KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ

Mühendislik Fakültesi –Makina Mühendisliği Bölümü

Mukavemet I –Vize Sınavı (2A)
Mukavemet I –Vize Sınavı (2A)
Adı Soyadı : 11 Kasım 2009
Sınıfı :
No :
SORU 1: Şekildeki iki çelik tüp birbirlerine 4 adet pim ile
B bölgesinden bağlanmış durumdadır ( d p =11 mm ).
Tüplerin dış çapları d BC = 28 mm ve d AB = 40 mm olup tüp
kalınlıkları ise t AB = 6 mm ve t BC = 7 mm olarak verilmiştir.
Malzemelerde çekmede akma mukavemeti σ ak = 200 MPa ,
çekme mukavemeti ise σ ç = 340 MPa , pimlerin kayma
akma mukavemeti τ ak = 80 MPa , kayma mukavemeti τ k =140 MPa olarak verilmiştir.
Malzemelerin σ ez = 260 MPa ve σ ez = 450 MPa . Sistemde emniyet katsayısı 4 olarak verildiğine
em ç

göre;
a) Tüplerdeki çekmeyi göz önüne alarak sistemde izin verilecek maksimum Pizin kuvvetini
bulunuz (10 P)
b) Pimlerdeki kesmeyi göz önüne alarak sistemde izin verilecek maksimum Pizin kuvvetini
bulunuz (10 P)
c) Pim ile tüplerdeki ezilmeyi göz önüne alarak sistemde izin verilecek maksimum Pizin kuvvetini
bulunuz (5 P)
50
SORU 2: Şekilde P yükü etkisi olan parçanın kesit
alan 35 mm x 50 mm dikdörtgen kesitlidir.
Malzemelerde çekmede akma mukavemeti
σ ak =100 MPa ve kayma akma mukavemeti 35
τ ak = 50 MPa olarak verilmiştir. Buna göre sistemde için verilebilecek maksimum P kuvvetinin
değerini hesaplayınız (25 P).
a a
SORU 3: Şekilde verilen perçin bağlantısında kullanılan her bir
perçinin çapı 8 mm ve Φ= 30o olarak verilmiştir. P = 2,5 kN olup her 1 2 3

bir perçin merkezi arasındaki yatay mesafe a = 75 mm olduğuna göre;

d) Her bir perçine gelen bileşke kuvveti ve etki ettiği doğrultuyu
hesaplayınız (10 P)
e) Her bir perçine gelen kayma gerilmesini hesaplayınız (10 P)
f) Bağlantıda emniyet katsayısı 1,75 istendiğine göre perçin
malzemesinin sahip olması gereken kayma akma gerilmesini
hesaplayınız (5 P)

SORU 4: Şekilde verilen basınçlı kabın üst kapağı bir flanş yardımı ile tanka cıvatalarla
bağlanmıştır. Tankın iç çapı 1.5 m, kalınlığı ise 15 mm’dir. Buna göre;
a) Tankta oluşacak olan en büyük normal gerilmenin 150 MPa’ı aşmaması
istendiğine göre tankın taşıyabileceği maksimum iç basıncı hesaplayınız (15).
b) Üst kapağı bağlamak için kullanılacak her bir cıvatanın çapı 20 mm olup
cıvatalarda oluşacak maksimum normal gerilmenin 180 MPa’ı aşmaması
istendiğine göre gerekli cıvata sayısını hesaplayınız (10).
Sınav süresi 90 dakikadır.
Başarılar , Prof.Dr. Paşa YAYLA
 KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ
Mühendislik Fakültesi –Makina Mühendisliği Bölümü
Mukavemet I – 2A Vize Cevapları

11 Kasım 2009
ÇÖZÜM 1:
σak 200
a) σem = ⇒ σem = = 50 MPa
S 4
PAB
σ AB ≥ ⇒ PAB ≤ σ AB * AAB
AAB
⎡ 402 − 40 − 2*6 2 ⎤
⎢ ( )
PABmaks ≤ 50* ⎢π − 4*11*6⎥⎥
⎢ 4 ⎥
⎣ ⎦
PABmaks ≤ 18844.5 N bulunur. Benzer şekilde
PBC
σ BC ≥ ⇒ PBC ≤ σ BC * A
ABC
⎡ 282 − 28 − 2*7 2 ⎤
⎢ ( )
PBCmaks ≤ 50* ⎢π − 4*11*7⎥⎥
⎢ 4 ⎥
⎣ ⎦
PBCmaks ≤ 7690.5 N buradan
PİZİNMAKS ≤ 7690.5 N bulunur.

τ ak 80
b) τ em = ⇒ τ em = = 20 MPa
S 4
Ppim
τ pim ≥ ⇒ Ppim ≤ τ pim * Apim
Apim
⎡ 112 ⎤⎥
Ppim maks ≤ 20* ⎢⎢ 4* π = 7602.65 N ⇒ PİZİN ≤ 7602.65 N bulunur.
⎣ 4 ⎥⎦ MAKS

σez 260
c) σ( ez ) em = ⇒ σ( ez ) em = = 65 MPa
S 4

P( ez ) AB
σ( ez ) AB ≥ ⇒ PAB ≤ σ( ez ) AB * A( ez ) AB
A( ez ) AB
P( ez ) ABmaks ≤ 65*4* ⎡⎣6*11⎤⎦ ⇒ P( ez ) ABmaks ≤ 17610 N benzer şekilde
P( ez ) BCmaks ≤ 65*4* ⎡⎣7*11⎤⎦ ⇒ P( ez ) BCmaks ≤ 20020 N bulunur. Buradan

P( ez ) maks ≤ 17160 N olarak bulunur. Sistemde izin verilebilecek maksimum P kuvveti

PİZİN ≤ 7602.65 N olarak bulunur.
MAKS
 F
ÇÖZÜM 2: Eksenel yük altında normal gerilme σ = cos 2 θ formülü ile hesaplanır. En büyük
A
normal gerilme θ = 0° için bulunur. Şekildeki değerler için normal gerilmedeki maksimum
kuvvet

Fmaks = σ * A = 100* ( 50*35 ) = 175, 000 N bulunur.

F
Eksenel yük altında kayma gerilmesi τ = cos θ sin θ formülü ile hesaplanır. En büyük kayma
A
gerilmesi θ = 45° için bulunur. Şekildeki değerler için normal gerilme için maksimum kuvvet

Fmaks = τ * A * ( cos 45*sin 45 ) = 50* ( 50*35 ) * 2 = 175, 000 N bulunur.

Parçada P kuvvetinin alacağı en büyük değer P=175 kN bulunur.

ÇÖZÜM 3: a) I.Yol: Cisme gelen toplam kuvvet P kuvvetidir. P kesme kuvvetinden dolayı 3
cıvataya gelen kesme kuvveti değeri ( Fi′)
P 2500
F1′ = F2′ = F3′ = ⇒ F1′ = F2′ = F3′ = = 833.3 N
n 3
( M G )d döndürme momentinden dolayı 4 cıvataya gelen kesme kuvveti değeri ( Fi′′) kuvvet cıvata
grubunun ağırlık merkezine etkidiğinden ve moment oluşmadığından

F1′′ = F2′′ = F3′′ = 0 N

Dolayısıyla F1 = F1' + F1'' = 833.33 N ve y

F1 = F2 = F3 = 833.33 N bulunur.
'
F1X 1 F2' X 2 F3'X 3
x
II.yol: TX
TY
↓ ΣFy = 0 ⇒ FY − P * cos30° = 0 ⇒ P * cos 30° = FY F1 F2Y' F3Y'
+ ' F2
F
1Y F3
ΣFx = 0 ⇒ FX − P * sin 30° = 0 ⇒ FX = P * sin 30°
↓ ΣM G = 0
+
FX kesme kuvvetinden dolayı 3 cıvataya gelen kesme kuvveti değeri ( Fi′)X
P sin 30° 2500 * sin 30°
′ = F2X
F1X ′ = F3X
′ = ′ = F2X
⇒ F1X ′ = F3X
′ = = 416.67 N
n 3
FY kesme kuvvetinden dolayı 3 cıvataya gelen kesme kuvveti değeri ( Fi′)Y
P cos30° 2500 * cos30°
′ = F2Y
F1Y ′ = F3Y
′ = ′ = F2Y
⇒ F1Y ′ = F3Y
′ = = 721.69 N
n 3

( M G )d döndürme momentinden dolayı 4 cıvataya gelen kesme kuvveti değeri ( Fi′′)

F1′′ = F2′′ = F3′′ = 0 N
r r r r
Her bir cıvataya gelen toplam kesme kuvveti değeri ( Fi ) ve Fi = FiX
′ + FiY
′ + Fi′′

F1 = ( F1X
′ ) + ( F1Y
2
′ )
2
= ( 416.67 ) + ( 721.69 ) ⇒
2 2
F1 = 833.33 N
F1 = F2 = F3 = 833.33 N

F1 833.33
b) τ 1 = τ 2 = τ 3 = 2
= = 16.58 MPa
d 82
π π
4 4

τem
c) τmaks ≤ ⇒ τem ≥ τmaks * S = 16.58 *1.75
S
τem ≥ 29.02 MPa

ÇÖZÜM 4: Silindirde en büyük gerilme çevresel gerilme olacağından

PD P * (1500 + 15 )
a) σ θ = ⇒ 150 = ⇒ Pmaks = 2.97 MPa bulunur.
2t 2 *15
15002
b) Kapağa etkiyen kuvvet F = P * A = 2.97 * π * = 5, 248, 428.2 N bulunur
4
Her bir cıvataya gelen çekme gerilmesi 180 MPa’ı geçmesin istenirse
5, 248, 423.2
180 ≥ ⇒ n = 92.81 bulunur. Buradan cıvata sayısı n=93 cıvata seçilir.
202
n *π *
4
 KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ
Mühendislik Fakültesi –Makina Mühendisliği Bölümü
Mukavemet I –Vize Sınavı (İÖ -2A)

Adı Soyadı : 11 Kasım 2009

Sınıfı :
No :

SORU 1: Şekildeki perçin bağlantısında kullanılan her bir

perçinin çapı 20 mm olarak verildiğine göre;

a) Her bir perçininde meydana gelen kesme kuvvetini ve kayma

gerilmesi değerlerini hesaplayınız (15 P).
b) Sistemin emniyet katsayısı S=3 istendiğine göre perçin
malzemesinin sahip olması gereken minimum kayma akma gerilmesi değerini hesaplayınız (10
P).

SORU 2: Şekildeki ahşaptan yapılmış parçanın boyutları t = 50

mm ve w = 100 mm olup P eksenel yükünü taşıması istenmektedir.
Parça θ = 80o olacak şekilde birbirine yapıştırıcı ile yapıştırılmış
olup oluşan yapıştırıcı bağlantının taşıyabileceği maksimum
normal gerilmesi 20 MPa, maksimum kayma gerilmesi ise 5 MPa
olduğuna göre sitemde emniyet katsayısı 1.25 için parçanı
taşıyabileceği maksimum P kuvvetini hesaplayınız (25 P)

SORU 3: Şekildeki dairesel kesitli çubuğa etki eden kuvvetleri ve çubuk malzemesinin elastik
modülünün E = 200 ∗109 N / cm2 olduğunu
göz önüne alarak;

a) Çubuğun her bir bölgesinde oluşan normal

gerilmeleri hesaplayınız (10 P)
b) Çubuğun A noktasının C noktasına göre
göstereceği boy değişimini hesaplayınız
(10 P).
c) Sistemin emniyet katsayısı 1.75 olarak istendiğine göre çubuk malzemesinin sahip olması
gereken minimum akma mukavemetini hesaplayınız (5 P)

SORU 4: Silindirik basınçlı bir kabın iç çapı 90 cm, kalınlığı 12,5 mm ve boyu 250 cm dir.
Malzemenin elastik modülü E = 200 GPa ve Poisson oranı ν = 0.3 olduğuna göre;

a) Silindirde oluşan hem eksenel hem de çevresel normal gerilmelerin 140 MPa’ı aşmaması için
silindire uygulanabilecek maksimum iç basıncı hesaplayınız (10 P)
b) Silindirde oluşacak olan boy, çap ve kalınlık değişimlerini hesaplayınız (10 P)
c) Çapı 90 cm ve et kalınlığı 12.5 mm olan bir küre için gerilmenin 140 MPa’ı aşmaması için
kürede izin verilebilecek maksimum iç basınç ne olurdu (5 P)

Sınav süresi 90 dakikadır.

Başarılar
Prof.Dr. Paşa YAYLA
 KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ
Mühendislik Fakültesi –Makina Mühendisliği Bölümü
Mukavemet I – (İÖ-2A) Vize Cevapları

11 Kasım 2009
FX = −35 kN
ÇÖZÜM 1: SCD çizilirse:
FY = 0

F1 F2
F1"
F2" V F3' 3 F4' 4

1 2 O
F1' F2' F3"
MD
y F3 F4 F4"
x
75 37.5 37.5 75

TD 35
F1 ' = F2 ' = F3 ' = F4 ' = = = 8.75 kN
4 4
V = 35 kN M = F * r = 35000 * 0.1 = 3500 Nm
M * r2 3500 * 37,5 131250
F2 ' ' = F3 ' ' = = =
r1 + r2 + r3 + r4 37.5 2 + 112.5 2 + 37.5 2 + 112.5 2 28125
2 2 2 2

F2 ' ' = 4.67 kN

M * r1 3500 * 112.5 393750
F1 ' ' = F4 ' ' = = =
r1 + r2 + r3 + r4 37.5 + 112.5 + 37.5 + 112.5
2 2 2 2 2 2 2 2
28125
F1 ' ' = 14 kN

( F2 ) = ( F2 ' ) 2 + ( F2 ' ' ) 2 + 2 * F2 '*F2 ' '*cosα ⇒ α = 90° cos α = 0

2

( F2 ) = ( F2 ' ) 2 + ( F2 ' ' ) 2 = (8.75) 2 + (4.67) 2 = 98.37

2

F2=F3= 9.92 kN

( F1 ) = ( F1 ' ) 2 + ( F1 ' ' ) 2 + 2 * F1 '*F1 ' '* cos α ⇒ α = 90° cos α = 0

2

( F1 ) = ( F1 ' ) 2 + ( F1 ' ' ) 2 = (8.75) 2 + (14) 2 = 272.56

2

F1=F4= 16.51 kN
Fmin 9.92 *10 3
τ min = = 2
= 3157.63 N / cm 2 = 3.16 kN / cm 2 (2. 3. perçinlerde oluşur)
A 2
π*
4
 Fmin 16.51 *10 3
τ max = = 2
= 5255.30 N / cm 2 = 5.26 kN / cm 2 (1. 4. perçinlerde oluşur)
A 2
π*
4

τ AK
b) ≥ τ maks ⇒ τ AK ≥ 5.26 *3 ⇒ τ AK ≥ 15.78 kN / cm 2
S

F
ÇÖZÜM 2: Eksenel yük altında normal gerilme σ = cos 2 θ formülü ile hesaplanır. Formülde
A
kullanılan açı kuvvete paralel yüzeyin normali ile yapılan açıdır. Parçada normal gerilmenin 20
σ AK 20
Mpa’ı aşmaması için σem = ⇒ σem = = 16 MPa olduğu gözönüne alınarak
S 1.25
θ = 10° için

σ * A 16* ( 50*100 )
Pmaks = = = 82, 487.30 N bulunur.
cos 2 θ cos 2 10°

F
Eksenel yük altında kayma gerilmesi τ = cos θ sin θ formülü ile hesaplanır. Kayma gerilmesinin
A
τ AK 5
5 Mpa’ı aşmaması için τ em = ⇒ τ em = = 4 MPa olduğu gözönüne alınarak
S 1.25
θ = 10° için
τ*A 4* ( 50*100 )
Pmaks = = = 116,952.18 N
cos θ *sin θ cos10° *sin10°
bulunur.

Parçada P kuvvetinin alacağı en büyük değer P=82,487.30 N bulunur.

ÇÖZÜM 3:
a)Çubuğun her noktasındaki gerilmeler
FAB 12000
σ AB = 2
= 2
= 38.197 N / mm 2
D 20
π AB π
4 4
F 27000
σ BC = BC2 = 2
= 13.751 N / mm 2
D 50
π BC π 27 kN 7 kN
4 4
F 7000 12 kN
σCD = CD2 = 2
= 9.903 N / mm 2
D 30
π CD π
4 4
F *L F *L 12000 * 500 27000 * 300
b) ΔL AC = ΔL AB + ΔL BC = AB AB + BC BC = 2
+
E * A AB E * A BC 20 502
200 *103 * π * 200 *103 * π *
4 4
ΔL AC = 0.0955 + 0.0206 = 0.1161 mm

σ AK
c) σem ≤ ⇒ σ AK (min) = 38.197 *1.75 = 66.845 MPa
S
 PD 2 * t * σθ 2 *12.5 *140
ÇÖZÜM 4: a) σθ = ⇒ P= ⇒ P= = 3.84 MPa
2t D 900 + 12.5
PD 4 * t * σθ 4 *12.5 *140
σz = ⇒ P= ⇒ P= = 7.67 MPa
4t D 900 + 12.5

Buradan silindire uygulanabilecek maksimum iç basınç 3.84 Mpa olarak bulunur. Bu durumda
silindirdeki çevresel gerilme 140 MPa, eksenel gerilme ise 70 MPa olur.

b) Silindirde oluşabilecek boy şekil değişimi (ΔL)

1
εz = ∗ ( σ z − ν ∗ σθ )
E
1
3(
εz = 70 − 0.3*140 ) = 1.4 *10−4
200 *10
ΔL = ε z ∗ L ⇒ ΔL = 2500 *1.4 *10−4 ⇒ ΔL = 0.35 mm

Çapta meydana gelen şekil değişimi (ΔD)

1
εθ = ∗ ( σθ − ν ∗ σ z )
E
1 ΔLçev Δ ( π ∗ D ) ΔD
εθ = (140 − 0.3* 70 ) = 5.95 *10 −4
ε θ = = =
200 *103 Lçev π∗D D
ΔD = εθ ∗ D ⇒ ΔD = 5.95*10−4 *900 = 0.536 mm

et kalınlığında meydana gelecek olan değişim ise

1
εr = ∗ ⎡0 − ν ( σθ + σz ) ⎤⎦
E ⎣
1 Δt
εθ = ⎡0 − 0.3 (140 + 70 ) ⎤⎦ = −3.15*10−4 ε r =
3 ⎣
200 *10 t

Δt = ε r ∗ t ⇒ Δt = 3.15*10−4 *12.5 = 3.94 *10−3 mm

c) Küre için gerilme

PD 4 * t * σθ 4 *12.5 *140
σ= ⇒ P= ⇒ P= = 7.67 MPa olarak elde edilir.
4t D 900 + 12.5