Petkim Staj Raporu

1.
GİRİŞ
Bu stajın, kimya mühendisliğinin uygulamaları açısından deneyim kazanmak için
Petkim Petrokimya A.Ş de yapılmıştır. Temel amacı, endüstriyel prosesleri öğrenmek ve
analiz etme becerisi sağlamaktır. Üniversitede aldığımız teorik eğitimi bu stajlar sayesinde
uygulamalı olarak görmekteyiz.
Petrokimya sektörü yüksek sermayeli ve detaylı teknolojiye sahip bir sanayidir.

Nafta, LPG, gaz yağı, doğal gaz gibi petrokimya maddeleri fiber plastik, kauçuk g,igi
maddeleri üretmek için kullanılır.
Bu raporun asıl amacı, etilen ve oksijenden etilenoksit üretimini, etilenoksit ve sudan

etilen glikol üretimini incelemek ve dünyada ve Türkiye’deki Petrokimya sektörü hakkında
bilgi vermektir.
Bu raporla kimyasal proses süreçleri öğrenildi ve hesaplamalar kullanıldı. Teori

hakkında bilgi verilirken pratiğinde önemli olduğunu ve teori ile uygulamanın her zaman
birbirinden farklı olduğunu öğrendim.
Kontrol Eden
Onay Sayfa 1
2.PETROKİMYA SANAYİ
2.1 Petrol ve Petrokimya Sanayi Nedir?
Petrol sözcüğü Latince “Petro” (Taş) ve “Oleum” (Yağ) birleşmesiyle oluşmuştur.

Taşyağı anlamına gelir. Petrol, başlıca hidrojen ve karbondan oluşan ve içerisinde az
miktarda nitrojen, oksijen ve kükürt bulunan çok karmaşık bir bileşimdir ve yalın bir
formülü yoktur. Normal şartlarda gaz, sıvı ve katı halde bulunabilir. Rafine edilmiş petrolden
ayırt etmek için ham petrol diye isimlendirilen sıvı petrol, ticari açıdan en önemli olanıdır.
Gaz halindeki petrol, imal edilmiş gazdan ayırt etmek için genelde doğal gaz olarak
adlandırılır. Yarı katı ve katı haldeki petrol ise ağır hidrokarbon ve katrandan oluşur. Bu
türden petrole, özelliklerine ve yöresel kullanımlarına bağlı olarak asfalt, zift, katran ve diğer
isimler verilir. Ham petrol ve doğal gazın ana bileşenleri hidrojen ve karbon olduğu için
“Hidrokarbon” olarak da isimlendirilirler [1].
Petrokimya sanayi, nafta, LPG, gas oil gibi petrol ürünleri veya doğal gaza dayalı
temel girdileri kullanarak plastikler, lastik ve elyaf hammaddeleri ve diğer organik ara
malları üreten ve ambalaj, elektronik, otomotiv, inşaat, tekstil ve tarım gibi birçok sektöre
girdi sağlayan bir sanayi koludur [2].
PETROKİMYA ÜRETİM ZİNCİRİ

Plastikler
Kauçuklar
Nafta
Elyaflar
HAM PETROL Gas Oil
Boyalar
Etan İlk ve
Ara Gübreler
Propan
Ürünler
Deterjanlar
DOĞAL GAZ Bütan
Solventler
Kondensat
İlaç &
kozmatik
Şekil 2.1 Petrokimya Üretim Zinciri
Kontrol Eden
Onay Sayfa 2
2.2 Dünyada ve Türkiye'de Petrokimya
Petrokimya sanayi, nafta, LPG, gas oil gibi petrol ürünleri veya doğal gaza dayalı
temel girdileri kullanarak plastikler, lastik ve elyaf hammaddeleri ve diğer organik ara
malları üreten ve ambalaj, elektronik, otomotiv, inşaat, tekstil ve tarım gibi birçok sektöre
girdi sağlayan bir sanayi koludur.
Yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren gelişmeye başlayan petrokimya sanayi,

geniş ürün yelpazesi ve uygulama alanı sayesinde son elli yılda modern ekonominin temel
taşlarından biri haline gelmiştir. Tüketicilerin kullandığı binlerce petrokimya ürünü, insan
hayatının vazgeçilmez bir parçası olmuş ve bu sanayideki gelişmeler yaşam standardını
önemli oranda yükseltmiştir.
Petrokimya sanayinin günümüzde sahip olduğu 500 milyar $'lık pazar değeri, dünya
kimya pazarının yaklaşık % 30'nu, dünya toplam ticaret hacminin ise yaklaşık % 8'ni
oluşturmaktadır.
Petrokimya sanayinde, dünyadaki genel ekonomik gelişmeler paralelinde arz-talep

dengelerine bağlı olarak fiyatlar ve karlılık açısından dönemsel değişimler yaşanmaktadır.
Bu değişimler 3-4 yılı yüksek karlı, onu takip eden 4-5 yılı düşük karlı veya karsız dönemler
şeklinde görülmektedir.
Dünya petrokimya sanayinde, 1997 yılı sonlarında Asya krizi ile başlayan düşük karlı
dönem halen devam etmektedir. Ancak sektörde, 2004 yılında kuvvetli bir iyileşme ile
başlayacak ve 2005 yılında zirveye çıkacak yeni bir karlılık dönemi beklenmektedir.
Petrokimya sanayinde, son yıllarda önemli yapısal değişiklikler olmaktadır. Şirketler

rekabet güçlerini artırmak ve karlılıklarını yükseltmek amacıyla, tek başlarına veya başka
şirketlerle birleşerek faaliyet alanlarını daraltmaya, genişletmeye veya değiştirmeye
yönelmektedirler.
Petrokimya sanayi, dünya ölçeğinde rekabete açık bir sektör olup hammadde, pazar
ve teknolojik avantajlar bu rekabette rol oynayan unsurların başında gelmektedir. Yeni
yatırımlar için ucuz hammadde kaynakları olan, pazarı yeterince büyük ve hızla büyüyen
bölgeler tercih edilmektedir. Önümüzdeki yıllarda yeni yatırımların büyük bölümü Orta
Doğu'da ve Asya'da (özellikle Çin'de) gerçekleştirilecektir.
Kontrol Eden
Onay Sayfa 3
Olefinler birçok petrokimyasal ürünün yapı taşları olup, olefin pazarındaki gelişmeler
petrokimya sanayinin genel performansını yansıtması açısından büyük önem taşımaktadır.
En önemli olefin olan etilen, petrokimya sanayinde en fazla üretilen temel

petrokimyasaldır. Dünya etilen pazarında 2004-2007 döneminde yüksek kapasite kullanım
oranları ve kar marjları beklenmektedir.
2003 yılında yaklaşık 98 milyon ton olan dünya etilen talebinin 2007 yılında yaklaşık
116 milyon tona ulaşması beklenmektedir. 2010 yılına kadar olan dönemde etilenin yıllık
talep büyümesi ortalama % 4-4.5 civarında tahmin edilmektedir ve bu talebi karşılamak için
yılda 4-5 milyon ton yeni etilen kapasitesine ihtiyaç duyulacaktır.
Petrokimya sanayi Türkiye'ye 1960'lı yıllarda gelmiş ve kısa sürede hızlı bir gelişim
göstermiştir. 1965 yılında, ülkede petrokimya sanayinin kurulması ve geliştirilmesi amacıyla
Petkim kurulmuştur.
Petkim'in ilk kompleksi Yarımca'da kurulmuş ve 1970 yılında devreye alınmıştır.

Hızlı artan yurtiçi talep nedeniyle, komplekste yer alan fabrikaların büyük bir kısmı % 100
kapasite artışı ile tevsi edilmelerine rağmen, Yarımca Kompleksi artan talebi karşılamakta
yetersiz kalmıştır. Petkim'in ikinci kompleksi, günün optimum kapasiteleri ve modern
teknolojileri kullanılarak Aliağa'da kurulmuş ve 1985 yılında devreye alınmıştır.
Yarımca Kompleksi fabrikalarından önemli bir bölümü, ekonomik ömürlerini

tamamlamaları ve rekabet güçlerini kaybetmeleri nedeniyle, 1993-1995 yılları arasında
kapatılmıştır. 01.11.2001 tarihinde ise kompleks, çalışır durumdaki 5 fabrikası (SBR, CBR,
KS, BDX, PS) ile birlikte TÜPRAŞ'a devredilmiştir.
Petkim, temel petrokimyasallarda tek ara ürünler ve termoplastiklerde ise en büyük

üretici olarak, Türkiye petrokimya sanayinin lider kuruluşudur. Türkiye'de halen faaliyet
gösteren Petkim dışındaki diğer başlıca üreticiler ise; SASA (240.000 t/y DMT), TÜPRAŞ
(33.000 t/y SBR, 20.000 t/y CBR, 40.000 t/y KS, 33.000 t/y BDX, 27.000 t/y PS) ve Başer
Petrokimya (40.000 t/y PS) şirketleridir.
Türkiye'de petrokimyasal ürünlere olan talep, gelişmiş ülkeler ve dünya

ortalamalarının üzerinde bir hızla artmaktadır. Türkiye'de petrokimyasal ürünler arzı ise
taleple aynı hızda artmamaktadır. Petkim bu hızlı talep artışını kısmen de olsa karşılamak
üzere çeşitli fabrikalarında önemli kapasite artışları sağlayacak tevsi ve modernizasyon
Kontrol Eden
Onay Sayfa 4
yatırımları yapmaktadır. Bu yatırımlara rağmen hızla artan yurtiçi talep karşısında yurtiçi arz
son derece yetersiz kalmakta, yurtiçi üretimin pazar payı hızla azalmakta ve Türkiye'nin
petrokimyasal ürünler ithalatı da hızla artmaktadır. Petkim, 2003 yılında yurtiçi
petrokimyasallar talebinin ancak % 30'unu karşılayabilmiştir. Bu durum, Türkiye petrokimya
sektörünün rekabet gücünü olumsuz etkilemekte ayrıca, sektörün çok yüksek olan katma
değerinin yurtdışında kalmasına neden olmaktadır.
Türkiye petrokimyasal ürünler pazarı henüz doygunluğa erişmemiştir. Türkiye'de kişi

başına termoplastik tüketimi 29 kg civarında iken, bu oran gelişmiş ülkelerde 75-100 kg
arasında değişmektedir.
Ülkemizin kalkınma çabaları, petrokimyasal ürünlerin tüketildiği çeşitli sektörlerdeki

mevcut ve beklenen gelişmeler, hızlı nüfus artışı vb. hususlar da gözönüne alınırsa Türkiye
petrokimya sanayinin büyük bir gelişme potansiyeline sahip olduğu görülmektedir.
Hammadde zengini büyük üreticilere yakın bir bölgede bulunulmasının dezavantajına

rağmen, Türkiye'de petrokimyasal ürünlerde ulaşılan iç pazar büyüklüğü, ülkemizde dünya
ölçeğinde yeni tesislerin kurulmasına imkan verecek düzeydedir.
Bu nedenlerden dolayı, Türkiye petrokimya sanayinin ihtiyacı olan yatırımların

acilen hayata geçirilmesi gerekmektedir[2].
Kontrol Eden
Onay Sayfa 5
3.PETKİM A.Ş
3.1 Petkim A.Ş Hakkında Genel Bilgi
Petkim Petrokimya A.Ş. 03.04.1965 tarihinde TPAO öncülüğünde 250 milyon TL.
Sermaye ile kurulmuştur. Petkim, Yarımca Kompleksinde 1970 yılında, önce 5 fabrikayı
işletmeye açmış daha sonraları da diğer fabrikalar bunu takip etmiştir. Hızla artan talebi
karşılamak için, 1989-1993 fabrikalarda % 100‘lere varan geliştirme çalışmalarına rağmen
istenilen talepleri karşılayamadıkları için, III. Beş Yıllık Kalkınma Planı döneminde
Petkim‘in ikinci Kompleksinin Aliağa‘da kurulmasına karar vermişlerdir. 1985 yılında
Aliağa Kompleksi Fabrikaları işletmeye alındı [3].
Türkiye‘de petrokimyasal ürünlerin, özellikle termoplastiklerin talep artış hızı Dünya

ortalamasının en az iki katıdır. Buna rağmen ülkemizde kişi başına termoplastik tüketimi
gelişmiş ülkelerin çok gerisinde kalmaktadır. Plastik talebindeki artış hızının GSMH artış
hızına oranı Dünya ortalamasının çok üzerindedir. Plastik talep artış hızı genel ekonomik
büyümenin çok üzerindedir. ABD de ortalama petrokimya tüketimi 100 kg; Avrupa 75 kg;
Türkiye‘de ise sadece 30 kg’dır. Bu yüzden Türkiye pazarı dünya pazarından, daha hızlı
büyümektedir ve Petkim Türkiye pazarının ancak yüzde 30’unu karşılayabilmektedir [3].
Petkim 28.5.1986 gün, 3291 sayılı kanunun 13. maddesindeki hükme istinaden
11.9.1987 gün ve 87/12184 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile özelleştirme kapsamına
alınmıştır [3].
Petkim, 1998 yılında başladığı kapasitesini arttırmaya yönelik yatırımlarını

sürdürmektedir. Kapasite artırıcı yatırımlar çerçevesinde, üretim kapasitesinin, Etilen
Fabrikasında 120.000 ton/yıl, Alçak Yoğunluk Polietilen Fabrikasında 120.000 ton/yıl,
Polipropilen Fabrikasında 64.000 ton/yıl artırılması için yapılan yatırımlar ile Aromatikler
Fabrikasında kapasite kullanımı ve Paraksilen ürün safiyetini artırmaya yönelik iyileştirme
çalışmaları 2005 yılında tamamlanmıştır. Su anda pektim ülkemizin en gözde şirketlerinden
olan Petkimi, 50'yi aşan petrokimyasal ürün yelpazesiyle bugün sanayimizin vazgeçilmez bir
hammadde üreticisi durumundadır. Petkim 'in ürettiği hammaddelerden plastikler ve sentetik
kauçuklar; inşaat, tarım, otomotiv, elektrik, elektronik, ambalaj sektörlerinin önemli
girdileridir. Sentetik elyaflar ise tekstil sektöründe kullanılmaktadır. Ayrıca, ilaç, boya,
deterjan, kozmetik gibi birçok sanayi için girdi üretilmektedir [3].
Kontrol Eden
Onay Sayfa 6
Bu yatırımlar kapsamında Buhar Üretim - Elektrik Üretim Ünitelerinde 100 Milyon
USD harcanarak; 57 MW'lık Gaz Türbini ve buna bağlı Atık Isı Kazanım Sistemi devreye
alınmış, bu sayede elektrik üretim kurulu gücü 226 MW'a çıkarılmıştır. Buhar kazanlarında
fuel-oil yerine, daha ekonomik ve çevre dostu doğal gaz kullanımına geçilmiştir. 2005
yılında tamamlanan yeni yatırımlar sonucu Petkim Aliağa Kompleksi'nde, tarihinin en
yüksek üretim ve satışına ulaşılmıştır [4].
2001 yılında, ekonomik ömrünü tamamlayan Yarımca Kompleksi‘ni TÜPRAŞ

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.’ye satılmıştır. Petkim Petrokimya Holding A.Ş.'nin
sermayesindeki, %51 oranındaki kamu hissesi; "blok satış" yöntemi İle özelleştirilmesine
İlişkin İhale süreci sonucunda 30 Mayıs 2008 tarihinde 2.040.000.000-USD bedelle
SOCAR&Turcas Petrokimya A.Ş.'ne geçmiştir [4].
Yıllık 2,6 milyon ton brüt üretim yapan Petkim, hammadde kullanımından
teknolojisine, işletim faaliyetlerinden yönetim biçimine kadar her alanda çevreye duyarlı
üretimi benimsemiş bir kurumdur. Petkim, Üçlü Sorumluluk Programı, Atık Giderme
Sistemleri, Kirlilik Ölçüm ve İzleme çalışmaları, çevresel yatırımlar ve eğitim çalışmaları ve
kurum dışı çevre çalışmalarına verdiği destek ile çevresel değerleri ön plana alan örnek bir
şirket olmayı hedeflemektedir. 2006 yılında “Petkim ve Çevresinde Hava Kalitesinin
Belirlenmesi” Projesiyle katıldığı Avrupa Kimya Sanayi Konseyi (CEFIC)’nin düzenlediği
Avrupa 2006 yılı Üçlü Sorumluluk Ödülleri yarışmasında takdir belgesi kazanmıştır.
Petkimin faaliyetleri sonucu oluşan tüm atıklar çevre yönetmeliklerine uygun olarak bertaraf
edilmektedir [3].
3.2 Petkim’deki Birimler
Kontrol Eden
Onay Sayfa 7
3.2.1.Ana Fabrikalar
3.2.1.1 Etilen Fabrikası
Kapasite: 520.000 Ton/Yıl
Lisansör Firma: Stone & Webster Eng. Ltd. İNGİLTERE

Mühendislik ve Tedarik
Stone & Webster Eng. Ltd. İNGİLTERE
Müteahhidi:
Montaj Firması: Tekfen – TÜRKİYE
İşletmeye Alınış Tarihi: 21.03.1985
Tevsii Tarihi: 1995, 2005

Petrokimya kompleksinin en önemli ana fabrikası
olup ürettikleri diğer fabrikaların ham ve yardımcı
maddelerini teşkil eder. Aromatikler fabrikasından
Üretim Teknolojisi:
gelecek nafta ile Tüpraş rafinerilerinden veya dış
piyasadan alınacak hafif nafta buharla parçalama
yoluyla bileşiklerine ayrılır.
Ana Girdiler: Nafta
Etilen, Propilen (Kimyasal Saflıkta), Propilen
Ürünler: (Polimer Saflıkta), Ham Benzin, C4, Aromatik
Yağ, Hidrojen
Etilen: Alçak ve Yüksek Yoğunluk Polietilen,
Vinil Klorür Monomer ve Etilen Oksit eldesi için,
Polimer Saflıkta Propilen: Polipropilen
Fabrikası'nda, Kimyasal Saflıkta Propilen:
Kullanım Alanları: Akrilonitril Fabrikası'nda, Ham Benzin ve
Hidrojen: Aromatikler Fabrikası'nda, Aromatik
Yağ: Karbon Siyahı eldesi için, Bütan ve Bütadien
karışımı olan C4'ler: Sentetik Kauçuk üretiminde
kullanılmaktadır [5].
3.2.1.2 Aromatikler Fabrikası

134.000 Ton/Yıl Benzen
Kapasite:
136.000 TON/YIL PARAXYLENE
Kontrol Eden
Onay Sayfa 8
Lisansör Firma: Universal Oil Products (UOP)-ABD
JGC Corparation Nissho Iwai Corp. JAPONYA
Müteahhidi:
Montaj Firması: Enka – TÜRKİYE
Tevsii Tarihi: 2005

1 ) Ağır Nafta nın catalitik olarak işlenmesi
2 ) Etilen ünitesinin yan ürünü olan kızdırma
benzinin işlenmesi
3)Tatoray ve Isomar sahalarında Xylene
Üretim Teknolojisi: zenginleştirme reaksiyonları ile Ox ve PX
üretimleri 4)Destilasyon, Adsorbsiyon-
Desorbsiyon, Likit –likit ekstraksiyon ayırma
tekniklerini kullanarakBenzene-Paraxylene ve
Ortho xylene üretimi.
Ana Girdiler: Ağır Nafta ve Kızdırma Benzin
Benzen, Paraksilen, Ortoksilen, C5
Ürünler:
Hidrokarbonlar
Benzen: İlaç ve kimya endüstrisi için birçok
kimyasalın çıkış noktasını oluşturmaktadır. Aynı
zamanda LAB Deterjanların, Kaprolaktamın ana
hammaddesidir. Kuvvetli bir solvent olarak da deri
endütrisindeki yapıştırıcıların eldesinde ve metal
Kullanım Alanları: temizliğinde ve Stiren eldesinde, Paraksilen: PTA
üretiminde, PET reçine üretiminde, tekstil
endüstrisinde hammadde olarak DMT üretiminde,
Ortoksilen: Ftalik Anhidrid üretimi, ilaç endüstrisi,
dietil ftalat üretiminde, C5 Hidrokarbonlar ise
Benzin üretiminde kullanılmaktadır [5].
3.2.1.3 Akrilonitril (ACN) Fabrikası
Lisansör Firma: Vistron Corp. ABD

Badger Pan America İNGİLTERE
Müteahhidi:
Kontrol Eden
Onay Sayfa 9
Montaj Firması: Entes – TÜRKİYE
Tevsii Tarihi: 1993

Propilen ve Amonyağın hava ile katalitik
oksidasyonu kimyasal formülüne dayanır. Bugüne
kadar geliştirilmiş ve tatbikatı yapılmış Propilen
Amonyak Proseslerinin farklılıkları kullanılan
katalizörlerden ve reaktör tiplerinden doğmaktadır.
Halen kullanılan prosesler içerisinde en yaygın ve
önemlisi, akışkan yatak tipi reaktör prensibini
uygulayan SOHIO prosesidir
Ana Girdiler: Kimyasal saflıkta propilen ,Amonyak
Ürünler: Akrilonitril (ACN)

Akrilik elyaf, örgü yünü (orlon), kumaş, halı,
Kullanım Alanları: battaniye, ABS reçineleri, akrilik reçineler ve nitril
kauçuk imalatında kullanılmaktadır [5].
3.2.1.4 Saf Tereflatik (PTA) Fabrikası
Lisansör Firma: Standart Oil Co. (Indiana) ABD

Technipetrol S.P.A İTALYA
Müteahhidi:
Alarko – TÜRKİYE
Montaj Firması:

Standart Oil Company (AMOCO) Lisansı ile
üretim yapmaktadır. Paraksilenin hava ile
Üretim Teknolojisi: oksidasyonu neticesi oluşan Tereftalik Asit (TA) ,
hidrojen ile safsızlıkları giderildikten sonra Saf
Tereftalik Asit'e (PTA) dönüşür.
Ana Girdiler: Paraksilen
Ürünler: Saf Tereftalik Asit (PTA)

Kullanım Alanları: Poliester elyafı (dacron, terilen, perilen, trevira
gibi ipliklerin imalinde), poliester reçine ve
Kontrol Eden
Onay Sayfa 10
poliester film yapımında, polietilen tereftalat
imalatında kullanılmaktadır [5].
3.2.1.5 Ftalikanhidrit (PA) Fabrikası
Lisansör Firma: Atochem FRANSA

Krebs & Cie S.A. FRANSA
Müteahhidi:
Montaj Firması: Atilla DOĞAN, TÜRKİYE

ATOCHEM lisansıyla üretim yapılmaktadır.
Ortoksilenin havanın oksijeni ile katalitik
oksidasyonu sonucunda elde edilir. Üretim üç
kademede yapılmaktadır.
a) Oksidasyon: Sabit yataklı reaktörlerde
ortoksilen hava ile reaksiyona sokulur.
b) Kondensasyon: Reaktörden çıkan gazlar
soğutulut Ham PA ayrıştırılır.
c) Destilasyon: Ham PA damıtılarak ticari saflıkta
PA elde edilir
Ana Girdiler: Ortaksilen
Ürünler: Ftalik Anhidrit (PA)
Boya sanayinde, alkid reçinesi yapımında, çeşitli
glikollerle kondenzasyon polimerizasyonu
Kullanım Alanları:
sonucunda polyester eldesinde, DOP vb. gibi
plastifiyan üretiminde kullanılmaktadır [5].
3.2.1.6 Etilen Oksit/Etilen Glikol (EO/EG) Fabrikası
Kapasite: 89.000 Ton/Yıl MEG
Lisansör Firma: Shell Research Ltd. HOLLANDA

Mühendislik ve Tedarik Mitsui Eng. Shipbuilding Co. Ltd. & Mitsui Co.
Müteahhidi: Ltd. JAPONYA
Montaj Firması: AEA – TÜRKİYE
Kontrol Eden
Onay Sayfa 11
Aliağa Kompleksi entegre Etilen Oksit / Etilen
Glikol Fabrikası "SHELL" prosesidir. Etilenin saf
oksijen ile Ag ihtiva eden katalizör
Üretim Teknolojisi: mevcudiyetinde reaksiyona sokularak Etilen
Oksit'e dönüştürülmesi, daha sonra Etilen Oksitin
su ile yüksek basınç ve sıcaklıkta reaksiyona
sokularak Glikol'e dönüştürülmesi esasına dayanır
Ana Girdiler: Etilen,Oksijen
Ürünler: Monoetilen Glikol (MEG) , Dietilen Glikol (DEG)

Antifiriz, poliester elyaf, tekstil ürünleri, pet şişe
üretiminde kullanılmaktadır [5].
3.2.1.7 Vinil Klorür Monomer (VCM) Fabrikası
Lisansör Firma: ICI, Solvay İNGİLTERE / BELÇİKA

CTIP S.P.A İTALYA
Müteahhidi:
Montaj Firması: Alarko – TÜRKİYE

Vinil Klorür Monomer Fabrikası bir SOLVAY
prosesidir.Klor Alkali Fabrikasından gelen klor
Üretim Teknolojisi: gazı ve Etilen Fabrikasından gelen etilenin
reaksiyonu ile oluşan Etilen diklorünün pirolizi
(kraking) sonucu elde edilir.
Ana Girdiler: Klor gazı, Etilen
Ürünler: VCM
Polivinil Klorür (PVC) eldesi için kullanılmaktadır
[5].
3.2.1.8 Klor Alkali Fabrikası

100.000 Ton/Yıl Klor Gazı
Kapasite:
114.000 Ton/Yıl Kostik (%100)
Kuruluş : Oronzio De Nora İtalya
Lisansör Firma:
Tevsi : Chlorine Engineers Corp./Japonya
Kontrol Eden
Onay Sayfa 12
Mühendislik ve Tedarik Catalytic. Int. Inc. U.K. Oronzio De Nora
Müteahhidi: Permelec S.P.A İTALYA
Montaj Firması: Entes – TÜRKİYE
Tevsii Tarihi: 2000

Fabrikada 2000 yılına kadar Oronzio De Nora
Firması lisansı ile Civalı elektroliz teknolojisiyle
üretim yapılmıştır. Haziran-2000 tarihinden
itibaren üretimin tamamını Chlorine Engineering
Corporation (CEC) lisanslı monopolar düzende
Membranlı Elektrolizer sistemine geçmiştir.
Ana Girdiler: Tuz
Ürünler: Klor, Sudkostik

Klor: Polivinilklorür'ün ana hammaddesi olan
Vinilklorür Monomer'in eldesinde, piyasaya
satılan klor ise suların dezenfekte edilmesinde,
organik boyar maddelerin ve renk giderici
klorürlerin eldesinde, böceklere karşı kullanılan
Kullanım Alanları: ilaçların eldesinde,
Sudkostik: Kağıt, kağıt hamuru, alüminyum,
sabun ve deterjan sanayinde, tekstil, petrol ve
petrokimya sanayinde, gıda sanayinde, suni ipek
ve film sanayinde, nebati yağ sanayinde
3.2.1.9 Polivinil Klorür (PVC) Fabrikası
Lisansör Firma: Solvay / BELÇİKA

CTIP S.P.A İTALYA
Müteahhidi:
Montaj Firması: Alarko – TÜRKİYE

Üretim Teknolojisi: PVC Fabrikası "Batch" prosesi ile çalışan aynı
Kontrol Eden
Onay Sayfa 13
kapasiteli 4 hattan oluşmaktadır. "SOLVAY"
lisansı ile üretim yapılmaktadır. PVC ürünü, Vinil
Klorür Monomer'in sulu ortamda belirli basınç ve
sıcaklıkta katalizör eşliğinde polimerizasyonu ile
elde edilir.
Ana Girdiler: Vinil Klorür Monomer
Ürünler: PVC Süspansiyon (S-23, S-27, S-39, S-65)

Tarım ve inşaat sektöründe (sulama boruları, pis
su boruları, fittings imalinde) ambalaj filmi, kablo
kaplamaları, şeffaf kozmetik ve yağ şişeleri, çeşitli
Kullanım Alanları: tüp ve diğer şişeler imali, ayakkabı tabanları, yer
karoları, çeşitli yapı malzemeleri (kapı,pencere
doğramaları, panjur imali) döşeme kaplamaları ve
suni deri imalinde kullanılmaktadır [5].
3.2.1.10 Alçak Yoğunluk Polietilen (AYPE) Fabrikası
Lisansör Firma: Imperial Chemical Ind.Ltd. İNGİLTERE

SIM - Chem Ltd. İNGİLTERE
Müteahhidi:
Montaj Firması: Kutlutaş – TÜRKİYE
Tevsii Tarihi: 1993

ICI lisansı ile üretim yapan AYPE fabrikası
birbirinin aynısı iki fabrika ve bu iki fabrikaya
hizmet veren ortak sistemden müteşekkil olup her
bir fabrikanın dizayn kapasitesi 95.000 t/y Alçak
Yoğunluk Polietilen'dir. Fabrikada yüksek basınç
prosesi ile üretim yapılmakta olup, ICI'nın
geliştirdiği 1500 It'lik reaktör kullanılmaktadır.
Üretim sürekli proses esasına dayalı olup 1250-
1350 kg/cm2'lik basınç ve 170-310°C sıcaklıkta
organik peroksit katalistler ile etilen'in % 20'si
polietilene dönüştürülmektedir. Geri kalan % 80
etilen ise tekrar sistemde kullanılmaktadır.
Kontrol Eden
Onay Sayfa 14
Ana Girdiler: Etilen
Ürünler: AYPE (F2-12, G03-5, H2-8)

Ağır hizmet torbası, sera örtüsü, ambalaj filmi,
kablo kılıflama, ev eşyası, oyuncak, boru, hortum,
Kullanım Alanları: tüp, şişe, kumaş ve metal kaplamaları, rotasyonlar,
kalıplama maddeleri yapımında
kullanılmaktadır[5].
3.2.1.11 Alçak Yoğunluk Polietilen - Türbülent (AYPE-T) Fabrikası
Lisansör Firma: Sabtec-HOLLANDA

Technip-FRANSA
Müteahhidi:
Montaj Firması: Tokar A.Ş-TÜRKİYE

Fabrikada lisansör Sabtec'in geliştirdiği kendi
kendini temizleyen borulu (tubuler) reaktör
teknolojisi kullanılmaktadır. Üretim sürekli proses
esasına dayalı olup yüksek basınçta (2550 kg/cm2)
ve 170 - 295 oC sıcaklıkta organik peroksitler ile
etilenin yaklaşık %35'i polietilene dönüşmektedir.
Polietilene dönüşmeyen etilen sisteme geri
kazanılmaktadır.
AYPE-T (G03-21T, G08-21T, F2-21T, H2-21T,
Ürünler:
F5-21T, I22-19T, I10-19T)
Ağır hizmet torbası, sera örtüsü, ambalaj filmi,
kablo kılıflama, ev eşyası, oyuncak, boru, hortum,
Kullanım Alanları: tüp, şişe, kumaş ve metal kaplamaları, rotasyonlar,
kalıplama maddeleri yapımında kullanılmaktadır
[5].
3.2.1.12 Yüksek Yoğunluk Polietilen (YYPE) Fabrikası
Kontrol Eden
Onay Sayfa 15
Lisansör Firma: Mitsui Petrochemical Co. JAPONYA
Mühendislik ve Tedarik Mitsui Eng. Shipbuilxding Co. Ltd. & Mitsui Co.
Müteahhidi: Ltd. JAPONYA
Montaj Firması: Koray – TÜRKİYE

Titanyum/Alüminyum alkil esaslı katalizör
Üretim Teknolojisi: kullanılarak, sıvı fazı "slurry" prosesi
uygulanmaktadır.
YYPE Enjeksiyon (I 668 UV)
Şişirme (S0464, S0452, S00356)
Ürünler:
Boruluk (B0153, B00552)
Filmlik (F00556, F00756)
Ev eşyası, oyuncak, ambalaj filmi, basınçlı su ve
doğal gaz borusu, deterjan ve kozmetik şişesi
Kullanım Alanları: (şeffaf olmayan), su, gaz vs. bidonu, levha, kağıt,
kumaş ve metal kaplamada, rotasyonel kalıplama
maddeleri yapımında kullanılmaktadır [5].
3.2.1.13 Polipropilen Fabrikası
Lisansör Firma: Mitsubishi Petrochemical Co. JAPONYA

Chiyoda Eng. Ltd. & Mitsubishi Co. JAPONYA
Müteahhidi:
Montaj Firması: AEA – TÜRKİYE

Üretim Teknolojisi: Polipropilen, propilenin Ziegler-Natta katalizörü
ile polimerizasyonu sonucu elde edilir. Üretim
sonucu isotaktik polipropilen ve ataktik
polipropilen oluşur. İsotaktik polimer, propilen
moleküllerinin polimer zinciri boyunca aynı yönde
dizilmesi ile elde edilen kısmen kristal yapıda bir
Kontrol Eden
Onay Sayfa 16
polimerdir. Bu polimer tozuna çeşitli stabilizörler
ilave edildikten sonra pellet haline getirilir ve
piyasaya verilir. Ataktik polimer ise propilen
moleküllerinin belirli bir sıra izlemeden gelişi
güzel dizilmesiyle oluşur. Plaka halinde kesilerek
piyasaya verilir.
Ana Girdiler: Propilen (Polimer Saflıkta)
PP Elyaflık (EH-251, EH-241, EH-112, EH-
Ürünler:
102)Çuvallık (MH-418, MH-220)
Örgü, çuval, halı ipliği, halat, masa örtüleri,
paspas, filtre bezleri, keçe, kord bezi, boru, kablo
kılıfı, balık ağı, fırça yapımında kullanılmaktadır
[5].
3.2.1.14 Plastik İşleme

3.2.1.14.1 Torba Üretim Ünitesi
4000 ton/yıl Baskılı Torba
Kapasite:
4000 ton/yıl FFS Rulo Film
Windmöller and Hölscher – ALMANYA
Müteahhidi:
Montaj Firması: Windmöller – PETKIM
Tevsii Tarihi: 2005 (FFS rulo film üretimi)

İki aşamalı proseste;
1- Blow film ekstruzyonu
Üretim Teknolojisi: 2- Torba Üretimi
a- Ventilli Torba Üretimi
b- FFS Rulo Torba Üretimi yapılmaktadır.
Ana Girdiler: AYPE(G03-5)
Pellet, granül veya iri toz formdaki katı ürünlerin
Kullanım Alanları: 25-50 kg.lık şekilde ambalajlanmasında
3.2.1.14.2 Masterbatch Ünitesi
Kontrol Eden
Onay Sayfa 17
JSW – JAPONYA
Müteahhidi:
Montaj Firması: Atilla Doğan – TÜRKİYE

Çift vidalı extruder'lerde hammaddenin, katkı
Üretim Teknolojisi: maddeleri ile yoğrularak homejenizasyonu ve
pelletlemesi
Ana Girdiler: AYPE (H2-8, G03-5)
Nikelli UV Masterbatch, Halsli UV Masterbatch,
Film Masterbatch, Infrared Masterbatch
Ürünler: Infrared Kampaund, UV-N Kampaund,
UV-H Kampaund, Masterbatch (UV 03 H),
Masterbatch (UV 04 H), Masterbatch (UV 05 H)
AYPE F2-12 ile UV katkılı G03-5 üretiminde,
Kullanım Alanları: seralık film imalinde ve güneşe maruz kalacak
plastiklerin üretiminde kullanılmaktadır [5].
3.2.2 Yardımcı İşletmeler
3.2.2.1 Elektrik Üretim Ünitesi
tg/1: 20 mw (kondanserli turbo-jeneratör)
tg/2: 64 mw (çift ara çekişli karşı basınçlı
turbo-jeneratör)
Kapasite: tg/3: 64 mw (çift ara çekişli karşı basınçlı
turbo-jeneratör)
tg/4: 21,7 mw (kondanserli turbo-jeneratör)
gt/5: 57 mw (doğal gaz türbini)
Lisansör Firma: abb/alstom – İsviçre
abb - İsviçre ansaldo/tokar - İtalya/Türkiye
Müteahhidi:
tg/1-tg/2 ve tg/3 tokar/koray - Türkiye tg/4 seta -
Montaj Firması:
Türkiye gt/5 ansaldo/tokar - İtalya/Türkiye
İşletmeye Alınış Tarihi: 1984-1985-2001
Tevsii Tarihi: 2001/2007
Toplam Üretim Gücü: 226 MW
Doğal Gazlı Türbin Montaj 2006-2007
Kontrol Eden
Onay Sayfa 18
Tarihi:
Petkim’in elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla kurulan tesiste;
2 adet 64 MW gücünde turbo jeneratör,
1 adet 20 MW gücünde kondens türbinli turbo jeneratör,
1 adet 21,7 MW gücünde kondens türbinli turbo jeneratör,
1 adet 57,7 MW gücündeki doğal gaz türbinli
3.2.2.2 Buhar Üretim Ünitesi
1200 ton/h XHS ( HHS, HS, MS, LS de üretilir.)
Kapasite:
Mitsubishi Heavy Ind.Ltd. / JAPAN
Müteahhidi:
Montaj Firması: TOKAR / TURKEY
İşletmeye Alınış Tarihi: 1984
Tevsii Tarihi: 2006-2007
Ana Girdiler: Doğal Gaz, Fuel Oil

Kompleksin ihtiyacı için yüksek basınçlı buhar elde edilmektedir [5].
3.2.2.3 Hava-Azot Ünitesi
Kapasite: 43.000 Nm³ / h Gaz Azot

Nuovo - Pignone-İTALYA (Ünite 1 ve 2)
Lisansör Firma:
Mitsubishi-JAPONYA (Ünite 3)
Mühendislik ve Tedarik Nuovo Pignone - İTALYA (Ünite 1 ve 2)
Müteahhidi: Nippon Sanso-JAPONYA (Ünite 3)
Alarko - TÜRKİYE (Ünite 1 ve 2)
Montaj Firması:
Timsan - TÜRKİYE (Ünite 3)
14.07.1984 (Ünite 2)
İşletmeye Alınış Tarihi: 02.02.1985 (Ünite 1)
17.01.1994 (Ünite 3)
Tevsii Tarihi: 17.01.1994 (Ünite-3)
Hava Azot Ünitesi’nde sıkıştırılmış hava değişik işlemler sonucunda
sıvılaştırılırmaktadır. Sıvı hava destilasyon yöntemiyle Azot ve Oksijene ayrılıp, içinde nem
ihtiva etmeyen saf haldeki oksijen gazı, Etilen Glikol Fabrikası'na hammadde olarak
gönderilmektedir. Azot gazı ise kompleksteki fabrikalarda, hava ile teması tehlikeli olan
organik maddelerin inert bir atmosferde muhafaza edilebilmesi için atmosferik tanklarda bir
örtü olarak kullanılmaktadır [5].
3.2.2.4 Su Ön Arıtma Ünitesi
Kapasite: Başlangıç Kapasite:
Kontrol Eden
Onay Sayfa 19
5.578 m³ / h max. debi, 4.800 m³ / h normal debi
Tevsi sonrası Kapasite:
8.578 m³ / h Max. debi, 7.800 m³ / h Normal debi
Mühendislik ve Tedarik LURGI-ALMANYA, ENKA-TÜRKİYE (I.Hat)
Müteahhidi: OTV-FRANSA, Afken - TÜRKİYE (II.Hat)
Alke - TÜRKİYE (I. Hat)
Montaj Firması:
AKFEN - TÜRKİYE (II. Hat)
Tevsii Tarihi: 2005

Yangın suyu, Ham su, Proses suyu, Soğutma suyu
ve İçme suyu
Ham Su Havuzları Depolama
80.000
Kapasitesi:
3.2.2.5 Demirilazasyon Su Ünitesi (DEMİ)
Başlangıç Kapasite: 1.200 m³/h
Kapasite:
Tevsi sonrası Kapasite: 1.400 – 1.700 m³ / h
Lurgi - ALMANYA
Lisansör Firma:
Permutit – İNGİLTERE, OTV – FRANSA
Lurgi - ALMANYA
Permutit – İNGİLTERE
Müteahhidi:
OTV – FRANSA
Alke - TÜRKİYE
Montaj Firması:
Alke - Marsis – TÜRKİYE
Tevsii Tarihi: 1998 – 2006

Su Ön Arıtma Ünitesi’nden gelen su; Kalsiyum Magnezyum, CO2'den
uzaklaştırılmakta,
Sülfat Klorür ve Nitrat gibi anyonların giderilmesi işlemi yapılmaktadır. Son olarak
da, karışık yataklı reçine dramlarından geçirilen su, deminarilize su olarak adlandırılmakta
ve yüksek basınçlı buhar elde edilmesinde kullanılmaktadır [5].
3.2.2.6 Atık Giderme Ünitesi
Kapasite: ATIK SU ARITMA:
550 m3/h Yağlı Atık Su
120 m3/h Evsel Atık Su
1.000 m3/h Kimyasal Atık Su
KATI - SIVI ATIK YAKMA:
Kontrol Eden
Onay Sayfa 20
0,85 ton/h Katı Atık
1.07 ton/h Arıtma Çamuru
0,34 ton/h Atık Yağ
Lisansör Firma: O.T.V. – FRANSA
Tekser – TÜRKİYE
Müteahhidi:
Montaj Firması: Koray – TÜRKİYE
Arıtım Verimliliği: % 90 BOD, % 60 COD

2007 yılında ülkemizin İzaydaş’tan sonra ikinci katı-sıvı atık yakma tesisi Petkim'de devreye
alınmıştır. Bünyesinde atık yakma tesisine sahip ilk sanayi kuruluşu olan Petkim, tesis
kapasitesinin yaklaşık üçte ikisini bölge sanayicilerinin hizmetine açmıştır [5].
3.2.2.7 Güzelhisar Barajı

D.S.I – TÜRKİYE
Müteahhidi
Montaj Firması: Palet – TÜRKİYE
Yağış Alanı: 450 km²
Yıllık Ortalama Yağış: 500-600 kg/m²
Su seviyesi: 63 m.(min.), 104 m.(normal), 107 m. (max.)

Ölü Hacim: 13 Milyon m³
Aktif Hacim: 137 Milyon m³
Toplam Depolama Hacmi: 150 Milyon m³

Petkim ile diğer sanayi tesislerinin su ihtiyacını
sağlamak amacıyla Petkim tarafından inşaat
Kullanım Amacı:
montajı yapılmış, işletme hakkı D.S.İ’de olan
temel su kaynağıdır [5].
3.2.2.8 Soğutma Suyu Kuleleri
Başlangıç Kapasite: 76.000 m³/h

Kapasite:
Tevsi sonrası Kapasite: 100.000 m³/h
HAMON - FRANSA
TUMAŞ - TÜRKİYE
Müteahhidi:
SPIG/SWS – İTALYA
Kontrol Eden
Onay Sayfa 21
Montaj Firması: Ali Eren - Eren İnş. - Alke Marsis- TÜRKİYE
Tevsii Tarihi: 2005 [5].

3.2.2.9 Liman
Şirketimiz ve 3. Şahıslar adına gelen gemilere

Kullanım Amacı:
liman hizmeti vermek
3 Adet Tanker Rıhtımı
İskele Sayısı: 2 Adet Kuru Yük Rıhtımı
1 Adet Tuz İskelesi
1 Nolu iskele : 163 m. boy, 6.50 m. derinlik
2 Nolu iskele : 175 m. boy, 9.50 m. derinlik
Tuz iskelesi : 190 m. boy, 6.00 m. derinlik
İskele Boyutları: 5 Nolu iskele : 219 m. boy, 10/17 m. derinlik
Kuru yük iskelesi 163 m. boy, 6,50 m. derinlik
Kuru yük iskelesi 175 m. boy, 9,50 m. Derinlik
[5].
3.3 Petkimde Üretilen Ürünler ve Özellikleri
3.3.1 Etilen Fabrikasında Üretilen Ürünler
3.3.1.1 Etilen
Hammadde olarak giren nafta nın %32 si ETİLEN olarak çıkmaktadır. Fabrika içinde gaz
ve sıvı şeklinde çıkan ETİLEN kompleksteki diğer fabrikalara gaz olarak gönderilmekte
fazlası sıvı olarak tanklarda depolanmaktadır. Tank depolama şartları:
 Sıcaklık : -104 OC
 Basınç : 100 mm H2O
Kullanım Alanları; Etilen (CH2 = CH2) çift bağlı bir monomer olduğundan bir termoplastik
olan polietilen eldesinde (Alçak Yoğunluk Polietilen, Yüksek Yoğunluk Polietilen ). PVC'
nine hammaddesi olan VCM eldesinde, Etilen Oksit, Etilen Glikol eldesinde kullanılı [6].
3.3.1.2 Polimer Saflıkta Propilen (PSP)
Hammadde olarak giren nafta nın %6-7 civarı PSP olarak üretilmektedir. % 99.8
saflıktaki bu ürün kompleks içinde Polipropilen Fabrikasında hammadde olarak
Kontrol Eden
Onay Sayfa 22
ullanılmaktadır. ( H2C = CH - CH3 ) açık formülünde de görüldüğü gibi propilen
monomerinde doymamış karbon bulunmaktadır.
Sıvı olarak kürelerde depolanan PSP’ nin depolanma şartları;
 Sıcaklık : 20 - 30 OC
 Basınç : 11 - 12 kg/cm2 ‘ dir
Kullanım Alanları;
 Polipropilen üretiminde,
 Akrilonitril (ACN) üretiminde,
 Propilen Oksit üretiminde kullanılır [6].
3.3.1.3 Kimyasal Saflıkta Propilen (KSP)
Hammadde olarak giren Nafta nın % 7-8 civarı KSP olarak üretilir. Kompleks içinde
ACN (Akrilonitril) fabrikasının hammaddesi olarak kullanılır. Fazlası satılmaktadır. Sıvı
olarak kürelere depolanan KSP’ nin depolanma şartları:
 Sıcaklık : 20-30 0C
 Basınç : 10-12 kg/cm2 dir
 ACN (Akrilonitril) üretiminde,
 LPG hazırlanmasında,
 Propilen eldesinde kullanılır [6].
3.3.1.4 Ham C4
Hammadde olarak giren nafta dan % 8-9 civarında üretilmektedir. İçerisinde yaklaşık %50
oranında 1-3 Bütadien olan ham C4 ürünü komplekste kullanılmayıp tamamı satılmaktadır.
Sıvı olarak depolanır. Depolama Şartları:
 Sıcaklık : 20-30 OC
 Basınç : 3 kg/cm2 dir
İçinde bulunan çift ve üç bağlı hidrokarbonların polimerleşmesini önlemek için, Polimer

oluşumunu önleyici katkı maddesi katılmaktadır.
 Ham C4 ürünü içersindeki komponentlerin kullanıldığı yerler :
 Karışımın içinde ağırlıkça fazla bulunan 1-3 Butadien den kauçuk eldesinde
 LPG yapımında
Kontrol Eden
Onay Sayfa 23
 MTBE (Metil tersiyer butileter) eldesinde
 MEK ( Metil etil keton) eldesinde [6].
3.3.1.5 Aromatik Yağ
Hammadde nafta nın % 3.5 civarı AROMATİK YAĞ olarak üretilmektedir.
Sıvı olarak tanklarda depolanan bu ürünün depolanma şartları:
 Sıcaklık : 48-50 OC
 Basınç : Atmosferiktir
Kullanım Alanlar;ı Karbon siyahı eldesinde kullanılır [6].
3.3.1.6 Ham Benzin
Giren nafta nın % 22-23 civarı HAM BENZİN olarak üretilmektedir. 27-30 OC’ lik
atmosferik tanklarda depolanır. Ürün Aromatikler Fabrikasında içerisindeki Benzen, Toluen
ve Ksilen gibi değerli aromatikler ayrıldıktan sonra, hidrojene benzin üretilerek rafineriye
satılır [6].
3.3.2 AYPE Fabrikasında Üretilen Ürünler
3.3.2.1 Petilen, G 03-5
Kullanma Alanı :Ağır hizmet torbası, boru, tel ve kablo ekstrüzyonu, şişirme ile kalıplama
için genel maksat polietilenidir.
Özellikler : Darbe ve yırtılma direncinin yüksekliği iyi görünüm işleme kolaylığı, geniş
kullanım alanı.
Erime Akış İndisi (MFI) : 03 Gr/10 Dak.
Yoğunluk : 0.921 Gr/cm3 [6]
3.3.2.2 Petilen, F 2-12
Kullanma Alanı :Genel maksatlı ambalaj ve teşhir paketlenmesi için film imali.
Özellikler :Üstün parlaklık, düşük pusluluk, iyi mekanik optik özellikler.
Erime Akış İndisi (MFI): 2.6 Gr/10 Dak.
Yoğunlu : 0.920 Gr/cm3 [6]
3.3.2.3 Petilen, H 2-8
Kullanma Alanları;Genel maksatlı enjeksiyon kalıplama ve şişirme kalıplama.
Kontrol Eden
Onay Sayfa 24
Özellikleri: İyi işlenebilirlik ve yüzey parlaklığı [6]
Erime Akış İndisi (MFI): 2.0 Gr/10 Dak.
Yoğunluk: 0.920 Gr/cm3
3.3.3 YYPE Fabrikasında Üretilen Ürünler
3.3.3.1 Petilen YY S 0464
Özellikleri: Petilen YY S 0464, Etilenin düşük basınç altında polimerizasyonu ile elde
edilen, yüksek molekül ağırlıklı, şişirme ile kalıplamada uygun bir polimerdir.
Kullanma Alanları;Şişirme ile kalıplama; Kerosen, kimyasallar, oto yağları ve akışkanlar

için büyük konteynırlar imalinde kullanılır.
İşlenim Alanlar: Bütün standart şişirme ile kalıplama metodlarıyla işlenebilir. En iyi
parlaklıktaki nihai ürünler 190-210 OC erime sıcaklığı aralığında elde edilebilir[6].
Erime Sıcaklığı : 190-210 Oc
Silindirin Üç Bölgesi : 180 - 190 - 190 Oc
Kafa Sıcaklığı : 190 Oc
Parison Sıcaklığı : 195 OC
3.3.3.2 Petilen YY B 0153
Özellikleri:
PETİLEN YY B 0153, etilenin basınç altında polimerizasyonu ile elde edilen, yüksek
molekül ağırlıklı bir polimerdir.
Kullanma Alanları;
 Boru imali : Su dağıtımı, kanalizasyon, sulama dağıtım şebekeleri [6].
İşlenim Alanlar:
Boru çapı (İç / Dış ) (mm) : 27/34
Silindir Sıcaklığı (OC) : C1.......... 170
C2..........
190
C3.......... 200
C4.......... 200
Kafa Sıcaklığı (OC)AD, A1, A2 : 200, 190, 190
Kontrol Eden
Onay Sayfa 25
Vida Devri (rpm) : 40
Soğutma Suyu Sıcaklığı (OC) : 20
Çekme Hızı (m/min) :3
3.3.3.3 Petilen YY I 668
Özellikleri: Petilen YY I 668, etilenin basınç altında polimerizasyonu ile elde edilen bir
polimerdir.
Kullanma Alanları;
Enjeksiyon Kalıplama :
- Endüstriyel amaçlı kullanım,
- Şişe kasası
- Sebze ve meyve taşımacılığında
- Alet kutusu
-Yükleme kasası
İşlenim Alanlar:
Enjeksiyon kalıplama:
İşlenme şartları makine tip ve büyüklüğüne, kalıp şekline ve diğer ilgili faktörlere bağlı
olarak aşağıda verilen değerler arasında değişebilir [6].
Makine 1 Makine 2
Reçine Sıcaklığı (OC) 260 200
Kalıp sıcaklığı 40 40
Enjeksiyon basıncı (Kg/cm2) 1000/800 1000/800
Yükleme zamanı (Sn) 4 10
Tutma zamanı (Sn) 1 6

Isıtma zamanı (Sn) 5 30
Enjeksiyon hızı YÜKSEK DÜŞÜK
3.3.3.4 Petilen YY F 0954
Özellikleri: Petilen YY F 0954, etilenin düşük basınç altında polimerizasyonu ile elde edilen
filmlik tür bir polimerdir.
Kullanma Alanları;Gıda ambalajlamaları ve şeker paketlemelerinde kullanılır.
Kontrol Eden
Onay Sayfa 26
İşlenim Alanlar:
 Film ekstrüzyon projesi iki geniş grupta toplanmıştır. Soğutma metodu ve kafa
dizaynı uygulamasına göre, tübüler film ekstrüzyonu ve dökme film ekstrüzyonu [6].
Tübüler film ekstrüzyonu için işleme şartları ;
A) Ekipman
Ekstruder : 65 mm çap (O), L/D = 24
Vida : Hızlı sıkıştırma dozaj tipi, sıkıştırma oranı = 3.5
Kafa : Spiral tip
B) Koşullar
Ekstruder silindir sıcaklığı (OC)
C1 ........... 160 OC
C2 ........... 190 OC
C3 ........... 200 OC
Kafa Sıcaklığı : 200 OC
Şişme Oranı : 1.5
Çıkış Hızı (m/min) : 30
Film Kalınlığı : 0.2
3.3.4 Polivinil Klorür (PVC) Fabrikasında Üretilen Ürünler
3.3.4.1 Petvinil S -23/59
Kullanım Alanları :
Rijid Ekstrüzyon : komplike kesitli profiller, -saydam veya opak rijid levhalar
Film Ekstrüzyonu : saydam ve renkli film imali.
Şişirme ve Kalıplama : şişe kavanoz oyuncak ve benzeri nihai, ürünlerin imalatı.
Rijid Enjeksiyon : Muhtelif fittingler, Muhtelif parçalar [6].
3.3.4.2 Petvinil S -27/R63
Kullanım Alanları:Rijid Boru ve profiller [6],
3.3.4.3 Petvinil S-39/71
Kullanım Alanları :
Fleksibil enjeksiyon: -Ayakkabılar, sandaletler, terlik ve benzerleri,
Kontrol Eden
Onay Sayfa 27
Fleksibil ekstrüzyon :-Fleksibil boru, hortum ve profiller,
-Fleksibil contalar ve ipler,
-Tel ve kablo izolasyon ve kılıçlanmaları,
-Fleksibil film ve parçalar [6]
3.3.4.4 Petvinil S-65/R68
Kullanım Alanları :Rijid boru ve profiller [6].
3.3.5. PP Fabrikasında Üretilen Ürün
3.3.5.1 Petoplen, EH-102
Kullanım Alanları; Şerit ve mono flaman imalatında
Özellikleri;
 İşleme Kolaylığı
 Gerilim altındayken dış etkilerin meydana getirebileceği çatlamaya karşı mukavemet
 Kimyasal maddelere karşı mukavemet
 Zehirleyici olmaması
 İyi elektriki özellikler
 Yüksek darbe mukavemeti [6]
3.3.6 Ftalik Anhidrit (PA) Fabrikasında Üretilen Ürün
3.3.6.1 Ftalik Anhitdrit
 Boya sanayiinde, alkil reçinesi yapımında.
 Çeşitli glikollerle kondensasyon polimerizasyonu sonucunda polyester eldesinde
 DOP vb. gibi plastifiyan üretiminde kullanılmaktadır [6].
3.3.7 Saf Tereftalik Asit (PTA) Fabrikasında Üretilen Ürün
3.3.7.1 Saf Tereftalik Asit (PTA)
Kullanım Alanları; Büyük oranda polyester elyaf imalatında, ayrıca reçine film yapımında
ve Pet şişelerinin imalatında kullanılır [6].
3.3.8 Aromatikler Fabrikasında Üretilen Ürünler
3.3.8.1 Benzen
Özellikler; Renksiz, düşük konsantrasyonlarda hoş kokulu bir sıvıdır. Alkol, Eter, Asetik
asit, kloroform gibi organik solventlerde her oranda çözünür. Sudaki çözünürlüğü azdır. (100
Kontrol Eden
Onay Sayfa 28
mg suda 0.08gr) Petrokimyasal maddelerinin üretim kademelerinde kullanılır. Bir çok
organik madde için mükemmel çözücü olup; sarı renkli ve isli alevle yanar.
Kullanım Alanları: Kimya ve ilaç endüstrisinde bazı maddelerinin sentez yoluyla

üretiminde, deterjan sanayiinde, kaprolaktam üretiminde, deri - kağıt sanayiinde çözücü ve
yapıştırıcı olarak, kuru temizlemede, metal aksamın temizlenmesinde, matbaacılıkta
(Tifdruk) boyaları eritmede ve silindir temizliğinde, boya sanayiinde (Özellikle Otomobil ve
Yaldız Boyalarda) eritme ve seyreltme maksadı ile kullanılır [6].
3.3.8.2 Paraksilen
Özellikler; Renksiz, hoş kokulu bir sıvıdır. Sudaki çözünürlüğü azdır. Petrokimyasal
maddelerinin üretim kademelerinde kullanılır. İyi bir çözücüdür.
Kullanım Alanları: PTA, PET (Polietilen teraphthalat) Reçine ve Tekstil Hammaddesi olarak
kullanılır. Tarım ve hayvan yeminde kullanılan Paratoloik asit üretiminde, organik sentez
işleminde kullanılan metil paratoluat üretiminde kullanılır [6].
3.3.8.3 Ortoksilen
Özellikler;Renksiz, hoş kokulu bir sıvıdır. Sudaki çözünürlüğü azdır. Petrokimyasal

maddelerinin üretim kademelerinde kullanılır. İyi bir çözücüdür.
Kullanım Alanları: PA( ftalik Anhidrit), İlaç, Boya, Motor Yakıtı, İnsektisit Üretiminde
hammadde olarak kullanılır. Ortotoluik asidi, Pigmentler, Ditilftalat ftalik anhidrit
üretiminde hammadde olarak kullanılır [6].
3.3.8.4 Toluen
Özellikle; Toluen, Toluol, Fenil Metan, Metil Benzen olarakta bilinir. Renksiz, hoş kokulu
bir sıvıdır. Sudaki çözünürlüğü azdır. Petrokimyasal maddelerinin üretim kademelerinde
kullanılır. İyi bir çözücüdür.
Kullanım Alanları; Son zamanlarda Benzen kullanım alanlarına Benzen ikame maddesi
olarak hızla girmiş olup; bazı ilaçların, parfümlerin, lakların ve verniklerin sentez yoluyla
elde edilmelerinde, patlayıcı madde üretiminde , temizlik materyali olarak, boya sanayiinde
ve petrokimya sanayiinde, diğer kimyasal maddelerin elde edilmesinde hammadde olarak
geniş ölçüde kullanılır [6].
3.3.9 Akrilonitril (ACN) Fabrikasında Üretilen
3.3.9.1 Akrilonitril
Kullanım Alanlar; Akrilik elyaf, örgü yünü (orlon), kumaş, halı, battaniye, ABS reçineleri,
akrilik reçineler ve nitril kauçuk imalatında kullanılır [7].
3.3.10 Etilen Oksit / Etilen Glikol Fabrikası Üretilen Ürünler
Kontrol Eden
Onay Sayfa 29
3.3.10.1 MEG
Özellikler;
 Renksiz, karakteristik kokuda ve sıvıdır.

 Molekül Ağırlığı; 62,9 gr/mol
 Kaynama noktası, 1970C
 Yoğunluğu, 1.113 gr/cm3
 Sudaki Çözünürlüğü, %100 [3]
3.3.10.2 DEG
Özellikler;
 Renksiz, kokusuz ve sıvıdır.

 Molekül Ağırlığı; 106.12 gr/mol
 Kaynama noktası, 2450C
 Yoğunluğu, 1.117 gr/cm3
 Sudaki Çözünürlüğü, %100 [3]
3.3.11. Klor Alkali Fabrikasında Üretilen Ürünler
3.3.11.1 Klor
Özellikler;Polivinilklorür’ün hammaddesi olan vinil klorür monomerin(VCM) eldesinde

kullanılır. Piyasaya verilecek olan klor ise piyasada suların dezenfekte edilmesine, organik
boyar maddelerin ve renk giderici klorürlerin eldesinde, böceklere karşı kullanılan ilaçların
eldesinde kullanılır. Tesis de 75.000 ton/yıl klor üretilir [6].
3.3.11.2 Sudkostik
Özellikler; Kağıt, kağıt hamuru, alüminyum, sabun ve deterjan sanayiinde, tekstil, petrol ve
petrokimya sanayiinde, suni ipek ve film sanayiinde, nebati yağ sanayiinde kullanılır. Tesis
de 84.000 ton / yıl kostik üretilir [6].
Kontrol Eden
Onay Sayfa 30
3.3.12 Vinil Klorür Monomer (VCM) Fabrikasında Üretilen Ürünler
3.3.12.1 Vinil Klorür Monomer (VCM)
Kullanım Alanları:VCM genel olarak sadece POLİVİNİL KLORÜR (PVC) fabrikalarında

ana hammadde girdisi olarak kullanılmaktadır. Başka yaygın kullanımı yoktur [6].
Özellikler;
Kaynama Noktası : - 13.9 OC (Nşa)
Donma Noktası : - 159.7 O C
Parlama Noktası : - 78.0 OC
3.3.12.2 Etilen Diklorür (EDC)
Özellikler;
-Kaynama Noktası : 83.5 Oc
-Donma Noktası : -35.0 Oc
Normal şartlarda sıvı halinde, keskin hoş kokulu olup, atmosferik tanklarda
depolanmaktadır [6].
3.3.12.3 Hidrojen Klorür Çözeltisi (%27)
Kullanım Alanlar; HCL ürünü CA Fabrikası, DM Fabrikası, Kimyasal yıkamalarda

kullanılmakta olup ayrıca TÜPRAŞ, BATMAN ve SÜMERBANK Fabrikaları tarafından
Özellikler;
-HCL : % 27-30
-FE : 0.5 ppM
-Yoğunluk : 1.15 g/cm3 (OC)
Kontrol Eden
Onay Sayfa 31
3.3 Petkim’in Organizasyon Yapısı
Şekil 3.1 Organizasyon Şeması
Kontrol Eden
Onay Sayfa 32
3.4 Petkim’de Çalışanlar
Petkim’de çalışan tüm personel 4857 Sayılı İş Kanunu ve 5510 Sayılı Sosyal
Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na tabi olarak istihdam edilmekte olup,
“Kapsam Dışı ” ve Sendika üyesi olan “Kapsam İçi Personel” olmak üzere iki statüde
personel çalıştırılmaktadır.
Beyaz Yakalı (Kapsam Dışı) Personel: Toplu İş Sözleşmesi kapsamı dışında kalan ve

yönetim kademelerinde çalışan personeldir. Özlük hakları, İş sözleşmesi ve Kapsam Dışı
Personel Yönetmeliği ile belirlenmiştir.
Mavi Yakalı (Kapsam İçi) Personel: İş sözleşmesi ile Toplu İş Sözleşmesine tabi
olarak çalışan personeldir. Özlük hakları, 2 yılda bir yapılan Toplu İş Sözleşmesi ile
belirlenir [7].
Tablo 3.1 Petkim Çalışanlarının Dağılımı
ÇALIŞMA TAHSİLE CİNSİYET

TAHSİL GRUPLARI
STATÜSÜ GÖRE DAĞILIMI
YÜKSEK TAHSİL % 21
% 1
KAPSAM DIŞI TEKNİK % 67 2-3 YILLIK KADIN % 8
8 % 5
YÜK.OKUL
% 7
KAPSAM İÇİ İDARİ % 13 LİSE VE DENGİ % 57
9
ERKEK % 92
ÖZEL % İLK ve ORTA
DİĞER % 20 % 17
GÜVENLİK 3 TAHSİL
TOPLAM % 100,00
3.4 Petkim’de Üretim Kapasitesi
Kontrol Eden
Onay Sayfa 33
Tablo 3.2 Ürünlerin Üretim Kapasiteleri
3.6 Petkim’in Tarihçesi
1965 – 1970
• Petkim Petrokimya A.Ş. 250 milyon TL sermaye ile kuruldu.

• Petkim’in ilk yatırım faaliyetlerine İzmit-Yarımca’da başlandı.
• Petkim’in sermayesi 700 milyon TL’ye çıkarıldı.
• Sermayesi tamamen Petkim’e ait olan Petkim Kauçuk A.Ş. Yarımca’da kuruldu.
• Yarımca Kompleksi’nin Etilen, Polietilen, Klor Alkali, VCM ve PVC ünitelerinin yapımı
tamamlandı ve deneme işletmesine alındı.
• Aliağa Bölgesi’nde ikinci bir Petrokimya Kompleksi kurulmasına karar verildi.
1971 – 1975
Kontrol Eden
Onay Sayfa 34
• Çanakkale Plastik İşleme Fabrikası devreye alındı.
• Yarımca Kompleksi’nde DDB fabrikası tamamlanarak işletmeye alındı.
• Petkim’in sermayesi 1,5 milyar TL’ye çıkarıldı.
• Yarımca Kompleksi’nde Etilen ve Polietilen fabrikaları tevsi edildi.
• Karbon Siyahı, Sentetik Kauçuklar, Stiren, Polistiren üniteleri işletmeye alındı.
1976 – 1977
• Yarımca Kompleksi’nde VCM ve PVC fabrikaları tevsi edildi ve Kaprolaktam üniteleri

işletmeye alındı.
• Yurdumuzda otomotiv sanayinde oluşan hızlı gelişmeler sonucu, 19.08.1976 tarihinde
Petkim’in öncülüğünde, Petlas Lastik Sanayi A.Ş. kuruldu.
• Petkim’in iştiraki olan Petkim Kauçuk A.Ş., Petkim Holding A.Ş. bünyesine katıldı.
• Petkim’in sermayesi 2,5 milyar TL’ye çıkarıldı
1978 – 1983
• Petkim Holding A.Ş.in sermayesi sırasıyla 8, 40 ve 100 milyar TL’ye çıkarıldı.

• Aliağa Kompleksi’nin yardımcı işletmeleri ve ortak tesisleri tamamlandı.
1984 – 1989
• Aliağa Kompleksi fabrikaları işletmeye alındı.

• 1985 yılında Petkim bir teşebbüs haline getirildi. Yarımca ve Aliağa Kompleksleri birer
müessese olarak teşebbüse ait tüzel kişilik haline dönüştürüldü.
• Aliağa ve Yarımca müesseseleri, ALPET A.Ş. ve YARPET A.Ş. adı altında bağlı ortaklık
haline getirildi.
• 28.05.1986 tarihinde 3291 sayılı kanun çerçevesinde özelleştirme kapsamına alındı.

• Petkim özelleştirme çerçevesinde Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi’ne bağlandı.
1990 – 1995
• Şirket sermayesi 1990 yılında 2 trilyon TL’ye, 1991 yılında 3 trilyon TL’ye çıkarıldı.
• Petkim’in bağlı ortaklıkları olan ALPET ve YARPET, 31.08.1990 tarihli bilançoları esas
alınarak, bütün aktif ve pasifleri ile Petkim tarafından devralındı.
• Merkez Teşkilatı, Aliağa Kompleksi ile birleştirildi. Yarımca Kompleksi ise, Yarımca
Kompleks Başkanlığı’na dönüştürüldü.
Kontrol Eden
Onay Sayfa 35
• Aliağa Kompleksi’nde 1993 yılında AYPE, YYPE, PP ve ACN fabrikalarında, Yarımca
Kompleksi’nde 1995 yılında PVC, PS, KS, SBR, CBR ve BDX fabrikalarında yapılan tevsi
ve rehabilitasyon çalışmaları sonucu kapasiteler artırıldı.
1996 – 1999
• TS-EN-ISO 9002 Kalite Güvence Belgesi alındı.

• Petkim Holding A.Ş. Esas Sermaye Sistemi’nden Kayıtlı Sermaye Sistemi’ne geçti.
Sermayesi, Yeniden Değerleme Değer Artış Fonu’ndan karşılanmak suretiyle 114 trilyon TL
artırılarak 117 trilyon TL’ye yükseltildi.
• TSE tarafından gerçekleştirilen yeniden belgelendirme tetkiki başarı ile sonuçlandı ve üç
yıldır sahip olunan TS-EN-ISO 9002 Kalite Güvence Belgesi’nin üç yıl daha kullanım hakkı
elde edildi.
2000
• Klor Alkali Fabrikası’nda klor üretiminin civalı cell’ler yerine membranlı cell’lerde
yapılmasını ve klor üretim kapasitesinin 100.000 ton/yıl’a artırılmasını amaçlayan tesis
bitirilerek işletmeye alındı.
• Elektrik Üretim Ünitesi’ne 20 MW’lık Kondenserli, 2.Türbin/jeneratör Grubu Tesisi
projesinde türbin montajı tamamlandı.
2001
• Petkim Holding A.Ş., 19.04.2001 tarih ve 1022/17 sayılı Yönetim Kurulu kararı ve
Sermaye Piyasası Kurulu’nun 30.10.2001 tarih ve 2461 sayılı sermaye arttırımının
tamamlanmasına ilişkin belgesi ile sermayesi 117.000 milyar TL’ndan 204.750 milyar TL’na
yükseltildi.
• Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun (ÖYK) kararı ile 60 milyon ABD doları karşılığı lojman
ve sosyal tesisler hariç Yarımca Kompleksi Tüpraş’a devredildi. ÖYK kararının Resmi
Gazete’de yayınlanmasıyla 01.11.2001 tarihinde devir işlemi tamamlandı.
• YYPE Fabrikası 2. tevsi çalışmaları 2001 yılında bitirilerek üretim kapasitesi 66.000
ton/yıl’dan 96.000 ton/yıl’a çıkarıldı.
• Yılda 10.000 ton rigid tür PVC üretim artışı sağlayacak olan PVC fabrikası 17. reaktör
ilavesi yıl içinde tamamlandı.
2002
Kontrol Eden
Onay Sayfa 36
• Atık Giderme Kimyasal Arıtma Çamurunun Giderilmesi Projesi’nin kapsamındaki Sıvı-
Katı Atık Giderme Tesisi inşaat montajı tamamlandı.
2003
• Petkim Holding A.Ş. Yönetim Kurulu 01.09.2003 tarih ve 1085/11 sayılı kararı ile
Çanakkale Plastik İşleme Fabrikası’nın 01.11.2003 tarihi itibariyle kapatılmasına ve Aliağa
Kompleksi’nde kullanılabilecek ekipmanların sökülerek Aliağa’ya getirilmesine karar verdi.
Bu karar doğrultusunda, fabrika, 01.11.2003 tarihinde kapatılarak malzemelerin Aliağa
Kompleksi’ne transferi tamamlandı.
• 2002 yılında inşaat ve montajı tamamlanan Sıvı-Katı Atık Yakma Tesisi’nin 2003 yılında
“Deneme Yakması” çalışmaları tamamlandı.
2004
• Etilen, AYPE ve PP fabrikalarında kapasite artırıcı tevsi ve modernizasyon çalışmaları

Aralık ayı ortalarında başladı.
• Milli Prodüktivite Merkezi (MPM) ile yeniden yapılanma projesi danışmanlık hizmet
sözleşmesi imzalandı.
• Petkim Holding A.Ş. Yönetim Kurulu’nun 31.03.2004 tarih ve 1097/12 sayılı kararı ile
Petkim kuru yük iskelesi üçüncü şahısların kullanımına açıldı.
2005
• PETKİM yatırımları kapsamında başlamış olan Etilen, AYPE ve PP fabrikaları tevsi

çalışmaları tamamlandı. Etilen fabrikası kapasitesi 400 000 ton/yıl’dan 520 000 ton/yıl’a;
AYPE fabrikası kapasitesi 190 000 ton/yıl’dan 310 000 ton/yıl’a, PP fabrikası kapasitesi 80
000 ton/yıl’dan 144 000 ton/yıl’a çıkarıldı. Son 18 yılın en yüksek yatırımı gerçekleştirildi.
• Son 15 yılın en yüksek ihracatı yapıldı..
• Milli Prodüktivite Merkezi (MPM) uzmanlarının koordinatörlüğünde başlatılan “Petkim
Yeniden Yapılanma Projesi” Kasım 2005’de tamamlandı.
• Plastik İşleme Ünitesi işçisi ve Başmühendisi geliştirdikleri yeni ambalajlama yöntemiyle
ithalatın önüne geçtikleri için MPM tarafından yılın işçisi ve işvereni seçildi.
2006
Kontrol Eden
Onay Sayfa 37
• 2005 yılında tamamlanan yeni yatırımlar sonucu Petkim Aliağa Kompleksinde, tarihinin en
yüksek üretim ve satışına ulaşıldı.
• Son 15 yılın en yüksek ihracatı yapıldı.
• Buhar Üretim Ünitesinde fuel-oil’den doğal gaza dönüşüm kapsamında 2 kazanın basınçlı
kısımlarının montajı ve DCS’ler tamamlandı, testlere başlandı. Gaz türbininin montajı
devam ediyor.
• Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standart and Poor’s ve Sabancı Üniversitesi
Kurumsal Yönetim Forumunun birlikte yaptığı araştırmaya göre Petkim Türkiye’nin en
şeffaf 5 şirketi arasında yer aldı.
• Avrupa Kimya Sanayi Konseyi (CEFIC) tarafından düzenlenen 2006 yılı Avrupa Üçlü
Sorumluluk Ödülleri yarışmasında Petkim Holding A.Ş. hava kalitesi konusundaki
çalışmalarıyla mansiyon aldı.
2007
•Buhar Üretim Elektrik Üretim Ünitelerinde 90 Milyon $ harcanarak gerçekleştirilen
yatırımla; 57 MW’lık Gaz Türbini ve buna bağlı Atık Isı Kazanım Sistemi devreye alındı.
Bu sayede, elektrik üretim kurulu gücü 226 MW’a çıkarıldı. Ayrıca atık ısı kazanım sistemi
sayesinde Buhar Üretim Ünitesinde iç tüketim buhar miktarlarında 100 ton/h azalma
sağlandı. Buhar kazanlarında fuel-oil yerine, daha ekonomik ve çevre dostu doğal gaz
kullanımına geçildi. Kontrol sistemleri modernize edildi.
•Mart 2007 tarihi itibariyle, PETKİM dışından atık alınarak bertaraf edilmeye başlandı.
Sanayicilerimizden gelen yoğun talep doğrultusunda bertaraf işlemi devam etmektedir.
•Torba Üretim’de FFS rulo film üreten co-extruder ünitesi devreye alındı. •Şirketimiz 17
Mayıs 2007 tarihinde Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) ’ndan 15 yıl süreyle
“Depolama Lisansı” aldı.
•Şirketimiz EPDK’ya 01 Kasım 2007 tarihinde 47,5 MW’lık rüzgar enerjisine dayalı
“Otoprodüktör Lisansı” başvurusunda bulundu.
•PETKİM’in sermayesindeki % 51 oranındaki kamu hissesinin, blok satış yöntemi ile
özelleştirilmesine ilişkin ihale sürecinde, 05 Temmuz 2007 tarihinde kamuya açık olarak
yapılan nihai pazarlık görüşmeleri sonucunda ikinci en yüksek teklifi veren Socar-Turcas-
İnjaz Ortak Girişim Grubu’na satılması, Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 22 /11/2007 tarih
ve 2007/63 sayılı kararı ile onaylandı.
2008
Kontrol Eden
Onay Sayfa 38
•Özelleştirme tamamlanarak Petkim SOCAR-TURCAS konsorsiyumuna devredildi
(30.05.2008) [4] .
4. ETİLEN OKSİT / ETİLEN GLİKOL FABRİKASI
Kontrol Eden
Onay Sayfa 39
Prosese etilen fabrikasından metan ve etilen; hava azot fabrikasından oksijen;
VCM fabrikasından VCM temin edilmektedir. Saf etilen ve saf oksijen etilen oksiti
(EO) absorblanan reaksiyon gazlarına ilave edilir ve sabit yataklı çok tüplü dikey
çalışan EO reaktörüne gönderilir. Reaktörde %14 lük Ag içeren katalizör kullanılır.
(Katalizör, aktivasyon enerjisini düşürerek tepkime süresini kısaltır.)
Gaz fazında 17.4 kg/cm2 basınçta 230 0C sıcaklıkta Ag katalizör yardımı ile
EO elde edilir. Aynı zamanda bir miktarda karbondioksit ve su oluşur. Aslında bu
reaksiyon ortamda oksijen olduğundan bir yanma reaksiyonudur. Bunu engellemek
ve etilen oksit üretimini arttırmak için Loop gazına reaktöre girmeden önce VCM
ilavesi yapılır.
Oksidasyon tepkimeleri ekzotermik olduğundan ısı açığa çıkar. Bu ısı

eşanjörlerle yardımıyla buhar üretiminde kullanılır. Bu buhar da glikol ünitesinde
değerlendirilir.
Reaktörden çıkan gazlar EO absorberine gönderilir. EO su ile absorblanır.

Absorbenin üzerinden alınan geri dönüş gazlarının büyük bir kısmı reaktöre
gönderilirken %25 lik bir kısmı reaktörde reaksiyon sonucu oluşan karbondioksitin
uzaklaştırılması için ayrılır. Bu akım karbondioksit absorber kolonuna gönderilir.
Burada %20 lik K2CO3 ile muamele edilir. Oluşan KHCO3 atmosferik şartlarda
kaynatılarak karbondioksit uzaklaştırılır ve karbondioksitin tekrar sirkülasyon
gazlarına katılması sağlanır. Ayrıca sirkülasyon gazında bulunan ve oksijen
beslemesinden gelen argon gazının atılması için sirküle eden gazın %2 si vent edilir.
Vent gazının içinde hidrokarbonlar mevcuttur. Bunlar buhar üretim fabrikasına
gönderilerek değerlendirilir. Absorberin dip ürünü olan EO çözeltisi bir
sıyırıcıya( stripper) gönderilerek %50 EO ve %50 su olacak şekilde zenginleştirilir.
EO saflaştırma ünitesi çalıştırılmadığından oluşan EO tamamı glikol reaktörüne
gönderilir.
Sulu EO (%50 EO) glikol reaktöründe 35kg/cm 2 basınç ve 2270C sıcaklıkta

katalizörsüz ortamda termal hidroliz ile mono etilen glikol(MEG) oluşur. Oluşan
MEG in EO ile reaksiyonundan da dietilen glikol(DEG) ,DEG in EO ile
reaksiyonundan da tri etilen glikol (TEG) oluşur.
Kontrol Eden
Onay Sayfa 40
Glikollerin aşırı sularının miktarı bir dizi kolondan geçirilerek uzaklaştırılır.
Daha sonra vakum altında destilasyonu ile önce MEG daha sonra DEG ve TEG
ayrılarak günlük tanklarda depolanır [3].
4.1 Prosesde Meydana Gelen Reaksiyonlar
Isı, Basınç
CH2=CH2 +1/2 O2 CH2 – CH2 +24.7 kg.cal/gr.mol
Katalizör O
Etilen Oksijen Etilenoksit (EO)
CH2=CH2 + 3 O2 2CO2 +2H2O + 316 kg.cal/gr.mol
Etilen Oksijen K.dioksit Su
Isı
CO2 + K2CO3 + H2O 2KHCO3
K.dioksit P.Karbonat Su P. Bikarbonat
Isı, Basınç
2HC-CH2 + H2O CH2OH - CH2OH + 22 kg.cal/gr.mol
Etilenoksit Su Monoetilenglikol (MEG)
2 HC-CH2 + MEG HOCH2 – CH2 – O – CH2 – CH2OH + 25
O kg.cal/gr.mol
Etilenoksit Dietilenglikol (DEG)
2HC-CH2 + DEG HOCH2–CH2–O–CH2–CH2–O–C H2–CH2OH +24
O kg.cal/gr.mol
Etilenoksit Trietilenglikol (TEG)
Kontrol Eden
Onay Sayfa 41
4.1.1 Reaksiyon Sistemi
Reaksiyon sistemi H-104 oksijen karıştırıcının devreye alınması; etilen,

oksijen, metan, VCM ve CSC kondensat beslemesi yapılması; OC (organik soğutucu-
isododacane) sisteminin devreye girmesiyle başlatılmaktadır. D-109 ( EO reaktörü)
ekzotermik reaksiyon ile sistem devamlılığını sağlar. Ekzotermik reaksiyon
sonucunda oluşan LMS buhar elde edilmesi ve reaksiyon sonucu oluşan EO,CO2 ve
H2O sistemden uzaklaştırılması çalışması ile reaksiyon ünitesi son bulur.
Loop gaz sistemine saf oksijen H-104’ den (karıştırıcı) verilir. Karışım
E103’den (primary pruduct cooler) çıkan gazlarla ön ısıtma amacıyla E102 ye girer.
(Reactor feed/ product exchanger ). Isınan loop gazı D109 reaktörüne üstten besleme
yapılır. Normal işlemler sırasında giren gazların komposizyonu yaklaşık olarak
aşağıda verilen şekildedir.
Normal operasyon sırasında Fabrika sıfırdan devreye

girerse
Etilen :%23-28 Etilen :%20-25
Metan : %42-52 Metan : %0
Oksijen : %7-8 Oksijen : %1-3
Karbondioksit :%3-4 Karbondioksit :%0
Etan : %0.05- 0.10 Etan : %0
Azot :%2-4 Azot :%70-75
Etilenoksit :%0.01 Etilenoksit :%0
*Loop gazının konsantrasyonuna
bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Yüksek sıcaklıta (220-2400C), basınç altında (17.4 kg/cm2) sabit

yataklı gümüş katalizörle beraber etilen oksijen ile reaksiyona girerek EO dönüşür.
Bu arada yanma reaksiyonu sonucu CO2 ve H2O meydana gelir. Bu sistem
ekzotermik olup ısı açığa çıkmaktadır. Ürünler reaktörün altından alınmaktadır.
Ürünlerin reaktörden çıkarken sahip oldukları komposisyon değerleri
Etilen :%20-23
Metan : %42-52
Oksijen : %4- 5.5
Karbondioksit :%4-6
Etan : %0.05- 0.10
Azot :%2-4
Etilenoksit :%2- 2.5
Kontrol Eden
Onay Sayfa 42
Etilenin oksijenle (Reaktörlerde yüzde verimi etkileyen faktörlerden biri
de reaksiyona giren oksijenin dönüşüm yüzdesidir.) reaksiyonu sonucunda loop gaz
sisteminde etilen konsantrasyonu azalır. Azalan etilen yerine loop gaz sistemine
besleme yapılır. Etilen oksit selektivitesini (harcanan mol etilen başına üretilen mol
etilen oksit oranını ) artırmak için VCM ilavesi reaktöre (D109) girmeden önce
yapılır. VCM miktarının analizi için IF faktörü denklemi kullanılmaktadır. IF faktörü
0.08 den az ise VCM beslemesi arttırılır, eğer sonuç 0.1 den büyük ise VCM
beslemesi azaltılır. Ayrıca IF faktörü kullanılan katalizöre göre değişir.
D109 reaktörlerinden çıkan ürün gazları E103 ısı değiştiricisinde tüp

kısmından geçerek 210 0C ye kadar soğur. Bu esnada shell kısmında bulunan sıcak
kondensat buharlaşarak LMS buhar sistemine gider. Böylece azalan seviyenin yerine
T110 drumından seviye farkı ile condensat beslenir. E103 lerden çıkan soğumuş ürün
gazları E102 ye giren loop gazlarının ön ısıtılmasında kullanılır. Böylelikle ürün
gazlarının da soğuması sağlanmış olur. Soğutulmuş ürün gazları EO in absorbe
edilmesi için kolon C204 e gönderilir. EO reaksiyonunda oluşan ısıyı alabilmek için
shell kısmından sirküle edilen OC ( isododekan) kullanılır [3].
4.2 Sistemin İncelenmesi Ve Sonuçlar
Etilen glikol eldesinde üç ana hat vardır. İlk olarak reaksiyonun

gerçekleştiği 100 ünitesi 2. Olarak EO’in absorblandığı 200 ünitesi son olarak da elde
edilen EO’nun glikollere dönüşümünün meydana geldiği 400 ve 500 ünitesidir.
Prosesde bu ünitelerin yardımcıları olarak karbondioksit çevrimi , etilen oksitin geri
kazanım çevrimi ve atık gaz kompresörü yer almaktadır [3].
4.2.1 Ana hat
4.2.1.1 Reaksiyon Ünitesi (100 ünitesi)
Su ile etilenoksitin absorpsiyonunu sağlayan C204 kolonunun altından

ayırdığımız etilenoksit ve sudan reaksiyon sonucu geriye kalan ürünler ( suya
absorpslanmayan ürünler ) C204 ün yukarısından loop gazları döngüsü için D202’e
gönderilir. D 202’ye gelmeden önce loop gazları döngüsüne eksilen etilen ve metan
eklenir. D202’nin kullanılmasındaki amaç K201 kompresörüne giden karışımın
tamamıyla gaz halinde olması gereğidir (Kompresörler yalnızca gaz karışımları için
kullanılırlar.).
K201 kompresörünün loop gazlarını sisteme pompalamasıyla birlikte

gazın tamamı C201 e gönderilerek karbondioksitin absorpsiyonu sağlanır.
Karbondioksitten arınmış loop gaz karışımı sisteme gönderilerek D104 drumına
yollanır. D104’ün amacı, sistemdeki olası suyu tutmaktır. D104 ten çıkan loop gazları
H104 mixerine girerken mixere başka bir yerdende oksijen beslenir. Bu sistemin
Kontrol Eden
Onay Sayfa 43
amacı, sisteme bir anda oksijenin girmesi engellenerek yanma reaksiyonunun
oluşmasını engellenmektir. H104 sisteminden çıkan gazların E102 eşanjöründe
reaksiyondan çıkan gazlar yardımıyla ön ısıtması sağlanır. Isınan gaz D104
reaktörüne üstten beslenir. D109 reaktörü sürekli bir reaktör olup yaklaşıp 17.4
kg/cm2 basınçta 230oC sıcaklıkta gümüş katalizör yardımıyla reaksiyon sağlanır.
Reaksiyon sonunda istediğimiz etilenoksit üretilirken bir miktarda istenmeyen yanma
(reaksiyonda yanmanın önüne geçebilmek için reaksiyona VCM, 99600 kg/h teki
beslemeye 0.384kg/h VCM, ilavesi yapılır.) sonucu oluşan karbondioksit ve
oksijende açığa çıkar. Reaksiyon sonunda D109 reaktörünün altından çıkan ürünler
soğuması için E103 eşanjörüne yollanır. D110’dan çıkan suyun E103 e giren gazları
soğuturken entalpisinin değişmesi sonucu su buharı olmasıyla sonuçlanır. E103
eşanjöründe soğuyan gaz E102 eşanjörüne gönderilerek H104’ten gelen gazların
ısınmasına yardımcı olur. Soğuyan gazın burada daha çok soğumasıyla E102 den
ayrılarak C204 sistemine beslenir [3].
4.2.1.2 Etilen Oksit Absorpsiyonu Ünitesi (C204-E210 üniteleri arası; Etilen

oksitin suyla absorpsiyon kısmı)
E102(A/B) eşanjörlerinden çıkan reaksiyon gazları quench kısmından

C204 kolonuna verilir. Burada tuzlar ve su tutulur ve EO’in absorbsiyonu için
soğutulur. Bu soğutma E205 soğutucusu ile yapılır. Kolon içerisindeki sirkülasyonu
G205(A/B) pompaları sağlar.
E207 soğutma kulesinden sağlanan absorbant suyu C204 kolonu

tepesinden beslenir. Quench kısmından gelen gazların içerisindeki EO absorbe
edilerek tutulur. Tutulan EO_su karışımı C205 EO stripper kolonuna gönderilir.
C205 kolonuna girmeden önce E206 (A/B) ısı değişiricisinde C205’in dip kısmından
E207 soğutma kulesine gönderilen absorbant suyu ile ısıtılır. Ön ısıtılan EO_su C205
kolonuna üstten beslenir. Kolon dibinden E208 reboileri ile kaynatılarak EO’in kolon
tepesinden ayrılması sağlanır.
C205 EO stripper kolonunda ısıtma esnasında glikol oluşur. Bu sızıntılar

(Glikol Bleed) E208 reboilerin dip kısmında toplanır. Buharlaşma esnasında oluşan
glikollerin EO stripper kolonuna dönüşünü engellemek için reboiler üzerindeki C 206
kolonu kullanılır. Ayrıca oluşan glikollerle birlikte bir miktar tuzlarda burada tutulur.
Reboiler dip kısmından tutulan glikol bleed akımı G209 (A/B) pompası ile glikol
sistemine gönderilir.
Kontrol Eden
Onay Sayfa 44
Absorbant olarak kullanılan su G208 pompası ile E206 ve C204 geçerek
E207 soğutma kulesine gönderilir. Burada hava ve kule üstündeki fanlar yardımıyla
soğutulur. Soğutulan su E207’nin dip kısmındaki havuzda toplanır. Ve absorbant
suyu C204 kolonuna G207 pompası ile EO absorbsiyon için beslenir.
C204 kolonu dip kısmında tutulan su içerisinde bir miktar etilen oksit
bulunur. EO’in geri kazanılması için dip akım C207 kolonuna gönderilir. Kolon dip
kısmından E209 ile ısıtılarak EO buharlaştırılarak C205 EO stripper kolonuna
gönderilir. Kolon dip kısmındaki su ve tuzlar E210 (A/B) soğutucusu ile soğutularak
yağlı su kanalına verilir.
Reaksiyon gazları asidik olduğu için quench bleed ve absorbsiyon suyunun

pH değeri online olarak kontrol edilir. PH değerine göre G206 pompası ile kostik
(NaOH) beslemesi yapılır. Gerekli olan kostik (%20’lik) klor alkali fabrikasından
boru hatları ile sağlanır.
EO absorbsiyon sisteminde köpürmeyi önlemek için (yağ, kirlilik ve

polimerleşme) sisteme antifoam (köpük giderici) beslemesi yapılır. Antifoam
D204’de stoklanır [3].
4.2.1.3 EO Geri Kazanma Sistemi ( 300 Ünitesi)
C205 EO stripper kolonu üstünden alınan (%47 EO, %53 su) karışım E301
kondenserinde yoğunlaştırılacak D301 (EO surge drum) de depolanır. D301
dramında E302 soğutucusuyla ayrıca soğutulur. D301 dramındaki yoğuşmayan veya
buharlaşan etilen oksit buharı E303 kondenserinde yoğunlaştırılarak drama geri
alınır. İnertler ise K301 atık gaz kompresörüne gönderilir.
D301 deki etilen oksit G301 (A/B) pompası ile hafif uçucularından ayrılması
için C301 kolonuna gönderilir. C301 kolonuna girmeden önce H301 karıştırıcısında
ön ısıtma yapılır. C301 kolonu dip kısmından E305 reboileri ile ısıtılarak ürün
içerisindeki inertler uzaklaştırılır. Uzaklaştırılan inertler kolon üstünden K301 atık
gaz kompresörsü sistemi gönderilir. İnertlerinden arınmış sulu etilen oksit G302
(A/B) pompası ile glikol sistemine gönderilir.
D109 (A/B) reaktörlerinde kullanılan gaz kromatograf, etilen analizörü CO

analizörleri, klor analizörü ve oksijen analizörlerinin ventleri içerisindeki etilen oksit
ve diğer gazların geri kazanılması için C302 vent absorber kolonuna gönderilir. E207
Kontrol Eden
Onay Sayfa 45
soğutma kulesinden G207 (A/B) pompaları ile C204 EO absorber kolonuna yapılan
besleme hattından bir akım C302 vent absorber kolonuna üstten beslenir. D109(A/B)
reaktörlerinden gelen gazların içerisindeki etilen oksit absorbe edilerek kolon
dibinden G304 (A/B) pompası ile C 205 EO stripper kolonuna gönderilir. İnert gazlar
ise K301 atık gaz kompresöre gönderilir [3].
4.2.1.4Glikol Sistemi (400 Ünitesi ):
Sulu etilen oksit (%47-50) ile sıcak kondensat H401 (karıştırıcı ) de

karıştırılarak glikol reaktörünün ön ısıtıcısı olan E402’ye gönderilir. Burada ısıtıcı
olarak HS buharı ile ısıtılmaktadır. EO karışımı ön ısıtıcıdan (E402) çıktıktan sonra
glikol reaktörüne beslenir. Reaktör 35 kg /cm2 basınç ve 229 0C sıcaklıkta
çalışmaktadır.
Glikol reaktöründe sulu etilen oksit basınç ve sıcaklık altında hidroliz

reaksiyonu vererek aşağıdaki reaksiyonlar meydana gelir.
Isı, Basınç
2HC-CH2 + H2O CH2OH - CH2OH + 22 kg.cal/gr.mol
Etilenoksit Su Monoetilenglikol (MEG)
2 HC-CH2+MEG HOCH2CH2 – O – CH2 CH2OH + 25 kg.cal/gr.mol
Etilenoksit Dietilenglikol (DEG)
2HC-CH2+DEG HOCH2–CH2–O–CH2–CH2–O–CH2–CH2OH+24
O kg.cal/gr.mol
Etilenoksit Trietilenglikol (TEG)
Kontrol Eden
Onay Sayfa 46
Glikol reaktöründe MEG ve DEG oluşum oranı 1/9 (kütlece) dur. Yani glikol
reaktöründe oluşan 10 birim glikolün 8.9 birimi MEG, 1 birimi DEG ve 0.1 birimi ise
ağır glikollerden oluşur.
Glikol reaktörüne beslenen sulu etilen oksit ve su miktarına bağlı olarak

reaktörde oluşan MEG, DEG, TEG oranı az miktarda değişir.
Glikol reaktörü basıncı kontrol vanası ile 35 kg/cm2 de muhafaza edilerek

glikol reaktöründe oluşan glikoller ve su karışımının suyundan ayırmak için E403
reboilerine gönderilir. E403 reboilerinde ısıtma LMS buharı ile yapılmaktadır. E403
de glikol ve su karışımları basınç farkı nedeniyle flash olur. Buharlaştırılan su
içerisindeki glikolller C401 kolonunda verilen reflax ile tutulur. C401 kolonunun
üstünden DLS buharları E404 reboilerlarına besleme buharı olarak verilir.
E403 reboilerında oluşan %80 artı su( %80 su artı %20 glikoller karışımı )
seviye gözlenerek C402 kolonuna gönderilerek flash edilir. C402 kolonu aynı
zamanda E404 reboilerleri ile dipten ısıtılarak DLS buharı üretilerek üstten alınır.
Elde edilen DLS buharları etilen oksit kazanma ve CO 2 uzaklaştırma sistemindeki
reboilerlerde kullanılır.
Destilasyon: C-402 kolonun da glikol + su karışımında su konsantrasyonu çok

yüksek olduğu zaman ürünler T-503 pff spek tankına alınır. C-402 Kolonunda suyu
uzaklaştırılan glikoller + su (%40 su + %60 glikoller) karışımı geri kalan suyundan
için C-403 kolonuna gönderilir.
C-403 kolonu suyun glikoller içerisinden kolay ayrılması için vakum altında
çalışmaktadır. Vacum değeri steam jet ejektörü ile sağlanmaktadır (kolonun vacum
değeri: 220-240 mmHg). C-403 kolonu dip kısmındaki E-405 reboileri LMS buharı
ile ısıtılmaktadır. Kolonda glikollerden ayrılan suyun bir miktarı C-402 ve C-403
kolonlarına (G-404 AB pompası ile) reflux olarak verilir. Ayrıca elde edilen su Lean
Absorbent soğutma kulesine besleme suyu olarak gönderilir. Suyundan ayrılan
glikoller karışımı kolon dibinden G-403 AB pompası ile MEG saflaştırma kolonuna
(C-501) beslenir.
C-501 saflaştırma kolonu vacum altında çalışmaktadır. Kolonun vakum

değeri: 50-55 mmHg dir. C-501 kolonuna verilen glikoller karışımı içerisindeki MEG
ürünü 28. Tepsiden alınır. Ürün tepsisinden G-502 AB pompası alınan MEG E-503
ısı değiştiricisinde soğutularak T-501 AB günlük ürün tanklarında depolanır. Kolon
Kontrol Eden
Onay Sayfa 47
dipteki E-501 reboileri ile ısıtılır. MEG (Mono Etilen Glikol) buharları kolon
tepesindeki (32. Tepsi) E-502 kondenserinde yoğunlaşarak toplanır. Kolonda fazla
miktardaki suyun alınması ve konsantrasyon için 1.akım olarak G-503 AB pompası
ile C-403 kolonuna geri besleme yapılır. 2. akım olarak sıvı hale gelen MEG pompa
ile 31. Tepsiden kolona geri beslenir. Kolon alt kısmından gelen MEG pompa ile 31.
Tepsiden kolona geri beslenir. Kolon alt kısmından gelen MEG buharı ile temas
ederek 28. Tepside toplanır. 4 t/s kadar (efektif reflux miktarına göre) kolona reflux
edilir. MEG içerisindeki safsızlık oranına ve sıcaklığa göre gerekirse refluxx oranı
değiştirilebilir. MEG saflaştırma kolonu teps,ili iken dolgulu ile değiştirilerek (Sulzer
mellapack 250 Y) kapasitesi artırılmıştır. G-501 AB pompası ile C-502 MEG recyle
kolonuna gönderilir. T-501 AB MEG ürün tankında toplanan ürünler tank dolduktan
sonra bloke edilrerk kalite kontrol laboratuarlarına analiz için numune gönderilir.
Analiz sonucunun speklere uygun gelmesi halinde MEG ürünü T-601 AB satış
tanklarına transfer edilir.
C-502 MEG recyle kolonuda vacum altında çalışmaktadır. Vacum steam jet
ejektörü ile sağlanmaktadır (Vacum değeri: 30-50 mmHg). Kolon dip kısmındaki E-
504 reboileri ile ısıtılmaktadır. Kolon üstünden MEG + DEG karışımı G-505 AB
pompası ile alınarak C-403 kolonu beleme hattına verilir. Glikol buharları kolon
tepesindeki E-505 kondenseri ile yoğunlaştırılır. Kolon dibinde MEG’inden
arındırılarak DEG + diğer glikoller karışımı G-504 pompası ile C-503 kolonuna
besleme olarak verilir.
C-503 DEG ürün kolonuda vacum altında çalışmaktadır. Vacum steam jet
ejektörü ile sağlanmaktdır (Vacum değeri: 5-8 mmHg). Dip kısmından E-506
reboileri ile ısıtılan DEG buharı kolon tepesindeki E-507 kondenseri ile
yoğunlaştırılır. Kolon ü T-602 AB satış tankalrına transfer edilir.
Kolon tepesinden alınan ürünün bir kısmı kolona reflux olarak verilir. Dip
kısmında kalan TEG + ağır glikoller G-506 AB pompası ile T-504 glikoller karışımı
tankına gönderilir [3].
Kontrol Eden
Onay Sayfa 48
4.2.2 Yardımcı Hatlar
4.2.2.1 CO2’in Uzaklaştırma Sistemi
Loop gaz C-204 kolonunda EO’i aldıktan sonra K-201 recycle gaz
kompresörü ile D-109 AB reaktörlerine geri gönderilir. Giden loop gas akımının
%35’i (max.) içerisin CO2’in alınması için karbondioksit uzaklaştırma sistemine
gönderilir.
Gaz akımı C-201 CO2 absorber kolonuna dip ürün olarak verilir. C-202 CO2
stripper kolonuna gelen %20’lik potasyum karbonat çözeltisi C-201 kolonuna üsten
besleme yapılır. Potasyum karbonat çözeltisi loop gaz içerisindeki karbondioksiti
aşağıdaki formüle göre absorbe eder.
ısı
CO2 + K2CO3 + H2O 2KHCO3
Karbondioksit P.karbonat Su Potasyum Bikarbonat
Karbondioksiti absorbe edilen loop gaz C-201 kolonunun üstünden çıkarak E-

201 kondenserine gider. Burada kolondan gelen loop gaz soğutulur ve sürüklenen
buharı (eser miktarda karbonat çözeltisi) yoğuşturularak ve geri kazanmak amacıyla
D-203 flasher drumına gönderilir.
Absorbe edilen karbondioksit C-201 kolonu dibinden D-203 drumına

gönderiler flash edilir ve içerisindeki inert gazların buharlaşması sağlanır. D-203
drumından karbonatın sürüklenmesi (D-203’ün üstünde) C-203 kolonu ile engellenir.
Potasyumkarbonattan ayrılan inert gazlar geri kazanılması için kolon tepesinden K-
301 atık gaz kompresörü emişine gönderilir.
D-203 drumındaki potasyumkarbonatlı çözelti C-202 CO2 stripper kolonuna

üstten besleme yapılır. Kolon dip kısmındaki E-202 ve E-203 reboilerleri ile kolon
ısıılır ve absorbe edilmiş olan CO2’in serbest kalarak kolondan uzaklaşması sağlanır.
C-202 kolonu dip kısmında karbondioksiti uzaklaşmış olan potasyum karbonat
çözeltisi GT-201 AB pompası ile C-201 CO2 absorber kolonuna gönderilir.
Kontrol Eden
Onay Sayfa 49
C-202 stripper kolonu tepesinden çıkan sulu karbondioksit buharı E-204
kondenserinde soğutulur. Yoğunlaşan su D-205 drumında toplanarak C-202 stripper
kolonuna verilir. Fazlası E-207 soğutma kulesine besleme suyu olarak veriliri. D-205
üstünden CO2 gazları SZ-2001 (gaz susturucusu) den atmosfere verilir [3].
4.2.2.2 K301 Atık Gaz Kompresörü
Karbondioksit uzaklaştırma sisteminden C203 tepe, D301 tepe, C301 tepe ve

C302 tepe ventleri birleşerek içerisindeki sıvıların alınması için E306 eşanjöründen
geçirilerek soğutulur ve D302 dramında tutulur. Tutulan su dramın dibinden C304
kolonuna gönderilir. Gazlar ise dramın üstünden alınarak K301 kompresörü emişi
birinci kademesine beslenir. Birinci kademe basma hattındaki E307 soğutucusunda
sıvılar yoğuşturularak D303 dramında tutulur. Tutulan sıvı C302 kolonuna geri
gönderilir. D303 dramı üstünden gazlar kompresörün ikinci kademe emme kısmına
girer ve kompresör tarafından basınçlanarak ikinci kademe basma kısmından çıkar.
Basınçlanan vent gazlar loop gaz sistemine beslenir.
Kompresörün birinci kademesi ve ikinci kademesinde aşırı basınçlanmayı

önlemek için iki adet emniyet vanası bulunur. Herhangi bir nedenle kademlerde fazla
basınç oluşursa mevcut emniyet vanaları açarak fazla basınç F871 flaire(yakma
bacası) gönderilir [3].
Kontrol Eden
Onay Sayfa 50
5. YARDIMCI BİRİMLER
5.1. Kalite Kontrol Ve Teknik Servis
Kalite Kontrol ve Teknik Servis Müdürlüğü, bünyesinde dokuz farklı laboratuvarı bulunan,
Kompleksin 22 fabrikasına 24 saat sürekli hizmet sunan bir bölümdür.
PETKİM KKTSM Laboratuvarları aşağıda belirtilen konularda ihtisas sahibi olup bunlar
ana başlıklar itibariyle şöyledir:
 Aliağa Kompleksi'nde mevcut olan 22 fabrikanın girdi kontrol analizleri

 Bu fabrikaların proseslerini 24 saat sürekli kontrol etmek için yapılan proses kontrol
analizleri
 Aliağa Kompleksi'nde üretilen ürünlerin lot bazında ürün kontrol analizleri
 Petkim Aliağa Kompleksi Müşterilerinin şikayetlerinin değerlendirmesine yönelik
çalışmalar
 Müşteri memnuniyeti kapsamında yıllık peryodik müşteri ziyaretlarine katılım.
 Petkim Aliağa Kompleksi ürünlerinin müşteri fabrikalarında kullanımı ile ilgili
teknik servis faaliyetleri
 Şirketimizde yapılan AR-GE çalışmalarına katılım.
 Petkim ile işbirliği içinde olan kuruluşlara ve Petkim müşterilerine yapılan ücretli
analizler
 Faaliyet alanlarımız ile ilgili Kongre ve Fuarlara katılım [9].
5.1.1 Kalite Kontrol Çalışmaları
 Müşterilerimize iletilmek ve fabrikalarımızda kullanılmak üzere Ana Sistem veri

tabanı kullanılarak yıl bazında tipikler oluşturma.
 ISO 9000 kapsamında deneylerimizi güncel tutmamız gerektiği için, ASTM vb.
standartları güncelliği izlenecek şekilde gerekliyse satın alma ve test
yöntemlerimizde gerekli güncellemeleri yapma.
 Laboratuvarlarımızın akreditasyonuna hazırlık olması amacı ile konusunda uzman
kuruluşlarla karşılaştırmalı analizler yapma.
 Laboratuvarlarımızın rehabilitasyonu ve revize test metotlarının gerektirdiği cihaz,
kimyasal madde ve yedek parçalarının temini.
Kontrol Eden
Onay Sayfa 51
 Yeni yatırımlarla devreye alınan ünitelerin test run çalışmaları için gerekli
analizlerin yapılması ve bu üniteler devreye alındıkça gerekli rutin testler için her
türlü laboratuar gereksiniminin yerine getirilmesi [8].
5.1.2 Teknik Servis Çalışmaları
 Teknik servis kapsamında müşterilerimizin teknik bilgi talepleri lisansör bilgileri,

kütüphanemiz, değişik standartlar, internet vb. kaynaklar kullanılarak
cevaplanmaktadır.
 Müşteri şikayetlerinin değerlendirilmesine yönelik çalışmalar gerektiğinde bizzat
müşteriye gidilerek, prosedürler doğrultusunda sonuçlandırılmaktadır. İncelenen
tüm müşteri şikayetleri Ana Sistem'e girilerek, performans kriterleri kapsamında
izlenen “şikayetlerde haklı miktarlar” aylık olarak intranette yayınlanmaktadır.
Şikayetlerle ilgili grafik ve tablolar Ana Sistem'deki bu veriler kullanılarak yıllık
Teknik Servis Faaliyet Raporlarında yayınlanmaktadır.
 SSHSM tarafından düzenlenen Müşteri Ziyaret Programına Müdürlüğümüzden
düzenli olarak elemanlar katılmaktadır. Ziyaretler sırasında müşterilerimizin
kullandıkları Petkim ürünü dışındaki hammadde, katkı maddeleri ve ürünlerinden
numuneler alınarak laboratuvarlarımızda test edilmekte, müşterilerimize taleplerine
yönelik teknik bilgi verilmesinin yanı sıra, piyasada yaygın olan ürünler
tanımlanarak polimer bilgi bankasına veri toplanmaktadır
 Şirketimizin ürünlerine ait tanıtıcı dokümanlar güncelleştirilerek çoğaltılmakta,
Teknik Servis çalışmaları Petkim internet sitesinde yayınlanmaktadır.
 Bazı kamu kuruluşlarının ihtiyacı olan plastik malzemeler için satın alma
aşamasında gerekli olan teknik şartname hazırlanabilmesi için, şartnameye esas
olabilecek testler yapılmaktadır. Sonuçlar, literatür bilgileri ile desteklenerek, daha
sonra da firmaların söz konusu malzemeleri satın almaları aşamasında ücretli analiz
yapılarak, kamu kuruluşlarının doğru malzeme seçimine katkıda bulunulmaktadır
[8].
5.1.3 AR-GE Faaliyetlerine Katılım
 Polimer fabrikaları için firmalardan gelen katalizör teklif değerlendirmeleri için

aktiflik çalışmalarının yapılması ve polimerizasyon testinde elde edilen ürünlerin
kalite kontrol testlerinin yapılması [8].
Kontrol Eden
Onay Sayfa 52
5.1.4 Ücretli Analizler
 KOSGEB ile PETKİM arasında yapılan işbirliği çerçevesinde, Petkim

laboratuarlarıın KOBİ'lere analiz desteği verilmektedir. Bu kapsamda PETKİM
laboratuarları KOSGEB'in veri tabanına girmitir.
 Bir yıl içinde yaklaşık olarak 200 firmaya yaklaşık 500 özel deney yapılarak
(müşterimiz olan veya müşterimiz olmayan) ücretli analiz ya da teknik destek
kapsamında analiz ve literatür araştırması yapılarak üretimlerine katkıda
bulunulmuştur. Petkim ürünleri dışında da çeşitli termoplastik ve termoset
malzemeler gönderen firmaların numunelerinde malzeme tanımı, fiziksel testler ve
katkı maddeleri analizi yapılarak söz konusu malzemelerin ithal edilmesi yerine
yurt içinde üretilmesine katkıda bulunulmuştur. Ayrıca bu tür analiz ve araştırma
sonuçları KKTSM 'de polimer tanımlama yöntemleri ile ilgili olarak yaklaşık 10
yıldır süregelen çalışmalara eklenerek bir bilgi bankası oluşturulmaktadır [8].
5.1.5 Kongre Ve Fuarlara Katılım
 Şirketimizin katıldığı,4. Uluslararası Ambalaj ve Altıncı Ulusal Kimya Mühendisliği

gibi kongrelere müdürlüğümüz çalışanları da bizzat bildiri sunarak, aktif olarak
katılmaktadır.
 Plastavrasya İstanbul 15. Uluslar arası Plastik Endüstrisi Fuarı gibi ihtisas fuarlarına
Müdürlüğümüz de geniş katılımda bulunmakta ve Müşterilerimizin Teknik
konulardaki talepleri karşılanmaya çalışmaktadır [8].
5.2 Petkim Araştırma Geliştirme
 Petkim Ar-Ge Merkezi'nin Vermiş Olduğu Hizmetler

 Petkim Ar-Ge Merkezi, Petkim'in çeşitli ünitelerine vermiş olduğu hizmetlerin
yanı sıra Türk sanayicilerinede hizmet vermektedir,
 Kalitatif ve kantitatif analizler,
 Plastik ve kauçukların karakterizasyonu ve son ürün testleri,
 Ticari üretim teknikleri ile laboratuar ölçeğinde polimerizasyonlar,
 Ticari katalizörlerin performans testleri ve modelleme,
Kontrol Eden
Onay Sayfa 53
 Proses tasarımı, optimizasyon, ekonomik yapılabilirlik çalışmaları ve
proses simülasyonu,
 Teknik danışmanlık hizmetleri vermektedir.
 Petkim Araştırma Merkezi laboratuarlarında yapılan testler
 Plastik Kampound Analizi; Polimer cinsi, İnorganik katkı maddelerinin cinsi,
Organik katkı maddelerinin cinsi, Plastifiyan cinsi, UV stabilizan cinsi
 Kauçuk Kampound Analizi; Aseton ekstraktı miktarı, Kauçuk cinsi, Karbon siyahı,
İnorganik katkı maddelerinin cinsi
 Brabender, Plasticorder Testleri; PVC, Kuru karışımı testi; PVC, Füzyon testi; PVC,
Termik stabilite testi
 PVC'de “Balık-gözü” Tayini
 Çözelti Viskozitesi Yöntemiyle Molekül Ağırlığı Tayini
 Yüzey Alanı Tayini
 Mikro Gözenek Analizi
 XRD Testleri [9]

5.3 Çevre, İş Sağlığı Ve Güvenliği
5.3.1 Çevre
Yıllık 2.5 milyon tonu aşan üretim kapasitesine sahip olan PETKİM, hammadde
kullanımından, teknolojisine, üretim faaliyetlerinden, yönetim biçimine kadar her alanda
çevreye duyarlı olmayı misyon edinmiş bir kurumdur. Sürdürülebilir kalkınmanın
bilincinde olan Şirketimizin çevresel sorumluluk anlayışı, yasal gereklilikleri yerine
getirmenin ötesinde, çevre performansını sürekli iyileştirecek gönüllü girişimlerde bulunmak
ilkesi üzerine kurulmuştur.

Şirketimizde Çevre Yönetimi, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetimi ile bütünleşik olarak
kimya sanayisine özgü gönüllü bir uygulama olan Üçlü Sorumluluk Programı altında
yürütülmektedir.
Faaliyetlerimizin çevre boyutunu en aza indirmek üzere benimsediğimiz

prensipler çevre politikamız’ da özetlenmiştir. Politikamız ışığında, Atık Giderme Tesisi,
Sıvı Katı Atık Yakma Tesisi gibi atık bertaraf üniteleri, çevre mevzuatı gereği
yükümlülüklerimizin yerine getirilmesinin takibini ve denetimini yapacak Çevre Biriminin
Kontrol Eden
Onay Sayfa 54
oluşturulması, çalışanlarımıza yönelik çevre eğitimleri ve düzenlediğimiz çevre yarışmaları
gerçekleştirdiğimiz faaliyetlerden bazılarıdır.
Şirketimiz, Üçlü Sorumluluk Programı, Atık Giderme Sistemleri, Kirlilik Ölçüm ve

İzleme Çalışmaları, Çevresel Yatırımlar, Eğitim Çalışmaları ve Kuruluş Dışı Çevre
Çalışmalarına Verdiği Destek ile Çevresel Değerleri Ön Plana Alan Bir ÇEVRE DOSTU
KURULUŞ Olmaya Devam Edecektir [10].
5.3.1.1 AB Uyum Projeleri
Petkim sadece kendisi için çalışan bir şirket değil, ortak hareket eden, kıyaslamalar
yapan paylaşımcı bir kuruluştur. Özellikle AB'ye uyum sürecindeki faaliyetlerimiz bu
politikamıza örnek teşkil etmektedir. Bu yöndeki en önemli çalışmalarımızdan biri, AB
direktiflerinden “Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Direktifi (IPPC)” nin Türkiye'de
uygulanmasına yönelik olarak Çevre ve Orman Bakanlığı'nın organizasyonunda ve Hollanda
Hükümeti'nin desteği ile yürütülen projeye pilot tesis olarak verdiğimiz destektir.
Şirketimiz ayrıca, “Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının Planlanması Projesi” ve “

Türkiye'de Koku Yayan Emisyonların ve İmisyonların Yönetimi Projesi” çalışmalarında da
yer almıştır. Şirketimizin destek verdiği bir diğer proje 2006 yılında, BM/UNEP - Türkiye
Çevre ve Orman Bakanlığı işbirliği ile başlatılan “Kirlilik Salınım ve Taşınım Kaydı (PRTR)
Projesi ”dir. Bu proje ile Türkiye'de sanayi tesislerinin kullandıkları kimyasallara dayanarak,
oluşan ya da oluşabilecek kirliliğin takip edilmesine yönelik bir sistem oluşturulması
amaçlanmaktadır [10].
5.3.1.2 Çevre Ödülleri
Çevresel etkilerin önlenmesinde en önemli unsur, çevre dostu proses seçimidir.

Fabrikaların proses seçimine ve mevcut proseslerin çevresel açıdan iyileştirilmesine bu
nedenle önem verilmektedir. Halen Avrupa'nın bir çok ülkesinde mevcut Klor Alkali
Tesisleri'nin çoğunluğu cıvalı proses ile üretimi sürdürürken; Petkim, Klor üretiminin
tamamını cıvalı teknoloji yerine membranlı elektroliz teknolojisi ile gerçekleştiren önemli
bir yatırımını 2000 yılında tamamlamıştır. Klor Alkali fabrikasında cıvalı üretimin terk
edilerek membranlı üretime geçilmesi, cıva kaynaklı çevresel etkileri önlediği gibi, büyük
oranda enerji tasarrufu sağlamıştır.
Kontrol Eden
Onay Sayfa 55
Bu yatırım 2002 yılında Enerji Bakanlığı tarafından düzenlenen ve 46 kuruluşun
iştirak ettiği “Sanayi Kuruluşları Arasında Enerji Tasarrufu Projeleri Yarışması”nda Petkim'e
“En Fazla Enerji Tasarrufu ve Çevresel Fayda Sağlayan Kuruluş“ olarak birincilik ödülü
kazandırmıştır. Bir diğer iyileştirme ise 2001 yılında Elektrik Üretim Ünitesinde “Ağır Fuel
Oilin Yanma Verimliliğinin Artırılması Projesi” ile gerçekleştirilmiş ve Proje “En Çevreci
Enerji Tasarrufu” kategorisinde birincilik ödülü almıştır [10].
5.3.1.3 Risk Yönetimi
Çevresel etkilerin önlenmesinde diğer önemli bir unsur, çevresel risklerin

belirlenmesi ve planlanmasıdır. Şirketimizde riske dayalı önlemler alınmaktadır. 1998
yılında ayrı bir birim olarak oluşturulan Çevresel Risk Yöneticiliği 2006 yılında Çevre ve
Teknik Emniyet Müdürlüğü bünyesinde yer alarak; mevzuat takibi, yasal yükümlülüklerin
sağlanmasının denetimi, Kompleksin atık kontrolü, çevre eğitimi, çevresel performansın
takibi ve diğer çevresel faaliyetler alanında çalışmalarını sürdürmektedir. Çalışma
ortamındaki en önemli risklerden biri kimyasallar ile çalışma koşullarından doğmaktadır. Bu
risk, kimyasalın özelliğine göre alınacak güvenlik önlemlerininve kimyasalın olumsuz
etkilerinden çevre ve insan sağlığının korunma yollarının düzenlenmesi ile yönetilmelidir.
Şirketimizde kullanılan tüm kimyasallar için Güvenlik Bilgi Formları (MSDS) iş

ortamlarında bulundurulmaktadır. Bunun yanı sıra ürünlerimiz için 91/155/EC Direktifine
uyumlu olarak revize edilmiş Türkçe ve İngilizce Güvenlik Bilgi Formları müşterilerimize
satış esnasında verilmektedir. Bir diğer risk olan endüstriyel kaza durumlarında (yangın,
patlama vb.) uygulanmak üzere, tüm fabrikalar için ayrı ayrı Acil Durum Senaryoları ve
Planları hazırlanmıştır. Ayrıca tesis dışındaki acil durumlarda Aliağa Kaymakamı
başkanlığında yöredeki diğer kuruluşlarla işbirliği içinde yürütülecek Eylem Planları
mevcuttur [10].
5.3.1.4 Bertaraf Üniteleri
Çevre kirliliğinin kaynağında önlenmesi, tüm dünyada benimsenmiş en önemli

prensiplerden bir diğeridir. PETKİM, atıkların nerdeyse tamamını bünyesinde kurduğu
merkezi arıtma tesislerinde bertaraf etmektedir. Atık sular, endüstriyel atıksu arıtma
tesisimizde arıtılmakta ve yönetmeliklere uygun olarak denize deşarj edilmektedir. Ayrıca,
bazı fabrikalarımızda atıksu arıtma tesisine giden yükün azaltılması amacıyla ön arıtma
sistemleri bulunmaktadır.
Kontrol Eden
Onay Sayfa 56
Kompleksimizde katı atıklar, evsel, endüstriyel, tehlikeli ve geri dönüştürülebilir
olmak üzere ayrı ayrı toplanmakta ve özelliklerine göre yönetmeliklere uygun olarak bertaraf
işlemlerine tabi tutulmaktadır. 2003 yılında kurduğumuz Katı-Sıvı Atık Yakma Tesisimizde,
yanabilir atıklar yüksek sıcaklıkta ( 1100°C ) yakılarak bertaraf edilmektedir. Tehlikeli
Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine göre dizayn edilmiş olan tesisimizde, yanma sonucu
oluşan gazlardan yüksek basınçlı buhar elde edilmekte ve atık gazlar aktif karbon
filtrelerinden geçirilerek çevresel etkileri yok edilmektedir. Şirketimiz önemli ve büyük bir
çevresel yatırımda bulunarak böylesine bir tesis kuran ilk ve tek sanayi kuruluşu olmuştur
[10].
5.3.1.5 Deniz Kirliliği Kontrolü
Nemrut Körfezi kıyısında kurulu olan Şirketimizin deniz kirliliğinin önlenmesine

yönelikte önemli faaliyetleri vardır. Ülkemizin 1990 yılında taraf olduğu “Gemilerden
Kaynaklanan Kirliliğin Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi (MARPOL)” kapsamında
“Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” yayınlanmıştır. Petkim
Limanı bu yönetmelik gereği 2005 yılında Çevre ve Orman Bakanlığından “Atık Kabul
Tesisi Lisans Belgesi” almıştır.Diğer yandan limanımızda gerçekleşecek herhangi bir kaza
nedeni ile petrol, yağ, hidrokarbon vb. kirleticilerin körfeze yayılmasını engellemek amacı
ile Petkim Limanını kapatacak 1000 metre uzunluğunda bariyerimiz mevcuttur [10].
5.3.1.6 Çevresel Ölçümler
Çevresel performansın takibinin en önemli unsuru, etkili bir çevresel ölçüm ve

izleme sistemi oluşturmaktır. Bu amaçla Petkim Çevre Laboratuarı oluşturulmuş ve gerekli
ölçüm sistemleri ile donatılmıştır. Atıksu analizleri, baca gazı ve ortam hava kalitesi
ölçümleri, gürültü ve debi ölçümleri Şirket bünyesinde yapılmaktadır.
Petkim 2003 yılında sanayi kuruluşları arasında yine bir ilki gerçekleştirerek, içinde
modern cihazlar ve bilgisayar sistemi ile donatılmış olan gezici hava kalitesi ölçüm aracı
temin etmiştir. Bu sistemle anlık ve sürekli hava kalitesi ölçümleri yapılmaya başlayarak
kirlilik çeşidinin ve miktarının yanı sıra, kirlilik kaynağı ve etki alanının da izlenmesi
sürdürülmektedir [10].
Kontrol Eden
Onay Sayfa 57
5.3.1.7 Eğitim Faaliyetleri
Şirketimizin çevresel performansını arttıracak tüm bu faaliyetlerin sürekliliğini ve

verimini belirleyecek en önemli unsur kuşkusuz çalışanlar olacaktır. Her yıl düzenlenen
çevre eğitimleri ve çeşitli aktivitelerle kurumsal çevre bilincinin sürekliliği sağlanmaktadır.
AB mevzuatı “Çevresel Bilgiye Erişim” ve “Halkın Çevresel Karar Alma

Mekanizmalarına Katılımı” gibi direktifler ile şirketlerin topluma karşı olan sorumluluklarını
arttırmaktadır. Bu bilinç ile Şirketimiz üniversite ve diğer eğitim kurumlarından gelen
talepleri karşılayarak teknik geziler düzenlemekte ve Petkimin prosesleri, çevresel
faaliyetleri katılımcılara aktarılmaktadır.Ayrıca şirketimiz diğer tüm kurumlarla da işbirliği
yapmak, her tür doküman, seminer ve teknik yardım gibi talepleri karşılamak, yürüttüğü
çevresel uygulamaları toplumla paylaşmak konusunda istekli ve katılımcıdır.
Çevresel farkındalığı arttırmak adına fabrikalarımız arasında bir çevre yarışması

düzenlenmiştir."5 haziran 2008 dünya çevre günü"nde düzenlenen bir tören ile
Faaliyetlerinde en çok çevresel hassasiyeti gösteren fabrikalarımızdan Aromatikler fabrikası
birincilik ödülünü alırken, ikinciliği Plastik işleme Fabrikası, üçüncülüğü de PP Fabrikamız
almıştır [10].
5.3.2 İş Sağlığı ve Güvenliği
Faaliyet alanı bakımından parlayıcı, patlayıcı kimyasallar ile çalışan PETKİM,

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayınlanan "İş Sağlığı ve Güvenliğine
ilişkin Risk Grupları Listesi Tebliğinde" en riskli olan 5. Risk Grubunda yer almaktadır.
Üretim zincirinde kullanılan ham madde ve değer kimyasal maddelerin

bulundurulması, proseslerde işlem görmesi, üretilen ürünlerin depolanması ve nakliyesi
sırasında olabilecek tehlikelerden çalışanları, çevreyi ve bölgemizi korumak için çeşitli
aşamalarda bir dizi önlemler alınmaktadır.
Gelişen teknolojiler takip edilerek, mevcut sistemde daha emniyetli ekipmanlar ve

daha az tehlikeli kimyasallar ile değişim sağlanarak proses güvenliği arttırılmaktadır.
Sistemden kaynaklanan risklere kaynağında çözüm bulunmaya çalışılmaktadır.
Kontrol Eden
Onay Sayfa 58
Çalışanların kişisel korunma önlemlerine çok önem verilmektedir. Şirketimizde
yapılan çalışmalarda işe uyumlu "CE" uygunluk işareti taşıyan kişisel koruyucu donanımlar
kullanılmaktadır.
PETKİM bu önlemleri almak için, Çevre ve Teknik Emniyet Müdürlüğü bünyesinde

mühendis ve teknisyenlerden oluşan ve 24 saat kesintisiz hizmet veren güçlü bir birim
oluşturmuştur [11].
5.3.2.1 İş Sağlığı ve Güvenliği Politikamız
Yayınladığımız İş Sağlığı ve Güvenliği Politikamızda ;

 Üretim süreçlerinde iş kazalarını azaltarak en aza indirmeyi,
 Tüm faaliyetlerimizde İş Sağlığı ve Güvenliğine odaklanmayı,
 Üretim süreçlerindeki riskleri kontrol altına alarak en aza indirmeyi,
 İş sağlığı ve güvenliği mevzuatından kaynaklanan yasal yükümlülüklerimizi yerine
getirmeyi,
 İş sağlığı ve güvenliği performansını sürekli olarak iyileştirecek hedefler oluşturmayı
ve gerçekleştirmeyi,
 Olağanüstü durumlara müdahale edecek şekilde yapılanmayı,
 Faaliyetlerimizden kamuoyunu bilgilendirmeyi taahhüt etmekteyiz [11].
5.3.2.2 Algılama Sistemleri
Tehlikeli Kimyasal maddelerin parlayıcı, patlayıcı ve toksik etkilerine önlem almak

için, işyeri ortamında sabit gaz algılama sistemleri kurulmuştur. Ayrıca elde taşınabilir gaz
algılama cihazlarıyla kritik noktalarda periyodik gaz kaçağı kontrolleri yapılmaktadır.
Yangına karşı duman algılama sistemleri de mevcuttur [11].
5.3.2.3 Periyodik Kontroller
Şirketimizde bulunan basınçlı, basınçsız kaplar, boru hatları, sabit ve seyyar ekipman
ve teçhizatın; güvenli bir şekilde kullanılabilmeleri için 4857 sayılı İş Kanunu gereği uzman
kuruluşlara ve işyerimizde oluşturulan komisyonlar vasıtasıyla yasal süreleri içinde
periyodik test ve kontrolleri yapılmaktadır [11].
Kontrol Eden
Onay Sayfa 59
5.3.2.4.İş İzinleri
 Petrokimya sektöründe yangın, patlama ve personel zehirlenmelerinde etkili rol
oynayan;
 Kaynak, kesme delme, kıvılcım ve çıplak alev çıkaran ısıl işlemler,
 Kolon, tank, reaktör, kazan, dram, fırın, rögar v.b her türlü kapalı kaplarda yapılan
zehirli işler,
 Fabrikalarda bakım v.b işler için kurulan ahşap ve çelik borulu her türlü iskelenin
kurulması ve sökülmesi işleri,
Fabrikalarda, boru kanallarında ve diğer yerlerde zeminde yapılan her türlü kazı işleri
iş sağlığı ve güvenliğini sağlamak için 4857 sayılı İş Kanunu ve Yönetmenlikleri
çerçevesinde Yazılı İş İzinleri vermek suretiyle kontrol altında ve nezaretçi personel
gözetiminde yapılmaktadır [11].
5.3.2.5 Eğitimler
Şirketimizde iç kaynaklı ve dış kaynaklı etkili bir iş güvenliği eğitimi yapılmaktadır.

İş yerimizde her hafta salı günleri yangınla mücadele ekiplerine teorik ve uygulamalı
verilen eğitimin yanı sıra, salı ve çarşamba günleri iş güvenliği konularında fabrikalarda
çalışan personele eğitim verilmektedir. Şirketimizde ihale ile iş alan Müteahhit firmaların
personeline işe başlamadan önce aynı eğitimler mecburi tutulmaktadır. Şirketimizde staj
yapan öğrencilere de iş güvenliği ve yangın eğitimleri verilmektedir.
Bu çalışmaların sonucu olarak; 1985 yılından beri tutulan iş kazası istatistiklerinde,
yıllar itibariyle iş kazası sayısında ve kayıp iş günlerinde sürekli bir düşüş gözlenmektedir.
Hedefimiz kaza ve kayıp iş günlerini en aza indirmektedir [11].
5.3.2.6 Periyodik sağlık taramaları
Bunun yanında tehlikeli kimyasalların çalışan personele olan etkisini gözlemlemek

için, yapılan işe göre 3,6,12 aylık periyotlarda, personelin klinik ve laboratuar sağlık testleri
yapılmaktadır.

Kontrol Eden
Onay Sayfa 60
Sağlık Servisi tarafından yapılan bu çalışmalar, sahada yapılan teknik ölçüm ve
kontrollerle koordineli olarak yürütülmektedir [11].
5.3.2.7 Yangına karşı alınan önlemler
Departmanımızda her türlü yangınla mücadele etme kapasitesi olan tam donanımlı 10
adet itfaiye aracı mevcuttur. En uzak üretim tesisine 3 dakika içerisinde ulaşılarak yangına
müdahale edilmektedir.
PETKİM barajı sayesinde önemli su kaynağına sahip olmasına ve 3 adet elektrikli ve

3 adet dizel yangın suyu pompası ile yangın suyu sistemini beslemesine rağmen her türlü
olumsuzluk düşünülerek denizden de yangın suyu şebekesine basabilen 3 adet dizel yangın
suyu pompa sistemi kurulmuştur. Yangın suyu şebekesi 1112 adet hidrant vanası ile
donatılmıştır.
Fabrika sahalarında ilk müdahalede kullanılmak üzere yaklaşık 3000 adet portatif
yangın söndürme cihazı bulundurulmaktadır. Önemli tanklarımızda çevre dostu CFI gazlı-
sulu ve köpüklü sabit otomatik söndürme ve soğutma sistemleri kurulmuştur.
Her ay bir fabrikada senaryolu yangın tatbikatları düzenlenerek ilgili personelin

bilgileri taze tutulmakta ve bir acil müdahale olayına karşı hazırlıklı olmaları sağlanmaktadır
[11].
5.3.3 8 Stajyer Öğrencinin Yükümlülükleri:
Petkim’de staj yapanlar, şirketin disiplin kurallarına mesai saatlerine, çalışma

koşullarına, teknik emniyet kurallarına, gizlilik ilkelerine ve yükümlülüklerine uymak
zorundadır.
 Stajyer öğrencinin uyması gereken kurallar:

 Fabrikalar ana yollarında yaya yürümek yasaktır. Personel taşımaları
araçlarla yapılacaktır.
 Görev yerlerinde gaz kaçaklarına ve diğer tehlikelere karşı tedbirli
olmak gereklidir.
Kontrol Eden
Onay Sayfa 61
 Tozlu, parlayıcı ve zehirli maddeler bulunan işyeri ortamında
yiyecek yemek, sakız çiğnemek insan sağlığı açısından zararlı
olduğu için yasaktır. Yemek v.s. yiyecekler bu iş için ayrılmış
bölümlerde yenilecektir.
 Stajyer öğrenci gerekli koruyucu madde ve malzemelerin (baret,
gözlük, siperlik, maske, eldiven, temiz hava maskesi, filtre v.s.)
kullanılmasını öğrenmek ve bilmek zorundadır.
 Bazı Koruyucu Elemanlar
 Baret:İçinde bir ayar kayışı, file veya bantlar bulunan ve başı darbelere karşı
koruyan sert bir başlıktır.
 Koruyucu Gözlük:Kullanan kimsenin her durumda ve işin özelliğine göre
gözleri korumak için yapılmış değişik tipteki gözlüklerdir.
 Yüz Siperi:Ayarlı bir bantla başa tespit edilebilen mafaalı bir şekilde indirilip
kaldırılabilen ve yüzü kısmen veya tamamen dış etkilere karşı koruyan yüz
siperidir.
 Siper: El ile tutulan veya işçinin müdahalesi olmadan lüzumlu bir yere tespit
edilerek gözleri ve yüzü koruyan saydam siperdir.
 Filtreli Toz Maskesi: Yüze takılan ve kullanan kimseye; çevresindeki tozlu
havayı, bir filtreden geçirerek veren maskedir.
 Süzgeçli Gaz Maskesi: Yüze takılan ve kullanan kimseye; çevresindeki gazlı
havayı bir filtreden geçirerek veren maskedir.
 Basınçlı Temiz Hava Maskesi: Kullanan kimsenin başına takılan spiralli bir
hortumla uygun bir sistemden alınan basınçlı temiz havayı veren maskedir.
 Hortumlu Temiz Hava Maskesi: Kullananın yüzüne takılan ve ucundaki
hortum vasıtası ile normal atmosfer basıncındaki temiz havanın solunmasını
sağlayan maskedir.
 Basınçlı Oksijen Solunum Cihazı: Yüze takılan bir maskeye bağlı oynak bir
hortum vasıtası ile basınçlı oksijen ihtiva eden uygun bir sistemle bağlantılı
cihazdır.
 Basınçlı Hava Solunum Cihazı: Yüze takılan bir maske ile oynak bir hortum
vasıtası ile basınçlı temiz hava ihtiva eden tüpe bağlantılı cihazdır.
Kontrol Eden
Onay Sayfa 62
 Oksijen Üretim Solunum Cihazı: Yüze takılan bir maske ile kimyasal bir
yolla üretilen oksijen solunumunu sağlayan cihazdır.
 Emniyet Eldiveni: Ellerin yanmasını, kesilmesini önleyen ve kimyevi
etkilerden koruyan, elektrik geçirmezliğini sağlayan muhtelif
malzemelerden yapılmış eldivenlerdir.(Deri, lastik, amyant ve kombine
malzemelerden yapılmış eldivenler mevcuttur.)
 Emniyet Kemeri: Yüksekte çalışırken yere düşmeyi önleyen bir teçhizattır.
Emniyet tipi gövdeye bağlanacak kemer ve kancalardan ibarettir.Değişik tip
emniyet kemeri mevcuttur.Emniyet kemerleri yerden 3 m yükseklikten
itibaren mutlaka kullanılacak ve kullanılmadan önce kesik ve kusurlu
bulunup bulunmadıkları, perçin ve dişlerinin sağlam olup olmadıkları
kontrol edilecek, kusurlu kemerler kesinlikle kullanılmayacak ve ilgililere
haber verilecektir.
 Emniyet Fotini: Ayağı, düşecek ağır parçalardan korur ve fotinin ucunda, üst
kısmında parmakları koruyan çelik kısım vardır.
 Yangın Battaniyesi: Yanan personeli kurtarmak için amyanttan yapılmış
battaniyedir. Tutuşan biri bu battaniyeye sarılarak yanmaktan kurtulur [3].
Kontrol Eden
Onay Sayfa 63
7.SONUÇ
Bu yaz yağmış olduğum işletme stajı Kimya Mühendisliği açısından bana büyük bir
tecrübe kazandırdı. Fakültemde öğrendiğim teorik bilgileri pratik bilgiye dökmemi öğretti.
Büyük bir avantaj olarak proses teknolojini yakından görüp arkadaşlarımla birlikte
disiplinli bir çalışma ortamına sahip oldum. Tesisi ve üretim birimlerini gözleyerek şirket
sisteminin çalışma prensibini yakından görmüş oldum. Stajım boyunca problemlere çözüm
bulmayı ve mühendis gibi gözlemlemeyi ve çözmeyi öğrendim.
Etilen oksit ve etilen glikol fabrikasında staj yapmış bulunmaktayım. Bir kimya
mühendisliği açısından birçok ünite bulunmaktadır. Bunlar, distilasyon kolonu, eşanjör,
kompresör, pompa vb.dir
Kusursuz bir kordinasyona sahip kompleks bir proses gördük. Örneğin, loop gazının
eşanjörde soğutulurken açığa çıkan ısının suyu su buharına çevirerek elde edilen su buharını
farklı ünitelerde kullanmayı ve enerjinin üretim maliyetine etkisini gösteriyor. Bu bir
mühendislik gerçeği olup işletmenin daha az maliyetle işlemesini sağlar.
Sonuç olarak, bu staj bana iş konusunda somut düşünceler kazandırdı. Ayrıca

gelecekte iş hayatında karşılaşacağım görev sorumlulukları gösterdi.
Kontrol Eden
Onay Sayfa 64
8.KAYNAKLAR
[1] http://www.hidrojeoloji.net/petrol-nedir.html
[2] http://www.petkim.com.tr/uretim/dunyadaVeTurkiyedePetrokimya.aspx
[3] Petkim, Etilen Oksit/Etilen Glikol Fabrikası, Eğitim Notları, Ayhan ŞANLITÜRK
[4] http://www.petkim.com.tr/kurumsal/hakkimizda.aspx
[5] http://www.petkim.com.tr/uretim/fabrikalarVeYardımcıIşletmeler/ışletmeler.aspx
[6] http://www.petkim.com.tr/ticari/satisVePazarlama/urunler/Urunler.aspx
[7] http://www.petkim.com.tr/insanKaynaklari/personel.aspx
[8] http://www.petkim.com.tr/uretim/kaliteKontrolVeTeknikServis/genel.aspx
[9] http://www.petkim.com.tr/uretim/arastirmaGelistirme/Arge.aspx
[10] http://www.petkim.com.tr/kurumsal/cevreIsSagligiVeGuvenligi/cevre.aspx
[11]http://www.petkim.com.tr/kurumsal/cevreIsSagligiVeGuvenligi/isSagligiVeGuvenligi.as
px
Kontrol Eden
Onay Sayfa 65
9. EKLER
Şekil 1. Aliağa Kompleksinin Yerleşim Planı
Kontrol Eden
Onay Sayfa 66
Şekil 2. EO/EG Proses Akım Şeması 1/6
E103
D
109
A/B
A B
A B
E102
A B
H
Ox 140
C
204
K201
D
104
D
202
E 201
to ATM
C203
D203
D C D
201 201 E 204 205
C
202
E E
2 2
ETL. 0 0
D 2 3
118
G to E207
204
AF
G G
210 201
K 2CO3
D206 T 201 G
G G210
202 203
AF
to E 207
MTN.
Kontrol Eden
Onay Sayfa 67
2/6
from G203
A.F.
E
(y) (x) 305
E E
to disposel 301 302
G
E C
207
207 207
A,B
E209
E
210 D301
C
205
E
206
C
206
A,B C
E 301
304
E
209
NaOH
G
301
A,B
G G
208 207 G
302
A,B
G T
206 202
A,B
Kontrol Eden
Onay Sayfa 68
3/6
to & from
E D601 E0
311
K301 To ATM
E
310 D
E
30 3
6 0
4
D E
3 307
0
2
G
306
C
D A,B
304
C D 305 A,B,C
3
303
0
C C (y) 3 (y)
E
301 3
309
0
2 E
312
G
305
G
G A,B 307
304 A,B
A,B G
G
G 308 305
A,B A,B
3
G
0
302
3
A,B
A
,
B
EO + su
to 401
Glikol Bleed
to D403
Kontrol Eden
Onay Sayfa 69
4/6
H402
H 400
1/7
stm. stm.
E
406
C
401
E
401 E
403 D
402
C 402
G404 G404 G
404
C 403
A,B
G
401
A,B
E
H401 D 401
402
G 405
G
402
stream condensate A,B
5/6
G
403
G A,B
glikol E 409
T A,B
bleed 408
401
Kontrol Eden
Onay Sayfa 70
E
503
H500/1.2.3.4.5
E
502
E407
G G
D 502 503 E
C 501
403 A,B 508

A,B E
500
E E
505 507
E501 7/6
G
507
G A,B
505
A,B
C 502
C 503
G
405
A,B G E504 E506
501
A,B
G G
504 506
A,B A,B
Kontrol Eden
Onay Sayfa 71
Şekil 3. VCM _ MSDS
Kontrol Eden
Onay Sayfa 73
Kontrol Eden
Onay Sayfa 74
Kontrol Eden
Onay Sayfa 75
Şekil MEG _ MSDS
Kontrol Eden
Onay Sayfa 76
Kontrol Eden
Onay Sayfa 77
Kontrol Eden
Onay Sayfa 78
Şekil 4.DEG _ MSDS
Kontrol Eden
Onay Sayfa 79
Kontrol Eden
Onay Sayfa 80
Kontrol Eden
Onay Sayfa 81
Şekil 5.Ethylene _ MSDS
Kontrol Eden
Onay Sayfa 82
Kontrol Eden
Onay Sayfa 83
Kontrol Eden
Onay Sayfa 84
Kontrol Eden
Onay Sayfa 85
Kontrol Eden
Onay Sayfa 86

Petkim Staj Raporu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Petkim Staj Raporu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1.

Petrokimya sektörü yüksek sermayeli ve detaylı teknolojiye sahip bir sanayidir.

Bu raporun asıl amacı, etilen ve oksijenden etilenoksit üretimini, etilenoksit ve sudan

Bu raporla kimyasal proses süreçleri öğrenildi ve hesaplamalar kullanıldı. Teori

Petrol sözcüğü Latince “Petro” (Taş) ve “Oleum” (Yağ) birleşmesiyle oluşmuştur.

PETROKİMYA ÜRETİM ZİNCİRİ

Şekil 2.1 Petrokimya Üretim Zinciri

Yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren gelişmeye başlayan petrokimya sanayi,

Petrokimya sanayinde, dünyadaki genel ekonomik gelişmeler paralelinde arz-talep

Petrokimya sanayinde, son yıllarda önemli yapısal değişiklikler olmaktadır. Şirketler

En önemli olefin olan etilen, petrokimya sanayinde en fazla üretilen temel

Petkim'in ilk kompleksi Yarımca'da kurulmuş ve 1970 yılında devreye alınmıştır.

Yarımca Kompleksi fabrikalarından önemli bir bölümü, ekonomik ömürlerini

Petkim, temel petrokimyasallarda tek ara ürünler ve termoplastiklerde ise en büyük

Türkiye'de petrokimyasal ürünlere olan talep, gelişmiş ülkeler ve dünya

Türkiye petrokimyasal ürünler pazarı henüz doygunluğa erişmemiştir. Türkiye'de kişi

Ülkemizin kalkınma çabaları, petrokimyasal ürünlerin tüketildiği çeşitli sektörlerdeki

Hammadde zengini büyük üreticilere yakın bir bölgede bulunulmasının dezavantajına

Bu nedenlerden dolayı, Türkiye petrokimya sanayinin ihtiyacı olan yatırımların

Türkiye‘de petrokimyasal ürünlerin, özellikle termoplastiklerin talep artış hızı Dünya

Petkim, 1998 yılında başladığı kapasitesini arttırmaya yönelik yatırımlarını

2001 yılında, ekonomik ömrünü tamamlayan Yarımca Kompleksi‘ni TÜPRAŞ

3.2 Petkim’deki Birimler

Kapasite: 520.000 Ton/Yıl

Lisansör Firma: Stone & Webster Eng. Ltd. İNGİLTERE

İşletmeye Alınış Tarihi: 21.03.1985

Tevsii Tarihi: 1995, 2005

3.2.1.2 Aromatikler Fabrikası

İşletmeye Alınış Tarihi: 22.03.1985

Tevsii Tarihi: 2005

Kapasite: 90.000 Ton/Yıl

Lisansör Firma: Vistron Corp. ABD

İşletmeye Alınış Tarihi: 15.08.1985

Tevsii Tarihi: 1993

Ürünler: Akrilonitril (ACN)

3.2.1.4 Saf Tereflatik (PTA) Fabrikası

Kapasite: 70.000 Ton/Yıl

Lisansör Firma: Standart Oil Co. (Indiana) ABD

İşletmeye Alınış Tarihi: 28.04.1987

Ürünler: Saf Tereftalik Asit (PTA)

3.2.1.5 Ftalikanhidrit (PA) Fabrikası

Kapasite: 34.000 Ton/Yıl

Lisansör Firma: Atochem FRANSA

İşletmeye Alınış Tarihi: 19.12.1985

3.2.1.6 Etilen Oksit/Etilen Glikol (EO/EG) Fabrikası

Kapasite: 89.000 Ton/Yıl MEG

Lisansör Firma: Shell Research Ltd. HOLLANDA

İşletmeye Alınış Tarihi: 12.12.1985

Ürünler: Monoetilen Glikol (MEG) , Dietilen Glikol (DEG)

3.2.1.7 Vinil Klorür Monomer (VCM) Fabrikası

Kapasite: 152.000 Ton/Yıl

Lisansör Firma: ICI, Solvay İNGİLTERE / BELÇİKA

İşletmeye Alınış Tarihi: 09.07.1986

Tevsii Tarihi: 1995, 2003

3.2.1.8 Klor Alkali Fabrikası

İşletmeye Alınış Tarihi: 04.05.1985

Tevsii Tarihi: 2000

Ürünler: Klor, Sudkostik

3.2.1.9 Polivinil Klorür (PVC) Fabrikası

Kapasite: 150.000 Ton/Yıl

Lisansör Firma: Solvay / BELÇİKA

İşletmeye Alınış Tarihi: 19.03.1986

Tevsii Tarihi: 1995, 2001