02 ISG KavramKurallar

İş Sağlığı ve
Güvenliğinin
Kavram ve
Kurallarının
Gelişimi
Kanıt Akademi
Konunun genel amacı
Katılımcıları, iş sağlığı ve güvenliğinin dünyadaki

ve ülkemizdeki tarihsel gelişimi ve çağdaş iş
sağlığı ve güvenliği uygulama ilkeleri konusunda
bilgilendirmektir.
Konunun Alt Başlıkları
 İş sağlığı ve güvenliği kavramı ve iş sağlığı ve güvenliğinin
gelişme aşamaları
 Türkiye`de ve dünyada İSG
 İş sağlığı ve güvenliğinin Türkiye ve dünyadaki tarihsel
gelişimi
 Çağdaş iş sağlığı ve güvenliği
• Kavram
• Gelişme aşamaları
• Kapsam
• İş ve sağlık ilişkileri
 Çağdaş İSG uygulama ilkeleri
• Uygun işe yerleştirme
• İşyeri ortam faktörlerinin değerlendirilmesi
• İş sağlığı ve güvenliği risklerinin değerlendirilmesi ve kontrolü
• Aralıklı kontrol muayenesi
 İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmeti sağlanması
İş Sağlığı ve Güvenliğinin Kavram ve Kurallarının Gelişimi
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAMI;

• Çalışma ortamında çalışanların sağlığını olumsuz
etkileyebilecek risk etmenlerinden
*çalışanları korumak,
*üretimin devamlılığını sağlamak ve
*verimliliği artırmak için yapılan ve çok disiplinli
olarak yürütülen sistemli çalışmaların bütününü
ifade eder.
PLANLI – BİLİMSEL – SİSTEMATİK ‐ MULTİDİSİPLİNER

HUKUKİ AÇIDAN İSG TANIMI:

• İşin yapılması sırasında çalışanların karşılaştığı
tehlikelerin ortadan kaldırılması veya azaltılması
konusunda, esas olarak işverene kamu hukuku
temelinde getirilen yükümlülüklere ilişkin hukuk
kurallarının bütünüdür.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ile
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)
iş sağlığı ve güvenliğini;
“Tüm mesleklerde işçilerin bedensel, ruhsal, sosyal iyilik

durumlarını en üst düzeye ulaştırmak, bu düzeyde
sürdürmek, işçilerin çalışma koşulları yüzünden
sağlıklarının bozulmasını önlemek, işçileri çalıştırılmaları
sırasında sağlığa aykırı etmenlerden oluşan tehlikelerden
korumak, işçileri fizyolojik ve psikolojik durumlarına en
uygun mesleksel ortamlara yerleştirmek ve bu durumları
sürdürmek, özet olarak işin insana ve her insanın kendi
işine uyumunu sağlamak” olarak tanımlamıştır.
Meslek
Hastalıkları
İş Kazaları
İşle İlgili
Hastalıklar
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
İŞ KAZASI
• Çalışırken veya işin gereği diğer işlemleri yaparken
ortaya çıkan ve çeşitli maddi ve manevi kayıplara neden
olan herhangi bir olay…
MESLEK HASTALIKLARI
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslararası Çalışma
Örgütü (ILO) gibi uluslararası kaynaklarda;
• Meslek hastalıkları; zararlı bir etkenle bundan
etkilenen insan vücudu arasında, çalışılan işe özgü bir
neden‐sonuç, etki‐tepki ilişkisinin ortaya konabildiği
hastalıklar grubu olarak tanımlanmaktadır.
İŞLE İLGİLİ HASTALIKLAR

Dünya Sağlık Örgütü işle ilgili hastalıkları şu şekilde
tanımlamaktadır:
• Yalnızca bilinen ve kabul edilen meslek hastalıkları
değil, fakat oluşmasında ve gelişmesinde çalışma
ortamı ve çalışma şeklinin, diğer sebepler arasında
önemli bir faktör olduğu hastalıklardır.
• Kısaca çalışma koşulları nedeniyle doğal seyri değişen
hastalıklardır.
• Çalışanın uygun işe yerleştirilmemesi ya da sistemik
hastalığın ilerlemesine neden olan etkenlerin çalışma
ortamında ortadan kaldırılmaması nedeniyle mevcut
hastalığın şiddetlenmesi söz konusudur.
Tarihçe
• Eski Mısırda (M.Ö. 27.yy) mimar‐mühendis olarak
çalışan, aynı zamanda hekim ve rahip olan İmhotep,
piramitlerin yapımı sırasında meydana gelen kazalarda
çok sayıda ölenlerin olduğuna ve piramit inşasında
çalışanlarda bel incinmeleri şeklindeki sağlık
sorunlarına işaret etmiştir.
• Babil İmparatorluğunun kurucusu Hammurabi (M.Ö.
1819‐1750) tarafından hazırlanan Hammurabi
Kanunlarında İş Sağlığı ve Güvenliği hususunda
hükümler bulunmaktaydı.
Tarihçe
• Aristotle (M.Ö. 384‐222) koşucuların hastalıklarından söz
etmiş, gladyatörler için özel diyet tarif etmiştir.
• Hipoccrates (M.Ö.460‐370) kurşun zehirlenmesinin başlıca
belirtilerin ortaya koymuştur.
• Dioscorides zehirleri bitkisel, hayvansal ve mineral kaynaklı
olmak üzere kökenine göre üçe ayırmış ve bu ayrım
yüzyıllar boyunca kullanılmıştır.
• Pliny (M.S. 23‐79) tozlu yerlerde çalışmanın risklerine
işaretle, tozlu işyerlerinde çalışanlar arasında öksürük,
nefes darlığı gibi belirtilerin görüldüğünü belirtmiştir.
• Juvenal (M.S. 60‐140) ise ayakta durarak çalışanların
varislerine işaret etmiştir.
Tarihçe
• İsviçreli Paracelsus (1493‐1541) “On Miners’ Sickness
and Other Miners’ Diseases” adlı üç ciltlik kitabında
madencilerde görülen akciğer hastalıkları ile
madenlerin eritilmesi işlerinde çalışanların sorunlarına
ve cıvaya bağlı olarak gelişen sağlık sorunlarına yer
vermiştir.
EK BİLGİ (ATA‐AÖF DERS NOTLARINDAN)
Paracelsus; (Alman düşünür ve hekim))
• Tirol maden işletmelerinde iş yeri hekimi olarak çalıştığı
yıllarda, o gün için dünyada ilk iş hekimliği kitabı olan
“De Morbis Metallicis”i yazmıştır.
• Ayrıca zehirlerin kimyasal yapıları ile doz ve organizma
arasındaki ilişkiyi saptayabilme gibi çok önemli
araştırmalar yapmıştır. Bu nedenle Paracelsus modern
toksikolojinin başlangıcı sayılmaktadır.
Tarihçe
• Georgius Agricola (1494‐1555) “De Re Metallica” adlı
12 ciltlik kitabında madenci hastalıklarını ve korunma
yollarını anlatmıştır.
• Dünyada ilk mineroloji bilgini olarak bilinen ve 1494
ile 1555 yılları arasında yaşayan Georgius Agricola, bazı
zehirlerin etkilerini belirlemiş, koruyucu önlemler ileri
sürmüştür.
• 1530 yılında “De Re Metallica” isimli eserinde
yayınlamıştır.
İş Sağlığının Tarihi gelişiminde çok önemli
bir kilometre taşı
Dr. Bernardino Ramazzini
(1633‐1714)
Tarihçe
• İtalyan klinikçisi Dr. Bernardino Ramazzini (1633‐1714)
ilk kapsamlı meslek hastalıkları kitabının “De Morbis
Artificum Diatriba (1713)” yazarı, “iş sağlığının babası
(işçi sağlığının kurucusu)” olarak günümüzde de
anılmaktadır .
• Ramazzini iş kazası geçiren her hastasına iş koşulları
konusunda kapsamlı sorular yöneltirken işyerini
ayrıntılı olarak gezip incelemiştir.
• Kitapta 53 hastalık ayrıntıları ile tanımlanmaktadır.
Kitapta ayrıca meslek hastalıklarından korunma
yöntemleri, beslenme, hijyen ve ergonomi de yer
almaktadır.
Tarihçe
• Ramazzini’ye göre “Sağlığı yitirmek pahasına elde
edilen kazanç, pis‐kirli bir kazançtır.”
• Dr. Ramazzini, hasta muayenesi sırasında “Ne iş
yapıyorsun?” sorusunun yerleşmesini sağlayan hekim
olarak tarihe geçmiştir.
• İşçi sağlığı ve iş güvenliğinde köklü ve çağdaş
nitelikteki gelişmeler Bernardino Ramazzini ile
İtalya’da başlamış, bilimsel diyebileceğimiz iş
hekimliği ortaya çıkmış fakat gelişmelerin devamı
Sanayi Devrimi sonrası İngiltere’de olmuştur.
• Doğa gücünün ve organik gücün yerini makinenin ve
buhar gücünün alması olayı olan Sanayi Devrimi on
yedinci yüzyılın ikinci yarısında önce İngiltere’de
başlamıştır.
Tarihçe
• Thomas Percival (1740‐1804) İngiltere’de gençlerin çalışma
koşulları ve süreleri hakkındaki raporu ile “Çocukların
Bedeni ve Manevi Sağlıkları Hakkındaki 1802 Kanunu” adlı
ilk fabrika yasasının çıkışına katkı sağlamıştır.
“Çırakların Sağlığı ve Morali” (diğer adıyla Çıraklık Sağlık ve
Ahlakı Kanunu) adlı yasa
• Percivall Pott (1714‐1788) 1775 yılında baca temizleyicileri
arasında, topluma oranla gençler ve çocuklarda daha büyük
sıklıkla görülen skrotum kanserlerinin başlıca
nedenlerinden birinin yapılan iş olduğunu ortaya
koymuştur.
• Orfila (1787 – 1853), zehirli maddelerin analitik
yöntemlerle tanımlanabileceğini ileri sürmüş, yeni
yöntemler geliştirerek, toksikolojinin ilerlemesine
öncülük etmiştir.
Tarihçe
• Charles Turner Thackrah (1795‐1833) İngiltere’de
meslek hastalıkları ile ilgili ilk kitabı yazmıştır.
• Michel Sadler 1832 yılında parlamentoya yeni bir yasa
önerisi getirmiş ve 1833 yılında “Fabrikalar Yasası” adı
altında yürürlüğe girmesini sağlamıştır.
Tarihçe
• John Thomas Arlidge (1822‐1899) çanak çömlekçilerin
hastalıkları ile ilgili çalışmaları sürdürmüş, çini ve
toprak ürünleri üretimiyle uğraşan fabrikalara işyeri
hekimi atanmasını sağlamıştır.
• Bugün çevre sağlığının kurucusu olarak anılan Edwin
Chadwick (1800‐1884) 1842 yılında “Çalışanların Çevre
Sağlığı Koşulları” adlı bir rapor hazırlamıştır .
Tarihçe
• Alice Hamilton (1869‐1970) Amerika Birleşik
Devletlerinde işçilerin sağlığının korunması ve
işyerlerinde yüksek düzeyde sağlık gözetimi
sağlanmasına öncülük etmiş bir hekimdir.
• F.F.Erisman (1842‐1915) Rusya’da çevre sağlığı
biliminin kurucularından biridir.
Dünyada İlk Olarak Kabul Edilen Yasal Düzenlemeler
İngiltere’de
• 1802 – Fabrikalar Kanunu yürürlüğe kondu
Dünyada bir ilk olan kanun;
Çalışma süresi 58 saat/hafta
Eğitim
• 1833 Fabrikalar Yasası
En küçük çalışma yaşı – 10 yaş.
Doktor raporu (işe giriş muayenesi)
• 1847 – İşyeri denetimi
İş müfettişliği
Yasal Düzenlemeler
• 1913 – A.B.D. Ulusal Güvenlik Konseyi (NSC) kuruldu.
• 1918 – Günde azami 8 saat çalışma kabul edildi.
• 1970 ‐ A.B.D.’de Mesleki Güvenlik ve Sağlık Kanunu (OSHA)
çıkarıldı ve daha sonra Ulusal Mesleki Sağlık ve Güvenlik
Enstitüsü (NIOSH) ve Amerikan Güvenlik Mühendisleri
Derneği kuruldu.
• 1972 ‐ Dortmund’da İş Sağlığı ve Güvenliği ve Kaza
Araştırma Merkezi (Bundesanstalt für Arbeitsschutz
Unfallforschung‐BAU) kuruldu.
• 1974 ‐ Wuppertall’de İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili yüksek
mühendislik böümü açıldı.
Türkiye’de İSG Tarihçesi
• Ülkemizde çalışma koşullarını düzenlemeyi hedefleyen ilk
yazılı metin 1865’de (1867 ???) yayınlanan ve kömür
madenlerindeki çalışma koşullarını düzenleyen Dilaver
Paşa Nizamnamesi’dir. Dilaver Paşa Nizamnamesi işçiyi
korumaktan çok üretimi artırma amacına yönelik olup
zorunlu çalışma esasını benimsemiştir.
• Maadin Nizamnamesi (1869) , madenlerde çalışanların
güvenliği ile ilgili çeşitli hükümleri düzenleyen bir
mevzuattır. Maadin nizamnamesi, kömür madeni iş
kolunda, o devirde yürürlükte bulunan zorunlu çalışmayı
ortadan kaldırmış ve bu suretle çalışmanın ekonomik
yönlerinin yanında insani yönlerine de değer verilmesi
vurgulanmak istenmiştir.
Tarihçe
• Ereğli Havza‐i Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna
Müteallik Kanun (Ereğli Kömür Havzası Maden İşçisinin
Hukukuna İlişkin Kanun), Milli Mücadele’nin en yoğun
olarak yaşandığı bir dönemde, 10 Eylül 1921 tarihinde,
Sakarya Savaşı sırasında çıkarılmıştır.
• Amele Birliği, İhtiyat ve Teavün Sandıkları (yardımlaşma
sandıkları) bu yasa gereğince kurulacaktır.
• Çalışma süresi 8 saatle sınırlandırılmıştır.
• Fazla çalışma iki tarafın rızasına bağlanmış ve iki kat
ücret ödeneceği hükmü getirilmiştir.
Tarihçe
• Cumhuriyet Dönemi’nde işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili
pek çok yasa, tüzük, yönetmelik çıkarılmıştır.
Cumhuriyet’in ilanından sonra ilk yasal düzenleme 2
Ocak 1924 tarih ve 394 sayılı Hafta Tatili Yasası olmuştur.
• Bu yasa Cumhuriyet döneminde işçi sağlığı ve iş güvenliği
konusundaki ilk olumlu düzenlemelerden birisidir.
• 1926 yılında yürürlüğe giren Borçlar Yasası’nın 332.
maddesi işverenin iş kazaları ve meslek hastalıklarından
doğan hukuki sorumluluğunu getirmiştir.
Tarihçe
• 1930 yılında yayınlanan Umumi Hıfzıssıhha Kanunu
önemli düzenlemelerden biri olup çalışma hayatına
sağlık ve güvenlikle ilgili düzenlemeler getirmiştir.
• Umumi Hıfzıssıhha Kanunu, uzun yıllar halk sağlığı,
İSG alanlarında önemli bir yaptırım aracı olarak
kullanılmıştır.
• 3008 sayılı İş Kanunu (1936) içerisinde, temel iş
sağlığı ve güvenliği hükümleri yer almıştır.
Tarihçe
• T.C. Anayasası, Borçlar Kanunu ve İş Kanunu; iş
hukuku, iş sağlığı ve güvenliği, sosyal güvenlik
alanlarında düzenlemeler içermektedir.
• Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu iş
sağlığı, iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili
yaptırım gücü ve daha iyi uygulamalar için özendirme
işlevi olan hükümler içerir.
Tarihçe
• Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) 1945 yılında iş kazaları ve
meslek hastalığı pirimi toplayarak bu alanda sosyal
güvenlik ihtiyacını karşılamıştır.
• Bu yıllarda, meslek hastalıkları ile ilgili var olan bilgi
eksikliği ve kurumun bu alandaki işlevlerini yerine
getirirken diğer devlet hastanelerinden yararlanamaması
nedeniyle SSK 1949 yılında ilk hastanesini İstanbul
Nişantaşı Meslek Hastalıkları Hastanesi olarak kurmuştur.
• SSK sigorta kapsamına hastalık, analık gibi sigorta
alanlarını da alınca birçok hastane kurmuş ve söz konusu
hastane de diğerleri gibi hizmet hastanesine çevrilmiştir.
Tarihçe
• Ülkemizde 1960 yılından itibaren "Benzen"in sebep
olduğu kan hastalıkları ve özellikle lösemi sorunu
üzerinde çalışmaya başlayan Prof. Dr. Muzaffer Aksoy,
1974'de ‘Leukemia in Shoeworkers Exposed Chronically
to Benzene’ isimli yazısı ile ABD'de benzenin yasal sınır
değerinin 1 ppm'e düşürülmesini sağlamış ve bu önemli
buluşu ile dünya iş sağlığı ve güvenliği literatürüne
geçmiştir.
İSGÜM
• Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile BM Kalkınma Programı
Özel Fon İdaresi ve Uluslararası Kalkınma Programı Özel
Fon İdaresi arasında imzalanan sözleşme gereğince; 26
Mart 1969 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile İşçi Sağlığı
Genel Müdürlüğüne bağlı olarak İşçi Sağlığı ve İş
Güvenliği Merkezi (İSGÜM) kurulmuştur.
• Daha sonra çıkarılan yönetmeliklerle yönetim, yetki ve
sorumlulukları ve idari yapısı belirlenmiştir. (1972, 1973,
1974 ve 1975 yıllarında çıkarılan Yönetmelikler, 2012 İSG Kanunu)
• Son olarak adı İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve

Geliştirme Enstitüsü Başkanlığı (İSGÜM) olarak
değiştirilmiştir.
Tarihçe
• 931 sayılı İş Kanunu (1967) ile, İSG disiplini modern
hükümlerle yer almış, ancak bu Kanun Anayasa
Mahkemesi tarafından şekil yönünden iptal edilmiştir.
• Yerine çıkarılan 1475 sayılı İş Kanunu (1971) içerisinde de
benzer hükümler yer almıştır.
• Avrupa Birliği’nin, Türkiye’ye adaylık statüsünün
tanınmasıyla birlikte, 4857 sayılı İş Kanunu çıkarılmıştır
(2003).
• 4857 sayılı İş Kanununa göre çıkarılması gereken
yönetmelikler, Avrupa Birliğinin çerçeve direktifine ve
diğer bireysel direktiflere göre uyumlaştırılmıştır ve 2003
yılı ile 2004 yılı içerisinde arka arkaya yayımlanmıştır.
Tarihçe
• 1978 yılında Ankara ve İstanbul illerinde iki meslek
hastalıkları hastanesi kurulmuştur.
• Hastanelere teşhis, ilgili sigorta alanlarında sigortacılık
kararları (maluliyet belirleme, sigortalılık işlemlerine
hak kazanma kararı) alabilme ve tedavinin yanı sıra
koruyucu sağlık hizmetleri, gezici sağlık hizmetleri ve
meslek hastalıkları alanında eğitim hizmetlerini
yürütme görevleri verilmiştir.
• Meslek Hastalıkları hastaneleri diğer SSK hastaneleriyle
birlikte 19.02.2005 tarihinde Sağlık Bakanlığına
devredilmiştir.
Tarihçe
Halen ülkemizde bulunan
• üç meslek hastalıkları hastanesi'nin (Ankara, İstanbul
ve Zonguldak) yanı sıra
• 2008 yılından bu yana devlet üniversiteleri hastaneleri
ile
• 2011 yılından itibaren Sağlık Bakanlığı Eğitim ve
Araştırma Hastaneleri,
sigortalının çalışma gücü ve meslekte kazanma gücü
kaybı oranlarının tespitinde esas alınacak sağlık kurulu
raporlarını düzenlemek üzere yetkilendirilmişlerdir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü (İSGGM)
• 24.07.2003 tarih ve 25178 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren 4947 sayılı Sosyal
Güvenlik Kurumu Kuruluş Kanununun 12 nci maddesi
uyarınca İşçi Sağlığı Daire Başkanlığı, İş Sağlığı ve
Güvenliği Genel Müdürlüğü olarak yeniden
yapılandırılmıştır.
• Böylece çalışma hayatının iş sağlığı ve güvenliği
denetimi dışında kalan çok çeşitli ve kapsamlı
görevleri Genel Müdürlüğün yetki ve sorumluluk
alanına verilmiştir.
6331 Sayılı İSG Kanunu
• 30.06.2012 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
• 6331 Sayılı Kanun hükümleri, kamu ve özel sektöre ait

bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile
işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil
olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına
bakılmaksızın uygulanır.
• İş ve sağlık arasındaki ilişki iki yönlüdür.
Olumlu Etki
Olumsuz Etki
• İSG’nin asıl ilgi alanı işin sağlık üzerindeki olumsuz
etkilerinin incelenmesi ve çalışanların bu olumsuz
etkilerden korunmasıdır.
İş Sağlığı ve Güvenliğinde Üç Ayaklı Yapı

• İşveren, gerekli masrafı yapar, örgütlenmeyi
gerçekleştirir ve önlemleri alır.
• Çalışan, İSG disiplinine ve kurallarına uygun çalışma
düzenini korur.
• Devlet, gerekli denetimi yapar, müesseseleri kurar.
DEVLET
İSG
İŞVEREN ÇALIŞAN
Çalışanlara yönelik İş Sağlığı ve Güvenliği ile

yakından ilgili bulunan üç unsur vardır:
1. Çalışanların korunması
2. Üretim güvenliğinin sağlanması
3. İşletme güvenliğinin sağlanması
1. Çalışanların korunması:
• İSG çalışmalarının asıl amacını oluşturur.
• Çalışanları, iş kazaları ve meslek hastalıklarına
sebep olan olumsuzluklardan korumak, rahat ve
güvenli ortamlarda çalışmalarını sağlamak amacıyla
yapılan çalışmalar.
2. Üretim güvenliğinin sağlanması:

• Bir iş yerinde üretim güvenliğinin sağlanması
beraberinde verimin artması sonucunu
doğuracağından özellikle ekonomik açıdan
önemlidir.
• İş yerinde çalışanların korunması ile meslek
hastalıkları ve iş kazaları sonucu ortaya çıkan
işgücü ve işgünü kayıpları azalacak dolayısıyla
üretim korunacak ve daha sağlıklı ve güvenli
çalışma ortamının çalışana verdiği güvenle iş
veriminde artma olacaktır.
3. İşletme güvenliğinin sağlanması:

• İş yerinde alınacak tedbirlerle, iş kazalarından veya
güvensiz sağlıksız çalışma ortamından dolayı
doğabilecek makine arızaları ve devre dışı
kalmaları, patlama olayları, yangın gibi işletmeyi
tehlikeye düşürebilecek durumlar ortadan
kaldırılacağından işletme güvenliği sağlanmış
olacaktır.
Çağdaş iş sağlığı ve güvenliği yaklaşımı
Tehlikelerin Belirlenmesi
Risklerin Değerlendirilmesi
Çalışma Ortamı ve Sağlık Gözetimi
Önleme ve Koruyucu Tedbirler
Çalışanların Bilgilendirilmesi
Çağdaş İSG Anlayışı
• Kişi, fiziksel, biyolojik ve sosyal çevresi ile bir bütün
olarak görülmelidir.
• Çalışma ortamı bu bütünün önemli unsurlarından biri
olarak kabul edilmelidir..
• Kişiye hem sağlıklı hem de hasta iken hizmet
götürülmelidir.
• İSG çalışmalarında öncelikli amaç, çalışanların
sağlığını korumak ve geliştirmektir.
• Üretim insan içindir. Ancak yapılacak üretimin amacı
çalışanın sağlık ve güvenliğini korumayı ve geliştirmeyi
erteletemez.
İşyeri Hekimliği ve Diğer Sağlık Personeli Hizmetleri
İSG’nin tıbbi boyutudur;
• Çalışanların sağlığının yapacakları işle ilgisini araştırmak
ve belirlemek,
• İşyeri ortamında oluşabilecek risklere karşı alınacak
tıbbi koruma yöntemlerini belirlemek ve uygulamak,
• İşyerindeki çalışmalar esnasında sağlık sorunu
olanları belirlemek ,
• Hastalığın yapılan işle ilgisini araştırmak ve gerekli
önlemleri almaktır
İş Güvenliği Hizmetleri
İSG’nin daha çok teknik‐mühendislik yanını oluşturan
boyutudur.
• İşyeri ortamındaki sağlık ve güvenlik riski oluşturan
çeşitli madde ve etkenlerin varlığının saptanması,
• Gerekli ölçüm ve analizler yapılarak etkenlerin
düzeylerinin ölçülmesi (İş Hijyeni)
• Tespit edilen risklerin kontrol altına alınması
şeklinde daha çok teknik konuları kapsayan
uygulamalardır.
• Sağlık nedir?
DSÖ tarafından yapılan tanıma göre; kişinin bedensel,
ruhsal ve sosyal yönden iyilik halidir.
• Bir kişinin sağlık durumu başlıca iki temel öge

tarafından belirlenir.
1. Bireysel özellikler
2. Çevre koşulları
1. Bireysel özellikler
• Yaşı,
• Cinsiyeti,
• Genetik özellikleri,
• Geçirdiği hastalıklar,
• Kullandığı ilaçlar,
• Beslenme durumu,
• Sağlık davranışları,
• Sigara, alkol vb. alışkanlıkları.
1. Çevre koşulları;
• Kişinin yaşam ortamında ve çevresinde
bulunabilecek her türlü faktördür ve sayıca çok
fazladır.
• İş sağlığı ve güvenliğinde çalışılan işyeri ortamında
bulunan faktörler öncelikli olarak analiz edilir.
 Fiziksel Etkenler
 Kimyasal etkenler
 Tozlar
 Biyolojik etkenler
 Ergonomik etkenler
 Psikolojik etkenler
Fiziksel Etkenler
• Gürültü,
• Vibrasyon (Titreşim),
• Aydınlatma,
• Termal Konfor Şartları,
• Havalandırma,
• Radyasyon,
• Basınç Değişimleri
Kimyasal Etkenler
• Metaller; (kurşun, cıva, nikel, magnezyum, uranyum gibi)
• Solventler; (çözücüler; benzen, toluen, trikloretilen,
karbontetraklorür, alkoller, eterler gibi)
• Zehirli Gazlar; (karbon monoksit, hidrojen sülfür, klor,
brom, iyot, flor, amonyak, kükürt dioksit gibi)
• Asit ve Alkaliler; (nitrik asit, sülfürik asit, formik asit,
sodyum ve potasyum hidroksit gibi)
• Boyalar; Madeni boyalar (arsenikli, kurşunlu, cıvalı, kromlu
vb.), sentetik organik boyalar (azotlu, difenilmetanlı, indigo
boyaları gibi)
• Pestisitler; (Organik fosforlu bileşikler, klorlandırılmış
hidrokarbonlar gibi)
• Plastikler; (Monovinilklorür gibi.)
• Kanserojen Maddeler; (Katran, zift, mineral yağlar, krom
tuzları, nikel, asbest, arsenik, benzen vb.)
Tozlar
Organik tozlar:
• Bitkisel kökenli tozlar (pamuk tozu, tahta tozu, un tozu, saman
tozu vb...)
• Hayvansal tozlar (tüy, saç vb.)
• Sentetik bileşenlerin tozları(DDT‐Dikloro Difenil Trikloretan,
trinitro toluen vb.)
İnorganik tozlar:
• Metalik tozlar (demir, bakır, çinko tozu vb.)
• Metalik olmayan tozlar (kükürt, kömür tozu)
• Kimyasal bileşiklerin tozları (çinko oksit, manganez oksit vb.)
• Doğal bileşiklerin tozları (mineraller, killer, maden cevherleri
vb.)
Biyolojik Etkenler
Enfeksiyon risk düzeyine göre aşağıdaki 4 risk grubunda
sınıflandırılır:
Grup 1 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa yol açma ihtimali
bulunmayan biyolojik etkenler.
Grup 2 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa neden olabilen,
çalışanlara zarar verebilecek, ancak topluma yayılma olasılığı
olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı bulunan
biyolojik etkenler.
Grup 3 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan,
çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski
bulunabilen ancak genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı
olan biyolojik etkenler.
Grup 4 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan,
çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski
yüksek olan ancak etkili korunma ve tedavi yöntemi bulunmayan
biyolojik etkenler.
Ergonomik Etkenler
• İşyeri tasarımı ve iş alanı yerleşimi
• Fiziksel çevre
• Psikolojik çevre
• İnsan – makine sistemi uyumu
• Görev tasarımı seçme, eğitim
Psikolojik Etkenler
• İnsan faktörü (Performans) : Çalışana nelerin yaptırılıp,
nelerin yaptırılamayacağının belirlenmesi
• İnsan faktörü (Yıpranma): Çalışanların iş yükünün onların
beden gücüne ve genel yeteneklerine göre saptanması,
çalışanların yıpranma durumunun takibi
• Çalışanların işe karşı istek ve isteksizlikleri
– Çalışanlara hakça ücret verilmemesi, terfi olanaklarının
bulunmaması,
– Sosyal güvenlik koşullarının sağlanmaması,
– İletişim kolaylıklarının ve danışma olanaklarının sağlanmaması,
– Eğlence ve dinlence fırsatları ve olanaklarının sağlanmaması,
– Örgüt şemasının ve yetki ilişkilerinin açıklıkla belirlenmemesi vb.
Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri
• İşe giriş muayenesi ve uygun işe yerleştirme
• İşyeri ortam faktörlerinin değerlendirilmesi
• İşyeri sağlık risklerinin kontrolü
• Aralıklı kontrol muayeneleri
• İşyerinde sağlık hizmeti sunulması
• Sağlık eğitimi ve danışmanlık
Çağdaş İSG Uygulamaları
Uygun İşe Yerleştirme (Mesleğe Yöneltme Hizmetleri)
• Çalışmaya aday olan bir kişinin yapılacak işe giriş muayenesi
sonucu bir değerlendirmeden geçirilerek işe başlamadan
önce, niteliklerinin belirlenmesi, zihinsel, fiziksel ve ruhsal
kapasitesine uygun bir işe yerleştirilmesi sağlıklı, verimli bir
çalışma hayatını sürdürmesi bakımından çok önemlidir.
• Uygun olmama durumunda;
Kısa bir süre sonunda o işi yapamayacak bir hale düşer, ağır
bedensel ve ruhsal bozukluklar baş gösterir.
• Kısmi uygunluk durumunda;
Başta işinden memnun olmama psikolojisi olmak üzere,
kaza riskinde artış, psikosomatik bozukluklar görülür.
İşyeri Ortam Faktörlerinin Değerlendirilmesi
• İşyeri ortamında bulunan faktörlerin ortamdaki düzeyi,
ölçümlere dayalı olarak belirlenmelidir.
• Elde edilen ölçüm sonuçları, ulusal ve uluslararası
standartlarla karşılaştırılmalı
• Herhangi bir tehlike içeren etken saptandığında, ölçümler
sonucu bulunan düzeyin, çalışanların sağlığı açısından
tehlike oluşturup oluşturmadığı irdelenmelidir.
İşyeri sağlık risklerinin kontrolü
• Amaç; risk etkeni ile çalışanın temasını kesmektir.
1. Tehlikenin kaynağında kontrolü
2. Tehlikenin kaynakla çalışan arasındaki yolda
uygulanacak önlemlerle kontrolü
3. Kişisel koruyucu donanım kullanımı
Aralıklı (Periyodik) Kontrol Muayeneleri
• Amaç; sağlık sorunlarını erken dönemde tespit
edebilmektir.
• Sağlık sorunlarında korunma:
 Primer Korunma; kişi etkenle karşılaşmadan önce alınan
önlemler (risklerin önlenmesi)
 Seconder Korunma; hastalıkların presemptomatik dönem veya
belirtilerin çok hafif olduğu dönem gibi erken dönemde
saptanması (periyodik veya portör muayeneleri)
 Tersiyer Korunma; Kişileri, hastalıkların nükslerinden ve sakatlık
ile sonuçlanmasından korumak için alınan önlemlerdir.
İşyerinde sağlık hizmeti sunulması
• Yasa gereğidir.
• Asıl amaç koruyucu sağlık hizmeti olmakla birlikte,
iyileştirici ve tıbbi bakım hizmetleri de sunulabilir.
• Acil müdahale ve acil tedavi olanakları olmalıdır.
Sağlık eğitimi ve danışmanlık
• Öncelikle işyerinde olabilecek risk etkenleri, bunların
sağlık etkileri, belirtileri ve korunma yolları konularında
bilgilendirmeler yapılmalı.
• Genel İSG prensipleri eğitimleri İSG kültürü oluşturulması
açısından önemlidir.
• Kişisel koruyucu donanımların kullanımı hakkında
bilgilendirme yapılmalı.
• Sağlığı koruma bilgilendirme eğitimleri (kişisel hijyen,
beslenme, aile planlaması, aşılama, sağlıklı yaşam vb.)
İSG RİSKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Denetim, İzleme, Tehlikenin
Gözden Geçirme Belirlenmesi
Önlemlerin Tehlikelerin
Uygulanması Değerlendirilmesi
Risklerin
Derecelendirilmesi
Teşekkürler…

02 ISG KavramKurallar

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

02 ISG KavramKurallar

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

İş Sağlığı ve

Katılımcıları, iş sağlığı ve güvenliğinin dünyadaki

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAMI;

PLANLI – BİLİMSEL – SİSTEMATİK ‐ MULTİDİSİPLİNER

HUKUKİ AÇIDAN İSG TANIMI:

“Tüm mesleklerde işçilerin bedensel, ruhsal, sosyal iyilik

İŞLE İLGİLİ HASTALIKLAR

• Son olarak adı İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve

• 6331 Sayılı Kanun hükümleri, kamu ve özel sektöre ait

İş Sağlığı ve Güvenliğinde Üç Ayaklı Yapı

Çalışanlara yönelik İş Sağlığı ve Güvenliği ile

2. Üretim güvenliğinin sağlanması:

3. İşletme güvenliğinin sağlanması:

• Bir kişinin sağlık durumu başlıca iki temel öge

You might also like