Professional Documents
Culture Documents
saqarTvelo
adamianis uflebebi
janmrTelobis dacvis sferoSi
praqtikuli saxelmZRvanelo iuristebisTvis
saqarTvelo
2011 weli
avtorebi:
ISBN: 978-9941-0-3010-9
winasityvaoba 4
1 Sesavali 6
leqsikoni/terminTa saZiebeli
246
3
winasityvaoba
ufleba janmrTelobaze didi xnis manZilze miCneuli iyo, rogorc `meore Taobis ufleba~,
rac gulisxmobs, rom igi ar sruldeba erovnul doneze da Sedegad, mis ganxorcielebas
arasaTanado yuradreba eTmoba. Tumca es midgoma mniSvnelovnad Seicvala, radgan sxva-
dasxva qveynebma ufleba janmrTelobaze da misi ZiriTadi elementebi, rogorc fundamen-
turi ufleba, Seitanes sakuTar konstituciebSi da Sida kanonmdeblobaSi. erovnuli sasa-
marTloebis mniSvnelovanma gadawyvetilebebma, gansakuTrebiT aziaSi, afrikaSi da laTinur
amerikaSi, kidev ufro Seuwyo xeli janmrTelobaze uflebis realizebas da am mimarTlebiT
sasamarTlo praqtikis Camoyalibebas.
miuxedav imisa, rom adamianis uflebaTa principebis Sesaxeb mravali publikacia arsebobs,
Zalian cota gamocema ukavSirdeba adamianis uflbebis dacvas jandacvis sferoSi, aqedan
gamomdinare, mniSvnelovnad miviCnieT aRniSnuli saxelmZRvanelos Seqmna. saxelmZRvaneloSi
aRwerili konkretuli sakiTxebi dakavSirebulia mxolod aRmosavleT evropis qveynebTan,
Tumca misi gamoyeneba SeiZleba saerTaSoriso donezec. vimedovnebT, momzadebuli masala
xels Seuwyobs jandacvis sferoSi arsebuli darRvevebis winaaRmdeg damcavi meqanizmebisa
da samarTlebrivi saSualebebis danergvas. saxelmZRvanelo daexmareba, rogorc jandacvis
provaiderebs, iuristebs da janmrTelobis dargSi moRvawe pirebs adamianis uflebaTa nor-
mebis praqtikis danergvaSi, aseve xels Seuwyobs sazogadoebis cnobierebis amaRlebas da
sakuTari uflebebis dacvis moTxovnas janmrTelobis dacvis sferoSi.
anand groveri
gaeros specialuri momxsenebeli
da bolos, es saxelmZRvanelo ver iarsebebda rom ara Ria sazogadoebis institutis konsul-
tantis, judi overalis enTuziazmi da monawileoba am proeqtSi.
5
Tavi 1: Sesavali
1.1 Sesavali
1.3 abreviaturebi
1
Sesavali
1.1 Sesavali
saxelmZRvanelo iuristebisaTvis `janmrTelobis dacvis samarTalSi~ warmoadgns erT-erT
mniSvnelovan gamocemas, romelzec muSaobdnen Ria sazogadoebis institutis `kanonis da
janmrTelobis~ da `adamianis uflebebisa da mmarTvelobis sagranto programebi~ da fondi
`Ria sazogadoeba-saqarTvelos~ _ `kanonis, mediis da janmrTelobis~ iniciativa.
7
Tavi 1: Sesavali
V, VI, VII da VIII Tavebi mimoixilavs saqarTvelos specifikas sxvadasxva kuTxiT. V TavSi gan-
xilulia Sesabamisi saerTaSoriso da regionuli SeTanxmebebi, romlebic ratificirebulia
saqarTvelos mier, aseve, ama Tu im qveynebis magaliTebi, jandacvis samarTlebrivi sistema.
1 ix. me-3 Tavi damatebiTi informaciisTvis pacientis uflebaTa evropuli qartiis Sesaxeb
saxelmZRvanelos gamoyeneba
vebgverdi
avtorebisgan
rogorc saxelmZRvanelo gviCvenebs, adamianis uflebebi jandacvis sferoSi jer kidev axa-
li dargia da viTardeba. saxelmZRvaneloSi mocemuli bevri debulebis interpretacia jer
ar momxdara sasamarTloebis mier da kvlav mzadaa gamoyenebisa da interpretaciisTvis.
janmrTelobis dacvis sistemaSi adamianis uflebebis praqtikuli gamoyenebis mxriv vxvdebiT
mniSnelovan xarvezebs. ase rom, es saxelmZRvanelo aris iuridiuli kvlevis dasawyisi da ar
Seicavs saboloo pasuxebs adaminis uflebebTan da jandacvasTan dakavSirebiT.
9
Tavi 1: Sesavali
1.3 abreviaturebi
AC (Advisory Committee) - mrCevelTa komiteti
CAT (Convention Against Torture and Other Forms of Cruel, Inhuman, or Degrading Treatment or Punish-
ment) - konvencia wamebis da sxva sastiki, araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an
sasjelis winaaRmdeg
CEDAW (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women) - konvencia
qalTa mimarT diskriminaciis yvela formis aRmofxvris Sesaxeb
CES CR (Committee on Economic, Social and Cultural Rights) - ekonomikur, socialur da kultu-
rul uflebaTa komiteti
CMW (International Convention on the Protection of the Rights of All Migrant Workers and Members of
their Families) - migranti muSebisa da maTi ojaxis wevrebis uflebebis dacvis saerTaSoriso
konvencia
CRPD (Convention on the Rights of Persons with Disabilities) - konvencia SezRuduli SesaZleblobe-
bis mqone pirTa uflebebis Sesaxeb
ECOSOC (UN Economic and Social Council) - gaeros ekonomikuri da socialuri sabWo
FCNM (Framework Convention for the Protection of National Minorities) - CarCo konvencia erovnul
ICCPR (International Covenant on Civil and Political Rights) - saerTaSoriso paqti samoqalaqo da
politikuri uflebebis Sesaxeb
ICERD (International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination) - saerTaSo-
riso konvencia rasobrivi diskriminaciis yvela formis likvidaciis Sesaxeb
ICES CR (International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights) - saerTaSoriso paqti eko-
nomikuri, socialuri da kulturuli uflebebis Sesaxeb
OHCHR (Office of the High Commissioner for Human Rights) - adamianis uflebaTa umaRlesi komis-
ris ofisi
11
Tavi 1: Sesavali
saerTaSoriso
SezRuduli 10.07.09
SesaZleblobis mqone
pirTa uflebaTa
konvencia
evropuli (regionaluri)
adamianis uflebebisa
da biomedicinis 18.12.02 25.03. 02 27.09.02 01.05.06 moqmedebs arcerTi
Sesaxeb konvenciis
damatebiTi oqmi
adamianis organoebisa da
qsovilebis gadanergvis
Sesaxeb
adamianis uflebebisa
da biomedicinis Sesaxeb
konvenciis damatebiTi
oqmi janmrTelobis
dacvis mizniT genetikuri
testirebis Sesaxeb
evropis socialuri
qartia 1961
evro gaerTianebis
fundamenturi uflebebis
qartia
13
Tavi 1: Sesavali
15
2.1 Sesavali
23 pacientis uflebebi
sicocxlis ufleba
2.1 Sesavali
17
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
saerTaSoriso xelSekrulebebi1
ZiriTadi debuleba:
19
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
• muxli 14(2)(b) (soflad mcxovreb qalTa ufleba janmrTelobis dacvis adekvatur saSu-
alebebze)
(ix. aseve, 24-e `zogadi rekomendacia“ konvenciis me-12 muxlze (qali da janmrTeloba) _
qalTa janmrTelobis moTxovnebis safuZvliani analizi da rekomendaciebi samTavrobo mo-
qmedebebisaTvis)
` konvencia SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa uflebebis dacvis Sesaxeb (DRC)10 (Zala-
Sia 2008 wlis 12 maisidan)
konvenciis mizania fizikuri da fsiqikuri problemebis mqone pirebis uflebebis dacva. kon-
vencia moicavs samoqalaqo, politikur, ekonomikur, socialur da kulturul uflebebisa
da garantiebis farTo speqtrs.
muxli 25 (janmrTeloba)
21
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
„zomierni rom viyoT, vityodi, rom janmrTelobis dacvis sferos profesionalebs xSirad
arc smeniaT janmrTelobis dacvis uflebis Sesaxeb. Tu ram smeniaT, maT xSirad warmodgena
ara aqvT, ras niSnavs es konceptualurad an yoveldRiur cxovrebaSi. amasTan, isini xSirad
Relaven da goniaT, rom es ufleba maT problemebs SeuqmniT.~13
sxva dokumentebi
11 http://www2.ohchr.org/english/issues/health/right/
12 ix. teqsti: http://www2.ohchr.org/english/issues/health/right/docs/draftguid.doc
13 specialuri momxseneblis angariSi fizikuri da fsiqikuri janmrTelobis umaRles miRwevad standartze xelmisawvdo-
mobis uflebis Sesaxeb 2007 (A/HRC/4/28) par.43.
14 ix. teqsti ing. enaze: http://www2.ohchr.org/english/law/treatmentprisoners.htm
15 ix. teqsti ing. enaze: http://www2.ohchr.org/english/law/bodyprinciples.htm
16 ix. teqsti ing. enaze: http://www2.ohchr.org/english/law/principles.htm
17 ix. teqsti ing. enaze: http://www.who.int/hpr/NPH/docs/declaration_almaata.pdf
` advokatTa qartia janmrTelobis uflebis Sesaxeb, 2005 weli (advokatTa saerTaSoriso kav-
Siri).18 qartia Seexeba Tanxmobisa da piradi cxovrebis sakiTxebs.
23
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
winamdebere Tavi pacientis cxra ZiriTad uflebas exeba. esenia: pirovnebis Tavisuflebisa
da usafrTxoebis ufleba; piradi cxovrebis xelSeuxebloba; informaciis miRebis ufle-
ba; fizikuri xelSeuxeblobis ufleba; sicocxlis ufleba; ufleba janmrTelobis umaRles
xelmisawvdom standartze; wamebis da sastiki, araadamianuri da damamcirebeli mopyrobis
akrZalva; sajaro politikaSi monawileobis ufleba; diskriminaciis akrZalva da Tanasworo-
bis ufleba.
25
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
` bavSvis uflebaTa konvencia (CRC), mux. 25: monawile saxelmwifoebi aRiareben kompeten-
turi organoebis mier movlis mizniT meurveobis qveS myofi bavSvis uflebas, iyos da-
culi da isargeblos fizikuri Tu fsiqikuri mkurnalobiT; aRiareben bavSvis uflebas,
periodulad xdebodes misTvis gaweuli mkurnalobis da mis mimarT aseT meurveobasTan
dakavSirebuli sxva pirobebis Sefaseba.
`1. wevrma saxelmwifoebma unda uzrunvelyon, rom SezRuduli SesaZleblobebis mqone pire-
bma, sxvebTan Tanaswor pirobebSi:
23 axali zelandiis winaaRmdeg(A. v. New Zealand), N. 754/1997, da filakovska poloneTis winaaRmdeg (Fijalkovska v. Poland)
(1061/2002), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, A/60/40 vol. II (26 ivlisi 2005) 103 $ 8.2
24 samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti, daskvniTi Sefasebebi estoneTis Sesaxeb [CCPR/CO/77/EST (HRC, 2003), $ 10
25 samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti, daskvniTi Sefasebebi estoneTis Sesaxeb [CCPR/CO/77/EST (HRC, 2003), $ 10
26 Ibid, $ 8.3
` saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb (ICCPR), mux. 17: aravin ar
unda ganicados TviTneburi an ukanono Careva Tavis pirad an ojxur cxovrebaSi, misi sa-
cxovreblis Seuvalobis an misi korespondenciis saidumloebis TviTneburi an ukanono
xelyofa, an misi Rirsebis da reputaciis ukanono xelyofa.
` bavSvis uflebaTa konvencia (CRC), mux. 16 (1): arc erTi bavSvi ar SeiZleba iyos piradi da
ojaxuri cxovrebis, sacxovrebeli binis xelSeuxeblobis an korespondenciis saidu-
mloebis uflebaTa mis mier ganxorcielebaSi TviTneburi an ukanono Carevis, an misi
Rirsebisa da reputaciis ukanono xelyofis obieqti;
` SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa uflebebis konvencia, mux. 22: 1. SezRuduli SesaZ-
leblobebis mqone arc erTi piri, miuxedavad misi sacxovrebeli adgilisa da pirobebisa, ar
27
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
unda ganicdides TviTnebur an ukanono Carevas mis pirad cxovrebaSi, ojaxSi, sacxovrebeli
adgilis arCevaSi, korespondenciasa da sxva saxis komunikaciaSi; dauSvebelia misi Rirse-
bisa da reputaciis ukanono xelyofa. aseTi saxis Carevis SemTxvevaSi, SezRuduli SesaZ-
leblobebis mqone pirebs ufleba aqvT iyvnen daculi kanoniT. 2. monawile saxelmwifoebma
Tanabrad unda daicvan SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa piradi, samedicino da sa-
reabilitacio momsaxurebasTan dakavSirebuli informaciis konfidencialuroba.
konfidencialobis ufleba
cxadia, rom samedicino informaciis dacvis aucileblobam SeiZleba zegavlena moaxdinos jan-
dacvis sxvadasxva sakiTxebze, Tumca, konfidencialoba gansakuTrebiT mniSvnelovania seqsu-
aluri da reproduqciuli janmrTelobis sakiTxebTan dakavSirebiT. gaeros saxelSekrulebo
organoebis analizis mixedviT, piradi cxovrebis ufleba moicavs (I) samarTlebrivi valdebu-
lebis uaryofas, romlis mixedviTac jandacvis personali valdebulia ganacxados abortis Se-
mTxvevebi, rogorc proceduris zogadi kriminalizaciis nawili gamonaklisis gareSe, ris gamoc
qalebi ferxdebian samedicino dawesebulebis mimarTvisas, rac safrTxes uqmnis maT janmrTe-
lobas.27 (II) gamoZiebis Catarebis saWiroebas imis Sesaxeb, rom ucxour sawarmoebSi dasaqmebis
msurvel qalebs utareben orsulobis testebs da Txoven upasuxon detalur SekiTxvebs pirad
sakiTxebze, rasac moyveba fexmZimobis sawinaaRmdego wamlebis gamowera28 da (III) problemebis ga-
dawyvetas da mozardTa konfidencialobis dacvis saWiroebas seqsualuri da reproduqciuli
janmrTelobis sakiTxebSi, maT Soris im pirebTan dakavSirebiT, romlebic daqorwindnen adreul
asakSi da, amasTanave, daucveli mosaxleobis mimarT. 29
27 adamianis uflebaTa komiteti, daskvniTi Sefasebebi Ciles Sesaxeb, saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri
uflebebis Sesaxeb, A/54/40 vol. I (1999) 44 $ 211 da 216; venesuela, saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri ufle-
bebis Sesaxeb, A/56/40 vol. I (2001) 49 $ 77(19)
28 adamianis uflebaTa komiteti, daskvniTi Sefasebebi meqsikis Sesaxeb, saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri
uflebebis Sesaxeb, A/54/40 vol. I (1999) 61 $ 329
29 bavSvis uflebaTa komitetis daskvniTi Sefasebebi, jibuti, CRC/C/97 (2000) 96 $ 555
` saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb (ICCPR), mux. 19 (2): Ti-
Toeul adamians aqvs ufleba Tavisuflad gamoTqvas sakuTari azri; es ufleba moicavs
Tavisuflebas, sakuTari arCevaniT, saxelmwifo sazRvrebis miuxedavad moiZios, miiRos
da gaavrcelos yovelgvari informacia zepirad, werilobiT an presisa da gamoxatvis
sxva saSualebebiT;
`adamianis ufleba xeli miuwvdebodes Tavis samedicino Canawerze, aris nawili TiToeuli
adamianis uflebis, xeli miuwvdebodes pirad informaciaze sakuTari Tavis Sesaxeb. saxel-
mwifos ar dausaxelebia mizezi, rac gaamarTlebda mis uars informaciis xelmisawvdomo-
baze. ubralod msxverplis moTxovnis uaryofa, gaecnos Tavis samedicino Canawerebs aris
saxelmwifos valdebulebis darRveva pativi sces yoveli adamianis uflebas `moepyron ada-
mianurad adamianuri Rirsebis dacvas~, miuxedavad imisa, amgvari uari msxverplis samedici-
no mkurnalobaze moaxdens Tu ara zegavlenas.~31
30 (726/1996), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, A/58/40 vol. II (29 Ooqtomberi 2002) 12
(CCPR/C/76/D/726/1996
31 individualuri Sefaseba (sesilia medina qiroga)
29
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
konvencia SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa dacvis Sesaxeb (DRC), mux. 21:
a) pacients ufleba aqvs miiRos mis Sesaxeb samedicino CanawerebSi arsebuli informacia da
sruli informacia misi janmrTelobis statusis Sesaxeb, maT Soris mis mdgomareobaze ar-
sebuli samedicino faqtebis Sesaxeb. Tumca, pacientis CanawerebSi arsebuli konfidencia-
luri informacia mesame pirs ar unda miewodos pacientis Tanxmobis gareSe;
e) pacients ufleba aqvs airCios, vis (Tu arsebobs aseTi piri) unda miewodos informacis
mis Sesaxeb.
xSiria SemTxvevbi, roca boSa qalis sterilizacia xdeba misi nebis sawinaaRmde-
god;
eqimi aiZulebs narkotikebis momxmarebel fexmZime qals gaikeTos aborti;
instituciebSi pacientebs mkurnaloben maTin nebarTvis gareSe, radgan miaCniaT,
rom pacientebs ar aqvT unari Tavad miiRon gadawyvetileba mkurnalobis Sesaxeb;
daxurul instituciebSi, pacientebs rTaven samedicino kvlevebSi maTi Tanxmo-
bis gareSe;
pacientebs utardebaT eleqtro-konvulsiuri Terapia (ECT), maT ki eubnebian,
rom es aris `Zilis Terapia~.
` bavSvis uflebaTa konvencia (CRC), mux. 39: monawile saxelmwifoebi yvela zomas iReben,
raTa xeli Seuwyon im bavSvis fizikur da fsiqologiur gajansaRebas da socialur rein-
tegracias, romelic nebismieri saxis ugulebelyofis, eqspluataciis an borotad ga-
moyenebis, wamebis, sastiki, araadamianuri da Rirsebis Semlaxveli mopyrobis, sasjelis
31
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
` SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa dacvis konvencia (DRC), mux. 17: SezRuduli Sesa-
Zleblobebis mqone yvela pirs aqvs sakuTari fizikuri da mentaluri xelSeuxenlobis
Tanabari ufleba.
` eqimTa msoflio asociaciis (WMA) deklaracia pacientis uflebaTa Sesaxeb, principi 2-6:
3. TviTgamorkvevis ufleba
b) gonebrivad adekvatur, zrdasrul pacients ufleba aqvs ganacxados (an nebismier dros
uari Tqvas) Tanxmoba nebismier diagnostikuri proceduris Tu Terapiis Catarebaze. aseve
ufleba aqvs miiRos informacia rac aucilebelia misTvis gadawyvetilebis misaRebad. pa-
cientma naTlad unda gaacnobieros nebismieri testisa Tu samedicino Carevis mizani, mosa-
lodneli Sedegebi da ra SeiZleba mohyves armkurnalobas da mkurnalobis Sewyvetas.
Careva, pacientis Tanxmoba SeiZleba nagulisxmevad iyos miCneuli, garda im SemTxvevisa, ro-
desac arsebobs pacientis mier manamde gacxadebuli mkafio survili, rom ar moxdes amgvari
samedicino Careva, Tuki amis aucilebloba dadgeba. g) Tumca eqimi yovelTvis unda Seecados
gadaarCinos pacientis sicocxle, romlis ugono mdgomareoba gamowveulia TviTmkvlelobis
mcdelobiT.
3. qmeduunaro pacienti
` saxelSekrulebo organoebma cnes, rom iseTi praqtika, rogoricaa qalis sasqeso orga-
nos mutilacia, arRvevs qalis usafrTxoebis uflebas, mis fizikur da moralur xel-
Seuxeblobas da safrTxes uqmnis mis sicocxlesa da janmrTelobas.34
34 qalTa mimarT diskriminaciis sawinaaRmdego komitetis daskvniTi Sefasebebi burkina-fasos Sesaxeb, A/55/38 nawili I
(2000) 25 $261 da kameruni, A/55/38 nawili II (2000) 53 $ 43
33
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
sicocxlis ufleba
` saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb (ICCPR), mux. 6(1): sico-
cxlis ufleba TiToeuli adamianis ganuyofeli uflebaa. am uflebas icavs kanoni. ara-
vis ar SeiZleba TviTneburad waarTvan sicocxle.
35 lancova ruseTis federaciis winaaRmdeg(No 763/1997), gadasinjulia 2002 wlis 26 marts,par 9.2
36 adamianis uflebaTa komiteti zogadi komentari #20 wamebis akrZalvis Sesaxeb saerTaSoriso konvenciis samoqalaqo da
politikuri uflebebis Sesaxeb me-7 muxlis Tanaxmad, par: 1, 13
miuxedavad imisa, rom komitets pirdapir ar uRiarebia abortis gakeTebis ufleba, komi-
tetma daadgina, rom saxelmwifoebs ekisrebaT valdebuleba miiRon zomebi, raTa daicvan
im orsuli qalis sicoxlis ufleba, romlis orsulobac sruldeba, rac SeiZleba ganixi-
lebodes, rogorc am proceduris upirobo akrZalvis dasruleba.37
SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa dacvis konvencia (DRC), mux. 10: saxelmwifo mxareebi
kvlavac adastureben, rom yvela adamians gaaCnia sicocxlis ufleba da unda gadadgan yvela
aucilebeli nabiji, raTa uzrunvelyon rom SezRuduli SesaZleblobis mqone pirebma sxveb-
Tan, Tanabrad efeqturad isargeblon sicocxlis uflebiT.
mux. 12: 1. monawile saxelwifoebi cnoben yvelas uflebas fizikuri da fsiqikuri janmr-
Telobis umaRles xelmisawvdom standartebze. 2. konvenciis wevr-saxelmwifoebis gadasadg-
meli nabijebi am uflebis sruli ganxorcielebisaTvis moicavs Semdegs:... g) epidemiuri,
endemuri, okupaciuri da sxva daavadebebis prevencia, mkurnaloba da kontroli; d) pirobe-
bis Seqmna, romelic uzrunvelyofs yovelgvar samedicino momsaxurebasa da mzrunvelobas
avadmyofobis SemTxvevaSi.
37 adamianis uflebaTa komiteti, daskvniTi Sefasebebi Ciles Sesaxeb A/54/40 vol. 1 (1999)44, par:. 216. ixileT aseve qalTa mi-
marT diskriminaciis winaaRmdeg komiteti, zogadi rekomendaciebi abortis kriminalizaciis winaaRmdeg, par. 19 da 24(m)
35
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
paragrafi 30-37:
paragrafi 46-52:
` bavSvis uflebaTa konvencia, muxli 3.3: ,,monawile saxelmwifoebi uzrunvelyofen, rom ba-
vSvze zrunvaze, an mis dacvaze pasuxismgebeli dawesebulebebi, samsaxurebi an organoebi
Seesabamebodnen kompetenturi organoebis mier dawesebul normebs, kerZod, usafrTxoe-
bisa da janmrTelobis dacvis sferoSi maTi personalis ricxobriobisa da vargisianobis,
agreTve kompetenturi zedamxedvelobis TvalsazrisiT.~
` bavSvis uflebaTa konvencia, muxli 24: ,,1. monawile saxelmwifoebi aRiareben bavSvis ufle-
bas, isargeblos janmrTelobis dacvis sistemis yvelaze ufro srulyofili momsaxurebiT,
daavadebaTa mkurnalobisa da janmrTelobis aRdgenis saukeTeso saSualebebiT. monawile
saxelmwifoebi cdiloben uzrunvelyon, rom arc erT bavSvs ar CamoerTvas ufleba, isarge-
blos janmrTelobis dacvis sistemis aseTi momsaxurebiT. 2. monawile saxelmwifoebi cdi-
loben, srulad ganaxorcielon mocemuli ufleba da aucilebel zomebs iReben:
38 zogierTi valdebulebis, rogoricaa diskriminacis akrZalva, realizacia unda moxdes dauyovnebliv, kvalifikaciis gareSe.
39 daskvniTi Sefasebebi urugvais Sesaxeb, E/1998/22 (1997) 67 par. 368 _ ukmayofileba gamoTqmuli saeqTno personalisTvis dabali
anazRaurebis gamo. ixileT aseve Sefasebebi kongos Sesaxeb E/2001/22 (2000) 43 par. 206 _ ukmayofileba gamoTqmuli jandacvis stan-
dartebis ugulvebelyofis Sesaxeb jandacvis sferoSi arsebuli mwiri dafinansebis gamo; monRoleTi, E/2001/22 (2000) 53 par. 271
40 daskvniTi Sefasebebi ruseTis Sesaxeb (E/C.12/1/ADD.94 (CESCR, 2003) par. 32
37
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
mux. 7: aravin unda ganicdides wamebas an sastik, araadamianur an misi Rirsebis damamcirebel
mopyrobasa Tu sasjels. kerZod, aravin SeiZleba iyos samedicino eqsperimentisa Tu kvlevis
subieqti informirebuli Tanxmobis gareSe.
mux. 10(1): yvela TavisuflebaaRkveTil pirs aqvs ufleba, rom humanurad moeqcnen da pativi
scen mas
41 samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti, zogadi komentari 21 (24-e sesia, 1992); muxli 10 anacvlebs zogad
komentars 9. a/47/40 (1992) 195par. 2
42 ixileT: qeli iamaikis winaaRmdeg (Kelly v. Jamaica) (253/1987), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis
Sesaxeb, A/46/40 (8 aprili 1991) 241 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti/C/41/D/253/1987) § 5.7 me-10(1) muxlis
darRveva: patimars qonda janmrTelobis problemebi ZiriTadi samedicino momsaxurebis ar Catarebis gamo da aseve mas
dRis ganmavlobaSi mxolod 30 wuTiT qonda saknis datovebis ufleba; ix. aseve lintoni iamaikis winaaRmdeg (Linton v.
Jamaica) (255/1987), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, A/48/40 vol. II (22 oqtomberi 1992)
12 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/46/D/255/1987) § 2.7 da 8.5, me-7 da me-10(1) muxlebis darRveva;
beili iamaikis winaaRmdeg (Bailey v. Jamaica) (334/1988), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb,
A/48/40 vol. II (31 marti1993) 72 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/47/D/334/1988) § 9.3; Tomasi iamaikis
winaaRmdeg (Thomas v. Jamaica) (321/1988), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, A/49/40 vol. II
(19 oqtomberi 1993) 1 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/49/D/321/1988) § 9.2 da 11; mika miha ekvatoruli
gvineis winaaRmdeg (Mika Miha v. Equatorial Guinea) (414/1990), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis
Sesaxeb, A/49/40 vol. II (8 ivlisi 1994) 96 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti/C/51/D/414/1990) § 6.4; kolin
jonsoni iamaikis winaaRmdeg (Colin Johnson v. Jamaica) (653/1995), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebe-
bis Sesaxeb, A/54/40 vol. II (20 oqtomberi 1998) 135 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/64/D/653/1995) § 8.1
da kalenga zambiis winaaRmdeg (Kalenga v. Zambia) (326/1988), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis
Sesaxeb, A/48/40 vol. II (27 ivlisi 1993) 68 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/48/D/326/1988) § 6.5.
43 ixileT: uaiTi iamaikis winaaRmdeg (Whyte v. Jamaica) (732/1997), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis
Sesaxeb, A/53/40 vol. II (27 ivlisi 1998) 195 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/63/D/732/1997) § 9.4; lesli
iamaikis winaaRmdeg (Leslie v. Jamaica) (564/1993), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, A/53/40
vol. II (31 ivlisi 1998) 21 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/63/D/564/1993) § 3.2-3.5, 3.8 da 9.2; henri ia-
maikis winaaRmdeg (Henry v. Jamaica (610/1995), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, A/54/40
vol. II (20 oqtomberi 1998) 45 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/64/D/610/1995) § 7.3; fenanti iamaikis
winaaRmdeg (Pennant v. Jamaica) (647/1995), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, A/54/40 vol. II
(20 oqtomberi 1998) 118 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/64/D/647/1995) § 8.3; levi iamaikis winaaRmdeg
(Levy v. Jamaica) (719/1996), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, A/54/40 vol. II (3 noemberi
1998) 208 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/64/D/719/1996) § 7.4; marSali iamaikis winaaRmdeg (Marshall
v. Jamaica) (730/1996), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, A/54/40 vol. II (3 noemberi 1998)
228 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti/C/64/D/730/1996) § 6.7; morgani da uiliamsi iamaikis winaaRmdeg
(Morgan and Williams v. Jamaica) (720/1996), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, A/54/40 vol. II (3
noemberi 1998) 216 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/64/D/720/1996) § 7.2; morisoni iamaikis winaaRmdeg
(Morrison v. Jamaica) (663/1995), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, A/54/40 vol. II (3 noembe-
ri 1998) 148 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/64/D/663/1995) § 8.8; brauni iamaikis winaaRmdeg (Brown
v. Jamaica) (775/1997), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, A/54/40 vol. II (23 marti 1999)
260 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/65/D/775/1997) § 3.2 and 6.5; beneti iamaikis winaaRmdeg (Bennett v.
Jamaica) (590/1994), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, A/54/40 vol. II (25 marti 1999) 12
(samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/65/D/590/1994) at paras. 10.7 and 10.8; Smith and Stewart v. Jamaica (668/1995),
ICCPR, A/54/40 vol. II (8 aprili 1999) 163 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/65/D/668/1995) § 7.5.; mulezi
kongos demokratiuli respublikis winaaRmdeg (Mulezi v. Democratic Republic of the Congo) (962/2001), saerTaSoriso paqti
samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, A/59/40 vol. II (6 ivlisi 2004) 159; saidovi tajikeTis winaaRmdeg (Saidov v.
Tajikistan) (964/2001), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, A/59/40 vol. II (8 ivlisi 2004) 164
44 daskvniTi Sefasebebi bosnia da hercegovinas Sesaxeb (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/BIH/CO/1 (ada-
mianis uflebaTa komiteti, 2006), § 19.
45 uiliamsi iamaikis winaaRmdeg (Williams v. Jamaica (609/1995), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis
Sesaxeb, A/53/40 vol. II (4 noemberi 1997) 63 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/61/D/609/1995) § 6.5
46 levisi iamaikis winaaRmdeg (komunikacia #527/1993, gadasinjuli 1996 wlis 18 ivliss). ixileT aseve pinto trinidadis da
tobagos winaaRmdeg (232/1987), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb a/45/40 . II (20.07.1990)
69 paragrafi 12.7. ix.aseve henri da duglasi iamaikis winaaRmdeg (571/1994), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politi-
kuri uflebebis Sesaxeb a 1/40 . II (25.07 1996) 155 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/57/D/571/1994) § 9.5;
lihongi iamaikis winaaRmdeg (Leehong v. Jamaica) (613/1995), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis
Sesaxeb A/54/40 vol. II (13 ivlisi 1999) 52 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/66/D/613/1995) § 3.11 da 9.2
47 lancova ruseTis federaciis winaaRmdeg (Lantsova v Russian Federation) (komunikacia # 763/1997, 2002 wlis 26 martis Se-
fasebebi)
39
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
sxva magaliTebi, sadac me-7 da me-10(1) muxlebis darRvevas hqonda adgili, moicavs Se-
mTxvevebs, rodesac dakavebuli piri moTavsebuli iyo individualur, miwisqveSa sakanSi.
mas sami Tvis ganmavlobaSi awamebdnen da uars eubnebodnen mkurnalobaze da aucilebel
samedicino momsaxurebaze.48 sxva magaliTebi aCvenebs, rom saknebis zomam, higienurma mdgo-
mareobam, cudma kvebam da stomatologiurma problemebma gamoiwvia me-7 da me-10(1) mux-
lebis darRveva.49
48 setelihi/sendiki urugvais winaaRmdeg (Setelich / Sendic v. Uruguay) (R.14/63), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri
uflebebis Sesaxeb A/37/40 (28 oqtomberi 1981) 114 § 20
49 houeli iamaikis winaaRmdeg (Howell v. Jamaica) (798/1998), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesa-
xeb A/59/40 vol. II (21 oqtomberi 2003) 21 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/79/D/798/1998)
50 Jeludkovi ukrainis winaaRmdeg (Zheludkov v. Ukraine) (726/1996), saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebe-
bis Sesaxeb A/58/40 vol. II (29 oqtomberi 2002) 12 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti /C/76/D/726/1996.
51 sahadaTi trinidadi da tobagos winaaRmdeg (Sahadath v. Trinidad and Tobago) (684/1996), saerTaSoriso paqti samoqalaqo
da politikuri uflebebis Sesaxeb A/57/40 vol. II (2 aprili 2002) 61 (samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti
/C/684/1996) § 9
muxli 16: (1) yoveli monawile saxelmwifo kisrulobs valdebulebas Tavis iurisdiqciaSi
Semaval nebismier teritoriaze Tavidan aicilos sastiki, araadamianuri da Rirsebis
Semlaxavi mopyrobisa da dasjis sxva aqtebi, romlebsac ar moicavs I muxlSi aRniSnuli
wamebis gansazRvreba, roca aseT aqtebs sCadis saxelmwifo Tanamdebobis piri an sxva
oficialuri piri, an maTi waqezebiT, an maTi nebarTviT an umoqmedobiT. (2) am konvenciis
debulebebi zians ar ayenebs sxva saerTaSoriso xelSekrulebebis an erovnuli kanonm-
deblobis debulebebs, romlebic krZalaven sastik, araadamianur an Rirsebis Semlaxav
mopyrobas da dasjas an exeba damnaSavis gadacemas.
komitetma aseve xazgasmiT aRniSna, rom samedicino personali, romelic monawileobs wamebis
procesSi, eqvemdebareba pasuxisgebaSi micemas da dasjas.55
muxli 37: monawile saxelmwifoebi uzrunvelyofen, rom: a) arc erTi bavSvi ar SeiZleba ga-
xdes wamebis an sxva sastiki, araadamianuri an Rirsebis Semlaxveli mopyrobis an dasjis
msxverpli.
muxli 39: monawile saxelmwifoebi yvela zomas mimarTaven, raTa xeli Seuwyon im bavSvis
fizikuri da fsiqologiuri mdgomareobis aRdgenas da socialur reintegracias, ro-
melic aris ugulvebelyofis, eqspluataciis an Zaladobis, wamebis an nebismieri sxva
sastiki, araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis, dasjis, an SeiaraRebuli kon-
fliqtebis msxverpli; mdgomareobis msgavsi aRdgena da reintegracia unda xorciel-
debodes bavSvis janmrTelobis, misi pirovnebis da Rirsebis pativiscemis uzrunve-
lyofiT.
mux. 15: 1. aravin SeiZleba gaxdes wamebis, sastiki, araadamianuri an damamcirebeli mopyro-
bisa da dasjis msxverpli. gansakuTrebiT, aravis gamoyeneba ar SeiZleba samedicino Tu
52 daskvniTi Sefasebebi ruseTis Sesaxeb (wamebis sawinaaRmdego komiteti/C/RUS/CO/4 (CAT, 2007), § 18.
53 adamianis uflebaTa umaRlesi komisris ofisi (OHCHR). daskvniTi Sefasebebi, kameruni (konvencia wamebis da sxva sastiki,
araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an sasjelis winaaRmdeg CAT /C/CR/31/6)
54 adamianis uflebaTa umaRlesi komisris ofisi (OHCHR). daskvniTi Sefasebebi, nepali (konvencia wamebis da sxva sastiki,
araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an sasjelis winaaRmdeg (CAT) /C/NPL/CO/2). ixileT agreTve Sefasebebi
paragvais (CAT /C/SR.418) da braziliis Sesaxeb (CAT /C/SR.471)
55 adamianis uflebaTa umaRlesi komisris ofisi (OHCHR). daskvniTi Sefasebebi, argentina (A/48/44)
41
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
` principi 1: nebismieri formiT dakavebul an dapatimrebul yvela pirs unda moepyron ada-
mianurad, misi Rirsebisa da pirovnebis pativiscemiT.
principi 6: dakavebuli an patimrobaSi myofi arcerTi piri ar SeiZleba gaxdes wamebis an sxva
sastiki, araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis msxverpli. arcerT gare-
moebaSi ar daiSveba wamebis an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis gamarTleba.
wesi 22 (1) _ yvela dawesebulebas unda hyavdes erTi iseTi kvalificiuri medicinis muSaki,
romelsac fsiqiatriaSic eqneba umaRlesi ganaTleba. saWiroa samedicino momsaxurebis or-
ganizeba jandacvis adgilobriv an saxelmwifo organoebTan mWidro kontaqtSi. igi unda
moicavdes fsiqiatriul diagnostikur samsaxurebs da, sadac es aucilebelia, daavadebulTa
mkurnalobasac.
wesi 22 (2) _ avadmyofi patimrebi, romlebsac specialistTa yuradReba esaWiroebaT, unda ga-
daiyvanon specialur dawesebulebebSi an samoqalaqo saavadmyofoSi. cixis saavadmyofoebs
unda hqondeT Sesabamisi samedicino momsaxurebisTvis da maTi mkurnalobisaTvis saWiro
danadgarebi, preparatebi da medikamentebi, agreTve sakmarisad kvalificiuri personali.
wesi 22 (3)-is Tanaxmad, TiToeul patimars unda hqondes imis SesaZlebloba, rom isargeblos
kvalificiuri stomatologis momsaxurebiT.
56 www.unhchr.ch/html/menu3/b/h_comp40.htm
wesi 23 _ qalTa sapatimro dawesebulebebSi unda iyos calke saTavsoebi fexmZime da mSobiare
qalebis mosavlelad. iq, sadac es SesaZlebelia, unda vizrunoT imaze, rom mSobiaroba mox-
des ara cixis, aramed samoqalaqo hospitalSi.
mux. 25: TiToeul moqalaqes raime diskriminaciis da dausabuTebel SezRudvaTa gareSe unda
hqondes ufleba da SesaZlebloba:
57 www.physiciansforhumanrights.org/library/istanbul-protocol.html
43
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
mux. 7: monawile saxelmwifoebi iReben yvela saWiro zomebs qveynis politikur da sazoga-
doebriv cxovrebaSi qalTa mimarT diskriminaciis aRmosafxvrelad, kerZod: ganurCevlad
sqesisa uzrunvelyofen uflebas, rom:
mux. 14 (2) (a): qalebi, msgavsad mamakacebisa, monawileobdnen yvela donis ganviTarebis geg-
mis SemuSavebasa da ganxorcielebaSi.
` mux. IV: xalxs ufleba aqvs, monawileoba miiRos individualurad da koleqtiurad Ta-
vianTi janmrTelobis dacvis dagegmvasa da implementaciaSi.
principi N358:
ekonomikuri, socialuri da kulturuli uflebebis Sesaxeb saerTaSoriso paqti, muxli 12: (1)
mux. 26: yvela adamiani Tanasworia kanonis winaSe da yovelgvari diskriminaciis gareSe aqvs
kanonis Tanaswori dacvis ufleba. am mxriv yovelgvari diskriminacia unda aikrZalos da
kanoni unda uzrunvelyofdes yvela piris Tanaswor da efeqtian dacvas raime niSnis (ro-
goricaa rasis, kanis feris, sqesis, enis, religiis, politikuri da sxva mrwamsis, erovnuli
Tu socialuri warmoSobis, qonebrivi mdgomareobis, dabadebisa Tu sxva garemoebis) gamo
diskriminaciis winaaRmdeg.
45
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
` mux. 2(1): am paqtis monawile TiToeuli saxelmwifo kisrulobs valdebulebas pativi sces
da misi teritoriis farglebsa da mis iurisdiqciaSi myofi yvela pirisaTvis uzrunve-
lyos am paqtiT aRiarebuli uflebebi: rasis, kanis feris, sqesis, enis, religiis, poli-
tikuri an sxva mrwamsis, erovnuli Tu socialuri warmoSobis, qonebrivi mdgomareobis,
dabadebisa Tu sxva garemoebis gamo.
` ekonomikuri, socialuri da kulturuli uflebebis komiteti, zogadi komentari 5, par. 15: gan-
sazRvra SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa diskriminacia, rogorc ,,araTanaswori
mopyroba, gariyva, SezRudva, anda saTanado sacxovrebel pirobebze uaris Tqma SezRudu-
li SesaZleblobebis gamo, rac, Tavis mxriv, iwvevs ekonomikur, socialur da kulturul
uflebaTa gamoyenebis SezRudvas an SeuZleblobas.~62 sabWom agreTve aRniSna, rom saWiroa
`ara mxolod saxelmwifo jandacvis seqtori, aramed kerZoc _ daemorCilos diskriminaciis
akrZalvis princips SezRuduli SesaZleblobebis pirebTan dakavSirebiT.~63
mux.5 (e) (IV): am konvenciis me-2 muxlSi aRniSnuli ZiriTadi movaleobebis Sesabamisad, mo-
nawile saxelmwifoebi valdebulebas iReben, akrZalon da aRmofxvran nebismieri formis
rasobrivi diskriminacia da uzrunvelyon yvela adamianis Tanasworoba kanonis winaSe, miu-
xedavad rasisa, kanis ferisa, erovnuli da eTnikuri kuTvnilebisa, gansakuTrebiT Semdegi
uflebebis ganxorcielebisaTvis: uflebebi ekonomikur, socialur da kulturul sferoe-
bSi, kerZod, janmrTelobis dacvis, samedicino daxmarebis, socialuri uzrunvelyofis da
socialuri momsaxurebis ufleba.
mux. 12
am seqciis pirveli nawili exeba saTanado pirobebSi muSaobis uflebas. meore TavSi warmod-
genilia Sekrebisa da gaerTianebis ufleba, xolo mesame TavSi ganxilulia samarTalwarmoe-
bis ufleba. yoveli seqcia moicavs: ganmartebas, Tu ra mniSvneloba aqvs konkretul ufle-
bas jandacvis momsaxurebis mimwodebelTaTvis, uflebis SesaZlo darRvevaTa magaliTebs,
gaeros xelSekrulebebSi asaxul Sesabamis SromiT standartebs da sxvadasxva oficialur
dokumentebSi arsebul interpretaciebs.
65 rasobrivi diskriminaciis akrZalvis Sesaxeb komiteti, zogadi rekomendacia XXX (65-e sesia, 2004): a/59/18 (2004) 93
47
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
gaeros organoebis ganmartebiT ar arsebobs ufleba, rom piri uzrunvelyofili iyos misi
arCevanis Sesabamisi samsaxuriTa da TanamdebobiT. Tumca saxelmwifom ar unda SeuSalos
xeli pirovnebis karierul winsvlas. saxelmwifo aseve valdebulia uzrunvleyos migrant
muSaTa mimarT samarTliani mopyroba. es ZiriTadad exeba jandacvis im muSakebs, romlebic
dasaqmebulni arian sxva qveynebis saavadmyofoebsa da klinikebSi. gaeros saxelSekrulebo
uwyebebma araerTi kvelva Caatares dasaqmebulTa anazRaurebis da samuSao pirobebis Seswa-
vlis mizniT. Sedegad, gamoCnda, rom jandacvis muSakebi ZiriTadad ukmayofiloni arian zog
qveyanaSi arsebuli dabali anazRaurebiT.
muSaobis ufleba
uflebebis potenciur darRvevaTa magaliTebi
yvelas aqvs Sromis, samuSaos Tavisufali arCevis, samarTliani da xelsayreli samuSao pi-
robebisa da umuSevrobisgan dacvis ufleba.
ekonomikur, socialur da kulturul uflebaTa komiteti, zogadi komentari #16, 23: paqtis me-3
muxlis ganxorcieleba, me-6 muxlTan mimarTebiT, inter alia gulisxmobs, rom rogorc kanonmde-
blobiT, ise praqtikaSi, mamakacebs da qalebs hqondeT muSaobis Tanaswori ufleba yvela done-
ze da nebismier Tanamdebobaze; aseve, sajaro da kerZo seqtoris satreningo da saxelmZRvanelo
programebma uzrunvelyon mamakacebis da qalebis aRWurva saWiro unarebiT, informaciiT da
codniT, rac aucieleblia muSobis uflebis Tanasoruflebiani realizebisaTvis.
66 ekonomikur, socialur da kulturul uflebaTa saerTaSoriso komiteti. daskvniTi Sefasebebi: did britaneTis da Crd.
irlandiis gaerTianebuli samefo, 1997 (E/1998/22), ix. aseve daskvniTi Sefasebebi: ukraina, 1995 (E/1996/22)
67 ekonomikur, socialur da kulturul uflebaTa saerTaSoriso komiteti. solomonis kunZuli, 1999
(E/2000/22)
68 rasobrivi diskriminaciis sawinaaRmdego komiteti. daskvniTi Sefasebebi: poloneTi, 1997 (A/52/18)
69 rasobrivi diskriminaciis sawinaaRmdego komiteti. daskvniTi Sefasebebi: poloneTi, 1997 (A/52/18).
ix. aseve: norvegia, 1994 (A/49/18); did britaneTis da Crd. irlandiis gaerTianebuli samefo, 1991
(A/46/18); israeli, 1998 (A/53/18); niderlandebi, 1998 (A/53/18); libani, 1998 (A/53/18); azerbaijani,
1999 (A/54/18) (A/60/18) dania, 2000 (A/55/18); latvia, 2003 (A/58/18); islandia, 2005 (A/60/18) da Turq-
meneTi, 2005 (A/60/18)
70 rasobrivi diskriminaciis sawinaaRmdego komiteti. mosazreba, gamoTqmuli saqmeSi b.m.s. avstraliis
winaaRmdeg, 1996 (C/54/ D/8/1996); gadawyvetileba, 1999 (A/54/18)
71 gaeros generaluri asambleis rezolucia 53/144. 09.12.1998
49
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
konvencia qalTa mimarT diskriminaciis yvela formis aRmofxvris Sesaxeb, muxli 11 (1):
monawile saxelmwifoebi iReben yvela saWiro zomas dasaqmebis sferoSi qalTa mimarT
diskriminaciis aRmosafxvrelad, raTa mamakacTa da qalTa Tanasworobis safuZvelze
uzrunvelyon Tanabari uflebebi, kerZod:
` saerTaSoriso konvencia yvela migranti muSakisa da maTi ojaxis wevrebis dacvis Sesaxeb,
muxli 51:
a) anazRaurebas, romelic yvela mSromels uzrunvelyofs sul mcire: (i) samarTliani xelfa-
siTa da tolfasovani SromisaTvis Tanabari anazRaurebiT raime niSniT gansxvavebis gareSe,
kerZod, qalebisaTvis qmnis Sromis iseTi pirobebis garantias, romelic mamakacis Sromis pi-
robebze uaresi ar iqneba, da Tanabari SromisaTvis Tanabari anazRaurebis SesaZleblobas;
(ii) masa da mis ojaxs Rirseuli arsebobis SesaZleblobiT, winamdebare paqtis debulebaTa
Sesabamisad. b) usafrTxo da jansaR Sromis pirobebs; c) TiToeulisaTvis ufro maRal sa-
msaxurebriv safexurze dawinaurebis Tanabar SesaZleblobas mxolod da mxolod SromiT
staJisa da kompetenciis Sesabamisad; d) dasvenebis, Tavisufali drois qonis da samuSao sa-
aTebis gonivruli SezRudvis, agreTve perioduli anazRaurebadi Svebulebis SesaZleblo-
bas iseve, rogorc anazRaurebas sazogadoebrivi uqme dReebisaTvis.
72 ekonomikur, socialur da kulturul uflebaTa komiteti. Semajamebeli daskvnebi: ekvadori, 1990 (E/1991/23)
73 ekonomikur, socialur da kulturul uflebaTa komiteti. Semajamebeli daskvnebi: espaneTi, 1991 (E/1992/23); kolumbia,
1991 (E/1992/23)
74 ekonomikur, socialur da kulturul uflebaTa komiteti. Semajamebeli daskvnebi: germania, 1993 (E/1994/23)
75 ekonomikur, socialur da kulturul uflebaTa komiteti. Semajamebeli daskvnebi: urugvai, 1994 (E/1995/22); fineTi,
1996 (E/1997/22)
76 ekonomikur, socialur da kulturul uflebaTa komiteti. Semajamebeli daskvnebi: argentina, 1994 (E/1995/22)
77 ekonomikur, socialur da kulturul uflebaTa komiteti. Semajamebeli daskvnebi: avstria, 1994 (E/1995/22)
51
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
muxli 1(2): winamdebare konvencia vrceldeba mTel saeqTno personalze miuxedavad maTi sa-
muSaos adgilmdebareobisa.
78 ekonomikur, socialur da kulturul uflebaTa komiteti. Semajamebeli daskvnebi: surinami, 1995 (E/1996/22)
79 ekonomikur, socialur da kulturul uflebaTa komiteti. Semajamebeli daskvnebi: argentina, 1999 (E/2000/22)
80 ekonomikur, socialur da kulturul uflebaTa komiteti. Semajamebeli daskvnebi: fineTi, 2000 (E/2001/22)
81 ekonomikur, socialur da kulturul uflebaTa komiteti. Semajamebeli daskvnebi: iaponia, 2001 (E/2002/22)
82 samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti. Cile, 1999 (A/54/40)
83 samoqalaqo da politikuri uflebebis komiteti. dominikis respublika, 1993
84 Sromis saerTaSoriso organizacia (ILO). htt p://www.ilocarib.org.tt / projects/ cariblex/conventi ons_19.shtml
85 Sromis saerTaSoriso organizacia (ILO). htt p://www.ilo.org/ilolex/cgi-lex/convde.pl?C161
86 Sromis saerTaSoriso organizacia (ILO). htt p://www.ilo.org/ilolex/cgi-lex/convde.pl?C187
87 Sromis saerTaSoriso organizacia (ILO). htt p://www.ilo.org/ilolex/cgi-lex/rati fce.pl?C149
muxli 2(1): yvela wevrma saxelmwifom, romelic moaxdens am konvenciis ratifikacias, zoga-
di jandacvis programis farglebSi unda miiRos da ganaxorcielos saeqTno momsaxurebisa
da saeqTno personalis Sesaxeb qveynis Sesabamisi politika, raTa uzrunvelyon xarisxiani
saeqTno mzrunveloba mosaxleobisTvis SesaZlo umaRlesi janmrTelobis dacvis xarisxis
misaRwevad. (2) kerZod, maT unda miiRon aucilebeli zomebi, rom uzrunvelyon saeqTno
personalisTvis Semdegi pirobebi.. (a) maTi funqciebis gansaxorcieleblad saWiro ganaTle-
bisa da treningis miwodeba, da (b) dasaqmebisa da samuSao probebi karieruli winsvlisa da
anazRaurebis CaTvliT, rac aucilebelia personalis mosazidad da SesanarCuneblad. (3) am
muxlis pirvel paragrafSi aRniSnuli politikis formulireba unda moxdes Sesabamis damsa-
qmebelTa da muSakTa organizaciebTan (sadac arsebobs aseTi organizaciebi) konsultaciiT.
(4) aRniSnuli politika unda Seesabamebodes jandacvis sxva aspeqtebTan dakavSirebul po-
litikas Sesabamis damsaqmebelTa da muSakTa organizaciebTan konsultaciis safuZvelze.
muxli 6: saeqTno personali unda sargeblobdes minimum igive pirobebiT, riTic sargeblo-
ben sxva muSakebi, maT Soris: (a) samuSao saaTebis xangrZlivoba zeganakveTuri samuSaos,
araxelsayreli samuSao drois da cvlaSi muSabis regulirebisa da kompensaciis CaTvliT;
(b) yovelkvireuli dasvenebis dReebi; (g) anazRaurebadi wliuri Svebuleba; (d) ganaTlebis
done; (e) dekretuli Svebuleba; (v) avadmyofobis Svebuleba; (z) socialuri dacva.
muxli 10(2): gansakuTrebuli dacva unda hqondeT qalebs orsulobis dros da mSobiarobis
Semdeg gonivruli periodis manZilze. am periodis manZilze, momuSave dedebs unda eZleo-
deT anazRaurebadi Svebuleba an Svebuleba, romlis drosac miscemen sakmaris socialur
daxmarebas.
ekonomikur, socialur da kulturul uflebaTa komiteti, zogadi komentari 16, 24: paqtis me-
7(a) muxlis Tanaxmad, monawile saxelmwifoebi aRiareben TiToeuli adamianis uflebas, hqon-
53
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
des Sromis samarTliani da xelsayreli pirobebi, maT Soris samarTliani xelfasi da tol-
fasovani SromisTvis Tanabari anazRaureba. me-3 muxli me-7 muxlTan mimarTebiT gulisxmo-
bs, rom monawile saxelmwifoebi kisrulloben valdebulebas moaxdinon reagireba Sromis
araTanabar anazRaurebaze, raTa qalebma da mamakacebma isargeblon Tanaswori uflebebiT.
saxelmwifom sakanonmdeblo doneze unda uzrunvelyos samuSao adgilebSi Tanabari pirobe-
bis Seqmna dawinaurebasTan, kompensaciasTan da sxva sakiTxebTan dakavSirebiT.
konvencia qalTa diskriminaciis yvela formis aRmofxvris Sesaxeb, muxli 11(1): monawile sa-
xelmwifoebi iReben yvela saWiro zomas dasaqmebis sferoSi qalTa mimarT diskriminaciis
aRmosafxvrelad, raTa mamakacTa da qalTa Tanasworobis safuZvelze uzrunvelyon Tana-
bari uflebebi, kerZod: a) Sromis ufleba, rogorc yvela adamianis ganuyofeli ufleba; g)
profesiis an samuSaos saxeobis Tavisufali arCevis, Tanamdebobrivi dawinaurebis da dasa-
qmebis garantiis, agreTve samuSaos yvela SeRavaTis da pirobebis gamoyenebis, profesiuli
momzadebis da gadamzadebis, maT Soris mowafeobis, gazrdili donis profesiuli momzade-
bis da regularuli gadamzadebis ufleba.
konvencia rasobrivi diskriminaciis yvela formis likvidaciis Sesaxeb, muxli 5(e)(I): am kon-
venciis me-2 muxlSi aRniSnuli ZiriTadi movaleobebis Sesabamisad, monawile saxelmwifoebi
valdebulebas iReben akrZalon da aRmofxvran nebismieri formis rasobrivi diskriminacia
da uzrunvelyon yvela adamianis Tanasworoba kanonis winaSe, miuxedavad rasisa, kanis feri-
sa, erovnuli da eTnikuri kuTvnilebisa, gansakuTrebiT Semdegi uflebebis ganxorcielebi-
saTvis: Sromis, Tanabari anazRaurebis, samuSaos Tavisufali arCevis, Sromis samarTliani da
88 qalTa mimarT diskriminaciis aRmofxvris komitetis angariSi, belarusia, 2004. (A/59/38 [nawili I])
89 qalTa mimarT diskriminaciis aRmofxvris komitetis angariSi, fineTi, 1995. (A/50/38); eTiopia, 1996 (A/51/38); albaneTi,
2003 (A/58/38 [nawili I])
90 qalTa mimarT diskriminaciis aRmofxvris komitetis angariSi, argentina, 1997. (A/52/38); kuba, 2000 (A/55/38);
91 qalTa mimarT diskriminaciis aRmofxvris komitetis angariSi, CineTi, 1999. (A/54/38)
92 qalTa mimarT diskriminaciis aRmofxvris komitetis angariSi, bangladeSi, 1997. (A/52/38)
93 qalTa mimarT diskriminaciis aRmofxvris komitetis angariSi, gvinea, 2001 (A/56/38)
94 qalTa mimarT diskriminaciis aRmofxvris komitetis angariSi, irlandia, 2005 (A/60/38)
rasobrivi diskriminaciis sawinaaRmdego komiteti, zogadi komentari 30, 33-35: komiteti reko-
mendacias uwevs wevr saxelmwifoebs miiRon Semdegi saxis zomebi: (33) gaataron RonisZiebebi
samuSao pirobebsa da moTxovnebTan dakavSirebuli diskriminaciis aRmosafxvrelad (maT
Soris dasaqmebis im wesebisa da praqtikis aRmosafxvrelad, romlebsac diskriminaciuli
miznebi an Sedegebi aqvT) im pirebTan mimarTebiT, romlebic ar arian maTi moqalaqeebi; (34)
gadadgan efeqturi nabijebi ucxo qveynis moqalaqeTa dasaqmebasTan dakavSirebuli proble-
mebis aRmosafxvrelad da maTi uflebebis aRsadgenad, gansakuTrebiT iseT sakiTxebTan daka-
vSirebiT, rogoricaa: pasportis CamorTmeva an ukanono dakaveba, gaupatiureba da fizikuri
Seuracxyofa; (35) miuxedavad imisa, rom saxelmwifos SeuZlia uari uTxras moqalaqeobis
armqone pirs, romelsac ar aqvs muSaobis ufleba, samuSaos SeTavazebaze, yvela pirs aqvs
muSaobasTan dakavSirebuli uflebebiT sargeblobis ufleba, maT Soris Sekrebis da gaer-
Tianebis ufleba, SromiTi urTierTobebis dawyebis Semdeg da maT dasrulebamde.
saerTaSoriso konvencia yvela migranti muSakisa da maTi ojaxis wevrebis dacvis Sesaxeb, muxli
25: 1. migranti muSakebi unda sargeblobdnen aranakleb sargebliani reJimiT damsaqmebeli
saxelmwifos moqalaqeebTan SedarebiT anazRaurebis nawilSi da Sromis sxva pirobebis na-
wilSi, rogorebicaa, zeganakveTuri Sroma, samuSao saaTebis raodenoba, yovekvireuli das-
veneba, fasiani Svebuleba, usafrTxoebis normebi, janmrTeloba, samuSao kontraqtis Sewyve-
ta da Sromis sxva nebismieri piroba, romelic erovnuli kanoniTa da praqtikiT, igulisxmeba
pirobebSi; dasaqmebis sxva pirobebis nawilSi, maT Soris dasaqmebis minimaluri asaki, saxlSi
muSaobis SezRudva da sxva sakiTxebi, romlebic erovnuli kanonmdeblobiTa da praqtiT iTv-
leba dasaqmebis pirobebad. 2. ukanonod unda iqnas cnobili kerZo SromiT xelSekrulebebSi
Tanaswori mopyrobis principidan gadaxveva, rogorc aris mocemuli muxlis 1 paragrafSi.
3. saxelmwifo organoebma unda miiRon yvela saWiro zoma, rom migrant muSakebs, qveyanaSi
maTi binadrobisa da dasaqmebis sakiTxebSi dadgenili wesebidan gadaxvevis gamo, ar waerTvaT
am principidan gamomdinare uflebebi. kerZod, damsaqmeblebma ar unda aaridon Tavi samar-
Tlebrivi an xelSekrulebiT nakisri valdebulebebis Sesrulebas, arc Tavad valdebulebebi
unda SeizRudos raime formiT amgvari gadaxvevebis arsebobis sababiT.
muxli 70: monawile saxelmwifoebi mimarTaven zomebs, aranakleb xelsayrels vidre is zome-
bi, romlebic vrceldeba am saxelmwifos moqalaqeebze, raTa regularul situaciaSi myofi
migrant muSakTa da maTi ojaxis wevrTa samuSao da sacxovrebeli pirobebi Seesabamebodes
usafrTxoebis, janmrTelobisa da adamianuri Rirsebis principebs.
55
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
zogadi standartebi
adamianis uflebaTa sayovelTao deklaracia, muxli 20: (1) yvelas aqvs ufleba mSvidobiani
Sekrebisa da gaerTianebis Tavisuflebisa; (2) aravin SeiZleba aiZulon Sevides raime gaer-
TianebaSi.
saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, muxli 21: aRiarebulia mS-
vidobiani krebebis ufleba. am uflebiT sargeblobas SeiZleba dauwesdes mxolod iseTi Se-
zRudvebi, romlebic Seesabameba kanons da saWiroa demokratiul sazogadoebaSi saxelmwifo
Tu sazogadoebrivi uSiSroebis, sazogadoebrivi wesrigis, mosaxleobis janmrTelobisa da
zneobis dacvisa Tu sxva pirTa uflebebisa da Tavisuflebebis dacvis interesebisaTvis.
miuxedavad imisa, rom Sekrebis Tavisufleba ar aris absoluturi ufleba, adamianebis mSvi-
dobiani protestis nebismieri SezRudva SeiZleba moxdes mxolod paqtis 22-e muxlSi Camo-
Tvlili pirobebiT.
saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, muxli 22: 1. TiToeul ada-
mians aqvs sxvebTan asociaciis Tavisuflebis ufleba, maT Soris ufleba Seqmnas profkavSi-
rebi da Sevides profkavSirebSi Tavisi interesebis dasacavad. 2. am uflebiT sargeblobas
SeiZleba dauwesdes mxolod iseTi SezRudvebi, romlebsac kanoni iTvaliswinebs da romle-
bic saWiroa demokratiul sazogadoebaSi saxelmwifo an sazogadoebrivi uSiSroebis, sazo-
gadoebrivi wesrigis, mosaxleobis janmrTelobisa da zneobis dacvis Tu sxva pirTa uflebe-
bisa da Tavisuflebebis dacvis interesebisaTvis. es muxli xels ar uSlis, rom am uflebiT
sargeblobis kanonieri SezRudvebi SemoiRon im pirTaTvis, romlebic Sedian SeiaraRebli
Zalebisa da policiis SemadgenlobaSi. 3. am muxlSi araferi ar aZlevs uflebas saxelmwi-
foebs, romlebic monawileoben Sromis saerTaSoriso organizaciis 1948 wlis konvenciaSi
asociaciaTa Tavisuflebisa da organizaciis uflebis dacvis Sesaxeb, miiRon sakanonmdeblo
aqtebi aRniSnuli konvenciiT gaTvaliswinebuli garantiebis sazianod, an kanoni gamoiyenon
iseTnairad, rom es saziano iyos am garantiebisaTvis.
aRniSnuli ufleba _ yvela muSaks qondes ufleba winaswari nebarTvis gareSe Seqmnas
an gawevriandes organizaciaSi, warmoadgens Sromis saerTaSoriso organizaciis konven-
ciis me-2 muxliT gaTvaliswinebul fundamentur uflebas, romliTac yvela dasaqmebuli
unda sargeblobdes yovelgvari gamonaklisis gareSe; saavadmyofos personals sruli
ufleba aqvs isargeblos aRniSnuli uflebiT.
muxli 1: yvelas, individualurad an sxvebTan erTad, aqvs ufleba moaxdinos sakuTari ufle-
bebis da ZiriTadi Tavisuflebebis realizacia da moiTxovos maTi dacva rogorc erovnul
aseve saerTaSoriso doneze.
57
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
96 saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb 22(1) muxli: TiToeul adamians aqvs sxvebTan aso-
ciaciis Tavisuflebis ufleba, maT Soris ufleba Seqmnas profkavSirebi da Sevides profkavSirebSi Tavisi interesebis
dasacavad.
97 saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb. brazilia, 1996. (A/51/40 [vol. I]); ICES CR. ruanda, 1989.
(E/1989/22).
98 saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb. saqarTvelo, 1997. (A/52/40 [vol. I]).
99 saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb. kosta rika, 1999. (A/54/40 [vol. I]). `kavSirebis Seqmnis
ufleba, maT Soris koleqtiuri molaparakebebis warmoebis ufleba unda hqones yvela adamians. Sormis kanonmdebloba
unda gadaixedos da saWiroebis SemTxvevaSi clilebebi Sevides raTa warmodgenil iqnas adcvis saSualebebi represalie-
bis winaaRmdeg asociaciebisa da profkavSirebis SeqmnisaTvis da aseve uzrunvelyofil iqnas, rom muSakebs eqnebaT efe-
qtiani samarTlebrivi dacvis saSualebebis swrafi wvdoma. aseve ix. domenikis respublika , 2001. (A/56/40 [vol. I]; argentina,
1995. (A/50/40 [vol. I]); gvatemala, 1996. (A/51/40 [vol. I]); nigeria, 1996. (A/51/40 [vol. I]); bolivia, 1997. (A/52/40 [vol. I]); venesuela,
2001. (A/56/40 [vol. I]).
100 saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb. iamaika, 1990. (E/1990/23).
101 Burgos v. Uruguay. (R.12/52); saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb. A/36/40. 29 ivlisi, 1981;
Pietraroia v. Uruguay. (R.10/44); saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb. A/36/40. marti 27, 1981;
Weinberger v. Uruguay. (R.7/28); saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb. A/36/40. 29 oqtomberi,
1980; Sohn v. Republic of Korea. (518/1992); saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb. (A/50/40 [vol. II
]). 19 ivlisi, 1995. (CCPR/C/54/D/518/1992).
102 adamianis uflebaTa dacvis komiteti. adamianis uflebaTa dacvis komitetis daskvniTi dakvirvebebi: senegali, 1997.
(CCPR/C/79/Add.)
103 umravlesobis Sexeduleba J. B. and Ors v. Canada. (118/82). komitetis sagrZnobi umciresoba ar eTanxmeboda.
104 adamianis uflebaTa dacvis komiteti. daskvniTi dakvirvebebi: libani 1997. (A/52/40 [vol. I]); saerTaSoriso paqti samo-
qalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb. Cile, 1999. (A/54/40 [vol. I]).
105 saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb. germania, 1997. (A/52/40 [vol. I]).
59
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
yovel adamians aqvs ufleba Seqmnas profesiuli kavSirebi da Sevides profesiul kavSirebSi
Tavisi interesebis dasacavad.
muxli 2:
muxli 3
miuxedavad imisa, rom arc erT Sromis saerTaSoriso organizaciis konvenciasa Tu reko-
mendaciaSi ar aris calke aRiarebuli gaficvis ufleba, Sromis saerTaSoriso organiza-
ciis Sekrebisa da gaerTianebis Tavisuflebis komiteti xSirad aRniSnavs, rom gaficvis
ufleba aris mSromelebis da maTi organizaciebis fundamenturi ufleba da adgens sa-
zRvrebs, romlis farglebSic is SeiZleba gamoyenebul iqnas. amasTan erTad, Sromis sa-
erTaSoriso organizaciis konferenciis ori rezolucia, romlebic warmoadgenen Sso-s
61
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
1998 wlis gaerTianebuli erebis adamianis uflebaTa damcvelTa deklaraciaSi mocemul Se-
sabamis standartebSi xazgasmulia, rom jandacvis momsaxurebis momwodebeli pirebi arian
uflebebis damcvelebi maT yoveldRiur saqmianobaSi da aseve sargebloben igive ZiriTadi
uflebebiT, rogorc pacientebi. es nawili aseve detalurad warmoadgens im standartebs,
108 ekonomikuri, socialuri da kulturuli uflebebis Sesaxeb saerTaSoriso paqti. ruseTis federacia, 1997. (E/1998/22
109 ekonomikuri, socialuri da kulturuli uflebebis Sesaxeb saerTaSoriso paqti. urugvai, 1994. (E/1995/22).
110 ekonomikuri, socialuri da kulturuli uflebebis Sesaxeb saerTaSoriso paqti. belgia, 1994. (E/1995/22).
111 Sromis saerTaSoriso organizacia. Ratifikaciebis cxrili htt p://www.ilo.org/ilolex/cgi-lex/rati fce.pl?C087
112 Sromis saerTaSoriso organizacia.daijesti, 2005
113 gaerTianebuli erebis adamianis uflebaTa dacvis tarqtatebi. sisxlis samarTlis braldebulTa uflebebi.
amas garda, mocemulia standartebis mokle ganxilva, romlebic exeba gamoxatvis Tavisu-
flebasa da informaciis miRebis uflebas. aRniSnuli gansakuTrebiT mniSvnelovania, rad-
ganac isini uzrunvelyofen aqtiuri moqalaqeebis dacvas, romlebsac surT garkveuli in-
formaciis sajarod gamoqveyneba. aRniSnuli dacva mniSvnelovania, radgan sajaro seqtoris
muSakebs, xSirad ar surT informaciis gavrceleba arasasurveli Sedegebis SiSiT.
114 adamianis uflebaTa dacvis komiteti. #32 zogadi komentari; Y. L. v. kanada. (112/81). unarSezRudulobis pensiis mo-
Txovna uTanabrdeba samarTlebrivi davis cnebas. aseve ix. Casanovas v. safrangeTi. (441/90). ganixilavs samusaxuridan
daTxovnis proceduras; Jansen-Gielsen v. niderlandebi. (846/99). sasamarTlo procesi samuSaos SesrulebisaTvis piro-
vnebebis fsiqiatriuli unaris dadgenaze uTanabrdeboda samarTlebrivi davis cnebas.
63
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
14(1) muxlSi mocemuli `tribunalis~ cneba Seexeba organos _ miuxedavad misi denomi-
naciisa, rac gulisxmobs a) kanonis mier dawesebuli; b) xelisuflebis aRmasrulebeli
da sakanonmdeblo Stoebisgan damoukidebeli da g) garkveul SemTxvevebSi sargeblobs
samarTlebrivi damoukideblobiT samarTlebrivi xasiaTis sakiTxebis gadawyvetisas;117
Ö Tanasworoba sasamarTlos winaSe118: es cneba ufro viwro gagebas moicavs, vidre kanonis
winaSe Tanasworoba, romelic mocemulia samoqalaqo da politikur uflebaTa Sesaxeb
saerTaSoriso paqtis 26 muxlSi, radganac es ukanaskneli exeba samarTlebriv adminis-
trirebSi CarTul yvela organos da ara mxolod sasamarTlo xelisuflebas119.
me-14 muxlis darRvevis magaliTebi moicavs Semdegs: mosarCele mxares ar mieces neba da-
eswros sasamarTlo sxdomas da hqondes SesaZlebloba Sesabamisi informacia miawodos mis
kanonier warmomadgenlebs128. mxareTaTvis sasamarTlo procesis TariRis ar Setyobineba129,
administraciuli sasamarTlos uari mniSvnelovani mtkicebulebebis warmodgenaze130, da
uari erTi mxarisTvis meore mxaris mier wardgenil dokumentaciaze komentaris gakeTeba-
ze131.
muxli 26, saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikur uflebaTa Sesaxeb: yvela adamiani Tanasworia
kanonis winaSe da yovelgvari diskriminaciis gareSe aqvs kanonis Tanaswori dacvis ufleba.
muxli 5(a) saerTaSoriso konvencia rasobrivi diskriminaciis yvela formis likvidaciis Sesa-
xeb
muxli 15(1) konvencia qalTa yvela formis diskriminaciis aRkveTis Sesaxeb: monawile saxel-
mwifoebi aRiareben kanonis winaSe qalTa Tanasworobas mamakacebTan.
eqims ar eZleva Sesabamisi kompensacia mas Semdeg, rac mis reputacias miadga zia-
ni samedicino daudevrobis usafuZvlo da yalbi braldebebis niadagze, romle-
bic gaCnda presaSi;
meddas ar eZleva SesaZlebloba dasaqmebis tribunalis gadawyvetileba gaasaCi-
vros sasamarTloSi.
125 moraeli safrangeTis winaaRmdeg (207/86). ix. aseve fei kolumbiis winaaRmdeg (514/92); adamianis uflebaTa dacvis ko-
miteti. zogadi komentari 32, par:. 27
126 adamianis uflebaTa dacvis komiteti. zogadi komentari 32, par:. 28 da 29. ix. niderlandebi. (215/1986).
127 adamianis uflebaTa dacvis komiteti. zogadi komentari 32, para. 9.4
128 volf v. panama (289/88).
129 Tomas v. iamaika (272/88).
130 jansen-gielen v. niderlandebi (846/99). sasamarTlo procesi samuSaos SesrulebisaTvis pirovnebebis fsiqiatriuli
unaris dadgenaze
131 Aaarela da anor v. fineTi (779/97).
132 gaero. adamianis uflebaTa damcvelis deklaracia, muxli 9.
65
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
b) uzrunvelyos, rom TiToeuli piris samarTlebrivi dacvis ufleba, vinc ki aseT dacvas
moiTxovs, daadginos kompetenturma sasamarTlom da ganaviTaros sasamarTlo dacvis Sesa-
Zleblobani;
adamianis uflebaTa yvela damcvels, maTi uflebebis darRvevis SemTxvevaSi aqvT samarTle-
brivi dacvis efeqtiani saSualebebis gamoyenebis ufleba. es ufleba gulisxmobs samTavro-
bo organoebisa da oficialuri pirebis qmedebebsa da politikaze ukmayofilebis gamoTqmas.
Tavis mxriv saxelmwifom unda Caataros dauyovnebeli da miukerZoebeli gamoZieba an uzrun-
velyos rom gamoZieba Catardeba yovelTvis, rodesac gonivruli safuZveli iqneba, maszed
rom moxda darRveva mis iurisdiqcias daqvemdebarebul teritoriaze.
1. aravin ar unda ganicados TviTneburi an ukanono Careva Tavis pirad da ojaxur cxovre-
baSi, misi sacxovreblis Seuvalobis an misi korespondenciis saidumloebis TviTneburi an
ukanono xelyofa, an misi Rirsebisa da reputaciis ukanono xelyofa.
2. TiToeul adamians aqvs ufleba, rom kanonma daicvas aseTi Carevisa Tu xelyofisagan.
67
Tavi 2: saerTaSoriso gamocdileba adamianis uflebebze janmrTelobis dacvis sferoSi
• sajaro moxeleebisa Tu kerZo pirebis mier piradi informaciis mogroveba da misi kompiu-
terSi, monacemTa bazebSi Tu sxva mowyobilobebSi Senaxva kanoniT unda regulirdebodes.
saxelmwifom unda gaataros efeqturi zomebi, raTa uzrunvelyos, rom adamianis piradi
cxovrebis Sesaxeb informacia ar CauvardebaT xelSi iseT pirebs, romlebic kanoniT ufle-
bamosilni ar arian mis miRebaze, damuSavebasa da gamoyenebaze; aseve uzrunvelyos, rom in-
formacia ar iqneba paqtis debulebebTan Seusabamo miznebisTvis gamoyenebuli.
• imisaTvis, rom yvela adamianma efeqturad daicvas misi piradi cxovreba, mas unda hqon-
des ufleba icodes inaxeba Tu ara da ra piradi monacemebi inaxeba avtomatur monacemTa
arqivSi da ra mizniT. yvela pirovnebas unda SeeZlos daadginos Tu romeli sajaro moxe-
leebi Tu kerZo pirebi akontroleben an SeuZliaT akontrolon mis Sesaxeb informacia.
Tu arqivi Seicavs araswor pirad monacemebs an Segrovebul Tu damuSavebul iqna kano-
niT gaTvaliswinebuli normebis darRveviT, yvela pirs unda hqondes ufleba moiTxovos
koreqtireba an informaciis waSla;
saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb, muxli 19 (3) gamoxatvis Ta-
visuflebis SezRdva sxvaTa uflebebisa da Rirsebis dasacavad
TiToeul adamians ufleba aqvs Tavisuflad gamoTqvas sakuTari azri; es ufleba Seicavs
Tavisuflebas, rom saxelmwifo sazRvrebis miuxedavad eZios, miiRos da gaavrcelos yovel-
gvari informacia zepirad, werilobiT Tu presisa da gamoxatvis mxatvruli formebis saSu-
alebiT an sxva saSualebiT sakuTari arCevaniT.
69
3.1 Sesavali
sicocxlis ufleba
gaerTianebis Tavisufleba
3.1 Sesavali
es Tavi ganixilavs ZiriTad standartebs, romlebic gamoiyeneba adamianis uflebaTa da-
sacavad jandacvis sistemaSi evropul kontinentze (evropis sabWos wevr-saxelmwifoebis
geografiul arealSi) da ikvlevs, Tu rogor axdenen am standartebis interpretacias sa-
erTaSoriso organizaciebi, gansakuTrebiT adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo da
socialuri uflebebis evropuli komiteti. TiToeuli Tavis qveseqcia ganixilavs Sesabamis
standartebs, romlebic ukavSirdeba calkeul uflebas (mag. Tavisuflebisa da usafrTxo-
ebis ufleba) da mohyavs uflebis potenciur darRvevaTa magaliTebi. winamdebare TavSi
Sesuli standartebi moicavs rogorc samarTlebrivad savaldebulo Zalis mqone xelSekru-
lebebs, rogorebicaa adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis evropuli kon-
vencia da evropis socialuri qartia, agreTve evropis sabWosa da samoqalaqo sazogadoebis
mier SemuSavebul standartebs, maT Soris gansakuTrebuli mniSvnelobis mqone dokuments
pacientis uflebaTa evropuli qartias.
71
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
evropis sabWo
vrebiT. qartia Tavdapirvelad SemuSavda 1961 wels da Zireulad gadaisinja 1996 wels,
Tumca, zogierT saxelmwofos ar mouxdenia qartiis bolo variantis ratificireba da
aqvT ufleba airCion maTTvis misaRebi muxlebi.
3 adamianis uflebaTa saerTaSoriso federacia safrangeTis winaaRmdeg (FIDH - Fédération Internationale des Droits de l’Homme) v
France (14/2003) § 31
4 teqsti ixileT http://conventions.coe.int/treaty/en/Treaties/Html/157.htm
5 https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=1062769&BackColorInternet=9999CC&BackColorIntranet
73
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
evrokavSiri
mTavari debuleba:
• mux. 35 (janmrTelobis dacvis ufleba, rogorc ,,prevenciuli janmrTelobis dacvis
xelmisawvdomobis ufleba da samedicino mkurnalobiT sargeblobis ufleba erov-
nuli kanonmdeblobisa da praqtikis Sesabamisad~. muxli azustebs, rom evrokavSirma
,,adamianis janmrTelobis dacvis maRali xarisxi~ unda uzrunvelyos~)
li kavSiris komisiam 2008 wlis 2 ivliss miiRo. misi mizania moaxdinos samarTlebrivi
ganmarteba am sakiTxis Sesaxeb da Tavidan aicilos potenciuri sasamarTlo procesebi,
radganac evrokavSiris xelSekruleba uflebas aZlevs kerZo pirebs isargeblon janmr-
Telobis dacviT sxva wevr-saxelmwifoebSi (es principi damtkicda evropuli marTlmsa-
julebis sasamarTlos ramdenime gadawyvetilebiT).
arasaxelSekrulebo instrumentebi
75
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
am magaliTebis miuxedavad, unda aRiniSnos, rom sasamarTlo Tavs aridebs arapirdapir cnos
janmrTelobis pozitiuri ufleba, Tumca, es uflebis darRveva aris sicicxlis uflebis xe-
lyofis winapiroba. am uflebisTvis Tavis arideba sasamarTlos mier gamowveulia evropuli
sasamarTlos zogadi tendenciiT, ar miiRos gadawyvetilebebi, romlebic moaxdenen mniSvne-
lovan ekonomikur an/da socialur zegavlenas politikasa da resursebze.
Tumca, radgan evropuli socialuri qartiis gamoyeneba ar SeuZliaT kerZo pirebs, komite-
tis analizi eyrdnoba saxelmwifoTa moxsenebebs an koleqtiur saCivrebs, da amitom, aris
zogadi xasiaTis (mag. jandacvis sistema yvelasTvis xelmisawvdomi unda iyos kvalificiuri
samedicino personaliT da unda arsebobdes saTanado pirobebi). dResdReobiT, koleqtiuri
saCivrebis meqanizmiT, komitetma ganixila mxolod erTi, janmrTelobis dacvis uflebasTan
dakavSirebuli saqme _ Raribi ukanono imigrantebisTvis samedicino daxmarebaze uaris Tqma.
ase rom, precedentuli samarTali am mimarTulebiT ganviTarebis procesSia.
kidev erTi mniSvnelovani standarti, romelic am TavSi ganixileba, aris pacientis ufle-
baTa evropuli qartia, romelic moicavs saTanado specialur garantiebs, Tumca, ar arse-
bobs am standartebis ganxorcielebaze sameTvalyureo organo. amitom, maTi ganxorciele-
ba ar SeuZliaT uSualod dazaralebulebs sakuTar uflebaTa dasacavad. miuxedavad amisa,
maTze miTiTeba SeiZleba savaldebulo Zalis mqone xelSekrulebebis gamoyenebis dros,
rogoricaa magaliTad adamianis uflebaTa evropuli konvencia. socialuri uflebebis
evropuli komitetis analizis gamoyeneba SeiZleba adamianis uflebaTa evropuli kon-
77
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
14 ixileT litva poloneTis winaaRmdeg (2001) 33, evropis adamianis uflebaTa angariSi (EHRR) 53alkoholizmis ganmarTe-
bisaTvis, muxli 5(1)(e).
15 Herci germaniis winaaRmdeg (No. 44672/98, 12/06/03) da rakeviCi ruseTis winaaRmdeg (No 58973/00, 28/10/03).
16 varbanovi bulgareTis winaaRmdeg (No 31365/96, 5/10/00)
17 vinterverpi niderlandebis winaaRmdeg, adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo (ser. A) (1979). ixileT aseve HL v UK
(No 45508/99, 5/10/04)
• unda xdebodes nebismieri moqmedebis perioduli Semowmeba, rac unda moicavdes sa-
marTliani ganxilvis ZiriTad elementebs.18 im SemTxvevebSi, rodesac ar xdeba am ga-
rantiebis dacva, sasamarTlo saxelmwifos akisrebs zianis anazRaurebis valdebule-
bas adamianis Tavisuflebis darRvevisTvis me-5(1)(e) muxlidan gamomdinare.
• me-5 (1)(e) muxlis mixedviT dakaveba SeiZleba gamarTlebuli iyos, rogorc individu-
aluri ise sajaro interesebis dacvis safuZvelze. dakavebis kanonierebis gansazR-
vrisTvis mniSvneloba eniWeba agreTve imas, dakaveba moxda saavadmyofoSi, klinikaSi
Tu sxva saTanado instituciaSi. Tumca, faqti, rom dakaveba moxda Sesabamis institu-
ciaSi, ar aris garantia imisa, rom pacients saTanadod epyrobian da uzrunvelyofen
normaluri pirobebiT. me-5(1)(e) muxlis darRveva dafiqsirda, rodesac daakaves aiv
infeqciis matarebeli piri mas Semdeg, rac man gadasca virusi sxva pirovnebas seqsu-
aluri kontaqtis Sedegad.19
mux. 8(1): yvelas aqvs ufleba pativi scen mis pirad da ojaxur cxovrebas, sacxovrebels
da mimoweras.
adamianis uflebaTa evropulma sasamarTlom aRniSna, rom: `piradi informaciis dacva, maT
Soris samedicino informaciis, aris fundamenturi mniSvnelobis piradi da ojaxuri cxo-
vrebis uflebis dasacavd. samedicino monacemebis konfidencialoba aris wevr-saxelmwi-
foebis samarTlebrivi sistemebis mniSvnelovani principi.. umniSvnelovanesia ara mxolod
piradi cxovrebis pativiscema, aramed pacientis ndobis SenarCuneba samedicino profesiis
da, zogadad, jandacvis servisebis mimarT.~20
18 X gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (X v. United Kingdom), 46, adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo (ser. A) (1981)
19 enhorni SvedeTis winaaRmdeg 25.01 2005, no. 56529/00 (meore seqcia).
20 m.s. SvedeTis winaaRmdeg (27/08/1997/ da z. fineTis winaaRmdeg (1998) 25 evropis adamianis uflebaTa angariSi (EHRR) 371
79
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
adamianis sxeuli aris piradi cxovrebis yvelaze intimuri aspeqti23. amgavarad, piradi cxo-
vrebis xelSeuxeblobasa da fizikur xelSeuxeblobis uflebas Soris arsebobs aSkara kavSi-
ri.
mux. 10(1): yvelas aqvs piradi cxovrebis pativiscemis ufleba mis janmrTelobasTan daka-
vSirebuli informaciis miRebis TvalsazrisiT.
` mux. 6: yvela adamians aqvs piradi informaciis saidumloebis ufleba. maT Soris informa-
ciis, romelic ukavSirdeba mis janmrTelobas, potenciur diagnozs an nebismier samedi-
cino proceduras, agreTve diagnostikur Semowmebas, specialistTan vizits da, zoga-
dad, samedicino da qirurgiul mkurnalobas.
81
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
` adamianis uflebaTa konvencia, muxli 8(1) _ yvelas aqvs ufleba pativi scen mis pirad da
ojaxur cxovrebas, mis sacxovrebelsa da mimoweras.
` adamianis uflebaTa konvencia, muxli 10(1) _yvelas aqvs ufleba gamoxatvis Tavisuflebi-
sa. es ufleba moicavs piris Tavisuflebas, hqondes Sexedulebebi, miiRos an gaavrcelos
informacia Tu mosazrebebi sajaro xelisuflebis Caurevlad da saxelmwifo sazRvrebis
miuxedavad. es muxli xels ar uSlis saxelmwifoebs, ganaxorcielon radiomauwyeblobis,
satelevizio an kinematografiul sawarmoTa licenzireba.
` pacientis uflebaTa qartia, muxli 3: yvela pirs aqvs ufleba, miiRos yvela saxis infor-
macia misi janmrTelobis mdgomareobis, jandacvis servisebis da maTi gamoyenebis Sesa-
xeb da yvela saxis informacia, xelmisawvdomi samecniero da teqnologiuri novaciebis
meSveobiT.
` evropis sabWos ministrTa komitetis rekomendacia (2000)5 wevri saxelmwifoebisTvis ins-
tituciebis ganviTarebis Sesaxeb moqalaqis da pacientTa monawileobisaTvis im gadawyve-
tilebaTa miRebaSi, romlebic maT janmrTelobaze axdens zegavlenas.
24 ix. mak jinli da egani didi britaneTis winaaRmdeg(27 evropis adamianis uflebaTa angariSi (EHRR) 1)
25 guerra italiis winaaRmdeg (26 evropis adamianis uflebaTa angariSi (EHRR) 357)
informacia
mux. 10 (2): yvelas aqvs ufleba, gaecnos misi janmrTelobis mdgomareobis Sesaxeb Segro-
vebul informacias.
mux. 2 (2) da (6): pacientebs aqvT ufleba, hqondeT sruli informacia sakuTari janmrTe-
lobis statusis Sesaxeb arsebuli samedicino faqtebis CaTvliT, SemoTavazebuli same-
dicino procedurebis Sesaxeb TiToeuli proceduris riskisa da sargeblis CaTvliT,
alternatiuli procedurebis Sesaxeb, maT Soris mkurnalobis ar CatarebiT gamowveuli
efeqtebis Sesaxeb; diagnozis, prognozis da mkurnalobaSi miRweuli progresis Sesaxeb.
ufro metic, `pacientebs aqvT ufleba airCion, Tu vis unda miewodos informacia maTi
janmrTelobis mdgomareobis Sesaxeb~.
83
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
mux. 4 da 5: pacients aqvs ufleba uari Tqvas mkurnalobasa da samedicino Carevaze, Secva-
los gadawyvetileba mkurnalobis procesSi, uari Tqvas mis gagrZelebaze, Tavisuflad
airCios mkurnalobis sxva procedurebi da dawesebulebebi adekvaturi informaciis sa-
fuZvelze.
mux. 3(1) da (2): nebismieri samedicino Carevis safuZvelia pacientis informaciuli Tanx-
moba. pacients ufleba aqvs mkurnalobis nebismier etapze uari Tqvas samedicino momsa-
xurebis gawevaze.
Seuxeblobis uflebis darRveva aRiniSna, maSin, rodesac dedis Tanxmobis gareSe mis
vaJiSvils gaukeTes morfini (dimorphine), ris Semdegac pacientis pirad CanawerebSi,
misi dedis informirebis gareSe, Caido brZaneba pacients ar Cautardes reanimacia
(DNR).27
sicocxlis ufleba
mux. 2(1): TiToeuli adamianis sicocxlis ufleba daculia kanoniT. aravis SeiZleba waer-
Tvas sicocxle ganzrax, garda kanoniT gaTvaliswinebuli danaSaulisTvis, piris msjavr-
debis Semdgom sasamarTlos ganaCenis aRsrulebisas.
85
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
Tumca:
87
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
gireba unda moaxdinon Tvidan acilebad riskebze. mag. iseT riskebze, romalTa gakon-
troleba adamianis moqmedebiT SeiZleba.37
` pacientis uflebaTa evropuli qartia, mux. 8-10: exeba `xarisxobrivi standartebis dacvis~
uflebas, `usafrTxoebas~ da `novaciebs.~
` evrokavSiris qartia fundamenturi uflebebis Sesaxeb, mux. 36: yvelas aqvs ufleba miiRos
prevenciuli jandacva da isargeblos erovnuli samarTliTa da praqtikiT garantire-
buli sargebliT. adamianis janmrTelobis dacvis maRali done garantirebuli unda iyos
kavSiris politikis da aqtovobebis dasaxvisa da ganxorcielebis dros.
89
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
` pacientis uflebaTa evropuli qartia, mux. 11: yvela pirs aqvs ufleba Tavidan aicilos
tkivili da tanjva, ramdenadac es SesaZlebelia, avadmyofobis TiToeul etapze. jan-
dacvis momsaxurebis gamwevebma unda miiRon yvela zoma, rac saWiroa am miznis misaRwe-
vad, magaliTad paliatiuri mzrunvelobis miwodeba da mkurnalobis xelmisawvdomobis
gamartiveba.
` deklaracia evropaSi pacientis uflebaTa xelSewyobis Sesaxeb, mux. 5(10) da (11): pacientebs
ufleba aqvT Seimsubuqon tanjva arsebuli codnis Sesabamisad. maTi uflebaa termina-
lur stadiaze isargebon paliatiuri mzrunvelobis servisebiT.
91
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
` jandacvis reformirebis Sesaxeb liublianas qartiis ZiriTadi principebi, mux. 5.3: janda-
cvis reformam unda daakmayofilos mosaxleobis saWiroebebi maTi janmrTelobis da
jandacvis Sesaxeb molodinis gaTvaliswinebiT. reformam unda uzrunvelyos moqalaqeTa
Sexedulebebis mniSvnelovnad gaTvaliswineba jandacvis servisebis Seqmnasa da muSaoba-
Si. moqalaqeebma aseve unda gainawilon pasuxismgebloba TavianTi janmrTelobis Sesaxeb.
` nawili III, pacientis uflebaTa evropuli qartia: Tavi aqtiuri moqalaqeobis uflebebis
Sesaxeb _ moqalaqeTa ufleba monawileoba miiRon, TavianTi jandacvis uflebis dasaca-
vad sajaro politikis gansazRvraSi, implementaciasa da SefasebaSi.
SemuSavdes iseTi politika, rac xels Seuwyobs jandacvis sferoSi momuSave arasa-
mTavrobo organizaciebis wevrTa da maTi saqmianobis zrdas; saxelmwifoebma xeli
Seuwyon rekomendaciebis da misi ganmartebiTi baraTis farTo gavrcelebas; gan-
sakuTrebuli yuradReba dauTmon yvela im adamians da organizacias, romlebsac
surT gadawyvtilebis procesSi CarTvas.
5.1. unda Seiqmnas da dainergos pacientTa treningebis programebi, romlis mizani iqneba
mkurnalobasTan dakavSirebuli gadawyvetilebis miRebis procesSi maTi monawileobis
gazrda da multikulturul mosaxleobaSi janmrTelobis dacvis kuTxiT Sedegebis gau-
mjobeseba;
93
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
` ეvropis socialuri qartiis me-11 muxli: janmrTelobis dacvis uflebis efeqturad ganxor-
cielebis mizniT, mxareebi valdebulebas iReben uSualod an saxelmwifo an kerZo organiza-
ciebTan TanamSromlobiT, miiRon zomebi, romlebic, inter alia, miznad isaxavs: 1. avadmyo-
fobis gamomwvevi mizezebis maqsimalurad aRmofxvras; 2. sakonsultacio da saganmanaTle-
blo saSualebebis uzrunvelyofas janmrTelobis ganmtkicebisa da jandacvis sakiTxebSi
individualuri pasuxismgeblobis dadgenis mizniT; 3. maqsimalurad SesaZlo doneze epide-
miur, endemur da sxva daavadebaTa, iseve rogorc ubedur SemTxvevaSi aRkveTs.
2. miiRon yvela saWiro zoma aseT pirTa dasaqmebis mizniT; uzrunvelyon damsaqmebelTa mier
fizikuri SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa daqiravebisaTvis da maTTvis samuSao
pirobebis SeqmnisaTvis. calkeul SemTxvevebSi, SesaZlebelia saWiro gaxdes SezRuduli Se-
saZleblobebis mqone pirTaTvis arsebuli specialuri samsaxurebis gamoyeneba;
` konvencia moqalaqeobis armqone pirTa statusis Sesaxeb mux. 23: xelmomweri saxelmwifo-
ebi valdebulni arian iseve moepyron moqalaqeobis armqone, maT teritoriaze kanonie-
rad mcxovreb pirebs, rogorc sakuTar moqalaqeebs.
95
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
` evropis sabWo, saparlamento asamblea 1626 (2003) evropaSi jandacvis sistemis reformis
ASesaxeb: samarTlianobis, Tanasworobis da efeqtianobis aRdgena
Tavi dayofilia sam ZiriTad nawilad. pirveli nawili ganixilavs saTanado pirobebSi muSao-
bis uflebas; meore nawili ganixilavs Sekrebisa da gaerTianebis Tavisuflebas; xolo mesame
nawili _ samarTalwarmoebis uflebas da masTan dakavSirebul uflebebs.
evropis socialuri uflebebis komisiam farTo ganmarteba mogvca sakadris pirobebSi muSa-
obis uflebis Sesaxeb evropis socialur qartiaSi, kerZod ki Semdeg oTx sferoSi: muSaobis
ufleba (muxli 1[2]) da Tanaswori SesaZleblobebi genderuli diskriminaciis gareSe (muxli
20); keTilgonivruli yoveldRiuri da yovelkvireuli samuSao saaTebis ufleba (muxli 2[1]);
usafrTxo da jansaRi samuSao pirobebSi muSaobis ufleba (muxli 3); da samarTliani ana-
zRaurebis qonis ufleba.65 TiToeuli maTgani ganxilulia am nawilSi. miuxedavad imisa, rom
ar aris jandacvis seqtoris personalze pirdapiri miTiTeba, isini igive uflebebiT sarge-
bloben rogorc sxva momuSave pirebi.
• muxli 5.3 1(2) evropis socialuri qartia: muSaobis ufleba _ muSaobis uflebis efeqtu-
ri gamoyenebis uzrunvelsayofad mxareebi kisruloben valdebulebas efeqturad dai-
cvan momuSave piris nebayoflobiT arCeuli samuSaos Sesrulebis gziT sacxovrebeli
saxsrebis gamomuSavebis SesaZlebloba.
• muxli 1(2) evropis socialuri qartia, muSaobis uflebis efeqturi gamoyenebis uzrun-
velsayofad igi dayofilia sam calkeul sakiTxad:
65 evropis socialuri uflebebis komisiis precendentuli samarTlis daijesti mudmivad ganaxlebadia da mocemulia Sem-
deg misamarTze: http://www.coe.int/t/dghl/monitoring/socialcharter/Digest/DigestIndex_en.asp.
66 evrosabWo. socialuri uflebebis evropis komisiis daskvnebi. daskvnebi (II da XVI-1). muxli§2 ganmartebebi.
97
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
• irib diskriminacias adgili aqvs, rodesac qmedeba an praqtika, romelic identuria yve-
lasTvis, legitimuri miznebis gareSe ara proporciulad moqmedebs gansxvavebuli re-
ligiis an rwmenis, unarSezRudulobis, asakis, seqsualuri orientaciis, politikuri
Sexedulebis, an eTnikuri warmomavlobis mqone pirebze.70
67 turzmis profesionalTa profkavSiri safrangeTis winaaRmdeg (Syndicat national des Professions du Tourisme v. France). (6/1999).
2000 wlis 10 noembris gadawyvetileba.
68 evrosabWo. daskvnebi: islandia. (XVIII -1); daskvnebi 2006 (albaneTi).
69 evrosabWo. daskvnebi: avstria. (XVIII -1).
70 devid harisi da sxvabi. evropis adamianis uflebebis konvenciis kanoni (oqsfordi: oqsfordis universitetis presa,
2009), 607
71 autizmis saerTaSoriso asociacia-evropa (AIAE ) safrangeTis winaaRmdeg (13/2002). 2003 wlis 4 noembris gadawyvetileba.
72 evrosabWo. daskvnebi: avstria. (XVI-1).
99
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
eqimi regularulad muSaobs kviraSi 100 saaTs, dro da dro 18 saaTian cvlebs;
medda iZulebulia imuSaos damatebiTi saaTebi winaswari SeTanxmebis gareSe.
¾ evropis socialuri qartia, muxli 2(1): Sromis samarTliani pirobebiT sargeblobis ufleba
• evropis socialuri qartiis muxli 2(1) uzrunvelyofs momuSave piris uflebas dawese-
bul iqnas gonivruli yoveldRiur da yovelkvireul samuSao saaTebi, damatebiTi samu-
Sao saaTebis CaTvliT. kanonmdebloba, debulebebi, saerTo xelSekrulebebi an nebismie-
ri sxva savaldebulo Zalis mqone saSualebebi unda uzrunvelyofdes am uflebas. raTa
uzrunvelyofil iqnas, rom limitebi praqtikaSic moqmedebs, Sesabamisi uflebamosile-
bis mqone Tanmdebobis piri zedamxedvelobas unda uwevdes samuSao saaTebis dacvas.
• muxli 2(1) aseve ganixilavs kviris samuSao saaTebis Tanmimdevrul Semcirebas, ramdena-
dac amis SesaZleblobas iZleva Sromis produqtiulobis zrdisa da sxva Sesabamisi fa-
qtorebi. es `Sesabamisi faqtorebi~ SesaZloa moicavdes Sesasrulebeli samuSaos xasiaTs
da usafrTxoebisa da janmrTelobis riskebs, romelTac momuSave piri eqvemdebareba.81
101
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
• yoveli piris ufleba imuSaos usafrTxo da jansaR samuSao garemoSi `farTod aRiare-
buli principia, romelic pirdapir momdinareobs piradi xelSeuxeblobis uflebidan,
romelic adamianis uflebebis erT-erTi fundamentaluri principia~.83
• amgvarad evropis socialuri qartiis me-3 muxlis mizani pirdapir kavSirSia evropis
adamianis uflebebis konvenciis me-2 muxlTan, romelic aRiarebs sicocxlis uflebas.84
• evropis socialuri qartiis me-3 muxli exeba rogorc sajaro aseve kerZo seqtors.85
• sawarmoo riskis prevencia prioritetuli sakiTxi unda iyos. igi yvela doneze sajaro
moxeleebis saqmianobis nawili unda gaxdes da iyos saxelmwifo politikis nawili (dasaq-
mebaze, unarSezRudul pirebze, Tanabar SesaZleblobebze da sxva)86. miRebuli politika
da strategiebi regularulad Sefasebul da gadaxedil unda iqnas, kerZod cvalebad
riskebTan mimarTebiT.
_ saSiSi nivTierebebi;
103
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
(1) aRiaron muSakTa mier iseTi anazRaurebis miRebis ufleba, romelic uzrunvelyofs maTi
cxovrebis Rirseul dones; (2)aRiaron muSakTa mier zeganakveTuri samuSaos Sesrulebi-
saTvis damatebiTi anazRaurebis miRebis ufleba, calkeuli gamonaklisebis gaTvaliswi-
nebiT; (3)aRiaron qalTa da mamakacTa mier Tanabari Rirebulebis samuSaosaTvis Tanabari
anazRaurebis miRebis ufleba; (4) aRiaron TiToeuli muSakis mier dasaqmebis Sewyvetis Se-
saxeb Setyobinebis winaswari miRebis ufleba; (5) dauSvan xelfasebidan daqviTvebi mxolod
erovnuli kanonmdeblobiT an sakanonmdeblo aqtebiT, aseve koleqtiur xelSekrulebaSi an
saarbitraJo gadawyvetilebaSi gaTvaliswinebul SemTxvevebSi. zemoaRniSnuli uflebebi
ganxorcieldeba koleqtiuri xelSekrulebebis, xelfasis dadgenis kanoniT gaTvaliswine-
buli meqanizmis an sxva saSualebebiT.
• imisaTvis rom, veropis socialuri qartiis 4(1) muxlis Tanaxmad xelfasi samarTlianad
CaiTvalos igi unda aRematebodes siRaribis zRvars mocemul qveyanaSi _ anu qveyanaSi
saSualo anazRaurebis 50%. amas garda xelfasi zedmetad ar unda gansxvavdebodes qvey-
naSi saSualo anazRaurebisagan. evropis socialuri uflebebis komisiis mier dadgenili
zRvaria 60%.91
91 evrosabWo. daskvnebi (XIV-2). muxli 4§1 ganmarteba. komisiis gamoTvleba emyareba neto odenobebs (gadasaxadebisa da
sociluri Senatanebis gamoklebis Semdeg). socialuri gadaricxvebi (mag. socialuri daxmareba an benefiti) mxedvelo-
baSi miiReba mxolod im SemTxvevaSi Tu maT pirdapiri kavSiri aqvT xelfasTan.
92 evrosabWo. daskvnebi I 4§2 muxlis ganmarteba.
93 evrosabWro. daskvnebi. belgia. (XIV-2).
105
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
evropis socialuri qartia iZleva gaficvis uflebis yvelaze srulyofil analizs. evro-
pis adamianis uflebebis sasamarTlo ufro SezRudulad iyo CarTuli profesiul kav-
Sirebis saqmianobis SeswavlaSi, romelic aseve gulisxmobs dasaqmebulTa uflebas gafi-
cvaze.
¾ adamianis uflebeaTa dacvis evropuli konvencia, muxli 11 _ (1)yvelas aqvs ufleba mS-
vidobiani Sekrebis Tavisuflebisa, agreTve sxvebTan gaerTianebis Tavisuflebisa,
maT Soris, ufleba profesiuli kavSirebis Seqmnisa da masSi gaerTianebisa sakuTari
interesebis dasacavad. (2) dauSvebelia raime SezRudvis daweseba am uflebaTa gan-
xorcielebaze, garda iseTi SemTxvevisa, romelic gaTvaliswinebulia kanoniT da
aucilebelia demokratiul sazogadoebaSi erovnuli uSiSroebis an sazogadoebrivi
usafrTxoebis interesebisaTvis, uwesrigobis an danaSaulis aRsakveTad, janmrTe-
lobisa Tu zneobis an sxvaTa uflebaTa da TavisuflebaTa dasacavad. es muxli xels
ar uSlis saxelmwifos, daawesos kanonieri SezRudvebi am uflebaTa ganxorciele-
baze SeiaraRebuli Zalebis, policiis an saxelmwifo administraciis warmomadgen-
lebis mimarT.
105 kasangou da ors safrangeTis winaaRmdeg (29 EHRR 615). monadireTa gaerTianeba safrangeTSi iTvleba `kavSirad~ ro-
melsac muxli 11 gulisxmobs, Tumca mTavrobaSi iyo diskusiebi, rom igi sajaro samarTlis institutia.
106 le kompti belgiis winaaRmdeg (Le Compte v. Belgium). (4 EHRR 1). maTi profesiis gamo maregulirebeli orgnos mier
Sewyvetis Semdeg, eqimebi warumateblad asaCivrebdnen iZulebiTi wevrobasa da maTi disciplinaruli organoebis iu-
risdiqciaze daqvemdebarebas. radganac maregulirebel organos sajaro samarTlis statusi hqonda miniWebuli _ igi
integrirebuli iyo saxelmwifo struqturaSi da mis umetes organoebSi mosamarTleebi iniSneboda saxelmwifos mier
- samedicino praqtikis maregulireblis funqcia da eqimebis registraciis warmoeba, misi administraciuli, da disci-
plinaruli uflebamosilebebi, sasamarTlom daaskvna, rom ar unda yofiliyo SezRudvebi, rom eqimebs Camoeyalibebi-
naT da gawevrianebuliyvnen maT sakuTar profesiul kavSirebSi. aseve ix. Sesabamisi saqmeebi Albert and Le Compte belgiis
winaaRdeg (7299/75, etc.) eqimebTan dakavSirebiT; Revert and Legallais safrangeTis winaaRmdeg (14331/88 and 14332/88) arqite-
qtorebi; A. da sxvebi espaneTis winaaRmdeg (13750/88) advokatTa kolegia; da bartoldi germaniis winaaRdeg (8734/79)
veterinar qirurgebTan dakavSirebiT. aseve ix. O. VR. ruseTis winaaRmdeg (44139/98) da A espaneTis winaaRmdeg (6 DR 188).
107 iangi da ors. didi britaneTis winaaRmdeg (4 EHRR 38). `daketili maRazia,~ rkinigzis profesiuli kavSiris iZulebiTi
wevroba, sadac darRveul iqna muxli 11. aseve ix. Sigurjonsson v. islandia. (A264).
108 es midgoma mowonebuli iyo evropis socialuri uflebebis komisiis mier, Tumca saerTaSoriso Sromis organizaciis
kavSirebis Seqmnis Tavisuflebis komisias ar daumtkicebulia igi. miuxedavad amisa, saerTaSoriso Sromis organiza-
ciis 87 konvenciis muxli 9(1) romelic zRudavs sajaro moxeleebi uflebas ar Seexeba `saxelmwifo administracias~.
109 vogti germaniis winaaRmdeg (Vogt v. Germany). (21 EHRR 205). sasamarTlom Riad datova is sakiTxi arian Tu ara msawavle-
blebi `saxelmwifo administraciis~ wevrebi.
107
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
• evropis socialuri qartiis me-5 muxli exeba rogorc sajaro, aseve kerZo seqtors. 110
saxelmwifos Sida kanonmdebloba unda uzrunvelyofdes dasaqmebulTaTvis profesiul
kavSirebSi gaerTianebis uflebas da moicavdes efeqtur sanqciebs da samarTalebrivi
daccvis meqanizmebs uflebis darRvevis SemTxvevaSi;
• me-5 muxlis Tanaxmad, dasaqmebul pirs unda hqondes Tavisufali arCevanis ufleba ga-
wevriandes Tu ara profesiul kavSirSi. nebismieri saxis iZulebiTi wevroba profesiul
kavSirSi ewinaaRmdegeba me-5 muxls.111
¾ evropis socialuri qartia, muxli 19 (4) _ migrant muSakTa da maTi ojaxebis ufleba dacva-
sa da daxmarebaze
109
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
• 6(4) muxlis Tanaxmad sajaro moxelebi sargebloben uflebiT moawyon gaficva. dauSve-
belia am uflebiT sargeblobis akrZalva. miuxedavad amisa SesaZloa SezRudul iqnas
garkveuli kategoriis sajaro moxeleebis gaficva. G muxlis Tanaxmad, es SezRudvebi
unda Semofarglul iqnas im sajaro moxeleebiT, romelTa valdebulebebi da funqciebi,
maTi pasuxismgeblobis xasiaTisa da xarisxidan gamomdinare, pirdapir dakavSirebulia
erovnul usafrTxoebsaTan an zogad sazogadoebriv interesebTan.
(1) yvelas aqvs ufleba mSvidobiani Sekrebis Tavisuflebisa, agreTve sxvebTan gaerTianebis
Tavisuflebisa, maT Soris, ufleba profesiuli kavSirebis Seqmnisa da masSi gaerTianebisa
sakuTari interesebis dasacavad.
jandacvis provaiderebs aqvT samarTalwarmoebis ufleba, rodesac maT winaaRmdeg (mxare sa-
medicino dawesebuleba da ara fizikuri piri) Setanilia sarCeli. adamianis uflebaTa evro-
puli sasamarTlo, samarTliani sasamarTlo procesis farTo ganmartebas iZleva, romelic
garantirebulia evropis adamianTa uflebebis dacvis konvenciiT. naTelia, rom es ufleba
moicavs iseT sakiTxebs, rogoricaa saavadmyofos winaaRmdeg licenzirebasa da samedicino
daudevrobasTan dakavSirebuli saqmeebi.
125 belgiis policiis erovnuli kavSiri belgiis winaaRmdeg (National Union of Belgian Police v. Belgium). (1 EHRR 578).
126 Smidti da dalStromi SvedeTis winaaRmdeg (Schmidt and Dahlstrom v. Sweden). (1 EHRR 632).
127 belgiis policiis erovnuli kavSiri belgiis winaaRmdeg (National Union of Belgian Police v. Belgium). (1 EHRR 578).
128 vilsoni da orsi didi britaneTis winaaRmdeg (35 EHRR 20). sasamarTlom daadgina 11 muxlis darRveva sadac kanoni nebas
aZlevda damsaqmebels uareyo profesiuli kabSirebis aRiareba saerTo molaparakebebis mizniT da SeeTavazebina wama-
xalisebeli faqtorebi TanamSromlebisaTvis raTa maT daeTmoT profesiuli kavSiriT miniWebuli garkveuli uflebebi.
111
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
¾ evropis adamianTa uflebebis dacvis konvenciis 6(1) muxli _ samarTliani sasamarTlo gan-
xilvis ufleba
• 6(1) muxli Cveulebriv gamoiyeneba rodesac kerZo piri kompensacias iTxovs sajaro moxe-
lisagan ukanono qmedebisaTvis. samedicino daudevrobis gamo saavadmyofos winaaRmdeg
samarTlebrivi procedurebi aseve eqvemdebareba aRniSnul muxls.134
113
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
• orive mxares ufleba aqvs informirebuli iyos meore mxaris mier warmodgenili ganacxa-
disa da sxva werilobiTi masalebis Taobaze da aqvs ufleba gasces pasuxi.140
• miuxedavad imisa, rom sasamarTlo ar aris valdebuli miiRos eqspertis daskvna mxolod
imitom, rom erTi mxare amas iTxovs,141 im SemTxvevebSi rodesac iniSneba eqsperti, dacu-
li unda iqnas „mxareTa Tanasworuflebianobis“ principi.142
140 dombo beeri b. v. niderlandebis winaaRmdeg (Dombo Beheer B. V. v. The Netherlands). (18 EHRR 213).
141 H safrangeTis winaaRmdeg (H v. France). (12 EHRR 74).
142 m antuaneli safrangeTis winaaRmdeg (M antovanelli v. France). (24 EHRR 370). mosarCeles samedicino daudevrobis braldebis
saqmeze ar mieca saSualeba instruqcia mieca sasamarTlos mier daniSnuli eqspertisaTvis.
143 heli fineTis winaaRmdeg (Helle v. Finland). (26 EHRR 159).
144 le kompti belgiis winaaRmdeg (Le Compte v. Belgium). (5 EHRR 533). samedicino disciplinaruli organos warmodgenili
kasaciis ganxilva arasakmarisi iyo 6(1) muxlisaTvis radganac sasamarTlom ar ganixila saqmis garemoebebi radganac
isini misi iurisdiqciis gareT imyofebodnen.
145 kingsli gaerTianebuli samefos winaaRdeg (Kingsley v. UK). (35 EHRR 10).
146 dineti safrangeTis winaaRmdeg (Diennet v. France). (21 EHRR 554). daskvnil iqnas rom eqimis Seusabamo qcevis gansaxilveli
sxdoma unda Catarebuliyo sajarod, garda im SemTxvevis Tu konfidencialuri, piradi an profesiuli sakiTxebi war-
moiSveboda saqmis warmoebisas.
147 gasti da popi germaniis winaaRdeg (Gast and Popp v. Germany). (33 EHRR 37).
148 skopeliti italiis winaaRmdeg (Scopelliti v. Italy). (17 EHRR 493); darneli gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (Darnell v. UK)
(18 EHRR 205). mTeli cxra wlis ganmavlobaSi _ mosarCelis samsaxuridan gaTavisuflebis Sesaxeb dava, romelsac mohyva
ramdenime samarTlebrivi gadaxedvebi, samewarmeo tribunalis sxdoma da dasaqmebis saapelacio tribunalis sxdoma _
CaiTvala ara keTilgonivrulad.
149 somie gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (Somjee v. UK). (36 EHRR 16).
eqims ar eZleva Sesabamisi kompensacia mas Semdeg, rac mis reputacias miadga zia-
ni samedicino daudevrobis usafuZvlo da yalbi braldebebis niadagze, romle-
bic gaCnda presaSi;
meddas ar SeuZlia dasaqmebis tribunalis gadawyvetileba gaasaCivros sasamar-
TloSi.
115
Tavi 3: pacientze zrunvisas adamianis uflebebis dacvis evropuli gamocdileba
(1) yvelas aqvs ufleba, pativi scen mis pirad da ojaxur cxovrebas, mis sacxovrebelsa da
mimoweras. (2) dauSvebelia am uflebis ganxorcielebaSi sajaro xelisuflebis Careva, gar-
da iseTi SemTxvevisa, rodesac aseTi Careva xorcieldeba kanonis Sesabamisad da aucilebe-
lia demokratiul sazogadoebaSi erovnuli uSiSroebis, sazogadoebrivi usafrTxoebis an
qveynis ekonomikuri keTildReobis interesebisaTvis, uwesrigobis an danaSaulis Tavidan
asacileblad, janmrTelobis an zneobisa Tu sxvaTa uflebaTa da TavisuflebaTa dasacavad.
adamianis uflebaTa dacvis konvenciis, me_8 muxlis konteqstSi, termini `piradi cxovreba~
SeiZleba moicavdes pirovnebis ofiss, mag. uzrunvelyofdes dacvas telefonis ukanono
mosmenisagan.154 dacva SeiZleba exebodes konkretul qcevasa da saqmianobasas, romelsac Se-
saZloa sazogadoebaSi hqondes adgili, rac damokidebulia pirovnebas ramdenad aqvs piradi
cxovrebis xelSeuxeblobis molodini~ da iyo Tu ara es molodini nebayoflobiT daTmobi-
li.155
154 halfordi didi britaneTis winaaRmdeg (20605/92). ofisis telefoni mosmena arRvevs 8 muxls.
155 von hanoveri germaniis winaaRmdeg (43 EHRR 7).
¾ adamianis uflebebis dacvis konvencia, muxli 10 _ Tavisufali gamoxatvis ufleba maT So-
ris informaciis ufleba
• adamianis uflebaTa dacvis konvenciis me_10 muxlSi ar aris mocemuli informaciis ga-
vrcelebis ufleba. informaciis miRebis ufleba viwrod ganmartebulia, rogorc ufle-
bamosili pirebisaTvis akrZalva, SezRudon pirovneba im informaciis miRebaSi, romlis
gavrcelebac sxvebs surT. saxelmwifos ar aqvs pozitiuri valdebuleba informaciis
mogrovebasa da gavrcelebaze.156
• vinaidan sajaro moxeleebi unda sargeblobnen sazogadoebis ndobiT, isini SeiZleba da-
culni iqnan `Seuracxmyofeli sityvieri Setevebisagan~. amgvar SemTxvevaSic ki sajaro
moxeleebi valdebulni arian maTTvis miniWebuli Zalaufleba gamoiyenon mxolod samsa-
xureobrivi daniSnulebiT da ara piradi miznebisaTvis.157
117
4.1 Sesavali
4.1 Sesavali
adamianis uflebaTa saerTaSoriso da regionaluri meqanizmebi mniSvnelovan rols asrulebs
uflebaTa realizaciis saqmeSi. es meqanizmebi saxelmwifoebma SeimuSaves maT mier ratifi-
cirebuli adamianis uflebaTa saerTaSoriso da regionaluri xelSekrulebebis Sesrulebis
uzrunvelsayofad. aRniSnuli xelSekrulebebi qmnis adamianis uflebaTa saerTaSoriso e.w.
„myar samarTals“, xolo saxelSekrulebo meqanizmebis ganmartebebi qmnis e.w. „rbil samar-
Tals“, romelsac xelisuflebis mimarT pirdapiri samarTlebrivad mboWavi Zala ar gaaCnia.
arsebobs aRsrulebis meqanizmebis ori ZiriTadi saxe:
• komitetebi, romlebic ganixilaven mTavrobaTa mier wardgenil angariSebs maT mier ada-
mianis uflebaTa xelSekrulebebis Sesrulebis Sesaxeb da, zogierT SemTxvevaSi, ganixi-
laven adamianis uflebebis darRvevasTan dakavSirebul individualur saCivrebs.
119
Tavi 4: saerTaSoriso da regionuli procedurebi
mandati
sakontaqto informacia
patris Jiliberi
komitetis mdivani, UN OG-OHCHR
CH 1211 Jeneva 10, Sveicaria
tel: +41 22 917 9249; Fax: +41 22 917 9006
el-fosta: pgillibert@ohchr.org
veb gverdi: htt p://www2.ohchr.org/english/bodies/hrc/index.htm
Patrice Gillibert
HRC Secretary, UN OG-OHCHR
CH 1211 Geneva 10, Switzerland
Tel: +41 22 917 9249; Fax: +41 22 917 9006
Email: pgillibert@ohchr.org
Web: htt p://www2.ohchr.org/english/bodies/hrc/index.htm
mandati
sakontaqto informacia
van-hi li
komitetis mdivani
oTaxi 1-025, vilsonis sasaxle, erTa sasaxle
8-14 mSvidobis gamziri
CH 1211 Jeneva 10, Sveicaria
tel: +41 22 917 9321; Fax: +41 22 917 9046
el-fosta: wlee@ohchr.org
veb gverdi: htt p://www2.ohchr.org/english/bodies/cescr/index.htm
Wan-Hea Lee
CES CR Secretary
Offi ce 1-025, Palais Wilson, Palais des Nati ons
8_14 Avenue de la Paix
CH 1211 Geneva 10, Switzerland
Tel: +41 22 917 9321; Fax: +41 22 917 9046
Email: wlee@ohchr.org
Web: htt p://www2.ohchr.org/english/bodies/cescr/index.htm
mandati
121
Tavi 4: saerTaSoriso da regionuli procedurebi
sakontaqto informacia
natali pruve
rasobrivi diskriminaciis aRmofxvris komitetis mdivani
xelSekrulebebisa da komisiis ganyofileba
adamianis uflebaTa umaRlesi komisris ofisi, vilsonis sasaxle
52 pbkis quCa CH 1201 Jeneva 10, Sveicaria, safosto misamarTi: UN OG-OHCHR,
CH 1211 Jeneva 10, Sveicaria
tel: +41.22.917.93.09; Fax: +41.22.917.90.22
el-fosta: nprouvez@ohchr.org
veb gverdi: htt p://www2.ohchr.org/english/bodies/cerd/
mandati
sakontaqto informacia
ofisTan urTierTobis ganyofileba
4 moRilonis quCa
CH 1211 Jeneva 22, Sveicaria
tel. +41.22.799.7732; faqsi: +41.22.799.8944
el-fosta: RELOFF@ilo.org
veb gverdi: www.ilo.org/public/english/index.htm
Contact
Office Relations Branch
4 ruedes Morilons
CH 1211 Geneva 22, Switzerland
Tel. +41.22.799.7732; Fax: +41.22.799.8944
Email: RELOFF@ilo.org
Web: www.ilo.org/public/english/index.htm
mandati
123
Tavi 4: saerTaSoriso da regionuli procedurebi
sakontaqto informacia
cu-vei Cangi
koordinaciisa da sazogadoebasTan urTierTobis departamenti, qalTa gaZlierebis
ganyofileba
ekonomikuri da socialuri sakiTxebis departamenti
ori gaeros plaza
oTaxi DC2, 12 sarTuli
niu iorki, NY 10017
tel: +1 (212) 963-8070; faqsi: +1 (212) 963-3463
el-fosta: changt@un.org
vebgverdi: htt p://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/cedaw38/NG Onote.pdf
Contact
Tsu-Wei Chang
Coordinati on and Outreach Unit, Division for the Advancement of Women Department of Economic
and Social Aff airs
Two UN Plaza
Room DC2, 12th Floor
New York, NY 10017
Tel: +1 (212) 963-8070; Fax: +1 (212) 963-3463
Email: changt@un.org
Web: htt p://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/cedaw38/NG Onote.pdf
mandati
bavSvis ulebaTa komiteti zedamxedvelobas uwevs saxelmwifos mier bavSvis uflebaTa kon-
venciis Sesrulebas. is axorcielebs saxelwifos mier konvenciis Sesrulebis progresis
monitorings mTavrobaTa mier wardgenili perioduli angariSebis ganxilvis meSveobiT.
sakontaqto informacia
maia andiaeviC-boko
komitetis mdivani,
8-14 mSvidobis gamziri, CH 1211 Jeneva 10, Sveicaria
tel: +41 22 917 9000; faqsi: +41 22 917 9022
el-fosta: mandrijasevic@ohchr.org
www2.ohchr.org/english/bodies/crc/index.htm
Maja Andrijasevic-Boko
CRC Secretary, 8_14 Avenue de la Paix, CH 1211 Geneva 10, Switzerland Tel: +41 22 917 9000; Fax: +41
22 917 9022
Email: mandrijasevic@ohchr.org
www2.ohchr.org/english/bodies/crc/index.htm
125
Tavi 4: saerTaSoriso da regionuli procedurebi
specialuri procedurebi
adamianis uflebaTa sabWos mrCevelTa komiteti funqcionirebs rogorc think tank, uzrun-
velyofs sabWosaTvis eqspertizisa da rCevebis miwodebas, axorcielebs aseve Temtur kv-
levebs sabWosaTvis saintereso sakiTxebze, misive moTxovniT. komiteti 18 eqspertisagan
Sedgeba, romelTa uflebamosilebis vada 3 welia.
saCivrebis procedura
mandati
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo (ECtHR), evropis sabWos organoa, romelic uzrun-
velyofs adamianis uflebaTa evropuli konvenciis (ECHR) debulebebis Sesrulebas. sasamar-
Tlo ganixilavs davebs saxelmwifoTa Soris da saCivrebs adamianis uflebaTa individualur
darRvevebze. evropis sabWos ministrTa komiteti pasuxismgebelia sasamarTlos mier gamo-
tanili ganCinebebis aRsrulebis monitoringze (ixileT ministrTa komitetTan dakavSirebu-
li, qvemoT mocemuli informacia).
127
Tavi 4: saerTaSoriso da regionuli procedurebi
sakontaqto informacia
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo
evropis sabWo
F-67075 strasburgi-Cedex, safrangeTi
tel: +33 3 88 41 20 18; faqsi: + 33 3 88 41 27 30
veb gverdi: www.echr.coe.int
mandati
socialuri uflebebis evropuli komiteti (ECSR), aseve evropis sabWos organoa, romelic
axorcielebs mTavrobaTa mier evropis socialuri qartiis (ES C) debulebaTa Sesrulebis
regularul samarTlebriv Sefasebas. es Sefasebebi efuZneba angariSebs, romelTa wardgena
xdeba mTavrobaTa mier periodulad oridan oTx wlamde intervalebiT, rasac zedamxedve-
lobis ciklebi ewodeba. samTavrobo komiteti da evropis sabWos ministrTa komiteti aseve
afaseben mTavrobis mier wardgenil angariSebs (ixileT ministrTa komitetTan dakavSirebu-
li qvemoT mocemuli informacia).
sakontaqto informacia
veb gverdi: www.humanrights.coe.int/cseweb/GB /index.htm
ministrTa komiteti
mrCevelTa komiteti
mandati
sakontaqto informacia
adamianis uflebaTa generaluri direqtorati
erovnul umciresobaTa dacvis CarCo konvenciis samdivno
F-67075 strasburgi _ Cedex, safrangeTi
tel: +33/(0)3 90 21 44 33; Fax: +33/(0)3 90 21 49 18
el-fosta: minorities.fcnm@coe.int
veg gverdi: www.coe.int/minorities
129
Tavi 4: saerTaSoriso da regionuli procedurebi
Semadgenloba:
istoria:
• ganacxadi arsebiTad igivea rac sakiTxi, romelic ukve ganxiluli iyo sasamarTlos mier
an gadaeca saerTaSoriso gamoZiebis sxva instancias da ar Seicavs Sesatyvis axal infor-
macias;
2010 wlis 1 ivnisis mdgomareobiT, konvenciis me_14 oqmiT (evropis sabWos xelSekrulebaTa se-
riebi No. 194), dadgenili dasaSvebobis axali moTxovna SesaZleblobas aZlevs sasamarTlos, rom
dauSveblad cnos ganacxadi, Tu ganmcxadebels ar midgomia mniSvnelovani ziani, garda im Se-
mTxvevisa, rodesac adamianis uflebaTa dacva moiTxovs ganacxadis arsebiTad ganxilvas da imis
gaTvaliswinebiT, rom dauSvebelia iseTi saqmis ukugdeba, romelic saTanadod ar ganxilula
Sidasaxelmwifoebrivi sasamarTlos mier (me_14 oqmis me_ 12 muxli, romelic cvlis konvenciis
35 muxls). imisaTvis, rom Tavidan iqnas acilebuli iseTi saqmeebis ukugdeba, romlebic arse-
biT ganxilvas saWiroebs, erT mosamarTlesa da komitetebs ar SeuZliaT am axali kriteriumis
gamoyeneba me_14 oqmis ZalaSi Sesvlidan pirvli ori wlis ganmavlobaSi (oqmis me_20 muxli).
131
Tavi 4: saerTaSoriso da regionuli procedurebi
Tqveni Tavdapirveli ganacxadi, romelic moicavs informaciis mokle reziumes, igzavneba sa-
samarTloSi.
z
Tqven SeiZleba mogTxovon damatebiTi informaciis wardgena; Tu dadgindeba, rom SesaZlebe-
lia, saqme sasamarTlos ganxilvas daeqvemdebaros, Tqven gamogegzavnebaT ganacxadis forma.
z
Tqvens mier Sevsebuli forma, miRebisTanave daregistrirdeba da waredgineba sasamarTlos.
z
darRvevis Sesaxeb gancxadebebi waredgineba mTavrobas, romelsac sTxoven warmoadginos Sua-
mdgomlobebi ganacxadis dasaSvebobasTan dakavSirebiT.
z
Tqven pasuxobT mTavrobis Suamdgomlobebs.
z
sasamarTlo iRebs gadawyvetilebas ganacxadis dasaSvebobasTan dakavSirebiT (zogierT SemTx-
vevaSi, sasamarTlom SeiZleba gamarTos mosmena dasaSvebobis sakiTxis gadasawyvetad).
z
morigebis SesaZlebloba
z
mxareebs sTxoven nebismieri Semdgomi Suamdgomlobis wardgenas saqmis arsebiT mxaresTan an
damatebiT mtkicebulebebTan dakavSirebiT.
z
sasamarTlo ganixilavs saqmis arsebiT mxares da iRebs ganCinebas, SesaZlebelia Ria sasamarT-
lo mosmenis gamarTvis Semdeg.
z
rogorc wesi, ganCinebis gamotanisas, sasamarTlo iRebs gadawyvetilebas samarTliani dakmayo-
filebis Sesaxeb, Tumca, SeuZlia gadados am gadawyvetilebis miReba Semdgomi etapisaTvis.
z
wevrma saxelmwifom unda aRasrulos ganCineba evropis sabWos ministrTa komitetis zedamxed-
velobiT.
arsebobs raime SezRudva ganacxadis SetanasTan ganacxadi Setanil unda iqnas saqmeze Sidasa-
dakavSirebiT? xelmwifoebrivi saboloo gadawyvetilebis ga-
motanis TariRidan eqvsi Tvis vadaSi.
aris Tu ara finansuri daxmarebis miReba diax, mxolod im SemTxvevaSi, Tu ganacxadis Ses-
SesaZlebeli? axeb ecnoba mTavrobas; ganmcxadebelma unda Seav-
sos deklaracia misi saarsebo wyaroebis Sesaxeb,
romelsac xels moawers Sidasaxelmwifoebrivi iu-
ridiuli daxmarebis sabWo, radgan iuridiuli dax-
marebis gaweva xdeba mxolod im SemTxvevaSi, rodesac
arsebobs amis saWiroeba finansuri TvalsazrisiT.
miiReba Tu ara informacia amicus curia formiT? diax, Sesabamisi nebarTvis arsebobisas (sasamarT-
los procedurebi, wesi 61)
aris Tu ara droebiTi an saswrafo diax, Tumca es aris praqtika, romelic sasamarTlom
zomebis miReba SesaZlebeli? ganaviTara da romelsac ar gaaCnia raime safuZveli
konvenciaSi. es praqtika gamoiyeneba mxolod Zalian
specifiur SemTxvevebSi, ZiriTadad imigraciis/de-
portaciis dros, rodesac piri dgas „realuri ris-
kis“ winaSe (sasamarTlos procedurebi, wesi 39).
133
Tavi 4: saerTaSoriso da regionuli procedurebi
• Tu eqvs Tviani vada, romlis ganmavlobaSic ganacxadi unda iyos wardgenili ukve gadis,
da aRar rCeba dro sruli ganacxadis mosamzadeblad, unda gaagzavnoT e.w. „SeaCereT
dro“ ganacxadi, romelic aRwers Tqveni saCivris mokle Sinaarss. amgvari ganacxadis
gagzavnas rac SeiZleba swrafad unda moyves sruli ganacxadis wardgena.
• sasamarTlos mier dadgenili bolo vadis dacvis mizniT, gaiTvaliswineT, rom sasamar-
Tlo ganacxadis Setanis TariRad miiCnevs ara miRebis TariRs, aramed gagzavnis TariRs.
Tumca, sasurvelia bolo vadis gasvlamde el_fostiT, telefoniT an ganacxadis Ta-
vfurcelis saxiT darTuli werilis aslis faqsiT gagazavnis meSveobiT moxdes sasamar-
Tlos gafrTxileba imis Sesaxeb, rom ganacxadi ukve gaigzavna.
• 2010 wlis 1 ivnisis mdgomareobiT, adamianis uflebaTa evropuli konvenciis me_14 da-
matebiTi oqmis Sesabamisad (muxli 6), sasamarTlo ganaxorcielebs saqmianobas Semdegi
struqturis mixedviT: (1) saqmis erTpirovnulad ganmxilveli mosamarTle, romelsac
daexmareba momxsenebeli samdivnodan, SeZlebs dauSveblad cnos an amoricxos sasa-
marTlos gansaxilveli saqmeebis nusxidan individualuri ganacxadi zustad gansazR-
vrul SemTxvevebSi, rodesac ganacxadis dauSvebloba aSkaraa dasawyisSive. (adamianis
uflebaTa evropuli konvenciis me_14 oqmis me_7 muxli, romelic gaxdeba 27 muxli);
(2) sami mosamarTlisagan Semdgari komitetebi miiReben gadawvetilebas gamartivebuli
proceduriT, rogorc ganacxadis dasaSvebobasTan, ise saqmis arsebiTad ganxilvasTan
dakavSirebiT, Tu saqmis ZiriTadi sakiTxi ukve gadawyvetilia sasamarTlos mier myarad
dadgenili precedentuli samarTliT, anu saqmeebze, romlebsac palata erTgvarovnad
wyvets (me_14 oqmis me_8 muxli, romelic gaxdeba konvenciis 28 muxli); (3) Svidi mosa-
marTlisagan Semdgari palata gamoitans erTobliv gadawyvetilebas im individualuri
• konvenciis me_14 oqmis Sesabamisad, evropis sabWos adamianis uflebaTa komisars SeuZlia
werilobiTi komentarebis wardgena da saqmis mosmenaSi monawileobis miReba palatisa da
didi palatis winaSe wardgenil yvela saqmesTan dakavSirebiT. (me_13 muxli, romelic
cvlis konvenciis 31 muxls). es faqtori mniSvnelovania im saqmeebTan mimarTebiT, sa-
dac komisris gamocdileba SesaZloa daexmaros sasamarTlos respodenti an sxva maRali
xelSemkvreli mxaris struqturuli an sistemuri problemebis gamovlenaSi. (oqmis me_13
muxli).
135
5.1 saerTaSoriso da regionuli kanonmdeblobis statusi
137
Tavi 5: qveynis Sesabamisi SeniSvnebi
139
Tavi 5: qveynis Sesabamisi SeniSvnebi
saqarTvelos prezidentis 2005 wlis 12 aprilis brZanebulebiT, 2005 wlis 5 maiss, likvi-
direbul iqna gldani-naZaladevis, isani-samgoris, didube-CuRureTis, krwanisi-mTawmindis
da vake-saburTalos raionuli sasamarTloebi da Seiqmna Tbilisis saqalaqo sasamarTlo,
romlis samoqmedo teritoria ganisazRvra q. Tbilisis administraciul-teritoriuli sa-
zRvrebiT.
141
Tavi 5: qveynis Sesabamisi SeniSvnebi
143
Tavi 5: qveynis Sesabamisi SeniSvnebi
disciplinuri samarTalwarmoeba
saqarTveloSi moqmedi samarTliT, sasamarTlo precedents ara aqvs savaldebulo Zala, rac
damaxasiaTebelia saerTo samarTlis iurisdiqciebisTvis.Aamdenad, sasamarTlos gadawyveti-
lebebi mxolod samarTlebrivi normebis Sinaarsis gagebis arsebuli praqtikis Sesaswavlad
gamoiyeneba.
- saqarTvelos konstitucia
145
Tavi 5: qveynis Sesabamisi SeniSvnebi
saqarTvelos konstitucia
muxli 15
1. sicocxle adamianis xelSeuvali uflebaa da mas icavs kanoni.
muxli 37
yvelas aqvs ufleba isargeblos janmrTelobis dazRveviT, rogorc xelmisawvdomi samedici-
no daxmarebis saSualebiT. kanoniT dadgenili wesiT gansazRvrul pirobebSi uzrunvelyo-
filia ufaso samedicino daxmareba.
amasTan, konvencia gansakuTrebiT miuTiTebs mowyvladi, daucveli pirebebis uflebebis dacvis au-
cielblobaze da qmnis damatebiT meqanizmebs aseTi prebis uflebebis dacvis garantiebis gasamyare-
blad. upirveles yovlisa, es exeba arasrulwlovnebs da fsiqikuri daavadebis mqone pirebs.
erTi mxriv, konvencia exeba yvela dargs biologiis da medicinis sferoSi. meore mxriv, is
specifikurad exeba iseT dagebs, rogorebicaa:
adamianis genomi;
adamianis organoTa gadanergva;
adamianze Catarebuli biosamedicino kvleva.
147
Tavi 5: qveynis Sesabamisi SeniSvnebi
konvenciasTan erTad saqarTvelom xeli moawera damatebiT oqms `adamianis klonirebis akr-
Zalvis Sesaxeb~. aseve erTad moxda saqarTvelos parlamentSi konvenciisa da misi damatebiTi
oqmis ratificireba.
sainteresoa is faqti, rom konvenciis damatebiTi oqmis amoqmedeba evropaSi SesaZlebeli gaxda mxo-
lod masTan saqarTvelos mierTebis Semdeg; aRniSnuli oqmi saqarTvelos mier mis ratifikaciamde
arc erT qveyanaSi ar iyos ZalaSi Sesuli. misi amoqmedebisaTvis saWiro iyo ratifikacia kidev erTi
qveynis mier. ase, rom saqarTvelos mier konvenciis damatebiTi oqmis ratifikaciis Sedegad evropis
5 qveyanaSi, maT Soris saqarTveloSi, 2001 wlis martidan aikrZala nebismieri Careva, romlis mizania
sxva adamianis, cocxalis an gardacvlilis, ganetikurad identuri adamianis Seqmna.
amasTan, aRsaniSnavia, rom konvenciis da misi oqmebis ZalaSi SesvlisaTvis aucilebelia, rom
is xelmowerili da ratificirebuli iyos, sul mcire, 5 qveynis mier, romelTagan 4 qveyana
evropis sabWos wevri iqneba.
2008 wlis 7 maiss evropis sabWos ministrTa komitetma daamtkica kidev erTi oqmi _ `oqmi
genetikuri testirebis Sesaxeb janmrTelobis miznebisaTvis~. adamianis uflebebisa da bio-
medicinis Sesaxeb konvenciisa~ da misi damatebiTi oqmebis ratifikaciis ricxobrivi maCvene-
blebi cxrilis saxiT mocemulia qvemoT:
cxrili #1
xelmowera
ratifi-
konvencia/oqrmi ratifikaciis sul
kacia
gareSe
amrigad, dRes ZalaSi Sesulia konvenciis samive damatebiTi oqmi, romlebic xelmosawerad
aris gaxsnili.
amasTan, aRsaniSnavia isic, rom oqmi `adamianis klonirebis akrZalvis Sesaxeb~ evropaSi Za-
laSi Sevida saqarTvelos ratifikaciis Sedegad, radgan maSin saqarTvelo aRmoCnda me-5
qveyana, romelmac evropis sabWos aRniSnuli instrumentis ratifikacia moaxdina.
cxrili #2
TariRi
konvencia/oqrmi xelmo- ratifi-
ZalaSi Sesvlis
weris kaciis
`konvencia adamianis uflebebisa da biomedicinis
11.05.2000 22.11.2000 01.03.2001
Sesaxeb~
oqmi `adamianis klonirebis akrZalvis Sesaxeb~ 11.05.2000 22.11.2000 01.03.2001
oqmi `adamianis qsovilebisa da organoebis
25.03.2002 18.12.2002 01.05.2006
gadanergvis Sesaxeb~
oqmi `biosamedicino kvlevebis Sesaxeb~ 21.02.2005 - -
149
6.1 pacientis uflebebi
2000 wels saqarTvelos parlamentma miiRo kanoni `pacientis uflebebis Sesaxeb~, romelsac
saqarTvelos janmrTelobis dacvis sferos kanonmdeblobaSi erT-erTi mTavari adgili uka-
via.
saqarTvelos moqalaqes, romelic imyofeba sxva saxelmwifoSi, agreTve ucxo qveynis mo-
qalaqesa da moqalaqeobis armqone pirs, romlebic imyofebian saqarTveloSi, janmrTelo-
bis dacvis ufleba garantirebuli aqvT saqarTvelos saerTaSoriso xelSekrulebebisa da
SeTanxmebebis Sesabamisad, xolo maTi ararsebobisas moqmedebs im qveynis kanonmdebloba,
sadac piri imyofeba.
151
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
me-12 muxlis Tanaxmad qmedunarianoba aris fizikuri piris unari, თavisi nebiTa da moqme-
debiT sruli moculobiT SeiZinos da ganaxorcielos samoqalaqo uflebebi da movaleobebi.
qmedunaruanoba warmoiSoba srulwlovanebis miRwevisTanave. srulwlovania piri, romelmac
miaRwia 18 wlis asaks. amave dros qmedunarianad iTvleba piri, romelic iqorwinebs 18 wlis
asakis miRwevamde.
amave kodeqsis me-14 muxlis Tanaxmad, arasrulwlovani 7-18 wlamde SezRuduli qmedunaria-
nobis mqoned iTvleba.
pacientis uflebebis Sesaxeb kanonis VIII Tavi eZRvneba swored arasrulwlovanis uflebebs.
/muxlebi: 39, 40, 41, 42, 43/
socialuri uflebebi:
samedicino momsaxurebis xelmisawvdomoba
`yvela adamianis aqvs ufleba cxovrebis iseT doneze, romelic adekvaturi iqneba misi da
misi ojaxis janmrTelobisa da keTidReobisaTvis, sakvebis, tansacmlis, sacxovrebeli ad-
gilis, samedicino daxmarebis da aucilebeli socialuri samsaxurebis CaTvliT~
153
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
`1. pacientis diskriminacia rasis, kanis feris, enis, sqesis, genetikuri memkvidreobis, rw-
menisa da aRmsareblobis, politikuri da sxva Sexedulebebis, erovnuli, eTnikuri da so-
cialuri kuTvnilebis, warmoSobis, qonebrivi da wodebrivi mdgomareobis, sacxovrebeli
adgilis, daavadebis, seqsualuri orientaciis an piraduli uaryofiTi ganwyobis gamo akr-
Zalulia.
saxelmwifo aRiarebs yvela pacientis Tanasworobis princips da arc erTs ar aniWebs upi-
rates uflebas. ufro metic, am kanonis me-6 muxlis pirveli nawilis mixedviT, akrZalulia
pacientis diskriminacia rasis, kanis feris, enis, sqesis, genetikuri memkvidreobis, rwmenisa
da aRmsareblobis, politikuri da sxva Sexedulebis, erovnuli, eTnikuri da socialuri
kuTvnilebis, warmoSobis, qonebrivi da wodebrivi mdgomareobis, sacxovrebeli adgilis, da-
avadebis, seqsualuri orientaciis an piraduli uaryofiTi ganwyobis gamo. amasTan, `pacien-
tis uflebebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis Tanaxmad, daculia zogadad pacientis uflebe-
bi, anu rogorc saqarTvelos moqalaqis, ise sxva saxelmwifos moqalaqisa Tu moqalaqeobis
armqone piris.
Tumca calsaxad aRsaniSnavia isic, rom sisxlis samarTlis kodeqsis 142-e muxlis Sesabamisad,
adamianTa Tanasworuflebianobis darRveva mxolod im SemTxvevaSi warmoadgens danaSauls,
rodesac am qmedebam arsebiTad xelyo adamianis ufleba, anu am dros gadamwyveti mniSvneloba
eniWeba im faqtis dadgenas, adamianTa Tanasworuflebianobis darRveviT arsebiTad xelyofi-
li iqna Tu ara adamianis ufleba. mxolod aRniSnuli garemoebis dadasturebis SemTxvevaSi
SesaZlebelia dadges konkretuli piris sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis sakiTxi.
aseve mniSvnelovania sisxlis samarTlis kodeqsis 1421 muxli, romlis mixedviT, danaSauls
warmoadgens aseve rasobrivi diskriminacia, ese igi qmedeba, Cadenili erovnuli an rasobri-
`pacientis uflebebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-6 muxlis me-2 punqtis mixedviT, Se-
saZlebelia saqarTvelos kanonmdeblobiT ganisazRvros ama Tu im daavadebasTan dakavSire-
biT pacientis uflebebis SezRudvis pirobebi. ase magaliTad: `adamianis imunodeficitis
virusiT infeqciis (Sidsis) profilaqtikis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-8 muxlis me-10
punqtis Tanaxmad, aiv inficirebul/SidsiT daavadebul pirebs ara aqvT SromiTi mowyobis
ufleba im specialobebze, sadac arsebobs TviT misi an masTan kontaqtSi myofi piris kani-
sa da lorwovani garsis mTlianobis darRvevis SesaZlebloba da meore piris inficirebis
safrTxe, magram dResReobiT saminitros mier gamocemul arc erT brZanebaSi ar weria rom
dainficirebuli adamiani SezRudulia imuSaos nebismieri profesiiT. dainficirebul ada-
mians SeuZlia imuSaos nebismier profesiaSi Tuki daculi iqneba usafrTxoebis zomebi. ase-
Tia midgomaa Tanamedove msoflioSi Sidsian pacientebTan mimarTebaSi.
aRniSnuli muxli iTvaliswinebs imas, rom saqarTvelos TiToeul moqalaqes ufleba aqvs
samedicino momsaxurebis yvela gamwevisagan (anu nebismieri pirisagan, romelic saqarTvelos
kanonmdeblobiT dadgenili wesiT axorcielebs samedicino momsaxurebas _ diagnostikis,
mkurnalobis, profilaqtikis an samedicino reabilitaciis mizniT pacientisaTvis Catare-
bul nebismier manipulacias da proceduras) miiRos qveyanaSi aRiarebuli da danergili
profesiuli da samomsaxureo standartebis Sesabamisi samedicino momsaxureba. `pacientis
uflebebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni adgens garantiebs saqarTvelos moqalaqeebisaTvis,
raTa maT aranairi samarTlebrivi problemebi ar hqondeT imisaTvis, rom saxelmwifoSi mii-
Ron samedicino momsaxureba.
155
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
informirebuli Tanxmoba;
konfidencialuroba;
yvela adamians aqvs ufleba miiRos saTanado momsaxureba daavadebis Tavidan asaci-
leblad.
saqarTvelos konstitucia
kanonebi
kanonis aseTi speciqika gamowveulia saqarTvelos zogierT mTian regionSi daavadebis far-
To gavrcelebiT.
157
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
kanonis 16.4 muxlis mixedviT, saxelmwifo mier jandacvis menejmentis erT-erTi meqanizmia
`wamlis, farmaciis da farmakologiuri industriis kontroli.~
janmrTelobis dacvis Sesaxeb kanonis msgavsad, kanoni pacientis uflebaTa Sesaxeb exeba mxo-
lod saxelmwifos mier dafinansebul samedicino programebs. kanonis me-11 muxlis Tanaxmad,
`samedicino momsaxurebis Tanabrad xelmisawvdomoba xorcieldeba saxelmwifo samedicino
programebis saSualebiT.~1
ra aris Sidsi da rogor iSifreba is? Sidsi aris daavadeba, romelic gamowveulia aiv -iT. daa-
vadeba gamoxatulia garkveuli simptomebiT da saWiroebs
eqimis droul meTvalyureobas.
Sidsi aris daavadeba, romelic gamowveulia aiv -iT. daa-
vadeba gamoxatulia garkveuli simptomebiT da saWiroebs
eqimis droul meTvalyureobas.
S- SeZenili
i _ imuno
d- deficitis
s- sindromi
kanoni gansazRvravs saxelmwifos politikis principebs aiv/Sidsis sferoSi (mux. 5), rac
moicavs aiv/Sidsis prevenciasac:
159
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
me-5 muxlis me-2 punqtis mixedviT, saqarTveloSi myof yvela adamians aqvs ufleba:
kanoni aRniSnavs, rom moasaxleobas unda hqondes ufaso vaqcinaciis ufleba acrebis erov-
nuli kalendris mixedviT.
sxva kanonebi
saxelmwifo biujetis Sesaxeb kanonis Tanaxnmad, mosaxleobisTvis xelmisawvdomi ubda iyos
ufaso vaqcina acrebis erovnuli kalendris mixedviT. es ar vrceldeba im vaqcinebze, rom-
lebic saxelmwifos mier ar aris mowodebuli. jandacvis dawesebuleba pasuxismgebelia pirs
pirvel rigSi SesaTavazos ufaso vaqcina.
g) damxmare aqtebi
Sromis, janmrTelobis da socialuri dacvis ministris brZaneba, 4 ivnisi, 2003 N122 vaq-
cinaciis erovnuli prevenciuli kalendris miRebis Sesaxeb gansazRvravs detalur gegmas,
vaqcinaciis usafrTxoebis zomebs saqarTvelos mosaxleobisTvis.
eqimTa eTikis kodeqsi ar Seicavs specialur debulebebs prevenciis Sesaxeb. Tumca, kodeqsis
mixedviT, eqimma unda miiRos yvela zoma, raTa mosaxleobas miawodos informacia im gare-
moebaTa Sesaxeb, ramac garkveuli jgufis adamianebis janmrTelobis gauareseba SeiZleba
gamoiwvios. eqimi Tavad unda iRebdes monawilebas aseTi garemoebebis SecvlaSi.
e) sxva wyaroebi
`1. saqarTvelos TiToeul moqalaqes ufleba aqvs miiRos sruli, obieqturi, drouli da
gasagebi informacia im faqtorebis Sesaxeb, romlebic xels uwyobs misi janmrTelobis Se-
narCunebas an uaryofiTad moqmedebs masze.
161
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
aqve unda ganimartos, rom arasruli informacia niSnavs medicinaSi (an sxva dargSi) specia-
luri codnis ar mqone pirisaTvis sruli warmodgenis Seuqmnelobas garemoebis, faqtis an
movlenis Sesaxeb, romelic safrTxes uqmnis mis janmrTelobas.
saqarTvelos ssk-is 247-e muxlis meore nawilisTvis makvalificirebelia igive qmedebis Ca-
dena moxelis mier, ramac gamoiwvia janmTelobis dazianeba an sxva mZime Sedegi.
aRniSnuli qmedeba isjeba jarimiT an Tavisuflebis aRkveTiT vadiT samidan Svid wlamde,
Tanamdebobis dakavebis an saqmianobis uflebis CamorTmeviT vadiT sam wlamde.
TvalnaTliv Cans, rom kanoniT ufro mkacri pasuxismgebloba ekisreba moxeles, romelmac
damala an gaayalba informacia.
rac Seexeba kanoniT gaTvaliswinebul sxva mZime Sedegs, igi SefasebiTia da yovel konkre-
tul SemTxvevaSi garemoebebis gaTvaliswinebiT unda ganisazRvros. magaliTad sxva mZime
SedegSi SeiZleba igulisxmebodes daavadebebis masobrivad gavrceleba, sacxovrebeli da
samuSao adgilidan dauyovneblivi evakuacia da sxv.
kanoni `pacientis uflebebis Sesaxeb~ me-18 muxli ganmartavs, rom pacients ufleba aqvs
icodes yvelaferi sakuTari janmrTelobis da misTvis samedicino momsaxurebis gawevasTan
dakavSirebuli sakiTxebis Sesaxeb, kerZod:
• vin aris pacientis mkurnali eqimi da aqvs Tu ara mas sakmarisi gamocdileba;
zemoaRniSnuli muxli ganmartavs, rom: pacients ufleba aqvs icodes yvelaferi sakuTari
janmrTelobisa da misTvis samedicino momsaxureobis gawevasTan dakavSirebuli sakiTxebis
Sesaxeb.
pacients aqvs ufleba icodes ra mizniT igegmeba samedicino Careva da mosalodneli Sedege-
bi ramdenad sariskoa misi janmrTelobisaTvis. aseve mkurnalobaze uaris Tqmis SemTxvevaSi
ra mosalodeneli Sedegi SeiZleba dadges.
163
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
amave kanonSi gacxadebulia pacientis ufleba uari Tqvas informaciis miRebaze. aRniSnul
wess aqvs gamonaklisebic. kerZod, Tu informacia exeba maRal riskTan dakavSirebul same-
dicino Carevas, risTvisac aucilebelia pacientis Tanxmoba, pacientisaTvis informaciis
miwodeba gardauvalia.
eqimi valdebulia pacients miawodos amomwuravi informacia misi janmrTelobis Sesaxeb, ma-
gram aris iseTi SemTxvevebic, roca informaciis miwodebam SeiZleba uaryofiTad imoqmedos
pacientis janmrTelobis mdgomareobaze.
sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb kanonis mixedviT (Tavi II, muxli 5, punqti 1), saqar-
Tvelos teritoriaze myofi yvela adamiani valdebulia ar ganaxorcielos iseTi saqmiano-
ba, romelic qmnis gadamdebi da aragadamdebi daavadebebis gavrcelebis safrTxes, iwvevs
janmrTelobasTan dakavSirebuli riskebis warmoqmnas. aqedan gamomdinare, pacients ufleba
ar aqvs uari ganacxados im informaciis miRebaze, romelic dakavSirebuli iqneba gadamdebi
daavadebebis afeTqebis an farTod gavrcelebis, anda epidemiis dawyebis saSiSroebasTan.
kanonSi pacientis uflebebis Sesaxeb aris specialuri Tavi `Tanxmoba~, romelSic detalu-
rad aris gansazRvruli eqimisa da pacientis urTierTobis iseTi mniSvnelovani momenti,
rogoricaa samedicino momsaxurebis gawevisas pacientis Tanxmobis miRebis pirobebi.
iyos gaazrebuli, risTvisac pacients an kvlevis subieqts winaswar unda miewodos in-
formacia Carevis Sesaxeb;
Tanxmobis win misawodebeli informacia unda iyos pacientisaTvis (Tu saubaria samedicino
kvlevaze, maSin kvlevis subieqtisaTvis) da/an misi kanonieri warmomadgenlisaTvis gasagebi,
advilad aRsaqmeli; informaciis miwodebisas gamoyenebuli unda iqnes naTeli, martivi ena,
xolo TviT informacia unda Seicavdes monacemebs:
Carevis miznis Sesaxeb (ratom aris Careva saWiro; magaliTad, diagnozisTvis, mkurnalo-
bis meTodis SerCevisaTvis an mkurnalobis Sedegebis SefasebisTvis, uSualod mkurnalo-
bisTvis, daavadebis prognozis gansazRvrisaTvis, reabilitaciisaTvis da a.S.).
SesaZlo alternativebis Sesaxeb (pacientma da/an kvlevis subieqtma unda icodes SeTa-
vazebuli Carevis garda kidev ra saxis Careva aris xelmisawvdomi da ra sargeblobis
motana SeuZlia mas, agreTve ra safrTxe SeiZleba Seuqmnas man adamians).
Tanxmobis Tavisuflebas xazs usvams is moTxovnac, rom adamians SeuZlia nebismier dros
gaauqmos mis mier adre gacxadebuli Tanxmoba. amasTan, aucilebelia, rom am adamians da-
wvrilebiT ganemartos Tanxmobis gauqmebis mosalodneli Sedegebi. zogierT SemTxvevaSi
Tanxmobis gauqmebis gacxadebas miuxedavad samedicino personali valdebulia ixelmZRvane-
los profesiuli standartebiT (magaliTad, eqimi ver SeZlebs ukve dawyebuli qirurgiuli
operaciis Sewyvetas, Tu es pacientis janmrTelobasa da sicocxles safrTxes Seuqmnis).
kanoni `pacientis uflebebis Sesaxeb~ aRniSnul cnebas ufro srulyofilad ganmartavs (mu-
xli 4, punqti `b~):
165
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
b) aborti;
v) eqstrakorporuli ganayofiereba;
z) genetikuri testireba;
T) genuri Terapia;
i) sxivuri Terapia;
xazi unda gaesvas im garemoebas, rom informirebuli Tanxmoba aucieleblia yvela zemoT Ca-
moTvlil SemTxvevaSi, mixedavad imisa Tu ra SedegiT SeiZleba dasruldes samedicino mani-
pulacia. anu, im SemTxveaSic ki, rodesac manipulaciis Sedegad adgili aqvs karg gamosavals,
pacientis uflebis darRvevad iTvleba is faqti, Tu werilobiTi informirebuli Tanxmoba
ar aris miRebuli winaswar. am SemTxvevaSi mTavaria rom pacienti an misi kanonieri warmomad-
geneli flobdes srul informacias yvela SesaZlo (rogorc saxarbielo ise arasaxarbielo)
gamosavlis Sesaxeb, romlebic dakavSirebulia am konkretul manipulaciasTan, imisaTis rom
pacientma an misma kanonierma warmomadgenelma miiRos informirebuli gadawyvetileba.
Tu pacienti arasrulwlovania an raime sxva mizezis (mag. daavadebis) gamo ar aqvs gadawyve-
tilebis miRebis unari, maSin informirebul Tanxmobas acxadebs pacientis naTesavi an e.w.
kanonieri warmomadgeneli.
kanoni `pacientis uflebebis Sesaxeb~ iTvaliswinebs adamianis uflebas, uari ganacxados sa-
medicino momsaxurebaze an Sewyvitos ukve dawyebuli momsaxureba. amasTan, `samedicino mom-
saxurebaze uaris Tqmis an misi Sewyvetis mosalodneli Sedegebis Sesaxeb pacienti amomwu-
ravad unda iyos informirebuli~ (kanoni `pacientis uflebebis Sesaxeb~, muxli 23, punqti 1)
saqarTvelos kanonSi `adamianis organoTa gadanergvis Sesaxeb~ me-2 Tavi eTmoba organo-
Ta gacemis nebayoflobiTobas, kerZod me-4 muxlis Tanaxmad: `qmedunarian pirs ufleba aqvs
nebayoflobiT ganacxados Tanxmoba an uari sicocxleSive an sikvdilis Semdeg misi organos
aRebaze~.
amrigad, samedicino Carevaze, maT Soris organos aRebaze, Tanxmobis an uaris nebayoflobi-
Tobis/Tavisuflebis aucilebeli pirobebia:
167
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
sisxlis samarTlis kodeqsis 134 muxlis Tanaxmad danaSauls warmoadgens adamianis orga-
nos, organos nawilis an qsovilis aRebis iZuleba. amasTan aRniSnuli qmedeba mxolod maSin
aris danaSauli Tu adamianis organos, organos nawilis an qsovilis aRebis motivi aris misi
samkurnalod, gadasanergad, eqsperimentisaTvis an samkurnalo preparatis dasamzadeblad
aReba. aRniSnuli qmedeba isjeba Tavisuflebis aRkveTiT vadiT oridan oTx wlamde, Tanam-
debobis dakavebis an saqminobis uflebis CamorTmeviT sam wlamde an uamisod.
sisxlis samarTlis kodeqsis 135¹ muxlis Tanaxmad adaminis organoebiT vaWroba danaSauls
warmoadgens da isjeba Tavisuflebis aRkveTiT vadiT eqvsidan cxra wlamde, xolo igive
qmedeba Cadenili araerTgzis _ Tavisuflebis aRkveTiT rvidan Tormet wlamde. Adamia-
nis organoebiT vaWroba organizebuli jgufis mier isjeba Tavisuflebis aRkveTiT vadiT
TerTmetidan TxuTmet wlamde.
eWvs ar iwvevs is garemoeba, rom organoTa gadanergvis sistemaSi gvamuri organoebis gamoye-
neba mniSvnelovania, vinaidan:
potenciuri gvamuri donorebis didi nawilis sikvdili ubeduri SemTxveviT an tvinis sisxl-
ZarRvTa daavadebebiT aris ganpirobebuli. am pacientebs aReniSnebaT tvinis sikvdili da,
amave dros, ugrZeldebaT gulis cema da sunTqva xelovnuri ventilaciis wyalobiT, rac
imas niSnavs, rom Sinagani organoebis sisxliT momarageba grZeldeba. amdenad, organo fun-
qciurad vargisia da SeiZleba misi gamoyeneba gadanergvisaTvis.
xazi unda gaesvas imasac, rom saqarTvelos kanonmdeblobis mixedviT, samedicino momsa-
xurebis Sesaxeb nebis winaswari gacxadeba SeiZleba Seexos mxolod iseT situaciebs, roca
pacienti ukurnebeli daavadebis terminalur (sikvdilis wina) stadiaze aRmoCndeba an, ga-
nuviTardeba daavadeba, romelmac SeiZleba gamoiwvios mZime invalidoba (kanoni `pacientis
uflebebis Sesaxeb~, muxli 24, punqti 1).
zogadad winaswar (adre) gamoxatuli neba exeba konvencias `adamianis uflebebisa da biome-
dicinis Sesaxeb~ me-8 muxlSi aRweril SemTxvevebsac, roca pacients ar aqvs Tanxmobis ga-
cxadebis unari da saqme exeba samedicino momsaxurebis gadaudeblad gawevis aucileblobas.
meore mxriv nebis winaswari gamoxatva SeiZleba Seexos iseT mdgomareobebs, roca qronikuli
daavadebis gamo, janmrTelobis progresuli gauaresebis Sedegad, adamiani TandaTanobiT
samudamod kargavs gadawyvetilebis miRebis unars (mag., alcheimeris daavadeba, seniluri
demencia).
169
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
kanonis `adamianis organoTa gadanervis Sesaxeb~ me-5 muxlis Tanaxmad: Tanxmoba an uari SeiZ-
leba exebodes erT an met organos. gadawyvetileba formdeba werilobiT da mas adasturebs
samkurnalo dawesebulebis xelmZRvaneli~.
rac Seexeba werilobiTi Tanxmobas, amis Taobaze miTiTeba aris kanonSi janmrTelobis da-
cvis Sesaxeb, romlis 155-e muxlis Tanaxmad `saqarTvelos yvela moqalaqes aqvs organos
sicocxleSi an sikvdilis Semdeg gacemaze Tanxmobis an uaris werilobiT gacxadebis ufleba.
Tanxmobis damadasturebeli gancxadeba miReba mxolod im SemTxvevaSi, Tu ganmcxadebeli
qmedunariania~.
zemoT moyvanil amonaridSi gancxadebis werilobiTi formis gamoyeneba uflebis saxiT aris
mocemuli. `adamianis organoTa gadanergvis Sesaxeb~ kanonis me-5 muxlis Tanaxmad gadawyve-
tileba formdeba werilobiT.
1. pirs, romelsac ara aqvs Tanxmobis gacxadebis unari, Careva SeiZleba Cautardes, Tu es
mas pirdapir sargeblobas moutans; (aRniSnuli sakiTxi, agreTve, regulirdeba konvencia
`adamianis uflebebisa da biomedicinis Sesaxeb~, me-17 da me-20 muxlebiT);
3. im SemTxvevaSi, roca mozrdils, kanonis Sesabamisad, ara aqvs Tanxmobis gacxadebis unari
fsiqikuri moSlilobis, daavadebis an sxva msgavsi mizezis gamo, Careva SeiZleba ganxor-
cieldes misi warmomadgenlis an kanoniTT gansazRvruli xelisuflebis an piris an dawese-
bulebis nebarTviT;
5. me-2 da me-3 punqtebSi aRniSnuli nebarTva SeiZleba gauqmdes nebismier dros, piris
janmrTelobis interesebis gaTvaliswinebiT.
konvenciis me-6 muxlis pirveli punqti mniSvnelovan damcav debulebas Seicavs zemoaRniS-
nuli pirebisaTvis. am debulebis mixedviT, Tanxmobis gacxadebis unaris armqone adamianisa-
Tvis raime Carevis ganxorcieleba mxolod maSin aris dasaSvebi, roca es Careva maTTvis pir-
dapiri sargeblobis momtania. Tumca, aqve miTiTebulia muxlebi, romlebic gamonaklisebs
uSvebs (muxlebi 17 da 20). me-17 muxli exeba gamonaklis SemTxvevebSi biosamedicino kvlevis
Catarebas Tanxmobis gacxadebis unaris armqone adamianebze, xolo me-20 muxlSi saubaria
aseve gamonaklisis saxiT regeneraciis unaris mqone qsovilebis aRebaze Tanxmobis gacxade-
bis unaris armqone pirebisagan.
mozrdil pirs Tanxmobis gacxadebis uanri SeiZleba ar hqondes fsiqikuri daavadebis gamo,
an travmis gamo, an raime daavadebiT ganpirobebuli komis gamo. aseT SemTxvevebSi adamiani
an saerTod ver afasebs an srulyofilad ver afasebs sakuTar mdgomarebas da/an ar Seswevs
Tavisi survilis Camoyalibebis unari.
171
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
muxli 7
am muxlis mizania Seqmnas damatebiTi dacvis meqanizmebi fsiqikuri daavadebis mqone pirebi-
saTvis, roca saubaria fsiqikuri daavadebis mkurnalobasTan dakavSirebul Carevebze.
b) gamoyenebuli unda iqnes kanoniT gansazRvruli yvela sxva damcavi meqanzimi (mag., pacien-
tis CarTvis mcdeloba gadawyvetilebis miRebaSi da kanonieri warmomadgenlis Tanxmobis
moZieba);
g) pacientis uari mxolod maSin SeiZleba iyos ugulebelyofili, roca Carevis ganuxorcie-
lebloba safrTxes Seuqmnis mis janmrTelobas.
`pacientis uflebebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni eqims avalebs saidumlo Seinxos pacien-
tis Sesaxeb mis xelT arsebuli informacia. es piroba eqimma pacientis gardacvalebis Sem-
degac ki ar unda daarRvios.
amave kanonis 26-e da 30-e muxlebiT daculia samedicino momsaxurebis gamwevisaTvis profe-
siuli saqmianobis ganxorcielebisas gamJRavnebuli an xelmisawvdomi da mis xelT arsebuli
informaciis konfidencialoba (saidumloeba). Aadamianis piradi cxovrebis xelSeuxeblobis
konstituciuri ufleba (konstituciis me-20 muxli) gansakuTrebuli riskis qveS dgeba jan-
dacvis sferoSi, radgan arakeTilsindisieri miznebiTa da ganzraxviT momsaxurebis gamwevis
kanonis Tanaxmad, pacientis Sesaxeb informaciis gacema nebadarTulia, roca pacienti Ta-
naxmaa an moiTxovs ecnobos mesame pirs an pirebs mis Sesaxeb mopovebuli faqtebis Taobaze.
igive kanonis mixedviT informaciis gacema eqims SeuZlia maSinac, roca am informaciis da-
malva sxva adamianis sicocxles an janmrTelobas uqmnis safrTxes.
eqimi valdebulia gasces informacia pacientis Sesaxeb Tu amas moiTxovs sasamarTlo. eqimma
aseve informacia unda miawodos sxva kolegebs, romlebic avadmyofis mkurnalobaSi monawi-
leoben.
kanonSi `pacientis uflebebis dacvis Sesaxeb~ ori Tavi eTmoba orsuli da meZuZuri qale-
bis uflebebs.
173
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
muxli 35
orsuls da meZuZur dedas ufleba aqvT samedicino momsaxurebis gamwevisagan miiRon sruli,
obieqturi, drouli da gasagebi informacia orsulobis, mSobiarobis an loginobis perio-
dSi dagegmili nebismieri samedicino Carevis SemTxvevaSi nayofze an axalSobilze SesaZlo
pirdapiri an iribi mavne zemoqmedebis Sesaxeb.
winamdebare muxliT orsul da mSobiare qals, meZuZur dedas ufleba aqvs Tavad gadawyvi-
tos, Cautardes Tu ara mas esa Tu is samedicino momsaxureba. misi Tanxmoba am SemTxvevaSic
aucilebelia. amasTan, Tanxmoba miRebul unda iqnas mas Semdeg, rac mas miewodeba srul in-
formacia dagegmili Carevis nayofze an axalSobilze SesaZlo mavne zemoqmedebis Sesaxeb. sa-
medicino momsaxurebaze uaris gacxadeba qalis uflebaa. kanonSi 36 muxlis saxiT aris erTi
gamonaklisic, romelic qals ar aZlevs uflebas uari ganacxados samedicino momsaxurebaze.
muxli 36
2. mSobiares ara aqvs ufleba uari Tqvas iseT samedicino momsaxurebaze, romelic uzrun-
velyofs cocxali nayofis dabadebas da romelic mSobiaris janmrTelobisa da sicocxlisa-
Tvis minimaluri riskis matarebelia.
zemoaRniSnuli muxlis Tanaxmad mSobiares ar aqvs ufleba uari Tqvas sakeisro kveTaze misi
absolituri Cvenebis SemTxvevaSi, anu iseT SemTxvevaSi rodeasac sakeisro kveTa uzrunve-
lyofs cocxali nayofis dabadebas da mSobiaris janmrTelobisa da sicocxlisaTvis minima-
luri riskis matarebelia.
rogorc avRniSneT sicocxlis ufleba ZiriTadia uflebaTa Soris. adamianis uflebaTa ko-
miteti moixseniebs mas, rogorc `uzenaes uflebas~, romlis gauqmebac dauSvebelia saxel-
mwifoSi gansakuTrebuli mdgomareobis arsebobis SemTxvevaSic ki.
bavSvebi
1994 wels saqarTvelo gaxda gaeros bavSvTa uflebebis dacvis 1989 wlis konvenciis wevri
saxelmwifo. aRniSnuli konvenciis safuZvelze saqarTvelom ikisra valdebuleba, yovel 5
weliwadSi erTxel gaeros bavSvTa uflebebis dacvis komitets warudginos angariSi bavSvTa
uflebaTa dacvis sferoSi arsebuli viTarebisa da gatarebuli RonisZiebebis Sesaxeb.
1980 wlis 25 oqtombris haagis konvencia. „bavSvTa saerTaSoriso gatacebis samoqalaqo as-
peqtebis Sesaxeb~;
kanoni pacientis uflebebis Sesaxeb moicavs muxlebs, romlebic exeba winaswar patimrobaSi
an sasjelaRsrulebis dawesebulebaSi myofi piris uflebebs.
175
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
amasTan, `pacientis uflebebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 45-e muxliT dadgenilia, rom
winaswar patimrobaSi an sasjelaRsrulebis dawesebulebaSi myofi pirisaTvis samedicino
momsaxurebis xelmiswvdomoba unda ganxorcieldes saxelmwifo samedicino programebis sa-
SualebiT, riTac calsaxad aris xazgasmuli saxelmwifos Sesabamisi valdebulebis Taobaze.
yvela adamians aqvs ufleba miiRos saWiro mkurnaloba swrafad da winaswar gansazR-
vrul droSi. es ufleba moqmedebs mkurnalobis yvela fazaSi.
dabolos, pacientis drois pativiscema SeiZleba imgvarad, rom pacienti ar idgens rigSi
didi xnis ganmavlobaSi.
saqarTvelos konstitucia
kanonmdebloba:
kanoni pacientis uflebaTa Sesaxeb (mux. 12) gansakuTrebviT aRniSnavs uflebas gadaudebel
samedicino momsaxurebaze (“saxelmwifo icavs pacientis uflebas samedicino momsaxurebaze,
romlis gadaudeblad ganxorcielebis gareSe gardauvalia pacientis sikvdili, dainvali-
deba an janmrTelobis mdgomareobis mniSvnelovani gauareseba~). Tumca, es ufleba kanonSi
damatebiT ar aris ganxiluli.
meore mxriv, imave kanonis mixedviT, jandacvis momwodebelma SeiZleba moiTxovos gadaude-
beli samedicino momsaxureba qmeduunaro pacientisTvis pacientis kanonieri warmomadgen-
lis Tanxmobis gareSe Semdeg 2 SemTxvevaSi:
177
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
g) damxmare aqtebi
e) sxva wyaroebi
yvelas aqvs ufleba xeli miuwvdebodes marali xarisxis janmrTelobis servisebze spe-
cialuri da zusti standartebis dacviT.
saqarTvelos konstitucia
kanonebi
kanonis me-5 muxlis mixedviT, saqarTvelos yvela moqalaqes `ufleba aqvs samedicino momsa-
xurebis yvela gamwevisagan miiRos qveyanaSi aRiarebuli da danergili profesiuli da samom-
saxureo standartebis Sesabamisi samedicino momsaxureba.~ `profesiuli da samomsaxureo
standartebi~ aRniSnavs Sesabamisi xarisxis momsaxurebis miRebas samedicino momsaxurebis
nebismieri gamwevisgan.
179
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
g) damxmare aqtebi
• eqimi Tavisi SesaZleblobis farglebSi yovel Rones xmarobs, raTa daexmaros sxva eqims
profesiuli movaleobis aRsrulebaSi. (“eqimi da kolega~, mux. 2)
e) sxva wyaroebi
aRniSnul uflebas exeba evropis sabWos konvencia adamianis uflebebis da biomedicinis Se-
saxeb (mux. 3, 4) da misi damatebiTi oqmebi adamianis organosa da qsovilis gadanergvis (mux.
3, 4) da biosamedicino kvlevis Sesaxeb (mux. 23, 14).
usafrTxoebis ufleba
yvelas aqvs ufleba daculi iyos zianisgan, romelic gamowveulia jandacvis servise-
bis arasaTanado funqcionirebis da samedicino Secdomebisgab, afreTve, yvelas aqvs
ufleba xeli miuwvdebodes servisebsa da mkurnalobaze, romelic akmayofilebs usa-
frTxoebis maRal standartebs.
erTi mxriv, pacientis usafrTxoeba miiRweva momsaxurebis saTanado xarisxis dacviT. meore
mxriv, usafrTxoeba SeiZleba ganixilebodes rogorc mkurnalobis minimaluri savaldebuli
standarti. aqedan gamomdinare, es ufleba kavSirSia Tanamedrove samedicino eTikis oTxi
principidan erT-erTTan _ nonmaleficence (`ar avno~).
181
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
saqarTvelos konstitucia:
kanonebi:
kanoni exeba usafrTxo garemos (Tavi 6), biousafrTxoebas (Tavi 5), vaqcinis usafrTxoebas
(mux. 7). samedicino momsaxurebis mimwodeblis valdebulebebs gadamdebi daavadebebis pro-
filaqtikis sferoSi (mux. 8) da gansakuTrebiT aRniSnavs saqarTvelos teritoriaze yvela
piris uflebas daculi iyves infeqciuri daavadebebisgan samedicino dawesebulebaSi (mux.
5.2). kanoni aseve awesebs saxelmwifos pasuxismgeblobas sisxlis da sisxlis komponentebis
usafrTxoebasTan dakavSirebiT (mux. 15.2).
kanonis mTavari mizania wamlis usafrTxoebis uzrunvelyofa. igi aregulirebs wamlis miwo-
debasa da gamoyenebaSi Cabmuli pirebis da dawesebulebebis saqmianobasa da axali wamlebis
klinikur gamocdas.
kanoni awesebs eqimisTvis usafrTxo garemos uzrunvelyofas pacientis gasinjvis dros (mux.
13). kanoni aseve gansazRvravs garemoebebs, rodesac fsiqikuri daavadebis mqone pacientis
uflebebi SeiZleba SeizRudos sxva pirTa usafrTxoebisTvis (mux. 16, 18, 19).
g) damxmare aqtebi
183
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
e) sxva wyaroebi
yvela pirs aqvs ufleba xeli miuwvdebodes novaciur procedurebze, maT Soris sa-
diagnostiko procedurebze, saerTaSoriso standartebis mixedviT da ekonomikuri
faqtorebisgan damoukideblad.
saqarTvelos konstitucia:
kanonebi:
kanonis me-19 Tavi aregulirebs miosamedicino kvlevas, maT Soris adamianis kvlevas (mux.
10-15)
saxelmwifo qmnis pirobebs samedicino personalis profesiuli codnis gaRrmavebisa da, Se-
sabamisad, profesiuli statusis amaRlebis uzrunvelsayofad. (mux. 48)
kanonis 29-e muxlis mixedviT, `damoukidebeli saeqimo saqmianobis subieqts SeuZlia monawi-
leoba miiRos uwyveti profesiuli ganviTarebis sistemaSi, Tavisi praqtikuli saeqimo saq-
mianoba miusadagos Tanamedrove medicinis miRwevebs da gaaumjobesos am saqmianobis yvela
aspeqti.~ uwyveti samedicino ganaTlebis mizania, rom eqimebs hqondeT unarebi isargeblon
Tanamedrove medicinis miRwevebiT. unda aRiniSnos, rom 2001 wlidan (rodesac miRebul iqna
kanoni saeqimo saqmianobis Sesaxeb) 2007 wlamde, uwyveti samedicino ganaTleba savaldebulo
iyo eqimebisTvis. Tumca, 2007 wles kanonSi Sevida cvlilebebi, romlis Tanaxmadac uwyveti
samedicino ganaTleba nebayoflobiTi Seiqmna.
g) damxmare aqtebi
pacientis uflebaTa Sesaxeb kanonis me-13 muxlis safuZvelze, janmrTelobis dacvis minis-
trma gamosca brZaneba N199 iSviaT daavadebaTa siis miRebis Sesaxeb (14.05.2001). 2004 wels
brZanebaSi Setanili cvlilebis Sedegad sia Seicavs 23 daavadebas.
eqimis eTikis kodeqsis Semdegi debulebebi exeba biosamedicino kvlevaSi adamianis CarTvas
(`eqimi _ mkvlevari~)
e) sxva wyaroebi
185
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
didi xani ar aris, rac Cveni qveynis janmrTelobis dacvis sistema paliatiuri mzrunveloba-
sac moicavs. mravali wlis manZilze CvenSi im pirebisaTvis, romlebic paliatiuri mzrunve-
lobas saWiroebdnen, maT Soris, terminalur stadiaze myofi pacientebisaTvis, ar arsebobda
adekvaturi resursebi. aq vgulisxmobT saTando kvalifikaciis mqone samedicino personalsa
da momsaxurebis im formebs, romlebsac aseT pacientebs SesTavazebdnen.
sabednierod, msgavsad mravali sxva qveynisa, CvenSic daiwyo paliatiuri mzrunvelobis gan-
viTareba da, erTi SexedviT, `uimedo~ pacientebsac imedi gamouCnda _ tkivlis da sxva mtan-
jveli simptomebis Semsubuqeba, zrunva maT fsiqosocialur problemebze.
3 paliatiuri mzrunvelobis sakiTxebze cvlilebebi kanonebSi `janmrTelobis dacvis Sesaxeb~ da `pacientis uflebebis
Sesaxeb~ Sevida 2007 wlis 8 maiss, saqarTveloSi paliatiuri mzrunvelobis ganviTarebis iniciatorebis Zalisxmevis Se-
degad.
dRes saqarTveloSi paliatiuri mzrunveloba ukve danergilia, Tumca misi sayovelTao xel-
misawvdomoba qveynis mosaxleobisaTvis uzrunvelyofili ar aris.
mxolod xuTiode welia, rac Cvens qveyanaSi SesaZlebeli gaxda Tanamedrove standartebis
paliatiuri mzrunvelobis (rogorc saavadmyofoSi, ise binaze movlis saxiT) miReba.
saqarTvelos konstitucia:
kanonebi:
187
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
avadmyofs utardeba saTanado mkurnaloba, Tu avadmyofs winaswar, roca mas hqonda gac-
nobierebuli gadawyvetilebis miRebis unari, ar hqonia gancxadebuli uari sareanimacio,
sicocxlis SemanarCunebel an paliatiur mkurnalobaze an/da paliatiur mzrunvelobaze.~
(mux. 149)
...
aq xazi unda gaesvas im garemoebasac, rom imave kanonSi yuradReba gamaxvilebulia samedici-
no personalis mier pacientisaTvis informaciis gasagebi eniT mowodebaze. kerZod kanonis
me-19 muxlSi gacxadebulia Semdegi:
amrigad, rogorc erTi, ise meore kanoni uflebas aZlevs pacients miiRos sruli informacia
sakuTari janmrTelobis mdgomareobis Sesaxeb.
pacientis uflebaTa Sesaxeb kanonis mixedviT, saqarTvelos moqalaqes ufleba aqvs winaswar
werilobiT gamoxatos neba (Tanxmoba an uari) ugono mdgomareobaSi aRmoCenisas an gacnobie-
rebuli gadawyvetilebis miRebis unaris dakargvisas misTvis sareanimacio, sicocxlis Sema-
g) sxva wyaroebi
janmrTelobis dacvis Sesaxeb kanonis 154-e muxlis mixedviT, gamoica Sromis, janmrTelobis
da socialuri dacvis ministris brZaneba N 157/n _ qronikuli inkurabeluri daavadebiT
Sepyrobili pirebis paliatiuri mzrunvelobiT uzrunvelyofis Sesaxeb instruqciis damtki-
cebis Taobaze (10.07.2008)
189
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
e) sxva wyaroebi
yvela pirs aqvs ufleba iCivlos, rodesac mas miayeneben zians da aqvs ufleba miiRos
pasuxi, an sxvagvari gamoxmaureba
saqarTvelos konstitucia:
konstitucia yvela pirs aniWebs uflebas `Tavis uflebaTa da TavisuflebaTa dasacavad mi-
marTos sasamarTlos~ (mux. 42.1). cxadia, rom es ufleba moqmedebs jandacvis konteqstSic.
am sakiTxs konstituciis arc erTi sxva debuleba ar exeba. Tumca, saxalxo damcvelis ofisi
(romelic daarsda konstituciis 43 muxlis safuZvelze) uflebamisilia gamoavlinos faqte-
bi, romlebic exeba adamianis uflebaTa da TavisuflebaTa darRvevebs. saxalxo damcveli
uflebamosialia Seatyobinos amis Sesaxeb `Sesabamis organoebs da pirebs.~
aseve, sakonstitucio sasamarTlos SeuZlia wvlili Seitanos jandacvis sferoSi (iseve ro-
gorc sxva sferoebSi) adamianis uflebaTa dacvaSi 89-e muxlis safuZvelze.
kanonebi:
kanonis mixedviT, `pacients, mis naTesavs an kanonier warmomadgenels ufleba aqvs eqims,
eqTans, medicinis sxva muSaks an samedicino dawesebulebas uCivlos samedicino dawesebu-
lebis administraciaSi, janmrTelobis dacvis marTvis organoSi, sasamarTloSi, an davis
gamrCev sxva organoSi.~ (mux. 104)
kanonis mixedviT, pacients aqvs ufleba mimarTos sasamarTlos (mux. 10). sasamarTlosStvis
mimarTvis safuZveli seiZleba sxvadasxva iyos. pacienti an mis warmomadgeneli SeiZleba
moiTxovdes:
191
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
pacientis uflebaTa Sesaxeb kanonis mixedviT, `samedicino momsaxurebis gamwevs ufleba aqvs
sasamarTloSi gaasaCivros qmeduunaro an gacnobierebuli gadawyvetilebis miRebis unars
moklebuli pacientis naTesavis an kanonieri warmomadgenlis gadawyvetileba, Tu igi ewi-
naaRmdegeba pacientis janmrTelobis interesebs.~ sasamarTlosTvis mimarTvis dros, sa-
medicino momsaxurebisa gamwevi uCivis paceintis naTesavs an kanonier warmomadgenels da
cdilobs daamtkicos, rom misi midgoma, pacientis naTesavis an kanonieri warmomadgenlisgan
gansxvavebiT, pacientis saukeTeso interesebs Seesabameba. nebismier SemTxvevaSi, samedicino
momsaxurebis gamwevis es ufleba arsebobs pacientis sicocxlisa da janmrTelobis dasaca-
vad.
msgavsi debulebebi gvxvdeba saeqimo saqminobis Sesaxeb kanonSic. mux. 45.4-is mixedviT, `Tu
pacientis naTesavis an kanonieri warmomadgenlis gadawyvetileba ewinaaRmdegeba qmeduu-
naro an SezRuduli qmedunarianobis mqone an/da gacnobierebuli gadawyvetilebis miRebis
unars moklebuli pacientis janmrTelobis interesebs, damoukidebeli saeqimo saqmianobis
subieqts ufleba aqvs es gadawyvetileba gaasaCivros sasamarTloSi da moiTxovos pacienti-
saTvis Sesabamisi samedicino momsaxurebis gawevis nebarTva.~
saxalxo damcvelis Sesaxeb organuli kanoni SemuSavda konstituciis 43-e muxlis safuZvel-
ze.
nebismier fizikur pirs aqvs ufleba Seitanos sakonstitucio saCivari, Tu igi miiCnevs, rom
normatiuli aqti arRvevs konstituciis me-2 TaviT misTvis garantirebul uflebebs. amis
msgavsad, saerTo sasamarTloebsac SeuZliaT mimarTon sakonstitucio sasamarTlos, Tu
eWvi eparebaT im mormatiuli aqtis konstituciurobaSi, romelzec unda daafuZnon gada-
wyvetileba.
g) damxmare aqtebi
e) sxva wyaroebi
konvenciis 34-e muxlis mixedviT, `sasamarTlos SeuZlia miiRos ganacxadebi nebismieri fizi-
kuri piris, arasamTavrobo organizaciis an calkeul pirTa jgufisagan, romlebic amtkice-
ben, rom isini arian erT-erTi maRali xelSemkvreli mxaris mier konvenciiT an misi oqmebiT
gaTvaliswinebuli uflebebis darRvevis msxverplni. maRali xelSemkvreli mxareebi kisru-
loben valdebulebas, arafriT SeuSalon xeli am uflebis efeqtian ganxorcielebas.~
1. `sasamarTlos SeuZlia saqme miiRos gansaxilvelad mxolod mas Semdeg, rac amoiwure-
ba samarTlebrivi dacvis yvela Sidasaxelmwifoebrivi saSualeba saerTaSoriso samarTlis
sayovelTaod aRiarebuli normebis Tanaxmad, da Tu gasuli ar aris eqvsi Tve, saqmeze Sida-
saxelmwifoebrivi saboloo gadawyvetilebis gamotanis TariRidan.
2. sasamarTlo ar ganixilavs 34-e muxlis Sesabamisad wardgenil arc erT ganacxads, rome-
lic:
193
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
a) anonimuria; an
yvelas aqvs ufleba miiRos sakmarisi kompensacia gonivrulad mokle droSi , Tu gani-
cdis fizikur ar moralur da fsiqologiur zians, rac gamowveulia jandacvis momsa-
xurebis gamwevis mier.
saqarTvelos kanoni `janmrTelobis dacvis Sesaxeb~ Seicavs Canawers, romlis mixedviT `same-
dicino personalis qmedebiT an umoqmedobiT gamowveuli pacientis fizikuri an fsiqikuri
mdgomareobis gauaresebis an sikvdilis, an pacientisaTvis miyenebuli moraluri an materia-
luri zianisaTvis pasuxismgebloba ganisazRvreba saqarTvelos kanonmdeblobiT.~4
SvedeTSi moqmedebs aqti pacientisaTvis miyenebuli zianis Sesaxeb, romelic 1997 wels iqna
miRebuli. aqtis mixedviT jandacvis servisebis mimwodeblebi valdebulni arian SeiZinon
pacientis sadazRvevo paketi, romelic pacientisaTvis miyenebuli zianis SemTxvevaSi iqneba
gamoyenebuli kompensaciis mizniT. kompencia zianis dadgomis SemTxvevaSi vrceldeba mxo-
lod pacientebze. termini `pacienti~ definirebulia, rogorc nebismieri piri, romelmac
daamyara kavSiri jandacvis personalTan maTi janmrTelobis mdgomareobis gamo.
aqtiT aseve gansazRvrulia mniSvnelovani termini `piradi ziani~, romelic moicavs, rogorc
fizikur, aseve fsiqikur ziansac.
2. samedicino-teqnikuri ziani
pacients warmoeSoba kompensaciis miRebis ufleba, Tu mas ziani miadga samedicino dawese-
bulebis samedicino-teqnikuri aRWurvilobis defetis an defeturi gamoyenebis Sedegad.
3. diagnostikuri ziani
pacients kompensaciis miRebis ufleba aqvs araswori diagnoziT gamoqveuli zianis SemTxve-
vaSic. am konkretul SemTxvevaSi kompensacia pacientis realuri daavadebis Sedegad damd-
gari zianis gamoa.
4. infeqciuri ziani
kompensaciis miRebis ufleba dgeba pacientisaTvis misi gamokvlevis, daTvalierebis, mzrun-
velobis, mkurnalobis an msgavsi procedurebis dros. kompensaciis dros mxedvelobaSi mii-
Reba infeqciis tipi da misgan miyenebuli zianis simkacre.
195
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
kompensaciis miRebis ufleba pacients eZleva maSin, roca misi gamokvlevis, daTvalierebis,
mzrunvelobis, mkurnalobis, gadayvanis an msgavsi procedurebis dros, xanZris da sxv. dad-
ga ubeduri SemTxveva.
6. medikamenturi ziani
kompenaciis miRebis ufleba dgeba maSin, roca pacients ziani miadga arasworad an specia-
luri saxelmZRvanelo principebis darRveviT gamowerili medikamentebis moxmarebis gamo.
aseve mniSvnelovania iseTi zianis kompensaciis sakiTxi, romelic warmoiSva samedicino da-
wesebulebis mxridan pacientisaTvis arasrowi informaciis miwodebis an samedicino mkurna-
lobaze pacientisgan Tanxmobis miuReblobis gamo. aqtiT es sakiTxi ar aris regulirebuli,
Tumca specialuri samarTlebrivi komentaris mixedviT6, Sveduri samarTalwarmoebis gamo-
cdilebiT msgavsi zianisaTvis kompenaciis miRebis uflebis realizaciis praqtika arsebobs
aqtiT deliqtebis Sesaxeb.
saqarTvelos kanonmdebloba:
kanonebi:
`mcdari samedicino qmedebisaTvis eqimi pasuxs agebs kanonmdeblobiT dadgenili wesiT~ (mux.
50)
`samedicino dawesebulebaSi SeiZleba Seiqmnas fondi mcdari samedicino qmedebis gamo same-
dicino personalis mimarT saCivris aRZvris SemTxvevisaTvis.fondi iqmneba samedicino per-
sonalis Senatanebisa da kanonmdeblobiT nebadarTuli saxsrebisagan~ (mux. 58). damatebiTi
detalebi am fondebis funqcionorebis Sesaxeb ar aris gansazRvruli da amgvari findebis
arseboba realobaSi xSiri ar aris.
6 komentari pacientisaTvis miyenebuli zianis Sesaxeb aqtze, karl espersoni, SvedeTis pacientTa dazRvevis asociacia,
2000.
rogorc ukve aRiniSna, me-10 muxlis farglebSi pacientebs da maT kanonier warmomadgenlebs
aqvT ufleba mimarTon sasamarTlos materialuri da aramaterialuri zianis anazRaurebis-
Tvis, romelic SeiZleba gamowveuli iyos:
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 992-e muxlis Tanaxmad, `piri, romelic sxva pirs marTl-
sawinaaRmdego, ganzraxi an gaufrTxilebeli moqmedebiT miayenebs zians, valdebulia auna-
zRauros mas es ziani.~ kanonis darRveva aris saWiro winapiroba saeqimo saqmianobis Sedegad
gamowveuli zianis anazRaurebisTvis.
g) damxmare aqtebi
e) sxva wyaroebi
197
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
miuxedavad imisa, rom saqarTveloSi es ufleba farTod aRiarebula ar aris, jandacvis kanonm-
debloba uzrunvelyofs nebis winaswari gamoxatvis uflebas mkurnalobasa da mzrunvelobasTan
dakavSirebiT (kanoni janmrTelobis dacvis Sesaxeb da kanoni pacientis uflebebis Sesaxeb). wi-
naswari nebis sxva aspeqtia organoTa donaciis Sesaxeb survilis gamoTqma winaswar.
konstitucia:
kanonebi:
`yvela qmedunarian pirs ufleba aqvs winaswar werilobiT gamoxatos neba ganukurnebeli daava-
debis terminalur stadiaSi aRmoCenis SemTxvevaSi misTvis sareanimacio, sicocxlis SemanarCu-
nebeli an paliatiuri mkurnalobis an/da paliatiuri mzrunvelobis Catarebis Sesaxeb~ (mux. 10).
winaswar gacxadebuli nebis arseboba aucilebelia Semdeg SemTxvevaSic _ roca xdeba qme-
duunaro an gacnobierebuli gadawyvetilebis unars moklebuli pacientisaTvis samedicino
Carevis ganxorcieleba, misi CarTva samedicino ganaTlebisa da samecniero kvlevis procesSi
(mux. 11).
msgavs debulebas Seicavs mux. 149, romlis mixedviTac ugono mdgomareobaSi myof avadmyofs
utardeba saTanado mkurnaloba, Tu avadmyofs winaswar, roca mas hqonda gacnobierebuli
gadawyvetilebis miRebis unari, ar hqonia gancxadebuli uari sareanimacio, sicocxlis Sema-
narCunebel an paliatiur mkurnalobaze an/da paliatiur mzrunvelobaze.
pacientis uflebaTa Sesaxeb kanonis mixedviT, saqarTvelos moqalaqes ufleba aqvs winaswar
werilobiT gamoxatos neba (Tanxmoba an uari) ugono mdgomareobaSi aRmoCenisas an gacnobie-
rebuli gadawyvetilebis miRebis unaris dakargvisas misTvis sareanimacio, sicocxlis Sema-
narCunebeli an paliatiuri mkurnalobis an/da paliatiuri mzrunvelobis Catarebis Sesaxeb,
Tu miTiTebuli garemoebebi gamowveulia (mux. 24.1):
amasTanave, imave kanonis Tanaxmad, saqarTvelos moqalaqes ufleba aqvs winaswar daasaxelos
kanonis Tanaxmad, yvela qmedunarian pirs aqvs ufleba nebayoflobiT gamoxatos winaswari
survili sikvdilis Semdeg organoTa donaciis Sesaxeb. (mux. 4-6)
b) damxmare aqtebi
ar arsebobs damxmre aqtebi am sakiTxTan dakavSirebiT.
d) sxva wyaroebi
ar arsebobs sxva wyaroebi aRniSnul uflebaze.
klinikuri genetika SedarebiT axali dargia jandacvis sistemaSi da igi mniSvnelovan safr-
Txes uqmnis adamianis Rirsebas SesaZlo diskriminaciisa da pirad cxovrebaSi Carevis gamo.
konstitucia:
199
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
kanonebi:
saqarTvelos kanoni janmrTelobis dacvis Sesaxeb:
janmrTelobis dacvis Sesaxeb kanoni aris pirveli kanoni, romelic aregulirebs genur Te-
rapias da adamianis klonirebas.
mux. 142.1 krZalavs adamianis klonirebas. janmrTelobis dacvis Sesaxeb kanonze (romelic
miRebul iqna 1997 wlis 10 dekembers) zegavlena moaxdina evropis sabWos oqmma adamianis
klonirebis akrZalvis Sesaxeb jer kidev maSin, sanam oqmi xelmosawerad gaixsneboda. aR-
niSnuli muxlis saqarTvelos kanonmdeblobaSi Semotanaze ki zegavlena moaxdina evropis
sabWos debatebma oqmis proeqtze 1997 wels. aqedan gamomdinare, saqarTvelo erT-erTi pir-
velia im qveynebidan, romlebic krZalaven adamianis klonirebas. Tumca, saqarTvelos kano-
nis teqsti ar emTxveva oqmisas.
klonirebis amkrZalavi oqmi saqarTvelosTvis ZalaSi Sevida 2001 wlis 1 marts, iseve ro-
gorc 4 qveynisTvis, romlebsac qondaT ratificirebuli oqmi. saqarTvelo iyo me-5 qveyana,
romelmac moaxdina oqmis ratificireba da amiT ratifikaciebis minimaluri raodenoba mo-
grovda mis ZalaSi Sesasvlelad.
kanoni pacientis uflebaTa Sesaxeb Seicavs calke Tavs (VI) `uflebebi genetikuri konsulta-
ciisa da genuri Terapiis sferoSi~.
kanoni pacientis uflebaTa Sesaxeb krZalavs adamianis diskriminacias misi genetikuri me-
mkvidreobis niSniT (mux. 31).
dabolos, kanoni krZalavs sqesis xelovnur SerCevas garda im SemTxvevebisa, `roca aucile-
belia sqesTan SeWiduli memkvidreobiTi daavadebis Tavidan acileba~ (mux. 34).
b) damxmare aqtebi
d) sxva wyaroebi
dabolos, konvencia krZalavs sqesis SerCevis mizniT xelovnuri Casaxvis meTodebis gamoye-
nebas. erTaderTi gamonaklisi am wesidan aris is SemTxvevebi, `roca aucilebelia sqesTan
dakavSirebuli mZime memkvidreobiTi daavadebis Tavidan acileba~. (mux, 14)
rogorc zemoT ganvixileT, evropis sabWos sxva instrumenti _ damatebiTi oqmi adamianis
klonirebis akrZalvis Sesaxeb _ saqarTvelosTvis ZalaSi Sevida 2001 wlis 1 marts.
201
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
saqarTvelos konstitucia:
kanonebi:
TavisuflebaTa dacvis“ evropuli konvenciis principebis dacviT (mux. 11.3). pirs ufleba
aqvs saamarTloSi gaasaCivros es gadawyvetileba (mux. 11.2). sagangebo situaciis SemTxvevaSi
fizikuri piris izolaciis an/da karantinSi moTavsebis Sesaxeb gadawyvetilebis aRsrule-
bas uzrunvelyofs saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros sagangebo situaciaTa marTvis
departamenti (mux. 11.1).
kanoni aiv infeqcia/Sidsis Sesaxeb (miRebuli 2009 wlis 17 noembers) gansazRvravs specialur
SemTxvevebs, sadac aiv infeqciaze testireba savaldebuloa (mux. 6.3):
• qsovilebis donorTaTvis;
mux. 6.5-is mixedviT, aiv infeqciaze savaldebulo testirebis sxva SemTxvevebi ganisazRvreba
saqarTvelos kanonmdeblobiT. es niSnavs imas, rom dauSvebelia brZanebis gamocema aiv infe-
qciaze arasavaldebulo testirebis Sesaxeb, Tu aseTi ram aris gaTvaliswinebuli kanoniT.
b) damxmare aqtebi
g) sxva wyaroebi
203
Tavi 6: pacientis uflebebi da movaleobebi saqarTveloSi
konstitucia:
kanonebi:
mux. 8.7 da mux. 11.2-is mixedviT, Tu aiv inficirebulis/SidsiT daavadebuli piri ar Seasru-
lebs valdebulebas informaciis miwodebis Sesaxeb, momsaxurebis mimwodebeli dawesebule-
ba, romelic axorcielebs aiv inficirebulTa/SidsiT daavadebulTa diagnostikas, mkurna-
lobas, profilaqtikas, mxardaWeras/xelSewyobas an/da movlas, valdebulia piris meuRles/
sqesobriv partniors saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT miawodos informacia
piris aiv dadebiTi statusis Sesaxeb, Tu cnobilia misi meuRlis/sqesobrivi partnioris vi-
naoba. kanonSi ar xdeba am wesebis specifikuri ganxilva, garda 8.6 muxlisa:
b) damxmare aqtebi
konstitucia:
kanonebi:
pacientis uflebaTa Sesaxeb saqarTvelos kanonis me-20 muxlis mixedviT, pacientis ufleba
ar miiRos informacia Tavisi janmrTelobis da masTan dakavSirebuli sakiTxebis Sesaxeb,
SeiZleba daeqvemdebaros SezRudvebs, Tu `informaciis miuwodeblobam SeiZleba seriozuli
ziani miayenos pacientis an/da mesame piris janmrTelobas an/da sicocxles.~
b) damxmare aqtebi
g) sxva wyaroebi
205
7.1 samedicino dawesebulebebis uflebebi
mkurnalobis valdebuleba
207
Tavi 7: samedicino dawesebulebebis uflebebi da movaleobebi
saqarTvelos kanonis `saeqimo saqmianobis Sesaxeb~ me-5 muxlis Tanaxmad, eqimi specialisti
aris:
`piri, romelmac gaiara rezidenturis kursi erT-erT saeqimo specialobaSi da miiRo am dar-
gSi damoukidebeli saeqimo saqmianobis uflebis damadasturebeli saxelmwifo sertifikati;
209
Tavi 7: samedicino dawesebulebebis uflebebi da movaleobebi
jandacvis muSakebs aqvT mTeli rigi uflebebi saTanado, usafrTxo da jansaR garemo-
Si muSaobisTvis.
konstitucia:
konstituciis 30.4 muxlis Tanaxmad, `SromiTi uflebebis dacva, Sromis samarTliani ana-
zRaureba da usafrTxo, jansaRi pirobebi, arasrulwlovanisa da qalis Sromis pirobebi ga-
nisazRvreba kanoniT.~
kanonebi:
kodeqsis mixedviT, mis amoqmedebamde unda mZime, mavne da saSiSpirobebian samuSaoTa nusxa,
agreTve damsaqmeblis xarjiT dasaqmebulis savaldebulo perioduli samedicino Semowmebis
SemTxvevaTa CamonaTvali da wesebi (mux. 54. 1 (b). aseTi nusxa miRebulia Sromis, janmrTelo-
bis da socialuri dacvis ministris brZanebiT.
g) damxmare aqtebi
e) sxva wyaroebi
211
Tavi 7: samedicino dawesebulebebis uflebebi da movaleobebi
konstitucia:
konstitucia Seicavs zogad debulebas gaerTianebebis Seqmnis uflebis Sesaxeb. 26-e muxlis
1 punqtis mixedviT:
kanonebi:
profesiul gaerTianebebs, iseve rogorc sxva organizaciebs (mag. akademiur, kerZo Tu sa-
xelmwifo organizaciebs) ufleba aqvT monawileoba miiRon qveynis jandacvis marTvis sis-
temaSi (mux. 18):
49-e muxlis Tanaxmad, eqims ufleba aqvs daeswros da monawileoba miiRos kanonmdeblobiT
daSvebul profesiul SekrebaSi, miuxedavad misi Catarebis adgilisa, sakuTari, saxelmwifo
an sxva kanonieri dafinansebis xarjze.
b) damxmare aqtebi
e) sxva wyaroebi
konstitucia
kanonebi:
213
Tavi 7: samedicino dawesebulebebis uflebebi da movaleobebi
gancxadebis an saCivris miRebis SemTxvevaSi sabWo mis asls erTi kviris vadaSi ugzavnis
damoukidebeli saeqimo saqmianobis subieqts, romelsac exeba gancxadeba an saCivari (mux.
84). damoukidebeli saeqimo saqmianobis subieqtma gancxadebaSi an saCivarSi miTiTebul gare-
moebebze werilobiT unda gasces pasuxi, garda im SemTxvevisa, roca sabWo gadawyvets, rom
sakmarisia zepiri pasuxi (mux, 85.1).
sabWos mier gadawyvetilebis miRebisas mxareebs aqvT daswrebis ufleba (mux. 87).
b) damxmare aqtebi
e) sxva wyaroebi
konstitucia:
saqarTvelos konstituciis 30-e muxlis me-4 punqtis Tanaxmad, `SromiTi uflebebis dacva, Sro-
mis samarTliani anazRaureba da usafrTxo, jansaRi pirobebi ….. ganisazRvreba kanoniT~.
kanonebi:
b) damxmare aqtebi
d) sxva wyaroebi
215
Tavi 7: samedicino dawesebulebebis uflebebi da movaleobebi
saqarTvelos konstitucia:
kanonebi:
dabolos, eqims ufleba aqvs, pacientis janmrTelobis dacvis interesebidan gamomdinare, ga-
moweros da/an daniSnos nebismieri aprobirebuli medikamenti da mkurnalobis meTodi (mux. 51).
b) damxmare aqtebi
d) sxva wyaroebi
konstitucia:
kanonebi:
kanonis 37-e muxlis mixedviT, eqims ufleba aqvs uari Tqvas pacientisaTvis samedicino da-
xmarebis aRmoCenaze mxolod im SemTxvevebSi, Tu: arsebobs pacientisaTvis samedicino dax-
marebis uwyvetobis uzrunvelyofis SesaZlebloba da ar aRiniSneba sicocxlisaTvis saSiSi
mdgomareoba an pacienti ar saWiroebs gadaudebel samedicino daxmarebas, an samedicino
daxmarebis aRmoCenisas eqimis sicocxles realuri safrTxe emuqreba.
b) damxmare aqtebi
eqims SeuZlia uari Tqvas ama Tu im saxis samedicino Carevaze, Tu aseTi Careva ewinaaRmdegeba
eqimis moralur da kulturul faseulobebs da SesaZlebelia, rom pacients samedicino daxma-
reba gauwios sxva eqimma. amis Sesaxeb eqimi acnobebs kidevac pacients (eqimi da pacienti, mux. 7).
e) sxva wyaroebi
217
Tavi 7: samedicino dawesebulebebis uflebebi da movaleobebi
konstitucia:
kanonebi:
b) damxmare aqtebi
d) sxva wyaroebi
konstitucia:
kanonebi:
momsaxurebis xarisxi aseve aRniSnulia saeqimo saqmianobis Sesaxeb kanonSi, roca xdeba same-
dicino momsaxurebis gadabareba sxva samedicino personalisTvis. am SemTxvevaSi, uzrunve-
lyofli unda iyves xarisxiani momsaxureba (mux. 50).
b) damxmare aqtebi
219
Tavi 7: samedicino dawesebulebebis uflebebi da movaleobebi
d) sxva wyaroebi
kerZod, saqarTvelos ssk-is 130-e muxlis (avadmyofis ganacdelSi mitoveba) I nawili iTva-
liswinebs sicocxlisaTvis saSiS mdgomareobaSi myofi avadmyofisaTvis arasapatio mizeziT
medicinis muSakis mier gadaudebeli samedicino daxmarebis gauwevlobas moqmedi kanonmde-
blobiT aRniSnuli danaSaulis Cadena isjeba jarimiT an gamasworebeli samuSaoTi vadiT
TxuTmet Tvemde, Tanamdebobis dakavebis an saqmianobis uflebis CamorTmeviT vadiT sam
wlamde an uamisod.
im SemTxvevaSi Tu eqims uxdeba ori (an meti) mZime avadmyofisTvis gadaudebeli daxmarebis
aRmoCena, ra drosac eqimma SesZlo mxolod erTis gadarCena, meore ki daiRupa, adgili aqvs
movaleobaTa kolizias da eqimi Tavisufldeba sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisagan.
igive qmedeba, ramac gamoiwvia avadmyofis janmrTelobis mZime dazianeba an sicocxlis mos-
poba, kvalificirdeba saqarTvelos ssk-is 130-e muxlis II nawiliT da osjeba Tavisuflebis
aRkveTiT vadiT samidan xuT wlamde, Tanamdebobis dakavebis an saqmianobis uflebis CamorT-
meviT vadiT sam wlamde.
unda aRiniSnos, rom zemoxsenebuli gamonaklisi (Carevis ganxorcieleba Tanxmobis gareSe) da-
saSvebia mxolod gadaudebeli mdgomareobebis arsebobisas da is ar SeiZleba Seexos iseT Se-
mTxvevebs, roca dayovneba dasaSvebia da dro iZleva pacientis kanonieri warmomadgenlis mo-
Ziebis SesaZleblobas.
igivea gacxadebuli saqarTvelos kanonSi saeqimo saqmianobis Sesaxeb (muxli 45, punqti 2).
221
Tavi 7: samedicino dawesebulebebis uflebebi da movaleobebi
gamo xSir SemTxvevaSi uars acxadebs sxvadasxva sicocxlisaTvis aucilebel samedicino Ca-
revaze (magaliTad sisxlis gadasxmaze) maSinac ki, roca samedicino daxmarebis es saxe auci-
lebelia pacientis sicocxlis gadasarCenad.
samedicino personali aseT SemTxvevaSi dilemis winaSe aRmoCndeba xolme: erTi mxriv, misi
valia daxmareba aRmouCinos pacients; meore mxriv, Tavad pacienti an misi ojaxis wevri, an
kanonieri warmomadgeneli ar aZlevs samedicino personals profesiuli valis moxdis Sesa-
Zleblobas; aseT SemTxvevaSi samedicino daxmarebis aRmoCena (mag: sisxlis gadasxma) aucile-
blad iqneba dakavSirebuli `ZaladobasTan~, iZulebasTan. rac agreTve dauSvebelia eqimisa
da pacientis urTierTobaSi.
2. gansxvavebuli midgoma:
muxli 23
kanonSi `janmrTelobis dacvis Sesaxeb~ (muxli 76) miTiTebulia, rom `gansakuTrebiT saSiSi
gadamdebi daavadebis arsebobaze dasabuTebuli eWvis dasadastureblad moqalaqeTa Semow-
mebis saWiroebisas es ukanasknelni valdebulni arian Caitaron yvela saTanado gamokvleva;
gamokvlevis Catarebisas daculi unda iqnas moqalaqeTa Rirseba da maTi ZiriTadi uflebe-
bi~.
imave muxlis me-3 punqtSi miTiTebulia, rom: `Tu qmeduunaro an gacnobierebuli gadawyve-
tilebis miRebis unars moklebuli pacienti gadaudeblad saWiroebs samedicino momsaxure-
bas, romlis gawevis gareSe gardauvalia pacientis sikvdili, xolo misi naTesavi an kanonie-
ri warmomadgeneli samedicino momsaxurebis winaaRmdegia, samedicino momsaxurebis gamwevi
iRebs gadawyvetilebas pacientis janmrTelobis interesebis Sesabamisad~.
223
Tavi 7: samedicino dawesebulebebis uflebebi da movaleobebi
ieRovas mowmeTa mier sisxlis gadasxmaze uaris gacxadeba kidev erT problemas moicavs.
mxedvelobaSi gvaqvs mSobiaris mier hemotransfuziaze (sisxlis gadasxmaze) uaris Tqma. aris
SemTxvevebi, roca mSobiaresaTvis sisxlis gadasxma nayofis sicocxlis SenarCunebis erTa-
derTi gzaa. aseTi garemoebis arsebobisas saxezea konfliqti dedis avtonomiasa da nayofis
sicocxles Soris.
saqarTvelos moqmedi kanonmdeblobis mixedviT mSobiare ver ganacxadebs uars iseT samedi-
cino momsaxurebaze, romelic nayofs sicocxles SeunarCunebs, xolo dedis janmrTelobas
da sicocxles araviTar safrTxes ar uqmnis. saqarTvelos kanonSi `pacientis uflebebis Se-
saxeb~ am problemis maregulirebeli norma Semdegi formiT aris mocemuli: `mSobiares ara
aqvs ufleba uari Tqvas iseT samedicino momsaxurebaze, romelic uzrunvelyofs cocxali
nayofis dabadebas da romelic mSobiaris janmrTelobisa da sicocxlisaTvis minimaluri
riskis matarebelia~. (muxli 36, punqti 2).
saimwvaves iZens abortis ufelebasTan mimarTebaSi. abortis ufleba arsebobs mxolod kano-
niT gansazRvruli pirobebis dakmayofilebis SemTxvevaSi.
`janmrTelobis dacvis Sesaxeb~ kanonis 41-e muxlSi miTiTebulia, rom `eqimi valdebulia
miawodos pacients sruli informacia misi janmrTelobis mdgomareobis Sesaxeb, garda im
SemTxvevbisa, roca igi darwmunebulia, rom es mniSvnelovan zians moutans pacients~.
igive movaleoba, Tumca ufro detalurad ganxilulia kanonSi `saeqimo saqmianobis Sesaxeb~
_ muxli 39.
225
Tavi 7: samedicino dawesebulebebis uflebebi da movaleobebi
`saeqimo saqmianobis Sesaxeb~ kanoni avaldebulebs eqims, rom miiRos pacientisagan infor-
mirebuli Tanxmoba werilobiT an zepirad. igive kanoni gansazRvravs Tu ra SemTxvevaSia
saWiro werilobiTi Tanxmobis miReba.
konstitucia:
kanonebi:
227
Tavi 7: samedicino dawesebulebebis uflebebi da movaleobebi
dabolos, saeqimo saqmianobis Sesaxeb kanoni SesabamisobaSia kanonTan pacientis uflebaTa Sesa-
xeb, radgan orive kanoni gansazRvravs gamonaklisebs pacientis piradi cxovrebis dacvis val-
debulebidan. saeqimo saqmianobis Sesaxeb kanonis 49-e muxlis mixedviT, damoukidebeli saeqimo
saqmianobis subieqts ufleba aqvs Caerios pacientis ojaxur da pirad cxovrebaSi, Tu:
kanonis 27-e muxlis mixedviT, samedicino momsaxurebis gamwevi valdebulia pacientis Sesa-
xeb mis xelT arsebuli informaciis konfidencialoba daicvas rogorc pacientis sicocx-
leSi, ise misi sikvdilis Semdeg. 28.1 muxli gansazRvravs gamonaklisebs am zogadi wesidan.
gamJRavneba dasaSvebia, Tu miRebulia pacientis Tanxmoba; informaciis gaumJRavnebloba sa-
frTxes uqmnis mesame piris (romlis vinaobac cnobilia) sicocxles an/da janmrTelobas;
saswavlo an samecniero mizniT pacientis Sesaxeb informaciis gamoyenebisas monacemebi isea
warmodgenili, rom SeuZlebelia pirovnebis identifikacia; amas iTvaliswinebs saqarTvelos
kanonmdebloba. dabolos, samedicino momsaxurebis gamwevis mier samedicino momsaxurebaSi
monawile sxva pirebisaTvis pacientis janmrTelobis mdgomareobasTan dakavSirebuli kon-
fidencialuri informaciis gamJRavnebaze pacientis Tanxmoba nagulisxmevad SeiZleba Cai-
Tvalos (mux. 28.2).
movlas, aseve nebismieri iuridiuli da fizikuri pirebi, romlebsac aqvT informacia piris
aiv inficirebis/SidsiT daavadebis Sesaxeb, valdebuli arian saqarTvelos kanonmdeblobiT
dadgenili wesiT daicvan informaciis konfidencialuroba.~
g) damxmare aqtebi
229
Tavi 7: samedicino dawesebulebebis uflebebi da movaleobebi
e) sxva wyaroebi
konstitucia:
kanonebi:
eqimi da sxva samedicino personali valdebulia dadgenili wesiT awarmoos Canawerebi same-
dicino dokumentaciaSi; arasamuSao adgilze samedicino daxmarebis aRmoCenisas werilobiT
asaxos da daniSnulebisamebr gadasces informacia gaweuli samedicino daxmarebis Sesaxeb
(mux. 43).
Tve ganaaxlos piradi cxovrebisa da samedicino monacemebi (mux. 42.1). saeqimo saqmianobis
subieqts ufleba aqvs pacientis, misi naTesavis an kanonieri warmomadgenlis moTxovniT ar
Secvalos samedicino dokumentaciaSi arsebuli informacia, Tu misi dafiqsirebis aucile-
bloba saqarTvelos kanonmdeblobiT aris gaTvaliswinebuli (42.3).
b) damxmare aqtebi
d) sxva wyaroebi
konstitucia:
kanonebi:
231
Tavi 7: samedicino dawesebulebebis uflebebi da movaleobebi
b) damxmare aqtebi
eqimi yovel Rones xmarobs, raTa sazogadoebas miawodos informacia misTvis cnobil im
garemoebaTa Sesaxeb, romlebic mTlianad sazogadoebis Tu misi calkeuli jgufebis janmr-
d) sxva wyaroebi
konstitucia:
kanonebi
233
Tavi 7: samedicino dawesebulebebis uflebebi da movaleobebi
kolegis saqmianobis Sefasebisas eqimma unda imoqmedos keTilsindisierad (mux. 63). ufrosma
eqimma unda izrunos Tavisi xelqveiTi kolegis uwyveti profesiuli ganviTarebis sistemaSi
dadgenili wesiT monawileobaze (mux. 64).
b) damxmare aqtebi
saqarTvelos eqimis eTikis kodeqsi Seicavs specialur Tavs `eqimi da kolega~, romelic
eZRvneba kolegebs Soris urTierTobas. kodeqsi mouwodebs eqimebs, rom, daicvan Semdegi
debulebebi:
• eqimi ufrTxildeba Tavisi profesiis prestiJs, iseve rogorc eqimsa da pacients Soris
damkvidrebul ndobas. igi ise warmarTavs saeqimo saqmianobas, rom Crdili ar miayenos
Tavis profesias. eqimi uyoymanod uTiTebs kolegas mis profesiul naklsa da araeTi-
kur saqcielze. saWiroebisamebr eqimi kolegis saqmianobaSi SemCneul profesiul nakls
gansjis kolegebis wreSic. miuRebelia sxva eqimis saeqimo Secdomaze sajarod (saxalxod)
msjeloba, Tu amas kanonmdebloba ar moiTxovs;
• eqimi Tavisi SesaZleblobis farglebSi yovel Rones xmarobs, raTa daexmaros sxva eqims
profesiuli movaleobis aRsrulebaSi;
• eqimi exmareba kolegas, romelic cdilobs imoqmedos profesiuli eTikis uzenaesi prin-
cipebis Sesabamisad da romelsac aiZuleben ugulebelyos aRniSnuli principebi.
d) sxva wyaroebi
235
Tavi 7: samedicino dawesebulebebis uflebebi da movaleobebi
konstitucia:
kanonebi:
b) damxmare aqtebi
Sromis, janmrTelobis da socialuri dacvis ministries brZaneba # 215/n, 11.07, romelic gan-
sazRvravs im dasaqmebulTa sias, romelTa savaldebulo regularuli samedicino Semowmeba
finansdeba damsaqmeblis mier. sia Seicavs eqimebs da eqTnebsac (danarTi 1, paragrafi 1).
d) sxva wyaroebi
237
8.1 sasamarTloSi mimarTvis meqanizmebi
239
Tavi 8: pacientis uflebebis dacvis procedurebi
erovnuli procedurebi
saavadmyofos
eTikis komiteti
aRsaniSnavia isic, rom aucilebelia dadasturdes Tavad faqti (vTqvaT, pacientis uflebis
darRvevisa) da Sesabamisad unda moTxovnili iqnes kompensacia. mag: mcdari samedicino qme-
deba Tu ar iqna Sesabamisad (eqspertiziT da a.S.) dadasturebuli, bunebrivia sasamarTlo
ver imsjelebs am qmedebidan gamomdinare zianis SesaZlo miyenebisa da aRniSnulidan ga-
momdinare misi anazRaurebis Taobaze.
pacients an mis kanonier warmomadgenels aseve ufleba aqvs mimarTos sasamarTlos da moi-
Txovos samedicino personalis saqmianobis licenziis SeCereba an gauqmeba da saxelmwifo
samedicino da sanitaruli standartebis Secvla. Tumca aRsaniSnavia isic, rom samedicino
personalis saqmianobis licenziis gauqmebis moTxovniT pacients SeuZlia mimarTos reguli-
rebis saagentos, xolo sanitaruli kodeqsi gauqmebulia.
241
Tavi 8: pacientis uflebebis dacvis procedurebi
mtkicebis tvirTi imis Taobaze, rom zianis dadgomaSi samedicino dawesebulebas brali ar
miuZRvis akisria Tavad samedicino dawesebulebas.
samedicino dawesebulebis mier miyenebuli zianis iseve rogorc nebismieri deliqtis Se-
degad warmoSobili zianis anazRaurebis moTxovnis xandazmulobis vada Seadgens 3 wels im
momentidan, rodesac pirma Seityo an unda Seetyo zianis miyenebis Sesaxeb.
`pacientis uflebebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 25-e muxlis Tanaxmad, dadgenilia pacien-
tis uflebebis dacvis gansakuTrebuli garantiebebi; kerZod: Tu qmeduunaro an gacnobiere-
buli gadawyvetilebis miRebis unars moklebuli pacienti gadaudeblad saWiroebs samedicino
momsaxurebas, romlis ganxorcielebis gareSe gardauvalia pacientis sikvdili, dainvalideba
an janmrTelobis mdgomareobis mniSvnelovani gauareseba, xolo misi naTesavis an kanonieri
warmomadgenlis moZieba ver xerxdeba, samedicino momsaxurebis gamwevi iRebs gadawyvetilebas
pacientis janmrTelobis interesebis Sesabamisad. im SemTxvevaSi ki, Tu qmeduunaro an gacno-
bierebuli gadawyvetilebis miRebis unars moklebuli pacienti gadaudeblad saWiroebs samedi-
cino momsaxurebas, romlis gawevis gareSe gardauvalia pacientis sikvdili, xolo misi naTesavi
an kanonieri warmomadgeneli samedicino momsaxurebis winaaRmdegia, samedicino momsaxurebis
gamwevi amiT SezRuduli ar aris, miuxedavad sakiTxis specifiurobisa, da man gadawyvetileba
unda miiRos pacientis janmrTelobis interesebis Sesabamisad. amasTan, samedicino momsaxurebis
gamwevi uflebamosilia (da ara valdebuli) sasamarTloSi gaasaCivros qmeduunaro an gacnobie-
rebuli gadawyvetilebis miRebis unars moklebuli pacientis naTesavis an kanonieri warmomad-
genlis gadawyvetileba, Tu igi ewinaaRmdegeba pacientis janmrTelobis interesebs.
saxalxo damcvels nebismierma moqalaqem, SeiZleba mimarTos maSin, roca irRveva misi (an
sxvisi) uflebebi da Tavisuflebebi, romelic dadgenilia saqarTvelos konstituciiTa da
kanoniT, agreTve im saerTaSoriso xelSekrulebebiT da SeTanxmebebiT romelTa monawilec
aris saqarTvelo.
saxalxo damcvels ufleba aqvs ar ganixilos gancxadeba an saCivari, romlis Taobazec mas
miRebuli hqonda gadawyvetileba, Tu ar warmoiqmneba axali garemoebani.
• danaSaulis niSnebis gamovlenis SemTxvevaSi mis xelT arsebuli masalebi gadasces saga-
moZiebo organos;
gancxadeba an/da saCivari unda iyos dawerili saxalxo damcvelis saxelze, garkveviT, qar-
Tul enaze, unda moicavdes ZiriTadi sakiTxis, garemoebebis aRweras da ganmcxadeblis zust
misamarTs.
1 meti informaciisTvis SegiZliaT gaecnoT „saqarTvelos organul kanons saxalxo damcvelis Sesaxeb“.
243
Tavi 8: pacientis uflebebis dacvis procedurebi
saxalxo damcveli gancxadebis an/da saCivris ganxilvisas droSi SezRuduli ar aris. gancxa-
debis ganxilvisTvis saWiro dro damokidebulia masSi dafiqsirebuli problemis Sinaarssa
da sirTuleze. xSirad sxva uwyebebisgan saCivarTan dakavSirebuli damatebiTi dokumenta-
ciis gamoTxovis gamo, saCivris ganxilvisTvis saWiro dro xangrZlivdeba.
nebismieri moqmedeba, romliTac Tqven sakuTari an sxvisi uflebebis dacvas ecdebiT maSin,
roca bavSvis mimarT Zaladoben, roca gansxvavebuli Sexedulebis mqone adamians devnian,
xandazmulis uflebebs arRveven, dasaqmebuls usamarTlod epyrobian, patimars awameben an
araadamianurad epyrobian, umciresobaSi myof moqalaqeebs aviwroeben, gansxvavebebis gamo
uflebas arTmeven, Tavisuflebas ukanonod uzRudaven _ aris moqmedeba adamianis uflebe-
bis dacvisTvis da Sesabamisad mxardaWera ombudsmenis institutis funqcionirebisadmi.
247
terminTa saZiebeli
anderZi (Will)
evTanazia (Euthanasia)
gardacvalebis piras myof adamians SeuZlia daniSnos nebismieri warmomadgeneli, vinc maT
finansebs marTavs da maTi saxeliT miiRebs gadawyvetilebebs. aseT adamians moixsenieben,
rogorc `agents.~
damokidebuleba (Addiction)
eTika (Ethics)
249
terminTa saZiebeli
opioidi (Opioid)
251
terminTa saZiebeli
urTierTdamokidebuli/ganuyofeli (Interdependent/indivisible)
Rirseba (Dignity)
gamoiyeneba, raTa sxva adamianebs, maT Soris jandacvis sferoSi momsaxurebis mimwodeblebs
gadascen informacia pacientis survilis Sesaxeb samedicino daxmarebasTan dakavSirebiT.
winaswari direqtivebi Zalze mniSvnelovania im SemTxvevaSi, Tu pacientebs fizikuri an fsi-
qikuri SezRudvebis gamo ar SeuZliaT TviTon metyveleba da sakuTari survilebis gadmo-
cema. winaswari direqtivebis yvelaze farTod gavrcelebuli formaa anderZi sicocxlis
Sesaxeb da grZelvadiani mindobiloba jandacvis sferoSi. `ar gamacocxloT~ aseve winaswari
samedicino direqtivis erT-erTi formaa.
werilobiTi dokumenti, romlis meSveobiTac piri kanonierad axdens sxva pirovnebaze ufle-
bamosilebis delegirebas, miiRos maTi saxeliT janmrTelobasTan dakavSirebuli garkveuli
gadawyvetilebebi.