WIKA AT DEMOKRASYANG PANLIPUNAN

Ponciano Pineda

Ang suliranin ng wikang pambansa at ng wikang Ingles ay di napakapayak kung pakaiisipin. Ito’y hindi
suliranin lamang ng kung dapat o hindi dapat isali sa mga katanungan sa mga iksamen ng serbisyo sibil
ang imno nsyonal sa wikang pambansa. Hindi suliranin lamang ng kung Ingles o sa Tagalog dapat umawit
ang isang lumalahok sa paligsahan ng Hamon sa Kampeon o sa Tawag ng Tanghalan.

Ang suliranin ng dalawang wika’y may malalim na kahulugan sa ating mga pagsisikap na pambansa. Sa
ating ekonomiya, politika, lipunan, edukasyon, kultura, at panitikan.

Totoo na ang pagkatuto ng ating mga mamamayan ng mga wikang Ingles at Kastila ay nagbukas sa kanila
ng naiibang daigdig at ng mabibihirang pagkakataon sa buhay. Ngunit ang mga biyayang ito’y sampatak
ng tubig lamang sa gitna ng dagat kung tatakalin. Ang suliraning nilikha ng abenturang ito’y nauwi sa
bitak ng panahong nakahaya sa gitna ng lisyang pananagano sa kasiyahan.

Ang paggamit ng mga nasa itaas ng wikang Kastila, noong una, at ng wikang Ingles, nitong mga huling
panahon, ay lumikha ng guwang sa komunikasyon. Ito ang isang dahilan kung bakit ang pamahalaan ay di
maunawaan, sa kabila ng pagsisikap nitong maihatid sa bayan ang mga impormasyong makatutulong sa
unawaan, at sa pagpapaunlad ng katayuan sa buhay ng sambayanan, mangyari pa. Ang matatas na
pinuno’y mg dayuhan sa kanilang mga kababayan. Gayon din ang nangyari at nagyayari pa sa mga
palaisip na nagsasalita sa wikang malayo sa karanasan ng masa.

Sa kabilang dako, ang masa’y kapos sa kakayahan sa pakikipagtalakayan sa kanilang mga pinunong
marurunong at naghahawak ng pagpapasiya. Kinakailangan pang paraanin sa salaang-tagapaghatid ng
impormasyon ang ibig nilang sabihin. Bunga nito’y totoong magkaagwat ang pamahalaan at ang bayan.
Pinatitibayan sa atin ang kasaysayang Pilipino na ang mga wikang katutubo’y nagsilbing tila wika
lamang ng mga alipin. Sa kabilang dako, ang wikang Kastila, sa atas ng tadhana, ay nakaugnay ng
kamarhalikaan, ang pag-ingos sa baying “tagasibak ng kahoy at taga-igib ng tubig.”

Sa pagbabago ng alipin ay nagbago rin ang wikang nangibabaw sa ating bayan. Napalitan ng
pamahalaang Amerikano ang pamahalaang Kastila. At unti-unti naming nangingibabaw ang wikang Ingles
o wikang Amerikano. Sa ganitong pagpapalitan ng kapalaran, ang wikang Amerikano naman ang humalili,
ang namamayaning tagapaghati ng bayan. Umiingles ang mga nagkapalad makaakyat sa mga paaralan na
ang sistema ng paturuan ay Amerikano sa diwa’t balangkas. Ang mga di-nagkaroon ng sapat na
pagkakataong makatuklas ng lalong mataas na karunungan sa loob ng mga paaralan ay nanatili lamang
nagsasalita ng kanilang mga wikang kinagisnan. Bunga nito, sa pagitan ng dalawa’y nagkaroon ng isang
paghahating mapagkilala lamang kung susuriin nang mataman.

Ngayon, upang mapagpunan ang kakulangang ito’y kailangan ang tulay ng pag-uunawaang kapaki-
pakinabang sa magkabilang panig. Kailangan ang isang wikang mapagtatagpuan ng dalawang pangkat na
ito: ito’y wikang pambansa.

Gunitain natin ang Hukbalahap. Ang kilusang ito, alam natin, ay isinilang ng mga kainip-inip na mga
pangyayaring anak-pawis ang nagsipaglider. Ang pagkakabatid nila sa mga simulating natutuhan sa
pamamagitan ng wikang nauunawaan ng mga lider at inalimbukay na lipunang nalimliman ng pamatok na
piyudal sa loob ng mga dantaon. Sa pamamagitan ng wikang nauunawaan nila’y pinagbuklod ang kanilang
mga lakas upang pakain ang tanikalang tumagikaw sa kanilang buhay. At nang sumambulat ang
pagngingitngit, - alam na natin kung ano ang nangyari; ang mga naganap na at magaganap pa
marahil ay bahagi na ng kasaysayan.

Tingnan natin ang kasalukuyang lakad ng ating buhay. Hindi maitatangging sa kasalukuyan, higit
kailanman, ay maraming palatuntunan sa pagpapaunlad ang pamahalaan. Ang pinaglunduan ng mga
pagpupuyanyaging ito’y ang malalayong bayan at mga liblib na dulong-nayon: ang mga pook na
pinaninirhan ng bayang dukha, ang bayang bumubuo ng kalakhan ng bansang ito. Maging ano man ang
palatununan: pagpapasagana ng pagkain, pagpapaganda ng pamayanan, pagpapalusog ng mga tao,
pagmumulat sa mga mangmang, at iba pa-ang ginagamit na paraan pagsasagawa’y katutubong wika,
isang bagay na praktikal ngunit nagiging magugol sa bahagahi ng tagapagsanay, na ditoy ang pamahalaan.
Ang ibig kong sabihin. Ito’y dapat sanang sa iisang wika na lamang, sa WikangPambansa halimbawa.
Bakit hindi sa wikang Ingles? Ang pagkadi-maaari nito’y isa sa mga kabiguan ng Ingles sa pagiging
wikang panturo sa Kapuluang ito sa loob ng humigit-kumulang sa pitumpung tao ng pamimilit.
Kahit sa komersyo, ang paghahati ng mga mamumunuhan at mga konsiyumer ay mariin at malinaw. Sa
bahagi ng mga higante ng industriya at kalakal, wikang ingles ang kasangkapan. Ngunit sa pag-uunawaan
ng mga bumubuo ng bisig, wikang katutubo ang pinaninimbulan. At sa pagtatalastasan ng mga
mamumuhunan at ng mga anak pawis, lalo na sa hidwaan, ang wikang higit na kaya ng nangasa-itaas ang
ginagamit. Gayunman, sa wikang katutubo ng bayan ang nangingibabaw.
Masarap ngang masabing binabasa at sinasalita natin (kahit sa katuwaang paraan) ang wikang
Ingles ngunit may nawawala sa atin nang hindi namamalayan. Tingnan natin ang nagtambak na mga
babasahing Ingles sa ating pamilihan. Ito’y halos sinulat ng mga banyagang Ingles ang inang wika. Kung
may mga pamagat man sa pangalan ng mga Pilipino’y napakaliit ng bilang. Ang binabasa natin ay isipang
banyaga. Ito’y totoo, sa kabila ng mga pangangalandakan na panginoon na ng Wikang Ingles ang mga
Pilipino. Ngunit saa naroon ang Pilipinong pilosopo sa Wikang Amerikano, ang manunulat na
Pilipino sa Ingles na nakihanay o nakikihanay sa laningning ng mga manunulat na Amerikano at
Ingles, Australyano at Kanadyano? Kailan gagamit ng mga kasangkapang yaring Pilipino ang mga
kaisipang banyag? Kailan gagawin ng mga bisig- Pilipino ang mga babasahing naglalaman ng
isipang banyaga?

Nasisiyahan tayo ngayon sa paimbabaw na mga palatandaan ng ating hungkag na tagumpay sa tulong ng
banyagang wika. Ngunit naisip kaya nating kailanman, kung mananatili ang ganitong pag-asa ng
mga pangyayari, tayo’y mananatiling tagasunod lamang, pangalawa lamang sa mga bansang may
ari ng wikang inaangkin natin, sa aba ng ating mga kapalaluan?

Nasa atin ang lahat ng pagkakataong makapagpaunlad at makapagpalaganap ng ating katutubong wikang
pambansa. Ngunit sinasayang natin ang panahon. Sa halip na ikama ang lahat ng ating mga balikat sa
ruweda ng paggulong ng wika, tayo’y nagbabangayan, sa udyok ng ating primitibong instintong
tribal, bagay na ikinagagalak ng Estados Unidos at ng mag ahente ng wikang Amerikano sa ating
marilag na bansang Paraiso ng mga Dayuhan!

Panahon na upang linawin natin ang isyu ng wika. Kailangan natin ang pambansang patakaran.
Manindigan tayo sa simulain at pananalig sa wikang Filipino; ang pangunahing wika sa republikang ito. Ang
wikang Ingles ay mananatiling wikang banyagang tagapagpuno sa ating mga pangangailangang
internasyunal (pambansa man marahil), at an gating mga wikang katutubo, sa gusto natin o sa ayaw ay
mananatiling wika ng ating tahanan. Sa ibang salita, sakitin nating mga Pilipino ang pagpapalaganap at
pagpapabulas sa wikang pambansang Filipino na kasangkapan ng lahat ng mga Pilipino sa kanilang mga
pagtatalastasan bilang mga magkakababayan.
Sa Timog-Silangang Asya’y huli na tayo sa gawaing ito. Di na tayo dapat na magpaliban pa ng panahon.
Magpasiya tayo ngayon, o hindi na kailanman.