T.C.

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP
(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN
GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

İNŞAAT TEKNOLOJİSİ

APLİKASYON VE OTURTMA ÇATI

ANKARA 2007
 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;
 Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak
yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında
amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim
materyalleridir (Ders Notlarıdır).
 Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve
geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
uygulanmaya başlanmıştır.
 Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması
önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.
 Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik
kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler.
 Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.
 Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.
 İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALİYETİ -1 .................................................................................................... 3
1. ÇATI APLİKASYONU YAPMAK ..................................................................................... 3
1.1. Çatı ................................................................................................................................ 3
1.1.1. Tanımı .................................................................................................................... 3
1.1.2. Çeşitleri .................................................................................................................. 3
1.1.3. Çatı Tanzimi ........................................................................................................... 4
1.1.4. Özellikleri............................................................................................................. 17
1.1.5. Kullanıldığı Yerler ............................................................................................... 17
1.2. Çatı Aplikasyonu......................................................................................................... 17
1.2.1. Tanımı .................................................................................................................. 17
1.2.2. Önemi ................................................................................................................... 17
1.3. Çatı Aplikasyonu Yapma Araç ve Gereçleri ............................................................... 18
1.3.1. Tanımı .................................................................................................................. 18
1.3.2. Çeşitleri ................................................................................................................ 18
1.4. Çatı Aplikasyonu Yapma Kuralları ............................................................................. 20
1.5. Çatı Aplikasyonu Yapılması ....................................................................................... 21
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME..................................................................................... 28
ÖĞRENME FAALİYETİ -2 .................................................................................................. 30
2. OTURTMA ÇATI YAPMA .............................................................................................. 30
2.1. Oturtma Çatı................................................................................................................ 30
2.1.1. Tanımı .................................................................................................................. 30
2.1.2. Planı...................................................................................................................... 30
2.1.3. Özellikleri............................................................................................................. 32
2.1.4. Elemanları ............................................................................................................ 33
2.2. Oturtma Çatı Yapım Kuralları..................................................................................... 35
2.3. Oturtma Çatı Yapılması............................................................................................... 37
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME..................................................................................... 54
MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 56
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 58
KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 59

i
 AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
KOD 582YIM038
ALAN İnşaat Teknolojisi
DAL/MESLEK Betonarme Kalıpçılık ve Çatıcılık
MODÜLÜN ADI Aplikasyon ve Oturtma Çatı
Ahşap çatı tanımı, çeşitleri ve çatı tanzimi, çatı aplikasyonu,
çatı aplikasyonu yapma araç ve gereçleri, çatı aplikasyon
yapım kuralları ile yapımı, oturtma çatı tanımı planı,
MODÜLÜN TANIMI özellikleri ile elemanları, oturtma çatı yapım kuralları ile
yapımı hakkında bilgi, beceri, tavır ve tutum kazandıran
öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/32(+40/32 Uygulama tekrarı yapmalı)

ÖNKOŞUL İnşaat Teknolojisi alan ortak modüllerini başarmak.
YETERLİK Bina aplikasyonu yapmak.
Genel Amaç
Bu modülle gerekli ortam sağlandığında, çatı aplikasyonunu
yaparak oturtma çatı yapabileceksiniz.
Amaçlar
MODÜLÜN AMACI 1. Çatı aplikasyonunu doğru, eksiksiz ve işe uygun
yapabileceksiniz.
2. Oturtma çatıyı doğru, eksiksiz ve işe uygun
yapabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİM Yapım alanı, çatı projesi, ahşap çatı malzemesi ve

ORTAMLARI VE elemanları, testere, keser, tebeşir, metre, ip, çivi, şakül,su
DONANIMLARI terazisi,gönye, normal hava koşulları,kalem,kağıt vb.

Modülde yer alan her bir öğrenme faaliyetini tamamladıktan

sonra verilen ölçme araçları ile kazandığınız bilgi, beceri ve
ÖLÇME VE tavırları değerlendireceksiniz.
DEĞERLENDİRME Modül sonunda kazandığınız bilgi ve beceriler,
öğretmeniniz tarafından hazırlanacak ölçme aracı ile
değerlendirecektir.

ii
 GİRİŞ
GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Gelişen inşaat sektörünün kalifiye iş gücü ihtiyacı her geçen gün artmaktadır. Her
işten anlarım ve yaparım zihniyeti ile hareket eden kişilerin, sektörler de başarılı
olamadıklarını pek çok yerde görmekteyiz. Onun için bir kişinin çok şey bilmesi, her şeyi
bilmesi anlamına gelemez. Her şeyi bileceğinize bir şeyi çok ama çok iyi bilmeniz sizi
sektörünüzde aranan kişi konumuna getirir. Bu konum size maddi ve manevi kazanç
anlamına gelir. Onun için sizler, ahşap kalıp ve çatıcı olarak mesleğinizin gerektirdiği her
türlü bilgi ve beceriye sahip olup inşaat sektörünün aradığı kalifiye elemanlar arasına
katılmalısınız.

İnşaat sektöründe iyi kalıp ve çatı yapan elemanlara her zaman ihtiyaç duyulmuştur.
İyi elemanlar; kullanılacak malzemeleri, yapım için gerekli olan araçları ve yapım kurallarını
ve proje okumayı çok iyi bilmesi gerekir ki yaptığı iş teknik kaide ve kuralara, normlara,
standartlara uygun olsun. Kalifiye eleman olmanın gereği budur.

Bu modülde sizlere; yapıların koruyucusu ve estetik görünümünü sağlayan çatı

inşaatına nasıl başlanacağı, başlangıçta projedeki bilgileri alarak hangi araç ve gereçleri
kullanarak çatıyı uygulanacak alana nasıl oturtacağınız ve çatı inşa şekillerinden biri olan
oturtma çatının nasıl yapılacağını anlatacağız. Bu modüle kadar almış olduğunuz bilgilere bu
modülle yeni bilgiler ve beceriler katarak emin adımlarla sektörde hak ettiğiniz yere
ilerliyorsunuz.

Bu modül sonunda çatının oturacağı alana göre çatı tanzimi yapabilecek, çatı
planındaki bilgilere göre çatının yapılacağı alana çatı elemanlarının aplikasyonunu
yapabilecek ve inşa şekli olarak oturtma çatıyı belki de ilk defa uygulama ile
yapabileceksiniz.

1
2
 ÖĞRENME FAALİYETİ–1
ÖĞRENME FAALİYETİ -1
AMAÇ

Bu faaliyette verilen bilgiler ve uygulamalar doğrultusunda, gerekli ortam

sağlandığında çatı tanzimi yapıp ip iskelesi kurarak çatı aplikasyonunu kurallarına uygun
yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA
 Çevrenizde çatı yapımına başlanan binaların, sahiplerinden ve inşaatın
yapımından sorumlu teknik elamanlardan çatı inşasına hangi işlemlerle, nasıl
başlanıldığını ve çalışma şartlarını araştırınız ve gözlemlerinizi rapor haline
getirerek hazırladığınız raporu sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız.

1. ÇATI APLİKASYONU YAPMAK

1.1. Çatı
1.1.1. Tanımı

Yapıların en üstüne inşa edilen, yapıyı kar, yağmur, sıcak, soğuk ve rüzgar gibi dış
tesirlere karşı koruyan, lüzumu halinde çatıdan bina içinin ışık alması için yapılan ve binaya
mimari bakımdan estetik kazandıran yapı elemanına “Çatı” denir.

1.1.2. Çeşitleri

Çatılar; çatıların tanzimine göre oluşan çatı eğimine, çatı yüzey şekline ve çatının
taşıyıcı sisteminin özelliğine göre çeşitlilik gösterir. Çatı çeşitleri ile ilgili geniş bilgi,
“Çatıya Hazırlık modülü” nde verilmiştir. Sizlere bu modülde sadece çatı çeşitlerinin
başlıklarını hatırlatalım.

1.1.2.1. Yüzey Eğimlerine Göre Çatı Çeşitleri

 Düz (Teras) çatılar

 Orta eğimli çatılar
 Dik çatılar

3
1.1.2.2. Yüzey Şekillerine Göre Çatı Çeşitleri

 Sundurma çatı
 Beşik çatı
 Kırma çatı
 Birleşik çatı
 Mansart çatı
 Fenerli çatı
 Şet çatı
 Kombine çatı
 Kule çatı
 Kubbe çatı

1.1.2.3. İnşa Şekli ve Taşıyıcı Sistemine Göre Çatı Çeşitleri

 Oturtma çatılar
 Asma çatılar

1.1.2.4. Saçak Durumuna Göre Çatı Çeşitleri

 Düz saçaklı çatılar

 Sarkan saçaklı çatılar
 Korniş saçaklı çatılar
 Saçaksız çatılar
 Parapet duvarlı çatılar
 Gizli çatılar

1.1.3. Çatı Tanzimi

Çatıyı meydana getiren eğik yüzeyler ile bu yüzeyleri birbirinden ayıran mahyaların
(Eğik, dere, tepe ve düşük mahyalar) yerlerinin çatı planı üzerinde belirlenmesi işlemine
ÇATI TANZİMİ denir. Çatı yüzeyini ayıran hatların isimleri aşağıdaki şekilde gösterilmiştir
(Şekil 1.1).

4
 Şekil 1: Çatı yüzeyini birbirinden ayıran hatlar ve isimleri

Çatı şeklinin tespitinde mimari görüşler, mahalli iklim ve özellikler, çatı katının
kullanımı gibi özellikler düşünülerek bir karara varılır. Binanın cephe görünüşleri ile beraber
çatı şekli etüt edilir. Mimari görüşlerden kasıt, bina oturum planının dikdörtgen ve kare oluşu
veya çok çıkıntılı, yaygın, T, L, U, H veya başka şekillerde bu oturum alanının
düzenlenmesi, farklı seviyelerin oluşması, blok ebatlarının yer yer değişmesi durumunda
bütün binayı en uygun ve güzel görünümlü bir çatı altında toplamak için gerekli mimari ve
inşaat uygulamaları kastedilmiştir.
Bir taraftan açıklık ve mesnet durumuna göre çatıya verilecek makas şekli (Oturtma-
Asma) düşünülürken öte yandan çatının kaç adet meyilli yüzeyle ve ne kadar eğimle
düzenlenmesi gerektiği düşünülerek değerlendirilir.
Çatı şekli tayin edilirken bina görünüşüne etki eden saçak durumu da değerlendirilir,
saçaklı çatı yapılacaksa hangi saçak durumu seçileceği veya saçak yapmadan
uygulanabilecek saçak şekilleri etüt edilir ve bir karara varılır (Şekil 1.2).

Yukarıda anlatılan bütün durumlar düşünülür ve bina çatısının bünyesi ile şekline
karar verilir.

Şekil 2: Çatılarda saçak şekilleri

5
PLANA BEŞİK ÇATI TANZİMİ

 Bina basit bir dikdörtgen plana

sahip ise genişliğin tam ortasından
geçen bir çizgi ile beşik çatının
mahyası oluşturulur (Şekil 3).

Şekil 3

 Binada küçük bir çıkıntı var ise çatı

bu kısma doğru aynı meyilde devam
ettirilir (Şekil 4).

Şekil 4

 Taşıyıcı iç bölme duvarı bina

genişliğine göre ortada değil ise
mahya bu bölme duvarının üstüne
gelecek şekilde kaydırılabilir (Şekil
5).

Şekil 5

 Çıkıntılı bina dar ve uzun ise

ve bu bina için tek meyilli çatı
yapmakta sakınca yok ise esas
kısım tek meyilli yapılıp çıkıntı
üzerine beşik çatının diğer yüzü
getirilir (Şekil 6).

Şekil 6

6
 Eğer plan çıkıntısı fazla ise bir çatı
yüzünün eğimini o kısmın üzerinde
devam ettirmek, çıkıntı kısmının
yüksekliğini kaybettireceğinden, bunu
önlemek için o kısmın üzerine bir beşik
çatı daha yerleştirilir. Plan çıkıntı
köşelerinden 45° açı ile doğrular çizilir,
iki beşik çatı yüzünün arakesiti olur ki
buralar çatının deresidir (Şekil 7). Şekil 7

 Bina planı L şeklinde ise ve çıkıntı

kısmı da esas bina ile aynı genişlikte ise
her iki beşik çatının ara kesiti köşeden
geçen 45° lik açıortay üzerindedir.
Burada Ta kısmı dere mahya ve Tb
kısmı ise eğik mahya olur (Şekil 8).
Burada Tb mahyasının yapılması, bu
kısımda çatıya kırma çatı görünümü
verir.
Şekil 8

 Yukarıda gösterilen çatının kırma çatı

gibi yapılmayıp esas bina çatısının o
taraftaki yan cepheden de beşik çatı gibi
görünmesi istenirse mahya devam
ettirilir ve dış cepheye doğru yine Ta
dere mahyası yapılır (Şekil 9).

Şekil 9

 Eğer, L planının çıkıntı kolunun

genişliği esas bina genişliğinden az ise
bu halde çıkıntı üzerine yapılacak
çatının yüksekliği esas bina çatısından
az olacağından, bu iki kısım
mahyasındaki yükseklik farkı Ta düşük
mahyası ile temin edilir. Esas bina ile
çıkıntı bina birleşim yerinden alınan
açıortayı ab dere mahyasını verir
Şekil 10
 (Şekil 10).

7
 Şekil 9 da açıklanan çatının yine bir
köşesi kırma çatı gibi görünür. Esas
çatının üzerindeki beşik çatı, yan
cepheden de görünecek şekilde mahya
devam ettirilirse, çıkıntı kısmının beşik
çatısı esas kısma Ta dereleri ile
saplanarak iki ayrı beşik çatı görünümü
kazandırılabilir (Şekil 11).

Şekil 11

 Eğer beşik çatı olarak tanzim

edeceğimiz çatı planı düz bir
dikdörtgen değil de Şekil 11' de
görüldüğü gibi cepheleri hareketli ise
ya her iki dikdörtgen kısmına uygun Şekil 12.a
gelecek şekilde bir mahya geçirilerek
eğimli yüzeyler tayin edilir (Şekil 12.a)
veya her iki dikdörtgenin kendi
ortalarından geçirilen mahyalar,
müşterek eğimli yüzeylerden dolayı
farklı yüksekliklerde olur. Bu yüzden
çatının diğer yüzleri ayrı ayrı
seviyelerde olur (Şekil 12.b).

Şekil 12

8
PLANA KIRMA ÇATI TANZİMİ

Plana kırma çatı düzenlenmesi iki metotla yapılır:

 Planı dikdörtgenlere bölerek

Plan önce en geniş alandan başlanarak dikdörtgenlere bölünür. Sonra gene en büyük
dikdörtgenden başlanarak, saçak köşelerinden açıortaylar çizilerek eğik, bunların birleşim
noktaları birleştirilerek de düz, düşük ve dere mahyalar çizilir. Buna açı ortay yöntemi de
denir (Şekil 13).

1-SAÇAK 2-EĞİK MAHYA 3-DÜZ MAHYA 4-DÜŞÜK MAHYA 5-DERE MAHYA

Şekil 13

 Saçak kenarlarına paraleller çizerek

Eşit aralıklarla ve plan dolduruluncaya kadar saçak kenarlarına paraleller çizilir.
Paralellerin köşe yaptığı noktalar birleştirildiğinde; eğik, düşük ve dere mahyalar oluşur. En
içteki düz çizgiler ise düz mahyaları meydana getirirler (Şekil 14).

Şekil 14

Her iki usulde de kırma çatı tanzimin de aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
 Üzerine kırma çatı kurulmak istenen dikdörtgen şeklinde bir binanın planında
köşe noktalarından çizilen açıortaylar, bu bina üzerine kurulacak çatının eğik
mahyalarını, açıortayların kesişme noktalarını birleştiren doğru da çatı

9
 mahyasını verir. Şekil yamuk veya herhangi bir dikdörtgen olsa da yapılacak
çizim şekli aynı olacaktır (Şekil 15).

Şekil 15

 Mahya çok küçük kalacak olursa bu mahyanın yapılmasından vazgeçilip, çatı

bir noktada birleştirilerek çatı tertiplenir (Şekil16).

Şekil 16

 Kolları eşit genişlikte L şeklindeki bir planda L köşesinden çizilen açıortayın Ta

kısmı dere mahya, Tb kısmı eğik mahya olacaktır (Şekil 1.17).

Şekil 17

 Planda kollar arasında genişlik farkı var ise mahya seviyeleri arasındaki farkı
düşük mahya yapılarak kapatmak gerekir (Şekil 18).

10
 Şekil 18

 Kollar arasındaki genişlik farkı az ise düşük mahya boyu kısa olacağından, bu
durumda inşa zorluğunu gidermek için bir miktar meyil değişikliği yapılarak iki
düz mahya bir noktada (T) birleştirilip Ta dere ve Tb eğik mahyaları
oluşturulabilir (Şekil 1.19).

Şekil 19

 Birçok çıkıntıları olan hareketli planlarda kırma çatı yaparken yukarıdaki

esaslara dikkat etmek gerekir. Bu esaslara göre hazırlanmış hareketli planlar
üzerine tanzim edilen değişik birleşik kırma çatı şekilleri aşağıda verilmiştir.
Noktalı hatlar düşük mahyaların bulunmasında yardımcı olarak kullanılmıştır.
(Şekil 20-21-22-23-24-25).

Şekil 20

11
 Şekil 21 Şekil 22

Şekil 23

Şekil 24 Şekil 25

 Aşağıdaki şekilde örnek bir bileşik kırma çatının dikdörtgenlere bölerek

(Açıortay yöntemi) çatı tanziminin işlem basamakları gösterilmiştir (Şekil 26).

12
 Şekil 26: Dikdörtgenlere bölerek bir bileşik kırma çatı tanzimi işlem basamakları

Şekil 1.26 da örnek verilen bileşik kırma çatının saçak kenarlarına paraleller çizerek
tanziminin yapılışı aşağıda verilmiştir (Şekil 1.27).

13
Şekil 27: Saçak kenarlarına paraleller çizerek bir bileşik kırma çatı tanzimi işlem basamakları

14
 Aşağıdaki şekilde başka bir örnek bileşik kırma çatının dikdörtgenlere bölerek
(açıortay yöntemi) çatı tanziminin işlem basamakları gösterilmiştir (Şekil 28).

Şekil 28: Açı ortay yöntemi ile bir bileşik kırma çatı tanziminin işlem basamakları

15
 Şekil 28’ de örnek verilen bileşik kırma çatının saçak kenarlarına paraleller çizerek
tanziminin yapılışı aşağıda verilmiştir (Şekil 29).

Şekil 29:Saçak kenarlarına paraleller çizerek bir bileşik kırma çatı tanzimi işlem basamakları

16
1.1.4. Özellikleri

Çatılar planlamadan yapıma kadar her aşamada çatı konusunda bir takım bilgilerin
bilinmesi gerekir. Çatılar konusu içinde bahsedilen bütün çatı çeşitleri ve uygulama şekilleri
çatı konusu ile ilgili modüllerde verilmiştir. Unutmayalım ki çatının planlanması ve
uygulanmasına kadar çatı hakkında her türlü bilgi ve beceri kullanılarak yapıların korunması
için en uygun çatı şekline ve uygulamasına karar verilir. Bunun içinde buraya kadar edinilen
her türlü bilginin kullanılması gerekir.

1.1.5. Kullanıldığı Yerler

Çatı tanımı içinde bahsedildiği üzere, yapıları üstten gelecek her türlü iklim
şartlarından korumak ve yapı içlerinin gerektiğinde aydınlık olmasını sağlamak amacıyla
yapılan yapı elemanlarına çatı denir. Öyleyse çatılar üstten gelecek iklim şartlarından
korunma ve yeteri aydınlatma amacı taşıyan bütün yapıların üstüne yapılır. Bütün yapılar
iklim şartlarından etkilenir. Bunun için yapı malzeme cinsine bağlı olarak önem ve
önceliklerine göre bu yapıların üstüne çatı inşa edilerek bu yapılar korunmaya çalışılır.
Köyden kente her yere baktığımızda, eski çağlardan beri özellikle insanların barındığı
yerlerin üstleri kapalı yerlerdir. Bu yüzden her yapının kullanım amacına uygun olarak
üstüne çatı inşa edilerek yapıların korunması gerekir. Yapılan çatının şekli ve özelliği ne
olursa olsun amacı yapıyı korumak veya yapıyı kullananlara fayda sağlamak amacıyla
yapılmıştır. Bunun için çatılar ihtiyaç gerektiren her yerde kullanılır.

1.2. Çatı Aplikasyonu

1.2.1. Tanımı

Çatı projelerinde gösterilen çatı elemanlarının (çatı makası, dikme, aşıklar vb.)
projesindeki ölçülerde yerlerinin, çatının uygulanacağı alan üzerinde ip iskelesi kurarak
işaretlenmesine “Çatı Aplikasyonu” denir.

1.2.2. Önemi

Yapı projelerinin hazırlanmasının amacı, uygulama yapacak kişilere uygulama için

gereken bilgileri vermektir. Uygulayıcılar; projelerden aldıkları bu bilgiler doğrultusunda
yapı elemanlarını inşa eder. Bunun içinde proje okuma dediğimiz gerekli proje bilgilerini
alarak istenen ölçü ve teknik kaidelere uygun işlerini yaparlar. İşte projeden ne kadar çok
bilgi alınıp kullanılırsa o yapı istenen vasıflarda yapılmış sayılır.

Proje okuyarak alınan bu bilgiler, projeye uygun olarak imalatlara yansımaz ise
yapılan imalatlar hatalı olur. Bunun içinde bu bilgilerin projelerden alınıp ana unsurların
yerleri inşaat alanında işaretlenmelidir (Aplike edilmelidir). Her yapı elemanının
uygulamasında olduğu gibi çatılarda da çatı projesinden alınan çatının taşıyıcı elemanlarının
yerlerinin (Çatı makası yeri, dikme yerleri, damlalık aşık yerleri) çatı inşasına başlamadan
işaretlenip yerlerinin belirlenmesi gerekir. Nasıl ki bir bina inşaatına başlarken ip iskelesi
kurarak arsa sınırlarını, temel kazı yeri, temel pabuç yeri, kolan aks yerlerini tespit edip ona
17
göre kazı ve kalıp çalışmasına başlanıyorsa, çatı yapımında da taşıyıcı mesnet durumuna
göre (Duvar, direk, kolon veya döşeme) çatı makas yerleri işaretlenerek dolayısıyla dikme
yerleri ile aşık yerleri ve saçak durumuna göre damlalık aşık yerleri işaretlenerek çatı inşa
şekline ve mesnet durumuna göre çatı inşaatına başlanır.

Çatı inşaatlarında bu aplikasyon (İşaretleme) yapılmaz ise istenen özelliklere uygun

çatı inşa etmek mümkün olamaz. Bu işlem birbirini izleyen işlem basamaklarının
birlikteliğini sağlar ve çatının özellikle statik mukavemeti bakımından çatı eleman yerlerinin
değişmemesi gerekir. Projelerin doğru ve eksiksiz olarak uygulamaya aktarılmasını sağlar.
Yanlış aplikasyon sonucu çatının istenen nitelikte çalışması ve dayanımı sağlaması mümkün
olmaz.

1.3. Çatı Aplikasyonu Yapma Araç ve Gereçleri

1.3.1. Tanımı

İnşa edilecek çatının projesindeki bilgileri çatı yapım alanında işaretleyebilmek (Çatı
aplikasyonu yapabilmek) için kullanılan her türlü elektrikli veya elektriksiz el aletleri ve
makineleri ile bu işlem için gerekli olan malzemelere çatı aplikasyonu yapma araç ve
gereçleri denir.

1.3.2. Çeşitleri

1.3.2.1. Çatı Aplikasyonu Yapma Araçları

Çatı aplikasyonu yapma araç ve gereçleri hakkında bilgilerin çoğu çatıya hazırlık ve
diğer modüllerde geniş bir şekilde açıklanmıştır. Biz burada sadece isim ve aplikasyonda
kullanım amacına değineceğiz.
 Çatı Projesi
Çatı planı ve detay resimlerinden oluşan ölçekli çizilmiş mimari resimlerdir. Çatı
aplikasyonunda projedeki istekler dahilinde yapılabilmesi için gerekli çatı elemanlarının ara
ölçü ve bilgileri projelerden alınır.
 Testere
Çatı aplikasyonunda kullanılan ahşap malzemelerin ve ahşap çatı elemanlarının
ölçüsüne getirilebilmesi için, ahşabın boyunun ve en kesitinden kesme yapma işlerinde
kullanılır (Resim 1).
 Şakul (Çekül)
Bir noktanın düşey izdüşümünün bulunmasında veya çatı elemanlarının düşey duruma
getirilmesinde kullanılan, ucuna ağırlık bağlanmış bir ipten oluşan ölçme aletidir (Resim 2).

18
 Resim 1: Testereler Resim 2: Şakul (Çekül)
 Su Terazisi (Kabarcıklı düzeç)
Ahşap çatı aplikasyonuna ve çatı yapımında çatı elemanlarının dikliğini ve yataylığını
kontrol etmede kullanılır (Resim.3)

 Keser
Ahşap malzemeye işin amacına uygun olarak çivi çakma, sökme ve ahşabı yontma
işlerinde kullanılır (Resim 4).

 Metre
Uzunluk ölçme işlerinde kullanılan aletlere metre denir. Çatı aplikasyonunda çatı
elemanlarının ara mesafelerinin ölçülmesinde kullanılır. (Resim 4).

Resim 3: Su terazisi Resim 4: Metre, keser ve tokmak

1.3.2.2. Çatı Aplikasyonu Yapma Gereçleri

 Çatı Uygulama Alanı

Çatı aplikasyonunun ve çatı uygulamasının yapılacağı alan, yer (Döşeme vb.

mesnetlerin üzeri).

19
Muhtelif Ölçülerde Ahşap Malzeme (Lata-telöre)

Çatı aplikasyonu için kurulacak ip iskelesinin oluşturulmasında yeteri miktarda

kullanılacak ahşap malzemelerdir. Kesitleri 4x8 cm, 5x10 cm gibi olup boyları da 200 ~ 400
cm arasındadır.

 Çivi
Ahşap parçaların birbirlerine tutturulması, eklenmesi, doğrultu alınması sırasında ipin
tutturulması ve işaretleme işlerde kullanılan çelik malzemedir.

 Tebeşir
Çatı aplikasyonunda projesinden alınan bilgilere göre, çatı elemanlarının yerlerinin
işaretlenmesinde kullanılır. Toz veya yağlı tebeşir kullanılmalıdır.
 İp
İp iskelesinin kurulmasında, çatı elemanlarının doğrultularının belirlenmesinde
kullanılır. İnşaatlarda kullanılan naylon karışımlı ipe “Çırpı İpi” denir. İki ucundan
gerdirilerek kullanılır.

1.4. Çatı Aplikasyonu Yapma Kuralları

 İşe uygun iş kıyafetleri giyilmeli, işin yapılacağı alanda ve çevresinde gerekli iş

güvenliği önlemleri alınmalıdır.
 Gerekli ise çatı saçak kenarlarına çalışma platformu ve iskele kurulmalıdır.
 Zaman planlaması yapılmalı ve zaman iyi kullanılmalıdır.
 İşe uygun iş aletlerinin bakımı yapılarak kullanıma hazırlanmalı ve kullanılacak
gereçler ile birlikte düzgün bir şekilde uygulama yerine getirilmelidir.
 Çatı aplikasyonu yapılacak çatı projeleri iyice incelenmeli, uygulanacak çatı
hakkında her türlü bilgi not alınmalıdır.
 Bütün iş sırasında azami dikkat yapılacak işte toplanmalı, kaza riskleri
unutulmamalıdır.
 Çatı aplikasyonuna ip iskelesi kurmak için saçak kenarlarına paralel olacak
şekilde yardımcı ahşap lataları monte ederek (İp iskelesi oluşturarak)
başlanmalıdır.
 İp iskelesi latalarının üzerine çivi çakılarak karşılıklı ipler gerdirilmeli ve çivi
yerlerinin kaybolmaması için gerekli ise lata veya telörelere çentik açılmalıdır.
 İşaretlemelerde, iplerden mutlaka şakül sarkıtılarak ip izdüşüm noktaları tespit
edilmeli ve tebeşir ile işaretlenmelidir.

20
  Projede belirtilen saçak veya mesnet durumuna uygun olarak, işlem sırasına
uygun olacak şekilde damlalık aşık yerleri ip iskelesinde ve yerde
işaretlenmelidir.
 Projede belirtilen çatı şekline uygun olacak şekilde çatı makas aralıkları işlem
sırasına göre çatı makas yerleri ip iskelesinde ve yerde işaretlenmelidir.
 Makas şekline göre projede belirtilen ara mesafelerde makası oluşturan dikme
ve yastık yerleri işaretlenmelidir.
 Kırma çatı aplikasyonu yapılıyor ise yarım makas (Dere ve eğik mahyalarda)
yerlerini saçak köşelerinden eğik mahya izdüşümü olacak şekilde
işaretlenmelidir.
 Yaptığımız çatı aplikasyon işleminin projesine uygunluğu kontrol edilmelidir.
 Çatı uygulamasına başlanması için yaptığımız aplikasyonda işaretlerimizin
kaybolmaması için gerekli önlemler alınmalıdır. Kullanılan ipler
işaretlemelerden sonra toplanmalıdır.
 İş bitiminde kullanılan araçları ve artan malzemeleri düzenli bir şekilde toplayıp
iş çevresinin ve aletlerin temizliği yapılmalıdır.

1.5. Çatı Aplikasyonu Yapılması

 İşe uygun iş kıyafetlerinizi giyiniz (İş pardösüsü, tulum, çelik taban ve burunlu
ayakkabı vb.), işin yapılacağı alanda ve çevresinde gerekli iş güvenliği
önlemleri alınız. Baret, eldiven ve emniyet kemeri kullanınız (Resim.5).

Resim. 5: İş kıyafetleri

Yapının en yüksek yerinde çalışacağınızı unutmayınız ve gerekli ise çatı saçak

kenarlarına çalışma platformu oluşturunuz veya iskele kurunuz.

 Zaman planlaması yapınız ve zamanı iyi kullanmak için ekip çalışmasında

arkadaşlarınızla görev taksimi yapınız.
 Çatı aplikasyonu işinde kullanacağınız iş aletlerinin bakımlarını yaparak,
kullanıma hazır hale getiriniz ve kullanılacak gereçler ile birlikte düzgün bir
şekilde uygulama yerine getiriniz.
 Çatı aplikasyonu yapılacak çatı projeleri iyice incelenip, uygulanacak çatı
hakkında her türlü bilgi not alınmalıdır (Şekil 30).
21
 Şekil 30: Örnek çatı projesi şekli

 Çatı makas Aralığı: 260 cm

 Saçaktan ilk makasın mesafesi: 430cm
 Saçak mesafesi: 40cm
 Saçak kenarından damlalık mesafesi: 70cm
 Makastaki dikme adedi: 2 Ad.
 Eğik mahya mesafesi: 360cm (Saçak kenarından)
 Dikme Aralığı: 240cm
 Mahya yüksekliği: 143cm (4,3mt,1/3 eğim orantısı)
 Mertek Aralığı: 50cm
 Çatı eğimi: 1/3

 Bütün iş sırasında azami dikkat yapılacak işte toplanmalı, kaza riskleri

unutulmamalıdır.
 Saçak kenarlarına paralel olacak şekilde yardımcı ahşap lataları çiviler ile
mesnede monte ediniz. İp iskelesini oluşturunuz. Yataylığını su terazisi ile
kontrol ediniz (Şekil 31).

22
 Şekil 31:İp iskelesi için lataların saçak kenarlarına montajı

 İp iskelesi latalarının üzerine çakılan çivi yerlerinin kaybolmaması için gerekli

ise lata veya telöreye çentik açınız. Kullandığınız ipleri işaretlemelerden sonra
toplayınız. İplerin yataylığını su terazisi ile kontrol ediniz (Şekil 32).

Şekil 32:İp iskelesi latalarında çivi ve çentik ile işaretleme

 İşaretlemelerde, iplerden mutlaka şakül sarkıtarak ip izdüşüm noktalarını tespit

ediniz ve izdüşüm noktalarını, tebeşir ile çizgi çizerek birleştirip işaretlemeleri
yapınız (Şekil 33).

Şekil 33: Çatı ip iskelesinde ip izdüşümlerinin işaretlenmesi

 Projede belirtilen ölçülere göre damlalık aşık kesit ölçüsü ve saçak dış
kenarından mesafelerini ölçünüz. Saçak veya mesnet durumuna uygun olarak,

23
 damlalık aşık yerlerini ip iskelesinden ip çekerek, mesnet üstünde tebeşir ile
işaretleyiniz (Şekil 34).

Şekil 34:Çatı ip iskelesinde damlalık aşık yerlerinin işaretlenmesi

 Projede belirtilen çatı şekline uygun olacak şekilde çatı makas aralıkları
projedeki ölçülerine göre çatı makas yerlerini ip iskelesinde çivilerle
işaretleyiniz (Şekil 35).

Şekil 35:Çatı ip iskelesinde çatı makası yerlerinin ölçülerek işaretlenmesi

 İp iskelesinde işaretlediğiniz makas yerlerinden karşılıklı ip çekerek, ip

izdüşümlerini mesnet üstüne tebeşirle çizerek işaretleyiniz (Şekil 36).

Şekil 36:Çatı makası yerlerinin döşeme üzerine işaretlenmesi

24
 Projede belirtilen makas şekline ve ara ölçülerine uygun olarak, saçak
kenarından başlayarak dikme yerlerini, bir makas yeri çizgisi üzerinde ölçerek
işaretleyiniz (Şekil 37).

Şekil 37:Çatı makası üzerindeki dikme ve yastık yeri ölçülerinin alınması

 Bir makas yeri üzerinde işaretlediğiniz dikme yerlerini makaslara paralel saçak
kenarındaki ip iskelesine taşıyıp, karşılıklı ip çekerek dikme ve yastık yerlerini
diğer çatı makası çizgileri üzerine taşıyarak tebeşirle işaretleyiniz (Şekil 38).

Şekil 38:Çatı makası üzerinde ki dikme ve yastık yerlerinin işaretlenmesi

 Kırma çatı aplikasyonu için çatı dar kenarının orta noktalarını projesindeki
ölçülere bakarak, saçak kenarından ölçerek tespit ediniz ve karşılıklı olarak ip
iskelesinde ip çekerek tepe mahya hattını bulunuz. Saçakların köşelerinden
açıortay alarak, makas yerinin orta noktasında birleşecek şekilde, kırma çatının
eğik mahya yerlerini tespit ediniz. Çatı şeklini mesnet (Döşeme) üzerinde
oluşturunuz (Şekil 39).

25
Şekil 39:Kırma çatıda tepe mahya hattının ve eğik mahya yerlerinin tespit edilmesi

 Daha önce tespit ettiğiniz makas dikme yerlerinin(Orta aşık) iplerini uzatarak
eğik mahyayı kestiği noktaları tespit ediniz. Bulunan bu noktalar yarım
makasların dikme yerleri olup, tebeşirle yarım makasların dikme ve yastık
yerlerini mesnede işaretleyiniz (Şekil 40).

Şekil 40:Kırma çatıda yarım makasların ve dikme, yastık yerlerinin işaretlenmesi

 Yaptığınız çatı aplikasyon işleminin projesindeki ölçü ve şekle uygunluğu,

işaretlediğiniz nokta ve çizgilere bakarak kontrol ediniz.

 Çatı uygulamasına başlanması için yaptığınız aplikasyonda işaretlerinizin

kaybolmaması için gerekli önlemleri alınız.

 İş bitiminde kullandığınız araçları ve artan malzemeleri düzenli bir şekilde

toplayınız, iş yeri çevresinin ve aletlerinizin temizliğini yapınız.

26
DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek

kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz.

Dersin
Ahşap Çatılar
adı
Amaç Çatı aplikasyonu işlemini doğru eksiksiz ve işe uygun olarak yapmak.
Konu Çatı Aplikasyonu Yapmak
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır
Çatı tanzimi, planı, en ve boy kesit resimlerini iyice
1.
incelediniz mi ?
Çatı aplikasyon işine uygun iş kıyafetlerinizi giyip işin
2. yapılacağı alanda ve çevresinde gerekli iş güvenliği
önlemlerini aldınız mı?
3. Çatı aplikasyonu yapım araç ve gereçlerini hazırladınız mı?
Aplikasyonunu yapacağınız çatı projesinden gerekli bilgileri
4.
alıp not ettiniz mi?
5. Saçak kenarlarına paralel ip iskelesi oluşturdunuz mu?
İp iskelesinde ve mesnet üzerinde damlalık aşık yerlerini
6. projedeki ölçülere uygun olarak iplerden şakül yardımı ile
izdüşümlerini alarak işaretlediniz mi?
İp iskelesinde ve mesnet üzerinde çatı makas yerlerini
7. projedeki ölçülere uygun olarak, iplerden şakül yardımı ile
izdüşümlerini alarak işaretlediniz mi?
İşaretlediğiniz makas yerleri üzerin de çatı makası dikme ve
8. yastık yerlerini, projedeki makas şekli ve ölçülerine uygun
işaretlediniz mi?
Kırma çatının yarım makas yerlerini ve makas dikme ve
9.
yastık yerlerini işaretlediniz mi?
Yaptığınız çatı aplikasyon işleminin projesine uygun olup
10. olmadığına, tekrar işaretlediğiniz noktaları kontrol ederek
baktınız mı?
11. İşaretlerinizin kaybolmaması için gerekli önlemi aldınız mı?
Aplikasyonda kullandığınız araç ve gereçleri toplayıp,
12.
çevrenizle beraber temizliklerini yaptınız mı?

İşaretleme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları tekrar ederek

eksiklerinizi tamamlayınız..

27
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki soruları cevaplayarak

belirleyiniz.
Aşağıdaki cümleleri doğru veya yanlış olarak değerlendiriniz.

1. Çatıyı meydana getiren eğik yüzeyler ile bu yüzeyleri birbirinden ayıran mahyaların
(Eğik, dere, tepe ve düşük mahyalar) yerlerinin çatı planı üzerinde belirlenmesi
işlemine ne ad verilir?

A) Çatı aplikasyonu
B) Çatı tanzimi
C) Çatı etüdü
D) Hepsi

2. Çatı tanziminde aşağıda verilen hangi çatı özelliğine dikkat edilir?

A) Çatı yüzey şekline

B) Çatı oturum alanına
C) Çatı eğimine
D) Hepsi

3. Plana kırma çatı tanziminde ilk olarak hangi çatı elemanı çizilerek başlanmalıdır?

A)Tepe mahya
B) Düşük mahya
C) Eğik ve dere mahya
D) Çatı mesnetleri

4. Çatı projelerinde gösterilen çatı elemanlarının (Çatı makası, dikme, aşıklar)

projesindeki ölçülerde yerlerinin, çatının uygulanacağı alan üzerinde ip iskelesi kurarak
işaretlenmesine işlemine ne denir?

A) Çatı tanzimi
B) Çatı aplikasyonu
C) Çatı yapımı
D) Çatı planı çizimi

28
5. Çatı aplikasyonu yapımın da aşağıdaki aletlerden hangisi kullanılmaz?

A) Matkap
B) İp
C) Metre
D) Tebeşir

6. Çatı aplikasyonu yapımında aşağıdaki işlemlerden hangisi yapılmaz?

A) Çatı elemanlarının yerle

B) Çatı makas yeri işaretlenmesi
C) Çatı projesi okuması
D) Damlalık aşık yerlerinin işaretlenmesi

7. Çatı aplikasyonu yapımında çatı ölçüleri nereden alınır?

A) Çatı tanziminden
B) Çatı uygulamalarından
C) Çatı eleman ölçülerinden
D) Çatı projelerinden

8. Çatı aplikasyonu yapımında işaretlemelerin yapılabilmesi için ilk önce ne

yapılmalıdır?

A) Çatı şekli çizilmelidir

B) Çatı makas yerleri işaretlenmelidir
C) Çatı da ip iskelesi kurulmalıdır
D) Çatı şekli yüzeye çizilmelidir.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek

değerlendiriniz.

Eksik olduğunuz konulara dönerek tekrarlayınız. Tüm soruları doğru cevapladıysanız

diğer faaliyete geçiniz.

29
 ÖĞRENME FAALİYETİ - 2
ÖĞRENME FAALİYETİ -2
AMAÇ

Bu faaliyette verilen bilgiler doğrultusunda, gerekli ortam sağlandığında çatı tanzimi

yapıp ip iskelesi kurarak çatı aplikasyonunu kurallarına uygun yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

 Çevrenizde çatı yapımına başlanan binaların, sahiplerinden ve inşaatın

yapımından sorumlu teknik elamanlardan çatı inşasına hangi işlemlerle, nasıl
başlanıldığını ve çalışma şartlarını araştırınız ve gözlemlerinizi rapor haline
getirerek hazırladığınız raporu sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız.

2. OTURTMA ÇATI YAPMA

2.1. Oturtma Çatı

2.1.1. Tanımı

Üzerine gelen yükleri bina döşemesine, döşeme yok ise bırakma kirişi vasıtasıyla
taşıyıcı yan ve ara duvarlara aktaran çatılara OTURTMA ÇATI denir.

2.1.2. Planı

Oturtma çatılara ait plan ve kesit resimleri; çatı öncesi hazırlık, Çatı Çizim-1 ve 2, Çatı
Detay ve Kesit Çizimi modüllerinde, değişik çatı şekillerinde makas ve dikme çeşitlerine
göre geniş bir şekilde örnekleri verilmiştir. Hatırlamak ve oturtma çatı planları hakkında
daha fazla bilgi için tekrar geri dönerek bu modüllere bakınız. Bu modülde sadece oturtma
çatı makas şekillerini hatırlayalım (Şekil 2).

Şekil 41: Bir dikmeli oturtma çatı makas şekli

30
Şekil 42: İki dikmeli oturtma çatı makas şekli

Şekil 43: Üç dikmeli oturtma çatı makas şekli

Şekil 44: Dört dikmeli oturtma çatı makas şekli

Şekil 45: Beş dikmeli oturtma çatı makas şekli

31
2.1.3. Özellikleri

 Bir bina boyunca, her 3–4 m. de bir enine taşıyıcı bölme duvar varsa veya
binanın çatı yükünü taşıyabilecek duvarları arasındaki açıklık 4 m. den azsa
veyahut bina üzerinde çatı yükünü taşıyamaya elverişli bir betonarme döşeme
mevcut ise çatı makasları bu mesnetler üzerine oturtularak oturtma çatı yapılır
(Şekil 46).

Şekil 46: Oturtma çatı yapılması gerektiren mesnet durumları ve mesnet üzerine oturma şekli

 Aşık ve dikmeler mümkün olduğu kadar taşıyıcı duvarlar üzerine oturtulmalıdır.

 Çatı betonarme döşemeye oturtuluyor ise mutlaka dikme altlarına yastık
koyulmalı, döşeme ile dikmenin irtibatı kesilmelidir.
 Mertek boyunun fazla çıkmaması için aşıklar en fazla 2,5 m. ara ile tertip
edilmelidir. Çatı makası aralığı 3,0 m. yi geçmemelidir.
 Mertek aralıkları kereste boyutları göz önünde tutularak umumiyetle 40–60 cm
aralıklarla tanzim edilir.
 Dikmeler oturtma çatıda taşıyıcı ayaklar olduğundan mesnet üzerine tertip
edilmeli, mecburiyet olduğu durumlarda dikmeler, bırakma kirişi üzerinde
kalmak şartıyla mesnetten en fazla 1,5 m. dışarıya yerleştirilmelidir.
 Oturtma çatılarda çatı yükü dikmeler vasıtasıyla mesnetlere iletildiğinden,
dikme üstüne yerleştirilen aşıklar ile dikme arasına göğüslemeler mutlaka
yapılmalı ve dikmeler kuşaklar ile birbirine makas istikametinde bağlanmalıdır.
 Oturtma çatılarda mahyaya en yakın aşık ile mahya arasındaki mertek boyu 2,0
m. den az ise mahyaya aşık konmayabilir. O zaman mertekler mahyada zıvana
ile birleştirilmelidir.
 Çatı betonarme döşemeye oturmuyor ise bırakma kirişinin iç ve dış duvarlara
oturduğu noktalara ahşap yastıklar konur ve bu yastık kirişlerinin altı rutubete
karşı izole edilmelidir.
 Oturtma çatılarda saçak altının düz olması istenirse bırakma kirişi dışarıya
doğru uzatılır veya mertekler alttan lambri ile kaplanır.
32
  Oturtma çatılarda dikmelerin mesnetten açıklığı 1,50 m geçtiği takdirde,duruma
bir çözüm bulmak için kısmen asma çatı mahiyetinde olmak üzere yanlama ve
payandalar teşkil edilerek aşık yükü mesnetlere nakledilebilir (Şekil 47).

Şekil 47:Kısmen asma çatılı oturtma çatı makas şekli

 Asma çatılara göre kesit elemanları daha dar kesitlerde kullanıldığından

malzeme gereksinimini ve maliyet bakımından oturtma çatılar daha avantajlıdır.
 Oturtma çatının işçiliği asma çatıya göre daha pratik ve daha kolay olmasından
dolayı asma çatılara göre daha çok uygulanır.

2.1.4. Elemanları

2.1.4.1. Çatı Makası

Çatının kendi yükünü ve dış tesirleri taşıyan, çatının oturacağı binanın boyu
istikametinde belli aralıklarla konulan, boyu çatı genişliği kadar veya bileşik çatılarda eğik
mahya, dere mahya boyunca olan çatı elemanıdır. Çatının taşıyıcı omurgasıdır.

2.1.4.2. Bırakma Kirişleri

Betonarme döşeme üzerine oturmayıp duvar, kiriş vb. mesnetler üzerine oturan
çatılarda makasların tertip edildiği yerlerde aşıklardan, yanlamalardan ve dikmelerden
aldıkları yükleri mesnetlere ileten çatı elemanıdır. Tek veya çift parça halinde yapılabilirler.

Kesit ölçüleri: 8x14 cm – 8x16 cm– 10x16 cm– 14x20 cm gibi olur.

2.1.4.3. Yastık veya Yastık Kirişleri

Betonarme döşemeye oturan oturtma çatılarda dikmelerin altına, döşeme bulunmayan

çatılarda bırakma kirişinden aldığı yükleri taşıyıcı mesnetlere (Duvar, kiriş) aktaran çatı
elemanıdır.

Kesit ölçüleri: 5x10–5x20–8x16–10x16–10x20 cm gibi olurlar.

33
2.1.4.4. Mertekler

Çatı ve kaplamasından aldıkları yükleri aşıklara aktaran elemanlardır. Mertekler

aşıklara 40-60 cm aralıklarla çakılmalıdır. Meyilli mahyalara (Eğik, dere, düşük) tespit
edildiğinde “Dayama” adı verilir.

Kesit ölçüleri: 5x8- 5x10- 5x12- 6x10 -6x12 -6x14 cm gibi olurlar

2.1.4.5. Aşıklar (Mahya)

Merteklerin yükünü taşıyan, aldıkları yükü bulundukları yere göre dikmelere, duvar,
kiriş veya mesnetlere ileten elemanlardır. Çatı makaslarının durumuna göre saçak üzerine
oturana “damlalık aşığı”, saçakla mahya (Tepe) arasında olana “ orta aşık”, mahyada olana
ise “tepe aşığı “ veya “mahya aşığı” adı verilir. Aşıklar arasında 200-250 cm mesafe
seçilmelidir.

Kesit ölçüleri: 10x10-10x14-12x16-14x16-12x18 -14x18cm gibi olur.

2.1.4.6. Dikmeler

Aşıklardan aldıkları yükleri duvar, kiriş yanlama veya döşemeye ileten elemanlardır.
”Baba” da denilir.

Kesit ölçüleri: 8x10- 10x10- 12x12 cm gibi olurlar.

2.1.4.7. Göğüslemeler

Dikmelerle aşıkların birleştiği yerlerde, aradaki mesafeyi azaltmak ve rüzgar yüklerini

karşılamak amacıyla 45° açı ile aşığın altından, dikmenin yanlarından tutturulan
elemanlardır.
Kesit ölçüleri: Dikme kesitine uygun olarak 8x8 -8x10 -5x10 -6x12 cm olur.

2.1.4.8. Kuşaklar

Çatının açılmasına mani olmak için, çatı makası üzerinde bulunan dikme, aşık,
yanlama ve mertekleri her iki yüzden bağlayan elemanlardır. Bağlandıkları parçalara kertme
ile geçerek birleşme noktalarını kuvvetlendirir.

Kesit ölçüleri: 5x10 -5x15 -5x20 cm gibi olur.

2.1.4.9. Rüzgâr kirişleri

Çatı makaslarının rüzgâr etkisiyle devrilmelerini önlemek için çatının her iki başındaki
ilk iki ve son iki makası arasına, çaprazlama çakılan kirişlerdir. Bu rüzgâr bağlantıları bazı
durumlarda gergili demir çubuklarla da sağlanabilmektedir.
Kesit ölçüleri: 5x10 -5x15 -5x20 cm gibi olur.
34
2.1.4.10. Kaplama tahtası ve kiremit çıtaları

Üzerine çatı örtü malzemesinin döşendiği yüzeydir. Çatı örtü malzemesinin yükünü
merteklere aktarırlar. Mertekler üzerine çakılan 1,5-2,5 cm kalınlığında tahtalar veya 2,5x5
cm ebadında çıtalardır. Çıtalar örtü malzemesinin özelliğine göre aralıklarla merteklere
tutturulur ve örtü malzemesi telle çıtalara bağlanır. Tahta ile yüzey kaplanırsa 10-20 cm
genişliğinde muhtelif boy tahtalar ile çatı yüzeyi tamamen kapatılır ve çatı örtü malzemesi
özelliğine göre bu tahtalara tutturulur.

2.1.4.11. Alın tahtası

Beton döşeme plakası alnı ile mertek alınlarının birleşme yerlerini, saçak alınlarını
kapatmaya yarayan, 2–2,5 cm kalınlığında, 15-25 cm genişliğinde, muhtelif boylarda,
istenirse bir kenarına şekil verilerek güzel görünmesi sağlanabilen, çatı oluklarının
tutturulduğu ahşap çatı elemanıdır.

2.1.4.12. Çatı örtüsü

Rüzgâr, sıcak, soğuk gibi dış etkileri karşılayan ve yağmur, kar sularını alta
geçirmeden oluklara aktaran, çeşitli gereçlerden yapılan malzemelerdir. Kiremit, Eternit, sac,
arduaz vb. bu malzemelerin bazılarıdır. Çatı eğimine bağlı olarak seçilir ve uygun bağ
gereçleri ile örtü altı kaplamasına bağlanır.

2.1.4.13. Yardımcı parçalar

Çatı elemanlarının birbirine bağlantısını sağlamak amacıyla kullanılan bağ, askı

demirleri ile cıvata (Bulon) ve özellikle çatı eğimini azaltmak amacıyla ahşaptan hazırlanan
saçak kısmında merteğin önüne çakılarak çatı eğimini azaltan “çelik” denen elemanlardır.
Boyutları bağlayacağı elemanın boyutuna göre belirlenir.

2.2. Oturtma Çatı Yapım Kuralları

Şekil 48:Oturtma çatı perspektif resmi

35
 Çatı yapım işine uygun iş kıyafetleri giyilmeli, işin yapılacağı alanda ve
çevresinde gerekli iş güvenliği önlemleri alınmalıdır.
 Gerekli ise çatı saçak kenarlarına çalışma platformu veya iskele kurulmalıdır.
Zaman planlaması yapılmalı ve zaman iyi kullanılmalıdır. Bütün iş sırasında
azami dikkat yapılacak işte toplanmalı, kaza riskleri unutulmamalıdır.
 Çatı yapımında kullanılacak aletlerin bakımı yapılarak kullanıma hazırlanmalı
ve kullanılacak gereç ile birlikte düzgün bir şekilde uygulama yerine
getirilmelidir. (Bakınız; Çatıya hazırlık modülü-Araç ve Gereçleri Hazırlama)
 Yapılacak oturtma çatı projeleri iyice incelenip, uygulanacak çatı hakkında her
türlü teknik bilgiler (Malzeme, çatı elemanlarının boyutları, birleşim şekilleri)
not alınmalıdır. Yapılacak işin özelliğine göre malzeme ve işçilik analizi
yapılmalıdır (Daha geniş bilgi için bakınız, Çatıya Hazırlık modülü-Malzeme
Ölçüleri konusu).
 Çatı aplikasyonu faaliyet–1 de anlatıldığı gibi yapılmalıdır. Eğer 1/1 ölçekli
uygulama yapılamayacak ise çatı aplikasyonu 1/5, 1/10 gibi ölçeklerde
yapılacak çatının üst görünüşü düzgün bir yüzeye çizilerek ve çatı elemanlarının
aplikasyonu yapılmalıdır.
 Hazırlanan listeye uygun olarak çatı elemanlarını aplikasyon yerlerine koyarak
markalayıp numaralandırılmalıdır.
 Detay resimlerinde gösterilen şekillerde markaladığınız ve numaralandırdığınız
çatı elemanları, ayrı ayrı ölçülerinde makine ve araçlarla işleyerek montaja
hazırlanmalıdır.
 İlk olarak çatının oturacağı betonarme döşeme yok ise duvar üstüne detay
resmine uygun olarak hazırlanan yastık kirişi ile bırakma kirişi, betonarme
döşeme üzerine çatı uygulanıyor ise damlalık aşıkları ve dikme altlarına yastık
ağaçlarını, aplikasyonda belirtilen yerlerine konulmalıdır.
 Dikmeler, yastıklar veya bırakma kirişi üzerine tespit edilmelidir.
 Damlalık aşığını yastık üzerine ve dikmeler üzerine hazırlanan orta ve tepe
aşıkları, çivi ve duvarcı kancaları ile aşıklar alınlarından birbirine ve dikmelere
bağlanmalıdır.
 Dikmelerin dikliği şakül veya su terazisi ile kontrol edilerek, kuşak ile dikmeler
birbirine bağlanmalıdır.
 Aşıkları destekleyecek ve dikme ile yaklaşık 45° açı yapacak şekilde
göğüslemeler konmalıdır.
 Aşıklar üzerine mertekler çakılarak çatı makasları ve çatının taşıyıcı kısmı
oluşturulmalıdır.
 Aydınlatma boşluğu ve baca yerlerinde, merteklerden çerçeve oluşturularak,
detayına uygun olarak çatı aydınlatma ve baca yerleri yapılmalıdır.

36
  Çatı örtü malzemesine uygun olarak örtü altı çıtaları veya örtü altı kaplama
tahtaları boşluk kalmayacak ve tahta uçları mutlaka mertek üstünde birleşecek
şekilde çakılmalıdır.
 Saçak detay resmine uygun olarak en son alın tahtaları çakılmalıdır.
 Yapılan oturtma çatı uygulamasının projesine uygunluğu kontrol edilmelidir.
 İş bitimin de kullanılan araçları ve artan malzemeleri düzenli bir şekilde
toplayıp iş çevresinin ve aletlerin temizliği yapılmalıdır.
2.3. Oturtma Çatı Yapılması

 İşe uygun iş kıyafetlerinizi giyiniz (İş pardösüsü, tulum, çelik taban ve burunlu
ayakkabı vb.) işin yapılacağı alanda ve çevresinde gerekli iş güvenliği önlemleri
alınız. Baret, eldiven ve emniyet kemeri kullanınız (Bkz. Resim 5).
 Yapının en yüksek yerinde çalışacağınızı unutmayınız ve gerekli ise çatı saçak
kenarlarına çalışma platformu oluşturunuz veya iskele kurunuz (Resim 6)

Resim 6: Çalışma platformları ve iş emniyet tedbirlerinden örnekler

 Zaman planlaması yapınız ve zamanı iyi kullanmak için ekip çalışmasında

arkadaşlarınızla görev taksimi yapınız. Bütün iş sırasında azami dikkat
yapılacak işte toplayınız ve kaza riskinizi unutmayınız.
 Oturtma çatı yapım işinde kullanacağınız iş aletlerinin bakımlarını yaparak,
kullanıma hazır hale getiriniz ve kullanılacak gereçler ile birlikte uygulama
yerine getiriniz.
 Yapılacak oturtma çatı projeleri ve yapılan çatı aplikasyonu iyice incelenip,
uygulanacak çatı hakkında her türlü teknik bilgileri (Malzeme miktarı, çatı
elemanlarının boyutları, birleşim şekilleri) not alınız (Tablo 1.2). Yapılacak işin
özelliğine göre malzeme ve işçilik analizi yapınız (Tablo 3.4).

37
Sıra ÖLÇÜLER (cm) MİKTAR
GERECİN ADI CİNSİ ADET
No Kalın. En Boy M3 M2
1 Damlalık Aşığı Çam 2 10 12 1000 0,240
2 Tepe aşığı “ 1 12 16 1020 0,196
3 Dikme “ 3 12 12 300 0,130
4 Göğüsleme “ 4 8 10 150 0,048
5 Mertek “ 30 8 16 600 2,304
6 Kiremit altı tahtası Kavak 2 2,5 600 990 2,970 118,80
7 Alın tahtası Ladin 2 2,5 10 20 1020 0,102

TOPLAM KERESTE 5,990

Tablo 1: Örnek kullanılacak kereste ölçüleri ve kereste ihtiyaç listesi

Sıra Boyut (mt.) Toplam Miktarı

GERECİN ADI CİNSİ ADET
No En Boy M2 Adet Kg.
Kiremit altı izolasyon Bitümlü
1 2 6,30 10,50 132,30 - -
malzemesi (Zayiat: %5) kâğıt
Kiremit (Zayiat: %5)
2 Marsilya 2 6,30 10,50 132,30 2249 -
(1m2=17 Ad)
Mahya Kiremit’ i
3 “ 1 - 10,20 - 31 -
(1mt=3 Ad.)
4 Çivi 20 cmlik - - - - 10 -
5 “ 15 cmlik - - - - 10 -
6 “ 10 cmlik - - - - - 3
7 “ 8 cmlik - - - - - 5
8 Galvaniz çivi 5 cmlik - - - - - 5
9 Tel Galvanizli - - - - - 4

Tablo 2: Örnek oturtma çatı gereç ihtiyaç listesi

 1m² oturtma çatı yapımı için malzeme ve işçilik analizleri

Çatının projesinden yatay düzlemdeki izdüşümü, saçak dışından saçak dışına kadar
ölçülerek çatı alanı m² olarak hesaplanır.

MALZEME MİKTAR
Kereste 0,050 m³
Çivi 0,500 Kg.
Demir bağlantı malzemesi 0,150 Kg.
İŞÇİLİK MİKTAR
Dülger(Usta) 1,20 Saat
Düz işçi 1,20 Saat

Tablo 3: 1 m² Oturtma çatı yapımı için malzeme ve işçilik analizi

( Çatı örtüsü altı tahta kaplamalı)
38
 MALZEME MİKTAR
Kereste 0,035 m³
Çivi 0,400 Kg.
Demir bağlantı malzemesi 0,150 Kg.
İŞÇİLİK MİKTAR
Dülger(Usta) 0,90 Saat
Düz işçi 0,90 Saat

Tablo 4: 1 m² Oturtma çatı yapımı için malzeme ve işçilik analizi ( Çatı örtüsü altı latalı)

 Çatı aplikasyonu faaliyet–1 de anlatıldığı gibi yapılmalıdır. Eğer 1/1 ölçekli

uygulama yapılamayacak ise çatı aplikasyonu 1/5, 1/10 gibi ölçeklerde
yapılacak çatının üst görünüşü düzgün bir yüzeye çizilerek ve çatı elemanlarının
aplikasyonu yapılmalıdır (Şekil 2.9).

Şekil 49:Çatı aplikasyon şekli

 Hazırlanan listeye uygun olarak çatı elemanlarını aplikasyon yerlerine koyarak

markalayıp numaralandırınız. Detay resimlerinde gösterilen şekillerde
markaladığınız ve numaralandırdığınız çatı elemanlarını, ayrı ayrı ölçülerinde
makine ve araçlarla işleyerek montaja hazır hale getiriniz. Özellikle kırma
çatılarda ki eğik, düşük ve dere mahyaların resimlerini çizip numaralandırınız
ve markalayarak işleyiniz (Şekil 49–50).
 Oturtma kırma çatıda eğik mahyanın şekline göre numaralandırılıp,
markalanması ve işlenmesi (Şekil 50).

39
 Şekil 50:Kırma çatı da eğik mahya yapım şekli

 Oturtma kırma çatıda dere mahyanın şekline göre numaralandırılıp, markalanması ve

işlenmesi (Şekil 51).

40
 Şekil 52:Kırma çatı da dere mahya yapım şekli

 Oturtma kırma çatıda düşük mahyanın şekline göre numaralandırılıp,

markalanması ve işlenmesi (Şekil 52).
41
 Şekil 52:Kırma çatı da düşük mahya yapım şekli

Şekil 53:Merteklerin eğik mahya ve dere mahya ile birleşim şekli

 İlk olarak çatının oturacağı betonarme döşeme yok ise duvar üstüne detay
resmine uygun olarak hazırlanan yastık kirişi ile bırakma kirişini, betonarme
döşeme üzerine çatı uygulanıyor ise damlalık aşıkları ve dikme altlarına yastık
ağaçlarını, aplikasyonda belirtilen yerlerine döşemeye çivileyerek yerleştiriniz
(Resim 7-8).

42
Resim 7: Dikme altına yastık konması Resim 8:Yastıkların döşemeye çivilenmesi

 Dikmeleri yastıklar veya bırakma kirişi üzerine tespit ediniz (Resim 9 - 10).
Gerekiyor ise dikmelerin dik olarak durmasını sağlamak için geçici olarak
destek payandası kullanınız.

Resim 9:Dikmelerin yastık üzerine konması

Resim 10:Eğik mahya altındaki dikmelerin montajı

43
  Damlalık aşığını saçaklara yakın olarak aplikasyonda belirlenen yerine,
yastıkların üzerine koyunuz. Demir çubuk veya kalın tel ile döşemeye
bağlayınız (Resim 11).

Resim 11: Damlalık aşığının saçak kenarına yerleştirilmesi ve demir çubuk ile bağlanması

 Dikmeler üzerine hazırlanan orta ve tepe aşıkları, aplikasyon da belirlenen

aralıklarda, uzun boylarda dikme üstün de ek yapacak şekilde alınlarından
birbirine ve dikmelere çivi ile bağlayınız. Gerekiyor ise dikme üstüne başlık
kullanınız (Resim 12-13-14).

Resim 12:Dikmelerin üzerine orta aşıkların monte edilmesi

Resim 13:Dikme üstündeki aşıkların, dikme üstünde boyuna ek yapılması

44
 Resim 14:Tepe aşığının ve orta aşıkların yerleştirilmesi ve mert eklenmesi

 Duvara yaslı olarak dikmeyi ve aşık vazifesi görecek şekilde kirişi dikme üstüne
ve duvara monte ediniz. (Resim 15).

Resim 15:Duvar dibinde dikme ve dikme üstüne kirişin montajı

 Oturtma kırma çatı uyguluyor iseniz eğik mahyaları damlalık, orta ve tepe
aşığına kadar yarım makas olacak şekilde yerine koyunuz (Resim 16-17).

Resim 16: Kırma çatı da eğik mahyanın orta aşık üzerine oturtulması ve alttan görünüşü

45
Resim 17:Kırma çatıda eğik mahyanın görünüşü ve duvar dibinde kirişe oturtulması

 Aşıkları destekleyecek ve dikme ile yaklaşık 45° açı yapacak şekilde,

göğüslemeleri dikme ve aşıklara çivileyiniz. (Resim 18-19).

Resim 18:Dikme ile aşık arasına göğüsleme yapılması

Resim 19:Duvar dibindeki dikme ile aşık arasına tek taraflı göğüsleme yapılması

46
 Dikmelerin dikliğini kontrol ediniz ve dikmeleri birbirine dikme yüksekliğine
göre gereken yerlerinden kuşaklar ile bağlayınız (Resim 20).

Resim 20:Dikmelerin kuşaklar ile birbirine bağlanması

 Projesindeki aralıklarda mertekleri aşıklara çivi ile tutturunuz. Böylece çatı

makaslarını ve çatının ana taşıyıcı kısmını oluşturmuş oldunuz. (Resim 21-22-
23-24-25).

Resim 21:Merteklerin tepe mahyada görünüşü

47
 Resim 22:Merteklerin orta aşık üzerinde görünüşü

Resim 23:Merteğin ve eğik mahyanın damlalık aşığı üzerine oturuşu

Resim 24: Merteklerin karşıdan görünüşü

48
 Resim 25: Merteklerin saçak altından görünüşü

 Aydınlatma boşluğu ve baca yerlerini belirleyiniz. Merteklerden baca veya

aydınlatma boşluğunun çevresinde çerçeve oluşturularak, detayına uygun olarak
çatı aydınlatma ve baca yerlerini yapınız (Resim 26).

Resim 26:Baca etrafının ve aydınlatma için merteklerle çerçeve yapılması

 Çatı örtü malzemesine uygun olarak örtü altı çıtalarını veya örtü altı kaplama
tahtalarını, boşluk kalmayacak ve tahta uçları mutlaka mertek üstünde
birleşecek şekilde çivileyiniz. (Resim 27-28-29).

Resim 27:Çatı örtüsü altı kaplama tahtalarının merteklere çakılması

49
Resim 28:Çatı örtü altı kaplama tahtalarının mertek üstünde birleşim için kesilmesi

Resim 29:Eğik mahya üzerine örtü altı kaplama tahtalarının çakılması

 Saçak detay resmine uygun olarak saçak kenarlarında mertek alınlarına alın
tahtalarını çakınız (Resim 30).

Resim 30:Mertek alınlarına alın tahtalarının çakılması

50
 Ahşap oturtma çatı uygulamasını böylece tamamlamış oldunuz. Çatı örtüsü
gereci, çatı izolasyon ve çatı tenekecilik işleri ile çatı kullanıma hazırlanacaktır
(Resim 31).

Resim 31:Ahşap oturtma çatının bitirme safhaları

 Yapılan oturtma çatı uygulamasının projesine uygunluğu kontrol edilmelidir.

 İş bitimin de kullanılan araçları ve artan malzemeleri düzenli bir şekilde

toplanıp, iş çevresinin ve aletlerin temizliği yapılmalıdır.

51
DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek

kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz

Dersin
Ahşap Çatılar
adı
Amaç Oturtma çatı yapma işlemini doğru eksiksiz, ve işe uygun olarak yapmak.
Konu Oturtma Çatı Yapma

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

Oturtma çatı yapımı için uygun iş kıyafetlerinizi giyip işin
1. yapılacağı alanda ve çevresinde gerekli iş güvenliği
önlemlerini aldınız mı?
Çatı aplikasyonunu, çatı tanzimini, çatı planı ile en ve boy
2.
kesit resimlerini iyice incelediniz mi ?
Zaman planlaması yapıp zamanı iyi kullanmak için ekip
3.
arkadaşlarınızla görev taksimi yaptınız mı?
Oturtma çatı yapım işinde kullanacağınız iş aletlerinin
bakımlarını yaparak, kullanıma hazır hale getirip ve
4.
kullanılacak gereçler ile birlikte uygulama yerine getirdiniz
mi?

5. Yapacağınız oturtma çatı projesinden gereçlerle ilgili gerekli

bilgileri alıp not ettiniz mi?
Uygulama ölçeğine uygun olarak çatının üst görünüşünü
6.
çizdiniz mi?
Çatı elemanlarını aplikasyon yerlerine göre numaralandırıp
7.
markalamalarını yaptınız mı?
Markaladığınız çatı elemanlarını alet ve makinelerde işleyerek
8.
montaja hazırladınız mı?
9. Mesnet üzerine yastıkları uygun yerlere koydunuz mu?
Yastıklar üzerine damlalık aşığını ve dikmeleri yerleştirdiniz
10.
mi?
11. Dikmelerin üzerine aşıkları yerleştirdiniz mi?
12. Dikmelerin dikliğini kontrol ederek kuşaklarla bağladınız mı?
13. Dikme ile aşıklar arasına göğüslemeleri yerleştirdiniz mi?

14. Aşıkların üzerine mertekleri uygun aralıkta çaktınız mı?

Merteklerin üzerine kaplama altı lata veya tahtasını uygun
15.
şekilde çaktınız mı?

52
 Aydınlatma ve baca boşluklarının etrafına merteklerle çerçeve
16.
yaptınız mı?
17. Alın tahtalarını uygun bir şekilde çaktınız mı?
Yaptığınız oturtma çatının projesine uygunluğunu kontrol
18.
ettiniz mi?
İş bitimin de kullandığınız araçları ve artan malzemeleri
19. düzenli bir şekilde toplayıp iş çevresinin ve aletlerin
temizliğini yaptınız mı?

İşaretleme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları tekrar ederek

eksiklerinizi tamamlayınız.

53
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki soruları cevaplayarak

belirleyiniz.

Aşağıda verilen sorularda doğru olduğunu düşündüğünüz bir seçeneği işaretleyiniz.

1. Oturtma çatı uygulayabilmek için en fazla mesnetler arasındaki açıklık kaç m

olmalıdır?

A) 2,00 m
B) 3,00 m
C) 4,00m
D) 5,00 m

2. Oturtma çatılarda aşıklar arasındaki mesafe en fazla kaç m. olabilir.?

A) 2,00 m
B) 2,50 m
C) 3,00 m
D) 3,50 m

3. Oturtma çatılarda, döşeme üzerine uygulamalarında çatı üzerine gelen yükleri en fazla
hangi çatı elemanı taşıyarak mesnetlere iletir?

A) Damlalık aşığı
B) Dikmeler
C) Mertekler
D) Kuşaklar

4. Oturtma çatılarda aşağıdakilerden hangi çatı elemanın altına yastık konmalıdır?

A) Bırakma kirişi
B) Damlalık aşığı
C) Dikmeler
D) Hepsi

54
5. Aşağıdaki çatı elemanlarından hangisi oturtma çatı yapımında kullanılmaz?

A) Yanlama
B) Aşıklar
C) Mertekler
D) Kuşaklar

6. Oturtma çatı yapım işine ilk önce hangi çatı elemanı konularak başlanmalıdır?

A) Bırakma kirişi
B) Dikmeler
C) Yastıklar
D) Damlalık aşığı

7. Oturtma çatılarda dikme ile dikme üstündeki aşıklar arasına belli bir açıda ,destek için
konan çatı elemanına ne ad verilir?

A) Göğüsleme
B) Kuşak
C) Yastık
D) Mertek

8. Çatı üstüne gelen yükleri toplayarak altındaki aşıklara ileten çatı elemanına ne ad
verilir?

A) Göğüsleme
B) Kuşak
C) Yastık
D) Mertek

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek

kendiniz değerlendiriniz.

Değerlendirme sonucunda yanlış cevaplarınızı faaliyete dönerek tekrarlayınız.

55
 MODÜL DEĞERLENDİRME
MODÜL DEĞERLENDİRME
Soru: Verilen çatı planına bakarak:
 Çatının aplikasyonunu yapınız.
 Çatı planına uygun olarak oturtma çatı uygulamasını verilen ölçekte yapınız.
Aşağıdaki performans testi ile modülle kazandığınız yeterliliği ölçebilirsiniz.

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

Çatı tanzimi, planı, en ve boy kesit resimlerini iyice
1.
incelediniz mi?
Çatı aplikasyon işine uygun iş kıyafetlerinizi giyip işin
2. yapılacağı alanda ve çevresinde gerekli iş güvenliği
önlemlerini aldınız mı?
3. Çatı aplikasyonu yapım araç ve gereçlerini hazırladınız mı?
Aplikasyonunu yapacağınız çatı projesinden gerekli bilgileri
4.
alıp not ettiniz mi?
5. Saçak kenarlarına paralel ip iskelesi oluşturdunuz mu?
İp iskelesinde ve mesnet üzerinde damlalık aşık yerlerini
6. projedeki ölçülere uygun olarak, iplerden şakül ile
izdüşümlerini alarak işaretlediniz mi?
İp iskelesinde ve mesnet üzerinde çatı makas yerlerini
7. projedeki ölçülere uygun olarak, iplerden şakül yardımı ile
izdüşümlerini alarak işaretlediniz mi?
İşaretlediğiniz makas yerleri üzerin de çatı makası dikme ve
8. yastık yerlerini, projedeki makas şekli ve ölçülerine uygun
olarak işaretlediniz mi?
Kırma çatının yarım makas yerlerini ve makas dikme ve yastık
9.
yerlerini işaretlediniz mi?
Yaptığınız çatı aplikasyon işleminin projesine uygun olup
10. olmadığına, tekrar işaretlediğiniz noktaları kontrol ederek
baktınız mı?
11. İşaretlerinizin kaybolmaması için gerekli önlemi aldınız mı?
Aplikasyonda kullandığınız araç ve gereçleri toplayıp,
12.
çevrenizle beraber temizliklerini yaptınız mı?
Oturtma çatı yapımı için uygun iş kıyafetlerinizi giyip, işin
13. yapılacağı alanda ve çevresinde gerekli iş güvenliği
önlemlerini aldınız mı?
Çatı aplikasyonunu, çatı tanzimini, çatı planı ile en ve boy
14.
kesit resimlerini iyice incelediniz mi?
Zaman planlaması yapıp, zamanı iyi kullanmak için ekip
15.
arkadaşlarınızla görev taksimi yaptınız mı?

56
 Oturtma çatı yapım işinde kullanacağınız iş aletlerinin
bakımlarını yaparak, kullanıma hazır hale getirip ve
16.
kullanılacak gereçler ile birlikte uygulama yerine getirdiniz
mi?
Yapacağınız oturtma çatı projesinden gereçlerle ilgili gerekli
17.
bilgileri alıp not ettiniz mi?
Uygulama ölçeğine uygun olarak çatının üst görünüşünü çizdi
18.
mi?
Çatı elemanlarını aplikasyon yerlerine göre numaralandırıp
19.
markalamalarını yaptınız mı?
Markaladığınız çatı elemanlarını alet ve makinelerde işleyerek
20.
montaja hazırladınız mı?
21. Mesnet üzerine yastıkları uygun yerlere koydunuz mu?
Yastıklar üzerine damlalık aşığını ve dikmeleri yerleştirdiniz
22.
mi?
23. Dikmelerin üzerine aşıkları yerleştirdiniz mi?
24. Dikmelerin dikliğini kontrol ederek kuşaklarla bağladınız mı?
25. Dikme ile aşıklar arasına göğüslemeleri yerleştirdiniz mi?
26. Aşıkların üzerine mertekleri uygun aralıkta çaktınız mı?
Merteklerin üzerine kaplama altı lata veya tahtasını uygun
27.
şekilde çaktınız mı?
Aydınlatma ve baca boşluklarının etrafına merteklerle çerçeve
28.
yaptınız mı?
29. Alın tahtalarını uygun bir şekilde çaktınız mı?
Yaptığınız oturtma çatının projesine uygunluğunu kontrol
30.
ettiniz mi?
İş bitimin de kullandığınız araçları ve artan malzemeleri
31. düzenli bir şekilde toplayıp iş çevresinin ve aletlerin
temizliğini yaptınız mı?

57
 CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI

1. B
2. D
3. C
4. B
5. A
6. A
7. D
8. C

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 CEVAP ANAHTARI

1. C
2. B
3. B
4. D
5. A
6. C
7. A
8. D

58
 KAYNAKÇA

KAYNAKÇA
 ALTINAY Abdurrahman, Pratik Yapıcılık Temelden Çatıya, Hüsnütabiat
Matbaası, İstanbul,1961.
 AŞIK Feride, İbrahim ERİM, A.İhsan COŞKUN, Serpil IRK, Abdullah
KAYHAN
 Yapı Ressamlığı 9. Sınıf İş ve İşlem Yaprakları, MEB Yayınları, İstanbul,
2005.
 ÇETECİOĞLU Mitat, Yapı konstrüksiyonları Cilt-2, M.E.B. Basımevi,
Ankara, 1946.
 DANIŞ İsmet, İnşaat Teknik Resmi Temel Ders Kitabı, Mesleki Ve Teknik
Öğretim (M.E.B.)Yayınları, İSTANBUL, 1981.
 GÜNGÖR Hulusi Y.Müh.Mimar, Ahşap, Çeltüt Matbaası, İstanbul,1961.
 ÖCAL M. Emin, Ali PANCARCI, Yapı Teknik Resmi Cilt 1-2, Birsen
Yayınları, Kemal Matbaası A.Ş, Adana, 1978.
 ÖKSÜZOĞLU Halim, Ümit YEGÜL, Naim YAMAN, Yapıcılık Bölümü
Ahşap Atölyesi İş ve İşlem Yaprakları 2.Sınıf, M.E.B.Devlet Kitapları
Başbakanlık Basımevi, Ankara,1979.
 ÖZCAN Köksal, Yapı, Ankara, 1990.
 ÖZCAN Köksal H.Ü. Meslek Yüksek Okulu Öğr.Görv, İnşaat Meslek Resmi,
Ankara, 1984.
 TAYMAZ Haydar, Yapı Bilgisi, M.E.B. Devlet Kitapları,
 YAMAN Naim, Ankara Yapı Meslek Lisesi, Ahşap Atölyesi Ders Notları,
(Yayımlanmamış).
 YAMAN S.Levent İnşaat Teknolojisi Alanı Öğretmeni, Ahşap Çatı ve
Uygulamaları Ders Notları, (Yayımlanmamış).

59