EEEN 343 SİNYALLER ve SİSTEMLER ― FORMÜLLER                                Doç. Dr.

 Aydın KIZILKAYA 
SÜREKLİ‐ZAMANLI İŞARETLER   (T, t, t0) ϵ R 
 

Basamak işareti  İmpuls işareti  FOURIER DÖNÜŞÜMÜ (FT)  

, ∞,
    ;            Analiz denklemi,   Sentez denklemi,     
0 0
       
İmpuls işaretinin özellikleri 
  ÜFS ile FT arasındaki ilişki  T periyotlu x(t) işareti için FT 
1
, ∈ , ;     |     2 ∑  
| |

u(t) ve δ(t) işaretleri arasındaki ilişki  LTI sistemlerin karmaşık üstel işaretlere cevabı:   ⇒  

,  ;            LTI sistemlerin periyodik işaretlere cevabı 

Dikdörtgen darbe işareti  İşaret fonksiyonu  sinc(t)    ∑ ⇒ ∑  

,
, | | /2 sin
  0    
0 ğ FOURIER DÖNÜŞÜMÜ’NÜN ÖZELLİKLERİ:              ve      

Zamanda öteleme  Frekansta öteleme  Frekansta konvolüsyon 

PERİYODİK x(t) İŞARETİ İÇİN FOURIER SERİSİ (FS) GÖSTERİMLERİ 
1
T  temel periyot, ω0 = 2π/T  ∓   ∗
2
Trigonometrik FS Gösterimi 
Zamanda integral  Ölçeklendirme  Zamanda konvolüsyon 
cos sin   1 1
0     ∗
| |
;            cos ;            sin  
Zamanda türev  Çift‐yönlülük   Parseval Teoremi 
Polar FS Gösterimi 
∗
1 ∗
  2  
cos   2

 ;     1 ç ;    tan   TEMEL İŞARETLERİN FOURIER DÖNÜŞÜMLERİ    

1 2
Üstel FS (ÜFS) Gösterimi    , 0 
2
∑    ;         ;          1
  2 ∓    
| | ∠ | | ∠
1 ;  
2 2
LAPLACE DÖNÜŞÜMÜ 
x(t) İşaretinin Güç Hesabı: Parseval  Teoremi 
Analiz denklemi,   Sentez denklemi,     
  | | ∑ ∑ ∑ | |  
       

ÜSTEL FOURIER SERİLERİNİN ÖZELLİKLERİ:    ve    

LAPLACE DÖNÜŞÜMÜ’NÜN ÖZELLİKLERİ:    , : ;   , :
Zamanda öteleme  Zamanda Ters çevirme  

    Zamanda öteleme  s‐bölgesinde öteleme  Ölçeklendirme 

  ∓   1
Zamanda konvolüsyon  , :  
:   :   | |

∗  
Zamanda tn ile çarpma  Zamanda integral  Zamanda konvolüsyon 
 ve   T temel periyotlu ve konvolüsyon bir periyot üzerinden) 

1       ∗  
Frekansta konvolüsyon 
: ∩   : ∩  
:  
∗  
 ve   eşit mesafeli örneklerden oluşacak şekilde yeniden düzenlenir)  Zamanda türev 

Zamanda türev  Zamanda integral  0 | ⋯ |  

1 Başlangıç Değer Teoremi  Son Değer Teoremi 
   
0 ç 0 
0 lim   ∞ lim  
→ →
DİFERANSİYEL DENKLEMLERİN ÇÖZÜMÜ  TEMEL İŞARETLERİN LAPLACE DÖNÜŞÜMLERİ 
Karakteristik Denklemin kökleri  Homojen Çözüm Biçimi  ! !
     
Reel ve birbirinden farklı,    ⋯  
:∀  
Reel ve p katlı kök,    ⋯   :   :  

Karmaşık eşlenik ve birbirinden farklı,  cos sin ⋯ cos   sin  

   cos sin  
:   :  
Karmaşık eşlenik ve p katlı,  cos ⋯  
  sin ⋯   BASİT KESİRLERE AYIRMA,  / ,  ’nin mertebesi (M) >  ’nin mertebesi (N)

Birbirinden farklı kutuplar 
Diferansiyel denklemin sağ tarafı  Özel Çözüm Biçimi 
Sabit bir sayı, C  Sabit bir sayı, A  ⋯ ; | , 1,2, … ,  
   
r katlı kutup    varlığı 
cos  veya sin   cos sin  
p. mertebeden polinom   ⋯   ⋯ ⋯  

  ⋯  
| , 1, … ,  
⋯ cos
cos  veya  sin   1
⋯ sin   | ; | , 1, 2, … , 1 
!
 
 AYRIK‐ZAMANLI İŞARETLER   (N, n, n0) ϵ Z 
 

Basamak dizisi  İmpuls (birim örnek) dizisi  TEMEL İŞARETLERİN DTFT’si 

, 1, sin 1/2
                       sinc 2 ∑  
0 0 2 sin /2

Birim örnek dizisinin özellikleri                      ∑ ∑ 2  

  ;         ∑     2 ∑ 2     2 ∑ ∓ 2  

u[n] ile δ[n] arasındaki ilişki 
AYRIK FOURIER DÖNÜŞÜMÜ (DFT):  N‐noktalı x[n] işareti için frekans bölgesi analizi 
  ∑  
Analiz denklemi,   Sentez denklemi,   
Ayrık‐Zamanda Konvolüsyon (KATLAMA)  BİLGİ 
∑ , 0,1, … , 1         ∑ , 0,1, … , 1  
  ∗ ∑    ∑  
DFT ile DTFT arasındaki ilişki    |  
PERİYODİK x[n] DİZİSİ İÇİN FOURIER SERİSİ (FS) GÖSTERİMİ 
N  temel periyot,  Ω0 = 2π/N  LTI sistemlerin karmaşık üstel işaretlere cevabı:   ⇒  

Analiz Denklemi  Sentez Denklemi  N‐noktalı x[n] ve y[n] işaretleri için DFT’nin ÖZELLİKLERİ 

Zamanda öteleme  Frekansta öteleme  Zamanda tersleme 

  ∑     ∑  

, ↔   ↔ ,   , ↔ ,  

AYRIK‐ZAMANLI FOURIER SERİLERİNİN ÖZELLİKLERİ:    ve    
Zamanda (Dairesel) Konvolüsyon  Frekansta (Dairesel) Konvolüsyon 
Zamanda öteleme  Frekansta öteleme 
⊛     ⊛  

      ⊛ ∑ ,     ⊛ ∑ ,  

Zamanda Ters çevirme   Parseval Teoremi  z‐DÖNÜŞÜMÜ 

    ∑ | | ∑ | |   Analiz denklemi,   Sentez denklemi,     

Zamanda konvolüsyon    ∑     ∮  

∗ ,     ∗ ∑  
 ve   N temel periyotlu ve konvolüsyon bir periyot üzerinden)  z‐DÖNÜŞÜMÜ’nün ÖZELLİKLERİ:         , :   ve   , :  

n
Frekansta konvolüsyon  n ile çarpma  a  ile çarpma  Zamanda ters çevirme 

/    
∗ ,      ∗ ∑   ; :  
:| |   :  
FARK DENKLEMLERİNİNİ ÇÖZÜMÜ 
Karmaşık Eşlenik  Zamanda konvolüsyon  Zamanda toplama 

Karakteristik Denklemin kökleri  Homojen Çözüm Biçimi  ∗ ∗
  ∗     ∑  
Reel ve birbirinden farklı,    ⋯   :   : ∩   : ∩ 1  
Reel ve p katlı kök,    ⋯   Zamanda öteleme 
cos sin ⋯   ;    : ve 0 veya ∞ un eklenmesi veya silinmesi hariç 
Karmaşık eşlenik ve birbirinden farklı, 
   cos sin  
Başlangıç Değer Teoremi  Son Değer Teoremi 
Karmaşık eşlenik ve p katlı kök,  cos ⋯   0 ç 0 
0 lim   lim lim 1  
  → → →
sin ⋯  
TEMEL İŞARETLERİN z‐DÖNÜŞÜMÜ 
Diferansiyel denklemin sağ tarafı  Özel Çözüm Biçimi 
Sabit bir sayı, C  Sabit bir sayı, A    , :| | | |        1 , :| | | | 
   
cos  veya  sin   cos sin     , :| | | |          1 , :| | | | 

p. mertebeden polinom   ⋯  
1   ,  : 0 için 0 ve  
  ⋯  
: Tüm değerleri  0 için ∞ dışındaki değerleri 
⋯ cos
cos  veya  sin   BASİT KESİRLERE AYIRMA,     /  
⋯ sin  
A(z)’nin mertebesi (M), B(z)’nin (N) ve   

AYRIK‐ZAMANLI FOURIER DÖNÜŞÜMÜ (DTFT)  k ≥ 0 için birbirinden farklı kutuplar 

Analiz Denklemi,   Sentez Denklemi,   ⋯ ⋯ ; 

  ∑      
0 ; | | ; |  
!
DTFT’nin ÖZELLİKLERİ 
k ≥ 0 ve r katlı kutup   varlığı 
n’nin kuvvetleri ile 
Zamanda öteleme  Frekansta öteleme 
çarpma  ⋯ ⋯ ⋯ ; 

   
 
0 ; | | ;  
Zamanda konvolüsyon  Frekansta konvolüsyon  !
1
∗   ∗   ; ;  
2 !
Zamanda toplama 
|  
∑   ∑ 2