Τεταρτημόρια και ενδοτεταρτημοριακό εύρος

Το ενδοτεταρτημοριακό εύρος (IQR: interquartile range) είναι η διαφορά μεταξύ

του 3ου (Q3) και του 1ου (Q1) τεταρτημορίου, IQR= Q3 – Q1. Στην ουσία, τα
τεταρτημόρια χωρίζουν τα δεδομένα σε 4 ίσα μέρη (τέταρτα) όπως η διάμεση τιμή
διχοτομεί τα δεδομένα σε δύο ίσα μέρη. Το ενδοτεταρτημοριακό εύρος
περιλαμβάνει το ενδιάμεσο 5 0 %των παρατηρήσεων. Το υπόλοιπο 5 0 %των
παρατηρήσεων βρίσκεται έξω από αυτό το εύρος και μάλιστα το 2 5% είναι
μικρότερες από το Q1 και το 25% είναι μεγαλύτερες από το Q3. Όπως είχε
αναφερθεί, η διάμεση τιμή θεωρείται το 2ο τεταρτημόριο και συμβολίζεται με Q2. Ο
υπολογισμός των τεταρτημορίων δεν είναι τόσο απλός όσο της διάμεσης τιμής και
υπάρχουν διάφοροι τρόποι που καταλήγουν σε λίγο διαφορετικά αποτελέσματα.

Ένα δείγμα μεγέθους n συμβολίζεται με την παρακάτω λίστα τιμών:

x1, x2, x3, . . ., xn

Για να υπολογιστούν τα τεταρτημόρια θα πρέπει να ταξινομηθούν πρώτα τα

δεδομένα κατά αύξων σειρά, όπως ισχύει για τη διάμεση τιμή. Οπότε η
ταξινομημένη λίστα τιμών γράφεται:

x (1), x (2), x (3), ..., x (n)

όπου x (1) είναι η μικρότερη τιμή στην λίστα αριθμών δηλαδή η ελάχιστη και x (n)

είναι η μεγαλύτερη τιμή δηλαδή η μέγιστη. Γενικά, ο συμβολισμός x (p) σημαίνει η

τιμή στην θέση p όταν τα δεδομένα είναι ταξινομημένα κατά αύξων σειρά. Κάθε
επόμενη τιμή θα είναι μεγαλύτερη ή ίση με την προηγούμενη τιμή σε μια
ταξινομημένη λίστα τιμών.

Το 1ο τεταρτημόριο υπολογίζεται η τιμή στη θέση Q1 = x 1 και το 3ο

( ( n +1))
4

τεταρτημόριο υπολογίζεται η τιμή στη θέση Q3 = x 3

( ( n +1))
4

Για παράδειγμα, η λίστα των 6 τιμών:

7, 1, 3, 6, 3, 7

ταξινομείται ως
1, 3, 3, 6, 7, 7

Οπότε σε αυτά τα δεδομένα , x (1)=1, x (2)=3, x (3)=3, x (4)=6, x (5)=7, x (6)=7.

Το 1ο τεταρτημόριο υπολογίζεται =
Q1 x 1 = x=
7 x 3
( ( n +1)) ( ) (1 )
4 4 4

Δηλαδή είναι η τιμή που βρίσκεται μεταξύ της x(1) = 1 και της x(2) = 3 και
συγκεκριμένα στα τρία-τέταρτα αυτής της απόστασης. Η διαφορά ( η απόσταση)
μεταξύ της x (1) και x (2) = 3 – 1 = 2, οπότε

Q1 = x (1) + ¾(x (2) – x (1)) = 1 + ¾ * 2 = 2.5.

Το 3ο τεταρτημόριο υπολογίζεται =
Q3 x 3 = x=
21 x 1
( ( n +1)) ( ) (5 )
4 4 4

Δηλαδή είναι η τιμή που βρίσκεται μεταξύ της x (5)=7 και x (6)=7 και συγκεκριμένα
στο ένα-τέταρτο αυτής της απόστασης. Τελικά, το Q3 = 7, αφού η διαφορά μεταξύ
της x (5) και x (6) = 7 – 7 = 0.

1 3 3 6 7 7
Q1=2.5 Q2=9.5 Q3=7

Εφόσον έχουν υπολογιστεί τα τεταρτημόρια, είναι εύκολο να υπολογιστεί το

ενδοτεταρτημοριακό εύρος, το οποίο είναι η διαφορά μεταξύ των δύο
τεταρτημορίων, IQR = Q3 – Q1 = 7 – 2.5 = 4.5.