MGA HALIMBAWA NG EPIKO

Tulalang (BUOD)

Nagtungong gubat upang manguha ng rattan si Tulalang nangm a y l u m a p i t n a

m a t a n d a a t s i n a b i n a h u w a g n a s i l a n g m a g - a l a l a a t hindi na sila magugutom
kailanman. Pagkalipas ng panahon, nanirahansila sa isang “torohan” o palasyo.

Inilagay nila ang kapatid na babaesa pinakailaliman na bahagi ng pitong patong

na basket na nakasabitsa kuwarto ni Tulalang. Ang dalaga ay may kapangyarihan
magpalitng hugis na naisin niya. Gadaliri lamang ang laki nito.

Sinalakay ni Agio ang kaharian ni Tulalang. Nagtulong-tulungan ang magkakapatidna sila

Tulalang, Mangampitan at Minalisin sa pagsugpo kay Agio.Nang matamaan ng sibaat si
Agio, bumalik ito sa dati nitong anyo na p u l u b i a t m a k a l i p a s a n g i l a n g s a n d a l i
n a g i n g m a k i s i g n a b i n a t a a n g pulubi.Natutulog sa ilalim ng punongkahoy
si Tulalang nang may isangu w a k n a d u m u m i s a k a n y a n g m u k h a .

I p i n a g b i g a y a l a m n a m a y darating na isang napakalaking higanteng

kumakain ng tao at sinabi d i n k u n g s a a n i t o m a t a t a g p u a n . S i n a b i n g i s a n g
m a t a n d a n g b a b a e ang tungkol sa higante at bihag nitong dalaga.

Nailigtas ni Tulalang ang babae sa higante. Inalok si Tulalang naito magpakasal

ngunit tumanggi. Nang malaman ng babae na wala nasilang hari, pumayag na rin ito
magpakasal kay Tulalang.

Umuwi si Tulalang bago magpakasal. Nalaman niya na sinalakay muli ang kulaman at kinuha
ang kapatid na babae. Iniligtas niya ito nakalimutan ang pangakong magpapakasal. Nadakip
ng guro ni Bagyo ang kapatid na babae. I n a y a n i B a g y o n a m a g p a k a s a l a n g babae
sa kanya ngunit ito ay tumanggi kaya naman ito ay nilaslasan n g k a m a y .

N a g b a l a t k a y o s i T u l a l a n g b i l a n g i s a n g b a t a n g l a l a k i a t naging alila. Itinakas

niya ang kapatid na babae. Naghinala si Bagyona si Tulalang ang batang lalaki kaya
naman muli nitong sinalakay angKulaman.

Bago umalis huminga muna si Bagyo at ang kanyang mga tauhan sa isang bote at
isinabit ito sa loob ng palasyo. Nang maglabanang dalawang pangkat, napansin ni
Tulalang na sa bawat napapatayna kaaway ay dalawa ang pumapalit.

Nagpanggap bilang kulasisi si Tulalang at nakuha ang bote na pinag-iwanan ng mga

kaluluwa ng hariat kawal nito. Napilitang sumuko ang hari at mga tauhan nito
dahiltinakot na babasagin ito. Nagtagumpay si Tulalang.

Sinabi niya naa n g “ s a r i m b a r ” n a g a l i n g s a l a n g i t a y d a r a t i n g u p a n g s i l a a y

k u n i n . Nagdala ng balita ang hangin na isang baboy ramo ang sasalakay sa
K u l a m a n a t i s a n g b i g a n t e a n g h a h a r a n g s a “ s a r i m b a r ” p a t u n g o n g langit. N
apatay ni Tulalang ang baboy ramo at higante.

Tanghaliang tapat nang bumababa ang “sarimbar”. Sumakay ang mga tao
dito.A n g m g a k a p a t i d n i T u l a l a n g a t a n g m g a m a m a m a y a n a y n a g i
n g maligaya sa kalangitan at nagtamo ng buhay na walang hanggang.
MGA HALIMBAWA NG EPIKO
Indarapatra at Sulayman

Ang pamumuhay ng mga tao sa Mindanaw ay ginambala ng apatn a h a l i m a w . A n g u n a

a y s i K u r i t a n a m a r a m i n g p a a . P a n g a l a w a a y si Tarabusaw na may mikha ng
tao na nakatira sa Bundok Matutum. A n g i k a t l o a y s i P a h , i s a n g i b o n n a
n a k a t i r a s a b u n d o k n g B i t a , l a b i s ang linaw ng mata, kukong ubod ng tulis, at
pakpak na malaki. Angpangapat ay isang ibon na may pitong ulo na namiminsala
sa bundokng Kurayan.

Ikinabahala ito ng Haring Indarapatra kaya naman ipinatawagniya ang

kapatid na si Prinsiper Sulayman upang sugpuin ang mgahalimaw.

Binigyan niya ang kapatid ng singsing at espada b i l a n g armas sa

pakikipaglaban. Isinabit naman ng Hari ang isang halamansa durungawan na
magsasaad kung ang Prinsipe ay nagtagumpay o nasawi.

Tumalima sa utos ng kapatid si Prinsipe Sulayman at tinuntonang tinitirhan ng mga halimaw. Isa
isa niya ito kinalaban at natalo niyaa n g unang dalawa. Nilipad ngayon
n g p r i n s i p e a n g b u n d o k n g B i t a upang hanapin si Pah.

Nang makita ito ay kaagad niyang tinaga angpakpak ngunit sa kanya rin ito
bumagsak. Siya ay bumaon sa lupa at nalibing ng buhay.Nabatid ng Hari ang
kasawian ng Prinsipe dahil sa nalagas ang halaman sa durungawan.

Sumugod noon din ang Hari sa

kinamatayann g k a p a t i d a t n a t a g p u a n a n g p i p i n g k a t a w a n n i t o .

N a h a b a g a n g Bathala at binigay sa kanya ang tubig na lunas.

I b i n u h o s n i y a a n g tubig sa bangkay at himalang nabuhay si Prinsipe Sulayman.

Pinauwi ni Haring Indarapatra ang kapatid at siya na ang

nghanap sa ikaapat na halimaw.

Nang magkaharap ang dalawa ay

naglaban sila at ang Hari ang nagwagi.

B i n a t i a n g H a r i n g i s a n g magandang Diwata na nagpasalamat sa ginawang

pagliligtas sa mgam a m a m a y a n l a b a n s a m g a h a l i m a w .

N a b i h a g n g k a g a n d a h a n n g Diwata ang Hari at sila'y nagpakasal . Si Haring

Indarapatra ay hindi n a b u m a l i k s a k a n y a n g k a h a r i a n a t d o o n n a s i y a
n a m u h a y s a p o o k na kinatagpuan niya sa babaeng pinili niyang makasama
habambuhay.
MGA HALIMBAWA NG EPIKO
B a n t u g a n

Si Bantugan ay isang malakas at matapang na prinsipe. Nakatirasiya sa kahariang

Bumbaran ksama ng kanyang kapatid na si Haring Madali.

Ang hari ay nagselos sa kanyang kapatid dahil sikat si

PrinsipeB a n t u g a n s a b u o n g k a h a r i a n . D a h i l d i t o p i n a g b a w a l a n
n i y a a n g kanyang mga alipin na kausapin o mga usapin tungkol sa
Prinsipe.

Nalungkot si Bantugan, at nagpasya na umalis sa kanyang kaharian atpumunta sa

ibang lugar. Sa kasamang palad namatay ang Prinsipe sahagdanan ng kabilang
kaharian.

Nalaman ni Haring Madali ang nangyari

sa kanyang kapatid, nagsisi ang Hari sa kanyang
g i n a w a k a y a pinagpasya niya na kunin ang kaluluwa ng Prinsipe sa langit.

Nagwagiang Hari at nabuhay ulit ang Prinsipe.

Ang nalaman ng kaaway nilang
k a h a r i a n a n g p a g k a m a t a y n g P r i n s i p e , a t i n i s i p n a s a l a k a y i n a n g ka
harian. Hindi nila narinig ang pagkabuhay ng Prinsipe kaya hindi sila nagtagumpay.

Ang mga relihiyosong paniniwala ng mga Ifugao ay naipapakita sa mga mitolohiya

nila kung saan may mga diyos at diyosa na kaugnay na higit sa karaniwan tao'y,
kanilangmga ninuno at ang mga
pwersan g k a l i k a s a n . A n g I f u g a o s , t a b i m u l a s a
p a g i g i n g m a k a d i y o s , aysumasamba rin sa kalikasan at sakanilang
mga ninuno.
R
itwal: Ang mga invocations, na palaging sinasamahan ngmgahayop at nag-aalok
ng pag-inom ng alak, ay sinadyaupang "lagyan"o i b r i b e
ang mga diyos atmanalo ngkanilang mga pabor.

Ang mgat a o a y n a n i n i w a l a n a d a h i l a n g i l a n g
m g a d i y o s a y s a n h i n g pagkakasakit, ang sakit aymaaari lamang
mapagaling sa
pamamagitann g p a g k a k a r o o n n g i b a p a n g m g a d e i t i e s n a m a m a m a g i t a n
para sa mga hindi balido, gayon paggawa ito kailangan upangnag -
aalok ngs a k r i p i s y o s a i l a n g m g a g o d s n a b a b a h a l a .

S i L i d d u m a y i t i n u t u r i n g bilang punong tagapamagitan sa pagitan ng tao

at ang iba pang
mga diyos.Ang eksaktong panalangin ay sinasabi ng mombaki at
ang bilang ng mga chickens o pigs na maging sacrificed (at mamayat
i y a n , s i y e m p r e , s a p a m a m a g i t a n n g m g a n a r o r o o n ) a y m a l i n a w n a tinukoy sa
Ifugao tradisyon.
MGA HALIMBAWA NG EPIKO

Hinilawod (Epiko ng Panay)

Ang Hinilawod ay isa sa pinakamatanda at pinakamahabang epiko ng Kanlurang

Bisaya. Ito’y nagsasaad ng kaunlaran at kultura ng Panay noong unang panahon. Ito
raw ay inaawit nang mga tatlong linggo, isa o dalawang oras gabi-gabi.

Panahon noon nang ang mga datu galing Borneo ay dumaong sa Panay.
Labingwalong kuwento ang napapaloob sa Hinalawod at ang bawat kuwento ay
sumasaklaw sa tatlong henerasyon.

Nagsimula ang kuwento noong panahong ang mga diyoses ay nakikipamuhay pa sa

mga tao at nagtatapos naman sa panahon nang bilhin ni Bankaya (datu galing
Borneo) kay Marikudo, Hari ng mga Aeta.

Ayon kay Dr. Jose Villa Panganiban, ang epikong Hinalawod ay dinatnan na sa Panay
ng mga Kastila.

Buod ng Hinilawod

Si Kaptan ay bathala ng kalangitan at si Magwayen ay bathala naman ng karagatan.

May anak na lalaki si Kaptan na ang napangasawa’y anak ni Magwayen.

Ang pangasawahan ay nagkaanak ng apat: Likalibutan, Ladlaw, Libulan at Lisaga.

Sinulsulan ni Lakalibutan sina Ladlaw at Labulan na makiisa sa kanya na lusubin ang

kalangitan upang siya ang maging hari ng sanlibutan (universe).

Walang pagsidlan ng galit si Kaptan kaya kanyang pinagpupukol ng kulog ang

magkapatid. Ang katawan ni Likalibutan ay nagkanluluray at napatapon sa
karagatan. Nang dumating ang ikaapat na kapatid siya’y kinatay at pinagdalawang
hati.

Nagsisi si Kaptan sa kanyang ginawa. Muli niyang binuhay ang kanyang mga apo.
Si Ladlaw ay ginawang araw; si Libulan ay ginawang buwan; at sumibol naman ang
mga kahoy kay Likalibulan (sanlibutan). Ang unang hati ng katawan ni Lisaga ay
naging unang lalaki (Silalak) at ang huling hati ay naging unang babae (Sibabay).