23/12/2018 Ο μυστηριώδης αριθμός του Μίνωα Ζομπανάκη - Flashnews.

gr

ΑΡΧΙΚΗ > ΚΡΗΤΗ > ΧΑΝΙΑ

Ο μυστηριώδης αριθμός του Μίνωα Ζομπανάκη

Όταν ο Μίνως Ζομπανάκης επινόησε το Libor μισό αιώνα πριν, δεν είχε την παραμικρή ιδ
ότι η δημιουργία του θα πρωταγωνιστούσε στο μεγαλύτερο οικονομικό σκάνδαλο όλ
των εποχών.

Για όσους δεν γνωρίζουν, το Libor δεν είναι παρά το προϊόν μεγάλης έρευνας και ολίγ
Μαθηματικών που ως αποστολή έχει να βοηθά ώστε να ορίζονται τα επιτόκια σε παγκόσ
Δευτέρα, 4 Δεκεμβρίου κλίμακα, επηρεάζοντας έτσι τις τιμές ενυπόθηκων δανείων, δανείων γενικότερα κ
2017, 08:32 παραγώγων αξίας πάνω από 300 τρισ. δολάρια. Είναι γνωστό ως διατραπεζικό επιτόκιο τ
Λονδίνου. Κια ο Μίνως Ζομπανάκης θεωρείται ως ο «αρχιτέκτων» των κοινοπρακτικ
δανείων, των κεφαλαίων δηλαδή που χορηγούνται ως δάνεια από κοινοπραξία τραπεζών.
ΜΙΝΩΣ
ΖΟΜΠΑΝΑΚΗΣ
Παρά την πανταχού παρουσία του, πολλοί  λίγοι εκτός χρηματοπιστωτικού κλάδου είχ
ακούσει για το Libor πριν το 2012, όταν οι ρυθμιστικές αρχές ανακάλυψαν ότι μια ντουζ
τράπεζες μεταξύ των οποίων Barclays, UBS και Citigroup είχαν στην ουσία συνωμοτήσει
παραποιήσει το επιτόκιο αναφοράς. Τους επέβαλαν πρόστιμο ύψους 8 δισ. δολαρίων.
ιστορία συντάραξε τα θεμέλια του τραπεζικού συστήματος. Μάλιστα, ετοιμάζεται να β
και στις προθήκες των βιβλιοπωλείων το βιβλίο The Fix για το σκάνδαλο του Libor.
αφορμή αυτό, οι ρεπόρτερ του Bloomberg, Gavin Finch και Liam Vaughan, έψαξαν
εντόπισαν τα ίχνη αυτού του μυστηριώδους αριθμού.

Κι ενώ εφημερίδες, ραδιόφωνα και τηλεοράσεις βοούσαν για το σκάνδαλο μεγατόνω

υπήρχε ένας άνθρωπος που όλα αυτά τον αφορούσαν λίγο πιο... προσωπικά: ο 90χρον
Μίνως Ζομπανάκης, που παρακολουθούσε τις αποκαλύψεις από το σπίτι του στο ψαροχώ
https://flashnews.gr/post/334605/o-mysthriwdhs-arithmos-toy-minwa-zompanakh 1/6
23/12/2018 Ο μυστηριώδης αριθμός του Μίνωα Ζομπανάκη - Flashnews.gr
Καλύβες έξω από τα Χανιά. Ηταν ο άνθρωπος που πίσω στη δεκαετία του '60 επινόησε αυ
που αρχικά προοριζόταν να διαδραματίσει τον ρόλο ενός πυλώνα της παγκόσμ
οικονομικής υποδομής, θα μετατρεπόταν σε συνώνυμο της απληστίας και της διαφθοράς.

Το 1969 είναι μια χρονιά που έχει μείνει στην ιστορία για κορυφαία γεγονότα, με πρώτο
μετέωρα βήματα του Νιλ Άρμστρονγκ στο φεγγάρι, την εκλογή του Ρίτσαρντ Νίξον σ
ΗΠΑ, αλλά και την κάθοδο 400.000 χίπις σε μια φάρμα έξω από τη Νέα Υόρκη, το Γούντστ
Την ίδια χρονιά, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και συγκεκριμένα, μια βροχερή μέρα σ
Λονδίνο, ένας Ελληνας τραπεζικός έκανε το δικό του μικρό βήμα που θα άλλαζε κατά τι τ
ρου της ιστορίας. Είχε βρει έναν επαναστατικό τρόπο για να δανείζονται μεγάλα χρηματ
ποσά εταιρείες και χώρες που ήθελαν να δανειστούν σε δολάρια, αλλά προτιμούσαν
αποφύγουν τις ακαμψίες και τη γραφειοκρατία του δημοσιονομικού κανονισμού των ΗΠΑ
ίδιος έθεσε, με άλλα λόγια, τις βάσεις για τη σύγχρονη μορφή δανεισμ
απελευθερώνοντας τη διακίνηση των κεφαλαίων.

Καθώς ο ήλιος έδυε πάνω από τις στέγες του West End του Λονδίνου, ο Ζομπανάκ
στεκόταν στο νέο γραφείο του στον τελευταίο όροφο του κτηρίου Manufacturers Hanov
πίνοντας σαμπάνια και τρώγοντας χαβιάρι παρέα με τον διοικητή της κεντρικής τράπεζ
του Ιράν, Khodadad Farmanfarmaian.. Ο Έλληνας τραπεζίτης μόλις είχε κάνει το μεγαλύτε
βήμα στην καριέρα του με την υπογραφή ενός δανείου $ 80 εκατ. για να καλυφθούν
ανεπαρκή ταμειακά διαθέσιμα του σάχη του Ιράν. Οι Ιρανοί είχαν φέρει το χαβιάρι beluga κ
ο Ζομπανάκης τη σαμπάνια και το πάρτι μετατράπηκε σε ολονύχτια γιορτή.

Το δάνειο στους Ιρανούς ήταν ένα από τα πρώτα που χρέωναν ένα κυμαινόμενο επιτόκιο π
αντανακλούσε τις μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς και μοιραζόταν μεταξύ μ
ομάδας τραπεζών. Ήταν κάτι τόσο επαναστατικό στον τραπεζικό κόσμο των 60sόσο κα
προσσελήνωση αν και γιορτάστηκε με λιγότερες φανφάρες και προβολή. Αυτή ήταν κα
γέννηση του Libor.

«Εμείς απλά χρειαζόμασταν ένα επιτόκιο για την αγορά κοινοπρακτικών δανείων με
οποίο θα ήταν όλοι ευχαριστημένοι. Όταν ξεκινάει κανείς κάτι τέτοιο, δεν γνωρίζει ού
πού θα καταλήξει ούτε πώς θα χρησιμοποιηθεί στην πορεία», αναφέρει ο ίδιος
Ζομπανάκης.

Ο 90χρονος Κρητικός ξεκίνησε τη ζωή του ταπεινά και φτωχικά: ήταν το δεύτερο από επ
παιδιά μιας οικογένειας στην Κρήτη. Μεγάλωσε σε ένα σπίτι με χωμάτινα πατώματα, χω
https://flashnews.gr/post/334605/o-mysthriwdhs-arithmos-toy-minwa-zompanakh 2/6
23/12/2018 Ο μυστηριώδης αριθμός του Μίνωα Ζομπανάκη - Flashnews.gr
ηλεκτρικό βέβαια όπως ήταν όλα τα χωριά της Ελλάδας εκείνη την εποχή και χωρ
τρεχούμενο νερό.

Από το σπίτι του έφυγε στα 17, ξεφεύγοντας από τη γερμανοκρατούμενη Κρήτη επάνω
ένα ανοιχτό πλοιάριο λαθρεμπόρων. Κατάφερε να βγει ζωντανός από εκείνο το ταξίδι τ
200 ναυτικών μιλίων και να φτάσει στην Αθήνα, όπου γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Οι Καλύβες Χανίων

Χωρίς καθόλου χρήματα, τα παράτησε στο δεύτερο έτος και βρήκε δουλειά, όταν σταμάτη
στη μέση του δρόμου έναν Βρετανό στρατιώτη και του ζήτησε να τον βοηθήσει να β
μεροκάματο. Κάποια στιγμή έφυγε από την Ελλάδα και κατάφερε να βρει τρόπο
σπουδάσει στο Χάρβαρντ. Χρησιμοποιώντας τα χαρίσματα του χαρακτήρα του και τ
προσωπική του γοητεία κατάφερε να μπει με υποτροφία σε ένα μεταπτυχιακό πρόγραμ
αν και του έλειπαν τα τυπικά προσόντα. Από το Χάρβαρντ μετακόμισε στη Ρώμη και μπή
στον κόσμο των τραπεζών ως αντιπρόσωπος της Μέσης Ανατολής για το Manufactur
Hanover Trust, γνωστό ως "Manny Hanny."

Η πραγματική δράση ωστόσο ήταν αλλού. Στο Λονδίνο, παγκόσμιο κέντρο τ

χρηματοπιστωτικού κλάδου. Η Ρωσία, η Κίνα και πολλά αραβικά κράτη ήθελαν να κρατήσο
τα δολάρια που κατείχαν εκτός ΗΠΑ είτε για πολιτικούς λόγους ή για τον φόβο τ
κατάσχεσης και αντί των ΗΠΑ επέλεγαν να τοποθετήσουν τα δολάριά τους στο Ηνωμέ
Βασίλειο.

Το Σίτι του Λονδίνου επωφελείτο και από τους αυστηρούς κανονισμούς των ΗΠΑ π
προέβλεπαν τα ποσά που θα μπορούσαν να πληρώσουν οι αμερικανικές τράπεζες για
καταθέσεις σε δολάρια και που μείωναν το ποσό των τόκων που θα μπορούσαν να χρεώσο
σε ομόλογα που πωλούνται σε ξένους. Πολλές εταιρείες συνέστησαν υπεράκτια γραφε
όπου θα μπορούσαν να κάνουν διεθνές εμπόριο ανεμπόδιστα. Το 1968, μετά από 10 χρό
στη Ρώμη, ο Ζομπανάκης είδε μια ευκαιρία να προωθήσει την καριέρα του.

Η περίφημη αγορά Eurodollar που χρονολογείται μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, και εί
γνωστή ως μια τεράστια δεξαμενή απόθεσης δολαρίων από τις τράπεζες εκτός ΗΠΑ, ήτ
ήδη αρκετά ανεπτυγμένη, ο Ζομπανάκης ωστόσο είχε εντοπίσει εδώ ένα κενό: την παρο
μεγάλων δανείων σε δανειολήπτες που έψαχναν για μια εναλλακτική πηγή κεφαλαίων σ
https://flashnews.gr/post/334605/o-mysthriwdhs-arithmos-toy-minwa-zompanakh 3/6
23/12/2018 Ο μυστηριώδης αριθμός του Μίνωα Ζομπανάκη - Flashnews.gr
αγορές ομολόγων. Ετσι, έπεισε τα αφεντικά του στη Νέα Υόρκη να του δώσουν 5 εκ
δολάρια για να «χτίσει» ένα παράρτημα στο Λονδίνο. Ο Ζομπανάκης κατάφερε να κά
εντύπωση και λίγο καιρό μετά έγινε γνωστός στους σνομπ λονδρέζικο
χρηματοπιστωτικούς κύκλους απλά ως «ο Έλληνας τραπεζίτης». Ήταν ένας από το
ελάχιστους ανθρώπους διεθνώς που άνοιγε τον κόσμο των αγορών στον διασυνορια
δανεισμό για πρώτη φορά από το Μεγάλο Κραχ της Wall Street το 1929.

Το δάνειο που έδωσε στον Ιρανό σάχη ο Ζομπανάκης είναι ενδεικτικό του τι ήθελε
καταφέρει: γνώριζε ότι καμία εταιρεία δεν θα δάνειζε από μόνη της 80 εκατ. δολάρια σε μ
αναπτυσσόμενη χώρα που δεν έιχε αρκετά συναλλαγματικά αποθέματα για να καλύψει
χρέος. Γι' αυτό και άρχισε να διαφημίζει το deal σε μια σειρά ξένων και εγχώριων τραπεζ
που θα μπορούσαν να αναλάβουν κι από ένα μικρό κομμάτι του ρίσκου.

Με τα βρετανικά επιτόκια στο 8% και τον πληθωρισμό σε άνοδο, οι τράπεζες ήταν πο

προσεκτικές στον δανεισμό σε σταθερό επιτόκιο για μεγάλα διαστήματα. Κι αυτό γιατί
κόστη δανεισμού θα μπορούσαν να αυξηθούν στο μεταξύ και να τις ρίξουν έξω.

Ο Ζομπανάκης και η ομάδα του ήρθαν να προτείνουν μια λύση: να χρεώνουν το

δανειολήπτες με ένα επιτόκιο που θα επανυπολογίζεται κάθε λίγους μήνες και
χρηματοδοτούν το δάνειο με μια σειρά από τις λεγόμενες rolling deposits.

Με την πάροδο των ετών και όσο ανέβαινε η χρηματαγορά του Λονδίνου, η κατάστα
γινόταν ιδιαίτερα περίπλοκη. Μέσα σε λίγα χρόνια το Libor είχε γίνει από ένα εργαλε
τιμολόγησης ατομικών δανείων και ομολόγων σε δείκτη αναφοράς για συμφων
παραγώγων αξίας εκατοντάδων δισ. δολαρίων.
Βασικό σημείο σε αυτά τα νέα παράγωγα ήταν η ανταλλαγή επιτοκίων που επιτρέπει
εταιρείες να μετριάζουν το ρίσκο των μεταβαλλόμενων επιτοκίων.

Με τον πατέρα του, Ανδρέα Ζομπανάκη, το 1928 σε ηλικία 2 ετών

Τα swaps εφευρέθηκαν σε μια περίοδο εξαιρετικής μεταβλητότητας στα διεθνή επιτόκια

δεκαετία του '70 και στις αρχές του '80.
Το κόνσεπτ ήταν απλό: δυο μέρη συμφωνούν να ανταλλάξουν πληρωμές τόκων
καθορισμένο ποσό για καθορισμένο διάστημα. Ο ένας πληρώνει σταθερό επιτόκιο με τ
πεποίθηση ότι αυτό θα ανέβει, ενώ ο άλλος πληρώνει κυμαινόμενο στοιχηματίζοντας ότι

https://flashnews.gr/post/334605/o-mysthriwdhs-arithmos-toy-minwa-zompanakh 4/6
23/12/2018 Ο μυστηριώδης αριθμός του Μίνωα Ζομπανάκη - Flashnews.gr
επιτόκιο θα πέσει. Το κυμαινόμενο σκέλος της σύμβασης είναι συνδεδεμένο, συνήθως
Libor.

Μέχρι τη δεκαετία του 90 το Libor πέρασε στο σύστημα ως ο δείκτης αναφοράς για
πάντα, από ενυπόθηκα δάνεια και φοιτητικά δάνεια μέχρι swaps. Αυτό όμως που καθιέρω
το libor ως το επιτόκιο αναφοράς για τα προθεσμιακά συμβόλαια του Eurodollar (παραγώγ
που επιτρέπουν στους traders να στοιχηματίζουν για το πού θα πάνε τα βραχυπρόθεσ
επιτόκια) ήταν η υιοθέτησή του από το Chicago Mercantile Exchange. Και έκτοτε βρήκε
μόνιμη θέση του στις χρηματαγορές.

Σήμερα πλέον, το Libor δεν επηρεάζει μόνο το πόσα χρήματα βγάζουν οι τράπεζες και άλλ
«ψαγμένοι» επενδυτές από στοιχήματα παραγώγων. Εντοπίζει επίσης το ύψος τ
επιτοκίων που πληρώνουν οι Αμερικανοί ιδιοκτήτες ακινήτων για τα στεγαστικά τους κά
μήνα. Τα άτομα με χαμηλότερο εισόδημα και χειρότερο πιστωτικό προφίλ επηρεάζον
επίσης και μάλιστα δυσανάλογα. Για παράδειγμα στο Οχάιο το 90% των υψηλού κινδύν
στεγαστικών δανείων το 2008 αναπροσαρμόστηκαν στο Libor, διπλασιάζοντας την ποσότη
των δανείων υψηλής εξασφάλισης.

Ο Ζομπανάκης, στα 90 του χρόνια πλέον, κοιτάζει τον κόσμο από το σπίτι του στο ψαροχώ
των Χανίων, πολύ μακριά από όλα αυτά.

Ομολογεί κι ο ίδιος ότι μερικές φορές πασχίζει να καταλάβει τον σύγχρονο κόσμο τ
επενδυτικής τραπεζικής, όπου οι τραπεζίτες βάζουν στην τσέπη μπόνους πολλ
εκατομμυρίων στερλινών και εξαπατούν τους πελάτες τους ελαφρά τη καρδία.

Για εκείνον ο Ιρανός τραπεζίτης, ο Farmanfarmaian, που πέθανε πέρυσι και πολλοί άλλ
πελάτες του είναι μακροχρόνιοι φίλοι.

«Τότε η αγορά ήταν μικρή και τη διαχειρίζονταν λίγοι και τζέντλεμεν. Το είχμα ως δεδομέ
ότι οι τζέντλεμεν δεν χειραγωγούν την αγορά. Αλλά όσο αυτή διευρυνόταν, χανόταν κα
εμπιστοσύνη. Δεν την ελέγχεις. Η τραπεζική σήμερα είναι σαν πορνείο που διοικείται α
νταβατζήδες. Απλά υπάρχουν πολλά χρήματα στη μέση», αναφέρει ο κ. Ζομπανάκης. Σήμε
είναι πεπεισμένος, ύστερα από κάμποσα απορρυθμιστικά ολισθήματα, ότι έχουμε να κάνου
με «καζίνο», καθώς «η ανηθικότητα του τραπεζικού συστήματος είναι αποκαρδιωτική
τους λίγους που καταλαβαίνουν τι συμβαίνει», όπως αναφάρει ο ίδιος.

https://flashnews.gr/post/334605/o-mysthriwdhs-arithmos-toy-minwa-zompanakh 5/6
23/12/2018 Ο μυστηριώδης αριθμός του Μίνωα Ζομπανάκη - Flashnews.gr
Για την ιστορία το Libor, ακόμα και μετά το σκάνδαλο, εξακολουθεί να αποτελεί δείκ
αναφοράς για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι ρυθμσιτικές αρχές θέλησαν
το αντικαταστήσουν με κάποιο άλλο που θα βασίζεται σε πραγματικά trades και όχι σε αυ
που λένε οι τράπεζες για τα δανειακά κόστη, αλλά αυτό αποδείχθηκε αδύνατο, γιατί σ
νούμερο αυτό έχουν βασιστεί συμβάσεις με διάρκεια πολλών ετών.

Σήμερα, το Libor βασίζεται εν μέρει σε πραγματικές συναλλαγές, και εν μέρει σε εκτιμήσ

και προβλέψεις. Δεδομένης της επιτυχίας του, η ιδέα του έχει υιοθετηθεί και για
δημιουργία άλλων δεικτών αναφοράς για ξένο συνάλλαγμα, πολύτιμα μέταλλα κ
εμπορεύματα, αποκαλύπτοντας πολυάριθμα περιστατικά χειραγώγησης και πυροδοτώντ
νέα πρόστιμα δισεκατομμυρίων.

Επίσης, για την ιστορία, αφού αν και ο Ζομαπνάκης είναι πασίγνωστος στη διεθνή τραπεζ
αγορά αλλά πρακτιά άγνωστος στη χώρα του, αξίζει αν αναφερθεί ότι είναι ο άνθρωπος π
αρνήθηκε να γίνει πρωθυπουργός όταν του το πρότεινε η χούντα των συνταγματαρχών κ
υπήρξε άτυπος και άμισθος σύμβουλος όλων των μεταπολεμικών ελληνικών κυβερνήσεω
Υπήρξε συνομιλητής του Κωνσταντίνου Καραμανλή, του Ανδρέα Παπανδρέου και τ
Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.

Αν και άνθρωπος εγνωσμένης αξίας, που έχει δρέψει δάφνες όχι μόνο μέσα από τ
παρουσία του στο διεθνές τραπεζικό στερέωμα, αλλά και από επαινετικά λόγια τ
σημαντικότερων εκπροσώπων του τραπεζικού και πολιτικού συστήματος. Η  φιλοδοξία τ
ίδιουν πάντως δεν ήταν να γίνει ο πλουσιότερος και ισχυρότερος άνδρας του πλανή
Απέκτησε αρκετά χρήματα τα περισσότερα όμως προήλθαν από μισθούς και αμοιβές τ
δουλειάς του.

Σύμφωνα με τον ίδιο «ο υπερβολικός πλούτος είναι κατάρα που δεν σου επιτρέπει να χαρ
τα όμορφα πράγματα στη ζωή».

newmoney.gr

https://flashnews.gr/post/334605/o-mysthriwdhs-arithmos-toy-minwa-zompanakh 6/6