Primatların net bir şekilde ayrılmaya başladıkları dönem bu 
  dönemdir. Darwinius masillae. Bu tür, lemurlara biraz daha yakın olduğu 
  düşünülmekle birlikte, tüm primatların atası olabilecek türlere en yakın 
47 myö  canlılardan biridir. Artık primatların evrimi göreceli olarak hız kazanacaktır. 

 
 
 
  İnsanlar ve şempanzeler bu dönemde birbirlerinden ayrılırlar. 
  Orrorin ve Ardipithecus bu dönemde yaşayan önemli insansı cinslerdir. Ancak 
  hala insanların temel özelliklerini görmek pek mümkün değildir. Orrorin 
6 myö  tugenensis isimli türün şempanzeler ile insanların birbirinden ayrılmadan 
önceki son ortak ataları olduğu düşünülmektedir; ancak bu türden sonra bir 
ya da iki ara tür daha bulunduğu düşünülmektedir. Evrim hızının bu 
dönemde artması, türlerin teşhisini zorlaştırmaktadır. 
 
 

5,6 myö  En ilkin insansılardan biri olan Ardipithecus kadabba bu dönemde evrimleşmiştir. Bu, insansılara doğru 
atılan en net adımlardan biridir. 
 
3,6 myö  Australopithecus afarensis. 3,9‐2,9 myö. bütün ömrü boyunca, baskın olarak 
iki ayak üzerinde yürüdüğü net bir şekilde bilinen ilk insansı türüdür. bu 
türden ayrılan bir kol, insanları evrimleştirecektir. Beyin hacmi 300‐500 
cm3'e kadar ulaşabilir. Bu türün savanalarda yaşadığı düşünülmektedir, bu 
da insanların evrimiyle örtüşen bir bilgidir.  

 
 

2,5 myö  Homo habilis. Bilinen en eski insan türü. Ancak Homo cinsinin evrimleşmesi oldukça dallı bir şekilde 
gerçekleşmiştir. Örneğin Homo erectus da, Homo habilis'e paralel olarak evrimleşmiştir ve aralarında ata‐
torun ilişkisi yoktur. Sadece yakın kuzendirler. Bu iki tür, uzun yıllar birlikte yaşamışlardır.  
İnsan tarafından yapıldığı belli olan ilk el aleti (oldowan). Tanzanyada 1,8 myö, Etyopyada 2,5myö ve 2myö. 
1,8 myö  Homo erectus. 1,9m‐100bin yö. Günümüz modern insanına anatomik olarak   
çok benzerlik gösteren insan türü. İnsanın ortak atadan gelen kuzeni. Bazı 
kaynaklarda insanın atası olarak da geçer. 
Boy 180cm. Evrimin ilk yıllarında beyin hacmi 900cc, sonlara doğru 110cc. 

 
 

1,5 myö  Homo ergaster ateşi ilk defa kontrol altına aldı. 
600bin yö  Homo heidelbergensis, insan ve neandertallerin bilinen ilk ortak atası. 180cm boy. Günümüz modern 
insanının 93% beyin hacmine sahip. 
 
350bin yö  Homo neanderthalensis (Neandertaller). 600‐30bin yö. 
Günümüz modern insanın bilinen en yakın akrabası olan Neandertaller 
evrimleşmeye, yani türünün ırksal özelliklerini göstermeye başladı. Gensel 
olarak geçmişi 600bin yö dayanıyor. 
 

 
 

200bin yö  (1) Anatomik olarak modern insana benzeyen ilk insanlar afrika’da evrimleşti.  
Bu bilgiler, günümüzde genlerimizde bulunan Omo genleri ile net bir şekilde ortaya konabilmektedir. Yani 
en eski Homo sapiens bireyleri bu dönemde evrimleşmiştir. 
 (2) 2005 yılında yapılan araştırmaya göre bu yaş 190.000 olarak tespit edildi (Ian McDougall, John Fleagle, 
Nature dergisi) 
 
 
160bin yö  Etiyopya’da evrimleşen Homo sapiens idaltu alt türü ilk ölüm sonrası 
ritüellerini gerçekleştirdi. Bu tür su aygırlarını katletmiş bir türdür. Anatomik 
ve davranışsal açıdan modern insanlara en yakın olan türdür. 
 

 
 

150bin yö  Günümüzde yaşayan bütün insanların ortak atası olan ve Mitokondriyal Havva olarak anılan dişi insan, bu 
dönemde yaşamıştır. Dünya üzerinden alınacak her insan genomunun geriye doğru takip edilmesi, bu 
dönemde yaşamış bireylerde kesişecektir. 
Mitokondriyal Havva‐ Mitokondrilerimiz içerisinde bulunan genetik materyale "mitokondriyal DNA" ya da 
kısaca "mtDNA" adı verilir. Bu çok kıymetli bir genetik malzemedir, çünkü neredeyse her zaman anneden 
yavrulara geçer; babalar bu sürece neredeyse hiç katkı sağlamazlar. Bu sayede, çok hassas bir şekilde çeşitli 
hastalıkların ve özelliklerin evrimsel geçmişini takip edebiliriz. mtDNA kullanılarak şu anda yaşayan bütün 
insanların en son "annesi" tespit edilebilir. Buna bilimde esprili bir şekilde "mitokondriyal Havva" adı verilir. 
Bu dişi, eğer şu anda yaşayan bütün insanların soy ağaçları, hiçbir atlama ve sıçrama olmaksızın geriye 
doğru takip edilecek olursa ulaşılacak olan kadındır. Ne yazık ki bu kadının tam olarak yaşadığı zaman 
bilinmemektedir. Ancak günümüzden 99.000 ila 234.000 yıl önce arasında bir yerlerde yaşadığı 
bilinmektedir. Tabii ki, adının gönderme yaptığı efsanevi hikayelerin aksine, bu kadın "ilk kadın" da değildir, 
"tek kadın" da... Tam tersine, onun yaşadığı dönemde çok sayıda insan dişisi yaşamıştır. Ancak bu dişi ve 
onun soy hattı, şu anda günümüzde yaşayan tüm insanlara kadar gidecek soy hatlarının atasıdır. 
Dönemindeki diğer kadınların soy hatları bir noktada tükenmiş, günümüze kadar ulaşamamıştır.  
50bin yö  150 bin yıl boyunca evrimlerini belirli bir yönde sürdüren insanlar, sonunda Afrika'dan çıkarak Dünya'nın 
diğer bölgelerinde koloniler kurmaya başlarlar. Almanyası bölesinde karşılaştıkları Neandertal insanlarını 
yok etmeye başlarlar. onlarla cinsel ilişkiye de girerek gen karışımına sebep olurlar. Ayrıca Asya'da da 
evrimleşmiş olan birçok insansı, modern insanlar tarafından katledilir. 
40bin yö  Avusturalya ve Avrupa'ya en kapsamlı göçler başlar. Bu dönemde, anatomik, morfolojik, davranışsal ve 
diğer birçok açıdan günümüz insanıyla aynı olan, Homo sapiens sapiens alt türünün ilk bireyleri olarak 
görülen Cro‐Magnon insanları yaşamıştır. 
30bin yö  Neandertaller, insanların kıyımına ve çevresel baskılara 20.000 yıl boyunca dayanabilirler. Neandertallerin 
soyu bu dönemde tamamen tükenir. 
12bin yö  Homo florensiensis (hobbit insanı) türünün soyu tükenir. Bu tür, Homo sapiens ile birlikte hayatta kalabilen 
son tür olmuştur. Onların da tükenmesiyle geriye bir tek Homo sapiens kalır. Bu dönem, Evrimsel Biyoloji 
açısından Yakın Tarih diyebileceğimiz dönemin başlangıcıdır. 
 
10bin yö  Buzul Çağ'ı biter. Birçok türün yok olduğu ve türlerin bireylerinin sayıca çok 
azaldığı görülür. Smilodon cinsi tamamen yok olmuştur. İnsanların sayısı çok 
azalmış ve halen de azalmaktadır. Ayrıca son Kıllı Mamut olarak 
bilinen Mammuthus primigenus türünün soyu tükenir. Tüm bunlar, ciddi 
iklimsel değişimlerden kaynaklanmaktadır.