XI

Signa prænuntiativa finis mundi

“Erunt signa in sole et luna et stellis” (3)

I. Magna tribulatio prænuntitur aliqua signa 2

II. Tribulatio Antichristi 2

II.1. Sol dicitur Christus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
§1 Sol iustitiæ obscurabitur ex interpositione divitiarum temporalium . . . . . . . . 2
¶ Ministerio dæmonum Antichristus habebit omne aurum . . . . . . . . . 3
§2 Appetamus bona cælestia, despiciamus bona huius mundi . . . . . . . . . . . . . 3
II.2. Luna dicitur Ecclesia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
§3 Quinque status Ecclesiæ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
§4 Miracula Antichristi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
§5 Ponamus totam nostram spem in nomine Iesu Christi . . . . . . . . . . . . . . . 4
II.3. Stellæ dicuntur litterati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
§6 Argumenta sunt ad confortandum intelligentiam, Fides ex obedientia est tenenda 5
II.4. Tormenta Antichristi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
§7 Habeamus pacem et concordiam cum omnibus . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

III. Conflagratio mundi terrenalis 6

§8 Ignis denscendet ad purgandum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
§9 Faciamus pœnitentiam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

IV. Iudicium universalis 7

 XI. Erunt signa in sole et luna et stellis (Luc 21) (3)

S
ERMO noster erit de sancto Evangelio hodierno, quod totum est doctrina et instruc-
tio Iesu Christi avisando (admonendo) nos de magnis malis et tribulationibus venturis
in fine mundi et de signis quæ erunt ante eius adventum ad iudicium. Credo quod erit
materia nobis utilis. Ave Maria. [I] Pro huius verbi declaratione et materiæ prædi-
candæ introductione, sciendum secundum quod invenitur in Scriptura divina et patet
experientia sensuali, quando aliqua magna et gravis tribulatio est in hunc mundum ventura, commu-
niter ostenduntur aliqua signa prænunciativa in cælo vel in aere et hoc fit ex misericordia Dei, ut scili-
cet gentes prævidentes per signa tribulationem futuram, per orationes et bona opera, sententiam Dei
contra illos in curia cælesti datam, revocare obtineant in curia misericordiæ, vel saltem per pœnitentiam
et vitæ emendationem, se præparant contra venturam tribulationem. Ideo communiter ante mortali-
tates solent apparere congressus et ante fames, terremotus et ante terrarum vastationes, terribiles vi-
siones. Dicantur hic signa terribilia per ostensa Iudæis per multum tempus ante desolatione civitatis
Ierusalem et templi : « Contigit autem per universam Ierosolymorum civitatem videri diebus 40 per
aera equites discurrentes auratas stolas habentes et hastis quasi cohortes, armatos et cursus equorum per
ordine digestos et congressiones fieri cominus et scutorum motus et galeatorum multitudinem gladijs
districtis et telorum iactus et aureorum armorum splendorem, omnisque generis loricarum. Quaprop-
ter omnes rogabant monstra in bonum converti ». Post hoc Antiochus interfecit populum et depre-
datus fuit templum 1 . Ideo :« Ego multiplicabo signa et ostensa mea in Terra » 2 .
Modo tres magnæ et omnium gravissimæ tribulationes sunt in brevi in hoc mundo venturæ terri-
biles : tribulatio Antichristi - hominis diabolici, conflagratio mundi terrenalis, tribulatio iudicij univer-
salis. Et in his tribulationibus finietur iste mundus. Ergo secundum regulam Divinæ Providentiæ prius
declaratam, ante hæc erunt signa prænunciativa in cælo, in sole et luna et stellis, ut dicitur nostrum
thema ad litteram. Patet thema.
[II] Primo tribulatio in brevi gravissima in hoc mundo ventura erit tribulatio Antichristi, hominis
diabolici, qui tribulabit totum mundum, quæ subtiliter tangitur in principio Evangelij cum dicitur :
« Erunt signa in sole, luna et stellis et in terris præssura gentium præ confussione sonitus maris et fluc-
tum ». In hoc textu sunt quatuor clausulæ in quibus quatuor modi quos tenebit Antichristus ad de-
cipiendum Cristianos.
[II.1] Prima clausula est ibi : Erunt signa in sole. Sciendum quod in Sacra Scriptura Christus dicitur
Sol. Ratio, quia vos videtis ad oculum quod de pulchrioribus creaturis corporalibus a Deo creatis est
sol, in quo sunt tres literræ : S, O, L ; id est Super Omnia Lucens, secundum etymologiam. Sic Christus
est pulchrior omnibus sanctis et lucet super omnes in claritate gloriæ, non solum inquantum Deus, sed
etiam in quantum homo. Et sicut omnes stellæ recipiunt claritatem a sole et ipse eam a nullo recipit,
sic omnes Sancti recipiunt a Christo claritatem gloriæ, sanctitatem, virtutem, sapientiam et intelligen-
tiam et influentiam. Ecce ratio quare Christus dicitur Sol et nomine Solus promissit ipsum Deus Pater
mittere in mundo, dicens : « Vobis timentibus nomen meum orietur Sol iustitiæ » 3 ; non dicit sol na-
turæ. Item, Ecclesia dicit in laudem Virginis Mariæ : « Felix namque es Sacra Virgo Maria et omni laude
dignissima, quia ex te ortus est Sol iustitiæ Christus Deus noster ».
§1 Dicit ergo prima clausula quod tempore Antichristi erunt signa in sole, id est in Christo. Quæ
autem erunt ista, declarat Mattehus : « Sol obscurabitur » 4 . Non in se, sicut nec sol naturæ obscuratur
in se, sed ex interpositione vaporum et nubium videtur nobis obscurari. Sic tempore Antichristi, Sol
iustitiæ obscurabitur ex interpositione bonorum, divitiarum temporalium quas dabit Antichristus,
1. II Mac 5 :2 2. Ex 7 :3 3. Malach 4 :2 4. Matth 24 :9

Sanctus Vincentius Ferrerius |2

 Signa prænuntiativa finis mundi

intantum quod claritas Fidei Iesu Cristi et bonæ vitæ non lucebit in Christianus. Quoniam domini
temporales, Reges et Principes, ne amittant dominium, statim erunt cum Antichristo. Idem Prælati ne
amittant dignitates. Religiosi et Presbyteri, ut habeant honores et divitias, dimittent Fidem Christi et
adhærebunt Antichristo, qui erit verus homo, sed ita superbus quod non solum debet velle habere do-
minium universale totius mundi, sed eitam dicetur deus et faciet se adorari ut deum. Authoritas : « Nisi
revelatus fueris homo peccati, filius perditionis, qui adversatur et extollitur supra omne, quod dicitur
Deus, aut quod colitur, ita ut in templo Dei sedeat ostendens se tanquam sit Deus » 1 . ¶ Sed qualiter
ad hoc perveniet ? Dic quomodo Antichristus ministerio dæmonum habebit omne aurum et argentum
terræ et maris et margaritas et lapides prætiosos mundi. Authoritas : « Dominabitur thesaurorum auri
et argenti et in omnibus præciosis Ægypti » 2 , id est mundi. Cum his congregabit omnes gentes armo-
rum mundi ad pugnandum contra omnes sibi contrarios. Authoritas : « Seducet Gentes, quæ sunt
super quatuor angulos terræ, Gog et Magog, et congregabit eos in prælium, quorum numerus est sicut
arena maris » 3 . Nota, seducet gentes, scilicet auro et argento et honoribus. Gog, id est tectum, et Ma-
gog, id est detectum, quia tam tecti quam detecti, id est occulte mali et manifeste, erunt cum eo. Tunc
domini temporales et Prælati Ecclesiastici timore perdendi regnum vel prælationem statim erunt cum
eo, quia nullus erit Rex, nec Episcopus, nisi quos ipse volet. Cæteri autem, ut Religiosi et Presbyteri et
laici, ut habeant etc., statim erunt cum eo. Tunc erunt signa in sole, scilicet iustitiæ, quia obscurabitur
in corde Christianorum, quod non dabit claritatem fidei, cessabit prædicatio melioris vitæ ex interposi-
tione vaporum et nubium, id est bonorum temporalium. Authoritas : « Multiplicabit gloriam et dabit
eos potestatem in multis, et terram dividet gratuito » 4 , id est ad suum placitum.
§2 Quæstio : Quare Deus permittet istum errorem in Christianitate, cum sit Deus et homo poten-
tissimus? Responsio per quandam regulam Theologiæ quæ dicit : « Per quæ quis peccat, per hæc et
torquetur » 5 . Per quæ peccant gentes hodie in hoc mundo contra Deum ? Propter honores habendos,
divitias et dignitates. Ideo permittet Deus quod tunc decipiantur ab Antichristo honoribus, divitijs,
etc. Si ergo tunc non vultis decipi, modo in cordibus vestris contemnatis et despiciatis terrenalia, ho-
nores, etc. et appetatis bona celestia, cogitando quod bona huius mundi sunt transitoria et vana, et
cælestia seu spiritualia æterna, et sic eritis fortes. Hoc consilium dat Beatus Ioannes : « Nolite diligere
mundum neque ea quæin mundo sunt, quoniam transit mundus et concupiscentia eius » 6 .
[II.2] Secunda clausula dicit : Erunt signa in luna. Sciendum quod in Sacra Scriptura luna significat
sanctam matrem Ecclesiam universalem seu universitatem Christianorum. Quia quando homo dicit
Ecclesiam non loquitur homo de lapidibus et parietibus, sed de congregatione fidelium, quæ dicitur
Ecclesia. Et Ecclesia singificatur per lunam et quinque status in quibus fuit ad instar lunæ quæ primo
est nova, secundo crescens, tertio est plena, quarto est minuta, quinta est gyrata seu versa. Talem cursum
facit Ecclesia Christianorum.
§3 Prima fuit nova, scilicet tempore Christi. Et sicut quando luna est nova videtur primo quasi
filum cornutum et habens cornua et sequitur solem, sic Ecclesia tempore Christi primo habens duo
cornua, id est duos Apostolos solum, scilicet Andream et Petrum, qui sequebantur Christum. Secundo
fuit crescens, quando Christus habuit 12 Apostolos et 72 Discipulos. Deinde fuerunt 120, deinde tria
millia, etc. Tertio fuit plena, quia in omni parte mundi, regno et provincia Fides Christi fuit recepta.
« In omnem terram exivit sonus eorum et in fines orbis terræ, verba eorum. » 7 Quarto fuit minuta
quia nescierunt servare quod Sancti Apostoli lucrati fuerunt. Primo fuit minuta per totam Indiam, per
illum qui dicitur Presbyter Ioannes. Secundo, Assyriorum per unum Tyranum. Tertio Affricanorum
1. II Ad Thesal 2 :3; vide ibidem Sanctum Thomam - in postilla pulcherrima, lect. 1 2. Dan 11 :43 3. Apoc 20 :7 4. Dan
11 :33 5. Sap 11 6. I Ioann 2 :15 7. Ps 18 :5

3 | Sanctus Vincentius Ferrerius

 XI. Erunt signa in sole et luna et stellis (Luc 21) (3)

per Mahometum. Quarto Græcorum cum imperatore Constantio. Quinto Armeniorum cum eorum
Rege. Sexto Georgianorum cum quodam Pseudopropheta. Septimo Christianorum documenta cum
quodam Hæresiarcha. Octavo Italicorum cum Bartholomæo Barensi. Nono Gallici cum Petro de Can-
dia. Quinto modo est girata seu versa. Quia modo iam non est in illo statu Ecclesia in quo Christus eam
fundavit. Ecclesiam Christus fundavit in magna humilitate et paupertate. Modo iam totum versum in
superbiam, pompam et vanitatem, ut patet in quolibet statu. De misericordia et liberalitate, conversa
est in symoniam, ussuram, rapinam, etc. De castitate, in luxuriam, immunditiam et corruptionem. De
claritate, in invidia et malignitatem. De temperantia, in gulam et voracitatem. De patientia in iram et
guerram et divisiones. De diligentia, in negligentiam. Solum restat, ut eclipsetur, quod fit per interpo-
sitionem terræ inter ipsam et solem, ut sit in plenilunio. Authoritas : « Peccata vestra diviserunt inter
me et vos » 1 .
§4 Ecclesia eclipsabitur tempore Antichristi ut luna. Quia tunc « luna [id est Ecclesia] non da-
bit lumen suum » 2 , quia tunc nullum facient miraculum Christiani quantumcumque sint sancti, sed
Antichristus et sui facient miracula ; non tamen vera, sed tantum apparentia et falsa ad decipiendum
gentes. De quibus Ioannis dicit quod faciet ignem descendere de cælo 3 , id est de sphera ignis quia hoc
potest facere diabolus Deo non impediente et permittente, sicut fecit iam antiquitus ad comburendum
oves Iob 4 . O, quomodo gentes hic mirabuntur ! Hic cadent multi. Nota quod Antichristus faciet ali-
qua vera miracula quoad naturam rei virtute dæmonum, sed falsa quoad rationem miraculi 5 . Secundo,
faciet loqui imagines et pueros unius mensis. Dic practice quomodo interrogabunt immagines vel pue-
ros ut dicant veritatem de illo domino qui venit novissimus, an sit salvator. Et diabolus movebit labia
sua et formabit verba sic dicendo quod illes est verus salvator mundi. Hic cadent multi. Et Luna, id est
Ecclesia, nullum faciet miraculum. Si dicatur ab aliquo : Illa miracula non sunt vera, sed suscitare mor-
tuos sicut fecit Domnius Iesus Christus, dic practice quomodo ficte suscitabunt mortuos, patrem tuum
et matrem tuam, et dicent : Idem vos faciatis in nomine vestri Iesu Christi ; Christiani non potuerunt
facere. De his falsis miraculis et signis avisavit (admonuit) Christus, dicens : « Surgent Pseudochristi
et Pseudoprophetæ, [id est filij Christionorum, qui perdiderunt iam fidem ex donis Antichristi] et da-
bunt signa magna et prodigia, ita ut in errorem inducantur (si fieri potest) etiam electi. Ecce prædixi
vobis » 6 .
§5 Quomodo si dicatur : Quare Christus permittet ista opera diaboli in destructionem Christia-
nitatis ? Responsio iuxta regulam Theologiæ : « Per quæ qui peccat, per hæc et torquetur » 7 . Et quia
gentes mundi operibus diaboli peccant contra Deum, recurrendo ad divinos, sortilegos, contra Deum
in necessitatibus suis, scilicet pro rebus perditis, pro filijs habendis, pro sanitate obtinenda, cum tamen
deberent recurrere ad Deum Omnipotentem, ideo permittet Deus ut tunc operibus dæmonum deci-
piantur. Qui ergo tunc noluerit decipi, ponat totam suam spem et confidentiam in nomine Iesu Christi
et nolle miracula aliqua nisi fierent in nomine Iesu et sic eritis fortes. « Beatus vir cuius est nomen Do-
mini spes eius : et non respexit in vanitates et insanias falsas. » 8 Nomine Domini est Iesus : « Vocatum
est nomen eius Iesus » 9 . Dic practice quomodo debet ponit super plagam devote cum signo crucis.
Antichristus assumet omnia alia nomina Christi, sed hoc nomen Iesus persequetur ut dicunt plerique
Sancti. Ideo per oppositum hoc nomen Iesus debet a Cristianis maxime honorari quando nominatur
in Ecclesia, inclinando caput 10 , quia alias quodlibet nomen Dei est honorandum septupliciter 11 . Quia
scilicet est mangum ad timendum, sanctum ad venerandum, dulce ad meditandum, copiosum ad mise-
randum, efficax ad impetrandum, virtuosum ad salvandum et occultum ad sciendum. Sanctus Thomas
1. Is 59 :2 2. Matth 24 :29 3. Apoc. 13 :12 4. Iob 1 :16 5. I, q. 110, art. 4 6. Matth 24 :24 7. Sap 11 :17 8. Ps 39 :5
9. Luc 2 :21 10. Extra. lib., cap ‘Decet etc.’ 11. S. Thomas, Isaiae 56

Sanctus Vincentius Ferrerius |4

 Signa prænuntiativa finis mundi

dicit quod Filius Dei est nomen Patris tripliciter, scilicet quo honoratur, invocatur et manifestatur 1 et
quod « in omnibus nominibus, quæ ponuntur Isai. 7, 8, et 9 significatur hoc nomen Iesu, quod est
significationem salutis » 2 . Ergo et maxime honorandum.
[II.3] Tertia clausula dicit : Erunt signa in stellis. In Sacra Scriptura stellæ claræ lucentes dicuntur
litterati, sicut magistri in Theologia, Doctores et Licentiati. Authoritas : « Qui ad iustitiam erudiunt
multos, quasi stellæ in perpetuas æternitates » 3 . In his stellis, id est litteratis, erunt signa tempore An-
tichristi. Quia « stellæ cadent de cælo » 4 , ut dicit Christus, et hoc in tertio bello Antichristi, scilicet
disputationis. Tunc stellæ, id est litterati, cadent de cælo, id est a veritate Fidei Catholicæ. Dic practi-
cam disputationis nunciorum Antichristi cum litteratis erit solum de textu Bibliæ Veteris Testamenti
et litterati non poterunt respondere, imo nec loqui. Tunc stellæ, id est magistri, cadent de cælo, id est
de altitudine Fidei. Authoritas : « Et faciet iuxta voluntatem suam rex [scilicet Antichristus] et eleva-
bitur et magnificabitur adversus omnem deum et adversus Deum deorum loquetur magnifica » 5 , id
est insolubilia quantum ad homines.
§6 Quæstio : Quare Christus permittet hoc, quod illi qui habent defendere Fidem, cadent ? Res-
ponsio, quod hoc permittet Christus duplici ratione. Prima iuxta regulam Theologiæ : « Per quæ quis
peccat, etc. », quia modo quasi nullus magister curat de Biblia, sed de poetis. Secunda ratio est dolo-
rosa et mala vita et peccata litteratorum. Quia ut in pluribus quanto sunt maioris scientiæ, tanto sunt
peioris conscientiæ, vel sunt superbi, elati, ebriosi, etc. Qui ergo potest ligare leenam, bene potest li-
gare ovem. Si ergo diabolus iam mentes tenet ligatas litteratorum propter eorum pravam vitam, quid
mirum si tunc potest ligare ovem, id est linguam, ne possint loqui ? Multo melius fuisset talibus quod
fuissent ignorantes, quia « scientia inflat » 6 , ut patet in multis Doctoribus in Medicinis. Si ergo vultis
esse fortes, teneatis consilium Apostoli dicentes : « Fides vestra non sit in sapientia hominum [scilicet
fundata], sed in virtute Dei » 7 . Rationes et argumenta bona sunt ad confortandum intelligentiam,
sed non ad firmandum credentiam. « Aufer hinc argumenta, ubi Fides quæritur. » 8 Quoniam Fides
est tenenda ex obedientia. Quia Christus ipsam nunciavit et Apostoli ipsam prædicaverunt et sancta
mater Ecclesia ordinavit. Ideo, credo Domine.
[II.4] Quarta clausula dicit : Et in terra pressura Gentium, præ confussione sonitus maris et fluctum.
Ecce hic tormenta Antichristi quæ dabit. In terris pressura gentium præ confusione sonitus maris et
fluctuum, id est præconisationes quas facient tunc domini qui iam erunt cum Antichristo, quia nullus
audebit Christum, nec Virginem Mariam nominare sub pœna mortis. Et fluctum, id est tormentorum
quæ nunquam fuerunt ita terribilia sicut erunt illa quæ Antichristus dabit. De hoc iam avisavit (ad-
monuit) nos Christus : « Erit tunc tribulatio magna, qualis non fuit ab initio mundi usque modo,
neque fiet. Et nisi breviati fuissent dies illi, non fieret salva omnis caro. Sed propter electos breviabun-
tur dies illi » 9 . Nota, breviabuntur. « Cum venerit oportet illum breve tempus manere » 10 . Dicunt
Doctores communiter quod Antichristus regnabit solum tribus annis cum dimidio, qui faciunt dies
mille ducentos et nonanginta 11 .
§7 Si dicatur : Quare Deus permittet quod Christiani ita trucidentur, etc. ? Respondeo iuxta regu-
lam Theologiæ : « Per quæ quis peccat, per hæc et punietur ». Quia modo gentes peccant contra Deum
per guerras et divisiones et blandositates et scindunt se, gladijs occidendo se mutuo, ideo permittet
Christus quod tunc scindantur et occidantur ab Antichristo. Si ergo tunc non vultis scindi, modo cum
omnibus habeatis pacem et concordiam, iuxta consilium Apostoli : « Cum omnibus hominis pacem
1. Isai. 30 2. III, q. 37, art. 2 ad 1 3. Dan 12 :3 4. Matth 24 :29 5. Dan 11 :36 6. I Ad Corinth 8 :1 7. I Ad Corinth 2 :5
8. Ambrosius, lib. 1 de Fide, ad Grat, cap. 5 9. Matth 24 :21 10. Apoc 17 :10 11. Vide Dan. 12 :11 et Lyram, ibidem

5 | Sanctus Vincentius Ferrerius

 XI. Erunt signa in sole et luna et stellis (Luc 21) (3)

habentes. Non vos metipsos defendentes charissimi [id est vindicantes], sed date locum iræ. Scriptum
est enim : “Mihi vindicta, ego retribuam, dicit Dominus” 1 » 2 .
[III] Secundum malum sive retributio erit conflagratio mundi terrenalis quæ tangitur in secunda
parte Evangelij : Arescentibus hominibus præ timore et expectatione, quæ superveniet universo orbi : nam
virtutes cælorum movebuntur. Quia mortuo Antichristo a fulgure in monte Oliveti et divulgata eius
morte per mundum, mundus iste solum durabit 45 diebus. Non dico annis, sed 45 diebus : « A tempore
cum ablatum fuerit iuge sacrificium et posita fucrit abominatio in desolationem, dies millæ ducenti
nonaginta. Beatus qui expectat et pervenit usque ad dies mille 335 » 3 . Dicunt hic Sancti Doctores quod
illos 45 dies dabit Deus ad conversionem et pœnitentiam his qui per Antichristum fuerint seducti. Sed
tot erunt divitiæ et delitiæ ab Antichristo dimissæ, quod vix gentes convertentur ad Fidem Christi. Non
enim est alius Salvator nisi Christus. Non tamen convertentur ad bonam vitam.
§8 Tunc in quatuor partibus mundi, scilicet in Oriente, Occidente, Aquilone et Meridie virtute
Divina accendetur ignis (dic modum) et totum mundum inflammabit succesive et nihil clementatum
remanebit in mundo. Tunc quando gentes sentient tumultum ignis et videbunt fulgura ab ipso proce-
dentia et currentia et discurrentia, arescentibus hominibus præ timore [scilicet illius ignis] et expectatione,
scilicet damnationis æternæ. De hoc dicit Apostolus : « Terribilis autem quædam expectatio iudicij et
ignis æmulatio, quæ consumptura est adversarios » 4 . « Nam virtutes cælorum movebuntur. » Hoc di-
citur ad innuendum quod ille ignis non veniet naturaliter, ut aliqui false opinantur, dicendo quod 40
annis ante non pluet. Sed ille ignis veniet rigore Divinæ iustitiæ et ministerio Angelorum quod osten-
ditur ibi : Nam virtutes cælorum movebuntur. Et ille ignis descendet ad purgandum alia tria elementa
quæ ex peccatis hominum sunt infecta et corrupta. De illo dicit David : « Ignis ante ipsum præcedet
et inflammabit in circuitu inimicos eius. Illuxerunt fulgura eius orbi terræ : vidit et commita est terra.
Montes, sicut cera fluxerunt a facie Domini : a facie Domini omnis terra » 5 . Sed quare dicit : Quod
inflammabit inimicos ?, cum tam boni quam mali morientur in illo igne ? Ratio, quia boni et amici Dei
morientur in illo igne, sed sine pœna et dolore. Sed mali et inimici morientur cum maxima pœna et
dolore. Ideo solum nominat inimicos Christi. Nota pulchre de hoc :
Quod ignis ille finalis conflagrationis quantum ad hoc quod iudicium præcedat, aget
ut instrumentum Divniæ iustitiæ et iterum per virtutem naturalem ignis. Quantum ergo
pertinet ad virtutem naturalem ipsius, similiter aget in bonos et malos, qui vivi reperien-
tur, utromque corpora in cinerem resolvendo. Inquantum vero aget ut instrumentum
divinæ iustitiæ, diversimode aget in diversos quantum ad sensum pœnæ. Mali enim per
actionem ignis cruciabuntur. Boni vero in quibus nihil purgandum invenietur, omnino
nullum dolorem ex igne sentient, sicut nec pueri senserunt in camino 6 quamvis eorum
corpora non serventur integra sicut puerorum servata fuerunt. Et hoc Divina virtute fieri
poterit, ut sine doloris cruciatu resolutionem corporis patiantur. Boni vero in quibus ali-
quid purgandum reperietur, sentient cruciatum doloris ex illo igne, plus vel minus pro
meritorum diversitate. 7 [Et illi subito purgari poterunt propter tres causas.] Una est, quia
pauca purganda in eis invenientur, cum terroribus et persecutionibus præcedentibus fue-
rint purgati. Secunda est, quia vivi et voluntarij sustinebunt pœnam. Pœna autem in hac
vita voluntarie suscepta multo plus purgat quam pœna post mortem inflicta, ut patet
in Martyribus, passionis falce tollitur (ut Augustinus dicit) cum tamen pœna Martyrum
brevis fuerit in comparatione ad pœnam quæ in Purgatoria sustinetur. Tertia est, quia
1. Deut 32 :35 2. Ad Rom 12 :18 3. Dan 12 :11 4. Ad Hebr 10 :27 5. Ps 96 :3 6. Dan. 3 7. In 4 Dist. 47, q. 2, art. 3,
qq. 2 in corp.

Sanctus Vincentius Ferrerius |6

 Signa prænuntiativa finis mundi

calor ille tantum recuperabit in intensione quantum amittet in temporis abreviatione. 1

Sed quantum ad actum quem post iudicium ignis ille habebit, in damnatos tantum aget, quia omnes
boni habebunt corpora impassibilia.
§9 Moraliter nota hic contra illos qui nolunt facere pœnitentiam. Modo quot domini temporales,
quot Prelati Ecclesiastici tunc vellent facere quando videbunt ignem, sed nihil valebit quia non chari-
tate, sed timore servili fiet. Dic practice de quolibet statu. Ideo modo faciatis pœnitentiam, remittatis
iniurias, restituatis ablata, servate religionem vestram, confiteamini. Clerici ematis brevaria, quoniam
si essetis certi quod ista Villa deberet in brevi comburi, quid faceretis ? Nunquid mutaretis omnia bona
vestra? Sic est de mundo isto in brevi comburendo. Ideo mittatis corda vestra in cælum et os loquendo
de Deo cum reverentia et opera bona faciendo. Hoc consilium est Christi, dicentis : « Nolite thesauri-
zare thesauros vobis in terra : ubi erugo et tinea demolitur et ubi fures effodiunt et furantur » 2 . Nota,
ubi erugo et tinea, id est Antichristus et ignis, devorabunt omnia.
[IV] Tertium malum erit tribulatio iudicij universalis, quæ tangitur in tertia parte Evangelij : Tunc
videbunt Filium hominis venientem in nube cum potestate magna et maiestate. Dic practice quomodo
post mundi conflagrationem Christus dominus iudex cum Virgine Maria et cum omnibus Angelis et
Sanctis descendet ad faciendum iudicium sedens in throno in aere et Archangelus Michael clamabit
voce magna, dicens : Surgite mortui, venite ad iudicium. Tunc subito virtute divina resurgent omnes
mortui, tam boni quam mali, etiam pueri resurgent adulti et omnes congregabuntur ad iudicium, etiam
illi qui mortui fuerunt in utero matris, ut dicit Sanctus Thomas 3 , ad accusandum illos quorum culpa
mortui sunt sine baptismo et omnes resurgent in ætate 30 annorum. De isto iudicio universalis dicit
ipsemet Christus : « Cum venerit Filius hominis in maiestate sua et omnes angeli eius cum eo, tunc se-
debit super sedem maiestatis suæ et congregabuntur ante eum omnes gentes et separabit eos ab invicem,
sicut pastor segregat oves ad hœdis et statuet oves quidem a dextris suis, hœdos autem a sinistris » 4 .
Athanasius : « Ad cuius Adventum omnes homines resurgere habent cum corporibus suis et reddituri
sunt de factis proprijs rationem. Et qui bona egerunt, ibunt in vitam æternam. Qui vero mala egerunt
in ignem æternum » 5 . Dic quæ sunt oves et qui sunt hœdi et quomodo dicet Christus his qui erunt a
dextris : « Venite benedicti Patris mei, etc. » Hœdis autem, qui erunt a sinistris, dicet : « Discedite a
me maledicti, etc. et ibunt hi, [scilicet mali] in supplicium æternum. Iusti autem in vitam æternam » 6 .
Et de cætero nullus habitabit in isto mundo, quia habito fine cessant ea quæ sunt ad finem et habito
termino cessat motus. Ideo Ecclesia in persona cuiuslibet Christiani, dicit orando in Officio Defuncto-
rum : « Libera me Domine de morte æterna in die illa tremenda, quando cæli movendi sunt, et terra
etc. » Deo gratias.

1. Ibidem ad 5 2. Matth 6 :19 3. In 4 Dist. 47, q. 2, artic. 3, ad 3 4. Matth 25 :31 5. In Symbolo 6. Matth 25 :34, 41, 46

7 | Sanctus Vincentius Ferrerius