5.

РАЦИОНАЛНО КОРИСТЕЊЕ НА РЕСУРСИТЕ

1.Рациналното користење на ресурси се добива со селење на капиталот
од стопанските гранки со помали приноси кон точките на стопанисување
1. Што се подразбира под рационално каде што се остваруваат поголеми приноси.
користење на ресурси?

2. Што ја детерминира профитната стапка во 2.Профитната стапкаво една стопанска гранка е детерминирана од:
една стопанска гранка?
-бројот на производители на страната на понудата,

- обемот на побарувачката,

- продажната цена на производот,

- атрактивност на локацијата,

-продажната цена

1. (ОБЈАСНЕТО ПОДОЛУ)
3. Објасни го процесот на реалокација на
ресурси?

4.Селењето на капиталот се остварува како:

4. Во кои облици се остварува селењето на -производствена преориентација пренасочување на ресурсите од една

капиталот? кон друга дејност,

-производствена диверзификација претпријатието ја проширува својата

производсвена програма со нови производи и услуги

-производствена адаптација –пренасочување на производството кон

потребите на потрошувачите (пр.здрава храна) .

3. РЕАЛОКАЦИЈА НА РЕСУРСИ:

Ako pretpostavime deka vo tri razlicni granki na proizvodstvoto vo ramkite na edna

nacionalna ekonomija postojat razlicni profitni stapki (vo prvata granka iznesuva 9%, vo vtorata
12%, a vo tretata 15%) koi se odrzuvaat relativno dolg vremenski period, motivot za
maksimizacija na profitot, nuzno ke predizvika selenje na kapitalot. Selenjeto na kapitalot ke
tece na relacija prva - treta granka na proizvodstvo. Toa pretstavuva prenasocuvanje na
resursite (kapitalot, rabotnata sila) od edna kon druga upotreba, sto vo praksa znaci
proizvodstvena preorientacija (dokolku postojat slicni tehnoloski procesi vo prvata i tretata
granka, pa pretprijatijata od prvata granka mozat istata oprema i postojnata rabotna sila so
neophodnite adaptacii, rekonstrukcii i dokvalifikacii na vrabotenite, da gi koristat za
proizvodstvo na proizvodi od tretata granka) ili proizvodstvena diverzifikacija (pretprijatijata od
prvata granka ja prosiruvaat proizvodstvenata programa so proizvodi i uslugi od tretata granka).
Krajniot efekt od selenjeto na kapitalot (konkurencijata megu grankite) bi bil: zgolemen broj
pretprijatija vo tretata granka na proizvodstvo, zgolemena ponuda, smaleni ceni na proizvodite
od tretata granka i namaluvanje na profitnata stapka, pri sto postepeno taa bi se izednacila so
profitnata stapka od vtorata granka (12%). Sosema obraten proces tece vo prvata granka:
smalen broj na pretprijatija, smalena ponuda, zgolemeni ceni i zgolemuvanje na profitnata
stapka postepeno do 12%. Na ova nivo bi doslo do izednacuvanje na granskite profitni stapki.

No procesot tuka ne zapira. Vo naglaseno konkurenten, pretpriemnicki ambient, sekoe

pretprijatie se bori za podobruvanje na svojata pozicija na pazarot: voveduva nova -
pousovrsena tehnologija, go podignuva stepenot na kvalifikuvanost na angaziranata rabotna
sila, ja usovrsuva postojnata organizacija na trudot i proizvodstvoto ili voveduva nova, realizira
novi pazarni promeni preku voveduvaweto na inovacii (tehnoloski, pazarni i sl.) vrsi
diferencirawe na proizvodite i sl. Bidejki site ovie aktivosti pretprijatijata gi pravat so razlicen i
promenliv uspeh, povtorno doa|a do granski razliki na profitnite stapki so sto i procesot na
selewe na kapitalot povtorno se aktivira. Ocigledno, vo uslovi na zadovolitelen stepen na
konkurencija (ova pretpostavuva otsustvo na prirodni i drugi vidovi monopoli, otsustvo na
administrativni i drugi barieri koi bi ja sprecuvale mobilnosta na rabotnata sila itn.), pazarot se
javuva kako efikasen realokator na resursite, nasocuvajki gi kon tockite na stopanisuvawe vo koi
tie davaat najvisoki prinosi.