KABIHASNANG ROME lupang nakamit pang

sa nagnanais ng
BATAS pamamagitan pagbabago,
Ang mga Roman ay kinikilala bilang ng digmaan ay ipinapatay siya
pinakadakilang mambabatas ng sinaunang panahon. ipamamahagi ng isang grupo
Ang kahalagahan ng Twelve Tables ay ang upang ng
katotohanan na wala itong tinatanging uri ng lipunan. Ito magkaroon ng mayayaman.
ay batas para sa lahat, patrician o plebian man. Ito ang bukirin ang
ginagamit upang alamin ang mga krimen at tantyahin mahihirap. Nais
ang kaukulang parusa. Nakasaad dito ang mga niyang
limitahan ang
karapatan ng mga mamamayan at ang pamamaraan
dami ng lupa na
ayon sa batas.
maaring ariin
ng mayayaman
PANITIKAN upang pigilin
Ang panitikan ng Rome ay nagsimula noong ang mga ito sa
kalagitnaan ng ikatlong siglo BCE. Subalit ang mga ito pagkamkam ng
ay salin lamang ng mga tula at dula ng Greece. Ang higit pang
halimbawa ay si LIVIUS ANDRONICUS na nagsalin ng maraming lupa.
“ODYSSEY” sa Latin. Si MARCUS PALUTUS at
TERENCE ay mga unang manunulat ng comedy. Ang
iba pang manunulat ay sina LUCRETIUS at Sinundan ni Sinalakay si
CATULLUS. Si CICERO naman ay isang manunulat at Gaius Gaius at ang
orador na nagpahalaga sa batas. Ayon sa kanya, ang Gracchus ang kanyang 3,000
batas ay hindi dapat maimpluwensyahan ng hakbang tungo na tagasunod
kapangyarihan o sirain ng pera kailanman. sa pagbabago ng isang
na sinimulan ng pangkat ng
INHENYERIYA kanyang mga senador
Ipinakita ng mga Romano ang kanilang galling  GAIUS nakatatandang kasama ang
sa inhenyeriya. Nagtayo sila ng mga daan at tulay GRACCHUS kapatid subalit, inupahang
upang pag-ugnayin ang buong imperyo kabilang ang 123 BCE ang mga hukbo at alipin.
malalayong lugar. Marami sa mga daan na ginawa nila mayayaman ay Ipinapatay ng
noon ayu ginagamit pa hanggang ngayon. Isang hindi rin sang- Senate ang
halimbawa ang APPIAN WAY na nag-uugnay sa Rome ayon sa mga tagasunod
at timog Italy. Gumawa rin sila ng aqueduct upang kanyang mga ni Gaius
dalhin ang tubig sa lungsod. panukala. Gracchus. Siya
naman ay
PANANAMIT nagpatiwakal.
Dalawa ang kasuotan ng mga lalaking Roman.
Ang tunic ay kasuotang pambahay na hanggang tuhod.
Ang toga ay isinusuot sa ibabaw ng tunic kung sila ay SI JULIUS CAESAR BILANG DIKTADOR
lumalabas ng bahay.  FIRST TRIUMVIRATE- isang union ng tatlong
Ang babaing Roman ay dalawa rin ang makapangyarihang tao na nangasiwa ng
kasuotan. Ang stola ay kasuotang pambahay at palla pamahalaan. Ito ay binubuo nina JULIUS
ay isinusuot sa ibabaw ng stola. CAUSA/CAESAR, POMPEY, AT MARCUS
LICINIUS CRASSUS. Si Crassus ang
ARKITEKTURA pinakamayamang tao sa Rome na nanguna sa
Ang mga Roman ang tumuklas ng semento. pagpapakalma sa isang rebelyon ng mga alipin.
Marunong na rin silang gumamit ng stucco, isang Samantalang si Pompey ay kinilala bilang isang
plaster na pampahid at pantakip sa labas ng pader. bayani dahil sa kanyang tagumpay na masakop ang
Umaangkat sila ng marmol mula sa Greece. Ang arch Spain. Si Caesar ay isang gobernadora ng Gaul kung
na natutuhan ng mga Roman mula sa mga Etruscan ay saan matagumpay niyang napalawak ang mga
ginagamit sa mga templo, aqueduct, at iba pang mga hangganan ng Rome, hanggang France at Belgium.
gusali. Ang mga gusaling ipinakikilala ng mga Roman  Noong 53 BCE, napatay sa isang labanan si
ay ang basilica, isang bulwagan na nagsisilbing korte Crassus.
at pinagpupulungan ng Assembly. Mayroon din silang  Isang matagumpay at popular na heneral si
pampublikong paliguan at pamilihan na nagsisilbing Caesar dahil sa mga reporma niya sa mga lalawigan
tagpuan para sa mga negosyo at pag-uusap. Ito ay nasa tulad ng pagbaba ng buwis at pagkakaloob ng lupa
forum, ang sentro ng lungsod. sa mga beterano ng hukbo.
May iba pang gusaling pinatatayo na hanggang
 Ginawang diktador si Caesar sa kanyang
ngayon ay makikita parin sa Rome. Halimbawa ay ang
pagbabalik sa Rome sapagkat kontrolado na niya
Coliseum na isang amphitheater para sa mga labanan
ang buong kapangyarihan. Bilang diktador
ng mga gladiator.
binawasan niya ang kapangyarihan ng Senate ngunit
dinagdagan naman niya ang bilang nito, mula 600
PINUNO/TAON PANGYAYARI EPEKTO naging 900 ang kasapi nito.
 Noong March 15, 44 BCE, isinakatuparan ang
Nagpanukala Upang
 TIBERIUS pagpatay kay Caesar. Habang nagpupulong ang
ng batas sa hadlangan si
133 BCE Senate, sinaksak si Caesar ng unang grupo ng
pagssaka kung Tiberius at
saan ang mga takutin ang iba senador sa pangunguna nina BRUTUS at GAIUS
CASSIUS.
AUGUSTUS: UNANG ROME EMPEROR  Nilikha niya ang isang
 CLAUDIUS burukrasya na binubuo ng
 Bago namatay si Caesar ginawa niyang (41 – 54 CE) mga batikang administrador.
tagapagmana ang kanyang apo sa pamangkjin na si
Octavian.
 Noong 43 BCE, binuo ni Octavian ang Second  Ipinapatay niya ang lahat ng
Triumvirate kasama sina Mark Antony at Markus hindi niya kinatutuwaan,
Lepidus upang ibalik ang kaayusan sa Rome. kabilang ang kanyang
 Sa loob ng sampung taon, naghati sa  NERO sariling ina at asawa.
kapangyarihan sina Octavian at Mark Antony. (54 -68 BCE) Inakusahan siya ng
panununog sa Rome at
Pinamumunuan ni Octavian ang Rome at ang
natutuwa pa siya diumano
kanlurang bahagi ng imperyo, samantalang
habang ginagawa ito.
pinamumunuan ni Antony ang Egypt at ang mga
lugar na kinilala bilang lalawigang sakop ng Rome.
Si Lepidus ang namahala sa Gaul at Spain.
 Habang nasa Egypt, napamahal kay Antony si Mula sa dinastiyang FLAVIAN
Cleopatra, reyna ng Egypt. Nang dumating sa Rome
PINUNO NAGAWA
ang balita na binigyan ni Antony ng lupa si Cleopatra
at balak salakayin ang Rome, bumuo ng malaking
 Kinilala ang dinatiyang
hukbo at plota si Octavian upang labanan si Antony. Flavian sa maayos na
Naganap ang labanan sa pagitan ng dalawang patakarang pananalapi at
pwersa sa Actium noong 31 BCE. VESPASIAN pagtatayo ng
 Matapos matalo sa Actium iniwan ni Antony ang (69 – 79 CE) imprastrukturang tulad ng
kanyang hukbo at sinundan si Cleopatra sa Egypt. pampublikong paliguan at
Nang sumunod na taon, nagpakamatay si Antony amphitheater para sa mga
dahil sa maling pag-aakala na nagpakamatay si labanan ng mga gladiator.
Cleopatra.
 Nang bumalik si Octavian sa Rome, nangako
siyang bubuhayin muli ang Republika bagamat Ang Limang Mahuhusay na Emperador
hawak niya ang lahat ng kapangyarihan. Bilang
pinuno ng hukbo, si Octavian ay tinatawag na PINUNO NAGAWA
imperator.
 Noong 27 BCE, iginawad ng Senate kay  Nagkaloob ng pautang sa
Octavian ang titulong Augustus. bukirin si Nerva at ang
NERVA
kinitang interes ay inilaan
 Ang katagang Augustus ay karaniwang (96 – 98 CE)
niya para tustusan ang
ginagamit patungkol sa isang banal na lugar o banal
mga ulila
na akto. Samakatuwid, ang titulong Augustus ay
nagpapahiwatig ng pagiging banal o hindi
pangkaraniwan.  Sa panahon ng
pamumuno ni Trajan,
MGA EMPERADOR PAGKATAPOS NI AUGUSTUS TRAJAN
narrating ng imperyo ang
(98 – 117 BCE)
 Namatay si Augustus noong 14 CE. Ang pinakamalawak nitong
titulong imperator o emperador ay iginawad ng hangganan.
Senate kay Tiberius na siyang pinili ni Augustus na
humalili sa kanya. Mula sa pag-upo ni Tiberius bilang
 Patakaran ni Hadrian na
emperador hanggang sa katapusan ng Imperyo
HADRIAN palakasin ang mga
Noong 476 CE, ang Rome ay nagkakaroon ng iba’t (117 – 138 CE) hangganan at lalawigan
ibang uri ng emperador. ng imperyo.
Mula sa dinastiyang JULIO-CLAUDIAN

PINUNO NAGAWA ANTONINUS  Ipinagbawal ni Antoninus

PIUS Pius ang pagpapahirap sa
(138 – 161 CE) mga Kristiyano.
 Magaling na administrador
 TIBERIUS
si Tiberius bagama’t isang
(14 - 37 CE)  Siya ay isang iskolar at
diktador.
manunulat. Itinaguyod niya
ang pilosopiyang Stoic.
 Nilustay niya ang pera ng Binibigyang-diin ng
MARCUS
Imperyo sa maluluhong pilosopiyang ito ang
AURELIUS
kasayahan at palabas tulad paghahanap ng
 CALIGULA (161 – 180 CE)
ng labanan ng mga kaligayahan sa
(37- 41 CE) pamamagitan pamumuhay
gladiator. May sakit sa isip
si Caligula at iniisip niyang ayon sa banal na kalooban
siya ay isang gladiator. (divine will)