ေကာင္းျမတ္သူ

ျပည္သ႔န
ူ တ
ီ ိ

ေပါင္းသင္းဆက္ဆေ
ံ ရးးႏွင႔လ
္ ႔အ
ူ စည္းအရံုး

-လူသည္ကမၻာဦးမွစ၍ေပါင္းသင္းဆက္ဆေ
ံ ရးသတၱ၀ါျဖစ္ပုံ

ကမၻာဦးအစ Family(မိသားစု)ဟူေသာ အေသးဆံုးအဖ႔အ

ြဲ စည္းေလးမွစ၍ Clan(သားခ်င္းစု), Tribes(လူမ်ိ းစု)
စသည္ျဖင္႔အဆင္႔ဆင္႔ လူ႔အဖ႔အ
ြဲ စည္းယဥ္ေက်းမႈ တိးု တက္ထန္းကားလာရားႏွင္႔အမွ် အုပ္ခ် ပ္ေရး တာ၀န္
၀တၱရားမ်ားးႏွင္႔ အခင္႔အေရးမ်ား ပိမ
ု မ
ုိ ်ားလာျပီး ေပါင္းသင္းဆက္ဆေ
ံ ရးပိုမက
ို ်ယ္ျပန္႔လာသည္။ထိ႔ေ
ု နာက္
Nation(အမ်ိ းသားးႏုိုငင
္ ံ) မ်ားအျဖစ္သ႔ို တိုးတက္လာေသာအခါ လူမႈေရး၊ းႏိင
ု င
္ ေ
ံ ရး၊ စီးပားေရး၊ ဘာသာေရး၊
းႏိင
ု င
္ တ
ံ ကာဆက္ဆေ
ံ ရးစသည္ျဖင္႔ လူမဆ
ႈ က္ဆံေရးနယ္ပယ္ ပိမ
ု ုိက်ယ္ျပန္႔လာသည္မွာ းႏိင
ု င
္ ေ
ံ ပါင္းခ် ပ္
အဖြဲ႔ၾကီးနွင႔္ ကုလသမဂၢအဖ႔ၾြဲ ကီးမ်ားအထိပင္ျဖစ္သည္။

အဓိပၸါယ္

-ဆင္းသက္လာပံု

ေရွးယခင္ကတည္းမွ ဂရိ၊ ေရာမ စသည္႔ယဥ္ေက်းမႈထန္းကားသည္႔ းႏိင

ု င
္ ၾံ ကီးမ်ားတင္ ကေလးငယ္မ်ားကို
အမ်ားနွင႔္ ေျပျပစ္စာဆက္ဆတ
ံ တ္ရန္ ၊တိိုင္းျပည္တာ၀န္မ်ားကို ထမ္းေဆာင္လစ
ို ိတ္ ရွိရန္းႏွင္႔ ကိယ
ု ္ထိ
လက္ေရာက္ ထမ္းေဆာင္တတ္ေစရန္ သင္ၾကားေပးၾကသည္။ ထိုပညာရပ္ကို Civics ဟုေခၚသည္။ Civics
ဟူေသာ စကားမွာ လက္တင္ဘာသာစကား Civitas ဟူေသာစကားမွ ဆင္းသက္လာသည္ Civitas ဟူသည္
ျမိ ႕းႏုိင္ငံဟအ
ု ဓိပၸါယ္၍ Civic ဟုေသာစကားမွာ းႏိုင္ငသ
ံ ားဟုဆိုလသ
ို ည္။ ထိုစကားးႏွစ္ရပ္ကို ေပါင္းစပ္ကာ
Civics ဟုျဖစ္ေပၚလာျပီး “းႏိုင္ငသ
ံ ားတစ္ေယာက္အျဖစ္ ခံယူခင္႔ရရွိေအာင္ ေလ႔လာ သင္ၾကားေပးေသာ
ပညာရပ္” ဟုမတ
ွ ယ
္ ူးႏိုင္သည္။

ထိ႔အ
ု တူ လန္ခ႔ေ
ြဲ သာ းႏွစ္ေပါင္းနွစ္ေထာင္႕ငါးရာေက်ာ္ခန္႔က အာရွတက
ို ္ အိးႏၵိယတင္ ပညာရွိသခ
ု မိနတ
္ ႔သ
ို ည္
ၾကီးပားခ်မ္းသာေရး၊ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရးတိ႔းႏ
ု ွင္႔ စပ္လွ်င္း၍ က်င္႔အပ္ ေဆာင္အပ္ ေရွာင္အပ္ေသာ
 ေကာင္းျမတ္သူ

အဆံုးအမတိ႔က
ု ို မွတတ
္ မ္းတင္ခ႔ၾြဲ ကသည္(ဥပမာ-မဟာဘာရတၱ၊ စာနက်)။ ၄င္းတိ႔က
ု ို နီတိက်မ္းမ်ား ဟုေခၚ
သည္။ ျမန္မာ႔စာေပသမိုငး္ ထြဲရွိ စတုရဂၤဗလ၊ ရွင္မဟာသီလ၀ံသ တိ႔ေ
ု ရးသားခြဲ႔သည္႔ ေလာကနီတိ မဟာရဟ
နီတိ စသည္တ႔သ
ို ည္လည္း အိးႏၵိယမွ နီတက
ိ ်မ္းၾကီးမ်ားမွ ဆင္းသက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုက်မ္းမ်ားအတိုင္း
က်င္႔ၾကံပါက တစ္ဦးးႏွင္႔တစ္ဦး ေျပျပစ္စာဆက္ဆံးႏိုင္၍ လူေကာင္းသူေကာင္းမ်ား (၀ါ) ျပည္သူျပည္သား
ေကာင္းမ်ား ျဖစ္းႏိုင္ၾကသည္။ ၄င္းတိ႔မ
ု ွာ ျပည္သူျပည္သားမွနသ
္ မွ် ေလ႔လာသင္ၾကားအပ္ေသာ ျပည္သ႔န
ူ ီတိ
မ်ားျဖစ္သည္။

ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔ Civics းႏွင္႔ ျပည္သ႔န
ူ ီတိ ဟူေသာစကားးႏွစ္ရပ္သည္ လန္စာနီးစပ္ ထပ္တက
ူ ်သည္ဟု မွတ္ယူးႏိုင္
ေပသည္။

-အဘိဓါန္အဓိပၸါယ္

နီတ-ိ လမ္းညႊန္ျခင္း၊ လမ္းညႊန္ခ်က္၊ လမ္းညႊန္ဆုးံ မေသာစကား။

နီတက
ိ ်မ္း- လူတ႔က
ို ်င္႔ဖယ္က်င္႔ရာတိ႔က
ု ို ညႊန္းဆိုျပသေသာ က်မ္း။

Civics- A school subject dealing with the rights and duties of citizens and the way government
works.

အေျခခံသေဘာ

ေက်ာင္းသင္ဘာသာရပ္မ်ားတင္ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရးးႏွင႔ပ
္ တ္သက္ေသာ ပညာရပ္မ်ားမွာ ၁။ ပထ၀ီ ၂။
သမိုင္း းႏွင႔္ ၃။ ျပည္သ႔န
ူ ီတတ
ိ ႔ျို ဖစ္သည္။ ၄င္းတိ႔အ
ု ားလံုးသည္ လူတ႔၏
ို စည္းရံုးေနထိင
ု ္မႈ အသက္ေမးမႈ
ထန္္းကားတိ႔တ
ု က္မႈးႏွင္႔ ယဥ္ေက်းမႈတ႔က
ို ို တစ္မ်ိ းတစ္ဘာသာစီေဖာ္ျပၾကသည္။ ပထ၀ီသည္ ၄င္းတိ႔က
ု ို ေနရာ
ေဒသအားျဖင္႔ ေဖာ္ျပျပီး သမိုင္းသည္ အခ်ိနက
္ ာလအားျဖင္႔ေဖာ္ျပသည္။ သိုေသာ္ ၄င္းတိ႔းႏ
ု ွစ္ခလ
ု ုးံ သည္ လူတ႔ို
၏ ေနထိုင္ခ႔မ
ြဲ ႈ ထန္းကားခြဲ႔မႈတ႔ို ျပ မူခ႔မ
ြဲ ႈတ႔က
ို သ
ို ာ ေဖာ္ျပၾကျပီး မည္သ႔ို ေနထိုငသ
္ င္႔သည္ ဆက္ဆံ သင္႔သည္
ျပ မူသင္႔သည္ကို သင္ၾကားေသာဘာသာရပ္သည္ ျပည္သ႔န
ူ ီတိျဖစ္သည္။
 ေကာင္းျမတ္သူ

ျပည္သ႔န
ူ ီတိ၏ သေဘာတရားကို အရိုးရွငး္ ဆံုးေဖာ္ျပပါက “ျပည္သ႔တ
ူ ာ၀န္သမ
ိ ”ႈ ပင္ျဖစ္သည္။ ျပည္သ႔ူ
တာ၀န္သိမဟ
ႈ သ
ူ ည္မွာလူတင
ို ္းသည္ မိမိကယ
ို တ
္ ိင
ု ္ပါ၀င္လ်က္ရွိေသာ အသင္းအဖ႔ြဲ အစုအေ၀း အက်ိ းငွာ မိမိ
ကိယ
ု ္တိုငလ
္ ုပေ
္ ဆာင္ရမည္႔ တာ၀န္၀တၱရားမ်ားကို သိနားလည္ျပီး ကိုယတ
္ ိုငလ
္ ုပ္ေဆာင္မႈကို ဆိုလသ
ို ည္။

လူသည္ တစ္ဥးီ တစ္ေယာက္တည္း ရပ္တည္လ႔မ

ို ရသျဖင္႔ အမ်ားးႏွင႔အ
္ တူရပ္တည္ရာတင္ အမ်ားအက်ိ း
အတက္ မိမဆ
ိ းႏၵတို႕ကိုခ်ိ းးႏွိမ္ရျခင္း အမ်ားသေဘာတူစည္းမ်ဥ္း ဥပေဒမ်ားကို လိက
ု ္နာရျခင္းမ်ား မလမ
ြဲ ေသ
ေဆာင္ရက္ရေပသည္။ သိ႔ေ
ု သာ္ ထိသ
ု ႔ေ
ို ဆာင္ရက္ရရာတင္ မိမိဘက္ကခ်ည္း အျမြဲေဆာင္ရက္ ေပးေနရသည္
ဟု မျမင္သင္႔ေပ။ အမ်ားေကာင္းက်ိ းဟုဆိုရာတင္ ထိုအမ်ားထြဲတင္ မိမိကိုယတ
္ ိုငလ
္ ည္း ပါ၀င္သည္ကို
နားလည္ရေပမည္။ ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔ အမ်ားေကာင္းက်ိ းသည္ မိမိေကာင္းက်ိ းျဖစ္ေၾကာင္း သိနားလည္ရေပမည္။

ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔ ျပည္သ႔န
ူ ီတသ
ိ ည္ လူတင
ို ္းအေနျဖင္႔ မိမတ
ိ ႔ပ
ို ါ၀င္ပတ္သက္ေနရသည္႔အဖ႔အ
ြဲ စည္း(မိသားစုမွစ၍
ရက္ကက္၊ ျမိ ႕ရာ၊ တိုင္း းႏုင
ိ င
္ ၊ံ ေျမကမၻာ စသည္ျဖင္႔) တို႔းႏွင္႔ သက္ဆ္င
ို ္ေသာ တာ၀န္၀တၱရားတိ႔က
ု ို
လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္အေနျဖင္႔မည္သ႔ထ
ို မ္းေဆာင္ရမည္ မည္သ႔ို လိုကန
္ ာရမည္တ႔က
ို ို ေလ႔လာသင္ၾကား
ရသည္မွာ ျပည္သ႔န
ူ ီတိျဖစ္သည္။

ျပည္သ႔န
ူ ီတတ
ိ င္အေျခခံသေဘာ သံုးရပ္ရသ
ွိ ည္။

ျပည္သ႔န
ူ ီတသ
ိ ည္-

၁။ ျပည္သူျပည္သားတိ႔၏
ု အခင္႔အေရးးႏွင႔္ တာ၀န္၀တၱရားမ်ားအျပင္ လူတစ္ဥးီ တစ္ေယာက္းႏွင္႔ အသင္းအဖ႔ြဲ
မည္သ႔ဆ
ို က္ဆပ
ံ ုက
ံ ို ေလ႔လာရေသာပညာျဖစ္သည္။

၂။ျပည္သူျပည္သားတစ္ဥးီ အေနျဖင္႔ မိမိပါရွေ

ိ နရေသာ အစည္းအရံုးမ်ား(ေဒသးႏၱရအဖ႔၊ြဲ းႏိင
ု င
္ ေ
ံ တာ္) တိ႔၏
ု
အေၾကာင္းကို ေလ႔လာရေသာပညာျဖစ္သည္။

၃။ မိမိတ႔န
ို ုိင္ငံးႏွင္႔ကမၻာတိ႔က
ု ို ဆက္သယ္လ်က္ရေ
ွိ သာ အသင္းအဖ႔မ
ြဲ ်ား အေၾကာင္းကို ေလ႔လာရေသာ ပညာ
ျဖစ္သည္။

Civics ဟုေခၚေသာ ျပည္သ႔န

ူ ီတိသည္ Sociology ေခၚ မိတၱေဗဒပညာရပ္မွ ခြဲထတ
ု ္ေသာေသာ ပညာရပ္
ျဖစ္သည္။ Sociology သည္ လူ႔သမိင
ု ္းတစ္ေလ်ာက္လုးံ ၏တိုးတက္ထန္္းကားလာပံုတ႔က
ို ို ျပဆိေ
ု သာ ပညာ
ျဖစ္သည္။ Sociology သည္ အလန္က်ယ္ျပန္႔၍ Civics သည္ ထိ႔ထ
ု က္က်ဥ္းေျမာင္းသည္။ ၄င္းမွာ လူတ႔၏
ို ျပ မူ
ေဆာင္ရက္ပုက
ံ ို ျပည္သူျပည္သားအေနျဖင္႔ ၾကည္႔ရႈေလ႔လာျခင္းျဖစ္သည္။

ျပည္သ႔န
ူ ီတသ
ိ ည္ လူတစ္ဦးအေနျဖင္႔ ၄င္းပါရွိေနေသာ လူမအ
ႈ စည္းအရံုးးႏွင္႔ ရင္ဆိင
ု ္ရေသာပညာရပ္မ်ားကို
ေဖာ္ထတ
ု ္ျပဆိုရေသာ ပညာလည္းျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင္႔ ၄င္းသည္ အျခားေသာပညာရပ္မ်ား နယ္ပယ္မ်ားးႏွင္႔
မ်ားစာထိစပ္ ဆက္သယ္ေနေလသည္။ ျပည္သ႔န
ူ ီတသ
ိ ည္ းႏိင
ု င
္ ေ
ံ ရး စီးပားေရး ဘာသာေရး လူမႈေရး စသည္႔
 ေကာင္းျမတ္သူ

နယ္ပယ္မ်ား ၊ပထ၀ီ သမိုင္း ေဘာဂေဗဒ စသည္႔ပညာရပ္မ်ား စသည္တ႔းႏ

ို ွင႔္ အလန္နီးစပ္စာ ဆက္သယ္ေန
ေလသည္။

ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔ ျပည္သ႔န
ူ ီတိ၏အေရးၾကီးပံုမွာ လန္စာထင္ရွားေလသည္။ ျပည္သျူ ပည္သားတိ႔၏
ု ျပည္သ႔န
ူ တ
ီ ိ ေရခ်ိန္
သည္ ဒီမက
ို ေရစီေဖာ္ေဆာင္တည္ေဆာက္ေရးတင္ အဓိကက်ေသာေနရာမွ ပါ၀င္ေနေလသည္။ ျပည္သူ
ျပည္သားမ်ားသည္ စံနစ္တက်ေလ႔က်င္႔ထားသူမ်ားျဖစ္၍ ဥာဏ္ပညာအေျမာ္အျမင္းႏွင္႔ျပည္႔စံုျပီး ျပည္သ႔တ
ူ ာ၀န္
သိမတ
ႈ င္ ထိပ္တန္းသိ႔ေ
ု ရာက္ေနပါက ဒီမိုကေရစီသေဘာတရား၏ အေကာင္းဆံုးေသာ အက်ိ းအာနိသင္ကို
အမ်ားဆံုးခံစားရမည္ပင္ျဖစ္သည္။

နိင
ု င
္ သ
ံ ားးႏွင႔္ သူ၏အရည္အခ်င္း

-းႏိုငင
္ သ
ံ ား

Civics ကို “းႏိုငင

္ သ
ံ ားတစ္ေယာက္အျဖစ္ ခံယခ
ူ င္႔ရရွေ
ိ အာင္ ေလ႔လာသင္ၾကားေပးေသာပညာရပ္” ဟု
အဓိပၸါယ္ဖင္႔ဆိုျပီးသည္႔ေနာက္ းႏိင
ု င
္ သ
ံ ား ဟူေသာစကားမွာလန္စာအေရးၾကီးလာေလသည္။ အရစၥတတ
ို ယ္ က
းႏုင
ိ င
္ သ
ံ ားဆိသ
ု ည္မာွ “းႏိုငင
္ ေ
ံ တာ္၏တာ၀န္ကို ေ၀ပံုက်ထမ္းေဆာင္၍ ၀တၱရားအလိက
ု ္ ခံစားထိက
ု ေ
္ သာ အခင္႔
အေရးတိ႕ု ကို ခံစားပိင
ု ခ
္ င္႔ရသ
ွိ ”ူ ဟုဆသ
ို ည္။ ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔းႏုိင္ငံသားဟူသည္ းႏိုင္ငံေတာ္၏တာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္
ရမည္႔တာ၀န္၊ းႏိုင္ငံေတာ္ကေပးစမ္းးႏုိင္ေသာ အခင္႔အေရးဟူသမွ်ကိုခံစားရမည္႔တာ၀န္ရွိသဟ
ူ ုမတ
ွ ယ
္ ူရမည္။

-းႏုိငင
္ သ
ံ ားအရည္အခ်င္း

းႏုင
ိ င
္ တ
ံ င
ုိ း္ တင္ းႏုိင္ငံသားအျဖစ္ ခံယူခင္႔ရရွသ
ိ ူ မ်ားစာရွိေပလိမ႔မ
္ ည္။ သုိ႔ေသာ္ အားလံုးးႏိုင္ငံသားျဖစ္ထက
ို ္ေသာ
ဂုဏ္အဂၤါ အရည္အခ်င္းမ်ား ရွိၾကပါသေလာဟု ေစာေၾကာသင္႔ေပသည္။ ထိသ
ု ႔စ
ို ီစစ္ေသာ္ အေရအတက္
ယုတ္ေလ်ာ႔သားမည္မာွ ယံုမွားဖယ္မရွိေခ်။ းႏိင
ု င
္ တ
ံ စ္ခ၏
ု တိုးတက္ျခင္း ယဥ္ေက်းျခင္းအဆင္႔အတန္းမွာ
အရည္အခ်င္းးႏွင္႔ျပည္႔စံုေသာ းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားအေရအတက္ အနည္းအမ်ားအေပၚတင္မူတည္သည္။ ထို႔ေၾကာင္႔
က်းႏ္ုပ္တ႔၏
ို ေနာက္ဆုးံ ရည္မန
ွ ္းခ်က္မွာ းႏိုင္ငသ
ံ ားတိုင္းသည္ းႏိုင္ငံသားအရည္အခ်င္းးႏွင္႔ ျပည္႔စံုေရးပင္ျဖစ္သည္။

းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားတိင
ု း္ ရွသ
ိ င္ေ
႔ သာ ဂုဏ္အဂၤါအရည္အခ်င္းမ်ားသည္ လန္စာမ်ားျပားေလသည္။ အေသးအဖြဲမက်န္
ျပည္႔စုေ
ံ အာင္ေဖာ္ျပပါက ကုန္ဆုးံ းႏိုင္မည္မဟုတ္ေပ။ ထုိ႔ေၾကာင္႔ အဓိကအခ်က္မ်ားသာေဖာ္ျပပါမည္။
 ေကာင္းျမတ္သူ

းႏိုငင
္ သ
ံ ားတိင
ု း္ ရွအ
ိ ပ္ရမည္ျဖစ္ေသာ းႏိုငင
္ သ
ံ ားအရည္အခ်င္းမ်ားမ်ာ-

-အသိဥာဏ္ပညာ

းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားတိင
ု း္ ျပည္စ
႔ ရ
ုံ မည႔္ အဂၤါမွာ အသိဥာဏ္ပင္ျဖစ္သည္။ းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားတိင
ု း္ အသိဥာဏ္ပညားႏွင္႔ျပည္႔စုမ
ံ ွသာ
းႏိင
ု င
္ ေ
ံ တာ္၏အက်ိ းကို ေနရာက်စာ ထမ္းေဆာင္းႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္သည္ လူအမ်ားစု၏သေဘာ
ကိုေဆာင္သည္႔ စနစ္ျဖစ္ရာ လူအမ်ားစု(လူထ)ု သည္ အသိဥာဏ္ပညာရွေ
ိ နဖိ႔လ
ု ိုသည္။ အသိဥာဏ္မရွိေသာ
လူထုသည္ အေကာင္းအဆိးု အက်ိ းအျပစ္တိ႔က
ု ို မွနက
္ န္စာ မသံုးသပ္းႏိုင္ျခင္း၊ အေၾကာက္တရားလႊမ္းမိးု ျခင္း၊
သူမ်ားေျပာသည္ကို အယံုလယ္ျခင္းမ်ားျဖစ္တတ္ေလသည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ ဒီမက
ို ေရစီစနစ္တင္ လူထု၏အသိ
ဥာဏ္ေရခ်ိနသ
္ ည္ လန္စာအေရးၾကီးေပသည္။ းႏိုင္ငံ၏ေကာင္းက်ိ းဆိုးက်ိ းမွာ လူထု၏အသိဥာဏ္းႏွင္႔ တိုက္
ရိုကအ
္ ခ်ိ းက်ေနေလသည္။

-မိမက
ိ ယ
ို က
္ ေ
ို စာင္႔ထန
ိ း္ းႏိုငျ္ ခင္း

းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားတိသ
႔ု ည္ မိမိတ႔၏
ို ကိုယ္းႏႈတ္းႏွလုးံ သံုးပါးလုုးံ ကို းႏိုင္ငံၾကီးသားဂုဏ္သက
ိ ၡားႏွင္႔အညီ ေစာင္႔ထိနး္ ရေပ
မည္။ ယဥ္ေက်းသိမ္ေမ႔ျခင္း၊ စိတသ
္ ေဘာထားၾကီးျခင္း၊ စည္းကမ္းလိုကန
္ ာျခင္း၊ ရိုေသက်ိ းးႏံျခင္း စသည္႔
းႏိုငင
္ ၾံ ကီးသားဂုဏအ
္ ဂၤါတိ႔းႏ
ု ွင္႔ ျပည္႔စံုေအာင္လည္း က်င္႔ၾကံရေပမည္။ “ငါ႔ေလွ ငါထိုး ပြဲခူးေရာက္ေရာက္”
ဟူေသာစိတ္ျဖင္႔ မိမိထင္ရာစိုင္း လုပက
္ ိုင္ေျပာဆိုမည္ဆက
ို မသင္႔ေလ်ာ္ေခ်။ ထို႔ေၾကာင္႔ းႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္
မိမိတ႔၏
ို ေန႔စဥ္ေျပာဆိလ
ု ုပက
္ ိုငသ
္ မွ်တိ႔တ
ု င္ းႏိင
ု င
္ ၾံ ကီးသားပီသစာ ျပ မူေစာင္႔ထိန္းျခင္းသည္လည္း းႏိင
ု င
္ သ
ံ ား
အရည္အခ်င္းတစ္ရပ္ပင္ျဖစ္သည္။

-စည္းကမ္းလိက
ု န
္ ာျခင္း

အမ်ားးႏွင္႔အတူေနရသမွ် အမ်ားးႏွင္႔သက္ဆိင
ု ္ေသာ စည္းကမ္းးႏွင္႔ မကင္းရစျမြဲျဖစ္သည္။ ထိ္ု႔ေၾကာင္႔ းႏိင
ု င
္ ံ
တစ္းႏိုင္ငံ၏ းႏိုင္ငသ
ံ ားတစ္ေယာက္ျဖစ္ေနသမွ်လည္း းႏိင
ု င
္ စ
ံ ည္းကမ္းးႏွငမ
႔္ ကင္းးႏုိင္ေခ်။ စည္းကမ္းဥပေဒမ်ား
သည္ အမ်ားအတက္၊ အမ်ားအက်ိ းငွာ ျပဌာန္းထုတ္ျပန္ထားျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုတင္ ၄င္း “အမ်ား”ထြဲတင္ မိမိ
ကိယ
ု တ
္ ိ္င
ု ပ
္ ါ၀င္ေနသည္ကို အျမြဲသတိရေနရမည္။ အမ်ားအက်ိ းသည္ မိမိအက်ိ းပင္ျဖစ္သည္။ အမ်ားအတက္
စည္းကမ္းသည္ မိမိအတက္စည္းကမ္းပင္ျဖစ္သည္။ လမ္းေပၚတင္ အမိက
ႈ ္မ်ားမရွငး္ သည္ကို စည္ပင္သာယာ
ခ်ည္း အျပစ္တင္၍မျပီး။ မိမိတ႔တ
ို စ္ဥးီ ခ်င္းစီမွ အမိႈက္မပစ္ခ႔လ
ြဲ ွ်င္ ထိိုအမိႈကမ
္ ်ားရွိေနမည္ပင္မဟုတ္ေပ။
ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔ “Do not ask what your country can do for you. Ask what you can do for your country.”
 ေကာင္းျမတ္သူ

ဆိုေသာစကားအတိုင္း မိမတ
ိ ႔တ
ို ိုင္းျပည္အတက္ မိမိတ႔ဘ
ို ာလုပ္ေပးရမည္ကိုသာ ဦးစာစဥ္းစားရမည္ျဖစ္သည္။
စည္းကမ္းလိုကန
္ ာျခင္းသည္လည္း းႏိင
ု င
္ ၾံ ကီးသားဂုဏအ
္ ဂၤါတစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ စည္းကမ္းလိက
ု ္နာသည္႔ တိုင္းသူ
ျပည္သားမ်ားျဖစ္ပါမွ အက်င္႔ပ်က္မမ
ႈ ်ားပေပ်ာက္မည္။ းႏိုင္ငံေတာ္စည္ပင္၀ေျပာမည္။ းႏိင
ု င
္ လ
ံ ်ွ င္ျမန္စာ
တိုးတက္မည္။

-အညီအညတ္ပးူ ေပါင္းလုပေ
္ ဆာင္ျခင္း

ဤအခ်က္သည္လည္း လန္စာအေရးၾကီးေသာ ရွိအပ္သည္႔အရည္အခ်င္းတစ္ရပ္ပင္ျဖစ္သည္။ းႏိုင္ငံတစ္းႏိုင္ငံ

သားတည္းခ်င္း အမ်ိ းမ်ိ းအေထေထ စိတ္၀မ္းကျြဲ ပားေနပါက တိုင္းျပည္မည္သိ႔မ
ု ွ ေရွ႕ေရာက္းႏိုင္မည္မဟုတ္
သည္႔အျပင္ ေနာက္သ႔သ
ို ာဆုတ္သားနိုငသ
္ ည္။ းႏိင
ု င
္ အ
ံ တင္းတင္ မီွတင္းေနထိင
ု ္ၾကသူမ်ားတင္ လူမ်ိ းေပါင္းစံု
ဘာသာေပါင္းစံု ဓေေလ႔ေပါင္းစံုရွိေနရာ ၄င္းကျြဲ ပားသည္မ်ားကိုအစျြဲ ပ ၍ စိတ္၀မ္းကေ
ြဲ န၍မျဖစ္ေပ။ အားလံုး
သည္ ဤးႏိုင္ငံသားမ်ားအျဖစ္ တူညီစာရွသ
ိ ည္ဟုခယ
ံ ူျပီး းႏိုင္ငံအက်ိ းကိသ
ု ာေရွးရႈ႕၍ ပူးေပါင္းလုပေ
္ ဆာင္ရမည္။
ထိသ
ု ႔ပ
ို ူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ရာတင္လည္း အင္အားမ်ားရာက အင္အားနည္းရာကို လႊမ္းမိုးမႈမရွေ
ိ အာင္ တန္းတူ
ညီမွ်ေအာင္ ျပ မူရမည္။ သိ႔မ
ု ွသာအားလံုးေက်နပ္၍ တစ္စိတတ
္ စ္၀မ္းတည္းျဖစ္ၾကေပမည္။ သိ႔ရ
ု ာတင္ ထုိသိ႔ု
ပူးေပါင္းၾကရာတင္ အေရးၾကီးသည္မွာ တစ္ဦးးႏွင္႔တစ္ဥးီ ယံုၾကည္ျခင္းသည္ အဓိကအခရာျဖစ္သည္။ တစ္ဦးးႏွင႔္
တစ္ဦး ယံုၾကည္မႈမရွိၾကပါက အညီအညတ္ပူးေပါင္းရန္ လံုး၀မျဖစ္းႏုိင္ေခ်။ ထိသ
ု ႔တ
ို စ္ဦးနွင႔တ
္ စ္ဦး ယံုၾကည္မႈ
တည္ေဆာက္ၾကရာတင္လည္္း ရိုးသားေျဖာင္႔မတ္ရန္လိုအပ္သည္။ ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔ ဤအခ်က္ကအ
ို းႏွစ္ခ် ပ္ပါက
းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားတိ၏
႔ု အရည္အခ်င္းတင္ အညီအညတ္ပူးေပါင္းျခင္းသည္ လန္စာအေရးပါသည္။ ထိသ
ု ႔ပ
ို ူးေပါင္း
လုပ္ေဆာင္ၾကရန္ယုၾံ ကည္မသ
ႈ ည္ အဓိကျဖစ္သည္။ ယံုၾကည္မတ
ႈ ည္ေဆာက္ရာတင္ ရိုးသားေျဖာင္႔မတ္မႈရရ
ိွ န္
လုိသည္။

-းႏိုငင
္ ေ
ံ တာ္ကို ၾကည္ညိ ေလးစားျခင္း

-အမ်ားအက်ိ းအတက္ စိတေ

္ ရာကိယ
ု ပ
္ ါေဆာင္ရက္ျခင္း

-အသိဥာဏ္းႏွင႔ယ
္ ဥ
ွ ၍
္ ရိးု ေျဖာင္႔စာ မြဲဆးႏၵေပးျခင္း စသည္႔ျပည္သ႔တ
ူ ာ၀န္သိမသ
ႈ ေဘာမ်ားသည္လည္း းႏိင
ု င
္ ံ
သားအရည္အခ်င္းမ်ားပင္ျဖစ္သည္။

းႏိုငင
္ သ
ံ ား၏တာ၀န္၀တၱရားမ်ား
 ေကာင္းျမတ္သူ

လူသည္ ေပါင္းသင္းဆက္ဆေ
ံ ရးသတၱ၀ါျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပခြဲ႔ျပီးျပီျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ ေပါင္းသင္းဆက္ဆေ
ံ ရး
က်ယ္ျပန္႔လာသည္းႏွင္႔အမွ် ယဥ္ေက်းမႈ ပိုမိုတးို တက္ေသာ လူအဖ႔အ
ြဲ စည္းမ်ားျဖစ္ေပၚလာသည္။ ထိုသိ႔ု လူ႔အဖ႔ြဲ
အစည္းမ်ား ယဥ္ေက်းမႈမ်ား ထန္းကားက်ယ္ျပန္႔လာသည္နွင္႔အမွ် ေဆာင္ရက္ရမည္႔ တာ၀န္၀တၱရားမ်ားလည္း
ပိမ
ု မ
ုိ ်ားျပားလာသည္။ အိမ္ေထာင္စတ
ု စ္ခအ
ု တင္းမွ မိသားစု၀င္ျဖစ္လာလွ်င္ ထိအ
ု ိမ္ေထာင္၏ တာ၀န္၀တၱရား၊
ထိ႔အ
ု တူ မိမိလမ္း၊ ရက္ကက္၊ ျမိ ႕၊ တိုင္းျပည္ စသည္ျဖင္႔ပါ၀င္မက
ႈ ်ယ္ျပန္႔လာသည္းႏွင္႔အမွ် ရရွိသည္႔ အခင္႔
အေရးမ်ားပိုမမ
ို ်ားျပားလာသလို ေဆာင္ရက္ရမည္႔တာ၀န္၀တၱရားမ်ားလည္း ပိုမမ
ို ်ားျပားလာသည္။ ထိသ
ု ို႔
တာ၀န္၀တၱရားဟုဆရ
ို ာတင္ တာ၀န္းႏွင္႔၀တၱရားတိ႔က
ု ို ကျြဲ ပားရန္လည္းလိုအပ္သည္။ အခ်ိန္ရသ
ွိ မွ်အျမြဲတမ္း
ေဆာင္ရက္လုပက
္ ိုင္ရမည္႔သေဘာရွသ
ိ ည္မွာ ၀တၱရားျဖစ္သည္။ ရံဖန္ရခ
ံ ါမွေပၚေပါက္လာ၍ မလုပလ
္ ွ်င္မျဖစ္
ေလာက္ေအာင္အေရးၾကီးသည္႔အရာမွာတာ၀န္ျဖစ္သည္။ ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔ တာ၀န္သည္ ၀တၱရားထက္ ပိုမိုအေရးၾကီး
ေၾကာင္းနားလည္ထားရမည္။ ၀တၱရားပ်က္ကက္ေသာ လူတစ္ေယာက္အဖုိ႔ ၄င္းးႏွင္႔အတူ အနည္းငယ္မွ်ေသာ
သူတ႔သ
ို ာလွ်င္ နစ္နာ၍ တာ၀န္ပ်က္ကက္ခ႔လ
ြဲ ွ်င္ တစ္မ်ိ းသားလံုးနွင႔္ တစ္းႏိုင္ငံလုးံ ပါနစ္နာပ်က္စီးတတ္၏။

းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားတိ၏
႔ု တာ၀န္၀တၱရားမ်ားမွ အေရးၾကီးဆံုးမ်ားကို ေကာက္းႏႈတ္ေဖာ္ျပပါက-

၁။ းႏိုငင
္ ေ
ံ တာ္ဥပေဒမ်ားကို ရိေ
ု သေလးစားလိက
ု န
္ ာျခင္း

ဒီမိုကေရစီးႏိုင္ငံေကာင္းတစ္ခု အမွန္တစ္ကယ္အလိုရွိပါက းႏိုင္ငသ

ံ ားတိ႔၏
ု အၾကီးဆံုးတာ၀န္မွာ းႏိုင္ငံေတာ္၏
ဥပေဒမ်ားကို ေလးစားလိက
ု န
္ ာေဆာင္ရက္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီ အစစ္အမွနးႏ
္ ိုင္ငံတစ္းႏိုင္ငံတင္ ဥပေဒ
ဆိသ
ု ည္မွာ းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားမ်ားေရးေကာက္တင္ေျမွာက္ထားသည္႔ ကိုယ္စားလွယမ
္ ်ားပါေသာ ဥပေဒျပ လႊတ္ေတာ္
က ျပ လုပသ
္ ည္ျဖစ္သည္။ ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔ ဥပေဒျပ လႊတ္ေတာ္ကိုယစ
္ ားလွယမ
္ ်ား ရရွိလာေသာအာဏာသည္
းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားထုထမ
ံ ဆ
ွ င္းသက္လာသည္။ ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔မိမိတ႔ေ
ို စခုိင္း၍ျပ လုပ္ရေသာ ဥပေဒမ်ားကို မိမိတ႔လ
ို က
ို ္နာ
ရမည္ျဖစ္သည္။ အထက္အခန္းတင္ေဖာ္ျပခြဲ႔သည္႔အတိုငး္ ဥပေဒဆိသ
ု ည္မွာလည္း အမ်ားေကာင္းက်ိ းအတက္
ပင္ျဖစ္သည္။ အမ်ားထြဲတင္မိမလ
ိ ည္းပါ၀င္သျဖင္႔ မိမိေကာင္းက်ိ းလည္းျဖစ္သည္။ မိမးႏ
ိ င
ုိ င
္ ၏
ံ ဥပေဒကို
မိမိမလိက
ု ္နာလွ်င္ မည္သူမေ
ွ လးစားလိုကန
္ ာေတာ႔မည္မဟုတ္ေပ။ းႏိုင္ငတ
ံ စ္နိုင္ငတ
ံ င္ ဥပေဒကို မလိက
ု ္နာမႈ
အက်င္႔ပ်က္မႈမ်ားမ်ားျပားေနပါက အကပ္မရွိေသာေတာင္းကြဲ႔သ႔ို ပ်က္စးီ လယ္မည္။

းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားတိသ
႔ု ည္ ဥပေဒကို ေလးစားလိုကန
္ ာရန္တာ၀န္ရွိသကြဲ႔သို႔ ဥပေဒတစ္ရပ္ရပ္သည္ လိုကန
္ ာက်င္႔သုးံ ရန္
မေလ်ာ္ကန္သည္ျဖစ္လ်ွ င္လည္း ထိုဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္ သိ႔မ
ု ဟုတ္ ဖ်က္သိမ္းရန္ လႊတ္ေတာ္အတင္းတင္
 ေကာင္းျမတ္သူ

ျဖစ္ေစ အျပင္တင္ျဖစ္ေစ ပင္႔ပင္႔လင္းလင္း ေ၀ဖန္ေျပာဆိုးႏိုင္ေသာ အခင္႔အေရးရွသ

ိ ည္။ ထိုသ႔ေ
ို ၀ဖန္ေျပာဆို
ရာတင္ လက္ရုးံ အားကိးု မျပ ပြဲ သို႔တည္းမဟုတ္ စိတ္ေနာက္ကိုယ္ပါမျပ ပြဲ ထိန္းသိမ္းစာျပ မူရမည္ျဖစ္သည္။

းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားတိင
ု း္ သည္ တရားဥပေဒကို ေလးစားလိုကန
္ ာရမည္႔တာ၀န္ရသ
ွိ ည္။ မတရားဥပေဒကို ျပင္ဆင္/
ပယ္ဖ်က္ရန္ ေတာင္းဆိုးႏိုင္ခင္႔ရွိသည္။ ထို႔အျပင္ ဥပေဒကို မိမိတစ္ေယာက္တည္းလိက
ု ္နာရံုမွ်မက အမ်ားကပါ
လိက
ု ္နာရန္လည္း စည္းရံုးရမည္႔တာ၀န္ရွိသည္။

၂။ းႏိုငင
္ ေ
ံ တာ္၏ အခန္မ်ားကိထ
ု မ္းေဆာင္ျခင္း

လူထုဆးႏၵျဖင္႔ေရးေကာက္တင္ေျမွာက္ထားေသာ အစိုးရတိ႔မ
ု ွာ းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားတိ၏
႔ု အက်ိ းငွာေဆာင္ရက္ရမည္႔
လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားစာရွေ
ိ ပသည္။ ထိလ
ု ုပ္ငန္းမ်ားေဆာင္ရက္ရန္ တင္က်ယ္ရန္ ေအာင္ျမင္ရန္အတက္
ဘ႑ာေငလိအ
ု ပ္သည္။ ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔ အစိုးရတင္ းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားမ်ားထံမွ အခန္ေတာ္မ်ား ေကာက္ခံရန္တာ၀န္ရလ
ွိ ာ
သလို းႏုင
ိ င
္ သ
ံ ားမ်ားကလည္း အခန္ေဆာင္ရန္တာ၀န္ရွိလာသည္။ ထိုတာ၀န္မေက်ပန္ခ႕ြဲ ေသာ္ းႏိင
ု င
္ ေ
ံ တာ္
ဘ႑ေငမလံုေလာက္ျဖစ္လာမည္။ ထိုသိ႔ျု ဖစ္ပါက ျပည္သူအမ်ားးႏွင႔သ
္ က္ဆိုင္ေသာ လုပ္ငန္းမ်ားကို ရပ္ဆိုင္း
ထားရမည္။ ထိလ
ု ုပ္ငန္းမ်ားတင္ လန္စာအေရးၾကီးေသာ အမ်ိ းသားလုပ္ငန္းမ်ားလည္း ပါ၀င္လမ
ိ ႔မ
္ ည္။
ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔ းႏိုင္ငံသားမ်ားသာ ထိခက
ို လ
္ ိမ႔မ
္ ည္။

းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားတိင
ု း္ သည္ းႏိင
ု င
္ ေ
ံ တာ္ကအ
ုိ ခန္ေပးေဆာင္ရန္ တာ၀န္ရသ
ွိ ကြဲ႔သ႔ို မိမိတ႔ေ
ို ပးေဆာင္ရမည္႔ အခန္အခ
သည္ သင္႔ေလ်ာ္မႈ တရားမွ်တမႈရမ
ွိ ရွိ ေ၀ဖန္ေျပာဆိုခင္႔၊ မိမတ
ိ ိ႔၏
ု အခန္ဘ႑မ်ားကို းႏိင
ု င
္ အ
ံ စိးု ရမွ မည္သုိ႔
ခြဲျခမ္းသံုးစသ
ြဲ ည္ကသ
ို ိပိုင္ခင္႔၊ းႏိင
ု င
္ ေ
ံ တာ္အခန္မ်ားးႏွင႔္ လစာေပးထားရေသာ းႏိုင္ငေ
ံ တာ္အုပ္ခ် ပ္ေရးအဖ႔မ
ြဲ ်ား
အား ျခစားမႈမ်ားမရွိေစရန္ စစ္ေဆးေမးျမန္းခင္႔မ်ားလည္းရွိေပသည္။ အကယ္၍ အခန္မ်ားသည္ တရားမွ်တမႈ
မရွျိ ခင္း၊ းႏိင
ု င
္ ေ
ံ တာ္ဘ႑ာျဖင္႔ေဆာင္ရက္ေသာ လုပ္ငန္းမ်ားတင္ ေငသံုးစမ
ြဲ ႈပင္႔လင္းျမင္သာမႈမရွိျခင္း စသည္႔
မတရားေသာ မရိုးသားေသာကိစၥမ်ားရွလ
ိ ွ်င္လည္း ပင္႔လင္းစာေ၀ဖန္းႏိုင္ခင္႔ ရွိေပသည္။

၃။ မြဲဆးႏၵေပးျခင္း

ဒီမိုကေရစီစစ္မန
ွ ္ေသားႏိုင္ငံအဖိ႔င
ု ွာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား တိုင္းးႏွင္႔ျပည္နယ္ကိုယ္စားလွယမ
္ ်ား၊ ျမိ ႕
နယ္အုပ္ခ် ပ္ေရးမ်ားတင္ မွန္ကန္ေသာ ကိုယ္စားလွယ္ အုပ္ခ် ပ္ေရးအဖ႔မ
ြဲ ်ား တင္ေျမွာက္းႏိုင္ရန္ းႏိင
ု င
္ သ
ံ ား
 ေကာင္းျမတ္သူ

တစ္ဦးျခင္းစီ၏ ဆးႏၵးႏွင္႔ အသိဥာဏ္ယွဥ္ေသာ ဆးႏၵမြဲသည္ လန္စာအေရးၾကီးသည္။ အေရးခံကယ

ို ္စားလွယ္မ်ား
တင္လည္း မိမိတ႔က
ို ယ
ို ္စားျပ ရာပါတီအသီးသီးရွိၾကရာ ၄င္္းတိ႔က
ု ယ
ို ္စားျပ ရာပါတီ၏ ၀ါဒ လုပ္ငန္းစဥ္ အတိတ္
သမိင
ု း္ လက္ရလ
ွိ ုပ္ေဆာင္မႈမ်ားကိဆ
ု င္ျခင္၍ းႏိင
ု င
္ အ
ံ တက္ မိမိေကာင္းမည္သင္႔ေတာ္မည္ထင္ေသာ
ၾကိ က္သည္႔ကိုယ္စားလွယက
္ ိုမြဲေပးပိုင္ခင္႔ရွိသည္။ အခ်ိ ႕ကိုယစ
္ ားလွယ္မ်ားမွာ ပါတီ၀င္မဟုတ္ၾကပြဲ တသီး
ပုဂၢလမ်ားျဖစ္သည္။ မည္သ႔ပ
ို င္ျဖစ္ေစ အရယ္ေရာက္ျပီးေသာ းႏိုင္ငသ
ံ ားတိုင္းသည္ မိမိတ႔းႏ
ို ိုင္ငံ အနာဂါတ္
အတက္ ဓမၼဓိဌာန္က်က်ဆင္ျခင္၍ ရိုးေျဖာင္႔စာမြဲေပးရမည္႔တာ၀န္ရွိေပသည္။ ထိ႔အ
ု ျပင္ မိမိတ႔၏
ို ကိယ
ု ္ပိုင္
ဆးႏၵမြဲကို ေငေၾကးျဖင္႔ေရာင္းစားျခင္း၊ အဂတိလိုက္စား၍မြဲေပးျခင္း၊ လာဘ္လာဘတစ္ခုခုေၾကာင္႔မြဲေပးျခင္း
မ်ားသည္ ျပည္သ႔တ
ူ ာ၀န္ပ်က္ကက္ရာျဖစ္သျဖင္႔ လန္စာရွွက္ဖယ္ျဖစ္သည္။ မြဲဆးႏၵသည္ ဒီမိုကေရစီ၏အသက္
ျဖစ္သည္။ ၄င္းတိ႔က
ု ိုေကာင္းမန္စာအသံုးမခ်ခြဲ႔လွ်င္ သိ႔မ
ု ဟုတ္ လမ
ြဲ ွားစာအသံုးခ်လွ်င္ မေကာင္းမန္ေသာအစိုးရ
လမ
ြဲ ွားေသာအစိးု ရကိသ
ု ာ ရရွေ
ိ ပမည္။ ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔တိုင္းျပည္တစ္ျပည္၏ ဆုတ္ယတ
ု ္မႈ တိးု တက္မသ
ႈ ည္ ျပည္သူ
လူထု၏ မြဲဆးႏၵေပးျခင္းအသိဥာဏ္ေပၚတင္မူတည္ေပသည္။

ျပည္သတ
ူ ႔၏
ို မြဲဆးႏၵသည္လန္စာအရးၾကီးသည္။ ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔းႏိုင္ငံသားတိုင္း မြဲေပးရန္တာ၀န္ရွိသလို ေရးေကာက္
ပတ
ြဲ င္လည္း တရားမွ်တမႈရမ
ွိ ရွိ မြဲမ်ားေရတက္ျခင္းတင္မွန္ကန္မရ
ႈ ွိမရွိ ဒီမိုကေရစီသေဘားႏွင္႔ ဆန္႔က်င္ျခင္း
ရွမ
ိ ရွတ
ိ က
႔ုိ ုိ ေစာင္႔ၾကည္႔စစ္ေဆးရန္လည္း တာ၀န္ရေ
ွိ ပသည္။

၄။ အေျခခံပညာျပည္႔စုျံ ခင္း

အေျခခံပညာျပည္႔စံုျခင္းသည္လည္း းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားတိ၏
႔ု တာ၀န္တစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ အသိပညာနိမ႔က
္ ်ေသာ တိင
ု ္း
ျပည္တင္ ဒီမိုကေရစီသေဘာတရားမ်ားကို မေဖာ္ေဆာင္းႏိုင္ေပ။ ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔ ဒီမက
ို ေရစီးႏိုင္ငတ
ံ ိုင္းတင္
းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားတိ၏
႔ု အသိဥာဏ္ေရခ်ိနသ
္ ည္ လန္စာအေရးၾကီးသည္။ ျပည္သူမ်ားအသိပညာကင္းမြဲ႔ (သိ႔)ု နိမ႔က
္ ်
ေနပါက ဒီမက
ို ေရစီးႏိုင္ငံ၏ လကၡဏာမ်ား ေပ်ာက္ဆုးံ ေလမည္။ ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔းႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ မိမိတ႔ဘ
ို ၀
တိုးတက္ေရး မိမိတ႔ရ
ို ပ္ရာဖ႕ံ ျဖိ းေရး မ္မ
ိ းႏ
ိ င
ုိ င
္ တ
ံ းုိ တက္ေရးအတက္ ပညာအေျခခံခိင
ု မ
္ ာေအာင္ အားထုတ္ရန္
တာ၀န္ရေ
ွိ ပသည္။ ဤကိစၥတင္ အစိုးရသည္လည္း ျပည္သတ
ူ ႔၏
ို အသိပညာ ပညာေရးေရခ်ိန္ျမင္႔တက္ရန္
ေဆာင္ရက္စစ
ီ ဥ္ေပးရမည္႔တာ၀န္ရွိသည္။ ျပည္သူမ်ားကလည္း အစိုးရ၏ ပညာေရးအစီအမံမ်ားကို အၾကံေပး
ေထာက္ျပခင္႔မ်ားကိလ
ု ည္း ေကာင္းစာအသံုးခ်ရေပမည္။
 ေကာင္းျမတ္သူ

၅။ ၀န္းထမ္းအလုပမ
္ ်ား

းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားတိ၏
႔ု တာ၀န္မ်ားတင္ းႏိုင္ငံေတာ္အတက္တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ျခင္း သုိ႔မဟုတ္ ၀န္ထမ္းလုပ္ျခင္းသည္
လည္း အေရးၾကီးေသာတာ၀န္ျဖစ္သည္။ ၀န္ထမ္းလုပ္သည္ဆိုရာတင္ းႏွစ္မ်ိ းရွသ
ိ ည္။ ပထမတစ္မ်ိ းမွာ
းႏိင
ု င
္ ေ
ံ တာ္၏ ၀န္ကထ
ို မ္းရက္ျခင္းအားျဖင္႔ အသက္ေမးျခင္းျဖစ္ျပီး ဒုတယ
ိ တစ္မ်ိ းမွာ ေစတနာသက္သက္ျဖင္႔
၀င္ေရာက္အမႈထမ္းျခင္းျဖစ္သည္။ းႏိုင္ငံ၀န္ထမ္း အမႈထမ္းမ်ားသည္ ပထမတစ္မ်ိ းတင္ပါ၀င္သည္။ ထို၀န္ထမ္း
မ်ားသည္ းႏိင
ု င
္ ေ
ံ တာ္ဘ႑ာမွ လခစားရျခင္းျဖစ္ရာ းႏိင
ု င
္ ေ
ံ တာ္ဘ႑ာ၏ မူလအရင္းစစ္ျဖစ္ေသာ းႏိုင္ငံသားတိ႔၏
ု
အက်ိ းကိသ
ု ာ ေရွးရႈရေပမည္။ တနည္းအားျဖင္႔ းႏိင
ု င
္ ၀
႔ံ န္ထမ္းသည္ ျပည္သ႔၀
ူ န္ထမ္း ျပည္သ႔အ
ူ လုပ္ေက်း
မ်ားပင္ျဖစ္သည္။ ဒုတယ
ိ တစ္မ်ိ းတင္ပါ၀င္ေသာ ေစတနာ႔၀န္ထမ္းသည္ းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားတိင
ု း္ အခင္႔အခါသင္႔လွ်င္
ျပ လုပးႏ
္ ိုင္သည္။ ဥပမာ- ဥပေဒအရ အရယ္ေရာက္လွ်င္ စစ္မႈထမ္းျခင္းမ်ား၊ အျခားရပ္ရာအေရးမ်ားတင္ ဆးႏၵ
အေလ်ာက္၀င္ေရာက္လုပက
္ ိုင္ျခင္းမ်ားျဖစ္သည္။ ထိသ
ု ိ႔ု ေစတနာ႔၀န္ထမ္းျပ လုပရ
္ ာတင္လည္း းႏိုင္င႔ေ
ံ ကာင္း
က်ိ းကိသ
ု ာေရွးရႈျပီး မိမိအတက္အခင္႔အေရးလိုခ်င္္၍လုပ္ျခင္း မျဖစ္သင္႔ေပ။

အထက္ပါအခ်က္မ်ားသည္ းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားတိ၏
႔ု တာ၀န္၀တၱရားမ်ားထြဲမွ အေရးၾကီးဆံုးေသာ တာ၀န္မ်ားပင္ျဖစ္
သည္။ ထိတ
ု ာ၀န္၀တၱရားမ်ားကို ေကာင္းစာလုပေ
္ ဆာင္နိုင္ရန္ အဓိကအေရးၾကီးဆံုးသည္ းႏိုငင
္ သ
ံ ားတိင
ု း္
ဥာဏ္ပညာအေျမာ္အျမင္းႏွင႔ျ္ ပည္႔စုလ
ံ ုေ
ံ လာက္ရန္ျဖစ္ေၾကာင္း အထူးေျပာရန္လိမ
ု ည္မထင္ေပ။

းႏိုငင
္ သ
ံ ားတိ႔၏
ု အခင္႔အေရးမ်ား

းႏိင
ု င
္ တ
ံ င္းေနထိင
ု ၾ္ ကသူတင
ုိ း္ းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားအရည္အခ်င္းမ်ားးႏွင႔္ ျပည္႔စုသ
ံ င္႔ေၾကာင္း၊ းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားတစ္ေယာက္အေန
ျဖင္႔ မည္သ႔တ
ို ာ၀န္၀တၱရားမ်ားရွိေၾကာင္း ေဖာ္ျပတန္သေလာက္ ေဖာ္ျပခြဲ႔ျပီျဖစ္သည္။ ဤသိ႔တ
ု ာ၀န္ရွိသည္းႏွင္႔
အမွ် ရသင္႔ရထိက
ု ္ေသာ အခင္႔အေရးမ်ားလည္းရွသ
ိ ည္။ အခင္႔အေရးဆိသ
ု ည္မာွ တရားသျဖင္႔ရထုိက္ေသာ
အခင္႔အေရးျဖစ္၍ လူ႔အဖ႔အ
ြဲ စည္းတိးု တက္ရန္အတက္ျဖစ္သည္။ Laski ဟူေသာ ပုဂၢိ လ္ၾကီးက “အခင္႔အေရး
ဟူသည္ အခ်င္းခ်င္းေပါင္းသင္းဆက္ဆံၾကရတင္ သင္႔ေလ်ာ္ေကာင္းမန္ေစရန္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ အကယ္၍ အခင္႔
အေရးမရိွပါက မိမိအတက္ေသာ္လည္းေကာင္း အမ်ားအတက္ေသာ္လည္းေကာင္း ေကာင္းမန္ေအာင္
ေဆာင္ရက္းႏိုင္ေတာ႔မည္မဟုတ္ေၾကာင္း” ေရးသားခြဲ႔သည္။ အခင္႔အေရးးႏွင္႔တာ၀န္တ႔မ
ို ွာ တစ္ခုးႏွင္႔တစ္ခု
အျပန္အလွန္ဆက္စပ္ေနၾကသည္။ အခင္႔အေရးရလာသည္းႏွင္႔တစ္ျပိ င္နက္ တာ၀န္၀တၱရားလည္းရွိလာသည္။
 ေကာင္းျမတ္သူ

ဥပမာ- လူတစ္ဦးကရန္ျပ လာေသာ္ ခုခပ

ံ င
ုိ ခ
္ င႔ရ
္ လ
ိွ ်င္ သူတပါးအားရန္မျပ ရန္ ေစာင္႔စည္းရမည္႔တာ၀န္လည္း
ရွိလာသည္။ ထို႔အတူ တာ၀န္၀တၱရားတစ္ခုခရ
ု ွိလာသည္းႏွင္႔အမွ် ၄င္းတာ၀န္၀တၱရားအတက္ တရားေသာ
အခင္႔အေရးလည္းရွိေပသည္။ လုပ္သာလုပသ
္ ည္ လုပသ
္ ေလာက္မရမျဖစ္သင္႔ေပ။ ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔ းႏိင
ု င
္ ံသားတိ႔ု
သည္ တာ၀န္၀တၱရားမ်ားကို သိနားလည္ရန္ လိအ
ု ပ္သကြဲ႔သ႔ို အခင္႔အေရးမ်ားကို လည္းနားလည္ရန္
လိုအပ္သည္။ “းႏိုငင
္ သ
ံ ားတစ္ေယာက္မာွ အခင္႔အေရးသာသိ၍ တာ၀န္၀တၱရားကိန
ု ားမလည္လ်င္ မလိမၼာရာ
က်သည္။ ထိ႔အ
ု တူ တာ၀န္၀တၱရားသာသိျပီး အခင္႔အေရးကိန
ု ားမလည္ပါကလည္း ညံ႔ဖ်င္းရာက်ေပမည္”

းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားတိ၏
႔ု အခင္႔အေရးမ်ားမွာ မ်ားစာရွသ
ိ ျဖင္႔ ၄င္းတိ႔အ
ု ထြဲမွ အေရးၾကီးေသာအခ်ိ ႕ကို ေကာက္းႏုတ္
ေဖာ္ျပျပီး အက်ယ္မခ်ြဲ႕ပြဲ သေဘာတရားးႏွင္႔လုပ္ေဆာင္ရန္တ႔က
ို ိုသာ ေဖာ္ျပပါမည္။

ေယဘုယအားျဖင္႔ းႏိုင္ငံသားတိ႔၏
ု အခင္႔အေရးမ်ားမွာ-

- မိမက
ိ ယ
ို က
္ ို တရားဥပေဒေဘာင္အတင္းမွ ကာကယ္ခင္႔

- လတ္လပ္စာ စဥ္းစားဆင္ျခင္ခင္႔

- လတ္လပ္စာ ယံုၾကည္ခင္႔

- လတ္လပ္စာ ေျပာဆိခ
ု င္႔

- လတ္လပ္စာ ေဆးေးႏးခင္႔၊ စည္းရံုးခင္႔၊ စုေ၀းခင္႔၊ ထုတေ

္ ဖာ္ခင္႔

- က်န္းမာေရးေစာင္႔ေရွာက္မရ
ႈ ရွခ
ိ င္႔

- တရားဥပေဒးႏွင႔အ
္ ညီ လတ္လပ္စာ ကူးလူးဆက္ဆံ စီးပားျပ းႏိုငခ
္ င္႔

- းႏိုငင
္ ေ
ံ တာ္၏ သိသင္႔သထ
ိ ိက
ု ေ
္ သာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား သိရခ
ွိ င္႔

- လတ္လပ္စာ ဆးႏၵမေ
ြဲ ပးပိင
ု ခ
္ င္႔ စသည္စသည္တိ႔ျု ဖစ္သည္။

ထိသ
ု ိ႔မ
ု ်ားစာေသာ အခင္႔အေရးမ်ားရွိရာ ထိုအခင္႔အေရးမ်ားကို ရယူခံစားရာတင္ တရားလက္လတ္
မျဖစ္သင္႔ေပ။ ထို႔အျပင္ တရားဥပေဒကို လက္တလံုးျခားလုပ၍
္ ခံစားျခင္းမ်ား၊ တရားဥပေဒေဘာ္ေက်ာ္၍
အခင္႔ထူးခံျခင္း မ်ားလည္းမျဖစ္သင္႔ေပ။ ထိ႔အ
ု ျပင္ မိမိတ႔၏
ို ရရွိသင္႔ေသာ အခင္႔အေရးမ်ားးႏွင္႔ပတ္သက္၍
မ်က္စဖ
ိ င္႔နားစင္႔ကာ ေလ႔လာသင္႔ေပသည္။ ဥပမာ- ျမန္မားႏိုင္ငသ
ံ ည္ ကုလသမဂၢအဖြဲ႔၀င္းႏုိင္ငံတစ္းႏိုင္ငံျဖစ္ရာ
 ေကာင္းျမတ္သူ

ကုလသမဂၢ၏ လူတ႔၏
ို ေမးရာပါ လူ႔အခင္႔အေရးေၾကညာစာတမ္းပါ လတ္လပ္ခင္႔မ်ားကိသ
ု ိရွိရန္၊ ထို႔အတူ ILO
၏ အလုပသ
္ မားဥပေဒးႏွင႔္ အခင္႔အေရးမ်ားကို သိရွိနားလည္ကာ ေတာင္းတတ္ သံုးတတ္လာကာ ဘ၀အဆင္႔
အတန္း လူေနမႈ အဆင္႔အတန္းမ်ားလည္း ျမင္႔တက္လာေပမည္။

နိဂးုံ

ယခုေဖာ္ျပခြဲ႔သမွ်သည္ ျပည္သ႔န
ူ ီတိ၏ မိတဆ
္ က္ သေဘာမွ်သာ ျဖစ္ေပသည္။ ျပည္သ႔န
ူ ီတိ ( Civics) သည္
းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားအျဖစ္ခယ
ံ ခ
ူ င္ရ
႔ ရွေ
ိ အာင္ သင္ၾကားေသာဘာသာ ဟုဆိုခ႔သ
ြဲ ည္႔အတိုငး္ းႏိင
ု င
္ ေ
ံ တာ္းႏင
ွ ႔္ ပတ္သက္ေသာ
အဖ႔အ
ြဲ စည္းမ်ား (အစိုးရ၊ လႊတ္ေတာ္ စသည္တ႔)ို းႏိုငင
္ ံေတာ္ အုပ္ခ် ပ္မႈ ယးႏၱရား၊ တရားစီရင္မႈ၊ ဥပေဒျပ မႈ၊
ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ စသည္႔ းႏိင
ု င
္ ေ
ံ တာ္းႏင
ွ ႔္ သက္ဆိုငသ
္ ည္မ်ား၊ ထိ႔အ
ု ျပင္ မိမတ
ိ ႔းႏ
ို ိုင္ငံးႏွင္႔ဆက္ဆံေနရေသာ
ကမၻာ႔အဖ႔အ
ြဲ စည္းမ်ား (ကုလသမဂၢ၊ အာဆီယံ စသည္တ႔)ို ၏ အေၾကာင္းအရာမ်ားလည္း တီးမိေခါက္မိ
နားလည္သိရရ
ွိ န္ လိုအပ္ေပသည္။ ထ္ိုမွသာ းႏိင
ု င
္ ေ
ံ တာ္အက်ိ းသယ္ပးုိ ရာတင္ ထိေရာက္ေကာင္းမန္သည္႔
းႏိင
ု င
္ သ
ံ ားေကာင္းတစ္ေယာက္ျဖစ္ေပမည္။

(ထိ႔ေ
ု ၾကာင္႔ လက္တေလာအေရးၾကီးသည္မွာ ယေန႔ က်န္ုပ္တ႔းႏ
ို ိုင္ငံတင္ လက္ရွိအသံုးျပ ေနေသာ
ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို သိရွိနားလည္ရန္ အထူးလိအ
ု ပ္ေပသည္။ သိ႔မ
ု ွသာ ဖြဲ႔စည္းပံု၏ လိအ
ု ပ္ေသာ
အခ်က္မ်ားကို သိရ၍
ွိ ပိမ
ု ေ
ုိ ကာင္းမန္ေသာဖစ
႔ြဲ ည္းပံျု ဖစ္ေရးကို ေဆာင္ရက္းႏုိင္ေပမည္။ ထိ႔အ
ု ျပင္
လက္ရွိအေျချပ ေနရေသာ ဖြဲ႔စည္းပံုျဖစ္သျဖင္႔ ထိုဖ႔စ
ြဲ ည္းပံုမ် ျပဌာန္းထားေသာ အခင္႔အေရးမ်ားကိလ
ု ည္း
ရယူခံစားးႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ထုိ႔အတူ ဖြဲ႔စည္းပံု၏ လမ
ြဲ ွားေနေသာအခ်က္မ်ား ျပည္သတ
ူ ိ႔၏
ု နစ္နာဆံုးရံႈေနေသာ
အခင္႔အေရးမ်ားကိလ
ု ည္း ေတာင္းဆိုးႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။)

အခ် ပ္အားျဖင္႔ဆေ
ို သာ္ ျပည္သ႔န
ူ တ
ီ သ
ိ ည္ ျပည္သ႔တ
ူ ာ၀န္သမ
ိ ပ
ႈ င္ျဖစ္သည္။

ေကာင္းျမတ္သူ

kaungmyatthu129@gmail.com