You are on page 1of 69

პოლიტიკის

დოკუმენტების
კრებული
აპრილი 2019
saqarTvelos politikis instituti (GIP) aris arakomerciuli, arapartiuli, kv-
leviTi da analitikuri organizacia, romelic 2011 wlis dasawyisSi daarsda. GIP
cdilobs saqarTveloSi demokratiuli institutebis organizaciuli safuZvlebis
gaZlierebas da efeqturi mmarTvelobis principebis ganviTarebas politikuri kv-
levisa da advokatirebis gziT. organizacia aseve xels uwyobs samoqalaqo sazo-
gadoebis mSeneblobisa da demokratiuli procesebis ganviTarebaSi saxalxo Car-
Tulobas. 2013 wlis dekembridan saqarTvelos politikis instituti aris euTos
akademiuri institutebisa da analitikuri organizaciebis qselis wevri.

publikacia momzadda `nacionaluri fondis demokratiisTvis~ finansuri mxar-


daWeriT. aq gamoTqmuli mosazrebebi ekuTvnis avtorebs da SeiZleba, ar emTxveo-
des „saqarTvelos politikis institutisa“ da „nacionaluri fondis demokrati-
isTvis“ Tvalsazriss.

redaqtori: korneli kakaCia


avtorebi: salome minesaSvili
levan kaxiSvili
biZina lebaniZe
nino robaqiZe

gamomcemloba: grifoni

© Georgian Institute of Politics, 2019


Tel: +995 599 99 02 12
Email: info@gip.ge
www.gip.ge
3
winasityvaoba

msoflioSi mimdinare demokratiulma regionis bevri sxva qveynis msgavsad


procesebma 2000-iani wlebis Sua peri- aseve ganicada stagnacia2. miuxedavad
odidan moyolebuli dRemde, saerTaSo- imisa, rom qveyanam evropeizaciis dRis
riso Tanamegobrobis umetes nawilSi wesrigSi garkveuli davalebebis Ses-
regresi ganicada. saerTaSoriso ufle- rulebis TvalsazrisiT warmatebebs mi-
badamcveli organizaciis `fridom hau- aRwia, demokratiis konsolidirebul
sis~1 (freedom house) kvlevis mixedviT, formasTan mainc ver mivida3. amasTanave
globaluri Tavisuflebis maCvenebeli polarizaciasTan da populizmis zrdas-
meTormete welia mcirdeba. demokrati- Tan dakavSirebuli arsebuli probleme-
is regresi populizmma da masTan daka- bi daemata im politikur garemos, rome-
vSirebulma negatiurma movlenebma im lic saqarTvelos arakonsolidirebuli
saxelmwifoebSic ki gamoiwvia, sadac demokratiisaTvis isedac arasaxarbie-
miiCnevdnen, rom demokratias fesvebi lo iyo.
Rrmad hqonda gadgmuli.
politikur partiebs Soris arsebuli
politikuri populizmis mzardma polarizaciis maRali xarisxi saqarTve-
avtoritaritarulma tendenciebma daa- los demokratizaciis procesis ZiriT-
susta liberaluri demokratiuli Ri- ad Semaferxebel dabrkolebad rCeba da
rebulebebi da gazarda populisturi stabiluri politikuri da partiuli
moZraobebis ricxvi mTel msoflioSi. sistemis Camoyalibebas uSlis xels. 2018
Sesabamisad moqalaqeebs mkveTrad Se- wlis saprezidento arCevnebi ndobis
umcirdaT ndoba tradiciuli poli- krizisisa da ukiduresi eqstremaluri
tikuri partiebisa da sazogadoebrivi polarizaciis naTeli magaliTi iyo. ma-
institutebis mimarT. es uaryofiTi Sin, rodesac politikuri konkurencia
tendenciebi gamovlinda ara mxolod nebismieri moqmedi demokratiis nawilia,
konsolidirebul demokratiebSi, ro- saqarTveloSi man pluralizmis nacvlad
goricaa SeerTebuli Statebi da evro- negatiuri polarizacia gamoiwvia, rasac
pis wamyvani saxelmwifoebi, aramed hi- Tan daerTo sazogadoebrivi azris Sez-
briduli reJimis mqone iseT qveynebSi, Rudva da ZiriTadi politikuri moTama-
rogoric saqarTveloa. Seebisa da zogadad politikuri velis
fragmentacia, romelic dRemde rCeba
demokratiuli stagnaciis globaluri ZiriTad dabrkolebad sazogadoebrivi
tendenciis fonze, saqarTvelom, ro- ndobis mopovebis procesSi. negatiurma
melic ramdenime wlis win aRmosavleT saarCevno kampaniam, xistma politikurma
samezobloSi demokratizaciis saukeTe- ritorikam da oponentebis demonizebis
so magaliTad miiCneoda, bolo wlebSi mcdelobebma, rac axasiaTebda arCevnebs,

1
Michael J. Abramowitz, Democracy in Crisis. Available at: https://freedomhouse.org/report/free-
dom-world/freedom-world-2018
2
Georgia: Key Developments in 2018 Available at: https://freedomhouse.org/report/freedom-world/2019/
georgia
3
Eastern Partnership Index 2017. Georgia. P.56 Available at: https://eap-csf.eu/eastern-partnership-index/#-
section-fillup-1
4
struturirebuli saarCevno programebi- polarizaciis uaryofiT Sedegebs aseve
sa da sakiTxze orientirebuli debatebi- ver gaeqcnen samoqalaqo da sazogadoe-
sTvis adgili aRar datova. amasTanave, brivi organizaciebi, romlebsac manam-
Semcirda amomrCevelTa SesaZlebloba de awuxebdaT sazogadoebis mxridan maT
gaekeTebinaT informirebuli arCevani4. mimarT arsebuli ndobis simwire. po-
negatiurma winasaarCevno garemom Seqmna larizebuli da mikerZoebuli mediasa-
nayofieri niadagi politikuri apaTiisa Sualebebi da samoqalaqo organizacie-
da moqalaqeTa nihilizmisTvis da Sesa- bi Cveulebriv ufro mowyvladebi arian
bamisad, politikuri partiebis mimarT uaryofiTi zegavlenis mimarT. Sesabam-
sazogadoebrivi keTilganwyoba Semcir- isad masmedias da samoqalaqo seqtors
da. rogorc bolodroindelma gamokv- mniSvnelovani wvlilis Setana SeuZlia
levam aCvena saqarTvelos mosaxleobis am procesSi. miuxedavad imisa rom xSir-
mxolod camet procents sjera, rom ad rTulia polarizaciisa da plural-
partiebi moqalaqeTa interesebs war- izmis gamijvna, magram amis mcdelobam
moadgenen5. SesaZloa mniSvnelovani dadebiTi gav-
lena iqonios polarizaciis pluraliz-
arsebuli ndobis krizisi kidev ufro mad gadaqcevis procesSi da Sesabamisad,
gaRrmavda mediis polarizaciiT. umete- demokratiuli Rirebulebebis waxalise-
si wamyvani mediasaSualebebi gansa- bisa da mdgradi sazogadoebrivi ndobis
kuTrebiT ki televiziebi an afilire- Seqmnis politikur procesSi.
bulebi arian politikur partiebTan
an aTanxmeben maT saredaqcio politi- demokratiuli sistema upirveles
kas politikur dRis wesrigTan da amiT yovlisa dafuZnebulia stabilur,
qarTuli sazogadoebis polarizacias konkurentunarian partiul sistemaze
uwyoben xels. saerTaSoriso saarCevno da Zlier, damoukidebel mediaze, ro-
sadamkvirveblo misiebma satelevizio melic xels uwyobs amorCevlebis kar-
programebSi agresiuli da Zalado- gad informirebas. amgvar partiul
brivi ritorikis masobrivi gamoyenebas sistemas da medias SeuZliaT uzrunve-
araerTxel gausves xazi6. garda amisa, lyon mTavrobis angariSvaldebuleba
wamyvani mediasaSualebebi politikuri da pasuxismgebloba. Tumca, garemoSi,
Zalebis mier marTuli saarCevno kam- sadac mTavari moqmedi pirebi ganic-
paniebis instrumentebi gaxdnen, rasac dian ndobis kriziss, rCeba Tavisufa-
Sedegad mohyva is, rom maT mier gad- li sivrce sxva moqmedi pirebisaTvis,
mocemuli daubalansebeli informacia romelTac SeuZliaT gansxavebuli
dezinformaciadaa miCneulia sazoga- sazogadoebrivi azri Camoayalibon,
doebis umetesi nawilis mier. maT Soris, radikaluri jgufebisa da

4
OSCE/ODIHR International Election Observation Mission. Georgia – Presidential Elections, Second Round.
Statement of Preliminary Findings and Conclusions. November, 2018. Available at: https://www.osce.org/
odihr/elections/georgia/404642?download=true
5
OSCE/ODIHR International Election Observation Mission. Georgia – Presidential Elections, Second Round.
Statement of Preliminary Findings and Conclusions. November, 2018. Available at: https://www.osce.org/
odihr/elections/georgia/404642?download=true
6
OSCE/ODIHR International Election Observation Mission. Georgia – Presidential Elections, Second Round.
Statement of Preliminary Findings and Conclusions. November, 2018. Available at: https://www.osce.org/
odihr/elections/georgia/404642?download=true
populistebisaTvis, romlebic acxa- damabrkolebeli faqtori“ farglebSi,
deben rom `xalxis saxeliT~ moqmede- moamzada winamdebare publikacia.
ben. amgvari radikaluri jgufebi se-
riozuli gamowveva gaxda dasavluri publikacia moicavs oTx politikis do-
demokratiebisTvis. msgavsi tendencia kuments, romlebic polarizaciisa da
ucxo araa saqarTvelosTvisvisac da radikaluri populizmTan dakavSirebu-
naTlad SeimCneva sazogadoebrivi cx- li problemebsa da am kuTxiT qveyana-
ovrebis yvela doneze. miuxedavad imi- Si arsebul viTarebas mimoixilaven da
sa rom, radikaluri populizmis war- aseve iZlevian garkveul rekomendaciebs
moSobis pirveladi mizezebi, aseve misi ZiriTad sakiTxebze. maT Soris iseT
gavlena SesaZloa gansxvavebuli iyo sakiTxebze- Tu rogor unda aRmoifxvras
evropasa da saqarTveloSi, faqtia rom sazogadobaSi arsebuli ndobis krizisi,
memarjvene radikaluri jgufebis aqti- rogor gavumklavdeT radikalur pop-
uroba erTmniSvnelovnad vnebs rogorc ulizms da politikuri polarizaciis
politikuri sistemis stabilurobas, efeqtebs saqarTveloSi. publikacia gan-
aseve demokratiul Rirebulebebs. sakuTrebul yuradRebas amaxvilebs saqa-
rTvelos politikuri partiebis mimarT
polarizaciasa da radikalizacias mivy- ndobis Semcirebis efeqtze demokrati-
varT ndobis naklebobasTan ara mxolod uli procesebis mimarT da mzardi na-
politikuri partiebSi an mediaSi, aramed cionalisturi populizmis gavlenaze
sakuTriv qveyanaSi arsebul demokra- saqarTvelos evrointegracis procesSi.
tiul procesTan mimarTebaSic. amerik- publikacia gankuTvnilia saxelmwifo
is erovnuldemokratiuli institutis moxeleebisTvis, masmediis, samoqalaqo
(NDI) mier bolo gamokiTxvis mixed- sazogadoebisa da akademiuri sferos
viT, moqalaqeebis mxolod 43 procents warmomadgenlebis, analitikosebis, da
sjera, rom saqarTvelo aris demokra- sakiTxiT dainteresebuli farTo sazo-
tiuli, xolo 46 procents ki ara7. qa- gadoebisTvis, aseve, yvela im pirisTvis,
rTuli demokratiisadmi rwmenis defi- romelic saqarTvelos demokratiuli
citi 2013 wlis Semdeg yvelaze maRal ganviTarebis procesSi monawileobs da
donezea, rac demokratiuli procesebis masTan dakavSirebuli sakiTxebiT aris
mimarT ndobis aRdgenis aucilebloba- dainteresebuli.
ze praqtikuli, sakiTxze orientire-
buli platformebis ganviTarebisa da korneli kakaCia
amomrCevelTa ndobis amaRlebis sa-
Sualebaze migvaniSnebs. swored aseT
rTul garemoSi, `saqarTvelos poli-
tikis institutma~, `nacionaluri fon-
di demokratiisTvis“ mxardaWeriT,
proeqtis — „polarizacia rogorc saqa- saqarTvelos politikis
rTvelos demokratiuli procesebis institutis direqtori

7
National-Democratic Institute. Public Opinion Polls. December 2018. Available at: https://www.ndi.org/
sites/default/files/NDI%20Georgia_Political%20Poll%20Presentation_December%202018_English_Final.pdf
ultramemarjvene populizmis
socialuri
safuZvlebi saqarTveloSi

salome minesaSvili1
9
mokle Sinaarsi
saqarTvelosTvis arc populisturi da moZraobebisTvis. zogierTi social-
arc ultramemarjvene moZraobebia ax- ur konservatiuli Rirebuleba Rr-
ali, Tumca maTi kombinacia SedarebiT mad fesvgadgmulia sazogadoebaSi da
bolodroindeli tendenciaa. 2016 wels wlebis manZilze ar icvleba, Tumca
ultramemarjvene populistur par- ufro SemaSfoTebelia bolodroinde-
tiad miCneulma gaerTianebam moaxerxa li cvlileba: sazogadoeba ufro meti
parlamentSi adgilis mopoveba maSin, skepticizmiT uyurebs migrantebs, es
bolo sami wlis manZilze gacilebiT ki ultramemarjvene jgufebis mier ga-
gaizarda ultramemarjvene jgufe- JRerebuli mTavari sakiTxia. amasTan,
bis xilvadoba. kvleva ganixilavs imas, mosaxleobis TvalSi uaresdeba social-
Tu ramdenad asaxaven es ultramemar- uri da ekonomiuri mdgomareoba, mcir-
jvene da nacionalisturi populisturi deba ndoba politikosebis, politiku-
jgufebi sazogadoebaSi gavrcelebul ri institutebisa da Tanamoqalaqeebis
socialur Rirebulebebs; da ramdenad mimarT, es faqtorebi ki xSirad gamoi-
icvleba is Sexedulebebi sazogadoeba- yeneba momZlavrebuli populizmis asax-
Si, romlebic zogadad momZlavrebul snelad. marTalia ultramemarjvene
ultramemarjvene populizms ukavSir- populistebi amJamad saqarTveloSi
deba. sazogadoebrivi kvlevebis mimox- marginalur poziciebze rCebian, magram
ilva cxadyofs, rom qarTveli mosax- sazogadoebrivi Sexedulebebis cvli-
leobis Rirebulebebi myar safuZvels lebasTan erTad izrdeba maTi mxardaW-
qmnis radikaluri ultramemarjvene eris mobilizebis potenciali.

Sinaarsi
dasavleTs ultramemarjvene, naciona- moiazreba, moaxerxa 5%-iani zRvaris
listuri populizmis talRam gadauara, gadalaxva da sakanonmdeblo organoSi
rac breqsitSi, aSS-s prezidentad don- adgilebis mopoveba maSin, rodesac ram-
ald trampis arCevasa da evropaSi ul- denime liberaluri partia parlaments
tramemarjvene partiebis momZlavrebaSi miRma darCa. es yvelaferi ultramemar-
gamoixateba. miuxedavad imisa, rom arc jvene jgufebis gazrdili xilvadobis
populizmi da arc ultramemarjvene fonze xdeba. miuxedavad imisa, rom ase-
moZraobebi saqarTvelosTvis axali Ti jgufebis arseboba saqarTvelosTvis
araa, am oris kombinacia da maTi le- axali araa, radikaluri ultraultram-
gitimacia sakanonmdeblo uflebebiT, emarjvene moZraobebi gansakuTrebiT
bolo ori aTwleulis manZilze axal bolo sami wlis ganmavlobaSi gaaqti-
tendencias warmoadgens. 2016 wlis sa- urdnen.2 miuxedavad imisa, rom ul-
parlamento arCevnebis Semdeg, saqarT- tramemarjvene jgufebi saqarTveloSi
velos patriotTa aliansma, romelic kvlav marginalur jgufebad rCebian,
ultramemarjvene populistur partiad isini TandaTan viTardebian da naTlad

1
salome minesaSvili _ saqarTvelos politikis institutis analitikosi.
2
siWinava, d. da tangiaSvili, n. (2018). antidasavluri diskursi qarTulenovan socialur mediaSi.
interviu. radio Tavisufleba. https://bit.ly/2MJHFVZ
10
warmoaCenen ufro metad gaaqtiurebis izolacias da marginalizacias axdens.
mniSvnelovan potencials.3 swored sazogadoebis es gariyuli war-
momadgenlebi arian isini, vinc radi-
ultramemarjvene populizmis mom- kaluri politikuri partiebis poten-
Zlavreba dakavSirebulia araerT ciuri mxardamWerebi xdebian.
faqtorTan, romelsac gavlena aqvs
ganviTarebadi qveynebis sazogadoe- qarTuli ultramemarjvene populistu-
bebze. finansuri krizisis Semdeg war- ri partiebi da moZraobebi aseve iyeneben
moqmnili ekonomikuri siduxWire naw- migrantebisa da liberalizmis winaaRm-
ilobriv xsnis radikaluri partiebis deg dasavleTis qveynebSi moqmedi ul-
mimarT mxardaWeris zrdas, Tumca am tramemarjvene populisturi partiebis
fenomens aseve xsnian liberalizmisa da mxridan gaJRerebul argumentebs. sazo-
momZlavrebuli socialuri konservat- gadoebaSi maTi amJamindeli marginalu-
izmis sapasuxod warmoqmnili kulturu- ri poziciis miuxedavad, aqvT Tu ara am
li dapirispirebiT, gansakuTrebiT jgufebs SesaZlebloba moipovon gaz-
imigrantebis sakiTxTan mimarTebaSi. sx- rdili mxardaWera saqarTveloSi? ram-
vebi, am fenomens zemoT aRwerili ori denad asaxaven isini sazogadoebis so-
faqtoris gaerTianebiT xsnian _ liber- cialur Rirebulebebs da Sesabamisad,
aluri normatiuli wesrigi da ekonomi- ramdenad aqvT mxardaWeris potenciuri
kuri siduxWire sazogadoebis nawilis safuZveli?

ultramemarjvene populizmis diskursi saqarTveloSi


saqarTveloSi arsebobs rogorc zom- TavianTi qsenofobiuri da antiliber-
ieri, ise eqstremaluri Sexedulebebis aluri protestebiT gaiTqves. 2017 wlis
mqone ultramemarjvene jgufebi, rom- ivlisSi qarTulma marSma organizeba
lebic aerTianeben sxvadasxva saxis moTa- gauwia migrantebis sawinaaRmdego aqcias
maSeebs, maT Soris socialur qselebSi Tbilisis centrSi, aRmaSeneblis quCaze,
aqtiur araformalur jgufebs, arasam- romelic arabuli, iranuli da Turquli
Tavrobo organizaciebad da politi- restornebiTaa cnobili. aqciebis dros,
kur partiebad daregistrirebul in- qarTuli marSis 2000-ze meti mxardam-
situcionalizebul jgufebs. am jgufebs Weri aralegali imigrantebis deport-
Soris 2016 wlis Semdeg yvelaze SesamC- aciasa da saimigracio kanonmdeblo-
nevia politikuri partia saqarTvelos bis gamkacrebas iTxovda4. saqarTvelos
patriotTa aliansi, qarTuli marSi _ erovnuli erToba cnobadi 2018 wlis
romelmac politikur partiad Camoyal- maisSi gaxda, rodesac organizeba
ibebis gegma daanonsa _ da saqarTvelos gauwia kontr-aqcias mTavrobis mier Ra-
erovnuli erToba. qarTulma marSma da mis klubebis darbevis sawinaaRmdegod
saqarTvelos erovnulma erTobam saxeli gamarTuli protestis sapasuxod5.
3
stefani, a. (2018). ultraultramemarjvene populisturi moZraobebi: axali gamowveva saqarTve-
losTvis. saqarTvelos politikis instituti (5).
4
Georgians march against “uncontrolled immigration” in Tbilisi. (2017). JAM News. 15 ivlisi 2017. xelmi-
sawvdomia: https://jam-news.net/georgians-marched-against-uncontrolled-migration-in-tbilisi-a-photo-story/
5
Ulta-nationalist counter rally kicks off in central Tbilisi. (2018). Georgia Today, 13 maisi 2018. xelmisawvdo-
mia: http://georgiatoday.ge/news/10254/Ultra-Nationalist-Counter-Rally-Kicks-off-in-Central-Tbilisi
11
gansxvavebebis miuxedavad, am jgufebs uri gare jgufebis mimarT opozicia ki
memarjvene da rig SemTxvevebSi popu- xSirad ara mxolod antiimigratnul11,
listuri ideologiisTvis damaxasiaTe- aramed religiuri da seqsualuri um-
beli araerTi saerTo mesiji aqvT. ul- ciresobebis winaaRmdeg mimarTul gan-
tramemarjvene populizmis mixedviT eri wyobebs warmoSobs. ultramemarjvene
aRiqmeba rogorc moralurad upiratesi populistebi, rogorc wesi, upirisp-
jgufi, romelic aerTianebs moqalaqeebs irdebian multikulturul da liber-
_ „Cveulebriv adamianebs“6. es ki gamoix- alur politikas12. Sesabamisad, Tuki
ateba elitebisadmi vertikalur opozi- vertikaluri garicxva populistur
ciaSi da „Cveulebriv adamianebsa“ da ganzomilebas warmoadgens, horizonta-
politikur da legalur elitebs Soris luri _ ultramemarjvene socio-kul-
arsebul gansxvavebebSi, vinaidan elite- turuli rwmenis CarCoebSi jdeba13. am-
bi dadanaSaulebulni arian sakuTari in- denad, ultramemarjvene populizmi
teresebis erovnul interesebze maRla gulisxmobs xalxis dacvas elitebisa da
dayenebaSi. es ki gulisxmobs imas, rom gare jgufebisgan. garkveulwilad, saqa-
elitebi warmoadgenen mogebis maqsi- rTveloSi arsebuli ultramemarjvene
malurad gazrdisken mimarTul jgufs, jgufebic swored am niSniT xasiaTdebi-
romelTac brali edebaT korufciaSi, an. isini umTavresad nacionalistebi
sixarbeSi, moqalaqeebisTvis kuTvnili arian; maT aseve aqvT antiimigrantuli
sargeblis argacemasa7 da adamianebis pozicia rasistuli da qsenofobiuri
gaWirvebisadmi gulgrilobaSi8. ritorikiTa da antidasavluri ganwyo-
bebiT14.
ultramemarjvene elementebTan gaer-
Tianebas ki nacionalistur midgomamde ultramemarjvene populizmis mTa-
mivyavarT. ultramemarjvene populizmi vari maxasiaTebeli patriotizmze da
diferencirebis horizontaluri da qarTul tradiciul faseulobebsa da
vertikaluri ganzomilebebis garSemo marTlmadidebul qristianobaze da-
erTiandeba9. Tumca, ultramemarjvene fuZnebuli nacionalizmia. magaliTad,
elementi nacionalisturi xasiaTis am saqarTvelos patriotTa aliansi saku-
jgufebs horizontaluri opoziciis Tar programaSi aqcents akeTebs „namd-
komponentiT amdidrebs10. horizontal- vil patriotizmze“ da xalxs mouwodebs

6
Mols, F. and Jetten, J. (2016). Explaining the appeal of populist right-wing parties in times of economic pros-
perity. Political Psychology, 37, 275-292.
7
Hameleers, M. (2018). A typology of populism: toward a revised theoretical framework on the sender side
and receiver side of communication. International Journal of Communication, 12, 2171-2190.
8
Staerkle, C. and Green, E.G.T. (2018). Right-wing populism as a social representation: a comparison across
four European countries. Journal of Community and Applied Social Psychology, 28 (6), 430-445.
9
Brubaker, R. (2017). Between nationalism and civilizationism: the European populist moment in comparative
perspective. Ethnic and Racial Studies, 40, 1191-1226.
10
iqve
11
Golder, M. (2016). Far-right parties in Europe. Annual Review of Political Science, 19, 477-497.
12
Inglehart, R. F. and Norris, P. (2017). Trump and the xenophobic populist parties. The silent revolution in
reverse. Perspectives on Politics, 15(2), 443-454.
13
Giebler, H. and Regel, S. (2018). Who votes right-wing populist? Geographical and individual factors in
seven German state elections. WISO Discourse, 14/2018.
14
stefani (2018).
12
moiqcnen „qarTuli sulis“ Sesabamisad, lurobisa da siZlieris fundamentad20.
raSic partia „samSoblosadmi Tavdade- ultramemarjvene jgufebis protes-
bas, rwmenisadmi erTgulebas, yovelive tis Semdeg, ra drosac saqarTvelos
qarTulis siyvarulsa da enis pativis- patriotTa aliansis, qarTuli marSisa
cemas“ gulisxmobs15. da demografiuli sazogadoeba XXI-is21
wevrebi qorwinebis gansazRvris mizniT
msgavsi ritorikiT, sxva jgufebi yur- referendumis Catarebas moiTxovdnen,
adRebas amaxvileben „momakvdav samS- 2017 wlis oqtomberSi konstituciuri
obloze“16 da qarTuli tradiciebis cvlilebebis damtkicebisas, qorwineba
mtrad asaxeleben liberalizms, romlis ganimarta, rogorc „qalisa da mamakacis
momxreebsac „liberastebs“ (liberali- kavSiri ojaxis Seqmnis mizniT“212.
sa da pederastis kombinacia) uwodeben,
seqsualuri umciresobebis uflebeb- am jgufebs aqvT sakmaod agresiuli
sa da genderul Tanasworobas.17 amave ritorika ucxoelebisa da migrantebis
ritorikaSi, dasavleTi warmoCenilia winaaRmdeg. marTalia saqarTvelos pa-
demoralizebulad da dadanaSaulebu- triotTa aliansi imigrantebs Riad ar
lia homoseqsualizmis gavrceleba- upirispirdeba, magram partia cnobilia
sa da waxalisebaSi18. rac Seexeba an- Zlieri antiTurquli sentimentebiTa da
tidasavlur propagandas, dasavleTis qsenofobiuri ritorikiT23. 2017 wlis
konteqstSi, dakarguli identobisa da ivniss, qarTulma marSma gaaprotes-
demoralizebuli faseulobebis Tavs ta aralegali migrantebi iseTi slo-
moxvevis ritorika wina wlebTan Se- ganebiT, rogoricaa „saqarTvelo qarT-
darebiT, 2017 wlis Semdeg gaormagda19. velebisTvis“ da „yvelam Tavisi adgili
seqsualuri umciresobebi da qalebisT- icodes~24. protestSi monawileoba aseve
vis Tanaswori uflebebi am diskursis miiRes saqarTvelos partiotTa alian-
Zalian mgrZnobiare sakiTxia da ojaxis sis wevrebma da 2018 wlis marts Tav-
cnebis _ qarTuli identobis umTavresi debad daudgnen qarTuli marSis dakave-
tradiciis _ yvelaze mniSvnelovan sa- bul aqtivistebs25.
frTxed aRiqmeba. ojaxi miCneulia ar-
amxolod qarTuli identobis erT-erT ultramemarjvene moZraobebi ZiriTa-
safuZvelad, aramed saxelmwifos stabi- dad antimigrantuli da antidasavluri

15
Kakachia, K. and Kakhishvili, L. (upcoming). Contextualizing populism in Georgian politics. Working paper.
16
stefani (2018).
17
iqve.
18
Larsen, J. (2017). To understand constitutional reform in Georgia, look beyond the president. saqarTvelos
politikis instituti, 4 maisi 2017. http://gip.ge/understand-constitutional-reform-georgia-look-be-
yond-president/
19
Kintsurashvili, T. (2018). Hate speech. Media Development Foundation.
20
Minesashvili, S. (2017). Orthodoxy as soft power in Russia-Georgia relations. In: Joedicke, A. (ed.). Religion
and soft power in the South Caucasus. Routledge.
21
Georgian president blocks referendum to ban same-sex marriage. (2016). Democracy and Freedom Watch. xel-
misawvdomia: https://dfwatch.net/georgian-president-blocks-referendum-bid-to-ban-same-sex-marriage-44376
22
Civil.ge. (2017). Key points of newly adopted constitution. xelmisawvdomia: https://old.civil.ge/eng/
article.php?id=30474
23
stefani (2018).
24
Jam news (2017).
25
stefani (2018).
13
ganwyobebis mqone jgufebi arian, Tum- pirebis CamoSorebas da iseTi kanonebi-
ca isini am ori fenomenis erTmaneTTan sa da wesebis Secvlas, romelTac jgu-
dakavSirebasac axerxeben. magaliTad, fi mxars ar uWerda28. partia ar aris
vizaliberalizaciis Tema warmatebiT konkretulad anti-institucionalisti
daukavSirda „migrantebis safrTxes“26. an anti-demokrati, radgan Zalauflebis
uvizo reJimi ormag safrTxed aRiqme- mopovebas arCevnebis gziT cdilobs29.
boda, radgan arsebobda riski, rom qa- Tumca, radgan populizms ultramemar-
rTvelebi saqarTvelos datovebdnen jveneobis elferi dahkravs, misi moTx-
da rom es iyo evrokavSiris direqtiva ovnebi,xalxis saxeliT, liberaluri
saqarTvelosTvis migrantebis _ gan- demokratiis winaaRmdegaa mimarTuli.
sakuTrebiT ki muslimi migrantebis _
miRebis Taobaze. aman kidev ufro metad ultramemarjvene populisturi jgufe-
gaaZliera SiSi, rom migrantebi qveyanas bis mobilizeba SesamCnevi trendi gax-
walekavdnen da qarTul miwas daesa- da dasavleTSi da saqarTveloSic iZens
kuTrebodnen27. aqtualobas, rac maTi socialuri sa-
fuZvlebis Sesaxeb kiTxvebs kidev ufro
ultramemarjvene RirebulebebTan er- did mniSvnelobas aniWebs. ra faqtorebi
Tad, saqarTvelos patriotTa aliansi ganapirobebs sazogadoebis mxardaWeras
sxva populistur moZraobebsac uax- ultramemarjvene populistebisad-
lovdeba sakuTar programaSi antieli- mi? ganviTarebul qveynebSi sxvadasx-
tizmis elementebis gaCeniT. partia va SemTxvevebis Seswavla saSualebas
mxars uWerda qarTveli xalxis mier iZleva moxdes am mzardi fenomenisadmi
mmarTvelobas da pirdapir demokra- sazogadoebis mxardaWeris ganmsazRvre-
tias, miuRebeli mTavrobis oficialuri li faqtorebis identificireba.

sazogadoebrivi faqtorebi, romlebic xels uwyobs


ultramemarjvene populizmis momZlavrebas
ultramemarjvene da nacionalisturma araxelsayrel ekonomikur pirobebsa da
populizmma evropasa da CrdiloeT amer- cvalebad kulturul CarCoebs miawers
ikas talRad gadauara30. araerTi kvleva da ekonomikuri siduxWiriTa da arasax-
Catarda im sazogadoebrivi faqtore- arbielo ekonomikur mdgomareobiT
bis dasadgenad, rac am fenomenis axsnas xsnis, ramac xeli Seuwyo ukve arsebul
SeZlebda. kvlevebis didi nawili amas nacionalistur moZraobebs31. sxvebi am

26
jRarkava, i. (2017). antimigrantuli ritorika saqarTveloSi:
emuqreba Tu ara safrTxe saqarTvelos proevropul diskurss ultra-ultramemarjvene jgufebis
mxridan? saqarTvelos politikis instituti, 16(2017).
27
Shiffers, S., Hegedüs, D., Minesashvili, S., Bakakuri, T., Tchipashvili, L., Gelhaus, L., Le Grix, V. and Seebass,
F. (2018). Normative power vs. Democratic backsliding: European values in the EU and Georgia. POLIS, GIP,
Argo. xelmisawvdomia: https://polis180.org/blog/2018/11/21/geoeuvalues-policy-paper-normative-pow-
er-vs-democratic-backsliding/
28
Kakachia and Kakhishvili (upcoming).
29
iqve.
30
Golder (2016); Mudde, C. (ed.). (2017). The populist radical right: a reader. New York: Routledge.
31
Springford, J. and Tilford, S. (2017). Populism – culture or economics? Center for European reform. xelmi-
sawvdomia: https://www.cer.eu/insights/populism-%E2%80%93-culture-or-economics
14
fenomens socialuri marginalizaciis velobis mimarT undoblobas da avtor-
momZlavrebas miaweren, rac ekonomi- itaruli Rirebulebebis mxardaWeras35.
kur da kulturul faqtorebTan er- ekonomikuri gasaWiri da sakuTari Ta-
TobliobaSi ganviTarda32. vis araxelsayrel socialur poziciaSi
aRqma xels uwyobs elitebis mimarT un-
sxvadasxva mizezTa gamo, gasuli wlebi doblobis gaZlierebasa da imigrantebis
Semosavlebis SemcirebiTa da uTanas- dadanaSaulebas36. amasTan, liberalur
worobis zrdiT xasiaTdeba, ra drosac demokratiuli ideologiis postmate-
maRalSemosavlianma jgufebma arapro- rialistur da multikulturul Ri-
porciulad didi sargebeli miiRes33. rebulebebTan gaucxoeba xels uwyobs
magram Tuki, cudi ekonomikuri mdgo- socialur marginalizacias37. sazoga-
mareoba sasowarkveTilebasa da eqstrem- doebriv gamokiTxvebSi ikveTeba warsul
istuli partiebis mxardaWeras iwvevs, socialur mdgomareobasTan dakavSire-
mxolod es ar yofila ultramemarjvene buli nostalgia, romelic yvelasaTvis
populizmis momZlavrebisTvis sakmarisi ukeTes mdgomareobad aRiqmeba; momav-
winapiroba. aq mniSnvelovani roli kul- lis mimarT pesimizmi; dabali socialu-
turulma faqtorebmac iTamaSa, radgan ri statusis subieqturi aRqma (cxovre-
ekonomikuri siduxWire xels uwyobs biTa da materialuri mdgomareobiT
adre arsebuli tendenciebis mom- kmayofileba); xalxis mimarT dabali
Zlavrebas socialurad konservatiul ndoba; qveyanaSi demokratiis mimarT uk-
xalxSi, rac gamoixateba Zlieri antiimi- mayofileba; politikuri elitebisadmi
grantuli ganwyobebiTa da politikuri dabali ndoba; cvalebadi kulturuli
elitebis mimarT undoblobiT34. ekono- Rirebulebebi, romlebic dakavSirebu-
mikuri faqtorebi mxolod arapirdapir lia genderul TanasworobasTan, mul-
ukavSirdeba momZlavrebul populizms: tikulturizmTan, sekularul faseu-
rodesac kulturuli da ekonomikuri lobebTan da lgbt uflebebTan38.
faqtorebis gavlenebi erTmaneTs edre-
ba, kulturuli Rirebulebebi mud- ra mdgomareobaa am mxriv saqarTvelos
mivad winaswarmetyvelebs populisturi mosaxleobaSi da hqonda Tu ara gasul
partiebis mxardaWeras, rac gulisx- wlebSi adgili iseT movlenebs, rom-
mobs ultramemarcxene ideologiebis lebic ultramemarjvene jgufebis gav-
mxardaWeras, antiimigrantul ganwyo- lenis zrdas daemTxva?
bebs, erovnuli da globaluri mmarT-

32
Gidron, N. and Hall, P.A. (2017). Populism as a problem of social integration. xelmisawvdomia: https://
scholar.harvard.edu/files/hall/files/gidronhallapsa2017.pdf
33
Springford and Tilford (2017).
34
iqve.
35
Inglehart and Norris (2016).
36
Golder, (2016); Müller, J. W. (2016). What is populism? Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
37
Gidron and Hall (2017)
38
iqve.
15
konservatiuli faseulobebi qarTul sazogadoebaSi
Tuki wlebis manZilze saqarTvelo- eTnikur da religiur mravalferovne-
Si demokratiuli Rirebulebebisadmi bas qveynaSi negatiur ganviTarebad
mxardaWera izrdeboda39, liberalur aRiqvams. maTgan, 65%-s aqvs negatiu-
demokratiasTan dakavSirebuli tradici- ri damokidebuleba zogadi da eTni-
uli Rirebulebebis TvalsazrisiT, saqa- kuri mravalferovnebis mimarT, xolo
rTvelo mainc rCeba „Rrmad socialur 41% religiur mravalferovnebas aRiq-
konservatiul“ qveyanad40. es gansakuTre- vams uaryofiTad, rogorc kulturis,
biT exeba im Rirebulebebs, romlebsac tradiciebisa da erovnuli erTobis
ultramemarjvene jgufebi upirispird- winaSe mdgar safrTxes. amasTan, qarT-
ebian: genderuli Tanasworobis sakiTxi, velebis 85%-s ar surs mezoblad hyavdes
romelic dakavSirebulia ojaxis Rire- sxva eTnikuri an religiuri umcireso-
bulebebTan; ganwyobebi umciresobaTa bis warmomadgeneli. am ganwyobebis mi-
jgufebis, maT Soris eTnikuri, religi- uxedavad, qarTvelebis umravlesobas
uri da gansakuTrebiT seqsualuri um- (76%-80%) miaCnia, rom mniSvnelovania
ciresobebis mimarT; da bolos damok- eTnikuri an religiuri umciresobebis
idebuleba migrantebis mimarT, romelic uflebebis dacva. Tumca es ar vrcel-
eTnikur gansxvavebebs efuZneba. deba saqarTveloSi yvelaze naklebi
Semwynareblobis mqone jgufze _ seqsu-
siZulvilis enis Sesaxeb CRRC-s 2018 alur umciresobebze _ gamokiTxulTa
wlis gamokiTxvis mixedviT, qarTvelebis mxolod 33% miiCnevs, rom lgbt jgufis
mesamedi mravalferovnebas, maT Soris uflebebis dacva mniSvnelovania41.

39
Shiffers et al (2018).
40
Mestvirishvili, M. and Mestivirshvili, N (2014). I am Georgian and therefore, I am European: re-searching
the Europeanness of Georgia. CEJISS, 8(1).
41
CRRC. (2018). siZulviliT motivirebuli danaSauli, siZulvilis ena da diskriminacia saqarTve-
loSi, agvisto 2018. xelmisawvdomia: https://caucasusbarometer.org/ge/hs2018ge/codebook/
16
seqsualuri umciresobebis mimarT xniT rCeboda. 2017 wlisTvis, es ricx-
tolerantobis xarisxi saqarTveloSi vi 16%-mde gaizarda. es ganwyoba gansa-
yovelTvis dabali iyo. lgbt Temi sazo- kuTrebiT exebaT azielebs, afrikelebs
gadoebis mxridan winaaRmedgobas xvde- da muslimebs. magaliTad, imaTi ricxvi,
ba sakuTari konstituciuri uflebebiT vinc ar emxroba TurqebTan, arabebTan,
sargeblobis TvalsazrisiT. magaliTad, iranelebTan, indoelebTan, CinelebTan
2013 wlis maisSi masStaburi da Zalado- da afrikelebTan (daaxloebiT erTi me-
brivi aqcia gaimarTa gei uflebebis da- samedi) biznes saqmianobas, 2015-dan 2017
sacavad gamarTuli aqciis winaaRmdeg, wlamde gaizarda43. imavdroulad, qarT-
xolo 2014 wels antidiskriminaciuli velebis erTi mesamedi ar emxroba mus-
kanonis proeqts mniSvnelovani winaRoba limebTan biznes saqmianobaSi CarTvas44.
Sexvda. homoseqsualoba miuRebelia mo-
saxleobis TiTqmis 90%-isTvis; es ricx- konservatiul socialur Rirebulebebs
vi ki wlebis manZilze Catarebul gamok- sakmaod Rrmad aqvs fesvebi gadgmuli
iTxvebSi naklebad icvleba. 2018 wlis qarTul sazogadoebaSi da umetesobis
gamokiTxvebiT, respondentebma krimina- xedvebi ultramemarjvene jgufebis xe-
lebis Semdeg, lgbt Temis warmomadgen- dvebs emTxveva, rodesac saqme seqsual-
lebi samezoblod yvelaze arasasurvel ur umciresobebsa da qalebis uflebebs
pirebad daasaxeles42. exeba. erTi mxriv, Tuki qarTvelebis
mxolod umciresobas aqvs negatiuri
Tuki konservatiuli Rirebulebebi saqa- damokidebuleba migrantebisadmi, maTi
rTvelosTvis axali araa da Rrmad aqvs ricxvi gasammagda bolo ori wlis gan-
fesvebi gadgmuli qveynis mosaxleoba- mavlobaSi. maSin rodesac sazogadoebis
Si, uaxlesi tendenciebi migrantebis konservatiuli Rirebulebebis gaTval-
mimarT garkveulwilad Secvlil gan- iswineba mniSvnelovania, rodesac igi
wyobebze miuTiTeben. rodesac saqme ekonomikur siduxWiresa da socialuri
migrantebs exeba, uaryofiTma damok- izolaciis problemasTan kombinaciaSi
idebulebam 2015 wlis Semdeg imata. viTardeba, iqmneba myari safuZveli ul-
2015 wels, mxolod mcire jgufi (5%) tramemarjvene populizmisTvis. moxda
gamoxatavda uaryofiT damokidebule- Tu ara am mimarTulebiT raime formiT
bas im ucxoelebis mimarT, vinc saqa- ganviTareba saqarTvelos mosaxleoba-
rTveloSi Semodioda da sam Tveze meti Si?

42
CRRC. (2018). siZulviliT motivirebuli danaSauli.
43
CRRC. kavkasiis barometri. xelmisawvdomia: https://caucasusbarometer.org/ge/datasets/
44
CRRC. (2018).
17
qarTuli sazogadoebis cvalebadi aRqmebi

sazogadoebis warmodgena ekonomikur ri partiebis Sesaxeb uaryofiTi war-


mdgomareobasa da politikuri elitis modgenisaa. magaliTad, im respodentTa
miRwevebze bolo wlebis ganmavloba- raodenoba, romlebic dadebiTad afase-
Si ufro metad negatiuri gaxda. IRI-s ben mTavrobas 2014 wels 69%-dan 2018
gamokiTxvebis mixedviT, gazrdilia im wels 34%-mde Semcirda, xolo imave pe-
adamianTa ricxvi, vinc 2014 wlis Semdeg riodSi uaryofiTi azris mqoneTa ra-
mTavrobis, parlamentisa da politiku- odenoba 45%-dan 60%-mde gaizarda45.

2013 wlis Semdeg aseve iklo qarTvelebis anebis aRqma sakuTari finansuri mdgo-
optimizmma qveynis momavlis Sesaxeb. im mareobis Sesaxeb. im adamianTa ricxvi,
adamianebis ricxvi, vinc fiqrobda, rom romelic miiCnevs, rom maTi ojaxebis
qveyana araswori mimarTulebiT viTar- finansuri mdgomareoba bolo 12 Tvis
deboda 22%-dan (2013) 67%-mde (2018) ganmavlobaSi gauaresda 7%-dan (2014)
gaizarda. amasTan, gauaresda adami- 29% -mde (2018) gaizarda46.

45
International Republican Institution (IRI). (2018). Public opinion survey: residents of Georgia. 10-22 April
2018. xelmisawvdomia: http://www.iri.org/sites/default/files/2018-5-29_georgia_poll_presentation.pdf
46
IRI (2018).
18

kidev erTi mniSvnelovani faqtori, da ramdenad grZnoben pativiscemas. na-


rac socialur marginalizaciasTan da- klebi ndoba meinstrimuli politikis
kavSirebiT adamianebis aRqmas gansaz- mimarT gaucxoebasa da radikaluri
Rvravs, sxva adamianebis mimarT ndobis partiebis mxardaWeris SesaZleblobaze
xarisxia. es ki gulisxmobs imas, Tu ram- miuTiTebs47. im qarTvelebis ricxvi ki,
denad grZnoben adamianebi Tavs arsebu- romlebic sxva adamianebs ar endobian
li normatiuli wyobis nawilad, ramde- 2013 wels 35%-dan 2017 wels 52%-mde
nad erTvebian socialur aqtivobebSi gaizarda48.

47
Gidron and Hall (2017).
48
CRRC. kavkasiis barometri.
19
GALLTRU: adamianebis umetesobas SeiZleba endo? (%)

saboloo jamSi, gasuli wlebis ganmav- tad arian imdegacruebulni politiku-


lobaSi, qarTvelebi momavlis mimarT ri elitebis saqmianobiT da naklebad
ufro pesimisturebi gaxdnen, ufro me- endobian sxva adamianebs.

daskvna
sazogadoebrivi kvlevebis Sedegebi cxa- JRerebuli mTavari sakiTxia. amasTan,
dyofs, rom sazogadoebis Rirebulebe- mosaxleobis TvalSi uaresdeba social-
bi myar safuZvels qmnis radikaluri uri da ekonomiuri mdgomareoba maSin,
ultraultramemarjvene moZraobebi- rodesac politikosebis, politiku-
sTvis. zogierTi socialur konserva- ri institutebisa da Tanamoqalaqeebis
tiuli Rirebuleba kvlav Rrmad fes- mimarT ndoba mcirdeba, xolo ekono-
vgadgmulia sazogadoebaSi, Tumca mikur siduxWireze yuradRebis gamax-
bolo dros ganviTarebuli movlene- vilebasTan erTad Zlierdeba pesimizmi
bi meti SeSfoTebis safuZvels iZleva. qveynis momavalTan dakavSirebiT. so-
marTlac, saqarTveloSi ultramemar- cialur konservatiul RirebulebebTan
jvene populizmis xilvadobis zrdas- kombinaciaSi, es faqtorebi xSirad ga-
Tan erTad, sazogadoeba ufro meti moiyeneba radikalizmis asaxsnelad ev-
skepticizmiT uyurebs migrantebs, es ropasa da aSS-Si. Tumca es tendenciebi
ki ultramemarjvene jgufebis mier ga- qarTul politikaSi ultramemarjvene
20
populizmis aucileblad momZlavrebas rebulebebis, ekonomikuri aRqmebisa da
ar gulisxmobs. marTlac, ultramemar- elitebis mimarT undoblobis Tvalsaz-
jvene jgufebi kvlav marginalur Zalad risiT. sabolood, aseTi jgufebis mom-
aRiqmebian; saqarTvelos patriotTa Zlavreba evropaSi da mis farglebs ga-
aliansma miiRo xmebis mxolod 5%, rac reT didwilad ukavSirdeba im partiebs,
zustad xmaTa is raodenoba iyo, rac par- romlebmac SeZles arsebuli ekonomi-
lamentSi SesvlisTvis iyo aucilebeli. kuri an socialuri mdgomareobis ga-
manam, sanam ultramemarjvene jgufebs, moyeneba da sakuTari mxardamWerebis
iseTebs, rogoricaa qarTuli marSi da mobilizeba. amasTan, marginalurobis
saqarTvelos erovnuli erToba, Zal- miuxedavad, am jgufebma moaxerxes saqa-
adobaze damyarebuli dRis wesrigi rTveloSi demokratiuli da evropuli
aqvT, nakleb savaraudoa, rom isini mniS- Rirebulebebis mxardamWeri jgufe-
vnelovan sazogadoebriv mxardaWeras bis gamowveva, im jgufebis, romlebic
moipoveben. Tumca, ar SeiZleba im Sesa- miTebs, radikalur ultramemarjvene da
Zleblobis gauTvaliswinebloba, rom es ultramemarjvene populisturi jgufe-
jgufebi met popularobas moipoveben, bis propagandis saSualebiT gavrcele-
Tu sakuTari poziciebis metad praqti- bul usafuZvlo SiSebs unda daupirisp-
kuli kuTxiT formulirebas moaxerx- irdnen. msgavs situaciaSi sasicocxlod
eben _ gansakuTrebiT maSin, rodesac mniSvnelovani xdeba qarTuli sazoga-
kvlevebi aCvenebs, rom saqarTveloSi ar- doebis demokratiuli Rirebulebebis
sebobs noyieri niadagi socialuri Ri- garSemo mobilizeba.

rekomendaciebi

saqarTvelos mTavrobisTvis:

 unda gaaZlieros demokratiuli bluri politikiT an oficialuri


institutebi da kanonis uzenaeso- mxarisgan bundovani pasuxebiT.
ba.
 mniSvnelovania, Riad moxdes
 rogorc mTavroba, ise mmarTveli demokratiuli Rirebulebebi-
partia Riad unda gaemijnos ul- sadmi erTgulebis deklarireba.
tramemarjvene populisturi par- demokratiisa da adamianis ufle-
tiebsa da jgufebs. bebis fundamenturi principebi ar
unda gaxdes politikuri debatebis
 mTavrobam unda miiRos zomebi am sagani. mniSvnelovania, rom mmarT-
jgufebis winaaRmdeg, maT Soris veli partia da misi wevrebi ar
eqstermistuli ultraultrame- ireklavdnen migrantebis mimarT
marjvene jgufebis winaaRmdeg, ro- mtrul damokidebulebas an ar
melTa aqtivobebic konstituciur gaurbodnen sakuTari poziciis ga-
normebsa da principebs ewinaaRm- moxatvas politikuri sargebelis
degeba. es ukanasknelni, ar unda misaRebis mizniT.
iyvnen waxalisebulni Semwynare-
21
 mTavrobam prioritetad unda amomrCevelTa wuxilsa da gasaW-
daisaxos siRaribis, umuSevrobisa irze sapasuxod, sajarod moaxdi-
da ekonomikuri siduxWiris daZle- nos mis mier gatarebuli RonisZie-
va sazogadoebis mowyvlad jgufebs bebis demonstireba.
Soris samuSaosTvis aucilebeli
unar-Cvevebis ganviTarebiT. unda  oficialuri pirebi aseve Riad unda
gamoqveyndes naTeli da grZelvadi- daupirispirdnen ultramemarjvene
ani gegma am sakiTxebis mosagvare- populistebis mier gavrcelebul
blad. amiT, mTavrobasac SeeZleba miTebsa da fobiebs.

saqarTveloSi moqmedi samoqalaqo sazogadoebisTvis:

 gaaZlieros zewola mTavrobaze,  organizeba gauwion sainformacio


raTa man gaataros Sesabamisi zome- kampaniebs evropuli da demokra-
bi im jgufebis winaaRmdeg, rom- tiuli Rirebulebebis da maTi
lebic xelyofen konstituciur erovnul identobasTan da tradic-
normebs. iebTan Tavsebadobis Sesaxeb. es ki
unda daupirispirdes arsebul war-
 organizeba gauwios informaci- modgenebs am fenomenis eqskluziu-
ul da faqtebze dafuZnebul ri bunebis Sesaxeb.
kampaniebs ultramemarjvene
jgufebis mier gavrcelebuli us-  yvelaze mowyvladi jgufebi Car-
afuZvlo SiSebis sapasuxod. mag- Ton socialur aqtivobebSi. adami-
aliTad, amgvari RonisZiebebi Sei- anebi, romlebic distancirebulni
Zleba moicavdes saqarTveloSi arian aramxolod migrantebisgan,
Semosuli migrantebis raodenobis aramed instituciebisgan da saku-
an ucxoelebis mier miwis flobis Tari Tanamoqalaqeebisgan, ufro
Sesaxeb zusti monacemebis gamo- metad arian midrekilni radikalu-
qveynebas. ri poziciis arCevisken.
qarTuli politikuri partiebis mimarT
ndobis klebadi tendencia: ras niSnavs es
demokratiisTvis saqarTveloSi da rogor
SeiZleba uaryofiTi Sedegebis Tavidan
acileba?

levan kaxiSvili1
25
mokle Sinaarsi

saqarTveloSi politikuri partiebis gamokiTxvebi, maT Soris CRRC-is kavka-


mimarT ndoba 2012 wels 21%-dan 2017 siis barometrisa da NDI-s sazogadoe-
wels 8%-mde Semcirda. miuxedavad imisa, brivi azris kvlevebi, rac warmodgenas
rom ndobis xarisxi arasdros yofila qmnis mosaxleobis aRqmebisa da rwmen-
gansakuTrebulad maRali, es tendencia ebis Sesaxeb. amasTan, dokumentSi xazgas-
politikuri partiebisTvis SeSfoTebis mulia, rom politikuri ndobis dabali
safuZveli da moqmedebisTvis biZgis done azianebs demokratias saqarTve-
mimcemi unda gaxdes. politikur ndo- loSi, gansakuTrebiT, politikuri par-
bas ZiriTadad socialuri rwmenebi da tiebis unars, Seasrulon TavianTi war-
politikuri institutebi ganapirobebs. momadgenlobiTi funqcia. politikuri
winamdebare dokumentSi undoblo- partiebi da saqarTveloSi demokratiis
bis safuZvlebis gamosavlenad, es ori konsolidaciiT dainteresebuli pirebi
mimarTulebaa gaanalizebuli. rwmen- unda acnobierebdnen, rom ndobadakar-
ebis TvalsazrisiT, ganxilulia saqa- guli amomrCevlebis maRal procentul
rTveloSi sazogadoebis aRqmebi ndobis wils pirdapiri gavlena aqvT politi-
oTx aspeqtTan dakavSirebiT: kompeten- kaSi moqalaqeebis CaTulobis doneze.
cia, keTilsindisiereba, patiosneba da es ki niSnavs imas, rom maTi CarTuloba
prognozirebadoba. dokumentSi aseve partiul politikaSi kvlav dabali iqne-
ganxilulia politikuri institutebis ba. Sesabamisad, winamdebare narkvevSi
roli. kerZod ki, gaanalizebulia poli- warmodgenilia rekomendaciebi politi-
tikuri partiebis gamWvirvalobis prob- kuri partiebisTvis, samoqalaqo sazo-
lemebi, rac kidev ufro metad uSlis gadoebis organizaciebisa da kvleviTi
xels amomrCevelTa cnobierebis ama- da donori organizaciebisTvis imisaT-
Rlebas _ es ki ndobis dabal maCveneb- vis, rom Sesabamisi nabijebi gadaidgas
els ganapirobebs. winamdebare naSromSi saqarTveloSi politikuri partiebis
aseve gaanalizebulia 2015-2018 wleb- mimarT ndobis gazrdis mimarTulebiT.
Si Catarebuli sazogadoebrivi azris

1
levan kaxiSvili aris saqarTvelos politikis institutis (GIP) analitikosi da bambergis univer-
sitetis (germania) socialuri mecnierebebis sadoqtoro skolis (BAGSS) doqtoranti.
26
Sesavali: politikuri ndobis problema da misi gavlena
demokratiis konsolidaciaze saqarTveloSi

politikuri ndobis fenomeni saqarTve- amomrCeveli monawileobas ar miiRebs


loSi demokratizaciis procesis anal- arCevnebSi da ar imuSavebs an/da ar
izisas xSirad yuradRebis miRmaa darCe- iqneba politikuri partiis moxalise.4
nili. amis mizezi SesaZloa is iyos, rom amasTan, politikuri partiebis mimarT
ndoba kompleqsuri, mravalkomponen- undoblobis maRali done miuTiTebs
tiani cnebaa da misi konteqstualizacia imaze, rom partiebsa da amomrCevlebs
mimdinare politikuri procesebis Sesa- Soris kavSiri sustia; amomrCevlebi
bamisad martivi ar aris. Tumca, sazoga- uaryofiTad afaseben politikuri par-
doebis ndobis xarisxs politikuri in- tiebis saqmianobas; da amomrCevlebma
stitutebis da moTamaSeebis, magaliTad naklebad ician an gamoucdiaT politi-
politikuri partiebis mimarT, Sesa- kuri partiebis saqmianoba.5 es problema
Zloa, mniSvnelovani gavlena qondes ufro farTo konteqstSi saqarTveloSi
demokratizaciis procesze da, sab- demokratiuli konsolidaciisTvis sa-
olood, demokratiul konsolidaciaze. frTxes warmoadgens. ndobis naklebobis
magaliTad, 2012 wlidan 2017 wlamde, gamo, amomrCevlebi Tavs ikaveben poli-
saqarTveloSi politikuri partiebis tikaSi monawileobisagan6 _ maSin, rode-
mimarT ndoba 21%-dan 8%-mde Semcirda, sac politikaSi CarTuloba monawileo-
maSin rodesac undobloba 22%-dan 43%- biTi demokratiis qvakuTxedia. Sedegad,
mde gaizarda.2 respondentebis umrav- aucilebeli xdeba am problemis mosag-
lesoba iyo indiferentuli (arc ndobis vareblad swrafi reagireba da droTa
da arc undoblobis maCvenebeli _ 43% ganmavlobaSi politikuri partiebis
2017 wels) an ar surda SekiTxvaze pa- mimarT sazogadoebrivi ndobis gazrdis
suxis gacema („ar vici“ da „uari pasuxze“ gzebis Zieba. winamdebare dokumentSi
pasuxebis jami _ 8%).3 miuxedavad imisa, gaanalizebulia saqarTveloSi politi-
rom ndobis xarisxi idealurisgan Sors kuri partiebis mimarT ndobis fenomeni
iyo 2012 wels, aseTi mkveTri vardna da warmodgenilia Sesabamisi rekomen-
politikuri partiebisTvis SemaSfoTe- daciebi politikuri ndobis gazrdis
beli unda iyos. ndobis dabali maCvene- mizniT.
belis Sedegi orgvaria: ndobadakarguli

2
kavkasiis kvleviTi resursebis centri (2017). „kavkasiis barometris droiTi mwkrivebi _ saqarTve-
lo“. agebulia monacemTa onlain analizis vebgverdze http://caucasusbarometer.org wvdomis TariRi
08.02.2019.
3
kavkasiis kvleviTi resursebis centri (2017). „kavkasiis barometri gamokiTxvis ramdenime talRis/
wlis monacemTa bazebi“. agebulia monacemTa onlain analizis vebgverdze http://caucasusbarometer.
org wvdomis TariRi 08.02.2019.
4
Ceka, B. (2012). “The Perils of Political Competition: Explaining Participation and Trust in Political Parties in
Eastern Europe”. Comparative Political Studies. 46(12), 1610-1635. DOI: 10.1177/0010414012463908.
5
Berlin, D. and L.J. Lundqvist. (2012). “Do Leopards Ever Change Their Spots? The Development of Po-
litical Trust among Swedish Green party Sympathisers”. Environmental Politics. 21(1), 131-152. DOI:
10.1080/09644016.2011.643372.
6
Ceka, B. (2012). “The Perils of Political Competition: Explaining Participation and Trust in Political Parties in
Eastern Europe”. Comparative Political Studies. 46(12), 1610-1635. DOI: 10.1177/0010414012463908.
27
ra aris ndoba da rogor SeiZleba misi gaanalizeba?

ndoba gulisxmobs adamianis an adami- aTebeli). bolos, instituciuri mowyo-


anebis jgufis damokidebulebas sxva bis garkveuli formebi ndobis ufro
aqtorze an mis imedze yofnas fardo- maRal xarisxs ganapirobebs. aRniSnuli
biTi usafrTxoebis garkveuli grZno- sami aspeqtidan, bolo ori saqarTve-
biT.7 es ki mimndobi mxaris mowyvlado- loSi moqmedi politikuri partiebi-
bas ganapirobebs da TavisTavad Seicavs sTvis yvelaze mniSvnelovania, radgan
risks, rom zogierTi mizani ar ganx- miuxedavad imisa, rom rTulia ndobis
orcieldeba. ndobis, rogorc politi- mimarT midrekilebis Secvla, SesaZle-
kuri fenomenis, gasagebad ndobis sami belia rwmenebis Camoyalibeba da ganvi-
umniSvnelovanesi aspeqtis gaTvalis- Tareba iseve, rogorc institutebis Se-
winebaa aucilebeli. pirveli, zogi qmna. amasTan, is faqti, rom 2012 wels
adamiani ufro metad endoba sxvebs _ sazogadoebis mxridan partiebis mimarT
es xasiaTis Taviseburebaa. meore, rigi ndoba sagrZnoblad ufro maRali da un-
rwmenebisa ndobis ufro maRal dones dobloba ufro dabali iyo, mianiSnebs
ganapirobebs _ magaliTad rwmena, rom imaze, rom ndoba, rogorc winaswari
ndobis obieqti sakmarisi kompetenci- ganwyoba an midrekileba, am ganxilvisT-
iT, keTilsindisierebiT, patiosnebi- vis naklebad mniSvnelovania. Sesabamis-
Ta da prognozirebadobiT xasiaTdeba ad, problemis safuZvlebi rwmenebsa da
imisaTvis, rom mimndobi mas endos (qve- institutebSi unda veZioT.
moT ganxilulia TiToeuli es maxasi-

ndobis ganmapirobebeli rwmenebi: rogor gansjian qarTvelebi


plitikur partiebs?

oTxi sxvadasxva rwmena-warmodgena, bi ar Catarebula imis dasadgenad, Tu


romelic ndobis erT-erT ganzomile- ramdenad gansazRvravs sazogadoebis
bas warmoadgens, gulisxmobs kompeten- rwmenebi politikuri partiebis mimarT
cias, keTilsindisierebas, patiosnebasa ndobas. Tumca, mainc SesaZlebelia sx-
da prognozirebadobas. mniSvnelovania vadasxva monacmeTa bazebSi, maT So-
maTi cal-calke ganxilva imisaTvis, ris CRRC-is kavkasiis barometrisa da
rom gamoikveTos Tu rogor uyurebs NDI-s sazogadoebrivi azris kvlevebSi
qarTuli sazogadoeba politikur par- (yvela kvleva Catarebulia 2015 da 2018
tiebs da ratom dakarga maT mimarT wlebis SualedSi) iseTi monacemebis
ndoba. arsebuli monacemebi arasrulia, mopoveba, romelic mWidrodaa kavSirSi
radgan sajarod xelmisawvdomi kvleve- sazogadoebis rwmenebTan.

7
McKnight, D.H. and N.L. Cherrany. (2001). “Trust and Distrust Definitions: One Bite at a Time”. In: R. Fal-
cone, M. Singh, and Y.-H. Tan (Eds.): Trust in Cyber-societies. Springer-Verlag: Berlin Heidelberg.
28
kompetencia

mimndobs, am SemTxvevvaSi qarTul ri sakiTxebia, rasac mosdevs terito-


sazogadoebas, unda swamdes rom ndo- riul mTlianobasTan dakavSirebuli
bis obieqts, am SemTxvevaSi politikur problemebi.8 cxril 1-Si warmodgenilia
partiebs, SeuZliaT amomrCevlisTvis monacemebi Tu rogor aRiqvams sazoga-
yvelaze mniSvnelovani problemebis gad- doeba saqarTveloSi moqmedi politiku-
aWra. sazogadoebrivi azris kvlevebis ri partiebis kompetenciebs mosaxleo-
mixedviT, saqarTveloSi sazogadoebis bisTvis mniSvnelovani politikis eqvsi
prioriteti ekonomikuri da socalu- sxvadasxva mimarTulebiT.

cxrili 1: sazogadoebis mxridan aRqmuli saqarTveloSi moqmedi politikuri par-


tiebis kompetenciebi

wyaro: kavkasiis kvleviTi resursebis centri. (2017). „NDI: sazogadoebis ganwyoba


saqarTveloSi, 2017 wlis ivnisi“. agebulia monacemTa onlain analizis vebgverdze
http://caucasusbarometer.org wvdomis TariRi 08.02.2019

monacemebi aCvenebs, rom eqvsidan xuTi gadoeba dadebiTad afasebs, Sesabamisad


politikis mimarTulebiT, yvelaze xSi- mosaxleobis 37% qarTul ocnebas an-
rad gameorebuli pasuxia „ar vici/uari dobs jandacvis sferos. Tumca, Tu „ar
pasuxze“ an „arc erTi partia“. gamon- vici/uari pasuxze“ an „arc erTi partia“
aklisia jandacva _ sfero, sadac qar- poziciebs SevajamebT (im responden-
Tulma ocnebam reformebi gaatara da tebis erTad ganxilva, vinc am sakiTx-
sayovelTao jandacvis sistema danerga. ebs arc erT partias ar andobs da vinc
rogorc irkveva, am cvlilebebs sazo- kiTxvas ver pasuxobs), maTi procentu-

8
sazogadoebis prioritetebsa da imaze, Tu rogor pasuxeben politikuri partiebi maT sakuTari
partiuli manifestiT, ixileT: kaxiSvili, l. (2017) „aris Tu ara demokratia SesaZlebeli stabi-
luri politikuri partiebis gareSe?“ saqarTvelos politikis instituti. xelmisawvdomia: http://
gip.ge/ge/6564/
29
li wili 40%-dan, jandacvis SemTxveva- SeuZliaT maTi kompetenciebis saTana-
Si, 68%-mde, teritoriuli mTlianobis dod gansja. es ukanaskneli SesaZloa
aRdgenis SemTxvevaSi, meryeobs. politikuri partiebis, maTi finansebis,
aqtivobebisa da miznebis Sesaxeb infor-
es monacemebi aCvenebs, rom qarTvel maciis naklebobis Sedegi iyos. Tumca,
amomrCevels ar swams, rom partiebi rodesac saqme politikuri partiebis
warmodgenil sferoebSi kompetenture- miznebs exeba, ganxilvis sagani kidev
bi arian an amomrCevlebs ubralod ar erTi rwmena _ keTilsindisiereba xdeba.

keTilsindisiereba

imisaTvis, rom politikurma partiebma ndobis obieqti emsaxureba mimndobis


sazogadoebis maRali ndoba moipovon, Tu sxva subieqtis interesebs. 2018 wlis
amomrCevels unda swamdes, rom politi- dekembris sazogadoebrivi azris kvle-
kuri partiebi im miznebisTvis iRwvian, va, romelic NDI-is dakveTiT Catarda,
romelic sazogadoebisTvis mniSvnelo- warmoadgens monacemebs am SekiTxvebTan
vania. Sesabamisad, keTilsindisiereba, dakavSirebiT, romelic diagrama 1-Sia
rogorc rwmena, gamoxatavs mimndobis asaxuli.
mier ndobis obieqtis Sefaseba-gansjas:

diagrama 1: saqarTveloSi moqmedi politikuri partiebis interesebi


30
rogorc monacemebi aCvenebs, sazogadoe- Soris araefeqturia. orive proble-
bis mxolod 13%-s miaCnia, rom politi- ma mianiSnebs imaze, rom saqarTveloSi
kuri partiebi keTilsindisierebi arian partiasa da amomrCevels Soris susti
_ e.i. emsaxurebian amomrCevlebis in- urTierTkavSiria.
teresebs. es politikuri partiebisT-
vis SemaSfoTebeli maCvenebelia, Tu maT amasTan, politikuri partiebis keTil-
sazogadoebis ndobis mopoveba surT. es sindisierebaze cudad moqmedebs uary-
maCvenebeli kidev ufro mniSvnelovani ofiTi kampaniebi. uaryofiTi kampania
xdeba im faqtis gaTvaliswinebiT, rom gulisxmobs kandidatis an politikuri
gadauwyveteli respondentebi (ar vici/ partiis mxridan yuradRebis gamaxvile-
uari pasuxze) mosaxleobis mxolod 10%- bas oponentebis naklovan mxareebze imis
s warmoadgenen. sazogadoebis did naw- nacvlad, rom sazogadoebas gaacnon
ils miaCnia, rom saqarTveloSi politi- is, Tu TviTon risi gakeTeba SeuZli-
kuri partiebi emsaxurebian an sakuTar aT. 2018 wlis ivnisis NDI-is gamokiTx-
interesebs _ 44%, an maTi liderebis an/ vis mixedviT, 2018 wlis saprezidento
da damfinanseblebis interesebs _ 31%. arCevnebamde, oTxidan sam gamokiTxuls
es ori pasuxi oTxidan sami amomrCevlis miaCnda, rom kandidatebma cota dro
azrs wrmoadgens. aRniSnuli monaceme- unda dauTmon an saerTod ar unda dax-
bi or problemaze miuTiTebs: politi- arjon dro konkurenti politikuri
kur partiebs realurad ar SeuZliaT partiis kritikaze.9 kvlevebi aCvenebs,
sazogadoebis interesebis gamoxatva an rom uaryofiTi kampania politikuri
komunikacia partiebsa da amomrCevlebs partiebis mimarT ndobas amcirebs.10

patiosneba
Tuki ndobis obieqti aRiqmeba rogorc rufciis donis aRqmaze, romelic aseve
sando da pirobis Semsrulebeli piri, SeiZleba iqnas gamoyenebuli, rogorc
sxva sityvebiT rom vTqvaT _ patio- patiosnebis SesaZlo indikatori.
sani piri, mimdnobs SeuZlia, misi imedi
qondes, rac ndobis maRal xarisxs gana- diagrama 2-Si warmodgenilia monace-
pirobebs. miuxedavad imisa, rom sazoga- mebi qarTveli amomrCevlebisTvis wi-
doebrivi azris gamokiTxvebSi ar aris nasaarCevno platformebisa da dapire-
warmodgenili monacemebi imis Sesaxeb, bebis mniSvnelobis Sesaxeb. monacemebis
Tu rogor gansjian moqalaqeebi poli- mxiedviT, naTlad Cans, rom mosaxleo-
tikuri partiebis patiosnebas saqarT- bis naxevarze metisTvis, winasaarCev-
veloSi, mainc SesaZlebelia dapirebebis no dapirebebi mudmivad mniSvnelovan
mniSvnelobis garkveva maSin, rodesac rols TamaSobs, rodesac amomrCeveli
amomrCevlebi wyveten Tu rogor mis- gadawyvetilebas iRebs imasTan dakav-
cen xma arCevnebze. amasTan, arsebobs SirebiT, Tu vis misces xma.
monacemebi politikur partiebSi ko-
9
kavkasiis kvleviTi resursebis centri (2018). „NDI: sazogadoebis ganwyoba saqarTveloSi, 2018
wlis ivnisi“. agebulia monacemTa onlain analizis vebgverdze http://caucasusbarometer.org wvdomis
TariRi 08.02.2019.
10
Ceka, B. (2012). “The Perils of Political Competition: Explaining Participation and Trust in Political Parties in
Eastern Europe”. Comparative Political Studies. 46(12), 1610-1635. DOI: 10.1177/0010414012463908.
31
diagrama 2: winasaarCevno platformebisa da dapirebebis mniSvneloba amomrCev-
lebisTvis

wyaro: avtoris gamoTvlebi monacemebis xuTi bazis safuZvelze11

aRniSnuli monacemebi imaze miuTiTebs, doebis mxridan politikuri partiebis


rom patiosneba mniSvnelovania qarTve- patiosnebis zogad aRqmaze. saintere-
li amomrCevlisTvis, Tumca ar iZle- soa, rom 2018 wlis dekembris NDI-is
va politikuri partiebis patiosnebis sazogadoebrivi azris kvlevis mixed-
aRqmis Sesaxeb warmodgenis Seqmnis sa- viT, isini, visac miaCniaT, rom politi-
Sualebas, risTvisac sxva tipis monace- kur partiebSi korufcia ar arsebobs,
mebi iqneboda saWiro. Tumca, SeiZleba mosaxleobis 14%-s warmoadgenen, Tumca
iTqvas, rom moqalaqeebis mxridan poli- sazogadoebis, TiTqmis, naxevars _ 46%-
tikur partiebSi korufciis aRqmis in- s _ miaCnia, rom politikur partiebSi
dikatorma SeiZleba mianiSnos sazoga- garkveulwilad aris korufcia.12
11
kavkasiis kvleviTi resursebis centri (2015). „NDI: sazogadoebis ganwyoba saqarTveloSi, 2015 wlis
noemberi”. agebulia monacemTa onlain analizis vebgverdze http://caucasusbarometer.org wvdomis
TariRi 08.02.2019. kavkasiis kvleviTi resursebis centri (2016). „NDI: sazogadoebis ganwyoba saqarT-
veloSi, 2016 wlis ivnisi“. agebulia monacemTa onlain analizis vebgverdze http://caucasusbarometer.
org wvdomis TariRi 08.02.2019. kavkasiis kvleviTi resursebis centri (2016b). „NDI: sazogadoebis
ganwyoba saqarTveloSi, 2018 wlis marti“. agebulia monacemTa onlain analizis vebgverdze http://
caucasusbarometer.org wvdomis TariRi 08.02.2019. kavkasiis kvleviTi resursebis centri (2016c). „NDI:
sazogadoebis ganwyoba saqarTveloSi, 2016 wlis noemberi“. agebulia monacemTa onlain analizis
vebgverdze http://caucasusbarometer.org wvdomis TariRi 08.02.2019. kavkasiis kvleviTi resursebis
centri (2017). „NDI: sazogadoebis ganwyoba saqarTveloSi, 2017 wlis ivnisi“. agebulia monacemTa
onlain analizis vebgverdze http://caucasusbarometer.org wvdomis TariRi 08.02.2019.
12
kavkasiis kvleviTi resursebis centri (2018). „NDI: sazogadoebis ganwyoba saqarTveloSi, 2018
wlis dekemberi“ agebulia monacemTa onlain analizis vebgverdze http://caucasusbarometer.org
wvdomis TariRi 08.02.2019.
32
rasakvirvelia, SeuZlebelia im insti- Sesaxeb informaciis nakleboba gavlenas
tutebis ndoba, romelic korumpirebul axdens sazogadoebis mxridan ndobaze,
institutebad aRiqmeba. saqarTveloSi rac dasturdeba zemoT warmodgenili
politikuri partiebis Sida saqmianobis monacemebis safuZvelze.

prognozirebadoba

kidev erTi rwmena, romelic zrdis ndo- 2015-2017 wlebSi NDI-s mier Catarebu-
bis xarisxs aris ndobis obieqtis prog- li sazogadoebrivi azris xuTi sxva-
nozirebadoba, rac gulisxmobs imas, Tu dasxva kvleva13 aCvenebs, rom poli-
ramdenad SeuZlia mimndobs winaswar tikuri partiis warsuli saqmianoba
gansazRvros ndobis obieqtis kargi an amomrCevlisTvis winasaarCevno dapire-
cudi qmedebebi. patiosnebis msgavsad, am bebze mniSvnelovania. respondentebis
SemTxvevaSic Sefaseba mxolod miaxloe- 65%-74%-isTvis politikuri partiebis
buli indikatoris daxmarebiTaa Sesa- warsuli saqmianoba maT winasaarCev-
Zlebeli, radgan ar arsebobs monacemebi no dapirebebTan SedarebiT ufro pri-
imis Sesaxeb, Tu rogor aRiqvams sazo- oritetulia. es niSnavs imas, rom sazoa-
gadoeba politikuri partiebis progno- doeba endoba ukeTesi Sedegis maCvenebel
zirebadobas saqarTveloSi. Tumca, Ses- politikur partiebs. Sesabamisad, saku-
aZlebelia imis ganxilva, Tu ramdenad Tari strategiebisa da samoqmedo geg-
mniSvnelovania amomrCelisTvis partiis mebis SemuSavebisa da ganxorcielebisas
warsuli saqmianoba. politikurma partiebma es ganwyobebi
mxedvelobaSi unda miiRon.

ndobis instituciuri ganzomileba: arian Tu ara partiebi


sakmarisad institucionalizebulebi ndobis wasaxaliseblad?
arsebobs rwmena, rom Zlieri insti- Sesrulebas an sarisko saqmianobis
tutebi politikuri ndobis xarisxis warmatebas ganapirobebs. Sesabamisad,
zrdas uwyoben xels.14 am ideis logi- politikuri partiebisTvis mniSvnelo-
ka isaa, rom institutebi qmnian garan- vania, rom aRiqmebodnen rogorc Zlieri
tiebs, kontraqtebs, regulaciebs, we- institutebi. amis miRweva SesaZlebelia
sebsa da procedurebs, rac pirobebis ufro gamWvirvale gadawyvetilebis

13
kavkasiis kvleviTi resursebis centri (2015). „NDI: sazogadoebis ganwyoba saqarTveloSi, 2018
wlis noemberi“. agebulia monacemTa onlain analizis vebgverdze http://caucasusbarometer.org
wvdomis TariRi 08.02.2019. kavkasiis kvleviTi resursebis centri (2016a). „NDI: sazogadoebis gan-
wyoba saqarTveloSi, 2018 wlis ivnisi“. agebulia monacemTa onlain analizis vebgverdze http://
caucasusbarometer.org wvdomis TariRi 08.02.2019. kavkasiis kvleviTi resursebis centri (2016b).
„NDI: sazogadoebis ganwyoba saqarTveloSi, 2016 wlis marti“. agebulia monacemTa onlain analizis
vebgverdze http://caucasusbarometer.org wvdomis TariRi 08.02.2019. kavkasiis kvleviTi resursebis
centri (2016c). „NDI: sazogadoebis ganwyoba saqarTveloSi, 2016 wlis noemberi“. agebulia monace-
mTa onlain analizis vebgverdze http://caucasusbarometer.org wvdomis TariRi 08.02.2019. kavkasiis
kvleviTi resursebis centri (2017). „NDI: sazogadoebis ganwyoba saqarTveloSi, 2017 wlis ivni-
si“. agebulia monacemTa onlain analizis vebgverdze http://caucasusbarometer.org wvdomis TariRi
08.02.2019.
14
McKnight, D.H. and N.L. Cherrany. (2001). “Trust and Distrust Definitions: One Bite at a Time”. In: R. Fal-
cone, M. Singh, and Y.-H. Tan (Eds.): Trust in Cyber-societies. Springer-Verlag: Berlin Heidelberg.
33
miRebis praqtikis ganviTarebiT, gan- melic kandidats waradgens. 2017 wlis
sakuTrebiT iseT sferoSi, rogoricaa gamokiTxvis mixedviT, respondentebis
politikis platformis SemuSaveba, kan- 50%-isTvis ufro mniSvnelovani iyo
didatis nominireba an axali wevrebis merobis kandidati, vidre is partia,
miReba. monacemebi aCvenebs, rom partie- romelic kandidats waradgenda.16 Sesa-
bi ar aRiqmebian, rogorc Zlieri insti- bamisad, Tu saqarTveloSi politikuri
tutebi, romlebic damcavi struqture- partiebi miznad isaxaven institutebad
bis funqcias SeiTavsebdnen. Camoyalibebas, romelic ufro didxans
SeZlebs arsebobas, vidre erTi konkret-
2017 wlis ivnisis NDI-is sazogadoe- uli politikuri lideri, mniSvnelova-
brivi azris kvlevaSi,15 respondentebs nia maTi metad institucionalizacia,
dausves kiTxva, Tu visi azri iyo mniS- gamWvirvaloba da mxardamWerebTan
vnelovani imis Sesafaseblad, kargad Zlieri kavSiris Camoyalibeba.
Catarda Tu ara saqarTveloSi arCevne-
bi. respondentebs aTidan sami variantis monacemebi imis Sesaxeb, rom sazoga-
arCeva SeeZloT. yvelaze xSirad arCeu- doebis mier politikuri partiebi aR-
li pasuxi iyo „Cemi sakuTari azri“ – qmulia, rogorc instituciurad da
respondentebis 46% procenti ambobs, programulad erTmaneTis msgavsi, moi-
rom maTi sakuTari azri yvelaze mniS- poveba 2018 wlis sazogadobrivi azris
vnelovania imis Sesafaseblad, Tu ram- gamokiTxvaSi, sadac kiTxvaze: „Tqveni
denad kargad Catarda arCevnebi. cen- azriT, saqarTvelos ekonomikis gan-
traluri saarCevno komisia da ucxoeli viTarebisTvis Zalian mniSvnelovania,
damkvirveblebi rigiT meore adgilze met-naklebad mniSvnelovania Tu saer-
aRmoCndnen, 23-23 procentiT. im poli- Tod ar aris mniSvnelovani, Tu romeli
tikuri partiebis azrs, romelTac re- partia iqneba xelisuflebaSi?“ xuTidan
spondentebi mxars uWerdnen, mxolod or respondnets miaCnia, rom amas ara-
16%-iani maCvenebeli aqvs. es monacemebi nairi mniSvneloba ar aqvs ekonomikis
mianiSnebs imaze, rom mosaxleoba insti- ganviTarebisTvis (diagrama 3). es Sedegi
tutebze metad sakuTar warmodgenas ornairad SeiZleba iyos interpretire-
aniWebs upiratesobas, rac politikuri buli. optimisturi interpretaciiT
institutebis sisusteze metyvelebs. SeiZleba imis varaudi, rom qarTveli
amomrCevlis 42%-s miaCnia, rom yvela
amasTan, institucionalizaciis na- partia sakmarisad keTilsindisieria
cvlad, politikuri partiebis person- imisaTvis, rom saxelmwifos interese-
alizaciis xazgasasmelad, SesaZloa gan- bis Sesabamisad imoqmedos. pesimistu-
vixiloT kiTxva imasTan dakavSirebiT, ri da, albaT, ufro realisturi in-
Tu ra ufro mniSvnelovania amomrCev- terpretaciiT, sazogadoeba ver xedavs
lisTvis _ kandidati, Tu is partia, ro- mniSvnelovan gansxvavebebs politikur

15
kavkasiis kvleviTi resursebis centri (2017). „NDI: sazogadoebis ganwyoba saqarTveloSi, 2017
wlis ivnisi“ agebulia monacemTa onlain analizis vebgverdze http://caucasusbarometer.org wvdomis
TariRi 08.02.2019.
16
kavkasiis kvleviTi resursebis centri (2017). „NDI: sazogadoebis ganwyoba saqarTveloSi, 2017
wlis ivnisi“. agebulia monacemTa onlain analizis vebgverdze http://caucasusbarometer.org wvdomis
TariRi 08.02.2019.
34
partiebs Soris maTi ideologiuri pro- da amomrCevlebs Soris arajansaR dis-
gramebis TvalsazrisiT, rac partiebsa tancirebas iwvevs.

diagrama 3: aqvs Tu ara mniSvneloba romeli partia iqneba xelisuflebaSi?

rogorc kvlevebi aCvenebs, politikur politikuri sistemis mimarT dabali


partiasa da mis mxardamWerebs Soris ndoba qondes, ufro maRalia.18 amdenad,
siaxlovis xarisxi, SesaZloa, dabali politikurma partiebma saqarTveloSi
politikuri ndobis ukeTesi indikato- prioritetad sakuTar mxardamWerebTan
ri iyos, vidre mxardamWerebis mTliani axlo kavSirebis damyareba unda daisax-
raodenoba.17 Sesabamisad, rodesac amom- on, radgan ndobis, rogorc politikuri
rCevlebi ar grZnoben Zlier kavSirs fenomenis, asaxsnelad, mxardamWerebTan
romelime politikur partiasTan, Ses- kavSiris xarisxi ufro mniSnvelovania,
aZlebloba imisa, rom sazogadoebas vidre mxardamWerebis raodenoba.

17
Hooghe, M. and A. Kern. (2015). “Party Membership and Closeness and the Development of Trust in Po-
litical Institutions: An Analysis of the European Social Survey, 2002-2010”. Party Politics. 21(6), 944-956. DOI:
10.1177/1354068813509519.
18
Hooghe, M. and A. Kern. (2015). “Party Membership and Closeness and the Development of Trust in Po-
litical Institutions: An Analysis of the European Social Survey, 2002-2010”. Party Politics. 21(6), 944-956. DOI:
10.1177/1354068813509519.
35
daskvna: rogor unda gaizardos ndoba politikuri partiebis
mimarT?

winamdebare dokumentSi naCvenebia, rom nacemebi mianiSnebs imaze, rom partiebsa


saqarTveloSi sazogadoeba ar endo- da amomrCevlebs Soris susti urTierT-
ba politikur partiebs, amis mizezi ki kavSiria da rom sazogadoebas ar esmis
ndobis ori ganzomilebiT aixsneba. pir- politikuri partiebis Sida samuSao
veli, qarTvel amomrCevels sjera, rom procesi gamWvirvalobis ararsebobis
politikur partiebs ar aqvT sakmari- pirobebSi. es faqtorebi politikis
si kompetencia sazogadoebisaTvis mimarT sazogadoebis imedgacruebasa da
mniSvnelovani sxvadasxva politikuri partiebSi gawevrianebas an/da partiebi-
sferoebi marTon; rom partiebi ZiriTa- sTvis muSaobis survilis ararsebobas
dad sakuTar an sakuTari lideris an/da iwvevs. es ki politikuri monawileobis
damfinanseblebis interesebs atareben; dabal xarisxze mianiSnebs, rac saqarT-
rom politikuri partiebis patiosneba veloSi axalgazrda demokratiis kon-
da prognozirebadoba mniSvnelovania solidaciis process uqmnis safrTxes.
xmis micemis dros arCevanis gakeTeba- Sesabamisad, aucilebelia sxvadasxva
Si. da meore, partiebi ar aRiqmebian, dainteresebulma pirebma, pirvel rig-
rogorc sakmarisad institucionali- Si ki politikurma partiebma politikis
zebuli organizaciebi, romlebic gace- mimarT ndobis gaCenisTvis imuSaon.
mul pirobebs Seasruleben da Sesabamis am mizniT, mniSvnelovania gaTvalis-
cvlilebebs gaatareben xelisuflebaSi winebul iqnas qvemoT warmodgenili re-
mosvlis SemTxvevaSi. warmodgenili mo- komendaciebi.
36
rekomendaciebi

politikuri partiebisTvis:

 gaZlierdes amomrCevelTan kavSi- miTaa gansazRvruli (ixileT wina


ri ideologiurad Tanmimdevruli rekomendacia). Tumca, amavdrou-
politikis platformis SemuSave- lad, sasicocxlod mniSvnelovania,
biT, dapirebebis naTlad da gasage- rom TiToeulma partiam mkafiod
bad komunikaciiTa da, zogadad, SeZlos sazogadoebasTan komu-
ideologiuri TvalsazrisiT prog- nikacia sakuTari saqmianobisa da
nozirebadobiT _ rogorc sazo- qarTveli amomrCevlis cxovre-
gadoebrivi azris kvlevebis mo- bis gaumjobesebis mimarTulebiT
nacemebi aCvenebs, wina saarCevno gadadgmuli nabijebis Sesaxeb. es
dapirebebi saqarTveloSi amom- moqalaqeebs daexmareba, ukeT gan-
rCevelTa arCevanis ganmsazRvreli sajon partiebis warsuli saqmia-
erT-erTi mniSvnelovani faqtoria. noba, rac saqarTveloSi saarCevno
miuxedavad imisa, rom politikuri qcevis kidev erTi umniSvnelovane-
partiebisTvis arsebobs cduneba, si ganmapirobebeli faqtoria.
gascen oportunistuli da pop-
ulisturi dapirebebi, partiebma  gazardon sakuTari saqmianobis gam-
meTodurad unda imoqmedon imisaT- Wvirvaloba institucionalizaci-
vis, rom TiToeuli partia aRiqme- is gziT _ qarTveli amomrCevlis,
bodes, rogorc prognozirebadi daaxloebiT, naxevars miaCnia, rom
partia, rac ndobis maRal xarisxsa politikur partiebSi garkveuli
da sasurvel saarCevno qcevas gana- doziT korufcia arsebobs. es vnebs
pirobebs. partiebis keTilsindisierebis aR-
qmas, vinaidan amomrCeveli ver af-
 Seqmnan kompetenturi da asebs, ramdenad realurad gascems
keTilsindisieri partiis portfo- partia sakuTar winasaarCevno da-
lio, romelic sazogadoebriv in- pirebebs da ramdenad SeuZlia mas
teresebs iTvaliswinebs _ saqarT- am dapirebebis Sesruleba. kvleva
veloSi sazogadoebas miaCnia, rom aCvenebs, rom metad informirebul
qveyanaSi politikuri partiebi moq- moqalaqeebs ufro meti ndoba aqvT
medeben ara sazogadoebrivi, aramed politikuri partiebis mimarT.
sakuTari interesebisTvis. amasTan, gamWvirvalobis donis gazrda da
moqalaqeebs dabali warmodgena politikuri partiebis saqmianobis
aqvT politikuri partiebis kom- Sesaxeb Ria komunikacia - partiebis
petenciebze yvelaze mniSvnelovan metaforuli Savi yuTis gaxsna -
sferoebSi. sazogadoebrivi ndobis moqalaqeebs daexmarebaT ndobis
mosapoveblad, mniSvnelovania, rom CamoyalibebaSi. aseve aucilebe-
partiebi sazogadoebis interese- lia, rom partiebma moaxdinon is-
bis Sesabamisad moqmedebdnen, rac eTi procedurebis instituciona-
sakuTari politikuri platfor- lizacia, rogoricaa kandidatis
37
nominirebis, partiaSi gawevrianebi- politikur partiebis mier sakmari-
sa da sxva gadawyvetilebis miRebis sad prioritetizebuli araa, rac
procesebis gamWvirvaloba. mniSvnelovania rom Seicvalos.

 sazogadoebaSi demokratiuli  Semcirdes negatiuri winasaarCevno


Rirebulebebis gaZlierebis xe- kampania _ gamokiTxvebi aCvenebs,
lSewyoba _ kvlevis mixedviT, mo- rom saqarTveloSi sazogadoebas
qalaqeebis ndoba izrdeba maSin, ar mowons, rodesac kandidatebi
rodesac isini potenciuri ndobis sxva partiebs akritikeben. Sesabam-
obieqtis Rirebulebebs iziareben. isad, negatiuri kampania politi-
nebismieri ideologiis warmoamd- kur meinstrimSi marginalizebuli
geneli politikuri partiebi, ro- unda iyos. politikuri partiebi
gorc warmatebuli demokratiuli yuradRebas sakuTar politikaze
mmarTvelobis mTavari gasaRebi, unda amaxvilebdnen konkurentebis
unda iziarebdnen demokratiul diskreditaciis nacvlad. amgvari
Rirebulebebs. amasTan, maT xeli midgoma sabolood gazrdis ndo-
unda Seuwyon amave Rirebulebebis bis maCvenebels. es ar niSnavs imas,
sazogadoebaSi gaZlierebas imis- rom kampaniis dros ar unda moxdes
aTvis, rom moqalaqeebma partiebi saTanado kritika, Tumca Tavmoyva-
sakuTar ideologiasTan axlos md- re politikuri partia da kandida-
gom subieqtebad aRiqvan. arsebu- ti yuradRebas mxolod oponentis
li kvlevis mixedviT, demokratia kritikaze ar unda amaxvilebdes.

samoqalaqo sazogadoebis organizaciebisa da kvleviTi organizaciebi-


saTvis saqarTveloSi:

 moamzadon TiToeuli saparlamento  regularuli sainformacio kam-


partiis angariSvaldebulebis Ses- paniebiTa da partiuli politikis
axeb angariSi _ TiToeuli saparla- kvleviT, xeli Seuwyon saqarTve-
mento politikuri partiis saqmia- loSi politikis gamWvirvalobas
nobis Sefaseba maTi winasaarCevno _ samoqalaqo sazogadoebis or-
dapirebebis mixedviT, gansakuTre- ganizaciebsa da kvleviT organi-
biT saWiroa moqalaqeebis mier zaciebs mniSvnelovani codna da ga-
ndobis oTxive ganzomilebis _ mocdileba aqvT qarTul partiul
kompetenciis, keTilsindisierebis, politikaSi. Sesabamisad, am gamoc-
patiosnebisa da prognozirebado- dilebis gamdidreba da sazogadoe-
bis gansasjelad. amasTan, es xels basTan misi efeqturi komunikacia
Seuwyobs partiuli politikis moqalaqeebs sakuTari codnis gaR-
gamWvirvalobas. Sesabamisad, amg- rmavebaSi daexmareba, rac ndobis
vari kvlevebis sazogadoebasTan gazrdas Seuwyobs xels. Tumca,
efeqtur komunikacias SesaZloa samoqalaqo sazogadoebis organi-
mniSvnelovani gavlena qondes qa- zaciebisTvis gamowvevad rCeba is,
rTveli amomrCevlis cnobierebis rom sazogadoebis ndoba am orga-
doneze. nizaciebis mimarTac dabalia.
38
 xeli Seuwyon konstruqciul ganx- aZlebeli yuradReba gamaxvildes
ilvebs da sazogadoebaSi cnobi- pozitiur dapiprebebze politi-
erebis amaRlebas negatiur kampa- kuri oponentebis diskreditaciis
niebTan dakavSirebiT _ samoqalaqo nacvlad. amisaTvis, mniSvnelovania
sazogadoebis organizaciebsa da TiToeuli saarCevno ciklis peri-
kvleviT organizaciebs aqvT poten- odSi moxdes partiebis politiku-
ciali moaxdinon uaryofiTi kam- ri platformebis analizi da imis
paniis SemTxvevebis identificire- garkveva, Tu ramdenadaa Tanxve-
ba da SeimuSaon rekomendaciebi draSi politikosebis mxridan ga-
imis Taobaze, Tu rogor aris Ses- keTebuli sajaro gancxadebebi Se-
sabamisi partiis programasTan.

donori organizaciebisTvis:

 xeli Seuwyon saqarTveloSi parti- warmomadgenlobiTi demokrati-


uli politikis mimarT ndobis Ses- is wamyvani institutebis, Sesaxeb
axeb sazogadoebrivi azris gamoki- kvlevebi saqarTveloSi uaRresad
Txvebis Catarebas _ ndobis oTxi cotaa. politikuri partiebis kv-
ganzomilebis _ kompetenciis, ke- levis waxaliseba xels Seuwyobs
Tilsindisierebis, patiosnebisa da samoqalaqo sazogadoebis organi-
prognozirebadobis kvleva xels Se- zaciebs, kvleviT organizacieb-
uwyobs saqarTveloSi politikuri sa da universitetebs gaiRrmaon
ndobis fenomenis ukeT gaazrebas. codna am sakiTxis garSemo. Tumca,
yvela am proeqts unda hqondes ko-
 xeli Seuwyon iseTi proeqtebis munikaciis Zlieri komponenti imi-
ganxorcielebas, romelTa mizania saTvis, rom kvlevis Sedegebma qa-
politikuri partiebis, maTi saqmia- rTvel amomrCevlamde miaRwios da
nobisa da sazogadoebasTan komunik- daexmaros maT sakuTari warmod-
aciis gzebis Seswavla saqarTveloSi genebis CamoyalibebaSi partiuli
_ politikuri partiebis, rogorc politikis Sesaxeb.
populisturi nacionalizmi
saqarTveloSi: rogoria misi
gavlena saqarTvelos evropuli
integraciis procesze?

biZina lebaniZe1
41
Sinaarsi
winamdebare politikis dokumentSi evrianebas. arc saqarTvelos mTavrobis
gaanalizebulia Tu ramdenad axdens mier gadadgmul populisturi naciona-
gavlenas populisturi nacionalizmis lizmis wamaxalisebel sadavo nabijebs
mzardi tendencia saqarTvelos evro- dauzianebia mniSvnelovnad qveynis ev-
kavSirTan daaxloebis procesze. nor- rokavSirTan funqciuri da instituci-
matiuli kuTxiT, saqarTveloSi pop- uri daaxloebis procesi. miuxedavad
ulisturi nacionalisturi diskursi amisa, grZelvadian perspeqtivaSi, pop-
TavisTavad evroskeptikuria, radganac ulisturi nacionalizmis gaZlierebam
igi Tavs imkvidrebs progresul da lib- SesaZloa Ziri gamouTxaros saqarTve-
eralur-demokratiuli Rirebebule- los demokratiuli ganviTarebisa da
bebTan winaaRmdegobiT, romlebic evrokavSirSi integraciis normatiul
evrokavSiris ganuyofil normebs war- da funqciur safuZvlebs ise, rogorc
moadgenen. Tumca, praqtikul doneze, es sxva qveynebSi ukve moxda. am proces-
am dromde misi gavlena saqarTvelos ma SesaZloa Seasustos evropuli inte-
evropuli integraciis procesze umniS- graciis procesis mxardaWera saqarTve-
vneloa. saqarTvelo aRmosavleT part- los moqalaqeebs Soris da xeli Seewyos
niorobis iniciativis qveynebs Soris populisturi evroskeptikuri dRis wes-
kvlavac yvelaze proevropul saxel- rigis gavlenis gaZlierebas mTavrobasa
mwifod rCeba, sadac mosaxleobis 80% da sxva aqtorebze, romlebic qveynis
mxars uWers qveynis evrokavSirSi gaw- reformirebis procesSi arian CarTuli.

populisturi speqtris klasifikacia saqarTveloSi


bolo wlebSi saqarTveloSi momZlavr- saqarTvelos marTlmadidebluri ekle-
da populisturi nacionalisturi sen- sia nacionalistur populistur moTa-
timentebi. bevri sxva evropuli qvey- maSed ar aRiqmeba, samRvdeloebis zo-
nis msgavsad, populisti nacionalisti gierTi warmomadgenlis moqmedebebi da
moTamaSeebi aqtiurad axdenen qveynis leqsika qveyanaSi populisturi dRis
politikuri garemos formirebas wesrigis momZlavrebas uwyobs xels.
da tradiciul politikur partiebs
uzarmazari wnexis qveS amyofeben. saqa- bevri analitikosi politikur jgufebs
rTvelos populisturi speqtri sami Soris erT-erT mniSvnelovan aqtorad,
tipis aqtorisgan Sedgeba: politikuri opoziciur partia saqarTvelos patri-
jgufebi, sazogadoebrivi jgufebi da otTa alianss miiCnevs,2 romelic bolo
media aqtorebi. miuxedavad imisa, rom arCevnebSis Semdeg saqarTvelos parla-
1
biZina lebaniZe aris saqarTvelos politikis institutis (GIP) ufrosi analitikosi.
2
Michael Cecire, “The Kremlin Pulls on Georgia. It’s time for the West to stop taking Tbilisi for granted.,”
2015, https://foreignpolicy.com/2015/03/09/the-kremlin-pulls-on-georgia/, accessed March 2019; Tamar
Khorbaladze, “Homophobia and gender identity,” 2015, http://mdfgeorgia.ge/uploads/library/Homopho-
bia-ENG-web%20(1).pdf, accessed March 2019; Adriana Stephan, “Defining the far right in Georgia: From
neo-fascists to populist parties,” 2018, http://gip.ge/defining-the-far-right-in-georgia-from-neo-fascists-to-
populist-parties/, accessed March 2019; Tornike Zurabashvili, “Georgia: the Populist Break-in,” 2016, https://
old.civil.ge/eng/article.php?id=29626, accessed March 2019.
42
mentSic aris warmodgenili. sxva par- kandidatis sawinaaRmdegod mimdinare
tiebs Soris, romlebic populistur saarCevno kampaniaSi CaerTo.
nacionalistur partiebad aRiqmebian,
arian demokratiuli moZraoba _ erTiani politikur partiebis momZlavrebis
saqarTvelo, Tavisufali saqarTvelo paralelurad Zalas ikreben populis-
da sxva mcire zomis partiebi3. mmarT- turi sazogadoebrivi moZraobebic.
veli partia qarTuli ocneba ar jdeba ukve arsebobs araerTi kargad organi-
populistur nacionalistur narativ- zebuli jgufi, romelsac martivad Seu-
Si, Tumca partiis zogierTi moqmedi Zlia aTasobiT adamianis mobilizeba da
da yofili parlamentarebi xSirad ga- populisturi moTxovnebis gasaJRereb-
moirCevian populisturi da qsenofobi- lad sakmarisi mxardamWerebis Sekreba.
uri ritorikiT.4 qarTul ocnebas aseve politikuri moZraoba „qarTuli marSi“
xandaxan brals sdeben populisturi populisturi nacionalisturi speqtris
jgufebis Zaladobrivi eqstremizmis- erT-erTi yvelaze aqtiuri moTamaSea.
admi araadekvaturad rbil midgomaSi.5 organizaciam, romelsac feisbuqze
amasTan, zogjer iqmneba STabeWdileba, daaxloebiT 20,000 mimdevari hyavs,7 or-
rom mmarTveli partiis xelisuflebasa ganizeba gauwia imigrantebis, liber-
da populistur jgufebs Soris erTg- aluri narko politikisa da umcireso-
vari Sefaruli kavSiri arsebobs. qar- baTa uflebebis sawinaaRmdego aqciebs
Tuli ocnebis damaarsebelma da Tavmj- da monawileobda Jurnalistebisa da
domarem biZina ivaniSvilma Tavis droze progresuli socialuri aqtivistebis
demokratiuli moZraoba da saqarTve- winaaRmdeg Zaladobriv moqmedebebSi.8
los patriotTa aliansi daaxasiaTa, ro- arsebobs aseve sxva mcire zomis orga-
gorc mesame Zala qarTul politikaSi,6 nizaciebi da sazogadoebrivi jgufe-
riTic am ori opoziciuri populistu- bi, romelTac politikur procesebze
ri partiis legitimacias Seuwyo xeli. mniSvnelovani gavlena aqvT. da bolos,
Tavis mxriv, saqarTvelos patriotTa populisturi nacionalisturi diskur-
aliansma 2018 wels Riad dauWira mxari sis xilvadoba sazogadoebaSi uzrunve-
qarTuli ocnebis mier mxardaWeril sa- lyofilia sxvadasxva socialuri media
prezidento kandidats da opoziciuri platformisa da satelivizio mediis

3
Tamar Khorbaladze, “Homophobia and gender identity,” 2015, http://mdfgeorgia.ge/uploads/library/
Homophobia-ENG-web%20(1).pdf, accessed March 2019.
4
ramdenime magaliTisTvis ixileT: DFWatch, “Georgian MP wants ‘sexual orientation’ deleted from
anti-discrimination law,” 2015, https://dfwatch.net/mp-wants-sexual-orientation-deleted-from-anti-dis-
crimination-law-38333, accessed March 2019 Tamar Khorbaladze, “Homophobia and gender identity,” 2015,
http://mdfgeorgia.ge/uploads/library/Homophobia-ENG-web%20(1).pdf, accessed March 2019.
5
Thea Morrison, “Georgian NGOs:“Inadequate” Reaction from State Encourages Extremist Groups,”
Georgia Today, 2018, http://georgiatoday.ge/news/9579/Georgian-NGOs-Claim-%E2%80%9CInade-
quate%E2%80%9D-Reaction-from-State-Encourages-Extremist-Groups, accessed March 2019; Zaza Abashid-
ze, “The Georgian March against migrants and NATO,” Jam news, 2018, https://jam-news.net/the-georgian-
march-against-migrants-and-nato/, accessed March 2019.
6
Civil Georgia, “Local Elections Boost Alliance of Patriots Ambitions for Parliamentary Polls,” 2014, https://
old.civil.ge/eng/article.php?id=27395, accessed March 2019.
7
wyaro: Facebook.com, xelmisawvdomia https://www.facebook.com/qartulimarshi/ (wvdomis TariRi 2
marti 2019).
8
Zaza Abashidze, “The Georgian March against migrants and NATO,” Jam news, 2018, https://jam-news.
net/the-georgian-march-against-migrants-and-nato/, accessed March 2019.
43
saSualebiT. telearxi „obieqtivi“ mud- gadoebrivi ukmayofilebis mTavari
mivad uTmobs saeTero dros populis- maprovocirebeli faqtoria, populis-
turi nacionalisturi sakiTxebis pop- ti nacionalisti moTamaSeebis mxridan
ularizacias. aseve arsebobs araerTi gaJRerebuli popularuli narativi
jgufi da gverdi feisbuqze, romelTac ZiriTadad identobisa da kulturu-
aTasobiT mimdevari hyavT9 da social- li sakiTxebis garSemo trialebs. Sesa-
ur mediaSi homofobiuri, qsenofobiuri bamisad, nacionalistur-populisturi
da anti-dasavluri Sinaarsis Semcvel narativi saqarTveloSi ZiriTadad sami
masalas avrceleben. aseTi sakiTxis irgvliv trialebs: an-
tiliberalizmi, qsenofobia da Sefaru-
evrokavSiris wevri qveynebis msgavsad, li antidasavluroba. es sami diskursi
saqarTveloSi populisturi10 nacio- erTamaneTTan mWidrodaa dakavSirebu-
nalizmis safuZvlebi rTul social- li da sxvadasxva gziT erTimeoris ga-
ur ekonomikur mdgomareobasa (siR- Zlierebas uwyoben xels. winamdebare
aribe, umuSevroba da uTanasworoba) politikis dokumentSi detaluradaa
da erovnul-kulturuli identobis ganxiluli aRniSnuli sami diskursi da
dakargvis SiSiT gamowveul mRelvare- gaanalizebulia maTi gavlena evrokav-
baSia.11 Tumca, miuxedavad imisa rom SirTan saqarTvelos RirebulebiT da
socialur-ekonomikuri mdgomareo- funqciur daaxloebaze da zogadad,
ba zogjer mTavrobis mimarT sazo- demokratizaciis procesze.

populisturi nacionalizmis mTavari diskursebi saqarTveloSi

antiliberalizmi

populistur nacionalistur narativs evroskeptikurad ganwyobili aqtorebi


sazogadoebriv doneze garkveuli safuZ- cdiloben sakuTari interesebisTvis ga-
vlebi qarTul sazogadoebaSi farTod moiyenon qarTveli mosaxleobis Zlieri
damkvidrebul tradiciul Rirebule- konervatiuli ganwyobebi da evrokav-
bebSi aqvs. rogorc bevri sxva aRmosav- Sirs, rogorc amoralur, znedacemul
leT evropis qveyana, saqarTveloSic da tradiciuli Rirebulebebis mowi-
Rrmad konservatiuli sazogadoebaa, naaRmdege aqtorad warmoaCenen.12 mag-
mZlavri ojaxisa da tradiciuli Ri- aliTad, seqsualuri umciresobebis
rebulebebiT (cxrili 1). saqarTveloSi mimarT Rrma sazogadoebrivi winaaRmde-

9
magaliTad, feisbuq gverds „anti-liberaluri klubi“ yavs 50,595 mimdevari, xolo qarTul ideas
64,147 mimdevari. aseve arsebobs aTze meti feisbuq jgufi 10,000-ze meti mimdevariT. wyaro: yvela
monacemiis naxva SesaZlebelia veb-gverdze (wvdomis TariRi 2 marti 2019).
10
winamdebare dokumentSi populizmis terminis qveS moiazreba ultra-memarjvene da memarjvene
populizmi. memarcxene populizmi, romelic aseve farTodaa saqarTveloSi gavrcelebuli, am do-
kumentis ganxilvis farglebs miRmaa.
11
Francis Fukuyama, “The Rise of Populist Nationalism,” 2018, https://www.credit-suisse.com/corporate/
en/articles/news-and-expertise/francis-fukuyama-the-rise-of-populist-nationalism-201801.html, accessed
March 2019.
12
Nelli Babayan et al., “10 Years of the ENP - The Way Forward with the EaP,” 2015, http://maxcap-project.
eu/sites/default/files/sites/default/files/policy-briefs/maxcap_policy_brief_01.pdf, accessed January 2016.
44
gobis gaTvaliswinebiT, isini cdiloben zogierTi gzavnilis mixedviT ki dasav-
evrokavSiri warmoaCinon rogorc „mx- leTi cdilobs saqarTvelos „incesti,
olod da mxolod lgbt-is wamaxalisebe- pedofilia, zoofilia, garyvnili cx-
li sazogadoeba.“13 erT-erTi angariSis ovrebis wesi“ (21) moaxvios Tavs.16 ms-
mixedviT, sadac asaxulia antidasavlu- gavsi propagandis Sedegad warmoiSva
ri propaganda saqarTveloSi 2016 wlis garkveuli RirebulebiTi SeuTavseblo-
ganmavlobaSi, antiliberaluri media ba, rasac qarTuli sazogadoebis nawili
saSualebebis, politikuri partiebi- winaaRmdegobaSi mohyavs evrokavSiris
sa da sazogadoebrivi aqtorebis mier normatiul safuZvlebTan. magaliT-
gamoqveynebuli 1258 antidasavluri ad, saqarTvelos moqalaqeebis nawili,
gzavnilis erT mesamedze meti idento- romelic ewinaaRmdegeba saqarTvelos
bisa da Rirebulebebis sakiTxs exeba.14 evrokavSirSi gawevrianebas, xSirad iS-
kvlevis mixedviT, mTavar gzavnilebSi veliebs arguments, rom es „safrTxes
dasavleTi warmoCenelia rogorc mxare, Seuqmnis saqarTvelos erovnuli iden-
romelic „homoseqsualobasa“ (232-jer tobas“ (24%)17 an miaCnia, rom uvizo re-
naxsenebi) da sxva „miuRebel Rirebule- Jimi evrokavSiris qveynebTan „moaxdens
bebs“ (64-jer naxsenebi) axvevs Tavs saqa- qarTuli mentalitetis dakargvas“ (26%)
rTvelos, aseve ebrZvis „marTlmadide- da qveyana „dakargavs Tavis erovnul
blobas“ (28) da saqarTvelos „erovnul identobas“ (22%).18
TviTmyofadobas da tradiciebs“ (48).15

cxrili 1: % vinc ambobs, rom _ moralurad arasworia

wyaro: Pew Research Center. 2017. “Religious Belief and National Belonging in Central and Eastern Europe.”
wvdomis TariRi 23 maisi, 2018. http://www.pewforum.org/2017/05/10/social-views-and-morality/

13
Ibid.
14
Tamar Kintsurashvili, “Anti-Western propaganda,” 2015, p. 13, http://www.media-diversity.org/en/ad-
ditional-files/documents/Anti-Western_Propaganda_Media_Monitoring_Report.pdf, accessed January 2016.
15
Ibid., p. 14.
16
Ibid., p. 14.
17
NDI, “Public attitudes in Georgia Results of a April 2017 survey carried out for NDI by CRRC Georgia,” 2017,
https://www.ndi.org/sites/default/files/NDI%20poll_April%202017_Foreign%20Affairs_ENG_vf.pdf, ac-
cessed August 2018.
18
NDI, “Public attitudes in Georgia Results of a November 2016 survey carried out for NDI by CRRC Geor-
gia,” 2017, https://www.ndi.org/sites/default/files/NDI_November%202016%20poll_Issues_ENG_vf.pdf,
accessed April 2017.
45
saqarTvelos mTavroba ramdenjerme is Seqmnis mizniT.“20 mzardi protestis
daemorCila sazogadoebriv wnexs da fonze, mTavrobam aseve ukan daixia sa-
populisturi ganwyobebis kidev ufro medicino miznebiT marixuanas kulti-
momZlavrebis Tavidan asacileblad vaciis legalizebis sakiTxze,21 Tumca,
ramdenime sadavo nabiji gadadga. mag- kiTxvis niSnis qveS ar dauyenebia sakon-
aliTad, mTavrobam axal konstituci- stitucio sasamarTlos gadawyvetileba
aSi asaxa erTnairsqesianTa qorwinebis administraciuli sasjelis gauqmebaze,
akrZalva.19 axali konstituciis 30-e riTic faqtobrivad marixuanas piradi
muxlSi qorwineba gansazRvrulia, ro- moxmarebis legalizebas mxari dauWi-
gorc „qalisa da mamakacis kavSiri ojax- ra.22

• gavlena saqarTvelos evrokavSirTan daaxloebis procesze

ramdenad axdens gavlenas araliberal- bas.24 amasTan, qarTveli sazogadoebis


uri moTamaSeebis mzardi aqtivoba da TvalSi evrokavSiri kvlav yvelaze san-
diskursi saqarTvelos demokratizaci- do saerTaSoriso moTamaSed rCeba _ mas
isa da evropuli integraciis pro- sazogadoebis 69% endoba (yvelaze maRa-
cesze? saqarTvelos mosaxleobas Soris li maCvenebeli aRmosavleT partnioro-
araliberaluri an socialur-konserva- bis iniciativis qveynebs Soris), 55%-
tiuli Sexedulebebi garkveul sakiTx- iani mxardaWera aqvs gaeros, 54%-iani _
ebTan dakavSirebiT pirdapir ar iasax- natos da 18%-iani _ evraziis ekonomi-
eba evroskepticizmis gaZlierebaSi. kur kavSirs.25 aseve, meores mxriv, verc
piriqiT, sazogadoebrivi azris kvleve- populisturi ganwyobebs gaZlierebam
bi aCvenebs, rom saqarTvelo aRmosav- da verc mTavrobis damTmobma nabijebma
leT partniorobis iniciativis saxel- SeZlo moexdina mniSvnelovani gavlena
mwifoebs Soris yvelaze proevropuli saqarTvelos evrokavSirTan funqciuri
qveyanaa, sadac mosaxlobis 80%23 mxars daaxloebis procesze. magaliTisTvis,
uWers evrokavSirSi qveynis gawevriane- iuridiulad, erTnairsqesianTa qor-

19
Ron Synovitz, “Georgian Dream Doubles Down On Same-Sex Marriage Ban,” RFE/RL, 2017, https://www.
rferl.org/a/georgian-dream-doubles-down-same-sex-marriage-ban/28577114.html, accessed March 2019.
20
Matsne.gov.ge, “Constitution of Georgia,” 2019, https://matsne.gov.ge/en/document/view/30346?pub-
lication=35, accessed March 2019.
21
BBC, “Church protests halt Georgia cannabis law,” 2018, https://www.bbc.com/news/blogs-news-from-
elsewhere-45563477, accessed March 2019.
22
Shawn Wayne, “Smoking Marijuana Legalized in Georgia,” 2018, http://georgiatoday.ge/news/11592/
Smoking-Marijuana-Legalized-in-Georgia, accessed March 2019.
23
NDI, “Public attitudes in Georgia Results of a April 2017 survey carried out for NDI by CRRC Georgia,” 2017,
https://www.ndi.org/sites/default/files/NDI%20poll_April%202017_Foreign%20Affairs_ENG_vf.pdf, ac-
cessed August 2018.
24
imave periodSi evrokavSiris wevrobis mxardaWera ukrainaSi mxolod 53%, xolo moldovaSi 47%
iyo. wyaro: IRI, “Public Opinion Survey of Residents of Ukraine,” 2017, http://www.iri.org/sites/default/
files/2017-may-survey-of-residents-of-ukraine_en.pdf, accessed February 2019. IRI, “Public Opinion Survey:
Residents of Moldova,” 2017, https://www.iri.org/sites/default/files/wysiwyg/2017-11-8_moldova_poll_
presentation.pdf, accessed February 2019.
25
Ecorys, “Open neighborhood - communicating for a stronger partnership: connecting with citizens
across the Eastern neighborhood,” 2016, p. 23, https://www.euneighbours.eu/sites/default/files/publica-
tions/2017-02/EU%20Neighbours%20East_Full.report_6.pdf, accessed February 2019.
46
winebis akrZalva ar ewinaaRmdegeba ev- rom saqarTvelo ar iqneba valdebuli
rokavSiris regulaciebs. aRsaniSnavia, moaxdinos erTnairsqesiani pirebis qor-
rom evrokavSiris wevr bevr qveyanaSi, winebis legalizacia, im SemTxvevaSic
erTnairsqesianTa qorwineba kvlav ara- ki, Tu gaxdeba evrokavSiris wevri qveya-
legaluria da rig SemTxvevebSi, saqa- na.30 es ra Tqma unda ar niSnavs imas, rom
rTvelos msgavsad, konstituciiTaa seqsualur umciresobebs saqarTveloSi
akrZaluli.26 meore mxriv, 2018 wels problemebi ar eqmnebaT. zogadad, qar-
rumineTis winaaRmdeg umniSvnelovane- Tuli sazogadoeba lgbt Temis mimarT
si saqmiT, marTlmsajulebis evropulma naklebad solidarulia. mTavrobis mx-
sasamarTlom (ECJ) dadebiTad gadawyvi- ridan socialur-konservatiuli da me-
ta evrokavSirSi binadrobis uflebis marjvene aqtivistebis mimarT damyoli
sakiTxi erTnairseqsiani wyvilebisaT- damokidebuleba umciresobebsa da sxva
vis.27 sasamarTlos mtkicebiT, evroka- mowyvlad jgufebs fizikuri Zalado-
vSiris wevr qveynebs ar aqvT ufleba bisa da socialuri stigmatizaciis sa-
„evrokavSiris moqalaqes SeuzRudon frTxis qveS ayenebs.31 Sesabamisad, erT-
binadrobis ufleba erTnairsqesiani nairsqesianTa qorwinebis safrTxisgan
mewyvilis memkvidreobiTi uflebis Sez- gansxvavebiT, umciresobebis samoqa-
RudviT maT teritoriaze.“28 Tumca igive laqo da politikuri uflebebis dacva
ganaCenis mixedviT, „[evrokavSiris] wevr calsaxad mniSvnelovani sakiTxi gaxdeba
saxelmwifoebs aqvT ufleba gadawyviton saqarTvelosTvis, Tu is evrokavSiris
erTnairsqesian pirebs Soris qorwinebis wevrobisken svlas ganagrZobs.
nebarTvis sakiTxi.“29 es ki niSnavs imas,

26
Claire Felter and Danielle Renwick, “Same-Sex Marriage: Global Comparisons,” CFR, 2017, https://www.
cfr.org/backgrounder/same-sex-marriage-global-comparisons, accessed February 2019; Guardian, “Gay
spouses have rights in all EU countries, says European court official,” 2018, https://www.theguardian.com/
society/2018/jan/11/gay-spouses-rights-all-eu-countries-european-court-adviser, accessed February 2019.
27
BBC, “Same-sex spouses have EU residence rights, top court rules,” 2018, https://www.bbc.com/news/
world-europe-44366898, accessed February 2019.
28
Ibid.
29
Ibid.
30
aq mniSvnelovani rom ganvasxvavoT erTnairsqesian pirTa qorwineba ernairseqsiani wyvilebis
legaluri aRiarebisgan. saqarTvelos konstituciis proeqtze komentirebisas, veneciis komisiam
aRniSna, rom „adamianis uflebaTa evropuli konvencia (ECHR) avaldebulebs wevr saxelmwifoebs
uzrunvelyon erTnairsqesiani wyvilebis legaluri aRiareba; erTnairsqesiani partniorebis urT-
ierTobebis legaluri statusis araRiareba ECHR-is me-8 da me-14 muxlebis darRvevas udris.“
wyaro: Venice Commission, “Georgia. Draft opinion on the draft revised constitution,” 2017, https://www.
venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL(2017)019-e, accessed March 2019, gv. 12.
2015 wels umniSvnelovanesi saqmiT „oliari da sxvebi italiis winaaRmdeg“ adamianis uflebaTa
evropulma sasamarTlom (ECHR) daadgina, rom „homoseqsualuri urTierTobebis aRiarebisTvis
iuridiuli CarCos ararseboba arRvevs piradi da ojaxuri cxovrebis daculobis uflebas“. wyaro:
Giuseppe Zago, “Oliari and Others v. Italy: a stepping stone towards full legal recognition of same-sex re-
lationships in Europe,” 2015, https://strasbourgobservers.com/2015/09/16/oliari-and-others-v-italy-a-step-
ping-stone-towards-full-legal-recognition-of-same-sex-relationships-in-europe/, accessed March 2019.
31
RFE/RL, “LGBT Supporters Rally In Tbilisi, Despite Fears Of Violence,” 2018, https://www.rferl.org/a/
fearing-violence-georgian-rights-groups-cancel-event-aimed-against-homophobia/29232476.html, accessed
February 2019.
47
qsenofobia

homofobiur antiliberaluri Rire- aradasavluri qveynebidan, magaliTad


bulebebis garda, saqarTveloSi popu- arabuli saxelmwifoebidan, iranidan,
listuri diskursi qsenofobiis garSe- TurqeTidan da CineTidan.32 meores mx-
moc trialebs. amasTan, aRniSvnis riv, antiimigrantuli da qsenofobiu-
Rirsia, rom rogorc evrokavSiris ri damokidebuleba naklebad Cans aSS-s,
wevr saxelmwifoebSi, ise saqarTveloS- evrokavSiris wevri qvevynebis, zogierT
ic qsenofobia sakmaod seleqciur xa- post-sabWoTa sivrcis saxelmwifosa da
siaTs atarebs. is ZiriTadad mimarTu- ruseTis mimarTac ki (grafa 1).
lia imigrantebis mimarT konkretuli

grafa 1: qarTvelebis damokidebuleba sxvadasxva eTnikuri jgufebis mimarT33

32
CRRC, “Georgians have more negative attitudes towards the Chinese than other foreigners in Georgia,” 2017,
http://crrc-caucasus.blogspot.com/2019/01/georgians-have-more-negative-attitudes.html, accessed March
2019; CRRC, “Is xhenophobia on the rise in Georgia?,” 2014, http://crrc-caucasus.blogspot.com/2014/09/is-
xenophobia-on-rise-in-georgia.html, accessed March 2019; CRRC, “Caucasus Barometer 2017 Georgia,” 2017,
https://caucasusbarometer.org/en/cb2017ge/codebook/, accessed March 2019.
33
CRRC, “Caucasus Barometer 2017 Georgia,” 2017, https://caucasusbarometer.org/en/cb2017ge/code-
book/, accessed March 2019.
48

bolo ramdenime wlis ganmavlobaSi, vad.“34 2017 wels Catarebuli kidev erTi
ultra memarjvene jgufebma da aqtiv- gamokiTxvis mixedviT, qarTvelebis 64%
istebma antiimigrantuli aqciebis tal- miwebis ucxoelebisTvis miyidvis kate-
Ra gamarTes da aTasobiT mxardamWeri goriuli winaaRmdegi iyo.35 oficialu-
miizides. ufro metic, maTma moTxovnam, ri monacemebiT, im ucxoelebis ricxvi,
gamkacrebuliyo qveynis saimigracio romlebic saxnav-saTes miwebs yidulo-
politika da SezRuduliyo miwis miy- ben, SedarebiT mcirea Tu ar CavTvliT
idva ucxoelebisTvis didi mxardaWera saqarTvelos post-sabWoTa mezobeli
moipova sazogadoebaSi. 2018 wlis NDI-s qveynebis moqalaqeebs.36 amis miuxedavad,
gamokiTxvebis mixedviT, mosaxleobis 2013 wels saqarTvelos mTavrobam ver
56%-is azriT, „saqarTvelom unda Sez- gauZlo politikur da sazogadoebriv
Rudos saqarTveloSi Camomsvleli ucx- wnexs da saxnav-saTesi miwebis gayid-
oeli imigrantebis raodenoba“, 72%-s ki vaze SezRudvebi daawesa. mogvianebiT,
miaCnia, rom „samsaxurSi ayvanisas dam- SezRudvebi aisaxa axal konstituciaSi,
saqmebelma upiratesoba ucxoelebTan romelic ZalaSi 2019 wlis ianvarSi Sev-
SedarebiT qarTvelebs unda mianiWon, ida _ nabiji, romelic aRqmuli iyo ro-
kandidatis kvalifikaciis miuxeda- gorc „populisturi svla ekonomikuri

34
NDI, “Public attitudes in Georgia Results of December 2018 survey,” 2018, http://caucasusbarometer.org/
downloads/NDI_presentation/NDI%20Georgia_December%202018%20poll_Political_ENG_Version%20Fi-
nal.pdf, accessed February 2019.
35
OC Media, “Georgia temporarily lifts ban on sale of agricultural land to foreign citizens,” 2018, https://
oc-media.org/georgia-temporarily-lifts-ban-on-sale-of-agricultural-land-to-foreign-citizens/, accessed Feb-
ruary 2019.
36
mState Commission on Migration Issues, “2017 Migration Profile of Georgia,” 2017, http://migration.com-
mission.ge/files/migration_profile_2017_eng__final_.pdf, accessed January 2019.
49
nacionalizmisken.“37 es nabiji mkacrad kaxa kalaZis gancxadebiT, binadrobis
gaakritikes adgilobrivma sadamkvir- nebarTvasTan dakavSirebuli sakiTx-
veblo organizaciebma da opoziciurma ebis regulireba „saqarTvelos moqa-
partiebma, gansakuTrebiT ki wina xeli- laqeebis interesebis gaTvaliswinebiT
suflebas gamoyofilma jgufebma, ro- unda moxdes“ da im ucxoelebma, visac
melTac neoliberaluri ekonomikuri surT saqarTveloSi cxovreba da muSao-
dRis wesrigi aqvT. amasTan, gasul wels ba unda Seitanon „adekvaturi wvli-
saqarTvelos parlamentma gadawyvita li“ saqarTvelos ekonomikaSi.39 jamSi,
aseve SeezRuda ucxoel moqalaqeebze qarTuli ocnebis mTavroba cdilobs
binadrobis mowmobebis gacema. kanon- calkeuli sakanonmdeblo cvlilebebis
proeqti amkacrebs finansur moTxovnebs saSualebiT mianelos antiimigrantuli
nebarTvebisTvis sakuTrebis, samuSao, da populisturi ganwyobebi da moigos
sainvesticio saqmianobisa da mudmivi memarjvene amomrCevlis guli.
binadrobis mizniT.38 Tbilisis meris,

• gavlena saqarTvelos evrokavSirTan daaxloebis procesze

Tumca sakiTxavia, ramdenad uSlis xels kuTrebul dacvas saWiroebs.“40 zogadad


saqarTveloSi sazogadoebis antiimi- da saqarTvelos SemTxvevaSic miwis gay-
grantuli talRa qveynis evropul inte- idvis akrZalvis ekonomikuri mxare saka-
gracias? mTavrobis proteqcionistuli maToa. arsebobs mosazreba, rom akrZal-
antiimigrantuli politika pirdapir va samomavlod investiciebis Semcirebas
ar ewinaaRmdegeba evrokavSiris regu- gamoiwvevs da „soflad siRaribes Seu-
laciebs an evrokavSiris wevr qveynebSi wyobs xels.“41 Tumca, es saqarTvelos
danergil praqtikas. ufro metic, evro- evrokavSirTan miaxloebis process
kavSiris wevr bevr saxelmwifos msgavsi pirdapir ar daazianebs an xels ar SeuS-
midgoma aqvs miwis dacvasTan dakavSire- lis. aq mniSvnelovania ori sakiTxi. pir-
biT. evrokomisiis mier SemuSavebuli veli, saqarTveloSi miwaze SezRudvis
direqtivebis mixedviT, evrokavSiris daweseba axali araa, aramed Tanxvedra-
wevr saxelmwifoebs ufleba aqvT sxva- Sia aRmosavleT evropis evrokavSiris
dasxva proteqcionistuli RonisZiebebi wevri saxelmwifoebis umravlesobis
gaataron. direqtivis mixedviT, „sasof- politikasTan. evrokavSirma am qveynebs
lo-sameurneo miwa SezRuduli da gan- saSualeba misca SezRudvebi daewese-
sakuTrebuli qonebaa, romelic gansa- bina ucxoeli investorebis mier miwis

337
EurasiaNet.org, “Georgia Keeping Its Land Off-Limits for Foreigners,” 2017, https://eurasianet.org/geor-
gia-keeping-its-land-off-limits-for-foreigners, accessed February 2019.
38
Agenda.ge, “Parliamentary committee confirms changes for residency permits for foreigners,” 2018, http://
agenda.ge/en/news/2018/2330, accessed March 2019.
39
Agenda.ge, “Parliamentary committee confirms changes for residency permits for foreigners,” 2018, http://
agenda.ge/en/news/2018/2330, accessed March 2019.
40
European Commission, “Sales of farmland: Commission issues guidelines to Member States,” 2017, http://
europa.eu/rapid/press-release_IP-17-3901_en.pdf, accessed January 2019.
41
Hans Gutbrod, “Ban on Foreign Ag-Ownership in Georgia — Why Leases are Not the Solution,” 2017,
https://medium.com/@hansgutbrod/ban-on-foreign-ag-ownership-in-georgia-why-leases-are-not-the-solu-
tion-6abdb72706e1, accessed January 2019.
50
Sesyidvaze sxvadasxva tranziciuli Se- wevri qveynebis mxridan investiciebi ki
Tanxmebebis saSualebiT.42 Sesabamisad, ufro sasurvelad aRiqmeba. magaliT-
im naklebad savaraudo SemTxvevaSic ad, CRRC-s 2017 wlis gamokiTxvebis
ki, Tu saqarTvelo axlo momavalSi ev- mixedviT, saqarTvelos ekonomikur gan-
rokavSiris wevrobis kandidati qveyana viTarebaSi amerikelebs da evropelebs
gaxdeba, teqnikurad miwis dacvis poli- qarTvelebi yvelaze metad endobian
tikis evrokavSiris regulaciebTan Se- (grafa 2).43 Sesabamisad, yvelaze radika-
sabamisobis sakiTxi mniSvnelovani ga- li ultramemarjvene aqtorebisTvisac
mowveva ar iqneba. meore, qarTvelebis ki, evrokavSirisa da misi wevri saxel-
uaryofiTi damokidebuleba ZiriTadad mwifoebis ekonomikuri da finansuri
mimarTulia qveynebis garkveuli jgu- kontribuciis winaaRmdeg brZola azrs
fisken, gansakuTrebiT axlo aRmosavle- moklebulia.
Tis saxelmwifoebisaken. evrokavSiris

grafa 2: qarTvelebis damokidebuleba sxvadasxva eTnikuri jgufebis mimarT44

42
Simon Marks, “Eastern Europe turns back on single market,” 2017, https://www.politico.eu/article/east-
ern-europe-versus-the-single-market/, accessed January 2019.
43
CRRC, “Georgians have more negative attitudes towards the Chinese than other foreigners in Georgia,”
2017, http://crrc-caucasus.blogspot.com/2019/01/georgians-have-more-negative-attitudes.html, accessed
March 2019.
44
wyaro: CRRC, “Georgians have more negative attitudes towards the Chinese than other foreigners in Geor-
gia,” 2017, http://crrc-caucasus.blogspot.com/2019/01/georgians-have-more-negative-attitudes.html, ac-
cessed March 2019.
51
antidasavluroba

populistur nacionalisturi diskur- kiTxvis niSnis qveS saqarTvelos pro-


sis mesame narativi antidasavlurobaa. dasavlur orientacias. sakuTari parti-
nacionalisturi populisturi jgufe- is programaSi, saqarTvelos patriotTa
bis umravlesoba iziarebs SedarebiT aliansi formalurad mxars uWers saqa-
rbil pozicias ruseTis mimarT da dis- rTvelos gawevrianebas evrokavSirsa da
tancirdeba dasavleTisgan. magaliTad, natoSi, Tumca isini aseve xazs usvamen
qarTuli marSis liderebs miaCniaT, rom im faqts, rom radgan es organizaciebi
saqarTvelos teritoriuli mTlianobis ar arian mzad saqarTvelo maT wevrad
aRdgena mxolod ruseTTan dialogi- miiRon, qveynis mTavrobam unda scados
Ta da axlo urTierTobiTaa SesaZle- ufro pragmatuli sagareo politikis
beli da rom ruseTTan urTierTobis gatareba.47 Sesabamisad, evrokavSirisa
aRdgenisaTvis aucilebelia, rom saqa- da natos gafarToebis procesis Seferx-
rTvelo aRar aRiqmebodes „dasavle- eba pirdapir asxams wyals populistebis
Tis agentebis mier marTul“ qveyanad.45 wisqvilze. es jgufebi aseve acnobiere-
saqarTvelos nacionalisti populiste- ben, rom qarTul sazogadoebaSi ruseTis
bi aseve ewinaaRmdegebian „ucxoeTidan mimarT kvlav uaryofiTi damokidebule-
dafinansebul“ arasamTavrobo orga- baa, Sesabamisad populistebi cdiloben
nizaciebs, radgan maTi TqmiT, es or- Tavidan airidon „prorusuli“ iarliyi.
ganizaciebi saqarTvelos erovnul isini sakuTar Tavs proqarTul jgufad
identobas emuqrebian. gansakuTrebiT ixsenieben, rac gulismobs ruseTTan da
kritikuli damokidebuleba SeiniSneba dasavleTTan Tanabrad distancirebas.48
fondi Ria sazogadoeba saqarTvelos amis miuxedavad, cxadia, rom saqarTve-
mimarT, romelic jorj sorosis fon- los patriotTa alianssa da sxva pop-
dis globaluri qselis adgilobrivi ulistur moTamaSeebs sxva tradiciul
organizaciaa.46 Sesabamisad, evropeli partiebTan da samoqalaqo sazogadoe-
populistebis kvaldakval, qarTveli bis organizaciebTan SedarebiT, ruse-
populisti nacionalistebi iyeneben Tis mimarT ufro metad keTilganwyo-
dasavleTis uaryofiTi zegavlenis Ses- bili politika aqvT. maT aseve mWidro
axeb diskurss sakuTari politikuri kavSiri aqvT ruseTis mier dafinanse-
dRis wesrigis gasaaqtiureblad. bul sazogadoebriv fondebTan da sxva
aqtorebTan, romlebic post-sabWo-
amasTan, formalurad, arc erTi popu- Ta sivrceSi rusuli rbili Zalis xe-
listi nacionalisti aqtori ar ayenebs lSewyobas isaxaven miznad.49

45
Zaza Abashidze, “The Georgian March against migrants and NATO,” Jam news, 2018, https://jam-news.
net/the-georgian-march-against-migrants-and-nato/, accessed March 2019.
46
Civil Georgia, “Ultranationalists Rally Against Soros Foundation, Land Ownership Changes,” 2017, https://
old.civil.ge/eng/article.php?id=30436, accessed March 2019.
47
Alliance of Patriots of Georgia, “Our Vision & Program,” 2019, http://patriots.ge/our-vision-program/,
accessed March 2019.
48
Ibid.
49
TI Georgia, “Anatomy of Georgian Neo-Nazism,” 2018, https://www.transparency.ge/en/blog/anato-
my-georgian-neo-nazism, accessed March 2019.
52
• gavlena saqarTvelos evrokavSirTan daaxloebis procesze

homofobiuri da qsenofobiuri di- Tuli ocnebis mTavrobis mxridan adgi-


skursis msgavsad, populisti na- lobrivi antidasavluri ganwyobis mqone
cionalistebis mier mxardaWeril aqtorebis mimarT rig SemTxvevebSi rbi-
antidasavlurobas saqarTvelos ev- li damokidebuleba kidev ufro metad
rokavSirTan urTierTobis seqtorul uwyobs xels maTi politikuri dRis
an politikur daaxloebaze jerje- wesrigis legitimacias. grZelvadian
robiT mniSvnelovani gavlena ar aqvs. perspeqtivaSi, Tuki ar moxda am fenome-
Tumca, grZelvadian perspeqtivaSi, nis kontroli, SesaZloa sazogadoeba-
anti-dasavluri diskursis xelSewyo- Si saqarTvelos evropuli integraci-
ba sazogadoebis mxridan saqarTvelos is proeqtTan dakavSirebuli „mdumare
evropuli momavlis mxardaWeras Seam- Tanxmoba“ gaqres da mosaxleoba evro-
cirebs da saqarTvelos mosaxleobis puli integraciis mimarT uaryofiTad
garkveul segmentSi antidasavluri gan- ganewyos.50
wyobebis gamyarebas Seuwyobs xels. qar-

daskvna da rekomendaciebi
jamSi, saqarTveloSi qveynis evropuli amis miuxedavad, populisturi naciona-
integraciis procesze populizmis gav- lizmidan momdinare riskebi saTanadod
lena arc Tu ise martivi aRmosaCenia. unda Sefasdes. populisti nacional-
Tuki rigi mimarTulebebisa, magaliTad istebi axerxeben qveyanaSi politiku-
umciresobebis uflebebis dacva, kvlav ri dRis wesrigis formirebas da ukve
problemur sakiTxad rCeba, mzardi pop- ramdenjerme aiZules xelisufleba naw-
ulizmis mizeziT saqarTvelos evro- ilobriv daeTmoT proevropuli re-
kavSirTan funqciuri an insitituci- formebis dRis wesrigi populisturi
uri daaxloebis procesis stagnaciis caitgaistis sasargeblod. amasTan, so-
an ukusvlis tendencia ar SeiniSneba. cialur-ekonomikuri viTareba Zalian
saukeTeso SemTxvevaSi, saqarTvelos nela icvleba da mosaxleobis umeteso-
evrokavSirSi integraciis procesze bas kvlav socialuri siduxWire da umu-
mzardi populizmis gavlena sakamaToa Sevroba awuxebs, rac mosalodnelia,
da saWiroebs met kvlevas. am etapze, rom kidev ufro metad gaaZlierebs pop-
populistma aqtorebma ver moaxerxes ulistur ganwyobebs qveyanaSi. Sesabam-
saqarTvelos evrokavSirTan urTier- isad, saqarTvelos mTavrobam da samo-
Tobebis pirdapiri sabotaJi da verc qalaqo sazogadoebam, evrokavSirisa da
qveynis evropuli integraciis procesis sxva dasavleli aqtorebis daxmarebiT,
winaaRmdeg sazogadoebrivi ganwyobebis aqtiuri zomebi unda miiRos qveyanaSi
Seqmna SeZles. evroskeptikuri populizmis gaZlier-

50
„mdumare Tanxmoba“ gulisxmobs mosaxleobis mxridan evropuli integraciis usityvo/ aradeklar-
irebul Tanxmobas. misi sapirispiro procesia SemzRudavi disensusi, rodesac mosaxleoba vetos
uflebis mqone aqtorad iqceva. ixileT: Hooghe L and Marks G (2009) A postfunctionalist theory of Eu-
ropean integration: From permissive consensus to constraining dissensus. British journal of political science
39(1): 1–23.
53
ebis SesaCereblad. amisaTvis, winamde- bisTvis, iseve rogorc evrokavSirsa da
bare politikis narkvevSi warmodgenil- saqarTveloSi moqmedi sxva saerTaSori-
ia ramdenime rekomendacia saqarTvelos so organizaciebisTvis.
mTavrobisa da samoqalaqo sazogadoe-

rekomendaciebi saqarTvelos mTavrobisTvis da samoqalaqo sazogadoebis


organizaciebisTvis:

 evrokavSiris Sesaxeb reduqcion- algazrdebs unda SeeZloT evroka-


istuli miTis damsxvreva evrokav- vSiris Sesaxeb informaciis miReba
Siris normebisa da Rirebulebebis da gageba evropuli sainformacio
erTiani suraTis xazgasmiT da saqa- wyaroebidan. es ruseTis _ da zo-
rTvelos mosaxleobisTvis mimzid- gierTi adgilobrivi _ televiziisa
veli kontrnarativis SeqmniT. da internet wyaroebis mier warmoe-
kontrnarativi SeiZleba gulisx- buli saziano propagandis gavle-
mobdes meti yuradRebis gamax- nas Seamcirebs. politikuri ganaT-
vilebas iseT sakiTxebze, rogori- lebisa da evropuli (da qarTuli)
caa keTildReobis saxelmwifo, enebis Seswavlis TvalsazrisiT,
socialuri uflebebi, politiku- aucilebelia yuradReba gamaxvil-
ri Tavisuflebebi, garemos dacvis des mosaxleobaze umciresobebiT
maRali standartebi, solidaroba, dasaxlebul regionebSi, romlebic
korufciis dabali done da profe- yvelaze metad arian daucvelebi
sionaluri mTavroba. rusul enovani propagandis pirisp-
ir.
 skolebSi politikur ganaTlebaze
iseTi ZiriTadi kursebis SemoRe-  adgilobriv da regionul satele-
ba rogoricaa ganmanaTleblobis vizio arxebze im programebis da-
epoqa, demokratia, politikuri finanseba, romlebic obieqturad
angariSvaldebuleba da gamWvir- gaaSuqeben evrokavSiris wevr
valoba, keTildReobis saxelm- saxelmwifoebSi mimdinare movlen-
wifo, efeqturi mmarTveloba, ebs. gansakuTrebuli yuradReba
solidaroba da subsidiaroba, unda daeTmos ekonomikur wins-
rac aramxolod evrokavSirze, ar- vlas, adamianur da teqnologiur
amed evropisa da dasavluri civ- progress da evrokavSiris wevri
ilizaciis fundamentur normebze qveynebis rigiTi moqalaqeebis is-
iqneba fokusirebuli da gadafara- toriebs.
vs populistur ritorikas.
 samTavrobo da politikurma par-
 dawyebiT da saSualo skolebis tiebma unda scadon mkafio zR-
programaSi evropuli enebis Ses- vari ipovon naconalistur pop-
wavlis gaZliereba. mosaxleobis ulistur narativebsa da zomier
yvela jgufs, gansakuTrebiT ki ax- konservatiul Rirebulebebs So-
54
ris, romelic saqarTvelos mosax-  mTavroba ufro metad unda gaaqti-
leobaSi farTod aris miRebuli. urdes im sferoebis ufro efeqtur
Tuki tradiciuli konservatizmi marTvaSi, romlebic ultra-memar-
srulad Tavsebadia evrokavSiris jvene da evroskeptikuri popu-
RirebulebebTan, populisturi na- lizmis gaRvivebis kerebs warmoad-
cionalisturi narativebi saqarT- genen. es SesaZloa gulisxmobdes
velos evrokavSirSi integraciisT- saxelwmifo sazRvrebis ukeTes
vis sazianod unda aRiqmebodes. dacvas da aralegaluri imigraciis
ufro mkacr kontrols.

rekomendaciebi evrokavSirisa da evrokavSiris wevri saxelmwifoebisTvis:

 evrokavSirma unda gaaZlieros cnobierebis asamaRleblad. evro-


demokratiuli pirobiToba saxel- kavSirma da wevrma saxelmwifoebma
mwifos warmomadgenlebis mimarT unda gaaumjobeson sakomunikacio
imisaTvis, rom mosaxleobam gaacno- strtegia saqarTveloSi da magaliT-
bieros, rom evrokavSiri da evro- ad daafinanson reklamebi erovnul
puli saxelmwifoebi saqarTvelos da regionul satelevizio arxebze
mTavrobaze metad, saqarTvelos imisaTvis, rom ukeT gamoCndes Tu
mosaxleobaze zrunaven. es xels ras akeTebs evrokavSiri saqarTve-
Seuwyobs evroskeptikosi aqtore- losTvis da saqarTveloSi.
bis antidasavluri narativis ga-
neitralebas, romelic saxelmwifo  miuxedavad imisa, rom evrokav-
moxeleebs dasavleTis marionete- Sirs ar moswons politikuri sim-
bad, xolo dasavleTs _ imperiul bolizmis ena, man unda scados Se-
Zalad warmoadgens. qmnas ufro Zlieri, principuli
da efeqturi imiji populistu-
 saqarTveloSi evrokavSiris imiji ri narativis sapirwoned, romlis
problemuria imis gamo, rom ev- mixedviTac, evrokavSiri susti
rokavSiri ar akeTebs sakmarisad da araefeqturia imisaTvis, rom
mets regionebsa da umciresobebiT gaumklavdes sakuTar Sida da gare
dasaxlebul adgilebSi sakuTari problemebs da rom seriozulad
aqtivobebis Sesaxeb sazogadoebrivi iyos aRqmuli sxva aqtorebis mier.
politikuri polarizacia da
media - ra safrTxis winaSe
dgas demokratiuli procesi
saqarTveloSi?

nino robaqiZe1
57
abstraqti
politikuri polarizaciis problema gaaqtiurebisas, magaliTad saarCevno
msoflios masStabiT tradiciuli lib- ciklebis paralelurad iCens Tavs. ar-
eraluri demokratiis qveynebis dRis sebobs mosazreba, rom polarizebuli
wesrigSi dgas. paralelurad, rogorc mediagaremo ar warmoadgens realur
erT-erTi mTavari demokratiuli insti- problemas Tu zogadad mediagaremo
tuti, mediac axali gamowvevebis winaSe qveyanaSi pluralistulia da amomrCev-
dadga. konkretuli sazogadoebrivi els gansxvavebul mediasaSaulebebze
jgufebis ndobas tradiciuli mediis miuwvdeba xeli. warmoadgens Tu ara
mimarT, profesionalizmsa da mediis fragmentirebuli qarTuli mediagare-
mier faqtebis obieqtur gaSuqebaze me- mo TavisTavad safrTxes da ramdenad
tad, mediasaSualebis partiuli Tu ide- SeZlebs aseTi media Seasrulos Jur-
ologiuri perspeqtiva gansazRvravs. nalistikis erT-erTi umTavresi _ saja-
politikuri polarizacia qarTuli ro forumis funqcia da moamzados mo-
mediis landSaftis gamowvevacaa. gan- qalaqeebi informirebuli politikuri
sakuTrebuli simwvaviT es problema arCevanisTvis?
mniSvnelovani politikuri procesebis

Sesavali

pluraluri mediagaremo demokrati- politikur partiebTan afilirebuli


is Sefasebis erT-erTi mniSvnelovani telearxebis arseboba SeiZleba Sefas-
kriteriumia da gulisxmobs mediis des, rogorc virtualuri pluralizmi.3
mflobelobis mravalferovnebas, da- demokratiul sazogadoebas ki sWirdeba
moukideblobas partiuli gavlenebi- Sinaarsobrivad mravalferovani, real-
sgan, mravalferovani sazogadoebrivi urad pluralisturi media.
interesebis samsaxurs, sazogadoebisa
da politikuri speqtris gansxvavebu- bolo wlebis manZilze, wamyvan qarTul
li Sexedulebebis jerovan asaxvas me- sainformacio wyaroebs Soris ori kerZo
diaSi2. xazi unda gaesvas im garemoebas, telemauwyebeli stabilurad liderobs
rom mxolod mediasaSualebebis simrav- _ telekompania „imedi“ da „rusTavi 2“
le, romlebic Tavis mxriv politikuri erTmaneTis mTavari konkurentebi ari-
gavlenis sferoebis mixedviT arian day- an4 da amave dros, orive wamyvan politi-
ofili, ar niSnavs mediapluralizms da kur ZalasTan asocirdeba: telekompania
es mocemuloba arasakmarisia demokra- imedi mmarTvel partia „qarTul ocne-
tiuli standartisTvis. sxvadasxva basTan“, xolo „rusTavi 2“ _ yvelaze

1
nino robaqiZe _ mediamkvlevari, SAFE iniciativis evraziis centris menejeri, IREX
* avtori madlobas uxdis mariam grigalaSvils, kvlevaSi Setanili wvlilisaTvis.
2
Peruško, Z. (2010). The Link That Matters: Media Concentration and Diversity of Content. in B. Klimkiewicz
(ed.), Media Freedom and Pluralism: Media Policy Challenges in the Enlarged Europe, Central European University
Press, pp. 261-273
3
iqve.
4
TVMR GE. (Tebervali, 2018). 2017 wlis yvelaze reitingulebi #1. xelmisawvdomia: https://bit.
ly/2UTjcjP
58
didi reitingis mqone opoziciur par- saqarTveloSi informaciis miRebis mTa-
tia „erTian nacionalur moZraobasTan.“ var wyaros kvlav televizia warmoad-
`reportiorebi sazRvrebs gareSe~ 2013 gens. respondentebis 73% mimdinare
wlidan moyolebuli saqarTveloSi me- movlenebze informaciis miRebis pirvel
diagaremos afasebs, rogorc `plural- wyarod swored telearxebs iyenebs6. az-
uri, Tumca jer kidev polarizebuli~5, ris formirebis procesSi kritikuli
rac, Tavis mxriv, negatiur gavlenas ax- xdeba telearxebis roli. mniSvnelo-
dens mTlianad medialandSaftze. vania isic, Tu ramdenad pasuxobs qar-
Tuli telemedia Jurnalistikis Zir-
mediis polarizacia mniSvnelovnad iTad standartebs. aRniSnuli naSromi
aisaxeba mosaxleobis ganwyobebze. yuradRebas swored televiziebze amax-
mikerZoebiT gaSuqebuli movlenebi, vilebs da mimoixilavs maT rolsa da
romlebic faqtis miwodebis nacvlad gavlenas sazogadoebis polarizaciasa
daufaravad afiqsirebs pozicias rome- da qveynis demokratizaciis procesze.
lime politikuri Zalis sasargeblod an kerZod, 2018 wlis saprezidento arCev-
sawinaaRmdegod, qarTuli mediasivrcis nebis mimoxilviT gavaanalizebT, Tu
damaxasiaTebel niSnad iqca. am fonze, ramdenad obieqturad da miukerZoe-
2018 weli qveyanaSi mimdinare politi- blad asaxavdnen mniSvnelovani medi-
kuri movlenebis, kerZod ki sapreziden- asaSualebebi sazogadoebisTvis saW-
to arCevnebis gamo, metad saintereso irboroto sxvadasxva socialuri Tu
gamodga. 2018 wlis saprezidento arCev- politikuri sakiTxebis mimarT arsebul
nebma ufro metad warmoaCina mediis po- mosazrebaTa mravalferovnebas. es an-
larizaciis negatiuri gavlena qveyana- alizi saSualebas iZleva davinaxoT,
Si mimdinare politikur procesebze da Tu ramdenad uwyobs media xels sazo-
mediis mravalferovnebis mniSvneloba gadoebis politikur fragmentacias,
qveynis stabiluri demokratiuli gan- sxvadasxva interesTa jgufebs Soris
viTarebisTvis. dapirispirebis gaRrmavebas da qmnis Tu
ara gansxvavebul politikur realobebs
rogorc kavkasiis barometris sazoga- gansxvavebuli politikuri Sexedule-
doebrivi azris kvleva aCvenebs, dRes bebis mqone auditoriisTvis.

mediis polarizacia da 2018 wlis arCevnebi


politikuri polarizaciis klasikuri `Cven~ da `sxva~ diqotomiis gaaqtiure-
simptomebia sazogadoebaSi populistu- ba; politikuri mowinaaRmdegis xatis
ri jgufebis popularobis zrda; poli- dehumanizacia da politikuri mxardaW-
tikuri debatebis dayrdnoba populis- eris mobilizeba oponentis winaaRmdeg
tur an emociur da araracionalur da arasakuTari ideebis mxardasaWerad.7
argumentebze; politikur leqsikonSi
5
Reporters Without Borders. (2018). 2018 World Press Freedom Index. xelmisawvdomia: https://rsf.org/en/
georgia
6
Caucasus Barometer. (2017). Main Sources of Information – First Source. xelmisawvdomia: https://cauca-
susbarometer.org/en/nj2017ge/INFSOU1/
7
McCoy, J., Rahman, T. and Somer, M. (2018). Polarization and the Global Crisis of Democracy: Common Pat-
terns, Dynamics, and Pernicious Consequences for Democratic Polities. American Behavioral Scientist, 62(1), 16-42.
59
2018 wlis arCevnebma gamokveTa prob- toringis Sedegebi TvalnaTliv aCvenebs,
lemebi, rogorc politikuri kulturis rom opoziciurad ganwyobili `rusTavi
naklebobis mxriv, aseve arajansaRi me- 2~ qarTul ocnebas, mis saprezidento
diagaremos TvalsazrisiT. Tuki manamde kandidatsa da qveynis mTavrobas Zir-
qveynis wamyvani telearxebi politikur iTadad negatiur konteqstSi aSuqebda.
mikuTvnebulobas SedarebiT Sefar- maSin, roca telekompania “imedi” nega-
viT afiqsirebdnen, arCevnebis dros tiur WrilSi aSuqebda erTian naciona-
telearxebis partiebis interesebis lur moZraobas, xolo xelisuflebis,
sferod gadanawilebam ufro daufara- partia „qarTuli ocnebisa“ da mis mier
vi saxe miiRo. erTi mxriv, aSkara gaxda mxardaWerili saprezidento kandidatis
televiziebis mikerZoeba da gamoikve- mimarT ZiriTadad gaSuqebis neitral-
Ta orpolusianoba, xolo, meore mriv, ur tons iyenebda. „imedis~ politiku-
dafiqsirda arasasurveli kandidatebis ri programebi ZiriTadad nacionaluri
negatiuri gaSuqeba, rasac Tan axlda moZraobis kandidatis, grigol vaSaZis
mediis profesiuli eTikis darRvevisa gaprezidentebis perspeqtivis negati-
da manipulaciis SemTxvevebi8. uri Sedegebis warmoCenas eZRvneboda,
`rusTavi 2~ ki sainformacio -poli-
2018 wlis saprezidento arCevnebis tikur bades salome zurabiSvilis wi-
paralelurad mimdinare mediamoni- naaRmdeg mimarTavda9.

saprezidento arCevnebis mediaSi gaSuqebis kvleva (mediamonitori, 2018)10

8
mediamonitori. (2018). arCevnebis mediamonitoringis saboloo angariSi, 2016-2018. xelmisawvdo-
mia: http://mediamonitor.ge/. bolos nanaxia: 6 marti, 2019
9
igive.
10
igive.
60
„saqarTvelos 2018 wlis saprezidento mixeil saakaSvilis, „nacionalur moZ-
arCevnebis mediaSi gaSuqebis kvlevis~ raobisa“ da grigol vaSaZis kritikuli
Tanaxmad, garda winasaarCevno pro- SefasebiT12. SedarebiT neitraluri me-
cesis daZabul reJimSi msvlelobisa, diis niSa daikaves telekompania „pir-
gansakuTrebiT niSandoblivia mediaSi velma“ da aWaris sazogadoebrivma mauw-
siZulvilis enis gamoyeneba. `rusTavi yebelma. sagulisxmoa, rom satelevizio
2~-is mier salome zurabiSvilze momza- sivrcis amgvari formireba aisaxeba
debul siuJetebSi dafiqsirda yvelaze mayureblis ganwyobazec ZiriTadi me-
meti eTikuri darRveva, maT Soris Jur- diebis mimarT. ori yvelaze popularu-
nalistebis mier sakuTar saavtoro te- li mauwyebelidan _ „imedi“ da „rusTavi
qstebSi cinizmis da ironiis gamoyenebis 2“ verc erTi iamayebs mayureblis ndo-
SemTxvevebi11. kvlevis Tanaxmad, saarCev- bis maRali maCvenebliT. telekompania
no periodSi pirveli turidan meoremde imeds endoba gamokiTxulTa 26% da ar
mkveTrad gaizarda (56%-dan 89%-mde) sa- endoba 20%, xolo „rusTavi 2“-s endoba
lome zurabiSvilis uaryofiTi gaSuqe- 20% da ar endoba 27%. orive televi-
ba `rusTavi 2~-ze. maSin, rodesac `ime- ziasTan mimarTebaSi mayureblis umrav-
di~ winasaarCevno kamapaniis farglebSi lesobas neitraluri damokidebuleba
dakavebuli iyo yofili prezidentis aqvs13.

mediis ndoba (erovnul demokratiuli instituti, 2018)14

11
igive.
12
igive.
13
erovnul demokratiuli instituti. (2018). sazogadoebrivis azris kvleva saqarTveloSi. xelmi-
sawvdomia: https://www.ndi.org/sites/default/files/NDI%20Georgia_Issues%20Poll%20Presentation_De-
cember%202018_English_Final.pdf
14
igive.
61
mediaSi politikuri polarizaciis tal- nebze saarCevno barieri gadalaxa samma
Ra, romlis pikic 2018 wlis sapreziden- politikurma gundma da samive maTgani
to arCevnebi iyo, bevrad ufro adre politikur brZolaSi aqtiurad iyeneb-
daiwyo. 2012 da 2016 wlis saparlamento da maT gavlenebs konkretul televi-
arCevnebSi tendencia ukve TvalnaTeli ziebze.16 Sedegad, saarCevno xmis mqone
iyo. 2016 wlis saparlamento arCevnebis moqalaqeTa didi nawili17 faqtobrivad
winasaarCevno mediamonitoringis Se- gariyuli iyo politikuri diskusi-
degebi aseve aCvenebda popularuli da idan, rac pirdapir ewinaaRmdegeba
gavleniani tele mediebis politikur pluralisturi da warmomadgenlobiTi
iaraRad gamoyenebis praqtikas.15 saqa- demokratiis principebs.
rTvelos parlamentis 2016 wlis arCev-

media da sazogadoebis polarizacia


mediapluralizmi pirdapir kavSirSia dekemberSi Catarebuli gamokiTxvis
sazogadoebis pluralizmTan da amave Sedegebi aCveneben politikuri sim-
dros, sazogadoebis polarizaciaSi me- paTiebis mixedviT adamianebis gansx-
dia did rols TamaSobs.18 2019 wlis da- vavebul damokidebulebebs ara mxolod
sawyisSi erovnul demokratiuli insti- sajaro politikis sxvadasxva sakiTx-
tutis warmomadgenlobam saqarTveloSi Tan, aramed movlenebTan mimarTeba-
sazogadoebrivi azris kvlevis morigi Si, konkretulad ki iseT faqtebTan
talRis Sedegebi gaasajarova.19 sazoga- mimarTebiT, romelTa gadamowmebac Ses-
doebrivi azris kvleva mTeli saqarT- aZlebelia, magaliTad, gazrdilia Tu
velos masStabiT Catarda 2018 wlis de- ara qveyanaSi kriminali. maSin, roca
kemberSi, roca qveyanaSi saprezidento nacionaluri moZraobis mxardamWerTa
arCevnebis orive turi axali dasrulebu- 60% fiqrobs, rom kriminaluri kuTxiT
li iyo. sazogadoebrivi azris gamokiTx- situacia qveyanaSi gauaresda, qarTu-
vis erT-erTi migneba isaa, Tu ramdenad li ocnebis mxardamWerTa mxolod 19%
gansxvavebulia moqalaqeTa warmodgene- iZleva igive pasuxs.20 Tumca, miuxedavad
bi konkretuli sakiTxebis mimarT maTi imisa, Tu rogoria realuri statisti-
politikuri gemovnebis mixedviT. ka, mmarTveli politikuri gundisa da

15
mediamonitori. (2016). 2016 wlis saparlamento arCevnebis mediamonitoringis Sedegebi. xelmis-
awvdomia: http://mediamonitor.ge/files/MM%20Final%20Report%20(Geo).pdf
16
saerTaSoriso gamWvirvaloba- saqarTvelo. (2015). vis ekuTvnis qarTuli media. xelmisawvdomia:
https://www.transparency.ge/ge/post/report/vis-ekutvnis-kartuli-media
17
saarCevno xmis uflebis mqone moqalaqeTa 36%-s ar aqvs gamoxatuli politikuri preferencie-
bi arcerTi politikuri subieqtis mimarT, aseve rigi moqalaqeebi mxars uWeren iseT politikur
moTamaSeebs, romlebsac ar aqvT xelmisawvdomoba media resursis marTvaze. erovnul demokrati-
uli instituti (2018).
18
Martin, J.G and Yurukoglu, A. (2017). Bias in Cable News: Persuasion and Polarization. American Economic
Review, 107(9), 2565-2599
19
erovnul demokratiuli instituti. (2018). Results of December 2018 Public Opinion Polls in Georgia.
xelmisawvdomia: https://www.ndi.org/publications/results-december-2018-public-opinion-polls-georgia
20
erovnul demokratiuli instituti. (2018). sazogadoebrivis azris kvleva saqarTveloSi. xelmi-
sawvdomia: https://www.ndi.org/sites/default/files/NDI%20Georgia_Issues%20Poll%20Presentation_De-
cember%202018_English_Final.pdf
62
opoziciis mxardamWerebs am Temaze is- rogorc zogad sakiTxze _ Tu ramdenad
eTive gansxvavebuli warmodgena aqvT, swori mimarTulebiT midis qveyana.

kriminaluri situacia (erovnul demokratiuli instituti, 2018)21

Tu upartio moqalaqeebis 45%-is az- bolo 10 wlis manZilze qveyanaSi krim-


riT qveyana zogadad araswori mimar- inaluri situacia gauaresebulia upa-
TulebiT midis, qarTuli ocnebis, rtio moqalaqeebis 53%-isa da erTiani
mmarTveli partiis mxardamWerTa mxo- nacionaluri moZraobis momxreTa 60%-
lod 15% Tvlis ase. xolo yvelaze re- is azriT. amis sapirispirod, am msjelo-
itinguli opoziciuri partiis, erTiani bas qarTuli ocnebis momxreTa mxolod
nacionaluri moZraobis mxardamWerTa 19% eTanxmeba.22
SemTxvevaSi, es ricxvi 67%-s aRwevs.

21
igive
22
igive
63
qveynis mimarTuleba (erovnul demokratiuli instituti, 2018)23

erTi SexedviT TiTqos araferia gansa- ca Tu konkretulad romeli mauwyebeli


kuTrebuli imaSi, rom sxvadasxva plat- avrcelebs dezinformacias, es maCven-
formis politikuri Zalebis mxardam- ebeli ukve imis mixedviT icvleba, Tu
Werebi sxvadasxva prizmidan aRiqvamdnen romel politikur partias uWers mo-
sajaro politikis sakiTxebs, Tumca qalaqe mxars. magaliTad qarTuli oc-
gamokiTxvis Sedegebi aCvenebs, rom es nebis mxardamWerebis 37%-s miaCnia, rom
gansxvavebebi wlidan wlamde izrdeba, telekompania “imedi” (qarTul ocnebas-
rac SesaZloa sazogadoebis politikur Tan asocirebuli televizia) arasdros
fragmentaciaze miuTiTebdes.24 avrcelebs dezinformacias maSin, rode-
sac nacionaluri moZraobis mxardam-
mediis polarizacia maT mimarT mo- WerTa mxolod 4% pasuxobs msgavsad.
saxleobis ndobazec aisaxeba. qveynis kiTxvaze gacnobia Tu ara dezinforma-
masStabiT moqalaqeTa umravlesoba cias telekompania “rusTavi 2”-ze (na-
(64%) eTanxmeba mosazrebas, rom tele- cionalur moZraobasTan asocirebuli
viziiT dezinformacias gacnobia, Tum- televizia), erTiani nacionaluri moZ-

23
igive
24
kavkasiis kvleviTi resursebis centri. sazogadoebrivi azris kvleva 2014-2018. xelmisawvdomia:
https://caucasusbarometer.org/en/
64
raobis mxardamWeri moqalaqeebis 40% pasuxobs “arasdros”.25
da qarTuli ocnebis mxardamWerebis 6%

televiziebis dezinformaciis aRqma (erovnul demokratiuli instituti2018)26

daskvna

mniSvnelovania, rom saqarTvelo me- Secdoma iqneboda imis Tqma, rom maT
zobeli qveynebisgan gansxvavebiT, jer saqmianobas sazogadoebriv azrze gav-
kidev inarCunebs mravalferovan media lena ar aqvs. Tumca qarTuli mediisT-
landSafts.27 maRalreitinguli, poli- vis dRes mTavari gamowvevaa ara bevri
tikurad afilirebuli nacionaluri gansxvavebuli koncefciis media kole-
mauwyeblebis paralelurad muSaobs qtivis arsebobaa, aramed, iseTi medi-
ramdenime SedarebiT dabalreitingiani aplatformebis arseboba, romlebic,
telekompaniac, izrdeba onlain me- erTi mxriv, sazogadoebis farTo speq-
diasaSualebebis ricxvi, muSaoben ga- tris ndobas daimsaxureben, xolo meore
momZiebel JurnalistTa gundebi da mxriv saTanadod warmoaCenen konkret-

25
erovnul demokratiuli instituti. (2018). sazogadoebrivis azris kvleva saqarTveloSi. xelmi-
sawvdomia: https://www.ndi.org/sites/default/files/NDI%20Georgia_Issues%20Poll%20Presentation_De-
cember%202018_English_Final.pdf
26
igive.
27
Freedom House. (2018). Freedom in the World 2018- Georgia. xelmisawvdomia: https://freedomhouse.
org/report/freedom-world/2018/georgia
65
ul sazogadoebaSi arsebul mosazreba- nansuri arsebobis tradicia da gamoc-
Ta mravalferovnebas, Seqmnian sivrces dileba naklebad aqvs. Tu gadavxedavT
gansxvavebuli socialuri Tu politi- dReisTvis qarTuli Zlieri satele-
kuri jgufebis konstruqciuli, argu- vizio mediebis istorias vnaxavT, rom es
mentebze dafuZnebuli dialogisTvis mediebi sxvadasxva dros gamoxatulad
da am gziT Seasruleben sazogadoebis emsaxurebodnen gansxvavebuli poli-
mTavar dakveTas.28 tikuri interesebis mqone jgufebs an
sulac politikur brZolaSi iaraRad
2018 wlis saqarTvelos saprezidento gamoyenebis mizniT iyvnen Seqmnili. mo-
arCevnebma kidev erTxel aCvena medi- qalaqeebis ndoba da damokidebulebac
is da sazogadoebis politikuri po- reitinguli tele-mediebis mimarT am
larizaciis ori ZiriTadi politikuri subieqturi Tu obieqturi garemoebebis
polusiT _ qarTuli ocneba da erTiani safuZvelze Camoyalibda.
nacionaluri moZraoba. orive politi-
kuri Zalis mTavari iaraRi oponentis sazogadoebis politikuri polar-
winaaRmdeg momxreTa Semokreba iyo da izacia, bunebrivia, ar aris mxolod
arcerTi politikuri Zala ar eridebo- saqarTvelos problema. metic, sxva-
da am brZolaSi maT xelT arsebuli me- dasxva kvlevebi aCvenebs, rom es prob-
dia resursis agresiul gamoyenebas. lema gansakuTrebuli simwvaviT swored
tradiciuli liberaluri demokratiis
media sazogadoebis polarizaciis mniS- qveynebSi dgas.30 Tumca, dabali social-
vnelovani wyaroa.29 mosaxleobis azris uri kapitalis mqone qveynebSi politi-
kvleva aCvenebs, rom sazogadoebrivi kuri fragmentaciis Sedegebi SeiZleba
azri partiul-politikuri preferen- gadaulaxav problemad iqces da Camoy-
ciebis mixedviTaa dayofili, rac am- alibebis procesSi myofi demokratiebs
cirebs konstruqciuli politikuri Seuqcevadi ziani miayenos. maSin, roca
debatebis SesaZleblobas da safrTxis media pluralizmi demokratiis mniS-
qveS ayenebs demokratias. media rom ad- vnelovani maxasiaTebelia, mediis po-
vilad iqceva politikuri brZolis iar- larizaciam, xangrZlivad ignorire-
aRad iseT qveynebSi, rogoric saqarTve- bis SemTxvevaSi, SesaZloa politikur
loa, es martivad axsnadia. demokratiis niadagze sazogadoebrivi jgufebis eqs-
xanmokle gamocdilebis qveynebSi medi- tremalur dapirispirebas misces biZgi.
as, rogorc bizness, damoukidebeli fi-

28
Kovach, B. and Rosenstiel, T. (2014). The Elements of Journalism: What Newspeople Should Know and the
Public Should Expect, New York, United States, Three Rivers Press
29
Martin, J. G. and Yurukoglu, A. (2017). Bias in Cable News: Persuasion and Polarization. Economic Review,
107(9), 2565-2599
30
McCoy, J, Rahman, T and Somer, T. (2018). Polarization and the Global Crisis of Democracy: Common Pat-
terns, Dynamics, and Pernicious Consequences for Democratic Polities. American Behavioral Scientist, 62(1),
16-42.
66
rekomendaciebi

politikuri aqtorebisTvis:

 xelisuflebam gaiTvaliswinos me- winapirobaa media garemos gajan-


diis sakiTxebze qveyanaSi momuSave saRebisa da gamoxatvis Tavisu-
arasamTavrobo Tu kvleviTi or- flebis standartis gaumjobesebi-
ganizaciebis, aseve saerTaSoriso sTvis;
organizaciebis da mediis sferos
donorebis rekomendaciebi mediis,  politikurma liderebma Sewyviton
reklamisa da momijnave sakiTxeb- gansxvavebuli politikuri pref-
ze sakanonmdeblo CarCos cvli- erenciebis mqone Jurnalistebisa
lebisas; am sakiTxebze arsebuli da mediasaSualebebisgan mtris xa-
sakanonmdeblo CarCoSi SesaZlo tis Seqmna; gansakuTrebiT miuRebe-
cvlilebebis ganxilva warimarTos lia sajaro moxeleebisa da maRali
sajaro diskusiebis formatSi da- politikuri Tanamdebobis pirebis
moukidebel eqspertTa da saer- mxridan konkretuli mediasaSuale-
TaSoriso saeqsperto wreebis Car- bebis mimarT mtruli da muqaris
TulobiT; Semcveli gancxadebebi;

 sasamarTlos reformis procesSi  Sewydes politikuri aqtorebis da,


gaiTvaliswinon samoqalaqo sazo- gansakuTrebiT xelisuflebis war-
gadoebisa da saerTaSoriso Se- momadgenlebis mxridan, sxvadasxva
fasebebi da rekomendaciebi, ram- mediasaSualebebisTvis boikotis
denadac qveyanaSi damoukidebeli reJimis gamocxadeba politikurad
sasamarTlos arseboba pirdapiri aqtiuri procesebis paralelurad.

mediis, profesiuli organizaciebisa da samoqalaqo sazogadoebisTvis:

 Jurnalistebma Seamciron erTi mx- Si mediis TviTregulirebis meqa-


riv subieqturi da meore mxriv si- nizmebis ukeT gamoyenebis Sesaxeb
Zulvilis enis gamoyeneba partiuli maTi sandoobis zrdis mizniT;
kandidatebis mimarT. dabalansebu-
li da subieqturi Sefasebis gareSe  arasamTavrobo seqtorma medi-
gadmocemuli axali ambebi gazrdis asTan partniorobisas waaxalisos
mosaxleobis ndobas, rogorc konk- iseTi proeqtebi da iniciativebi,
retuli televiziis, aseve zogadad romlebic xels Seuwyoben mediaSi
Jurnalistikis mimarT; politikuri pluralizmis asaxvas
da mediis mier sajaro forumis
 mediasaSualebebma imuSaon TviT- funqciis Sesrulebas. gaZlierdes
regulirebis standartis gaum- muSaoba JurnalistebTan, raTa mox-
jobesebaze, ufro aqtiurad des iseTi strategiebisa da praq-
CaerTon profesiul diskusieb- tikebis ganviTareba da gavrceleba,
67
rac gansxvavebuli Sexedulebebis  profesiulma organizaciebma da
dabalansebul prezentacias gaa- mediis sakiTxebze momuSave arasam-
martivebs; aseve organizeba gaewios Tavrobo seqtoris warmomadgen-
sainformacio kampaniebs siZul- lebma meti dro dauTmon politi-
vilis enis gamoyenebisa da eTikis kuri polarizaciis mediis sivrceSi
kodeqsis darRvevis Sesaxeb. gadanacvlebis tendenciis kvlevas.

saerTaSoriso donorebisTvis:

 meti yuradReba mieqces adgi- mediasaSualebebis SerCevisas (fi-


lobrivi samoqalaqo seqtoris nansuri daxmareba, erToblivi
da sadamkvirveblo misiebis mier proeqtebi, sareklamo dakveTa)
momzadebul angariSebs mediapo- ixelmZRvanelon Jurnalisturi
larizaciisa da mediis proble- eTikis universaluri principebisa
mebis Sesaxeb; xelisuflebisa da da profesiuli standartis mixed-
opoziciuri partiebis mier medi- viT;
is polarizaciis waxaliseba maT-
Tan afilirebul mediebSi gaxdes  SenarCundes da gaZlierdes pro-
negatiuri pirobiTobis nawili. fesiuli mediamonitoringi, raTa
pirobiTobis principi gamoyenebul perspeqtivaSi SesaZlebeli iyos
iqnas aseve mediasaSualebebTan mediis profesiuli dinamikis anal-
mimarTebaSi. partniorobis mizniT izi.

You might also like