అయమబటీమమ్

అయమబటకృతం భాసకయ వియచితభాష్యమపేతమ్

కలియుగంలోమొటటమొదటిసారిగా యచించిన సిద్ధంతగ్రంథం
కేవలం 121శ్లోకాలతో అయమబటగారు
ఖగోళసిద్ధంతగణితభంతాచె఩఩టం ఄతమద్భబతం
తెలుగులిపి డా|| శంకరమంచి రామకృష్
ణ శాస్త్ర
ి
09-08-2018

గీతికాపాదః-1
భంగలాచయణమ్—
మసాభత్ ఄశేషజగతామ్ ప్రబవమ్ సిితిమ్ చ
సంహాయమ్ ఄపి ఈ఩దిశన్తి సభగ్రధీకాః |
బృగవంగియఃప్రబృతమః విదితానిరాయః
తస్మభ నభః కభలజామ చతురుభఖామ |

ఄథ ఄశేషజగదనుగ్రహామ అచారామయమబటముఖాయవినదవిన్తససృత-దశగీతికా-
సూత్రవ్యమఖామనమ్ అయబమతే | తసమ ఏవ ఄశేషవిఘనన్తరాకయణామ
సయవవిద్మప్రబవసమ బగవతః కభలయోనః
ప్రణాభప్రక్రానిశాసరవస్తి఩రిగ్రహామ అరామమ్ అదౌ ప్రయుకివ్యన్

ప్రణి఩తమ ఏకమ్ ఄనకమ్ కమ్ సతామమ్ దేవతామ్ ఩యమ్ బ్రహభ |

అయమబటః త్రీణి గదతి గణితమ్ కాలక్రియమ్ గోలమ్ || ౧ ||

ఄసామః ఩దవిభాగః: ప్రణి఩తమ, ఏకమ్, ఄనకమ్, కమ్, సతామమ్, దేవతామ్,

఩యమ్, బ్రహభ, అయమబటః, త్రీణి, గదతి, గణితమ్, కాలక్రియమ్, గోలమ్ |

ఄత్ర ప్రణి఩తమ ఆతి "ప్ర"-శఫదః ప్రకయషవ్యచీ, ప్రకర్షషణ న్త఩తమ ప్రణి఩తమ,

ప్రణాభమ్ కృతావ ఆతి ఄయిః | కాిాప్రతమ న పూయవకాలక్రియ ఄభిధీమతే,
మథా సానతావ భంకేి ఆతి | సాననక్రియ ఄననియమ్ భోజనక్రియ | ఏవమ్ ఄత్ర
ఄపి ప్రణి఩తనాననియమ్ గణితమ్, కాలక్రియమ్, గోలమ్ చ గదతి | ఏకమ్,
ఄభేదరూపేణ వమవసిితమ్, న్తరివకాయమ్ | ఄనకమ్, న ఏకమ్ ఄనకమ్,
భేదరూపేణ వమవసిితమ్ | కమ్, కః ఆతి ప్రజా఩తేః అఖామనమ్ | కమ్ ప్రణి఩తమ
ఏవంగుణవిశిషటమ్
|ఄథ మది ఄసౌ ప్రజా఩తిః ఏకః కథమ్ ఄసౌ ఄనకః? మది ఄసౌ ఄనకః కథమ్
ఏకః? ఏకానకయోః ఩యస఩యవిరుదధయోః యుగ఩త్ ఏకత్ర ఄవసాినమ్ న
సభబవతి, మథా ఄతమనివిరుదధయోః చాఛయ అత఩యోః ఈషణశీతయోః వ్య
ఆతి | ఄత్ర ఈచమతే మథా వృక్షః ఏకవస్తిరూపేణ తిషఠతి, ఄసౌ ఏవ మద్
మూల-సకనధ-శాఖా-ప్రరోహాదిప్ర఩ఞ్చచన వికల఩యతే తద్ ఄనకః | ఏవమ్ ఄసౌ
ఄపి ఩యమాతాభ న్తరివకాయః న్తయఞజనః ఏకః ఏవ, ఄసౌ ఏవ మద్
ఄనకప్రాణిశరీర్ష వమవసిితః
వికల఩యతే తద్ ఄనకః | అహ— చ

ఏకః ఏవ హి భూతాతాభ భూతే భూతే వమవసిితః |

ఏకధా ఫహుధా చ ఏవ దృశమతే జలచనదరవత్ ||
ఄభృతబిన్దద఩న్తషత్, శ్లో ౧౨
ఆతి | ఄథవ్య ఄసౌ ఏకః ఏవ అసీత్, తతః సవమమ్ ఄర్షధన పురుషః ఄబవత్
ఄర్షధన నారీ ఆతి | తతః సరావన్ ప్రాణినః ఄసృజత్ ఆతి | ఄథవ్య ఄసౌ బగవ్యన్
ప్రజా఩తిః విశవరూ఩ః | తసాభత్ తసమ విశవరూ఩తావత్ ఏకానకతవమ్ ఏకసిభన్
యుగ఩త్ సభబవతి ఆతి ఄమమ్ ఄదోషః | సతామమ్ దేవతామ్ | దేవః ఏవ
దేవతా, సతామ చ దేవతా చ | స ఏవ కః సతమతేవన దేవతాతేవన చ విశిషమతే | కమ్
సతామమ్ దేవతామ్ ప్రణి఩తమ | న కేవలమ్ సతమతేవన దేవతాతేవన చ విశేషితః |
కేన చ తరిహ ఆతి అహ— ఩యమ్ బ్రహభ | ఩యమ్ చ తత్ బ్రహభ ఩యమ్ బ్రహభ |
఩యమ్ శ్రూమతే పులసియ-పులహ-క్రతావదికమ్ | ఏవమ్ ఄసౌ బగవ్యన్ కః,
సతామ దేవతా, ఩యమ్ బ్రహభ చ | కమ్, సతామమ్ దేవతామ్, ఩యమ్ బ్రహభ చ
ప్రణి఩తమ |ఄథ కథమ్ కః శఫదః పులిోంగః, సతామ దేవతా సీరలింగః, ఩యమ్ బ్రహభ
నపుంసకలింగః? తః భిననలింగః ఏకమ్ వస్తి ఄభిధీమతే | నను చ ఄత్ర సరమవః
ఏవ శబమదః ఏకలింగః బవితవమమ్? న ఆతి అహ— | ఏతే శబ్దః అవిషటలింగాః |
తః అవిషటలింగః శబమదః ఏకమ్ ఏవ వస్తి ఄభిభీమతే | మథా "కాయణమ్ ఆమమ్
బ్రాహభణీ, భూతమ్ ఆమమ్ బ్రాహభణీ, అవ఩నమ్ ఆమమ్ ఈషిికా" ఆతి
ఄష్టటధామయీ ఄ ౪, పాదః ౧, సూత్రమ్ ౩, పాతఞజలభహాభాషమమ్,
అక్షే఩వ్యరిికః ౫౧౧౭ ఄథవ్య బ్రహభణః దవయోః ఄప్యమ అచార్షమణ ప్రణిపాతః
కృతః, శఫదబ్రహభణః ఩యబ్రహభణః చ | తయోః ఈ఩వయణనా ఆమమ్ క్రిమతే
ప్రణి఩తమ ఆతి | న్తగదవ్యమఖామనమ్ ఏవమ్ ఏకమ్, ఩రిజాఞనతః తు తతిాసమ
ఄభేదరూ఩తావత్, మసాభత్ సర్షవషు ఏవ జ్ఞఞ షు ఩రిజాఞనమాత్రసామానమమ్
ఏకమ్; ఄనకమ్
ఊగమజఃసామాథర్షవతిహాసపురాణశిక్షాకల఩వ్యమకయణన్తరుకిఛన్దదవిచితిజ్యమతిష
మ్ ఆతి అదిశఫదరూపేణ వమవసిితతావత్ ఄనకమ్ | కః ఆతి శఫదబ్రహభణః
అఖామనమ్ | కమ్ ఏకమ్ ఄనకమ్ ప్రణి఩తమ | సతామమ్ దేవతామ్ ఆతి ఏతత్
దవయోః బ్రహభణః శేషః, సతామ దేవతా శఫదబ్రహభ | ఈకిమ్ చ జాఞనానియభావి
మత్ చ హి పలమ్ జాఞతావ క్రియ ఄతః చ మత్ సయవసమ ఄవమభిచారికాయణమ్
ఆతి జాఞనసిితౌ న్తశచమః | జ్ఞఞమమ్ చ ఄ఩రిమాణమ్
ఄల఩విషమశ్రౌతాదిశాసరమ్ పునరిదవమమ్ చక్షః ఄతీన్తదర ఄపి విష
వ్యమహనమతే న కవచిత్ || ఩యమ్ బ్రహభ | "఩యమ్"-శఫదః ప్రకయషవ్యచీ | ప్రకృషటమ్
బ్రహభ ఩యమ్ బ్రహభ, మత్ సరమవః ఄపి ముక్తివ్యదిభిః ప్రాయియతే, మోక్షదః
఩యమాతాభ ఆతి ఄయిః | ఏవమ్ చ దవయోః బ్రహభణః ప్రణాభః కృతః | ఄనమత్ర
ఄపి "బ్రహభ"-శబ్దదన శఫదబ్రహభ-఩యబ్రహభణః ఏవ గ్రహణమ్ | తద్ మథా

దేవ బ్రహభణీ వేదితవేమ శఫదబ్రహభ ఩యమ్ చ మత్ |

శఫదబ్రహభణి న్తష్టణతః ఩యమ్ బ్రహభ ఄధిగచఛతి ||
ఄభృతబిన్దద఩న్తషద్, శ్లో ౭; వ్యయుపురాణమ్, ఄంశః ౬, ఄ ౫, శ్లో ౬౪
ఆతి | ఄథవ్య, ప్రణి఩తమ కమ్ హియణమగయబమ్, ఏకానకసవరూ఩మ్,
సయవప్రాణినామ్ భహత్ నాభ | తత్ర విశేషః ఏకమ్, తసమ తసమ మతః
ఄధిష్టఠతృదేవతా హియణమగయబః ఏకః ఏవ | మద్ కాయణానామ్
ఄధిష్టఠతృదేవతావిశేషభేదేన వివక్షయతే తద్ ఄనకమ్ | తత్ మథా త్రయోదశ
కాయణాన్త, తవచః వ్యయుః, చక్షషః సూయమః, శ్రోత్రసామః అకాశః, యసనసామః
అ఩ః, ఘ్రాణసమ ఩ృథివీ, ఏవమ్ ఩ఞ్చచనామ్ బుద్ధధన్తదరయణామ్ ఄధిష్టఠత్రమః
దేవతాః, వ్యచః ఄగినః, పాణః ఆనదరః, పాదసమ విషుణః, పాయునః మిత్రః, ఈ఩సిసమ
ప్రజా఩తిః, ఏవమ్ కర్షభన్తదరయధిష్టఠత్రమః దేవతాః, భనసః చనదరః, బుదేధః సవితా,
ఄహంకాయసమ రుద్రః ఆతి | సతామమ్ దేవతామ్ ఄనిరామమినః ఇశవయసమ బగవతః
఩యమాతభనః కాయణశకాియ ఄధిషిఠతాః సర్షవ ఏవ ఩ద్రాిః సావర్షి ప్రవయిని | ఄతః
తామ్ ఩యమాతభనః కాయణశక్తిమ్ సతామమ్ దేవతామ్ | ఄతః ఏవ సీరలింగేన
న్తర్షదశః కృతః | ఩యమ్ బ్రహభ మత్ తత్ ఄధికారీ బ్రహభ ఩యమాతాభ తమ్ |
ఏవమ్ బ్రహభత్రమమ్ ప్రణి఩తమ | మది ఏవమ్, చకాయః తరిహ కయివమమ్ | న
కయివమమ్ | ఄనిర్షణ ఄపి చకాయమ్ చ ఄయిః గభమతే ఏవ | తత్ మథా బ్లే వృదేధ
క్షతే క్షీణ క్షీయమ్ యుకాియ ప్రయోజ త్ | ఆతి | బ్లే చ వృదేధ చ క్షతే చ క్షీణ చ
ఆతి గభమతే | ఏవమ్ ఄత్ర ఄపి చ ఄయిః, కమ్ చ సతామమ్ దేవతామ్ చ ఩యమ్
బ్రహభ చ ఆతి |

అయమబటః అచాయమసమ సమాఖామనః | త్రీణి గదతి | త్రీణి వసూిన్త గదతి ఆతి

| నను ఄత్ర ఏవమ్ యుకిమ్ వక్తిమ్ "అయమబటః ఄహమ్ త్రీణి గద్మి" ఆతి,
ఄనమథా ఄనమసమ కసమచిత్ ఏతత్ వ్యకమమ్ అభాతి | మథా క్తంచిత్ కశిచత్
఩ృచఛతి "రాజక్తలే కేన క్తమ్ ఈకిమ్ ఆతి అహ— ఏవమ్ ఈకేి రాజన్త ఏవమ్
దేవదతోి బ్రవీతి | మజఞదతిః ఄపి ఏవమ్ ఏవ న్తగదతి" ఆతి | తసాభత్ తత్ర ఄపి
అయమబటః త్రీణి గదతి ఆతి, న తత్ అచాయమసమ వచనమ్ ఆతి | ఄత్ర ఈచమతే |
ఄమమ్ అచాయమః భహానుభావః సవమమ్ ఏవ బ్రువన్ ఩యతవమ్ అపాదమ
కథమతి, మథా అహ— కౌటిలమః
స్తఖగ్రహణవిజ్ఞఞమమ్ తతాిాయి఩దన్తశిచతమ్ |
కౌటిలేమన కృతమ్ శాసరమ్ విముచమ గ్రనివిసియమ్ || ఄయిశాసరమ్, ౧.౧.౧౯
ఆతి | ఄథవ్య మః తేజసీవ పురుషః సభర్షషు
న్తకృష్టటసితేజ్యవితానచ్ఛఛరితబ్హుః శత్రుసంఘాతమ్ ప్రకాశమ్ ప్రవిశమ
ప్రహయన్ ఏవమ్ అహ— "ఄమమ్ ఄసౌ ఈదితః ఄదితిక్తలప్రసూతః
సభర్షషు ఄన్తవ్యరితవీయమః మజఞదతిః ప్రహయతి | మది కసమచిత్ శక్తిః
ప్రతిప్రహయతు" ఆతి | ఏవమ్ ఄసౌ ఄపి అచాయమః
గణితకాలక్రియగోలాతిశమజాఞన్దదధిపాయగః వితసభామ్ ఄవగాహమ
"అయమబటః త్రీణి గదతి గణితమ్ కాలక్రియమ్ గోలమ్" ఆతి ఈకివ్యన్ |
గణితమ్ కాలక్రియమ్ గోలమ్ | గణితమ్,
క్షేత్రచాఛయశ్రేఢీసభకయణక్తట్టటకారాదికమ్ | కాలః,
ప్రాణవినాడీనాడమహోరాత్ర఩క్షమాససంవతసయయుగాదికమ్ |
తత఩రిజాఞనాయిమ్ క్రియ కాలక్రియ | ఄనమ పునః క్రియ ఄవమతిరికిమ్ కాలమ్
ఏతేన ఄభమ఩గచఛన్తి | తేష్టమ్ ఄమమ్ విగ్రహః కాలః చ ఄసౌ క్రియ చ
కాలక్రియ | ఏవమ్ ఏతౌ దౌవ ఩క్షౌ కేచిత్ కాలమ్ క్రియవమతిరికిమ్ భనమని,
ఄనమ క్రియ ఏవ కాలః ఆతి | ఈబమథాః ఄసాభకమ్ ఄదోషః ఆతి, న
ఄసభద్ధ సిద్ధని సూరోమదయత్ ప్రబృతి యవత్ ఄ఩యః సూరోమదమః
తావత్ ఄహోరాత్రమ్, మః చ సూరామచనదరభసః ఩యః విప్రకయషః సః ఄయధమాసః,
మః చ తయోః ఩యః సన్తనకయషః స మాసః; ఏవమ్ ద్వదశమాసాః సంవతసయః ఆతి
ఄమమ్ కాలః, క్రియవమతిరికిః వ్య ఄస్తి క్రియ వ్య ఆతి | గోలమ్,
గ్రహభ్రభణధరిత్రీసంసాినదయశన్దపామమ్ | గదతి ఆతి కయిృవ్యచకః శఫదః,
వ్యకమతావత్ | గణితకాలక్రియగోలానామ్ దివతీయైకవచన న్తర్షదశః గణితమ్
కాలక్రియమ్ గోలమ్ ఆతి గణితశఫదః నపుంసకలింగమ్, కాలక్రియ
సీరలింగమ్, గోలః పులిోంగమ్ | ఏతేష్టమ్ సామాన్దమ఩క్రమేణ నపుంసకలింగేన
ఏవ అచార్షమణ ఄభిధానమ్ కృతమ్ "త్రీణి గదతి" ఆతి |
ఄత్ర ఄమమ్ గణితశఫదః ఄశేషగణితాభిధాయీ, తసాభత్
ఄశేషగణితాభిధాయితావత్ మథా క్షేత్రగణితమ్ బ్రవీతి, ఏవమ్ గ్రహగణితమ్
ఄపి; గ్రహగణితసమ చ క్షేత్రాదమవమతిరికితావత్ కాలక్రియగోలయోః చ
గణితావమతిరికితావత్ గణితమ్ న్తగదతి ఆతి ఏతావత్ ఏవ సిదేధ
కాలక్రియగోలగ్రహణమ్ క్తయవన్ అచాయమః జాఞ఩మతి
క్షేత్రచాఛయశ్రేఢీసభకయణక్తట్టటకారాదికమ్ సామానమగణితమ్ క్తంచిత్ వక్షేమ,
విశేషగణితే పునః కాలక్రిమయ గోలేన తాత఩యమమ్ ఆతి | ఄనమథా
ఄశేషగణితాభిధాయిగణితశబ్దదన ఏవ సిదధతావత్ కాలక్రియగోలయోః
఩ృథగగరహణమ్ ఄనావశమకమ్ సామత్ | తథా చ, అచార్షమణ గణితపాదే
గణితవస్తి దింమాత్రమ్ ఏవ ఄభిహితమ్, కాలక్రియగోలయోః కాలక్రియగోల
వస్తి విశేషేణ | ఄవశమమ్ ఄమమ్ ఄయిః ఄభమ఩గనివమః క్తంచిత్ గణితమ్ ఆతి|
ఄనమథా హి భహత్ గణితవస్తి, ఄష్టట వమవహారాః మిశ్రక-శ్రేఢీ-క్షేత్ర-ఖాత-
చితి-క్రాకచిక-రాశి-చాఛయభిధాయినః | మిశ్రకః ఆతి
సకలగణితవస్తిసంమిశ్రకః సంస఩యశకః ఆతి ఄయిః | శ్రేఢీ ఆతి అద్భమతియప్రచితః
ఆతి ఄయిః | క్షేత్రమ్ ఆతి ఄనకాశ్రిక్షేత్రపలాన్త అనమతి ఆతి ఄయిః | ఖాతః ఆతి
ఖనమప్రమాణమ్ న్తరిదశతి ఆతి ఄయిః | చితిః ఆతి ఆషటకాప్రమాణన
ఈ఩రిన్తచితవస్తిప్రమాణమ్ అవేదమతి ఆతి ఄయిః | క్రాకచికమ్ ఆతి, క్రకచః
నభ ద్రుచ్ఛఛదకమ్, తసిభన్ క్రకచ్ఛ బవః క్రాకచికః, తదవస్తిప్రమాణమ్
ఄవగభమతి ఆతి ఄయిః | రాశిః ఆతి ధానామదిరూ఩వస్తిన్తచితమ్
తదవస్తిప్రమాణమ్ జనమతి ఆతి ఄయిః | ఛాయ ఆతి
శంకావదిచాఛయప్రమాణన కాలమ్ కథమతి ఆతి ఄయిః | ఆతి వమవహాయగణితసమ
ఄష్టటభిధాయినః చతావరి బీజాన్త ప్రథభదివతీమతృతీమచతురాిన్త యవత్
తావత్ వరాగవయగఘనాఘనవిషమాణి | ఏతత్ ఏకైకసమ గ్రనిలక్షణలక్షయమ్
భసకరి-పూయణ-ముదగల-ప్రబృతిభిః అచారమమః న్తఫదధమ్ కృతమ్, స కథమ్
ఄనన అచార్షమణ ఄలే఩న గ్రనిన శకమతే వక్తిమ్ | తత్ స్తషుఠ ఈకిమ్ ఄసాభభిః
క్తంచిత్ గణితమ్ విశేషతః కాలగోలౌ ఆతి | ఏవమ్ ఆమమ్ అరామ వ్యమఖామతా ||
౧||

సంఖామవినామసే ఩రిభాష్ట
యుగబగణాదిసంఖామసంక్షే఩మ్ వివక్షః అచాయమః
఩రిభాష్టసూత్రప్రదయశనామ గీతికాసూత్రమ్ అహ—

వరాగక్షరాణి వర్షగ ఄవర్షగ ఄవరాగక్షరాణి కాతౌఙౌ మః |

ఖదివనవకే సవరాః నవ వర్షగ ఄవర్షగ నవ్యన్తి ఄవర్షగ వ్య || ౨ ||

ఄసమ గీతిసూత్రసమ ఩ద్న్త వరాగక్షరాణి, వర్షగ, ఄవర్షగ, ఄవరాగక్షరాణి, కాత్, ఙ్మభ,

మః, ఖదివనవకే, సవరాః, నవ, వర్షగ, ఄవర్షగ, నవ, ఄతమనివర్షగ, వ్య |

వరాగక్షరాణి, వరాగక్షరాణి కకారాద్ధన్త భకాయ఩యమనాిన్త | "తే వరాగః ఩ఞచ ఩ఞచ"

ఆతి కాతనరమ్, ౧.౧.౧౦ | వరాగక్షరోచాచయణక్రమేణ య సంఖామ ఄభిధీమతే
సా సంఖామ వయగశబ్దదన ఈచమతే, ఄభేదో఩చారాత్ | ఄతః వరాగక్షయసంఖామ ఆతి ఄయిః
| సా వర్షగ, వర్షగ ఆతి గణితశాసేర విషభసాినసామః అఖామ, తసిభన్ విషభసాిన
వరాగక్షయసంఖామ ఈ఩చీమతే | ఄవర్షగ, న వయగః ఄవయగః సభసాినః, తసిభన్
ఄవయగసంజ్ఞఞతే సభసాిన | ఄవరాగక్షరాణి, తాన్త
మకారాద్ధన్తహకాయ఩యమవసానాన్త | క్తతః ఏతత్? "నఞ్ ఆవ యుకిమ్
ఄనమసదృశాధికయణ తథా హ్యమ ఄయిగతిః" ఄష్టటధామయీ, ౩.౧.౧౨,
పాతఞజలభాషమమ్ ఆతి | వరాగక్షరాణి కకారాద్ధన్త | యద్ధనామ్ తు మథా
ఄబ్రాహభణమ్ అనమ ఆతి ఈకేి బ్రాహభణాకృతితులమమ్ ఏవ క్షత్రిమమ్
అనమతి నానియజాది, ఏవమ్ ఄత్ర ఄపి కేవలమ్ వమఞజనానామ్ ఏవ గ్రహణమ్ |
తేష్టమ్ మకారాద్ధనామ్ ఄవరాగక్షరాణామ్ య సంఖామ సా ఄవయగసాిన
ఈ఩చీమతే | సా వరాగక్షరాణామ్ సంఖామ వయగసాిన ఈ఩చీమమానా
ఄవయగసాినమ్ ఄపి మద్ ప్రాప్ననతి, తద్ ప్రాపునవ్యనా య తేష్టమ్
సవవరాగక్షరాణామ్ ఈ఩చితిః సా వయగసాినః ఏవ, తసామః ఄన్దియ఩చితితావత్ |
వరాగక్షయసంఖామయః వయగసాిన ఈ఩చీమమానాత్ ఄవకాశః న ఄసిి చ్ఛత్
సంఖామయః సయగః న విదమతే ఆతి వరాగవయగయోః సాినయోః సాి఩మతే | ఄథవ్య,
య దశాదికా సంఖామ సా దివసాినావగాహినీ, తసామః
దివసాినావగాహనశీలతావత్ దవయోః ఄపి సాినయోః సాి఩మతే | ఄనమథా
దశాదిసంఖామయః ఄభావః ఏవ సామత్ | తద్ ఏకాదినవ్యనిసంఖమయ ఏవ
వమవహాయః సామత్ | ఄథవ్య "ఙ్మభ" ఆతి ఄత్ర భకాయగ్రహణమ్ క్తయవన్ అచాయమః
జాఞ఩మతి య దశ్లతియవరాగక్షయసంఖామ సా వర్షగ వ్య ఄవర్షగ చ బవతి | ఄనమథా
"గో మః" ఆతి ఏవమ్ బ్రూయత్ | ఏవమ్ ఄవరాగక్షయసంఖామ ఄపి వయగశాన
యోజామ | వరాగక్షరాణామ్ సంఖామ వయగసాిన కకారాద్ ఈ఩చీమతే | ఏతత్
ఈకిమ్ బవతి యన్త వరాగక్షరాణి శ్రూమతే తాన్త కకారాత్ ప్రబృతి ఩ఠితాన్త
బవన్తి ఆతి | ఄనమథా హి "సవమ్ రూ఩మ్ శఫదసమ ఄశఫదసంజాఞ" ఄష్టటధామయీ,
౧.౨.౬౮ ఆతి | మత్ మత్ ఄక్షయమ్ ఈచాచరితమ్ తత్ తసమ ఏవ రూ఩సమ
ప్రతిపాదకమ్ సామత్, న కాదిసంఖామయః | ఄతః ఈకిమ్ "కాత్" ఆతి | ఙ్మభ, ఙః
చ భః చ ఙ్మభ | ఄనచ్కక ఏవ ఙకాయభకారౌ, తయోః దివవచనన్తర్షదశః ఙ్మభ |
ఙకాయభకాయయోః య సంఖామ సా ఏకత్ర సంవృతాి మకాయసంఖామ బవతి |
ఙకాయః ఩ఞచ, భకాయః ఩ఞచవింశతిః, ఏతే సంఖ్యమ ఏకత్ర త్రింశత్, తేన
త్రింశతసంఖ్యమ మకాయః | ర్షఫాద్ధనామ్ ఄవరాగక్షయతావత్ మకాయసంఖామ ఏవ
కేవలమ్ ప్రాప్ననతి, ఄన్తర్షదశాత్ ఄనమతసంఖామయః | న ర్షఫాద్ధనామ్
మకాయసంఖామ | క్తతః? మది ర్షఫాద్ధనామ్ ఄపి మకాయసంఖామ ఏవ సామత్
తద్ మకాయమ్ ఏవ సయవత్ర బ్రూయత్, న ర్షఫాద్ధన్త | "నవరాషహః
గతావంశకాన్ ప్రథభపాతాః" ఆతి ఄత్ర రాషహేషు ఏకమ్ ఏవ ఄవరాగక్షయమ్
బ్రూయత్ | తసాభత్ న ర్షఫాద్ధనామ్ మకాయసంఖామ | కా తరిహ? కేచిత్ అహుః
ఏకైకవృద్ధయ ర్షఫాద్ధనామ్ సంఖామ, మకాయత్రింశత్, యకాయః ఏకత్రింశత్, లకాయః
ద్వత్రింశత్ ఆతి అది | ఏతత్ న | క్తతః? ఏకత్రింశద్దిసంఖామయః ఄనమన
ఏవ ప్రకార్షణ సిదధతావత్ | మకాయః త్రింశత్, స ఏవ మద్ మకాయః
కకాయసంయుకిః తద్ హి ఏకత్రింశత్, ఖకారాదిభిః ద్వత్రింశత్, త్రమః
త్రింశత్ అదిః ఆతి సంఖామ | ఄనమ అహుః ర్షఫాదమః దశ్లతియవృద్ధయ వయధని
ఆతి, ర్షపః చతావరింశత్, లకాయః ఩ఞ్చచశత్ | ఏవమ్ ఄవరాగక్షరాభావ్యత్ న
శకమతే ప్రతి఩తుిమ్ | మథా కాత్ ఆతి అచార్షమణ ఄభిహితతావత్
ఏకాదేమకోతిరితా సంఖామ వరాగక్షరాణామ్ ప్రతి఩దమతే, ఏవమ్ ఄవరాగక్షరాణామ్
ఄపి యత్ ఆతి మద్ ఈచమతే తద్ దశ్లతిరితా సంఖామ ప్రతి఩తుిమ్ శకమతే |
ఄనమథా "యత్" ఆతి ఄపి ఈచమమాన కథమ్ దశ్లతిరితా సంఖామ, నను చ
ఏకోతిరితా సామత్ | న ఆతి అహ— మసాభత్ కాత్ ఆతి వరాగక్షరాణి
వయగసాిన ఈ఩చీమని తసాభత్ తేష్టమ్ ఏకోతిరితా సంఖామ, యన్త పునర్
ఄవరాగక్షరాణి యద్ధన్త ఏకోతిరో఩చయన్త ఄవయగసాిన తసాభత్ దశ్లతిరితా
ఏవ వృదిధః బవతి, ఄవయగసాినసమ దశకసంఖామధాయతావత్ | ఏవమ్ తరిహ
యదగరహణమ్ కయివమమ్ | న కయివమమ్ | కథమ్? ఄక్రిమమాణ ఄమమ్ ఄయిః
ఄవగభమతే | ఄకృతమ్ ఏవ మది కృతమ్ ఏవ, క్తమ్ ఆతి న ఩ఠమతే? ఩ఠమతే ఏవ
"ఙ్మభ మః" | ఄత్ర ఄమమ్ మకాయః ఄనచకః ఙ్మభ మః, ఄ఩యః మకాయః ఄపి
ఄనచకః ఏవమ్ ఩ఞచమీవిబకియనిః ఙ్మభ మః | ఄత్ర ఏకః మకాయః లు఩ిన్తరిదషటః
ప్రతి఩తివమః | మథా "క్తఙతి చ" ఄష్టటధామయీ, ౧.౧.౫ ఆతి ఄత్ర లు఩ిన్తరిదషటః
గకాయః, క్తతి గితి ఙితి ఆతి, ఏవమ్ ఄత్ర ఄపి | ఄథవ్య దివమకారోచాచయణ ఄపి
విశేషః న ఄసిి ఏవ | ఏవమ్ యద్ ఆతి ఄసమ ఄమమ్ ఄయిః సిదధః | మది
ఏకోతిరాణి ఄవయగశానసిితతావత్ దశ్లతిరాణి ఏవ బవన్తి తద్ క్తమ్ ఆతి
అచార్షమణ "ఙ్మభ మః" ఆతి భహాప్రయసః కృతః | కథమ్ తరిహ వకివమః? "గః
మః" ఆతి గకాయః త్రిసంఖమః, ఄవయగసాినసిితతావత్ ఏవ ఄమమ్ త్రింశతకః
బవిషమతి | న, ఙకాయభకాయసంఖామవత్ ఏవ శేష్టణి ఄపి ర్షఫాద్ధన్త
చతావరింశద్దిసంఖాన్త బవన్తి ఆతి ఄవయగసాినాశ్రయత్ ఏవ సిదేధ సతి
ంంభకాయగ్రహణమ్ క్తయవన్ అచాయమః జాఞ఩మతి ఆతి ఈకిమ్ యవన్తి
వయగసాినాన్త తేషు సర్షవషు ఏవ సా సంఖామ యుగ఩త్ ప్రాపాి, ఄవరాగక్షరాణామ్
చ య సంఖామ యవన్తి ఄవయగసాినాన్త తేషు సర్షవషు ఏవ | ఄతః
తతసంఖామన్తరూ఩ణాయిమ్ అహ— ఖదివనవకే సవరాః నవ వర్షగ ఄవర్షగ | ఖాన్త
శనామన్త, ఖానమ్ దివనవకమ్ ఖదివనవకమ్, తసిభన్ ఖదివనవకే, ఄష్టటదశస్త
శూన్దమ఩లక్షితేషు సాినషు | సవరాః నవ వర్షగ ఄవర్షగ | వర్షగ వయగసాిన నవ సవరాః |
ఄష్టటదశస్త చ సాినషు నవ వయగసాినాన్త, తత్ర నవస్త వయగసాినషు నవ సవరాః | కే
పునర్ తే నవ సవరాః గ్రాహామః? మది హ్రసావః ఏవ కేవలమ్ ఩రిగృహమని తద్ న
పూయమని | ఄథ ద్ధరాఘః ఏవ కేవలమ్ ఩రిగృహమని తద్ ఄపి ఄష్టట సవరాః బవన్తి,
నను లృవయణసమ ద్ధరాఘభావ్యత్ | ఄథ హ్రసావః ద్ధయఘః చ ఩రిగృహమని తద్
ఄతిరిచమని, ఄన్తషటమ్ ప్రాప్ననతి | "ఝా గడ గాో యధ దడ" గీతికా, ౧౦ ఆతి ఄత్ర
అకాయసమ దివతీ చ ప్రతిపాదితతావత్ దివతీమవయగసాిన ఝకాయసంఖామ
సాి఩మమానా నవశతాన్త స్తమః, న నవ | ఄభీషమతే చ నవసంఖామ, నవసంఖామకః
ఝకాయః | తత్ర హ్రసవః ఏవ ఝకాయః ఩ఠమతే ఆతి చ్ఛత్ "నృషి యోజనమ్ ఞిలా
భూవ్యమసః" గీతికా, ౬ ఆతి ఄత్ర లకార్ష ఩ఞచసహస్రాణి స్తమః, న ఩ఞ్చచశత్ |
తత్ర చ ఄవశమమ్ ద్ధయఘః లకాయః ఩ఠితవమః, ఄనమథా గీతిః ఏవ భిదేమత | ఄతః న
కేవలమ్ హ్రసావః న కేవలమ్ ద్ధరాఘః, న ఄపి హ్రసవద్ధరాఘః, న సవరాః
మాతృకా఩ఠితాత్ ఩రిగృహమని | కసాభత్ తరిహ సవరాః ఩రిగృహీతవ్యమః? ఈచమతే
మత్ర నవ ఏవ కేవలాః సవరాః ఩ఠమని, తసాభత్ ఩రిగృహీతవ్యమః | కసిభన్ నవ ఏవ
కేవలాః ఩ఠమని? అహ— పాణినీ వ్యమకయణ ప్రతామహార్ష ఄ ఆ ఈ ఊ ల్ ఏ
ఓ ఐ ఔ ఆతి ఏతే నవ సవరాః | తత్ర ప్రథమే వయగసాిన ఄకాయః, దివతీ
ఆకాయః, తృతీ ఈకాయః, ఆతి అది | ఏవమ్ సవరో఩లక్షితేషు వయగసాినషు
వరాగక్షయసంఖామ | ఄవరాగక్షయసంఖామ చ సవరో఩లక్షితవయగసాిన్దతిర్ష ఄవయగసాిన |
ఄథవ్య వర్షగ ఄవర్షగ ఆతి ఄమమ్ వీపాస, వర్షగ ఄవర్షగ చ, వయగసాిన ఄవయగసాిన చ తే
ఏవ నవ సవరాః | తద్ మథా ఄకాయః ప్రథమే వయగసాిన తదననిరావయగసాిన చ |
తద్ మది వరాగక్షయసంయుకిః ఄకాయః ప్రథభవయగసాిన "బృగుబుధ" ఆతి
అదిషు, స ఏవ మద్ ఄవరాగక్షయసంయుకిః తద్
తత఩రథభవయగసాినాననిరావయగసాిన "నవరాషహ" ఆతి అదిషు | ఏవమ్
ఆకారాదిషు ఄపి సేవషు వరాగవయగసాినషు యోజమమ్ | ఄథ ద్ధర్షఘషు ఄకారాదిషు
కథమ్ కయణీమమ్? ఈచమతే మథా తే వ్యమకయణ ఄకారాదమః సవరాః
ఄష్టటదశప్రభేద్ః, ద్వదశ భేద్ః చ లృవయణసన్తధసవరాః ఩రిగృహమని, ఏవమ్ ఄత్ర
ఄపి | తేన "ఞిలా భూవ్యమస" ఆతి అదిషు అకాయః ప్రథభః ఏవ వయగసాినషు |
ఄష్టటదశసాినషు యన్త వయగసాినాన్త ఄవయగసాినాన్త చ తేషు
వరాగక్షరావరాగక్షయసంఖామ న్తరూపితా | మద్ పునర్ ఄష్టటదశవమతిరికేిషు
సాినషు సంఖామ కసమచిత్ వివక్షితా బవతి తద్ కథమ్ కయణీమమ్ ఆతి? ఄత్ర
అహ— నవ్యనియవర్షగ వ్య | నవ్యనామ్ ఄనిః నవ్యనిః | నవ్యని బవమ్ నవ్యనియమ్ |
నవ్యనియః చ ఄసౌ వయగః చ నవ్యనియవయగః | తసిభన్ నవ్యనియవర్షగ వ్య సవరాః బవన్తి,
వికలి఩తాః సవరాః బవన్తి | వికల఩ః చ కసిభంశిత్ కథమ్ ఈ఩లక్షయతే? మథా
"పుత్రచ్ఛఛదమవికలా఩ ఄ఩తమచ్ఛఛదమప్రకారాః", ఏవమ్ ఄత్ర ఄపి కేనచిత్ ప్రకార్షణ
వికలి఩తాః నవ్యతమవర్షగ దశమే వయగసాిన సవరాః బవన్తి | మది ప్రథమే వయగసాిన
ఄకాయః శుదధః వికలి఩తః స ఏవ తసాభత్ వయగసాినాత్ దశమే వయగసాిన
ఄనుసావరాదినా వికల఩యతే, ఏవమ్ ఆకారాదమః సవసాభత్ వయగసాినాత్ దశమే
వయగసాిన, పునర్ ఄపి చ యవత్ ఄభీషటమ్ బవతి తావత్ తేన ఄపి ఄనుఫనధన
సవరాన్ వికల఩య సంఖ్యమ఩దేషటవ్యమ | ఏతత్ ఩రిభాష్టబీజమ్ అచార్షమణ
సంఖామవివక్షూణామ్ ఄనుగ్రహామ ఈ఩దిషటమ్ | సవశాసరవమవహాయః తు
లృవయణవయగసాినాత్ న ఄతిరిచమతే | వరాగక్షరాణామ్ ఄవరాగక్షరాణామ్ చ య
సంఖామ సా ఄక్షరాభిహితతావత్ యవన్తి వక్షయమాణాన్త గీతికాసూత్రేషు
ఄక్షరాణి తేష్టమ్ సర్షవష్టమ్ ఏవ ప్రాప్ననతి తత్ చ ఄన్తషటమ్ ప్రసజ్ఞమత, తేన
ఄత్ర ఄయివన్తి యన్త ఄక్షరాణి తేష్టమ్ సంఖామ న బవేత్ ఆతి ఏతత్ వకివమమ్ |
మథా "యుగయవిబగణాః ఖ్యమఘృ" గీతికా , ౩ ఆతి ఄత్ర ఖ్యమఘృ-శఫదసమ
సంఖామ ఆషమతే న యుగయవిబగణశఫదసమ | మది ప్రతిషేధః న ఈచతే తద్
ఖ్యమఘృ-శఫదసమ మథా సంఖామ ఏవమ్ యుగయవిబగణశఫదసమ ఄపి ప్రాప్ననతి | స
తరిహ ప్రతిషేధః ఄవశమమ్ వకివమః | న వకివమః | మది సర్షవష్టమ్ ఏవ
ఄక్షరాణామ్ గీతికాసూత్రప్రతిఫద్ధనామ్ సంఖామ సామత్ తద్ సయవమ్ ఏవ
ఏతత్ శాసరమ్ ఄనయికమ్ సామత్ | జ్యమతిషశాసరప్రాద్భరాబవే వ్యమఖామకాయభతమ్
ఄథ కథమ్ ఄసమ ఄతీన్తదరయణామ్ స్తపటగ్రహగతమరాినామ్ ప్రాద్భరాబవః?
బ్రహభణః ప్రసాదేన ఆతి | ఏవమ్ ఄనుశ్రూమతే ఄనన అచార్షమణ భహదిబః
తప్నభిః బ్రహాభ అరాధితః | ఄతః ఄసమ తత఩రసాదేన స్తపటగ్రహగతమరాినామ్
ప్రాద్భరాబవః ఆతి | అహ— చ

ఄతీన్తదరయరాివగతేః తప్నభిః ఩రో఩కాయక్షభకావమదృషేటః |

మః ఄలంకృతేః ఄవమమమ్ ఄనవమసమ ఩రాశయసమ ఄనుకృతిమ్ చకాయ || ఆతి |
బ్రహభణః క్తతః? బ్రహాభ సవమంభూః జాఞనరాశిః | తతః సరావసామ్ విద్మనామ్
ప్రాద్భరాబవః | ఄతః ఄనన లోకానుగ్రహామ స్తపటగ్రహగతమయివ్యచకాన్త దశ
గీతికాసూత్రాణి గణితకాలక్రియగోలాయివ్యచకమ్ అరామషటశతమ్ చ విన్తఫదధమ్
| స్తపటగ్రహగతమయిహేతవః ఄరాిః, తసాభత్ సయవద్ ఏవ న్తతామః, తేష్టమ్
శబ్దదబమః ఄవగతిః ఆతి శఫదఫద్ధః, మథా స్తవరిణకాయః స్తవయణమ్ అద్మ
కటకకేయూయక్తణడలాదమలంకాయమ్ న్తష్ట఩దమ న్తష఩ననమ్ ఄపి ఄలంకాయమ్
బంకాిా ఄనమతవమ్ అపాదమతి | ఄథ చ స్తవయణసమ
తా఩చ్ఛఛదన్తకష్టది఩రీక్షణన ఄనమతవమ్ భనాగ్ ఄపి న బవతి ఆతి ఄరాినామ్
ఄపి సాధుశబ్దలంకాయనానావృతిఫనమధః వియచమమానానామ్ ఄననమతవమ్ ఆతి |
శ్రుతౌ ఄపి శత఩థే ఫృహద్యణమకే ఩ఠమతే; తద్ మథా "పేశసాకరీ పేశసః
మాత్రామ్ ఄపాదయనమననవతయమ్ కలామణతయమ్ రూ఩మ్ తనుతే"
ఫృహద్యణమకో఩న్తషత్, ౪.౪.౪ ఆతి | ఏవమ్ ఄమమ్ అగమాయిః బ్రహభణః
సకాశాత్ అచార్షమణ ఄధిగతః | ఄథ ఄనమ భనమని "జ్యమతిష్టమ్
ఈదమభధామసిభమప్రా్ిన్ దృష్టటా ప్రతమక్షానుమానాభామమ్ ఩రిచిఛదమ
సవధీవియచితమ్" ఆతి | ఏతత్ చ న | జ్యమతీంషి క్షితితలమ్ భితావ పూయవసామమ్
దిశి ఈదగతాన్త క్రమేణ ఄభఫయభధమమ్ ఄతీతమ ఩యసామమ్ దిశి క్షితితలమ్ భితావ
ఏవ ప్రవిశనిః లక్షయని | ఏతావతి ఈదయసిభయనిర్ష
విమతుమ఩లక్షణాభావ్యత్ జ్యమతిష్టమ్ గతిప్రమాణ఩రిచ్ఛఛదః ద్భఃసమా఩దమః,
గతేః చ్ఛమతాి఩రిజాఞనాభావ్యత్ "ఏతావతా కాలేన ఆమతీ గతిః ఏతావతా
కాలేన క్తమతీ" ఆతి గణితకయభ న ప్రవయితే | ప్రమాణపలరాశ్లమః ఄ఩రిజాఞనాత్
ఄప్రవతేిః చ గణితకయభణః గ్రహాణామ్ యుగబగణా఩రిజాఞనమ్,
యుగబగణా఩రిజాఞనాత్ గ్రహగతి఩రిజాఞనాభావః | మథా ఄత్ర ఄశావద్ధనామ్
గతిః ప్రతమక్షేణ దేశకాలాభామమ్ సహ ఈ఩఩దమతే ఆతి ఄతః గణితకయభ ప్రవయితే,
ఄతీన్తదరమతావత్ గ్రహగతేః విమతుమ఩లక్షణాభావ్యత్ న ప్రతమక్షేణ ఩రిచిఛదమతే,
కథమ్ తరిహ అగమాత్ ఈ఩గతగ్రహయుతిగ్రహనక్షత్రయోగగ్రహణాదమః
ప్రతమక్షీక్రిమని? ఄనమత్ చ గ్రహాద్ధన్త జ్యమతీంషి క్షితితలమ్ భితాిా ఏవ
పూయవసామమ్ దిశి ఈదగతాన్త క్రమేణ ఄభఫయభధమమ్ ఄతీతమ క్షితితలమ్ భితావ
ఏవ ఄసిమ్ గచఛనిః లక్షయని | జ్యమతిశచక్రసమ ప్రవహాక్షేపాత్ జ్యమతిశచక్రప్రతిఫద్ధః
గ్రహాః ప్రాఙ్మభఖాః సవగతామ భ్రభనిః ఄపి లఘావయ జ్యమతిశచక్రగతామ ఄ఩రామ్
దిశమ్ అసాదమనిః లక్షయని, క్తలాలచక్రారూఢకీటవత్ | తసాభత్ ఄనామ
జ్యమతిశచక్రగతిః, ఄనామ గ్రహగతిః ప్రాఙ్మభఖీ | క్తతః? మసాభత్ గ్రహః
ఄశివనామమ్ దృషటః బయణామదిషు ఩యస఩యమ్ ప్రాగవయవసిితేషు నక్షత్రేషు
ఈ఩లక్షయతే బచక్రే, న ర్షవతామదిషు ఩యస఩రా఩యసిితేషు | తసాభత్
జ్యమతిశచక్రగ్రహగతోమః భిననతావత్ దయసిభమదేశానియప్రా఩ియనుమానమ్
ఈ఩఩దమతే | తసాభత్ ఄమమ్ అగభః బ్రహభణః ప్రసాద్త్ అచార్షమణ
ఄధిగతః ఆతి | గ్రహసమ నక్షత్రాణామ్ చ న్తతమసభఫనాధత్ నక్షత్రాణామ్
న్తసచలతావత్ గ్రహగతమనుమానమ్ ఆతి ఏతత్ చ న | ఫహూన్త నక్షత్రాణి తేషు
గ్రహసమ పాయభ఩ర్షమణ భకేిః ఄనకరూ఩తావత్ విక్షేపా఩క్రభచక్రవశాత్
దక్షిణతియభఛామసననదూయచారితావత్ గ్రహసమ ఏకసిభన్ ఏవ నక్షత్రే
గతి఩యమ ణ ఈదయసిభమవక్రానువక్రసభబవ్యత్ గ్రహగతివైచిత్రమమ్,
గణితేన చ ఏకరూపా గతిః ఄనుమీమతే | తసాభత్ ఄమమ్ అగభః బ్రహభణః
ప్రసాద్త్ అచార్షమణ ఄధిగతః ఆతి |

ఄనమత్ చ దేశానిరాక్షవిశేష్టత్ గ్రహగతివైచిత్రమమ్ | తత్ మథా లంకాయమ్

ఄక్షాభావ్యత్ సయవద్ ఏవ తులేమ రాత్రమహనీ లంకాసమీ఩వరిినామ్
రోహణసింహలానామ్ చ; తతః ఈతియతః దివససమ వృదిధః న్తశాయః హాన్తః,
దక్షిణతః న్తశాయః వృదిధః దివససమ హాన్తః ఆతి | సూయమగ్రహణమ్ ఄపి
ఄక్షదేశానియవశాత్ కవచిత్ ఖణడమ్, కవచిత్ సకలమ్, కవచిత్ న ఏవ |
చనదరగ్రహణమ్ చ ఆహ ఘటీవమతీతాయమ్ రాత్రామమ్,
ఘటికాదేశానిరా఩యదేశసిితా గ్రహీతాయః దినాని కథమన్తి,
పూయవతః చ యతా దూరోదగతసమ చనదరభసః గ్రహణమ్ కథమన్తి | తసాభత్
ఈదమభధామసిప్రాపిినక్షత్రయోగ఩యమయదిభిః విచిత్రా ఆమమ్ గ్రహగతిః
దేశానిరాక్షవిశేషః చ ఄతివిచిత్రతవమ్ అ఩దమమానా న శకమతే
ఄనకరూ఩తావత్ గణితనామ న అనతుమ్ | న చ కశిచత్ ఏవమ్ ప్రకారాణామ్
దేశకాల఩యమ ణ ఈ఩఩దమమానానామ్ ప్రతిజాగరితా | మః చ సయవః చియమ్
జీవతి స వయషశతమ్ జీవతి | తసమ ఄపి యుగ఩త్ ఄనకదేశానిరాక్షవిశేషత్
నక్షత్రయోగ఩యమయదిభిః ఈత఩దమమానగ్రహగతమః
యుగ఩త్ న ప్రతమక్షీబవన్తి | తసాభత్ ఄమమ్ అగభః బ్రహభణః ప్రసాద్త్
అచార్షమణ ఄధిగతః ఆతి | వక్షయతి చ

సదసజాఞనసముద్రాత్ సముదధృతమ్ బ్రహభణః ప్రసాదేన |

సజాఞన్దతిభయతనమ్ భయ న్తభగనమ్ సవభతినావ్య ||
గోలపాదః, ౪౯

ఆతి |

వేద్ంగేషు జ్యమతిషశాసరప్రాధానమమ్

న కేవలమ్ జ్యమతిష్టమ్ ఄమమ్ అగభః, వేద్ంగమ్ చ | "తసాభత్ బ్రాహభణణ

న్తష్టకయణమ్ షడంగః వేదః ఄధ్యమమః" పాతాఞజలభహాభాషమమ్,
఩స఩శాహినకమ్ షడంగేషు ప్రధానమ్ జ్యమతిష్టమ్ ఄమనమ్ | క్తతః ఄసమ
ప్రాధానమమ్? మసాభత్ ఄనధీతశిక్షాదమః ఄపి ప్రాగ్ గురూ఩దేశాత్ వేద్న్
ఄధీమతే, న చ తేష్టమ్ ద్భయధీతమ్ బవతి | న ఄనధిగతజ్యమతిష్టమ్ ఄమనా
వేదోకాిన్ మజఞకాలాన్ జానతే | ఄథ శిక్షయ వరాణనామ్ సాినకయణప్రమతానన్త
న్తరూ఩మని

ఄష్టట సాినాన్త వరాణనామ్ ఈయః కణఠః శియః తథా |

జ్ఞహావమూలమ్ చ దనాిః చ నాసికోష్టఠ చ తాలు చ ||
పాణినీమశిక్షా, శ్లో ౧౩

ఆతి అది | వరాణః ఈచాచయమమాణాః స్మవః స్మవః సాినకయణప్రమతమనః సవభావతః ఏవ

అసామత్ న్తష్టాభన్తి, న ఄనమతః | "ఄక్తహవిసయజనీయః కణాఠయః, ఊటుయష్టః
మూయధనామః |" ఄక్తహవిసయజనీయః ఈచాచయమమాణా కణఠప్రదేశాత్ ఏవ అసామత్
న్తష్టాభన్తి న మూయధనః, ఊటుయష్టః ఈచాచయమమాణాః మూయధనః ఏవ న
ఄనమసాభత్ ప్రదేశానిరాత్ ఆతి | మసాభత్ తేష్టమ్ సాినకయణప్రమతానః
సవభావతః ఏవ సిద్ధః తసాభత్ తేష్టమ్ సాినకయణప్రమతనః న్తయయికః | తథా చ
ఄనధీతవ్యమకయణాః
ఄపి బ్రాహభణాః వేద్న్ ఄధీమతే | న చ తేష్టమ్ ద్భయధీతమ్ బవతి | న చ
ఄనధీతజ్యమతిష్టమ్ ఄమనా వేదోకాిన్ మజఞకాలాన్ జానతే | వ్యమకయణన క్తల
వేద్నామ్ యక్షా క్రిమతే | యక్షా ఄపి ప్రజానామ్ పారిివైః ద్భషటన్తగ్రహేణ
శిష్టటనుగ్రహేణ చ క్రిమతే | ఏవమ్ వేద్నామ్ శఫదరాశితావత్ ఄసాధూనామ్
ఈద్ధయః న్తగ్రహః, సాధూనామ్ శబ్దనామ్ సభమక్ కృతః ఄనుగ్రహః ఆతి | ఏతత్
చ న | న్తతామః వేద్ః | తేషు శఫదరాశిప్రక్షేపాణామ్ సవతః సిదిధః,
దృష్టటనువిధితావత్ ఛనదసః | మః మః
శఫదః వేదేషు ఩ఠమతే తసమ తసమ ఄప్రసిదధలక్షణసమ ఄపి సవమమ్ లక్షణమ్
సాధమమ్ ప్రతమమప్రకృతిలోపాగభవయణవికారాదిభిః | న చ జ్యమతిష్టమ్
ఄమనసమ ఄపి | వేదే మజఞకాలాః దృష్టటః తే సర్షవ ఏవ జ్యమతిష్టమ్
ఄమన గణితలక్షణసిద్ధః ఏవ |
ఄనమత్ చ "దృష్టటనువిధితావత్ ఛనదసః" ఆతి మది వేదేషు దృషటః ఏవ
ఄనువిధీమతే తద్ నహి క్తఞిచత్ ప్రయోజనమ్ వ్యమకయణన | ఄథ
ఊగమజఃసామానమ్ సర్షవష్టమ్ ఏవ ప్రతి఩ద్న్తరుకేిః న్తరుకిసమ అవ్యమపితా |
ఄథ ఛన్దదవిచితః ఊగమజఃసామానమ్ న్తతమః ఏవ ఛనదః న్తఫదధః | న చ తేష్టమ్
ఆద్నీమ్ కావమ఩దపూయవః న్తఫదధః క్రిమతే | న చ ఄన్దమనాధికలక్షణానామ్
ఊగమజఃసామానమ్ ఆద్నీమ్ ఄనమథాకయణమ్ కయణమ్ | ఏవమ్ చ బ్హవృచ్ఛ
శ్రుతౌ శ్రూమతే, న హి ఏకేన ఄక్షర్షణ
ద్వభామమ్ వ్య ఉనాన్త ఛనాదంసి క్రిమని ఆతి | న హి ఏవమ్ వేదోకాినామ్
మజఞకాలానామ్ ఆతి క్రభః శ్రూమతే | న హి అధానాదిషు సంసాకర్షషు
కాలవిశేష్టః జ్యమతిష్టమ్ ఄమనాత్ వినా ఄవగభమని | తత్ మథా
సంసాకర్షషు

ఏవమ్ గచఛన్ సిరమమ్ క్షామామ్ భఘామ్ మూలమ్ చ వయజ త్ |

స్తసిః ఆన్దద స్తలక్షణామమ్ విద్వంసమ్ పుత్రమ్ ఄశునయత్ ||
యజఞవలకయసభృతిః, అచారాధామమః, వివ్యహప్రకయణమ్, శ్లో ౮౦

ఆతి | తత్ర భఘామూలయోః ప్రతి఩తిిచ్ఛఛదౌ ఆన్దదః చ స్తసిద్భఃసితామ్ చ

నానధీతజ్యమతిష్టమ్ ఄమనా జానతే | "సా మది గయబమ్ న దధీత సింహామ
శేవతపుష్ట఩య ఈప్నషమ పుషేమణ మూలమ్ ఈతాి఩మ" ఆతి
పాయసకయగృహమసూత్రమ్, కా ౧, కణిడకా ౧౩, సూ ౧ తత్ర పుషమసమ
ప్రతి఩తిిచ్ఛఛదౌ నానధీతజ్యమతిష్టమ్ ఄమనా జానతే | తథా చ పుంసవన
"మత్ ఄహః పుంసా నక్షత్రేణ చనదరమాః యుజ్ఞమత తత్ ఄహర్ ఈ఩వ్యసమ" ఆతి
పాయసకయగృహమసూత్రమ్, ౧. ౧౪. ౩ | తత్ర పుంనక్షత్రాణి పునర్
వస్తపుషమహసిసావతిశ్రవణాః | ఏతేష్టమ్ న్తరు఩హతానామ్
ఄనుకూలహతానామ్ చ ప్రతి఩తిిచ్ఛఛదౌ నానధీతజ్యమతిష్టమ్ ఄమనా జానతే |

ఄనమత్ చ

నాభధ్యమమ్ దశమామమ్ తత్ ద్వదశామమ్ వ్య ఄసమ కాయ త్ |

పుణమ ఄహన్త ముహూర్షి వ్య నక్షత్రే వ్య గుణాన్తవతే ||
భనుసభృతిః, ౨.౩౦
ఆతి | ఄత్ర పుణమసమ ఄహనః, నక్షత్రసమ గుణాన్తవతసమ, ముహూయిసమ వ్య
ప్రతి఩తిిచ్ఛఛదౌ నానధీతజ్యమతిష్టమ్ ఄమనా జానతే |

ఄనమత్ చ "ఈదగమన అపూయమమాణ఩క్షే పుణామహే క్తమారామః పాణిమ్

గృహీణయత్", "త్రిషు త్రిషు ఈతిరాదిషు", "సావతౌ భృగశియసి రోహిణామమ్ చ"
పాయసకయగృహమసూత్రమ్, ౧.౪.౫-౭ ఆతి ఄత్ర ఈదగమనాద్ధనామ్
ఈతిరాద్ధనామ్ నక్షత్రాణామ్ వధూవయయోః ఄనుకూలానామ్ చ
ప్రతి఩తిిచ్ఛఛదౌ నానధీతజ్యమతిష్టమ్ ఄమనా జానతే, ఏవమాది ప్రతిశాఖమ్
సంసాకరాణామ్ పుణామహనక్షత్రముహూయిచోదనా జ్యమతిష్టమ్
ఄమనాంగవిషయః తదివదబయః ఏవ ఄవగనివ్యమః, న గురూ఩దేశాత్
సభ఩రద్యవిచ్ఛఛద్త్
వ్య ఄవగనివ్యమః | ఆతి ఄధ్యమమమ్ జ్యమతిష్టమ్ ఄమనమ్ |

ఄనమత్ చ ఛనదసః ఈపాకయభణి "ఄథ ఄతః ఄధామయోపాకయభ | ఓషధీనామ్

ప్రాద్భరాబవే శ్రవణన శ్రావణామమ్ పౌయణమాసామమ్ శ్రావణసమ ఩ఞచమీ హసేిన
వ్య" పాయసకయగృహమసూత్రమ్, ౨.౧౦.౧-౨ ఆతి ఄత్ర శ్రావణపౌయణమాసీమ్
శ్రవణన యుకాిమ్, శ్రావణసమ ఩ఞచమీమ్ హసేిన యుకాిమ్
నానధీతజ్యమతిష్టమ్ ఄమనా జానతే | ఄనమత్ చ ఛనదసః ఈతసర్షగ "పౌషసమ
రోహిణామమ్ భధమమాయమ్ వ్యషటకాయమ్ ఄధామయన్ ఈతసృజ్ఞయన్"
పాయసకయగృహమసూత్రమ్, ౨.౧౨.౧ ఆతి ఏతత్ చ
| ఄథ నక్షత్రాధానషు "య ఄసౌ వైశాఖసమ అమావ్యసామ తసామమ్ అదధీత సా
రోహిణామ సభ఩దమతే" అ఩సిభఫశ్రౌతసూత్రమ్, ౪.౩.౨౦; బౌధామనవ్యమఖామ
ఆతి ఄత్ర ప్రాగ్ ఏవ రోహిణామ వైశాఖసమ ఄమావ్యసామయః ఩రిజాఞనయోగమసమ
అధానద్రవమసమ ఄయజనమ్ ఊతివజామ్ చ వయణమ్ ఆతి ఏతత్ చ జ్యమతిష్టమ్
ఄమనాంగవిషమమ్, తదివదబయః ఏవ ఄవగనివమమ్, న గురూ఩దేశాత్
సభ఩రద్యవిచ్ఛఛద్త్ వ్య ఄవగనివమమ్ ఆతి ఄధ్యమమమ్ జ్యమతిష్టమ్
ఄమనమ్ | తథా చ "కృతిికాస్త ఄగినమ్ అదధీత" తతిిరీమబ్రాహభణమ్,
౧.౧.౨.౧ ఏవమాది నక్షత్రాధానచోదనాః చ "఩శివజామ సంవతసర్ష సంవతసర్ష,
ప్రావృషి అవృతిిముఖయోః వ్య" కాతామమనశ్రౌతసూత్రమ్, ఩శుఫంధ, ౧-౨
ఆతి అవృతిిముఖయోః ప్రతి఩తిిచ్ఛఛదౌ వేదినామ్ ఄనధీతజ్యమతిష్టమ్ ఄమనా
న జానతే | ఄనమత్ చ "దయశపౌయణమాసాభామమ్ మజ్ఞత" శత఩థబ్రాహభణమ్,
౧౧.౨.౫.౧౦ ఆతి ఏవమాది చోదనాః చ శ్రౌతసాభర్షిషు చ కయభస్త "ఄ఩య఩క్షే
శ్రాదధమ్ క్తరీవత ఉయధామ్ వ్య చతురామయమ్"
పాయసకయగృహమసూత్ర఩రిశిషటకాయభాషమమ్, శ్రాదధసూత్రమ్
౧|

ఄపి నః స క్తలే జాయత్ మః నః దద్మత్ త్రయోదశీమ్ |

పామసమ్ భధుసంయుకిమ్ వరాషస్త చ భఘాస్త చ ||
భనుసభృతిః, ౩.౨౬౪

ఆతి |

క్తమ్ ఫహునా, శ్రౌతసాభయివిషయణామ్ తిథినక్షత్రవిషయణామ్ కయభణామ్

న్తతామనామ్ కామామనామ్ చ న జ్యమతిష్టమ్ ఄమనాత్ వినా సమాయభబః, ఆతి
ఄధ్యమమమ్ జ్యమతిష్టమ్ ఄమనమ్ |

లోకవమవహార్ష జ్యమతిషశాసరపాదేమతా

లోకః చ తిథినక్షత్రముహూయివిషయణామ్ సభఫనధన ఏవ శుభేషు కార్షమషు

ప్రవయితే | తథా చ పుష఩పలపాణిః సయవః ఏవ దైవజఞమ్ ఈపేతమ ఩ృచఛతి "కద్ మే
క్తమ్ బవిషమతి? కద్ ఄహమ్ కృష్టమదికయభణి ప్రవర్షి? కద్ ఄహమ్ దైవజఞకేన
ఈ఩తిషేఠ? కద్ ఄహమ్ ఄధావనమ్ ప్ర఩దేమ? కద్ రాజానమ్ ఩శామమి?
ఆహసిసమ శుబమ్ మే బవిషమతి అహోసివద్ ఄనమసాినగతసమ? కేన కయభణా
ప్రవృతిసమ మే పలమ్ బవిషమతి?" ఆతి ఏతత్ దైవజాఞత్ ఄవగతాయిః
సయవః ఏవ శుభేషు కార్షమషు ప్రవయితే | ఄశుభేషు ఄపి "కద్ ఩యదేశమ్ దిధక్షః
ఄహమ్ ప్రవర్షి? కద్ వైరిణః వినాశామ ప్రతిషేఠ? కద్ గజాశవహయణమ్ విదధ్య?
కద్ పుయమ్ గ్రాభమ్ వ్య ఘాతయమి?" ఏతత్ చ దైవజాఞత్ ఄవగతమ సయవః
ప్రవయితే | మేోచాఛదమః ఄపి చ శక్తనన్తమితిసవ఩నఫలాత్ ఏవ కార్షమషు ప్రవయిని |
మసమ చ మతికఞిచత్ శుబమ్ బవతి స బ్రవీతి "శుబనక్షత్రముహూర్షిషు
ఄహమ్ అగతః", మసమ వ్య మతికఞిచత్ సఖలితమ్ బవతి స బ్రవీతి "భభ
నక్షత్ర్డా
వయితే, న ఄనుకూలాః గ్రహాః" ఆతి | తథా చ హసిిశిక్షావిదః
సవశాసరకితిథినక్షత్రేషు ఏవ పారిఫనాధదిహసిికయభస్త ప్రవయిని |

఩క్షచిఛద్రేషు తిథమః మసమ -యవః భతా|

తేషు తేషు పారిప్రవేశఫనధమ్ చ ఩రివయజమన్తి |

నక్షత్రమ్ హసిినామ్ ప్రాహ సవమమ్ ఏవ ప్రజా఩తిః |

హసిహసివిశుదధః హి హసిినామ్ కయభ కీయియతే ||

ఆతి అది | తథా చ ఄశవశిక్షాయమ్

ఄశివనామమ్ ర్షవతౌ పుషేమ పునర్ వసమః చ కాయ త్ |
వ్యజ్ఞనామ్ సయవకరాభణి సావతౌ వ్యరుణహసియోః ||

ఆతి | తథా చ విషతనర

కృతిికాస్త విశాఖాస్త భఘాస్త బయణీషు చ |

సార్ష఩ మూలే తథా ఄరాదరయమ్ సయ఩దషటః న జీవతి ||

అవిదధమేోచాఛదమః ఄపి చ న శుబతిథినక్షత్రముహూరాిన్ ఈలోంఘమ ప్రవయిని |

తథా క్షతరుదితాక్రుషటప్రతమసఖలితశ్రవణమ్ ఩రిహయన్తి |
తృణకాషఠభాయలవణాసిిభతోినభతికీోబ్హిదయశనమ్ ఩రిహయన్తి |
సితక్తస్తభసావద్భపలేక్షవంశాభఫయసభలంకృతసీరపూయణక్తమాబదిదయశనమ్
ఄభిననదన్తి | ఆతి ఄధ్యమమమ్ జ్యమతిష్టమ్ ఄమనమ్ లోకానుగ్రహామ | ఆతి
ఏవమ్ ఆదమ్ ప్రథభమ్ గీతికాసూత్రమ్ || ౨ ||

గ్రహాణామ్ యుగబగణాః
గ్రహాణామ్ యుగబగణప్రదయశనామ అరామమ్ అహ—

యుగయవిబగణాః ఖ్యమఘృ శశి

చమగియింఈశుఛోృ క్త ఙిశిబుణోృషఖృ ప్రాక్ |
శన్త ఢంవిఘవ గురు ఖ్రి-
చ్ఛమబ క్తజ బదిోఝ్ననఖృ బృగుబుధసౌరాః || ౩ ||

ఄసామః ఩ద్న్త యుగయవిబగణాః, ఖ్యమఘృ ఄవిబక్తికః న్తర్షదశః, శశి ఄవిబక్తికః

ఏవ, చమగియింఈశుఛోృ ఄవిబక్తికః, క్త ఄవిబక్తికః ఏవ, ఙిశిబుణోృషఖృ ఄవిబక్తికః,
ప్రాక్, శన్త, ఢంవిఘవ, గురు, ఖ్రిచ్ఛమబ, క్తజ, బదిోఝ్ననఖృ, ఏతాన్త శనామద్ధన్త
ఄపి చ ఩ద్న్త ఄవిబక్తికన్తరిదష్టటన్త ఏవ | ఄవిబక్తికన్తర్షదశాః ఄనమత్ర ఄపి దృశమని
"ఐఈణ్ ఊల్క", "సయవవిశవ" ఆతామదిషు చ | బృగుబుధసౌరాః |

యుగయవిబగణాః | యుగే యవిబగణాః యుగయవిబగణాః, యుగసమ వ్య

యవిబగణాః యుగయవిబగణాః | యుగమ్ కాలక్రియపాదే వక్షయతే | ఄథ ఄత్ర
దవనదాన్తర్షదశః కసాభత్ న బవతి? యుగమ్ చ యవిబగణాః చ యుగయవిబగణాః,
యుగమ్ ఖ్యమఘృ యవిబగణాః ఖ్యమఘృ ఆతి | ఏవమ్ చ సతి దవనదాన్తర్షదశే మత్
తత్ కాలక్రియపాదే వక్షయతే, తత్ ఏవ న వకివమమ్ బవతి | సతమమ్, క్తనుి
త్రైరాశికమ్ న సిదధయతి | స఩ిమాసమాసే షష్ఠఠసమాసే వ్య క్రిమమాణ
త్రైరాశికమ్
సిదధమ్ | మది దివససంఖ్యమ వయషసంఖ్యమ వ్య యుగే మథాన్తరిదష్టటః గ్రహబగణాః
లబమని తద్ ఄసిభన్ న్తరిదషేట క్తమనిః ఆతి తతాకలభధమభగ్రహబగణాదమః
లబమని | షష్ఠఠసమాసే చ మద్ మసమ దివససంఖమసమ వయషసంఖమసమ యుగసమ
మథాన్తరిదష్టటః గ్రహబగణాః లబమని, ఄసమ ఆషటసమ క్తమనిః ఆతి
భధమభగ్రహబగణాదిసిదిధః | దవనదా పునర్ న ఏతత్ సిదధయతి | ఄసౌ చ ఄత్ర
యుగబగణశఫదః సయవత్ర ఄధికారార్షి ప్రయుజమతే | ఄధికార్ష చ మథా
యుగయవిబగణాః
ఏవమ్ యుగే శశిబగణాః ఆతామది | ఄనమథా కసిభన్ కాలే కసమ వ్య కాలసమ ఏతే
గ్రహబగణాః ఆతి ఏతత్ న న్తరిదషటమ్ బవతి | తసాభత్ షష్ఠఠస఩ిమీసమాసాభామమ్
ఄనమతర్షణ వ్యమఖ్యమమమ్, ఄర్షకణ ఏవ గ్రహాణామ్ యుగప్రసిదేధః | ఈకిమ్ చ

విశిషటదేశకాలాయకభాది఩రామమయోగజః |
కాలః గ్రహాత్ చ సదసదవయగః సామత్ వ్యమవహారికమ్ ||

ఆతి | ఈతియత్ర ఄపి ఄధికారాయిమ్ యవియుగబగణశఫదః సభఫనధనీమః,

యవియుగే శశిబగణాః యవియుగసమ వ్య ఆతి | కథమ్ ఆదమ్? యవియుగబగణాః
ఆతి పాఠానిర్ష ఄపి దవనదాన్తర్షదశాత్ షష్ఠఠస఩ిభమయిః ద్భయోబః బవేత్ ఄధికాయః చ |
ఏవమ్ తరిహ ఏకశేషన్తర్షదశః ఄత్ర ప్రతి఩తివమః, యవియుగబగణాః చ
యవియుగబగణాః చ యవియుగబగణాః ఆతి | ఏకేన యవియుగబగణశబ్దదన
యవియుగబగణాః చ యవియుగబగణప్రమాణసంసిదిధః దివతీ న
షష్ఠఠస఩ిమీసమాసాభామం
త్రైరాశికసిదిధః ఆతి | మది ఏవమ్ యుగయవిబగణశబ్దదన ఄపి ఄమమ్ ఄయిః
శకమతే జాఞతుమ్, న క్తఞిచత్ పాఠానిర్ష ప్రయోజనమ్ |

యుగయవిబగణాః క్తమనిః? ఈచమని ఖ్యమఘృ | ఈకాయవయగసాిన ఄమమ్ ఖకాయః

మకాయః చ, తేన ఈకాయవయగసాిన ద్వత్రింశత్ | ఘృ ఊకాయవయగసాిన ఘకాయః,
తేన తసిభన్ సాిన చతావరి | ఏవమ్ ఏకత్ర త్రిచతావరింశత్ లక్షా
వింశతిసహస్రాణి | ఄంకైః ఄపి ౪౩౨౦౦౦౦ |

శశి చమగియింఈశుఛోృ | ప్రకృతాధికాయయుగబగణసంయోగేన శశిశఫదః

వ్యమఖ్యమమః యుగశశిబగణాః | ఄత్ర ఄపి తౌ ఏవ సమాసౌ | యుగశశిబగణాః
చమగియింఈశుఛోృ | పూయవవత్ ఏవ వరాగవయగసాినషు సంఖామ సాి఩నీయ |
యసాగినరాభదహనషవద్రిశైలశిలీముఖాః | ఄంకైః ఄపి ౫౭౭౫౩౩౩౬|

క్త ఙిశిబుణోృషఖృ | తథా ఏవ యుగక్తబగణాః తథా ఏవ సవసాిన ఄపి విన్తవేశితాః,

ఖాభఫర్షషవద్రిరామాశివమమాషటతిథమః, ౧౫౮౨౨౩౭౫౦౦ |

బచక్రప్రతిఫద్ధన్త నక్షత్రాణి తసమ బచక్రసమ ప్రవహాక్షే఩వశాత్ ఄ఩రామ్ దిశమ్

అసాదమన్తి | నక్షత్రాణి భవమ్ గ్రహవత్ సవగతామ ప్రాఙ్మభఖీమ్ భ్రభనీిమ్ ఆవ
఩శమన్తి ఆతి ఄనయ యుకాియ భవః బగణన్తర్షదశః |

ప్రాక్ | ఏతే గ్రహాః వివసవద్దమః ప్రాఙ్మభఖాః భ్రభన్తి | మది ఄపి

బ఩ఞజయప్రవహాక్షేపాత్ ఄ఩గచఛన్తి దిశమ్, తథా ఄపి ఏతే సవగతామ ప్రాఙ్మభఖమ్
ఏవ గచఛన్తి | ఄల఩తావత్ గతేః కాలానిర్షణ ప్రాచీమ్ దిశమ్ అసాదమనిః లక్షయని,
క్తలాలచక్రసికీటవత్ | మది ఏతే ప్రాగగతమః న స్తమః, తద్ ఄశివనామమ్ దృషటః
గ్రహః బయణామమ్ న ఈ఩లక్షేమత | మది ఏతే ఄ఩రాభిముఖాః స్తమః, తద్
ఄశివనామమ్ దృష్టటః ర్షవతామమ్ ఈ఩లక్షేమయన్ | తసాభత్ ఏతే ప్రాఙ్మభఖాః ఏవ
భ్రభన్తి ఆతి ఄతః "ప్రాక్" ఆతి |

క్తమ్ పునర్ భూబగణ఩దేశే ప్రయోజనమ్ ఆతి అహ— "యవిభూయోగాః

భూదివసాః", కాలక్రియ, ౫ ఆతి భూదివసానమనమ్ | న ఏతత్ ఄసిి,
ప్రకారానియన్తష఩ననతావత్ క్తదివసానామ్ | మది ఄపి ఄమమ్ ఏవ
క్తదివసప్రతి఩తేిః ఈపామః సామత్ తథా ఄపి ఈ఩దేశగౌయవ్యత్ న యుజమతే | కా
ఈ఩దేశగురుతా? ఈచమతే "క్త ఙిశిబుణోృషఖృ" ఆతి క్తబగణ఩దేశః,
"యవిభూయోగాః భూదివసాః" ఆతి భూదివస఩దేశః | కథమ్ తరిహ
ఄభిధీమతే? ఈచమతే భూదివసప్రమాణన్తర్షదశః | ఏవమ్ లఘుతయప్రకాయః
| తసాభత్ న ఏకమ్ ప్రయోజనమ్ ఈ఩దేశసమ ఏతావతః కాయణమ్ బవితుమ్
ఄయహతి | ఄనమత్ ఄపి ప్రయోజనానియమ్ ఄసిి ఆతి అహ— | తత్ మథా
కలియతభూబగణః సర్షవ ఏవ గ్రహాః మీనమేషసనుధయదమకాలావధమః
అనీమని | కలియతయవిభణడలాహయగణసమాసః ఏవ కలియతభూబగణాః |
తః త్రైరాశికమ్ మది యుగప్రసిదధభూబగణః ఆషటగ్రహబగణాః
మీనమేషసన్తధప్రాయబ్ధః ప్రా఩మని, తద్ కలియతభూబగణః క్తమనిః ఆతి
ఆషటగ్రహబగణాదమః | ఄథవ్య
సూరోమదమకాలావధ్యః ఏవ గ్రహాః అనీమని | కథమ్? యవిబగణాః
యతాహయగణ క్షిపాిా తదిదవససూయమరాశామద్ధన్ చ ఄధః వినమసమ
ఆషటగ్రహబగణః క్రమేణ సంగుణమమ సవచ్ఛఛదైః షష్టటయదిభిః బకాిా ఈ఩రి ఈ఩రి
అరో఩మ తథా ఏవ భూబగణః విబజ్ఞత, లఫధమ్ ఆషటగ్రహభణడలాన్త | శేషమ్
ద్వదశాదిగుణితమ్ కృతావ తద్ ఄవశిషటమ్ ఄధః ఄధః ప్రక్షి఩మ తథా ఏవ చ
ఄ఩హృతే రాశామదమః | ఄథవ్య, యవిభణడలాహయగణయోగమ్ ద్వదశభిః
సంగుణమమ యవియతరాశమః
ప్రక్షి఩మని, త్రింశతా భాగాన్తతామది ఄరాఘత్ త్రింశతా సంగుణమమ
యవియతభాగాన్ ప్రక్షిపేత్ ఆతి అది కయభ కృతావ ఖఖషడఘనచ్ఛఛదరాశిమ్
న్తధామ త్రైరాశికమ్ మది యుగభూబగణః ఄభీషటగ్రహబగణాః లబమని, తద్
ఖఖషడఘనభాగహాయభూబగణః క్తమనిః? తేన ఖఖషడఘనగుణితయుగభూబగణః
భాగే హృతే బగణాదిలబిధః | ఄథవ్య, రాశామదిగుణకాయసంవయగ- ౧౨ ౩౦ ౬౦-
ఖఖషడఘన-౨౧౬౦౦యోః గుణకాయభాగహాయయోః తులమతావత్ నషటయోః
ఄభీషటగ్రహబగణగుణితభూబగణలిపాినామ్ యుగభూబగణాః ఏవ భాగహాయః,
పలమ్ ఄభీషటగ్రహలిపాిః |

శన్త ఢఙివఘవ | పూయవవత్ శన్తయుగబగణాః ఢంవిఘవ, కృతయసేషు

ఄంగభనవః, ఄంకైః ఄపి ౧౪౬౫౬౪ | గురు ఖ్రిచ్ఛమబ | పూయవవత్ ఏవ,
కృతాశివమమాబిధయసాగనమః, ఄంకైః ఄపి ౩౬౪౨౨౪ | తథా ఏవ క్తజ
బదిోఝ్ననఖృ, వేద్శివవస్తయసయనధరమమాసివనః, ఄంకైః ఄపి ౨౨౯౬౮౨౪ |

బృగుబుధసౌరాః | బృగుః చ బుధః చ బృగుబుధౌ, తయోః సౌరాః | సూయమసమ

ఆమే సౌరాః | కే? బగణాః | బృగుబుధయోః సౌరాః, బృగుబుధసౌరాః |
సూయమసమ బగణాః తే ఏవ శుక్రబుధయోః ఄపి ఖ్యమఘృ-సంఖామ ఆతి |
ఏతేష్టమ్ యుగబగణానామ్ ఈత఩తిిప్రతామఖామనమ్ "క్షితియవియోగాదినకృద్"
గోలపాదః, ౪౮ ఆతి ఄసామమ్ కారికాయమ్ వ్యమఖామసామభః | ఏవమ్ దివతీయ
గీతిః || ౩ ||

గ్రహోచచయుగబగణాః
గ్రహోచచయుగబగణప్రతిపాదనామ అహ—

చన్దదరచచ రుజషిఖధ బుధ

స్తగుశిథృన బృగు జషబిఖ్యఛృ శేష్టరాకః |

చన్దదరచచ, రుజషిఖధ, బుధ, స్తగుశిథృన, బృగు, జషబిఖ్యఛృ, ఏతేష్టమ్ ఄవిబక్తికః

న్తర్షదశః, శేష్టరాకః |

ఄత్ర ఄపి ఄధికృతయుగబగణసంయోగేన ఏవ వ్యమఖ్యమమమ్ | చన్దదరచచసమ

యుగబగణాః చన్దదరచచమబగణాః, రుజషిఖధ నవేనుదమమాషటవసవఫధమః, ఄంకైః
ఄపి ౪౮౮౨౧౯ | బుధ ఏవమ్ బుధోచచయుగబగణాః స్తగుశిథృన
ఖాశవయభఫయమున్తరాభయనాధరద్రిశశినః, ఄంకైః ఄపి ౧౭౯౩౭౦౨౦ | బృగు తథా
ఏవ బృగూచచయుగబగణాః జషబిఖ్యఛృ వసవష్టటగినమమాశివశూనామద్రమః,
ఄంకైః ఄపి ౭౦౨౨౩౮౮ |

ఄత్ర ఄమమ్ బృగుశఫదః, అహోసివత్ బృగుజశఫదః? బృగుః నాభ బగవ్యన్

భహరిషః తసమ పుత్రః శుక్రః తసమ బగణాః న్తరిదశమని; తేన బృగుజః ఆతి,
ఄథవ్య భాయగవః ఆతి న్తర్షదశమః | మది ఄమమ్ బృగుజశఫదః, తద్ షబిఖ్యఛృ ఆతి
ఏతే బగణాః ప్రాపునవన్తి, జషబిఖ్యఛృ ఆతి ఏతే చ ఆషమని | కథమ్ తరిహ ఄత్ర
బృగుశఫదః ఏవ విజ్ఞఞమః, మత్ ఈత బృగుజశఫదః? బృగుశఫదః ఏవ విజాఞమతే |
క్తతః? ఄనమత్ర బృగుజశఫదసమ అశ్రవణాత్ | ఄత్ర శాసేర బృగుజశబ్దదన న
కవచిత్ శుక్రః అచార్షమణ న్తరిదషటః | తేన తరిహ బృగుశబ్దదన బృగుగురుబుధశన్త ఆతి
అది మది ఄపి ఈచమతే, భాయగవశబ్దదన న్తర్షదశః కయివమః, న బృగుశబ్దదన, బృగోః
ఄ఩తమమ్ భాయగవః ఆతి | న ఏషః దోషః, బృగోః ఄ఩తమమ్ బృగుః ఆతి ఄపి బవతి,
"మథా ఫభ్రః, భణ్డః, లభకః" ఄష్టటధామయీ, ౩.౧.౨. పాతఞజలభాషమమ్
ఆతి | ఫభ్రః ఄ఩తమమ్ బ్భ్రవమః ఆతి అది వకివేమ ఫభ్రః ఆతి ఈచమతే, ఏవమ్
మాణడవమః భణ్డః | తథా ఏవ భాయగవః బృగుః |

శేష్టరాకః | న్తరిదషేటబమః ఄనమ తే శేష్టః, తే చ శన్తగురుభౌమాః | తేష్టమ్

శేష్టణామ్ | ఄయకసమ ఆమే అరాకః | కే? బగణాః | శేష్టణామ్ అరాకః,
శేష్టరాకః | "ఖ్యమఘృ"తులామః ఏవ ఈచచబగణాః శన్తగురుభౌమానామ్ | మతః
సూరామదమః విగ్రహవనిః ఩రిభ్రభనిః రాశిషు ఈ఩లక్షయని, తేన తేష్టమ్
బగణాః కీయియని | ఏతే పునర్ శశుమచాచదమః న ఏవ లక్షయని; తేష్టమ్ కథమ్
బగణాః బవన్తి, ఄలక్షయమాణతావత్ ఆతి? ఄత్ర ఈచమతే ఄత్ర చనాదరద్ధనామ్ ఏవ
సవచచసిితానామ్
బగణాః | ఄథవ్య స్తపటగ్రహగతిః ఄత్ర సాధమతే | తసామః సాధన్దపాయః
భధమభః, శీఘ్రః, భనదః, ఩రిధమః, జామ ఆతి అదమః | సా చ స్తపట్ట గ్రహగతిః
ఏతః ఈపాయైః సాధయితుమ్ శకమతే, న ఄనమథా | మథా
ప్రకృతిప్రతమమలోపాగభవయణవికారాదిభిః ఈపాయైః సాధుశఫదః సాధమతే, ఏవమ్
ఄత్ర ఄపి | తసాభత్ ఈపాయః ఈపేమసాధకాః | తేష్టమ్ న న్తమభః | ఈకిమ్
చ

ఈపాద్యః ఄపి హేయః తాన్ ఈపాయన్ ప్రచక్షతే |

ఈపాయనామ్ చ న్తమభః న ఄవశమమ్ ఄవతిషఠతే ||
వ్యకమ఩ద్ధమమ్, ౨.౩౮

ఆతి | తసాభత్ ఈపామమాత్రతావత్ న దోషః |

పాతయుగబగణాః

ఄథ పాతబగణప్రదయశనాయిమ్ అహ—

బుఫినచ పాతవిలోమా

ఄధికృతయుగబగణసంయోగాత్ యుగపాతవిలోభబగణాః | బుఫినచ

యసాశివమభదస్రాగినమమాః, ఄంకైః ఄపి ౨౩౨౨౨౬; ఏతే బగణాః | పాతసమ
విలోమా వి఩రీతగతిః ప్రసిద్ధ, తేన ఄత్ర ఄనులోభగతిజ్ఞజాఞస్తభిః భణడలాత్
విశ్లధమతే, తసమ పాతసమ ఄనులోభగతిః బవతి | సా చనాదరత్ విశ్లధమతే |
తసాభత్ పాతవిశుదధశేష్టత్ చనదరభసః క్షే఩ః సాధమతే | మది ఏతావతా
ప్రయోజనన పాతః భణడలాత్ శ్లధమ ఄనులోభః క్రిమతే ఄత్ర, తరిహ
భహాప్రయసః - పాతః భణడలాత్ శ్లధమః,
స చనాదరత్ ఆతి | కథమ్ తరిహ? మః ఏవ కయణాగతపాతః చనదరభసి క్షి఩మతే,
విలోభతావత్ ఄ఩చమః క్షే఩ః ఆతి | తసాభత్ ఈతియః దక్షిణః వ్య విక్షే఩ః సాధమతే
| క్తమ్ ఄమమ్ చనదరభసః పాతః ఈచమతే, నను చ సర్షవష్టమ్ ఏవ ఄమమ్ ఆతి?
నహి, పారిశేష్టమత్ చనదరసమ ఏవ ఄమమ్ పాతః, గ్రహాణామ్ పాతాః వక్షయని,
"నవరాషహ" గీతికా, ౮ ఆతి | తసాభత్ ఩రిశిషటః చనదరసమ ఏవ ఄమమ్ | నను
సూయమః ఄపి ఄనమః ఄసిి? తసమ విక్షేపాభావ్యత్ పాతాభావః |

బగణాయభబకాలాదిన్తర్షదశః

ఏతే గ్రహోచచపాతబగణాః కసిభన్ కాలే, కసిభన్ దేశే, కసాభత్

జ్యమతిశచక్రప్రదేశాత్ ప్రవృతాిః ఆతి ఏతత్ న జాఞమతే | ఄతః తత఩రదయశనాయిమ్
అహ—

బుధాహిన ఄజారోకదయత్ చ లంకాయమ్ || ౪ ||

బుధాహిన, ఄజారోకదయత్, చ, లంకాయమ్ |

బుధసమ ఄహః బుధాహః, తసిభన్ బుధాహిన | నను చ "రాజాహససఖిబమషటచ్"

ఄష్టటధామయీ, ౫.౪.౧౯ ఆతి సమాసాని కృతే బుధాహే ఆతి బవితవమమ్ | న
ఏషః దోషః, సమాసానివిధ్యః ఄన్తతమతావత్ | ఄన్తతమః సమాసానివిధిః, కసిభన్
చిత్ బవతి కసిభన్ చిత్ న బవతి ఆతి | తేన బుధాహిన ఆతి ఄపి బవతి |
బుధదివసే బుధాదివ్యయః ఄననియకృతయుగప్రవృతౌి | తేన బుధాదివ్యరాత్
కృతయుగాది ఄహర్ గణః గణమతే | ఄజారోకదయత్ ఄజః మేషః | ఄయకసమ
ఈదమః ఄరోకదమః | ఄజః చ ఄరోకదమః
చ ఄజారోకదమః | "సయవః దవనదాః విభాష్టయమ్ ఏకవత్ బవతి"
ఄష్టటధామయీ ౨.౨.౨౯, పాతఞజలభాషమమ్ ఆతి ఏకవత్ భావః | తసాభత్
ఄజారోకదయత్, మేష్టదేః ఄరోకదయత్ చ | మేష్టదేః బగణప్రదేశాత్
సూరోమదయత్ చ లంకాయమ్ ఏతే గ్రహాః సావన్ సావన్ బగణాన్ భోక్తిమ్
అయబ్ధః | మేష్టదేః మసాభత్ ఏతే ప్రవృతాిః తసాభత్ ఏషు గ్రహేషు న క్షే఩ః న
ఄ఩చమః | మసాభత్ సూరోమదయత్ తసాభత్ ఄయధరాత్రామదిషు కాలవిశేషేషు
మథా ఆషటమ్ సవభోగః సఞ్చచలనమ్, మతః లంకాయమ్ తతః ఄనమషు
దేశేషు దేశానియర్షఖాయః పూయవతః ఄ఩యతః వమవసిితేషు దేశానియపలా఩చమః
క్షే఩ః చ | చకాయ ఏతాన్ ఏవ ఄరాిన్ సముచిచన్దతి | బుధాహిన ఄరోకదయత్
లంకాయమ్ ఆతి | ఏవమ్ తృతీయ గీతిః || ౪ ||

ఄల఩మానమ్ తదగతప్రమాణమ్ చ
కల఩యుగభనవనిరాణామ్ గతాగతప్రతిపాదనామ అహ—

కాహః భనవః ఢ భనుయు-

గాః శఖ గతాః తే చ భనుయుగాః ఛాన చ |
కలా఩దేః యుగపాద్ః
గ చ గురుదివసాత్ చ భాయతాత్ పూయవమ్ || ౫ ||

కాహః, భనవః, ఢ ఆతి ఄవిబక్తికః న్తర్షదశః, భనుయుగాః, శఖ ఄమమ్ ఄపి

ఄవిబక్తికః ఏవ, గతాః, తే, చ ఄవిబక్తికః, భనుయుగాః, ఛాన ఄవిబక్తికః, చ,
కలా఩దేః, యుగపాద్ః, గ ఄవిబక్తికః ఏవ, చ, గురుదివసాత్, చ, భాయతాత్,
పూయవమ్ |

కః ఆతి ప్రజా఩తేః అఖామనమ్ | కసమ ఄహః కాహః, బ్రహభదివసః ఆతి ఄయిః | తసమ
కాహసమ క్తమత్ ప్రమాణమ్ ఆతి అహ— భనవః ఢ | చతుయదశ భనవః
కాహసమ ప్రమాణమ్ | బ్రహభణః దివసే చతుయదశ భనవః ఩రివయిని | ఏకైకసమ
భనః క్తమత్ క్తమత్ ఄనియమ్ ఆతి అహ— భనుయుగాః శఖ |
ద్వస఩ితియుగాన్త భనః భన్దః ఄనియమ్ | ఄత్ర కథమ్ ఈచమతే తద్
ద్వస఩ితియుగాన్త భన్దః ఄనియమ్ ఆతి | ఄనమ పునర్ ఄనమథా భనమని

తద్ ఏకస఩ితిగుణమ్ భనవనియమ్ ఆహ ఈచమతే |

ఆతి | ఏకస఩ితిః చతురుమగాన్త భన్దః ఄనియమ్ | ఄత్ర కథమ్? ఈచమతే

ఏవమ్ భనమని తేష్టమ్ పూరావ఩యవిరోధః | ఏకస఩ితిః చతురుమగాన్త భన్దః
ఄనియమ్ ఆతి ఈకాిా త ఏవమ్ పునర్ ఄపి అహ—
సహస్రయుగ఩యమనిమ్ ఄహర్ మత్ బ్రహభణః విద్భః |
రాత్రిమ్ యుగసహస్రానాిమ్ తే ఄహోరాత్రవిదః జనాః ||
శ్రీభదబగవద్ధగతా, ౮.౧౭; భనుసభృతిః, ౧.౭౩

ఆతి | తత్ర ఏకస఩ితిః చతుయదశభిః గుణితాన్త న ఏవ యుగసహస్రమ్ బవతి |

తసాభత్ ఈచమతే పూరావ఩యవిరోధః | మది ఏకస఩ితిః భన్దః ఄనియమ్, కథమ్
చతుయదశభనవనిరాణి యుగసహస్రమ్ బవతి? ఄసాభకమ్ తు ద్వస఩ితిః
చతురుమగాన్త భన్దః ఄనియమ్ | ఄష్యటతియమ్ సహస్రమ్ బ్రాహభః దివసః ఆతి
ఏతత్ ఈ఩఩ననమ్ |

తేషు భనుషు చతుయదశస్త క్తమనిః భనవః వమతిక్రానాిః ఆతి అహ— గతాః

తే చ | గతాః చ-సంఖామ, షట్ ఆతి ఄయిః | స఩ిభసమ భన్దః క్తమన్తి యుగాన్త
ఆతి అహ— భనుయుగాః ఛాన | భన్దః స఩ిభసమ వమతీతాన్త స఩ివింశతిః
యుగాన్త | ఄష్టటవింశతితభసమ యుగసమ పాద్ః వమతీతాః గ త్రిసంఖామః
కృతత్రేతాద్వ఩యసంజ్ఞఞతాః | చ పాదపూయణ | గురుదివసాత్ చ భాయతాత్
పూయవమ్ | గురోః దివసః గురుదివసః, తసాభత్ గురుదివసాత్, భాయతాత్ చ
పూయవమ్ | గురుదివసేన ఈ఩లక్షితాత్
భాయతాత్ పూయవమ్ ఆతి సామానమన ఄభిహితతావత్ కలియుగాదేః పూయవమ్
ఆతి వ్యమఖ్యమమమ్ | ఄనమథా పూయవశబ్దత్ ఄతిరిచమతే | ఏతే భనవః, ఏతాన్త చ
యుగాన్త, ఏతే చ యుగపాద్ః వమతిక్రానాిః | చకాయ ఏతాన్ ఏవ ఄరాిన్
సముచిచన్దతి |

ఄత్ర ఏతత్ ప్రషటవమమ్ క్తమ్ ఏతాన్త యుగాన్త యుగపాద్ః చ తులమప్రమాణాః

అహోసివత్ భిననప్రమాణాః ఆతి? కేచిత్ అహుః భిననప్రమాణాః ఆతి | తద్
మథా

చతావరి అహుః సహస్రాణి వరాషణామ్ మత్ కృతమ్ యుగమ్ |

తసమ తావత్ శతీ సనాధయ సనాధయంశః చ తథావిధః ||
ఆతర్షషు ససనధయషు ససనాధయంశేషు చ త్రిషు |
ఏకాపా న వయిని సహస్రాణి శతాన్త చ ||
భనుసభృతిః, ౧.౬౯-౭౦

ఄసాభకమ్ పునః తత్ర యుగపాద్ః సర్షవ ఏవ తులమప్రమాణాః | ఄనమథా

ఄతీతానాగతగ్రహగతి఩రిజాఞనమ్ ఏవ న ఘటతే | ఄమమ్ చ
యుగాదిగతన్తర్షదశః గ్రహగతి఩రిజాఞనామ ఏవ | తద్ మథా షణభనవః
వమతిక్రానాిః ఆతి | షణాణమ్ చ భన్దనామ్ వమతీతాన్త యుగాన్త దవయగనయఫధమః,
౪౩౨ | ఏతాన్త చ స఩ిభసమ భన్దః స఩ివింశతిః యుగాన్త, తతసహితాన్త నవేషు
ఄఫధమః, ౪౫౯ | ఏతాన్త వమతీతయుగాన్త వరాషణి క్రిమని | కథమ్? ఖ్యమఘృ-
సంఖామన్త వరాషణి యుగప్రమాణమ్ | తేన ఖ్యమఘృ-గుణాన్త
వరాషణి, వసవష్టటశివవస్తియనధరూ
ర పాణి ఄయుతగుణాన్త, ౧౯౮౨౮౮౦౦౦౦ |
ఏతాన్త చ ఄష్టటవింశతితభయుగసమ పాదత్రమసమ వరాషణి కృతాశవయగనమః
ఄయుతగుణాః ౩౨౪౦౦౦౦, ఏతః సహితాన్త ఄయకరుివస్తయనధరరూపాణి
ఄయుతగుణాన్త ౧౯౮౬౧౨౦౦౦౦ ఏతావ్యన్ కాలః కలియుగాదౌ
బ్రహభదివసమ ఄతీతః | యవన్తి వరాషణి ఄతీతాన్త కలియుగసమ తావన్తి ఄత్ర
ప్రక్ష్య ఄహయగణః క్రిమతే | ఄసిభన్ ఄహయగణ గురోః ప్రబృతి దినవ్యయః,
కృతయుగాదమహయగణ బుధాత్, కలియుగాదేః శుక్రాత్ | "బుధాహిన
ఄజారోకదయత్ చ
లంకాయమ్" ఆతి కృతయుగాదౌ బుధవ్యసరో఩దేశాత్ కలా఩దేః గురుః
ఄభూమహితః, కలియుగాదేః చ బృగుః | ఏవమ్ కలా఩దమహరుగణ,
కృతయుగాదమహయగణ వ్య క్రిమమాణ న కసమదిత్ క్షే఩ః |

మద్ పునః కలియుగవమతీతాత్ ఏవ ఄహయగణః క్రిమతే, తద్ శశుమచచసమ

రాశిత్రమమ్ క్షే఩ః, పాతసమ షడ్రాశమః | కథమ్? ద్వ఩రానాిహయగణమ్
పాతబగణః శశుమచచసమ బగణః చ ఩ృథక్ ఩ృథక్ సంగుణమమ భూదివసః
భాగలబ్ధన్త భణడలాన్త, శేషే ద్వదశగుణితే భూదివసః ఄ఩హృతే షడ్రాశమః
పాతసమ, శశుమచచసమ చ త్రమః రాశమః లబమని | ఄథవ్య చతురిబః సమః
యుగపాదైః పాతబగణాః శశుమచచబగణాః చ లబమని, తత్ ఏతః సమః త్రిభిః
యుగపాదైః క్తమనిః ఆతి బగణాః లబమని | శేషే ద్వదశగుణ చతురివబకేి
రాశమః ఆతి | ఏవమ్ ఆదమ్ చతుయిమ్ గీతికాసూత్రమ్ || ౫ ||
గ్రహాణామ్ కక్షామప్రమాణాన్త
ఏతే గ్రహాః భ్రభనిః క్తమత఩రమాణాస్త కక్షామస్త భ్రభన్తి ఆతి ఏతత్ న జాఞమతే,
తతాజానాయిమ్ అహ—

శశిరాశమః ఠ చక్రమ్,
తే ఄంశకలాయోజనాన్త మ-వ-ఞ-గుణాః |
ప్రాణన ఏతి కలామ్ బమ్,
ఖయుగాంశే గ్రహజవః, బవ్యంశే ఄయకః || ౬ ||

శశిరాశమః, ఠ ఄవిబక్తికః, చక్రమ్, తే, ఄంశకలాయోజనాన్త, మ-వ-ఞ-

గుణాః, ప్రాణన, ఏతి, కలామ్, బమ్, ఖయుగాంశే, గ్రహజవః, బవ్యంశే, ఄయకః |

శశిగ్రహణాత్ ఄభిహితాః శశిబగణాః ఩రిగృహమని | తే శశిబగణాః రాశమః

కయివ్యమః | కథమ్ ఆతి అహ— ఠ చక్రమ్, ద్వదశరాశమః చక్రమ్ బవతి ఆతి |
శశిబగణాః చక్రసంజ్ఞఞతాః ద్వదశభిః గుణమని, తతః తే రాశమః బవన్తి | తే
రాశమః ఄంశకలాయోజనాన్త కయివ్యమః | కథమ్ ఆతి అహ— తే
ఄంశకలాయోజనాన్త మ-వ-ఞ-గుణాః | "మ"గుణాః రాశమః ఄంశాః,
"వ"గుణాః కలాః, "ఞ"గుణాః యోజనాన్త | ఏవమ్ ఆమాన్త
అకాశకక్షామయోజనాన్త బవన్తి |
వ్యమమాభఫయఖయసాద్రీషుఖమమాద్రిసాగరాదివేదయవమః, ఄంకైః ఄపి
౧౨౪౭౪౭౨౦౫౭౬౦౦౦, అకాశకక్షామ | యవనిమ్ అకాశప్రదేశమ్ యవేః
భయూఖాః సభనాిత్ దోమతమన్తి తావ్యన్ ప్రదేశః ఖగోలసమ ఩రిధిః, ఖకక్షామ |
ఄనమథా హి ఄ఩రిమితతావత్ అకాశసమ ఩రిమాణాఖామనమ్ న ఈ఩఩దమతే |

చనదరభసః లిపాి దశయోజనాన్త ఆతి ఄతః ఄణ్తావత్ చనదరబగణః ఏవ ఈ఩దిష్టట

ఖకక్షామ | ఄనమష్టమ్ బగణః ఄపి ఏష్ట శకమతే ఏవ | నను తద్ మథా యవేః
యుగబగణాః లి్ికృతాః దవ కాగినరాభనవకాః దశలక్షాబమసాిః, తే చ ఄంకైః
ఄపి ౯౩౩౧౨౦౦౦౦౦౦ | యవేః లిపాియోజనాన్త రామాగీననదవః,
యోజనాష్టటదశసహసరభాగాః చ యనధరవసవగినయవమః, ఄంకైః ఄపి లిఖమని
౧౩౩
౧౨౩౮౯
౧౮౦౦౦ |
ఏతః యోజనః యోజనభాగః చ గుణితాః యుగయవిలిపాిః ఖకక్షామయోజనాన్త
బవన్తి | శనః చయసమ ఄపి లిపాియోజనాన్త ఖవేదయనాధరగనమః,
రూపాబిధయసాంగరామాంశాః ఖాకాశాష్టటద్రీనదవః, ఄంకైః ఄపి
౩౯౪౦
౧౭౮౦౦
౩౬౬౪౧ |
ఏతః యుగశనః చయలిపాిః గుణితాః తాన్త ఏవ ఖకక్షామయోజనాన్త బవన్తి | ఏవమ్
ఄనమబగణబమః ఄపి ఖకక్షామయోజనాన్త బవన్తి |
ప్రాణన ఏతి కలామ్ బమ్ | నను చ ఄత్ర కక్షామః ప్రక్రానాిః, తాస్త ప్రక్రానాిస్త
"ప్రాణన ఏతి కలామ్ బమ్" ఆతి ఏతత్ ఄప్రాకయణికమ్ | న ఏతత్ ఄసిి | ఏతాన్త
సూత్రాణి | సూత్రేషు చ కేచిత్ ఄరాిః ప్రాకయణికాః కేచిత్ ఄప్రాకయణికాః,
విచిత్రతావత్ సూత్రాణామ్ | ప్రాణన ఈచాఛాసేన, ఏతి గచఛతి, కలామ్ లిపాిమ్,
బమ్ జ్యమతిశచక్రమ్ | ప్రవహేణ-అక్షి఩మమాణమ్ జ్యమతిశచక్రమ్ కలామ్ ఏతి
ఈచాఛాసతులేమన కాలేన | జ్యమతిశచక్రమ్ లిపాినామ్ ఖఖషడఘనమ్, తత్
ఄహోరాత్రేణ ఩ర్షమతి | ఄహోరాత్రసమ
ప్రాణాః ఖఖషడఘనతులామః | తేన కలాః చ జ్యమతిశచక్రసభఫనాధః ప్రాణాః చ తులామః
| తసాభత్ ఛాయకయణాదిషు ప్రాణషు ఏవ జామదికమ్ కయభ ప్రవయితే |
జ్యమతిశచక్రాహోరాత్రయోః అదిః యవ్యమదయత్ ఆతి కాలక్రియపాదే విసిర్షణ
వ్యమఖామసామభః |

గ్రహకక్షామప్రదయశనాయిమ్ అహ— ఖయుగాంశే గ్రహజవః | ఖ ఆతి ఄనన

పూయవన్తరిదష్టట ఖకక్షామ ఩రిగృహమతే | యుగగ్రహణన యుగసభఫన్తధనః గ్రహాణామ్
బగణాః ఩రిగృహమని | మది ఖయుగాంశే గ్రహజవః ఆతి యుగమ్ ఩రిగృహమతే,
ఏకతావత్ యుగసమ ఏకా ఏవ సర్షవష్టమ్ గ్రహాణామ్ కక్షామ సామత్ | ఖసమ
యుగాంశః ఖయుగాంశః | ఖకక్షామయః స్మవః స్మవః యుగబగణః భాగే హృతే
మత్ లఫధమ్ తత్ యుగాంశః | తసిభన్ యుగాంశే | గ్రహాణామ్ జవః గ్రహజవః |
జవః
వేగః గతిః ఆతి ఄరాినియమ్ | తావతి ఩రిధిప్రదేశే గ్రహాః ఩రిభ్రభన్తి, స్మవః స్మవః
గతివిశేషః | ఖకక్షామయమ్ స్మవః స్మవః యుగబగణః భాగే హృతే మథాసవమ్
గ్రహకక్షామః బవన్తి | కథమ్? ఈచమతే త్రైరాశికగణితవిశేషేణ | "షష్టటయ
సూరామబ్దనామ్" కాలక్రియ, ౧౨ ఆతి ఄత్ర ఖ్యమఘృ-తులమమః ఄయకవరమషః
ఖకక్షామతులామన్త యోజనాన్త సర్షవ ఏవ గ్రహాః పూయమన్తి ఆతి వక్షయతి | తేన మది
ఏతావదిబః యుగబగణః ఆషటగ్రహసమ = ఆషటగ్రహసమ యుగబగణః ఖకక్షామ
లబమతే, తతః ఏకేన బగణన కా ఆతి సవకక్షామ లబమతే |

బవ్యంశే ఄయకః | బసమ వ్యంశః బవ్యంశః, నక్షత్ర఩రిధ్యః షషటయంశః సూయమకక్షామ

బవతి | కథమ్ ఈచమతే నక్షత్రకక్షామయః షషిటభాగః సూయమకక్షామ ఆతి,
నక్షత్రకక్షామయః ఄసిదధతావత్? న ఄత్ర సూయమకక్షామ ఄభిధీమతే | క్తమ్ తరిహ?
నక్షత్రకక్షామ | కథమ్? య ఄత్ర సూయమకక్షామ సా నక్షత్రకక్షామయః షషిటభాగః |
సూయమకక్షామ చ "ఖయుగాంశే గ్రహజవః" ఆతి ఄనన సిద్ధ మది
నక్షత్రకక్షామయః షషిటభాగః తద్ సరావ నక్షాత్రకక్షామ క్తమతీ బవతి
ఆతి షష్టటయ గుణమతే, తద్ తసామః నక్షత్రకక్షామయః ప్రమాణమ్ బవతి | సా చ
వస్తగగనాభఫయశూనమయసాశివరామాద్రిశశినః, ఄంకైః ఄపి ౧౭౩౨౬౦౦౦౮ |
విచిత్రతావత్ గణితన్తర్షదశసమ కవచిత్ రాశిః సకలః ఄభిధీమతే, కవచిత్ రాశేః
ఏకదేశః | ఄత్ర పునః రాశేః ఏకదేశేన షషటయంశేన సకలః రాశిః ఄభూమహమతే |

ఆషటగ్రహకక్షామభిః ఆషటగ్రహయోజనకరాణః అనీమని | మది

చతుయధికమ్ శతమ్ ఄషటగుణమ్ ద్వషషిటః తథా సహస్రాణామ్ |

గణితపాదః, ౧౦
ఆతి ఏతావతా ఩రిధినా ఄయుతప్రమాణవిషకమాబయధమ్ లబమతే, తద్
ఆషటకక్షామ఩రిధినా క్తమ్ ఆతి తతకక్షామయోజనవిషకమాబయధమ్ లబమతే | తద్ ఏవ
యోజనకయణః సవస్తపటజ్ఞజాఞంస్తభిః స్తపటీక్రిమతే | మది వ్యమసాయధలిపాిభిః
ఆయన్తషటయోజనకయణః లబమతే, తద్ తేన ఄవిశేషకర్షణన భూతారాగ్రహవివర్షణ
క్తయన్ యోజనకయణః ఆతి స్తపటయోజనకయణః లబమతే | ఏవమ్ ఆదమ్
఩ఞచభమ్ గీతికాసూత్రమ్ || ౬ ||

భూ-శశి-గ్రహాణామ్ వ్యమసాః
యోజనాన్త ఆతి ఈకిమ్ | తేష్టమ్ యోజనానామ్ ప్రమాణమ్ న జాఞమతే |
తత఩రిజాఞనాయిమ్ భూగ్రహాణామ్ వ్యమసప్రమాణప్రతిపాదనాయిమ్ చ అహ—

నృషి యోజనమ్, ఞిలా భూ-

వ్యమసః ఄర్షకన్దదాః ఘ్రిఞ్చ గిణ, క మేరోః |
బృగు-గురు-బుధ-శన్త-భౌమాః
శశి-ఙ-ఞ-ణ-న-మాంశకాః, సమాయకసమాః || ౭ ||

నృషి ఄవిబక్తికః, యోజనమ్, ఞిలా ఄవిబక్తికః, భూవ్యమసః, ఄర్షకన్దదాః, ఘ్బఫఞ్చ

గిణ క ఆతి ఏతే ఄవిబక్తికాః న్తర్షదశాః, మేరోః, బృగు-గురు-బుధ-శన్త-భౌమాః,
శశి-ఙ-ఞ-ణ-న-మాంశకాః, సమాః, ఄయకసమాః |
నృణామ్ షి నృషి, ఄష్టట పురుషసహస్రాణి | నృషిః ఏవ యోజనమ్ నృషి
యోజనమ్ | "పురుషః ధనుయదణడః నయః" ఆతి ఩రామయః | ఏతత్ ఈకిమ్ బవతి
ఄష్టట ధనుససహస్రాణి యోజనమ్ | ఄనన యోజనప్రమాణన ఞిలా భూవ్యమసః |
"ఞిలా" ఆతి ఩ఞ్చచశద్భతియమ్ సహస్రమ్ | ఞిలా ఏవ భూవ్యమసః ఞిలా
భూవ్యమసః, "వ్యమసః విషకభబః విసియః" ఆతి ఩రామయః |

ఄనమ పునర్ ఄనమథా భనమని జమూఫద్ధవ఩విషకభబః, తతః దివగుణతిరాః

సముద్రాః ద్ధవపాః చ ఆతి ఄనయ ప్రక్రిమయ దివగుణశ్రేఢ్మః
చతుయదశగచాఛయః మత్ సయవధనమ్ తావత్ ప్రమాణమ్ తసమ ఆతి | ఏతత్
ఄపి చ గోలపాదే విసాిర్షణ విచాయమ ప్రతామఖామసామభః | ఄనమత్ చ తత్ర ఏవ
ఄక్షోననతామ భూ఩రిధియోజనానమనమ్ ఈ఩దేక్షామభః | ఄథ తు పురాణ
గంగాద్వయక్తమాయమనిరాలమ్ యోజనసహస్రమ్ ఈచమతే | తత్ చ న ప్రతమక్షేణ
ఈ఩లబమతే | తత్ మథా లంకోజజయిన్దమః
ఄనిరాలమ్ యోజనానామ్ శతదవమమ్ | లంకాతః దూయత్ ఈతిర్షణ క్తమారీ |
తథా చ క్తమారుమజజయిన్దమః ఄనిరాలమ్ న యోజనశతదవమమ్ ఄపి పూయమతే
| ఈజజయినామః గంగాద్వయమ్ న యోజనశతమాత్రమ్ ఄపి | ఏవమ్
గంగాద్వయక్తమాయమనిరాలమ్ యోజనశతత్రమమ్ ఄపి న పూయమతే, క్తమ్
ఈచమతే యోజనసహస్రమ్ ఆతి | ఄథ ఄనమ భనమని విషయనియఫహుతావత్
భవః భహతిామ్ ఆతి | మథా పాయశవ-క్తల఩యవత-క్తరు- ప్రబృతమః
దేశాః యోజనశతసంఖమయ శ్రూమని, తేన భవః భహతిామ్
ఆతి | తత్ చ న, గోలాకాయతావత్ భవః | తత఩ృషఠ఩రిధుమ఩రిచక్రవమవసిితాః ఏతే
దేశాః ఆతి ఏతత్ సయవమ్ ఏవ సభబవతి | ఄథవ్య తత్ర ఄల఩ప్రమాణాన్త
యోజనాన్త శ్రూమని, న ఏకేన దివసేన వింశతిమాత్రాణి యోజనాన్త
గచఛన్తి ఆతి | తసాభత్ ఏతావ్యన్ ఏవ భూవ్యమసః |

భూవ్యమసః గణితేన ఄపి అనతుమ్ శకమతే | తత్ మథా స్తపటతిథిః తావత్

సూయమగ్రహణ పూరావ఩యయోః కపాలయోః ఩ర్ష = ఩యమే తిథౌ విజాఞమతే ఏవ
| తత్ర ఩రాయమ్ =ఄమాయమ్ తిథౌ ఈదయసిభమయోః చతస్రః
నాడికాః ఄ఩చీమని ఈ఩చీమని వ్య | తత్ర కాలే దృగాజయ వమసాయధమ్, అదితమసమ
లభఫనమ్ భధమభగతామ తిస్రః లిపాిః షట఩ఞ్చచశదివలిపాిః చ ౩’ ౫౬” |
చనదరభసః ఄపి ద్వ఩ఞ్చచశలిోపిికాః సారాధః ౫౨’ ౩౦” | ఈబయోః ఄపి
సూరామచనదరభసః వి఩రీతకయభణా
సావభిః సావభిః లభఫనలిపాిభిః సవయోజనకరాణవబమసమ, దృగగతిజమయ
వ్యమసాయధతులమయ విబజమ, సూరామచనదరభసః భూవ్యమసాయధమ్ ఩ృథక్ ఩ృథక్
లబమతే | తదిదాగుణమ్ భూవ్యమసః | ఄతః స్తషుఠ ఈకిమ్ అచార్షమణ "ఞిలా
భూవ్యమసః" ఆతి |

ఄయకః చ ఆనుదః చ ఄర్షకన్దద, తయోః ఄర్షకన్దదాః, వ్యమసః ఆతి ఄనువయిమానాత్,

ఘ్రిఞ్చ చతుశచతావరింశచఛతాన్త దశ్లతిరాణి ౪౪౯౦ ఄయకసమ వ్యమంసః | ఆన్దదః
గిణ శతత్రమమ్ ఩ఞచదశ్లతియమ్ ౩౧౫ | సూరామచనదరభసః యోజనవ్యమసౌ
ఏతౌ | లిపాిభిః వమవహాయః ఆతి లిపాివ్యమసః క్రిమతే మది సవయోజనక్రణన
వ్యమసాయధలిపాిః లబమని తద్ యోజనవ్యమసః క్తమనిః ఆతి లిపాివ్యమసలబిధః,
భధమభయోజనకర్షణన భధమభః, స్తపటేన స్తపటః | క మేరోః | మేరోః
ఏకయోజనమ్ వ్యమసః
| ఏతత్ ఄపి చ "మేరుః యోజనమాత్రః" గోలపాదః, ౧౧ ఆతి ఄసామమ్
కారికాయమ్ వక్షామభః |

బృగు-గురు-బుధ-శన్త-భౌమాః | బృగుః చ గురుః చ బుధః చ శన్తః చ భౌభః

చ బృగుగురుబుధశన్తభౌమాః | ఄత్ర ఄపి షష్టటయ న్తర్షదశః యుకిః,
బృగుగురుబుధశన్తభౌమానామ్ వ్యమసః ఆతి | న ఏతత్ ఄసిి | మద్ వమతిర్షకః
వివక్షితః తద్ వమతిర్షకలక్షణా షష్ఠఠ బవతి | మద్ పునర్ వమతిర్షకన్ ఏవ న
వివి఺తః తద్ షష్ఠఠ న ఈత఩దమతే | తత్ మథా కశిచత్ కఞచన బ్రవీతి "అదితమసమ
బిభఫమ్ ఩శ" ఆతి | తద్బిభఫవమతిర్షకేణ అదితమః, అదితమవమతిర్షకణ వ్య
బిభఫమ్
న్తరిదషటమ్ బవతి | మద్ పునర్ ఄవమతిర్షకవివక్షా తద్ మత్ ఏవ బిభఫమ్ స ఏవ
అదితమః |

న ఇక్షేత ఈదమనిమ్ అదితమమ్ న ఄసిమ్ యనిమ్ కద్చన

భనుసృతిః, ౪.౩౭

ఆతి అది | ఄత్ర ఄపి ఄమమ్ ఏవ | బిమాఫవమతిరికాిః గ్రహాః న్తరిదశమని | శశి-ఙ-

ఞ-ణ-న-భ-ఄంశకాః | శశివ్యమంససమ ఄననిరోకిసమ ఙ-ఞ-ణ-న-
మాంశకాః, ఏతే బృగు-గురు-బుధ-శన్త-భౌమాః | శశివ్యమససమ ఙంశః బృగుః
఩ఞచభాగః, ఞ్చంశః గురుః దశభాగః, ణాంశః బుధః ఩ఞచదశభాగః, నాంశః
శన్తః వింశతిభాగః, మాంశః భౌభః ఩ఞచవింశతిభాగః | ఏతాన్త
చనదరకక్షామప్రమాణ఩రిమాణాన్త గ్రహాణామ్ వ్యమసయోజనాన్త |

ఄథ క్తమ్ ఆతి సవకక్షామప్రమాణసభబవ్యన్త ఏవ చ యోజనాన్త న ఈచమని?

ఄమమ్ అచాయమసమ ఄభిప్రామః మది గ్రహాణామ్ సవకక్షామన్తష఩నానన్త
వ్యమసయోజనాన్త ఄభిధీమని తద్ వ్యమసలిపాినమన సవకక్షోమత఩నానః
స్తపటయోజనకరాణః భాగహారాః స్తమః, లభఫనదృకే఺఩లిపాినమన చ | తథా
గ్రహాణామ్ భనాగ్ ఄపి లభఫనదృకే఺఩లిపాిః న స్తమః | దృశమని చ తేష్టమ్
లభఫననతివిశేష్టః | తదయిమ్ ఄత్ర భాగహారాః ప్రదయశయని | కథమ్? శశి-ఙ-ఞ-
ణ-న-భ-ఄంశకాః
ఆతి | శశివ్యమససమ యోజనప్రమాణసమ లిపాినమన శశియోజనకయణః భాగహాయః |
తేన స భాగహాయః ఩ఞ్చచదిభిః గుణమతే | స తావత్ ఛేదః శశివ్యమసః శుక్రాదివ్యమసః
బవతి | శుక్రసమ ౩౧౫౧౭౧౮౮౫; గురోః ౩౧౫౩౪౩౭౭౦; బుధసమ
౩౧౫౫౧౫౬౫౫; శనః ౩౧౫౬౮౭౫౪౦;భూతనమసమ౩౧౫౮౫౯౪౨౫;
ఈ఩రిమాంశః వ్యమసార్షధన గుణితః ఛేదేన విబకిః లిపాిగతః గ్రహవ్యమసః బవతి
భధమభః | స్తపట్టయిమ్ పునర్ మథా సవభూతారాగ్రహవివర్షణ ఛేద్న్
సంగుణమమ వ్యమసార్షధన విబజ్ఞత్, స్తపట్టః బవన్తి | తే ఏవ గ్రహయోగేషు
భూవ్యమసాయధగుణితసమ సవదృగగతేః సవదృకే఺఩సమ చ భాగహారాః, పలమ్
లభఫనావనతిలిపాిః ఆతి |
చతావరి మానాన్త వక్షయని సౌయ-సావన-నాక్షత్ర-చానాదరణి | తత్ర న జాఞమతే కేన
మానన శాసేర ఄసిభన్ వమవహాయః కయివమః ఆతి ఄతః అహ— సమాయకసమాః |
సమాః వయషమ్, సమాః ఄసిభన్ శాసేర ఄయకసమాః | ఄర్షకణ వర్షషణ వమవహయివమమ్
ఄసిభన్ | ఄసమ ఏవ న్తశచయవగభనాయిమ్ వక్షయతి "షష్టటయ సూరామబ్దనామ్"
కాలక్రియపాదః, ౧౨ ఆతి అది | ఏవమ్ ఆదమ్ షషఠమ్ గీతికాసూత్రమ్ || ౭ ||

఩యమా఩క్రభః గ్రహవిక్షేపాః చ
ఏతే గ్రహాః సవకక్షామస్త భ్రభనిః విషువతే ఈతిర్షణ దక్షిణన చ వ్యమవయిమానాః
లక్షయని | తసాభత్ తత఩రిజాఞనాయిమ్ అహ—

భా఩క్రభః గ్రహాంశాః,
శశివిక్షే఩ః ఄ఩భణడలాత్ ఝాయధమ్ |
శన్త-గురు-క్తజ ఖ-క-గ-ఄయధమ్,
బృగు-బుధ ఖ, సాచంగులః ఘహసిః నా || ౮ ||

భా఩క్రభః, గ్రహాంశాః, శశివిక్షే఩ః, ఄ఩భణడలాత్, ఝాయధమ్, శన్త-గురు-క్తజ,

ఖ-క-గ-ఄయధమ్, బృగు-బుధ, ఖ సాచంగులః, ఘతసిః, నా |

బ చతురివంశతిః | బ ఏవ ఄ఩క్రభః భా఩క్రభః | ప్రాఙ్మభఖగభనన మదదక్షిణన

ఈతిర్షణ వ్య సభర్షఖాతః ఄ఩గభనమ్ ఄ఩క్రభః | కేష్టమ్ ఄమమ్ ఄ఩క్రభః
క్తమాతభకః వ్య చతురివంశతిః ఆతి అహ— గ్రహాంశాః | గ్రహాణామ్
అదితామద్ధనామ్ ఏతే ఄంశకాః రాశేః త్రింశద్బగాః | సభర్షఖాతః ఈతిర్షణ
చతురివంశతిభాగాన్ గ్రహః ఄ఩క్రాభతి మేషవృషమిథునషు క్రమేణ, తాన్ ఏవ
ఄ఩క్రభభాగాన్ ఈతామేణ కయకటకసింహకనామస్త న్తవయితే; దక్షిణన
తులావృశిచకధనుఃషు క్రమేణ తాన్ ఏవ ఈతామేణ భకయక్తభబమీనషు ఆతి |

ఄత్ర గ్రహగ్రహణమ్ క్తమ్ ఄయిమ్ క్రిమతే? గ్రహాణామ్ సర్షవష్టమ్ ఏవ ఏతే

ఄ఩క్రమాంశకాః మథా స్తమః ఆతి, ఄనమథా హి కేష్టమ్ ఏవ స్తమః | న ఏతత్ ఄసిి
| ఄత్ర గ్రహాః ప్రక్రానాిః తేష్టమ్ ప్రకృతతావత్ గ్రహాణామ్ ఏవ ఏతే ఄంశకాః న
ఄనమష్టమ్ | ఄవశమమ్ గ్రహగ్రహణమ్ కయివమమ్ | ఄ఩క్రభభణడలాత్
విక్షేపాంశాః ఈచమని | ఄ఩క్రభభణడలాత్ ఝాయధమ్ చనదరః విక్షి఩తి తథా
శన్తగురుక్తజబృగుబుధాః సావన్ భాగాన్ విక్షి఩న్తి | మసాభత్ చనాదరద్ధనామ్
ఄ఩క్రభభణడలాత్ విక్షే఩భాగాః
ఄభిధీమని ఄతః చనాదరద్ధనామ్ ఏవ కేవలానామ్ ఄ఩క్రభభాగాః ఄపి స్తమః న
అదితమసమ | గ్రహగ్రహణ పునః క్రిమమాణ సర్షవష్టమ్ ఏవ ఄ఩క్రభభాగాః
సిదధయన్తి ఆతి |

శశివిక్షే఩ః ఄ఩భణడలాత్ ఝాయధమ్ | శశినః విక్షే఩ః శశివిక్షే఩ః | సః

ఄ఩భణడలాత్ | ఄ఩-భణడలమ్ ఄ఩క్రభభణడలమ్, తసాభత్
ఄ఩క్రభభణడలాత్, ఈతిర్షణ దక్షిణన వ్య చనదరసమ విక్షే఩ః | విషువన్ భణడలాత్
ఄ఩క్రభః ఈతిర్షణ దక్షిణన వ్య, ఄ఩క్రభభణడలమ్ చ, తసాభత్ విక్షే఩ః ఈతిర్షణ
దక్షిణన వ్య | ఝాయధమ్, ఝకార్షణ నవ, ఝసమ ఄయధమ్ ఝాయధమ్,
ఄరోధన఩ఞచభాగాః చనదరభసః విక్షే఩ః | తథా ఏవ ఄ఩క్రభభణడలాత్ ఏవ
శేష్టణామ్
ఄపి గ్రహాణామ్ విక్షేపాః |

శన్త-గురు-క్తజ ఖ-క-గాయధమ్ | శన్తగురుక్తజానామ్ మథాసంఖ్యమన, శనః ఖ,

దౌవ భాగౌ విక్షే఩ః; గురోః క, ఏకః భాగః; క్తజసమ గాయధమ్, గకార్షణ త్రమః
భాగాః, గసమ ఄయధమ్ గాయధమ్, సాయధః ఄంశః | బృగు-బుధ ఖ | బృగుబుధయోః ఖ-
సంఖామ విక్షే఩ః దౌవ భాగౌ | ఄత్ర "బృగుబుధశనీనామ్ ఖ" ఆతి ఈచమమాన
ఖకాయగ్రహణమ్ ఏకమ్ న కయివమమ్ బవతి, తత్ క్తమ్ ఆతి అచార్షమణ ఩ృథక్
పాఠేన దివః ఖకాయగ్రహణమ్ కృతమ్? ఈచమతే ఩ృథక్
఩ృథక్ కయభప్రదయశనాయిమ్; శన్తగురుక్తజానామ్ ఏకమ్ విక్షే఩కయభ
బృగుబుధయోః ఄనమత్, తసాభత్ ఏతత్ కయభదవమమ్ ఆతి ఩ృథక్ ఩ృథక్
పాఠాత్ ఏవ సిదధయతి |

"నృషి యోజనమ్" ఆతి ఄత్ర పురుషః ఏవ కేవలః ఄభిహితః | సః పురుషః

కతమంగులః, కతిహసిః వ్య ఆతి ఏతత్ న ఈ఩దిషటమ్ | తదయిమ్ అహ—
సాచంగులః | సకార్షణ నవతిః, చకార్షణ షట్, సాచంగులః షణణవతమంగులః |
ఄంగులసమ ప్రమాణమ్ గణిత఩రిభాష్టతః ప్రతి఩తివమమ్ ఄష్టట
మవభధామనమంగులప్రమాణమ్ ఆతి అది | ఘహసిః చతుయహసిః | నా పురుషః |
నను చ "నృషియోజనమ్" ఆతి ఄత్ర ఏవ ఏతత్ వక్తిమ్ యుకిమ్ | ఏవమ్
భనమని | మథా ఆషటగ్రహయోగేషు ఄనియమ్
విక్షే఩లిపాిః లబమని | ఄంగులాన్త హసాిన్ చ కృతావ గ్రహయోః ఄనియమ్
ఄవధాయమమ్ ఆతి | ఏవమ్ ఄపి విజాఞమతే ఏవ క్తమతీభిః లిపాిభిః ఄంగులమ్
బవతి ఆతి | ఄత్ర సవధియ ప్రతిదినగ్రహచాయగణితన్తపుణతయ ఄభూమహమమ్
| ఈదేదశతః తు సవధియ ఈ఩లక్షితమ్ ఈచమతే

యోగే పాద్ంగులమ్ లిపాి మథా వ్య లక్షయతే దృశా |

భహాభాసకరీమమ్, ౬.౫౫

ఆతి | ఏవమ్ ఆదమ్ స఩ిభమ్ గీతికాసూత్రమ్ || ౮ ||

గ్రహోచచపాతసాినాన్త
చనదరపాతాత్ ప్రవృతిసమ చనదరభసః విక్షే఩ః సాధమతే | ఄన్తరిదషటతావత్ పాతసమ,
గ్రహాణామ్ పునః కసాభత్ ప్రబృతి విక్షేపాః సాధమని ఏవ ఆతి ఏతత్ న జాఞమతే |
ఄతః తేష్టమ్ పాతభాగానామ్ భన్దదచచభాగానామ్ చ ప్రతిపాదనామ
అహ—

బుధ-బృగు-క్తజ-గురు-శన్త న-వ-
రా-ష-హ గతావ ఄంశకాన్ ప్రథభపాతాః |
సవితుః ఄమీష్టమ్ చ తథా
ద్వ-ఞఖి-సా-హాద-హోయ-ఖిచమ భన్దదచచమ్ || ౯ ||

బుధ-బృగు-క్తజ-గురు-శన్త ఄవిబక్తికః న్తర్షదశః, న-వ-రా-ష-హ ఄమమ్

ఄపి ఄవిబక్తికః, గతావ, ఄంశకాన్, ప్రథభపాతాః, సవితుః, ఄమీష్టమ్, చ,
తథా, ద్వ ఞఖి సా హాద హోయ ఖిచమ ఏతాన్త ఄపి ద్వద్ధన్త ఄవిబక్తికాన్త, భన్దదచచమ్
|

బుధ-బృగు-క్తజ-గురు-శన్త ఄవిబక్తికమ్ ఏతత్ గ్రహణకవ్యకమమ్ |

సూత్రాణామ్ స఩సంసాకయతావత్ సంసాకయమ్ ఄపేక్షతే | కః ఄసమ
సంసాకయః? ప్రక్రానిదోమతికయ విబకాియ సంయోగః, బుధ-బృగు-క్తజ-
గురు-శనీనామ్ ఆతి | ఏతేష్టమ్ బుధాద్ధనామ్ "నా"దమః ఄంశాః |
మథాసంఖ్యమన బుధసమ న వింశతిః, బృగోః వ షషిటః, క్తజసమ రా చతావరింశత్,
గురోః ష ఄశీతిః, శనః హ శతమ్ | ఏతాన్ ఄంశకాన్ గతావ, ఏతేష్టమ్ బుధ-
బృగు-క్తజ-గురు-శనీనామ్ ప్రథభపాతాః వమవసిితాః
ఆతి | ప్రథభపాతగ్రహణమ్ దివతీమపాతన్తరాకయణాయిమ్ | మది
ప్రథభపాతగ్రహణన్ న క్రిమతే తద్ సామానమన దవయోః ఄపి పాతయోః
గ్రహణమ్ సామత్ | తథా చ విక్షేపాదిగ్రహణ న్తశచమః న సామత్, మసాభత్
ప్రథభపాతాత్ ఈతిర్షణ గ్రహాణామ్ విక్షే఩ః బవతి, దివతీయత్ పాతాత్
దక్షిణన | ఈకిమ్ చ
ప్రథమాత్ పాతాత్ శశినః ఄ఩భణడలసమ ఈతిర్షణ విక్షే఩ః |
విక్షే఩ః దక్షిణతః పునర్ ఄపి పాతాత్ దివతీయత్ చ ||

ఆతి | ఏతే ఏవ పాతాః షడ్రాశియుతాః దివతీమపాతాః బవన్తి | ఄత్ర "గతావ

ఄంశకాన్ ప్రథభపాతాః" ఆతి ఈచమతే | మది గ్రహపాతాః చలన్తి తద్ ఏవమ్
యుకిమ్ వక్తిమ్ ఏతాన్ ఄంశకాన్ గతావ ప్రథభపాతాః వమవసిితాః ఆతి |
బ్ఢమ్ చలన్తి ఏతే గ్రహపాతాః, ఄనమథా హి ఄమమ్ న్తర్షదశః ఏవ న ఘహటతే
"గతావ ఄంశకాన్" ఆతి | మది ఏతేష్టమ్ గ్రహపాతానామ్ గతిః తరిహ
చనదరపాతవత్ యుగబగణన్తర్షదశః క్తమ్ ఆతి అచార్షమణ న క్రిమతే ? ఄనమత్ చ,
మది ఏతేష్టమ్ గతిః సామత్ గ్రహవిక్షేపాః న స్తపట్టః
బవేయుః | ఄతమనిసూక్షాభ ఏష్టమ్ గతిః, భహతా కాలేన క్తమతీ ఈ఩చీమతే,
తతః సికతావత్ ఄనియసమ విక్షేపాః స్తపట్టః ఏవ లక్షయని | అచార్షమణ
గతిభతవమ్ పాతానాత్ న్తర్షదశతా తేష్టమ్ గతిః ఄపి న్తరిదష్టట ఏవ "మసాభత్
ఆంగితేన, చ్ఛషిటతేన, న్తమిషితేన, భహతా వ్య సూత్రప్రఫనధన చ, అచారామణామ్
ఄభిప్రామః గభమతే" | తసాభత్ ఄనన ఏవ సూత్రఫనధన గ్రహపాతానామ్
గతిభతవమ్ ఈ఩దిషతా తేష్టమ్ యుగబగణాన్ ముకికాత్ ఏవ న్తరిదషటవ్యన్,
ఄనమథా హి తేష్టమ్ గతిభతవన్తర్షదశః ఄనయికః
సామత్ | సభ఩రద్యవిచ్ఛఛద్త్ సభయన్తి వృద్ధః తత్ యుగబగణమ్ | తత్
మథా

వసవబిధమమాశివఖబ్ణాద్రీషుహుతాశనః యుగాఫదగణః |
పాతానామ్ శతగుణితః ముకికకథితమ్ క్తల అర్షమణ ||
ఏకత్రిదివచతురిషూన్ క్రభశః బగణాన్ ప్రయన్తి సర్షవష్టమ్ |
కలా఩దేః గతకాలాత్ గణనీమమ్ ఄతః గతిః తేష్టమ్ ||

తద్నమనమ్ ఆద్నీమ్ కలా఩దేః ఄఫదన్తరోధాత్ ఄమమ్ ఄఫదరాశిః ఆతి

ఇరితః ఖాగనయద్రిరామాయకయసవస్తయనధరనదవః | తే చ ఄంకైః ఄపి
౧౯౮౬౧౨౩౭౩౦ | ఄసిభన్ బుధాదిపాతబగణగుణితే సవయుగవిబకేి
బగణాదమః పాతభోగాః లబమని | పాతయుగప్రమాణమ్ సర్షవష్టమ్ ఏవ
"ఖాకాశాషటకృతదివదివవ్యమమేషవద్రీషువహనమః" ఄంకైః ఄపి
౩౫౭౫౦౨౨౪౮౦౦ | ఏతః యుగవరమషః బుధసమ పాతః బగణమ్ ఏకమ్ భంకేి,
శుక్రసమ త్రీణి, క్తజసమ దౌవ, గురోః చతావయః, శన్తపాతః
఩ఞచ | ఏతేష్టమ్ మథాసవమ్ లబ్ధః పాతభాగాః మథా఩ఠితాః, ఏతత్ ఏవ
గురుశనః చయయోః ఏకా తత఩రా చ లబమతే |

ఄమమ్ ఄ఩యః ప్రకాయః బుధ-బృగు-క్తజ-గురు-శన్త |

ప్రథమాఫహువచనసంసృతమ్ ఆదమ్ గ్రహణకవ్యకమమ్ వ్యమఖామమతే బుధ-
బృగు-క్తజ-గురు-శనమః | న-వ-రా-ష-హ ఆతి ఏతాన్ ఄంశకాన్
మేష్టది఩యమాణః ప్రబృతి గతావ ప్రథభపాతేషు వమవసిితాః ఆతి ఄయిః | ఄత్ర
"తాతాసయయత్ తాచాఛఫదయమ్", మథా "భఞ్చచః క్రోశన్తి", భఞచసేిషు క్రోశతుస
భఞ్చచః క్రోశన్తి ఆతి ఈచమతే | ఏవమ్ ఄత్ర ఄపి ప్రథభపాతవమవసిితాన్ ఏవ
గ్రహాన్ ప్రథభపాతః ఆతి ఈకివ్యన్ | తద్ తావనిః
ఏవ భాగాః, న ఏతే చలన్తి | మది ఄపి కైశిచత్ ఏష్టమ్ గతిః ఈచమతే తథా ఄపి
ఄసాభకమ్ నాదయః, న ఄతిభహతా ఄపి కాలేన భనాగ్ ఄపి ఄనియమ్ న
బవతి, మతః కలియుగాని శనః చయపాతసమ తిస్రః లిపాిః, న క్తఞిచత్ ఄనియమ్ |
కలియుగే చ ఩రిసమాపేి సయవమ్ ఏవ జగత్ ప్రలీమతే, ప్రలీన చ జగతి పునర్
ఄనామ సృషిటః జామతే, తత్ర న జానీభః క్తమ్ బవిషమతి ఆతి | ఄథ చ ఄనిర్ష న
క్తఞిచత్ ఄనియమ్, న కశిచత్ విశేషః | మత్ ఄపి ఈకిమ్ అచార్షమణ తత్
శాసరభావప్రక్రియసభ఩రద్యవిచ్ఛఛదప్రదయశనాయిమ్
| ఄనమథా హి ఄననితావత్ కాలసమ గతిః ఏష్టమ్ ఄలా఩ ఄపి ఈ఩చీమమానా
భహతీ సఞ్చజమతే | సా చ ఄనమథా న ప్రతి఩తుిమ్ శకమతే ఆతి
పాతయుగబగణన్తర్షదశః |

సవితుః ఄమీష్టమ్ చ | సవితుః అదితమసమ, ఄమీష్టమ్ చ గ్రహాణామ్

బుధబృగుక్తజగురుశనీనామ్ భన్దదచచభాగాః, కేన ఏవ ప్రకార్షణ సవితుః ద్వ
ఄషటస఩ితిభాగాః, బుధసమ ఞఖి శతదవమమ్ దశ్లతియమ్, బృగోః సా నవతిః,
క్తజసమ హాద శతమ్ ఄష్టటదశ్లతియమ్, గురోః హోయ సాశీతికమ్ శతమ్, శనః ఖిచమ
శతదవమమ్ షటిరంశద్భతియమ్ భన్దదచచమ్ | ఏతే భాగాః ఏష్టమ్ గ్రహాణామ్
఩ృథక్ ఩ృథక్ భన్దదచచమ్ | భన్దదచాచనామ్ ఫహుతావత్ భన్దదచాచన్త ఆతి
బవితవమమ్ | న
ఏతత్ ఄసిి | సామాన్దమ఩క్రభః ఄత్ర కృతః, మథా "యక్షోహాగభలఘవసనదహాః
ప్రయోజనమ్" ఄష్టటధామయీ, ౧.౧.౧., పాతఞజలభాషమమ్ ఆతి, ఏవమ్ ఄత్ర
ఄపి "ద్వ ఞఖి సా హాద హోయ ఖిచమ భన్దదచచమ్" |
ఄత్ర శీఘ్రోచచమ్ భన్దదచచమ్ ఆతి | మసమ శీఘ్రా గతిః తత్ శీఘ్రోచచమ్, మసమ
పునర్ గతిః ఏవ న ఄసిి తత్ భన్దదచచమ్ ఆతి | కథమ్? ఈచమతే | లోకే "శీఘ్రః
దేవదతిః" మః హి క్షిప్రతయమ్ గచఛతి స శీఘ్రః, "భనదః మజఞదతిః" ఆతి మః
హి భనదతయమ్ గచఛతి స భనదః | ఏవమ్ ఄత్ర ఄపి మసమ ఄతిశీఘ్రగతిః
గ్రహగతేః తత్ శీఘ్రోచచమ్ | మసమ పునర్ గ్రహగతేః ఄలీ఩మసీ గతిః తత్
భన్దదచచమ్ | ఏవమ్ గ్రహాణామ్ ఄపి యుకిమ్ ఏవ ఏతత్ |

ఄథ క్తమ్ ఆతి భన్దదచచగతిః న ఄభిహితా? ఈచమతే సూక్ష్మతావత్ అచాయమసమ న

ఄత్ర అదయః, భహతా ఄపి కాలేన న క్తఞిచత్ ఏవ ఄనియమ్ బవతి | ఄపి చ
ముకికేన ఏవ అచార్షమణ ఄభిహితమ్ ఆతి సభ఩రద్యవిచ్ఛఛద్త్ ఄవధాయమతే |
ఄథవ్య గతావ ఄంశకాన్ సవిత్రాద్ధనామ్ భన్దదచాచన్త వమవసిితాన్త ఆతి
వ్యమఖామమతే | ఄనమథా హి "తథా"-శఫదః సాయికః న సామత్ | మథా
బుధాద్ధనామ్ ప్రథభపాతాః "నా"ద్ధన్ ఄంశకాన్ గతావ వమవసిితాః, ఏవమ్
ఏతేష్టమ్ సవిత్రాద్ధనామ్ భన్దదచాచన్త
"ద్వ"ద్ధన్ ఄంశకాన్ గతావ వమవసిితాన్త ఆతి | తేష్టమ్ చ భన్దదచాచనామ్
ఄతమనిసూక్ష్మతావత్ వయషగణన ఏవ అచార్షమణ మత్ అఖామతమ్ తత్ ఏవ
ఄవమవచిఛననసభ఩రద్మప్రతి఩తాియ ఄభిధీమతే | తత్ మథా

ఄషిటకృతాద్రమషిటనవ్యజః ఈచచయుగమ్ తిగభద్ధధితేః ఈకిమ్ |

దశఘనగుణితః ఄబమదః విశావన్ భంకేి క్రమాత్ బగణాన్ ||
దనాిష్టటఫధయగినగుణాషటరాభమభలాః యుగమ్ బవతి ఄబ్ధః |
శతగుణితాః శశిజసమ ప్రాహుః బగణాన్ చ స఩ి ఏవ ||
వ్యమమాభఫయవేదకృతచిఛద్రాబిధకృతాబిధననదశైలాబ్దః |
శుక్రసమ ఄయధమ్ సూర్షః బగణః భోగః తయోః ఏకః ||
వ్యమమాభఫయశూనమకృతాశివరుద్రశయశైలవస్తమునీనుదసమాః |
ఄసితోచచయుగమ్ కౌజమ్ దివగుణన్ బగణానవేషవస్తి తయోః ||
కలా఩దికాలగణితా భన్దదచాచనామ్ బవన్తి య గతమః |
"గతావ"శబ్దత్ ఏతత్ వ్యమఖామతా భాసకర్షణ ఄత్ర ||

తత్ మథా భన్దదచాచనమనమ్ ప్రతేమతేష్టమ్ కలా఩దేః ఄఫదన్తరోధాత్ గతకాలః

ఖాగనయద్రిరామాయకయసవస్తయనధరనదవః, తే చ ౧౯౮౬౧౨౩౭౩౦ | ఏతేషు వర్షషషు
మథాసవమ్ భన్దదచచబగణగుణితేషు సవయుగాఫదవిబకేిషు యవ్యమద్ధనామ్
భన్దదచాచనామ్ రాశిభాగాదమః లబమని | ఏతేష్టమ్ ఄపి కలియుగాని ఄపి
ఄల఩మ్ ఄనియమ్, మతః చ శనః చయసమ ఄపి స఩ిమాత్రా లిపాి భన్దదచచసమ
ఈ఩చమః, న కశిచత్ పలవిశేషః | మథా ఄపి తు శాసరసభ఩రద్యవిచిఛతిికథన
గ్రహపాతేషు ఈకిమ్
తత్ ఄత్ర ఄపి ఄవధాయణీమమ్ ఆతి | ఏవమ్ ఆదమ్ ఄషటభమ్ గీతికాసూత్రమ్
|| ౬ ||
ఓజ఩దయోః భనదశీఘ్ర఩రిధమః
భనదశీఘ్రోచచ఩రిధిప్రమాణప్రతిపాదనామ అహ—
ఝారాధన్త భనదవృతిమ్
శశినః ఛ, గ-ఛ-ఘ-ఢ-ఛ-ఝ మథా ఈకేిబమః |
ఝా-గడ-గాో-యధ-దడ తథా
శన్త-గురు-క్తజ-బృగు-బుధోచచశీఘ్రేబమః || ౧౦ ||

ఝారాధన్త, భనదవృతిమ్, శశినః, ఛ గ ఛ ఘ ఢ ఛ ఝ ఏతే ఛాదమః

ఄవిబక్తికన్తర్షదశాః, మథా ఈకేిబమః, ఝా-గడ-గాో-యధ-దడ ఄవిబక్తికః న్తర్షదశః, తథా
శన్త-గురు-క్తజ-బృగు-బుధోచచశీఘ్రేబమః |

ఝారాధన్త | ఝసమ ఄరాధన్త ఝారాధన్త | వక్షయమాణాన్త భనదశీఘ్రోచచవృతాిన్త

ఝాయధప్రమాణాన్త ప్రతి఩తివ్యమన్త | భనదవృతిమ్ ఆతి ఏకవచనన్తర్షదశః | "ప్రతేమకమ్
వ్యకమ఩రిసమాపిిః" ఄష్టటధామయీ, ౧.౧.౧, పాతఞజలభాషమమ్ ఆతి ఄనన
నామ న భనదవృతిమ్ శశినః ఛ, స఩ి ఝారాధన్త, సారమధకత్రింశత్ భాగాః; మథా
ఈకేిబమః భన్దదచచభాగవిధానక్రమేణ సవితృ-బుధ-బృగు-క్తజ-గురు-శనమః
఩రిగృహమని | సవితుః గ, త్రీణి ఝారాధన్త, సాయధత్రయోదశభాగాః
| బుధసమ ఛ, స఩ి ఝారాధన్త, సారమధకత్రింశద్బగాః | బృగోః ఘ, చతావరి
ఝారాధన్త, ఄష్టటదశభాగాః | క్తజసమ ఢ, చతుయదశ ఝారాధన్త, త్రిషషిటభాగాః |
గురోః ఛ, స఩ి ఝారాధన్త, సారమధకత్రింశద్బగాః | శనః ఝ, నవ ఝారాధన్త,
సాయధచతావరింశద్బగాః | మథా ఈకేిబమః మథా ఈకిమ్ మథోకిమ్, తేబమః
మథా ఈకేిబమః | సవిత్రాద్ధనామ్ చ భన్దదచ్ఛచబమః | నను చ ఄత్ర
సభఫనధలక్షణయ షష్టఠయ బవితవమమ్, మథా ఈకాినామ్ ఆతి | న ఏతత్ ఄసిి |
మథా ఈకేిబమః
ఆతి ఄనయ ఩ఞచమామ భన్దదచచవిశుదేధబమః రాశిబమః భన్దదచాచత్ ఄధికేబమః
రాశిబమః వ్య రాశామదిబమః జామవిభాగేన ఏతే ఩రిధమః గుణకారాః | మథా
ఈకేిబమః ఆతి ఄనన ఏవ వచనన భన్దదచచమ్ గ్రహభధామత్ పాతమతే, ఩రిశిషటసమ
జామసంకలనామ త్రైరాశికమ్ క్రిమతే | ఩రిధిసంసాకయకయణమ్ చ
త్రైరాశికప్రసిదధయయిమ్ | మద్మ ఄసమ షషిటశతత్రమ఩రిధ్యః ఆమమ్ జామ తతః
ఄభీషటగ్రహ఩రిధ్యః కా జామ లబమతే | సా ఏవ జామ భజాపలమ్ కోటిపలమ్ చ ఆతి
ఄభిధీమతే
| తత్ర ఝార్షధన ఄ఩వయియ షషిటశతత్రమ఩రిధిమ్ మథా ఈకాిః చ గ్రహ఩రిధమః
ఝారాధ఩వరిితాః | తేన గుణకాయభాగహాయయోః ఝారాధ఩వరిితయోః కయభణి
క్రిమమాణ ఆషటజామయః ఄశీతిః భాగహాయః మథోకాిక్షయసంఖామ఩రిధమః
గుణకారాః |
శీఘ్రోచచ఩రిధమః ఝా, నవ ఝారాధన్త, చతావరింశత్ సారాధః భాగాః శనః | గడ,
ష్యడశ ఝారాధన్త, ద్వస఩ితిభాగాః గురోః | గాో, త్రి఩ఞ్చచశత్ ఝారాధన్త,
శతదవమమ్ ఄషటత్రింశద్భతియమ్ సాయధమ్ భాగానామ్ క్తజసమ | యధ, ఏకోనషషిటః
ఝారాధన్త, ఩ఞచషషియధికశతదవమమ్ సాయధమ్ భాగానామ్ బృగోః | దడ
ఏకత్రింశత్ ఝారాధన్త, ఏకోనచతావరింశద్భతియమ్ శతమ్ సాయధమ్ భాగానామ్
బుధసమ | శన్త-గురు-క్తజ-బృగు-బుధోచచశీఘ్రేబమః |
శన్త-గురు-క్తజ-బృగు-బుధానామ్ ఈచచశీఘ్రాః తేబమః శన్త-గురు-క్తజ-
బృగు-బుధోచచశీఘ్రేబమః |
శీఘ్రోచ్ఛచబమః ఆతి వకివేమ ఈచచశీఘ్రేబమః ఆతి వి఩రీతన్తర్షదశమ్ క్తయవన్ అచాయమః
జాఞ఩మతి శీఘ్రోచాచత్ గ్రహః శ్లధమతే ఆతి | తసాభత్ శుదధశేష్టత్ జామ
ఈతా఩దమని | తాభిః త్రైరాశికమ్ పూయవవత్ | పూయవమ్ అచార్షమణ భనదక్రమేణ
గ్రహాః న్తరిదష్టటః | శశీ సర్షవబమః శీఘ్రః లక్షయతే, తసాభత్ భనదః సవితా, తతః భనదః
బుధః, తథా ఈతియమ్ బృగు-క్తజ-గురు-శనమః | ఄమమ్ పునర్
శీఘ్రక్రభః, శన్త-గురు-క్తజ-బృగు-బుధాః ఆతి | ఏతే శనామదమః మథా
ఈతియమ్
శీఘ్రాః | ఏవమ్ ఆదమ్ నవభమ్ గీతికాసూత్రమ్ || ౧౦ ||

యుగభ఩దయోః భనదశీఘ్ర఩రిధమః
ఏతేబమః ఏవ భనదశీఘ్రేబమః దివతీమచతుయి఩ద఩రిధిప్రమాణ఩రిజాఞనామ
అహ—

భనాదత్ ఙ-ఖ-ద-జ-డా
వక్రిణామ్ దివతీ ఩దే చతుర్షి చ |
జా-ణ-కో-ఛో-ఝన ఈచాచత్
శీఘ్రాత్, గియింశ క్తవ్యయుకక్షామ ఄనాియ || ౧౧ ||
భనాదత్, ఙ ఖ ద జ డా ఆతి ఏతాన్త ఄవిబక్తికాన్త, వక్రిణామ్, దివతీ , ఩దే,
చతుర్షి, చ, జా ణ కో ఛో ఝన ఏతాన్త ఄవిబక్తికాన్త, ఈచాచత్, శీఘ్రాత్, గియింశ
ఄవిబక్తికః, క్తవ్యయుకక్షామ, ఄనాియ |

భనాదత్ | తథా ఏవ భన్దదచచవిశుద్ధత్ రాశామదికాత్ ఈత఩నానయః జామయః

ఏతే ఩రిధిసంజ్ఞఞతాః గుణకారాః | తథా ఏవ ఝాయధప్రమాణ఩రిమితాః బుధసమ
ఙ, ఩ఞచ ఝారాధన్త, ద్వవింశతిసాసయధభాగాః, బృగోః ఖ, దేవ ఝార్షధ, నవ భాగాః |
క్తజసమ ద, ఄష్టటదశ ఝారాధన్త, ఏకాశీతిభాగాః | గురోః జ, ఄష్టట ఝారాధన్త,
షటిరంశద్బగాః | శనః డా, త్రయోదశ ఝారాధన్త, ఄషట఩ఞ్చచశత్ సాయధభాగాః |

వక్రిణామ్ దివతీ ఩దే చతుర్షి చ | వక్రమ్ ష్టమ్ తే వక్రిణః | వక్రిణః ఆతి

ఄనన శశిసవిత్రః ఄగ్రహణమ్, న తయోః వక్రా గతిః న ఄసిి | వక్రిణః చ
బుధ-బృగు-క్తజ-గురు-శనమః | తేష్టమ్ ఏతే ఩రిధమః | దివతీ ఩దే
చతుర్షి చ | పూరావభిహితాః ఩రిధమః తే ఈతసర్షగణ చతురుష ఩దేషు ప్రాపాిః
| తేష్టమ్ దివతీమచతుయియోః ఩దయోః ఏతే ఩రిధమః ఄ఩వ్యదేన
ఄభిధీమని | దివతీమచతుయిపాదవమతిర్షకేణ పూరోవకి఩రిధీనామ్ విషమః |
చకాయః దివతీ షు
చ చతుర్షిషు చ ఆతి ఏతత్ ఄయిమ్ సముచిచన్దతి |

ఄథవ్య వక్రిణామ్ దివతీ ఩దే | ఏతే బుధాదమః గ్రహాః దివతీ ఩దే వక్రిణః
బవన్తి | వక్రామ్ గతిమ్ చయన్తి ఆతి ఄయిః | నను చ భనదగ్రహణాననియమ్ దివతీ
఩దే వక్రిణః ఆతి ఈచమని, తేన భన్దదచచసమ దివతీమ఩దే వక్ర఩రిజాఞనమ్
ప్రాప్ననతి, తత్ చ న ఆషమతే | న ఏతత్ ఄసిి | వక్రిణః దివతీ ఩దే బుధాదమః
ఆతి సామానమన ఈచమతే | "సామానమచోదనాః చ విశేషే ఄవతిషఠని " ఆతి విశేషే
ఄవసాి఩మతే | కః చ విశేషః ? శీఘ్రోచచదివతీమ఩దే ఏతేష్టమ్ బుధాద్ధనామ్
వక్ర఩రిజాఞనమ్ ఆతి ఄమమ్ విశేషః | ఈకిమ్ చ

భన్దదచాచత్ ఄనులోభమ్ ప్రతిలోభమ్ చ ఏవ శీఘ్రోచాచత్ |

గోల, ౧౭

ఆతి | చతుర్షధచ | ఏతే ఩రిధమః దివతీ చతుర్షి చ ఩దే గుణకారాః | దివతీ

ఏవ ఩దే వక్ర఩రిజాఞనమ్ ఄనమత్ర ఄపి

ప్రథమే దృశమవిధానమ్ దివతీమ఩దగాః తు వక్రగాః సర్షవ |

ఄనువక్రగాః తృతీ ఩దే చతుర్షి ఄసిమ్ ఈ఩యన్తి || ఆతి |

జా ణ కో ఛో ఝన | శీఘ్రోచాచత్ దివతీమచతుయియోః ఩దయోః ఩రిధమః | శనః

జా, ఄష్టట ఝారాధన్త, షటిరంశద్బగాః | గురోః ణ, ఩ఞచదశ ఝారాధన్త, స఩ిషషిటః
సాయధభాగాః | క్తజసమ కో, ఏక఩ఞ్చచశత్ ఝారాధన్త, ఄరోధనకమ్ త్రింశద్భతియమ్
శతదవమమ్ భాగానామ్ | బృగోః ఛో, స఩ి఩ఞ్చచశజాఝరాధన్త, సాయధమ్
షట఩ఞ్చచశద్భతియమ్ శతదవమమ్ భాగానామ్ | బుధసమ ఝన,
ఏకోనవింశజాఝరాధన్త త్రింశద్భతియమ్ శతమ్ సాయధమ్ భాగానామ్ |
ఈచాచత్ శీఘ్రాత్ | ఄత్ర ఄపి శీఘ్రోచాచత్ ఆతి వకివేమ ఈచాచత్ శీఘ్రాత్ ఆతి
వి఩రీతగ్రహణమ్ క్తయవనానచాచయమః జాఞ఩మతి శీఘ్రోచాచత్ గ్రహః శ్లధమతే ఆతి |
఩దచతుషటమగ్రహణాత్ చ కయభచతుషటమమ్ ప్రథభమ్ భన్దదచచకయభ,
తదననియమ్ శీఘ్రకయభ, పునర్ భనదకయభ, తదననియమ్ శీఘ్రకయభ | తతః
గ్రహస్తపటః లబమతే | యవిచనదరయోః ఏక఩రిధిన్తర్షదశాత్ ఏకమ్ ఏవ కయభ |

ఄథ కశిచత్ జామయహితమ్ కయభ కరుిమ్ ఆచఛతి, తదయిమ్ అహ— గియింశ

క్తవ్యయుకక్షామనాియ | త్రమసిరంశచఛతాన్త ఩ఞచస఩ితమధికాన్త ౩౩౭౫
క్తవ్యయుకక్షామప్రమాణమ్ | క్తః భూః, క్తవ్యయుః భూసభఫనీధ వ్యయుః, తసమ
ఆమమ్ ఄనాియ కక్షామ | ఏతావతః వ్యయుకక్షామ఩రిచిఛనానకాశప్రదేశాత్ ఩యతః
న్తమతః వ్యయుః న న్తమతగతినా ప్రవహేణ జ్యమతిశచక్రమ్ ఆదమ్ భ్రాభమతే
| క్తవ్యయుకక్షామప్రమాణ఩రిచిఛనానత్ అకాశప్రదేశాత్ అరాదన్తమతాః
వ్యమవః ఆతః తతః ఩రిభ్రభన్తి
|

క్తవ్యయుకక్షామయః గ్రహకయభ ఄభీష్టటః భాగాః తాన్ చక్రాయధభాగేబమః

విశ్లధమ శేషమ్ తః ఏవ ఄభీషటభాగః గుణితమ్ ప్రతిరాశమ ఏకమ్
క్తవ్యయుకక్షామయః ద్వదశగుణితాయః శ్లధమతే, తతః శేషసమ మః
చతురోింశః స భాగహాయః | మత్ ప్రతిరాశితమ్ తత్ ఄనియపలేన గుణితమ్
భాగహార్షణ విబజ్ఞత్ | లఫధమ్ ఄభీషటపలమ్ | ఈకిమ్ చ ఄసాభభిః కయభన్తఫనధ
భఖామదియహితమ్ కయభ కథమతే తతసమాసతః |
చక్రారాధంశకససూహాత్ విశ్లధామః భజాంశకాః ||
తచ్ఛఛశగుణితాః దివష్టఠః శ్లధామః ఖఖ్యషుఖాబిధతః |
శేషసమ చతురాింశేన దివషఠమ్ ఄనియపలాహతమ్ ||
బ్హుకోట్మః పలమ్ కృతసనమ్ క్రమోతాభగుణసమ వ్య |
భహాభాసకరీమమ్, ౭.౧౭-౧౯
ఆతి దశభమ్ గీతికాసూత్రమ్ || ౧౧ ||

చతురివంశతిజామరాధన్త

ఄత్ర ఄశేషగ్రహకయభ, తత్ చ జామప్రతిఫనధమ్ ఆతి ఄతః జామదయశనాయిమ్

అహ—

భఖి బఖి పఖి ధఖి ణఖి ఞఖి

ఙఖి హసఝ సకక్త క్తషగ శఘక్త క్తఘవ |
ఘోక్త క్తగ్ర హకమ ధక్త క్తచ
సగ ఝశ ంంవ కో ఩ి ప ఛ కలాయధజామః || ౧౨ ||
"భఖి"అదమః న్తగదేన ఏవ వ్యమఖామతాః | కలాయధజామః | కలాః చ తాః ఄయధజామః చ
కలాయధజామః | ఏతాః జామః లిపాిప్రమాణ఩రిమితాః | ఄయధజామభిః మతః
శాసరవమవహాయః తేన ఄయధజామ ఏవ ఈకాి || ౧౨ ||

దశగీతికాసూత్ర఩రిజాఞనపలమ్
దశగీతికాసూత్ర఩రిజాఞనపలప్రదయశనామ అహ—

దశగీతికసూత్రమ్ ఆదమ్
భూగ్రహచరితమ్ బ఩ఞజర్ష జాఞతావ |
గ్రహబగణ఩రిభ్రభణమ్
స యతి భితాిా ఩యమ్ బ్రహభ || ౧౩ ||

ఄత్ర ఩రిభాష్టగీతికాః దశగీతికాః గృహమని | ఏతత్ దశగీతికసూత్రమ్

భూగ్రహచరితమ్ | భవి లోకే | గ్రహాణామ్ చరితన్తఫనధనతావత్ ఏతత్ ఏవ
దశగీతికసూత్రమ్ గ్రహచరితమ్, గ్రహచరితహేతుతావత్ వ్య మథాస్తఖమ్
కృతమ్ ఆతి | భవి గ్రహచరితమ్ భూగ్రహచరితమ్ | న ఄనమలోకే
గ్రహచరితన్తఫనధనమ్ ఄసిి మతః దశగీతికసూత్రమ్ తేన ఈచమతే
భూగ్రహచరితమ్ | బ఩ఞజర్ష జాఞతావ | బ఩ఞజయః గోలః, తసిభన్ గోలే తత్
గ్రహచరితమ్ జాఞతావ, ఄవగభమ, గ్రహాణామ్ స్తపటగతేః ప్రతి఩తిిహేతుః
మతః గోలః, ఏతత్ గ్రహాణామ్ భానామ్ చ ఩రిభ్రభణమాయగమ్ భితాిా ఩యమ్
బ్రహభ యతి | మః గోలే సభగ్రమ్ దశగీతికసూత్రప్రతిఫదధమ్ గ్రహచరితమ్
జానాతి స ఩యమ్ బ్రహభ యతి ఆతి || ౧౩ ||

దశగీతికసూత్రరాి వ్యమఖామతా భాసకర్షణ భనదధియమ్ |

ప్రతి఩తి ప్రకాభమ్ సయవః హి సమానభూత మతతే ||

ఆతి భాసకయసమ కృతౌ

దశగీతికాసూత్రవ్యమఖామ ఩రిసమాపాి ||
 ఆరయభటీయమ్

ఆరయభటకృతం భాస్కర విరచితభాష్యయపేతమ్

కలియుగంలోమొటటమొదటిసారిగా రచించిన సిద్ధంతగ్రంథం
కేవలం 121శ్లోకాలతో ఆరయభటగారు
ఖగోళసిద్ధంతగణితమంతాచెప్పటం అతయద్భుతం
తెలుగులిపి డా|| శంకరమంచి రామకృష్
ణ శాస్త్ర
ి
09-08-2018

[ ]

’ |
-
|| ౧ ||
 |

|| ౨ ||

[ ]

థ ,
,
| | ,
| | –

||

, |
, |
| ,
 | ,
|" " |
|

| , |
[ ]
| ,
|

థ ?
|
| |
, |
| [
|]
,
| |
| |
| –"
"|
 |

|
, |
|
| ,
|
| ,
,
| | |

- - - - - -
- - - |

|| ౧ ||

|
| థ
 ,
| థ ,
,
థ
| ,
|
|
- - -
- - - - - - | - - -
- - - - - - ,
|
, |
|

|
| |
" " [ , ౧.౧.౧౯] | " "-
| [" "- ]
| | |
, |
 , - - - | –
" " || ౧ ||

[ ]
–

|| ౨ ||

|
| థ ?
|

|
థ | |
|
| | |
 | |
| , | , |
, |
| , | |

|
|
|
|
| ?
, | |

| |
|
| |
|
,
|

,
|
 | |
| |
| ?
| థ |
౦౦౦౦౦౦౦౦౦౦
|| ౨ ||

[ ]

|
|
[ ] ,
| , |
" " | " "
|
|
?

౧ఽ౨
 ( ౧) |
( ౨) |

? " "
, | ?
; | థ

| ? | థ

|
| |
|

|
, |
, |
 ౩

|
|
| | థ
| |
|
| |

| |
|
|

థ థ |
|| ౧ ||

౧, ౨, ౩, ౪, ౫, ౬, ౭, ౮, ౯; ౨౫,
౧౨౫ |
 " "
, ౧, ౪, ౯, ౧౬, ౨౫, ౩౬, ౪౯, ౬౪, ౮౧ |

|
– ||
, | ?

| |

౬౨౫; ౧౫౬౨౫ |

| థ థ
|

|
|| ౨ ||

౬౧౨
౧౧౧
౪౫౯

" "
౨౫
౪|
థ థ ౧౬, ౬౨౫.

౩౯
౧
౧౬ |

౧౩
౧౧ ౪౬
౨౫ ౮౧ || ౨ ||

[ ]

|| ౩ ||
[ ] |
| |
| , |
" " | |
" "
| ?

,
| థ " "
, |

థ |
|| ౩ ||

౧, ౨, ౩, ౪, ౫, ౬, ౭, ౮, ౯; ౪౦౯౬;
౩౯౦౬౨౫ |
 " "
౧, ౮, ౨౭, ౬౪, ౧౨౫, ౨౧౬, ౩౪౩, ౫౧౨, ౭౨౯ |

" " ,
| ?
|
[ ] ౬౮౭౧౯౪౭౬౭౩౬,
౫౯౬౦౪౬౪౪౭౭౫౩౯౦౬౨౫ |

|
|| ౪ ||

౫౪౯౭
౫౪౯౭
౬ ౫ ౧౦ ౮

౧౯౮ ౧౧౦ ౯౭౦ ౪౮౮

౧౦౭ ౭౪ ౨౯౯ ౧౯౧
౨౧౬ ౧౨౫ ౧౦౦౦ ౫౧౨

[ ]

|
|| ౪ ||

| ,
| – , ,
| |
,
| – |
| ? |
| థ
–
| , ,
|
, |
 , | ?
|

|
|| ౧ ||

౧, ౪, ౯, ౧౬, ౨౫, ౩౬, ౪౯, ౬౪, ౮౧, ౬౨౫ |

థ థ ౧, ౨, ౩, ౪, ౫, ౬, ౭, ౮,
౯, ౨౫ |

[ ] |
|| ౨ ||

౬ ౧౩
౧౪
౪౯

|
౨౫ | ౧౨౧
౪|౯|

థ థ
౫ | ౧౧
౨|౩|

౨
౧
౨,

౩
౨
౩ || ౪ ||

[ ]
 –

థ || ౫ ||

, |[ ] ,
| – |
, |
" థ "
థ ," " |
, |
–
| | ? |
| థ |
| ?
| | | థ
| | | ? |
| |
 ,
| ,"
" |

థ |
|| ౧ ||

౧, ౮, ౨౭, ౬౪, ౧౨౫, ౨౧౬, ౩౪౩, ౫౧౨, ౭౨౯, ౯౭౨౮.

౧, ౨, ౩, ౪, ౫, ౬, ౭, ౮, ౯, ౧౨.

|
|| ౨ ||

౮౨౯౧౪౬౯౮౨౪ | ౨౦౨౪ |
 |
|| ౩ ||

౧౩
౧౦౩
౧౨౫ |

౨
౨
౫ || ౫ ||

[ ]

థ –

|
| - - |
" " |
| | , |
| , |
,

| - , |

| థ
|
?" " |
| థ

, |
" " |
, " "[ ,
౭.౩.౬౧ ] |
|
, |
 |
|| ౧ ||

" "

౩
౧
౨|
" "[ , ౧౭ ]
| ,

౩౬
౩
౪,

౩౬
౩
౪
|
౧౨
౧
౪|
,
" "
౪౫౦
౩
౧౬ |
[ ౭౬౮ ],

౧౨౩౦
౩
౧౬ |
 " " ౩,
౪, ౧౨ |

[ ] |
|| ౨ ||

౪౮ |

|
|| ౩ ||
 ౭

|
|
" " [ , ౨౪ ] |
|
|
౧౬౯, ౨౨౫ | ౫౬ |
౨౮, ౨| [ ]
౧౪, ౪,
" " ౧౮, ౧౦ |
౧, ౫ |

౧౨;

౧౨ | " " ,
౭, ౮౪ |
 |
|| ౪ ||

౧౬, ౩౫, ౧౨,

౨౦౬ |

[ ]

|| ౬ ||

, ,
,
| , |
| థ
, |
 | | ?

|
|
,
|

| "
"[ , ౧౭] ," థ "
[ , ౨౬ ] |

|
|| ౧ ||

౯
 [ ]
,
|

౧౦

౧౦౮, ౧౪౪, ౩౬ | [ ]

[ ] ౪౮ |
[ ]| |
౧౬ | |
[ ] ౩౮౮౮.
|
|
౯౩౩౧౨ |

|
|| ౨ ||
 ౧౧

౨౧౬ |
౧౦౬౨౮౮౨ || ౬ ||

[ ]

థ –

| , |

, |
, - |
, , ,
|
| థ |
, | ,
, " "
| , |
, |

|
థ || ౧ ||

౮, ౧౨, ౬

౧౨

[ ,
౧౦]
౨౫ ౩౭ ౧౮
౮౩ ౪౩౭ ౫౩౧
౬౨౫ ౬౨౫ ౬౨౫
 ౪|

౧౨
౩౫౪
౬౨౫

౫౦
౧౬౬
౬౨౫

౧౧౩ ౨౮
౬౧ ౩౪౩
౬౨౫ ౧౨౫౦

[ ]
–

|| ౭ ||

|
|
 | థ , థ
, ,
|
| ,
[ ]
|
|
| , ,
| | |

,
|
|

|
|| ౧ ||
 ౧౩

౬ ౧౫ ౩౧
౧౭౭ ౧౭౭ ౫౨
౬౨౫ ౨౫౦ ౧౨౫

[ ]

౩
౧౭౭
౧౨౫౦
|
౩౯౨౭
౧౨౫౦. ౩౧,

౧౨౬౮౩౯౮౩
౧౯౫౩౧౨౫౦౦౦ |

౭౫౬౯౪౮౪౪౭౬
౭౫౫౮౯౮౩ ౫౮౯౮౩
౮౦౦౦౦౦౦ ౧౨౫౦౦౦

[ ]

[ - ]
–

|
|| ౮ ||

|
| ? | |
| | ?
| | ? | ,
| థ థ |

|
| " థ "[ ,
౩.౩.౩౩] | | ,
" " | ,
 | ,
| ? |
|

|
|
|
|

|
|

|
|| ౧ ||

౧౪
 [౫] |
థ , ౧౨ |
| థ థ ౪౮, ౧౬౮.
౧౮.

౨౯
౨౧
౩౩ ౧. ౧౦౮ |

|
|| ౨ ||

౧౫

౨౫
౨౩
౫౫|
౧౨౦ |

|
|| ౩ ||

౧౬

౫౯
౧౯
౧౦ ౧౦ |
౩౭౫ |
 , ,
|
|

|
|| ౪ ||

|
|

[ ]| ?
[ ], | థ
| థ ?
|
 |
థ ||
- థ థ |
|| ౫ ||

౧౭

౨౯
౧౧
౨౨|
౧౪౪ |
|| ౮ ||

[ ]

|
 | థ ? | " "-
, |
? |
| ,[
" "- ] ,
| |

, |
" " |

థ ,

| |
| ,
- -
|

|
||
 |

థ థ ?
థ , థ ?
థ , థ ? |
| "
| , |" [
, ౧.౧.౨౨, ] |

|
|| ౧ ||

౧౮

; | ,
౧౨౮ | ౬౦, ౧౪౦ |
 |

|
థ థ || ౨ ||

థ [ ]

౧౯

౨౦

[ ]
౩౬
౩
౪
[
౧౨
౧
౪]

౪౫౦
౩
౧౬
[ ]|

[ ] , |

౨౧

౧౨, ౭|

౨౨

౮౪ |

థ |
,
|
 ౨౩

౬౦,
౩౦, [ ]
౧౦౮, ౫౪ ;
౮౪ |

|
, ,
|
|

|
|| ౩ ||

౨౪
 " "
౨౦, ౧౦. [ ౨౦ ]. |
[ ౨౦౦ ] |

|
|| ౪ ||

౨౫

౧౬, ౮. ౨
౧౦. ౫. " "
౮౦ |

|
 || ౫ ||

౨౬

౨౪. ౧౨.
౩౦ |

[ ]

|| ౯ ||

|
| |
|
| |
 |

|
| |
| |
" "[ , ౧౧ ]
|| ౯ ||

[ ]

|
|| ౧౦ ||

| ? |
| |
| ౬౨౮౩౨ |
| థ
 | | ౨౦౦౦౦ |
| ? | థ
, ;
| ,
| "
[ ]" [ , ౬,
] | |
థ |
| |
,
, | థ
, ?
|

[ |]

| |
| థ
 | ,
|

, |
|
|

|
||

|
||
[ |
|| ]
 ౨౭

|
||
[ |
|| ]

థ
౯౦
౪,

౯౦
౪.
|

|
||
[ |
|| ]

౯౦ | ౧౬౦,
౧౬౦ | [ ] ౬౪౦ | ౧౨౧౦ |
౨౩౦౪ |
|

[ |
]

[ ]

[ |]

" " [౨౦] | [

]
[౨౦
౪ = ] ౫,
[౧] ౬, ౩౬, ౩౬౦,
| ,
, థ | |

౧౦ |
౯౦ | ౧౦౦ |

|
|

థ , ;
, |
| థ
| | థ
 , " "

, |

, , ,
| ,
| థ ?
,
|

|
|| ౧ ||

౨౮
౬ ౧౨ ౨౧ ౨౫
౧౭౭ ౩౫౪ ౧౨౩౯ ౮౩
౬౨౫ ౬౨౫ ౧౨౫౦ ౬౨౫

|
|| ౨ ||

౩౨౯౯
౮
౨౫ | ౨౧౬౦౦

౧౦౫౦ | ౬౮౭౫
౬౨౫
౧౩౦౯

[ ]
థ –
|
|| ౧౧ ||

,
| |
|
|
|
|

|
|
|

| ,
, |
|
, |
 , |
" "- |
|
|

థ
| థ
|
| థ
| , |
థ ? "
"[ ,౯] | ,
|

,
[ ] ; | థ
,
[ ] |

థ ,
? |
 | |

| ౩౪౩౮ |

|
| థ
| |
|

| [ ] |
 |
|

౨౯

[ ] |
| ౧౭౧౯ | , ,
|
| ౨౯౭౮ | ,
| [ ] ౧౭౮౦ |
, ౮౯౦ | , |

| | ౩౩౨౧,
|
|

|
| ౪౮౬౨ |
| ౨౪౩౧ | ,
|
 |
|
[ ] |
, ౧౭౧౯ | , ,
| ,
౨౯౭౮ | |
|
[ ] , ౧౭౮౦ | , [ ] ౮౯౦ | ,
, |
, ౩౩౨౧ | |
| [ ] ,
౮౯౮ | , ౪౪౯ | ,
,
| , ౩౪౦౯ |
|

థ |
| [ ]
[ ] , ౪౧౮౬ | ,
౨౦౯౩ | , , |
 , ౨౭౨౮ |
| |

| [ ] ,
౪౮౬౨ | , ౨౪౩౧ |
,
| [ ] , ౨౬౩౦ |
, ౧౩౧౫ | , ,

| | ౩౧౭౭ |
| | |

|
|
[ ] | ,
౧౭౧౯ | , ,
| , ౨౯౭౮ |
| |
| [ ] , ౧౭౮౦ |
, ౮౯౦ | , ,
 | ,
౩౩౨౧ | |
|
[ ] , ౮౯౮ | , ౪౪౯ |
, ,
| , ౩౪౦౯ |
| |
| [ ] ,
౪౫౦ | , ౨౨౫ | , ,
| ,
౩౪౩౧ | |

థ |
| |
[ ] , ౪౧౮౬ |
, ౨౦౯౩ | , ,
, , ౨౭౨౮ |
| |

| [ ] , ౨౨౧౦ |
, ౧౧౦౫ | , ,
 | ,
౩౨౫౬ | |

థ |
| |
[ ] | ౪౫౩౪ |
, ౨౨౬౭ | , ,
|
, ౨౫౮౫ | |

థ |
|
| [ ] , ౩౦౪౦ |
, ౧౫౨౦ | , ,
| ,
౩౦౮౪ | |

| థ
| |
| [ ] ,
౪౮౬౨ | , ౨౪౩౧ |
 | |
|
[ ] ,
౨౬౩౦ | , ౧౩౧౫ |
, , |
, ౩౧౭౭ |
| |
|
[ ] , ౧౩౪౨ | ,
౬౭౧ | , , ,
, ౩౩౭౨ |
|

థ |
| |
[ ] , ౩౮౨౦ |
, ౧౯౧౦ | , ,
| ,
౨౮౫౯ | |
 |
|| ౧౧ ||

[ ]

థ |
థ || ౧౨ ||

థ |
| ? ,
|
థ | థ
,
, థ థ ; థ థ
థ , థ
థ ; థ థ ;
థ థ
, థ థ
 థ | |
| , |

థ ౨౨౫ |
౨౨౪ | థ
| థ ౪౪౯ |
థ [ ] |
[ ] థ [ ] |
౨౨౨ | ౬౭౧ | థ

| థ
| ౨౧౯ |
౮౯౦ | థ |
థ |
౨౧౫ | |

|
| థ ?

| | థ ?
 థ |
|
[ ] |

| థ థ థ
? | |
| థ
థ , |
|

౨౨౫, ౪౪౯, ౬౭౧, ౮౯౦, ౧౧౦౫, ౧౩౧౫, ౧౫౨౦. ౧౭౧౯, ౧౯౧౦,

౨౦౯౩, ౨౨౬౭, ౨౪౩౧, ౨౫౮౫, ౨౭౨౮, ౨౮౫౯, ౨౯౭౮, ౩౦౮౪,
౩౧౭౭, ౩౨౫౬, ౩౩౨౧, ౩౩౭౨, ౩౪౦౯, ౩౪౩౧, ౩౪౩౮ |

థ థ

౨౨౫, ౨౨౪, ౨౨౨, ౨౧౯, ౨౧౫, ౨౧౦, ౨౦౫, ౧౯౯, ౧౯౧, ౧౮౩,
౧౭౪, ౧౬౪, ౧౫౪, ౧౪౩, ౧౩౧, ౧౧౯, ౧౦౬, ౯౩, ౭౯, ౬౫, ౫౧, ౩౭,
౨౨, ౭ |

|| ౧౨ ||
[ ]

|
|| ౧౩ ||

| |
|
|
|
|

౩౦

|
|

౩౧
 | | |

౩౨

[ ] |

౩౩

౩౪

, |

౩౫
 | |

, |
,
,
| |

|
| || ౧౩ ||

[ ]

|
|| ౧౪ ||

[ ]

|
, ,
 |
|
|
|

| ,

,
|
,

| |

|
|
 |

| ,

| ,
|
| |

|
| థ
|
థ |
|
|
|
,

|
|
[ ]

|
| |
| ,
|

[ - ]

,
|

| ,
| , ,
| , |
,
, |
?
|
| |
 , ?

,
|
|

| |

|
|| ౧ ||

౧౨, ౫; ౧౨, ౯; ౧౨,

౩
౧
౨

౧౪౪, ౨౫, ౧౬౯ |

| ౧౩ |
 ౩౬

| ౧౩ | ౫ | ౩౪౩౮ |
౧౩౨౨ | , ,
౩౧౭౪ | ౧౩ | ౧౨ | ౨౩౨౮ |
౩౧౭౪ | |

| ,

|
| |

౧౫ |
౧౨
౧
౨|
౨౦౬౩, ౨౭౫౦; ౯౬౩, ౩౩౦౦ |
 |
|| ౨ ||

౧౫,
౬
౧
౪|

౧౬
౧
౪|
౧౩౨౨, ౩౧౭౪ |

|
|| ౩ ||
 ౩౦, ౧౬ | ౩౪ |
౧౬౧౮
|| ౧౪ ||

[ ]

|
|| ౧౫ ||

| –
| ,
, |

, |
|
 |
|| ౧ ||

౩౭

౮౦, ౯౬౦; ౭౨, ౧౨,

౬౦, ,
౧౬ |

౩౮

౧౩
౫
౩|
 | థ ?

|
|| ౨ ||

౩౯

౬౦ , "
"[ , ౨౮ ] ౧౬, ౯౬౦;
" "
" "[ , ౨౮ ] ౧౨
| ౮౦ |
 |
|| ౩ ||

౪౦

" "[ , ౧౬ ]
|
౫౦, ౧౦, ౬౦, ౭౨౦,
౭౨ || ౧౫ ||
[ ]

|
|| ౧౩ ||

| ?
, ,
 |
|
| ,
|
థ |
,
, | |
థ థ
, |
, |
, |
|

|
|| ౧ ||

౪౧
 ౩౦, థ ౩౦౦;
౬, ౫౦;
౬౦౦, ౬౦ | ౮౦,
౬౦ |

|
|| ౨ ||

౪౨

౨౦, ౪౮ | ౨౮,
౪౮ |

[ ]
[ ]
, |
 | ?
–" "[ , ౩౯ ] | ,
,

," "
| థ
, |
,
[ ] | థ
,

, |
" [ ]
" |

|
[ ] ,
,
| థ

|
|
౨౦౭ |
|
|
౨౭౫ |
, ,
| "
" |

, |
,

| ,
|

| థ

,
|
|
 |
|| ౧౬ ||

[ ]

|
|| ౧ ||

౪౩
 ౩, ౪; ౯, ౧౬; ౨౫,
౫|
| ౧౦, ౧౫ ||

[ ]

|| ౧౭ ||

, , |
, |

|
|| ౧ ||

౪౪
 ౨, ౮ | ౧౬ |
౪, | ౩|

| ,
,
|

౪౫

,
, |
| ,
, |
" " [ ౨౪ ]
[ ] |

| |
|
[ ]

|
[ , ] |

| [ ]
, || ౨ ||

౪౬

౧౪౪,
౨౪ ౬,
౩౦, ౧౮ |
౧౫, ౯.

|
 ||
|
|| ౩ ||

౪౭

౮
౧
౨,

౪౨
౧
౨.

|
 || ౪ ||

౧౫, ౬, ౩౬,
౧౮ ౨, "
"[ ౨౪ ] ౧౦, ౮.

౪౮

|
|| ౫ ||

౪౯

౧౦, ౬.
 |
|
|

|
|| ౬ ||

౫౦

[ ] ౮, ౨౪ |

౫౭౬,
౭౨ | ౮౦, ౬౪ |
౪౦, ౩౨ |
 |
|| ౭ ||

౫౧

౬, ౪౮ | ౧౯౫,
౧౮౯.

, , |

|
||
|
|| ౮ ||
 ౫౨

౩౬,
౧౮ | ౨|
౧౦, ౮ |
|

థ |
|| ౯ ||

౫౩

౩
౩
౧౧ |
౮
౮
౧౧ |
|

"
"[ , ౧౭ ] || ౧౭ ||

[ ]

థ |
|| ౧౮ ||

| ? , | ,
| థ , | ?
| ,
;
| , |
 , |
,
|
, | |

|
థ || ౧
||

౫౪

౭౨, ౨౪ | ౫౭౬, ౧౯౨ |

౯౬ | ౬, ౨, || ౧౮ ||

[ ]

థ –
 |
థ || ౧౯ ||

, | | , | ,
[ ] ,
| |
, , |
| , | ,
|

,
|" "
|" "
|" "
|"
"
|
|
|
 |
|| ౧ ||

౨, ౩, ౫|

౫, ౪, ౨, ౬,
౮, |
౪౦ |

|
|| ౨ ||

౮, ౫, ౧౮ |

౫౦
౧
౨,
౯౦౯ |

|
|| ౩ ||

౭, ౧౧, ౨౫ |

౨౫,
౧, ౦,
౨౪, ౨౬౪, ౨౭౧,
|
౨౩ | ౨౬౦ |
|
౨౧౬ |

|
 ||
|
థ || ౪ ||

౨, ౩, ౩౦|

౧౦ , ౯,
౪
౧
౨,

౧౯
౧
౨

౫౮
౧
౨,

౬౦
౧
౨,
౬౦౫ |
౪౧౫ |

|
|| ౫ ||

[ ] ౧౫, ౧౮, ౩౦,

౧౦ | ౨౭౬౦ |

థ |

థ | |
, | | ,
 , |
|

|
|| ౬ ||

౫, ౯౫, ౧౧ |

౧౦౦,
౫
౧
౨
౫౫౦ |

|
 || ౭ ||

౧, ౧౦౦, ౧౦౦ |
౫౦౫౦ || ౧౯ ||

[ ]

|
|| ౨౦ ||

[ ] |
| |
, ,
,
,
,
[ ] ,
, ,
, ,
, |

|
|| ౧ ||

౫, ౭, ౯౫ |

౫౩౨౦ | ౧౦, ౩,
౯, ౫౩౨౯, ౭౩,
౬౩, ౭ ౯, ౧౦,
౫|
 |
|| ౨ ||

౮, ౯, ౫౮౩ |
౧౧ || ౨౦ ||

[ ]

–
|
|| ౨౦ ||

| |
|
| |

|
 , , |
| , ,
| , ,
, , ,
| థ
, ,
, |

|
[ ] || ౧ ||

౫౫

౫, ౮, ౧౪ |
 ౫| ౬| ౭|
౨౧౦ |
౩౫ |

౬, ౨౧౬,
౨౧౦,
౩౫ |

౧౨౦, ౫౬౦ || ౨౧ ||

[ ]

|
|| ౨౨ ||

| |
| [ ]
| |
| ?
 | |
| |
| | |
| |

|
|| ౧ ||

౫౬

౭, ౮, ౧౫ |
౮౪౦, ౧౪౦ |
౨౦౪, ౧౭౮౫ |

|
 || ౨ ||

౫౭

౫౮

| " థ "[ ,
౨౯ ] | ౧, ౫,
౬,
౧౫, | ౨౨౫ |
౧౦౦, ౨౦౨౫ || ౨౨ ||

[ ]

|
|| ౨౩ ||
 |
| | | , |
, | – |
,
| ,
| , | ,

, |

|
థ థ || ౧ ||

౫౭౮
౪ ౯ ౧౦
౯, ౮౧;
౨౫, ౧౬, ౪౧,
| ౪౦ |
 ౨౦ |
౬౩, ౮౦ || ౨౩ ||

[ - ]

|
|| ౨౪ ||

, ,
| – |
| , ,
|
|
| |
| |

|
 || ౧ ||

౮, ౨| ౧౮, ౭|

౮, ౩౨; ౨, ౪,
౩౬ | ౬, ౮,
౪| ౪, ౨ |

౯, ౨ |

|| ౨౪ ||

[ ]

|
|| ౨౫ ||
 , , |
,
| , ,
|
,[ ,
, ],
[ ] ,
| ,
| ,
| , |
, |

|
|| ౧ ||

౧౦౦ ౦
౧౪
౦౬
౪, ౬|

౬, ౨౪౦౦ |
౨౫౦౦, ౪౯౦౦ | ౭౦,
౨౦, [ ] ౫|

[ ] |

౧౪
౧౦౦ ౫
౫౦
౧| ౬|

|
,
 |
, [ ]
|| ౨ ||

౨౫ ౦
౧౫
౦౨
౪
౫

౨,

౦
౪
౫|
 |
|
||
౩ ||

౧౦౦ ౦
౧౫
౦ ౧౫
౫, ౧౫ |

౧౦, ౫ ||
౨౫ ||

[ ]

థ |
|| ౨౬ ||
|
 |
| |
| థ
| ? |
|
|

| థ
| ,
, |
, | థ – ,
| |
, , , |
|

,
థ ?
;
| ?
| ?
 , ,

థ –

| –
|
, ,
, | |
|

, |
|
|
 |
[ ] || ౧ ||

|
||

౯౫౧

,
| |
౫,
౫
౯|
" "

౨౦
౯|
[ ]| ౨
౨
౯|

|
|| ౨ ||

౨౦౦౦ ౧౦ ౧౦౦
౧౧
౫౨

౨౦౦౦ ౫౧ ౨౦౧
౫౨
" " | ౫, ౨
౨౦౦౦౦ | [
౨౦౧, ౫౧ ] ౧౦౨౫౧ | ౧౦,

౨౫౧
౧౦౦౦ |

|
|| ౩ ||

[౮౧౧
౧౧౧
౩౨౫]

[ ౨౫ ౩ ౬
౩౨౫]

[ ] ౧౩, ౪,

౩
౨౫ |

|
|| ౪ ||

౪౮౦ ,
౧
౨,
[
౧
౫]|
౯
౧౦,
౧, ౪౮౦ |

౫౩
౧
౩

|
|| ౫ ||

౮, ౩,
౧౦౦౧ |
 ౧౧, ౮, ౧౦౦౧ |

,
౭౨౮
౨౭౩ |

|
|| ౬ ||

౧, ౨, ౩, ౪, ౫ | ౧౦౦౦ |

౧౫, ౧౦౦౦ |
[ థ ]
౬౬
౨
౩,

౧౩౩
౧
౩,
౨౦౦,
౨౬౬
౨
౩,

౩౩౩
౧
౩|

|
|| ౭ ||

౧౧౧| ౬౯ |
౨౩౮

" "
౧౨ ౮ ౯
౨౪ ౨౪ ౨౪ | ౧౨, ౮, ౩ |
[ ] ౨౩ |
౬౯ థ థ
౩౬, ౨౪, ౯ |

[ ]

|
|| ౮ ||

౧౦౦౧ ౨౦
౧౬
౫

థ ౧౦౦, ౫, ౨౦ | ౧|
,
|
 |
[ ] ,
|
,
| |
|

[ ]

[ ] |
|| ౯ ||

౧౦౦ ౨౫ ౩
౨౫౧
౫౮

[ ] |
|| ౧౦ ||
 ౧౦౦ ౫౦
౩ ౧౦
౧
౨
౪
౧
౨

౬,
౩
౭|

|
||
|
|| ౧౧ ||

౪౧ ౨౭
౨౪
౬ ౬౧
౫ ౧౦
౪౦
౩

[ ౨, ] ౪,
౨౬
౪౧ |

[ ]

|
||
|
|| ౧౨ ||

౭౫
౩౦ ౨౮
౯౭
౯౦

౪, ౨,
౨
౩

|| ౧౩ ||

౪౩
౬౫
౫౯
౨
౫౦
౨

౧, ౧, ౨,
౧
౨|
|

[ ]

| |

[ ]

|| ౧౪ ||

౫ ౧౬ ౪

| |
౨౦ |
 [ ] ,
[ ]|

|
|| ౧౫ ||

౮ ౧౪ ౮

౧౪ || ౨౬-౨౭ ||

[ ]

|| ౨౭ ||

| ? |
" " |
|
 , ,
[ ]| ,
| |

|
|| ౧ ||

౧౧౧౧
౨ ౬ ౧౨ ౪

౧౧
౨ ౬,

౬౨
౧౨ ౧౨ |

౨
౩|
౨౧
౩ ౧౨,

[౩]
[౪]|

౩౧
౪ ౪, ౧|

|
|| ౨ ||

౧౧౧
౨౬౩

౧౧౧౧౧
౨ ౬ ౧౨ ౨౦ ౫
 ౧, ౧ |

|
[ ] || ౩ ||

౧ ౧ ౧ ౧ ౧౧
౨ ౬ ౫ ౭౩౪

౧౨౧
౩ ౩౫౧౨

[ ]

|
|| ౨౮ ||
 ,
[ ]| ,[ ]
| ,
| ,
|

|
,
| [ ]
, |
, |
| ,
|
|

|
|| ౧ ||
 ౨ ,౧ ,౫ ,౩ ,౨ ,౭ , ౧
|

౧, ౭,
౯, ౩, ౧౫, ౧౪,
౭|

|
|| ౨ ||

౩ ,౧ ,౨ ,౨ ,౩ ,౨ , ౧|
౫ || ౨౫ ||

[ ]

థ |
|| ౨౯ ||
 |[ ]
|
| , |
| థ |
| థ
|

థ థ |
(థ) ,
థ | ,
, | |
| "
"[ , ౧.౨.౫౮ ] |

| | ,
|
, |
 [ ] |

థ థ || ౧ ||

౩౦, ౩౬, ౪౯, ౫౦ |

౧౬౫ | ౩|
౫౫ | థ ౨౫,
౧౯, ౬,
౫|

|
థ
|| ౨ ||

౨౮, ౨౭, ౨౬, ౨౫, ౨౪, ౨౩, ౨౧ | ౨౯ | థ

థ ౧, ౨, ౩, ౪, ౫, ౬, ౮ || ౨౯ ||
[ ]

|
|| ౩౦ ||

|
,
| |
|
|
| ,
| ,
|

|
థ ||
 |
|| ౧ ||

౭ ౧౦౦
౯ ౮౦

౨, ౨౦,
౧౦ | థ
౭౦, ౯౦, [ ] [ ]
౧౭౦ |

|
||
|
|| ౨ ||

౮ ౯౦
౧౨ ౩౦
 ౧౫ | ౨౧౦
|

,
| |

[ ]

[ ] , || ౩ ||

౭౭
౨ ౧౨

౫|
౫|
౧|
౭, ౨;
| థ ౧౪, ౧౪ |
 [ ] [ ] |
|| ౪ ||

౯౭
౩ ౧౩

౧|

[ ]|
[ థ ] || ౫ ||

౯ ౨౪
౨ ౧౮
, |

|
 ||

; ,
| ౪౨ |
౬|[ థ ] ౯,
౫౪, ౩౦
|[ ] ౧౨, ౩౦ |
|

[ ] || ౩౦ ||

[ ]

|
|| ౩౧ ||

, | ,
, |
| థ
 , ,
| | –
| , | ,

| |
, [ ] , |
, ,
| | , |
,[ ]
, |
,

, |
,
| |
, |
,

|
| థ ,
 , |
,
|

|
, |
|
|
| |

|
||
|
||
|
||
[ , ౬.౪౯-౫౧]

|
 |
||
[ , ౪.౬౪]

|
||
|
|| ౧ ||

[ ]
౩
౨,
[ ]
౫
౪,
౧౮ |
౧౧
౪|
౬,
౬
౧౧ |

|
|
|
|| ౨ ||

౩
౨,

౨
౩,
 ౨౪ |

౫
౬,
౨౪ | ౨౮,

౪
౫
|| ౩౧ ||

[ ]

|
|| ౩౨ ||
|
|| ౩౩ ||
 | |
| |
, | –
| | ,
| ,
| | ,
| థ ?

| |
|

, ,
| , |
, |
| ,
,
| ,
| , , |
, |

|
 | |

|
|| ౧ ||

౧౨
౫౭

౭, ౫,
౨ ౫| |
[ ]
| ౧, ౦|

౨
౧|
|
౨, ౧౪, [౨] ౧౬
| |
, |

|
|| ౨ ||

౫౭
౧౨ ౩౧

" "
, | , ,
| |

|
|

|" " ౧౦ |
" " ౩౧౦,
" " ౩౧౭ |
 |
|| ౩ ||

౫౪౧
౮౯౭

౫౪
౮ ౯.
[ ] ౧, |

౧౩ ౧
౭౨ ౭ |
౮౫ |
, , |
 |
|| ౪ ||

౧౧౧౧౧౦
౨ ౩ ౪ ౫ ౬౭

|
౩౦౧ | |

[ ]
|
| –
| , ,
, ,
| |
| థ

? |
థ ,
, |
థ
 | ? |
|

|
, |
| , ,
|
|
|
,
| |
[ ] [ ] |

| |
[ ]|
 |
|| ౫ ||

౮౬
౧౩

, , |

౮
౧౩
" "
౧
౧
౧
౧|

౧
౨|
" "
౨,

౨
౨|

౮
౨|
౪|
౧
౧
౧
౧
౨
౪|

" "
౨౨
౧౪ |
" "
[= ]
౯
౬|
|

|
థ || ౬ ||

౧౧
౨౩

[ ]
౧౭
౮|

[ , ]

థ
౪౩౨౦౦౦౦
౧౫౭౭౯౧౭౫౦౦ |
|
౭౫౦౦ |
౫౭౬
౨౧౦౩౮౯|
|
|

|| ౭ ||

[ ] ౪ | ౨౮ | ౨౦ |

" "[ , ౨౮] |

౮౯౦౦ | ౨౧౦౩౮౯
 [౨౧౬౦౦] , ౮౬౬౮౮ |
|

[ ]
౫౭౬ ౮౬౬౮౮
౨౧౦౩౮౯

౮౨౦౧౦౬౮౫౬౫
౨౨౪౫౨౭౬౮

[౧౦౫౩౪౫
౨౮౮ ]

[౨౮౮] , ౧౦౫౩౪౫ |

థ
|
౯౪౬౦౨
౨౫౯
 ౧, ౯౪౬౦౨,
౮౬౬౮౮ |
| ,
౧, ౨౫౯, ౮౬౬౮౮ |
|

[ ]

థ [ ][ ]
|

|| ౮ ||

౭
౧
౪౦

" "
౧౨౩౭౦౧ |
౧౦౫౩౪౫
౨౮౮ |

౧౧౫౭౮౭
౩౧౭ |

[౧౨౩౭౦౧]
|

|
| |

[ ]

|
 |

|| ౯ ||

౦
౦
౨౧
౫౯

" " ౧౫౪౧౬౮ |

౬౯౧౨
౨౧౦౩౮౯ |
౧౫౪౧౬౮ |

౧౭౬౫౬౪
౫౮౦౦

| |
౪౮౩, [౪] | [౧౭౬౫౬౪ | థ ]
|

౧౧౩౦౭౮
౩౭౧౫

౧౭౬౫౬౪
౫౮౦౦

[ ]
 | |
|

౧౨
౨౧౦౩౮౯

౧౨౨౭౨౭
౭

[ ]

|
 || ౧౦ ||

౦
౦
౦
౫

[ ] ౧౭౫౩౨

౬౨౭౧౫
౬౧౮౧౨

, |
|
౫౯౮౭౩
౫౧౦౧౧
 |
౧౭౧, ౮, [౧౨] |

[ ]
౩౦
౨౧౦౩౮౯
[ ]
౭౦౧౩
౧

౮౪౭౪౦
౧౨
|

[ ]

|
 [ ]|
థ || ౧౧||

౦
౦
౦
౦
౧

౩౫౦౬

౧౨౪౪౧౬౦౦
౨౧౦౩౮౯

థ |
 థ | |
|
౧౨౫౩౪౨
౭౪౧౨౨౪౬

౩౪౩
౧
౨౭
౨౬

థ |

౮౧౬౪౭
౪౮౨౮౨౯౧

థ
|
౧౦౮౭౦౧
౩౧

థ
, ,
|

[ ]

థ
,
|
[ ]

|
 |

థ || ౧౨ ||

౮
౨౫
౩౬
౧౦

౧౦౦౦ |
| థ |
౪| ౨,
౪౨౦౭౭౮,
[ ] ౪౨౧౭౭౮ |
| ౮౪౨౫౫౬ |
౭| ౧౪౭౩౭౨౩ |

|
[ ]

థ || ౧౩ ||

౦
౦
౩౬

౬౬౦౨౭
౬౫౦౭౭ |
|
|

౧౨౬౨౩౩
| |
|

[ ]

థ
| |

, |
|
౩౪౪౯ ౬౧ |
౬౨౫ |
| |
౧౩౧౪౯౩౧౨౫ |
౧౩౧౪౯౩౧౨౫ | |
 |

థ ||
|
|| ౧౪ ||

[ ][ ]
౬౬
౧౨ ౨
౧ ౩౯
౧౭ ౪౨

౭౫౦౦ |
౧
౭|
, ,
౪, ౫,
౬| [ ]
|

[ ౫౨౫౯౮౦౦౦౦, ౬౫౭౪౭౩౧౨౫, ౭౮౮౯౬౬౨౫౦ ]

[ ]

|
|| ౧౫ ||

౧
౫
౩౦

౬౨౦౭౩౩౩౬ | [ ]
౧౫౭౭౯౧౭౫౦౦ |
౫౧౭౨౭౭౮
౧౩౧౪౯౩౧౨౫

౧౨౯౬౬౬౮౩ |

౮౭౯౪౨౮౮౬
౩౪౫౯౫౬౫

౫౭౬౯౯౬౯౨
౨౨౬౯౮౩౫

[ |]
 ,
|
|

[ ]

థ
,
|

|
|| ౧౬ ||

౨
౧౫
౫
౨౨౯౬౮౨౪
౪౩౨౦౦౦౦

౯౫౭౦౧
౧౮౦౦౦౦

౩౭౫౪౨ |
౬౮౧౪౨, ౩౬౨౨౯ |

౧౭౪౩౦౧
౯౨౬౭౧

థ [ ]
|
 థ
[ ] ,

|| ౧౭ ||

౦
౩
౪
౩౦

[ ]

౧౮౯౭
౪౮౬౦౦౦౦౦౦
 ౧౨౭౫౭౫౦౦౦ | [ ]
౭౮౯౭౫౦౦౦, [౩౦౮] |

౩౬౫౬
౩
౦
౦

౧౩౫౦౧౪౨౩౩
౫౨౭

[ ]

థ |
,

|
 |

|| ౧౮ ||

౯
౧౫
౩౨
౪౦

౧౪౪
౨౧౦౩౮౯ |
౧౬౬౮౭౬ | [౭౦౦౩] |
[౧౭౫౦] |
 |

|| ౧౯ ||
౨౮౮ [ ౨౧౬౦౦] ౧౦౩
౨౧౦౩౮౯

౯౯౨౭౫

౨౭౧
౯
౧౬
౧౩

౧౬౩౨౯౪
౪౮౨౮౨౯౧ |

[ ]|
[ ]
|
[ ]
|| ౨౦ ||

[ ౧౪౪
౨౧౦౩౮౯] ౧౫౪౭౯౦ |

[ ]
౩౯౯౭
౨,
౯౯౯ |

౧౬౮౦౧౯
౧౧౫ | |
 |

|| ౨౧ ||

౭౧ |

|
|
| [ ]

౪౮ [ ౨౧౬౦౦] ౭౧ [ ౫]
౧౦౫౧౯౪౫

[
౨౦౭౩౬౦ ౭౧]
౨౧౦౩౮౯

౭౨౦, ౩|

౧
౧౧
౧౯
౪౧

౫౯౮౭౩
౫౯౦౧౧

[ ]

థ [ ]
, |
| థ
 ,
|

|
థ || ౨౨ ||

౪౩౨౦౦౦౦ ౮౨౫౦౦
౧౫౭౭౯౧౭౫౦౦

౧౯౯౦౬౬
౫౪౫ |

[ ]
థ [ ]
, " "
|

[ ] |
థ థ
[ ] ||

|
థ [ ]
|| ౨౩ ||

౩౮౪౭౨
౭౭౧౮౦౬౨౫

థ థ
, ౮౮౩౩, ౬౪౦౦౦౦ |
 " "
|

[ ] ౮౮౩౩ [ ] ౬౪౦౦౦౦
౨౧౦౩౮౯ ౧౩౧౪౯౩౧౨౫
౬౩౧౧౬౭

౨౧౦౩౮౯
౧౩
౬౨౫

| ౧| |
[
] |

౧౮౭౫ |
౧౩౧౪౯౩౧౨౫

,
౨౪౬౫౫౦౨౪౯౩౭౫ | |
|
|
|

[ ]

|| ౨౪ ||

౧౯౩౫౦౪౪౪౫౮౨
౪౯౭౯౭౮౧౩౯౬౬
౧౨౬౯౦౦౦౦౦౦
౩౭౨౪౯౨౦౦౦౦

౧౮౦౮౧౪౪౪౫౮౨ |
| [ ౨౦౬౯౪ ] |
౨౦౬౯౪ ౨౪౦౬౩౮౯ | ౧౮౦౦౦౦ |
౮౭౩౭౫౩ |

,
౨౧౭౬౫౬౩౭౨౩ | " " |
౧౮౦౦౦౦ [౩౭౨౭] | [ ]
[ ౨౪౦౬౩౮౯]
, ౮౯౫౮౯౮౬౨౪౭ |
[౨౦౬౯౪ ]
,
౧౮౫౩౯౭౨౬౧౩౯౫౪౧౮ |
[ ] ,
౧౮౫౪౧౬౬౧౧౮౪౦౦౦౦ | |
[ ] | థ
?
,

, ౧౩౬౩౩౫౭౪౪ |
, ౧౭౨౪౫ |
 ,
|

| ౩౭౨౩,
౪౯౭౭౭ | |

, ౧౩౬౦౦౦౦ |

|| ౨౫ ||

౧౬౫౫౦౩౫౪౫౬౨
౪౯౭౯౭౮౧౩౯౬౬
౨౪౩౮౬౪౦౦౦౦
౩౭౨౪౯౨౦౦౦౦
 థ థ

" "
|
౨౭౫౮౩౯౨౪౨౭
౮౨౯౯౬౩౫౬౬౧
|

, | |

| | ౭౩౭౭౩౧౮౦౪౧ | థ

౮౧౬౧౩౦౮౪౦౦
[౫౯]

|
|
[ ]
 | ౫౫౦౨౩౪౬౫౨౦ |
|
|

౩౨౨౫౦౭౪౦౯౭ |
|
[ ] ౭౬౦౭౯౯౯౩౫౬ |
థ |
[ ౧౧]

౨౨౫౮
౩౪౪౯

| ,
౨౨౨౨ |
౧౭౮౨
౩౧ |

| ౩౦౪ |
౧౧౫
౧|

, ౧౧౭౫ |

౨౦౧౨
౭|

" "
|

"
"
| థ

[ ]
థ థ
థ
థ థ
| |
[ ]

||

|
[ ]
|| ౨౬ ||

౩౩౦౪౬౩౫౩౪౧౨౦౨౩౦
౪౭౨౩౩౨౨౬౫౪౬౭౫౧౦
౨౫౭౦౭౯౨౨౪౩౦౪౦౦
౩౫౩౩౦౮౬౬౨౦౦౦౦౦
౩౬౯౧౫౬౬౯౮౭౭౫౫౪౦౦
౫౬౦౨౨౫౪౦౭౧౧౭౫౦౦౦

[ ]
- ,
౩౦౪౭౫౫౬౧౧౬౮౯౮౩౦ |

[ ] ,
౧౯౬౨౮౨౫౯౦ |
, ౨౪౦౬౩౮౯;
, ౧౮౦౦౦౦;
౧౫౫౨౬౩౭ |

, ౩౮౬౭౬౬౩౭౬౭ |

౩౭౬౭ |
[ ]

- , ౧౭౭౯౬౦౬౧౦౭౫౫౦౨౩౦౪౦౦ |
 -
,
౧౬౬౮౭౯౦౮౦౭౩౧౭౫౪౭౬౨౫౭౧౬౨౦౦౦౦౦౦ |

|
|

౧౨౯౩౧౪౪౫౩౧౮౪౦ |
౧౩౭౬౧౮౫ |

[ ]

|
|
|| ౧ ||

|
 || ౨ ||

[ ]

[ ] [౯౪౬౦౨ ]
[౨౫౯] |
[౧౧౩౦౭౮]
[౩౭౧౫] || ౩ ||

[౫౯౮౭౩]
[ ] [౫౯౦౧౧] |
[౮౧౬౪౭]
[౪౮౨౮౨౯౧] || ౪ ||

[౬౦౯౭౧] [
] |
-
[౨౧౬౩౩౫౪౯౧] || ౫ ||

[ ౧౪౪౭౮౨ ] |
 [౩౦౮౨౨౬౭౧౪౯౧]
|| ౬ ||

[౯౪౨౬]
[ ] |
-
[౧౨౦౪౦౨౧౯౧౪౯౧] || ౭ ||

|
[ ] [౭౫౦౦] || ౮ ||

[ ]

[ ]
[౭౭౬౮౩౭] |

[౨౮౪౩౩] || ౯ ||

[౨౦౪౦౭౨౬] |
 థ
[౮౯౬౩౧౧] || ౧౦ ||

[౩౪౦౧౨౧ ]
|

[౪౪౮౧౫౫౫] || ౧౧ ||

[౨౧౧౫౮]
|

[ ౧౬౭౨౭౧౧౯] || ౧౨ ||

[౧౬౧౩౪]
|

[౭౬౫౩౧౪౩౧౫] || ౧౩ ||

[౬౫౧౮]
|
-
 [౧౮౫౫౦౮౩౧౯౨౭] || ౧౪ ||

[౨౨౯౩] |

[౩౯౧౫౬౫౪౨౭౫౧౧] || ౧౫ ||

[౫] [౫] |
[౭౩౨] || ౧౬ ||

[ ]

-
[౭౧౮౬౬౭౮౭౯] |
[ ]
[౨౨౨౩౬౧] || ౧౭ ||

[ -]
[౬౧౨౦౨౨౫౪] |
[౨౨౭౨౩౭]
|| ౧౮ ||
 -
[౧౮౯౬౬౫౮౪] |
-
[౨౧౧౨౬౨౩] || ౧౯ ||

-
[౫౦౮౭౦౩౨] |
-
[౩౩౯౯౭౬౨౭] || ౨౦ ||

-
[౭౩౨౭౧] |

[౨౯౩౮౧౦౬౩] || ౨౧ ||

[౯౩౭౬౮]-
|
-
[౨౨౫౬౦౧౧౩౯౫] || ౨౨ ||
 [ ] -
[౧౬౯౮౭౪] |
-
[౨౪౫౨౨౫౦౩౧౮౧౧] || ౨౩ ||

[ ]|
[౧౨] [౫] [ ౫ ] || ౨౪ ||

[ ]

-
[౬౨౫౬౦౬౧౭౭] |
[ ]
[౯౨౦౭౨] || ౨౫ ||

-
[౧౧౫౫౬౩౪౦౧] |
[౨౦౪౦౯౩]
[ ] || ౨౬ ||

-
 [౨౩౬౪౩౬౭౧] |
[౧౨౫౨౬౯౧]
|| ౨౭ ||

[౪౧౬౧౮౫౮]
|
-
[౧౩౨౩౦౨౩౫] || ౨౮ ||
[౮౭౨౭౯౪]
|
-
[౧౬౬౪౭౨౮౦౭] || ౨౯ ||

[౩౭౬౬౮] |
[ ]-
[౪౩౧౦౭౭౫౦౭] || ౩౦ ||

[౧౬౮౯౩౯]
|
-
 [౧౧౬౦౦౧౫౯౭౫౭౧] || ౩౧ ||

[౨] [౧౨] |
[౫] థ || ౩౨ ||

[ ]

[౧౬౧౦౧౨౧౩]
|
-
[౨౩౪౩౭] || ౩౩ ||

-
[౩౪౨౧౫౦౪౯] |
-
[౫౯౭౬౪౩] || ౩౪ ||

-
[౧౩౧౯౪౦౪] |
-
[౬౯౧౩౯౧] || ౩౫ ||
[ ] -
[౧౮౬౩౧౯౨] |
-
[ ] [౫౮౫౮౦౭౩౧] || ౩౬ ||

-
[౧౫౫౨౬౬] |
-
[౨౯౨౯౦౩౬౫౫] || ౩౭ ||

[౧౮౮౨౬౩]
|
-
-
[౨౧౩౦౯౦౭౭౬౩౫] || ౩౮ ||

[౪౮౭౨౨]
|
-
[౩౩౦౮౮౪౨౦౩౬౫౧] || ౩౯ ||
 [౧౨] |
[౫] [౫] || ౪౦ ||

[ ]

[ -
౨౩౫౮౭౨౭౬ ] |
-
[౨౬౮౧౨౯] || ౪౧ ||

[ ] -
[౫౮౯౬౮౧౯] |
[౮౦౪౩౮౭]-
|| ౪౨ ||

-
[౧౮౫౯౪౨౪] |
[౭౬౦౯౩౩౯]-
|| ౪౩ ||
 -
[౧౫౪౯౫౨] |
-
[౩౮౦౪౬౬౯౫] || ౪౪ ||

[౧౫౩౧౭౨] |
-
[౨౨౫౬౫౭౮౧౭౯] || ౪౫ ||

[౧౮౪౮౯౦] |
-
[౧౬౩౪౩౧౪౬౫౦౯౧] || ౪౬ ||

[౧౦౮౨౭౬]
థ |
-
[౫౭౪౨౫౬౨౧౬౫౮౯౧] || ౪౭ ||

[౨౦] [౬౦] |
 [౫] || ౪౮ ||

[ ]

-
[౭౬౦౫౩౦౩౮] |
[౧౭౫౫౫]
|| ౪౯ ||

-
[౨౮౨౫౩౨౭౪] |
[౭౮౨౫౯]
|| ౫౦ ||

[౪౭౦౮౮౭౯]
|
[౩౯౧౨౯౫]
|| ౫౧ ||

[౮౩౦౭౧౭]
|
 [౪౧౪౧౮౧౯]
|| ౫౨ ||

[౬౮౨౮౬౧] |
-
[౨౦౪౨౭౭౯౯౧] || ౫౩ ||

[౧౭౯౬౩౨]-
|

[౩౨౨౪౨౧౬౭౦౭] థ || ౫౪ ||

[౧౮౫౩౩౧]
|
-
[౧౯౯౫౯౦౪౮౭౧౭౧] || ౫౫ ||

[౧౨] |
[౫] థ || ౫౬ ||

[ ]
 -
[౭౦౦౪౬౦౪౯] |
[౩౧౧౭౩౪]
|| ౫౭ ||

-
[౩౮౭౧౦౪౫౨] |
థ -
[౨౦౬౭౩౩౧] || ౫౮ ||

థ -
[ ౬౪౫౧౭౪౨ ] |
-
[౧౦౩౩౬౬౫౫] థ || ౫౯ ||

[౧౪౧౪౨౬౬]
|
[ ] -
[౧౩౫౯౫౧౯౩౧] || ౬౦ ||
 [౬౪౩౮౨౮]
|
-
[౩౭౧౩౪౩౧౨౭౧] || ౬౧ ||

[౧౨౩౭౮౨] |
-
[౪౨౮౩౬౫౨౯౨౮౩] || ౬౨ ||

[౯౦౭౬] |
-
[౧౮౮౪౫౨౭౬౬౮౫౧] || ౬౩ ||

[౧౨] |
[౫] [౫] థ || ౬౪ ||

[ ]

[ ౧౧౩౦౬౫౨౧౧]
[ ] ]

[౧౦౫౦౨] || ౬౫ ||

-
[౬౧౧౩౯౫౮౪] |

[౬౮౧౪౭] || ౬౬ ||

-
[౧౮౯౫౬౧౩౯] |
-
[౬౩౩౮౬౩] || ౬౭ ||

[౨౬౪౭౪౭]
|

[౫౩౧౧౬౩] || ౬౮ ||

[౮౧౧౦౨౧]
|
 -
[౯౭౬౨౯౨౮౭] || ౬౯ ||

[ ౧౯౦౩౧౨] |
[ ] -
[౧౩౭౪౫౬౫౫౦౭] || ౭౦ ||

-
[౧౮౫౫౦౯] థ |
-
[౮౦౩౯౨౪౯౪౨౧౧] || ౭౧ ||

[౪] [౧౨] |
[౫] || ౭౨ ||

[ ]

-
[౩౪౧౨౧౩౯౫౩] |
-
 [౧౨౩౮౩౧౯౩] || ౭౩ ||

-
[౭౮౨౨౭౭౦౩] |
-
[౩౪౦౬౮౦౮౨] || ౭౪ ||

-
[౨౬౧౮౭౨౬౩] |
-
[౩౪౨౧౩౫౭౬౧] || ౭౫ ||

[౪౩౭౩౮౨౪[ |
-
] [౩౪౨౮౬౩౨౩౧౫] || ౭౬ ||

[౧౩౮౩౭] |
-
[౬౫౦౮౦౭౮౭౯] || ౭౭ ||
 [౧౨౩౮౮౦] |
-
[౩౪౯౫౯౩౪౬౦౧౧] || ౭౮ ||

-
[౧౪౨౩౨౪] [ ] |
-
[౨౪౦౯౮౫౮౨౭౮౯౨౫౧] || ౭౯ ||

[౧౨] |
[౫] || ౮౦ ||

[ ]

[౬౭౨౫౦౯] |
[ ] [౨౦౬౭౦] || ౮౧ ||

[ ]
 [౬౨౪౭౦౩౧] |
[౯౭౭౪౯] || ౮౨ ||

[ ]

[౩౪౭] |
[ ] [౧౪౧] || ౮౩ ||

[ ]

-
[౧౮౯౦౦౩౧౭] |
-
[౧౯౦౮౫] || ౮౪ ||

-
[౧౨౨౧౧౦౩౯౧] |
[౧౪౭౯౬౪౩]
|| ౮౫ ||

-
 [౨౪౭౩౪౮౩౬] |
[౮౯౯౧౫౫౧]
|| ౮౬ ||

[౩౮౧౪౪౭౮]
|
-
[౮౩౧౯౭౮౧౯] || ౮౭ ||

[౧౪౨౫౪౯]
|
-
[౧౮౬౫౪౮౭౧౧] || ౮౮ ||

[ ]
[౧౩౪౬౦౬] |
-
[౧౦౫౬౯౨౩౯౬౮౩] || ౮౯ ||

[౯౩౪౧౨]-
|
 [ ] -
[౪౪౦౦౮౧౬౩౮౫౩౧] || ౯౦ ||

[౧౨] |
[౫] [౫] || ౯౧ ||

||
 ఆరయభటీయమ్
-
ఆరయభటకృతం భాస్కర విరచితభాష్యయపేతమ్
కలియుగంలోమొటటమొదటిసారిగా రచించిన సిద్ధంతగ్రంథం
కేవలం 121శ్లోకాలతో ఆరయభటగారు
ఖగోళసిద్ధంతగణితమంతాచెప్పటం అతయద్భుతం
తెలుగులిపి డా|| శంకరమంచి రామకృష్
ణ శాస్త్ర
ి
09-08-2018

. , ,

|
 ||

థ | థ , ?
" "| " " |
[ ], |
|
| |
| | |
|
|

|
|| ౧ ||

|
| |
| |
| | |
| |
 | | |
| |
|

" " ,
|
|" "
, |
|" ", [ ,
౭] " "[ , ౮]
- - - - - థ -
|
| థ
" " [ , ౨]
| ? |[
] [ ] |
|
| " " [ , ౨]
|
" " [ , ౨]
| " "
 |
| |
,
,
| [
]|

" "[ , ౬]
, "
" [ , ౬]
, " "
|
|
?

|
| |
థ
"
" |
| ,
| | థ ?

,
,
|| ౧ ||

|
|| ౨ ||
|
, |
|" "

| ? , |
|
 | |

, , |
| "
"[ , ౬] | ,
| [ ]|
[ ] |
| "[ఫ ఛ] "
[ , ౧౨] |
" "
|
|
, |

| " "
|
|
,
, , |
 | థ
?
| |
"

"| |
| | ,
|
| |
[ ] | |
- ?
| |

| |
" " |
| " " |
|
|" " |
| , ,
- - - - - ,
, ,
, , |
| | |
| , |
, |
, , ,
, |

|
||

[ ]

|
| ,
 |

థ
, ? |
| ,
| |
|
|

, |
| |
|

[ ] [౧౯౩౨౬౦౦] |
|

? |
, [ ]
 |
|
|[
|] [ ]

| |
|
|

" "[ ,
౨౪] ,

| |

[ ]

|| ౩ ||
 | |
| |
[౬౨౦౭౩౩౩౬] | |
| | ?
, |
| [౧౨౪౧౪౬౬౭౨] |

థ |
[ ] ?
,
|
| ? |
ఫ ,
ఫ
|
|

థ
,[ ]
| థ
,
 ,
[ ]
| |
| |

|
||
[ , ౪.౩౬ ]
|
, |
|| ౩ ||

[ ]

| ,
| ,
| ?
 |
|
|

|
|
|
| |
| |
,
|

థ , ?
|
|

థ | థ ?
,
, [ ]
|
| [
 ] | |

థ " "
[ , ౩]
? |
| థ
| [ థ
]|

[ ]

|| ౪ ||

| ,
| |
| , [ ] ,
| |
 - - - - - - - - -
- - |

[౪౩౭౦౬౮౮] [ , ]
| |
, | థ
? " "
|
|

|
||

|
 థ [౪౩౭౦౬౮౮]
| థ ?
, [ ]
| [ ]|
|
, |

థ |
? |
, |

[ ] [౪౩౨౦౦౦౦] |
[౪౩౭౦౬౮౮] |
|| ౪ ||

[ ]

- - -

|
|| ౫ ||
 | , , ,
| |
- - - - |
, , ,
| థ
,

|
|| |

| , |
" ఫ " |
|
,
| థ ?

|
, |
 ,
,
|

థ |

[ ] |
[ ]
| థ థ ?
, , |

[ ]|
|

|
థ ||

|
 (౧౮౯౪౧౧౦) |
|| |

థ
?
[ ] | |
|" ", ,"
" [ , ౪.౪.౧౧] |
" ", ,"

" [ , ౪.౪.౧౧] |
| |
|

|
 - - - - - |
||

|
, | |
|

థ |
,[ ]
, |
?

|
||

|
ఫ ||

[ ] |
 ||

|
||

|
||

|
||

,
|
| థ థ
| థ థ | |
" , ,
"[ , ౧.౧.౨౨ ] |
 |
,
|

| |
| |
|
| ?

|
||
|
||
|
[ ] ||

| |
|
| |
 |
?

|
||
|
|
|
||

| , |
? | [ ]
,
,
| " "[ , ౬]
,
 |
| |
|

, |
[ ]
| ,
|
? ," "
[ , ౪] |

|
, | ?
," " [౧౫౮౨౨౩౭౫౦౦] [ , ౩]
| థ ?
| |

|
" " | " "
| |
 థ

|
||
[ ]

, | " "
|
" " |
" ", " "
| " "
|
|

|
|
|

" " | ?"

 " [ , ౬] ,

, | "
" ,
|
| థ ?
,
, | | ,
|
, | |
థ , "
, "
[ , ౧.౧.౨౨, ] | థ "
" " "
| థ
, , థ
|

థ ?
 |
||
|

థ
"
" |
[ ] , |
|

| | ,
|
| [ ]
రిి | |
" " "
 " [ ] " "-

|
| "
"
|
థ - - -
| |

" " |

, [ ] [ ]
, |
|
[ ] , |
| థ
 ? |
| | "
" |
|

| "[ ]

[౪౪౫౨౭౭౮] ,
| [ ] - - - |
| థ
, [ ]
,
| |
| ఫ |ఫ
|
|
[౧౩౨౭౭౮] ,
, - - - |
|
[౨] [౧౮] |
ఫ |ఫ
 | | థ
?
, | |

, [ ]
, |
,[ ]
| థ
|
| థ
? [ ]
| ఫ
,[ ] |
| థ
ఫ || ౫ ||

[ ]

|
|| ౬ ||
 ,
| |
| |
,
|
|
[ ]
| ? | ,
| ,
|
| |
, | | థ
?
|
| థ

[ ] |
| థ
 | ,

| |
" ", " [
] " |
,
| |

" "
|
|

[౧౫౫౫౨౦౦౦౦౦] ,
, |

, |

[౫౩౪౩౩౩౬] ,
|
,
 |
[౧౫౭౭౯౧౭౫౦౦]
, |

థ ?
|
,
|
,
|
| ,
| |

,
| |
| థ , ,

| |
| ఫ
| |
 |
[ ] ,
, ,
|
[ ]
| థ

థ థ
|
థ
, |
,
|

|
,
, |

|
 | |

, | ,

|
, ,ఫ |
థ థ |

థ |
,
| |
| థ ? [ ]
|
,[ ]
|
| |
,[ ] |
, [ ]
|
థ [ ]
|
, | థ ?

| |
| |

|
|| ౧ ||

|
|
|
౪౧౮౦౪౩ | థ

| , ౮౭౬౧౭ |
 | |
|

|
|| ౨ ||

౨౦౭౫౧౫౭౬ | ౪౯౬౬౫, ౨|
౨౪ | ౫౮ |

|
[ ]
౨౧౧౯౨౩౬ |
|

థ
,[ ]
| , |
థ [ ]
 , , ఫ
|
| థ ?
,
ఫ [ ] [ ]|

|
|| ౩ ||

|| ౬ ||

[ ]

|
|| ౭ ||

, |
" "[ , ౫] |
| |
 |
, |
" "[ , ౧౭] |

| త్రాణా
, |
[ ] [ ]
[ ] || ౭ ||

[ ]

|
|| ౮ ||

| |
? |
, |
[౪౩౨౦౦౦౦] | -
 - - |
|

|
||
|
||
[ , ౧.౬౯-౭౦]

| [౧౭౨౮౦౦౦]
| [౧౨౯౬౦౦౦] |
[౮౬౪౦౦౦] |
[౪౩౨౦౦౦] |
[౪౩౨౦౦౦౦]|

? |
,
| థ
|
 [౩౮౮౮౦౦౦]

|
|

[౩౨౪౦౦౦౦], | "
" |

|
|
|
| థ ?

|
||
[ , ౮.౧౭]

|
| |
" "
 [ ] |
|
,
| ,
| థ
? |

| |
[ , ౫] || ౮ ||

[ ]

|
|| ౯ ||

| |
| |
 [౨౧౬౦౦౦౦] |
|
|
|
|

[౨౧౬౦౦౦౦] |

|
| |
| | థ ?
| |
" "|
| థ
?
| | |
|
[౫౭౬],
[౨౧౦౩౮౯] |
[౨౧౫౫౬౨౫] | |
థ ?

|
||

"
" | థ
|
థ ?
,
[ ] |

|
 థ
|| ౧ ||

[౩౨౪౦౦౦౦],
[౧౧౮౩౪౩౮౧౨౫] |

థ |
, | ?
| |
| ,
|
, | |

| | ,
| ,
|[ ] |
|

థ
, |
,
 ,
|
,

|
| థ ,

, థ , |
|

| |
,
, |
[ ] [ ],
| [ ]

| "[ ] [ , ౧౭]
|| ౯ ||

[ ]
 |
|| ౧౦ ||

| | |
, | |
, |
| | | |
|

-
- - | థ
?
| థ
| |
|
[౩౨౪౦౦౦౦] | |
|
|

" " |
|
|
|" "
[ , ౪] |
| |
,
, | థ

థ
,
| |

థ |
| |
 |
|
, "

,
|
,
|

థ -
,
|
| |
|

|
 ||

||

||

|| |

[ , ౧.౨౨-౨౩, ౨౭-౨౮]

| థ ?
 |

||

|
|| |
[ , ౧.౩౦-౩౧]

| [ ]
| |
| [ ] |

థ |
|
, [
] | - -
| |
, ,
 ,

,
,
,
,

,
|
,
ఫ , |
, ,
|

|| ౧౦ ||

[ ]

|
 || ౧౧ ||

,
| |
, [ ] , [ ] ,[ ]
,
|
| |

థ |
||

థ |
||

|
||

|
 థ ||

|
| థ
ఫ |
, |
| |
,
[ ]
|
, |
" ,
" |

|
||

|
 |

,
,

[
] |
" " , |
| |

|
 , |
|[ ] | [ ] |
|

|
|

థ
|

|[ ] [ ] , థ
, ? ?
,
 [ ], |
|

| |

[ ] ,
|
[ థ- , ౧౧.౧.౧.౭] |

|
,
| [ ]
, | థ [ ,
]| , |

|
|
| | థ [౧౧.౧.౫.౩]
| ,[ ] |
|
 [ ] , |
, [ ],
| "
" |

| [
]
| , |
| |
? ,
| "
" |

థ
| |
|" "[ ౧౧౪౩]
|
| ,
, |
 |
, ? |
|
|
|

|
|

|
|| |

|
" " ," " ,
" [ ]" | |
, , || ౧౧
||

[ ]
 |
|| ౧౨ ||

,
|[ ]
?
[౧౭౩౨౬౦౦౦౮] | |
? ? " "[ , ౬] |
థ
?
- - [ ]
| ,
[ ] - |
|
[ ]

|
 | , | థ
?
, [ ]
| , | థ ?
|
థ ?

|
| ,
|

| [ ] |

|
[ ] | థ
|
|

[ ]
[ ] ,
,
 |

| ,[ |]

[ ] ,[ , ]
|[ ]

ఫ |
||

| [థ ]
|| ౧౨ ||

[ ]

|
|| ౧౩ ||
 |
[ ] |
, | థ
?
|
| [ ] | |"
"[ ,
౧౫] |
|[ |]
|
[ ] |

, [
]|
|

[ ]

[ ]|
 || ||

| ,
[ ] [ ] ,
[ ] ? థ
|
|
|
|
|
|

| | ?
|
|
, [
]|
, ,
 [ , ] ,
|
|

థ
| థ
[ ]
|
|| ౧౩ ||

[ ]

|
|| ౧౪ ||

, ,
|
 , ,
, || ౧౪ ||

[ ]

[ ]

|
|| ౧౫ ||

, | ,
, | |
| | " "-
| | |
, |
|
, |
థ
, | |
, ,[ ] ,
|
 |
|| |
[ , ౭]

[ ] ,

[ | ] ,
[ ]
, [ ] |

[ ౨౧౨] |

|
| ,
| ,
[ ] |

, |
 , | థ
,
|
| |
|
" " || ౧౫ ||

[ ]

|
|| ౧౬ ||

, |
|
, , |

| |
|
 | |

|
||

, "
" |
, ,
|
| థ ? [ ] థ

| | |
| ?

| థ
|
 | |

|
||
[ , ౧.౫]

|
|
|| ౧౬ ||

[ ]

[ ]

|
|| ౧౭ ||

,
| థ ,
 | ,
[ ] | థ
| |
,
|
, | థ ?
|
, |

థ , ? ,
, |
|
| థ ?
,
? " " ,

|
[ ] | |
|
| [ ]
|
 |

థ ?
,
|
, |
|
|

|
|" " |
, |
| ,
| థ ?
,

|
 |
||

| [ ] |
| థ
|
| థ
|
|

థ ,
?
| థ
,[ ] |
|
| థ
[ ] [
]
| |
, | [
] |
 | ,
[ ] ,
|

-
|
|

థ | థ
|
|
"
ఫ " |

||

|
 || |

థ |
| " థ " [ , ౫.౧.౭౫]
" "[ , ౫.౧.౭౬]
|
, |

|
|

థ |
|
ఫ | ? |
| |
ఫ | ?
| "
" || ౧౭ ||

[ ]
 ,

|
|| ౧౮ ||

| |
" " [ , ౬]
|
, | | |
|
, ,
,
|

|
|| ౧౮ ||

[ ]
 |
|| ౧౯ ||

|
| ,
,
| " "
" ఛ" [ , ౧౦] ,
|

| " "[ , ౧౦]

, |
, ,
, |
థ [ ] [ ]

|
[ ] |
 | |

" "
[ , ౨౫] |
, |
|| ౧౯ ||

[ ]

|
|| ౨౦ ||

,
, |
|
[ ] [ ]
[ ]
| |
 | |
|

|
| |
, |

|
, |

| [ ]
[ ]
| |
,
 | థ

| |

| |
,
| |
|
|| ౨౦ ||

[ ]

|
|| ౨౧ ||
 | ,
|
| [ ]
|
| [ ] ,
|

[ , ] |
" " | థ
[ ? ]
|

|
[ ] ||

|
||
[ , , ౩౪]
 |

థ ,
| ?
| థ" ,
"[ , ౬, ] |
థ ,
|

[ ]

|
|
,
|
|"
| [ , ౧౪] |

, |
,[ ]
| థ
 ?

" "[ ,
౧౮] థ
, |

|
[ ] [
]ఫ [ ] [ ]
|
| [ థ ]
,
|
|
థ ,

| | థ [ ]
,
|
| |
,
|
|
|
[ ] |
|

,
| , ,
| ,
థ |
, |

|
| ,
|

|
 [ఫ ] | [ ]
| , [ ]
,

| [ ] | "
"[ , ౨౨]
| థ ? ,
|"
"[ , ౨౨]
|

?
| ?
[ ] | ఫ
|

|
|
థ ,
|
 , , "
" | ఫ
|

| [ ]
|

, |
[ ]|

|
||
[ ]|
||
|
|
|
||
 |
||
|
||
|
||
[ , ౪.౪౫-౫౧]

|
|

| |
? , |
|
| |
|
,
|

[ ]
థ |
| ? , | |
,
| |

, |
థ
, థ
? [ ]
, |

| , ,
, |

| ?
|
" " |
? |
|
| ,
|
 ,
| థ
థ ,
,
, థ |
, |
| |
| | థ
| |
? | | |
|
[ ] | ,
|
|
|
| థ ?
|
|
, [ ]
 | థ , ఫ
| |
థ
|
| ,
| || ౨౧
||

[ ]

|
|| ౨౨ ||

|
|
| థ , ,
, | |
 |
? " " |
| థ
? |

| ,

| థ ఫ
| ,
ఫ | |
,
| |
| ఫ |
,
ఫ |
ఫ |
ఫ | థ ,
ఫ |
థ ఫ ,
ఫ | థ
|
థ థ
ఫ |
థ

, ఫ |
|

థ ఫ , ఫ
| ఫ | థ
| [ థ
] | |
ఫ |
,
|
|
ఫ |

|
| |
| ? థ
 | |
| , | |
|
| |
[ ] ,
, | |
థ
, | థ
|

| ఫ
| థ ,
| థ ఫ
, | |
ఫ ఫ
|
ఫ
,
, | ? "
"[ , ౧౪]
| థ ఫ ?
 ఫ | ?
| ఫ

ఫ | థ ?
|

థ ,
[౩౪౩౮],
| ఫ
, | థ
|
|
| |
|
[ ]|
|
థ థ
|
|
[ ]
|
 |
ఫ | థ
|
|
,
| |

| |
[ ఫ ]
| , |
ఫ థ |
ఫ |
ఫ |
| ఫ |
| ?
| |

, ఫ
|
[ ] ఫ |
| ఫ | ?"
 " [ , ౪.౧.౮౩ ]
|

, , ,
| థ థ ఫ
|
ఫ
| ఫ
| |

థ
| " "
[ , ౨౩] |
| ?" " |
,
| |
ఫ
|
 |
ఫ
, |

|
| ఫ

| | [ ]

[ | ] |
| థ
,
[ ] |
| థ
ఫ |
,
,
|
 | ఫ
|

| థ ? ,
| థ

ఫ ,
ఫ |
,
|

,
|

| ఫ ,
|
 ఫ ,
ఫ ఫ
ఫ | |ఫ |
ఫ
| ఫ |
ఫ
ఫ
|
|| ౨౨ ||

[ ]

|
|| ౨౩ ||

ఫ
[ ]| |
| |
| [ థ ?]
 |

| |
" " ,
|" " |
| " "
| " " |
|

థ ఫ
| థ ,
?
| ,
| ,
|

[ ] |
 | ఫ |
ఫ
| |

| ఫ |
? |
ఫ
| |[ ] [
, ] ఫ | థ
|
| |
ఫ | ఫ
| || ౨౩ ||

[ ]

|
|| ౨౪ ||
 ఫ |
ఫ | |
| |
| |
, |
| థ ? | ఫ

| |
[ ] ఫ
| " "-
" " [ , ౨౩]
|| ౨౪ ||

[ ]

[ ]

|
|| ౨౫ ||
 |

| |
| |
|
| |

[ ] ఫ
|
|

| ? |

,
| | ,

, |
[ ]
[ | ]
| |
 |[ ]
| |
| థ ?

, [ ]
|[ ]
,
|
, |
, ,

, ఫ |
, |
,
[ ] |
|
, [ ] |

| , [ ]
[ ]|
[ ] |
[ ]

థ |
" "[ , ౭]
|
,
, , |
| |
, |
|

, థ
| థ ?
,

|
| ఫ
| [ ]
|
 |

[ ]

థ
| ఫ

ఫ |
థ ? |
" " [ , ౪] |

|
ఫ ఫ

, ఫ |
ఫ |

|
ఫ |
 ఫ ,[ ఫ
] |
ఫ , |
[ ఫ , ]
[ ]
| ఫ |
[ ] |

[
] ఫ |
| [
]
[ఫ ]
,
|
| [ ] |
|
|
 [ ] [ ]
|

[ ]

[ ] |
,
" [ "[ ,
౫] ] |
| థ [
] , |

| [ ]
|

[ ]
[
] |"
" [ , ౧] |
[ ]
 |
| [ఫ థ ]
, ,
|

,
|" "
[ , ౧]
|

[ ]

|
|

, | థ
|

" " [ , ౩౧]

|
[ ]

[ ] |
[
| ] |

[ , ]
[ ] |
|
థ ? ,
|
,
|| ౨౫ ||

||
 అయమబటీమమ్
అయమబటకృతమ్
భాసకయసమ కృతౌ అయమబటతనరభాష్యమ
గోలపాదః
తెలుగులిపి డా|| శంకరమంచి రామకృష్ణశాస్త్రి

[భంగలాచయణమ్ ]
నభః సనభంగలజ్ఞానపూయణకుమ్భబమ రాజతే |
సురాసుయశిరోఘృషటపాదపీఠామ వేధసే ||

గోలఫనధః

కాలక్రియాననతయమ్ గోలమ్, "త్రీణి గదతి గణితమ్ కాలక్రియామ్ గోలమ్" ఆతి

ఈకతత్వాత్ | గభమతే జ్ఞామతే ఄస్మభత్ ఆతి గోలమ్ | కిమ్ పునర్ ఄస్మభత్
గభమతే? గ్రహభ్రభణధరిత్రీసంస్మథనాదీని సయామ్ | ఏవమ్ ఩యమ్భయథజిజ్ఞాసవః
హి ఄసతమపూయాకమ్ సతమమ్ ప్రతి఩దమన్తత | తత్ మథా భిషజః హి
ఈత఩లనాలాదిషు సిరావేధనాదీని ప్రతి఩దమన్తత, మజాశసరవిదః శుష్యకష్ట్టా
మజ్ఞాదీని [ప్రతి఩దమన్తత], వైయాకయణః
ప్రకృతిప్రతమమలోపాగభవయణవికారాదిభిః స్మధుశఫదమ్ ప్రతి఩దమన్తత,
ఏవమ్ ఄత్ర ఄపి స్మంవతసరాః వృతతశలాకాసూత్రావలభఫకాదిభిః
క్షేత్రగణితవిశేషః పాయమ్భరిథకమ్ గోలమ్ ప్రతి఩దమన్తత | తస్మభత్
దింమ్భత్రప్రదయశనమ్ ఏవ ఏతత్ అయబమతే, ఄశకమత్వాత్ ఄశేషప్రదయశనసమ | కః
హి చిత్రమన్ నిమేషోన్తభష్ట్ది ఄపి చిత్రమతి | తస్మభత్
శ్రీ఩రిణవఞ్చులకాషఠయః ఄనమతభమ్ ఄయధవృతతచక్రసారూ఩మ్ క్రాకచికః వృతతమ్
ఏకమ్ నిష్ట్఩దయేత్ | తతః సుఘటిత్వయధవృతతదాయేన త్రిభిః వా
సుఘటితవృతతశకలః వృతతమ్ ఏకమ్ నిరాభ఩యేత్ | తత్ర వృతతశకలసనిధచ్ఛేదః
త్రమః శుయపుంఖపాయశవచ్ఛేదవమవాయధచ్ఛేదః ఆతి | తత్ర ఏతేష్ట్మ్
ఄనమతమేన వృతతశకలాని ఄన్యమనమమ్ ఘటయేత్ | త్వమ్రకీలకః తత్ర ఏవమ్
నిష఩ననమ్ ఏకమ్ వృతతమ్ పూరాా఩యమ్ నిధామ దిాతీమమ్ దక్షిణోతతయమ్
ఈ఩రి ఄధః చ జనితసాసితకమ్ సాసితకసమ్భ఩తే చ భణడలదామమ్ ఄయధచ్ఛుదేన
ఛిత్వా తథా సంయజమమ్ మథా ఏకమ్ ఏవ వృతతమ్ లక్ష్ాతే | తౌ
విహిత్వయధచ్ఛేదేన సాసితకచతుషటమమ్ ప్రవేశమ నిశులమ్ నిదధమ త్వమ్రకీలకః
నిశులీక్రిమతే |

తతః తయః భణడలయః ఫహిః ఩రికయవత్ దికుతుషటమజనితసాసితకమ్

ఄనమమ్ తథా ఏవ ఄయధచ్ఛేదేన సాసితకచతుషటమమ్ ప్రవేశమ నిశులమ్ నిదధామత్ |
పూరాా఩యభణడలమ్ షషటాంకాంకితమ్ కాయయేత్, మథా ఏకకసిభన్
చతురాబగే ఩ఞ్ుదశ ఩ఞ్ుదశంకాః సుమః | తే చ ఄహోరాత్రఘటికాః | ఏవమ్
఩రిశేషమ్ భణడలదామమ్ ఄపి, ఏకకమ్ షష్టటశతత్రయాంకితమ్ [కాయయేత్] |
త్వని విషువత్ [యాభమ ఈతతయక్షితిజ]భణడలాని | తత్ తులమమ్ ఏవ ఄ఩యమ్
భణడలమ్ షష్టటశతత్రయాంకితమ్
పూయాసాసితకే ఄ఩యసాసితకే చ తియమక్ త్రిభాగచ్ఛేదమ్ కృత్వా ద్వా త్రిభాగౌ
భణడలప్రదేశసమ సాసితకమ్ ఘటయేత్ | మథా వా భణడలత్రమసమ్భ఩తమ్
ఏకమ్ ఏవ లక్ష్ాతే తథా ఄవఛేదః కల఩నీయమః |
పూరాా఩యదక్షిణోతతయభణడలయః మః ఄధః సాసితకః తస్మభత్ ఈతతరేణ
ఈతతయశలాకాయామ్ చతురిాంశతిభాగే తథా ఏవ ఄయధచ్ఛేదేన సాసితకమ్
కాయయేత్ | ఈ఩రి ఄపి తథా ఏవ ఈ఩రిసాసితకాత్ దక్షిణేన
[దక్షిణ]శలాకాయామ్ చతురిాంశతితమే భాగే సాసితకమ్ కాయయేత్ | సయాత్ర
నిశులీకయణమ్
త్వమ్రకీలకః | ఏవమ్ తియమక్ రాశి఩దః వమవసిథతః | స ఏవ ఄ఩భణడలమ్ ఆతి
ఈచమతే | త్వవత఩రమ్భణమ్ ఏవ ఄనమత్ భణడలమ్ సఞ్చురి మత్ర చనదరభసః
సమ్భ఩తః వయతతే తసిభన్ ఫధాా తతః ఈతతరేణ ఩యతః నివతితమే భాగే మథా చ
ఄయధ఩ఞ్ుభభాగః తసమ చ ఄ఩క్రభభణడలసమ చ ఄనతరే బవనిత తథా విధామ
పాతభాగే చక్రారాధనతరే ఫధీయాత్ | ఏవమ్ తతః దక్షిణేన నవతితమే భాగే
ఄయధ఩ఞ్ుమ్భ భాగః తసమ ఄ఩క్రభభణడలసమ చ మథా ఄనతరే బవనిత తథా
నిదధామత్ | ఏవమ్ తత్ విభణడలమ్, తత్ ఏవ విక్షే఩భణడలమ్ ఆతి ఈచమతే |

ఏవమ్ ఄన్తమష్ట్మ్ ఄపి సేాబమః సేాబమః పాతభాగేబమః ఄపి భణడలాని |

బుధశుక్రయః శీఘ్రోచ్చుభామమ్ | స్మాహోరాత్రభణడలాని ఄపి సఞ్చురీణి
విషువతః ఈతతరేణ మేష్ట్఩క్రభకాషఠతులామనతరే పూరాా఩రామతమ్ భణడలమ్
మేషసమ ఄహోరాత్రభణడలమ్, వృష్ట్నాత఩క్రభతులమకాష్ట్ఠనతరే వృషసమ,
మిథునానాత఩క్రభతులమకాష్ట్ఠనతరే మిథునసమ, త్వని ఏవ ఈతరమేణ
కయకటకసింహకనామనామ్; ఏవమ్ [విషువతః] దక్షిణేన తులావృశిుకధనుష్ట్మ్
స్మాహోరాత్రభణడలాని,
త్వని ఏవ ఈతరమేణ భకయకుభబమీనానామ్ | స్మాహోరాత్రభణడలేషు
దక్షిణోతతరామత్వని సూత్రాణి ఫధీనయాత్ | తేష్ట్మ్ ఄరాధని ఄ఩క్రభజ్ఞమః |
మేషసమ ఄహోరాత్రభణడలేన ఈనభణడలసమ మత్ర సమ్భ఩తః తత్ర సూత్రసమ
ఏకమ్ ఄగ్రమ్ ఫధాా మీనసమ ఄహోరాత్రోనభణడలసమ్భ఩తే దిాతీమమ్ ఄగ్రమ్
ఫధీనయాత్ | భూభధామవభేదిసూత్రమ్ విషువత్వ సహ ఫధీనయాత్, తసమ
ప్రథభసూత్రసమ చ మత్ర సమ్భ఩తః తత్ర ప్రథభసూత్రాయధమ్ బవతి | ఏవమ్
ఄన్తమష్ట్మ్ సూత్రాణమ్ ఄరాధని | త్వని
సరాాణి ఄహోరాత్రా఩క్రభజ్ఞమః సనిత | ఄశకమత్వాత్ కాచిత్ తు ప్రదయశాన్తత |
యాని విక్షేపా఩క్రభస్మాహోరాత్రభణడలాని వామఖ్యమత్వని [త్వని న] ప్రదయశాన్తత |
ఄనమథా కాలసభః గోలః భ్రభయితుమ్ న శకమతే, భణడలఫహుత్వాత్ |

ఄథ సుశలక్ష్ణణమ్ ఊజ్వామ్ ఄమఃశలాకామ్ గోపుచ్చేమతవృత్వతమ్

దక్షిణోతతయసాసితకావభేదినీయమ్ నియగతోబయాగ్రామ్ ఩ఞ్జయభాయసహామ్ నిదధామత్
| తనభధ్యమ భువమ్ సభవృత్వతమ్ భృద ఄన్తమన వా యచయేత్ | ఏవమ్ ఄమమ్
ఏకః ఏవ ఩ఞ్జయః సరేాష్ట్మ్ గ్రహాణమ్ | మస్మభత్ భిననకక్ష్ణమస్మథః ఄపి గ్రహాః
ఏకకక్ష్ణమగత్వః ఏవ ఈ఩లక్ష్ాన్తత, తస్మభత్ ఄమమ్ ఏవ ఏకః ఩ఞ్జయః | ఄథవా
సరేాష్ట్మ్ ఏవ ఩ృథక్ ఩ృథక్ ఩ఞ్జరాః యావత్ త్వవత్
఩రిచిేననసాకక్ష్ణమప్రమ్భణః ఏవ ప్రదయశయితవామః
|

ఄథవా ఩ఞ్జయసమ ఫహిః [దక్షిణోతతయ]సాసితకయః ఄమఃశలాకాయామ్

త్రమంగులామ్ చతుయంగులామ్ వా శలక్ష్ణణమ్ శయదణిడకామ్ నిశులామ్ నిదధామత్ |
తతః యావత్వతవత఩రమ్భణ఩రిచిేననఖకక్ష్ణమ఩రికల్ప఩తమ్ ఈబమతః
చక్రారాధనతయకృతవేధమ్ [భణడలమ్] దక్షిణోతతరావగహి నిధామ తసమ భధ్యమ
఩ఞ్జయమ్ ప్రవేశమ త్వమ్ ఄమఃశలాకామ్ ఈబమత్ర పాయశవవేధౌ ప్రవేశయేత్,
మథా స్మ శయదణిడకా ఩ఞ్జయదామసీమ్భవగహినీయ బవతి | త్వవత఩రమ్భణమ్ ఏవ
ఄనమదాృతతమ్
పూరాా఩రావగహి ఈ఩రి ఄధః చ జనితసాసితకమ్ పూయావత్ నిదధామత్ | తత్
సభభణడలమ్ | పునర్ ఄపి త్వవత్ ఏవ ఄనమత్ భణడలమ్ ఩రికయవత్
దికుతుషటమజనితసాసితకమ్ దక్షిణోతతయసాసితకసమ్భ఩తకృతవేధమ్ ఈబమత్ర
లోహశలాకామ్ ప్రవేశమ నిశులమ్ నిదధామత్ | తత్ క్షితిజభణడలమ్ | ఏవమ్
ఄమమ్ గోలః విషువతి సభః ఏవ ఄవతిషఠతే | విషువతః ఈతతరేణ యావాన్
ఄక్ష్ః త్వవతుస భాగేషు ఖగోలోతతయసాసితకాత్ ఈ఩రి వేధమ్ కాయయేత్, దక్షిణతః
చ త్వవతి ఏవ ఄనతరే [ఄధః] వేధః
| పూయావేధాభామమ్ ఄమఃశలాకామ్ నిష్ట్కసమ
సాదేశక్ష్భాగప్రమ్భణ఩రికల్ప఩తవేధయః ప్రవేశయేత్ | ఏవమ్
సావిషయాక్ష్ప్రమ్భణేన ఄవసిథతః గోలః, తత్ర సయామ్ ఏవ ప్రదయశయేత్ | ఄథ
ఖగోలప్రమ్భణమ్ ఏవ ఄనమదాృతతమ్ ఈబమతః చక్రారాధనతయకృతవేధమ్ ఈతతయః
నియగత్వమఃశలాకాగ్రమ్ ప్రవేశయేత్ | దిాతీమవేధమ్ దక్షిణతః
నియగత్వమఃశలాకాగ్రమ్ ప్రవేశయేత్ | తత్ర తత్ నిశులమ్ నిధామ, తసమ
పూరాా఩యసాసితకసమ్భ఩తే పూయావత్ తియమగేబదేన పూరాా఩యసాసితకయః
నిశులమ్ తత్ భణడలమ్ నిదధామత్ | తత్ ఈనభణడలమ్ ఆతి అచక్ష్తే | సరాాణి
ఏవ వృత్వతని షష్టటశతత్రమభాగంకిత్వని కాయయేత్ |

ఄన్తమ పునర్ సమ్భయాభవనౌ ఖగోలాయధప్రమ్భణమ్ ఄవటమ్ ఖ్యత్వా తత్ర

మథా క్షితిజభణడలమ్ ఈ఩రి బవతి తథా ఄయధనిభగనమ్ ఖగోలమ్ నిధామ
దయశమనిత | ఏవమ్ ఄమమ్ కాషఠభమః గోలః క్రిమతే | కాష్ట్ఠసభబవే
఩రి఩కాాల఩సుష్టయశలక్ష్ణవంశశలాకావృత్తః వా గోలః క్రిమతే | ఏవమ్ గోలమ్
ఫధాా సయామ్ ఏవ ఄవశేషమ్ శసేర వామఖ్యమమతే |

[ బగోలే ఄ఩క్రభభణడలమ్ ]

ఄత్ర అదితః ఏవ త్వవత్ ఄ఩క్రభభణడలమ్ అహ

మేష్ట్దేః కనామనతమ్ సభమ్ ఈదక్ ఄ఩భణడలాయధమ్ ఄ఩యాతమ్ |

తౌలామదేః మీనానతమ్ శేష్ట్యధమ్ దక్షిణేన ఏవ || ౧ ||
మేష్ట్దేః మేషసమ అదిః మేష్ట్దిః, తస్మభత్ మేష్ట్దేః, కనామనతమ్ ఄనతమ్
఩యమవస్మనమ్, కనామయాః ఄనతమ్ కనామనతమ్; మేష్ట్దేః అయబమ యావత్
కనామనతమ్ | సభమ్ తులమమ్ | ఈదక్ ఈతతరేణ | ఄ఩భణడలాయధమ్ | ఄ఩భణడలసమ
ఄ఩క్రభభణడలసమ ఄయధమ్, ఄ఩క్రభభణడలాయధమ్ | ఄ఩యాతమ్ తియమక్
వమవసిథతమ్ | తౌలామదేః తౌల్పనః అదిః తౌలామదిః, తస్మభత్ తౌలామదేః, మీనసమ
ఄనతమ్ మీనానతమ్; తౌలామదేః అయబమ యావత్ మీనానతమ్ | శేష్ట్యధమ్ శేషమ్ చ
తదయధమ్
చ శేష్ట్యధమ్, ఄథవా శేషసమ జ్యమతిశుక్రసమ ఄ఩భణడలసంజిాతసమ ఄయధమ్
శేష్ట్యధమ్ | తత్ దక్షిణేన, దక్షిణదిగబగేన తదయధమ్ | "ఏవ"శఫదః
అరామపూయణయతహ్మభ ప్రతిపాదితః | ఄథవా ఏవమ్ ఄయధమ్భత్రమ్ ఄపి ఩శురేధ
ప్రదయశమతి, మథా ఈతతరేణ సభమ్ ఄ఩క్రభభణడలమ్ తియమక్ వమవసిథతమ్,
ఏవమ్ ఄత్ర ఄపి దక్షిణేన తసమ ఏవ ఄ఩క్రభభణడలసమ ఄయధమ్ తియమక్ ఏవ
ఄవతిషఠతే ఆతి |
ఄత్ర వినా ఄపి "సభ"శబ్దదన షడ్రాశిప్రమ్భణభిధానాత్
ఈదగదక్షిణ఩క్రభభణడలాయధసభతామ్ గభమతే, సభగ్రహణమ్ ఄతిరిచమతే | న
ఄతిరిచమతే ప్రతిదేశమ్ ఄక్ష్విశేష్ట్త్ రాశీనామ్ ఈదమకాలాః విషమ్భః
ఈ఩లక్ష్ాన్తత, తేన సభశబ్దదత్ ఊతే విషభప్రమ్భణనామ్ రాశీనామ్ గ్రహణమ్
స్మమత్, తతః చ ఄక్ష్విశేష్ట్త్ మేష్ట్దీనామ్ ఄ఩క్రభజ్ఞమః ప్రతిదేశమ్
భిననప్రమ్భణః సుమః | "సభ"శబ్దద పునర్ క్రిమమ్భణే
తులమప్రమ్భణరాశిగ్రహణమ్ సిదధమ్, మస్మభత్ సయాః ఏవ
రాశిః జ్యమతిశుక్రదాదశభాగః, స చ త్రింశతిరంశదబగప్రమ్భణః ఆతి |ఏవమ్
ఄ఩క్రభభణడలమ్ విషువతః ఈతతరేణ మేష్ట్దేః కనామనతమ్ తియమక్ ఄవతిషఠతే |
తత్ ఏవ తులామదేః మీనానతమ్ దక్షిణేన విషువతః తథా ఏవ ఄవతిషఠతే | కథమ్
ఆదమ్ ఄనుకతమ్ గభమతే విషువతః ఆతి | న ఏషః దోషః | ఈదగదక్షిణేన ఆతి
బ్రువన్ అచ్చయమః సిదధమ్ ఏవ విషువనభణడలమ్ ప్రదయశమతి | ఄనమథా హి
ఈదగదక్షిణేన ఆతి, ఏతత్ ఄనయథకమ్ స్మమత్ | ఈదగదక్షిణశబ్దద చ దిగాచినౌ, దిక్
వమవస్మథ
ఄపేక్ష్యా బవతి | ఄతః పూయామ్ విషువనభణడలమ్ ఫధాా తతః
ఄ఩క్రభభణడలమ్ ఫధమతే | సరాాణి ఏవ భణడలాని షష్టటశతత్రయాంకిత్వని
క్రిమన్తత, మస్మభత్ షష్టటశతత్రయాంశమ్ జ్యమతిశుక్రమ్ || ౧ ||

[ ఄ఩క్రభభణడలచ్చరిణః ]

తసిభన్ చ ఄ఩క్రభభణడలే కే భ్రభనిత ఆతి అహ

త్వరాగ్రహేనుదపాత్వః భ్రభనిత ఄజస్రమ్ ఄ఩భణడలే ఄయకః చ |

ఄరాకత్ చ భణడలారేధ భ్రభతి హి తసిభన్ క్షితిచ్చేయా || ౨ ||

త్వరాగ్రహాః భౌభబుధఫృహస఩తిశుక్రశనైశురాః, త్వరాగ్రహేనుదపాత్వః భ్రభనిత

ఄజస్రమ్ ఄవమవచ్ఛేదేన, ఄ఩భణడలే ఄ఩క్రభభణడలే, ఄయకః చ న కేవలమ్ ఏతే
త్వరాగ్రహేనుదపాత్వః ఄ఩భణడలే భ్రభనిత, ఄయకః చ | తత్ర ఄ఩భణడలే ఄజస్రమ్
ఄయకః చ భ్రభతి | ఄరాకత్ చ భణడలారేధ ఄరాకత్ పునర్ భణడలారేధ
షడ్రాశమనతరే, భ్రభతి హి తసిభన్ తత్ర భణడలారేధ, భూచ్చేయా | మథా
సతమ్భబదీనామ్ ప్రదీ఩వశత్ ఛాయా భ్రభతి, ఏవమ్ భువః ఄపి ఄయకవశత్,
న కేవలమ్ త్వరాగ్రహేనుదపాత్వః ఆతి |

పాత్వనామ్ ఄ఩క్రభభణడలే గతిః ఈకాత | తత్ కిమ్ ఆదనీయమ్ ఄరాకత్

భణడలారేధ భూచ్చేయా భ్రభతి ఆతి ఈచమతే | న చ భూచ్చేయావమతిరికతః పాతః
ఄసిత చనదరభసః | న ఏషః దోషః | సరేాష్ట్మ్ ఏవ త్వరాగ్రహాణమ్ యే పాత్వః తే
ఄ఩క్రభభణడలే భ్రభనిత | చనదరభసః పునర్ పాతః ఄరాకత్ భణడలారేధ
ఄ఩క్రభభణడలే భ్రభతి ఆతి ఏతత్ ఏవ ఄయథమ్ | "ఄరాకత్ చ భణడలారేధ భ్రభతి
హి తసిభన్ క్షితిచ్చేయా" ఆతి కథమతి | నను చ బుధాదీనామ్ యే పాత్వః తే
నిశులాః తేష్ట్మ్
నిశులానామ్ కథమ్ ఄ఩క్రభభణడలగతిః ఈచమతే ? న తే నిశులాః, "నవరాషహ
గత్వా ఄంశకాన్ ప్రథభపాత్వః" [గీతికా, ౯] ఆతి ఄత్ర "గత్వా"-శబ్దదన తేష్ట్మ్
గతుమ఩దేశత్ |

"త్వరాగ్రహేనుదపాత్వః" ఆతి ఆమమ్ అరామ కిమ్ ఄయథమ్ అయబమతే?

త్వరాగ్రహాదీనామ్ గతిః ఄ఩క్రభభణడలే విజ్ఞామతే | ఈకతమ్ చ "భా఩క్రభః
గ్రహాంశః" [గీతికా, ౮] ఆతి సరేా[ష్ట్మ్ గతిభత్వ]మ్ ఏతే ఄ఩క్రభభాగః ఆతి |
మది చ గీతికోకతమ్ ఄపి ఄత్ర పునర్ ఈచమతే, తద తరిి ఫహు ఄత్ర
ఄభిధ్యమమ్ ఆతి | ఄథవా యవేః చక్రారేధ భూచ్చేయా భ్రభతి ఆతి ఏతత్
ప్రదయశయితవమమ్ స్మమత్, తత్ చ న ప్రదేశనతయప్రదరిశతత్వాత్ |
"భూయవివివయమ్ విబజేత్" [గోల, ౩౯] ఆతి ఄత్ర ప్రదీ఩చ్చేయ఩఩త్వమ
భూచ్చేయానమనమ్ ఈ఩దిశేత్ | యవేః చక్రారేధ భూచ్చేయా భ్రభతి ఆతి
ఏతత్ ప్రదయశమతి, మతః హి శంకః ఊజుసిథతసమ ప్రదీ఩సమ తత్
ఊజుప్రవృతతచ్చేయా | తస్మభత్ ఆమమ్ అరామ అయఫధవామ ఆతి || ౨ ||

[ విక్షే఩భణడలచ్చరిణః ]

గ్రహాణమ్ విక్షే఩భణడలప్రదయశనామ అహ

ఄ఩భణడలసమ చనదరః పాత్వత్ యాతి ఈతతరేణ దక్షిణతః |

కుజగురుకోణః చ ఏవమ్ శీఘ్రోచ్ఛున ఄపి బుధశుక్రౌ || ౩ ||

ఄ఩భణడలసమ | ఄ఩భణడలమ్ ఄ఩క్రభభణడలమ్ | ఄ఩క్రభభణడలసమ చనదరః |

ఄ఩భణడలసంఫనీయధ చనదరః "ఄ఩భణడలసమ చనదరః" ఆతి ఈచమతే | ఄ఩భణడలసంసిథతః
వా చనదరః ఄ఩భణడలసమ చనదరః, మథా కుసూలసమ వ్రీహమః | ఄథవా
ఄధికయణరాథ ఆమమ్ షష్ఠఠ, మతః హి ఏకశతమ్ షషఠారాథః, ఄ఩భణడలే చనదరః
ఆతి ఏతసిభన్ ఄరేథ | స ఄ఩భణడలవమవసిథతః చనదరః పాత్వత్ యాతి గచేతి |
పాతశబ్దదన చనదరభసః విక్షేపా఩క్రభభణడలయః సంయగః
ఄభిధీమతే | తసమ చ సంయగసమ ప్రతిక్ష్ణమ్ గతిభత్వతవత్, స్మ గతిః
పాతశబ్దదన ఄభిధీమతే, ఈ఩చ్చరాత్ | ఄతః స గతిసంజిాతః పాతః మసిభన్
రాశౌ యావతిథే భాగే వయతతే తసిభన్ రాశౌ త్వవతిథే భాగే
ఄ఩క్రభభణడలప్రమ్భణమ్ ఏవ ఄనమత్ భణడలమ్ తసిభన్ ఫధాా దిాతీమమ్
ఄయధమ్ చక్రారాధనతరే తథా ఏవ ఫధీనయాత్ మథా తత్ ఄ఩క్రభభణడలాత్
ఈతతరేణ ఄవతిషఠతే తసమ [ప్రథభమ్ ఄయధమ్], మథా దిాతీమమ్ ఄయధమ్ వా
దక్షిణేన ఈ఩లక్ష్ాతే | ఏవమ్ చ ప్రథభపాత్వత్
ఄ఩క్రభభణడలసమ ఈతతరేణ విక్షే఩భణడలమ్, దిాతీమపాత్వత్ చ దక్షిణేన,
ఈబమత్ర చక్రచతురాబగనతరే మథా ఄయధ఩ఞ్ుమ్భః భాగః తసమ చ
ఄ఩క్రభభణడలసమ ఄనతరే బవనిత తథా ఫధీనయాత్ విక్షే఩భణడలమ్ | తసిభన్
చనదరమ్భః భ్రభతి | విషువతః ఈతతరేణ దక్షిణేన వా తత్ ఄ఩క్రభభణడలమ్ |
తస్మభత్ ఄ఩క్రభభణడలాత్ ఈతతరేణ దక్షిణేన వా విక్షే఩భణడలమ్ ప్రదయశయేత్
|

చనదరసమ చ విక్షే఩భణడలవమవసిథతసమ విషువతః చ ఄనతరానమన్త ఆమమ్ యుకితః

సుపటచనదరభసః భుజజమయా త్రైరాశికమ్ మది వామస్మయధతులమయా
భుజజమయా చతురిాంశతమ఩క్రభభాగజ్ఞమ లబమతే తతః చనదరభుజజమయా కా
ఆతి, ఄ఩క్రభభాగజ్ఞమ లబమతే | తతః పాత్వత్ ఄ఩క్రభభణడలవమవసిథతః చనదరః
దక్షిణేన ఈతతరేణ వా యాతి ఆతి ఈకతవాన్ | పాత్వవధి ఩రిజ్ఞానామ
సుపటచనదరభసః పాతః విశోధమతే, తత్ర విశేషసమ యా జ్ఞమ తయా త్రైరాశికమ్
మది
వామస్మయధజమయా చనదరవిక్షే఩భాగజ్ఞమ లబమతే ఄనయా ఆషటజమయా కా ఆతి,
ఆషటవిక్షే఩జ్ఞమ లబమతే | తయః విక్షేపా఩క్రభజమయః కాష్ఠఠకృతయః
తులమదికకయః యగః, మస్మభత్ ఄ఩క్రభభణడలాత్ ఩యతః చనదరః వయతతే |
భిననదికకయః విశేషః, మస్మభత్ అరాత్ ఄ఩క్రభభణడలా[త్ విక్షే఩భణడలమ్]
చనదరః చ | గోలే మథాయథమ్ ప్రదయశయేత్ | యగవిశేలషభాగనామ్ యా జ్ఞమ
త్వవత్ ఄనతయమ్ విషువతః చనదరభసః చ | జ్ఞమప్రమ్భణేన కాషఠప్రమ్భణమ్ ఈకతమ్
|

కుజగురుకోణః చ ఏవమ్ భౌభఫృహస఩తిశనైశురాః చ | మథా చనదరః సాస్మభత్

పాత్వత్ ఈతతరేణ దక్షిణేన వా ఄ఩క్రభభణడలసిథతః యాతి, ఏవమ్ ఏవ
కుజగురుకోణః | ఏతేష్ట్మ్ విక్షే఩భణడలాని
విక్షేపా఩క్రభయగవిశేషయుకతమః చనదరవత్ ప్రతి఩తతవామః | చకాయః ఏతత్ ఏవ
ఄయథమ్ సముచిున్యతి |

శీఘ్రోచ్ఛున ఄపి బుధశుక్రౌ | శీఘ్రోద్భబతేన బుధశుక్రౌ పాత్వత్

విక్షే఩భణడలయః భ్రభతః | ఏతయః శీఘ్రోచ్చు ఄ఩క్రభభణడలే
పాతభాగప్రమ్భణగతీ బవతః | పాతభా[గత్ తతతత఩రదేశే] విక్షే఩భణడలే
ఫధీనయాత్ | [ఏవమ్ తరిి] ఏతయః ఄ఩క్రభ఩రిజ్ఞానమ్ ఄపి శీఘ్రోచ్చుత్ ఏవ
| కుతః? ఄ఩క్రభభణడలాత్ పాత్వత్ విక్షే఩మ్ బ్రువత్వ తదుచుయః
ఄ఩క్రభభణడలసిథతిః ప్రదరిశత్వ బవతి, మతః ఄ఩క్రభభణడలసిథతః
విక్షే఩భణడలే ప్రవయతతే | [తే]న
సభమక్ ఆదమ్ ఄవగభమతే ఏతయః ఄ఩క్రభమ్ ఄపి శీఘ్రోచ్చుత్ ఆతి | కుతః
విక్షే఩సమ ఏవ కేవలసమ? "శీఘ్రోచ్ఛున ఄపి బుధశుక్రౌ" ఆతి శీఘ్రోచ్చుత్
పాతప్రవృత్వతత్ ఏతయః విక్షే఩఩రిజ్ఞానమ్ ఈచమతే, నా఩భ఩రిజ్ఞానమ్ | ఄతః
సాతః ఏ[వ ఏ]తయః ఄ఩క్రమ్భనమనమ్ శీఘ్రోచ్చుత్ | ఏవమ్ ఄపి
ఄ఩క్రభభణడలసిథతౌ ఏతౌ విక్షే఩భణడలే ప్రతయతతే ఆతి ఏత[త్ ఈ఩఩]ననమ్ ఏవ |
ఏతత్ కుతః విక్షే఩఩రిజ్ఞానమ్భత్రమ్ ఏవ ఏతయః? ఈపాయానతరేణ విక్షి఩తమ్
పునర్ సాతః ఏవ ఄ఩భణడలాత్ ప్రతిమక్షేణ
ఈ఩దిషటమ్, చనదరవిక్షే఩ప్రదరిశతమ్ ఏవ ఄయథవిశేషమ్ సమ్భబవమతి | సరేాష్ట్మ్
ఏవ విక్షే఩ః ఄ఩క్రభభణడలాత్ ఈతతరేణ దక్షిణేన చ | [పాత్వత్]
చక్రచతురాబగనతరే మథా ఈకాతః [విక్షే]఩భాగః విక్షేపా఩క్రభభణడలయః
ఄనతరే మథా ఄవతిషఠన్తత తథా ప్రదయశాన్తత | "ఄ఩భణడలసమ చనదరః పాత్వత్ యాతి"
ఆతి ఏతత్ ఄపి గీతికాసు ఈ఩఩దిషట[పాత్వనుస్మరేణ ఄవ]ధ్యమమ్ | శశీ
విక్షే఩భణడలసిథతపాత్వత్ ప్రబృతి విక్షే఩భణడలే ప్రవయతతే, ఆతి ఏతత్ ఄనుకతమ్ న
గభమతే | "శీఘ్రోచ్ఛున
ఄపి బుధశుక్రౌ" ఆతి ఏ[తత్ ఄపి] వకతవమమ్ | ఄతః ఄవశమమ్ ఏతత్
అరామసూత్రమ్ వకతవమమ్ || ౩ ||

[ గ్రహాణమ్ కాలాంశః ]

గ్రహాణమ్ ఈదయాసతభమ఩రిజ్ఞానామ అదితమగ్రహానతయభాగన్ అహ

చనదరః ఄంశః దాదశభిః ఄవిక్షి఩తః ఄరాకనతయసిథతః దృశమః |

నవభిః బృగుః బృగోః తః దాాధికః దాాధికః మథా శలక్ష్ణణః ||౪||
చనదరః ఄంశః దాదశభిః | ఄమమ్ ఄంశశఫదః స్మమ్భన్తమన విభాగమ్భత్రవాచీ | తేన
"స్మమ్భనమచోదనాః చ విశేష్య ఄవతిషఠన్తత" ఆతి ఄంశవిశేష్యషు ఄవస్మథ఩మన్తత |
విశేషః చ కాలాంశత్వ | ఏతే కాలవిభాగః | తే కాలభాగః ఈచమన్తత | "ప్రాణేన ఏతి
కలామ్ బమ్" [గీతికా, ౬] ఆతి ఈకతమ్ | తేన ఈచ్చేవసప్రాణసమ ల్పపాతసంజ్ఞాతామ్
| తతః ప్రాణనామ్ స఩తశతసమ వింశతమధికసమ [౭౨౦] దాదశ భాగః,
ఘటికాదామమ్ ఆతి ఄయథః | మతః ఘటికాదామసమ ప్రాణః స఩తశత్వని
వింశతమధికాని
[౭౨౦] | ఄథవా సూరామత్ ఩శుత్ ప్రాక్ వా కాలేన ఄనతరితః గ్రహః మస్మభత్
[దృశమః తస్మభత్] కాలాంశతామ్ | ఏవమ్ కాలభాగః దాదశభిః ఄనతరితః చనదరః |
ఄవిక్షి఩తః, న విక్షి఩తః ఄవిక్షి఩తః | ఄరాకనతయసిథతః | ఄరాకత్ ఄనతయమ్
ఄరాకనతయమ్, తసిభన్ ఄరాకంతరే దాదశకాలాంశ-ప్రమ్భణేన ఄవిక్షి఩తః
వమవసిథతః, నబసి వమపేత్వభ్రతభసి లక్ష్ాతే |

మద పునర్ ఄసౌ విక్షి఩తః ఘటికాదాయాత్ ఉనాధికే కాలే దృశమతే, మస్మభత్

ఄరాకత్ ఈతతరేణ విక్షి఩తః చనదరః గోలసమ ఈతతరోననతత్వాత్ ఉన్త ఄపి
ఘటికాదాయే కాలే దృశమతే, దక్షిణవిక్షి఩తః చ ఈననతత్వాత్ గోలసమ దక్షిణేన
ఘటికాదాయాధికకాలే దృశమతే | తస్మభత్ ఈకతమ్ ఄవిక్షి఩తః ఆతి | తస్మభత్
విక్షే఩కయభకృత్వా ఏతత్ ఄనతయమ్ అలోచమతే |
నవభిః బృగుః | తథా ఏవ కాలభాగః నవభిః ఄరాకనతయసిథతః ఄవిక్షి఩తః బృగుః
దృశమతే | నవభిః కాలభాగః విక్షి఩తసమ విక్షే఩కయభ చనదరవత్ ఏవ | బృగోః తః | బృగోః
శుక్రసమ యే భాగః | నవభిః బృగుః తః దాాధికః దాాధికః ఆతి ఏత్వవత్వ సిదేధ
పునర్ బృగుగ్రహణమ్ కుయాన్ అచ్చయమః జ్ఞా఩మతి బృగోః ఆమమ్ కాషఠభాగః
నవ ఆతి, తేబమః ఏవ నవబమః గురాాదమనతయభాగప్రతి఩తితః | ఄనమథా హి ఄమమ్
బృగుః ఄతః న్యమన్తషు ఄపి త్రిషు
చతురుు వా ఄనతరితః వక్రకాలే ఈదయాసతభయౌ కుయాన్ లక్ష్ాతే ఆతి ఏతత్
పునర్ బృగుగ్రహణమ్ | తః దాాధికః దాాధికః ఆతి వీపాసగ్రహణమ్ చ
భాగదాయానతయగ్రహణయథమ్ | ఄనమథా హి సరేాష్ట్మ్ ఏవ నవ ఏవ భాగః సుమః |

మథా శలక్ష్ణణః | ఏతే గ్రహాః శలక్ష్ణణః ఩రిహీమమ్భనశరీరాః ప్రతిపాదిత్వః తథా

దాాధికః దాాధికః ఄరాకనతయసిథత్వః ఄవిక్షిపాతః సనతః దృశమన్తత | ఈకతః చ ఏష్ట్మ్
మథాశలక్ష్ణక్రభః

బృగుగురుబుధశనిభౌమ్భః శశి-ఙ-ఞ్-ణ-న-మ్భంశకాః | [గీతికా, ౭]

ఆతి | బృగోః భాగః దాాధికః ఫృహస఩తిః దృశమతే షడ్భబగోనఘటికాదాయేన, తః

దాాధికః ఫృహస఩తేః త్రయదశభిః షడ్భబగోతతయఘటికాదాయేన బుధః,
బుధభాగః దాాధికః శనైశుయః స్మరేధన ఘాతికాదాయేన, శనైశుయభాగః దాాధికః
భౌభః షడ్భబగోనఘటికాత్రయేణ, ఏత్వవదిబః కాలభాగః ఄనతరిత్వః దృశమన్తత ఆతి
ఈకతమ్ | ఄదయశనమ్ పునర్ ఏష్ట్మ్ కథమ్ ఄవగభమతే? కేచిత్ త్వవత్ అహుః
ఏత్వవదిబః ఏవ భాగః | కుతః? తులమత్వ సంహిత్వయామ్
| ఄరాకనతయసిథతః దృశమః ఄదృశమః చ | కథమ్ ఏత్వవదిబః ఏవ బ్దగః దృశమః
ఄదృశమః చ? మద ఄరాకత్ నిష్ట్రభతి గ్రహః తద త్వవదిబః ఏవ దృశమతే,
మద స ఏవ ఄయకమ్ ప్రవిశతి తద [త్వవదిబ]ఃః ఏవ ఄనతరితః న దృశమతే |
ఏతత్ చ [న] యావత్వ నిష్ట్రభతః ప్రవిశతః వా గ్రహసమ తులమమ్ ఆదమ్
ఄనతయమ్, తేన దృశేమన వా గ్రహేణ బవితవమమ్ ఄదృశేమన వా | స త్వవత్
ఆషటకాలాంశకః దృశమః ఏవ ఈ఩లబమతే | తస్మభత్ తులమసంహిత్వవామఖ్యమనమ్
ఄసత్ ఆతి | కథమ్ తరిి? ఈచమతే ఏత్వవదిబః
ఏవ భాగః ఄరాకనతయసిథతః నిష్ట్రభత్ ప్రవిశత్ వా దృశమతే | ఉనైః ఄతః దృశమతే
ఆతి ఄరాథత్ ఄవగభమతే, ఄధికః పునర్ నితరామ్ దృశమతే ఆతి ఏతత్ ఄశసరజాః
ఄపి జ్ఞనాతి |

కాలానమనమ్ పునర్ ఄత్ర దేశనతరాక్ష్విశేషరాశుమదమప్రమ్భణః ఩రికల఩ాతే |

తత్ మథా మది త్రింశత్వ సాదేశరాశుమదమకాలః లబమతే తద ఆదనీయమ్
నిష఩నానయకగ్రహానతయభాగః కః ఆతి, కాలః లబమతే | స మది ఄభీషటగ్రహానతయకాలేన
తులమః తద ఄసౌ గ్రహః దృశమతే, ఉన్త ఄసతమ్ గతః, ఄధికే నితరామ్ దృశమతే |
ఄథవా సాదేశరాశుమదయేన త్రింశత్వ చ త్రైరాశికమ్ కృత్వా సయారాశిషు
ఄనతయభాగనమనమ్ మది రాశుమదమకాలేన త్రింశదబగః లబమన్తత
తద ఆషటగ్రహానతరాభిహితకాలేన కిమనతః ఆతి సయారాశిషు ఄనతయభాగః లబమన్తత |
తః వా సకృతిసద్ధః ఏవ ఄనతయభాగః ఆషటదేశే గ్రహసమ దయశనమ్ వకతవమమ్ |
గ్రహాణమ్ పూరోాదయాసతభమయః ఆదమ్ కయభ |
ఄ఩రోదయాసతభమయః తతస఩తభరాశుమదమకాలేన ఏతత్ ఩రికల఩నమ్,
మస్మభత్ ఈదమరాశివశత్ ఏవ ఄసతమ్ రాశమః గచేనిత || ౪ ||

[ భూగ్రహాదీనామ్ ప్రకాశహేతుః ]

ధరిత్రీగ్రహనక్ష్త్రత్వరాణమ్ ప్రకాశహేతుప్రదయశనామ అహ

భూగ్రహభానామ్ గోలారాధని సాచ్చేమయా వివరాణని |

ఄరాధని మథాస్మయమ్ సూరామభిముఖ్యని దీ఩మన్తత || ౫ ||

భూః ఩ృథివీ | గ్రహాః సూరామదమః | భాని జ్యమతీంష్ట నక్ష్త్రాణి | భూః చ గ్రహాః

చ భాని చ భూగ్రహభాని, తేష్ట్మ్ భూగ్రహభానామ్ | గోలారాధని |
ధరిత్రామదీనామ్ శరీరాణి గోలశబ్దదన ఈచమన్తత | ఄతః తేష్ట్మ్ గోలానామ్ ఄరాధని
గోలాకాయశరీరారాధని ఆతి యావత్ |

కథమ్ ఏతే గ్రహాదమః గోలాకాయశరీరాణి ప్రతి఩దమన్తత? భువమ్ త్వవత్ ఄన్తమ

శకటాకారామ్ దయ఩ణవృత్వతకారామ్ చ భనమన్తత | న ఏతత్ ఏవమ్ | మథా
గోలాకారా భూః ప్రతి఩దమతే తథా ఈతతయతః వక్ష్ణమమి | కథమ్ పునర్ ఄత్ర ఄమీ
గ్రహాః గోలాకారాః ప్రతి఩దమన్తత? ఄథ చ దయ఩ణవృత్వతకారౌ సూరామచనదరభసౌ
లక్షేమతే, ఏవమ్ ఄన్తమ ఄపి | ఄనమత్ చ సిథతమరాధది఩రిలేఖనప్రక్రియా చ
గోలాకాయశరీరేషు న ఘటతే | న ఏతత్ ఄసిత | ఏతే గ్రహాదమః గోలశరీరాః ఄపి
సనతః
ద్భయదేశవరితత్వాత్ దయ఩ణవృత్వతకారాః ఈ఩లక్ష్ాన్తత | యా
సిథతమరాధది఩రిలేఖనప్రక్రియా స్మ దృగ్వాషయా, తస్మమః దృగ్వాషమత్వాత్
మథాదయశనగత్వని ఏవ బిభఫసంస్మథనాని ఄంగీకృతమ అచ్చరేమణ ఈకతమ్ | ఄథవా
గోలాకారేషు ఄపి సిథతమరాధదుమ఩఩తితః శకమతే వకుతమ్ | మస్మభత్ విక్షేపాదమః
బిభఫభధామత్ ప్రవృత్వతః త్వవత్ జ్ఞాత్వా గోలకానామ్ బిమ్భఫయధమ్
దయ఩ణవృత్వతకాయః ఆవ మథా భ్రభన్ నిష్ట్఩దితః సముదగతః తస్మమః ఈదయమ్
దయ఩ణవృత్వతకాయమ్ ఏవ ఈ఩లక్ష్ాతే, తస్మభత్ గోలాకారాత్
ఄపి సిథతమరాధదుమ఩఩తితసిదిధః చ | ఄతః ఩యమ్భయథతః ఏవ గోలాకారాః, ఄనమథా హి
చనదరభసః సితక్ష్మవృదీధ దయ఩ణవృత్వతకారే బిమేఫ న సంవదేతే | తస్మభత్
గోలాకాయశరీరాః ఏతే | ఈకతమ్ చ

సూయమః ఄగ్వనభమః గోలః చనదరః ఄముఫభమః సాభావతః సాచేః | ఆతి |

సాచ్చేమయా వివరాణని | స్మా చ్చేయా సాచ్చేయా, తయా సాచ్చేమయా

ఄరాధని ఏష్ట్మ్ [వివరాణని ఄప్రకాశతభకాని కృష్ట్ణని ఆతి ఄయథః, న తతః
ఄనమత్వకరాణ]మ్ ఄసిత వైవయణాసమ | మథా ఘటసమ అత఩సథసమ ఏకమ్ పాయశవమ్
సాచ్చేమయా ఏవ వివయణమ్, ఏవమ్ ఄత్ర ఄపి | యా[ని ఄరాధని] ప్రకాశన్తత త్వని
సూరామభిముఖ్యని | ఄరాధని | తేష్ట్మ్ గోలానామ్ ఄరాధని, యావనిత ఄవశిష్ట్టని
సాచ్చేయావైవరాణాని వమతిరికాతని | మథాస్మయమ్ | ఄలా఩నామ్ ఄలా఩ని,
భహత్వమ్ భహానిత | సూరామభిముఖ్యని,
అదిత్వమభిముఖ్యని | దీ఩మన్తత చకాసనిత |

[ చనదరసమ సితభాగః ]

మది ఄరాధని గ్రహాణమ్ సూరామభిముఖ్యని చకాసనిత తద కిమ్ ఆతి చనదరభసః

ఄయధబిభఫమ్ సయాద న చకాసిత? చకాసిత ఏవ | కిమ్ ఆతి న ఈ఩లబమతే? ఈచమతే
ఄమ్భవాస్మమయామ్ చనదరభసః ఈ఩రి అదితమః తద తసమ చనదరభసః ఈ఩రి మత్
బిమ్భఫయధమ్ తత్ ఄశేషమ్ ఄవభాసమతి | చనదరసమ
ఄమ్భవాస్యమ఩లక్షితో఩రిబిభఫకేనాదరత్ మథా మథా ఩శుత్ అదితమః
ఄవలభఫతే తథా తథా బిభఫకేనదరమ్ ఄపి ఄ఩యతః ఄవలభఫతే | తత్ కేనదరవశత్
చనదరభసః బిమ్భఫయధమ్ యావత్
ఏవ ఄమ్భవాస్యమ఩లక్షితమ్ బిభఫ఩రిధమరాధవధ్యః ఄవలభఫతే త్వవత్ చనదరభసః
బిభఫమ్ ఄస్మభభిః ఈ఩లక్ష్ాతే | శేషమ్ ఈ఩రిసిథతత్వాత్ న ఈ఩లక్ష్ాతే |
సూరామభిముఖమ్ ఄపి సవితృకరా[త్ ఛాదితమ్ ఄపి న దృశమతే] | తస్మభత్
యావత్ యావత్ చనదరభసః బిభఫమ్ సవితృబిమ్భఫత్ శలక్ష్ణమ్ ఄవలభఫతే
త్వవాన్ సాచేః చనదరభసః శుకలః ఈ఩లక్ష్ాతే | తేన చ ఄమీ
జ్యమత్వసావిత్వనావభాసినః చనదరకరాః | తేన తరిి సవితృభరీచమః తు
స[ల్పల]భయే సాభావాత్ ఏవ [సాచే]చనదరబిమేఫ
సమ్మభరిుిత్వః నైశమ్ ధాానతమ్ ఄవధాాంసమనిత, మథా దయ఩ణే జలే వా
దివసకరాః సమ్మభరిుిత్వః సనతః గృహానతయగతమ్ తభః క్ష్఩మనిత |

[ చనదరశృంగోననతిః ]

ఄనమత్ చ మః మః చనదరబిభఫప్రదేశః సవితృమ్భరేగ ఊజుతేాన వమవసిథతః స

ఏవ శృంగోననతౌ ఈ఩లబమతే, న ఆతయః | తథా చ తత్ జిజ్ఞాసవః కయభ కుయానిత |
తత్ మథా శుకలప్రతి఩దదిషు సూరామరాధసతభమకాల్పకౌ సూరామచనదరభసౌ
కృత్వా సూరోమనచన్యదరతరభజ్ఞమ గృహమతే | స్మ మస్మభత్ ప్రతిదివసమ్
ఈ఩చీమమ్భనా, చనదరభసః శుకలమ్ ఈ఩చీమతే | ఈతరభజ్ఞమ చ
ఈ఩చీమమ్భనప్రమ్భణ | తేన తయా ఈతరభజమయా త్రైరాశికమ్ మది
వామస్మయధతులమయా ఈతరభజమయా
సుపటచనదరబిమ్భఫయధమ్ ఈ఩లబమతే, తద ఄనయా ఈతరభజమయా కిమత్ ఆతి,
తత్ కాలసితమ్భనమ్ లబమతే | శుకాలషటమ్భమః ఩యతః యా సితవృదిధః స్మ
క్రభజ్ఞమవశత్ ఈ఩చీమమ్భనా లక్ష్ాతే ఆతి క్రభజ్ఞమ గృహమతే | త్వః క్రభజ్ఞమః
పూరోా఩చితవామస్మయధజ్ఞమసు ప్రక్షి఩మ త్రైరాశికమ్ క్రిమతే | ఄథవా త్వభిః ఏవ
క్రభజ్ఞమభిః చనదరబిమ్భఫరేధన త్రైరాశికమ్ కృత్వా మత్ లఫధమ్ చనదరబిమ్భఫరేధ
ప్రక్షి఩తమ్ సితమ్భనమ్ బవతి | శుకలప్రతి఩దదిషు మథా చనదరభసః సితమ్భనమ్
వయధతే
తథా కృషణప్రతి఩త఩రబృతిబమః సితమ్భనమ్ ఈతరమేణ ఄ఩చీమతే | తేన
సూరామచనదరభస్యః విశేష్ట్త్ రాశిషటకమ్ ఄ఩నీయమ తథా ఏవ కయభ క్రిమతే |
[ చనదరసమ దయశనకాలః ]

దయశనకాలః హి యావనతమ్ కాలమ్ చనదరః దృశమతే | మవత్వ కాలేన ఈదేతి తత్

అనమన్యపామః శుకల఩క్షే త్వవత్ ఈదమరాశివశత్ ఏవ జ్యమతిశుక్రగతిః ఆతి
ఄతః యావనతః సూరామత్ చనదరరాశిభాగః త్వవనతః ఏవ ఈదయావధ్యః
సాదేశరాశుమదమప్రాణః ఩రిగృహమన్తత | తత్ మథా అసతభయికే సవితరి
షడ్రాశమః ఩రిక్షి఩మన్తత స సూరామత్ స఩తభః రాశిః బవతి | తథా చ చనదరభసి
షడ్రాశమః ఩రిక్షి఩మ సూయమగతరాశిభాగన్ త్రింశత్వ విశోధయేత్ శేషమ్
సూయమసమ అగతరాశిభాగః
| తత్ షడ్రాశియుతసూయమవయతమ్భనరాశుమదయేన సంగుణమమ త్రింశత్వ
విబజేత్, లఫధమ్ ప్రాణః | త్వన్ ఏకతః వినమసేత్ | సూరామగతరాశిభాగన్ చ
షడ్రాశియుతసూరేమ ప్రక్షి఩మ త్వవత్ సాదేశరాశుమదమప్రాణః సంకలనీయయాః
యావత్ షడ్రాశియుతచనదరగత్వః భాగః | తతః షడ్రాశియుతచనదరగత్వః భాగః
తత్ రాశుమదమప్రాణః సంగుణమ త్రింశత్వ విబజేత్, లఫధమ్ ప్రాణః | త్వన్
పూయాసంకల్పతప్రాణన్ చ సరాాన్ ఏకత్ర నమసతప్రాణేషు ప్రక్షి఩మ షడ్బః భాగః,
లఫధమ్ విఘటికాః, షష్ట్టా
ఘటికాః | ఏవమ్ ఘటికాదిలక్ష్ణః దయశనకాలః | త్వవత్వ కాలేన
సూరామచనదరభస్యః గతివిశేషః ఄసిత ఆతి ఄవిశేషకయభ ప్రవయతతే | తత్ మథా మది
షష్ట్టా ఘటికాభిః సూయమభుకితః చనదరభుకితః వా లబమతే తతః ఄన్తన దయశనకాలేన తే
కిమతౌమ తయః భుకీత ఆతి | సూయమభుకితలఫధమ్ షడ్రాశియుకతసూరేమ ప్రక్షిపేత్,
చనదరభుకితలఫధమ్ ఄపి షడ్రాశియుతచనదభ
ర సి ప్రక్షి఩మ త్వవత్ ఆదమ్ కురామత్
యావత్ ఄవిశేషః | తత్ర మః ఄవిశిషటః కాలః స దయశనకాలః | త్వవనతమ్ కాలమ్
శయారామమ్
శశీ దృశమతే | మః చ షడ్రాశియుకతః చనదరః ఄవిశిషటః తస్మభత్ చక్రాయధమ్
ఄ఩నయేత్ త్వవాన్ చనదరః దయశనకాల఩రిసమ్భప్తత ఄసతమ్ ఏతి |

ఄథ కశిుత్ మది కిమత్వ కాలేన ఄ[న]సతమితే సవితరి చన్యదరదమః బవిషమతి

ఆతి ఏతత్ జిజ్ఞాసుః, ఆదమ్ కయభ కురామత్ | తత్ మథా
ఄవికృత్వసతభమకాలాదితమభాగేబమః ప్రబృతి త్వవత్ ప్రాణః సంకలనీయయాః
యావత్ ఄవికృతశీత్వంశోః గతభాగప్రాణః | త్వన్ పూయావత్ ఘటికాః కృత్వా
[దిన]ప్రమ్భణఘటికాబమః విశోధయేత్ | తత్ర మః శేషః స దివసశేషః | త్వవత్వ
దివసశేష్యణ తద చన్యదరదమః బవిషమతి | ఄత్ర ఄపి సూరామచనదరభస్యః
ఄవిశేషకయభ ప్రవయతతే | తత్ మథా అస్మమ్
నాడీనామ్ మః మః భోగః తేన ఄధికౌ సూరామచనదరభసౌ ఆతి ఄతః త్వభామమ్
ఄ఩నీయమ ఄ఩నీయమ ఄవిశేషః క్రిమతే | ఄవిశేష్టతః దయశనకాలః త్వవత్వ కాలేన
దివసశేషః ఏవ చన్యదరదమః | మః ఄసౌ ఄవిశిషటః చనదరః త్వవాన్ తత్ర
దివసశేషోదమకాలే చనదరః |

ఄథవా ప్రథమ్భనీయతదివసశేషచన్యదరదమకాలేన చనదరభసః భుకితమ్ సంగుణమమ

షష్ట్టా విబజేత్ | లఫధమ్ చనాదరత్ విశోధయేత్ | స త్వవత్ దివసశేషకాల్పకః చనదరః
బవతి | తతః ప్రథమ్భనీయతదివసకాలేన ఈదమలగనమ్ కురామత్ | తత్
ఈదమలగనమ్ తేన దివసశేషోదితచన్తదరణ తులమమ్ మద, తద దివసశేషమ్
చన్యదరదమకాలః | ఄథ మది తస్మభత్ లగనత్ ఉనః చనదరః తద ప్రథభతయమ్
ఈదితః ఆతి | తయః లగనచనదరయః ఄనతరాలప్రాణన్
ప్రథమ్భనీయతదివసశేషకాలాత్
విశోధయేత్ | తేష్ట్మ్ చ ప్రాణనామ్ యావతీ చనదరభుకితః త్రైరాశికేన లబమతే
త్వవతీ ప్రథభదివసశేషోదితకాలచనాదరత్ విశోధమతే త్వవాన్ చనదరః
దివసశేషోదితః, త్వవాన్ చ దివసశేషకాలః | చనదరః చ మద ఄధికః తద
పూయావత్ తదనతయప్రాణన్ దివసశేషకాలే ప్రక్షిపేత్ త్వవత్వమ్ ప్రాణనామ్
చనదరభోగమ్ చనదరభసి ప్రక్షిపేత్, త్వవత్ కయభ యావత్ ఄవిశేషః | ఄథవా
ప్రథమ్భసతభయికచనాదరత్ ఏవ ఄనతరోత఩ననదివసశేషకాలభోగః చనదరభసః
విశోధమ తత్ కాలలగనక్రమేణ
ఄవిశేషకయభ క్రిమతే |

ఄథ మది ఈదమలగనత్ చనదరః ఄధికః తద [కిమన్]నాడ్భమ ఄభుమదేతి చనదరః

ఆతి తదనతయప్రాణన్ ప్రథమ్భనీయతదివసశేష్య ప్రక్షిపేత్ | తత్ భుకితమ్ చనదరభసి
ప్రక్షిపేత్ త్వవత్ యావత్ ఄవిశేషః | ఏవమ్ ఈదమలగనమ్ చనదరః చ కృతః
బవతి, దివసశేషచన్యదరదమకాలః చ | ఏవమ్ యావత్ ప్తయణమ్భసీ త్వవత్
దయశనకాలానమనమ్ | ప్తయణమ్భస్మమమ్ పునర్ త్వవత్ ఏవ ఄనతయఘటికాః మది
దినప్రమ్భణఘటికాబమః ఉనాః బవేయుః తద ఄనసతమితే అదితేమ చన్యదరదమః,
మది ఄతిరికాతః
తద ఄసతంగతే | ఈబమత్ర ఄపి ఄనతయకాలప్రమ్భణేన ఄవిశేషకయభ
ఄననతయకయభవత్ ఏవ | కృషణ఩క్ష్ప్రతి఩దదిషు చ చనాదరదిత్వమనతయఘటికాబమః
దినప్రమ్భణఘటికాః విశోధమ శేష[ఘటికా]భిః భుకిః త్రైరాశికేన
సూరామచనదరభసౌ సఞ్చుయమ పునర్ తయః ఄనతయఘటికాబమః
దినప్రమ్భణఘటికాః విశోధయేత్ | శేషఘటికాభిః చనాదరదితౌమ
తదనతరాలఘటికాః ఆతి అదమవిశేష్ట్నతమ్ కయభ క్రిమతే, తత్ర ఄవిశిష్యటన కాలేన
[సూరామసతభయాత్ ఩శుత్ చన్యదరదమః | ఏవమ్
ఏవ ఄవిశిష్యటన కాలేన] సూరోమదయాత్ ప్రాక్ చన్యదరదమః |

ఄథ ఄనసతమితే సవితరి కిమత్వ కాలేన చనదరః ఄసతమ్ యాసమతి ఆతి ఏతత్

జిజ్ఞాసుః ఆదమ్ కయభ కురామత్ | తత్ మథా సూరోమదమకాలోత఩ననమ్
చనదరభసమ్ కృత్వా తత్ర రాశిషటకమ్ ప్రక్షిపేత్ | [తతః] ప్రాక్ చన్యదరదమః
[జ్ఞాతవమః] | ఄథ ఔదయికాత్ అదిత్వమత్ షడ్రాశియుకతనిశకరావధ్యః
సాదేశరాశుమదమవిధాన్తన యావతమః ఘటికాః త్వః ఄవిశేషమన్తత | కథమ్?
త్వస్మమ్ త్రైరాశికేన యావత్ చనదరభసః భుకితః త్వమ్ చనదరభసి ప్రక్షిపేత్ ఆతి
ఄతః పునర్ ఄపి తస్మభత్ అదిత్వమత్
షడ్రాశియుకతచనాదరవధ్యః పూయావత్ ఘటికాః త్వవత్ యావత్ ఄవిశేషః | తత్ర
యాః ఄవిశేష్టత్వః ఘటికాః త్వవతీభిః దివసే వమతీత్వభిః చనదరః ఄసతమ్ ఏతి |
దివసప్రమ్భణత్ విశోధమ శేషమ్ దినశేషఘటికాః చ | ఄత్ర మః ఄవిశిషటః చనదరః
స తసిభన్ కాలే త్వవాన్, మః చ షడ్రాశియుకతః చనదరః స తసిభన్ కాలే
ఈదమలగనమ్ ఆతి |
[ చనదరసమ యామ్యమతతయప్రదేశః ]

ఄథ కశిుత్ కిమత్వ కాలేన శుకాలషటమ్భమ ఩యతః చనదరః గగనభధమమ్ ఄవగహతే,

కియాన్ వా తత్ర చనదరః ఆతి జిజ్ఞాసుః, ఆదమ్ కయభ కురామత్ | ఄథ తత్వకలాత్
఩యతః సాధియా అసనౌన భధమలగననిశకరౌ ఄభూమహమ, తత్ర మది
భధమలగననిశకరౌ తుల్యమ స్మమత్వమ్ తద త్వవాన్ చనదరః త్వవత్వ ఏవ కాలేన
గగనభధమమ్ అరోక్ష్ాతి | ఄథ మది ఄధికః చనదరః తద న ఄదమ ఄపి ప్రాప్ననతి
గగనభధమమ్ | తత్ర భధమలగనచనాదరనతయకాలమ్ సాధియా ఄభూమహితకాలే
ప్రక్షి఩మ భధమలగనచనౌదర కురామత్ యావత్ తుల్యమ ఆతి | ఄథ భధమలగనత్ ఉనః
చనదరః తద తదనతరాలకాలమ్ సాధియా ఄభూమహిత[కాలాత్ విశోధమ]
భధమలగనచనౌదర త్వవత్ కురామత్ యావత్ భధమలగనచనౌదర తుల్యమ స్మమత్వమ్ |
ఏవమ్ ప్రస్మధితగగనభధామధిరూఢాభృతదీధితేః ఄ఩క్రభవిక్షేపాక్షః
భధమచ్చేయా ప్రస్మధమతే |

[ చనదరశృంగోననతి఩రిలేఖనవిధిఃఝ్]

ఄథ చనాదరగ్రాచనదరశంకాగ్రయః తులమదికకయః యగః, భిననదికకయః

విశేషః, తత్ యగవిశేషతులమమ్ ఆషటకాలే [బ్దహు]ఃః చనదరభసః | స చ
ఄనతరాలతః సూరామగ్రయా సహ ఏకదికకమ్ విశేషమతే, మతః ఄరాకత్ ఏవ
ఈతతరేణ దక్షిణేన వా చనదరః స్మధమతే, న విషువతః | విదికకయః యజమతే
మస్మభత్ యగః ఄయకచనాదరనతయమ్ | ఏతత్ ఛేదమకే గోలే వా ప్రదయశామ్ | ఏవమ్
఩రినిష్టఠతప్రమ్భణమ్ భుజ్ఞ సూరామత్ యాభమ ఈతతరామత్వ ప్రస్మయమతే |
చనదరశంకుః కోటిః | స మది సూరామత్
ఈతతరేణ చనదరః తద భుజ్యతతరాగ్రతః పూరాా఩రామత్వ ప్రస్మయమతే | మద
దక్షిణేన చనదరః సూరామత్ తద తస్మమః భుజ్ఞయాః దక్షిణగ్రతః
పూరాా఩రామత్వ | ఏవమ్ భుజకోటీ మథాగతప్రమ్భణేన వినమసమ
భుజ్ఞకోటిభసతకావగహీ కయణః ద్భయనియగత్వగ్రః ప్రస్మయమ కోటమగ్రకయణసమ్భ఩తే
కేనదరమ్ వియచమ చనదరబిభఫమ్ అల్పఖేత్ | తసమ చనదరబిభఫ఩రిధ్యః ఄ఩యతః
కరాణనుస్మరేణ సితమ్భనమ్ నీయత్వా బినుదమ్ కురామత్ | చనదరబిభఫకేనదరపూరాా఩రే
కయణః, తత్ భతసావిధానాత్ దక్షిణోతతరే
స్మధ్యమ | దక్షిణోతతయరేఖ్యచనదర఩రిధిసమ్భ఩తే బిన్యద క్రియేతే | తతః త్వభామమ్
పూయావిహితబినుదనా చ తథా ఛేదమకవిధాన్తన తత్ బినుదత్రమశియఃస఩ృగాృతతమ్
అల్పఖేత్ | తసమ వృతతసమ చనదరబిభఫ఩రిధ్యః చ మత్ ఄనతయమ్ తత్ చనదరభసః శుకలః
| ఄథ ఏవ శ్రంగోననతిః నబసి ఈ఩లక్ష్ాతే |

శుకాలషటమ్భమః ఩యతః ఄసతకాలోదమలగనగ్రజమయా ఄరాకగ్రావత్ కయభ

[క్రిమతే] | చన్యదరదమలగననతయప్రాణోత఩ననః శంకుః, కోటిః ఄ఩రాభిముఖీ తథా
ఏవ ప్రస్మయమతే | తత్ర మథాగతమ్ సితమ్భనమ్ చనదరబిభఫప్రమ్భణత్
విశోధమమ్ శేషమ్ ఄసితమ్ బవతి | తతకరాణనుస్మరేణ చనదర఩రిధిపూయాభాగత్
బిమ్భఫనతరే ఄసితమ్భనమ్ నీయత్వా బినుదమ్ కురామత్ | తేన దక్షిణోతతయబినుదభామమ్
చ పూయావత్ బినుదత్రమశియఃస఩ృగాృతతమ్ అల్పఖేత్ | తసమ చనదరబిభఫ఩రిధ్యః చ
మత్
ఄనతయమ్ తత్ ఄసితమ్ | కృషణప్రతి఩దదిషు చ
ఄ఩రాభిముఖప్రస్మరితకోటికరాణగ్రల్పఖితచనదర఩రిధమ఩యభాగత్ కరాణనుస్మరేణ
ఄసితమ్ ఄనతః పూయావత్ వృతతమ్ అల్పఖేత్ | ఆషటకాలే తు మథా
ప్రత్వమసనానస్యతదమలగనజ్ఞమమ్ ఄరాకగ్రామ్ ఩రికల఩ా తత్వకలచనదరశంకాగ్రమ్
అపాదమ ఆషటలగనచనాదరనతయప్రాణోత఩ననశంకుకోటామ చనదరః ఩రిలేఖనీయమః | ఏవమ్
సయాత్ర క్షితిజ్ఞత్ ఈ఩రి వమవసిథతసమ చనదరసమ ఩రిలేఖనప్రక్రియా |

[ గృహ఩టలమ్ విదయమ శృంగోననతిదయశనమ్ ]

ఄథ శంకుభుజ్ఞకోటికయణప్రమ్భణ఩రికల్ప఩తమనారగ్రే గృహ఩టలబిమ్భఫనతరే
శిశియదీధితిగణితసితప్రమ్భణశృంగోననతిః ప్రదృశమతే | తత్ మథా సభమక్
ప్రసిదధగృహోదరే పూరాా఩యరేఖ్యతః ఈతతరేణ దక్షిణేన వా
఩రికల్ప఩త్వంగులప్రమ్భణమ్ ఄరాకగ్రాసూత్రమ్ పూయావత్ ప్రస్మయమ బినుదమ్
కురామత్ | సః ఄయకబినుదః | పూరాా఩యరేఖ్యయాః ఏవ దక్షిణోతతయతః చనాదరగ్రతః
శంకాగ్రయః యగవిశేషజ్ఞమంగులతులమమ్ సూత్రమ్ మథా అగతదిశమ్
ప్రస్మయమ బినుదమ్ కురామత్
| స శశిబినుదః | ఄరేకనుదబిన్యదవః ఄనతరాంగులతులామ భుజ్ఞ |
తత్వకల[చనదర]శంకుతులామ కోటిః ఄవలభఫకః | తదనుస్మరేణ ఄవలభఫకసిథత్వమ
చనదరబిమ్భఫనుస్మరిణమ గృహ఩టలమ్ విదయయేత్ | తత్ర
శంకాగ్రామతదణడశియసి మథాల్పఖితమ్ తత్ ఛేదమకసితశృంగోననతిమ్
ఄయకబినుదనమసతదృష్టటః కరాణనుస్మరేణ
ఈతిిపాతవలభఫకాంగులప్రమ్భణభసతకాసకతమ్ శశలక్ష్ణభణమ్ ఩శమతి | ఏవమ్ ఏవ
గ్రహాః ఄపి గృహోదయవమవసిథతః దయశనీయయాః ఆతి |

[ ఄరోధదితే చన్తదర శృంగోననతికల఩నా ]

క్షితిజభణడలాక్రానాతయధబిభఫసమ చనదరభసః కోటః ఄభావాత్ న ఩రిల్పఖమతే | తత్ర

ఈదయాసతజ్ఞమచనాదరగ్రే శృంగసమ ఈననతిః ఩రికల఩ాతే | తత్ మథా మది చనాదరగ్రా
దక్షిణేన ఈదమజ్ఞమ ఈతతరేణ తద చనదరభసః ఈతతయశృంగమ్ ప్రాక్ ప్రదృశమతే,
మతః బవృతతచనదరః దక్షిణేన వమవసిథతః | బవృతతచనాదరనుస్మరేణ చ
సూయమభరీచమః చనదరబిభఫమ్ కయణగత్వమ ఄవగహన్తత | మద పునర్ చనాదరగ్రా
ఈతతరేణ ఈదమజ్ఞమ దక్షిణేన తద చనదరభసః దక్షిణశృంగమ్
ప్రాక్ ప్రదృశమతే | మస్మభత్ చనదరభసః దక్షిణేన బవృతతః సిథతః |
బవృత్వతనుస్మరేణ చ సూయమభరీచమః చనదరబిభఫమ్ ఄవగహన్తత | దక్షిణేన
తులమదికకయః విశేషః, చనాదరగ్రా మద ఄతిరిచమతే తద చనదరభసః
ఈతతయశృంగమ్ ప్రాక్ ప్రదృశమతే, ఄనమథా దక్షిణమ్ | ఈతతరేణ మద చనాదరగ్రా
ఄతిరిచమతే తద దక్షిణశృంగమ్ ప్రాక్ ప్రదృశమతే, ఄనమథా ఈతతయమ్ | మద
పునర్ విశేష్యణ న కిఞ్చుత్ ఄనతయమ్ తద యుగ఩త్ ఈబమశృంగదయశనమ్ |
మద చ ఈదమజ్ఞమ చనాదరగ్రే న బవతః
తద చ ఄసతభయే చనదరభసః ఄసతలగనజమయా చనాదరగ్రయా చ శృంగసమ ప్రాక్
఩శుత్ వా ఄసతభమమ్ ఩రికల఩నీయమమ్ |

[ చనదరసమ సిత్వసితహేతుః ]

ఏవమ్ చనదరభసః సిత్వసితశృంగోననతిదయశనకాలాదమః సవితృవశత్ ఏవ |

ఏవమ్ చ నిరుకేత ఩ఠ్మతే

తసమ ఏకౌ యశిభః చనదరభసమ్ ప్రతి దీ఩మతే |

న హి తేన ఈపేక్షితవమమ్ | అదితమతః ఄసమ దీపితః బవతి |

సుషుభణః సూయమయశిభచనదరమ్భః గనధయాః |

[వాజసన్తమసంహిత్వ, ఄ ౧౮, భం ౪౦; తతితరీమసంహిత్వ, ౩.౪.౭.౧ ]

ఆతి ఄపి చ నిగభః బవతి ఆతి | తస్మభత్ ఏతేన ఏవ ల్పంగేన చనదరమ్భరాగత్ ఈ఩రి
సూయమమ్భయగః ఆతి, ఄనమథా ఄను఩఩త్వమ | ఩రిశిష్ట్టః చ త్వరాగ్రహాః
సూయమమ్భరాగత్ ఈ఩రి ద్భరేణ వమవసిథత్వః | తేన తేష్ట్మ్ అరాతిసిత్వని
గోలారాధని సయాద సకలాని ఏవ చకాసతే | ఉయధవముఖ్యః సూయమభరీచమః సద
అరాదబగమ్ ప్రకాశమనిత ఆతి | బుధశుక్రయః చ ప్రత్వమసననవరితత్వాత్
సయాతః బిభఫమ్ ఄవగహన్తత ఄయకభరీచమః ప్రదీ఩ప్రత్వమసననగోలవత్ తేన
తయః ఄపి ఄసకలబిభఫత్వభావః | మది
ఏవమ్ ఄసతమితే సవితరి కథమ్ ఏతే గ్రహాదమః చకాసతే సవితృకరాభావాత్ ?
న ఏషః దోషః | భూమేః ద్భరేణ సూయమమ్భయగః | తేన ఈ఩రిముఖ్యనామ్
సూయమభరీచీనామ్ న వమవధానామ భూః వయతతే | మథా ఘటసమ ఈ఩రి ఄధః
ద్భరేణ ఄవసిథతసమ ప్రదీ఩సమ ఘటః న వమవధానకాయణమ్ |
కృషణ఩క్ష్ప్రతి఩దదిషు చనదరభసః బిభఫపూయాభాగః ప్రత్వమసననః సవితుః ఆతి
తేన తత్ శుకలమ్ ఈ఩లబమతే | యత్వననామ్ చ అదితమకరాః ఏవ దీపితకాయణతామ్
ప్ర఩దమతే | తేన త్వని
ఄపి రాత్రౌ న ప్రకాశతభకాని | ఈకతమ్ చ యతన఩రీక్ష్ణయామ్

భాన్యః చ భాస్మమ్ ఄనువేధయగమ్ అస్మదమ యశిభప్రకరేణ ద్భయమ్ |

పారాశవణి సరాాణి ఄనుయఞ్జమనిత గుణః ఈపేత్వః సపటిక్[అదమః హి] ||

[మత్] ఈపాఖ్యమనాదిషు యత్వనని ఏవ ధాానతమ్ ధాంసమనిత ఆతి శ్రూమతే తత్

ఈపాఖ్యమన[మ్ ఄయథవాదమ్భత్ర]మ్ ఏవ |

ఄన్తమ పునర్ ఄనమథా భనమన్తత

సాచ్చేమయా ఄయకస్మమీపామత్ వికలేనుదసమీక్ష్ణమ్ |

ఆతి | సాచ్చేమయా చనదరః శుకలః ఈ఩లబమతే, తసమ శుకలసమ చనదరభసః
సవితృసనినకరాుత్ వైవయణామ్ బవతి ఆతి | కుతః ఏతత్? మది సాభావతః శుకలసమ
చనదరభసః సూయమసనినకరాుత్ వైవయణామ్ స్మమత్ తద శుకలప్రతి఩దదిషు చనదరసమ
ఄ఩యభాగః వివయణః స్మమత్ సూయమసనినకరాుత్, న పూయాభాగః | తథా చ
ఄవాంముఖమ్ చనదరబిభఫమ్ ఈ఩లక్ష్ాతే | తస్మభత్ మిథామజ్ఞానమ్ ఏవ ఏతత్
మత్ సౌగతః ఈచమతే || ౫ ||

[ భూగోలసంస్మథనమ్ ]

భాదికక్ష్ణమభూసంస్మథనప్రదయశనామ అహ

వృతతబ఩ఞ్జయభధ్యమ కక్ష్ణమ఩రివేష్టటతః ఖభధమగతః |

భృజజలశిఖివాయుభమః భూగోలః సయాతః వృతతః || ౬ ||

భాని జ్యమతీంష్ట నక్ష్త్రాణి | తేష్ట్మ్ భానామ్ ఩ఞ్జయః బ఩ఞ్జయః | మస్మభత్

[భాని] సభనతతః విమతి ఩ఞ్జయస్మథని ఆవ లక్ష్ాన్తత తతః ఄన్తన దయశన్తన ఏతత్
ఈకతమ్ | వృతతః చ ఄసౌ బ఩ఞ్జయః చ వృతతబ఩ఞ్జయః | వృతతబ఩ఞ్జయభధమమ్,
భధమమ్ ఄనతః, తసమ వృతతబ఩ఞ్జయసమ | తత్ర వృతతబ఩ఞ్జయభధ్యమ |
కక్ష్ణమ఩రివేష్టటతః కక్ష్ణమభిః గ్రహాణమ్ ఩రివేష్టటతః కక్ష్ణమ఩రివేష్టటతః | ఖభధమగతః,
ఖమ్ అకాశమ్, తసమ భధమమ్ ఖభధమమ్, ఖభధమంగతః
ఖభధమగతః, అకాశభధమసథః ఆతి యావత్ | కథమ్ అకాశభధ్యమ నిరాలభఫనా
భూః ఄవతిషఠతే? [ఈచమతే సాభావ]ప్రాధానామత్; మథా సల్పలాగ్వనవామవః
కేలదదహనప్రేయణతభకాః, న తేష్ట్మ్ ఄనమః ఄసిత కశిుత్
కేలదదహనప్రేయణప్రయజకః, ఏవమ్ ఆమమ్ ఄపి భూః ధాయణతిభకా, న చ
ధాయమమ్భణతిభకా | ఄథవా ఩తనీయత భూః, "఩తతు ఄధః" ఆతి అహ | ఄథ కిమ్
ఆదమ్ ఄధః నాభ | మథా ఄసభదీయానామ్ ఩ృథివీ ఄధః, ఏవమ్ ఩ృథివామః
కిమ్ ఄధః? "ఄధః"-శఫదః చ దిగాచీ,
దిశః చ వమవస్మథపేక్ష్యా బవనిత | మథా మత్ర వివస్మాన్ ఈదేతి స్మ ప్రాచీ,
మత్ర ఄసతమ్ ఏతి స్మ ఩రా, మస్మమమ్ ఄదృశమః గచేతి స్మ ఈతతరా, శేష్ట్
దక్షిణ | అస్మమ్ ఄనతరాలేషు ఏవ విదిశః | ఏవమ్ ఈ఩రి ఄధః చ ఩ృథివీ
ఄపేక్ష్యా బవతః | తేన తస్మమః ఩ృథివామః న కిఞ్చుత్ ఈ఩రి, న ఄధః, తస్మభత్
఩తనాభావః భువః | ఏవమ్ చ ఩ృథివామః ఄయధమ్ ఩రివేష్ట్టా ఄవసిథతః సముద్రః న
఩తితి | ఩తనాతామ్ చ భువి లోషటశిలీముఖ్యదమః విమతి క్షిపాత న భువమ్
అస్మదయేయుః | భూః భనదమ్
఩తతి ఆతి చ్ఛత్, స్మధమతే చ ఏతత్ మ్భయావిదిబః చ, విమతి ఖ్యతకీలకః
ఄనాశ్రమః బవేత్ | ఄథ ఄన్తమ భనమన్తత శేష్యణ ఄన్తమన [వా] భూః ధ్రిమతే ఆతి |
తత్ ఈకతమ్ | శేష్ట్దీనామ్ ఄపి ఄవశమమ్ అధాయవిశేషః కశిుత్ కల఩నీయమః,
[తమ ఄనమః అ]ధాయః స్మమ[త్ తసమ ఄపి ఄనమః] ఆతి ఄనవస్మథ | ఄథ తే సాశకాతా
ఏవ ఄవతిషఠన్తత ఆతి చ్ఛత్, భువః ఏవ కస్మభత్ స్మ శకితః న ఩రికల఩ాతే | తస్మభత్
జగతః ధరాభధరాభపేక్ష్యా సయాభూతధాత్రీ భూః నిశులా అకాశే తిషఠతి |
భృజజలశిఖివాయుభమః
భూగోలః, ప్రతమక్ష్మ్ మతః ఈ఩లబమతే | సయాతః వృతతః | భృదదినా కాష్ట్ఠదినా
వా ఄమఃశలాకాయామ్ భధ్యమ సభవృతతవత్ ఄవగనతవమః | ఄసమ ఫహిః
చనాదరదీనామ్ కక్ష్ణమః దయశయితవామః || ౬ ||
[ భూగోల఩ృష్యఠ ప్రాణినామ్ సిథతిః ]

భూగోలప్రదయశనామ అహ

మదాత్ కదభఫపుష఩గ్రనిథః ప్రచితః సభనతతః కుసుమః |

తదాత్ హి సయాసత్తవః జలజః సథలజః చ భూగోలః || ౭ ||

మదాత్ కదభఫపుష఩గ్రనిథః [సభనాతత్ కేసరః] ప్రచితః, వామ఩తః ఆతి ఄయథః, తథా

ఄమమ్ భూగోలః సభనాతత్ జలజః సథలజః చ ప్రాణిభిః అవృతతః | ఄథ యే భువి
వమవసిథత్వః ప్రాణినః ఩యాత్వదమః తేష్ట్మ్ కథమ్ ఄవస్మథనమ్ తత్ ఈచమతే
మత్ర మత్ర ప్రాణినః గచేనిత తత్ర తత్ర తేష్ట్మ్ భూః ఏవ ఄధః, విమత్ ఈ఩రి
ప్రతిభాతి మథా ఄస్మభకమ్ || ౭ ||

[ భువః వృదధా఩చయౌ ]

భూవృదధా఩చమజ్ఞానామ అహ

బ్రహభదివసేన భూమేరు఩రిష్ట్టత్ యజనమ్ బవతి వృదిధః |

దినతులమయా ఏకరాత్రామ భృదు఩చిత్వయాః బవతి హానిః || ౮ ||

తృణకాషఠబస్మభదిరూపేణ విదమమ్భనాయాః [భువః] యజనవృదిధః బవతి |

ఄతః ఏవ గృహపాద఩తడ్భగదిఖ్యతేషు ఘటపిటకాది ఈ఩రి ఈ఩రి ఄవమవాః
లబమన్తత |

దినతులమయా ఏకరాత్రామ బ్రహభదివసతులమయా రాత్రామ | భృదు఩చిత్వయాః

బవతి హానిః | భృద ఈ఩చిత్వ భృదు఩చిత్వ, తస్మమః భృదు఩చిత్వయాః హానిః
బవతి | కేన పునర్ కాయణేన మత్ ఈ఩చితమ్ బువః తత్ ఩రిక్షీమతే?
బ్రహభదివస్మవస్మన్త కిల సంవయతకాభిధానైః జలధరః విచిేననధారాభిముకేతన
఩మస్మ మత్ ఈ఩చితమ్ భువః తత్ ఩రిక్షీమతే || ౮ ||

[ భూప్రమ్భణమ్ ]

భూభ్రభణవాచకపూరోాతతయ఩క్ష్ప్రతిపాదనామ అహ

ఄనులోభగతిః నౌసథః ఩శమతి ఄచలమ్ విలోభగమ్ మదాత్ |

ఄచలాని భాని తదాత్ సభ఩శిుభగని లంకాయామ్ || ౯ ||

ఄనులోభగతిః నౌసథః, కశిుత్ ఄనులోభగతిః నౌసథః, ఩శమతి ఄచలమ్, న చలమ్

వసుతగత్వమ ఄపి సిథయమ్, విలోభగమ్ మథా ఩శమతి సరిత్వసగరోబమతటసిథతమ్
వృక్ష్దికమ్, [తథా ఏవ] చ భూమౌ ప్రాఙ్మభఖమ్ భ్రభత్వమమ్ ఈ఩రి[సిథత్వః
జనాః] నబసిథత్వని ఄచలాని భాని ప్రతిలోభగని ఄ఩యగని ఩శమనిత | తథా హి
లంకాస్మథః భాని సభ఩శిుభగని ఩శమనిత | లంకా ఈ఩లక్ష్ణమ్భత్రమ్ | ఏవమ్
ఄన్తమ ఄపి ఩శమనిత | తస్మభత్ ఆమమ్ భూః ఏవ ప్రాఙ్మభఖమ్ భ్రభతి
| నిశులమ్ జ్యమతిశుక్రమ్ | భూగత్వమ తదు఩రిసిథతః మః బచక్రప్రదేశః పుయస్మతత్
స ఈదమన్ ఆవ చ లక్ష్ాతే, మః తు భధ్యమ స గగనభధమసిథతః ఆవ, మః హి
ద్భరేణ సః ఄసతమ్ గచేన్ ఆవ లక్ష్ాతే | ఄనమథా హి నిశులసమ బచక్రసమ
ఈదయాస్మతసభబవః స్మమత్ |

ఆదమ్ ఄసమ అదయశనమ్ | భూభణడలే భ్రభతి [సతి] జగత్ జలధినా అపాలవేత్,

భూగోలవేగజనితప్రబఞ్జన్తన అక్షిపాతః తరుశిఖయప్రాస్మదదమః విశీరేమయన్ |
఩క్షిణః ఄపి విమతి ఈత఩తన్ న సానీయడమ్ అస్మదయేయుః | తస్మభత్
ధరిత్రీభ్రభణే న కిఞ్చుత్ ల్పంగమ్ ఄసిత | తస్మభత్ ఄనమథా వామఖేమమమ్ సూత్రమ్
| మథా ఄనులోభగతిః నౌసథః పురుషః చలవసూతని విలోభగమ్ ఩శమతి, ఏవమ్
భాని చలాని ప్రవహానిలాక్షిపాతని వేగవశత్ లంకాయామ్ యాని వసూతని త్వని
ప్రతిలోభగని
఩శమనిత; ఄధోవమవసిథత్వమ్ భువమ్ నిశులామ్ భ్రభనీయతమ్ ఆవ ఩శమనిత | ప్రతమక్షే ఄపి
నక్ష్త్రాణి ప్రాగుదిత్వని ఄ఩రామ్ దిశమ్ అస్మదమనిత || ౯ ||

[ భూభ్రభణకాయణమ్ ]
భ్రభణకాయణమ్ అహ

ఈదయాసతభమనిమితతమ్ నితమమ్ ప్రవహేణ వాయునా క్షి఩తః |

లంకాసభ఩శిుభగః బ఩ఞ్జయః సగ్రహః భ్రభతి || ౧౦ ||

ఈదమః చ ఄసతభమః చ [ఈదయాసతభయౌ | తయః ]

ఈదయాసతభమయః నిమితతమ్ నితమమ్ ప్రవహేణ ప్రవహసంజిాతేన
వాయునా క్షి఩తః బ఩ఞ్జయః, బ఩ఞ్జయః ఄపి నితమగతిః ఏవ, లంకాయామ్
సభ఩శిుభః మః దిక఩రదేశః స లంకాసభ఩శిుభః, తమ్ గచేతి ఆతి
లంకాసభ఩శిుభగః, సహ గ్రహః వయతతే ఆతి సగ్రహః, భ్రభతి క్ష్ణమ్ ఄపి న
ఄవతిషఠతే |

మది ఄపి గ్రహాః ప్రాఙ్మభఖమ్ వ్రజనిత తథా ఄపి బ఩ఞ్జరాపేక్ష్యా

ఄ఩యదికసంక్రభణమ్ కుయానిత, భహత్వ బ఩ఞ్జయగత్వమ నీయమమ్భనాః లక్ష్ాన్తత,
కులాలచక్రస్మథః కీటాః ఆవ || ౧౦ ||

[ మేరువయణనమ్ ]

మేరుప్రమ్భణమ్ అహ
మేరుః యజనమ్భత్రః ప్రభాకయః హిభవత్వ ఩రిక్షి఩తః |
ననదనవనసమ భధ్యమ యతనభమః సయాతః వృతతః || ౧౧ ||
యజనమ్ మ్భత్రా మసమ స యజనమ్భత్రః, ప్రమ్భణే మ్భత్రన఩రతమమః |
ప్రభాకయః, ప్రభామ్ కరోతి ఆతి ప్రభాకయః | [హిభవత్వ ఩రిక్షి఩తః], హిభవత్వ
఩యాతేన సభనాతత్ వేష్టటతః | [ననదనవనసమ భధ్యమ], ననదనమ్ వనమ్ [దేవానామ్
ఄ఩సరోగణ఩రివృత్వనామ్] క్రీడ్భస్మథనమ్, తసమ భధ్యమ | యతనభమః | యత్వనని
[సువయణయజత]ముకాతప్రవాల఩దభరాగభయకతప్రబృతీని, తః నిరిభతః యతనభమః
| [సయాతః] సభనాతత్ | వృతతః గోలకాకాయః ఆతి ఄయథః |

ఄథ ప్తరాణికః లక్ష్యజనప్రమ్భణః మేరుః ఩ఠ్మతే తత్ యుకితయహితమ్ |

[లంకాతః యావత్ మేరుభధమమ్ త్వవత్ యజనసహస్రమ్ ఄపి న ఄసిత, కుతః
తత్ ఏకదేశే బవిషమతి | ఄథ భూః ఏవ భహాప్రమ్భణ ఩రికల఩ాతే, తత్
ఄయుకతమ్ |] మత్ స఩ఞ్చుశతసహస్రమ్ యజనానామ్ భూవామస్మభనమ్
ఄక్షోననతిప్రస్మధితమ్ తత్ స్య఩఩తితకమ్ |
గ్రహోదయాసతభమభధామహినచ్చేయావనతిలభఫనాదిభిః సిదధమ్ ఈతసృజమ
కిమ్ ఄనమత్ ఈ఩లబమతే |

కిమ్ చ పురాణేషు పుషకయదీా఩సమ ఈ఩రిగతః వివస్మాన్ భధామహనమ్ కరోతి

ఆతి ఩ఠ్మతే | లక్ష్యజనానామ్ కిల జమ్మఫదీా఩ః, [తతః దిాగుణోతతరాః]
సముద్రః [దీాపాః చ] స఩త, స఩తభః చ పుషకయదీా఩ః | తత్ ఄన్తకః
యజనసహస్రః ఄనతరః వమవసిథతమ్ | తత్ర మది భధామహనః వివసాతః స్మమత్
ఄస్మభకమ్ ఈతతయగోలభూతత్వాత్ శంకోః ఛాయానాశః [న] స్మమత్ | దృశమతే
తచ్చేయానాశః | తస్మభత్ విషువతి లంకాభధ్యమ సవిత్వ గచేతి ఆతి సిదధమ్ |
[విషువతి లంకాభధ్యమ
న సవిత్వ గచేతి ఆతి తః ఏవ ఈకతమ్ | తత్ చ ఄతిద్భయత్వాత్ న ఘటతే | మది
఩తంగవత్ ఈతు఩ుతమ గచేతి తతః యుజమతే | తత్ చ ఄశకమమ్
఩రికల఩యితుమ్, ప్రతమక్ష్విరుదధత్వాత్ |] తస్మభత్ ధ్రువోననత్వమ [అనీయతమ్ ఏవ]
భువః ప్రమ్భణమ్ సిదధమ్ | తత్ర భహాప్రమ్భణసమ మేరోః ఄవస్మథనమ్ ఏవ న ఄసిత
|

[మది కథఞ్చుత్ భహాప్రమ్భణః ఏవ మేరుః ఄవతిషఠతే తద స కిమ్ ఄస్మభభిః న

దృశమతే | ] ద్భయత్వాత్ మేరుః ఄస్మభభిః న దృశమతే, ఄథవా నిష఩రబత్వాత్ తత్
న దృశమతే, న తరిి యతనభమః | కిమ్ చ మది భహాప్రమ్భణః మేరుః స్మమత్
మేరుశిఖరానతరితత్వాత్ భావాత్ ఈతతరేణ త్వయకాః న దృశేమయన్ | తస్మభత్ తసమ
కనకగ్వరేః ఈ఩రిశిఖయప్రదేశే ఏవ సయాయతనభమః మేరుశబ్దదన ఈచమతే || ౧౧ ||

[ మేరుఫడవాముఖయః సిథతీ ]

కా భూప్రదేశే మేరుః, కా వా ఫడవాముఖమ్ ఆతి అహ

సాః మేరూ సథలభధ్యమ నయకః ఫడవాముఖమ్ చ జలభధ్యమ |

ఄభయభరాః భనమన్తత ఩యస఩యమ్ ఄధఃసిథత్వః నిమతమ్ || ౧౨ ||
సాః సారోగ఩లక్షితః, మేరుః చ, సథలభధ్యమ | నయకః ఫడవాముఖమ్ చ జలభధ్యమ |
ఄభయభరాః ఄభరాః దేవాః, భరాః నయకస్మథః, తే ఩యస఩యమ్ ఄధఃస్మథః భనమన్తత |
మతః సరేాష్ట్మ్ భూః ఄధః, ఄతః ఄన్యమనమమ్ ఄధఃసిథత్వః భనమన్తత | మత్ర
ఈతతరేణ ఄమఃశలాకా భువమ్ భిత్వా నియగత్వ తత్ర ప్రదేశే సాయగః మేరుః, మత్ర
దక్షిణేన నియగత్వ తత్ర నయకః ఫడవాముఖమ్ చ || ౧౨ ||

[ ఈదయాదివమవస్మథ ]

ప్రకృషటదేశనతయవమవసిథత్వన్ దేశన్ అహ

ఈదమః మః లంకాయామ్ సః ఄసతభమః సవితుః ఏవ సిదధపురే |

భధామహనః మభకోటామమ్ రోభకవిషయే ఄయధరాత్రః స్మమత్ || ౧౩ ||

లంకానివాసినామ్ మః ఈదమః స ఏవ సిదధపుయనివాసినామ్ ఄసతభమః,

[మతః లంకాప్రదేశత్ ఄధః వమవసిథతమ్ సిదధపుయమ్] | భధామహనః
మభకోటామమ్, మః ఏవ లంకాపుయనివాసినామ్ ఈదమః స ఏవ
మభకోటినివాసినామ్ భధామహనః, మతః లంకాప్రదేశత్ పూయాస్మమమ్
భూ఩రిధిచతురాబగే మభకోటిః | మః లంకానివాసినామ్ ఈదమః స
రోభకనివాసినామ్ ఄయధరాత్రః, మతః లంకాతః ఄ఩యభాగే భూ఩రిధిచతురాబగే
రోభకమ్ | ఏవమ్ ఏతే భూచతుయథభాగ్[అనతరాల]వమవసిథత్వః
సథలజలసనిధవరితనః దేశః ఩యస఩యమ్
ఄహోరాత్రచతురాబగకాలదేశనతయప్రమ్భణః ప్రదయశయితవామః || ౧౩ ||

[ సభరేఖ్యసథనగరౌమ ]

దేశనతయప్రదయశనాయథమ్ అహ

సథలజలభధామత్ లంకా భూకక్ష్ణమయాః బవేత్ చతురాబగే |

ఈజజయినీయ లంకాయాః తచుతుయంశే సమ్యతతయతః || ౧౪ ||

సథలభధామత్ మేరోః అయబమ జలభధామత్ చ ఫడవాముఖ్యత్ లంకా

భూకక్ష్ణమయాః చతుయథభాగే వమవసిథత్వ | భూ఩రిధిః
౩౨౯౮
౧౭
౨౫, చతురాబగః
౮౨౪
౬౭
౧౦౦ | ఏత్వవతి ఄనతరే వమవసిథత్వ | ఈజజయినీయ సథలజలసనిధవరితలంకాయాః
సమ్యతతరే దిగబగే వమవసిథత్వ | తచుతుయంశే, తసమ భూచతుయథభాగసమ
చతుయథభాగే | భూ఩రిధ్యః షోడశభాగః
౨౦౬
౬౭
౪౦౦ | ఏత్వవతి ఄనతరే లంకాతః ఈజజయినీయ |

లంకోజజయినీయసభదక్షిణోతతయరేఖ్యయామ్ వాతసాగులభచకోయపుయప్రబృతీని
స్మథనాని వమవసిథత్వని | ఈజజయినామః ఈతతరేణ
దశపుయమ్భలవనగయచటటశివస్మథన్తశాయప్రబృతీని యావత్ మేరుః ఆతి |

సరేా గ్రహాః కయణగత్వః భూభధమసభదక్షిణోతతయరేఖ్యయామ్ బవనిత |

పూయాభాగవమవసిథత్వః ప్రథభతయమ్ ఏవ యవిమ్ ఩శమనిత, ఄతః దేశనతయపలమ్
ఄ఩నీయమతే | ఩శిుభభాగే [వమవసిథత్వః] చిరేణ ఩శమనిత, ఄతః తత్ర దేశనతయపలమ్
క్షి఩మతే | సాదేశక్ష్సభరేఖ్యక్ష్వివయభాగః త్రైరాశికమ్ మది చక్రాంశకః
భూ఩రిధియజనాని లబమన్తత
౩౨౯౮
౧౭
౨౫,
తద ఄక్ష్ణంశవివయభాగః కిమ్ ఆతి, సభదక్షిణోతతయరేఖ్యనతరాలయజనాని
బవనిత కోటామతభకాని | సాదేశస్మథనతః తియమగాావసిథతోజజయినామదిస్మథనమ్ | తసమ
ఄనతరాలయజనాని లోకాత్ ఄవగత్వని కయణః | కయణకోటివయగవిశేషమ్మలమ్
భుజయజనాని | తతః మది వామస్మయధతులామవలంఫకే[న భూ఩రిధిః తద
ఆష్ట్టవలంఫకేన కా ఆతి, స఩షటభూ఩రిధిః | పునర్ మది] స఩షటభూ఩రిధినా
గ్రహభుకితః లబమతే దేశనతయయజనైః కా భుకితః ఆతి దేశనతయపలమ్ లబమతే |
పూయావత్
ధనమ్ ఊణమ్ ఆతి || ౧౪ ||

[ బగోలసమ దృశమదృశమభాగౌ ]

బగోలదృశమదృశమజ్ఞా఩నామ అహ

భూవామస్మరేధన ఉనమ్ దృశమమ్ దేశత్ సమ్భత్ బగోలాయధమ్ |

ఄయధమ్ భూమిచేననమ్ భూవామస్మరాధధికమ్ చ ఏవ || ౧౫ ||

భువః వామసః భూవామసః తసమ ఄయధమ్ భూవామస్మయధమ్, ౫౨౫ | తేన ఉనమ్

బగోలాయధమ్ దృశమమ్ ఈ఩లబమతే | కస్మభత్? సమ్భత్ దేశత్ | ఄననతరితః సభః,
భహాద్రిద్రుమ్భదుమననత఩దయథయహితః దేశః సభః ఆతి | ఄయధమ్ భూమిచేననమ్
న దృశమతే భూవామస్మరేధన ఄధికమ్ ఄదృశమమ్ |

ఏతత్ జిజ్ఞాసుః భూగోల఩ృష్ట్ఠవగహి సూత్రమ్ ప్రస్మయమ పూయాక్షితిజే

ఄ఩యక్షితిజే [చ] ఫధీనయాత్ | భూ఩ృషఠసిథతసమ ద్రషుటః
ప్రస్మరితసూత్రానుస్మరిణీ దృష్టటః యాతి | తత్ర [పూయా]ప్రదేశే జ్యమతీంష్ట
ఄరోధదిత్వని ఩శమతి, ఩శుత్ ఄరాధసతమిత్వని [఩శుతి] | ఏవమ్ భూవామస్మరేధన
ఉనమ్ [గోలాయధమ్] గోలసూత్రానతరాలసిథతమ్ దృశమమ్ | మత్ ఏతత్
ఄదృశమమ్ గోలాయధమ్ గోలసూత్రానతరాలమ్ తత్ భూవామస్మరాధధికమ్ | ఏతత్
సమ్భయామ్ భువి | మః పునర్ ద్రష్ట్ట తుంగశలభసతకే బవతి తత్
శలప్రమ్భణధికమ్ తసమ ఄదృశమమ్ బవతి | విదమధరాదమః విమతి ద్భరే
సిథత్వః ప్రభూతమ్ జ్యమతిశుక్రమ్ ఩శమనిత, [మస్మభత్] ఈ఩రి ద్భయసిథతసమ
నిరిారోధప్రస్మయణ దృష్టటః బవతి | ఄతిద్భరే సిథతః బ్రహాభ సయాద వివసానతమ్
఩శమతి |

[భూ఩ృషఠవమవసిథత్వనామ్ భూవామస్మరోధనబ఩ఞ్జరాయధదరిశనామ్ స్మాత్

ప్రమ్భణత్ సతతమ్ దివసః హీమతే, నిశ వయధతే | తదయథమ్] త్రైరాశికమ్
మది యవికక్ష్ణమయామ్ షష్టటః నాడమః లబమన్తత తద భూవామస్మయధయజనైః ౫౨౫
కిమతమః | లబ్దధన దిాగుణేన సయాద హీనః దివసః ఄధికా రాత్రిః || ౧౫ ||

[ మేరువడవాముఖస్మథనామ్ బగోలభ్రభణదయశనమ్ ]

మేరుఫడవాముఖనివాసినామ్ దయశనాయథమ్ అహ

దేవాః ఩శమనిత బగోలాయధమ్ ఈదం మేరుసంసిథత్వః సవమమ్ |

ఄయధమ్ తు ఄ఩సవమగతమ్ దక్షిణఫడవాముఖే ప్రేత్వః || ౧౬ ||

[ ఈదం మేరుసిథత్వః దేవాః బగోలసమ ఈతతయమ్] ఄయధమ్ సవమమ్ ప్రదక్షిణగతిమ్

఩శమనిత | దిాతీమమ్ ఄయధమ్ దక్షిణమ్ జ్యమతిశుక్రసమ ఄ఩సవమమ్
ఄప్రదక్షిణగతిమ్ ఫడవాముఖ[సిథత్వః] ప్రేత్వః ఩శమనిత | [సథలజలసనౌధ సిథత్వా
ఏతత్ అచ్చయమః ప్రతిపాదమతి | తత్ ఄపేక్ష్యా హి మేరుఫడవాముఖయః
ఈతతయదక్షిణతామ్ | న మేరుఫడవాముఖస్మథనామ్ దింనిమభః ఄసిత |]
సూయమగతమపేక్ష్యా ప్రాచ్చమదివమవహాయః | మత్ర వివస్మాన్ ఈదేతి స్మ ప్రాచీ,
[మత్ర ఄసతమేతి స్మ ప్రతీచీ]
| [న తథా మేరుఫడవాముఖస్మథనామ్ ఄపి, ఩రితః సయాత్ర యవేః
ఈదయాసతభమసభబవాత్ |]

దేశనతయవమవధానాత్ ఄనమథా బచక్రాయధదయశనమ్ బవతి | కశిుత్ పురుషః

ఈతతరేణ గతః దేశనతయమ్ ఏతి తథాతేా ధ్రువమ్ ఈ఩రి అరోహితమ్ ఩శమతి,
క్రమేణ మేరుమ్ ప్రా఩తసమ ఈ఩రి ధ్రువః బవతి | మేరోః ఈతతరేణ దక్షిణేన ధ్రువః
ఄవలభఫతే | ఏతత్ ఈతతరామఃశలాకాగ్రసాసితకమ్ ఈ఩రి నిధామ
దక్షిణమఃశలాకాగ్రసాసితకమ్ చ ఄధోముఖమ్ నిధామ దయశయేత్ | తథా
లంకాసథసమ మః విషువత్ మ్భయగప్రదేశః పూరాా఩యః ప్రతిభాసతే స
మేరుస్మథనామ్ క్షితిజ్ఞసకతః
| ఏవమ్ ఫడవాముఖస్మథనామ్ ఄపి చక్రవత్ భాసకయః ప్రతిభాసతే || ౧౬ ||

[ దేవాసుయపితృనరాణమ్ దినప్రమ్భణమ్ ]

మేరుఫడవాముఖస్మథః కిమనతమ్ కాలమ్ యవిమ్ ఩శమనిత ఆతి అహ

యవివరాుయధమ్ దేవాః ఩శమనిత ఈదితమ్ యవిమ్ తథా ప్రేత్వః |
శశిమ్భస్మయధమ్ పితయః శశిగః, కుదినాయధమ్ ఆహ భనుజ్ఞః || ౧౭ ||

దేవాః మేరునివాసినః మేష్ట్దిషు షట్సస రాశిషు సముదగతమ్ సూయమమ్

యవివరాుయధమ్ ఩శమనిత షణభస్మన్ యావత్ ఆతి ఄయథః, ప్రదక్షిణమ్ చక్రవత్
భ్రభనతమ్ క్షితిజ్ఞసకతమ్ క్రమేణ చతురిాంశతిక్రానితభాగన్ యావత్
఩రితమకతక్షితిజమ్ ఩శమనిత | ఏవమ్ ప్రేత్వః ఄపి యవివరాుయధమ్ ఏవ సకృత్ ఈదగతమ్
సూయమమ్ ఩శమనిత దక్షిణగోలే షట్సస రాశిషు |

శశిమ్భస్మయధమ్ పితయః శశిగః, శశినమ్ గచేనిత ఆతి శశిగః, చనదరలోకనివాసినః

పితయః శశినః మ్భస్మయధమ్ ఩ఞ్ుదశతిథమః ఏత్వవనతమ్ కాలమ్ ఩శమనిత |
పిత్రాణమ్ ఄమ్భవాస్మమయామ్ ఈ఩రి సవిత్వ బవతి | [తత్] తేష్ట్మ్
ఄహయభధమమ్ | తతః మథా మథా సవిత్వ ప్రతి఩దదిషు ఩యతః ఄవలభఫతే
తథా తథా పిత్రాణమ్ భధామహోనతతయభాగః, రాశిత్రయానతరితః ఄసతమ్ ఏతి,
ఄసతమితః ఩క్షేణ రాశిషడనతరితః ప్రాచ్చమమ్ ఈదేతి | ఄతః తేష్ట్మ్ ఩క్ష్ః ఄహః,
఩క్ష్ః రాత్రిః ఆతి
| కుదినాయధమ్ ఆహ భనుజ్ఞః | కుదినమ్ భూదినమ్ యవ్యమదయాత్
యవ్యమదమమ్ యావత్, తదయధమ్ ఆహ భనుజ్ఞః ఩శమనిత | సయామ్ మథావత్
సిథతమ్ గోలే ప్రదయశయేత్ ఆతి || ౧౭ ||

[ ఖగోలే క్షితిజభణడలమ్ ]
ఖగోలే క్షితిజభణడలప్రదయశనామ అహ

పూరాా఩యమ్ ఄధఉయధవమ్ భణడలమ్ ఄథ దక్షిణోతతయమ్ చ ఏవ |

క్షితిజమ్ సభపాయశవసథమ్ భానామ్ మత్ర ఈదయాసతభయౌ || ౧౮ ||

పూరాా఩యభణడలమ్ తత్ ఆహ ఖగోలప్రమ్భణమ్ | స ఏవ ఉయధవమ్

ఈ఩యమధోవగహి సయాబ఩ఞ్జరాణమ్ | తథా దక్షిణోతతయమ్ ఄనమత్ భణడలమ్
త్వవత఩రమ్భణమ్, దక్షిణోతతరావగహి యాభమ ఈతతయభణడలమ్ ఈ఩రి ఄధః చ
జనితసాసితకమ్ | క్షితిజమ్ సభపాయశవసథమ్ తథా ఄనమత్ భణడలమ్ త్వవత్ ఏవ |
సభపారాశవవగహి ఩రికయవత్ దికుతుషటమజనితసాసితకమ్ క్షితిజ ఆతి ఈచమతే
| భానామ్ మత్ర ఈదయాసతభయౌ | మత్ర భణడలే భానామ్ ఈదయాసతభయౌ
లక్షేమతే | హరిజమ్
ఆతి కశిుత్ ఈచమతే | ఄమమ్ ఖగోలః సయాబ఩ఞ్జరాణమ్ ఫహిః ఄవతిషఠతే ||
౧౮ ||

[ ఈనభణడలమ్ ]

ఈనభణడలప్రదయశనామ అహ

పూరాా఩యదిగలగనమ్ క్షితిజ్ఞత్ ఄక్ష్ణగ్రయః చ లగనమ్ మత్ |

ఈనభణడలమ్ బవేత్ తత్ క్ష్మవృదీధ మత్ర దివసనిశోః || ౧౯ ||

దక్షిణోతతయక్షితిజసాసితకాత్ యాభమ ఈతతయభణడలే సాదేశక్ష్భాగతులేమ ఄనతరే

వేధ్య కృత్వా లోహశలాకాగ్రే ప్రవేశమ గోలమ్ నిదధామత్ | తతః ఈనభణడలమ్
దయశయేత్ | పూరాా఩యదిగలగనమ్ పూరాా఩యయః దిశోః లగనమ్ | క్షితిజ్ఞత్
ఄక్ష్ణగ్రయః చ లగనమ్ మత్ | దక్షిణోతతయక్షితిజసాసితకయః ఈ఩రి ఄధః
సాదేశక్ష్భాగతులేమ ఄనతరే లగనమ్ కాయయేత్ | తత్ ఈనభణడలమ్ |
ఈదమభణడలమ్ ఈనభణడలమ్ | మత్ర భణడలే దివససమ రాత్రః చ క్ష్మవృదీధ
లక్షేమతే |

విషువతి ఈనభణడలక్షితిజయః ఏకత్వాత్ దివసనిశోః క్ష్మవృదీధ న సతః |

విషువతః ఈతతరేణ ఈనభణడలమ్ ఈ఩రి క్షితిజమ్ ఄధః ఄవతిషఠతే | తస్మభత్
ఈతతయగోలే ఄప్రాపేత ఏవ ఈనభణడలమ్ [సవిత్వ] చయదలఘటికాప్రమ్భణేన ఈదేతి |
఩శుత్ ఈనభణడలమ్ ఄతిక్రానతః ఄసతమ్ ఏతి | ఄతః దివసః ఈతతయగోలే వయధతే |
దక్షిణగోలే ఈనభణడలమ్ ఄతిక్రానతః క్షితిజ్ఞత్ ఈదేతి | ఄప్రా఩తః ఏవ ఄసతమేతి |
ఄతః దక్షిణగోలే రాత్రిః ఈ఩చీమతే | ఄతః తతుతలామ దివసనిశోః క్ష్మవృదీధ |
తదయథమ్
త్రైరాశికమ్ మది షష్ట్టా గ్రహభుకితః లబమతే, తద చయదలఘటికాభిః కిమతీ
ఆతి | లఫధమ్ ఈతతయగోలే యవౌ ఈదయే విశోధయేత్ | యామేమ వి఩రీతమ్ | ఏవమ్
ఈతతయదిశి వమవసిథత్వనామ్ క్రమేణ దివసనిశోః భహతౌమ క్ష్మవృదీధ బవతః |
మత్ర దేశే యవిః మిథునానతసథః న ఄసతమ్ ఏతి, షష్టటః నాడమః దివసః, తత్ర
త్రింశదఘటికాః చయమ్, ఩ఞ్ుదశఘటికాః చరాయధమ్ | తసమ కాషఠసమ జ్ఞమ చయజ్ఞమ |
తయా వి఩రీతకయభణ క్షితిజ్ఞమ అనీయమతే మది వామస్మయధసమ ఆమమ్
[వామస్మయధతులామ]
చయజ్ఞమ తద మిథునానతస్మాహోరాత్రాయధసమ కా ఆతి
మిథునానతస్మాహోరాత్రాయధతులామ క్షితిజ్ఞమ లబమతే | తస్మమః క్షితిజ్ఞమయాః
మిథునానాత఩క్రభజ్ఞమయాః చ వయగయుతేః మ్మలమ్ ఄరాకగ్రా త్రిజ్ఞమతులామ |
తేన తత్ర దేశే యాభమ ఈతతరే క్షితిజ్ఞత్ ఈ఩రి క్రమేణ [సభ]భణడలమ్
ఄవగహమ ఖభధామత్ దక్షిణేన దిాచత్వారింశదబగే [యాభమ ఈతతయమ్
ఄతిక్రభమ] తతః ప్రథమ్యదయే పునర్ క్షితిజమ్ అప్ననతి చ ఏవ | తత్ర షష్టతః
నాడమః దివసః ఈ఩లక్ష్ాతే | స్మారాకగ్రతః [క్షితిజ్ఞమ | తదయథమ్ త్రైరాశికమ్]
ఄరాకగ్రయా ఆషటతులమయా క్షితిజ్ఞమ లబమతే వామస్మరేధన కిమ్ ఆతి |
గుణకభాజకయః తులమత్వాత్ నషటయః క్షితిజ్ఞమప్రమ్భణ ఄక్ష్జ్ఞమ బవతి |
తత్ కథమ్? ఄక్ష్ః షటుష్టటభాగః | తత్ర దేశే వమభిచ్చరాత్ గ్రహగతిః | ఈతతరేణ
తస్మభత్ ఆమమ్ వమవస్మథ న ఄసిత ఆతి || ౧౯ ||

[ ఖగోలాపేక్ష్యా ద్రషుటః సిథతిః ]

ప్రాచ్చమదివమవస్మథప్రతిపాదనామ అహ

పూరాా఩యదిగ్రేఖ్య ఄధః చ ఉరాధవ దక్షిణోతతయస్మథ చ |

ఏత్వస్మమ్ సమ్భ఩తః ద్రష్ట్ట మసిభన్ బవేత్ దేశే || ౨౦ ||
పూరాా఩యరేఖ్య, ఄధః చ ఉరాధవ చ యా రేఖ్య, దక్షిణోతతయస్మథ చ | చ[కాయః]
సముచుయే | ఏత్వస్మమ్ రేఖ్యణమ్ సమ్భ఩తః ఏకత్ర యగః, మసిభన్ దేశే
ద్రష్ట్ట తత్ర తత్ర త్వస్మమ్ సమ్భ఩తః |

తస్మభత్ ద్రషటృవశత్ దిగాావస్మథ | మత్ర ద్రష్ట్ట యవిమ్ ఈదగచేన్ ఩శమతి స్మ ప్రాచీ,
మత్ర [యవిః] భధామహనమ్ కరోతి స్మ దక్షిణ, మత్ర ఄసతమ్ ఏతి స్మ ఩రా,
మత్ర ఄయధరాత్రమ్ కరోతి స్మ ఈతతరా | సరేాష్ట్మ్ ఈతతయః మేరుః |
లంకానివాసినామ్ మద భధామహేన యవిః బవతి రోభకనివాసినామ్ ఈదేతి |
తత్ర లంకాప్రదేశే తేష్ట్మ్ ప్రాచీ | తదపేక్ష్యా సాస్మథనాత్ ఈతతయః మేరుః
ప్రతిభాసతే | మద రోభకే భధామహనః తద సిదధపుయనివాసినామ్ ఈదమః
[తత్ర రోభకప్రదేశే
తేష్ట్మ్ ప్రాచీ] | తదపేక్ష్యా తేష్ట్మ్ సాస్మథనాత్ ఈతతయః మేరుః | ఏవమ్
మభకోటామమ్ ఄపి |

భూమౌ యావత్వతవత఩రమ్భణమ్ వృతతమ్ అల్పఖమ పూరాాహేణ [ఄ఩రాహేణ చ]

ఛాయామ్ లక్ష్యేత్ | మత్ర ప్రదేశే శంకుచ్చేయా వృతతమ్ ప్రవిశతి స్మ
఩శిుమ్భ | మత్ర నిరామతి స్మ ప్రాచీ | తదగ్రయః భతసామ్ ఈత్వ఩దమ
తనుభఖపుచేస఩ృక్ససత్రమ్ ప్రస్మయయేత్ | స్మ దక్షిణోతతరా దిగ్ బవతి | ఄథవా
త్రిచ్చేయాగ్రభతసాదామముఖపుచేస఩ృక్ససత్రదామసమ్భ఩తః ఈతతరా
దక్షిణ చ | [ఄథవా దిక్] ప్రస్మధనీయయా చిత్రాస్మాతోమః || ౨౦ ||
[ దృఙ్ భణడలమ్ దృక్ క్షే఩భణడలమ్ చ ]

[ దృఙ్ భణడలదృక్ క్షే఩భణడలసారూ఩మ్ అహ ]

ఉయధవమ్ ఄధస్మతత్ ద్రషుటః జేామమ్ దృఙ్ భణడలమ్ గ్రహాభిముఖమ్ |

దృక్ క్షే఩భణడలమ్ ఄపి ప్రాగలగనమ్ స్మమత్ త్రిరాశ్యమనమ్ || ౨౧ ||

దృఙ్ భణడలమ్ [ద్రషుటః ఉయధవమ్ ఄధస్మతత్] గ్రహాభిముఖమ్ [బవతి] | మత్ర

ద్రష్ట్ట బవతి తత్ర ఄసమ భధమమ్, మత్ర గ్రహః తత్ర ఄసమ ఩రిధిః, యావాన్
దృగగరహయః ఄనతయమ్ త్వవత్వ విషకమ్భబరేధన దృఙ్ భణడలమ్ ప్రదృశమమ్ | తత్
ఏవ భధామహనసిథతే గ్రహే దృక్ క్షే఩భణడలమ్ బవతి | దృక్ క్షే఩భణడలమ్ ఄపి |
సభభణడలభధామత్ దక్షిణేన ఈతతరేణ వా మత్ర గ్రహాభిముఖమ్ దృష్యటః క్షే఩ః
తత్ర మః భహాప్రమ్భణకక్ష్ాః గ్రహః స స్యతకతయమ్ క్షి఩మతే,
ఄల఩ప్రమ్భణకక్ష్ాః ఫహుతయమ్ క్షి఩మతే ఆతి | ఏతత్ భధామహేన
దృగజాప్రమ్భణవామస్మరేధన సభభణడలభధామత్ ఫధీనయాత్ | ఄసమ
అనమన్యపామః ప్రాగలగనమ్ స్మమత్ త్రిరాశ్యమనమ్ | ఩యాకాలఘటికాః
పూరాాహేణ దినారాధత్ శోధయేత్ | శేషప్రాణన్
త్రైరాశికానీయతయవిభుకతలంకోదమప్రాణః ఉనీయకురామత్ | శేష్యబమః యావత్
లంకోదమప్రాణః శుధమనిత త్వవత్ శోధామః | త్వనానతః ఏవ రాశమః విశోధమన్తత |
శేషప్రాణన్ త్రింశత్వ గుణయేత్, ఄశుదధలంకోదయేన విబజేత్, లఫధమ్ భాగది
పూయావిశోధితః ఏవ శోధయేత్ | పూరాాహేణ భధమలగనమ్ బవతి | ఄ఩రాహేణ
ఄధికత్వాత్ యవేః యావనతః లంకోదయాః విశుధమనిత త్వవనతః ప్రక్షి఩మ లగనమ్
క్రిమతే | అచ్చరేమణ సూథలప్రకృత్వమ ఆషటఘటికాభిః పూయాలగనమ్ లగనవిధినా
కృత్వా త్రిరాశ్యమనమ్ క్రిమతే, భధమలగనమ్ బవతి ఆతి | రాశమః లంకోదయః
భధమమ్ ఄవగహన్తత ఆతి లంకోదయః మత్ భధమలగనమ్ తత్ సూక్ష్మమ్ ఆతి |
తసమ ఄ఩క్రభకాషఠమ్ సాదేశక్ష్భాగయుతమ్ సభదిశోః భిననదిశోః విశుదధమ్
ఖభధమయవికక్ష్ణమనతరాలమ్ బవతి | తసమ జ్వవా భధమజ్ఞమ ఆతి ఈచమతే | చనదరసమ
ఄ఩క్రభకాషఠమ్ విక్షే఩యుతమ్ వియుతమ్ క్రిమతే | మతః విభణడలే చనదరః
తతః ఄక్ష్భాగయుతవియుతసమ జ్ఞమ చనదరభధమజ్ఞమ బవతి | ఄనయా ఄత్ర
భధమజ్ఞమ వామఖ్యమత్వ || ౨౧ ||

[ సామంవహగోలమనరమ్ ]

సామంవహగోలమనరప్రతిపాదనామ అహ

కాషఠభమమ్ సభవృతతమ్ సభనతతః సభగురుమ్ లఘుమ్ గోలమ్ |

పాయతతలజలః తమ్ భ్రభయేత్ సాధియా చ కాలసభమ్ || ౨౨ ||

కాష్ఠః నిరిభతమ్ కాషఠభమమ్ శ్రీ఩రాణాదిభిః పూయావత్ | సభవృతతమ్ | సరేాషు

ప్రదేశేషు [సభమ్], న హీనాధికమ్ ఆతి | సభగురుమ్ | సభనతతః సమ్భ
గురుత్వ కారామ | మది ఄతిమ్భత్రగురుః బవతి పాష్ట్ణవత్ నిశులః స్మమత్,
[భహత్వ కాలేన భ్రభతి ఆతి ఄతః] సభవృతతమ్ సభగురుమ్ | లఘుమ్ ఄత్ర
ఄపి సభశఫదః ప్రయకతవమః | ఏతత్ గుణవిశిషటమ్ గోలమ్ కథమ్ భ్రభయేత్?
పాయతతలజలః ఆతి | సాధియా చ సాకీమప్రజాయా చ తమ్ భ్రభయేత్ |
కాలసభమ్ కాలేన
సభమ్ కాలసభమ్ | కాలసభమ్ ఄహోరాత్రసభమ్ మథా భ్రభతి తథా
భ్రభయేత్ | తత్ మథా షష్టటఘటికాంకితస్మాహోరాత్రభణడలే
కనామతులాసనిధప్రదేశే కీలకమ్ ఇషత్ ఈననతమ్ ఏకమ్ కాయయేత్ |
సిదధపూరాా఩యదక్షిణోతతయస్మథన్త జలపాత్రమ్ ఏకమ్ స్మథ఩యేత్ | పాత్రమ్ చ
సభమ్ వతతమ్ దీయఘమ్ [తల]భధమనిహితసూక్ష్మచిేద్రమ్ ఘటికాషష్ట్టా
జలపూయణమ్ మథా రికతమ్ బవతి తథా సాధియా ప్రస్మధమ తతః కయభ క్రిమతే |
యావత్ పాత్రాత్ ఈదకమ్ స్రవతి త్వవత్ గురుత్వాత్
ఄలాబుః జలవశత్ ఄధోగచేన్ గోలమ్ అకయుతి | ఏవమ్ సకృత్ యుకతః గోలః
఩యమ్భయథబగోలవత్ ఄహోరాత్ర భ్రభతి | ప్రథభమ్ త్వమ్రకీలకే
పాశకసూత్రసమ ఏకమ్ ఄగ్రమ్ ఫధాా గోలమనరమ్ ఄధస్మతత్ ప్రబృతి ఩రివేషటా
తత్ర ఏవ ప్రదేశే సూత్రమ్ ప్రా఩యేత్ ఆతి క్రభః || ౨౨ ||

[ ఄక్ష్క్షేత్రమ్ ]

విషువత్ జ్ఞమప్రదేశప్రతిపాదనామ అహ

దృగోగలాయధకపాలే జ్ఞమరేధన వికల఩యేత్ బగోలాయధమ్ |

విషుజ్వజవాక్ష్భుజ్ఞ తస్మమః తు ఄవలభఫకః కోటిః || ౨౩ ||

దృగోగలాయధమ్ ఘటకపాలవత్ ఄవసిథతత్వాత్ దృగోగలాయధకపాలమ్ | బగోలాయధమ్

ఏవ కేవలమ్ దృశమతే | యేన వమవహాయః దృశమః | బగోలాయధమ్ జ్ఞతౌ ఏకవచనమ్ |
జ్ఞమరేధన వికల఩యేత్ | భూమౌ వృతతమ్ అల్పఖమ
పూరాా఩యదక్షిణోతతయదికిుహినతమ్ కృత్వా ఏకకసిభన్ చతుయథభాగే రాశిత్రమమ్
ఄంకయేత్ | పునర్ ఏకకః రాశిః ఄషటధా విబజేత్ | తత్ర సూత్రాణి
ప్రస్మయయితవామని | త్వని జ్ఞమసూత్రాణి | తదరాధని జ్ఞమరాధని | ఄథవా ఄనమః
వికల఩క్రభః | విషువజ్వజవాక్ష్భుజ్ఞ
| సభభణడలసమ విషువతః ఈతతరేణ ఄక్ష్తులామనతరే ఄవసిథతత్వాత్ ఄక్ష్ః ఆతి
ఈచమతే | తసమ ఄక్ష్కాషఠసమ భుజ్ఞ, ఄక్ష్జ్ఞమ విషువజ్ఞజా ఆతి ఩రామయాః |
వామస్మయధమ్ కయణః | భుజ్ఞకయణకృతివిశేషమ్మలమ్ ఄవలభఫకః | స్మ కోటిః ఆతి |
ఏతత్ గోలే ప్రదయశయేత్ | సభభణడలభధామత్ దక్షిణేన అక్ష్జ్ఞమతులేమ ఄనతరే
సూత్రసమ ఏకమ్ ఄగ్రమ్ ఫధాా గ్రహమ్ ప్రా఩యేత్ | సః ఄవలభఫకః |
భుజ్ఞకోటివయగయగసమ మ్మలమ్ కయణః వామస్మయధమ్ ఆతి | ఏవమ్ ఄనమత్ర ఄపి
దృగోగలారేధ కల్ప఩తజ్ఞమరేధషు
భుజ్ఞకోటికయణవమవస్మథ కల఩నీయయా || ౨౩ ||

[ స్మాహోరాత్రాయధవిషకభబః ]

ఄ఩క్రమ్భదిభిః భుజ్ఞదికల఩నామ్ అహ
ఆష్ట్ట఩క్రభవయగమ్ వామస్మయధకృతేః విశోధమ మత్ మ్మలమ్ |
విషువదుదగదక్షిణతః తత్ ఄహోరాత్రాయధవిషకభబః || ౨౪ ||

సూయమసమ ఆష్ట్ట఩క్రభజ్ఞమయాః చనదరసమ ఆష్ట్ట఩క్రభజ్ఞమయాః చ మః వయగః స

ఆష్ట్ట఩క్రభవయగః | తమ్ వామస్మయధకృతేః విశోధమ [శేషసమ] మత్ మ్మలమ్ తత్
విషువతః ఈతతరేణ దక్షిణేన వా ఄహోరాత్రసమ విషకభబః బవతి | క్రానితజ్ఞమ
భుజ్ఞ | వామస్మయధమ్ కయణః | తయః మత్ వయగవిశేషమ్మలమ్ తత్
స్మాహోరాత్రాయధవిషకభబః | పూయావిధినా తత్ ఈతతయగోలే ఈతతరేణ, దక్షిణగోలే
దక్షిణేన ప్రదయశయేత్ || ౨౪ ||

[ మేష్ట్దీనామ్ లంకోదయాః ]

లంకోదమప్రాణనమనమ్ అహ

ఆషటజ్ఞమగుణితమ్ ఄహోరాత్రవామస్మయధమ్ ఏవ కాష్ట్ఠనతామ్ |

స్మాహోరాత్రాయధహృతమ్ పలమ్ ఄజ్ఞత్ లంకోదమప్రాగజాః || ౨౫ ||

ఆషటజ్ఞమ ఆతి మేషవృషమిథునానతజ్ఞమః గృహమన్తత | ఏత్వభిః గుణితమ్

ఄహోరాత్రవామస్మయధమ్ స్మాహోరాత్రాయధవిషకభబః ఆతి ఄయథః | కాషఠసమ ఄనతః
కాష్ట్ఠనతః, తత్ర బవమ్ కాష్ట్ఠనతామ్ | నవతిః భాగః మసిభన్ [కాష్యఠ తసమ ఄన్తత
బవమ్] మత్ సాహోరాత్రాయధమ్ తత్ ఏవ [ఆషట]జ్ఞమభిః గుణితమ్
సాహోరాత్రాయధహృతమ్ సాకీమసాకీయాహోరాత్రాయధహృతమ్ పలమ్
ఆషటలంకోదమప్రాగజాః | ఄజ్ఞత్ మేష్ట్త్ ప్రబృతి కాషఠమ్ బవతి ఆతి
కాష్ఠఠక్రిమతే | [మిథునానత]ప్రాగజాకాష్ట్ఠత్
వృష్ట్నతప్రాగజాకాషఠమ్ విశోధయేత్ | శేషమ్ మిథునసమ లంకోదమప్రాణః |
[ఏవమ్] వృష్ట్నతప్రాగజాకాష్ట్ఠత్ [మేష్ట్నతప్రాగజాకాషఠమ్ విశోధయేత్ | శేషమ్
వృషబసమ లంకోదమప్రాణః] | సారూ఩తః ఏవ మేష[లంకో]దమప్రాణః
బవనిత || ౨౫ ||

[ క్షితిజ్ఞమ ]

దిననిశోః క్ష్మవృదిధప్రతిపాదనామ అహ

ఆష్ట్ట఩క్రభగుణిత్వమ్ ఄక్ష్జ్ఞమమ్ లభఫకేన హృత్వా యా |

స్మాహోరాత్ర క్షితిజ్ఞ క్ష్మవృదిధజ్ఞమ దిననిశోః స్మ || ౨౬ ||

ఆష్ట్ట఩క్రమేణ గుణిత్వమ్ ఆష్ట్ట఩క్రభగుణిత్వమ్ | [ఆష్ట్ట఩క్రభగుణిత్వమ్]

ఄక్ష్జ్ఞమమ్ లభఫకేన హృత్వా పలమ్ స్మాహోరాత్రభణడలే క్షితిజ్ఞమ బవతి | తత్ర
ఆష్ట్ట఩క్రభజ్ఞమ కోటిః, క్షితిజ్ఞమ భుజ్ఞ, తదాయగయుతిమ్మలమ్ కయణః ఄరాకగ్రా
బవతి ఆతి | పూరాా఩యసాసితకయః ఄరాకగ్రయః సూత్రమ్ ఫధాా
భుజకోటివాసనా ప్రదరాశా | క్షితిజ్యనభణడలయః ఄనతయమ్ క్షితిజ్ఞ ఆతి | తయా
దిననిశోః క్ష్మవృదీధ | పూయాక్షితిజ్ఞత్ ఈ఩యమధోవమవసిథతోనభణడల[క్షితిజయః
భధ్యమ జ్ఞమ]వత్ స్మ
ప్రదయశాతే || ౨౬ ||

[ సాదేశోదయాః ]

రాశుమదమకాలప్రతిపాదనామ అహ

ఈదమతి హి చక్రపాదః చయదలహీన్తన దివసపాదేన |

ప్రథభః ఄనతాః చ ఄథ ఄనౌమ తతసహితేన క్రమ్యతరభశః || ౨౭ ||

ఈదమతి దయశనమ్ యాతి, ఄయధమ్ ఈ఩రి చక్రపాదః, త్రమః రాశమః |

చయదలహీన్తన దివసపాదేన ఆతి ఄన్తన లంకోదయాః త్రమః ఩రిగృహమన్తత |
మతః త్రిభిః మేష్ట్దిలంకోదయః ఩ఞ్ుదశఘటికాః త్వః స్మాహోరాత్రచతుయథః
ఄంశః, తతః క్రమేణ వమవసిథతలంకోదమప్రాణేబమః మేష్ట్దిచయదలప్రాణన్
సాదేశక్షోత఩నానన్ సాకీయాన్ విశోధయేత్ | మేష్ట్దీనామ్ సాదేశోదయాః
బవనిత | ఄనతాః చక్రపాదః మీనకుభబభకరాః | ఏతే ఄపి చయదలహీన్తన
చక్రపాదేన ఈదమనిత
| చయదలసహితేన దివసపాదేన | ఄత్ర ఄపి దివసపాదగ్రహణేన
కయకటసింహకనామయాః ఈతరమేణ లంకోదయాః గృహమన్తత | తేన
కయకటసింహకనామయాః చయప్రాణః ఈతరమేణ సహిత్వః ఈదమనిత |
క్రమ్యతరభశః ఆతి | క్రమ్యతరభగత్వమ క్రమేణ చయదలహీనాః
మేషవృషమిథునాః, ఈతరమేణ సహిత్వః కయకటసింహకనామః | ఏతే ఏవ
ఈతరమేణ తులావృశిుకధన్యంష్ట | తతః భకయకుభబమీనాః ఈతరమేణ
చయదలహీనాః | మేషవృషమిథునాః క్రమేణ ఄ఩భణడలే తియమగాావసిథత్వః,
తేన మేషః శీఘ్రమ్ ఈదేతి ఄతః చయదలాసుభిః ఄ఩చీమతే | ఏవమ్ వృషః
మిథునః చ | ఏతః భకరాదమః వామఖ్యమత్వః | కయకటసింహకనామః
[తదిబనన]సంస్మథనత్వాత్ చిరేణ ఈదగచేనిత | ఄతః చయదలప్రాణః ఈ఩చీమన్తత |
ఏతః తులాదమః వామఖ్యమత్వః |

క్షితిజ్ఞమ వామస్మయధగుణ స్మాహోరాత్రాయధహృత్వ చయజ్ఞమ, తత్వకషఠమ్

చయదలప్రాణః | ఩ృథక్ మేష్ట్దీనామ్ లంకోదమవత్ ఈత్వ఩దమః |
సాదేశరాశుమదయః ఆషటకాలలగనయథమ్ సూరోమదయాత్ ప్రబృతి ఘటికాః
ప్రాణీకృతమ సూయమభోగమరాశుమదమప్రాణః తేబమః విశోధయేత్ | సూరేమ
భోగమంశమ్ క్షే఩మమ్ | పునర్ యావనతః రాశుమదయాః శుదధానిత త్వవనతః విశోధమ
సూరేమ రాశమః క్షి఩మన్తత | శేషమ్ త్రింశత్వ గుణితమ్ ఄసుదోధదమబకతమ్
భాగది వరిధతయవౌ క్షిపేత్ | లగనమ్
బవతి | ఏవమ్ రాత్రౌ ఄపి రాత్రిగతఘటికాః దినమ్భనఘటికాసు ప్రక్షి఩మ
లగనమ్ ఄన్తన విధినా కయతవమమ్ | రాత్రిశేషఘటికాభిః వి఩రీతకయభణ యవేః
గతభాగదినా తదుతరమేణ యావనతః ఈదమప్రాణః విశుదేధయుః త్వవనతః
శోధనీయయాః ] శేషమ్ త్రింశత్వ గుణితమ్ వయతమ్భన్యదమబకతమ్ భాగది
శోధితమ్ ఈదమలగనమ్ |
ఄథ యవేః లగనసమ చ ఄనతయకాలస్మధనమ్ | యవేః ఄభుకతభాగః ఄభుమదమమ్
సంగుణమ త్రింశత్వ బజేత్ | లఫధమ్ యవేః ఄభుకతప్రాణః | ఏవమ్ లగనభుకతభాగః
తదుదమమ్ సంగుణమ త్రింశత్వ విబజేత్ | లఫధమ్ లగనభుకతప్రాణః |
ఄనతయప్రాణయుకాతః షడ్బః బకాతః విఘటికాః, షష్ట్టా ఘటికాః, సూరోమదయాత్
అయబమ బవనిత || ౨౭ ||

[ ఆషటకాలశంకుః ]

[ ఆషటకాలశంకాానమనాయథమ్ అహ ]

స్మాహోరాత్రషటజ్ఞమ క్షితిజ్ఞత్ ఄవలభఫకాహత్వమ్ కృత్వా |

విషకమ్భబయధవిబకేత దినసమ గతశేషయః శంకుః || ౨౮ ||

[స్మాహోరాత్ర]షటజ్ఞమనమనమ్ దినగతశేషఘటికాబమః | ఈతతయగోలే క్షితిజ[మ్

ఈనభణడలా]త్ ఄధః వమవసిథతమ్ ఄతః చయదలఘటికాః [దినగతశేషఘటికాబమః ]
విశోధమ నిష఩నానః ఈనభణడలావధ్యః బవనిత | త్వః ప్రాణీకృతమ జ్వవా గ్రాహామ |
చయదలజమయా సౌమేమతయగోలయః యుతవియుత్వ క్షితిజ్ఞవధ్యః బవతి |
[ఄతః త్రైరాశికమ్] మది వామస్మయధభణడలే ఆమమ్ జ్ఞమ బవతి
స్మాహోరాత్రాయధభణడలే కిమతీ ఆతి క్షితిజభణడలావధ్యః స్మాహోరాత్రషటజ్ఞమ
ఄభిధీమతే |
త్వమ్ ఆషటజ్ఞమమ్ ఄవలభఫకాహృత్వమ్ కృత్వా విషకమ్భబరేధన వామస్మరేధన
విబజేత్ | దివససమ పూరాాహేణ గతసమ, ఄ఩రాహేణ శేషసమ శంకుః బవతి |

చనదరశంకాానమనమ్ | రాత్రౌ చనదరచ్చేయా ఈ఩లక్ష్యేత్ | తత్ర పూయాకపాలే

చనదరభసః ఆషటకాలఘటికాః, ఄ఩యకపాలే తు చనాదరసతలగననతరాలఘటికాః
చనదరభసః శేషఘటికాః అనీయమ ఆషటకయభ | చనదరస్మాహోరాత్రాయధమ్ క్షితిజ్ఞమమ్
చయదలజ్ఞమమ్ చ అనీయమ చయదలవి఩యమమనిష఩ననప్రాణః సూయమవత్ కయభ
కయతవమమ్ | ఄథ స్మాహోరాత్రషటజ్ఞమ దాదశగుణ విషువతకరేణన బకాత
ఆషటశంకుః బవతి | ఄథవా చయదలేన ఄధికోనఘటికాజ్ఞమమ్
చయదలజ్ఞమవి఩యమమనిష఩నానమ్, లభఫకగుణిత్వమ్ స్మాహోరాత్రణ సంగుణమ
త్రిజ్ఞమవరేగణ [విబజమ] శంకులబిధః | ఄథవా త్వమ్ దాదశగుణస్మాహోరాత్రణ
సంగుణమ విషువతకయణగుణవామస్మరేధన బజేత్ | పలమ్ శంకుః |

దివసగతఘటికానమన్త చ శంకునా గుణితమ్ వామస్మయధమ్

శంకుచ్చేయావయగయుతిమ్మలేన బకతమ్ ఫృహచేంకుః బవతి | త్రిజ్ఞమగుణితః
లభఫకబకతః స్మాహోరాత్రషటజ్ఞమ లబమతే | తేన ఈతతయగోలే క్షితిజ్ఞమ శోధమతే,
దక్షిణే క్షి఩మతే | తతః వామస్మరేధన హత్వా స్మాహోరాత్రారేధన బజేత్ | లఫధసమ
కాషఠమ్ ఈతతయగోలే చయదలయుతమ్ దక్షిణే హీనమ్ దినగతశేషప్రాణః [ బవనిత |
తః ] ప్రాగాత్ ఘటికాః || ౨౮ ||

[ శంకాగ్రమ్ ]
శంకాగ్రప్రదయశనామ అహ

విషువజ్వజవాగుణితః సేాషటః శంకుః సాలభఫకేన హృతః |

ఄసతభయదమసూత్రాత్ దక్షిణతః సూయమశంకాగ్రమ్ || ౨౯ ||

సేాషటశంకుః ఆషటకాలోత఩ననశంకుః, విషువజజాయా ఄక్ష్జ్వవయా గుణితః

లభఫకేన బకతః ఄస్యతదమసూత్రాత్ దక్షిణతః సూయమశంకాగ్రమ్ బవతి | శంకోః
ఄగ్రమ్ ఄనతరాలమ్ శంకుమ్మలాత్ సమ్యతతరావగహిసూత్రమ్ యావత్
ఄసతభయదమ[సూత్ర]మ్ ఆతి |

క్షితిజభణడలే ప్రాకసవసితకాత్ దక్షిణమ్ ఈతతయమ్ వా ఄరాకగ్రాకాషఠతులామనతరే

సూత్రసమ ఏకమ్ ఄగ్రమ్ ఫధాా, దిాతీమమ్ ఄగ్రమ్ త్వవత్
[ఄరాకగ్రాకాషఠతులామనతరే] ఏవ ఄ఩యభాగే ఫధీనయాత్ | తత్
పూరాా఩రామతమ్ ఈదయాసతసూత్రమ్ | తసమ సూత్రసమ శంకుతలసమ ఄనతరే
శంకాగ్రమ్ | శంకుమ్మలాత్ భూభధమమ్ యావత్ సూత్రమ్ దృగజా |
భూభధామత్ ఈ఩రి శంకుభసతకప్రాపి మత్ సూత్రమ్ కయణః వామస్మయధమ్ ఆతి ||
౨౯ ||

[ ఄరాకగ్రా ]
ఄరాకగ్రానమనామ అహ

఩యమ్భ఩క్రభజ్వవామ్ ఆషటజ్ఞమరాధహత్వమ్ తతః విబజేత్ |

జ్ఞమ లభఫకేన లబ్దధరాకగ్రా పూరాా఩రే క్షితిజే || ౩౦ ||

఩యమ్భ఩క్రభజ్ఞమ చతురిాంశతిభాగజ్ఞమ ౧౩౯౭ | త్వమ్ ఆషటసమ యవేః

భుజజమయా గుణిత్వమ్ [కృత్వా] లభఫకేన విబజేత్ , [లబ్దధ జ్ఞమ] ఄరాకగ్రా
బవతి | ఆమతి ఄధాని విషువతః ఈతతరేణ దక్షిణేన వా యవిః ఈదేతి, పూరాా఩రే
చ క్షితిజభణడలప్రదేశే || ౩౦ ||

[ సభశంకుః ]

సభభణడలశంకాానమనామ అహ

స్మ విషువజ్యజానా చ్ఛత్ విషువదుదగలభఫకేన సంగుణిత్వ |

విషువజజాయా విబకాత లఫధః పూరాా఩రే శంకుః || ౩౧ ||

స్మ ఆతి ఄన్తన ఄ఩క్రభజ్ఞమ గృహమతే | ఈతతయగోలే విషువజ్ఞజాతులామ క్రానితజ్ఞమ

[మద] బవతి, తద భధామహేన ఏవ సవిత్వ సభభణడలమ్ విశతి | విషువజ్ఞజా
[మద] క్రానితకాషఠజమయా ఉనా [తద] సభభణడలాత్ ఈతతరేణ యాతి |
[క్రానితకాషఠజ్ఞమ మద] విషువజజాయా ఉనా తద సభభణడలమ్ విశతి |
[క్రానితకాషఠజ్ఞమ] మద ఉనా విషువజజాయా, తద [పూరాానీయత్వ ఄరాకగ్రా]
లభఫకేన గుణిత్వ విషువజజాయా బకాత సభభణడలశంకుః బవతి |
పూయాసభభణడలేన ఄ఩యసభభణడలేన [చ] క్షితిజే ఄరాకగ్రానతరే
ఄసతభయదమసూత్రమ్ ఫధాా ఄరాకక్రానతరాశిభాగప్రదేశః
సభపూరాా఩యభణడలే మత్ర లగనమ్ ప్రాగ్వఫనుదతః తత్ సభభణడలచ్చ఩మ్
తథా గోలే భ్రభయేత్ మథా క్షితిజ్ఞధోభాగే సభభణడలే త్వవతి ఄనతరే లగనమ్
బవేత్ | తయః సభభణడలబిన్యదవః ఄనతరే సూత్రమ్ ఫధాా తదయధమ్ శంకుః
పూయావత్ ఏవ పూరాా఩యరేఖ్యస఩ృక్ బవతి | శంకోః ఈతతరేణ
ఄసతభయదమసూత్రమ్ యావత్ ఄనతయమ్ శంకాగ్రమ్
ఄరాకగ్రాతులమమ్ | సభభణడలశంకుః ఄక్ష్జమయా గుణితః ఩యభక్రానితజ్ఞమబకతః
సూయమభుజజ్ఞమ బవతి | [సూరేమ మేష్ట్దిగే] తత్వకషఠమ్ అదితమః, కయకటకాదిగే
షడ్రాశివిశుదధమ్, తులాదిగే షడ్రాశియుతమ్, భకరాదిగే చక్రవిశుదధమ్ యవిః
బవతి |

ఛేదమకే ఄపి సమ్భయామ్ భూమౌ వృతతమ్ అల్పఖమ దికిుహినతమ్ కృత్వా

సూయమబిమ్యఫదయే ఄసేత చ పూరాా఩యయః బిన్యద కృత్వా
పూరాా఩యరేఖ్యయాః దక్షిణే [భధామహననతజ్ఞమతులేమ ఄనతరే] తృతీమమ్
బినుదమ్ ప్రకల఩ా బినుదత్రయావగహి భతసాదాయేన వృతతమ్ అల్పఖేత్ | తత్
ఄయకభ్రభవృతతమ్ | ఄరాకగ్రాగ్రే సవిత్వ ఈదితః తదాృత్వతనుస్మరేణ
సభభణడలమ్ ఄవగహమ దక్షిణేన నతజ్ఞమతులేమ ఄనతరే భధామహనమ్ కృత్వా
క్రమేణ ఄ఩యభాగే సభభణడలాత్ నిష్ట్రనతః ఄ఩రాగ్రాగ్రే
ఄసతమ్ ఏతి | ఄయకభ్రభవృతతసమ ప్రాగ఩యరేఖ్యయాః మత్ర సమ్భ఩తః తత్ర
సభభణడలే ప్రవేశః | సభభణడలే తు భధమమ్ యావత్ ఄనతయమ్
సభభణడలశంకుచ్చేయా బవతి | దక్షిణగోలే సభభణడలాత్ దక్షిణేన యాతి |
[తద] సభభణడలసమ ప్రవేశభావః || ౩౧ ||

[ భధామహనశంకుః ]

భధామహనశంకుచ్చేమయః అనమనామ అహ

క్షితిజ్ఞత్ ఈననతభాగనామ్ యా జ్ఞమ స్మ ఩యః బవేత్ శంకుః |

భధామత్ నతభాగజ్ఞమ ఛాయా శంకోః తు తసమ ఏవ || ౩౨ ||

క్షితిజ్ఞత్ ఆతి సభదక్షిణోతతయసాసితకప్రదేశత్ యే ఈననతభాగః గోలభధమసిథతే

యవౌ లక్షిత్వః తేష్ట్మ్ యా జ్ఞమ స్మ ఩యభః శంకుః బవతి | యా భధామత్
నతభాగజ్ఞమ స్మ ఩యభశంకోః ఛాయా స్మమత్ | ఆషటభధామహేన యవేః
ఄ఩క్రభభాగః ఄక్ష్భాగేషు దక్షిణగోలే ప్రయజయేత్ | ఈతతరే గోలే
వియజయేత్ | తే నతభాగః బవనిత | చనదరసమ విక్షే఩యుతవియుత్వః నతభాగః
బవనిత, మతః విభణడలే చనదరః | ఏతే నవతేః విశోధమన్తత | శేషమ్ ఈననతభాగః |
తేష్ట్మ్ [జ్ఞమ]
ఈననతభాగజ్ఞమ | ఄథవా తదిదనస్మాహోరాత్రాయధమ్ క్షితిజమయా సాయా
ఈదగమమేమ వియుతయుతం[వామస్మయధగుణమ్ స్మాహోరాత్రాయధబకతమ్]
దాదశగుణమ్ విషువతకయణహృతమ్ భహాశంకుః తదుననతజ్ఞమ బవతి || ౩౨ ||

[ దృక్ క్షే఩జ్ఞమ ]

దృక్ క్షే఩ప్రతిపాదనామ అహ

భధమజ్యమదమజ్వవాసంవరేగ వామసదలహృతే మత్ స్మమత్ |

తత్ భధమజ్ఞమకృతోమః విశేషమ్మలమ్ సాదృకేి఩ః || ౩౩ ||

భధమజ్ఞమ చ ఈదమజ్వవా చ భధోమదమజ్వవే | తయః సంవయగః

఩యస఩యగుణనమ్ వామసదలహృతమ్ మత్ బవతి తసమ భధమజ్ఞమయాః చ
కృతోమః విశేషమ్మలమ్ సాకీమః దృకేి఩ః | సాగ్రహణేన తు యవిచనదరకక్ష్ాయః
భిననః దృకేి఩ః || ౩౩ ||

[ దృగగతిజ్ఞమ ]

దృగగతిజ్ఞమనమనామ అహ

దృగదృకేి఩కృతివిశేష్టతసమ మ్మలమ్ సాదృగగతిః కువశత్ |

క్షితిజే స్మా దృకాేయా భూవామస్మయధమ్ నభోభధామత్ || ౩౪ ||

దృగజాదృక్ క్షే఩కృతోమః వివయసమ మ్మలమ్ సాకీయా దృగగతిః బవతి | కువశత్

భూవశత్ ఆమమ్ బవతి | భధమజ్యమదమజ్వవయః సంవరేగ వామసదలహృతే
మత్ తత్ భధమజ్ఞమకృతోమః విశేష్ట్త్ మ్మలమ్ దృకేి఩ః హి బవతి | ఏవమ్
భూవశత్ ఈత఩ననత్రిజ్ఞమశంకువయగవిశేష్ట్త్ మ్మలమ్ దృగజా బవతి | ఄతః
భూవశత్ ఈత఩నన[దృగజా]దృక్ క్షే఩నిష఩ననత్వాత్ కువశత్ ఆతి ఈచమతే |
"క్షితిజే స్మా దృకాేయా" ఆతి ఄత్ర తు "స్మా" ఆతి ఄన్తన సాకీమదృక్ క్షే఩దృగగతీ
ఄభిధీయేతే | భూవామస్మయధమ్ ౫౨౫
| క్షితిజభణడలే స్మా దృకాేయా కస్మభత్ ఈత఩నాన? నభోభధామత్ |
వామస్మయధ[తులమ]మ్ ఏతత్ బవతి | తత్ మతః కుదృష్టటవశత్
సభభణడలభధామత్ పూరాా఩యయః దిశోః దృగగతిః [లభఫనమ్] ఊణమ్
ధనమ్ వా ఆతి, తథా ఏవ బగోలభధామత్ దక్షిణోతతయదిశోః దృక్ క్షే఩సమ
గ్రహణేన నతిః వా స్మమత్ |

జ్ఞమనామ్ విశేషోత఩తితమ్ దయశమతి | [భూమేః గోలాకాయత్వాత్]

భూవామస్మయధ[తులమ]మ్ ఄనతయమ్ క్షితిజే సూయమకక్ష్ణమయామ్ చనదరకక్ష్ణయామ్ చ
[బవతి] | సూయమకక్షోమత఩ననభధమజ్ఞమమ్ సూయమకక్షోమదమజమయా సంగుణమ
త్రిజమయా భాగలఫధసమ వయగమ్ భధమజ్ఞమవరాగత్ విశోధమ మ్మలమ్
యవికక్ష్ణమయామ్ దృకేి఩ః, తథా చనదరకక్షోమత఩ననభధమజ్ఞమమ్ స్యాదమజమయా
సంగుణమ త్రిజమయా భాగలఫధసమ వయగమ్ సాభధమజ్ఞమవరాగత్ విశోధమ మ్మలమ్
చనదరకక్ష్ణమయామ్ దృకేి఩ః
| సూయమస్మాహోరాత్రాదిభిః స్మధితదృగజావరాగత్ సూయమదృక్ క్షే఩వయగమ్ విశోధమ
మ్మలమ్ సూయమకక్ష్ణమయామ్ దృగగతిజ్ఞమ | చనదరస్మాహోరాత్రాదిభిః
స్మధితదృగజావరాగత్ చనదరదృక్ క్షే఩వయగమ్ విశోధమ మ్మలమ్ చనదరకక్ష్ణమయామ్
దృగగతిజ్ఞమ బవతి | ఏవమ్ ఄన్తమష్ట్మ్ ఄపి గ్రహాణమ్ సభభణడలభధామత్
దృగగతేః భావః | ఈదయే [సూయమ]గ్రహణే చనదరసమ త్వవదధఃసిథతత్వాత్
చనదరకక్ష్ణమయామ్ సూయమబిభఫకేనదరసూత్రాత్ పూరేాణ చనదరబిభఫమ్ నతమ్
లక్ష్ాతే | ఄసతభయే తు తథా ఏవ
ఄ఩యతః | సభభూప్రదేశే సిథతసమ ద్రషుటః వామస్మయధతులమయా దృగగతిజమయా
భూవామస్మయధతులమమ్ దృగగతమనతయమ్ [= లభఫనమ్] | ఏవమ్ ఏవ
దక్షిణోతతయకపాలయః దృకేిపానతయమ్ [= నతిః] | [తత్ర ఆదమ్ త్రైరాశికమ్]
మది వామస్మయధతులమయా దృగగతిజమయా భూవామస్మయధయజనతులమమ్
దృగగతమనతయమ్ [=లభఫనమ్] తద ఆషటకాలోత఩ననదృగగతిజమయా కిమత్ ఆతి |
[పునర్ చ త్రైరాశికమ్ మది] సుపటయజనకరేణన త్రిజ్ఞమతులామః కలాః లబమన్తత,
తద దృగగతి[= లభఫన]యజనైః కిమతమః
ఆతి | ఄత్ర ప్రథమే త్రైరాశికే త్రిజ్ఞమ భాగహాయః దిాతీయే గుణకాయః తులమత్వాత్
[నాశే కృతే] యవిచనదరయః దృగగతేః భూవామస్మయధమ్ గుణకాయః సుపటయజనకయణః
భాగహాయః, పలమ్ ల్పపాతః | సూయమల్పపాతః చనదరల్పపాతబమః విశోధమ త్రైరాశికమ్ మది
[దినసుపట]భుకతానతరేణ షష్టటః నాడమః [లబమన్తత, తద] అభిః ల్పపాతభిః కిమతమః
ఆతి | లఫధమ్ నాడమః బవనిత, త్వః దృగగతి[=లభఫన]ఘటికాః | పూయాకపాలే
పూయాతః గ్రహః కక్ష్ణమయామ్ నతః | తస్మభత్ ప్రాగోమగః ఄతః
గ్రహే ఄ఩నీయమన్తత | ఄ఩యకపాలే ఩యతః నతత్వాత్ లభఫనఘటికాతులమకాలేన
యగః బవిషమతి ఆతి ఄతః ప్రక్షి఩మన్తత | ఏవమ్ ఏతత్ కయభ త్వవత్ క్రిమతే
యావత్ ఄవిశేషః |

ఏవమ్ [యవిచనదరయః] దృక్ క్షే఩ల్పపాతః ప్రాగాత్ త్రైరాశికేన జ్ఞాత్వః | మది

యవిచనదరయః భధమ[జేమ] సభదికేసి బవతః తద [యవిచనదరయః] నతిల్పపాతనామ్
విశేషః ఄనమథా యగః | తతః ఄవనతిః బవతి | తతః భధమగ్రహణచనాదత్
ర
పాతమ్ విశోధమ శేషసమ దక్షిణోతతయభుజజ్ఞమ ఄయధ఩ఞ్ుమేన గుణిత్వ త్రిజ్ఞమబకాత
విక్షే఩ః | ఄవనతివిక్షే఩యః సభదిశి యగః, భిననదిశి వియగః [సుపటవిక్షే఩ః]
| సుపటవిక్షే఩ః ఄవనతిః ఆతి ఩రామమః | తయా చ ఄవనత్వమ సిథతమయధమ్
అనీయమ భధమతిథేః విశోధమ శేషః స఩యశకాలః | తేన ప్రాగాత్ లభఫనవిధిః |
స఩యశభధమలభఫనఘటికానతరేణ సిథతమయధమ్ ఈ఩చీమతే | తత్ పునర్
భధమకాలాత్ విశోధమ ఄసకృత్ సిథతమయధమ్ ఈత్వ఩దయేత్ యావత్ సిథయమ్ బవతి
| మ్యక్షే పునర్ ప్రథమ్భనీయతసిథతమయధమ్ భధమతిథౌ ప్రక్షిపేత్ | పూయావత్
మ్యక్ష్లభఫనభధమలభఫనఘటికానతరేణ సిథతమయధమ్ ఈ఩చీమతే | తత్ పునర్
భధమతిథౌ ప్రక్షి఩మ పూయావత్ లభఫనఘటికాః ఈత్వ఩దమ తనభధమలభఫనానతరేణ
సిథతమయధమ్ ఈ఩చితమ్ కృత్వా తత్ ఏవ కయభ పునర్ క్రిమతే యావత్ సిథయమ్
బవతి | ఏవమ్ సిథరీకృతసిథతమయధసభఫనిధనమ్ సూరేమనుదగతికలాభోగమ్
భధమగ్రహణసూరేమన్యదః స఩రేశ విశోధయేత్ మ్యక్షే క్షిపేత్ | స఩యశమ్యక్ష్కాల్పకౌ
బవతః |

ఄథ ప్రాగ఩యకపాలదాయే ఄపి లభఫనయః తయః యగేన యుతమ్

సిథతమయధమ్ సుపటమ్ బవతి |

సమ్భయాభవనౌ [వామస్మయధప్రమ్భణేన సూత్రణ] వృతతమ్ అల్పఖమ దికిుహినతమ్

కృత్వా భణడలపూయాభాగే ప్రాగ఩యరేఖ్యయాః ఈతతరేణ దక్షిణేన వా
ఈదమజ్ఞమకాషఠతులేమ ఄనతరే బిన్యద కృత్వా బినుదదామశియస఩ృక్ససత్రమ్ ప్రస్మయమ
రేఖ్య కురామత్ ఈదమజ్ఞమ బవతి | [పునర్] భధమమ్ భణడలకేనదరమ్ కృత్వా
భధమజ్ఞమతులమసూత్రణ వృతతమ్ భ్రాభయేత్ | తత్ భధమజ్ఞమభణడలమ్ |
త్రిజ్ఞమభణడల఩రిధిబినుదదాయాత్ సూత్రదామమ్ భధమకేనదరమ్ అనీయమ
రేఖ్యదామమ్ కురామత్
| తత్ ఄనతయజ్ఞమయధమ్ భధమజ్ఞమభణడలే తథా ఏవ పూరాా఩యతః ఈతతరేణ దక్షిణేన
వా వమవస్మథ఩మతే | తత్ భధమజ్ఞమవయగవిశేషమ్మలమ్ దృక్ క్షే఩జ్ఞమకోటిః
భధమజ్ఞమభణడలే బవతి |

[త్రిజ్ఞమభణడలే పూరాా఩యయః ఈదమజ్ఞమకాషఠతులేమ ఄనతరే] బిన్యద కృత్వా

[వృతతకేనాదరత్ భధామహన]నతజ్ఞమతులేమ ఄనతరే దృక్ క్షే఩బినుదః దక్షిణేన [ప్రకల఩ా]
బినుదత్రయేణ భతసామ్ ఈత్వ఩దమ తనుభఖపుచేస఩ృక్ససత్రసమ్భ఩త్వత్
బినుదత్రమస఩ృగాృతతమ్ భ్రభయేత్ | తత్ ఄయకభ్రభవృతతమ్ | తత్ర క్షితిజ్ఞత్
ఉయధవమ్ మత్ర ప్రదేశే యవిః తనభధమకేనాదరనతరాలసూత్రమ్ దృగజా కయణః, స్మథనీయయా
దృక్ క్షే఩జ్ఞమ కోటిః, తదగ్రాత్ అయబమ దృగజాగ్రమ్ యావత్
యవిచిహోన఩లక్షితమ్ తదనతరాలమ్
దృగగతిజ్ఞమ స్మ పూరాా఩రా | ఏవమ్ విశిషటమ్ త్రమశ్రమ్ క్షేత్రమ్ నిష్ట్఩దమతే || ౩౪ ||

[ ఄక్ష్దృకకయభ ]

ఈదయాసతభమయః విక్షే఩వశత్ ఊణధనతాప్రతిపాదనామ అహ

విక్షే఩గుణ ఄక్ష్జ్ఞమ లభఫకబకాత బవేత్ ఊణమ్ ఈదకేసి |

ఈదయే ధనమ్ ఄసతభయే దక్షిణగే ధనమ్ ఊణమ్ చన్తదర || ౩౫ ||

ఄక్ష్జ్ఞమ విక్షే఩గుణ లభఫకబకాత పలమ్ ల్పపాతః | ఈతతయవిక్షేపే ఈదమసిథతచన్తదర

ఊణమ్, ఄసతభయే ధనమ్ | యామేమ విక్షేపే ఈదమసేథ చన్తదర ధనమ్,
ఄసతభయే ఊణమ్ ఆతి | ఊణధనయుకీత యవిచయదలపలో఩఩తితతులామ || ౩౫
||

[ ఄమనదృకకయభ ]

ఄమనవశత్ ఊణధనతాప్రతిపాదనామ అహ
విక్షేపా఩క్రభగుణమ్ ఈతరభణమ్ విసతరాయధకృతిబకతమ్ |
ఈదగృణధనమ్ ఈదగమన్త దక్షిణగే ధనమ్ ఊణమ్ యామేమ || ౩౬ ||

విక్షే఩ః చ ఄ఩క్రభః చ విక్షేపా఩క్రమౌ | [విక్షేపా఩క్రమౌ గుణౌ మసమ తత్

విక్షేపా఩క్రభగుణమ్ | విక్షే఩ః త్వత్వకల్పకః గృహమతే, ఄ఩క్రభః చ
఩యమ్భ఩క్రభః | ఈతరభణమ్ ఈతరభజ్ఞమమ్ |] విక్షేపేణ ఩యమ్భ఩క్రమేణ
గుణిత్వమ్ రాశిత్రమయుతచనదరసమ ఈతరభజ్వవామ్ ఆతి ఄయథః | కథమ్
రాశిత్రమయుతచనదరసమ తత్ ఈతరభణమ్? ఈతరభణగ్రహణత్
రాశిత్రమక్షే఩ః ఄవగభమతే | [రాశిత్రమయుతచనదరసమ] ఈతరభజ్ఞమమ్
గుణయేత్ | వామస్మయధకృత్వమ బజేత్ | పలమ్
ల్పపాతః ఈదగ్వాక్షిపేత ఈతతరామణే ఊణమ్ దక్షిణే ధనమ్ | తత్ ఏవ పలమ్ దక్షిణే
ఄమన్త ఈతతయవిక్షిపేత ధనమ్, ఊణమ్ యామేమ, విక్షేపే దక్షిణే ఊణమ్ బవేత్
ఆతి | ఊణే ధన్త యుకితః ఄపి | మస్మభత్ తులమదిగ్వాక్షేపామనయః గ్రహః
త్వవత్ ఄధికః ప్రా఩మతే, ఈదయాసతభమక్షితిజయః విశోధమతే;
భినానమనవిక్షే఩యః త్వవత్ హీనః ఆతి క్షి఩మతే | సయాగ్రహాణమ్
స్యాదయాసతభమయః ఆదమ్ కయభ ప్రవయతతే | న భధామహానయధరాత్రయః || ౩౬
||

[ చనాదరదిసారూ఩మ్ గ్రహణకాయణమ్ చ ]

చనాదరదిసారూ఩వామవయణనామ అహ
చనదరః జలమ్ ఄయకః ఄగ్వనః భృద్భబచ్చుయా ఄపి యా తభః తత్ హి |
ఛాదమతి శశీ సూయమమ్, శశినమ్ భహతీ చ భూచ్చేయా || ౩౭ ||

మత్ ఏతత్ చనదరభణడలమ్ తత్ ప్రతమక్షేణ జలమ్, వివస్మాన్ ఈషణసాభావాత్

ఄగ్వనః, భూః ఩ృథివీ భృణభయీ, భూచ్చేయా తభః సాభావాత్ ఆతి | శశీ చనదరః
సూయమమ్ ఛాదమతి | ఈ఩రిసిథతః సూయమః ఄధఃసిథతేన చనదరభస్మ ఛాదమతే |
భహతీ చ భూచ్చేయా శశినమ్ ఛాదమతి | గ్రాహకభేదః చ ఄనయః ఄసిత,
మతః కుచ్చేయా విశలా న్యమనః శశీ, శశీ న్యమనః విశలః దినకృత్ || ౩౭ ||

[ గ్రహణభధమకాలః ]

కద గ్రహణే బవతః, తత఩రతిపాదనామ అహ

సుపటశశిమ్భస్మన్తత ఄయకమ్ పాత్వసననః మద ప్రవిశతి ఆనుదః |

భూచ్చేయామ్ ఩క్ష్ణన్తత తద ఄధికోనమ్ గ్రహణభధమమ్ || ౩౮ ||

సుపటః శశిమ్భసః సుపటశశిమ్భసః, తసమ ఄన్తత ఩రిసమ్భప్తత ఄమ్భవాస్మమయామ్

ఄయకమ్ అదితమమ్, పాత్వసననః విక్షే఩మ్భయగగత్వమ పాత్వసననః, మద ప్రవిశతి
ఆనుదః మద ఄయకగ్రహణమ్ బవతి | [఩క్ష్ణన్తత ప్తయణమ్భసమన్తత పాత్వసననః ఆనుదః
మద] భూచ్చేయామ్ ప్రవిశతి | తద ఄధికమ్ ఉనమ్ వా గ్రహణభధమమ్
బవతి | మతః పూయాకపాలే గ్రహణభధమమ్ ఄధికమ్ బవతి
సుపటతిథిచ్ఛేదజనితమ్ తేన తత్ర లభఫనఘటికాః విశోధామః త్వవత్వ కాలేన
ఄతీతత్వాత్
గ్రహణభధమసమ | ఄ఩యకపాలే గ్రహణభధమమ్ ఉనమ్ బవతి
సుపటతిథిచ్ఛేదజనితమ్ తేన తత్ర లభఫనఘటికాః క్షి఩మన్తత, భావిత్వాత్
గ్రహణభధమసమ || ౩౮ ||

[ భూచ్చేయాదైయఘామ్ ]

భూచ్చేయాప్రమ్భణమ్ అహ

భూయవివివయమ్ విబజేత్ భూగుణితమ్ తు యవిభూవిశేష్యణ |

భూచ్చేయాదీయఘతామ్ లఫధమ్ భూగోలవిషకమ్భబత్ || ౩౯ ||

భువః యవేః చ ఄనతయమ్ భూయవివివయమ్, యవియజనకయణః ౪౫౯౫౮౫,

భూగుణితమ్ భూవామసేన ౧౦౫౦ గుణితమ్, యవిభువోః విశేష్యణ యవిభువోః
వామసయః ౪౪౧౦, ౧౦౫౦, ఄనతరేణ ౩౩౬౦ విబజేత్ | తత్
భూగోలచ్చేయాదీయఘతామ్ బవతి ౧౪౩౬౨౦ భూగోలవిషకమ్భబత్ ప్రబృతి |
ఄత్ర ఆదమ్ ప్రదీ఩చ్చేయాకయభ | యవివామసః ప్రదీ఩ః భుజ్ఞ, భూవామసః శంకుః,
యవిభూవామసయః ఄనతయమ్ యవిభూవామసవిశేషః, యవియజనకయణః
శంకుప్రదీ఩చ్చేమయః ఄనతయమ్ ఆతి ప్రదీ఩చ్చేయాకయభసూత్రనిఫనధనమ్ |

ఈ఩఩తితః ప్రదీ఩చ్చేయాకయభణ ఏవ | యవిభూగోలవృతతపాయశవయః

సూత్రదామమ్ తథా సూయమభూవామససూత్రదామమ్ ఏకత్ర ఫధీనయాత్ |
భూచ్చేయా క్రమేణ ఄ఩చీమమ్భనా భూవిషకమ్భబత్ లక్ష్ాతే || ౩౯ ||

[ తభసః విషకభబమ్ ]

చనదరకక్ష్ణమయామ్ భూచ్చేయానమనామ అహ

ఛాయాగ్రచనదరవివయమ్ భూవిషకమేబణ తత్ సభబమసతమ్ |

భూచ్చేమయా విబకతమ్ విదమత్ తభసః సావిషకభబమ్ || ౪౦ ||

భూఛాయాగ్రాత్ అయబమ చనదరమ్ యావత్ ఄనతయమ్ ఛాయాగ్రచనదరవివయమ్ |

భూచ్చేయాదైయఘామ్ ౧౪౩౬౨౦ చనదరకరేణన ౩౪౩౭౭ ఄన్తన హీనమ్ ౧౦౯౨౪౩
ఛాయాగ్రచనదరవివయమ్ జ్ఞతమ్, భూవిషకమేబణ ౧౦౫౦ గుణితమ్
భూచ్చేయాదైరేఘాణ ౧౪౩౬౨౦ విబకతమ్ లఫధమ్ తభసః విషకభబః ౬౮౯
సాగ్రహణే చనదరకక్ష్ణమయామ్ భూచ్చేయావిషకభబః బవతి |
మది చనదరయజనకరేణన వామస్మయధమ్ ౩౪౩౯ లబమతే తద తమ్యవిషకమ్భబరేధన
కిమత్ ఆతి లఫధమ్ [తమ్యవిషకమ్భబయధ]ల్పపాతప్రమ్భణమ్ ౮౦౦ | ౧౯ || ఏవమ్
సాకీమసుపటయజనకరాణభామమ్ యవిచనదరయః వామసల్పపాతనమనమ్ |
యవివామసః ౪౪౧౦ వామస్మయధ ౩౪౩౮ గుణితః యవియజనకయణ ౪౫౭౫౮౫ బకతః
యవిబిభఫకలాః ౩౩ | ౦౦ || చనదరవామసః ౩౧౫ వామస్మయధ ౩౪౩౮ గుణితః
చనదరయజనకయణ ౩౪౩౭౭ హృతః చనదరబిభఫకలాః ౩౧ | ౧౦ || ౪౦ ||

[ సిథతమరాధనమనమ్ ]

సిథతమయధప్రతిపాదనామ అహ

తచేశిసభ఩రాకయధకృతేః శశివిక్షే఩వరిగతమ్ శోధమమ్ |

సిథతమయధమ్ ఄసమ మ్మలమ్ జేామమ్ చనాదరయకదినభోగత్ || ౪౧ ||

ఛాదమఛాదకయః సభ఩రాకయధమ్ మ్భనైకామయధమ్ ఆతి ఄయథః | తసమ కృతిః

తచేశిసభ఩రాకయధకృతిః | తస్మమః శశినః విక్షే఩వరిగతమ్ శోధమమ్ | గ్రహణదాయే
ఄపి చనాదరత్ విక్షే఩ః ఆతి | యవిగ్రహణే ఄవనతియుతవియుతః సుపటవిక్షే఩ః
గృహమతే | తసమ మ్మలమ్ సిథతమయధమ్ బవతి | కథమ్? చనాదరయకదినభోగత్ |
చనాదరయకదినభోగశబ్దదన చనాదరయకదినభుకితః గృహమతే | తయః
ఄనులోభగతికయః దినగతమనతరేణ త్రైరాశికమ్ కయభ మది
యవిశశిగతివిశేష్యణ
షష్టటః నాడమః లబమన్తత, [తద] సిథతమయధల్పపాతభిః కిమతమః ఆతి సిథతమయధఘటికాః
లబమన్తత || ౪౧ ||

[ విభరాదరాధనమనమ్ ]

ఏవమ్ విభరాదయధమ్ అన్తమమ్ | కథమ్?

చనదరవామస్మరోధనసమ వరిగతమ్ మత్ తమ్యభయాయధసమ |

విక్షే఩కృతివిహీనమ్ తస్మభత్ మ్మలమ్ విభరాదయధమ్ || ౪౨ ||

ఆతి ఏతస్మభత్ | [సిథతమయధమ్] తిథేః స఩రేశ శోధమమ్ మ్యక్షే దేమమ్,

యవిచనదరపాత్వః ఄపి స఩యశమ్యక్ష్కాల్పకాః సిథతమయధఘటికాభిః కృత్వా పునర్
స఩యశమ్యక్ష్యః విక్షేప్త, త్వభామమ్ సిథతమరేధ ఈభే యావత్ ఄవిశేషమ్ |

గణితకయభణ ఈ఩఩తితః దృశమతే | గ్రాహమబిభఫమ్భనారేధన వృతతమ్ అల్పఖేత్ | తత్

గ్రాహమబిభఫమ్ | తతః మ్భనైకామయధతులేమన కయకటకేన తేన ఏవ కేన్తదరణ ఄ఩యమ్
వృతతమ్ అల్పఖేత్ | తత్ గ్రాహమగ్రాహకసభ఩రాకయధభణడలమ్ | తతః
దక్షిణోతతయరేఖ్యయామ్ మథాదిశమ్ కేనాదరత్ ఈతతరేణ దక్షిణేన వా
విక్షే఩తులమమ్ సూత్రమ్ ప్రస్మయమ బినుదమ్ కురామత్ | తనభతసావిధినా
పూరాా[఩రామ్ రేఖ్యమ్ కురామత్ | తతసభ఩రాకయధభణడలసమ్భ఩త్వత్
కేనదరప్రాపిణీమ్ రేఖ్యమ్ నయేత్
| ఏవమ్ ఄరాధమతచతుయస్రమ్ క్షేత్రమ్ ఈత఩దమతే | తత్ర సభ఩రాకయధమ్ కయణః,
విక్షే఩ః చ భుజ్ఞ | తదాయగవిశేలషమ్మలమ్ కోటిః సిథతమయధమ్ ఆతి | మద
గ్రాహమబిమ్భఫరోధనగ్రాహకబిమ్భఫయధతులమమ్ గ్రాహమగ్రాహకయః కేనాదరనతరాలమ్,
తద గ్రాహమగ్రాహకబిమ్భఫయధవిశేలషః కయణః, విక్షే఩ః ఏవ భుజ్ఞ |
తదాయగవిశేషమ్మలమ్ కోటిః విభరాదయధమ్ ఆతి || ౪౨ ||

[ చనదరసమ ఄగ్రసతమ్భనమ్ ]

గ్రసతశేషప్రమ్భణనమనామ అహ

తభసః విషకమ్భబయధమ్ శశివిషకమ్భబయధవరిజతమ్ ఄప్నహమ |

విక్షేపాత్ మత్ శేషమ్ న గృహమతే తత్ శశంకసమ || ౪౩ ||

శశివిషకమ్భబయధవరిజతమ్ తభసః విషకమ్భబయధమ్ చనదరవిక్షేపాత్ ఄప్నహమ | మత్

శేషమ్ తత్ చనదరసమ న ఛాదమతే | గ్రహణభధ్యమ ఈతతరేణ దక్షిణేన వా యావత్ ఏవ
విక్షే఩ః, తద త్వవత్ ఏవ తయః కేనాదరనతరాలమ్ బవతి | మద పునర్ విక్షే఩ః,
తస్మభత్ శశితభసః విషకమ్భబయధవిశేష్ట్త్ ఄధికః బవతి, తద త్వవత఩రమ్భణమ్
ఏవ బిభఫకేనాదరనతరాలసమ దిాతీమ పాయశవతః చనదరబిభఫమ్ తమ్యభధామత్
నిష్ట్రనతమ్ లక్ష్ాతే | యావాన్ భాగః చనదరసమ న గృహమతే
తమ్ చనదరబిమ్భఫత్ విశోధమ శేషమ్ గ్రాసప్రమ్భణమ్ స్మమత్ | చనదరవత్ ఄరేక ఄపి
|| ౪౩ ||
[ ఆషటకాల్పకగ్రాసః ]

ఆషటకాలగ్రాసప్రతిపాదనామ అహ

విక్షే఩వయగసహిత్వత్ సిథతిభధామత్ ఆషటవరిజత్వత్ మ్మలమ్ |

సభ఩రాకరాధత్ శోధమమ్ శేషః త్వత్వకల్పకః గ్రాసః || ౪౪ ||

విక్షే఩వయగః తేన సహిత్వత్, సిథతిః స఩రాశత్ అయబమ యావన్యభక్ష్ః, తసమ భధమమ్

సిథతమయధమ్, ఆషటకాలవరిజతమ్ ఆషటవరిజతమ్, తస్మభత్ | మత్ మ్మలమ్ [తత్]
సభ఩రాకరాధత్ శోధమమ్ మ్భనైకామరాధత్ విశోధమమ్ | శేషః త్వత్వకల్పకః గ్రాసః
బవతి |

సిథతమయధమ్ ఆషటకాలహీనమ్ భుకతానతయగుణమ్ షష్టటహృతమ్ ల్పపాతః | వయగః త్వవతః

విక్షే఩సమ ల్పపాతతభకసమ వరేగ యుకాతవ మ్మలీక్రిమతే, మ్మలమ్ కయణః |
[త్వవతకయణమ్ మ్భనైకామరాధత్ విశోధమ శేషః త్వత్వకల్పకః గ్రాసః బవతి |] త్వవత్వ
కరేణన ప్రవిషటః గ్రాహకః || ౪౪ ||

[ ఄక్ష్వలనమ్ ఄమనవలనమ్ చ ]

వలనజ్ఞమప్రతిపాదనామ అహ
భధామహోనతరభగుణితః ఄక్ష్ః దక్షిణతః ఄయధవిసతయహృతః దిక్ |
సిథతమరాధత్ చ ఄరేకన్యదవః త్రిరాశిసహిత్వమనాత్ స఩రేశ || ౪౫ ||

భధామహానత్ ప్రబృతి ఈతరభః భధామహోనతరభః |

భధామహనతిథమనతరాలఘటికా భధామహనశబ్దదన ఈచమతే | తత్ర ప్రాకకపాలే
తిథిఘటికా దినారాధత్ విశోధామ, ఄ఩యకపాలే తేబమః దినాయధమ్ | భధామహేన ఆతి
ఈ఩లక్ష్ణమ్ | తథా చ ఆనుదగ్రహణే భధమరాత్రితిహమనతరాలఘటికాః గృహమన్తత |
త్వః షడ్గగణః భాగః తేష్ట్మ్ ఈతరభజ్ఞమ, తయా ఄక్ష్జ్ఞమ దక్షిణతః వమవసిథత్వ
గుణనీయయా, ఄయధవిసతరేణ వామస్మరేధన బకాత దిక్ బవతి | దక్షిణతః ఆతి
ఄ఩యకపాలమ్
ఄధికృతమ ఈకతమ్ అచ్చరేమణ, మతః ఄ఩యకపాలే పూయాభాగః దక్షిణేన వలతి,
ఄ఩యభాగః ఈతతరేణ; ప్రాకకపాలే పునర్ పూయాభాగః ఈతతరేణ, ఄ఩యభాగః
దక్షిణేన వలతి | ఏవమ్ బిభఫసమ పూరాా఩యభాగః ఈతతరేణ దక్షిణేన వలతి,
మతః దికశబ్దదన వలనమ్ ఈచమతే | మత్ర చనదరః భూచ్చేయాయామ్ ప్రవిశతి
తత్ర చనదరబిమేఫ ఖణడామ్భన్త తదాలనమ్ ప్రాకకపాలే చనదరబిభఫపూయాభాగే
ఈతతరేణ ఄవతిషఠతే, ఄ఩యభాగే దక్షిణేన | ఄ఩యకపాలే వి఩రీతమ్ |

విక్షే఩ః యవిగ్రహణే మథాదిశమ్ ఏవ బవతి | మద పునర్ భూచ్చేయా

గ్రాహకతేాన కల్ప఩త్వ తద విక్షే఩సమ దిగ్వా఩యమమః |
సిథతేః ఄయధమ్ సిథతమయధమ్, విక్షే఩ః | మతః సిథతేః ఄయధమ్ విక్షే఩వశత్ బవతి, తేన
సిథతమయధశబ్దదన విక్షే఩ః ఈచమతే | తస్మభత్ విక్షే఩వశత్ దిాతీమవలనానమనమ్
ఄరేకన్యదవః ఆతి | ఄయకః చ ఆనుదః చ ఄరేకన్యద, తయః ఄరేకన్యదవః
త్రిరాశిసహితయః మత్ ఄమనమ్ | ఄమనశబ్దదన క్రానితః, త్రిరాశిశబ్దదన జ్ఞమ
ఈతరమేణ గ్రాహామ | త్రిరాశిసహితౌ మద యవిచనౌదర చక్రారాధత్ ఉనౌ బవతః
తద [పూయాకపాలే] ఈతతయమ్ దిగాలనమ్ | చనారరాధత్ ఄధికౌ తద
[పూయాకపాలే]
దక్షిణమ్ దిగాలనమ్ | ఈతరభజ్ఞమ ఩యక్రానితగుణ త్రిజ్ఞమహృత్వ క్రానితవలనజ్ఞమ |
తదిఫభఫపూయాభాగే ఈతతరేణ ఈతతయమ్, దక్షిణేన దక్షిణమ్ | ఄ఩యకపాలే తు
[వమతమయేన] దికాసధనమ్ కయతవమమ్ |

సభభణడలభధామత్ దక్షిణేన ఄక్ష్తులేమ ఄనతరే పూరాా఩రామతభణడలసమ

[నాడీభణడలసమ] మత్ ఄనతయమ్ తత్ ఄక్ష్వలనమ్ | తత్ భధామత్ ఈతరమేణ
ఈ఩చీమతే | ఏతత్ అనమనమ్ సభభణడలభధామత్ నతసమ ఈతరభజమయా
కయతవమమ్ | పూయాకపాలే కయణగత్వమ బిభఫపూయాభాగః ఈతతరేణ ప్రతిభాసతే,
ఄ఩యభాగః దక్షిణేన | ఩యకపాలే బిభఫపూయాభాగః దక్షిణేన ఄ఩యభాగః ఈతతరేణ
| ఆతి గోలే ప్రదయశయేత్ | ఄమనవలనమ్ తు ఈతతయదక్షిణమనాద్వ భిననతేాన
ప్రతిభాసతే, మేష్ట్ద్వ ఈతతయమ్, తులాద్వ దక్షిణమ్ | ఏవమ్ ఄక్ష్వలనత్రయేణ
఩రిలేఖః క్రిమతే |
ప్రథభమ్ సభభూమౌ గ్రాహమభణడలమ్ ల్పఖేత్ | తత్ కేనాదరత్ ఏవ
సభ఩రాకయధభణడలమ్ [వామస్మయధభణడలమ్ చ ల్పఖేత్] | వామస్మయధమ్ ఆషటచ్ఛేదేన
ఛిననమ్ కయతవమమ్ | [వామస్మయధభణడలమ్] పూరాా఩యదక్షిణోతతయదిగంకితమ్
[కాయమమ్] | ఄక్ష్ణమనవలన్త కాష్ఠటకృతమ తులమదిగోమగః భిననదిగ్వాశేలషః [చ కాయమః] |
వామస్మయధభణడలే దక్షిణేన ఈతతరేణ వా ఄ఩భణడలగత్వమ [఩శిుభభాగే] వలనమ్
విధామ బినుదమ్ కురామత్ | తతః కేనదరప్రాపి సూత్రమ్ నయేత్ | తసమ
సూత్రసమ మ్భనైకామయధ఩రిధ్యః మత్ర సమ్భ఩తః తస్మభత్ ఈతతరేణ దక్షిణేన
విక్షే఩మ్ చ ఄ఩గత్వమ ఩రిధమనుస్మరేణ నీయత్వా ఄగ్రే బినుదమ్ కురామత్ | తస్మభత్
బిన్యదః కేనదరప్రాపి సూత్రమ్ నయేత్ | మత్ర గ్రాహమబిభఫమ్ స఩ృశతి తత్ర యవేః
ఄ఩యభాగే స఩యశః, చనదరసమ బిమేఫ పూయాభాగే స఩యశః | [గ్రాహకబిభఫకేనదరః తు]
సభ఩రాకయధభణడలే బవతి | యవిగ్రహణే స఩యశవలనమ్ దిగాశేన మ్భనైకామయధ఩రిధౌ
పూయావత్ | తదగ్రాత్ విక్షే఩మ్ మథాదిశమ్, చనదరగ్రహణే వి఩రీతమ్
ప్రస్మయయేత్ | తదగ్రాత్ కేనదరప్రాపి సూత్రమ్ నయేత్ | మత్ర గ్రాహమ఩రిధిమ్
స఩ృశతి తత్ర స఩యశః | మ్యక్ష్వలనమ్ యవిగ్రహణే పూయాభాగే, చనదరగ్రహణే
ఄ఩యభాగే వమసతమ్ ప్రస్మయమతే | తతః మ్యక్ష్విక్షే఩మ్ మథాదిశమ్ సవితుః,
చనదరసమ వి఩రీతమ్ ప్రస్మయమ బినుదమ్ కురామత్ | తదగ్రాత్ కేనదరప్రాపిసూత్రమ్
నయేత్ | మత్ర గ్రాహమ఩రిధిమ్ స఩ృశతి తత్ర మ్యక్ష్ః |

భధమగ్రహణే భధమగ్రహణవలనమ్ విక్షే఩వశత్ | సభ఩రాకయధభణడలే

దక్షిణవిక్షేపే ఈతతయమ్ వలనమ్ పూరేాణ, దక్షిణమ్ ఩రేణ; ఈతతరే విక్షేపే,
ఈతతయమ్ వలనమ్ ఩రేణ, దక్షిణమ్ పూరేాణ ప్రశయయేత్ | [యవిగ్రహణే
వి఩రీతమ్ కాయమమ్ |] తదగ్రాత్ యాభమ ఈతతయరేఖ్య కారామ |
తనాభనైకామయధవృతతసమ్భ఩త్వత్ కేనదరప్రాపి సూత్రమ్ నీయత్వా రేఖ్యమ్ కురామత్ |
రేఖ్యనుస్మరేణ కేనదరభధామత్ సవితుః మథాదిశమ్, చనదరసమ వి఩రీతమ్, విక్షే఩మ్
ప్రస్మయమ తదగ్రే
బినుదమ్ కురామత్ | తస్మభత్ గ్రాహకబిభఫవామస్మరేధన [గ్రాహమబిభఫమ్]
ఖణడయేత్ | గ్రాహమబిభఫమ్ త్వవత్ గ్రసతమ్ దృశమతే |

ఆషట఩రిలేఖే, ప్రగ్రహణభధమమ్యక్ష్విక్షే఩బినుదత్రయేణ భతసాదామమ్ ఈత్వ఩దమ

తనుభఖపుచేనియగతసూత్రసమ్భ఩త్వత్ బినుదత్రమస఩ృక్ససత్రణ వృతతమ్
భ్రాభయేత్ | [స] గ్రాహమబిభఫకేనదమ్భ
ర యగః | తత్ర ఆషటగ్రాసకయణప్రమ్భణమ్
[సూత్రమ్] కేనాదరత్ మథాదిశమ్ గ్రాహకమ్భరాగభిముఖమ్ ప్రస్మయమ మత్ర
గ్రాహకమ్భయగమ్ స఩ృశతి తస్మభత్ గ్రాహకారేధన ఩రిలేఖ్యత్
తత్వకలఖణడగ్రహణమ్ దృశమతే |

నిమీలన్యనీయభలనయః విభరాదయధల్పపాతభిః ఆషటగ్రాసవత్ కయణమ్ అనీయమ

ఆషటగ్రాసవిధినా నిమీలన్యనీయభలన్త దయశయితవేమ || ౪౫ ||

[ గ్రాహమబిభఫసమ వయణః ]

[గ్రాహమబిభఫ]వయణప్రతిపాదనామ అహ
ప్రగ్రహణన్తత ధూమ్రః ఖణడగ్రహణే శశీ బవతి కృషణః |
సయాగ్రాసే కపిలః సకృషణత్వమ్రః తమ్యభధ్యమ || ౪౬ ||

ప్రగ్రహణే స఩రేశ, ఄన్తత మ్యక్షే, శశీ ధూమ్రః బవతి | ఖణడగ్రహణే కృషణః బవతి |
ఖణడగ్రహణమ్ ప్రగ్రహణత్ ఄరాధసననమ్ సర్ాః గృహమతే | సయాగ్రాసే కపిలః
సకృషణత్వమ్రః తమ్యభధ్యమ | మద సకలమ్ బిభఫమ్ ఛననమ్ బవతి తద
సయాగ్రాసః, తత్ర కపిలవయణః | తస్మభత్ ఩యతః విభయదకాలాత్ భధమమ్ యావత్
సకృషణత్వమ్రః బవతి | సూయమగ్రహణే పునర్ సయాద కృషణవయణః || ౪౬ ||

[ ఄనాదేశమమ్ యవిగ్రహణమ్ ]

గ్రహణో఩లబిధప్రదయశనామ అహ

సూరేమనుద఩రిధియగే ఄరాకషటభభాగః బవతి ఄనాదేశమః |

భాన్యః భాసాయభావాత్ సాచేతనుత్వాత్ చ శశి఩రిధ్యః || ౪౭ ||

సూరేమనుద఩రిధియగః సూయమగ్రహణమ్ | ఄత్ర ఄయకబిభఫసమ ఄషటభభాగః

ఛననః ఄపి ఄనాదేశమః | భాన్యః భాసాయభావాత్ | తీక్ష్ణణంశోః
భాసాయసారూ఩త్వాత్ ఆతి | చనదరసమ ఄపి సాచేతనుత్వాత్ ఄషటభభాగః
బిభఫసమ ఛననః ఄపి ఄనాదేశమః ఆతి | గ్రాహమబిభఫసమ ఄషటభభాగః
మ్భనైకామరాధత్ విశోధమ శేషః ఆషటగ్రాసకయణః | తదారాగత్ సుపటవిక్షే఩వరోగనాత్
మ్మలమ్ ఆషోటనసిథతిదలల్పపాతః బానిత | త్వః షష్టటగుణః గతమనతయహృత్వః ఘటికాః
| త్వః స఩రేశ తిథమన్తత
విశోధయేత్ | మ్యక్షే ఄపి తిథమన్తత యజయేత్ | తౌ స఩యశమ్యక్ష్కాల్య బవతః ||
౪౭ ||

[ గ్రహస్మధన్యపామః ]

గ్రహస్మధన్యపామప్రదయశనాయథమ్ అహ

క్షితిః ఄవియగత్ దినకృత్ యవీనుదయగత్ ప్రస్మధయేత్ చ ఆనుదమ్ |

శశిత్వరాగ్రహయగత్ తథా ఏవ త్వరాగ్రహాః సరేా || ౪౮ ||

క్షితిః చ యవిః చ, తయః యగః క్షితియవియగః | తస్మభత్ యవిమ్ స్మధయేత్ |

యవీనుదయగత్ ఆనుదమ్ స్మధయేత్ | శశిత్వరాగ్రహయగత్ చ సరేా
త్వరాగ్రహాః చ స్మధనీయయాః |

దృగుచిేరతమ్ సల్పలసమీకృతభూప్రదేశభణడలకమ్ చక్రభాగంకితవృతత఩రిధిమ్

దికుతుషటమచిహినతమ్ కాయయేత్ | తసమ ఄ఩యభాగే సిథతః స్మంవతసయః
ప్రాక఩రిధౌ అసకతమ్ ఈదగచేనతమ్ సూయమమ్ లక్ష్యేత్ | తతః తత఩రదేశే చిహనమ్
కృత్వా తిష్యఠత్ యావత్ ఄన్యమదమమ్ | తత్ర ఄపి మత్ర ఩రిధిప్రదేశే సూయమః
ఈదితః లక్ష్ాతే తత్ర చిహనమ్ నిదధామత్ | ఏవమ్ ఈదమత్రయేణ చతుష్యకణ
వా ఄనతయఘటికాః మనారదినా లక్ష్యితవామః | త్వః యవిభుకతమః
యవ్యమదయానతరాలే బవనిత
| త్వః ఏవ సుపటయవిభుకితల్పపాతః | భధమదినచ్చేమయః వేధ్యన తజ్ఞజాదివిధినా
[యవిదామమ్ అనయేత్ |] తయః ఄనతయమ్ [వా] సుపటయవిభుకితః |

ఄథ మేష్ట్ద్వ ప్రవృతేత సవితరి సూరోమదయాః గణమన్తత యావత్ మేష్ట్దిమ్

ప్రవిశతి, తే యవిభూయగః జ్ఞమన్తత | ఏవమ్ సభమక్ ఈ఩లక్ష్ామ్భణః
యవిబగణభోగే శతత్రమమ్ ఩ఞ్ుషష్ట్టా ఄధికమ్ దినమ్ బవతి ౩౬౫ | ఘటికాః
఩ఞ్ుదశ ౧౫ | విఘటికాః ఏకత్రింశత్ ౩౧ | ప్రాణః స్మర్ధకాః
౩
౨|
త్వః క్రమేణ సవరిణత్వః ఈ఩రి భాగః ౨౧౦౩౮౯, ఛేదః ౫౭౬ | ఏవమ్ ఏతః
ఄంశః షషటస఩త఩ఞ్ుచ్ఛేదైః ఏకః ఄయకబగణః | ఏతః మగదిమ్భనమ్ క్రిమతే |

యవీనుదయగప్రస్మధనామ సూరామధిక్రానతచనదరమ్ ఈ఩లక్ష్యేత్ | పునర్

దిాతీమమ్ ఏవమ్ వయుమ్ ప్రతి జ్ఞగరేణ దాదశ యవీనుదయగః ౧౨, చత్వాయః
రాశమః ౪, దాదశ భాగః ౧౨, షటుత్వారింశత్ ల్పపాతః ౪౬, చత్వారింశత్
విల్పపాతః ౪౦, ఄషటచత్వారింశత్ తత఩రాః ౪౮ | ఏకేన యవిబగణేన యుత్వః ఏతే
సవరిణత్వః

౧౦౩౯౫౬౦౦౪౮
౭౭౭౬౦౦౦౦

యుగగతచనదరబగణః త్రైరాశికేన మది ఏకేన యవిబగణభోగేన ఏత్వవనతః

౧౦౩౯౫౬౦౦౪౮
౭౭౭౬౦౦౦౦
చనదరబగణః లబమన్తత, తద యుగ[యవిబగణ]భోగేన ఄన్తన ౪౩౨౦౦౦౦ కిమనతః
ఆతి, లఫధమ్ యుగే చనదరబగణః ౫౭౭౫౩౩౩౬ |

ఄథవా చనదరసమ ఆషటశుకలప్రతి఩త్ అయబమ ప్రతిదినమ్ చన్యదరదమమ్ ఈ఩లక్ష్ా

బినుదః కాయమః యావత్ యవిబగణమ్ | ఏవమ్ యవిబగణభోగే చన్యదరదమసంఖ్యమః
జ్ఞత్వః

౩౫౨
౫౩
౨౩
౨౮
౧౨

సవరిణత్వః
౩౫౨ | ౧౧౫౩౨౪౯౨
౨౧౬౦౦౦
ఏతః త్రైరాశికమ్ మది ఏకసిభన్ [యవి]బగణభోగే ఏత్వవనతః [చన్యదరదయాః]
బవనిత, [తద యుగ]యవిబగణభోగే కిమనతః | ప్రాగాత్ యుగే చన్యదరదయాః
జ్ఞత్వః ౧౫౨౪౪౮౪౧౬౪ | క్షితిబగణేబమః ౧౫౮౨౨౩౭౫౦౦ శుదధః
యుగచనదరబగణః ౫౭౭౫౩౩౩౬ |

శశిత్వరాగ్రహయగన్ శశిబగణేబమః విశోధమ శేషమ్ ఆషటగ్రహసమ బగణః |

వయుమ్ ప్రతి జ్ఞగరేణ చనదరఫృహస఩తియగః బగణః ౧౩, రాశమః ౩, భాగః
౧౨, ల్పపాతః ౨౫, విల్పపాతః ౩౩, తత఩రాః ౩౬ | ఏతే క్రమేణ సవరిణత్వః జ్ఞత్వః

౧౦౩౩౦౦౪౦౧౬
౭౭౭౬౦౦౦౦

మది ఏకసిభన్ యవిబగణే ఏత్వవనతః

౧౦౩౩౦౦౪౦౧౬
౭౭౭౬౦౦౦౦
గురుశశియగః లబమన్తత, తద యుగయవిబగణే ౪౩౨౦౦౦౦ కిమనతఃఝితి,
లబ్దధః యుగబ్దద గురుశశియగః ౫౭౩౮౯౧౧౨ చనదరబగణేబమః ౫౭౭౫౩౩౩౬
విశోధమ శేషమ్ గురుబగణః యుగే జ్ఞత్వః ౩౬౪౨౨౪ | ఏవమ్ భౌమ్భదీనామ్
ఄపి యవిబగణభోగమ్ యావత్ చన్తదరణ సహ యగన్ ప్రస్మధమ
గ్రహబగణస్మధనమ్ కయతవమమ్ | మ్భయగదయశనమ్ ఏవ ఏతత్ ఄసభదదీనామ్
ఄవిషమః |

బుధశుక్రయః శీఘ్రస్మధనమ్ | ప్రాచ్చమమ్ ఄసతమితః ఩శుత్ యావదిబః దినైః

ఈదితః త్వవత్వమ్ దినానామ్ ఄయధమ్ ఈదమదిన్తబమః పాతయేత్
ఄసతమితదిన్తషు క్షిపేత్ | పునర్ ప్రాచ్చమమ్ మద ఄసతభమః ప్రతీచ్చమమ్
ఈదమః తద ఄన్తన ఏవ విధినా నియంశదినసిదిధః కారామ | తయః
అదమనతనియంశయః భధ్యమ శీఘ్రకేనదరబగణః బవతి | బుధసమ
శీఘ్రకేనదరబగణదినాని అసనానని ౧౧౬, శుక్రసమ ౫౮౪ | ఏతః భూదిన్తబమః
౧౫౭౭౯౧౭౫౦౦ భాగమ్ దత్వా లఫధమ్
బుధశుక్రశీఘ్రకేనదరబగణః బవనిత |

యవ్యమచు[఩రిధి]స్మధనమ్ | భధామహనచ్చేమయా యవిమ్ ప్రస్మధమ

తదిదనభధమభయవిణ విశేషమ భధమమే ఄధికే ఊణమ్, ధనమ్మలే | ఏవమ్
ప్రతిదినమ్ ఈ఩లబమ యావత్ వయధమ్భనమ్ యవిపలమ్ సిథరీబవతి, తతపలమ్
఩యభపలమ్ | తతః ఩యమ్ హ్రాసమ్ ఏషమతి | ఩యభపలదిన్త భధమమే ఄరేక
ఊణపలో఩లక్షితే రాశిత్రమమ్ శోధయేత్, శేషమ్ యవిభన్యదచుమ్ |
ధనపలో఩లక్షితే రాశిత్రమమ్ క్షిపేత్, భన్యదచుమ్ బవతి | ఩యభపలజ్ఞమ
చక్రాంశహత్వ త్రిజ్ఞమహృత్వ
యవేః ఩రిధిః బవతి |
చన్యదరచు఩రిధిస్మధనమ్ | సూరామసతభయాత్ కృష్యణ ఩క్షే యావతీభిః ఘటికాభిః
చన్యదరదమః బవతి ఘటికామనరస్మధిత్వభిః త్వభిః షడ్రాశియుత్వత్ ఄరాకత్
లగనమ్ స్యాదయః త్రిప్రశోనకతవిధినా కయతవమమ్ | స సుపటచనదరః | తత్
త్వత్వకల్పకభధమభచనదరవిశేలషశేషమ్ మ్భనదపలమ్ ధనుమ్ ఊణమ్ వా | ఏవమ్
ప్రతమహమ్ ఈ఩లక్ష్యేత్ పూయావత్ యావత్ వయధమ్భనపలమ్ సిథరీబవతి | తతః
యవివత్ ఈచు఩రిధిస్మధనమ్ | ఏవమ్ ప్రతిదినమ్ కురామత్ యావత్
భధమభసుపటయః
న కిఞ్చుత్ ఄనతయమ్ స్మమత్ | స ఏవ చనదరః తదుచుమ్ బవతి |
తదిదన఩యభపలపాతదిన్యచుయః ఄనతయమ్ కృత్వా తదిదన఩యభపలాయకయః
ఄనతయమ్ కాయమమ్ | తత[ఃః త్రైరాశికమ్] మది ఄన్తన గతమనతరేణ ఏతత్
ఈచ్చునతయమ్, తద సూయమబగణః కిమ్ ఆతి ఄన్యదరచుబగణసిదిధః |

చనదరసమ పాతబగణస్మధనమ్ | చనదరగ్రహణే [స఩యశకాలాత్] భధమగ్రహణమ్

యావత్ సిథతమయధఘటికాః చనదరగ్రహణకాలోత఩నానః త్వః
సుపటసూయమశశిభుకతానతరేణ గుణయేత్, షష్ట్టా విబజేత్, సిథతమయధల్పపాతః సుమః |
తదాయగమ్ సభ఩రాకయధవరాగత్ విశోధమ శేషసమ మ్మలమ్ చనదరవిక్షే఩ః | స
త్రిజ్ఞమహతః ఖ్యగక్షిబకతః [౨౭౦] కాష్టఠతః భుజచ్చ఩మ్ | ఏవమ్ మ్యక్ష్మ్ ఄపి
[సిథతమయధమ్] భధమగ్రహణత్ జ్ఞనీయయాత్ | మది ప్రథభసిథతమయధమ్ భహత్
ఓజ఩దే
గ్రహః బవతి, ఄనమథా యుగభ఩దే స్మమత్ | మది ఈతతయవిక్షే఩ః విషభ఩దే
భుజచ్చ఩మ్ సుపటమ్, యుగభ఩దే చక్రారాధత్ విశోధమ బవతి | దక్షిణవిక్షేపే
విషభ఩దే చక్రాయధమ్ క్షిపేత్, యుగభ఩దే చక్రాత్ విశోధయేత్ | స బ్దహుః
స్మమత్ | ఏవమ్ సాధియా శేషమ్ చ | ఏవమ్ ఄనమత్ గ్రహణకాల్పకమ్ బ్దహుమ్
ఈత్వ఩దయేత్ | ఈబయః ఄనతయమ్ స్మధయేత్ | గ్రహణదామకాలానతయజ్ఞ
తత్వ఩తభుకితః | తతః చనదరపాతబగణసిదిధః |

ఄథవా చనదరసమ దినాయధచ్చేమయా క్రానితమ్ ఈకతవత్ ప్రస్మధయేత్ | తస్మమః

తదిదనచనదరక్రానతానతయమ్ విక్షే఩ః | శేషమ్ ప్రాగాత్ ఆతి |

బుధసితయః యావత్వ రాత్రిగతకాలేన ఄసతభమః జ్ఞమతే త్వవత్వ లగనమ్

షడ్రాశియుతమ్ సుపటః బుధః శుక్రః చ | శేష్ట్ణమ్ చనదరవత్ అనమనమ్
రాత్రిగతే కాలే | భధమసుపటయః ఄనతయమ్ భనదపలయుతవియుతమ్
శీఘ్రపలమ్ | పునర్ ఩ఞ్ుభిః ఄహోభిః పలస్మధనమ్ కయతవమమ్ | ప్రాకపలేన సహ
విశేలషయేత్ | ఏవమ్ త్వవత్ ఩రీక్ష్యేత్ యావత్ వయధమ్భనమ్ శీఘ్రపలమ్
సిథరీబవతి | ఏవమ్ సాధియా ఄభూమహమ శీఘ్రోచు[఩రిధి]స్మధనమ్ |
త్వరాగ్రహయగనతరాత్
గ్రహవిక్షే఩స్మధనమ్ కయతవమమ్ | ఈదయాసతభమవక్రానువక్రః
శీఘ్రబగణస్మధనమ్ విధ్యమమ్ | ఄథవా గ్రహమ్ మష్ట్టాదిమన్తరణ విదిత్వా
దిాతీయే ఄపి దిన్త త్వవతి ఏవ కాలే విదధాత్, తదనతయమ్ సుపటభుకితః | స్మ
భధమభభుకేతః మద ఉనా స్మమత్ తద కక్ష్ణమభణడలాత్ ఈ఩రి గ్రహః, ఄధికా
చ్ఛత్ తద ఄధః వయతతే | తద్భబభధామనతయమ్ కయణః | తదాశత్ ఩యమ్భల఩త్వమ్
఩యమ్భధికత్వమ్ చ భుకేతః లక్ష్యేత్ ఆతి బగణభోగమ్ యావత్ | బగణభోగః
భధమభగత్వమ
ఏవ బవతి | ఏవమ్ భనదపలసమ ఩యమ్భధికత్వమ్ లక్ష్యిత్వా
఩యభభనదకయణవామస్మరాధనతయమ్ ఩యభపలమ్ మ్భనదమ్ బవతి || ౪౮ ||

[ సభ఩రదమసంసభయణమ్ ]

బగణదీనామ్ ప్రమ్భణని కథమ్ జ్ఞాత్వని అచ్చరేమణ తత఩రతిపాదనామ అహ

సదసజ్ఞానసముద్రత్ సముదధృతమ్ బ్రహభణః ప్రస్మదేన |

సజ్ఞాన్యతతభయతనమ్ భయా నిభగనమ్ సాభతినావా || ౪౯ ||

సదసత్ సత్ ఄసత్ | సత్ శుబమ్, ఄసత్ ఄశుబమ్ | జ్ఞానమ్ జ్ఞామతే ఄన్తన
ఆతి | సజ్ఞాన్యతతభయతనమ్ సత్ జ్ఞానమ్ తత్ ఏవ ఈతతభయతనమ్, ఈతృషటమ్
యతనమ్, జ్యమతిఃశసరమ్ | నిభగనమ్ నిలీనమ్ | సాభతినావా సాకీయా భతిః
(సాభతిః), సాభతిః ఏవ నౌః తయా సాభతినావా సదసజ్ఞానసముద్రత్
సముదధృతమ్ ఆతి || ౪౯ ||

[ ప్రతికఞ్చుకకారిణే దణడవిధానమ్ ]

శ఩థప్రతిపాదనామ అహ
అయమబటీమమ్ నామ్భన పూయామ్ స్మామముబవమ్ సద నితమమ్ |
సుకృత్వయుషోః ప్రణశమ్ కురుతే ప్రతికఞ్చుకమ్ మః ఄసమ || ౫౦ ||

అయమబటసమ ఆదమ్ అయమబటీమమ్ | కిమ్ తత్? మద ఏవ

ఄతమనతవిప్రలీనసభ఩రదమమ్ బ్రహభణః ప్రస్మదేన వా సానాభధ్యమమ్ | మః
పూయామ్ స్మామముబవమ్ అసీత్ ఆదనీయమ్ అయమబటన ప్రకాశితత్వాత్
అయమబటీమమ్ | స్మామముబవమ్ తత్ సయాద నితమమ్ | సామంభువా
ప్రణీతమ్ ఄయథమ్ గృహీత్వా అచ్చరామః శస్మరణి యచమనిత |
సభ఩రదయావిచ్ఛేదత్ తు సః ఄయథః జ్ఞాతః ఏవ | ఄనమథా ఄతీనిదరయారాథనామ్
కథమ్ మ్భనుషమ్భత్రైః ఆమమ్ యుకితః కరుతమ్ శకమతే | ఄసమ ప్రతికఞ్చుకమ్
ప్రతిబిభఫమ్ మః కరోతి తసమ సుకృతసమ అయుషః చ ప్రణశమ్ బవతి || ౫౦ ||

[ స్యమేశాయభాషమసమ ఈ఩సంహాయశోలకః ]

స఩ష్ట్టయథప్రతిపాదకమ్ భృదుధియామ్ సూకతమ్ ప్రబోధప్రదమ్

తయకవామకయణదిశుదధభతినా స్యమేశారేణ ఄధునా |
అచ్చరామయమబటోకతసూత్రవివృతిః యా భాసకరోత్వ఩దిత్వ
తస్మమః స్మయతయమ్ వికృషమ యచితమ్ భాషమమ్ ప్రకృషటమ్ లఘు ||

ఆతి స్యమేశాయవియచితమ్ అయమబటీమమ్ భాషమమ్ సమ్భ఩తమ్ |

[ భాసకయభాషమసమ ఈ఩సంహాయశోలకః ]

ఄతీనిదరయాయథప్రతిపాదకాని
సూత్రాణి ఄమ్మని అయమబటోదిత్వని |
తేష్ట్మ్ ఄశకమః ఄయథశత్వంశకః ఄపి
వకుతమ్ కుతః ఄసభతసదృశః ఄశేషమ్ ||

ఆతి భాసకయసమ కృతౌ అయమబటతనరభాష్యమ

గోలపాదః సమ్భ఩తః | సాసిత

తలుగుల్పపి డ్భ|| శంకయభంచి రాభకృషణశసిర