiÊVœ˜ÃՓœÊ
`iÊ>Vœ…œÊ`iʏœÃʍÛi˜iÃ]ÊÃiÊ̜“>ÊiÃÌ>ÊÃÕÃÌ>˜Vˆ>Êi˜ÊœÃʓœ“i˜ÌœÃÊ
`iʜVˆœÊÞÊ̈i“«œÊˆLÀi]ʵÕiÊ«>À>ʏœÃʍÛi˜iÃÊiÃÊiÊw˜Ê`iÊÃi“>˜>°Ê
Ê Vœ˜ÃՓœÊ `iÊ >Vœ…œÊ >Ê `ˆ>ÀˆœÊ iÃÊ “ÕÞÊ Ài`ÕVˆ`œ]Ê «œÀÊ œÊ µÕiÊ
Ìi˜iÀÊ՘>Ãʈ`i>ÃÊ`iʏœÊµÕiÊiÃÌ?Ê«>Ã>˜`œÊVœ˜ÊiÊœVˆœÊ`iÊÃÕÃʅˆœÃÊ
ÞÊ >Ê >ÜVˆ>Vˆ˜Ê i˜ÌÀiÊ Ã>ˆÀÊ rÊ `ˆÛiÀȝ˜Ê rÊ Vœ˜ÃՓœÊ `iÊ >Vœ…œ]Ê iÃÊ
v՘`>“i˜Ì>°Ê

*œÀÊ iœ]Ê œÃÊ «>`ÀiÃÊ >`i“?ÃÊ `iÊ Vœ˜œViÀÊ iÃÌ>Ê Ài>ˆ`>`]Ê …>˜Ê
`iÊ `>ÀÊ «>ÕÌ>ÃÊ «>À>Ê µÕiÊ œVÕ«i˜Ê ÃÕÊ œVˆœÊ `iÊ Õ˜>Ê “>˜iÀ>Ê “?ÃÊ
i˜ÀˆµÕiVi`œÀ>°

Î $AREJEMPLO
œÃÊ «>`ÀiÃÊ …>˜Ê `iÊ Ìœ“>ÀÊ Vœ˜Vˆi˜Vˆ>Ê `iÊ µÕiÊ Ãœ˜Ê «iÀܘ>ÃÊ “ÕÞÊ
È}˜ˆwV>̈Û>ÃÊÞÊ`iÊÀiviÀi˜Vˆ>Ê«>À>ÊÃÕÃʅˆœÃÊÞʵÕiÊ«œÀʏœÊÌ>˜ÌœÊܘÊ
“œ`iœÃÊ>ʈ“ˆÌ>À°Ê Ã̜ÊÃÕ«œ˜iʵÕiʅ>˜Ê`iÊ«ÀiÃÌ>ÀʓÕV…>Ê>Ìi˜Vˆ˜Ê
>ʏœÃʓi˜Ã>iÃʵÕiÊÜLÀiÊiÊ>Vœ…œÊÃiÊÌÀ>˜Ã“ˆÌ>Êi˜Ê>Êv>“ˆˆ>]Ê>ÉÊ
Vœ“œÊ>Ê«Àœ«ˆœÊÕÜʵÕiÊ`iÊiÃÌ>ÊÃÕÃÌ>˜Vˆ>ʅ>}>˜Êi˜Ê«ÀiÃi˜Vˆ>Ê`iÊ
œÃÊ …ˆœÃ]Ê Vœ˜Ã̈ÌÕÞi˜`œÊ >“LœÃÊ >ëiV̜ÃÊ iÊ ÌiÀViÀœÊ `iÊ œÃÊ «ˆ>ÀiÃÊ
L?ÈVœÃÊ`iÊiÃÌiʓ>ÌiÀˆ>°

).42/$5##)¼. '
 { #OMUNICARSE
-œÊ Vœ˜Ê ՘>Ê LÕi˜>Ê Vœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜Ê «œ`i“œÃÊ >ÞÕ`>ÀÊ >Ê ˜ÕiÃÌÀœÃÊ
…ˆœÃÊi˜ÊÃÕÊ«ÀœViÜÊ`iʓ>`ÕÀ>Vˆ˜ÊÞÊ>«Ài˜`ˆâ>i°Ê

*œÀÊ iœ]Ê i˜Ê iÊ VÕ>ÀÌœÊ >«>ÀÌ>`œÊ ÃiÊ >˜>ˆâ>Ê iÊ Ìi“>Ê `iÊ >Ê
Vœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜Êi˜ÌÀiÊ«>`ÀiÃÊiʅˆœÃ]ÊÀiÃ>Ì>˜`œÊ>ʈ“«œÀÌ>˜Vˆ>ÊÌ>˜ÌœÊ
`iÊ Ã>LiÀÊ iÃVÕV…>ÀiÃ]Ê Vœ“œÊ `iÊ Ã>LiÀÊ ÌÀ>˜Ã“ˆÌˆÀiÃÊ >µÕiœÊ µÕiÊ
µÕiÀi“œÃʵÕiÊÃi«>˜]ÊÞ>ʵÕiʏ>ÊVœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜ÊiÃÊ՘ʫˆ>ÀÊL?ÈVœÊ
`iʏ>Êi`ÕV>Vˆ˜°

x %STABLECERLÓMITESYNORMAS
ÃÌ>LiViÀÊ ˜œÀ“>ÃÊ ÞÊ ‰“ˆÌiÃÊ i˜Ê >Ê v>“ˆˆ>Ê µÕiÊ ˜œÊ «Àœ`ÕâV>˜Ê
`ˆÃÌ>˜Vˆ>“ˆi˜ÌœÊi˜ÌÀiÊ«>`ÀiÃÊiʅˆœÃÊiÃÊv՘`>“i˜Ì>Ê«>À>Êv>ۜÀiViÀÊ
ÃÕÊ«ÀœViÜÊ`iÊ>`>«Ì>Vˆ˜Ê>ʏ>ÊÜVˆi`>`°

*œÀÊ֏̈“œ]ÊiÊ“>ÌiÀˆ>ÊÃiÊVœ“«i“i˜Ì>ÊVœ˜Ê՘Ê
˜iݜʵÕiÊVœ˜Ìˆi˜iÊ
՘>ÃÊ `ˆÀiVVˆœ˜iÃÊ `iÊ ˆ˜ÌiÀjÃÊ «>À>Ê œÃÊ «>`ÀiÃÊ i˜Ê V>ÃœÊ `iÊ µÕiÀiÀÊ
>“«ˆ>ÀÊ œÊ Vœ˜ÃՏÌ>ÀÊ >}Ö˜Ê >ëiVÌœÊ “?ÃÊ Vœ˜VÀiÌœÊ Ài>Vˆœ˜>`œÊ Vœ˜Ê
iÊ>Vœ…œ°

z#¼-/%34­/2'!.):!$/%,-!4%2)!,
>ÊiÃÌÀÕVÌÕÀ>Ê`iÊV>`>Ê՘œÊ`iʏœÃÊÌi“>ÃÊiÃʏ>ÊÈ}Ոi˜Ìi\Ê

£¨®Ê ˜ÌÀœ`ÕVVˆ˜Ê >Ê œÃÊ Ìi“>ÃÊ ÞÊ >Ê œÃÊ Vœ˜Ìi˜ˆ`œÃÊ Vœ“œÊ «Àˆ“iÀ>Ê
>«ÀœÝˆ“>Vˆ˜Ê>ʏ>ÊÀi>ˆ`>`Ê`iÊV>`>Ê՘œÊ`iÊiœÃ]Ê«>À̈i˜`œÊ`iʏœÊ
µÕiʘœÃÊVÕi˜Ì>˜ÊœÃʍÛi˜iÃÊÞʏœÃÊ«>`ÀiÃ]Ê`iʏœÊµÕiʜ«ˆ˜>˜ÊÞÊ`iÊ
V“œÊ>VÌÖ>˜Êi˜Ê̜À˜œÊ>ÊiÃÌ>ÊVÕiÃ̈˜]Ê>ÉÊVœ“œÊ`iÊVÕ>iÃÊܘÊÃÕÃÊ
«ÀiœVÕ«>Vˆœ˜iÃ]ʈ˜µÕˆiÌÕ`iÃÊÞÊ`Õ`>ð

( 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
Ó¨®Ê "Àˆi˜Ì>Vˆœ˜iÃÊ «>À>Ê œÃÊ «>`ÀiÃÊ ÃœLÀiÊ ·µÕjÊ …>ViÀÊ ÞÊ V“œÊ
>VÌÕ>À¶°Ê

Ψ®Ê i“«œÊiÝ«ˆV>̈ۜÊVœ“i˜Ì>`œÊi˜ÊiÊµÕiÊÃiÊÀiVœ}iʏ>ÃÊ«>ÕÌ>ÃÊ
`iÊ>VÌÕ>Vˆ˜Ê“?Ãʈ“«œÀÌ>˜Ìið

{¨®Ê
Õ>`ÀœÊÀiÃՓi˜ÊÀiÃ>Ì>˜`œÊ>Ãʈ`i>ÃÊV>ÛiÃʵÕiʏœÃÊ«>`ÀiÃʅ>˜Ê
`iÊÀiVœÀ`>À°

œÊ“?Ãʈ“«œÀÌ>˜ÌiÊiÃʵÕiÊV>`>Ê՘œÊ`iÊiÃ̜ÃÊ«ˆ>ÀiÃÊÃiʅ>ÊÌÀ>Ì>`œÊ
`iÊ՘>ÊvœÀ“>ÊÃi˜Vˆ>ÊÞÊ«À?V̈V>]Ê«>À>ʵÕiʏœÃÊ«>`ÀiÃÊi˜VÕi˜ÌÀi˜Ê
՘ʓ>ÌiÀˆ>ÊViÀV>˜œÊÞÊ>“i˜œ°Ê

-ˆÊ ÌiÊ ˆ˜µÕˆiÌ>Ê iÃÌiÊ Ìi“>]Ê Vœ˜Ê ̜`>Ê Ãi}ÕÀˆ`>`Ê µÕiÊ i˜Vœ˜ÌÀ>À?ÃÊ
ÀiëÕiÃÌ>ÃÊ `iÊ Ṏˆ`>`Ê «>À>Ê >VÌÕ>ÀÊ Vœ˜Ê œÃÊ …ˆœÃÊ `iÊ Õ˜>Ê vœÀ“>Ê
>`iVÕ>`>Ê>˜Ìiʏ>ÊÀi>ˆ`>`Ê`iÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œ°Ê/iÊ>˜ˆ“>“œÃÊ
>Ê iiÀÊ iÃÌiÊ “>ÌiÀˆ>Ê ÞÊ «ÀiÃÌ>ÀÊ >Ìi˜Vˆ˜Ê >Ê >}՘>ÃÊ «>ÕÌ>ÃÊ ÞÊ
œÀˆi˜Ì>Vˆœ˜iÃÊ µÕiÊ ÌiÊ >ÞÕ`>À?˜Ê >Ê >«œÞ>ÀÊ >Ê ÌÕÃÊ …ˆœÃÊ «>À>Ê µÕiÊ ˜œÊ
Ìi˜}>˜Ê«ÀœLi“>ÃÊVœ˜ÊiÊ>Vœ…œ°

).42/$5##)¼. )
 42!4!2%,4%-!$%,!,#/(/,

Ãʈ“«œÀÌ>˜ÌiʵÕiʏœÃÊ«>`ÀiÃÊ«Õi`>˜ÊœÀˆi˜Ì>ÀÊ>ʏœÃʍÛi˜iÃÊÜLÀiʏœÃÊ
ÀˆiÃ}œÃÊ`iÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œÊ«iÀœ]Ê>ÊÛiViÃ]ÊjÃ̜ÃʏœÃÊVœ˜Ãˆ`iÀ>˜Ê
«œVœÊ«Ài«>À>`œÃÊ«>À>ʅ>ViÀœ°ÊœÃʅˆœÃÊ`ˆVi˜\ʺµÕˆi˜Ê“iœÀʘœÃÊ
«Õi`iÊ ˆ˜vœÀ“>ÀÊ Ãœ˜Ê ˜ÕiÃÌÀœÃÊ «>`ÀiÃ]Ê iœÃÊ µÕˆiÀi˜Ê œÊ “iœÀÊ «>À>Ê
˜œÃœÌÀœÃ]Ê«iÀœÊ˜œÊÃ>Li˜]ʘœÊi˜Ìˆi˜`i˜]ʘœÊVœ˜œVi˜ÊÞʏ>ʓ>ޜÀ‰>Ê
`iʏ>ÃÊÛiViÃʘœÊÃ>Li˜ÊµÕjÊ`iVˆÀ˜œÃ»°Ê

/i˜iÀÊ Õ˜Ê Vœ˜œVˆ“ˆi˜ÌœÊ œLiÌˆÛœÊ ÃœLÀiÊ iÊ >Vœ…œÊ Û>Ê >Ê «iÀ“ˆÌˆÀÊ >Ê
œÃÊ«>`ÀiÃʺÃi˜ÌˆÀÃi»ÊÃi}ÕÀœÃÊ«>À>Ê«œ`iÀÊÌÀ>Ì>ÀÊiÃÌ>ÊVÕiÃ̈˜ÊVœ˜Ê
œÃÊ …ˆœÃÊ i˜Ê ÛiâÊ `iÊ iۈÌ>Àœ]Ê >Ã‰Ê Vœ“œÊ «>À>Ê «œ`iÀÊ œ}À>ÀÊ µÕiÊ œÃÊ
“i˜Ã>iÃʵÕiÊÌÀ>˜Ã“ˆÌ>˜ÊÃi>˜ÊV>ÀœÃÊÞʜLÌi˜}>˜Ê՘>ʈ˜vœÀ“>Vˆ˜Ê
>`iVÕ>`>°Ê

i}>`œÃÊ >Ê iÃÌiÊ «Õ˜ÌœÊ VÕ>µÕˆiÀÊ «>`ÀiÊ «Õi`iÊ «Ài}՘Ì>ÀÃi]Ê ·µÕjÊ

È}˜ˆwV>Ê iÃÌ>ÀÊ Lˆi˜Ê ˆ˜vœÀ“>`œÊ i˜Ê iÃÌiÊ Ìi“>¶Ê ·µÕjÊ VœÃ>ÃÊ `iLiÀ‰>Ê
Vœ˜œViÀÊ «>À>Ê «œ`iÀÊ …>L>ÀÊ Vœ˜Ê “ˆÃÊ …ˆœÃ¶Ê ·…>ÃÌ>Ê `˜`iÊ Ìi˜`À‰>Ê
µÕiÊ Ã>LiÀ¶Ê ·Ìi˜`À‰>Ê µÕiÊ iiÀÊ Õ˜Ê “>˜Õ>Ê ÜLÀiÊ iÊ >Vœ…œÊ «>À>Ê
…>ViÀ“iÊV>ÈÊ՘ÊiÝ«iÀ̜Êi˜ÊiÃÌ>ʓ>ÌiÀˆ>¶ÊÞÊ`Õ`>ÃÊ«œÀÊiÊiÃ̈œ°Ê

-ˆÊ ˜œÃÊ w>“œÃÊ Vœ˜Ê >Ìi˜Vˆ˜Ê i˜Ê iÃÌ>ÃÊ VÕiÃ̈œ˜iÃ]Ê œÊ µÕiÊ œÃÊ
«>`ÀiÃÊ ˜œÃÊ iÃÌ?˜Ê ÌÀ>˜Ã“ˆÌˆi˜`œÊ iÃÊ V“œÊ Û>œÀ>ÀÊ VÕ?Ê iÃÊ iÊ ˜ˆÛiÊ
`iÊ«Àœv՘`ˆâ>Vˆ˜Ê>ÊµÕiÊ̈i˜i˜ÊµÕiʏi}>À]Ê«>À>ÊÌÀ>Ì>ÀÊiÃÌiÊÌi“>Ê
Vœ˜Ê˜>ÌÕÀ>ˆ`>`ÊÞÊVœ˜ÊVˆiÀÌ>Ãʺ}>À>˜Ì‰>ûÊ`iÊÃi˜ÌˆÀÃiÊÃi}ÕÀœÃÊi˜Ê>Ê
ˆ˜vœÀ“>Vˆ˜ÊµÕiʏiÃÊ`>˜ÊÞÊÈÊiÃ̜ʏiÃÊÛ>Ê>Ê>ÞÕ`>ÀÊ>ÊÃiÀʓ?ÃÊ«ÀÕ`i˜ÌiÃÊ
>˜ÌiÊiÊ>Vœ…œÊÞÊÜ«iÃ>ÀʓiœÀʏœÃÊÀˆiÃ}œÃÊ`iÊÃÕÊVœ˜ÃՓœ°Ê

ÃÌœÊ iÃÊ “ÕÞÊ ˆ“«œÀÌ>˜Ìi]Ê Þ>Ê µÕiÊ Õ˜Ê }À>˜Ê ˜Ö“iÀœÊ `iÊ Ûi˜iÃÊ
Vœ˜ÃՓi˜Ê>Vœ…œÊÞʘœÊ«œ`i“œÃÊ`i>ÀÊ«>Ã>ÀÊ«œÀÊ>ÌœÊµÕi]ÊÃi}֘

42!4!2%,4%-!$%,!,#/(/, !#
 >ÃÊ֏̈“>Ãʈ˜ÛiÃ̈}>Vˆœ˜iÃÊi˜Ê˜ÕiÃÌÀœÊ«>‰Ã]ʏ>Êi`>`ʓi`ˆ>Ê`iʈ˜ˆVˆœÊ
i˜ÊiÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊiÃÌ>ÊÃÕÃÌ>˜Vˆ>ÊÃiÊÈÌÖ>Êi˜Ê̜À˜œÊ>ʏœÃÊ£Î]ÈÊ>šœÃÊÞÊ
i˜Ê̜À˜œÊ>ʏœÃÊ£ÈÊ>šœÃÊi˜Ê˜ÕiÃÌÀ>Ê
œ“Õ˜ˆ`>`Ê
Õ̝˜œ“>°

,iëiVÌœÊ >Ê iÃÌiÊ `>̜]Ê ÃÕLÀ>Þ>ÀÊ >Ê Vœ“«ÀœL>Vˆ˜Ê `iÊ µÕiÊ Õ˜Ê
>`œiÃVi˜ÌiʵÕiÊVœ“ˆi˜â>Ê>ÊLiLiÀÊ>Êi`>`iÃÊÌi“«À>˜>Ã]Ê̈i˜iÊ
VÕ>ÌÀœÊ ÛiViÃÊ “?ÃÊ «ÀœL>Lˆˆ`>`iÃÊ `iÊ >V>L>ÀÊ Ìi˜ˆi˜`œÊ «ÀœLi“>ÃÊ
Vœ˜Ê iÊ >Vœ…œ]Ê µÕiÊ œÌÀ>Ê «iÀܘ>Ê µÕiÊ Vœ“ˆi˜â>Ê >Ê LiLiÀÊ >Ê Õ˜>Ê
i`>`ʓ?ÃÊ>`ՏÌ>°Ê

*œÀʏœÊÌ>˜Ìœ]ÊVÕ>˜ÌœÊ“?ÃÊÌ>À`iÊi“«ˆiVi˜Ê>ÊLiLiÀ]ʓi˜œÀiÃÊÃiÀ?˜Ê>ÃÊ
«ÀœL>Lˆˆ`>`iÃÊ`iÊÌi˜iÀÊ«ÀœLi“>ÃÊÀi>Vˆœ˜>`œÃÊVœ˜ÊiÊ>Vœ…œ°Ê

˜Ê iÊ «œœÊ œ«ÕiÃÌœÊ ÃiÊ i˜VÕi˜ÌÀ>˜Ê >µÕiœÃÊ >`œiÃVi˜ÌiÃÊ µÕiÊ ˜œÊ

LiLi˜]ʘˆÊ̈i˜i˜Êˆ˜Ìi˜Vˆ˜Ê`iʅ>ViÀœ]Ê>Ê“i˜œÃÊ`iʓœ“i˜Ìœ°Ê
ÉʏœÊ
Vœ˜wÀ“>˜Ê>ÃÊ֏̈“>ÃÊi˜VÕiÃÌ>ÃʵÕiÊÃÕLÀ>Þ>˜ÊiÊ˜Ö“iÀœÊVÀiVˆi˜ÌiÊ`iÊ
Ûi˜iÃʵÕiÊÃiÊ`iV>À>˜Ê>LÃÌi“ˆœÃʜʵÕiÊLiLi˜Ê“œ`iÀ>`>“i˜Ìi°Ê

˜Ê iÃ̜ÃÊ V>ÜÃ]Ê Ì>“Lˆj˜Ê ˜œÃÊ ˆ˜ÌiÀiÃ>Ê Vœ˜œViÀÊ ÃÕÃÊ œ«ˆ˜ˆœ˜iÃÊ ÞÊ >ÃÊ

“œÌˆÛ>Vˆœ˜iÃÊ «>À>Ê iÊ ˜œ‡Vœ˜ÃՓœ]Ê `iÊ “>˜iÀ>Ê µÕiÊ ˜œÃÊ œvÀiâV>˜Ê
«ˆÃÌ>ÃÊ >ViÀV>Ê `iÊ µÕjÊ «œ`À‰>Ê …>ViÀÊ >Ê v>“ˆˆ>Ê «>À>Ê œÀˆi˜Ì>ÀÊ >Ê ÃÕÃÊ
…ˆœÃÊ>Ê̜“>ÀÊiÃÌ>Ê`iVˆÃˆ˜°Ê

˜ÊiÃÌiÊÃi˜Ìˆ`œ]ʏœÃʍÛi˜iÃʓ>˜ˆwiÃÌ>˜ÊVœ“œÊº“œÌˆÛœÃÊ`iÊvÀi˜œ»Ê
“?ÃÊ vÀiVÕi˜ÌiÃÊ >µÕiœÃÊ µÕiÊ ÃiÊ Ài>Vˆœ˜>˜Ê Vœ˜Ê iÊ ÀiV…>âœÊ >Ê >ÃÊ
Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>ðÊiÊiÃÌiʓœ`œ]ÊiÊÌi“œÀÊ>ʏœÃÊiviV̜ÃʵÕiÊ«Àœ`ÕVi˜Ê
iÊVœ˜ÃՓœÊ>LÕÈۜÊ`iÊ>Vœ…œÊœÊ…>LiÀÊiÝ«iÀˆ“i˜Ì>`œÊ՘>Ê«Àˆ“iÀ>Ê
iÝ«iÀˆi˜Vˆ>Ê`iÃ>}À>`>Li]Êܘʏ>ÃÊÀ>✘iÃÊ`iÊvœ˜`œÊµÕiÊ`>˜Ê«>À>Ê
iÝ«ˆV>ÀÊÃÕÊ>V̈ÌÕ`Ê`iÊÀiÈÃÌi˜Vˆ>Ê>ÊVœ˜ÃՓœ°Ê

>Ê “iœÀÊ “>˜iÀ>Ê `iÊ Vœ˜œViÀÊ Õ˜>Ê Ài>ˆ`>`]Ê iÃÊ «Ài}՘Ì>˜`œÊ >Ê
ÃÕÃÊ «ÀœÌ>}œ˜ˆÃÌ>ÃÊ “?ÃÊ `ˆÀiV̜Ã]Ê «œÀÊ iÃœÊ iÃÊ ˆ˜ÌiÀiÃ>˜ÌiÊ iÃVÕV…>ÀÊ
>}՘œÃÊ`iÊÃÕÃÊVœ“i˜Ì>ÀˆœÃ°

!$ 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 s
ÊÊ·+Õjʜ«ˆ˜>˜ÊœÃʍÛi˜iÃÊ`iÊÕÜÊ`iÊ>Vœ…œ¶
El alcohol es diferente, está Lo que mola es coger
ahí, es normal... no es como las el punto, estar por
Yo bebo mazo cuando ahí tirado a nadie
otras drogas, además yo sólo
salgo, pero entre semana le gusta, pero yo sé
bebo cervezas
no pruebo ni gota. controlar, conozco

s
Sólo me paso los fines de perfectamente mis
semana y no le veo s límites
nada malo
s

a
om
Mó
ni ca

Pal
Cuando
preparamos un
Isidro litro para todos,
mezclamos
el whisky con
bastante coca
s cola, así que...
tampoco nos
co
ar desparramos
Sofía tanto.
M

Pedro
s
Mis padres no se
enteran de nada
s

porque si estoy
El problema lo tienen los alcohólicos o los que desfasan
muy borracho, me
mucho, esos sí que se machacan... pero si bebes de vez
voy andando y así
en cuando, aunque te cojas un pedo descomunal, no te
me despejo y se
hace daño porque al día siguiente se te pasa.
me pasa.

Nosotros hacemos
“botellón” y eso,
pero cuando ya
œÃÊ >`œiÃVi˜ÌiÃÊ VÀii˜Ê µÕiÊ Vœ“œÊ ݏœÊ LiLi˜Ê estamos muy
>Vœ…œÊœÃÊw˜iÃÊ`iÊÃi“>˜>]Ê>՘µÕiÊLiL>˜Ê}À>˜`iÃÊ pasaos, nos
hacemos unos
V>˜Ìˆ`>`iÃ]ʏ>ÊÃi˜Ã>Vˆ˜Ê`iÊÀˆiÃ}œÊœÊ`iÊ`>šœÊÌ>˜ÌœÊ canutos... para
relajarnos
>Ê ÃÕÊ Ã>Õ`Ê Vœ“œÊ >Ê ÃÕÊ `iÃ>ÀÀœœÊ «iÀܘ>]Ê iÃÊ “ÕÞÊ un poco
L>>°Ê

`i“?Ã]Ê iÊ >Vœ…œÊ iÃÊ Õ˜>Ê `iÊ >ÃÊ `Àœ}>ÃÊ “?ÃÊ Jav
ie
Vœ˜ÃՓˆ`>Ã]Ê Õ˜>Ê `Àœ}>Ê i}>Ê ÞÊ >Vi«Ì>`>Ê r
ÜVˆ>“i˜Ìi]Ê«œÀʵÕiʘœÊœÊVœ˜Ãˆ`iÀ>˜Ê՘>Ê`Àœ}>]Ê
>Ê“i˜œÃÊ>Ê“ˆÃ“œÊ˜ˆÛiÊµÕiʏ>Ãʈi}>ið

42!4!2%,4%-!$%,!,#/(/, !%
 *œÀʜÌÀœÊ>`œ]Ê̈i˜`i˜Ê>ÊVÀiiÀÃiʈ˜ÛՏ˜iÀ>LiÃ]ÊVœ“œÊÈÊ՘>ÊVœÀ>â>Ê
iÃÊ«ÀœÌi}ˆiÀ>Ê`iÊ̜`œÃʏœÃʓ>iÃ°Ê ÃÌ>ÊÌi˜`i˜Vˆ>Ê>ÊVÀiiÀʵÕiʘ>`>Ê
“>œÊiÃÊÛ>Ê>ʜVÕÀÀˆÀÊ«œÀµÕi]Êi˜Ê`iw˜ˆÌˆÛ>]ÊiœÃʺÃ>Li˜ÊVœ˜ÌÀœ>À»]Ê
iÃʏœÊµÕiÊiÝ«ˆV>Ê«œÀʵÕjÊ>ʓi˜Õ`œÊ>ÃՓi˜ÊÀˆiÃ}œÃʈ˜˜iViÃ>ÀˆœÃ°Ê

z15³05%$%.(!#%2,/30!$2%3

£°ÊiӜ˜Ì>Àʜ«ˆ˜ˆœ˜iÃÊiʈ`i>ÃÊiµÕˆÛœV>`>ÃʵÕiÊ̈i˜i˜ÊÜLÀiÊiÊ
>Vœ…œÊÞÊÃÕÊVœ˜ÃՓœ°Ê

ӰʘvœÀ“>ÀÊ>ʏœÃʅˆœÃÊÜLÀiʏœÃÊ`>šœÃʵÕiÊ«Õi`iʜV>Ȝ˜>ÀÊi˜ÊÃÕÊ
VÕiÀ«œ°

ΰÊ
ÞÕ`>ÀiÃÊ>ÊVœ“«Ài˜`iÀʏœÃÊÀˆiÃ}œÃÊ`iÊÃÕÃÊVœ˜`ÕVÌ>ÃÊÈÊLiLi˜Ê
`i“>È>`œ°Ê

{°Ê
>“Lˆ>ÀÊ >ÃÊ iÝ«iVÌ>̈Û>ÃÊ «œÃˆÌˆÛ>ÃÊ …>Vˆ>Ê iÊ >Vœ…œÊ ÞÊ œÀˆi˜Ì>ÀÊ
…>Vˆ>ÊvœÀ“>Ãʓ?ÃÊÃ>Õ`>LiÃÊ`iÊÃÕ«iÀ>Àʏ>ÃÊ`ˆwVՏÌ>`ið

£ z#ØMODESMONTAROPINIONESEIDEASEQUIVOCADAS
QUETIENENSOBREELALCOHOLYSUCONSUMO

œÃÊ«>`ÀiÃʅ>˜Ê`iÊiÃÌ>Àʈ˜vœÀ“>`œÃÊ`iÊ>}՘>ÃÊVÕiÃ̈œ˜iÃÊL?ÈV>ÃÊ
ÜLÀiʵÕjÊiÃÊiÃÌ>ÊÃÕÃÌ>˜Vˆ>]ʵÕjÊiviV̜ÃÊ«Àœ`ÕViÊi˜ÊiÊœÀ}>˜ˆÃ“œÊÞÊ
µÕjÊiviV̜ÃÊ«Àœ`ÕViÊi˜Ê>ÊVœ˜`ÕVÌ>Ê`iʏ>ÃÊ«iÀܘ>ðÊ

ÃÌ>˜`œÊLˆi˜Êˆ˜vœÀ“>`œÃÊÛ>“œÃÊ>Ê«œ`iÀÊ`ˆ>œ}>ÀʓiœÀÊVœ˜ÊiœÃÊ
ÞÊ`i>ÀiÃʓÕÞÊV>ÀœÃÊ>}՘œÃÊi˜Ã>iÇ
>ÛiÃ]ÊiÃÊ`iVˆÀʅ>ÞʵÕiÊ
-
,Ê«>À>ʵÕiÊiœÃÊ- *
°

!& 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 MENSAJESMCCLAVES
Ê>Vœ…œÊiÃÊ>Vœ…œ]ÊÌ>˜ÌœÊÈÊÃiÊi˜VÕi˜ÌÀ>Êi˜ÊiÊ܅ˆÃŽÞ]ÊVœ“œÊi˜Ê
>ÊViÀÛiâ>]Êi˜ÊiÊۈ˜œÊœÊi˜Ê>Ê}ˆ˜iLÀ>ÊÞÊÈi“«ÀiÊiÃÌ?ÊvœÀ“>`œÊ«œÀÊ
>ʓˆÃ“>ÊÃÕÃÌ>˜Vˆ>°

No todas
Ê}À>`œÊ`iÊ>Vœ…œÊ`iÊ՘>ÊLiLˆ`>ÊiÃÊiÊÌ>˜ÌœÊ«œÀÊVˆi˜‡
las bebidas
tienen el mismo ̜Ê`iÊ>Vœ…œÊ«ÕÀœÊµÕiÊVœ˜Ìˆi˜i]ÊiÃÊ`iVˆÀ]ÊÈÊ՘>ÊLœÌi>Ê
contenido `iÊۈ˜œÊ̈i˜iʣӨʵՈiÀiÊ`iVˆÀʵÕiÊVœ˜Ìˆi˜iÊ՘ʣӯÊ`iÊ
de alcohol,
pero no por eso >Vœ…œÊỉˆVœÊœÊºiÌ>˜œ»Ê­˜œ“LÀiÊVˆi˜Ì‰wVœÊ`iÊ>Vœ…œÊ
la cerveza µÕiÊLiLi“œÃʅ>LˆÌÕ>“i˜Ìi®°Ê
y el vino
son más 6i>“œÃÊ՘>ʏˆÃÌ>Ê`iÊLiLˆ`>ÃÊ>Vœ…ˆV>ÃÊÞʏœÃÊ}À>`œÃÊ
seguros
µÕiÊVœ˜Ìˆi˜i˜\

WHISKY 43º
CERVEZA 5º CHAMPAN 12º
GINEBRA 40º

SIDRA 3º VINO 12º RON 40º VODKA 40º

/i˜ˆi˜`œÊi˜ÊVÕi˜Ì>ʵÕiÊ£ÊVVÊrÊä°nÊ}À>“œÃÊ`iÊ>Vœ…œ]ÊiÊVœ˜Ìi˜ˆ`œÊ
`iÊ>Vœ…œÊ`iʏ>ÃÊLiLˆ`>Ãʓ?ÃÊṎˆâ>`>ÃÊ«œÀʏœÃʍÛi˜iÃÊܘ\

iÀÛiâ>\Ê £ÊV>š>Ê­£ÇäÊVVÊrÊÈ°nÊ}À°Ê`iÊ>Vœ…œ®°Ê
Ê £ÊLœÌi‰˜Ê­ÓääÊVVÊrÊnÊ}À°Ê>Vœ…œ®°Ê
Ê £ÊLœÌi>Ê­ÎÎÎÊVVÊrʣΰÈÊ}À°Ê`iÊ>Vœ…œ®°

42!4!2%,4%-!$%,!,#/(/, !'
 6ˆ˜œ\Ê £ÊV…>̜Ê`iÊۈ˜œÊ­xäÊVVÊrÊÈ°{Ê}À°Ê`iÊ>Vœ…œ®°Ê
Ê £ÊÛ>ÜÊ`iÊۈ˜œÊ­£ääÊVVÊrʙ°ÈÊ}À°Ê`iÊ>Vœ…œ®°Ê
Ê £ÊÛ>ÜÊ`iÊۈ˜œÊ}À>˜`iÊ­ÓääÊVVÊrÊ£™°ÓÊ}À°Ê`iÊ>Vœ…œ®Ê
Ê £|ÓÊLœÌi>Ê`iÊۈ˜œÊ­xääÊVVÊrÊ{nÊ}À°Ê`iÊ>Vœ…œ®°Ê
Ê £ÊLœÌi>Ê`iÊۈ˜œÊ­ÇxäÊVVÊrÊÇÓÊ}À°Ê`iÊ>Vœ…œ°

À>˜`ˆÃÊÞʈVœÀiÃ\Ê£ÊVœ«>Ê­{xÊVVÊrÊ£{°{Ê}À°Ê`iÊ>Vœ…œ®°Ê
Ê £ÊVœ“Lˆ˜>`œÊ­ÇäÊVVÊrÊÓÓ°{Ê}À°Ê`iÊ>Vœ…œ®°

7…ˆÃŽÞ\Ê £|ÓÊ7…ˆÃŽÞÊ­{äÊVVÊrʣΰÈÊ}À°Ê`iÊ>Vœ…œ®°Ê
Ê £Êi˜ÌiÀœÊ­ÇäÊVVÊrÊÓ{Ê}À]Ê`iÊ>Vœ…œ®°Ê
Ê £Ê`œLiÊ­£ÎäÊVVÊrÊ{{°nÊ}À°Ê`iÊ>Vœ…œ®°

El alcohol
Ê«iÃ>ÀÊ`iʵÕiÊ՘ÊÕÜʓœ`iÀ>`œÊ`iÊ>Vœ…œÊ­£ÊÊÓÊ
puede
Û>ÜÃÊ`iÊۈ˜œÊi˜Ê>ÃÊVœ“ˆ`>îʫÕi`iʘœÊV>ÕÃ>ÀÊ`>šœÊ
hacer daño
dependiendo de i˜Ê>ÊÃ>Õ`Ê`iÊ>}՘>ÃÊ«iÀܘ>Ã]Ê«>À>ʜÌÀ>ÃÊÈʫÕi`iÊ
las cantidades ÀiÃՏÌ>ÀÊ`>šˆ˜œ°Ê*œÀÊii“«œ]ʘœÊiÃʏœÊ“ˆÃ“œÊµÕiÊ̜“iÊ
de alcohol
que se tome ۈ˜œÊi˜Ê>ÃÊVœ“ˆ`>ÃÊ՘>Ê«iÀܘ>Ê>`ՏÌ>]ʵÕiʏœÊ̜“iÊ՘Ê
y de las >`œiÃVi˜ÌiÊ`iÊ£ÓÊ>šœÃ°Ê
características
de cada œÃÊ >`œiÃVi˜ÌiÃÊ `iLi˜Ê Ã>LiÀÊ µÕiÊ >Ê i`>`Ê iÃÊ
persona
v՘`>“i˜Ì>]Ê Þ>Ê µÕiÊ ÃiÊ i˜VÕi˜ÌÀ>˜Ê i˜Ê Õ˜Ê «ÀœViÃœÊ `iÊ
`iÃ>ÀÀœœÊ v‰ÃˆVœÊ ÞÊ …œÀ“œ˜>Ê ÞÊ «œÀÊ œÊ Ì>˜ÌœÊ Ü˜Ê “?ÃÊ ÛՏ˜iÀ>LiÃÊ ÞÊ
iÃÌ?˜Ê“?ÃÊiÝ«ÕiÃ̜ÃÊ>ÊÌi˜iÀÊ՘>ʈ˜ÌœÝˆV>Vˆ˜Ê

œ˜Ãiœ\Ê œÃÊ “i˜œÀiÃÊ `iÊ £nÊ >šœÃÊ ˜œÊ `iLi˜Ê LiLiÀ]Ê «œÀµÕiÊ
iÊ >Vœ…œ]Ê i˜ÌÀiÊ œÌÀ>ÃÊ À>✘iÃ]Ê >viVÌ>Ê i˜Ê “>ޜÀÊ “i`ˆ`>Ê >Ê ÃÕÊ
œÀ}>˜ˆÃ“œÊµÕiÊ̜`>ۉ>ÊiÃÌ?ÊȘÊÌiÀ“ˆ˜>ÀÊ`iʓ>`ÕÀ>À°

œÃÊiviV̜ÃÊ`iÊVœ˜ÃՓœÊÛ>À‰>˜ÊÃi}֘ʏ>ÃÊ«iÀܘ>ÃÊÞʏ>ÃÊV>˜Ìˆ`>`iÃÊ
ˆ˜}iÀˆ`>Ã]Ê>`i“?ÃÊ`iʏ>Êi`>`]ʅ>ÞʵÕiÊÌi˜iÀÊi˜ÊVÕi˜Ì>\

!( 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 Controlar UÊ Ê«iÜ\ʏ>ÃÊ«iÀܘ>ÃÊVœ˜Ê“i˜œÀÊ«iÜÊ̜iÀ>˜Ê“i˜œÃÊ
el consumo V>˜Ìˆ`>`Ê`iÊ>Vœ…œÊµÕiʏ>ÃʵÕiÊ«iÃ>˜Ê“?ð
de alcohol
y manejar UÊ Ê Ãiݜ\Ê >ÃÊ “ՍiÀiÃÊ ÌœiÀ>˜Ê “i˜œÀÊ V>˜Ìˆ`>`Ê `iÊ >‡
sus efectos
depende de Vœ…œÊµÕiʏœÃʅœ“LÀið
numerosos
aspectos UÊ >Ê Vœ“ˆ`>\Ê Ìœ“>ÀÊ >Vœ…œÊ Vœ˜Ê iÊ iÃ̝“>}œÊ i˜œÊ œÊ
Û>V‰œÊÀi«iÀVÕÌiÊi˜ÊiÊiviV̜ʵÕiÊ«Àœ`ÕVi°

UÊ >ÊvœÀ“>Ê`iÊLiLiÀ\Ê՘>ÊvœÀ“>Ê«>ÕÃ>`>ÊÞÊVœ˜ÊÌÀ>}œÃÊVœÀ̜ÃÊÞÊ
ië>Vˆ>`œÃÊi˜ÊiÊ̈i“«œÊ`ˆwVՏÌ>ʏ>ʈ˜ÌœÝˆV>Vˆ˜°

UÊ Ê iÃÌ>`œÊ v‰ÃˆVœÊ `iÊ >Ê «iÀܘ>\Ê iÃÌ>ÀÊ Ìœ“>˜`œÊ >}՘>Ê

“i`ˆV>Vˆ˜]ʈ˜VÕL>˜`œÊ>}՘>Êi˜viÀ“i`>`ʭ՘>Ê}Àˆ«i]Ê՘ÊV>Ì>ÀÀœ®]Ê
iÃÌ>ÀÊVœ˜Ê>ʓi˜ÃÌÀÕ>Vˆ˜Ê>ÃʓՍiÀiÃ]ÊiÌV]Ê«Õi`iÊ>ÌiÀ>ÀʏœÃÊiviV̜ÃÊ
µÕiÊiÊ>Vœ…œÊ«Àœ`ÕVi°Ê

œ˜Ãiœ\Ê œÊ ÃiÊ `iLiÊ LiLiÀÊ VÕ>˜`œÊ ÃiÊ iÃÌ>Ê Ìœ“>˜`œÊ ՘>Ê
“i`ˆV>Vˆ˜]ÊVÕ>˜`œÊ՘>Ê«iÀܘ>ÊÃiÊi˜VÕi˜ÌÀ>ʓ>Êv‰ÃˆV>“i˜ÌiʝÊ
VÕ>˜`œÊÃiÊiÃÌ?ÊVœ˜ÊiÊiÃ̝“>}œÊÛ>Vˆœ°

>ÃÊ LiLˆ`>ÃÊ Vœ˜Ê LÕÀLՍ>ÃÊ Vœ“œÊ >Ê VœV>qVœ>]Ê >Ê Ì˜ˆ‡

Las bebidas
con burbujas V>]ʏ>Ãʘ>À>˜>`>Ãʜʏˆ“œ˜>`>Ã]ÊiÌV°]ʓiâV>`>ÃÊVœ˜ÊiÊ
hacen que >Vœ…œ]Ê …>Vi˜Ê µÕiÊ jÃÌiÊ ÃiÊ >LÜÀL>Ê “?ÃÊ À?«ˆ`>“i˜Ìi°Ê
el alcohol se
*œÀʏœÊÌ>˜Ìœ]Ê̜`œÃʏœÃÊVœ“Lˆ˜>`œÃÊi˜ÊœÃʵÕiʈ˜ÌiÀۈi˜iÊ
absorba más
rápidamente ՘>Ê LiLˆ`>Ê }>ÃiœÃ>]Ê Vœ“œÊ iÊ VÕL>ˆLÀi]Ê iÊ }ˆ˜q̜˜ˆV]Ê
iÌV]ÊÃiÊ>LÜÀLi˜Ê“?ÃÊÀ?«ˆ`>“i˜ÌiÊ«œÀʏ>ÊÃ>˜}Ài°

El alcohol no
ˆ“ˆ˜>ÀÊiÊ>Vœ…œÊ`iÊVÕiÀ«œ]ʏiÛ>ÊÃÕÊ̈i“«œ]Êi˜ÌÀiÊ`œÃÊ
se elim in a œÊÌÀiÃʅœÀ>ÃÊ>«ÀœÝˆ“>`>“i˜Ìi°Ê >`>Ê«Õi`iʅ>ViÀʵÕiÊ
rápidamente iÃÌiÊ«ÀœViÜÊÃi>ʓ?ÃÊÀ?«ˆ`œ]ʘˆÊ՘ÊV>vj]ʘˆÊ՘>Ê`ÕV…>Ê
del cuerpo
vÀ‰>]ʘˆÊ՘>ÊV>“ˆ˜>Ì>]ÊiÌV°

42!4!2%,4%-!$%,!,#/(/, !)
 ÃÊ vÀiVÕi˜ÌiÊ µÕiÊ œÃÊ Ûi˜iÃÊ Vœ˜Vi˜ÌÀi˜Ê iÊ Vœ˜ÃՓœÊ ÞÊ LiL>˜Ê
}À>˜`iÃÊV>˜Ìˆ`>`iÃÊ`iÊ>Vœ…œÊVÕ>˜`œÊÃ>i˜ÊœÃÊw˜iÃÊ`iÊÃi“>˜>°Ê
˜Ê iÃ̜ÃÊ V>ÜÃÊ «Õi`iÊ œVÕÀÀˆÀÊ µÕiÊ ˆ˜VÕÃœÊ `iëÕjÃÊ `iÊ …>LiÀÊ
`œÀ“ˆ`œÊ nÊ …œÀ>ÃÊ œÃÊ ˜ˆÛiiÃÊ `iÊ >Vœ…œÊ i˜Ê Ã>˜}ÀiÊ Ãi>˜Ê ̜`>ۉ>Ê
>ÌœÃÊ ÞÊ >ÌiÀi˜Ê `iÊ vœÀ“>Ê ˆ“«œÀÌ>˜ÌiÊ >Ê VœœÀ`ˆ˜>Vˆ˜Ê ÞÊ iÊ iÃÌ>`œÊ
v‰ÃˆVœÊ}i˜iÀ>Ê`iʏœÃʍÛi˜ið

La mezcla de
}՘>ÃÊ ÛiViÃ]Ê œÃÊ Ûi˜iÃÊ ÀiVÕÀÀi˜Ê >Ê º“iâV>À»Ê >ÃÊ

alcohol con
`Àœ}>ðÊ
otras drogas
puede producir
efectos ÃÊ Vœ˜œVˆ`œÊ µÕiÊ >}՘œÃÊ Ûi˜iÃÊ œÃÊ w˜iÃÊ `iÊ
imprevistos y Ãi“>˜>]Ê >`i“?ÃÊ `iÊ >LÕÃ>ÀÊ `iÊ >Vœ…œ]Ê Ṏˆâ>˜Ê
contrapuestos,
ȓՏÌ?˜i>“i˜ÌiÊ œÌÀ>ÃÊ ÃÕÃÌ>˜Vˆ>Ã]Ê Vœ“œÊ iÊ …>V…‰ÃÊ ÞÊ
por lo tanto,
se corren >ÃÊ«>Ã̈>Ã]ʓՏ̈«ˆV>˜`œÊÃÕÃÊiviV̜ÃÊÞɜʫÀœÛœV>˜`œÊ
mayores ՘œÃÊ iviV̜ÃÊ Vœ˜ÌÀ>ÀˆœÃÊ >Ê œÃÊ iëiÀ>`œÃ]Ê >Փi˜Ì>˜`œÊ
riesgos
Vœ˜ÊiœÊœÃʺÀˆiÃ}œÃ»Ê`iʓ>˜iÀ>ʈ“«ÀiۈÈLi°Ê

*œÀʏœÊÌ>˜Ìœ]ÊÌ>˜Êˆ“«œÀÌ>˜ÌiÊiÃÊVœ˜œViÀʏœÃʺÀˆiÃ}œÃ»Ê>ÜVˆ>`œÃÊ>Ê
V>`>Ê՘>Ê`iʏ>ÃÊÃÕÃÌ>˜Vˆ>ÃÊ«œÀÊÃi«>À>`œ]ÊVœ“œÊÃiÀÊVœ˜ÃVˆi˜ÌiÃÊ`iÊ
µÕiÊjÃ̜ÃÊÃiÊÛ>˜Ê>Ê>}À>Û>ÀÊÈÊÃiÊÀiVÕÀÀiÊ>ÊVœ˜ÃՓœÊVœ“Lˆ˜>`œÊ`iÊ
Û>Àˆ>ÃÊ`iÊi>ðÊ

œ˜Ãiœ\Ê œÊ“iâV>ÀÊ>Vœ…œÊVœ˜ÊœÌÀ>ÃÊVœÃ>ð

Ó z#ØMOINFORMARALOSHIJOSSOBRELOSDA×OSQUEEL
ALCOHOLPUEDEOCASIONARENSUCUERPO

MENSAJESMCCLAVES
Ê>Vœ…œÊiÃÊ՘>ÊÃÕÃÌ>˜Vˆ>Ê̝݈V>]ÊiÃ̜ʵՈiÀiÊ`iVˆÀʵÕiÊi˜Ûi˜i˜>Ê
˜ÕiÃÌÀœÊœÀ}>˜ˆÃ“œÊÞÊ«œÀʏœÊÌ>˜ÌœÊ՘>ÊÛiâÊVœ˜ÃՓˆ`œÊ̈i˜iʵÕiÊ

" 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 `iÃ>«>ÀiViÀÊ`iʘÕiÃÌÀœÊVÕiÀ«œ°Ê

Una vez que el

՘µÕiÊiÊۈ>iÊ`iÊ>Vœ…œÊ«œÀÊiÊVÕiÀ«œ]Ê`iÃ`iʵÕiÊ
alcohol entra ÃiÊLiLiÊÞÊVˆÀVՏ>Ê«œÀÊiÊ>«>À>̜Ê`ˆ}iÃ̈ۜÊiÃÊÀ?«ˆ`œ]Ê
en el cuerpo,
no pasa
˜œÊ «>Ã>Ê `iÃ>«iÀVˆLˆ`œ°Ê
Ê ÃÕÊ «>ÃœÊ «Õi`iÊ ˆÀÀˆÌ>ÀÊ ÞÊ
desapercibido «ÀœÛœV>Àʏ>ʈ˜y>“>Vˆ˜Ê`iÊiÝv>}œÊÞÊ`iÊiÃ̝“>}œ]Ê
y puede
«ÀœÛœV>˜`œÊ`œœÀiÃÊ`iÊiÃ̝“>}œ]Ê>Vˆ`iâ]Ê}>˜>ÃÊ`iÊ
afectar a
algunos órganos ۜ“ˆÌ>À]iÌV°Ê
importantes
1˜>ÊÛiâʵÕiÊiÊ>Vœ…œÊi}>Ê>ʏ>ÊÃ>˜}Ài]Ê«iÀ“>˜iViÊ
i˜Êi>ʅ>ÃÌ>ʵÕiÊiÊ…‰}>`œÊœÊÌÀ>˜ÃvœÀ“>°Ê

-ˆ˜Êi˜ÌÀ>ÀÊi˜Ê`iÌ>iÃ]ÊiÃʈ“«œÀÌ>˜ÌiʵÕiʏœÃʍÛi˜iÃÊiÃÌj˜Êi˜ÌiÀ>`œÃÊ
`iÊ µÕiÊ i˜Ê iÊ …‰}>`œÊ …>ÞÊ Õ˜>Ê ÃÕÃÌ>˜Vˆ>Ê iëiVˆ>Ê µÕiÊ iÃÊ >Ê
i˜V>À}>`>Ê`iÊÌÀ>ÃvœÀ“>ÀÊiÊ>Vœ…œ°

*iÀœÊ…>ÞʵÕiÊÃÕLÀ>Þ>ÀʵÕiÊiÊ…‰}>`œÊiÃÊݏœÊ՘ʝÀ}>˜œÊ…Õ“>˜œÊ
Þ]Ê «œÀÊ œÊ Ì>˜Ìœ]Ê Ìˆi˜iÊ Õ˜>Ê V>«>Vˆ`>`Ê ˆ“ˆÌ>`>]Ê «Õi`iÊ ÌÀ>˜ÃvœÀ“>ÀÊ
>«ÀœÝˆ“>`>“i˜ÌiÊ i˜ÌÀiÊ ÓäÊ ÞÊ ÎäÊ }À>“œÃÊ `iÊ >Vœ…œÊ «œÀÊ …œÀ>Ê ÞÊ
“ˆi˜ÌÀ>ÃÊÌ>˜Ìœ]ÊiÊµÕiÊVˆÀVՏ>Ê«œÀʏ>ÊÃ>˜}Ài]ÊÛ>Ê«Àœ`ÕVˆi˜`œÊ«œVœÊ>Ê
«œVœÊ`>šœÃÊ«œÀʏœÃʝÀ}>˜œÃʵÕiÊÛ>Ê«>Ã>˜`œ°

-ˆÊ>Ê…‰}>`œÊi}>Ê՘>ÊV>˜Ìˆ`>`ÊiÝViÈÛ>Ê`iÊ>Vœ…œÊµÕiʘœÊiÃÊV>«>âÊ
`iÊ>ȓˆ>À]ÊiÃÊ`iVˆÀ]ʏiÊܓiÌi“œÃÊ>Ê՘>ÊÜLÀiV>À}>Ê`iÊÌÀ>L>œ]Ê
iÊ…‰}>`œÊ«ÀœÌiÃÌ>ÊÞÊiÃÌ>ʈ˜ÌœÝˆV>Vˆ˜Ê«Õi`iÊ>V>L>ÀÊ>ÌiÀ>˜`œÊÃÕÊ
v՘Vˆœ˜>“ˆi˜Ìœ]Ê«Àœ`ÕVˆi˜`œÊiviV̜ÃʓÕÞÊ`iÃ>}À>`>LiÃʭ۝“ˆÌœÃ]Ê
“>ÀiœÃ]Ê`iÓ>ޜÃ]ÊiÌV®°Ê

˜ÊV>ÜÃÊiÝÌÀi“œÃÊÃiÊ«Õi`iʏi}>ÀÊ>Ê«Àœ`ÕVˆÀÊ՘ÊVœ“>ÊỉˆVœ]ʵÕiÊ
iÃʓÕÞÊ«iˆ}ÀœÃœÊÞÊÀiµÕˆiÀiÊ՘>Ê>ÈÃÌi˜Vˆ>ʓj`ˆV>ʈ˜“i`ˆ>Ì>°

42!4!2%,4%-!$%,!,#/(/, "!
 Î z#ØMOAYUDARLESACOMPRENDERLOSRIESGOSDESUS
CONDUCTASSIBEBENDEMASIADO

Õ>˜`œÊVœ˜ÛiÀÃ>“œÃÊVœ˜ÊœÃÊ«>`ÀiÃÊÜLÀiÊiÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œÊ
“ÕiÃÌÀ>˜Ê ՘>Ê «ÀiœVÕ«>Vˆ˜Ê “ÕÞÊ iëiVˆ>Ê «œÀÊ >ÃÊ Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>ÃÊ
ÞÊ œÃÊ ÀˆiÃ}œÃÊ µÕiÊ VœÀÀi˜Ê ÃÕÃÊ …ˆœÃÊ ÃˆÊ LiLi˜Ê `i“>È>`œ°Ê ÃÊ “ÕÞÊ
ˆ“«œÀÌ>˜ÌiÊiÃVÕV…>ÀÊ>}՘>ÃÊ`iÊÃÕÃÊ«ÀiœVÕ«>Vˆœ˜ið

s
Ê Ê ·+ÕjÊ œ«ˆ˜>˜Ê œÃÊ «>`ÀiÃÊ ÃœLÀiÊ iÊ Vœ˜ÃՓœÊ `iÊ >Vœ…œÊ
>`œiÃVi˜Ìi¶ Lo que más me preocupa Sobre todo me
cuando salen de noche son asusta la cantidad
los accidentes de coche y de de peleas y broncas
Es alarmante el moto... los fines de semana se que se organizan
número de embarazos “estampan” cantidad de chavales los viernes por la
en adolescentes y en y según dicen en muchos casos noche... yo vivo en
muchos casos he oído es porque “van bebidos” una zona en la que
que están tan bebidos, no hay un viernes
que aunque están o un sábado que no
s

informados, acaben a
se olvidan puñetazo limpio
de todo y no entre ellos
toman las
s
precauciones
necesarias
s Je
sú
s
sa
ui
Mª
L

Rosa

§Ê ՈÃ>Ê …>Ê `>`œÊ i˜Ê iÊ V>ۜ°Ê Ê ˜Ö“iÀœÊ `iÊ i“L>À>âœÃÊ i˜Ê
>`œiÃVi˜ÌiÃÊ iÃÊ >>À“>˜ÌiÊ i˜Ê ˜ÕiÃÌÀœÊ «>‰ÃÊ ÞÊ i˜Ê œV>Ȝ˜iÃÊ ÃiÊ
`iLiÊ «ÀiVˆÃ>“i˜ÌiÊ >Ê >Ê «jÀ`ˆ`>Ê `iÊ Vœ˜Vˆi˜Vˆ>Ê ÞÊ `iÊ Vœ˜ÌÀœÊ «œÀÊ
՘ÊVœ˜ÃՓœÊ>LÕÈۜÊ`iÊ>Vœ…œÊi˜Ê՘>ʘœV…iÊ`iʺ`iÃVœ˜ÌÀœ»Êi˜Ê
iÊw˜Ê`iÊÃi“>˜>°Ê

ÃÊ }ˆV>Ê Ì>“Lˆj˜Ê >Ê «ÀiœVÕ«>Vˆ˜Ê `iÊ ,œÃ>]Ê Þ>Ê µÕiÊ ÃiÊ …>Ê
`i“œÃÌÀ>`œÊµÕiÊ`iÃ`iʏœÃÊ«Àˆ“iÀœÃÊÌÀ>}œÃ]ÊÃiÊ«Àœ`ÕViʜÌÀœÊiviV̜Ê
µÕiÊiÊLiLi`œÀʘœÊ˜œÌ>]ÊVœ“œÊiÃÊiÊ`iÊÀiÌ>À`>ÀÊÞÊ`ˆÃ“ˆ˜ÕˆÀʏœÃ

"" 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 ÀiyiœÃÊÞʏ>Êv>Ì>Ê`iÊVœœÀ`ˆ˜>Vˆ˜Ê>`iVÕ>`>Ê`iʏœÃʓœÛˆ“ˆi˜ÌœÃ°Ê*œÀÊ
iœ]ʏœÃÊÀˆiÃ}œÃÊ`iʵÕiÊÃiÊ«Àœ`ÕâV>Ê՘Ê>VVˆ`i˜ÌiÊܘʓ>ޜÀiðÊ

ÉʓˆÃ“œ]ʏ>ʈ“>}i˜Ê`iÊۈœi˜Vˆ>ʏœÃÊw˜iÃÊ`iÊÃi“>˜>ʵÕiÊ̈i˜iÊ
iÃÖÃÊiÃÌ?ʍÕÃ̈wV>`>]ÊÞ>ʵÕiÊiÊ>Փi˜ÌœÊ`iÊ>Vœ…œÊi˜Ê>ÊÃ>˜}ÀiÊ
«Àœ`ÕViÊÌ>“Lˆj˜ÊV>“LˆœÃʈ“«ÀiۈÈLiÃÊi˜ÊiÊ…Õ“œÀ°

ss
ÊÊÊÊÊÊ·
“œÊ>ÞÕ`>ÀÊ>ʏœÃʅˆœÃÊ>Ê̜“>ÀÊVœ˜Vˆi˜Vˆ>Ê`iÊ
iÃ̜ÃÊÀˆiÃ}œÃ¶

MENSAJESMCCLAVES
El alcohol
Õ>˜`œÊ ÃiÊ …>Ê LiLˆ`œÊ ՘>Ê `iÌiÀ“ˆ˜>`>Ê V>˜Ìˆ`>`Ê
tiene el poder `iÊ>Vœ…œÊ­>Ài`i`œÀÊ`iÊ ³Êä°xÊ}ɏÊ>Ê£}ɏ®ÊÃiÊ̈i˜iÊ
de afectar a
la conducta, >Ê Ãi˜Ã>Vˆ˜Ê `iÊ iÕvœÀˆ>]Ê iÝVˆÌ>Vˆ˜]Ê `iȘ…ˆLˆVˆ˜]Ê
desde las >Փi˜ÌœÊ`iʏ>ÊÜVˆ>Lˆˆ`>`]Ê>Õ̜Vœ˜w>˜â>]Ê«iÀœÊuœœtÊ
primeras copas
iÃÌ>ÊÃi˜Ã>Vˆ˜ÊÌ>“Lˆj˜ÊVœ˜iÛ>ʵÕiʏ>ÊV>«>Vˆ`>`Ê`iÊ
ÕˆVˆœÊÞÊ`iÊVœ˜ÌÀœÊ`ˆÃ“ˆ˜ÕÞ>°

Conducir un ÃÊ«ÀiVˆÃœÊiÝ«ˆV>ÀÊ>ʏœÃÊV…ˆVœÃÉ>ÃÊV>À>“i˜ÌiʵÕiÊ>Ê
coche o una “i`ˆ`>ʵÕiÊ>Փi˜Ì>ÊÃÕÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œ]ʏœÃÊVi˜‡
moto bajo
los efectos ÌÀœÃÊ ViÀiLÀ>iÃÊ ÃiÊ Û>˜Ê >`œÀ“iVˆi˜`œÊ V>`>Ê ÛiâÊ “?ÃÊ
del alcohol ÞÊ i˜Ê Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>Ê v՘Vˆœ˜>˜Ê Vœ˜Ê “i˜œÃÊ «ÀiVˆÃˆ˜Ê ÞÊ
puede provocar
accidentes VœœÀ`ˆ˜>Vˆ˜°Ê >ÃÊ Ài>VVˆœ˜iÃÊ ÃiÊ ÛÕiÛi˜Ê `i“>È>`œÊ
i˜Ì>ÃÊ ÞÊ ÌœÀ«iÃÊ «>À>Ê Ài>ˆâ>ÀÊ VÕ>µÕˆiÀÊ ÌÀ>L>œÊ µÕiÊ
ÀiµÕˆiÀ>Ê Vœ˜Vi˜ÌÀ>Vˆ˜Ê Vœ“œÊ iÃÊ >Ê `iÊ «œ`iÀÊ Vœ˜`ÕVˆÀÊ VÕ>µÕˆiÀÊ
Ûi…‰VՏœ°Ê

ÃÊ “ÕÞÊ «iˆ}ÀœÃœÊ Vœ˜`ÕVˆÀÊ ÞÊ LiLiÀÊ >Vœ…œ]Ê Þ>Ê µÕiÊ iÊ œÛi˜Ê ˜œÊ
«Õi`iÊVœ˜w>ÀÊi˜ÊÃÕʅ>Lˆˆ`>`]Ê«Àœ`ÕVˆj˜`œÃiÊ>`i“?ÃÊiÊiviV̜

42!4!2%,4%-!$%,!,#/(/, "#
 `iÊÜLÀiÛ>œÀ>Vˆ˜Ê`iÊÃÕÃÊv>VՏÌ>`iÃ]ʅ>Vˆj˜`œiÊÃi˜ÌˆÀʓ?ÃÊV>«>âÊ
`iʏœÊµÕiÊiÃÊi˜ÊÀi>ˆ`>`°

œ˜Ãiœ\Ê ÃÊ ˆ“«œÀÌ>˜ÌiÊ ˜œÊ Vœ˜`ÕVˆÀ]Ê ˜ˆÊ ÃÕLˆÀÊ i˜Ê Ûi…‰VՏœÃÊ VÕޜÊ
Vœ˜`ÕV̜ÀÊ ÃiÊ Ã>LiÊ µÕiÊ …>Ê LiLˆ`œ°Ê ˜Ê iÃ̜ÃÊ V>ÜÃÊ …>ÞÊ µÕiÊ
`ië>â>ÀÃiÊi˜Ê>Õ̜LÖÃʜÊÌ>݈°
El consumo
>Ê >i}À‰>Ê ÞÊ >Ê iÕvœÀˆ>Ê ˆ˜ˆVˆ>]Ê >Ê “i`ˆ`>Ê µÕiÊ >Փi˜Ì>Ê
abusivo
de alcohol >Ê V>˜Ìˆ`>`Ê `iÊ >Vœ…œÊ i˜Ê >Ê Ã>˜}Ài]Ê ÃiÊ iÃvՓ>Ê ÞÊ >Ê
puede volver «iÀܘ>ÊLiLi`œÀ>Êi˜ÌÀ>Êi˜Ê՘ÊiÃÌ>`œÊ`iʈ˜iÃÌ>Lˆˆ`>`Ê
el carácter
irritable o i“œVˆœ˜>Ê­ÃiÊ«Õi`iÊ«>Ã>ÀÊ`iʏ>ÊÀˆÃ>Ê>Ê>˜Ìœ®ÊœÊLˆi˜ÊÃiÊ
violento «Õi`iÊۜÛiÀÊ>}ÀiÈÛ>]Êۈœi˜Ì>]ÊÃÕëˆV>â]ʈÀÀˆÌ>Li]ÊiÌV°Ê

œ˜ÃiVÕi˜Vˆ>Ê`iÊiÃ̜ÃÊiviV̜ÃÊܘʘՓiÀœÃœÃÊ>V̜ÃÊ`iÊÛ>˜`>ˆÃ“œ]Ê
`iÃÌÀœâœÃÊ `iÊ “i`ˆœÊ ­«>«iiÀ>ÃÊ ÞÊ Vœ˜Ìi˜i`œÀiÃÊ µÕi“>`œÃ]Ê }À>˜Ê
V>˜Ìˆ`>`Ê `iÊ LœÌi>ÃÊ ÀœÌ>Ã]Ê ÃÕVˆi`>`°°°®Ê >Ã‰Ê Vœ“œÊ «ii>ÃÊ µÕiÊ
«ÀœÌ>}œ˜ˆâ>˜ÊœÃʍÛi˜iÃÊ`ÕÀ>˜ÌiʏœÃÊw˜iÃÊ`iÊÃi“>˜>°Ê

El consumo 1˜>Ê «iÀܘ>Ê i˜Ê iÃÌiÊ iÃÌ>`œÊ iÃÊ ˆ˜V>«>âÊ `iÊ VՈ`>ÀÃiÊ
abusivo de
alcohol puede >`iVÕ>`>“i˜Ìi]ʘˆÊ>ÊÉʓˆÃ“œÊ˜ˆÊ>ʏœÃʵÕiʏiÊÀœ`i>˜]Ê
hacer perder Þ>ʵÕiʘœÊ̈i˜iÊVœ˜Vˆi˜Vˆ>Ê`iʏœÊµÕiʅ>Vi]ʘˆÊ«œÀʵÕjÊ
la conciencia
de los actos
œÊ…>Vi°Ê

Õ>˜ÌœÊ “?ÃÊ }À>˜`iÊ iÃÊ >Ê ˆ˜ÌœÝˆV>Vˆ˜Ê ­>Ê LœÀÀ>V…iÀ>®Ê iÊ
«i˜Ã>“ˆi˜ÌœÊÃiÊÛÕiÛiʓ?ÃÊVœ˜vÕÜÊÞʏ>ÊV>«>Vˆ`>`Ê`iÊVœ“«Ài˜Ãˆ˜Ê
ÃiÊi˜ÌœÀ«iVi]ʏœÊµÕiʅ>ViʵÕiʏ>Ê«iÀܘ>ʵÕiʅ>ÊLiLˆ`œÊÃiÊÛÕiÛ>Ê
`iëÀiœVÕ«>`>]ʈ˜Vœ˜ÃVˆi˜ÌiÊiʈÀÀi뜘Ã>LiÊÞʘœÊÃiÊ«ÀiœVÕ«iÊ`iÊ
ÃÕÃÊ>V̜ðÊ

˜Ê iÃÌiÊ iÃÌ>`œÊ ÃiÊ «Õi`i˜Ê “>˜Ìi˜iÀÊ Ài>Vˆœ˜iÃÊ ÃiÝÕ>iÃÊ Ãˆ˜Ê >Ê

«ÀœÌiVVˆ˜Ê>`iVÕ>`>]ʅ>ViÀÊ`>šœÊȘʵÕiÀiÀÊ>ʜÌÀ>ÃÊ«iÀܘ>Ã]ÊiÌV]Ê
i}>˜`œÊˆ˜VÕÜÊ>ʘœÊÀiVœÀ`>Àʘ>`>Ê`iÊVÕ>˜ÌœÊÃiÊ`ˆœÊiʅˆâœÊ>Ê
˜œV…iÊ>˜ÌiÀˆœÀ°

"$ 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
{ #AMBIARLASEXPECTATIVASPOSITIVASHACIA
ELALCOHOLYORIENTARHACIAFORMASMÉS
SALUDABLESDESUPERARLASDIlCULTADES

}՘œÃÊ Ûi˜iÃÊ Ìˆi˜i˜Ê ՘>ÃÊ iÝ«iVÌ>̈Û>ÃÊ >˜ÌiÊ iÊ >Vœ…œÊ µÕiÊ
«Õi`i˜Ê Vœ˜Ãˆ`iÀ>ÀÃiÊ º`iÊ ÀˆiÃ}œ»Ê «œÀµÕiÊ iÊ >`Õ`ˆV>˜Ê ՘>ÃÊ
«Àœ«ˆi`>`iÃʵÕiʘœÊ̈i˜iÊÞÊ՘>ÊiëiVˆiÊ`iÊṎˆ`>`ʓ>Êi˜Ìi˜`ˆ`>Ê
ÞÊ µÕiÊ iÃÊ «œ`À‰>˜Ê º«Ài`ˆÃ«œ˜iÀ»Ê >Ê LiLiÀ°Ê
œ˜Ûˆi˜iÊ iÃVÕV…>ÀÊ >ÃÊ
À>✘iÃʵÕiÊiÝ«ÀiÃ>˜ÊœÃʍÛi˜iÃÊ«>À>ÊLiLiÀ°

s
ÊÊÊ·*œÀʵÕjÊ`ˆVi˜ÊœÃÊ>`œiÃVi˜ÌiÃʵÕiÊLiLi˜Ê>Vœ…œ¶

Como soy muy Cuando te agobian tus padres,

callado y me corto los amigos te fallan y te va mal
en seguida, pues si en los estudios... te dices ¿y qué
bebo me enrollo más hago yo ahora? pues me cojo un
con los colegas y me pedo y paso de todo y así me
atrevo a entrarle a olvido aunque sea por un rato.
Si vas con una
las “pibas”.
pandilla que
s
s

bebe, empieza
Beber ayuda uno y luego otro
a que te y se van uniendo
diviertas más, todos, hasta que
a estar como terminas bebiendo
más animado tú para que no
y más suelto piensen que eres
y comunicarte una pringada y
mejor con tus dejen de
colegas. llamarte
s
s
s

Todo el mundo lo hace, es normal, salimos y bebemos, no

vas a ir al garito y te vas a pedir un zumo de naranja... te
pides algo para coger el puntito y desfasar un rato.

42!4!2%,4%-!$%,!,#/(/, "%
 *ÀœL>Li“i˜Ìi]Ê iÃÌ>Ài“œÃÊ `iÊ >VÕiÀ`œÊ i˜Ê µÕiÊ iÃ̜ÃÊ Ûi˜iÃÊ
˜iViÈÌ>À‰>˜Ê ˜ÕiÃÌÀ>Ê >ÞÕ`>]Ê Þ>Ê µÕiÊ «>ÀÌi˜Ê `iÊ Õ˜>ÃÊ ºVÀii˜Vˆ>ÃÊ ÞÊ
՘>ÃÊ œ«ˆ˜ˆœ˜iÃÊ `iÊ ÀˆiÃ}œ»Ê µÕiÊ vœÀ“>˜Ê ՘>ÃÊ iÝ«iVÌ>̈Û>ÃÊ >˜ÌiÊ iÊ
>Vœ…œÊ i˜}>šœÃ>Ã]Ê Ìi˜ˆi˜`œÊ ̜`>ÃÊ i>ÃÊ i˜Ê Vœ“Ö˜Ê >Ê `iÊ LÕÃV>ÀÊ
vÕiÀ>Ê `iÊ Õ˜œÊ “ˆÃ“œ]Ê i˜Ê Õ}>ÀÊ `iÊ i˜Ê ÃÕÊ «Àœ«ˆœÊ iÃvÕiÀâœ]Ê iÊ œ}ÀœÊ
`iÊ>µÕiœÊµÕiʵՈiÀi˜ÊVœ˜Ãi}ՈÀ]Ê>ÌÀˆLÕÞi˜`œÊ>Ê>Vœ…œÊiÊ«œ`iÀÊ
`iÊ Õ˜>Ê iëiVˆiÊ `iÊ º«Vˆ“>Ê “?}ˆV>»Ê V>«>âÊ `iÊ «Àœ«œÀVˆœ˜>ÀiÃÊ
`ˆÛiÀȝ˜]Ê >ÞÕ`>ÀiÃÊ >Ê Vœ“Õ˜ˆV>ÀÃiÊ “iœÀ]Ê ÃÕ«iÀ>ÀÊ ÃÕÊ Ìˆ“ˆ`iâÊ iÊ
ˆ˜Ãi}ÕÀˆ`>`]ÊiÛ>`ˆÀÃiÊ`iʏœÃÊ«ÀœLi“>ÃʜÊVœ˜Ãi}ՈÀʏ>Ê>Vi«Ì>Vˆ˜Ê
`iʏœÃÊ`i“?ðÊ

ÃÌœÊ ˜œÃÊ iÃÌ?Ê `>˜`œÊ «ˆÃÌ>ÃÊ “ÕÞÊ V>À>ÃÊ >ViÀV>Ê `iÊ >}՘>ÃÊ `iÊ >ÃÊ
“i`ˆ`>ÃÊ`iÊ«ÀiÛi˜Vˆ˜ÊµÕiʏ>Êv>“ˆˆ>Ê«Õi`iÊ>«ˆV>ÀÊ«>À>ÊÀi`ÕVˆÀʏ>Ê
>«>ÀˆVˆ˜Ê`iÊ«ÀœLi“>ÃÊÀi>Vˆœ˜>`œÃÊVœ˜ÊiÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œ°Ê

ÞÕ`>ÀÊ>ʘÕiÃÌÀœÃʅˆœÃÊ>ÊÌi˜iÀÊ՘>Ãʜ«ˆ˜ˆœ˜iÃ]Ê՘>Ãʈ`i>Ã]Ê՘>ÃÊ
VÀii˜Vˆ>ÃÊ µÕiÊ iÃÊ º«ÀœÌi>˜»Ê ÞÊ iÃÊ «Ài`ˆÃ«œ˜}>˜Ê v>ۜÀ>Li“i˜ÌiÊ
>Ê º˜œÊ ˜iViÈÌ>À»Ê Ṏˆâ>ÀÊ iÊ >Vœ…œÊ «>À>Ê Vœ˜Ãi}ՈÀÊ œÌÀ>ÃÊ VœÃ>Ã]Ê
œÌÀœÃÊw˜iÃÊ­`ˆÛiÀȝ˜]ÊiÛ>ȝ˜Ê`iʏœÃÊ«ÀœLi“>Ã]Ê>Vi«Ì>Vˆ˜Ê`iʏœÃÊ
`i“?Ã]Ê iÌV°®]Ê Þ>Ê µÕiÊ iÃÊ i˜Ê iÃÌ>Ê >ÜVˆ>Vˆ˜Ê ˜iViÈ`>`qVœ˜ÃՓœÊ
`œ˜`iÊÀ>`ˆV>ÊiÊÛiÀ`>`iÀœÊ«ÀœLi“>°

Õ>˜`œÊ iÃÌ>Ê º˜iViÈ`>`»Ê ÃiÊ ÀiwiÀiÊ >Ê >}Ö˜Ê Ìˆ«œÊ `iÊ V>Ài˜Vˆ>Ê
«iÀܘ>ÊµÕiÊ«Õi`>ÊÌi˜iÀʘÕiÃÌÀœÊ…ˆœÊ­Ìˆ“ˆ`iâ]ʈ˜Ãi}ÕÀˆ`>`]Ê`i>ÀÃiÊ
iÛ>ÀÊ«œÀÊiÊ}ÀÕ«œ]ÊiÌV°®]ÊiÃʈ“«œÀÌ>˜ÌiʵÕiÊÃiʅ>LiÊVœ˜ÊjÊ`iÊiÃ̜Ê
ÞÊÃiʏiʜÀˆi˜ÌiÊ>ÊV“œÊÃÕ«iÀ>ÀœÊ`iʜÌÀœÊ“œ`œ°Ê

՘µÕiÊiÃ̜Ãʺ*>À>Ê+Õj»Ê˜œÊiÃÌj˜Ê>ÜVˆ>`œÃÊ>ʘˆ˜}՘>ÊV>Ài˜Vˆ>Ê
œÊ«ÀœLi“>ÊiëiVˆ>]ÊȘœÊ>ʜÌÀœÊ̈«œÊ`iʓœÌˆÛœÃÊVœ“œÊ>Ê`ˆÛiÀȝ˜Ê
œÊ>ÊiÛ>ȝ˜Ê`iʏ>ÊÀṎ˜>Ê«œÀÊii“«œ]ʏ>ÊvÀiVÕi˜Vˆ>Ê`iÊÀiVÕÀÀˆÀÊ>Ê
>Vœ…œÊ «>À>Ê œLÌi˜iÀÊ œÊ µÕiÊ `iÃi>˜Ê ÃiÊ «Õi`iÊ Vœ˜ÛiÀ̈ÀÊ i˜Ê ՘>Ê
VœÃÌՓLÀi]Ê՘ʅ?LˆÌœÊ`ˆv‰VˆÊ`iÊÀœ“«iÀÊ­iÊœÛi˜ÊÞ>ʘœÊÃ>iÊÞÊLiLi

"& 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 «>À>Ê `ˆÛiÀ̈ÀÃi]Ê Ãˆ˜œÊ µÕiÊ Þ>Ê ˜œÊ Ã>LiÊ `ˆÛiÀ̈ÀÃiÊ Ãˆ˜Ê LiLiÀ®Ê œÊ µÕiÊ
«Õi`iÊÌiÀ“ˆ˜>ÀÊ}i˜iÀ>˜`œÊ՘>Ê`i«i˜`i˜Vˆ>Ê«iˆ}ÀœÃ>°Ê

>Ê «Ài}՘Ì>Ê V>ÛiÊ µÕiÊ ˜œÃÊ Ìi˜i“œÃÊ µÕiÊ …>ViÀ]Ê iÃÊ ·«>À>Ê µÕjÊ œÊ
…>Vi¶Ê ·µÕjÊ iÃÌ?Ê LÕÃV>˜`œÊ i˜Ê iÊ >Vœ…œ¶]Ê Þ>Ê µÕiÊ iÊ ÛiÀ`>`iÀœÊ
ºÀˆiÃ}œ»Ê«>À>ʵÕiÊjÃÌiÊÃiÊVœ˜ÛˆiÀÌ>Êi˜Ê՘ʫÀœLi“>]ÊÃiÊi˜VÕi˜ÌÀ>Ê
«ÀiVˆÃ>“i˜ÌiÊi˜Ê>Êw˜>ˆ`>`ÊVœ˜Ê>ʵÕiÊÃiÊÕÃ>°

*>À>ʏ>ʓ>ޜÀ‰>Ê`iʏœÃÊ>`œiÃVi˜ÌiÃ]ʏœÃʓœÌˆÛœÃÊ«œÀʏœÃʵÕiÊLiLi˜Ê
>Vœ…œÊ Ü˜Ê œÃÊ iÝ«ÀiÃ>`œÃÊ >˜ÌiÀˆœÀ“i˜Ìi]Ê iÃÊ `iVˆÀ]Ê `ˆÛiÀ̈ÀÃi]Ê
Ài>Vˆœ˜>ÀÃiʓiœÀÊVœ˜ÊÃÕÃÊ>“ˆ}œÃ]Ê`iȘ…ˆLˆÀÃi]ÊiÛ>`ˆÀÃiÊ`iÊÃÕÃÊ
«ÀœLi“>Ã]Ê «œÀµÕiÊ iÃÌ?Ê `iÊ “œ`>Ê ÞÊ «œÀÊ ˜œÊ `ivÀ>Õ`>ÀÊ >Ê }ÀÕ«œÊ
`iÊ>“ˆ}œÃ°Ê*Õi`iʅ>LiÀʜÌÀ>ÃÊÀ>✘iÃÊiۈ`i˜Ìi“i˜Ìi]Ê«iÀœÊiÃÌ>ÃÊ
Vˆ˜VœÊÃÕii˜ÊÃiÀʏ>Ãʓ?Ãʅ>LˆÌÕ>ið

ss
ÊÊÊÊÊÊ·
“œÊ>ÞÕ`>ÀÊ>ʏœÃʅˆœÃÊ>ʘœÊ˜iViÈÌ>ÀÊiÊ>Vœ…œÊ
«>À>ÊÃÕ«iÀ>ÀÊÃÕÃÊ`ˆwVՏÌ>`iö

Observar e
identificar los
MENSAJESMCCLAVES
aspectos en la
personalidad de
tu hijo, que le "LÃiÀÛ>Ê iÊ Vœ“«œÀÌ>“ˆi˜ÌœÊ `iÊ ÌÕÊ …ˆœÊ ÀiëiVÌœÊ >Ê
pueden hacer
más vulnerable Vœ˜ÃՓœÊ `iÊ >Vœ…œÊ œÃÊ w˜iÃÊ `iÊ Ãi“>˜>°Ê *>À>Ê iœ]Ê
para consumir ˆ˜Ìi˜Ì>ÊÀi뜘`iÀÊ>ʏ>ÊÈ}Ոi˜ÌiÊVÕiÃ̈˜\Ê
alcohol los fines
de semana, ·
“œÊ `iw˜ˆÀ‰>ÃÊ >Ê vœÀ“>Ê `iÊ ÃiÀÊ `iÊ ÌÕÊ …ˆœ¶°Ê
así como sus
cualidades más *ˆi˜Ã>Ê i˜Ê >ÃÊ VÕ>ˆ`>`iÃÊ µÕiÊ ÌÖÊ iÊ ÛiÃÊ ÞÊ VÕ?iÃÊ Ãœ˜Ê
destacables. Ãi}֘ÊÌÕʜ«ˆ˜ˆ˜ÊÃÕÃÊV>Ài˜Vˆ>ÃʜÊ`iLˆˆ`>`ið

42!4!2%,4%-!$%,!,#/(/, "'
 i“«œÃ\Ê

Ê UÊ ÃʓÕÞʈ˜yÕi˜Vˆ>LiÊ«œÀʏœÃÊ>“ˆ}œÃ°

Ê UÊ ÃʓÕÞÊ>Õ̜ÃÕwVˆi˜ÌiÊ«>À>ÊÀi܏ÛiÀÊÃÕÃÊ«Àœ«ˆœÃÊ«ÀœLi“>ðÊ

Ê UÊ ÃʓÕÞÊÀiÃiÀÛ>`œ]ÊÈi“«Àiʏiʅ>ÊVœÃÌ>`œÊÀi>Vˆœ˜>ÀÃiÊLˆi˜ÊÊ
Ê ÊÊÊVœ˜ÊœÃÊ`i“?ðÊ

Ê UÊ-iÊ`i>ʏiÛ>Àʓ?ÃÊ«œÀʏœÊµÕiÊ«ˆi˜Ã>ʵÕiÊ«œÀʏœÊµÕiʅ>}>˜ÊÊ
Ê ÊÊʏœÃÊ`i“?ðÊ

1˜>ÊÛiâʅ>Þ>ÃÊÀi뜘`ˆ`œÊ>ÊiÃÌ>ÊVÕiÃ̈˜]ʈ`i˜ÌˆwV>Êi˜ÊµÕjÊÛiÃÊ
>ÊÌÕʅˆœÊ“?ÃÊÛՏ˜iÀ>Li]ÊÞ>ʵÕiÊiÃ̜ÊiÃÊ«ÀiVˆÃ>“i˜ÌiʏœÊµÕiÊ`iLiÊ
}Ո>ÀÊÌÕÊ>VÌÕ>Vˆ˜Ê«œÃÌiÀˆœÀÊÞʅ>Vˆ>Ê`œ˜`iÊ`iLiÀ?˜Ê`ˆÀˆ}ˆÀÃiÊ̜`œÃÊ
ÌÕÃÊiÃvÕiÀâœÃ°Ê

œ˜Ãiœ\Ê "LÃiÀÛ>ÀÊ ˜œÊ ˆ“«ˆV>Ê Vœ˜ÌÀœ>À]Ê Ãˆ˜œÊ ÛiÀÊ œÊ µÕiÊ …>ViÊ ÌÕÊ
…ˆœ]ÊVœ“œÊÃiÊVœ“«œÀÌ>]Ê«iÀœÊȘʍÕâ}>À°

UÊ
ÞÕ`>ÀiÃÊ>Ê}>˜>ÀÊVœ˜w>˜â>ÊÞÊÃi}ÕÀˆ`>`Êi˜ÊiœÃÊ
Ayudarles a
desarrollar “ˆÃ“œÃ]Ê «>À>Ê µÕiÊ ˜œÊ iÊ œVÕÀÀ>Ê Vœ“œÊ >Ê >`œiÃVi˜ÌiÊ
los recursos µÕiÊLiLiÊ«>À>ÊÃÕ«iÀ>ÀÊÃÕÊ̈“ˆ`iâÊiʈ˜Ãi}ÕÀˆ`>`°Ê
personales
necesarios
para superar
˜ÊiÃÌiÊV>ÜÊiÃʘiViÃ>ÀˆœÊµÕiÊiÊ…ˆœÊÛ>Þ>ÊVœ˜Ãˆ}Ոi˜‡
los rasgos de `œÊÃi}ÕÀˆ`>`Êi˜ÊÉʓˆÃ“œ\ÊÛ>œÀ?˜`œiÊÞÊÀiVœ˜œVˆi˜`œÊ
su personalidad ÃÕÊ V>«>Vˆ`>`Ê «>À>Ê …>ViÀÊ VœÃ>ÃÊ Ö̈iÃÊ iÊ ˆ˜ÌiÀiÃ>˜ÌiÃ]Ê
más débiles y
fortalecer sus >ÃՓˆi˜`œÊ ÃÕÃÊ V>«>Vˆ`>`iÃÊ ÞÊ ÃÕÃÊ ˆ“ˆÌ>Vˆœ˜iÃ]Ê
cualidades. …>Vˆi˜`œÊ ÛiÀÊ µÕiÊ ÃiÊ «Õi`i˜Ê Vœ“iÌiÀÊ iÀÀœÀiÃÊ ÞÊ
ÃÕ«iÀ>ÀœÃ]Ê w?˜`œ˜œÃÊ i˜Ê ÃÕÃÊ œ}ÀœÃÊ ÞÊ iÃvÕiÀâœÃÊ ÞÊ ˜œÊ
Èi“«ÀiÊi˜ÊœÃÊv>œÃÊÞÊ>ëiV̜Ãʘi}>̈ۜð

"( 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
UÊ ˜Ãiš>ÀÊ>ʘÕiÃÌÀœÃʅˆœÃÊ>Êi˜vÀi˜Ì>ÀÃiÊÞÊÀi܏ÛiÀÊÃÕÃÊ«ÀœLi“>ÃÊ
`iÊvœÀ“>Ê>`iVÕ>`>]Êi˜ÊÕ}>ÀÊ`iÊ>VÕ`ˆÀÊ>Ê>Vœ…œÊ«>À>ÊiÛ>`ˆÀÃiÊ
`iÊiœÃÊVœ“œÊiÊÃÕVi`iÊ>Ê՘>Ê`iʏ>ÃÊ>`œiÃVi˜ÌiðÊ

*>À>Ê iœÊ …>ÞÊ µÕiÊ >ÞÕ`>ÀÊ >Ê œÃÊ …ˆœÃÊ >Ê ˆ`i˜ÌˆwV>ÀÊ œÃÊ «ÀœLi“>ÃÊ
ÞÊ ÃÕÃÊ «œÃˆLiÃÊ >ÌiÀ˜>̈Û>Ã]Ê Û>œÀ>˜`œÊ V>`>Ê Õ˜>Ê `iÊ >ÃÊ «œÃˆLiÃÊ
܏ÕVˆœ˜iÃ]Ê ÃiiVVˆœ˜>˜`œÊ >Ê “?ÃÊ >`iVÕ>`>Ê ÞÊ iÃÌ>LiVˆi˜`œÊ œÃÊ
“i`ˆœÃÊ«>À>ʏœ}À>ÀÊiÊœLïۜÊw>`œ°

UÊ ˜Ãiš>ÀiÃʵÕiʘœÊÈi“«ÀiÊÃiÊ«Õi`iÊÌi˜iÀÊÞÊVœ˜Ãi}ՈÀÊ̜`œÊœÊ
µÕiÊÃiʵՈiÀ>]ÊÞ>ʵÕiÊ̜`>Ãʏ>ÃÊVœÃ>ÃʵÕiÊÃiʵՈiÀi˜Ê˜œÊÃiʏœ}À>˜Ê
`iʈ˜“i`ˆ>̜ÊÞÊÀiµÕˆiÀi˜Ê՘ÊiÃvÕiÀâœÊ«>À>ʏœ}À>À>ðÊ

UÊ >ۜÀiViÀÊ >ÃÊ Ài>Vˆœ˜iÃÊ Vœ˜Ê V…ˆVœÃÉ>ÃÊ `iÊ ÃÕÊ i`>`]Ê «œÀÊ

ii“«œÊˆ˜ÛˆÌ>˜`œÊ>“ˆ}œÃÊ>ÊV>Ã>]ÊiÃ̈“Տ>˜`œÊÃÕÊ«>À̈Vˆ«>Vˆ˜Êi˜Ê
>V̈ۈ`>`iÃÊ`iÊ}ÀÕ«œ]Êi˜ÊiµÕˆ«œ]ÊiÌV°Ê

UÊ
ÞÕ`>ÀiÃÊ >Ê ÃiÀÊ V>«>ViÃÊ `iÊ iÝ«ÀiÃ>ÀÊ ÃÕÃÊ Ãi˜Ìˆ“ˆi˜ÌœÃÊ ÞÊ ÃÕÃÊ

œ«ˆ˜ˆœ˜iÃÊ`iÊvœÀ“>ÊȘViÀ>ÊÞÊV>À>]ʅ>Vˆi˜`œÊÀiëiÌ>ÀÊÃÕÃÊ`iÀiV…œÃ]Ê
ȘʅiÀˆÀÊ>ʏœÃÊ`i“?Ã]Ê«iÀœÊȘÊ`i>ÀÃiÊ>Û>Ã>>À°

UÊ ˜Ãiš?˜`œiÃÊ >Ê `ivi˜`iÀÊ ÃÕÊ «Õ˜ÌœÊ `iÊ ÛˆÃÌ>Ê ÞÊ œÊ µÕiÊ iœÃÊ
µÕˆiÀi˜Ê…>ViÀ]ÊVœ“«œÀÌ?˜`œÃiÊ`iÊ>VÕiÀ`œÊ>ÊÃÕÃʈ`i>ÃÊÞÊVÀˆÌiÀˆœÃÊ
ÞʘœÊ>Vœ«>˜`œÊÃÕÊVœ˜`ÕVÌ>Ê>ʏ>ÃÊi݈}i˜Vˆ>ÃÊ`iʏœÃÊ`i“?ÃÊ«>À>Ê
Vœ˜Ãi}ՈÀÊÃÕÊ>«ÀœL>Vˆ˜°Ê

UÊ/À>˜Ã“ˆÌˆÀiÃÊiÊÃi˜Ìˆ`œÊ`iʏ>Ê«ÀÕ`i˜Vˆ>]Êi˜Ãiš?˜`œiÃÊ>ÊÜ«iÃ>ÀÊ
œÃÊ«ÀœÃÊÞʏœÃÊVœ˜ÌÀ>ÃÊ`iÊÃÕÃÊ>VÌÕ>Vˆœ˜iÃÊÞÊ`iÊÃÕÃÊ`iVˆÃˆœ˜ið

UÊ œÃÌÀ>˜`œÊ >Ê œÃÊ …ˆœÃÊ “>˜iÀ>ÃÊ `iÊ `ˆÛiÀ̈ÀÃiÊ ÞÊ `ˆÃvÀÕÌ>ÀÊ `iÊ ÃÕÊ
̈i“«œÊ ˆLÀiÊ Ãˆ˜Ê ˜iViÈ`>`Ê `iÊ Ṏˆâ>ÀÊ iÊ >Vœ…œ°Ê
VœÃÌՓLÀ>ÀÃiÊ
>Ê LiLiÀÊ V>`>Ê ÛiâÊ µÕiÊ ÃiÊ Ã>i]Ê «Õi`iÊ iÛ>ÀiÃÊ >Ê µÕiÊ i}ÕiÊ Õ˜Ê
“œ“i˜ÌœÊi˜ÊµÕiʘœÊÃi«>˜Ê`ˆÃvÀÕÌ>ÀʘˆÊ`ˆÛiÀ̈ÀÃiÊȘÊ̜“>ÀÊ>Vœ…œ]Ê
Vœ“œÊ iÊ œVÕÀÀiÊ >Ê `œÃÊ `iÊ œÃÊ >`œiÃVi˜ÌiÃÊ µÕiÊ …i“œÃÊ iÃVÕV…>`œÊ
>˜ÌiðÊ

42!4!2%,4%-!$%,!,#/(/, ")
 0ARATERMINARVEAMOSCONUNEJEMPLODOSFORMAS
DETRATARELTEMADELALCOHOLCONLOSHIJOS

1
>ʅˆ>ʏi}>Ê`iÊVœi}ˆœÊÞʘ>`>ʓ?ÃÊi˜ÌÀ>ÀÊi˜ÊV>Ã>ÊiÊ«>`ÀiÊÞÊ
>ʓ>`ÀiʏiÊ`ˆVi˜ÊÃiÀˆ>“i˜ÌiʵÕiÊ̈i˜i˜ÊµÕiʅ>L>ÀÊVœ˜Êi>Ê`iÊ
FAMILIA

՘ÊÌi“>ʓÕÞʈ“«œÀÌ>˜Ìi°Ê>ʅˆ>ʏiÃʓˆÀ>Ê>ÃÕÃÌ>`>ÊÞÊiÝ«iVÌ>˜ÌiÊ
ÞÊ œÃÊ «>`ÀiÃÊ iÊ `>˜Ê >Ê ºV…>À>»Ê ÜLÀiÊ >ÃÊ Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>ÃÊ µÕiÊ
«Õi`iÊÌi˜iÀÊiÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œÊi˜ÊÃÕÊiÃÌ>`œÊ`iÊÃ>Õ`ÊÞʵÕiÊ
LiLˆi˜`œÊVœ“œÊLiLi˜ÊœÃʍÛi˜iÃʏœÃÊw˜iÃÊ`iÊÃi“>˜>ÊÃiÊÌiÀ“ˆ‡
˜>ÊÈi˜`œÊ՘Ê>Vœ…ˆVœÊœÊ«>Ã>˜`œÊ>ÊVœ˜ÃՓˆÀʜÌÀ>ÃÊ`Àœ}>Ãʓ?ÃÊ
vÕiÀÌið
Te estamos esperando y
queremos hablar contigo de
s algo importante.

¡Hija! si bebes los fines

de semana, puedes acabar
siendo una alcohólica.
s

Y puedes acabar tomando

cosas mucho peores.
s

# 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 Accidente de circulación, jóvenes
œÃÊ«>`ÀiÃÊiÃÌ?˜Êۈi˜`œÊ>Ê muertos, en lo que es ya demasiado
/6ÊVœ˜ÊÃÕÃÊ`œÃʅˆœÃÊ`iÊ£ÓÊÞÊ frecuente los fines de semana, la mezcla
nocturna de tráfico y alcohol.
£{Ê>šœÃÊ`iÊi`>`°Ê
«>ÀiViÊ ¿Se bebe

s
2
՘>Ê ˜œÌˆVˆ>Ê `>˜`œÊ `>̜ÃÊ tanto?

s
>ViÀV>Ê `iÊ œÃÊ >VVˆ`i˜ÌiÃÊ
`iÊ ÌÀ?wVœÊ `iÊ Ûi˜iÃÊ œÃÊ
FAMILIA

w˜iÃÊ`iÊÃi“>˜>Ê`iLˆ`œÃÊ>Ê
Vœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œ°Ê

s
Si vas de marcha
œÃÊ«>`ÀiÃÊ>«ÀœÛiV…>˜Ê>Ê es lo normal
˜œÌˆVˆ>Ê «>À>Ê ˆ˜ˆVˆ>ÀÊ Õ˜>Ê
Vœ˜ÛiÀÃ>Vˆ˜Ê ÜLÀiÊ iÊ
Tenéis que tener cuidado. Si se
Ìi“>]Ê «Ài}՘Ì?˜`œiÃÊ bebe mucho, se pierden reflejos
·+ÕjÊ «ˆi˜Ã>˜Ê >ViÀV>Ê y concentración y podéis tener un
accidente.
`iÊ jÃ̜¶Ê · ÃÊ ÛiÀ`>`Ê ¡Pero no todos

s
bebemos!
µÕiÊÃiÊLiLiÊÌ>˜Ìœ¶°Ê
s

Ê …ˆœÊ “>ޜÀÊ Ài뜘`iÊ

µÕiÊÉ]Ê«iÀœÊµÕiʘœÊ̜`œÃÊ
œÃÊ Ûi˜iÃÊ œÊ …>Vi˜°Ê ˜Ê
iÃÌiÊ “œ“i˜ÌœÊ iÊ «>`ÀiÊ
>«ÀœÛiV…>Ê >Ê œ«œÀÌ՘ˆ`>`Ê
«>À>ÊÀiV>V>Àʏ>ʈ“«œÀÌ>˜Vˆ>Ê
µÕiÊ̈i˜iÊ`ˆviÀi˜Vˆ>ÀÊiÊÕÜÊ
Como todo en la vida, hay que ser
`iÊ >LÕÃœÊ `iÊ >Vœ…œ]Ê prudentes y no abusar de las cosas.
Þ>Ê µÕiÊ iÃÌœÊ ÖÌˆ“œÊ «Õi`iÊ
s

Ìi˜iÀÊ Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>ÃÊ “ÕÞÊ

«iˆ}ÀœÃ>Ã]Ê Ì>iÃÊ Vœ“œÊ
«iÀ`iÀÊ >ÃÊ v>VՏÌ>`iÃÊ
˜iViÃ>Àˆ>ÃÊ `iÊ >Ìi˜Vˆ˜Ê ÞÊ
œÃÊÀiyiœÃʘiViÃ>ÀˆœÃÊ«>À>Ê
Vœ˜`ÕVˆÀÊ՘ÊÛi…‰VՏœ°

42!4!2%,4%-!$%,!,#/(/, #!
 CÓMO TRATAR EL TEMA DEL ALCOHOL CON TU HIJO

4 UÊ ˜Vœ˜ÌÀ>ÀÊ Õ˜Ê “œ“i˜ÌœÊ i˜Ê µÕiÊ

…>ÞÊ >}Ö˜Ê «ÀiÌiÝÌœÊ «>À>Ê …>L>ÀÊ
8 UÊ 1˜Ê “œ“i˜ÌœÊ i˜œÊ `iÊ ˆ˜ÌiÀvi‡
Ài˜Vˆ>Ã\ÊiÃÌ>Àʅ>Vˆi˜`œÊœÌÀ>ÊVœÃ>]Ê

INADECUADA
`iÊ Ìi“>\Ê >}՘>Ê >˜jV`œÌ>Ê “ÕV…>Ê}i˜ÌiÊ«œÀÊiÊ“i`ˆœ]°°°Ê
ADECUADA

VœÌˆ`ˆ>˜>]Ê >}œÊ µÕiÊ Ã>}>Ê i˜Ê >Ê

Ìiiۈȝ˜]ÊiÌV°Ê UÊ-œ“iÌiÀÊ>Ê…ˆœÊ>Ê՘ʈ˜ÌiÀÀœ}>‡
̜ÀˆœÊi˜Ê՘Ê̜˜œÊ>Õ̜ÀˆÌ>Àˆœ°
UÊ
œ˜œViÀÊ ·µÕjÊ «ˆi˜Ã>˜Ê `iÊ
>Vœ…œ¶Ê ·µÕjÊ Ã>Li˜¶Ê ·µÕjÊ UÊ>ÀiÊ՘Ê`ˆÃVÕÀÜʜÊÃiÀ“˜°
FORMA

Èi˜Ìi˜¶Ê·µÕjʏiÃÊ}ÕÃÌ>À‰>ÊÃ>LiÀ¶Ê
UÊœ}À>ÀÊ՘Ê>“Lˆi˜ÌiÊ`iÊ`ˆ?œ}œÊ
ÞÊVœ˜ÛiÀÃ>Vˆ˜Ê`ˆÃÌi˜`ˆ`>°
UÊ
ÃÌ>ÀÊ `ˆÃ«ÕiÃ̜ÃÊ >Ê iÃVÕV…>ÀÊ
œ«ˆ˜ˆœ˜iÃÊ µÕiÊ ˜œÊ ˜œÃÊ }ÕÃÌi˜Ê ÞÊ
«iÀ“ˆÌˆÀʵÕiÊÃi>˜ÊiÝ«ÀiÃ>`>ÃÊȘÊ
µÕiÊÃiʓœ˜ÌiÊ՘Ê`À>“>°
UÊ ˜ÌiÀV>>ÀÊ «Ài}՘Ì>ÃÊ ·ÌÖÊ µÕjÊ
VÀiiÃ¶Ê ·/ÖÊ µÕjÊ œ«ˆ˜>ö°°°Ê Vœ˜Ê
Vœ“i˜Ì>ÀˆœÃÊ ÞÊ >Ê ˆ˜vœÀ“>Vˆ˜Ê
˜iViÃ>Àˆ>Ê µÕiÊ v>ۜÀiâV>Ê ÃÕÊ
Àiyi݈˜°
UÊ 1̈ˆâ>ÀÊ “i˜Ã>iÃÊ Ãi˜VˆœÃÊ µÕiÊ
ˆ˜VÕÞ>˜Ê ii“«œÃÊ ViÀV>˜œÃÊ >Ê ÃÕÊ
Ài>ˆ`>`°
UÊ ˜vœÀ“>Vˆ˜Ê œLïÛ>Ê ÃœLÀiÊ œÃÊ
iviV̜ÃÊ«œÃˆÌˆÛœÃÊÞʘi}>̈ۜð
UÊ,iÃ>Ì>ÀʏœÃÊiviV̜ÃÊ«œÃˆÌˆÛœÃÊ`iÊ
˜œÊVœ˜ÃՓœ°
#" 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
FORMA UÊÀ>“>̈â>ÀÊiʈ˜Ìi˜Ì>ÀÊ>ÃÕÃÌ>ÀiÊ
ÞÊ “iÌiÀiÊ “ˆi`œ]Ê `ivœÀ“>˜`œÊ >Ê
Ài>ˆ`>`°
UÊ >L>ÀiÃÊ `iÊ ÃˆÌÕ>Vˆœ˜iÃÊ iÝ>‡
}iÀ>`>ÃÊ ÞÊ «œVœÊ Vœ“Õ˜iÃÊ >Ê
ÃÕÊ Ài>ˆ`>`Ê «>À>Ê i˜v>̈â>ÀÊ œÃÊ
ÀˆiÃ}œÃÊ`iÊVœ˜ÃՓœ°
UÊ >L>ÀiÃÊ `iÊ Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>ÃÊ
˜i}>̈Û>ÃÊ >Ê >À}œÊ «>âœ]Ê «œÀÊ
ii“«œÆÊ VˆÀÀœÃˆÃÊ …i«?̈V>]Ê >‡
Vœ…œˆÃ“œ°°°Ê i>˜>ÃÊ >Ê œÛi˜]Ê i˜Ê
Õ}>ÀÊ `iÊ …>ViÀÊ …ˆ˜V>«ˆjÊ i˜Ê œÃÊ
iviV̜ÃÊ>ÊVœÀ̜ʫ>âœÊ­>VVˆ`i˜ÌiÃÊ
`iÊ ÌÀ?wVœ]Ê VœÀÌ>ÀÊ iÊ ÀœœÊ `iÊ Õ˜>Ê
˜œV…iÊ`ˆÛiÀ̈`>°°°®Ê
UÊ œÊ Ài뜘`iÀÊ >Ê ÃÕÃÊ `Õ`>ÃÊ ÞÊ
«Ài}՘Ì>Ã°Ê -ˆÊ ˜œÊ ÃiÊ Ã>Li˜]Ê LÕÇ
V>ÀÊ >Ê ÀiëÕiÃÌ>Ê ÞÊ …>L>ÀÊ Vœ˜Ê
iœÃÊ i˜Ê œÌÀœÊ “œ“i˜Ìœ]Ê VÕ>˜`œÊ
˜œÃʅ>Þ>“œÃʈ˜vœÀ“>`œ°
ES sÊ/i˜iÀÊ՘ÊVœ˜œVˆ“ˆi˜ÌœÊœLïۜÊÜLÀiÊ
IMPORTANTE iÊ >Vœ…œÊ «>À>Ê «œ`iÀÊ ÌÀ>˜Ã“ˆÌˆÀÊ
“i˜Ã>iÃÊV>ÀœÃ°Ê

s /œ“>ÀÊVœ˜Vˆi˜Vˆ>Ê`iʵÕiʏ>Êi`>`ʓi`ˆ>Ê`iÊ
ˆ˜ˆVˆœÊi˜ÊiÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œÊÃiÊÈÌÖ>Êi˜Ê̜À˜œÊ>ʏœÃÊ£Î]ÈÊ>šœÃ]Ê
Ãi}֘ʏ>ÃÊ֏̈“>Ãʈ˜ÛiÃ̈}>Vˆœ˜iÃ]Ê«œÀʏœÊµÕiÊi˜ÊiÃÌiʓœ“i˜ÌœÊÌÕÃÊ
…ˆœÃÊ`iLi˜Ê`iÊiÃÌ>ÀÊÞ>Ê«Ài«>À>`œÃ°Ê

s *ÀœVÕÀ>ÀÊ µÕiÊ ÌÕÊ …ˆœÊ LiL>Ê œÊ “?ÃÊ Ì>À`iÊ «œÃˆLi]Ê Þ>Ê µÕiÊ Õ˜Ê
>`œiÃVi˜ÌiʵÕiÊVœ“ˆi˜â>Ê>ÊLiLiÀÊ>Êi`>`iÃÊÌi“«À>˜>Ã]Ê̈i˜iÊ
“?ÃÊ «ÀœL>Lˆˆ`>`iÃÊ `iÊ >V>L>ÀÊ Ìi˜ˆi˜`œÊ «ÀœLi“>ÃÊ µÕiÊ ÃˆÊ œÊ
«ÀÕiL>ÊÈi˜`œÊ“?Ãʓ>ޜÀ°Ê

s ˜vœÀ“>ÀÊ>ÊÌÕÃʅˆœÃÊÜLÀiʏœÃÊiviV̜ÃÊÞÊVœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>Ãʘi}>̈Û>ÃÊ
`iÊ>Vœ…œ]Êi˜ÊiÊœÀ}>˜ˆÃ“œÊÞÊi˜Ê>ÊVœ˜`ÕVÌ>]ÊiëiVˆ>“i˜ÌiÊ>Ê
VœÀ̜ʫ>âœ]ÊÞ>ʵÕiÊiÃ̜ʫÕi`iÊ>ÞÕ`>ÀiÃÊ>ÊÃiÀÊ«ÀÕ`i˜ÌiÃÊVœ˜Ê
iÊVœ˜ÃՓœ°Ê

s
ÞÕ`>ÀÊ>ÊÌÕÃʅˆœÃÊ>ʵÕiÊ`ˆviÀi˜Vˆi˜Êi˜ÌÀiÊÕÃ>ÀÊ
ÞÊ >LÕÃ>ÀÊ `iÊ >Vœ…œ]Ê >՘µÕiÊ œÊ `iÃi>LiÊ
Ãi>ÊVœ˜Ãi}ՈÀʵÕiʘœÊLiL>˜°Ê

s
`ÛiÀ̈ÀÊ >Ê ÌÕÃÊ …ˆœÃÊ µÕiÊ ˜œÊ iÃÊ Ì>˜Ê

v?VˆÊ Vœ˜ÌÀœ>ÀÊ iÊ Vœ˜ÃՓœÊ `iÊ
>Vœ…œÊVœ“œÊiœÃÊVÀii˜°Ê

s *ÀiÃÌ>ÀÊ>Ìi˜Vˆ˜Ê>ʏ>Êv՘Vˆ˜ÊµÕiÊ
VՓ«iÊ iÊ ÕÃœÊ `iÊ >Vœ…œÊ i˜Ê >Ê
ۈ`>Ê`iÊÌÕÃʅˆœÃ°Ê

42!4!2%,4%-!$%,!,#/(/, ##
2 EDUCAR PARA EL OCIO

EDUCAR PARA EL OCIO

 %$5#!20!2!%,/#)/

œ“œÊ…i“œÃÊۈÃ̜Êi˜ÊiÊ>«>ÀÌ>`œÊ>˜ÌiÀˆœÀ]ÊiÊÕÜÊ`iÊ>Vœ…œÊ>ÊiÃÌ>ÃÊ
i`>`iÃÊ̈i˜iʓÕV…œÊµÕiÊÛiÀÊVœ˜Ê>ʜVÕ«>Vˆ˜Ê`iÊÃÕʜVˆœÊÞ>ʵÕiÊ
Vœ“œÊVœ˜wÀ“>˜ÊœÃÊ`ˆviÀi˜ÌiÃÊiÃÌÕ`ˆœÃÊÀi>ˆâ>`œÃÊi˜Ê˜ÕiÃÌÀœÊ«>‰Ã]Ê
`ÕÀ>˜Ìiʏ>ÊÃi“>˜>ʏœÃʍÛi˜iÃÊ>«i˜>ÃÊLiLi˜Ê>Vœ…œ]ÊV>ÈÊ̜`œÊÃÕÊ
Vœ˜ÃՓœÊœÊVœ˜Vi˜ÌÀ>˜Êi˜ÊœÃÊw˜iÃÊ`iÊÃi“>˜>ÊÞÊiÃÌ?ʓÕÞÊ>ÜVˆ>`œÊ
LiLiÀÊVœ˜ÊÃ>ˆÀÊÞÊ`ˆÛiÀȝ˜°Ê

>Ê “>˜iÀ>Ê `iÊ œVÕ«>ÀÊ iÊ œVˆœÊ i˜Ê ՘>Ê «>ÀÌiÊ ˆ“«œÀÌ>˜ÌiÊ `iÊ œÃÊ
Ûi˜iÃÊ iÃÌ?Ê VÀi>˜`œÊ “ÕV…>Ê ˆ˜µÕˆiÌÕ`Ê ÞÊ «ÀiœVÕ«>Vˆ˜Ê i˜Ê œÃÊ
«>`ÀiÃ]Ê«ÕiÃʏœÊœVÕ«>˜Ê`iÊ՘>ÊvœÀ“>ÊVœ˜ÃՓˆÃÌ>]Ê«>ÈÛ>]ÊÀṎ˜>Àˆ>Ê
­Ãˆi“«ÀiÊ …>Vi˜Ê œÊ “ˆÃ“œ®]Ê «œVœÊ i˜ÀˆµÕiVi`œÀ>Ê ÞÊ µÕiÊ >`i“?ÃÊ
Vœ“«œÀÌ>ʘՓiÀœÃœÃÊÀˆiÃ}œÃ°Ê

Ê œÃÊ «>`ÀiÃÊ «œÀÊ Ì>˜ÌœÊ iÃÊ «ÀiœVÕ«>]Ê >`i“?ÃÊ `iÊ µÕiÊ œÃÊ
>`œiÃVi˜ÌiÃÊ LiL>˜Ê >Vœ…œ]Ê œÌÀ>ÃÊ VœÃÌՓLÀiÃÊ ÞÊ º“œ`>Ã»Ê µÕiÊ ˜œÊ
i}>˜Ê >Ê Vœ“«Ài˜`iÀ]Ê Ãˆi˜`œÊ vÀiVÕi˜ÌiÊ µÕiÊ ÃiÊ «>˜Ìii˜Ê >}՘>ÃÊ
«Ài}՘Ì>ÃÊ`iÊ̈«œ\Ê·*œÀʵÕjÊiÃÌ>ʓ>˜iÀ>Ê`iÊ`ˆÛiÀ̈ÀÃi¶Ê·*œÀʵÕjÊ
>ʘœV…i¶Ê·*œÀʵÕjÊ>ÜVˆ>˜Ê`ˆÛiÀȝ˜ÊVœ˜ÊLiLiÀÊ>Vœ…œ¶Ê·
Õ?iÃÊ
ܘʏ>ÃÊVœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>Ãʘi}>̈Û>ÃÊ`iÊiÃÌ>ʓ>˜iÀ>Ê`iʜVÕ«>ÀÊÃÕʜVˆœÊ
`ÕÀ>˜ÌiÊ œÃÊ w˜iÃÊ `iÊ Ãi“>˜>¶Ê ÞÊ œÊ “?ÃÊ ˆ“«œÀÌ>˜Ìi°°°Ê ·+ÕjÊ VœÃ>ÃÊ
«Õi`œÊ`iVˆÀiÃÊޜÊVœ“œÊ«>`ÀiÊ«>À>Ê«ÀiÛi˜ˆÀiöÊ

6>“œÃÊ >Ê ˆÀÊ Ûˆi˜`œÊ >}՘>ÃÊ `iÊ iÃÌ>ÃÊ VÕiÃ̈œ˜iÃÊ ÞÊ Û>“œÃÊ >Ê
Ài뜘`iÀ>ÃÊiÃVÕV…>˜`œÊ>ʏœÃÊ«>`ÀiÃÊÞÊ>ʏœÃÊ«Àœ«ˆœÃʍÛi˜iÃ]ʵÕiÊ
ܘʏœÃʵÕiʘœÃÊÛ>˜Ê>Ê`>Àʺ«ˆÃÌ>ûʫ>À>ʈÀÊVœ˜ÌiÃÌ?˜`œ>ð

%$5#!20!2!%,/#)/ #'
 s
ÊÊ·+Õjʜ«ˆ˜>˜ÊœÃÊ«>`ÀiÃÊÞʏœÃʍÛi˜iö

Es que no hay
otra cosa que hacer...Los
No entiendo esta forma
jóvenes no tenemos donde ir, sólo
de divertirse... sólo sabéis
tenemos los bares o las discotecas...
estar en los bares o en las
si quieres hacer cualquier otra cosa
discotecas
te cuesta un pastón
s

s
o
dr
Pe

Enrique

viV̈Û>“i˜Ìi]Ê ÃÕÊ Ûˆ`>Ê ÌÀ>˜ÃVÕÀÀiÊ ­ˆ}Õ>Ê µÕiÊ >Ê ˜ÕiÃÌÀ>®Ê i˜Ê ՘>Ê
ÜVˆi`>`Ê `iÊ Vœ˜ÃՓœÊ µÕiÊ iÃÊ œvÀiViÊ Õ˜>Ê œVÕ«>Vˆ˜Ê `iÊ œVˆœÊ
Vœ˜ÃՓˆÃÌ>Ê ÞÊ Vœ“iÀVˆ>°Ê >Ê ˆ˜`ÕÃÌÀˆ>Ê `iÊ œVˆœ]Ê µÕiÊ i˜Ê ˜ÕiÃÌÀœÊ
«>‰ÃÊ iÃÊ “ÕÞÊ «œÌi˜Ìi]Ê …>Ê «ÕiÃÌœÊ >Ê ÃÕÊ `ˆÃ«œÃˆVˆ˜Ê Õ˜Ê i˜ÌÀ>“>˜`œÊ
`iÊ L>ÀiÃ]Ê «ÕLÃ]Ê `ˆÃVœÌiV>Ã]Ê iÌV]Ê µÕiÊ «ÀœˆviÀ>˜Ê «œÀÊ Ìœ`>ÃÊ >ÃÊ
VˆÕ`>`iÃÊ ÞÊ i˜Vˆ“>Ê >Ê «ÕLˆVˆ`>`Ê iÃÊ >˜ˆ“>Ê >Ê Vœ˜ÃՓˆÀÊ iÃÌiÊ Ìˆ«œÊ
`iʜVˆœÊ­ÀiVœÀ`>ÀʏœÃÊ>˜Õ˜VˆœÃÊi˜Ê>ÊÌiiÊ`iʍÛi˜iÃʵÕiÊ>«>ÀiVi˜Ê
`ˆÛˆÀ̈j˜`œÃiÊ «œÀÊ >Ê ˜œV…iÊ ÞÊ Vœ˜Ê ՘>Ê Vœ«>Ê i˜Ê >Ê “>˜œ®°Ê ˜Ê
`iwʘˆÌˆÛ>]ʏœÃʍÛi˜iÃÊiÃÌ?˜ÊÈi˜`œÊ`VˆiÃÊÞÊiÃÌ?˜ÊVœ˜ÃՓˆi˜`œÊœÊ
µÕiʏiÃÊiÃÌ>“œÃʜvÀiVˆi˜`œ°Ê

¡Pero no todos los jóvenes son iguales! ¡Claro que

Es verdad que algunos son muy sí! y eso
consumistas y beben mucho... Pero hay también
otros que hacen otras cosas
s
hay que
decirlo
s
u
>ÀœÊ µÕiÊ «œ`À‰>˜Ê …>ViÀÊ œÌÀ>ÃÊ
VœÃ>Ãt°°°Ê ÞÊ `iÊ …iV…œÊ …>ÞÊ Ûi˜iÃÊ
Ana

µÕiÊ >ÃÊ …>Vi˜]Ê Vœ“œÊ “ÕÞÊ Lˆi˜Ê

`ˆViÊ
˜>°

#( 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 ÃÊVˆiÀ̜]ÊiÃʈ˜ÕÃ̜Ê}i˜iÀ>ˆâ>ÀÊÞÊ«i˜Ã>ÀʵÕiÊ̜`œÃʏœÃʍÛi˜iÃÊܘÊ
՘œÃÊ«>ÜÌ>ÃʵÕiʘœÊiÃÊ«ÀiœVÕ«>ʓ?ÃʵÕiÊ`ˆÛiÀ̈ÀÃiÊÞÊ>ÊÃiÀÊ«œÃˆLiÊ
`ˆÛiÀ̈ÀÃiÊLiLˆi˜`œ°Ê œÊ`iLi“œÃÊïµÕiÌ>ÀÊ>Ê̜`>Ê՘>Ê}i˜iÀ>Vˆ˜°Ê
*iÀœÊ>ÊÀi>ˆ`>`ÊiÃʵÕiÊiÃÌ>ÃÊ>V̈ÌÕ`iÃÊÞÊiÃÌ>ÊvœÀ“>Ê`iÊ`ˆÛiÀ̈ÀÃiÊ
iÃÌ?˜Ê >…‰Ê ÞÊ ˜œÊ Ìi˜i“œÃÊ “?ÃÊ µÕiÊ `>À˜œÃÊ Õ˜>Ê ÛÕiÌ>Ê «œÀÊ >}՘>ÃÊ
✘>ÃÊ`iʺ“œÛˆ`>»Ê`iʘÕiÃÌÀ>ÃÊVˆÕ`>`iÃÊ՘>ʘœV…iÊ`iÊۈiÀ˜iÃʜÊ
Ã?L>`œ°

>ÞÊ «œV>Ê `ˆÛiÀÈ`>`Ê `iÊ œviÀÌ>ÃÊ `iÊ œVˆœÊ ÞÊ }À>˜Ê «>ÀÌiÊ `iÊ >ÃÊ
>V̈ۈ`>`iÃÊ µÕiÊ >Ê œÃÊ Ûi˜iÃÊ iÃÊ }ÕÃÌ>Ê Ài>ˆâ>À]Ê ˜œÊ Ü˜Ê «œÃˆLiÃÊ
ÃˆÊ ˜œÊ ÃiÊ }>ÃÌ>˜Ê L>ÃÌ>˜ÌiÊ `ˆ˜iÀœÊ «Àiۈ>“i˜Ìi°Ê œÊ iÃÊ iÝÌÀ>šœÊ µÕiÊ
“ÕV…œÃÊ`iÊiœÃÊ`ˆ}>˜ÊµÕiʘœÊ̈i˜i˜ÊœÌÀ>ÊVœÃ>ʵÕiʅ>ViÀʜʵÕiÊ
˜œÊVœ˜œVi˜ÊœÌÀ>Ãʜ«Vˆœ˜iÃʵÕiʘœÊÃi>˜ÊœÃÊL>ÀiÃ]ʏ>ÃÊ`ˆÃVœÌiV>ÃÊ
œÊ œÃÊ ºLœÌiœ˜iû]Ê «œÀµÕiÊ ˜œÊ ÃiÊ vœ“i˜Ì>˜]Ê ˜ˆÊ ÃiÊ iÃÊ «ÀiÃi˜Ì>˜Ê
Vœ“œÊ>ÌÀ>V̈Û>Ã]ʘˆÊÃiÊ«Àœ“œVˆœ˜>˜ÊœÌÀ>ÃÊ>ÌiÀ˜>̈Û>Ã]Ê«œÀµÕiʅ>ÞÊ
`i“>È>`œÃʈ˜ÌiÀiÃiÃÊiVœ˜“ˆVœÃÊVÀi>`œÃ°

>Ê «Ài}՘Ì>Ê µÕiÊ `ˆÀiVÌ>“i˜ÌiÊ ÃiÊ ˜œÃÊ Ûˆi˜iÊ >Ê >Ê V>Liâ>Ê iÃÊ
iۈ`i˜Ìi°°°ÊLÕi˜œÊÞÊ>˜ÌiÊiÃÌ>ÊÀi>ˆ`>`\

z15³05%$%.(!#%2,/30!$2%3

£°Ê ˜Ãiš>ÀÊ>ʜVÕ«>ÀÊÃÕʜVˆœÊ`iÊ՘>ʓ>˜iÀ>Ê«œÃˆÌˆÛ>ÊÞÊ}À>̈wV>˜ÌiÊ
«>À>ÊÃÕÊ`iÃ>ÀÀœœÊ«iÀܘ>°

Ó°Ê-iÀÊVÀˆÌˆVœÃÊVœ˜Ê>Ê>`“ˆÀ>Vˆ˜ÊÞÊÛ>œÀ>Vˆ˜ÊiÝViÈÛ>Ê`iÊVˆiÀÌ>ÃÊ
VœÃÌՓLÀiÃÊ`iʜVˆœÊÕÛi˜ˆÊ˜œVÌÕÀ˜œ°

Î°Ê >ViÀÊ Õ˜Ê Ãi}Ո“ˆi˜ÌœÊ `iÊ >Ê œVÕ«>Vˆ˜Ê `iÊ ÃÕÊ Ìˆi“«œÊ ˆLÀiÊ ÞÊ
>VœÀ`>ÀÊÞÊ«>VÌ>ÀÊ՘>ÃʘœÀ“>ÃÊ`iÊVœ“«œÀÌ>“ˆi˜ÌœÊVœ˜ÊÀi>Vˆ˜Ê>Ê
“ˆÃ“œ°

%$5#!20!2!%,/#)/ #)
 £ z#ØMOENSE×ARAOCUPARSUOCIODEUNAMANERA
POSITIVA

ACCIONES AC CLAVES
>Ê«ÕLˆVˆ`>`ÊÛi˜`iÊiÊº“ˆÌœÊ`iʏ>Ê«œVˆ˜Ê“?}ˆV>»]ÊVœ“œÊ
Despertar ÃˆÊ iÊ >Vœ…œÊ iÃÊ vÕiÀ>Ê >Ê …>ViÀÊ “?ÃÊ >ÌÀ>V̈ۜÃ]Ê viˆViÃ]Ê
su actitud }Õ>«œÃ]Ê`ˆÛiÀ̈`œÃ]ʺi˜Àœ>`œÃ»ÊÞʵÕiÊiÃÌ?˜Êºi˜Ê>ʜ˜`>»]Ê
crítica ante
de
iÌV°
la manera
ocupar el ocio,
relacionada œÃÊ «>`ÀiÃÊ «Õi`i˜Ê Vœ˜ÌÀ>ÀÀiÃÌ>ÀÊ Ìœ`œÃÊ iÃ̜ÃÊ “i˜Ã>iÃÊ
con el consumo i˜}>šœÃœÃ]Ê>˜>ˆâ>˜`œÊÞÊVœ“i˜Ì>˜`œÊÕ˜ÌœÃʏœÃÊ>˜Õ˜VˆœÃÊ
de alcohol
`iʏ>ÊÌiiۈȝ˜]ʏœÃÊÀÌՏœÃÊÞÊV>ÀÌiiÃÊ«ÕLˆVˆÌ>ÀˆœÃÊ`iʏ>Ê
V>i]ʏœÃÊ>˜Õ˜VˆœÃʵÕiÊ>«>ÀiVi˜Êi˜Ê>ÃÊÀiۈÃÌ>ðÊ

-iÊÌÀ>Ì>Ê`iÊ>«ÀœÛiV…>ÀÊiÃÌ>ÃÊÈÌÕ>Vˆœ˜iÃÊVœÌˆ`ˆ>˜>ÃÊ«>À>ʅ>ViÀiÃÊ
ÛiÀÊV“œÊiÊ>Vœ…œÊÈi“«ÀiÊ>«>ÀiViÊ>ÜVˆ>`œÊ>Ê>ëiV̜ÃÊ«œÃˆÌˆÛœÃÆÊ
}i˜ÌiÊ}Õ>«>]ÊVœ˜Êj݈̜]ÊVœ˜Ê`ˆ˜iÀœ]ʏˆ}>˜`œ]ÊiÌV°°°ÞÊVœ˜ÊÛi˜iÃÊ
`ˆÛˆÀ̈j˜`œÃiÊ iÃV>˜`>œÃ>“i˜Ìi]Ê Vœ“œÊ ÃˆÊ >Ê LiLˆ`>Ê Ãˆi“«ÀiÊ iÃÊ
«ÕÈiÀ>Êi˜Ê՘ÊiÃÌ>`œÊ`iÊ>˜ˆ“œÊiÕvÀˆVœÊÞÊvÕiÀ>ÊVœ˜`ˆVˆ˜Ê˜iViÃ>Àˆ>Ê
«>À>Ê>˜ˆ“>ÀÃiÊÞÊ`ˆÛiÀ̈ÀÃi°

UÊ>ViÀÊ՘>ÊÀiyi݈˜ÊÜLÀiÊV“œÊœÃÊ«>`ÀiÃÊi“«i>˜ÊÃÕÊ̈i“«œÊ
ˆLÀiÊÞÊV“œÊÃiÊ`ˆÛˆiÀÌi˜°

Darles ejemplo ÊUÊ

œ“«>À̈ÀÊ«>ÀÌiÊ`iʘÕiÃÌÀœÊœVˆœÊVœ˜ÊiœÃ]ÊÌ>iÃÊVœ“œ\Ê
positivo con
la manera de ՘>ÊiÝVÕÀȝ˜]Ê՘ʫ>ÃiœÊi˜ÊLˆVˆ]Ê՘>ÊVi˜>ÊÌÀ>˜µÕˆ>Êi˜Ê
ocupar nuestro ՘ÊÀiÃÌ>ÕÀ>˜ÌiʵÕiʏiÃÊ}ÕÃÌi]Ê՘>ÊÃiȝ˜Ê`iÊVˆ˜i]ÊÃ>ˆÀÊ`iÊ
ocio Vœ“«À>Ã]Ê «À>V̈V>ÀÊ Vœ˜Ê iœÃÊ >}Ö˜Ê `i«œÀÌi]Ê Õ˜>Ê Ãiȝ˜Ê
`iÊVœVˆ˜>]ÊiÌV°

UÊ
œ˜œViÀÊÃÕÃÊ}ÕÃ̜ÃÊiʈ˜ÌiÀiÃið

$ 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 UÊ ÃVÕV…>ÀÊ œÊ µÕiÊ iÃÊ }ÕÃÌ>À‰>Ê …>ViÀÊ ÞÊ >«œÞ>ÀÊ ÃÕÃÊ «Àœ«ÕiÃÌ>Ã]Ê
VÕ>˜`œÊjÃÌ>ÃÊÃi>˜Ê«œÃˆLiÃÊÞÊÀ>✘>Lið

UÊ>ÀiÃÊv>Vˆˆ`>`iÃÊÞÊ>«œÞœÊ«>À>Ê«œ`iÀÊ`iÃ>ÀÀœ>Àʏ>ÃÊ>V̈ۈ`>`iÃÊ
Ayudarles µÕiʏiÃÊ}ÕÃÌ>˜ÊÞʵÕiÊÃi>˜Ê>`iVÕ>`>ÃÊ«>À>ÊÃÕÊi`>`°
a descubrir
actividades no UÊ i}>ÀÊ >Ê >VÕiÀ`œÃÊ ÃœLÀiÊ >V̈ۈ`>`iÃÊ «>À>Ê Ài>ˆâ>ÀÊ
asociadas al
Õ˜ÌœÃÊ ÞÊ µÕiÊ Ãi>˜Ê `iÊ }ÕÃÌœÊ `iÊ Ìœ`œÃ\Ê ˆ˜ÛˆÌ>ÀÊ >Ê ÃÕÃÊ
uso recreativo
de alcohol >“ˆ}œÃÊ >Ê V>Ã>Ê «>À>Ê Vœ“«>À̈ÀÊ >V̈ۈ`>`iÃÊ Vœ˜Ê
que sean ˜œÃœÌÀœÃ]Ê«Àœ«œ˜iÀiÃÊ>V̈ۈ`>`iÃÊ>VœÀ`iÃÊVœ˜ÊÃÕÊi`>`Ê
interesantes,
les satisfagan ÞÊ Vœ˜Ãi}ՈÀÊ Õ˜Ê >“Lˆi˜ÌiÊ i˜Ê iÊ µÕiÊ ÃiÊ Ãˆi˜Ì>˜Ê >Ê }ÕÃ̜Ê
y les diviertan VÕ>˜`œÊ Vœ“«>ÀÌi˜Ê ՘>Ê >V̈ۈ`>`Ê Vœ˜Ê ˜œÃœÌÀœÃ°Ê *œÀÊ
ii“«œ\Ê՘>ÊVi˜>Ê>“ˆÃ̜Ã>ÊÞÊ`ˆÛiÀ̈`>°

Ó 3ERCRÓTICOSCONLAADMIRACIØNYVALORACIØNEXCESIVA
DECIERTASCOSTUMBRESDEOCIOJUVENILNOCTURNO

s
ÊÊ·+Õjʜ«ˆ˜>˜ÊœÃÊ«>`Àiö
Me parece muy bien Nosotros bebemos
que se diviertan, están mucho, es verdad....
en la edad, pero ¿por pero oye nuestros viejos
qué tiene que ser por Es que por las noches y también beben ¿eh?...
las noches? ¿y por qué en las zonas de “movida” ¡hombre! ¡lo hacen de
tienen que llegar a casa te encuentras con los otra manera! no hacen
a las tantas? colegas conoces gente... “botellones”, ¡sería
patético
s

es nuestro sitio.
s
s

Jo
Áng rg
José María
e
el

%$5#!20!2!%,/#)/ $!
 "ÌÀ>ÊVÕiÃ̈˜ÊµÕiʈ˜µÕˆiÌ>ÊiÃÊiÃ>ʓ>˜‰>Ê`iʏ>ʘœV…i]ÊVœ“œÊÃiš>>Ê
œÃjÊ>À‰>°Ê

1˜>Ê«>ÀÌiÊ`iʏ>ÊÀiëÕiÃÌ>]ʘœÊ̜`>]ÊiÃÌ?Êi˜ÊœÊµÕiÊ`ˆViÊ
˜}i°Ê

viV̈Û>“i˜Ìi]ʏ>ʘœV…iÊiÃÊ«>À>ÊiœÃÊÃÕÊ̈i“«œ]ʺÃÕʓœ“i˜Ìœ»]Êi˜Ê
µÕiÊÃ>Li˜ÊµÕiʘœÊ̈i˜i˜ÊiÊVœ˜ÌÀœÊ`iʏœÃÊ>`Տ̜ÃÊÞʵÕiÊÀi>Vˆœ˜>˜Ê
Vœ˜Ê˜Õ“iÀœÃœÃÊɓLœœÃÊÞÊÀˆÌœÃʵÕiÊiÃÌ?˜Ê>ÜVˆ>`œÃÊ>ʺœÊœÛi˜»]Ê
Ì>iÃÊ Vœ“œ\Ê º>Ê “>ÀV…>»]Ê iÊ ÀˆiÃ}œ]Ê >Ê ÌÀ>˜Ã}Àiȝ˜]Ê iÊ i˜VÕi˜ÌÀœÊ
“>ÈۜÊ`iʍÛi˜iÃ]ʏ>ÃÊÀi>Vˆœ˜iÃÊVœ˜ÊÃÕÃʈ}Õ>iÃ]ÊÃi>˜ÊVœ˜œVˆ`œÃÊ
œÊ˜œ]ÊiÌV°Ê

œÃÊ Ûi˜iÃÊ ÃiÊ >«Àœ«ˆ>˜Ê `iÊ >Ê ˜œV…iÊ Vœ“œÊ «>À>Ê `iVˆÀ˜œÃÊ º>µÕ‰Ê
iÃÌ>“œÃÊ ÞÊ jÃÌiÊ iÃÊ ˜ÕiÃÌÀœÊ È̈œÊ >…œÀ>»]Ê œVÕ«>˜`œÊ `iÌiÀ“ˆ˜>`>ÃÊ
✘>ÃÊ `iÊ >Ê VˆÕ`>`Ê ÞÊ `ië>â>˜`œÊ `iÊ i>ÃÊ >Ê œÃÊ µÕiÊ ˜œÊ ܘÊ
Ûi˜iÃ°Ê ˜Ê iÜÃÊ “œ“i˜ÌœÃÊ ÞÊ i˜Ê ÃÕÃÊ ÌiÀÀˆÌœÀˆœÃ]Ê iœÃÊ Ãœ˜Ê œÃÊ
«ÀœÌ>}œ˜ˆÃÌ>ðÊ

*œÀʜÌÀœÊ>`œ]Êi˜Ê̜`>Ãʏ>ÃÊj«œV>ÃʏœÃʍÛi˜iÃÊÈi“«Àiʅ>˜ÊµÕiÀˆ`œÊ
`ˆviÀi˜Vˆ>ÀÃiÊ`iʏœÃʓ>ޜÀiÃÊÞÊ«>À>ÊiœÊ…>˜ÊLÕÃV>`œÊɓLœœÃÊÞÊ
ÀˆÌœÃÊ`iʈ`i˜ÌˆwV>Vˆ˜ÊÕÛi˜ˆ°Ê

œÞÊi˜Ê`‰>ÊÌ>“Lˆj˜ÊœVÕÀÀiÊiÃ̜]ʘœÊÌi˜i“œÃʓ?ÃʵÕiÊÛiÀʏ>ÊvœÀ“>Ê
`iÊÛiÃ̈ÀÃi]ʏœÃÊ«ˆiÀVˆ˜}]ʏ>ʓÖÈV>ʵÕiÊiÃVÕV…>˜]ÊiÊi˜}Õ>iʵÕiÊ
Ṏˆâ>˜°°°Ê Ü˜Ê ̜`œÃÊ Ã‰“LœœÃÊ `iÊ ˆ`i˜Ìˆ`>`Ê ÞÊ ÀiviÀi˜Vˆ>]Ê µÕiÊ iÃÊ
՘i˜ÊÞʏiÃʅ>Vi˜ÊÃi˜ÌˆÀÃiʍÛi˜iÃ]Ê`ˆviÀi˜ÌiÃÊ`iʏœÃʓ>ޜÀiðÊ*ÕiÃÊ
Lˆi˜]ÊÃÕÊvœÀ“>Ê`iÊLiLiÀÊ>Vœ…œÊÌ>“Lˆj˜ÊvœÀ“>Ê«>ÀÌiÊ`iÊiÃ̜ÃÊÀˆÌœÃÊ
«>À̈VՏ>ÀiÃÊVœ˜ÊœÃʵÕiÊLÕÃV>˜Ê`ˆviÀi˜Vˆ>ÀÃiÊ`iʏœÃÊ>`Տ̜ðÊ
œ“œÊ
“ÕÞÊLˆi˜Ê`ˆViÊœÀ}iÊiœÃÊLiLi˜]Ê«iÀœÊœÊ…>Vi˜Ê`iʜÌÀ>ʓ>˜iÀ>°

$" 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 ss
z#ØMODESPERTARUNAACTITUDCRÓTICAANTEELOCIONOCTURNO

ACCIONES AC CLAVES
UÊˆ>œ}>ÀÊÜLÀiʏ>ÊÃÕ«ÕiÃÌ>ÊÀiLi`‰>Ê`iÊiÃÌ>ÊVœÃÌՓLÀiÆÊ·iÃÊ>V>ÜÊ
ÀiLi`iÊiÃÌ>Àʅ>Vˆi˜`œÊ̜`œÃʏœÊ“ˆÃ“œÊ>ʏ>ʓˆÃ“>ʅœÀ>ÊÞÊi˜ÊœÃÊ
Darles ejemplo “ˆÃ“œÃÊÈ̈œÃ¶Ê
positivo con
la manera de UÊ >ViÀiÃÊ ÛiÀÊ ÃÕÊ `œVˆˆ`>`Ê vÀi˜ÌiÊ >Ê >ÃÊ «ÀiȜ˜iÃÊ `iÊ
ocupar nuestro Vœ˜ÃՓœÊÞÊiÊ}>Ã̜ÊiVœ˜“ˆVœÊµÕiÊÃÕ«œ˜i°Ê
ocio

UÊœÃÌÀ>ÀiÃʜÌÀ>ÃÊvœÀ“>ÃÊ`iʜVˆœÊ˜œÊVœ˜ÃՓˆÃÌ>Ã]Ê`ˆÛiÀ̈`>ÃÊÞʵÕiÊ
iÃÊ«iÀ“ˆÌ>˜ÊiÃÌ>ÀÊÀi՘ˆ`œÃÊVœ˜ÊÃÕÃʈ}Õ>iÃ\Ê«œÀÊii“«œ]Ê`?˜`œiÃÊ
>Ê Vœ˜œViÀÊ >ÃÊ >V̈ۈ`>`iÃÊ `iÊ œVˆœÊ ˜œVÌÕÀ˜œÊ µÕiÊ i݈ÃÌi˜Ê i˜Ê ÃÕÊ
VˆÕ`>`ʜÊL>ÀÀˆœ°

Î (ACERUNSEGUIMIENTODELAOCUPACIØNDESU
TIEMPOLIBREYACORDARYPACTARUNASNORMASDE
COMPORTAMIENTO
*œÀÊ֏̈“œ]ÊÛ>“œÃÊ>ÊVœ“i˜Ì>ÀʜÌÀœÊ>ëiV̜ʈ“«œÀÌ>˜ÌiÊ`iʏ>ÊvœÀ“>Ê
i˜ÊµÕiÊÃiÊiÃÌ?ʜVÕ«>˜`œÊiÊœVˆœÊ«œÀʏœÃʍÛi˜iÃʅœÞÊi˜Ê`‰>°Ê Ãʏ>Ê
Ṏˆâ>Vˆ˜Ê`iÊw˜Ê`iÊÃi“>˜>ÊVœ“œÊ՘Êië>VˆœÊ`iʏˆLiÀ>Vˆ˜]ÊVœ“œÊ
՘>ÊÛ?ÛՏ>Ê`iÊiÃV>«iÊ>˜Ìiʏ>ÃʜLˆ}>Vˆœ˜iÃÊÞʏœÃÊVœ“«Àœ“ˆÃœÃÊ`iÊ
œÃÊ̈i“«œÃÊ`iÊiÃÌÕ`ˆœÊœÊÌÀ>L>œÊ`ÕÀ>˜Ìiʏ>ÊÃi“>˜>°Ê

viV̈Û>“i˜Ìi]Ê iÊ ̈i“«œÊ iÃÌ?Ê V>`>Ê ÛiâÊ “?ÃÊ `ˆÛˆ`ˆ`œÊ i˜Ê `œÃÊ
“œ“i˜ÌœÃ]ÊÞÊiÃ̜ÊÌ>“Lˆj˜Ê˜œÃÊ>viVÌ>Ê>ʏœÃÊ>`Տ̜Ã\Êi˜ÌÀiÊÃi“>˜>]Ê
`iÊ Õ˜iÃÊ >Ê ÛˆiÀ˜iÃÊ iÃÊ iÊ ̈i“«œÊ `iÊ ÌÀ>L>œ]Ê >Ê `ˆÃVˆ«ˆ˜>]Ê >ÃÊ
œLˆ}>Vˆœ˜ið°°ÊÞÊiÊw˜Ê`iÊÃi“>˜>]ÊiÃÊiÊ̈i“«œÊ`iʏ>ʍÕiÀ}>]Êi

%$5#!20!2!%,/#)/ $#
 `iÃVœ˜ÌÀœ]ʏ>Ê>ÕÃi˜Vˆ>Ê`iÊ`ˆÃVˆ«ˆ˜>]ÊiÌV]Ê«ÕiÃÊLˆi˜]ÊiÃÌ>Ê`ˆÛˆÃˆ˜Ê
`iÊ ̈i“«œÊ >Ê Ìˆi˜i˜Ê “ÕÞÊ ˆ˜VœÀ«œÀ>`>Ê œÃÊ Ûi˜iÃ°Ê 6i>“œÃÊ µÕjÊ
`ˆVi˜°

s
ÊÊ·+Õjʜ«ˆ˜>˜ÊœÃʍÛi˜iö

Hay mucha gente que la ves y hace El finde es para

deporte y eso, son gente sana, normal divertirse, cogerse un
y también sus familias y únicamente “pedo” monumental y
lo que quieren es que llegue el desfasar un rato. Al día
fin de semana para beber siguiente.... Dios dirá
y desconectar de los

s
estudios y de toda la
s

semana C

ar
los
Almudena

>ÃÊ ˜œV…iÃÊ `iÊ œÃÊ w˜iÃÊ `iÊ Ãi“>˜>Ê ÃiÊ …>˜Ê Vœ˜ÛiÀ̈`œÊ «>À>Ê
“ÕV…œÃÊ Ûi˜iÃÊ i˜Ê ՘>Ê ÀÕ«ÌÕÀ>]Ê Õ˜Ê ºVœÀÌi»Ê Vœ˜Ê œÃÊ `‰>ÃÊ `iÊ ÀiÃ̜Ê
`iÊ >Ê Ãi“>˜>Ê ÞÊ ÃÕÃÊ ÀṎ˜>Ã°Ê œÃÊ œÊ ۈÛi˜Ê Vœ“œÊ ՘>Ê iëiVˆiÊ `iÊ
ºÀiVœ“«i˜Ã>»Ê«œÀÊ>`>«Ì>ÀÃiÊ>ʏ>ÃʘœÀ“>ÃÊ`iʏœÃÊ`‰>ÃÊ`iÊiÃÌÕ`ˆœÊÞÊ
>}՘œÃÊṎˆâ>˜Ê>ÃÊÃ>ˆ`>ÃÊ`iÊw˜iÃÊ`iÊÃi“>˜>ÊVœ“œÊ՘>ÊiëiVˆiÊ
`iÊÛ?ÛՏ>Ê`iÊiÃV>«i°Ê ÃÊiÊ“œ“i˜ÌœÊ`iÊº>µÕ‰ÊÞÊ>…œÀ>»]Ê`iÊ`ˆÛiÀ‡
̈ÀÃiÊ>Ê̜«i]Ê>«>ÀV>˜`œÊ“œ“i˜Ì?˜i>“i˜ÌiÊÃÕÃÊ«ÀiœVÕ«>Vˆœ˜iÃÊÞÊ
ÃÕÃÊ«ÀœLi“>Ã]Ê>…œÀ>Ê̜V>Ê«>Ã>ÀœÊLˆi˜°

>Ê ÃœVˆi`>`Ê >`ՏÌ>Ê iÃÊ “ÕÞÊ «iÀ“ˆÃˆÛ>Ê Vœ˜Ê iÃ̜ÃÊ Vœ“«œÀÌ>“ˆi˜ÌœÃÊ

ÞÊiÃÌ>ÃÊVœÃÌՓLÀiÃ]ÊÞÊiÃÊ՘>Ê«œÃˆLiÊÀ>❘ʫœÀʏ>ʵÕiʘœÊÃiʅ>˜Ê
«ÕiÃ̜ʏ‰“ˆÌiÃÊ>ÊiÃ̜Ãʅ?LˆÌœÃÊ`iʜVˆœÊµÕiÊ>…œÀ>ʘœÃÊ«ÀiœVÕ«>˜°Ê ÃÊ
V>ÀˆwV>`œÀ>ʏ>ʜ«ˆ˜ˆ˜Ê`iÊ`œÃÊ«>`ÀiÃÊi˜ÊiÃÌiÊÃi˜Ìˆ`œ\

$$ 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 No se lo hemos dejado fácil.
Todo está muy mal... es difícil
buscar un trabajo en condiciones. P
Las casas están carísimas,

ac
tienen que prepararse mucho

o
si quieren conseguir un

s
buen trabajo... es lógico Yo la verdad es que
que los fines de semana no tengo ni idea de
quieran desfogarse s que hace mi hijo por
ahí por la noche, pero
mientras vaya sacando
los cursos... que haga lo
Carmen que quiera

-i}ÕÀœÊµÕiʅ>LjˆÃÊiÃVÕV…>`œÊVœ“i˜Ì>ÀˆœÃÊ`iÊiÃÌiÊ̈«œÊ>}՘>ÊÛiâ°Ê
·ÛiÀ`>`¶°Ê

*œÀÊ՘ʏ>`œ]Êi݈ÃÌiÊ՘ÊÃi˜Ìˆ“ˆi˜ÌœÊ`iÊVՏ«>Êi˜Ê
>À“i˜Ê«œÀÊiÊ̈«œÊ
`iÊ ÃœVˆi`>`Ê µÕiÊ iÃÊ iÃÌ>“œÃÊ œvÀiVˆi˜`œ]Ê Vœ˜Ê ÃÕÃÊ ˆ˜˜Õ“iÀ>LiÃÊ
`ˆwVՏÌ>`iÃÊÞÊ«œÀʜÌÀœ]Ê՘>ÊiëiVˆiÊ`iÊ«Ài“ˆœÊœÊÀiVœ“«i˜Ã>ʵÕiÊ
«iÀ“ˆÌˆ“œÃÊ«œÀÊVՓ«ˆÀÊVœ˜ÊÃÕÃʜLˆ}>Vˆœ˜iÃÊ`ÕÀ>˜Ìiʏ>ÊÃi“>˜>°

ss
z#ØMOSUPERVISARELOCIO

ACCIONES AC CLAVES
Estar al UʘÌiÀiÃ>À˜œÃÊ«œÀʏœÊµÕiʅ>Vi˜Êi˜ÊÃÕʜVˆœ]ÊÃÕÃÊ}ÕÃ̜Ã]Ê
tanto de la ÃÕÃÊ «>˜iÃ]Ê œÃÊ Õ}>ÀiÃÊ µÕiÊ vÀiVÕi˜Ì>˜]Ê œÃÊ >“ˆ}œÃÊ
ocupación que Vœ˜Ê µÕˆi˜Ê Û>˜]Ê iÌV]Ê …>Vˆi˜`œÊ Õ˜Ê Ãi}Ո“ˆi˜ÌœÊ È˜Ê `iÇ
hacen de su
tiempo libre Vœ˜w>˜â>°

UÊ
i`iÀÊië>VˆœÃÊi˜ÊV>Ã>Ê«>À>ʵÕiÊÃiÊÀi֘>˜ÊÞÊÀi>ˆVi˜Ê>}՘>Ê
>V̈ۈ`>`]Ê >Ã‰Ê œÃÊ «>`ÀiÃÊ «œ`À?˜Ê Vœ˜œViÀÊ >Ê ÃÕÃÊ >“ˆ}œÃÊ ÞÊ iÊ
>“Lˆi˜ÌiÊi˜ÊµÕiÊÃiʓÕiÛi˜°

UÊ -ˆÊ ÃÕÃÊ >“ˆ}œÃÊ ˜œÊ ˜œÃÊ >}À>`>˜]Ê ˜œÊ VÀˆÌˆV>ÀœÃ]Ê Ãˆ˜œÊ v>VˆˆÌ>ÀiÃÊ
œ«œÀÌ՘ˆ`>`iÃÊ`iÊVœ˜œViÀʜÌÀœÊ̈«œÊ`iÊ>“ˆ}œÃÊÞʜÌÀœÃÊ>“Lˆi˜Ìið

%$5#!20!2!%,/#)/ $%
 UÊ ÃÌ>LiViÀÊ Õ˜>Ê V>˜Ìˆ`>`Ê `iÊ `ˆ˜iÀœÊ >Ê >Ê Ãi“>˜>Ê ÞÊ
Llegar a unos
acuerdos y ˜œÊ “œ`ˆwV>À>]Ê Ã>ÛœÊ V>ÜÃÊ iÝVi«Vˆœ˜>iÃ°Ê iÊ iÃÌ>Ê
cumplirlos “>˜iÀ>Ê œÃÊ V…ˆVœÃÉ>ÃÊ >«Ài˜`iÀ?˜Ê >Ê >`“ˆ˜ˆÃÌÀ>ÀÃiÊ ÞÊ
sobre el
dinero que ÀiVœ˜œViÀ?˜ÊiÊÛ>œÀÊ`iÊ`ˆ˜iÀœ°Ê
manejan y los
horarios de UÊ ÃÌ>LiViÀÊ Õ˜œÃÊ Vœ“«Àœ“ˆÃœÃÊ Vœ˜Ê >ÃÊ º«>}>Ã»Ê i˜Ê
regreso a casa v՘Vˆ˜Ê>ÊVՓ«ˆ“ˆi˜ÌœÊ`iÊ՘>ÃʘœÀ“>ÃÊÞʜLˆ}>Vˆœ˜iÃÊ
i˜Ê>Êv>“ˆˆ>Ê­iÃÌÕ`ˆœÃ]Ê>ÞÕ`>ÀÊi˜ÊV>Ã>]ÊiÌV®°Ê

UÊ
VœÀ`>ÀÊ՘ʅœÀ>ÀˆœÊÀ>✘>LiÊ`iÊÀi}ÀiÜÊ>ÊV>Ã>]Ê>`>«Ì>`œÊ>Ê
ÃÕÊi`>`ÊÞÊ>ʏ>ÃÊV>À>VÌiÀ‰Ã̈V>ÃÊ`iʏœÃÊ>`œiÃVi˜ÌiÃ]Êyi݈LiÊÃi}֘Ê
>ÃÊVˆÀV՘ÃÌ>˜Vˆ>ÃÊ­«œÀÊii“«œÊ՘ÊVՓ«i>šœÃ]Ê՘>ÊwiÃÌ>ÊiëiVˆ>]Ê
iÌV®]ÊÞÊÈÊiÃÊ«œÃˆLi]Êw>ÀÊ՘ʅœÀ>ÀˆœÊ`iÊÀiviÀi˜Vˆ>ÊVœ˜ÊœÃÊ«>`ÀiÃÊ`iÊ
œÃÊ>“ˆ}œÃÊ`iʘÕiÃÌÀœÊ…ˆœ°

$& 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 EJEMPLO

8 œÃÊ«>`ÀiÃÊ`iÊ*i`ÀœÊ
Papá...
¿nos vamos?
Espera un poco...
¡otras cañas!
¡Marchando!
s

s
s
POCO SALUDABLE

Vœ“«>ÀÌi˜Ê «œV>ÃÊ
>V̈ۈ`>`iÃÊ Vœ˜Ê ÃÕÊ
…ˆœ°Ê

Ê œVˆœÊ `iÊ *i`ÀœÊ

ÌÀ>˜ÃVÕÀÀiÊ «>À>iœÊ
>Ê`iÊÃÕÃÊ«>`ÀiÃ]ÊȘÊ
VÀÕâ>ÀÃiÊV>Èʘ՘V>°Ê ¡Estoy en mi cuarto!
OCIO

œÃÊ «>`ÀiÃÊ ÃÕii˜Ê

µÕi`>ÀÊVœ˜ÊÃÕÃÊ>“ˆ‡
}œÃÊ«>À>Ê̜“>ÀÊ՘>ÃÊ
V>š>ÃʏœÃÊÃ?L>`œÃÊÞÊ
`œ“ˆ˜}œÃÊ >Ê “i`ˆœ‡
`‰>]Ê “ˆi˜ÌÀ>ÃÊ œÃÊ
…ˆœÃÊ iÃÌ?˜Ê i˜Ê iÊ
L>ÀÊ œÊ i˜Ê >Ê V>iÊ Al cabo de un rato....
iëiÀ?˜`œœÃ°Ê zzzz...
Z

*œÀÊ >Ê Ì>À`i]Ê œÃÊ

«>`ÀiÃÊ Ûi˜Ê >Ê Ìi‡
iۈȝ˜Ê ÞÊ *i`ÀœÊ
Õi}>Ê >Ê >Ê Vœ˜Ãœ>Ê
i˜Ê ÃÕÊ VÕ>À̜°Ê ÃÌ>Ê
iÃÊ ÃÕÊ >V̈ۈ`>`Ê “?ÃÊ Dame pasta que voy a
vÀiVÕi˜ÌiÊ >Ê Ì>À`iÊ los recreativos ¡Toma!
s

`iÊ œÃÊ Ã?L>`œÃ°Ê

Õ>˜`œÊÃiÊV>˜Ã>Ê`iÊ
>Ê Vœ˜Ãœ>]Ê ÃiÊ «œ˜iÊ
>Ê ÛiÀÊ >Ê Ìiiۈȝ˜Ê
œÌÀœÊÀ>̜°

continua...

%$5#!20!2!%,/#)/ $'

Ê w˜>ˆâ>ÀÊ >Ê Ì>À`iÊ
iÃÊ «ˆ`iÊ `ˆ˜iÀœÊ >Ê
ÃÕÃÊ «>`ÀiÃÊ «>À>Ê ˆÀÊ
Vœ˜Ê ÃÕÃÊ >“ˆ}œÃÊ >Ê œÃÊ
ÀiVÀi>̈ۜÃÊ `iÊ Vi˜ÌÀœÊ
Vœ“iÀVˆ>°Ê œÃÊ V…ˆVœÃÊ
«>Ã>˜Ê iÊ ÀiÃÌœÊ `iÊ >Ê
Ì>À`iÊ `i>“LՏ>˜`œÊ
«œÀÊiÊVi˜ÌÀœÊVœ“iÀVˆ>]Ê
Vœ“«À>˜`œÊ }œœÃˆ˜>ÃÊ
ÞÊ}>ÃÌ?˜`œÃiÊiÊ`ˆ˜iÀœÊ
i˜Ê >ÃÊ “>µÕˆ˜>ÃÊ
ÌÀ>}>«iÀÀ>ÃÊ ÞÊ >ÃÊ
Vœ˜Ãœ>ð

$( 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
4 Toma agua,
que ya llegamos al pinar.

s
œÃÊ «>`ÀiÃÊ `iÊ >ÌiœÊ
Vœ“«>ÀÌi˜ÊVœ˜ÊÃÕʅˆœÊÃÕÊ
SALUDABLE

>wVˆ˜Ê«œÀʏ>ʘ>ÌÕÀ>iâ>°Ê

}՘œÃÊ Ã?L>`œÃÊ ÃÕii˜Ê
Ã>ˆÀÊ>ÊV>“«œÊ>Ê`>ÀÊ՘>ÊÊ
V>“ˆ˜>Ì>°Ê
œ˜œVi˜Ê œÃÊ
?ÀLœiÃÊ `iÊ >Ê âœ˜>Ê ÞÊ ÃiÊ
OCIO

œÃÊ Û>˜Ê iÝ«ˆV>˜`œÊ >Ê ÃÕÊ

Luego comentamos esta
…ˆœ°Ê iÊ ÌÀ>˜Ã“ˆÌi˜Ê ÃÕÃÊ peli tan buena

s
Ãi˜Ã>Vˆœ˜iÃÊ ÞÊ iÊ >ÞÕ`>˜Ê
>Ê >`“ˆÀ>ÀÊ ÞÊ Û>œÀ>ÀÊ >Ê
Liiâ>Ê `iÊ >Ê ˜>ÌÕÀ>iâ>Ê
µÕiʘœÃÊÀœ`i>°Ê

œÃÊ «>`ÀiÃÊ `iÊ >ÌiœÊ

Ü˜Ê >wVˆœ˜>`œÃÊ >Ê Vˆ˜i°Ê
-iiVVˆœ˜>˜]Ê `iÊ ÛiâÊ i˜Ê
VÕ>˜`œ]Ê«i‰VՏ>ÃÊLÕi˜>ÃÊ Es buena ¡Jo!
s

µÕiÊ «Õi`>˜Ê ÛiÀÊ i˜Ê

v>“ˆˆ>°Ê
ÞÕ`>˜Ê>ÊÃÕʅˆœÊ
>Ê`iÃVÕLÀˆÀʏ>ÊV>ˆ`>`Ê`iÊ
>ÃÊ «i‰VՏ>ÃÊ ÞÊ >Ê Ã>ˆÀÊ >Ê
Vœ“i˜Ì>˜Ê “ˆi˜ÌÀ>ÃÊ ÃiÊ
̜“>˜Ê՘ÊÀivÀiÃVœ°Ê

œÃÊ «>`ÀiÃÊ `iÊ >ÌiœÊ

Enséñales la información
…>˜Ê ۈÃÌœÊ «œÀÊ iÊ L>ÀÀˆœÊ que has traído del ocio en
V>ÀÌiiÃÊ >˜Õ˜Vˆ>˜`œÊ >Ê el barrio
s

«ÕiÃÌ>Ê i˜Ê “>ÀV…>Ê `iÊ

Õ˜Ê «Àœ}À>“>Ê `iÊ œVˆœÊ
>ÌiÀ˜>̈ۜÊÃ>Õ`>LiÊ«œÀÊ
>ÊÌ>À`i]ʏiÊ«Àœ«œÀVˆœ˜>˜Ê
vœi̜ÃÊ ˆ˜vœÀ“>̈ۜÃÊ ÞÊ iÊ
>˜ˆ“>˜Ê«>À>ʵÕiÊ>VÕ`>°
continua...

%$5#!20!2!%,/#)/ $)
 Voy a jugar el sábado por la
>ÌiœÊ«>À̈Vˆ«>Êi˜Ê>ÃÊ>V̈ۈ`>`iÃÊ tarde en el campeonato...
iÝÌÀ>iÃVœ>ÀiÃÊ œÀ}>˜ˆâ>`>ÃÊ «œÀÊ ¡Fenómeno!

s
ÃÕÊ Vœi}ˆœ°Ê œÃÊ «>`ÀiÃÊ «ÀœVÕÀ>˜Ê
>˜ˆ“>ÀiÊ «>À>Ê µÕiÊ ÃiÊ >«Õ˜ÌiÊ
>Ê >}՘>Ê >V̈ۈ`>`Ê µÕiÊ iÊ Û>Ê >Ê
}i˜iÀ>ÀÊ՘>Ê>wVˆ˜Ê`ÕÀ>`iÀ>°Ê ÃÌiÊ
>šœÊ ÃiÊ …>Ê >«Õ˜Ì>`œÊ >Ê vÖÌLœ°Ê
œÃÊÃ?L>`œÃÊ«œÀʏ>ÊÌ>À`iÊÃÕiiÊ
Ìi˜iÀÊ V>“«iœ˜>ÌœÊ `iÊ ˆ}>Ê
i˜ÌÀiÊVi˜ÌÀœÃÊ`iʏ>Ê✘>°Ê

¡Has venido!
s

% 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 COMENTARIO
*ÀœL>Li“i˜ÌiÊܘÊ`œÃʓœ`iœÃʓÕÞÊiÝÌÀi“œÃÊÞÊiÝ>}iÀ>`œÃ]Ê
«iÀœÊ ˜œÃÊ «Õi`i˜Ê ÃiÀۈÀÊ `iÊ ÀiviÀi˜Vˆ>Ê «>À>Ê Ìœ“>ÀÊ Vœ˜Vˆi˜Vˆ>Ê
`iÊ …>V‰>Ê `œ˜`iÊ `iLi“œÃÊ Ìi˜`iÀÊ ÞÊ œÊ µÕiÊ `iLi“œÃÊ iۈÌ>ÀÊ
µÕiÊ ÃiÊ Vœ˜ÛˆiÀÌ>Ê i˜Ê Õ˜Ê ÀiviÀi˜ÌiÊ `iÊ ÃÕÊ œVˆœ]Ê >՘µÕiÊ Ãi}ÕÀ>‡
“i˜ÌiÊ >}՘>ÃÊ ÛiViÃÊ ˜ÕiÃÌÀœÃÊ …ˆœÃÊ Ûi>˜Ê >Ê Ìii]Ê Õi}Õi˜Ê Vœ˜Ê
>Ê Vœ˜Ãœ>]Ê Û>Þ>˜Ê >Ê œÃÊ ÀiVÀi>̈ۜÃÊ ÞÊ Vœ“«Ài˜Ê }œœÃˆ˜>Ã°Ê Ê
«ÀœLi“>ÊiÃʵÕiÊÃÕʜVˆœÊÃiÊÀi`ÕâV>Ê>ÊiÃÌ>ÃÊ>V̈ۈ`>`iðÊ

Êii“«œÊ`iʏ>Êv>“ˆˆ>Ê`iÊ>ÌiœÊ˜œÃÊiÃÌ?Ê`>˜`œÊº«ˆÃÌ>ûÊ`iÊ
V“œÊ œÃÊ «>`ÀiÃÊ «Õi`i˜Ê Vœ˜ÌÀˆLՈÀÊ >Ê ˆÀÊ i`ÕV>˜`œÊ >Ê ÃÕÃÊ …ˆœÃÊ
«>À>ÊiÊ`ˆÃvÀÕÌiÊ`iÊ՘ʜVˆœÊÃ>Õ`>Li°Ê ÃÊ«œÃˆLiʵÕiÊ>Êi}>ÀÊ
>ʏ>Ê>`œiÃVi˜Vˆ>Ê>L>˜`œ˜i˜Ê>}՘>ÃÊ`iʏ>ÃÊ>V̈ۈ`>`iÃÊÞÊ`iÊ
>ÃÊ>wVˆœ˜iÃʵÕiʏiÃʅi“œÃʈ˜Ìi˜Ì>`œÊÌÀ>˜Ã“ˆÌˆÀ]Ê«iÀœÊ…>LÀi“œÃÊ
Vœ˜ÌÀˆLՈ`œÊ>ÊVÀi>ÀÊ՘ʺ«œÃœ»Ê`iÊ>wVˆœ˜iÃʵÕiÊiÃÌ?˜Ê>…‰ÊÞʵÕiÊ
Ãi}ÕÀ>“i˜ÌiÊÀiVÕ«iÀ>À?˜°Ê
`i“?Ã]ʏiÃʅi“œÃÊÌÀ>˜Ã“ˆÌˆ`œÊµÕiÊ
ÃiÊ«Õi`i˜Ê`ˆÛiÀ̈ÀÊÞÊ`ˆÃvÀÕÌ>ÀÊ`iʓÕV…>Ãʓ>˜iÀ>ÃÊi˜ÊiÊ̈i“«œÊ
ˆLÀi]ÊȘʘiViÈ`>`Ê`iÊLiLiÀÊ>Vœ…œ]ÊÞ>ÊÃi>ÊV>“ˆ˜>˜`œÊ«œÀÊiÊ
V>“«œ]ʍÕ}>˜`œÊ>ÊvÖÌLœ]Êۈi˜`œÊ՘>ÊLÕi˜>Ê«i‰VՏ>ʜÊȓ«i‡
“i˜ÌiÊVœ˜Ìi“«>˜`œÊ՘>Ê«ÕiÃÌ>Ê`iÊ܏°Ê ÃÊ՘ʓœ`iœÊ«œÃˆÌˆÛœÊ
«œÀµÕiÊ«Àœ«œÀVˆœ˜>ʈ˜vœÀ“>Vˆ˜]ÊÃÕ}ˆiÀiÊ>V̈ۈ`>`iÃ]Ê`iÃVÕLÀiÊ
>wVˆœ˜iÃÊÞÊÌÀ>˜Ã“ˆÌiÊ՘ʓœ`iœÊ`iʜVˆœÊi˜ÀˆµÕiVi`œÀ°

%$5#!20!2!%,/#)/ %!
ES s
Ê Ê iëiÀÌ>ÀÊ Õ˜>Ê >V̈ÌÕ`Ê VÀ‰ÌˆV>Ê i˜Ê ÌÕÃÊ
IMPORTANTE …ˆœÃÊ >˜ÌiÊ Õ˜Ê “œ`iœÊ `iÊ œVÕ«>Vˆ˜Ê `iÊ
œVˆœÊVœ˜ÃՓˆÃÌ>°Ê

s ˜Vi˜ÌˆÛ>ÀÊ ÞÊ >˜ˆ“>ÀÊ >Ê ÌÕÃÊ …ˆœÃÊ >Ê Ài>ˆâ>ÀÊ

>V̈ۈ`>`iÃÊ `ˆÛiÀÃ>Ã]Ê µÕiÊ iÃÊ «iÀ“ˆÌ>Ê `ˆÃvÀÕÌ>ÀÊ `iÊ ÃÕÊ œVˆœÊ `iÊ
Û>Àˆ>Ãʓ>˜iÀ>ÃÊÞÊÌi˜iÀÊ>wVˆœ˜iðÊ

s /À>˜Ã“ˆÌˆÀÊ Õ˜œÃÊ …?LˆÌœÃÊ `iÊ œVÕ«>Vˆ˜Ê `iÊ œVˆœÊ Ã>Õ`>LiÃÊ ÞÊ

i˜ÀˆµÕiVi`œÀið

s
œ“«>À̈ÀÊ«>ÀÌiÊ`iÊÌÕʜVˆœÊVœ˜ÊÌÕÃʅˆœÃ°Ê

s œÌˆÛ>ÀÊ ÞÊ >˜ˆ“>ÀÊ >Ê ÌÕÊ …ˆœÊ >Ê «>À̈Vˆ«>ÀÊ i˜Ê >V̈ۈ`>`iÃÊ i݇
ÌÀ>iÃVœ>ÀiÃÊ`ÕÀ>˜Ìiʏ>ÊÃi“>˜>ÊÞÊi˜ÊiÊw˜Ê`iÊÃi“>˜>ʵÕiÊÃi>˜Ê
ˆ˜ÌiÀiÃ>˜ÌiÃÊÞÊ}i˜iÀi˜Ê>wVˆœ˜iðÊ

s “«ˆV>ÀÌiÊ i˜Ê >Ê Vœ“Õ˜ˆ`>`Ê Vœ“«Àœ“ïj˜`œÌiÊ >Ê v>ۜÀiViÀÊ

>ÌiÀ˜>̈Û>ÃÊ`iʜVˆœÊÃ>Õ`>LiÃÊ«>À>ʏœÃÊ>`œiÃVi˜ÌiðÊ

s ÃÌ>ÀÊ ˆ˜vœÀ“>`œÊ ÜLÀiÊ œÃÊ

Õ}>ÀiÃÊ µÕiÊ vÀiVÕi˜Ì>Ê ÞÊ œÃÊ
>“ˆ}œÃÊVœ˜ÊµÕˆi˜ÊÛ>ÊÌÕʅˆœ°Ê

s i“œÃÌÀ>ÀÊ ÌÕÊ ˆ˜ÌiÀjÃÊ «œÀÊ j]Ê

Þ>Ê µÕiÊ iÃÌœÊ iÊ «Àœ«œÀVˆœ˜>Ê
Ãi}ÕÀˆ`>`°Ê
Ê«iÃ>ÀÊ`iʵÕiÊ>Ê
Vœ“ˆi˜âœÊ`iʏ>Ê>`œiÃVi˜Vˆ>Ê
˜œÊ Èi“«ÀiÊ œÊ `i“ÕiÃÌÀ>˜]Ê
˜iViÈÌ>˜Ê ̜`>ۉ>Ê Ã>LiÀÊ
µÕiÊ Ãœ˜Ê ˆ“«œÀÌ>˜ÌiÃÊ
«>À>Ê̈°Ê

%" 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
3 DAR EJEMPLO

DAR EJEMPLO
 $!2%*%-0,/
ÃÊ՘ʅiV…œÊV>ÀœÊÞÊVœ“«ÀœL>`œÊµÕiÊVÕ>˜`œÊ˜œÃÊÀi>Vˆœ˜>“œÃÊVœ˜Ê
œÌÀ>ÃÊ«iÀܘ>ÃÊi݈ÃÌiÊ՘>ʈ˜ÌiÀ`i«i˜`i˜Vˆ>Êi˜ÊiÊVœ“«œÀÌ>“ˆi˜Ìœ]Ê
ˆ˜yÕÞj˜`œ˜œÃʓÕÌÕ>“i˜ÌiÊ>ÊÌÀ>ÛjÃÊ`iʏ>ÃÊÀiëÕiÃÌ>ÃʵÕiÊV>`>Ê՘œÊ
`>“œÃ°Ê

«ˆV>`œÊ>ÊÌi“>ʵÕiÊiÃÌ>“œÃÊÌÀ>Ì>˜`œ]ÊiÃ̜ÊÈ}˜ˆwV>ʵÕiÊ«>À>ʵÕiÊ
œÃÊ«>`ÀiÃÊÃiÊVœ˜ÛˆiÀÌ>˜Êi˜Ê՘ʓœ`iœÊV>ÀœÊ`iÊ«ÀiÛi˜Vˆ˜Ê`iLi˜ÊÊ
«>À>ÀÃiÊ>Ê>˜>ˆâ>ÀʏœÊµÕiÊ«ˆi˜Ã>˜ÊÀiëiV̜Ê>ÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œÊÞÊ
i˜ÊµÕjʓi`ˆ`>ʏœÃʓi˜Ã>iÃʵÕiÊÌÀ>˜Ã“ˆÌi˜Ê>ÊÃÕÃʅˆœÃ]Ê>ÊÌÀ>ÛjÃÊ`iÊ
œÊµÕiʏiÃÊ`ˆVi˜ÊÞʏœÊµÕiʅ>Vi˜]ÊܘÊVœ…iÀi˜ÌiÃʜÊVœ˜ÌÀ>`ˆV̜ÀˆœÃ°Ê

œ“œÊi˜Ê>«>ÀÌ>`œÃÊ>˜ÌiÀˆœÀiÃÊÀiÃՏÌ>ʈ˜ÌiÀiÃ>˜ÌiÊÀiVœ}iÀÊ>}՘>ÃÊ
`iʏ>Ãʜ«ˆ˜ˆœ˜iÃʵÕiÊ>}՘œÃʍÛi˜iÃʘœÃÊiÝ«ÀiÃ>Àœ˜ÊÀiëiV̜Ê>Ê
Vœ“«œÀÌ>“ˆi˜ÌœÊ`iÊÃÕÃÊ«>`ÀiÃ\

s
ÊÊ·+Õjʜ«ˆ˜>˜ÊœÃʍÛi˜iö

Lo normal es que veas a tus padres Yo he oído a mi madre muchas

como tus padres y si ves que
cuando salen por la noche los fines
de semana vuelven piripis, pues
piensas que esto es normal,
y que tú también puedes
hacerlo
s
veces hablar por teléfono con sus
amigas sobre la fiesta o la cena
en casa de no se quién... el
pedal que se cogieron...
y lo divertido que
estuvo... así que

luego que no vengan

con monsergas
s

as
Luc Isa
be
l

$!2%*%-0,/ %%
 Mis padres beben vino en
las comidas y alguna vez les
Siempre te dicen que no bebas,
he visto tomar copas con
pero mi padre cuando viene
amigos, pero nunca les
del trabajo se prepara un
he visto borrachos
gin-tonic y dice que es

s
ni descontrolar.
para desconectar y
relajarse
s

lo
Pab Isabel

*œÃˆLi“i˜ÌiÊ ˜œÃÊ ÃœÀ«Ài˜`>Ê iiÀÊ iÃÌ>ÃÊ œ«ˆ˜ˆœ˜iÃ°Ê ÃÊ «œÃˆLiÊ µÕiÊ

>}՘œÃÊ «>`ÀiÃÊ «Õi`>˜Ê «i˜Ã>ÀÊ µÕiÊ …>˜Ê È`œÊ ÃiiVVˆœ˜>`>ÃÊ >Ê
«Àœ«ÃˆÌœÊ«>À>ʵÕiÊÃiÊÈi˜Ì>˜ÊVՏ«>LiÃÊÞʅ>ViÀiÃÊÀi뜘Ã>LiÃÊ`iÊ
œÊµÕiʅ>Vi˜ÊÃÕÃʅˆœÃÊÞÊu˜>`>ʓ?ÃʏiœÃÊ`iʘÕiÃÌÀ>ʈ˜Ìi˜Vˆ˜t°Ê

ÃÌ>“œÃÊÃi}ÕÀœÃÊ`iʵÕiʏœÃʅˆœÃÊÛ>˜Ê>Ê>VÌÕ>ÀÊÞÊ>Ê̜“>ÀÊ`iVˆÃˆœ˜iÃÊ
i˜Ê>ÃʵÕiÊÛ>˜Ê>ʈ˜yՈÀÊ>`i“?ÃÊ`iʏœÃÊ«>`ÀiÃʓÕV…>ÃʜÌÀ>ÃÊVœÃ>Ã\Ê
œÃʓi`ˆœÃÊ`iÊVœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜]ÊÜLÀiÊ̜`œÊ>ÊÌiiۈȝ˜]ʏœÃÊ>“ˆ}œÃ]Ê
>ÊV>i]ÊiÊVœi}ˆœÊœÊˆ˜Ã̈ÌÕ̜]ÊiÌV°Ê

-ˆ˜Êi“L>À}œ]ÊÌ>“«œVœÊµÕiÀi“œÃÊ`i>ÀÊ`iÊÀiÃ>Ì>ÀʵÕiÊÌ>“Lˆj˜ÊœÃÊ
«>`ÀiÃʍÕi}>˜Ê՘ʫ>«iÊ`iÊۈÌ>Êˆ“«œÀÌ>˜Vˆ>Êi˜Ê̜`œÊiÃ̜ÊÞʵÕi]Ê
«œÀÊÌ>˜Ìœ]Ê`iLi˜Ê…>ViÀÊ՘ÊiÃvÕiÀâœÊ«œÀʏœ}À>ÀʵÕiÊÃÕÃʓi˜Ã>iÃ]Ê
iÃÊ`iVˆÀ]ʏ>ÃÊVœÃ>ÃʵÕiÊ`ˆVi˜ÊÞÊÃÕÊvœÀ“>Ê`iÊ>VÌÕ>ÀÊÃi>˜ÊV>À>ÃÊÞÊ
«œÃˆÌˆÛ>ÃÊ«>À>ÊiÊ>«Ài˜`ˆâ>iÊ`iÊÃÕÃʅˆœÃ°Ê

œÊœÛˆ`i“œÃʵÕiÊiÊ«iÜÊ`iʏœÊµÕiʜÞi˜ÊÞÊÛi˜Êi˜ÊV>Ã>ÊiÃʓÕÞÊ
ˆ“«œÀÌ>˜Ìi°Ê

-ˆÊ>˜>ˆâ>“œÃÊ`iÌi˜ˆ`>“i˜Ìiʏ>ÃÊ>wÀ“>Vˆœ˜iÃÊ>˜ÌiÀˆœÀiÃÊÃiÊ«Õi`i˜Ê
iÝÌÀ>iÀÊ>}՘>ÃÊVœ˜VÕȜ˜iÃʵÕiÊ«Õi`i˜Ê>ÞÕ`>À˜œÃ]ʘœÊݏœÊ>

%& 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\T_X_\
ˆ`i˜ÌˆwV>ÀÊ `˜`iÊ iÃÌ?˜Ê >ÃÊ `ˆwVՏÌ>`iÃÊ µÕiÊ ˆ“«ˆ`i˜Ê >Ê œÃÊ «>`ÀiÃÊ
œ}À>ÀÊ ÃiÀÊ iÜÃÊ ÀiviÀi˜ÌiÃÊ V>ÀœÃÊ ÞÊ Ãˆ}˜ˆwV>̈ۜÃÊ `iÊ œÃÊ …ˆœÃ]Ê Ãˆ˜œÊ
Ì>“Lˆj˜Ê >ÃÊ ÃÕ}iÀi˜Vˆ>ÃÊ µÕiÊ œÃÊ «Àœ«ˆœÃÊ V…ˆVœÃÊ ˜œÃÊ ˆ˜`ˆV>˜Ê «>À>Ê
Vœ˜Ãi}ՈÀœ°Ê

*œÀÊ iœ]Ê ÌiÊ «Àœ«œ˜i“œÃÊ µÕiÊ …>}>ÃÊ Vœ˜Ê ˜œÃœÌÀœÃÊ Õ˜Ê >˜?ˆÃˆÃÊ “?ÃÊ
`iÌi˜ˆ`œÊ`iÊV>`>Ê՘>Ê`iʏ>ÃÊ>«œÀÌ>Vˆœ˜iÃÊ`iÊiÃ̜ÃʍÛi˜iðÊ

iÊ iÃÌiÊ “œ`œÊ Û>“œÃÊ >Ê ˆ˜Ìi˜Ì>ÀÊ Ài뜘`iÀÊ >Ê Õ˜>Ê «Ài}՘Ì>Ê V>Ûi\Ê
·+ÕjÊ VÀiiÃÊ µÕiÊ iÃÌ?˜Ê ÌÀ>˜Ã“ˆÌˆi˜`œÊ œÃÊ «>`ÀiÃÊ Vœ˜Ê ÃÕÊ vœÀ“>Ê `iÊ
>VÌÕ>ÀÊ>ÊV>`>Ê՘œÊ`iÊiÃ̜ÃʍÛi˜iöʷ
Õ?iÃÊܘʏ>ÃÊVœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>ÃÊ
µÕiÊ iÃÌœÊ «Õi`iÊ Ìi˜iÀÊ «>À>Ê ÃÕÊ >«Ài˜`ˆâ>i¶Ê ·/iÊ «>ÀiVi¶°°°*ÕiÃÊ
Û>“œÃÊ>?°

0ADRES (IJOS #ONSECUENCIAS

,UCAS !SOCIACIØNlESTA )MITACIØN *USTIlCANCONSUMO

$IVERSIØNALCOHOL
0ABLO 4EDICENUNACOSAY )NCOHERENCIA $ESORIENTACIØN
ELLOSHACENOTRA
.OSABEAQUÏ
ATENERSE
)SABEL !CEPTACIØN!LCOHOL 0ERMISIVIDAD !CEPTACIØNALCOHOL
#RISTINA #ONSUMOSOCIAL -ODERACIØNYCONTROL 5SOMODERADOYNO
ABUSIVODELALCOHOL

*>ÀiViÊV>ÀœÊµÕiʏœÃÊ«>`ÀiÃÊ̈i˜i˜Ê՘>ʈ˜yÕi˜Vˆ>Ê`iVˆÃˆÛ>Êi˜ÊÃÕÃÊ
…ˆœÃÊÞʵÕiÊiÃÌ>ʈ˜yÕi˜Vˆ>ÊÛ>Ê>ÊÃiÀÊi˜Ê՘ÊÃi˜Ìˆ`œÊ«œÃˆÌˆÛœÊœÊi˜Ê՘Ê
Ãi˜Ìˆ`œÊ˜i}>̈ۜ]Êi˜Êv՘Vˆ˜Ê`iʏœÊµÕiʏiÃÊÌÀ>ӈ̈“œÃÊ>ÊÌÀ>ÛjÃÊ`iÊ
˜ÕiÃÌÀ>ÊvœÀ“>Ê`iÊ>VÌÕ>À°Ê

i}>`œÃÊ >Ê iÃÌiÊ «Õ˜ÌœÊ ÞÊ Ûˆi˜`œÊ >Ê ˆ“«œÀÌ>˜Vˆ>Ê µÕiÊ iÃÌiÊ Ìi“>Ê Ìˆi˜iÊ
«>À>ÊiÊ>«Ài˜`ˆâ>iÊ`iʏœÃʅˆœÃ]ʘœÃÊÛ>“œÃÊ>Ê`iÌi˜iÀÊi˜Ê`>ÀÊ>}՘>ÃÊ
«>ÕÌ>ÃÊ>ʏœÃÊ«>`ÀiÃÊ«>À>Ê>VÌÕ>ÀÊ`iÊvœÀ“>Ê>`iVÕ>`>Êi˜ÊiÃÌiÊÌi“>°

$!2%*%-0,/ %'
 z15³05%$%.(!#%2,/30!$2%3

£°ÊœÃÊ«>`ÀiÃÊ`iLi˜Ê`iʺ«Ài`ˆV>ÀÊVœ˜ÊiÊii“«œ»°Ê

Ó°ÊœÃÌÀ>ÀÊ՘ʓœ`iœÊ`iÊÕÜʓœ`iÀ>`œÊÞÊVœ˜ÌÀœ>`œ°

£ z#ØMODEBENLOSPADREShPREDICARCONELEJEMPLOv

ACCIONES AC CLAVES
UÊ >Ê œLÃiÀÛ>Vˆ˜Ê iÃÊ Õ˜>Ê vœÀ“>Ê `iÊ >«Ài˜`ˆâ>i°Ê *œÀÊ iœ]Ê iÃÊ
ˆ“«œÀÌ>˜ÌiÊ µÕiÊ œÃÊ «>`ÀiÃÊ ÃiÊ wi˜Ê i˜Ê ÃÕÊ Vœ“«œÀÌ>“ˆi˜ÌœÊ >˜ÌiÊ iÊ
>Vœ…œ°
La mejor
UÊ
Ո`>ÀʘÕiÃÌÀ>ÊvœÀ“>Ê`iÊÌÀ>Ì>ÀÊiÊ>Vœ…œÊiÃʈ“«œÀÌ>˜ÌiÊ
herramienta
de prevención «>À>Ê ˆ˜yՈÀÊ `ˆÀiVÌ>“i˜ÌiÊ i˜Ê >ÃÊ œ«ˆ˜ˆœ˜iÃÊ µÕiÊ œÃÊ …ˆœÃÊ
es la
Û>Þ>˜Ê vœÀ“?˜`œÃi]Ê «œÀÊ ii“«œ]Ê `iLi˜Ê iۈÌ>ÀÊ …>ViÀÊ
coherencia
entre lo que Vœ“i˜Ì>ÀˆœÃÊ `i>˜ÌiÊ `iÊ ÃÕÃÊ …ˆœÃÊ ÃœLÀiÊ ÃÕÊ «Àœ«ˆœÊ
dicen los Vœ˜ÃՓœ]Ê `iÊ “>˜iÀ>Ê µÕiÊ ÃÕ}ˆiÀ>Ê µÕiÊ iÊ >Vœ…œÊ iÃÊ
padres y lo
que realmente ÈÀÛiÊ«>À>Ê`iÃVœ˜iVÌ>À]ÊÀi>>ÀÃiʜÊ`ˆÛiÀ̈ÀÃi°Ê
hacen
UÊœÃÊ«>`ÀiÃÊ`iLi˜Ê`i“œÃÌÀ>ÀÊ>ʏœÃʅˆœÃʵÕiÊ̈i˜i˜ÊœÌÀ>ÃÊ
“>˜iÀ>Ãʺ“?ÃÊÃ>Õ`>LiûʵÕiÊiÊÕÜÊ`iÊ>Vœ…œÊ«>À>Êi˜vÀi˜Ì>Àʏ>Ê
iÛ>ȝ˜]ʏ>ÊÌi˜Ãˆ˜ÊœÊiÊœVˆœ]ÊVœ“œÊ«œÀÊii“«œ\ʅ>ViÀÊiiÀVˆVˆœ]Ê
iÃVÕV…>ÀʓÖÈV>]Ê`>ÀÊ՘ʫ>Ãiœ]ʅ>L>ÀÊVœ˜Ê՘Ê>“ˆ}œÊiÌV°Ê

%( 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\T_X_\
 ÓÊÊÊz#ØMOMOSTRARUNMODELODEUSOMODERADOY
CONTROLADO

ACCIONES AC CLAVES
El uso social UÊ ˜Ê>ÃÊViiLÀ>Vˆœ˜iÃ]ÊwiÃÌ>ÃÊÞʜV>Ȝ˜iÃÊiëiVˆ>iÃÊ
del alcohol œÃÊ«>`ÀiÃÊ`iLi˜ÊiۈÌ>ÀʜvÀiViÀÊ>Vœ…œÊ>ʏœÃʓi˜œÀiÃÊ
es muy
frecuente, `iÊ£nÊ>šœÃ°Ê
por ello los
padres deben UÊ-ˆÊi˜Ê>}՘>ʜV>ȝ˜ÊiÊœÛi˜Ê>LÕÃ>Ê`iÊ>Vœ…œ]ʏœÃÊ
diferenciar «>`ÀiÃÊ`iLi˜Ê“œÃÌÀ>ÀÊÃÕÊÀiV…>âœÊÞʘœÊÃÕÊVœ“«ˆVˆ`>`]Ê
entre un uso
moderado y un «œÀÊii“«œ]ʘœÊÀi‰ÀiÃʏ>ÃÊ}À>Vˆ>ð
uso abusivo
UÊ-ˆÊi˜Ê>}՘>ʜV>ȝ˜ÊܘʏœÃÊ«>`ÀiÃʏœÃʵÕiÊ>LÕÃ>˜Ê
`iÊ>Vœ…œ]Ê`iLi˜Ê>ÃՓˆÀÊÃÕÃÊVœ˜ÌÀ>`ˆVVˆœ˜iÃÊ>LˆiÀÌ>“i˜ÌiÊ>˜ÌiÊÃÕÃÊ
…ˆœÃÊÞÊÜLÀiÊ̜`œÊ…>ViÀiÃÊiۈ`i˜ÌiÃʏ>ÃÊVœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>Ãʘi}>̈Û>ÃÊ
µÕiÊiÃÌ>ÊvœÀ“>Ê`iÊLiLiÀÊ̈i˜iÊi˜ÊÃÕʜÀ}>˜ˆÃ“œÊÞÊi˜ÊÃÕÊVœ˜`ÕVÌ>°Ê

¿Qué te pasa?
¿estás malo? Pues sí estoy hecho polvo ¡Ya! vamos... ¡qué
porque ayer por la noche
s

tienes resaca!
bebí más de la cuenta
s
s

Sí, me encuentro
fatal... El alcohol es
s muy traicionero, parece
que no te va a pasar
nada y luego... no es
tan fácil controlar como
uno cree. Si te excedes
después te pasa factura...

$!2%*%-0,/ %)
 COMENTARIO
UÊœÃʓœ`iœÃÊ`iÊ«>`ÀiÃʺ«iÀviV̜ûʘœÊܘÊÀi>iÃ]ÊiÃʓiœÀÊ
ÀiVœ˜œViÀÊ µÕiÊ œÃÊ «>`ÀiÃÊ Ì>“Lˆj˜Ê ̈i˜i˜Ê ÃÕÃÊ v>œÃÊ ÞÊ ÃÕÃÊ
ˆ“ˆÌ>Vˆœ˜iðÊ

UÊ ˜Ê iÃÌiÊ ii“«œÊ ÃiÊ >«ÀœÛiV…>Ê ºÕ˜Ê “œ`iœÊ ˜i}>ÌˆÛœÊ `iÊ

Vœ˜ÃՓœÊ `iÊ >Vœ…œ»Ê «>À>Ê ÀiVœ˜ÛiÀ̈ÀœÊ i˜Ê Õ˜Ê “œ`iœÊ `iÊ
>«Ài˜`ˆâ>iÊ i`ÕV>̈ۜ]Ê iÃÊ `iVˆÀ]Ê Õ˜>Ê iÝ«iÀˆi˜Vˆ>Ê ˜i}>̈Û>Ê
«>À>Ê iÊ «>`Ài]Ê «Õi`iÊ «>Ã>ÀÊ >Ê ÃiÀÊ Õ˜>Ê iÃÌÀ>Ìi}ˆ>Ê ˆ`˜i>Ê `iÊ
i˜Ãiš>˜â>°°°·«œÀʵÕj¶Ê*œÀÊÛ>ÀˆœÃʓœÌˆÛœÃ\Ê

UÊ ˜Ê«Àˆ“iÀʏÕ}>ÀÊ]ÊiÊ«>`ÀiÊ`iʈ}ÕiÊiÃÌ?ÊÀiVœ˜œVˆi˜`œÊ
ÃÕÊ v>œÊ i˜Ê iÊ Vœ˜ÌÀœ]Ê ÃÕÃÊ ˆ“ˆÌ>Vˆœ˜iÃ]Ê ÃÕÃÊ ˆ“«iÀviVVˆœ˜iÃ]Ê
œÊ µÕiÊ iÊ iÃÌ?Ê …>Vˆi˜`œÊ “?ÃÊ …Õ“>˜œÊ ÞÊ i˜Ê `iw˜ˆÌˆÛ>]Ê “?ÃÊ
ViÀV>˜œÊ>ÊÃÕʅˆœ°Ê

UÊ ˜Ê Ãi}՘`œÊ Õ}>À]Ê iÊ «>`ÀiÊ `iÊ ˆ}ÕiÊ iÃÌ?Ê Àœ“«ˆi˜`œÊ

iÊ“ˆÌœÊ`iÊVœ˜ÌÀœÊÌ>˜ÊiÝÌi˜`ˆ`œÊi˜ÌÀiʏœÃʍÛi˜iÃÊÞʏiÊiÃÌ?Ê
…>Vˆi˜`œÊ ̜“>ÀÊ Vœ˜Vˆi˜Vˆ>Ê `iÊ >Ê ˆ“«œÀÌ>˜Vˆ>Ê `iÊ ÃiÀÊ «ÀՇ
`i˜ÌiÃÊVœ˜ÊiÃÌ>ÊLiLˆ`>°Ê

UÊ ˜ÊÌiÀViÀʏÕ}>À]ÊÌÀ>˜Ã“ˆÌiÊ>ÊÃÕʅˆœÊµÕiÊiÊ>LÕÜÊ`iÊ>Vœ‡
…œÊ ̈i˜iÊ Õ˜>ÃÊ Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>ÃÊ `iÃ>}À>`>LiÃÊ «>À>Ê ˜ÕiÃÌÀ>Ê
Ã>Õ`ÊÞʘÕiÃÌÀœÊiÃÌ>`œÊ`iÊ?˜ˆ“œ°

& 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\T_X_\
ES
IMPORTANTE

s œÊ «iÀ`iÀÊ `iÊ ÛˆÃÌ>Ê µÕiÊ œÃÊ «>`ÀiÃÊ Ãœ˜Ê Õ˜Ê ÀiviÀi˜ÌiÊ `iÊ ÛˆÌ>Ê
ˆ“«œÀÌ>˜Vˆ>Ê«>À>ʏœÃʅˆœÃ]Ê«œÀʏœÊµÕiÊÀiÃՏÌ>ʈ“«œÀÌ>˜ÌiʵÕiÊÌiÊ
«>ÀiÃÊ>ʜLÃiÀÛ>ÀÊÌÕÃÊ«Àœ«ˆ>ÃÊ>V̈ÌÕ`iÃÊÞÊVœ“«œÀÌ>“ˆi˜ÌœÃÊvÀi˜ÌiÊ
>ÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œ°

s *ÀœVÕÀ>ÀÊ ÃiÀÊ Vœ…iÀi˜ÌiÃÊ i˜Ê œÃÊ “i˜Ã>iÃÊ ÞÊ >ÃÊ >VÌÕ>Vˆœ˜iÃÊ

ÀiëiV̜Ê>ÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œÊ>˜ÌiÊÌÕÃʅˆœÃ°Ê

s ۈÌ>ÀʓœÃÌÀ>ÀÊ>ÊÌÕÃʅˆœÃʏ>Ê>ÜVˆ>Vˆ˜Ê`iÊÕÜÊ`iÊ>Vœ…œÊVœ˜Ê>Ê
œLÌi˜Vˆ˜Ê`iÊiÃÌ>`œÃÊ`iÊ?˜ˆ“œÊ«œÃˆÌˆÛœÃ°Ê

s >ViÀÊÛiÀÊ>ÊÌÕÃʅˆœÃʵÕiʅ>Þʓ>˜iÀ>ÃÊ
Ã>Õ`>LiÃÊ`iÊÃÕ«iÀ>ÀʏœÃÊ«ÀœLi“>Ã]Ê
>ÃÊÌi˜Ãˆœ˜iÃÊÞʏ>ÃÊ`ˆwVՏÌ>`iÃ]ʵÕiÊ
˜œÊܘÊiÊLiLiÀÊ>Vœ…œ°

s ,iVœ˜œViÀÊ >LˆiÀÌ>“i˜ÌiÊ >˜ÌiÊ

ÌÕÃÊ …ˆœÃÊ >ÃÊ Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>ÃÊ
˜i}>̈Û>ÃÊ `iÊ Õ˜Ê ÕÃœÊ >LÕÈۜÊ
`iÊ >Vœ…œ]Ê ÃˆÊ >}՘>Ê ÛiâÊ
ÌiÊ …>˜Ê ۈÃÌœÊ …>ViÀÊ Õ˜Ê ÕÜÊ
ˆ˜>«Àœ«ˆ>`œÊ`iÊ“ˆÃ“œ°

$!2%*%-0,/ &!
4 COMUNICARSE

COMUNICARSE
 #/-5.)#!23%
1˜>Ê `iÊ >ÃÊ VœÃ>ÃÊ µÕiÊ œÃÊ Ûi˜iÃÊ «ˆ`i˜Ê >Ê œÃÊ «>`ÀiÃÊ iÃÊ “?ÃÊ
Vœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜]Ê Vœ˜Ãˆ`iÀ>˜`œÊ >LˆiÀÌ>“i˜ÌiÊ >Ê >Ê v>“ˆˆ>Ê Vœ“œÊ iÊ
Õ}>ÀʵÕiʏiÃÊ«Àœ«œÀVˆœ˜>Ê>viV̜ÊÞÊÃi}ÕÀˆ`>`ÊÞÊ`œ˜`iÊÈi“«ÀiÊÛ>˜Ê
>ÊÃiÀÊ>«œÞ>`œÃ]Ê«œÀµÕiÊÃ>Li˜ÊµÕiʏœÃÊ«>`ÀiÃÊÈi“«ÀiʵՈiÀi˜ÊœÊ
“iœÀÊ«>À>ÊiœÃ°Ê

Õ>˜`œÊœÃÊ«>`ÀiÃÊÃiÊÀi>Vˆœ˜>˜ÊVœ˜ÊÃÕÃʅˆœÃʏœÊ…>Vi˜Ê>ÊÌÀ>ÛjÃÊ
`iÊ«ÀœViÜÊ`iÊVœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜ÊµÕiÊÃiÊiÃÌ>LiViÊVœ˜ÊiœÃ]ÊiÊ“œ`œÊ
v՘`>“i˜Ì>ÊµÕiÊ̈i˜i˜Ê«>À>ÊÌÀ>˜Ã“ˆÌˆÀiÃÊ>µÕiœÊµÕiʵՈiÀi˜ÊµÕiÊ
>«Ài˜`>˜ÊÞÊ>ÞÕ`>ÀiÃÊi˜ÊÃÕÊ`iÃ>ÀÀœœÊ«iÀܘ>°Ê

ÃÌœÊ iÃÊ Ì>˜ÌœÊ Vœ“œÊ `iVˆÀÊ µÕiÊ Ãˆ˜Ê >Ê Vœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜Ê ˜œÊ …>LÀ‰>Ê
>«Ài˜`ˆâ>iʘˆÊ`iÃ>ÀÀœœÊ«iÀܘ>]ʏœÊµÕiʘœÃÊ`>ʏ>ʓi`ˆ`>Ê`iÊ
>Ê ˆ“«œÀÌ>˜Vˆ>Ê µÕiÊ Ìˆi˜iÊ ˜œÊ ݏœÊ …>ViÀœ]Ê Ãˆ˜œÊ …>ViÀœÊ œÊ “iœÀÊ
«œÃˆLi°Ê

-ˆ˜Êi“L>À}œ]ʏiÛ>ÀÊ>ʏ>Ê«À?V̈V>ÊjÃ̜ʘœÊÀiÃՏÌ>Êv?VˆÊ«>À>Ê>}՘œÃÊ
«>`ÀiÃÊVœ“œÊÃiš>>˜Ê>}՘œÃʍÛi˜iÃ\

s
ÊÊ·+Õjʜ«ˆ˜>˜ÊœÃʍÛi˜iö
Me gustaría que me hablaran
Me gustaría poder hablar del alcohol pero como a
con mi madre de estas una amiga, entre ella y
cosas, pero es que yo, charlando... Que
enseguida se pone me contaran lo
histérica, piensa que es el alcohol
que me pongo y que produce
“hasta el culo” esto y lo otro
cada vez que y es peligroso
salgo y no es por esto o
verdad por aquello,
s no sé... sin
engañarme
s
M
ar
ía Cristina

#/-5.)#!23% &%
 Mis padres es que no hablan
conmigo, me interrogan: ¿Qué
has tomado? ¿Cuántas cervezs?
¿Dónde? ¿Con quién? ¿Tus
amigos beben?... Vamos me
someten a un interrogatorio
que ni la Gestapo.
s

uel
Mig

-ˆ˜Êi“L>À}œ]Ê«>À>ʜÌÀœÃÊ«>`ÀiÃÊÀiÃՏÌ>ʓ?ÃÊÃi˜Vˆœ\

Yo si hablo con mi padre y me dice: “¡ojo

con el alcohol, que no es ninguna broma!
porque te puede pasar esto o lo otro” Me
da la charleta, pero me aconseja, no me
prohíbe.
s
Yo si hablo de drogas con
mis padres, pero por como es
mi madre, que es una mujer
del siglo XXI, no del siglo
pasado, quiero decir que está

al día y además me habla

con tranquilidad... vamos
que se puede hablar con ella
perfectamente.
s

eo
at
M

Iñi
go

&& 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 ÃÌœÊ ˜œÃÊ `i“ÕiÃÌÀ>Ê µÕiÊ Vœ“Õ˜ˆV>ÀÃiÊ Vœ˜Ê œÃÊ …ˆœÃÊ i˜Ê iÃÌiÊ Ìi“>Ê
iÃÊ «œÃˆLiÊ ÞÊ µÕiÊ «>À>Ê œ}À>ÀœÊ `iLiÀi“œÃÊ iۈÌ>ÀÊ >}՘>ÃÊ VœÃ>ÃÊ
­«œÀÊ ii“«œÊ «œ˜iÀÃiÊ …ˆÃÌjÀˆVœ]Ê “œÃÌÀ>ÀÊ `iÃVœ˜w>˜â>]Ê ÃœÃ«iV…>ÃÊ
ˆ˜v՘`>`>Ã]Ê ˆ˜ÌiÀÀœ}>À]Ê Ài}>š>À°°°®Ê Vœ“œÊ …>Vi˜Ê œÃÊ «>`ÀiÃÊ `iÊ
>À‰>]Ê
ÀˆÃ̈˜>Ê ÞÊ ˆ}ÕiÊ iÊ ˆ˜Ìi˜Ì>ÀÊ …>ViÀÊ œÌÀ>ÃÊ ­«œÀÊ ii“«œÊ
>Vœ˜Ãi>À]ÊiÃÌ>ÀÊ>Ê`‰>]ÊiÃVÕV…>ÀʝÊiÝ«ˆV>ÀÃiÊLˆi˜®ÊVœ“œÊœÃÊ«>`ÀiÃÊ
`iÊ>ÌiœÊiÊšˆ}œ°

˜ÊiÊvœ˜`œÊœÊµÕiʘœÃÊiÃÌ?˜Ê«>˜Ìi>˜`œÊœÃÊii“«œÃÊ>˜ÌiÀˆœÀiÃ]Ê
iÃÊ >Ê ˆ“«œÀÌ>˜Vˆ>Ê `iÊ Ã>LiÀÊ iiÀViÀÊ Lˆi˜Ê ˜ÕiÃÌÀœÊ «>«iÊ i˜Ê >ÃÊ
`œÃÊ v՘Vˆœ˜iÃÊ L?ÈV>ÃÊ µÕiÊ ÃiÊ `iÃi“«iš>˜Ê i˜Ê ̜`œÊ «ÀœViÃœÊ `iÊ
Vœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜ÊVÕ>˜`œÊ˜œÃÊÀi>Vˆœ˜>“œÃÊVœ˜ÊœÃÊ`i“?Ã]ÊiÃÊ`iVˆÀ]Ê
VÕ>˜`œÊÜÞÊޜÊiÊµÕiÊiÃVÕV…>ÊÞÊVÕ>˜`œÊÜÞÊޜÊiÊµÕiʅ>L>°Ê

*>Àj“œ˜œÃÊ «ÕiÃÊ >Ê «Àœv՘`ˆâ>ÀÊ i˜Ê iÃ̜ÃÊ >ëiV̜ÃÊ «>À>Ê ˆ˜Ìi˜Ì>ÀÊ

>ÞÕ`>ÀÊ >Ê œÃÊ «>`ÀiÃÊ >Ê “iœÀ>ÀÊ ÃÕÊ Ài>Vˆ˜Ê Vœ˜Ê œÃÊ …ˆœÃ]Ê
Ài뜘`ˆi˜`œÊV“œÊi˜ÊiÊÀiÃ̜Ê`iʏœÃÊV>«‰ÌՏœÃÊ>ʏ>ÃÊ`œÃÊVÕiÃ̈œ˜iÃÊ
L?ÈV>Ã\Ê·+ÕjÊ«Õi`i˜Ê…>ViÀʏœÃÊ«>`ÀiÃÊ«>À>ÊVœ“Õ˜ˆV>ÀÃiʓiœÀ¶Ê
9Ê·V“œÊ…>ViÀœ¶°

z15³05%$%.(!#%2,/30!$2%3

£°Ê
Ài>ÀÊ՘ÊVˆ“>Ê«Àœ«ˆVˆœÊ«>À>Êi˜Ì>L>ÀÊ՘>ÊVœ˜ÛiÀÃ>Vˆ˜°Ê

Ó°Ê *ÀiÃÌ>ÀÊ >Ìi˜Vˆ˜Ê >Ê >ÃÊ i“œVˆœ˜iÃÊ µÕiÊ ÌÀ>˜Ã“ˆÌˆ“œÃÊ >Ê ˜ÕiÃÌÀœÃÊ
…ˆœÃ°

ΰÊ->LiÀÊiÃVÕV…>Àið

{°Ê Ý«ÀiÃ>À˜œÃÊVœ˜ÊV>Àˆ`>`°

#/-5.)#!23% &'
 £ÊÊÊz#ØMOCREARUNCLIMAPROPICIOPARAENTABLARUNA
CONVERSACIØN

ACCIONES AC CLAVES
Para UÊ ˜Ì>L>ÀÊ՘>ÊVœ˜ÛiÀÃ>Vˆ˜ÊVœ˜Ê˜ÕiÃÌÀœÃʅˆœÃÊ>ÊÛiViÃÊ
entablar una ˜œÊ ÀiÃՏÌ>Ê Ãi˜Vˆœ]Ê «œÀµÕiÊ ˜œÊ iÃÌ>“œÃÊ Ài>>`œÃ]Ê ˜œÊ
conversación …i“œÃÊ Ìi˜ˆ`œÊ Õ˜Ê LÕi˜Ê `‰>]Ê ˜œÊ ˜œÃÊ i˜Vœ˜ÌÀ>“œÃÊ `iÊ
con los hijos,
el primer paso LÕi˜Ê …Õ“œÀ]Ê iÃÌ>“œÃÊ º“œÃµÕi>`œÃÊ Vœ˜Ê iœÃ»Ê «œÀÊ
es buscar >}՘>ÊVœÃ>]ÊiÌV°°Ê
un momento
oportuno
U ˜Ê iÃÌ>ÃÊ œV>Ȝ˜iÃ]Ê iÃÊ «ÀiviÀˆLiÊ `i>ÀœÊ «>À>Ê œÌÀœÊ
“œ“i˜ÌœÊ«>À>ʵÕiÊ«œ`>“œÃʅ>L>ÀÊVœ˜Ê“?ÃÊV>“>ÊÞÊÃiÀi˜ˆ`>`°Ê
u>œÃÊ̈i“«œÊÞÊ`?ÀÃiœÊ>ÊiœÃÊÌ>“Lˆj˜t°Ê

U Ã̜ʓˆÃ“œÊ…>LÀ?Ê`iʅ>ViÀÃiÊVÕ>˜`œÊÃi>ʘÕiÃÌÀœÊ…ˆœÊiÊµÕiʘœÊ
µÕˆiÀiÊ …>L>À]Ê Ãˆi˜`œÊ iÃÌ>Ê ˜i}>Vˆ˜Ê >Ê `ˆ?œ}œÊ ՘>Ê >V̈ÌÕ`Ê “ÕÞÊ
vÀiVÕi˜ÌiÊi˜ÊœÃʅˆœÃÊ>`œiÃVi˜ÌiðÊ

U ˜ÊiÃ̜ÃÊV>ÜÃ]ÊiÊ«Àˆ“iÀÊ«>ÜÊiÃʘœÊvœÀâ>Àʏ>ÊVœ˜ÛiÀÃ>Vˆ˜°Ê>ÞÊ
µÕiÊLÕÃV>ÀÊiÊ“œ“i˜ÌœÊ>«Àœ«ˆ>`œÊÞÊiÃ̈“Տ>ÀʜʓœÌˆÛ>ÀÊ>Ê…ˆœÊ«>À>Ê
…>L>ÀÊi“«iâ>˜`œÊ«œÀÊ>}œÊµÕiÊÃ>Li“œÃʵÕiʏiʈ˜ÌiÀiÃ>°Ê

1˜>ÊÛiâÊVœ˜Ãi}Ո`œÊiÊ>“Lˆi˜ÌiÊ«Àœ«ˆVˆœÊ«>À>ʏœ}À>ÀÊi˜Ì>L>ÀÊ՘>Ê
Vœ˜ÛiÀÃ>Vˆ˜Ê Vœ˜Ê ˜ÕiÃÌÀœÊ …ˆœÊ i˜Ê iÊ Vˆ“>Ê >viVÌˆÛœÊ >`iVÕ>`œ]Ê iÃÊ
iÊ “œ“i˜ÌœÊ `iÊ «œ˜iÀÊ i˜Ê “>ÀV…>Ê iÊ ÀiÃÌœÊ `iÊ …>Lˆˆ`>`iÃÊ µÕiÊ ÃiÊ
Vœ“i˜Ì>˜Ê>ÊVœ˜Ìˆ˜Õ>Vˆ˜°

ÓÊÊÊz#ØMOPRESTARATENCIØNALASEMOCIONESQUE
TRANSMITIMOSANUESTROSHIJOS
>ÃÊi“œVˆœ˜iÃÊiÃÌ?˜ÊÈi“«ÀiÊ«ÀiÃi˜ÌiÃÊVÕ>˜`œÊ˜œÃÊVœ“Õ˜ˆV>“œÃÊ
Vœ˜ÊœÃÊ`i“?ÃÊÞÊiÃÊ>ÊÌÀ>ÛjÃÊ`iÊ
œ“«œÀÌ>“ˆi˜ÌœÊ˜œqÛiÀL>ÊVœ“œ

&( 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 >Ãʓ>˜ˆviÃÌ>“œÃÊ­œÃÊ}iÃ̜ÃÊ`iʏ>ÊV>À>]ÊiÝ«Àiȝ˜Ê`iʏœÃʜœÃ]ʏ>Ê
«œÃÌÕÀ>Ê`iÊVÕiÀ«œ]ÊiÊ̜˜œÊµÕiÊṎˆâ>“œÃÊ>Ê…>L>À]ÊiÌV®°

ACCIONES AC CLAVES
Es importante UÊ ˜Ê“ÕV…>ÃʜV>Ȝ˜iÃÊ«Õi`iʵÕiʏœÊµÕiÊ`iVˆ“œÃÊVœ˜Ê
pararse >ÃÊ«>>LÀ>ÃÊÞʏœÊµÕiÊÌÀ>˜Ã“ˆÌˆ“œÃÊVœ˜Ê˜ÕiÃÌÀœÃÊ}iÃ̜ÃÊ
a pensar
en lo que ˜œÊVœˆ˜Vˆ`>°Ê
trasmitimos a
nuestros hijos ˜Ê iÃ̜ÃÊ V>ÜÃ]Ê …>ÞÊ µÕiÊ Ìi˜iÀÊ i˜Ê VÕi˜Ì>Ê µÕiÊ ˆ˜yÕÞiÊ
a través de la
“?ÃÊi˜ÊœÃʅˆœÃʏœÊµÕiʏiÃÊÌÀ>˜Ã“ˆÌˆ“œÃÊ>ÊÌÀ>ÛjÃÊ`iʏ>Ê
comunicación
no verbal Vœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜Ê˜œÊÛiÀL>°

*œÀÊii“«œ\ÊVÕ>˜`œÊiÊiÃ̜ÞÊ`ˆVˆi˜`œÊ>ʓˆÊ…ˆœÊµÕiʓiʈ˜ÌiÀiÃ>Ê
œÊ µÕiÊ “iÊ iÃÌ>Ê Vœ˜Ì>˜`œ]Ê “ˆi˜ÌÀ>ÃÊ œiœÊ iÊ «iÀˆ`ˆVœÊ œÊ VÕ>˜`œÊ
iÊ Ài뜘`œÊ µÕiÊ ˜œÊ iÃ̜ÞÊ i˜v>`>`œÊ Vœ˜Ê jÊ >«ÀiÌ>˜`œÊ œÃÊ «ÕšœÃÊ
ÞÊ œÃÊ `ˆi˜ÌiÃ]Ê Ê VÕ>˜`œÊ i˜Ê ՘>Ê Vœ˜ÛiÀÃ>Vˆ˜Ê Vœ˜Ê “ˆÊ …ˆœÊ iÃ̜ÞÊ
`ˆVˆj˜`œiʵÕiʵՈiÀœÊ`ˆ>œ}>ÀÊ`iʈ}Õ>Ê>ʈ}Õ>]Ê>`œ«Ì>˜`œÊ՘Ê>ˆÀiÊ
`iÊÃÕ«iÀˆœÀˆ`>`ÊVœ˜Ê“ˆÊ«œÃÌÕÀ>°

Õ>˜`œÊiÃVÕV…>“œÃÊVœ˜Ê>Ìi˜Vˆ˜ÊœÊµÕiʘœÃÊiÃÌ?ÊVœ˜Ì>˜`œÊ˜ÕiÃÌÀœÊ
…ˆœ]Ê œÊ µÕiÊ Ài>“i˜ÌiÊ iÃÌ>“œÃÊ …>Vˆi˜`œÊ iÃÊ VÀi>ÀÊ Õ˜Ê >“Lˆi˜ÌiÊ
`iÊ Ài>Vˆ˜Ê i˜Ê iÊ µÕiÊ ÃiÊ iÃÌ?Ê ºÃˆ˜Ìˆi˜`œ»Ê >Ê }ÕÃ̜]Ê >˜ˆ“?˜`œiÊ
Vœ˜Ê ˜ÕiÃÌÀ>Ê >V̈ÌÕ`Ê >Ê Ãi}ՈÀÊ …>L>˜`œÊ ÞÊ Vœ˜Ê iœÊ >LÀˆi˜`œÊ ՘Ê
V>“ˆ˜œÊ «>À>Ê «œ`iÀÊ i}>ÀÊ >Ê vœ˜`œÊ `iÊ ÃÕÃÊ «ÀiœVÕ«>Vˆœ˜iÃÊ ÞÊ ÃÕÃÊ
«ÀœLi“>ð

>ʺvœÀ“>Ê`iʅ>L>À»]ÊiÃÊ`iVˆÀ]ÊiÊ̜˜œÊi˜ÊiÊµÕiʏœÊ…>}>“œÃ]ʏœÃÊ
}iÃ̜ÃʵÕiÊṎˆVi“œÃÊiʈ˜VÕÜʏ>Ê«œÃÌÕÀ>Êi˜Ê>ʵÕiÊiÃÌi“œÃ]ÊÛ>˜Ê
>ÊÌÀ>˜Ã“ˆÌˆÀʺVœÃ>ûʵÕiÊÛ>˜Ê>ÊÌi˜iÀÊ՘ʫiÜʓÕÞʈ“«œÀÌ>˜ÌiÊi˜Ê>Ê
Ài>Vˆ˜ÊµÕiÊÃiÊiÃÌ>LiâV>ÊVœ˜ÊiÊ…ˆœ°Ê

#/-5.)#!23% &)
 *œÀÊii“«œ]ÊVÕ>˜`œÊ՘ʫ>`ÀiÊiÃÌ?ʅ>L>˜`œÊ>ÊÃÕʅˆœÊ>ViÀV>Ê`iÊ
՘ÊÌi“>Êi˜Ê՘Ê̜˜œÊ>}ÀiÈۜ]Ê`iÊÀi«ÀœV…iʜÊ`iʈ˜ÌiÀÀœ}>̜Àˆœ]ÊVœ“œÊ
iÊÃÕVi`‰>Ê>Ê>À‰>]Ê
ÀˆÃ̈˜>ʜʈ}Õi]ʏœÊµÕiÊ«Õi`iÊ«ÀœÛœV>ÀÊ`iÊ
vœÀ“>Ê ˆ˜“i`ˆ>Ì>Ê i˜Ê iÊ …ˆœÊ iÃÊ Õ˜>Ê Ãi˜Ã>Vˆ˜Ê `iÊ >}ÀiÈۈ`>`Ê Ê
`iÊ À>Lˆ>Ê Vœ˜Ìi˜ˆ`>]Ê µÕiÊ Û>Ê >Ê Vœ˜`ÕVˆÀiÊ >Ê Ài뜘`iÀÊ `iÊ vœÀ“>Ê
>ÌiÀ>`>ʜÊȓ«i“i˜ÌiÊ>Ê`i>À˜œÃÊ`iʅ>L>À]Êۈj˜`œÃiÊ>viVÌ>`œÊi˜Ê
VÕ>µÕˆiÀ>Ê`iʏœÃÊ`œÃÊV>ÜÃÊiÊ«ÀœViÜÊ`iÊVœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜°

ÎÊÊÊz#ØMOESCUCHARALOSHIJOS

ACCIONES AC CLAVES
Saber escuchar UÊ œÊˆ˜ÌiÀÀՓ«ˆÀiʓˆi˜ÌÀ>Ãʅ>L>°Ê
supone
concentración UÊ œÊ i“ˆÌˆÀÊ ÕˆVˆœÃÊ >˜ÌiÃÊ `iÊ ÌiÀ“ˆ˜>ÀÊ œÊ µÕiÊ ˜œÃÊ iÃÌ?Ê
y olvidarse
`ˆVˆi˜`œ°Ê
de todo
cuanto nos
rodea, para UÊ>ViÀiÊ«Ài}՘Ì>ÃÊ>LˆiÀÌ>Ã]ÊiۈÌ>˜`œÊ>ÃʵÕiÊÌi˜}>˜Ê
centrarnos ՘>ÊÀiëÕiÃÌ>Ê`iÊ̈«œÊºÃˆ»ÊœÊº˜œ»°
exclusivamente
en lo que
UÊ œÊiÃÌ>ÀÊ«i˜Ã>˜`œÊ“?ÃÊi˜ÊœÊµÕiʏiÊÛ>“œÃÊ>Ê`iVˆÀÊ
nuestro hijo
nos est á µÕiÊi˜ÊœÊµÕiʘœÃÊiÃÌ?ÊVœ˜Ì>˜`œ°Ê
diciendo
UÊ œÊ µÕiÊ ˜œÃÊ iÃÌ?Ê `ˆVˆi˜`œÊ iÃÊ ˆ“«œÀÌ>˜ÌiÊ «>À>Ê jÉi>Ê
>՘µÕiÊ>Ê̈ÊÌiÊ«>ÀiâV>Ê>}œÊȘʈ“«œÀÌ>˜Vˆ>ʜÊL>˜>°

UÊ >˜Ìi˜iÀÊ Õ˜>Ê «œÃÌÕÀ>Ê `iÊ >Ìi˜Vˆ˜]Ê VՈ`>˜`œÊ ÌÕÊ i˜}Õ>iÊ ˜œq

ÛiÀL>Ê­«œÀÊii“«œ\ʓˆÀ>ÀiÊ`ˆÀiVÌ>“i˜Ìi]Ê>Ãi˜ÌˆÀÊ`iÊÛiâÊi˜ÊVÕ>˜`œÊ
Vœ˜Ê >Ê V>Liâ>]Ê Ṏˆâ>ÀÊ >}՘>ÃÊ iÝ«ÀiȜ˜iÃÊ `iÊ ?˜ˆ“œÊ «>À>Ê µÕiÊ
Vœ˜Ìˆ˜Öiʅ>L>˜`œÊVœ“œ\ÊLˆi˜oÞ>ÊÛiœo°i˜Ìœ˜ViÃo®°Ê

' 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 {ÊÊÊz#ØMOEXPRESARNOSCONCLARIDAD

ACCIONES AC CLAVES
La “Habilidad de
Expresar” supone
la capacidad de œÊµÕiÊ œÊ`iLi“œÃÊ>ViÀ\Ê
transmitir lo que
queremos decir
UÊ1̈ˆâ>ÀÊiÝ«ÀiȜ˜iÃÊÛ>Vˆ>˜ÌiÃʵÕiÊ«Õi`>˜ÊÌÀ>˜Ã“ˆÌˆÀÊ
a nuestros hijos,
sin que éstos ˆ˜Ãi}ÕÀˆ`>`Ê>ʘÕiÃÌÀœÃʅˆœÃÊi˜ÊœÊµÕiʏiÊiÃÌ>“œÃÊ`ˆ‡
se “sientan” Vˆi˜`œÊ­ °\ʺ+Ոâ?ð°°°Ì>ÊÛiâ°°°LÕi˜œ°°ºÊ°Ê
agredidos u
ofendidos,
partiendo del UÊ >L>ÀÊ «>ÀiVˆi˜`œÊ µÕiÊ iÃÌ>“œÃÊ `>˜`œÊ À`i˜iÃÊ
respeto a sus ÞÊ µÕiÊ ÃœÊ ˜œÃœÌÀœÃÊ Ìi˜i“œÃÊ >Ê À>❘]Ê Þ>Ê µÕiÊ iÃ̜Ê
puntos de vista
sobre lo que
Àœ“«iÊiÊ«ÀœViÜÊ`iÊVœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜]ÊVœ˜ÛˆÀ̈j˜`œÃiʏ>Ê
opinan, aunque Ài>Vˆ˜Ê“?ÃʵÕiÊi˜Ê՘Ê`ˆ>œ}œÊi˜Ê՘ʓœ˜œ}œÊ`iÊ
no estemos de
œÃÊ«>`ÀiÃÊ­ °\/ˆi˜iÃʵÕi°°°˜œÊÌiÊVœ˜Ãˆi˜Ìœ°°°®°Ê
acuerdo.

œÊµÕiÊiLi“œÃÊ>ViÀ\Ê

UÊ Ý«œ˜iÀÊVœ˜ÊV>Àˆ`>`ʏœÊµÕiÊVÀii“œÃÊÞÊV“œÊÛi“œÃÊ՘>ÊÈÌÕ>Vˆ˜Ê
`iÌiÀ“ˆ˜>`>°Ê

UÊˆ>œ}>ÀʜvÀiVˆi˜`œÊ՘>ÊiÝ«ˆV>Vˆ˜ÊVÕ>˜`œÊÃi>Ê«œÃˆLi°Ê

UÊ>˜Ìi˜iÀÊ՘>Ê«œÃÌÕÀ>ÊwÀ“iÊÞÊ`ˆÀiVÌ>]ÊVՈ`>˜`œÊÌÕÊVœ“«œÀÌ>“ˆi˜ÌœÊ
˜œ‡ÛiÀL>Ê ­«œÀÊ ii“«œÊ Ṏˆâ>˜`œÊ iÝ«ÀiȜ˜iÃÊ `iÊ ̈«œ\Ê `iÃiœo
œ«ˆ˜œÊµÕioʓiÊ}ÕÃÌ>À‰>ʵÕi°°°œÊµÕiÊޜÊÈi˜ÌœÊi𰰮ʓ>˜Ìi˜ˆi˜`œÊ
՘Ê̜˜œÊÀiëiÌ՜ÜÊÞÊ՘>Ê«œÃÌÕÀ>ÊÀi>>`>°Ê

#/-5.)#!23% '!
 *>À>ÊÛiÀʓiœÀÊV“œÊÃiÊ«Õi`iʏiÛ>ÀÊiÃ̜Ê>ʏ>Ê«À?V̈V>]ÊÛ>“œÃÊ>ÊÛiÀÊ
i˜Ê՘Êii“«œÊVœ˜VÀi̜ʏ>Ê`ˆviÀi˜Vˆ>Êi˜ÊiÊº Ã̈œÊ`iÊ
œ“Õ˜ˆV>Vˆ˜»Ê
µÕiÊṎˆâ>˜Ê`œÃÊv>“ˆˆ>ÃÊ«>À>ÊÌÀ>Ì>ÀÊ՘ʫÀœLi“>ʵÕiÊÃÕÀ}iÊVœ˜ÊiÊ
…ˆœÊÞÊÃÕÃÊÀi«iÀVÕȜ˜iÃÊ>ʘˆÛiÊi`ÕV>̈ۜ°Ê

Ê Vœ˜Ìˆ˜Õ>Vˆ˜Ê ÌiÊ «ÀiÃi˜Ì>“œÃÊ Õ˜Ê ii“«œÊ `iÊ `œÃÊ v>“ˆˆ>ÃÊ ÞÊ ÃÕÊ

iÃ̈œÊ`iÊVœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜ÊVœ˜ÊiÊ…ˆœÊ>˜ÌiÊ՘>ʏ>“>`>Ê`iÊ>Ìi˜Vˆ˜Ê
«œÀÊ՘ÊVœ“«œÀÌ>“ˆi˜ÌœÊˆ˜>`iVÕ>`œÊ«œÀÊ«>ÀÌiÊ`iÊÌÕ̜ÀÊ`iÊˆ˜Ã̈ÌÕ̜°Ê
"LÃiÀÛ>ʏ>ÃÊ`œÃÊۈšiÌ>ÃÊÞʏiiÊ>Ìi˜Ì>“i˜ÌiʏœÃÊ`œÃÊ`ˆ?œ}œÃ°

1 Bueno, ahora me vas a decir inmediatamente

qué ha pasado. ¿Qué significa esta nota de
FAMILIA

José Miguel?
s

Pues es que....
s

Para qué le voy a contar

lo que me ha pasado si
Pues es que ¿qué?
realmente no le interesa y
¿tú te crees que
ya me ha juzgado
puedes hacer lo
s

que te da la gana?
s

¡siempre estas
igual! ¡que sea la s
última vez que
recibo una queja
del instituto por tu
comportamiento!

'" 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 Me gustaría saber qué ha
ocurrido en el recreo ayer. Pues es que... no sé, fue

s
sin querer, ¡de verdad!

s
FAMILIA

Estábamos en el recreo y
habían colocado unas canastas
de baloncesto nuevas. Ibamos
a empezar a jugar, pero se no
ocurrió colgarnos de ellas para
¡Cuéntamelo! ver si aguantaban nuestro peso..
Te escucho

s
s

Continúa...
¿Qué pasó?
Entonces Luis
s

se colgó, y ya
sabes que está
cuadrado, y claro,
la canasta ¡se
rompió!
s

Pero ¿tú no sabes que las ¡Vaya! pues

cosas valen mucho dinero y que si no hay más
hay que cuidarlas? Vuestra s remedio...
bromita ahora hay que pagarla
s
entre toda la clase
continua...

#/-5.)#!23% '#
 No, eso es injusto.
Se paga entre todos.
Tocáis a 6 euros cada uno.
¡Vaya! pues

s
si no hay más
remedio....

s
COMENTARIO
UÊ Ûˆ`i˜Ìi“i˜ÌiÊ …>ÞÊ Õ˜>Ê `ˆviÀi˜Vˆ>Ê V>À>Ê i˜Ê >Ê vœÀ“>Ê µÕiÊ
̈i˜i˜Ê>ÃÊ`œÃÊv>“ˆˆ>ÃÊ`iʈ˜Ìi˜Ì>ÀÊÃ>LiÀʏœÊµÕiʏiʅ>ʜVÕÀÀˆ`œÊ
>ÊÃÕʅˆœ]ÊVœ“ïi˜`œÊ>Ê>“ˆˆ>ʣʓÕV…œÃÊ`iʏœÃÊiÀÀœÀiÃʵÕiÊ
…i“œÃÊVœ“i˜Ì>`œÊ>ʏœÊ>À}œÊ`iÊiÃÌiÊ>«>ÀÌ>`œÊ­…>ʓ>˜Ìi˜ˆ`œÊ
̜`œÊiÊ̈i“«œÊ՘ÊVœ“«œÀÌ>“ˆi˜ÌœÊ>}ÀiÈۜ]ʘœÊ…>Ê`i>`œÊi˜Ê
˜ˆ˜}Ö˜Ê “œ“i˜ÌœÊ …>L>ÀÊ >Ê ÃÕÊ …ˆœ]Ê ˆ˜ÌiÀÀՓ«ˆj˜`œiÊ Vœ˜Ê ÃÕÃÊ
Vœ˜Ìˆ˜ÕœÃÊÀi«ÀœV…iî°Ê ˜ÊÀi>ˆ`>`ʘœÊ…>ʅ>Lˆ`œÊVœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜Ê
ÞÊ ˜ˆ˜}՘œÊ `iÊ œÃÊ `œÃÊ Vœ˜Ãˆ}ÕiÊ ÃÕÊ œLiÌˆÛœÊ ÞÊ ÌiÀ“ˆ˜>˜Ê
ºÃˆ˜Ìˆj˜`œÃi»Êˆ˜Vœ“«Ài˜`ˆ`œÃÊÞʓ>°

UÊ >Ê >“ˆˆ>Ê Ó]Ê Ãˆ˜Ê i“L>À}œ]Ê œ}À>Ê ÃÕÊ œLiÌˆÛœÊ «œÀµÕiÊ …>Ê
>LœÀ`>`œÊ >Ê ÃˆÌÕ>Vˆ˜Ê Vœ˜Ê º…>Lˆˆ`>`»Ê ­…>Ê “>˜Ìi˜ˆ`œÊ i˜Ê
̜`œÊ “œ“i˜ÌœÊ Õ˜Ê Vœ“«œÀÌ>“ˆi˜ÌœÊ ÃiÀˆœÊ ÞÊ wÀ“i]Ê «iÀœÊ iÊ …>Ê
`>`œÊ >Ê œ«œÀÌ՘ˆ`>`Ê `iÊ iÝ«ˆV>ÀÃi]Ê «>À>Ê >VÌÕ>ÀÊ `iëÕjÃÊ i˜Ê
Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>]Ê iÊ …>Ê `i“œÃÌÀ>`œÊ ÃÕÊ «ÀiœVÕ«>Vˆ˜Ê ÞÊ iÊ …>Ê
ÃÕ}iÀˆ`œÊ >Ê vœÀ“>Ê `iÊ ºÀi«>À>À»Ê >Ê ÃˆÌÕ>Vˆ˜Ê i˜Ê iÊ vÕÌÕÀœ®°Ê ˜Ê
iÃÌ>ʜV>ȝ˜Ê«œ`i“œÃÊ>wÀ“>ÀʵÕiÊÉʅ>ʅ>Lˆ`œÊVœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜]Ê
Þ>ʵÕiʏœÃÊ`œÃÊÃiʅ>˜ÊiÝ«ˆV>`œÊÞʅ>˜Êi}>`œÊ>Ê՘Ê>VÕiÀ`œ°°Ê

'$ 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
ES
IMPORTANTE

s ÃÌ>LiViÀÊ՘>ÊLÕi˜>ÊVœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜ÊVœ˜ÊÌÕÃʅˆœÃÊ«>À>Ê>ÞÕ`>ÀiÃÊ
i˜ÊÃÕÊ`iÃ>ÀÀœœÊ«iÀܘ>°

s
Ո`>ÀÊ >Ê
œ“Õ˜ˆV>Vˆ˜Ê œ‡6iÀL>]Ê iÃÊ `iVˆÀ]Ê œÃÊ }iÃ̜ÃÊ µÕiÊ
Ṏˆâ>“œÃ]ʏ>Ê«œÃÌÕÀ>ʵÕiʓ>˜Ìi˜i“œÃʓˆi˜ÌÀ>Ãʅ>L>“œÃÊVœ˜Ê
œÃʅˆœÃÊiÃʈ“«œÀÌ>˜ÌiÊ«>À>ʏœ}À>ÀÊ՘ÊLÕi˜ÊVˆ“>Ê>viV̈ۜ°Ê

s ÃVÕV…>ÀiÊVœ˜Ê>Ìi˜Vˆ˜ÊÛ>Ê>Êv>ۜÀiViÀʵÕiÊjÃÌiÊÃiÊi˜VÕi˜ÌÀiÊ>Ê
}ÕÃ̜ʫ>À>ÊVœ˜Ì>À˜œÃÊÃÕÃÊ«ÀiœVÕ«>Vˆœ˜iÃÊÞÊÃÕÃÊ«ÀœLi“>ð

s >L>ÀÊVœ˜ÊÌÕÃʅˆœÃÊ`iÊ՘>ÊvœÀ“>Ê>`iVÕ>`>]ÊÞ>ʵÕiÊiÃ̜ÊÛ>Ê>Ê
Ìi˜iÀÊ՘ʫiÜʓÕÞʈ“«œÀÌ>˜ÌiÊi˜Ê>ÊÀi>Vˆ˜ÊµÕiÊÃiÊiÃÌ>LiâV>Ê
Vœ˜ÊiœÃ°Ê

s ÕÃV>ÀÊ iÊ “œ“i˜ÌœÊ œ«œÀÌ՘œÊ ÞÊ iÃ̈“Տ>ÀÊ

>ÊÌÕʅˆœÊ«>À>ʅ>L>ÀÊi“«iâ>˜`œÊ«œÀÊ
>}œÊ µÕiÊ Ã>Li“œÃÊ µÕiÊ iÊ ˆ˜ÌiÀiÃ>]Ê
iÃÊ iÊ «Àˆ“iÀÊ «>ÃœÊ «>À>Ê «œ`iÀÊ
i˜Ì>L>ÀÊ Õ˜>Ê Vœ˜ÛiÀÃ>Vˆ˜Ê Vœ˜Ê
iœÃ°Ê

s ÃÌ>LiViÀÊ Õ˜>Ê Ài>Vˆ˜Ê «œÃˆÌˆÛ>Ê

Vœ˜ÊÌÕÃʅˆœÃÊṎˆâ>˜`œÊ՘ÊiÃ̈œÊ`iÊ
Vœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜ÊµÕi]Ê>՘µÕiÊwÀ“iÊÞÊ
Ãi}ÕÀœ]ÊÃi>Ê>ʏ>ÊÛiâÊ`ˆ>œ}>˜Ìi°

#/-5.)#!23% '%
5 ESTABLECER LÍMITES Y NORMAS

LÍMITES Y NORMAS
ESTABLECER
 %34!",%#%2,·-)4%3
9./2-!3

Ãʈ“«œÀÌ>˜ÌiʵÕiʏœÃÊ«>`ÀiÃÊṎˆVi˜Ê՘ʺiÃ̈œÊi`ÕV>̈ۜ»ÊµÕiʏiÃÊ
«iÀ“ˆÌ>]Ê`i˜ÌÀœÊ`iÊ՘ÊVˆ“>Ê>viV̈ۜ]ÊiiÀViÀÊÃÕÊv՘Vˆ˜Ê˜œÊݏœÊ`iÊ
>«œÞœ]ÊȘœÊÌ>“Lˆj˜Ê`iÊÃÕ«iÀۈȝ˜ÊÞÊVœ˜ÌÀœÊ`iʏœÃʅˆœÃ]ÊÞ>ʵÕiÊ
Ãiʅ>Ê`i“œÃÌÀ>`œÊµÕiʏœ}À>ÀÊ՘ÊiµÕˆˆLÀˆœÊi˜ÌÀiÊ>“L>ÃÊv՘Vˆœ˜iÃÊ
iÃÊ`œ˜`iÊiÃÌ?ʏ>Ê>ÕÌj˜ÌˆV>ÊV>«>Vˆ`>`Êi`ÕV>̈Û>Ê`iʏ>Êv>“ˆˆ>°Ê

9>ʅi“œÃÊۈÃ̜Êi˜ÊiÊV>«‰ÌՏœÊ>˜ÌiÀˆœÀ]ÊVœ“œÊ«Õi`i˜ÊœÃÊ«>`ÀiÃÊ
œ}À>ÀÊ iÃiÊ ºVˆ“>Ê >viV̈ۜ»Ê Ṏˆâ>˜`œÊ >ÃÊ º>Lˆˆ`>`iÃÊ `iÊ

œ“Õ˜ˆV>Vˆ˜»]ÊVœ“œÊˆ˜ÃÌÀՓi˜ÌœÊiÃi˜Vˆ>Ê«>À>ÊVœ˜Ãi}ՈÀÊiiÀViÀÊ
ÃÕÊv՘Vˆ˜Ê«Àˆ“œÀ`ˆ>Ê`iÊ>«œÞœ°Ê

Ê Vœ˜Ìˆ˜Õ>Vˆ˜]Ê ˜œÃÊ Û>“œÃÊ >Ê Vi˜ÌÀ>ÀÊ i˜Ê >Ê Ãi}՘`>Ê `iÊ iÃÌ>ÃÊ
v՘Vˆœ˜iÃ]ʺ>Êv՘Vˆ˜Ê`iÊVœ˜ÌÀœ»]ÊVœ“«iÌ>˜`œÊ>ÉʏœÃÊii“i˜ÌœÃÊ
˜iViÃ>ÀˆœÃÊ µÕiÊ >Ê v>“ˆˆ>Ê ˜iViÈÌ>Ê «>À>Ê VÀi>ÀÊ >ÃÊ Vœ˜`ˆVˆœ˜iÃÊ
L?ÈV>ÃÊ`iÊ«ÀiÛi˜Vˆ˜°Ê

*œ˜iÀʏ‰“ˆÌiÃÊ>ʏœÃʅˆœÃÊiÃʘiViÃ>ÀˆœÊ«>À>Êv>ۜÀiViÀÊÃÕÊ«ÀœViÜÊ`iÊ
ÜVˆ>ˆâ>Vˆ˜]ÊÞ>ʵÕiÊ`iÊiÃÌiʓœ`œÊÛ>˜Ê>Ê>«Ài˜`iÀÊ>Ê>Vi«Ì>Àʏ>ÃÊ
œÀ“>ÃÊ«œÀʏ>ÃʵÕiÊÃiÊÀˆ}iʏ>Êۈ`>ÊvÕiÀ>Ê`iʏ>Ê>“ˆˆ>ÊÞÊVœ˜ÊiœÊ
>Êv>ۜÀiViÀÊÃÕÊ>`>«Ì>Vˆ˜Ê>ʏ>ÊÜVˆi`>`°Ê

Ã̜ÊÃÕ«œ˜iʵÕiʏœÃÊ«>`ÀiÃÊ`iLi˜ÊºiiÀViÀÊÃÕÊ>Õ̜Àˆ`>`»]Ê«iÀœ]Ê
>՘µÕiÊiÃ̜ʫ>ÀiâV>Êv?VˆÊ`iʅ>ViÀ]ÊiiÀViÀœÊVœÀÀiVÌ>“i˜ÌiÊi˜Ê>Ê
Ài>ˆ`>`Ê`iÊ`‰>Ê>Ê`‰>ʘœÊœÊiÃ]ÊVœ“œÊÛ>“œÃÊ>ÊVœ“«ÀœL>ÀÊ>ʏœÊ
>À}œÊ`iÊiÃÌiÊÌi“>°Ê

%34!",%#%2,·-)4%39./2-!3 ')
 s
ÊÊ·+Õjʜ«ˆ˜>˜ÊœÃÊ«>`Àiö
Mi hijo lo tiene muy claro.
En mi casa se come a las dos
A las 10 de la noche tiene
y no admito excusas,
que estar en casa, me da
el que no llega a su
igual lo que diga... que si
hora se queda
sus amigos llegan más
sin comer.
tarde, que si no le da
tiempo a ir al cine por
s
la tarde... ¡en mi casa Alf
decido yo! o ns
s o

Lourdes

œ“œÊ ÃiÊ «Õi`iÊ œLÃiÀÛ>ÀÊ œÕÀ`iÃÊ ÞÊ
vœ˜ÃœÊ “ÕiÃÌÀ>˜Ê ՘>Ê
Ìi˜`i˜Vˆ>Ê >Ê “>˜Ìi˜iÀÊ Õ˜>Ê >V̈ÌÕ`Ê µÕiÊ «œ`À‰>“œÃÊ V>ˆwV>ÀÊ `iÊ
º>Õ̜ÀˆÌ>Àˆ>»Ê i˜Ê >Ê “>˜iÀ>Ê `iÊ ÃÕ«iÀۈÃ>ÀÊ ÞÊ Vœ˜ÌÀœ>ÀÊ >Ê œÃÊ …ˆœÃ]Ê
Vœ˜Ãˆ}Ոi˜`œÊ Vœ˜Ê iÃÌ>Ê «œÃÌÕÀ>Ê «ÀœL>Li“i˜ÌiÊ µÕiÊ œÃÊ …ˆœÃÊ
ºVՓ«>˜»Ê >ÃÊ ˜œÀ“>ÃÊ iÃÌ>LiVˆ`>Ã]Ê «iÀœÊ “?ÃÊ «œÀÊ “ˆi`œÊ >Ê >ÃÊ
Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>Ã]Ê>ʏœÊµÕiʏiÃÊ«>Ã>À?Ê`iëÕjÃÊÈʘœÊœÊ…>Vi˜]ʵÕiÊ
«œÀµÕiÊ i˜Ìˆi˜`>˜Ê iÊ >ÕÌj˜ÌˆVœÊ È}˜ˆwV>`œÊ µÕiÊ Ìˆi˜i˜Ê jÃÌ>ÃÊ «>À>Ê
«œ`iÀÊVœ˜ÛˆÛˆÀÊVœ˜ÊœÃÊ`i“?ðÊ

*œÀÊ iœ]Ê œÃÊ «>`ÀiÃÊ `iLi˜Ê …ÕˆÀÊ `iÊ iÃÌiÊ Ìˆ«œÊ `iÊ >V̈ÌÕ`iÃÊ iÊ
ˆ˜Ã«ˆÀ?˜`œÃiÊi˜ÊiÃ̜ÃÊii“«œÃÊiۈÌ>Àʅ>ViÀÊ>}՘>ÃÊVœÃ>ÃÊ«>À>Ê
iiÀViÀÊÃÕÊ>Õ̜Àˆ`>`ÊVœÀÀiVÌ>“i˜ÌiÊÌ>iÃÊVœ“œ\ʈ“«œ˜iÀʏ>ÃʘœÀ“>ÃÊ
«œÀʏ>ÃʵÕiÊÃiÊÀˆ}iʏ>Êv>“ˆˆ>ÊȘÊiÝ«ˆV>Vˆœ˜iÃʘˆÊÀ>✘>“ˆi˜ÌœÃÊ>Ê
œÃʅˆœÃ]ÊVœ˜Ãˆ`iÀ>ÀÊVœ“œÊœÊ“?Ãʈ“«œÀÌ>˜ÌiÊiÊVՓ«ˆ“ˆi˜ÌœÊ`iÊ
>ÃʘœÀ“>ÃÊÞʘœÊÃÕÊVœ“«Ài˜Ãˆ˜Ê­ºiÃ̜ÊiÃÊ>ÉʫœÀµÕiʏœÊ`ˆ}œÊޜÊÞÊ
«Õ˜Ìœ»®°Ê

*œÀÊ œÌÀ>Ê «>ÀÌi]Ê *>œ“>Ê ÞÊ >V…œÊ “>˜Ìˆi˜i˜Ê ՘>Ê >V̈ÌÕ`Ê µÕiÊ

«œ`À‰>“œÃÊ V>ˆwV>ÀÊ `iÊ ºˆ˜…ˆLˆ`>»]Ê ˜œÊ iiÀVˆi˜`œÊ ÃÕÊ >Õ̜Àˆ`>`Ê
>˜ÌiʏœÃʅˆœÃ]Ê`i?˜`œiÃʅ>ViÀ]ÊÈi˜`œÊiÃÌ>Ê՘>Ê«œÃÌÕÀ>ʵÕiʘœÊ
iÃÊ>ÞÕ`>Ê>ʓ>`ÕÀ>ÀÊÞÊ>ÊÃ>LiÀÊ>`>«Ì>ÀÃiÊ>ʏ>ÊÜVˆi`>`Êi˜Ê>ʵÕiÊ
ۈÛi˜°

( 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
Nosotros también hemos También nosotros somos muy
bebido y trasnochado mucho comodones ¿eh?
cuando éramos jóvenes... Queremos estar a
Recuerdo las broncas con nuestra bola, con
mis padres cada vez que nuestras historias
llegabamos tarde... y ¡claro! estar
no quiero repetir pendiente de
lo mismo con ellos y de sus
mi hija ¡que cosas resulta
disfrute! pesado
s
s
Nac
Paloma ho

œ“œÊi˜ÊiÊV>ÜÊ>˜ÌiÀˆœÀ]ʏœÃÊ«>`ÀiÃÊ`iLi˜ÊÀiV…>â>ÀÊiÃÌiÊ̈«œÊ`iÊ
>V̈ÌÕ`iÃÊÞÊÌi˜iÀÊi˜ÊVÕi˜Ì>ÊiÃÌ>ÃʜÌÀ>ÃÊÀiVœ“i˜`>Vˆœ˜iÃÊi˜ÊVÕ>˜ÌœÊ
>ʏœÊµÕiÊ`iLi˜Ê`iÊiۈÌ>ÀÊ«>À>ÊiiÀViÀÊÃÕÊ>Õ̜Àˆ`>`ÊVœÀÀiVÌ>“i˜Ìi]Ê
Ì>iÃÊVœ“œÊ“>˜Ìi˜iÀÊ՘>Ê>V̈ÌÕ`Ê`iÊÜLÀi«ÀœÌiVVˆ˜ÊVœ˜ÊœÃʅˆœÃ]Ê
º…>ViÀÊ >ÃÊ VœÃ>ÃÊ «œÀÊ iœÃ»]Ê «>ÀiViÀÊ “?ÃÊ µÕiÊ «>`ÀiÃÊ º>ˆ>`œÃÊ œÊ
Vœi}>Ã»Ê `iÊ ÃÕÃÊ …ˆœÃ]Ê Ṏˆâ>ÀÊ “?ÃÊ µÕiÊ >ÃÊ ˜œÀ“>ÃÊ µÕiÊ ˆ“ˆÌi˜Ê ÞÊ
Ài}Տi˜Ê iÊ Vœ“«œÀÌ>“ˆi˜ÌœÊ `iÊ >Ê v>“ˆˆ>]Ê iÊ ºV…>˜Ì>iÊ >viV̈ۜ»]Ê
Ṏˆâ>˜`œÊiÝ«ÀiȜ˜iÃÊ`iÊ̈«œÊº…ˆœÊiÃ̜ʅ>⏜ʫœÀʓ‰»°

Acordamos con nuestro hijo

una hora que nos parece
razonable de llegada a casa y
exigimos que se cumpla y si no
lo hace, sabe que el próximo
fin de semana no va a salir.
s
do n

Mar
Ferna

garita
s

Hemos pactado que puede jugar con la consola media hora diaria, por supuesto
después de haber hecho los deberes, y los fines de semana un tiempo también
prudencial. Si no nos hace caso y se pasa, la consola desaparece.

%34!",%#%2,·-)4%39./2-!3 (!
 -ˆ˜Ê i“L>À}œ]Ê iÀ˜>˜`œÊ ÞÊ >À}>ÀˆÌ>]Ê …>˜Ê œ}À>`œÊ iiÀViÀÊ ÃÕÊ
>Õ̜Àˆ`>`Ê`iÊ՘ʓœ`œÊVœÀÀiV̜ÊÞÊiwV>âʓ>˜Ìi˜ˆi˜`œÊ՘>Ê>V̈ÌÕ`Ê
µÕiÊVœ˜Ãˆ}ÕiÊVœ˜Õ}>Àʏ>ÊwÀ“iâ>ÊVœ˜ÊiÊ`ˆ?œ}œ\ʅ>˜Êi}>`œÊ>Ê՘Ê
«>V̜ÊVœ˜ÊÃÕÃʅˆœÃÊÜLÀiÊ՘>ʘœÀ“>ʵÕiÊ«>À>ÊiœÃÊiÃʈ“«œÀÌ>˜Ìi]Ê
>Ê …>˜Ê >VœÀ`>`œÊ Vœ˜Ê ÃÕÃÊ …ˆœÃ]Ê iÃÊ i݈}i˜Ê Õ˜Ê Vœ“«Àœ“ˆÃœÊ ÞÊ ÃiÀÊ
Ài뜘Ã>LiÃÊ >Ê >Ê …œÀ>Ê `iÊ VՓ«ˆÀ>]Ê iÝ«ÀiÃ>˜Ê V>À>“i˜ÌiÊ >ÃÊ
Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>ÃʵÕiÊÛ>Ê>ÊÌi˜iÀÊ«>À>ÊÃÕÃʅˆœÃÊiÊµÕiʘœÊ>ÊVՓ«>]Ê
iÌV°Ê

*œÀÊiœ]ÊiÃÊjÃÌiÊiÊii“«œÊi˜ÊiÊµÕiʏœÃÊ«>`ÀiÃÊÃiÊ`iLi˜Êˆ˜Ã«ˆÀ>À]Ê
Vœ˜ÃVˆi˜ÌiÃÊ`iʏœÊ`ˆv‰VˆÊµÕiÊiÃʏiÛ>ÀÊjÃ̜Ê>ʏ>Ê«À?V̈V>]ÊÛ>“œÃÊ>Ê
ˆ˜Ìi˜Ì>ÀÊ i˜Ê œÃÊ >«>ÀÌ>`œÃÊ Ãˆ}Ոi˜ÌiÃÊ >ÞÕ`>ÀÊ >Ê œÃÊ «>`ÀiÃÊ i˜Ê iÃÌ>Ê
Ì>Ài>ÊÀi뜘`ˆi˜`œÊ>Ê`œÃÊVÕiÃ̈œ˜iÃÊL?ÈV>Ã\Ê·+ÕjÊ«Õi`i˜Ê…>ViÀÊ
œÃÊ«>`ÀiÃÊ«>À>ʏœ}À>ÀÊiiÀViÀÊÃÕÊ>Õ̜Àˆ`>`ÊVœÀÀiVÌ>“i˜Ìi¶Ê9ʏœÊµÕiÊ
iÃʓ?Ãʈ“«œÀÌ>˜ÌiÊ·
“œÊ…>ViÀœ¶°

z15³05%$%.(!#%2,/30!$2%3

£°Ê œÃÊ «>`ÀiÃÊ `iLi˜Ê >ÃՓˆÀÊ Ãˆ˜Ê Vœ˜ÌÀ>`ˆVVˆœ˜iÃÊ ÃÕÊ «>«iÊ `iÊ
«>`ÀiðÊ

Ó°Ê ÃÌ>LiViÀʏ‰“ˆÌiÃÊÞʏ>ÃʘœÀ“>ÃʵÕiÊÛ>˜Ê>ÊÀi}Տ>Àʏ>ÊVœ˜ÛˆÛi˜Vˆ>Ê
v>“ˆˆ>À°

ΰÊ
VÌÕ>ÀÊ Vœ˜Ê Vœ…iÀi˜Vˆ>Ê >Ê >Ê …œÀ>Ê `iÊ >Ê >«ˆV>Vˆ˜Ê `iÊ >ÃÊ
˜œÀ“>ð

(" 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 £ÊÊÊz#ØMOASUMIRSINCONTRADICCIONESELPAPELDE
PADRES
œÃÊ«>`ÀiÃÊÞʏœÃʅˆœÃÊ«Õi`i˜ÊiÛ>ÀÃiʓÕÞÊ
Lˆi˜]Ê Ìi˜iÀÊ Õ˜>Ê LÕi˜>Ê Vœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜Ê ÞÊ Mi padre es
como un colega
Vœ“«Ài˜Ãˆ˜Ê“ÕÌÕ>]ÊjÃ̜ÊiÃʏœÊ`iÃi>Li]Ê y me deja
hacer lo que yo
«iÀœÊ˜œÊÃiÊ`iLi˜ÊVœ˜v՘`ˆÀʏœÃÊ«>«iiÃÊÞÊ quiera, ellos van
«i˜Ã>ÀʵÕiÊ`i>ÀiÃʅ>ViÀʏœÊµÕiʵՈiÀ>˜Ê a su bola y yo
a la mía, no se
Vœ“œÊ iÊ ÃÕVi`iÊ >Ê «>`ÀiÊ `iÊ ˜ˆV>]Ê meten en mi
vida
iÃÊiÊ“iœÀʓœ`œÊ`iÊi`ÕV>Àið
Mónica

ACCIONES AC CLAVES
UÊ-iÀÊ՘>Ê«iÀܘ>Ê`iÊÀiviÀi˜Vˆ>°Ê

Actuar como UÊ
œ˜Ê >Õ̜Àˆ`>`Ê i˜Ê >Ê Ài>Vˆ˜Ê ÞÊ ˜œÊ i˜Ê Õ˜Ê «>˜œÊ `iÊ
padres
ˆ}Õ>`>`°Ê

UÊ"Àˆi˜Ì>`œÀÊÞÊÌÕ̜ÀÊ`iʏ>ÊVœ˜`ÕVÌ>Ê`iÊÃÕʅˆœ]ÊiÃÊ`iVˆÀ]ÊȘÊ`i>ÀÊ
`iÊiiÀViÀÊiÃÌ>ÊÀi뜘Ã>Lˆˆ`>`Êi`ÕV>̈Û>°Ê

Ó z#ØMOESTABLECERLOSLÓMITESYLASNORMAS

Õ>˜`œÊ iÃÌ>“œÃÊ …>L>˜`œÊ `iÊ œÀ“>ÃÊ ˜œÃÊ iÃÌ>“œÃÊ ÀiwÀˆi˜`œÊ >Ê
՘>Ê>VVˆ˜]ÊÌ>Ài>ʝÊVœ“«œÀÌ>“ˆi˜ÌœÊµÕiʵÕiÀi“œÃÊiÃÌ>LiViÀÊi˜Ê
˜ÕiÃÌÀ>ÊVœ˜ÛˆÛi˜Vˆ>Êv>“ˆˆ>À°

%34!",%#%2,·-)4%39./2-!3 (#
 >ViÀœÊLˆi˜ÊÃÕ«œ˜iʵÕiʏœÃÊ«>`ÀiÃÊÃiʺ«>Ài˜Ê>Ê«i˜Ã>À»Êi˜ÊiÃ̜ÃÊ
ÌÀiÃÊ«>ÜÃ\Ê

£¨°Ê iw˜ˆÀÊ Lˆi˜Ê >ÃÊ œÀ“>ÃÊ «>À>Ê µÕiÊ œÃÊ …ˆœÃÊ >ÃÊ i˜Ìˆi˜`>˜Ê
VœÀÀiVÌ>“i˜Ìi°Ê

Ó¨°ÊœÌˆÛ>ÀiÃÊ«>À>ʵÕiʏ>ÃÊ>Vi«Ìi˜°Ê

Ψ°Ê/i˜iÀÊV>ÀœÊµÕjÊÃiÊÛ>Ê>ʅ>ViÀÊVÕ>˜`œÊjÃÌ>ÃʘœÊÃiÊVՓ«>˜°

ACCIONES AC CLAVES
UÊ >ÃÊ œÀ“>ÃÊ ÃiÊ `iLi˜Ê >`>«Ì>ÀÊ >Ê >Ê i`>`Ê `iÊ œÃÊ
“ˆi“LÀœÃÊ µÕiÊ …>˜Ê `iÊ VՓ«ˆÀ>Ã]Ê «œÀÊ œÊ µÕiÊ «Õi`i˜Ê
Actuar como
padres ÌÀ>`ÕVˆÀÃiÊi˜ÊºœLˆ}>Vˆœ˜iûÊ`ˆviÀi˜ÌiÃÊ«>À>ʏœÃÊ«>`ÀiÃÊ
ÞʏœÃʅˆœÃÊÃi}֘ÊÃÕÃÊi`>`iðÊ

UÊ>ÃÊ œÀ“>Ãʅ>˜Ê`iÊ>VœÀ`>ÀÃiÊ«Àiۈ>“i˜ÌiÊi˜ÌÀiʏ>Ê«>Ài>ʵÕiÊ
Vœ˜ÛˆÛiÊVœ˜ÊiÊ>`œiÃVi˜Ìi]Ê«>À>ÊiۈÌ>ÀÊi“ˆÌˆÀʓi˜Ã>iÃÊVœ˜ÌÀ>`ˆV̜ÀˆœÃÊ
>Ê œÃÊ …ˆœÃ]Ê Vœ“œÊ
Mis padres me pagan la
œVÕÀÀiÊ i˜Ê iÊ V>ÃœÊ tarjeta del móvil y me tiene
que durar un mes, pero casi
`iÊ Ã>LiÊ Vœ˜Ê siempre me paso y se acaba
>Ê Ì>ÀiÌ>Ê `iÊ s antes. Mi madre es una
borde y no me quiere dar
“Ûˆ° ni un euro hasta el mes que
viene, así que me camelo a
mi padre, que es un cielo, y
me compra otra tarjeta...
Isabel sin que se entere ella

UÊ>ÃʘœÀ“>Ãʅ>˜Ê`iÊiÝ«ˆV>ÀÃiÊÞÊÀ>✘>ÀÃiÊ«Àiۈ>“i˜ÌiÊVœ˜ÊœÃÊ
…ˆœÃ]Ê>`>«Ì>˜`œÊiÊ˜ˆÛiÊ`iÊiÝ«ˆV>Vˆ˜Ê>ÊÃÕÊi`>`°

…œÀ>Ê Lˆi˜]Ê À>✘>ÀÊ >ÃÊ ˜œÀ“>ÃÊ Vœ˜Ê œÃÊ …ˆœÃÊ ˜œÊ È}˜ˆwV>Ê µÕiÊ
jÃ̜ÃÊ`iL>˜Ê`iÊVœ“«>À̈À>ÃʘiViÃ>Àˆ>“i˜ÌiÊ«>À>ʵÕiʏœÃÊ«>`ÀiÃÊ
`iVˆ`>˜ÊiÃÌ>LiViÀ>ÃÊi˜Ê>Êv>“ˆˆ>°Ê

($ 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 Mis padres quieren que
cenemos todos juntos, sin
la tele puesta y si llaman mis
amigos por teléfono no dejan
ÃÌœÊ iÃÊ œÊ µÕiÊ œVÕÀÀiÊ i˜Ê iÊ V>ÃœÊ µÕiÊ que me ponga. A mí me parece
una chorrada, pero lo
˜œÃÊ VÕi˜Ì>Ê /œ“?ÃÊ ÞÊ >ÃÊ Vœ˜ÛiÀÃ>Vˆœ˜iÃÊ tengo que hacer porque
para ellos es muy
Ìiiv˜ˆV>ÃÊ>ʏ>ʅœÀ>Ê`iʏ>ÊVi˜>° importante y se
mosquean
s cantidad.
UÊ >Ê `iw˜ˆVˆ˜Ê `iÊ >ÃÊ ˜œÀ“>ÃÊ `iLiÊ ÃiÀÊ
º˜i}œVˆ>`>»Ê >Ê “i`ˆ`>Ê µÕiÊ œÃÊ …ˆœÃÊ
Tom
ás
Ü˜Ê “>ޜÀiÃ]Ê «iÀœÊ ՘>Ê ÛiâÊ >VœÀ`>`>ÃÊ
ÞÊ iÃÌ>LiVˆ`>Ã]Ê ÃiÊ …>Ê `iÊ >ÃՓˆÀÊ >Ê
Ài뜘Ã>Lˆˆ`>`Ê`iÊÃÕÊVՓ«ˆ“ˆi˜Ìœ°Ê

UÊ >ÃÊ ˜œÀ“>ÃÊ `iLi˜Ê ÃiÀÊ ºÀi>ˆÃÌ>û]Ê µÕiÊ ÃiÊ «Õi`>˜Ê VՓ«ˆÀÊ ÞÊ

ºV>À>û]Ê iÃÊ `iVˆÀ]Ê µÕiÊ ÃiÊ iÝ«ÀiÃi˜Ê `iÊ vœÀ“>Ê µÕiÊ œÃÊ …ˆœÃÊ >ÃÊ
Vœ“«Ài˜`>˜Ê ÞÊ Ãi«>˜Ê µÕjÊ iÃÊ œÊ µÕiÊ ÃiÊ iëiÀ>Ê iÝ>VÌ>“i˜ÌiÊ µÕiÊ
…>}>˜°

Motivar a los
UÊ
Õ>˜`œÊµÕiÀi“œÃʺ“œÌˆÛ>À»Ê>ʘÕiÃÌÀœÊ…ˆœÊ«>À>ʵÕiÊ
hijos para que
acepten las ˆ˜VœÀ«œÀiÊ՘>Ê œÀ“>]ʏœÊ“iœÀʵÕiÊ«œ`i“œÃʅ>ViÀÊiÃÊ
Normas
iÃÌ>ÀÊ>Ìi˜ÌœÊÞÊ}À>̈wV>ÀiÊVœ˜Ê>}œÊµÕiʏiÊ}ÕÃÌiʜÊÃi>Ê
ˆ“«œÀÌ>˜ÌiÊ«>À>Êj]Ê«œÀÊii“«œ\ÊVœ“«À>ÀiÊ>}œÊµÕiÊ`iÃiiʓÕV…œ]Ê
>Vœ“«>š>ÀiÊ>Ê՘ʫ>À̈`œÊ`iÊvÖÌLœ]ʅ>ViÀiÊÃÕÊVœ“ˆ`>Êv>ۜÀˆÌ>ʜÊ
ȓ«i“i˜Ìiʓ>˜ˆviÃÌ>ÀiʘÕiÃÌÀ>ÊÃ>̈Ãv>VVˆ˜]ÊV>`>ÊÛiâʵÕiÊÀi>ˆViÊ
>Ê>VVˆ˜Ê`iÃi>`>°Ê

UÊ ÃÊ ˆ“«œÀÌ>˜ÌiÊ Ãiš>>ÀÊ µÕiÊ iÊ «>ÃœÊ >˜ÌiÀˆœÀÊ ÃœÊ iÃÊ ˜iViÃ>ÀˆœÊ

…>ViÀœÊ >Ê «Àˆ˜Vˆ«ˆœ]Ê VÕ>˜`œÊ iÃÌ>“œÃÊ i˜Ê >Ê «Àˆ“iÀ>Ê v>ÃiÊ `iÊ
ˆ˜VœÀ«œÀ>Vˆ˜Ê`iÊ՘>Ê œÀ“>°

ÃÌiÊ Vœ“«œÀÌ>“ˆi˜Ìœ]Ê >Ê vÕiÀâ>Ê `iÊ Ài«ïÀÃi]Ê ÃiÊ Vœ˜ÛiÀ̈À?Ê i˜Ê ՘Ê
…?LˆÌœÊÞʘÕiÃÌÀœÊ…ˆœÊÞ>ʏœÊ…>À?Ê«œÀʺVœÃÌՓLÀi»ÊÞʏœÊˆ˜VœÀ«œÀ>À?Ê
Vœ“œÊ՘>ÊÀṎ˜>Êi˜ÊV>Ã>°

%34!",%#%2,·-)4%39./2-!3 (%

Ê «>À̈ÀÊ `iÊ iÃÌiÊ “œ“i˜ÌœÊ Þ>Ê ˜œÊ ˜iViÈÌ>À?Ê µÕiÊ ÃiÊ iÊ “œÌˆÛiÊ
Vœ˜ÃÌ>˜Ìi“i˜ÌiÊ «>À>Ê …>ViÀœ]Ê «œÀµÕiÊ …>LÀ?Ê ºˆ˜ÌiÀˆœÀˆâ>`œ»Ê >Ê
œÀ“>ÊÞÊVœ˜ÊiœÊ…>LÀi“œÃÊVœ˜Ãi}Ո`œÊ˜ÕiÃÌÀœÊœLïۜ°

Aplicar las UÊ ÃʓÕÞʈ“«œÀÌ>˜ÌiʵÕiÊÃiÊiÃÌ>LiâV>˜ÊÞʵÕi`i˜Ê“ÕÞÊ

consecuencias V>À>ÃÊ >ÃÊ Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>ÃÊ µÕiÊ iÃÊ «Õi`iÊ ÃÕ«œ˜iÀÊ ˜œÊ
cuando las
Normas no se VՓ«ˆÀ>ðÊ
cumplan.
*>À>Ê iœÊ …>ÞÊ µÕiÊ >Ãi}ÕÀ>ÀÃiÊ `iÊ ii}ˆÀÊ Õ˜>ÃÊ
Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>ÃʵÕiÊÃiÊÛ>˜Ê>ʏiÛ>ÀÊ>ÊV>Lœ]ʘœÊ«œ˜iÀÊ՘ÊV>Ã̈}œÊÌ>˜Ê
`ÕÀœÊµÕiÊLœµÕii˜Ê>ÊVœ“Õ˜ˆV>Vˆ˜ÊVœ˜ÊiÊ…ˆœÊ«œÀÊ՘ʏ>`œ]ʜʵÕiÊ
Ãi>ʈ“«œÃˆLiÊ`iÊVՓ«ˆÀÊ«œÀʜÌÀœ]ÊVœ“œÊ«œÀÊii“«œ\ʺ6>ÃÊ>ÊiÃÌ>ÀÊ
՘Ê>šœÊi˜ÌiÀœÊȘÊÃ>ˆÀÊ`iÊV>Ã>»°Ê

UÊ Êˆ˜VՓ«ˆ“ˆi˜ÌœÊ`iʏ>ʘœÀ“>Ê`iLiÊ`iʈÀÊ>Vœ“«>š>`œÊ`iÊ՘>ÃÊ
Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>ÃÊ ÃÕwVˆi˜Ìi“i˜ÌiÊ “œiÃÌ>ÃÊ «>À>Ê µÕiÊ iÊ …ˆœÊ ÃiÊ œÊ
«ˆi˜ÃiÊ`œÃÊÛiViÃÊ>˜ÌiÃÊ`iÊÃ>Ì>ÀÃiÊiÊ‰“ˆÌi°

-iÊ ÌÀ>Ì>Ê `iÊ iÝ«ÀiÃ>ÀÊ iÊ `iÃVœ˜Ìi˜Ìœ]Ê `iÃ>Ìi˜`iÀÊ ÃÕÃÊ `iÃiœÃÊ œÊ

ºV>«ÀˆV…œÃ»]Ê ÀïÀ>`>Ê `iÊ >}œÊ µÕiÊ iÃÊ ˆ“«œÀÌ>˜ÌiÊ «>À>Ê jÊ œÊ i>Ê
ÞÊ iÝ«ˆV>ÀiÃÊ «œÀµÕiÊ ÃiÊ …>Vi]Ê «œÀÊ ii“«œ\Ê ˜œÊ Ã>ˆÀÊ >}Ö˜Ê w˜Ê `iÊ
Ãi“>˜>]Ê Ãˆ˜Ê «>}>Ê «œÀÊ Õ˜Ê Ìˆi“«œ]Ê ˜œÊ Õ}>ÀÊ Vœ˜Ê >Ê Vœ˜Ãœ>]Ê Ãˆ˜Ê
œÀ`i˜>`œÀ]ʘœÊÛiÀÊi˜Ê>ÊÌiiÊÃÕÊ«Àœ}À>“>Êv>ۜÀˆÌœ]ÊiÌV°Ê

UÊ >ÃÊ Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>ÃÊ µÕiÊ ÃiÊ …>Þ>˜Ê iÃÌ>LiVˆ`œÊ ÃiÊ `iLi˜Ê …>ViÀÊ

Èi“«ÀiÊ iviV̈Û>Ã°Ê ÃÊ ˆ“«œÀÌ>˜ÌiÊ …>ViÀÊ VՓ«ˆÀÊ >ÃÊ Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>ÃÊ
V>`>ÊÛiâʵÕiʏ>Ê œÀ“>ʘœÊÃiÊVՓ«>°Êu6ÕiÃÌÀ>ÊVÀi`ˆLˆˆ`>`ÊiÃÌ?Ê
i˜ÊÕi}œtÊ

-œÊ`iÊiÃÌiʓœ`œÊiÊ«œ`i“œÃÊ>ÞÕ`>ÀÊ>Ê>«Ài˜`iÀÊ>ÊÌi˜iÀÊ՘ʓ>ÀVœÊ
`iÊÀiviÀi˜Vˆ>ÊÞʜÀˆi˜Ì>Vˆ˜Ê`iʏœÊµÕiÊÃiÊ«Õi`iʅ>ViÀÊÞʏœÊµÕiʘœÊÃiÊ
`iLiʅ>ViÀÊÞÊ>ÃՓˆÀʏ>ÊÀi뜘Ã>Lˆˆ`>`Ê`iÊÃÕÃÊ>VVˆœ˜ið

(& 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
Î z#ØMOAPLICARLASNORMASCONCOHERENCIA

œÊµÕˆÃˆjÀ>“œÃÊ«>Ã>ÀÊ«œÀÊ>ÌœÊœÌÀœÃÊVœ“i˜Ì>ÀˆœÃʓÕÞÊÈ}˜ˆwV>̈ۜÃÊ
`iÊÌÀiÃÊ>`œiÃVi˜ÌiÃʵÕiʅ>Vi˜ÊÀiviÀi˜Vˆ>Ê>ÊiÃÌiÊ>ëiV̜°

Entre semana mis padres no me dejan

ver la televisión al llegar del cole.
Pero si algún día mi madre quiere
que le deje tranquila, me dice: ¡Hala!
Mi padre, si me ¡vete a ver la tele un rato!
A mi madre le dan los
duermo y no voy a
s
arrebatos. Cuando no
clase, algunas veces le ayudamos a recoger
se pone como una la cocina y dejamos
fiera, pero otras le todo tirado nos
da igual, ni siquiera castiga, a mi hermano y
se rebota... según a mí, sin paga el fin de
tenga el día semana. Luego llega
s el viernes, se le
olvida y nos
la dá.
s

·"ÃÊ ÃÕi˜>]Ê ÛiÀ`>`¶°°°Ê µÕˆÃˆjÀ>“œÃÊ «œÀÊ ÖÌˆ“œÊ …>ViÀÊ …ˆ˜V>«ˆjÊ i˜Ê

Õ˜Ê >ëiVÌœÊ `iÊ ÃՓ>Ê ˆ“«œÀÌ>˜Vˆ>Ê >Ê >Ê …œÀ>Ê `iÊ >Ê >«ˆV>Vˆ˜Ê `iÊ
>ÃʘœÀ“>Ã]ÊiÃÊi˜Ê>ʘiViÈ`>`Ê`iʓ>˜Ìi˜iÀ˜œÃÊwÀ“iÃÊi˜Ê˜ÕiÃÌÀœÊ
Vœ“«œÀÌ>“ˆi˜ÌœÊ ÞÊ “>˜ˆviÃÌ>ÀÊ >}À>`œÊ Ê `iÃ>}À>`œÊ VÕ>˜`œÊ jÃÌ>ÃÊ
ÃiÊVՓ«>˜ÊœÊ˜œ]ʈ˜`i«i˜`ˆi˜ÌiÊ`iʘÕiÃÌÀœÊºiÃÌ>`œÊ`iÊ?˜ˆ“œ»]Ê`iÊ
˜ÕiÃÌÀ>Êv>Ì>Ê`iʓi“œÀˆ>ʜÊ`iʘÕiÃÌÀ>ÃʜVÕ«>Vˆœ˜iðÊ

˜Ìi˜`i“œÃʵÕiÊiÃÌiÊiÃÊÌ>ÊÛiâÊ՘œÊ`iʏœÃʫ՘̜Ãʓ?ÃÊ`ˆv‰VˆiÃÊÞÊ՘œÊ
`iʏœÃÊ«Àˆ˜Vˆ«>iÃʜLÃÌ?VՏœÃÊVœ˜ÊœÃʵÕiÊÃiÊi˜VÕi˜ÌÀ>˜ÊœÃÊ«>`ÀiÃÊ
«>À>ʏœ}À>Àʓ>˜Ìi˜iÀÊ՘ÊVœ“«œÀÌ>“ˆi˜ÌœÊiÃÌ>LiÊÞÊ«iÀÈÃÌi˜ÌiÊ>˜ÌiÊ
>µÕiœÊµÕiÊ`iÃi>˜Êˆ˜VœÀ«œÀ>ÀÊi˜Ê>ÊVœ˜ÛˆÛi˜Vˆ>Êv>“ˆˆ>À°

%34!",%#%2,·-)4%39./2-!3 ('
 ·
Õ?˜Ì>ÃÊ ÛiViÃÊ >˜ÌiÊ >Ê “ˆÃ“>Ê VœÃ>Ê µÕiÊ …>ViÊ ˜ÕiÃÌÀœÃÊ …ˆœÃÊ
Ài>VVˆœ˜>“œÃÊ`iÊ՘>ʓ>˜iÀ>ÊÕʜÌÀ>Ê`i«i˜`ˆi˜`œÊÈÊiÃ̜Þʓ?ÃʜÊ
“i˜œÃÊVœ˜Ìi˜Ìœ‡>]ʓ?Ãʜʓi˜œÃÊÀi>>`œ‡>]ʓ?Ãʜʓi˜œÃÊV>˜Ã>`œ‡
>]ÊiÌV]ʏœ}À>˜`œÊVœ˜v՘`ˆÀÊ>ʘÕiÃÌÀœÃʅˆœÃÊÞʵÕiʘœÊÃi«>˜Ê>ʵÕjÊ
>Ìi˜iÀÃi¶ÊVœ“œÊiÃÊÃÕVi`iÊ>ÊœÃjÊÞÊ>ÊÕÀ`iðÊ

ÉʓˆÃ“œ]ʏœÊµÕiʘœÃÊ`ˆViÊ ‰>ÃʘœÃʅ>ViÊ«i˜Ã>À\

-ˆÊ iÊ `ˆ}œÊ >Ê “ˆÊ …ˆœÊ `iÊ £ÓÊ >šœÃÊ µÕiÊ ÃœÊ «Õi`iÊ Õ}>ÀÊ Vœ˜Ê >Ê
Vœ˜Ãœ>Ê œÃÊ w˜iÃÊ `iÊ Ãi“>˜>]Ê «œÀÊ ii“«œ]Ê ÞÊ Õ˜Ê `‰>Ê `iÊ i˜ÌÀiÊ
Ãi“>˜>ʏiÊ«Àœ«œ˜}œÊµÕiʏœÊ…>}>Ê«>À>ʵÕiʓiÊ`iiÊÌÀ>˜µÕˆœq>Ê
ÞʜÌÀœÊ`‰>ÊȘÊi“L>À}œÊiÊV>Ã̈}œÊ«œÀÊÃÕʈ˜Ìi˜ÌœÊ`iÊÌÀ>˜Ã}Ài`ˆÀʏ>Ê
œÀ“>]Ê iÃÌ>Ài“œÃÊ `iÊ >VÕiÀ`œÊ i˜Ê µÕiÊ œÊ µÕiÊ Ài>“i˜ÌiÊ iÃÌ>“œÃÊ
…>Vˆi˜`œÊiÃÊVœ˜v՘`ˆÀÊ>ʘÕiÃÌÀœÃʅˆœ]ʵÕiʘœÊÃ>LiÊ>ʵÕjÊ>Ìi˜iÀÃi]Ê
Vœ“œÊi˜ÊœÃÊii“«œÃÊ>˜ÌiÀˆœÀiðÊ

˜Ê iÃÌiÊ V>Ü]Ê ÃiÊ >š>`iÊ Õ˜>Ê ˜ÕiÛ>Ê Vœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>Ê ˜i}>̈Û>Ê «>À>Ê

iÊ >«Ài˜`ˆâ>iÊ `iÊ ˜ÕiÃÌÀœÃÊ …ˆœÃÊ ÞÊ iÃÊ µÕiÊ Ì>“Lˆj˜Ê iÃÌ>Ài“œÃÊ
Vœ˜ÌÀˆLÕÞi˜`œÊ>ʵÕiÊ>µÕiœÊµÕiʵÕiÀi“œÃÊiۈÌ>ÀÊÃiʅ>}>ÊVœ˜Ê“?ÃÊ
vÀiVÕi˜Vˆ>Êiʈ˜Ìi˜Ãˆ`>`]ÊÞ>ʵÕiÊÈ}Ոi˜`œÊiÊii“«œÊµÕiʅi“œÃÊ
«ÕiÃ̜]ʏœÊ˜œÀ“>ÊiÃʵÕiÊÊʈ˜Ìi˜ÌiÊV>`>ÊÛiâʓ?ÃʺÃ>Ì>ÀÃi»Ê>ʘœÀ“>Ê
ÞʍÕ}>ÀÊ>ʏ>ÊVœ˜Ãœ>ʏœÃÊ`‰>ÃÊ`iÊi˜ÌÀiÊÃi“>˜>°Ê

/i˜i“œÃÊ >˜ÌiÊ ˜œÃœÌÀœÃÊ Õ˜Ê ˜ÕiÛœÊ ÀiÌœÊ Vœ“œÊ «>`ÀiÃ]Ê µÕiÊ iÃÊ iÊ
`iÊ Ã>LiÀÊ Vœ˜ÌÀœ>ÀÊ ˜ÕiÃÌÀ>ÃÊ i“œVˆœ˜iÃÊ ÞÊ ˜ÕiÃÌÀœÃÊ iÃÌ>`œÃÊ `iÊ
?˜ˆ“œÊ«>À>ʵÕiÊiÊ>«Ài˜`ˆâ>iÊ`iʘÕiÃÌÀœÃʅˆœÃʘœÊÃiʘœÃÊÛ>Þ>Ê
`iʏ>Ãʓ>˜œÃ]ÊÈi˜`œÊ>ÊÛiViÃÊiÃ̜ʓÕÞÊ`ˆv‰VˆÊ`iÊVœ˜Ãi}ՈÀÊVœ“œÊ
Vœ“i˜Ì?L>“œÃʓ?ÃÊ>ÀÀˆL>°Ê ˜Ê՘>ÊÜVˆi`>`ÊVœ“œÊ>ʘÕiÃÌÀ>Êi˜Ê>Ê
µÕiʘœÊÌi˜i“œÃÊ̈i“«œÊ«>À>ʘ>`>]ÊÛ>“œÃÊVœ˜ÌÀ>ÊÀiœÊÞÊÌi˜i“œÃÊ
Ì>˜Ì>ÃÊVœÃ>ÃʵÕiÊ>Ìi˜`iÀ]ʵÕiÊiÃÊV>`>ÊÛiâʓ?ÃÊvÀiVÕi˜ÌiÊÛiÀÊV“œÊ
iÃÌ>“œÃÊ º>Ê >Ê µÕiÊ Ã>Ì>»Ê ÞÊ V“œÊ ˜ÕiÃÌÀ>ÃÊ i“œVˆœ˜iÃÊ iÃÌ?˜Ê V>`>Ê
Ûiâʓ?Ãʺ>ÊyœÀÊ`iÊ«ˆi»°

(( 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 ACCIONES AC CLAVES
Controlar UÊ ÛˆÌ>ÀÊ Ài뜘`iÀÊ ˆ˜“i`ˆ>Ì>“i˜ÌiÊ `ˆVˆj˜`œÃiÊ “i˜Ì>‡
nuestro “i˜Ìiʏ>Ê«>>LÀ>ʺV>“>»]ʺVÕi˜Ì>ʅ>ÃÌ>ÊÌÀiû]ʺ̝“>ÌiÊ
“primer
՘Ê̈i“«œ»]ÊiÌV°
impulso” antes
de responder
y no actuar UÊ
ˆÃ>ÀÃiÊ Õ˜Ê À>ÌœÊ i˜Ê >}՘>Ê …>LˆÌ>Vˆ˜Ê `iÊ >Ê V>Ã>Ê ÞÊ
cuando nos ÀiëˆÀ>ÀÊ«Àœv՘`>“i˜ÌiÊ­>ÊÛiViÃÊVœ˜Ê{ʝÊxÊÀiëˆÀ>Vˆœ˜iÃÊ
sentimos
enfadados
iÃÊÃÕwVˆi˜Ìi®°
ante el
incumplimiento UÊ,iVœÀ`>ÀÊVÕ?ÊiÃʘÕiÃÌÀœÊœLïۜ°
de una norma

6i>“œÃÊ՘Êii“«œÊµÕiʈÕÃÌÀ>À?ʓiœÀʏœÊµÕiʵÕiÀi“œÃÊ`iVˆÀ\Ê

¡Pero qué horas son estas

1 de llegar a casa! ¿qué te has

creído!
s
FAMILIA

˜Ê ՘>Ê v>“ˆˆ>Ê ÃiÊ …>Ê

Pero.. .¿qué pasa?
>VœÀ`>`œÊ ՘>Ê …œÀ>Ê `iÊ s
i}>`>Ê >Ê V>Ã>Ê ­>Ê £Ê `iÊ >Ê
“>`ÀÕ}>`>®Ê ÞÊ Õ˜>ÃÊ Ài}>ÃÊ
ÞÊ Õ˜>ÃÊ iÝ«iVÌ>̈Û>ÃÊ V>À>ÃÊ
ÜLÀiÊiÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œÊ
«œÀÊ «>ÀÌiÊ `iÊ >`œiÃVi˜ÌiÊ
¿Cómo que qué pasa? Que son las dos
­˜œÊ …>ÞÊ ÌœiÀ>˜Vˆ>Ê Vœ˜Ê ÃÕÊ y tu hora de llegada es a la una.
¡Además hueles a alcohol que apestas!
Vœ˜ÃՓœ®°Ê s

-œ˜Ê>ÃÊ`œÃÊ`iʏ>ʓ>`ÀÕ}>`>Ê
ÞÊ iÊ >`œiÃVi˜ÌiÊ ˜œÊ …>Ê
>«>ÀiVˆ`œÊ «œÀÊ V>Ã>°Ê œÃÊ
«>`ÀiÃÊ iÊ iÃÌ?˜Ê iëiÀ>˜`œÊ
s

¡Pero cómo te pones!

“ÕÞÊ«ÀiœVÕ«>`œÃ°
continua...

%34!",%#%2,·-)4%39./2-!3 ()
 Pero ¿Tú eres idiota?
Pues por ahí, yo que sé...
¡Si estás borracho!
-Õi˜>Ê >Ê >ÛiÊ `iÊ >Ê con los colegas
¿Me quieres decir

s
«ÕiÀÌ>ÊÞÊ>«>ÀiViÊ«œÀÊ dónde has estado
a estas horas? y
w˜Ê iÊ …ˆœ]Ê Vœ˜Ê V>ÀœÃÊ ¿con quién?

s
ɘ̜“>ÃÊ `iÊ iÃÌ>ÀÊ
LœÀÀ>V…œÊ ­˜œÊ V>“ˆ˜>Ê
V œ À À i V Ì > “ i ˜ Ì i ]Ê
L>LÕVi>Ê >Ê …>L>ÀÊ ÞÊ
iÊ …ÕiiÊ iÊ >ˆi˜ÌœÊ >Ê
>Vœ…œ®°Ê
Pero ¿dónde? y Ahora mismo
ÊV…ˆVœÊÃiÊiÃV>LՏiÊÞÊ ¿qué has bebido? te vas a
tomar un café
s
ÃiÊ “iÌiÊ i˜Ê ÃÕÊ VÕ>ÀÌœÊ y te metes
una ducha
>Ê̜`>Ê«ÀˆÃ>]Ê«iÀœÊœÃÊ fría para que
«>`ÀiÃÊ ÃiÊ …>˜Ê `>`œÊ se te pase la
borrachera
«iÀviVÌ>“i˜ÌiÊ VÕi˜Ì>Ê s

`iʵÕiʅ>ÊLiLˆ`œ°Ê

˜ÌÀ>Ê >Ê “>`ÀiÊ i˜Ê

iÊ VÕ>ÀÌœÊ `iÊ …ˆœÊ
}ÀˆÌ?˜`œi°

Y ahora ¡a la cama! Vaya cogorza que llevaba

s ¡Se nos está haciendo
mayor!
s

) 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 2 Pero, Pepe...
¿Tú has visto cómo venía?

s
˜Ê ՘>Ê v>“ˆˆ>Ê ÃiÊ …>Ê >VœÀ`>`œÊ
FAMILIA

Sí, ¡borracho!

s
՘>Ê …œÀ>Ê `iÊ i}>`>Ê >Ê V>Ã>Ê
­>Ê £Ê `iÊ >Ê “>`ÀÕ}>`>®Ê ÞÊ Õ˜>ÃÊ
Ài}>ÃÊÞÊ՘>ÃÊiÝ«iVÌ>̈Û>ÃÊV>À>ÃÊ
ÜLÀiÊiÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œÊ«œÀÊ
«>ÀÌiÊ `iÊ >`œiÃVi˜ÌiÊ ­˜œÊ …>ÞÊ
̜iÀ>˜Vˆ>ÊVœ˜ÊÃÕÊVœ˜ÃՓœ®°Ê

¿Has visto la
-œ˜Ê>ÃÊ`œÃÊ`iʏ>ʓ>`ÀÕ}>`>ÊÞÊ Sí, las dos
hora que es?

s
iÊ >`œiÃVi˜ÌiÊ ˜œÊ …>Ê >«>ÀiVˆ`œÊ s
«œÀÊ V>Ã>°Ê œÃÊ «>`ÀiÃÊ iÊ iÃÌ?˜Ê
iëiÀ>˜`œÊ“ÕÞÊ«ÀiœVÕ«>`œÃ°Ê

-Õi˜>Ê >Ê >ÛiÊ `iÊ >Ê «ÕiÀÌ>Ê ÞÊ

>«>ÀiViÊ«œÀÊw˜ÊiÊ…ˆœ]ÊVœ˜ÊV>ÀœÃÊ
ɘ̜“>ÃÊ `iÊ iÃÌ>ÀÊ LœÀÀ>V…œÊ ­˜œÊ Ya que más da...
V>“ˆ˜>ÊVœÀÀiVÌ>“i˜Ìi]ÊL>LÕVi>Ê Pues... ¡deberíamos Para el caso que nos va
decirle algo! a hacer y además ¡es
>Ê…>L>ÀÊÞʏiʅÕiiÊiÊ>ˆi˜ÌœÊ>Ê la primera vez!
s

>Vœ…œ®°Ê

Ê V…ˆVœÊ ÃiÊ iÃV>LՏiÊ ÞÊ ÃiÊ “iÌiÊ

i˜Ê ÃÕÊ VÕ>ÀÌœÊ >Ê Ìœ`>Ê «ÀˆÃ>]Ê
«iÀœÊ œÃÊ «>`ÀiÃÊ ÃiÊ …>˜Ê `>`œÊ
«iÀviVÌ>“i˜ÌiÊVÕi˜Ì>Ê`iʵÕiʅ>Ê
Si, llevas razón...
LiLˆ`œ°Ê
además lo hacen todos s

ÊÛiÀʵÕiÊ«œÀÊw˜Êi}>Ê>ÊV>Ã>]Ê
ÃiÊÌÀ>˜µÕˆˆâ>˜°Ê

%34!",%#%2,·-)4%39./2-!3 )!
 3
˜Ê ՘>Ê v>“ˆˆ>Ê ÃiÊ …>Ê
FAMILIA

>VœÀ`>`œÊ ՘>Ê …œÀ>Ê `iÊ ¿Qué pasó ayer por

la noche?
i}>`>Ê >Ê V>Ã>Ê ­>Ê £Ê `iÊ >Ê Nada ¿Por qué?

s
“>`ÀÕ}>`>®Ê ÞÊ Õ˜>ÃÊ Ài}>ÃÊ
ÞÊ Õ˜>ÃÊ iÝ«iVÌ>̈Û>ÃÊ V>À>ÃÊ
ÜLÀiÊiÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œÊ
«œÀÊ «>ÀÌiÊ `iÊ >`œiÃVi˜ÌiÊ
­˜œÊ …>ÞÊ ÌœiÀ>˜Vˆ>Ê Vœ˜Ê ÃÕÊ
Vœ˜ÃՓœ®°Ê

-œ˜Ê>ÃÊ`œÃÊ`iʏ>ʓ>`ÀÕ}>`>Ê En primer lugar llegaste a las dos,

y en segundo lugar estabas como
ÞÊ iÊ >`œiÃVi˜ÌiÊ ˜œÊ …>Ê una cuba.
>«>ÀiVˆ`œÊ «œÀÊ V>Ã>°Ê œÃÊ
s

«>`ÀiÃÊ iÊ iÃÌ?˜Ê iëiÀ>˜`œÊ ¡Eso no es

verdad!
s
“ÕÞÊ«ÀiœVÕ«>`œÃ°Ê

-Õi˜>ʏ>ʏ>ÛiÊ`iʏ>Ê«ÕiÀÌ>Ê
ÞÊ >«>ÀiViÊ «œÀÊ w˜Ê iÊ …ˆœ]Ê
Vœ˜Ê V>ÀœÃÊ Ã‰˜Ìœ“>ÃÊ `iÊ
iÃÌ>ÀÊ LœÀÀ>V…œÊ ­˜œÊ V>“ˆ˜>Ê
VœÀÀiVÌ>“i˜Ìi]Ê L>LÕVi>Ê >Ê
…>L>ÀÊÞʏiʅÕiiÊiÊ>ˆi˜ÌœÊ
>Ê>Vœ…œ®°Ê
¡Mira Pablo! ¡no nos
tomes por tontos! que
te vimos perfectamente
cómo entrabas en casa y,
además a la hora que lo
hacías...
s

Ê V…ˆVœÊ ÃiÊ iÃV>LՏiÊ ÞÊ ÃiÊ

“iÌiÊ i˜Ê ÃÕÊ VÕ>ÀÌœÊ >Ê Ìœ`>Ê ¡Pero papá!
no te pases...
«ÀˆÃ>]Ê «iÀœÊ œÃÊ «>`ÀiÃÊ ÃiÊ tampoco es
para tanto
…>˜Ê `>`œÊ «iÀviVÌ>“i˜ÌiÊ s
VÕi˜Ì>Ê`iʵÕiʅ>ÊLiLˆ`œ°
continua...

)" 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\

˜ÌÀ>Ê >Ê “>`ÀiÊ i˜Ê iÊ
VÕ>ÀÌœÊ `iÊ …ˆœÊ ÞÊ iÊ
¡No sé a que llamas tú un
poco! En cualquier caso creo
que había quedado claro que
no vamos a tragar con que
Bueno, es bebas, ni que llegues a casa
verdad que me a la hora que a tí te salga de
retrasé un poquillo las narices.
y bebí algo...

s
Vœ“Õ˜ˆV>Ê ÃÕÊ ˆ˜Ìi˜Vˆ˜Ê ¡Pero sólo
un poco!
`iÊ «œÃ«œ˜iÀÊ «>À>Ê iÊ s
`‰>Ê Ãˆ}Ոi˜ÌiÊ …>L>ÀÊ
`iÊ iÃÌiÊ …iV…œÊ Vœ˜Ê j]Ê
iÝ«ÀiÃ?˜`œiÊV>À>“i˜ÌiÊ
iÊ“œÌˆÛœ°Ê
Es que fuimos a casa de
œÃÊ «>`ÀiÃÊ …>Vi˜Ê Õ˜Ê Javi y...bueno, compramos Vale. Has hecho el
una botella de ginebra y nos idiota y acepto tus
iÃvÕiÀâœÊ «>À>Ê Vœ˜ÌÀœ>ÀÊ hicimos unos cubatas. Era explicaciones. Pero
sólo por probar... y se me el fin de semana
ÃÕÃÊ i“œVˆœ˜iÃÊ iÊ que viene no sales.
subió a la cabeza. No me dí
cuenta de la hora que era...

s
ˆ˜Ìi˜Ì>˜Ê ˜œÊ …>L>ÀÊ Vœ˜Ê
s

iÊ …ˆœÊ i˜Ê iÃiÊ “œ“i˜Ìœ°Ê

iVˆ`i˜Ê ˆÀÃiÊ >Ê >Ê V>“>Ê
>Ê `iÃV>˜Ã>ÀÊ ÞÊ µÕiÊ ÃÕÊ
…ˆœÊ Ì>“Lˆj˜Ê œÊ …>}>Ê
«>À>Ê «œ`iÀÊ …>L>ÀÊ Vœ˜Ê
jÊVœ˜ÊÌÀ>˜µÕˆˆ`>`Ê>Ê`‰>Ê
È}Ոi˜Ìi°Ê Este asunto
ya lo habíamos hablado.
Tienes una hora de llegada a

Õ>˜`œÊ ÃÕÊ …ˆœÊ ÃiÊ casa y no queremos que bebas...,

asume las consecuencias.
iÛ>˜Ì>Ê >Ê >Ê “>š>˜>Ê El fin de semana que viene no
È}Ոi˜ÌiÊ ÞÊ Õ˜>Ê ÛiâÊ µÕiÊ ssales.

iÃÌ?Ê `iëi>`œÊ …>L>˜Ê

Vœ˜Êj°

%34!",%#%2,·-)4%39./2-!3 )#
 COMENTARIO
UÊ>“ˆˆ>Ê£\Ê
>ÊÀiëÕiÃÌ>Ê`iʏœÃÊ«>`ÀiÃÊi˜ÊiÃÌiÊV>ÜÊiÃʈ˜>`iVÕ>`>Ê·«œÀÊ
µÕj¶Ê

>ʓ>`ÀiÊܓiÌiÊ>Ê…ˆœÊ>Ê՘ʈ˜ÌiÀÀœ}>̜ÀˆœÊÜLÀiÊ`˜`iʅ>ÊiÃÌ>`œ]Ê
Vœ˜ÊµÕˆj˜ÊÞʵÕjʅ>ÊLiLˆ`œ°Ê ˜Ê՘ʓœ“i˜ÌœÊi˜ÊµÕiÊiÊ…ˆœÊ˜œÊiÃÌ?Ê
i˜Ê Vœ˜`ˆVˆœ˜iÃÊ `iÊ i˜Ì>L>ÀÊ ˜ˆ˜}՘>Ê Vœ˜ÛiÀÃ>Vˆ˜Ê Þ]Ê >՘µÕiÊ œÊ
iÃÌÕۈiÀ>]ʏœÃÊ̜˜œÃÊÃi}ÕÀ>“i˜ÌiʘœÊœÊ…>À‰>˜Ê«œÃˆLi°

iÊÌÀ>˜Ã“ˆÌi˜Ê՘>ʈ˜vœÀ“>Vˆ˜ÊiÀÀ˜i>ÊÜLÀiÊiÊ>Vœ…œ]Ê>Ê«Àœ«œ˜iÀÊ
Õ˜Ê Ài“i`ˆœÊ «>À>Ê µÕiÊ ÃiÊ iÊ «>ÃiÊ >Ê LœÀÀ>V…iÀ>Ê ˆ˜>`iVÕ>`œ]Ê
Vœ˜ÌÀˆLÕÞi˜`œÊ`iÊiÃÌ>ʓ>˜iÀ>Ê>ʵÕiÊiÊ…ˆœÊˆ˜ÌiÀˆœÀˆViÊ՘ʓˆÌœÊ“ÕÞÊ
iÝÌi˜`ˆ`œÊ>ViÀV>Ê`iʏ>ʈ˜ÌœÝˆV>Vˆ˜ÊVœ˜Ê>Vœ…œÊ­ÃiÊ«>Ã>ÊVœ˜Ê՘>Ê
`ÕV…>ÊvÀ‰>ʜÊ՘ÊV>vj®°Ê

>˜>ˆâ>˜Ê iÊ Vœ˜ÃՓœÊ `iÊ >Vœ…œÊ «œÀÊ «>ÀÌiÊ `iÊ >`œiÃVi˜ÌiÊ ÞÊ iÊ
«>`ÀiÊVœ˜ÌÀˆLÕÞiÊ>ʓ>˜Ìi˜iÀÊiÊiÃÌiÀiœÌˆ«œÊ`iʵÕiʺLiLiÀÊiÃÊVœÃ>Ê
`iʅœ“LÀiû°Ê

-iÊ «œ˜iÊ `iÊ “>˜ˆwiÃÌœÊ >Ê ˆ˜Vœ˜ÃˆÃÌi˜Vˆ>Ê i˜Ê >ÃÊ ˜œÀ“>ÃÊ ­>Ê «iÃ>ÀÊ
`iʏœÃÊ}ÀˆÌœÃÊ`iʏ>ʓ>`Ài®ÊÞʏ>Ê«iÀ“ˆÃˆÛˆ`>`ÊvÀi˜ÌiÊ>ÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ
>Vœ…œ°Ê

UÊ>“ˆˆ>ÊÓ\Ê

>Ê ÀiëÕiÃÌ>Ê `iÊ œÃÊ «>`ÀiÃÊ i˜Ê iÃÌiÊ V>ÃœÊ iÃÊ Ì>“Lˆj˜Ê
ˆ˜>`iVÕ>`>Ê·«œÀʵÕj¶Ê

-œ˜Ê Vœ˜ÃVˆi˜ÌiÃÊ «iÀviVÌ>“i˜ÌiÊ `iÊ iÃÌ>`œÊ i˜Ê µÕiÊ i}>Ê ÃÕÊ …ˆœÊ >Ê
V>Ã>ÊÞÊ`iÊ…iV…œÊ`iʵÕiÊÃiÊiÃÌ?ÊÃ>Ì>˜`œÊ՘>ʘœÀ“>Ê«Àiۈ>“i˜ÌiÊ
iÃÌ>LiVˆ`>]Ê«iÀœÊiÃÊÀiÃՏÌ>ʓ?ÃÊV“œ`œÊ“ˆÀ>ÀÊ«>À>ʜÌÀœÊ>`œ°

)$ 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
>˜ÊÀi˜Õ˜Vˆ>`œÊ>ÊÃÕÊ>Õ̜Àˆ`>`ÊVœ“œÊ«>`ÀiÃÊÞÊÃiÊ>Õ̜ÕÃ̈wV>˜ÊVœ˜Ê
iÊ>À}Փi˜ÌœÊ`iÊÃiÀʏ>Ê«Àˆ“iÀ>ÊÛiâʵÕiʜVÕÀÀi]ÊVÕ>˜`œÊ«ÀiVˆÃ>“i˜ÌiÊ
«œÀÊiÜÊiÃÊVÕ>˜`œÊ“?ÃÊV>ÀœÃÊ`iLi˜ÊµÕi`>ÀʏœÃʏ‰“ˆÌið

œ˜ÌÀˆLÕÞi˜Ê >Ê iÝÌi˜`iÀÊ >Ê «iÀVi«Vˆ˜Ê ÞÊ >Ê ˆ“>}i˜Ê `iÊ µÕiÊ Ìœ`œÃÊ
œÃʍÛi˜iÃʏœÊ…>Vi˜]ʏœÊµÕiÊÌ>“Lˆj˜Ê>ÞÕ`>Ê>ʵÕiÊ`iÊiÃÌiʓœ`œÊ
>Õ̜ÕÃ̈wµÕi˜ÊÃÕÊVœ˜ÃՓœ°

UÊ>“ˆˆ>ÊÎ\Ê

>Ê ÀiëÕiÃÌ>Ê `iÊ œÃÊ «>`ÀiÃÊ `iÊ *>LœÊ i˜Ê iÃÌiÊ V>ÃœÊ iÃÊ
>`iVÕ>`>Ê·«œÀʵÕj¶Ê

˜ÌiÊ iÊ …ˆœÊ Vœ˜Ê V>ÀœÃÊ Ã‰˜Ìœ“>ÃÊ `iÊ iÃÌ>ÀÊ LiLˆ`œ]Ê «œÃ«œ˜i˜Ê >Ê
Vœ˜ÛiÀÃ>Vˆ˜ÊVœ˜ÊjÊ>ʜÌÀœÊ“œ“i˜ÌœÊi˜ÊiÊµÕiÊÃiÊi˜VÕi˜ÌÀiÊi˜Ê՘Ê
>`iVÕ>`œÊiÃÌ>`œÊ`iʏÕVˆ`iâ°Ê

Ý«ÀiÃ>˜ÊV>À>“i˜ÌiÊiÊ…iV…œÊµÕiʓœÌˆÛ>ÊiÊÀi«ÀœV…iÊÞʏiÊÀiVÕiÀ`>˜Ê
iÊ>VÕiÀ`œÊ>ÊµÕiʅ>L‰>˜Êi}>`œÊ«œÀÊ>“LœÃ°

œÃÊ «>`ÀiÃÊ `i>˜Ê µÕiÊ iÊ …ˆœÊ ÃiÊ iÝ«ÀiÃiÊ ÞÊ iÃVÕV…>˜Ê ÃÕÃÊ
>À}Փi˜ÌœÃ°

œ“œÊ˜œÊiÃÊVœ˜Ûi˜Vi]ÊÃiʓ>˜Ìˆi˜i˜ÊwÀ“iÃÊi˜Ê>ÃÊVœ˜ÃiVÕi˜Vˆ>ð

%34!",%#%2,·-)4%39./2-!3 )%
 s
ÊÊÊ>Ê>`œiÃVi˜Vˆ>ÊiÃÊ՘>ÊiÌ>«>Ê
`ˆv‰VˆÊÞÊVœ˜ÌÀœÛiÀ̈`>Ê`iÊ`iÃ>ÀÀœœÊ`iÊ
œÃʅˆœÃ°Ê
ES
s
IMPORTANTE՘>Ê ÃiÀˆiÊ `iÊ V>“LˆœÃÊ µÕiÊ Ãœ˜Ê
ÊÊÊ
Ê«>À̈ÀÊ`iʏœÃÊ£ÓÊ>šœÃÊÃiÊ«Àœ`ÕViÊ

>L܏ÕÌ>“i˜ÌiʘœÀ“>iÃÊÞʘiViÃ>ÀˆœÃÊ«>À>Ê
ÃÕʓ>`ÕÀ>Vˆ˜\Ê

Ê UÊ “«ˆiâ>˜Ê>ÊÃi˜ÌˆÀÊVÕÀˆœÃˆ`>`Ê«œÀÊ̜`œÊVÕ>˜ÌœÊiÃÊÀœ`i>°Ê

Ê UÊ>ʈ“>}i˜ÊVœÀ«œÀ>ÊÃiÊVœ˜ÛˆiÀÌiÊi˜Ê՘ÊVi˜ÌÀœÊˆ“«œÀÌ>˜ÌiÊ`iÊÊ
ˆ˜ÌiÀjðÊ

Ê UÊ
œ“ˆi˜â>Ê ÃÕÊ V>“ˆ˜œÊ `iÊ ˆ˜`i«i˜`ˆâ>Vˆ˜Ê `iÊ œÃÊ «>`ÀiÃÊ ÞÊ
Vœ˜ÊiœÊ>ÊLÖõÕi`>Ê`iÊÃÕʈ`i˜Ìˆ`>`Ê«iÀܘ>ÊÞÊ`iÊÃÕÊ>Õ̜˜œ“‰>°Ê

Ê UÊ Ê }ÀÕ«œÊ `iÊ >“ˆ}œÃÊ ÃiÊ Vœ˜ÛˆiÀÌiÊ i˜Ê ÃÕÊ ÀiviÀi˜ÌiÊ “?ÃÊ

ˆ˜yÕÞi˜Ìi°Ê

s
œ“œÊ…i“œÃÊۈÃ̜Ê>ʏœÊ>À}œÊ`iÊiÃÌiʓ>ÌiÀˆ>ÊiÃÌ>ÃÊV>À>VÌiÀ‰Ã̈V>ÃÊ
«Àœ«ˆ>ÃÊ `iÊ >Ê i`>`]Ê Vœˆ˜Vˆ`i˜Ê i˜Ê >}՘>ÃÊ œV>Ȝ˜iÃÊ Vœ˜Ê >ÃÊ
“œÌˆÛ>Vˆœ˜iÃʵÕiʓ>˜ˆwiÃÌ>˜Ê>}՘œÃÊ>`œiÃVi˜ÌiÃÊ«>À>ʈ˜ˆVˆ>ÀÃiÊ
i˜ÊiÊVœ˜ÃՓœÊ`iÊ>Vœ…œ\ʏ>ÊVÕÀˆœÃˆ`>`]ʏ>ʈ˜yÕi˜Vˆ>Ê`iÊ}ÀÕ«œÊ
`iÊ>“ˆ}œÃ]ʏ>Ê>Õ̜>wÀ“>Vˆ˜Ê«iÀܘ>]ÊiÌV°Ê

s ÃÊ iÃÌ>Ê ÛՏ˜iÀ>Lˆˆ`>`Ê œÊ µÕiÊ …>ViÊ µÕiÊ œÃÊ «>`ÀiÃÊ `iL>˜Ê iÃÌ>ÀÊ
iëiVˆ>“i˜ÌiÊ>Ìi˜ÌœÃÊ>ʏœÊµÕiʅi“œÃÊÛi˜ˆ`œÊ>“>˜`œÊ>Êv՘Vˆ˜Ê
µÕiÊiÊ>Vœ…œÊ«Õi`iÊVՓ«ˆÀÊi˜Ê՘ʓœ“i˜ÌœÊ`>`œÊi˜Ê>Êۈ`>Ê`iÊ
˜ÕiÃÌÀœÃʅˆœÃ°

s *œÀÊ iœ]Ê …>ÞÊ µÕiÊ ÃiÀÊ “ÕÞÊ «ÀÕ`i˜ÌiÃÊ ÞÊ ˜œÊ œÛˆ`>ÀÊ µÕiÊ iÃÌ?˜Ê
«>Ã>˜`œÊ«œÀÊ՘>Êi`>`ʏi˜>Ê`iÊÌÕÀLՏi˜Vˆ>ÃÊÞÊ«œÀʏœÊÌ>˜ÌœÊÛ>˜Ê
>ÊÌi˜iÀÊV>“LˆœÃÊ`iʅՓœÀÊÞÊ`iÊiÃÌ>`œÊ`iÊ?˜ˆ“œÊ“ÕÞÊvÀiVÕi˜ÌiÃÊ
µÕiÊܘÊ̜Ì>“i˜ÌiʘœÀ“>iÃÊÞÊ«Àœ«ˆœÃÊ`iÊiÃÌ>ÊiÌ>«>°

)& 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
s œÊœLÃÌ>˜Ìi]ÊÌi˜ˆi˜`œÊi˜ÊVÕi˜Ì>ʏœÊ>˜ÌiÀˆœÀ]ÊÈʜLÃiÀÛ>“œÃʵÕiÊ
˜ÕiÃÌÀœÊ…ˆœÊ“>˜ˆwiÃÌ>ÊVœ˜ÊvÀiVÕi˜Vˆ>ÊÛ>ÀˆœÃÊ`iʏœÃÊVœ“«œÀÌ>“ˆi˜‡
̜ÃʵÕiÊ>ÊVœ˜Ìˆ˜Õ>Vˆ˜ÊÃiÊÃiš>>˜]Ê`iLi“œÃÊ«i˜Ã>ÀʵÕiÊ«Õi`i˜Ê
iÃÌ>ÀÊLiLˆi˜`œÊÞÊÌi˜i“œÃʵÕiʅ>L>ÀÊVœ˜ÊiœÃ°

Ê UÊi˜œÀÊÀi˜`ˆ“ˆi˜ÌœÊiÃVœ>À°Ê

Ê UÊ
>“LˆœÃÊ`iʅՓœÀÊVœ˜ÃÌ>˜ÌiÃÊÞÊȘʓœÌˆÛœ°Ê

Ê UÊ"œÀÊ>Ê>Vœ…œÊi˜ÊiÊ>ˆi˜ÌœÊœÊi˜ÊÃÕÊVÕ>À̜°Ê

Ê UÊ i}>Vˆ˜ÊVœ˜ÃÌ>˜ÌiÊ>ʵÕiʏœÃÊ«>`ÀiÃÊVœ˜œâV>˜ÊÞÊÃi«>˜Ê
Vœ˜ÊœÃÊ>“ˆ}œÃʵÕiÊÃ>i°Ê

Ê UÊ-‰˜Ìœ“>ÃÊ`iÊÀiÃ>V>ÊVœ“œÊVœÃÌՓLÀiÊ>ʏ>ʓ>š>˜>ÊÈ}Ոi˜ÌiÊ
`iʅ>LiÀÊÃ>ˆ`œÊœÃÊw˜iÃÊ`iÊÃi“>˜>°

s Ã̜ÃÊ Vœ“«œÀÌ>“ˆi˜ÌœÃÊ ˜œÃÊ `iLi˜Ê >iÀÌ>À]Ê >՘µÕiÊ Ìi˜ˆi˜`œÊ “Õ‡

V…œÊVՈ`>`œÊ`iʘœÊi}>ÀÊ>ÊVœ˜VÕȜ˜iÃÊ«ÀiVˆ«ˆÌ>`>ðÊ

s œÊ“iœÀÊi˜ÊiÃ̜ÃÊV>ÜÃ]ÊȘʜÛˆ`>Àʏ>ʈ“«œÀÌ>˜Vˆ>Ê`iÊÌi˜iÀÊVœ˜‡
w>˜â>Êi˜Ê˜ÕiÃÌÀœÃʅˆœÃÊÞÊVœ“Õ˜ˆV>À˜œÃÊVœ˜ÊiœÃ]ÊiÃÊ«œ˜iÀÃiÊi˜Ê
Vœ˜Ì>V̜ÊVœ˜Ê«iÀܘ>ÃÊÞɜʈ˜Ã̈ÌÕVˆœ˜iÃÊiëiVˆ>ˆâ>`>ÃÊ«>À>ʵÕiÊ
œÃÊ«Õi`>˜ÊœÀˆi˜Ì>ÀÊ`iÊ՘>ÊvœÀ“>ʓ?ÃÊ«ÀiVˆÃ>Ê>ViÀV>Ê`iʏœÊµÕiÊ
ÃiÊ«Õi`iʅ>ViÀ°Ê

s
Ã‰Ê “ˆÃ“œ]Ê ÃˆÊ ÃiÊ µÕˆiÀiÊ «Àœv՘`ˆâ>ÀÊ

i˜ÊœÃÊÌi“>ÃÊÌÀ>Ì>`œÃÊ>ʏœÊ>À}œÊ
`iÊ iÃÌiÊ “>ÌiÀˆ>]Ê iÃÊ i˜Ê iÃÌ>ÃÊ
ˆ˜Ã̈ÌÕVˆœ˜iÃÊ µÕiÊ Ãiš>>“œÃÊ
>Ê Vœ˜Ìˆ˜Õ>Vˆ˜Ê `œ˜`iÊ ÃiÊ
«Õi`iÊ v>VˆˆÌ>ÀÊ iÃÌiÊ Ìˆ«œÊ
`iÊ ˆ˜vœÀ“>Vˆ˜]Ê >Ã‰Ê µÕiÊ
u˜œÊ `Õ`jˆÃÊ i˜Ê >“>ÀÊ ÃˆÊ œÊ
˜iViÈÌ>ˆÃt

%34!",%#%2,·-)4%39./2-!3 )'
DIRECCIONES DE INTERÉS

DIRECCIONES DE INTERÉS
$)2%#4/2)/ ))
 UNIDADES DE SALUD MENTAL Y
CONDUCTAS ADICTIVAS

CENTRO DE SALUD “ESPARTERO”

Avda. de Pío XII, 12 bis-3ª planta • 26003 - Logroño
Tfno: 941.29.63.45 • Fax: 941.26.21.31

CENTRO DE SALUD “SIETE INFANTES DE LARA”

C/ Siete Infantes de Lara, 2 • 26006 - Logroño
Tfno: 941.51.22.97 y 941.51.22.92
Fax: 941.51.22.98 y 941.29.74.70

CENTRO DE SALUD DE CALAHORRA

C/ Numancia, 37 • 26500 - Calahorra

Tfno: 941.27.89.97 y 941.13.14.29
Fax: 941.14.79.92

CENTRO DE SALUD DE ARNEDO

Avda. Benidorm, 57 • 26580 - ARNEDO (La Rioja)
Tfno: 941 38.00.16 y 941 38.02.35
Fax: 941.38.48.58
CENTRO DE SALUD DE HARO
C/ Vicente Aleixandre, 2 • 26200 - HARO (La Rioja)
Tfno: 941.29.62.61 y 941.31.05.39
Fax: 941.29.62.99

CENTRO DE SALUD DE NÁJERA

Avda. de La Rioja, 5 • 26300 - NÁJERA (La Rioja)
Tfno: 941 279 048

CENTRO DE SALUD DE STO. DOMINGO DE LA CALZADA

C/Margubete, 1 • 26250 - SANTO DOMINGO (La Rioja)
Tfno: 941.27.90.57 y 941.34.21.73
Fax: 941.27.90.92

! 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 PROGRAMAS ESPECÍFICOS DE LAS
UNIDADES DE SALUD MENTAL Y
CONDUCTAS ADICTIVAS
PROGRAMA DE OPIÁCEOS

Centro de Salud "Espartero"

Avda de Pío XII, 12 bis -3ª planta • 26003 - LOGROÑO (La Rioja)
Tfno: 941.29.63.45 y 48 • Fax: 941.29.63.32

PROGRAMA DE PSICOESTIMULANTES

Centro de Salud "Espartero"

Avda de Pío XII, 12 bis -3ª planta • 26003 - LOGROÑO (La Rioja)
Tfno: 941.29.63.45

PROGRAMA DE ALCOHOL Y LUDOPATÍAS

Centro de Salud "Espartero"

Avda de Pío XII, 12 bis -3ª planta • 26003 - LOGROÑO (La Rioja)
Tfno: 941.29.63.36 y general 941.29.63.45

OTROS PROGRAMAS ESPECÍFICOS

PROGRAMA DE ATENCIÓN AL FUMADOR

Centro de Salud "Espartero"

Avda de Pío XII, 12 bis -3ª planta • 26003 - LOGROÑO (La Rioja)
Tfno: 941.29.63.46

$)2%#4/2)/ ! !
 SERVICIOS DE URGENCIAS

SERVICIOS DE URGENCIAS DEL HOSPITAL SAN PEDRO

C/ Piqueras, 98 (Barrio "La Estrella") • 26006 LOGROÑO (La Rioja)

Tfno: 941.29.80.00

SERVICIOS DE URGENCIAS DEL HOSPITAL FUNDACIÓN CALAHORRA

Carretera de Logroño S/N. • 26500 CALAHORRA - (La Rioja)

Tfno: 941.15.10.02

URGENCIAS SANITARIAS DE ATENCIÓN PRIMARIA

CARPA (Centro de Alta Resolución)

c/ Duquesa de la Victoria • 26004 - LOGROÑO (La Rioja)
Horario Laborables de 15 a 8 h del día siguiente
Sábados, domingos y festivos: 24 horas
Teléfono Acceso al servicio a través del 112

Todos los Centros de Salud de otras localidades de La Rioja son

Puntos de Atención continuada (PAC)

UNIDADES HOSPITALARIAS

UNIDAD DE HOSPITALIZACIÓN BREVE DE PSIQUIATRÍA

HOSPITAL SAN PEDRO
C/ Piqueras, 98 (Barrio "La Estrella") • 26006 LOGROÑO (La Rioja)
Tfno: 941.29.80.00 y 941 29.86.67

UNIDAD DE HOSPITALIZACIÓN DE MEDIA ESTANCIA Y UNIDAD DE

REHABILITACIÓN DE PSIQUIATRÍA - HOSPITAL GENERAL DE LA RIOJA
Avda. de Viana, 1 • 26001 LOGROÑO (La Rioja)
Tfno: 941.29.80.00 • Fax: 941 29.72.97

! " 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 CENTROS RESIDENCIALES

CENTRO DE TRATAMIENTO EN RÉGIMEN RESIDENCIAL - PROYECTO HOMBRE

Paseo del Prior, 6. (Edif. Salvatorianos) • 26004 - LOGROÑO (La Rioja)
Tfno: 941.24.88.77 y 941.24.86.40
E-mail: phrioja@proyectohombrelarioja.es
http: //www.proyectohombrelarioja.es/

OTRAS ENTIDADES Y PROGRAMAS DE

ATENCIÓN A LAS CONDUCTAS ADICTIVAS
ASOCIACIÓN RIOJANA PARA LA ATENCIÓN A PERSONAS CON
PROBLEMAS DE DROGAS (A.R.A.D.)
C/ Madre de Dios, 3 • 26004 - LOGROÑO (La Rioja)
Tfno: 941.24.18.89 • Fax: 941.24.18.89
E-mail: aradrioja@telefonica.net

PROYECTO HOMBRE - FUNDACIÓN CENTRO DE SOLIDARIDAD DE LA RIOJA

Paseo del Prior, 6. (Edif. Salvatorianos) • 26004 - LOGROÑO (La Rioja)
Tfno: 941.24.88.77 • Fax: 941.24.86.40
E-mail: phrioja@proyectohombrelarioja.es
http: //www.proyectohombrelarioja.es/

Atención al Colectivo de Reclusos con problemas de adicción a Drogas de

CRUZ ROJA ESPAÑOLA-OFICINA AUTONÓMICA DE LA RIOJA
C/ Beneficencia, 2 • 26005 - LOGROÑO (La Rioja)
Tfno: 941.22.52.12

ALCOHÓLICOS ANÓNIMOS. AGRUPACIÓN RIOJANA DE A.A.

c/ Mercaderes, 6 - 1º dcha. • 26001 - LOGROÑO (La Rioja)
Horario: martes y jueves de 20,30 a 22 h • Aptdo. Correos1301
Tfno.: 941 251 339 / 639 030 542 (teléfono 24 horas)
http: //www.alcoholicos-anonimos.org

$)2%#4/2)/ ! #
 ALCOHÓLICOS ANÓNIMOS. OTROS GRUPOS.
• Grupo esperanza: Plaza de la Inmaculada 9, bajo. Logroño (La Rioja)
Horario: miércoles de 20 a 22 y sábado de 12 a 14 h
• Grupo La Cometa Ronda de los Cuarteles 24 -bajo. Logroño (La Rioja)
Horario: lunes y viernes de 20,30 a 22 h
• Grupo El Carmen, c/García de Nájera 7-bajo. Calahorra (La Rioja)
ALFARO -2 grupos. ARNEDO -1 grupo. STO. DOMINGO -1 grupo
• Grupo de Familiares y Amigos. Alc.Anónimos. Teléf: 696 751 421

FEDERACIÓN DE ASOCIACIONES DE ALCOHÓLICOS EN

REHABILITACIÓN DE LA RIOJA.
C/ Gran Vía 34, Entreplanta izda. • 26005 -LOGROÑO (La Rioja)
Tfno: 941.10.21.00 / 663.807.722
E-mail: fraar.rioja@hotmail.com

ASOCIACIÓN RIOJANA DE ALCOHÓLICOS REHABILITADOS (A.R.A.R.)

C/ Huesca 61 B - bajo • 26005- LOGROÑO (La Rioja)
Tfno: 941.22.67.46
E-mail: arar@arar.e.telefonica.net

GRUPO DE ALCOHÓLICOS EN REHABILITACIÓN DE VALVANERA (GARVA)

C/ Vélez de Guevara, 8, 1º • 26005 - Logroño (La Rioja)
Tfno: 618.549.680 - Julio personal 606.976.150 ó 550
E-mail: garvarioja@gmail.com

ASOCIACIÓN RIOJANA DE ALCOHÓLICOS REHABILITADOS DE NAJERA

(A.R.A.R.N.A.)
C/ San Fernando 108 • 26300- Nájera (La Rioja)
Tfno: 941.36.13.40
E-mail: ararna@telefonica.net

! $ 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
 ASOCIACIÓN RIOJANA DE JUGADORES DE AZAR (A.R.J.A.)
C/ Hermanos Moroy 22, 3º D • 26001 - LOGROÑO (La Rioja)
Tfno: 941.20.88.33
E-mail: conchas.t@cop.es

ASOCIACIÓN ESPAÑOLA CONTRA EL CÁNCER - AECC. Junta Prov. de La Rioja

C/García Morato 17 - 1º • 26002 - LOGROÑO (La Rioja)
Tfno: 941.24.44.12 • Fax: 941.25.50.71
E-mail: larioja@aecc.es
http: //www.todocancer.org

PLANES MUNICIPALES DE
DROGODEPENDENCIAS

AYUNTAMIENTO DE LOGROÑO. PLAN MUNICIPAL DE DROGODEPENDENCIAS

Avda. de la Paz 11 • 26071 - LOGROÑO (La Rioja)
Tfno: 941.27.70.00 • Fax: 941.24.92.24
E-mail: fcatalan@logro-o.org
http: //www.logro-o.org

AYUNTAMIENTO DE ALFARO. PLAN MUNICIPAL DE DROGODEPENDENCIAS

C/ Las Pozas, 14 • 26540 - ALFARO (La Rioja)
Tfno: 941.18.02.11 • Fax: 941.18.38.50
E-mail: alfaro@aytoalfaro.org
http: //www.alfaro.es

AYUNTAMIENTO DE ARNEDO. PLAN MUNICIPAL DE DROGODEPENDENCIAS

Plaza de Nuestra Señora de Vico, 14 • 26580 - ARNEDO (La Rioja)
Tfno: 941.38.57.66 • Fax: 941.38.57.67
E-mail: soid@aytoarnedo.org
http: //www.arnedo.com

$)2%#4/2)/ ! %
 AYUNTAMIENTO DE CALAHORRA. PLAN MUNICIPAL DE DROGODEPENDENCIAS
Glorieta de Quintiliano, 1 - 26500 • CALAHORRA (La Rioja)
Tfno: 941.10.50.72 • Fax: 941.14.52.40
E-mail: pmd@ayto-calahorra.es
http: //www.ayto-calahorra.es

AYUNTAMIENTO DE HARO. PLAN MUNICIPAL DE DROGODEPENDENCIAS

Plaza de la Paz, 1 • 26200 - HARO (La Rioja)
Tfno: 941.31.15.97 • Fax: 941.31.24.12
E-mail: haro@haro.org
http: //www.haro.org

AYUNTAMIENTO DE LARDERO. PLAN MUNICIPAL DE DROGODEPENDENCIAS

Plaza de España, 12 • 26140 - LARDERO (La Rioja)
Tfno: 941.44.80.03 • Fax: 941.44.83.45
E-mail: ayto.lardero@larioja.org
http: //www.aytolardero.org

AYUNTAMIENTO DE NÁJERA. PLAN MUNICIPAL DE DROGODEPENDENCIAS

Plaza de España, 1 • NÁJERA (La Rioja)
Tfno: 941.41.01.59 • Fax: 941.36.35.72
E-mail: ayto@aytonajera.es / rosana@aytonajera.es
http: //www.najera.es

AYTO. DE RINCÓN DE SOTO. PLAN MUNICIPAL DE DROGODEPENDENCIAS

Plaza González Gallarza, 5 • 26550 - RINCÓN DE SOTO (La Rioja)
Tfno: 941.16.00.13 • Fax: 941.14.15.64
E-mail: animacion.social@rincondesoto.org
http: //www.rincondesoto.org

AYTO. DE VILLAMEDIANA. PLAN MUNICIPAL DE DROGODEPENDENCIAS

Plaza Cándido Sarramián, 1 • 26142 - VILLAMEDIANA (La Rioja)
Tfno: 941.43.51.33 y 941.43.54.04 • Fax: 941.43.50.60
E-mail: ayto@villamedianadeiregua.org
http: //www.villamedianadeiregua.net

! & 8QR\QS_^U\\_cTU\Q\S_X_\
8QR\Q
S_^U\\_c
TU\Q\S_X_\