ANG TEORYANG ARKETIPO

Ang teoryang arketipo o symbolic ay tinatawag ding mitolohikal o

ritwalistiko. Ayon kay Scott (1922), sa pagbasang arketipo, kailangan
ang masusing pagbabasa ng teksto gaya ng pormalismo at kailangang
nanghahawakan nang mabuti ang mambabasa sa kanyang mga
kaalamang sikolohikal, historikal, sosyolohikal, at kultural. Sabi naman
ni Reyes (1992), ang mga banghay, tauhan, tema, at imahe sa mga akda
ay mga komplikasyon o interpretasyon ng mga magkakatulad na
elemento ng mga matatandang mito at alamat. Ang arketipo ay ang
mga simbolong imahen o motif napaulit-ulit na makikita sa mga akdang
panitikan (tauhan, uri ng kwento, pangyayari, at iba pa.) Ang mga
arketipo ay mga bungang-isip, walang hangganan, at matatag.
Halimbawa: Sina Herkules at Darna ay nilikha na dantaon ang pagitan
subalit parehong tauhan ang kanilang kinakatawan -bayaning
nagtataglay ng pambihirang lakas.

Ayon kay Griffith (1982), bagamat maraming posibleng uri ng arketipo,

mahahati ito sa tatlo:

1. ARKETIPONG TAUHAN - ang bayani, ang martir, ang rebelled, ang

mabagsik na madrasta, ang sawing magsing-iro8, ang itinakwil,at iba pa;

2. ARKETIONG PANGYAYARI - gaya ng paghahanap, ang inisasyono

pagpapasimula, ang paglalakbay, ang pagbagsak, kamatayan, at
pagkabuhay

3. ARKETTPONG SIMBOLO AT KAUGNAYAN - na gumagamit ng

tambalan.

Halimbawa: liwanag at dilim-ang liwanag ay sagisag ng karunungan,

pag-asa, espiritwalidad; at ang dilim ay sagisag ng kamangmangan,
kalungkutan, at iba pa. Mayroon ding imahe o simbolong kaugnay ng
langit o impiyerno at ang mga ito ay ikinakapit natin sa mga karanasan.