‫ﺑﺴﻢ ﺍﷲ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ‬

‫ﺣﺴﺎب ﺗﻐﯿﯿﺮات‬
‫ﻣﻨﺒﻊ اﯾﻦ ﻓﺼﻞ‪ :‬رﯾﺎﺿﯿﺎت ﻋﺎﻟﯽ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ – رﯾﺎﺿﯿﺎت ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ‪ -‬ﺣﺴﺎب ﺗﻐﯿﯿﺮات‪،‬‬
‫ﻣﻮﻟﻒ‪ :‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﯿﺪﻓﺮ‪ ،‬ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات داﻟﻔﮏ‬

‫اﺳﻼﯾﺪ ‪14‬‬

‫ﺳﯿﺪ روح اﷲ ﮐﺎﻇﻤﯽ‬

‫رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي(‬

 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﺣﺴﺎب ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺷﺎﺧﻪ اي از آﻧﺎﻟﯿﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ و ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺳﺮ وﮐﺎر دارد‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺴﺎﯾﻞ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﮐﻮﺗﺎﻫﺘﺮﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﯾﮏ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﯿﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﺎي واﻗﻊ در ﺻﻔﺤﻪ ‪ xy‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﺣﺎﺻﻞ از دوران آن ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ‪x‬‬
‫ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﺧﻤﯽ ﮐﻪ دو ﻧﻘﻄﻪ را وﺻﻞ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ اﮔﺮ ﮔﻠﻮﻟﻪ اي از ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ زﻣﺎن‬
‫ﻃﯽ ﺷﺪه ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ :‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ‪ W‬ﻓﻀﺎﯾﯽ از ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﻮده ﮐﻪ ﻫﺮﯾﮏ از آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ]‪ [x0,x1‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎل اﮔﺮ ‪ J‬ﺗﺎﺑﻌﯽ از ‪ W‬ﺑﻪ‬
‫‪ ،R‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻋﺪاد ﺣﻘﯿﻘﯽ‪ ،‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،J: W→R ،‬آﻧﮕﺎه ‪ J‬را ﯾﮏ ﻓﺎﻧﮑﺸﻨﺎل ﯾﺎ ﺗﺎﺑﻌﯽ ﻣﯿﻨﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬

‫رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي(‬ ‫‪2‬‬

 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﻨﯿﺎدي در ﺣﺴﺎب ﺗﻐﯿﯿﺮات‪:‬‬

‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ )‪ (x0,y0‬و )‪ (x1,y1‬دو ﻧﻘﻄﻪ واﻗﻊ در ﺻﻔﺤﻪ ‪ xy‬ﺑﺎﺷﻨﺪ و )‪ y=y(x‬ﻫﺮ ﻣﻨﺤﻨﯽ دﻟﺨﻮاه ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از اﯾﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ﻣﯿﮕﺬرد‪ .‬ﺑﯿﻦ اﯾﻦ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﺎ دﻧﺒﺎل ﯾﮏ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻓﺎﻧﮑﺸﻨﺎل زﯾﺮ را اﮐﺴﺘﺮﻣﻢ ﮐﻨﺪ )ﻣﺎ در ﺑﺤﺚ ﺧﻮد ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬

‫‪x1‬‬ ‫ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﻫﺴﺘﯿﻢ(‪:‬‬

‫‪J (Y )   F ( x, Y , Y )dx Y ( x0 )  y0 Y ( x1 )  y1‬‬ ‫)‪(14-1‬‬
‫‪x0‬‬

‫ﺟﻮاب اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﯾﺎ ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻘﭙﺬﯾﺮ ﯾﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﺸﺘﻘﭙﺬﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ W‬را ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺟﻮاﺑﻬﺎي‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﻣﺸﺘﻘﭙﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻮاﺑﻊ ﻣﺠﺎز ﻣﯿﻨﺎﻣﯿﻢ و در ﺑﺤﺚ ﺧﻮد ﻫﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه را ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺠﺎز ﻣﯿﮕﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬

‫رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي(‬ ‫‪3‬‬

 ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ‬

‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ‪ 14-1‬داراي ﺟﻮاب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺎﺑﻌﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪ y=y(x‬ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ‪Y‬ﻋﻀﻮ ‪،W‬‬
‫)‪ .J(Y)≥ J(y‬ﺣﺎل ﻣﯿﺘﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫)‪Y ( x)  y ( x)  e z ( x) Y ( x)  y( x)  e z( x‬‬ ‫)‪(14-2‬‬

‫ﮐﻪ در آن )‪ z(x‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ‪ W‬اﺳﺖ و ‪ z(x0)=0‬و ‪ .z(x1)=0‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ‪ e‬ﻋﺪدي ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ‪ 14-2‬در‬
‫‪x1‬‬ ‫‪ 14-1‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪J ( y  e z )   F ( x, y  e z, y  e z)dx‬‬ ‫)‪(14-3‬‬
‫‪x0‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺴﻂ ﺗﯿﻠﻮر ﻣﯿﺘﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬
‫‪F ( x, y  e z , y  e z )  F ( x, y, y)  e z‬‬ ‫‪e z‬‬ ‫‪‬‬ ‫) ‪ O(h 2‬‬ ‫)‪(14-4‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪y‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ‪ 14-4‬در ‪ 14-1‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪x1‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪2 ‬‬ ‫)‪(14-5‬‬
‫‪‬‬
‫‪J ( y  e z )    F ( x, y , y )  e z‬‬ ‫‪e z‬‬ ‫‪‬‬ ‫) ‪ O( h )dx  I (e‬‬
‫‪x0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪‬‬
‫رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي(‬ ‫‪4‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ‬

‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯿﺸﻮد ﻧﺘﯿﺠﻪ اﻧﺘﮕﺮاﻟﮕﯿﺮي در ‪ 14-5‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺎﺑﻌﯽ از ‪ e‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﯾﻌﻨﯽ )‪.I(e‬‬
‫ﺣﺎل دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ در ‪ 14-2‬اﮔﺮ ‪ e‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﻗﺮار داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ )‪ z(x‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ‪ Y‬و‬
‫΄‪ Y‬ﻣﻘﺪار ‪ y‬و ΄‪ y‬ﻗﺮار داده ﺷﻮد ﮐﻪ اﮐﺴﺘﺮﻣﻢ ﮐﻨﻨﺪه ﻓﺎﻧﮑﺸﻨﺎل ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ )‪ I(e‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ازاي ‪ e=0‬اﮐﺴﺘﺮﻣﻢ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ راﺑﻄﻪ ‪ 14-6‬ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪:‬‬
‫) ‪dI (e‬‬ ‫‪x1  F‬‬ ‫‪F ‬‬
‫‪ z‬‬ ‫‪ z  dx  0‬‬ ‫)‪(14-6‬‬
‫‪de e 0‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪ y‬‬ ‫‪y ‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺮاي ﻋﺒﺎرت دوم در ﺑﺎﻻ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺟﺰء ﺑﻪ ﺟﺰء ﻣﯿﺘﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪x1‬‬
‫‪x1‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪x1‬‬ ‫‪d F‬‬ ‫‪x1‬‬ ‫‪d F‬‬ ‫)‪(14-7‬‬
‫‪x0 z y dx  z y  x0 z dx ( y )dx  x0 z dx ( y )dx‬‬
‫‪x0‬‬

‫رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي(‬ ‫‪5‬‬

 ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ‬

‫ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ‪ 14-7‬در ‪ 14-6‬راﺑﻄﻪ ‪ 14-8‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ‪ 14-8‬ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ‪ z‬ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯿﺘﻮان ‪14-9‬را‬
‫‪x1‬‬ ‫‪F d F‬‬ ‫‪F d F‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫)‪(14-8‬‬ ‫)‪(14-9‬‬
‫‪x0 ( y  dx y ) z dx  0‬‬ ‫‪‬‬
‫‪y dx y‬‬
‫‪0‬‬
‫راﺑﻄﻪ ‪14-9‬را ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻣﯿﻨﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮاي ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﮐﺮدن ﻓﺎﻧﮑﺸﻨﺎل ‪ 14-1‬ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﻟﻪ زﯾﺮ‬

‫‪F d F‬‬ ‫ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪y ( x0 )  y0‬‬ ‫‪y ( x1 )  y1‬‬ ‫)‪(14-10‬‬
‫‪y dx y‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯿﺸﻮد و ﺟﻮاب آن را ﯾﮏ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﻮاب ‪14-10‬را )‪y=f(x‬‬
‫ﺑﻨﺎﻣﯿﻢ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ))‪ J(f(x‬ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮاي ﻓﺎﻧﮑﺸﻨﺎل )‪ J(Y‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﯾﺎ ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺑﻮدن اﯾﻦ اﮐﺴﺘﺮﻣﻢ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اداﻣﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي(‬ ‫‪6‬‬

 ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻓﺎﻧﮑﺸﻨﺎل ﻣﻘﺎﺑﻞ را ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ و ﻧﻮع آن را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪J (Y )   (Y  2  Y 2 ) dx,‬‬
‫‪2‬‬
‫‪y (0)  0,‬‬ ‫‪y( )  1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪F ( x, y, y)  y2  y 2‬‬ ‫ﺣﻞ‪ :‬دارﯾﻢ‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ در اﯾﻨﺠﺎ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪F d F‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 2 y  2 y  0‬‬
‫‪y dx y‬‬
‫ﺑﺎ ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ و اﻋﻤﺎل ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزي‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪:‬‬

‫‪ y  y  0  y  c1 sin x  c2 cos x B‬‬

‫‪.C .‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y  sin x‬‬
‫و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪J (sin x)   (cos 2 x  sin 2 x) dx  0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0‬‬

‫رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي(‬ ‫‪7‬‬

 ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ‬

‫ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه )ﯾﻌﻨﯽ ﺻﻔﺮ(‪ ،‬ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ اﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻓﺎﻧﮑﺸﻨﺎل را ﺑﻪ ازاي ﯾﮏ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ﯾﮏ ﺧﻂ راﺳﺖ ﮐﻪ از ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزي ﻋﺒﻮر ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯿﯿﺎﺑﯿﻢ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺧﻄﯽ ﮐﻪ از اﯾﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ ﻣﯿﮕﺬرد و در‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻓﺎﻧﮑﺸﻨﺎل ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4 2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪x3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫) ‪y  x  J ( x)   ( 2  2 x ) dx  2 ( x  )  (1 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3 0 ‬‬ ‫‪12‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻓﺎﻧﮑﺸﻨﺎل ﻣﻘﺎﺑﻞ را ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ و ﻧﻮع آن را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪J (Y )   (Y 2  12 xY ) dx,‬‬ ‫‪y (0)  0,‬‬ ‫‪y (1)  1‬‬
‫‪0‬‬

‫رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي(‬ ‫‪8‬‬

 ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ‬

‫‪y  6 x  0‬‬ ‫ﺣﻞ‪ :‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ در اﯾﻨﺠﺎ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬

‫ﺑﺎ ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ و اﻋﻤﺎل ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزي‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪:‬‬

‫‪y  x 3  c1 x  c2 B‬‬
‫‪.C .‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y  x3‬‬
‫‪‬‬ ‫و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪21‬‬
‫‪J ( x3 )  ‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪(9 x  12 x ) dx ‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬
‫*********‬
‫در اداﻣﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﺟﻮاب ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ 14-1‬ﺑﺮاي ﺷﮑﻠﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ )΄‪ F(x, y, y‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ F(x, y, y΄) .1‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ΄‪ y‬ﺧﻄﯽ‪:‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ دﻗﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ 14-1‬داراي ﺟﻮاب ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ اﮔﺮ )΄‪ F(x, y, y‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫΄‪ y‬ﺧﻄﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺘﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪F ( x, y, y)  M ( x, y )  N ( x, y ) y‬‬

‫رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي(‬ ‫‪9‬‬

 ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ‬

‫‪M y ( x, y )  N x ( x , y )  0‬‬ ‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮض ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻘﺎﺑﻞ در ﻣﯽ آﯾﺪ‪:‬‬
‫ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻌﯽ از ‪ x‬و ‪ y‬اﺳﺖ و ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﻣﺮﺗﺒﻪ دوﻣﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﯿﺸﻮد و ﺟﻮاب ﺣﺎﺻﻞ از آن ﻧﻤﯿﺘﻮاﻧﺪ از دو ﻧﻘﻄﻪ دﻟﺨﻮاه‬
‫و ﺑﮕﺬرد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ در ﻣﺜﺎل زﯾﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ زﯾﺮ داراي ﺟﻮاب ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪J (Y )   (Y 2  x 2Y )dx,‬‬ ‫‪y (0)  0,‬‬ ‫‪y (1)  2‬‬
‫‪0‬‬
‫‪yx 0 y  x‬‬ ‫ﺣﻞ‪ :‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯿﺸﻮد ﮐﻪ ﺟﻮاب ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﻤﯿﺘﻮاﻧﺪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزي ﺻﺪق ﮐﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺟﻮاب ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪ F .2‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺎﺑﻌﯽ از ‪ x‬ﯾﺎ ‪ y‬ﯾﺎ ‪ x‬و ‪ F=F(x) ،y‬ﯾﺎ )‪ F=F(y‬ﯾﺎ )‪: F=F(x, y‬‬
‫ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ ‪ 14-1‬داراي ﺟﻮاب ﻧﯿﺴﺖ )ﭼﺮا؟(‪.‬‬

‫رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي(‬ ‫‪10‬‬

 ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ‬

‫‪ F .3‬ﺗﻨﻬﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ΄‪: F=F(y΄) ،y‬‬

‫در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬

‫)‪d F ( y‬‬ ‫‪ F ( y) dy‬‬ ‫)‪ 2 F ( y‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪y  0‬‬
‫‪dx y‬‬ ‫‪y y dx‬‬ ‫‪y‬‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬دو ﺣﺎﻟﺖ ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ رخ دﻫﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ دو ﺑﻪ ﺟﻮاب واﺣﺪ )ﺧﺎﻧﻮاده اي از ﺧﻄﻮط‬
‫‪ y  0  y  c1 x  c2‬‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ( ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪ F ( y‬‬ ‫‪ 2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪‬‬ ‫)‪  F ( y‬‬ ‫)‪F ( y‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ y 2  0  y  c  y  k  y  c3 x  c4‬‬
‫‪‬‬
‫در ﻋﺒﺎرت ﺑﺎﻻ ‪ k‬رﯾﺸﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ Fy΄ =c‬اﺳﺖ )ﭼﻮن ‪ F‬ﻓﻘﻂ ﺗﺎﺑﻊ ΄‪ y‬اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺸﺘﻖ ﺟﺰﯾﯽ آن ﻫﻢ ﻓﻘﻂ ﺗﺎﺑﻊ ΄‪ y‬اﺳﺖ(‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ ﮐﻪ ﮐﻮﺗﺎﻫﺘﺮﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ )‪ (x0,y0‬و )‪(x1,y1‬ﯾﮏ ﺧﻂ راﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي(‬ ‫‪11‬‬

 ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﻃﻮل ﻗﻮس ﯾﮏ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ y(x‬ﮐﻪ از دو ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﮕﺬرد‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬

‫‪x1‬‬
‫‪J (Y )  ‬‬ ‫‪1  Y 2 dx Y ( x0 )  y0 Y ( x1 )  y1‬‬
‫‪x0‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﺑﺎﻻ ﺟﻮاب اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﯾﮏ ﺧﻂ راﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﮐﻮﺗﺎﻫﺘﺮﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯾﮏ ﺧﻂ راﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫)΄‪:F=F(x, y‬‬ ‫‪ F .4‬ﺗﺎﺑﻌﯽ از ‪ x‬و ΄‪،y‬‬

‫)‪d F ( x, y‬‬ ‫)‪F ( x, y‬‬ ‫آﻧﮕﺎه ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ و اداﻣﻪ ﺣﻞ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪ c1‬‬
‫‪dx y‬‬ ‫‪y‬‬
‫ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت آﺧﺮ ﯾﮏ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﻣﺮﺗﺒﻪ اول اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺣﻞ آن ﯾﮏ ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮاي ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻣﯿﺸﻮد ﮐﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دو ﻋﺪد ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺴﺎﻟﻪ داراي ﺟﻮاب اﺳﺖ‪.‬‬

‫رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي(‬ ‫‪12‬‬

 ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻓﺎﻧﮑﺸﻨﺎل ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺣﺮﮐﺖ ذره اي از ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ دﯾﮕﺮ در ﻃﻮل ﯾﮏ ﻣﻨﺤﻨﯽ )‪Y=Y(x‬ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ‪ u=x‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪x1‬‬ ‫‪1  Y 2‬‬ ‫ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﺣﺎﺻﻞ از اﯾﻦ ﻓﺎﻧﮑﺸﻨﺎل را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬
‫‪J (Y )  ‬‬ ‫‪dx‬‬
‫‪x0‬‬ ‫‪x‬‬ ‫ﺣﻞ‪ :‬ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ و ﺳﭙﺲ ﻗﺮار دادن ‪ y΄ =tan t‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪y‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪c x1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ sin t  c1 sin t‬‬
‫‪2‬‬
‫‪x 1  y‬‬ ‫‪c 1  y‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪c‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪dy‬‬
‫‪ tan t  dy  c1 sin t dt  y  c1 cos t  c2‬‬
‫‪dx‬‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺟﻮاب ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﮑﺎن ﻫﻨﺪﺳﯽ داﯾﺮه ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﮐﺰﺷﺎن روي ﻣﺤﻮر ‪ y‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ x  c1 sin t‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‬ ‫‪y‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪2‬‬ ‫)‬ ‫‪‬‬ ‫‪c‬‬‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪c‬‬‫‪1‬‬ ‫‪cos‬‬ ‫‪t‬‬

‫رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي(‬ ‫‪13‬‬

 ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ‬

‫)΄‪:F=F(y,y‬‬ ‫‪ F .4‬ﺗﺎﺑﻌﯽ از ‪ y‬و ΄‪،y‬‬

‫‪Fy  Fyy y  Fyy y  0‬‬ ‫آﻧﮕﺎه ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﺿﺮب دو ﻃﺮف ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎﻻ در ΄‪ ،y‬ﻣﯿﺘﻮان ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪d‬‬
‫‪( F  yFy )  0‬‬ ‫)*(‬
‫‪dx‬‬ ‫ﻋﻠﺖ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪d‬‬
‫‪( F  yFy )  Fy y  Fy y  yFy  Fyy y2  Fyy yy‬‬
‫‪dx‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ )*(‪ ،‬ﭘﺲ از اﻧﺘﮕﺮاﻟﮕﯿﺮي ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ در ﻣﯽ آﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﻞ آن ﺟﻮاب ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬
‫‪F  yFy  0‬‬

‫رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي(‬ ‫‪14‬‬

 ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﺣﺎﺻﻞ از دوران ﻣﻨﺤﻨﯽ )‪ Y=Y(x‬از ﻧﻘﻄﻪ )‪ (x0,y0‬ﺗﺎ )‪ ،(x1,y1‬ﺣﻮل ﻣﺤﻮر ‪ x‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪x1‬‬
‫‪J (Y )  2  Y 1  Y 2 dx‬‬
‫‪x0‬‬
‫ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ را ﺑﺮاي ﻓﺎﻧﮑﺸﻨﺎل ﻓﻮق ﺑﻪ دﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ‪ :‬در اﯾﻨﺠﺎ ‪ F‬ﺗﺎﺑﻌﯽ از ‪ y‬و ΄‪ y‬اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪yy2‬‬
‫‪y 1  y 2 ‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1  y‬‬ ‫ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ y΄ =sinh t‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪y sinh 2 t‬‬
‫‪y cosh t ‬‬ ‫)**( ‪ c  y  c cosh t‬‬
‫‪cosh t‬‬ ‫از ﻃﺮﻓﯽ‪:‬‬

‫‪dy‬‬ ‫‪dy‬‬ ‫)**(‬ ‫‪c sinh t dt‬‬

‫‪y  sinh t ‬‬ ‫‪ sinh t  dx ‬‬ ‫‪ dx ‬‬ ‫‪ cdt‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪sinh t‬‬ ‫‪sinh t‬‬

‫رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي(‬ ‫‪15‬‬

 ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ‬
‫‪ x  c1‬‬
‫‪t ‬‬ ‫‪x  c1‬‬
‫‪ x  ct  c1  ‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪y  c cosh‬‬
‫‪ y  c cosh t‬‬ ‫‪c‬‬
‫ﭘﺲ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻧﺒﯽ‪ ،‬از دوران ﯾﮏ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﮐﺴﯿﻨﻮس ﻫﺎﯾﭙﺮﺑﻮﻟﯿﮏ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬در ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺮﮐﺖ ﯾﮏ ﮔﻠﻮﻟﻪ در ﻃﻮل ﯾﮏ ﻣﻨﺤﻨﯽ از )‪ A(0,0‬ﺗﺎ )‪ B(x1,y1‬و ﺑﺮاي ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﻣﺴﯿﺮي ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ‬
‫زﻣﺎن را ﺻﺮف ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ زﯾﺮ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ را ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻓﺎﻧﮑﺸﻨﺎل ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪x1‬‬ ‫‪1  Y 2‬‬

‫‪J (Y ) ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪dx,‬‬ ‫‪Y (0)  0,‬‬ ‫‪Y ( x1 )  y1‬‬
‫‪0‬‬
‫‪2g‬‬ ‫‪Y‬‬
‫ﺣﻞ‪ :‬ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1  y‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪F  yFy  0 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪2‬‬
‫‪y‬‬ ‫) ‪y (1  y‬‬
‫رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي(‬ ‫‪16‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اوﯾﻠﺮ‪-‬ﻻﮔﺮاﻧﮋ‬

‫‪1‬‬
‫‪ c  y (1  y2 )  c1‬‬
‫) ‪y(1  y2‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ y΄ =cot t‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪c1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪c1‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪2‬‬
‫) ‪ c1 sin t  (1  cos 2t‬‬ ‫)**(‬
‫‪1  cot t‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪dy 2c1 sin t cos t dt‬‬ ‫از ﻃﺮﻓﯽ‪:‬‬
‫‪dx ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2c1 sin 2 t dt  c1 (1  cos 2t ) dt‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪cot t‬‬
‫‪c‬‬
‫) ‪ x  c2  1 (2t  sin 2t‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﺮط اوﻟﯿﻪ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺟﻮاب ﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﯾﮏ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﺳﯿﮑﻠﻮﺋﯿﺪي اﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪:‬‬
‫‪c1‬‬ ‫‪c1‬‬
‫‪ x  (u  sin u ),‬‬ ‫) ‪y  (1  cos u‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ )ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي(‬ ‫‪17‬‬