Introduction

1. What is
translation? *Translation process?
- Translation = to transfer
- Translation is understood as a transfer process from a
foreign language or a second language to the mother tongue.

- Nida and Taber (1974) :

" Translating consists of reproducing, in the target language,

the nearest equivalent to the message in the SL, in the first
place in the semantic aspect and, in the second place, in the
stylistic aspect "

Specialized Literary Trans, Technical/ Scientific rans, Bussiness, Legal,

trans: Medical, Educational, Bible/Religious ... Translation

2. Meaning &
sense Meaning (general ) vs. Sense (specific)

- A sense of a word/ expression is one of its possible meaning

Sense is context and situation dependent
Words and sentences mean; people make sense
- Meaning may be express by different forms
e.g: dies/ pass away

3. Context ngữ cảnh

The text that comes before and after the word/ phrase/
sentence under consideration
- Two forms:
+ Linguistic context (for biên dịch)
+ Situational context ( for phiên dịch - nghĩa tình huống có thể
phát sinh)

4. Syntatical
meaning include : Structure or Grammatical meaning

5. Lexical
meaning

-Synonym transfer
( đồng nghĩa)
e.g increase = rise; rich = wealthy
-Antonym transfer
(trái nghĩa)
increase = decrease; pass = fail
-Hyponym
( quan hệ thượng - hạ)
Fruit / apple; Vehicle / car
-Meronyms (mang ý nghĩa cụ thể tại từng tời
điểm)
wheels= bicycle ; engine=car
womb(tử cung) = belly (bụng); the White
House = the US
-Registers (Dịch tùy theo ngữ cảnh formal/
informal)
put up with/ tolerate (cam chịu)
cô ấy/ nàng
- Collocations
evil society - tệ nạn xã hội
traffic density - kẹt xe
Skills/
Technics/Strategie
s of Translation

Technical translation is a type of specialized translation involving the translation of documents produced by technical writers, or more specifically, texts which
relate to technological subject areas or texts which deal with the practical application of scientific and technological issues.

Definiton :

1 2 3 4 5
I. Pragmatic
(dịch nghĩa ứng Addition Explication Omission Implicitation Borrowing / Loan words
dụng) ( dịch thêm) ( thêm - ẩn ý) ( lược bỏ) (bỏ-ngụ ý) ( vay mượn)
Dịch thêm từ so có trong SL nhưng
với SL để làm rõ Dịch thêm từ so với SL để không được dịch ở Gộp 2 từ thành 1 để mang 1 nghĩa từ ở TL được mượn từ
- Features: nghĩa hơn làm rõ nghĩa hơn TL chung ( ) SL (sốc - shock)
- Failure to retrieve equivalent words in TL
- Difficulty in translating culturally-bound
concepts
- To fill in semantic/cultural gaps or add local color

- When a SL unit with a specific

meaning is replaced by a TL unit
Provide additional with a more general meaning.
information (not - When translators combine the
existing in the meanings of several SL words in one
source language) to TL word.
avoid ambiguity or - When meaningful lexical elements
clarify the meaning A process which consists of of the SL are dropped in the TL
of the message due introducing information - When two or more sentences in
to the difference in into the TL which is present Elimination of some the SL are combined into one
lexcical/ implicitly in the SL, but it elements of the SL sentence in the TL.
grammetical aspect can be derived from the which becomes - When SL clauses are reduced to
-Definition: between SL and TL context or the situation redundant in the TL phrases in the TL
 - Không thể truy xuất các từ tương đương trong
TL
- Khó khăn trong việc dịch các khái niệm ràng
buộc về văn hóa
- Để điền vào các khoảng trống ngữ nghĩa / văn
- Khi một đơn vị SL có ý nghĩa cụ thể hóa hoặc thêm màu sắc địa phương (sắc riêng
được thay thế bằng đơn vị TL có ý trong văn hóa)
Cung cấp thông tin nghĩa tổng quát hơn.
bổ sung (không tồn - Khi người dịch kết hợp nghĩa của
tại trong ngôn ngữ một số từ SL trong một từ TL.
nguồn) để tránh sự - Khi các yếu tố từ vựng có ý nghĩa
mơ hồ hoặc làm rõ Một quá trình bao gồm của SL bị bỏ trong TL
ý nghĩa của thông giới thiệu thông tin vào TL - Khi hai hoặc nhiều câu trong SL
điệp do sự khác biệt hiện diện ngầm trong SL, được kết hợp thành một câu trong
về khía cạnh từ nhưng nó có thể được bắt Loại bỏ một số yếu TL.
vựng / ngữ pháp nguồn từ bối cảnh hoặc tố của SL trở nên dư - Khi mệnh đề SL được rút gọn thành
giữa SL và TL tình huống thừa trong TL cụm từ trong TL
Domestication/
- Types Foreignisation Vietnamisation

( keeping the original

terms)

Một cụm từ được

nhắc đến nhiều lần
khi dịch nên cắt
khoảng gần nửa vì
nó có nghĩa cấu trúc
mang nghĩa nhấn
mạnh của nguyên +Các cấp độ vay mượn:
tác. - Full borrowing-vay mượn toàn phần
Có thể thay thế -Partial borrowing- vay mượn một phần
"Điệp ngữ" để nhấn + Không dịch tên riêng qua tên Tiếng Việt :
mạnh nghĩa trong Cách thức dịch nên luân chuyển cấu e.g: Matxcova--> Mạc Tư Khoa
"-Note: câu. trúc để kết hợp nghĩa cho liền lạc. New York--> Hữu Ước

"- This year IBM has
obtained high profit from
its activities, especially
sorfware business but this
enterprise should wait and
"- Wet paint (coi see how much it is left
chừng ẩm ướt). after Uncle Sam gets his
- Collect call (cuộc share.-->Uncle Sam = USA
gọi người nhận (đóng thuế cho chính phủ
thanh toán cước). Mỹ).
- VAT (thuế giá trị - From cradle to grave (từ
gia tăng) lúc sinh ra cho đến lúc chết
-E.g: đi)
Full borrowing:
Monitor_Monitor
My grandparents Chipset_Chipset
taught me with a Fax_Fax
principle " Do all the Bus_Bus
good you can, by all Modem_Modem
the means you can, Partial borrowing:
in all the ways you web site/ web page--> Vietnamisation:
can, in all the places trang web Dollar_Đô la
you can, at all the Foreignisation: Soup_Súp
times you can, to all Pho, Ao dai, non la, Cowboy_Cao bồi
the people you can, Saigonese, Caodaism, Virus_Vi rút
as long as ever you The means & the ways (Phương Hoiannese, Hanoiain, go Marketing_Ma-két-ting
can". tiện & Cách thức--> Phương thức) biaoming(đi bia ôm)

Transposition - change at
word level ( lexical &
structure )
cấp độ từ/chuyển từ loại
II. Syntactic - Calque (chuyển từ loại & cấu trúc) Cohesion change (thay đổi sự gắn
(dịch cấu trúc) (words for words) Structure change kết)

TL Thay đổi loại từ so TL thay đổi cấu trúc

- Feature: với SL ( vd Noun --> Verb) câu so với SL

A calque is a word-
for-word translation - Level of word/
from one language phrase/ clause/
to another. When - Attempt to reserve word- sentence
you take a phrase in for- word equivalance may - Sentence division
Vietnamese, for cause bad results - Sentence
example, and - Need for changing the combination
translate each word parts of speech - Others Grammatical and/or lexical
literally into English, - This technique may (punctuation, word relationships between different
-Definition: that's a calque. improve the naturalness order change…) elements of a text
 - Cố gắng giữ lại từ tương
Một calque là một đương, có thể đem kết quả
bản dịch từng từ từ không mong muốn. " -Cấp độ của từ /
ngôn ngữ này sang - Cần thay đổi các phần cụm từ / mệnh đề
ngôn ngữ khác. Ví của lời nói - Phân chia
dụ, khi bạn lấy một - Kỹ thuật này có thể cải câu_x000D_
cụm từ bằng tiếng thiện sự tự nhiên - Kết hợp
Việt và dịch từng từ câu_x000D_
theo nghĩa đen sang - Những phần khác -Mối quan hệ ngữ pháp và / hoặc từ
tiếng Anh, đó là một (chấm câu, thay đổi vựng giữa các yếu tố khác nhau của
calque. trật tự từ) văn bản
- Types

--> Tuỳ ngữ cảnh, nghĩa sẽ

biến đổi--> phải dịch theo
Noted: ngữ cảnh

Under no
circumstance would
we be ready to
consider a renewal
of your maintaince
I prefer beer than coke contract.
--> Tôi thích bia hơn coca --> we wouldn't be
--> Tao khoái bia hơn coca ready to consider a
Science fiction => Tuỳ ngữ cảnh, nghĩa sẽ renewal of your
(khoa học viễn biến đổi--> phải dịch theo maintaince contract
tưởng) ngữ cảnh everywhere
Backbone network-- --> chúng tôi sẽ
> mạng xương sống không sẵn sàng xem
leased line--> xét gia hạn hợp
đường dây cho thuê đồng bảo trì của
workstation--> trạm bạn She was criticied so much that she
làm việc : từ inversion form dare not say anything:
wireless--> mạng vô ==> not inversion dùng cấu trúc so….that…. Để kết nối
-E.g: tuyến form câu mạch lạc

III.Semantic
(Dịch chuyển Adaption/
nghĩa)- lexical Synonym transfer Antonym transfer Equivalence Hyponym Register Colloca
meaning ( đồng nghĩa) (trái nghĩa) (dịch tương đương) ( quan hệ thượng - hạ) Meronyms s tions
 TL thay đổi cấu
trúc và nghĩa từ
so với SL để hợp
Feature: với ngữ cảnh

Equivalence is
defined as a
relationship existing
between two
entities, and the
relationship is
depicted as one of
likeness/ sameness/ - Transfer between:
similarity/ equality + general & specific
in terms of any of a + whole / part
- Using a near - - Using an antonym + a number of potential + abstract / conctete - Change of emphasis,
-Definition: synonym negation qualities + condensing/ dilucting rhetorical trope

Là mối quan hệ tồn

tại giữa hai thực thể
và mối quan hệ
được mô tả là một
trong những điểm
tương đồng / giống - Chuyển giữa:
nhau / tương + chung & cụ thể
đồng / bình đẳng về + toàn bộ / phần
bất kỳ phẩm chất + trừu tượng / cụ thể
tiềm năng nào + cô đọng / khái quát
- Types

Adaption is the
highest level of free
- Notes: translation
 we could confirm
unwillingly that our
firm shall deliver
cable an
tranmission As like as a peas
equipment by --> giống nhau như
August đúc
--> we could not Diamond cuts
confirm surely that diamond + general & specific:
our firm shall --> Kẻ cắp gặp bà In another minute, the sun
deliver cable an I think you are so stupid in già disappeared wheels/
tranmission this point/issue To carry coals to --> specific meaning bicycle put up
equipment by --> ……….. Not intelligent/ the new castle At the moment…. engine/ with/
-E.g: August wise/ smart………... --> Chở củi về rừng --> general meaning car tolerate

IV. Others
-Definition:

- Types

-E.g:
CATFORD’S TRANSLATION SHIFTS

TRANSLATION SHIFTS is change

one form to another form

Types of Translation shifts: 1.LEVEL SHIFT 2.CATEGORY SHIIFT

Structure shift
( đổi cấu trúc) Class shift Unit shift/ rank shift Intra-system shift
Types: Grammar ---> Lexis ( đổi từ loại) (đổi thành tố/ cấp độ) ( đổi hệ thống nội bộ)

TL thay đổi cấu TL thay đổi loại từ thay đổi cấp độ đơn vị
trúc câu so với SL, so với SL (noun --> trong dịch thuật ( vd: SL
Fearture thứ tự mệnh đê verb ...) : phrase --> TL: clause)

-English nominal
morpheme into Class shift appears
the Vietnamese Structure shift is the when the source
nominal marker. changing of words language translated
-the plural sequence in a belongs to a
morpheme in sentence. different class from
English into the -change from one the original item. Intra-system shift is an internal shift
plural marker in structure --> A verb may be inside the system of a language, in which
Vietnamese. another structure translated as a Unit shift is the change of a singular noun in English is renderred as
- change of orders noun. rank. a plural noun in Vietnamese and vice
Definiton: of elements versa.

-Hình thái danh từ

của tiếng Anh
chuyển thành dấu Sự thay đổi cấu trúc Sự thay đổi lớp xuất
hiệu nhận biết là sự thay đổi chuỗi hiện khi ngôn ngữ
khác trong tiếng từ trong câu. nguồn được dịch
Việt. - thay đổi cấu trúc thuộc về một từ Sự thay đổi hệ thống nội bộ là một sự
- hình thái số nhiều câu khác với mục gốc. thay đổi bên trong hệ thống của một
trong tiếng Anh - thay đổi thứ tự các Một động từ có thể ngôn ngữ, trong đó một danh từ số ít
thành chữ "nhiều" thành phần trong được dịch là một Thay đổi đơn vị là sự thay trong tiếng Anh được gọi là một danh từ
trong tiếng Việt. câu danh từ. đổi thứ hạng. số nhiều trong tiếng Việt và ngược lại.
 1.obedience--> Sự -Ex1: the noun can
tuân lệnh be translated into
(nominal an adj:
morpheme -ce
into nominal marker Greater fierceness
Sự)
NomAdj
2.The find --> Sự => Hung tợn
phát hiện đó hơn
(the article The Adj
following the Verb -Ex2: the noun can
into the Vietnamese be translated into a
nominal marker verb:
Sự.)
3. The outlines--> Infrequent
Những cử động His pride stoppages displeasure => không
(plural morpheme --> Sự kiêu hãnh NomV bằng lòng
-s => Dừng lại đôi Word
into plural marker của anh ta chút Phrase She is a secrectary
E.g: Những) Verb --> cô ấy là một thư ky

Tôi sẽ bỏ tiền ra xây

nhà năm nay
--> I will have a
house built this year
Tôi sẽ xây nhà (tự
tôi xây)
--> I will build a
***** house
 Semantic trans Comunicative trans
Definition: Semantic translation attempts to render, as closely as the “Communicative translation attempts to produce on its readers
semantic structure of the second language allow, the exact an effect as close as possible to that obtained on the readers of
contextual meaning of the original. the original”.

Dịch thuật ngữ nghĩa cố gắng kết xuất, gần giống như cấu trúc Dịch thuật giao tiếp cố gắng tạo ra cho độc giả một hiệu ứng gần
ngữ nghĩa của ngôn ngữ thứ hai cho phép, ý nghĩa ngữ cảnh nhất có thể với những người đọc bản gốc.
chính xác của bản gốc.

Features: Faithful, more literal

Trung thành, nghĩa đen hơn
SL biased / author centered
SL thiên vị / tác giả làm trung tâm
Written at the author's linguistic level
Được viết ở cấp độ ngôn ngữ của tác giả
Always concentrated on the reader’s readability & naturalness
Makes the TL : Smoother, Lighter, Easier to read
Luôn tập trung vào người đọc Dễ đọc & tự nhiên
Làm cho TL: mượt mà hơn, nhẹ hơn, dễ đọc hơn
Gives priority to the effectiveness of the message to be
communicated
Allows for corrections or improvements:
Clarify, Replace, Remove, Eliminate, Normalise ……..
Ưu tiên cho hiệu quả của thông điệp được truyền đạt
Cho phép sửa chữa hoặc cải tiến:
Làm rõ, thay thế, xóa, loại bỏ, bình thường hóa ..
Respects the TL grammar and culture
Written at readership’s linguistic level
Pursues message of ST by explanation
Tôn trọng ngữ pháp và văn hóa TL
Viết ở cấp độ độc giả
Theo đuổi thông điệp của ST bằng cách giải thích

The aesthetic value

Giá trị thẩm mỹ
Over translated
Dịch quá
 Usually for expressive texts
Thông thường cho các văn bản biểu cảm
More complex, awkward, detailed, concentrated
Phức tạp hơn, lộn xộn, chi tiết, tập trung

Comparation: Semantic trans Comunication trans

keep: Form & Meaning of SL
Meaning in TL

Feature: Faithful ( literal) : author centered

Trung thành với nguyên tác
Free (Idiomatic) - thành ngữ hàm nghĩa xúc tích

Aesthetic value (giá trị thẩm mỹ)

Naturalness / Clarity
Over translated --> Adaptation ( dịch thoát)
Undertranslation

Form (TL) Form (TL)

(Addition nhiều hơn Omission) (Omission nhiều hơn Addition)

Use for: Literature, Written Translation, Advertising

Legal Text(law), Political Text, Interpreting, Technical Instruction,
Medical Instruction, Advertising
Translatability & Untranslatability
Translatability Untranslatability
BẤT KHẢ DỊCH

Finding the equivalence of property

between 2 languages in terms of The less equivalence & translatability & untranslatability occurs when the
Definiton: meaning and form degree of difficulty in translating

Tìm sự tương đương giữa 2 ngôn Sự tương đương và khả năng chuyển đổi ít hơn và sự bất khả dịch xảy ra với
ngữ về ý nghĩa và hình thức mức độ khó trong dịch thuật
Types: 1.Linguistic 2. Culture

This Untranslatability occurs in case

no lexical or syntactical substitute in
the target language for the source This Untranslatability is due to the
language absence in TL culture for the SL text

-Lifestyle, customs, concepts, traditions

- Lexical level (E-V)
Sandwich, boomerang, moniter,
niche
- Lexical level (V-E)
Duyên phận, nói thách, mắm nêm,
thuốc bổ khí, tiền chẵn, tiền lẻ,
thòm thèm
- Mindset
- Variety of expressions: idioms,
proverbs, puns, jokes, slangs, jargons,
euphemism
- Difference in food, clothes, transport,
sport,..
- A distance of science and technology
 - Syntactical level :
+ Verb tenses
+ Articles
+ Modal
+Plurals
+ Inversion structure

Behind the eight ball: Hoàn cảnh khó

khăn mà không giải quyết được
Boxing day: ngày tặng quà / giáng sinh
E.g: của người nghèo

Đạo Cao Đài: Cadaism

Dép tổ ong: Honeycomb sandals
 Units of trans
Definition:

A translation unit is the smallest portion of a sentence whose words cannot be

translated separately without resulting in a mistranslation or nonsense. Đơn vị dịch thuật là phần nhỏ nhất của câu có các từ không thể dịch riêng mà
không dẫn đến dịch sai hoặc vô nghĩa.
Purposes: To aim at the accuracy an quality of translation Nhằm mục đích chính xác là chất lượng dịch thuật
In parallel with the approaches of equivalence Song song với các cách tiếp cận tương đương

Division of ST and TL into the units of translation is of particular importance Việc phân chia ST và TL thành các đơn vị dịch thuật có tầm quan trọng đặc biệt
because translators can have analysis and observe the changes in translation vì người dịch có thể phân tích và quan sát những thay đổi trong bản dịch
Kinds of units Morpheme _ Word _ Collocation _ Group _ Clause _ Sentence _ Paragraph
Tytler's principles
Tendencies: 1. Attend only to the sense and spirit of the original, 2. Convey his style and manner of writing (strictly follow
communicate them in those expressions which he the arrangement of original sentences, order, and
judges to be best suited to convey them. construction)

1. Chỉ chú ý đến ý nghĩa và tinh thần của bản gốc, 2. Truyền đạt phong cách và cách viết (tuân thủ nghiêm
truyền đạt chúng theo những biểu hiện mà được đánh ngặt cách sắp xếp các câu gốc, trật tự và cách xây
giá là phù hợp nhất để truyền đạt chúng. dựng)

è Translate meaning, free to change è Replace of each individual word

Principles: 1. The translation should give a complete 2. The style and manner of writing should 3. The translation should have all the ease of
transcript of the ideas of the original work be of the same character with that of the the original composition
(dịch đúng nghĩa) original ( đảm bảo natuaral form của TL)
(giữ form của SL)--> khó nhất

E.g. Sleep like a rock/ lock E.g. Sleep like a rock/ lock
à Ngủ say như chết à Ngủ say như chết
Literary & Technical trans

Definition:

Type:
Literary vs. Technical Translation
Translation skills:
terary & Technical trans
Literary trans
Literary translation transmitting messages of the use of metaphors and other
stylistic figures of language that are a constant in literature.

Novel, Play, Essays, Speeches, Poetry, Stories, Drama….

1.Novel:

“Seated with Stuart and Brent Tarleton in the cool shade of

the porch of Tara, her father’s plantation, that bright April
afternoon of 1861, she made a pretty picture.”
(Gone with the wind – Part 1)

“Ngồi với Stuart và Brent Taleton dưới bóng mát của mái
hiên Tara, đồn điền của cha nàng, giữa một chiều nắng
tháng Tư năm 1861, nàng là hiện thân của hình ảnh yêu
kiều.”

2.Poem:
WHAT FEELING DO I BORROW?
By Melody Angel
Sometimes I am happy
Sometimes I am sad
I can feel my heart
Telling me I feel bad

CẢM XÚC NÀO TÔI ĐANG MƯỢN?

Melody Angel
Có những lúc trong tôi là hạnh phúc
Có những lúc sầu muộn lại đong đầy
Trái tim tôi tâm sự với tôi đây:
Tôi thấy xấu, buồn đau và khổ ải!

3. Play/ drama:
 JULIET: O Romeo, Romeo! wherefore art thou Romeo? Deny
thy father and refuse thy name; Or, if thou wilt not, be but
sworn my love, And I'll no longer be a Capulet.
(Romeo and Juliet – William Shakespeare)

JULIET: Ôi Romeo, hỡi Romeo, sao chàng lại mang tên đó
nhỉ? Chàng hãy từ bỏ thân phụ đi, từ bỏ tên họ đi; hoặc
không thì chàng hãy thề là chàng yêu em đi, em sẽ không
còn là con cháu nhà Capiulet nữa.

terary vs. Technical Translation

Technical
Informative
Factual
Concept - oriented (Terminology_thuật từ)
Clear and concise
Simpler grammar

Academic/ popular/ Informal

Comunicative approach
Technical Terms ( Lexical gaps due to technology development level )

Borrowing (lexical gap)

Literal trans …
 Technical trans

Deals with manuals, Instructions, Reports

Aimed at specialized audiences
Focuses on the particular type of text
Right vocabulary => extremely important
Aesthetics and styles => not essential
Requirements of specific knowledge in a particular field

Technical Manuals (sách hướng dẫn kỹ thuật # Handout sách cẩm nang), Operating Instruction, Des
Report, Scientific Essay, Label….

1. Manual/ Instruction/ Label

Patent, Specified Knowledge

YÊU CẦU CHUNG VỀ NĂNG LỰC CỦA PHÒNG THỬ NGHIỆM VÀ HIỆU CHUẨN
--> GENERAL REGUREMENTS FOR THE COMPLETENCE OF TESTING AND CALIB

2. Report/ Policy/ Regulation

'=> Specific Terms & Right Vocabulary
 Không chuyển nhượng quyền/No Grant of Rights
Tất cả những Thông tin mật thuộc sở hữu của NASA và sẽ không có đi
này có ngụ ý hoặc bất cứ phương cách khác thể hiện sự chuyển nhượng
nghệ của NASA cho CIS đối với các Thông tin mật.
All Confidential Information shall remain the property of NASA and no
be considered, by implication or otherwise, as a grant of any right or li
respect to its Confidential Information

Điều khoản đảm bảo/Warranty

NASA phải thể hiện hoặc đảm bảo rằng những Thông tin mật hoặc thông tin k
chỉnh và chính xác. NASA và những đại diện của mình sẽ có trách nhiệm với C
dụng những Thông tin mật này hoặc những thông tin khác (dù có được cho p
không), hoặc trong phạm vi sự tín nhiệm của CIS đối với sự hoàn chỉnh và chín
này.
NASA must make representation or warranty that Confidential Information or
complete or accurate. NASA and its Representatives shall be liable to CIS with
Confidential Information or other information (whether permitted under this A
respect to their reliance upon the completeness and accuracy of any such info

3. Politics and newspapers

At your war memorial not far from here, and with family altars across this cou
million Vietnamese, soldiers and civilians, on both sides, who lost their lives.
Washington, we can touch the names of 58,315 Americans who gave their live
countries, our veterans and families of the fallen still ache for the friends and
as we learned in America that, even if we disagree about a war, we must alwa
welcome them home with the respect they deserve, we can join together tod
Americans, and acknowledge the pain and the sacrifices on both sides.

Ở tượng đài liệt sỹ của các bạn cách đây không xa, và trên bàn thờ của các gia
nước, các bạn đang tưởng nhớ tới khoảng ba triệu người Việt Nam, cả những
cả hai phía, đã ngã xuống. Trên bức tường tưởng niệm ở Washington, chúng t
58.315 người Mỹ đã hy sinh tính mạng của họ trong cuộc chiến. Ở cả hai nướ
của những người đã ngã xuống vẫn đau đáu đi tìm những người bạn và nhữn
như ở Mỹ, chúng tôi đã được học, ngay cả khi chúng ta bất đồng về một cuộc
luôn tôn vinh những người đã đứng trong quân ngũ và mở rộng vòng tay đón
mà họ xứng đáng được hưởng, chúng ta có thể cùng bên nhau ngày hôm nay,
cùng thừa nhận những nỗi đau và hy sinh của cả hai phía

Literary
Expressive
Literary
Aesthetci
Emovtive/ figurative
Complicated structure

Varied styles

Semantic approach
Form-based
(giữ cả form, nghĩa, not natural)

Lexical transformation
Transposition
Equivalence
Adaptation
Free Translation
Meaning based
(dịch đúng nghĩa, form biến đổi)
Legal Translation
Informative/ Expressive
Highly organized structure
Formal/ Legalese
Exact and unambiguous
Communicative/Semantic Approach

Legal Terms ( Lexical Gaps due to different in

political and legal systems and
cultural/historical aspects )
EQUIVALENCE/Adaptation IN TRANSLATION
DỊCH TƯƠNG ĐƯƠNG - DỊCH PHÓNG

Definition: The relationship between a source text (SL) and a target text (TT)
Equivalence is a complex term which describes phenomena from different spheres of Tương đương là một thuật ngữ phức tạp mô tả các hiện tượng từ các lĩnh vực khác
human knowledge nhau của kiến thức con người

Highest level of FREE TRANSLATION

We need to chose reasonable language in specific content.
E.g: dịch quảng cáo --> sử dụng ngôn ngữ trong quảng cáo…
Type: Formal equivalence Dynamic equivalence

Features: Focuses attention on the message itself (both form and content) Based on the principle of equivalence effect
Remains as close to the original textas possible, without adding the translators’ ideas
and thoughts into the translation. Seeks the closet natural equivalence to the source–language message.

Involves taking each sentence (or thought) from the original text and rendering it into a
Correspondence poetry to poetry, sentence to sentence and concept to the concept sentence in the target language that conveys the same meaning. Liên quan đến việc lấy
(gloss translation) Thơ tương ứng với thơ, câu với câu và khái niệm với khái niệm (dịch từng câu (hoặc suy nghĩ) từ văn bản gốc và biến nó thành một câu trong ngôn ngữ đích
bóng) truyền đạt cùng một nghĩa.
→ used when the readability of the translationis more importantthan preserving the
→ word –for –word view of translation original wording
→ corresponds sense to sense

Aims to allow the readers to understand as much of SL context as possible Aims at being the same as that between the original receivers and the SL message
Nhằm mục đích cho phép người đọc hiểu càng nhiều bối cảnh SL càng tốt Nhằm mục đích giống nhau giữa người nhận ban đầu và thông điệp SL

e.g Diamond cuts diamond --> kẻ cắp gặp bà già
As like as two peas --> giống nhau như đúc
To carry coals to the New Castle --> chở củi về rừng
Make a hole out of the mountain
Time is an arrow (Metaphor - Simile)
Tongue is not steel, but it cut (Metaphor - Simile)
Where there's a will, there's a way (Metaphor- Non-metaphor)
Walls have ears
Wait and see (Non-Metaphor - Metaphor)
 English

America: the Land and the People

-The United States is a varied land – of forests,

deserts, mountains, high flat lands and fertile
plains. Almost every kind of climate may be found,
but the country lies mostly in the temperate zone.
Including the states of Alaska and Hawaii, the
United States covers an area of 9 million square
kilometers. The continental United States
stretches 4,500 kilometers from Atlantic Ocean on
the east to the Pacific Ocean on the west. It
borders Canada on the north, and reaches south
to Mexico and the Gulf of Mexico. A fast railroad
train, travelling 96 kilometers an hour, takes more
than 48 hours to cross the country.

-A jet plane crosses the continental United States

from east to west in about five hours. Taking off
from an Atlantic coast airport, the plane is soon
flying over the gentle slopes of the Appalachian
Mountains. Then, for hundreds of kilometers it
crosses the fertile fields of the farm belt of the
great Middle West. To the north, on clear days,
passengers may see the five Great Lakes located
between the United States and Canada.
-Continuing into the West, the plane flies over
vast prairies and rough cattle-grazing country.
Soon the snow-topped Rocky Mountains appear
in the distance. After crossing these high ranges,
the plane can almost glide down into the rich
valleys of California and, finally, to a landing not
far from the beaches of the Pacific Ocean.

-The United States has long been known as a

“melting pot”, because many of its people are
descended from settlers who came from all over
the world to make their homes in the new land.
The first immigrants in American history came
from England and the Netherlands. Attracted by
reports of great economic opportunities and
religious and political
-Some 1,360,000 freedom,
American immigrants
Indians, from
descendants
many other
of North countries
America’s firstflocked to the United
inhabitants,now States
reside in
in increasing numbers, reaching a peak in
the United States. Most live in the West, but many the
years
are in 1880-1914.
the south andBetween
central1820 and
areas. Of1980, the
the more
United
than 300States admitted
separate tribes, almost 50 million
the largest is the Navaho
immigrants.
in the Southwest.

-Black people were first brought to America from

Africa as slaves. Their descendants now make up
nearly 12 per cent of the population. They once
lived mainly in the agricultural South but now are
scattered throughout the nation.

-In Hawaii, more than a third of the residents are

of Japanese descent, a third are Caucasians, about
15 per cent are of Polynesian background, and the
others are mainly Pilipino, Korean and Chinese
descent.
-The American people are always on the move—-
from one part of the country to another, from on
city to another, from farm to city, from the city to
the suburbs. One in five Americans moves to a
new home every year seeking new job
opportunities, a better climate, or for other
reasons

Everything seems slowly to circle and hover

towards a central point, the clouds, the
mountains round the valley, the dust that
rises, the big, beautiful, white-barred
hawks, gabilanes, and even the snow-white
flakes of flowers upon the dim palo-
blanco tree. Even the organ cactus, rising in
stock-straight clumps, and the candelabrum
cactus, seem to be slowly wheeling and
pivoting upon a centre, close upon it.
Strange that we should think in straight lines,
when there are none, and talk of straight courses,
when every course, sooner or later, is seen to be
making the sweep round, swooping upon the
centre. When space is curved, and the cosmos is
sphere within sphere, and the way from any point
to any other point is round the bend of the
inevitable, that turns as the tips of the broad
wings of the hawk turn upwards, leaning upon the
air like the invisible half of the ellipse. If I have a
way to go, it will be round the swoop of a bend
impinging centripetal towards the centre. The
straight course is hacked out in wounds, against
the will of the world.
 Vietnamese

Hoa Kỳ: Đất nước và con người

-Hoa Kỳ là một đất nước đa dạng – một đất

nước của những cánh rừng, sa mạc, núi đồi,
những vùng đất cao nguyên và những vùng
đồng bằng màu mỡ. Hầu hết mọi dạng khí hậu
đều có thể được tìm thấy, nhưng hầu như tòan
bộ đất nước này nằm trong vùng ôn đới. Nếu
tính cả các tiểu bang Alaska và Hawaii, Mỹ
chiếm diện tích 9 triệu kilômét vuông. Lục dịa
Mỹ trải dài 4.500 kilômét từ Đại Tây Dương ở
phía đông sang Thái Bình Dương ở phía tây. Đất
nước này tiếp giáp với Canađa ở phía bắc, và
vươn tới phía nam tận Mêhicô và vịnh Mêhicô.
Một chiếc xe lửa tốc hành, chạy với vận tốc 96
kilômét một giờ, phải mất hơn 48 tiếng để băng
ngang qua đất nước này.

-Một máy bay phản lực bay ngang lục địa Mỹ từ
đông sang tây phải mất khoảng năm tiếng đồng
hồ. Cất cánh từ một sân bay ở bờ biển Đại Tây
Dương, chẳng bao lâu máy bay sẽ bay trên các
sườn núi thoai thoải của rặng núi Appalachian.
Sau đó, máy bay bay hàng trăm kilômét ngang
qua những cánh đồng màu mỡ của vành đai
nông nghiệp miền Trung Tây rộng lớn. Lên phía
bắc, vào những ngày quang đãng, hành khách
có thể nhìn thấy Ngũ Đại Hồ nằm giữa Mỹ và
Canađa.
-Tiếp tục đến miền Tây, máy bay bay trên những
đồng cỏ bao la và vùng đồng quê nhấp nhô gia
súc. Chẳng bao lâu rặng núi Rocky đỉnh phủ
tuyết xuất hiện ở phía xa. Sau khi bay qua
những rặng núi cao này, máy bay gần như có thể
lướt dần xuống các thung lũng trù phú của
California và cuối cùng, hạ cánh cách các bãi
biển của Thái Bình Dương không xa.

-Nước Mỹ từ lâu đã được biết đến dưới cái tên
là một “cái nồi hầm nhừ”, bởi vì nhiều người
dân của đất nước này là con cháu của những
người định cư từ khắp nơi trên thế giới đến sinh
sống ở miền đất mới. Những người nhập cư đầu
tiên trong lịch sử Mỹ đến từ Anh và Hà Lan. Bị
hấp dẫn bởi
-Khoảng những người
1.360.000 lời đồnMỹvề bản
các cơ
địa,hội
conkinh
cháutế
tuyệt vời, quyền
của những cư dântựđầudo tôn
tiêngiáo
ở BắcvàMỹ,
chính trị,sống
hiện
người
ở Mỹ. Hầu nhậphết
cưsống
từ nhiều quốc
ở miền gianhưng
Tây, khác kéonhiềuđến
Mỹ vớisống
người số lượng
ở khungày
vực càng tăng,và
phía nam đạtphía
đếnbắc
đỉnh của
cao vào những năm 1880 đến năm 1914.
miền Trung. Trong số hơn 300 bộ lạc riêng biệt, Từ
năm
bộ lạc1820 đến năm
lớn nhất là bộ1980, Mỹ tiếp
lạc Navaho ở nhận gần 50
miền Tây
triệu
Nam.người nhập cư.

-Đầu tiên người da đen được đưa từ châu Phi

đến châu Mỹ làm nô lệ. Con cháu của họ hiện
nay chiếm gần 12% dân số. Họ đã từng sống chủ
yếu ở miền Nam nông nghiệp nhung hiện nay
thì sống rải rác ở khắp đất nước.

-Ở Hawaii, hơn một phần ba cư dân là thuộc

dòng dõi người Nhật, một phần ba là người
Caucasian, khoảng 15% có gôc người Polynéia,
và phần còn lại chủ yếu là thuộc dòng dõi người
Phillipin, Hàn Quốc và Trung Quốc.
-Người Mỹ luôn di chuyển – từ vùng này đến
vùng khác của đất nước, từ thành phố này đến
thành phố khác , từ nông thôn đến thành thị, từ
thành thị ra ngoại ô. Cứ năm người Mỹ thì có
một người mỗi năm chuyển đến chỗ ở mới một
lần để tìm những cơ hội công việc mới, một khí
hậu tốt hơn, hay vì các ly do khác.
 PAUL
It was the Scott family, with their polite codes of behavior and their nice social distinction that significantly influence

- Structure shift: inversion structure (active structure -> passive structure)

- Pragmatic strategy: (omission “It was” -> compensation “chính”)

- Level shift: syntactic level -> lexical level

“it was” -> “chính”

-Lexical transformation (word meaning): “significantly” -> “phần lớn”, “polite codes of behavior”, “nice social distinc

His mother, who came from Manchester city, was a woman of rich poetic imagination and powerful will.

-Unit shift: clause “who come from Manchester city” -> verb phrase “ xuất thân từ thành Man.”

-Lexical transformation (word meaning): “rich”, “powerful”, “M.city” -> “thành Man.”
-Pragmatic strategy: Omission: “who”, “of” -> compensation “có” (addition)

Paul had her own strong, distinctive family nose, and with it she passed on her creative energy and a burning belief o

-Lexical transformation: “had” -> “thừa hưởng”

-Addition: “strong” -> “cá tính mạnh mẽ”

-Class shift: pronounce -> determiner (từ hạn định?) “with it” -> “qua đó”

-Lexical transformation: “energy”, “belief”, “…”

-Semantic transformation: “coming months and years” -> “tương lai”

Specific -> general

Part -> whole

Little did Mrs. Scott imagine what her life will be without her son.

- Structure shift: inversion structure

- Lexical transformation: “little” -> “hầu như ko”; “what” -> “ra sao”; “without” -> “nếu ko”

Her husband passed away at the age of 35, loved by many and honored by all.

-Explicitation: “many” -> “nhiều người”; “all” -> “mọi người”

Paul was a prodigy in her eyes from birth

-Structure shift: the order of the elements changes

He walked and talked before he was one, according to his mother.

-Structure shift: + inversion structure

+ the order of the elements changes

She had unheard-of expectations for him

-Omission: Loss “unheard-of expectations” -> Compensation “kỳ vọng”

-Lexical transformation: “for” -> “vào”

He was to fulfill her wishes and desires, redeem the hopes of her girlhood, make good the disappointments of a life

-Literal transformation: “quite come up to scratch” -> “được thỏa nguyện”

 (literal meaning) Nghĩa đen -> nghĩa bóng (figurative meaning)

Paul was the only child in a family heavily weighted towards the other end of the age scale.

-Semantic transformation: “heavily … scale” -> “toàn là người già”

Figurative -> literal (trường hợp này là từ nghĩa bóng sang đen hay đen sang bóng)

His father had himself been the only boy in a household of women, petted and made much of by six sisters, none of

Pragmatic strategy: “himself” -> “chính”

Lexical transformation: “household” -> “gia đình”

Structure transformation: 1 sentence -> 2 sentence (addition “toàn là”)

Lexical transformation: “made much” -> “chăm sóc”

Class shift: “none of whom” -> “không có bà chị nào”
 Đại từ quan quan hệ -> danh từ

Lexical transformation: “married” -> “lập gia đình”

Paul grew up in a circle of elderly maiden aunts, and he particularly gained their love and care.

- Structure transformation (addition according to the context): “circle” -> “vòng tay chăm sóc”

- Pragmatic strategy: loss “love & care” -> compensation “yêu thương hết mực”

He was an enchanting infant, astute and precocious.

- Pragmatic strategy: loss “infant” -> compensation “lúc nhỏ”

- Implicitation (gom nghĩa): “astute and precocious” -> “khôn lanh”

His saying was treasured; his doing marveled over, his jokes passed round the whole family.

- Structure transformation: 1 sentence -> 2 sentence

- Semantic transformation: “treasured” -> “lời vàng y ngọc”

 General -> specific

- Addition “được xem như”

- Lexical transformation: marveled -> “ngưỡng mộ”

- Structure shift: inversion structure (passive structure -> active structure)

He seems to be even as a very small child, sharply aware of other people and very receptive.

-Structure shift: the order of the elements changes

-Lexical transformation: “receptive” -> “dễ bảo”

All his life he proved to be an exceptional listener

-Lexical transformation: “exceptional” -> “phi thường”

People to whom he gave his full attention agree that there was nothing to match it.

-Structure shift: the order of the elements changes

-Addition “match it” => “sánh được sự tập trung”

Adaption “his full attention”

The first voice he listened to was his mother’s.
-Lexical transformation : dịch rõ “his mother’s” -> “giọng mẹ mình”

He must have heard her telling dream-castles for him to inhabit or planning a wonderful career for him to do while h

-Omission “inhabit”, “to do”

-Level shift: “he must have” -> “chắc hẳn đã nghe”

Grammar level -> lexical level

He could hear, beneath her challenging, confident voice, another message, harsher and more plaintive.

-Lexical: “hear” -> “cảm nhận”; “challenging” -> “ngạo nghễ”

-Implicitation (gom nghĩa): “harsher and more plaintive” -> “u uất hơn”

That her thoughts are highly frustrated is shown by the truth that Mrs. Schott has not been understood except by he

-Structure shift: + noun clause -> sentence

+ order of words “her son”

+ passive -> active

-Lexical transformation: “understood” -> “thấu cảm”

(Lexical transformation: selection of suitable meaning according to the context & change parts (class shift) of speech.

-Class shift: “frustrated” -> “tâm trạng bất đắc chí”

verb -> noun

Paul’s mother seldom talked about her past, except sometimes to recolor and recast it in a more satisfactory form

-Lexical: “recast” -> “thêm thắt”

“satisfactory” -> “mỹ mãn”

How much she told Paul, and how much he guessed, is impossible to say

- Structure shift: inversion structure

- Lexical: “guess” -> “đoán hiểu”

However, it is quite obvious that Mrs Scott was the forerunner of a line of lonely and vulnerable wives in his books, w

-Structure shift: the order of the elements changes: “it is quite … in his books”

-Addition: “trong những cuốn sách của cậu kể vể mẹ mình”

-Lexical: “it is quite” -> “chắc chắn là; “forerunner” -> “đại diện”;
 “a line” -> “1 nhóm”; “energy” -> “năng lực”

-Omission: “found”

-Lexical: “slowly” -> “dần”

-Addition: “waste” -> “lãng phí, mai một”

SUM UP:
Translating consists of reproducing in the target language, the nearest equivalent to the message in the source langu
Translation meaning:
J Literal meaning (nghĩa đen) vs figurative meaning (nghĩa bóng)
J Connotative (nghĩa rộng, additional meaning) vs denotative (nghĩa từ điển, y bao hàm)
J

Lexical meaning (word meaning: nghĩa của 1 từ)

J Syntactical (grammatical meaning; cú pháp) ???

J Semantic (ngữ nghĩa: dịch sát nghĩa của câu)
J Context meaning (linguistic context (written) - situational context (spoken))
J Sense (specific based on speaker) vs Meaning (general)
Translation strategies:
1. Pragmatic strategy: calque, borrowing, addition/explicitation, Omission / Implicitation
2. Syntactic strategy: -Transposition (lexical transformation & structure transformation)
-Structure change
-Cohesion change
3. Semantic strategy:
4. Equivalence: Formal equivalence & Dynamic equivalence
5. Adaption
Example:
……………………
Shift of Translation (Catford)
1) Structure shift
2) Class shift (lexical transformation)
3) Unit shift
4) Intra-system shift
Example:
………….
Synonym, antonym, hyponym (general- specific), metonym (whole-part:
hoán dụ), register (put up with/tolerate: chịu đựng kiên nhẫn), collocation
(order: sự sắp đặt vào thứ tự)
Synonym, antonym, hyponym (general- specific), metonym (whole-part:
hoán dụ), register (put up with/tolerate: chịu đựng kiên nhẫn), collocation
(order: sự sắp đặt vào thứ tự)
Tính cách của Paul chịu ảnh hưởng phần lớn từ chính gia tộc scott với
những quy tắc ứng xử lịch lãm và vị thế xã hội cao quy.

Mẹ của cậu xuất thân từ thành Manchester là 1 người phụ nữ giàu trí tưởng
tượng về thơ ca và có y chí mạnh mẽ.
Paul thừa hưởng ở bà cái mũi rất đặc trưng của gia đình, thể hiện cá tính
mạnh mẽ và qua đó bà đã truyền năng lực sáng tạo và một niềm tin cháy
bỏng vào những điều cậu có thể làm được trong tương lai.

Bà Scott hầu như không tưởng tượng đời mình sẽ ra sao nếu không có cậu
con trai.
Chồng bà qua đời ở tuổi 35, được nhiều người yêu thương và mọi người
kính trọng.

Ngay từ lúc sinh ra, dưới mắt bà Paul là một thần đồng.

Theo bà kể lại, trước khi lên một tuổi cậu đã biết đi và biết nói.

Bà rất kỳ vọng vào cậu.

Cậu sẽ hoàn thành những mong ước của bà, thắp sáng lại những niềm hy
vọng của bà thời con gái, bù đắp cho những thất vọng của một cuộc đời
chưa bao giờ được thỏa nguyện.
Paul là đứa trẻ duy nhất trong một gia đình toàn là người già.

Chính bố của cậu cũng là cậu bé duy nhất trong một gia đình toàn là phụ
nữ. Ông được sáu bà chị hết lòng cưng chiều và chăm sóc và không có bà
chị nào lập gia đình.
Paul lớn lên trog vòng tay chăm sóc và yêu thương hết mực của các bà dì
cao tuổi, độc thân này.

Lúc nhỏ, cậu rất dễ thương, khôn lanh.

Những lời nói của cậu được xem là lời vàng y ngọc. Mọi người trong gia
đình ngưỡng mộ, truyền tụng các hành động và trò đùa của cậu
Thậm chí hồi còn rất nhỏ, cậu dường như rất am hiểu người khác và rất dễ
bảo.

Trong suốt cuộc đời mình, cậu tỏ ra là một người biết lắng ngh phi thường.

Mọi người đều đồng y rằng không có gì sánh được với sự tập trung hoàn
toàn mà cậu dành cho họ

Giọng nói đầu tiên cậu lắng nghe chính là giọng nói của mẹ mình.
Chắc hẳn cậu đã nghe bà kể các lâu đài trong mơ hay hoạch đình một công
việc tuyệt vời dành cho cậu ngay khi cậu đang nằm trong nôi.

Cậu có thể cảm nhận được, đằng sau cái giọng nói tự tin và ngạo nghễ của
bà, là một thông điệp khác, u uất hơn.

Sự thật là không ai ngoài con trai bà có thể thấu cảm với bà Scott cho thấy
tâm trạng bất đắc chí của bà.
Mẹ của Paul ít khi kể về quá khứ của mình ngoại trừ đôi khi có tô vẽ hoặc
thêm thắt nó dưới dạng mỹ mãn hơn.

Không thể nói bà đã kể bao nhiêu với Paul và cậu đoán hiểu được bao
nhiêu.

Tuy nhiên, trong những cuốn sách của cậu kể vể mẹ mình, chắc chắn bà
Scott là đại diện cho một nhóm những bà vợ cô đơn, dễ tổn thương, những
phụ nữ mà năng lực của họ không có lối thoát và tài năng của họ đang dần
bị lãng phí, mai một.