α) Ως προς τις ομοιότητες

α1. Αντικείμενο του εγκλήματος της ελευθέρωσης φυλακισμένου

αλλά και της απόδρασης κρατουμένου αποτελεί η κατάσταση
φύλαξης του προσώπου.
α2. Η κατάσταση φύλαξης συγκεκριμένου προσώπου, τόσο στο
έγκλημα της ελευθέρωσης φυλακισμένου, όσο και στο έγκλημα της
απόδρασης κρατουμένου, συνιστά έκτιση στερητικής της ελευθερίας
ποινής (κάθειρξη, φυλάκιση, περιορισμό σε σωφρονιστικό κατάστημα,
περιορισμό σε ψυχιατρικό κατάστημα και κράτηση).
α3. Ο φυλακισμένος ή άλλος κρατούμενος στο έγκλημα της
ελευθέρωσης φυλακισμένου και στο έγκλημα της απόδρασης
κρατουμένου, θα πρέπει να υπάγεται στις καταστάσεις αυτές με
διαταγή της αρχής. Φυλακισμένος ή κρατούμενος με διαταγή της αρχής,
είναι αυτός που κατά την άσκηση
της αστυνομικής ή δικαστικής ποινικής εξουσίας, στερήθηκε της
ελευθερίας του κατά το νόμιμο τύπο.
α4. Η διαταγή της αρχής απαιτείται να έχει
εκδοθεί inconcreto για τη συγκεκριμένη περίπτωση και δεν αρκεί να
υπάρχει γενική εξουσία για σύλληψη προσώπου.
α5. Οι καταστάσεις επιβολής της πολιτειακής εξουσίας στο
έγκλημα της ελευθέρωσης φυλακισμένου και στο έγκλημα της
απόδρασης κρατουμένου επιβάλλεται πάνω στο συγκεκριμένο πρόσωπο
το οποίο καθίσταται έτσι φυλακισμένος ή κρατούμενος με διαταγή της
αρχής.
α6. Η διαταγή της αρχής που προϋποθέτει πράξη – απόφανση
(απόφαση ποινικού δικαστηρίου αν πρόκειται για ποινή στερητική της
ελευθερίας, ένταλμα ή διαταγή της αρμόδιας καθ’ ύλην και κατά τόπο
αρχής) θα πρέπει να είναινόμιμη, διαφορετικά η κατάσταση φύλαξης
καθίσταται ανυπόστατη.
α7. Η νομιμότητα της φύλαξης, τόσο στο έγκλημα της
ελευθέρωσης φυλακισμένου, όσο και στο έγκλημα της απόδρασης
κρατουμένου, αποτελεί στοιχείο της αντικειμενικής υπόστασης των
εγκλημάτων αυτών (οι συνθήκες κράτησης δεν πρέπει να είναι
παράνομες).
α8. Υποκειμενικώς, απαιτείται δόλος, τόσο στην ελευθέρωση
φυλακισμένων όσο και στην απόδραση κρατουμένων, εκτός από την
περίπτωση του αρ. 172 § 2 ΠΚ, όπου ο νόμος απαιτεί αμέλεια.

β) Ως προς τις διαφορές

β1. Υποκείμενο τέλεσης του εγκλήματος της ελευθέρωσης
φυλακισμένου (δράστης) μπορεί να είναι οποιοσδήποτε (όποιος), ο
οποίος με την ενέργειά του προκαλεί και το αποτέλεσμα της
ελευθέρωσης (αρ. 172 § 1 ΠΚ). Αντιστρόφως,υποκείμενο τέλεσης του
εγκλήματος της απόδρασης κρατουμένου (δράστης) μπορεί να
είναι μόνο άτομο που έχει την ιδιότητα του φυλακισμένου ή άλλου
κρατουμένου, με διαταγή της αρμόδιας αρχής (αρ. 173 § 1 ΠΚ).
β2. Συμμετοχή σε ελευθέρωση φυλακισμένου είναι δυνατή καθ’
όλη την έκτασή της, ως συναυτουργία, ηθική αυτουργία, άμεση και
απλή συνέργεια. Αν ο κρατούμενος είχε έστω και μέρος της
πρωτοβουλίας των κινήσεων ή συμμετείχε ενεργητικά, τότε ο ίδιος,
τελεί απόδραση (αρ. 173 § 1 ΠΚ).
β3. Αν τρίτοι είχαν την αποκλειστική αρχικά πρωτοβουλία στην
ελευθέρωση, αυτοί θα τιμωρηθούν ως φυσικοί αυτουργοί ελευθέρωσης
άλλου (αρ. 172 § 1 ΠΚ), στην οποία απορροφάται η παράλληλη
συμμετοχή τους στην απόδραση κρατουμένου (αρ. 173 § 2 ΠΚ).
β4. Αν την πρωτοβουλία των κινήσεων στην ελευθέρωση των
στοιχείων της φύλαξης, την άρση της κατάστασης αποκλειστικά την
είχε ο κρατούμενος, αυτός θα κριθεί ως αυτουργός απόδρασης (αρ. 173
§ 1 ΠΚ), ενώ οι τρίτοι ως συμμέτοχοι μόνο σ’ αυτήν (αρ. 173 § 2 ΠΚ).
β5. Αν ο κρατούμενος, ούτε πρωτοβουλία των κινήσεων για την
ελευθέρωσή του είχε, ούτε και συμμετείχε ενεργητικά στην
πραγμάτωσή της από τρίτους, οι τελευταίοι θα ευθύνονται μόνο για
ελευθέρωση (αρ. 172 § 1 ΠΚ), ενώ ο κρατούμενος θα
παραμείνει ατιμώρητος (περίπτωση αυτοελευθέρωσης).
β6. Συμμετοχή του ίδιου του κρατούμενου στην ελευθέρωσή του
από άλλους αποκλείεται, είτε με τη μορφή συναυτουργίας, είτε με τη
μορφή ηθικής αυτουργίας, άμεσης ή απλής συνέργειας. Αν υπήρξε
συναυτουργία της ελευθέρωσής του, θα ευθύνεται μόνο για απόδραση
(αρ. 173 § 1 ΠΚ). Το ίδιο θα ευθύνεται και αν υπήρξε ηθικός αυτουργός,
αφού η πρωτοβουλία θα ανήκει καισ’ αυτόν ή έστω άμεσος ή απλός
συνεργός της.
β7. Στο έγκλημα του αρ. 172 ΠΚ υπάρχει πρόβλεψη της
ελευθέρωσης φυλακισμένου από αμέλεια, ενώ παρόμοια
διάταξη δεν υφίσταται στο αρ. 173 ΠΚ (απόδραση από αμέλεια δεν
τιμωρείται, ενώ συμμετοχή από αμέλεια σε απόδραση άλλου δεν είναι
νομικά δυνατή).
β8. Ο φυλακισμένος ή κρατούμενος που θα αποδράσει, τελεί για
τον εαυτό του το έγκλημα της απόδρασης (αρ. 173 § 1 ΠΚ). Αν
συμμετέχει στην απόδραση συγκατηγορουμένων του διαπράττει και το
έγκλημα της συμμετοχής σε απόδραση άλλου – αυτοτελές έγκλημα
συμμετοχής (αρ. 173 § 2 ΠΚ) σε αληθινή πραγματική συρροή (αρ. 94
§ 1 ΠΚ).