İSTANBUL
BİLGİ
ÜNİVERSİTESİ


STK
EĞİTİM
VE
ARAŞTIRMA
BİRİMİ

***

STK
Çalışmaları
‐

Eğitim
Kitapları

Bütçe
İzleme
Dizisi
no
6






















GENÇLERİN
GÜÇLENDİRİLMESİNE
YÖNELİK

HARCAMALARI
İZLEME
KILAVUZU























Nurhan
Yentürk




























Yörük
Kurtaran






















Bilgi
STK




































Gençlik
Çalışmaları





MART

2010



 1












STK
Çalışmaları­Eğitim
Kitapları
Bütçe
İzleme
Dizisi’ne
hoş
geldiniz.


Sivil
 Toplum
 Kuruluşlarının
 gerek
 yurtdışında
 gerekse
 Türkiye’de
 bütçeyi
 izleme


konusunda
 yaptıkları
 çalışmaların,
 oluşturdukları
 ağ
 ve
 platformların
 gittikçe

yaygınlaştığını
 söyleyebiliriz.
 Bu
 konuda
 ortaya
 çıkan
 bilgi
 ve
 eğitim
 ihtiyacına
 cevap

verebilmek
amacıyla
bu
konuda
eğitim
programları,
eğitim
kitapları
ve
izleme
raporları

geliştirmek
 üzerine
 çalışmaya
 başladık.
 STK
 Çalışmaları
 ­
 
 Eğitim
 Kitapları,
 
 Bütçe

İzleme
 Dizisi
 altında
 çıkacak
 olan
 yayınların
 ilk
 grubu
 temel
 bütçe
 okuma
 yazma

kapsamında
değerlendirilebilecek
olan
iki
eğitim
kitabıdır:
Temel
Bütçe
Okuma
Yazma

ve
 Çok
 Yıllı
 Bütçe
 İzleme
 Kılavuzları.
 Bu
 iki
 temel
 bütçe
 okuma
 yazma
 eğitim
 kitabını

tematik
 izleme
 eğitim
 kitapları/raporları
 izleyecektir.
 
 Tematik
 raporların
 amacı

STK’lara
 
 izleme
 yöntemi
 önermek
 ve
 her
 yıl
 yine
 STK’ların
 katılımıyla
 bütçeleri

izleyerek
yayınlamaktır.


Bu
diziden
yayımlanan
eğitim
kitapları
ve
raporlar:

1)Temel
Bütçe
Okuma
Yazma
Kılavuzu



2)
Çok
Yıllı
Bütçe
İzleme
Kılavuzu

3)
Sosyal
Koruma
Harcamalarını
İzleme
Kılavuzu
2009
­
2010
–
2011

4)
Askeri
ve
İç
Güvenlik
Harcamalarını
İzleme
Kılavuzu
2009
­
2010
–
2011

5)
Çocuğun
Korunmasına
Yönelik
Harcamaları
İzleme
Kılavuzu


6)
Gençlerin
Güçlendirilmesine
Yönelik
Harcamaları
İzleme
Kılavuzu

7)
Engellilere
Yönelik
Harcamaları
İzleme
Kılavuzu



Prof.Dr.
Nurhan
Yentürk

İstanbul
Bilgi
Üniversitesi
Sivil
Toplum
Kuruluşları
Eğitim
ve
Araştırma
Birimi
Direktörü

STK
Çalışmaları­Eğitim
Kitapları
Bütçe
İzleme
Dizisi
editörü



Nurhan
Yentürk
ve
Yörük
Kurtaran


Gençlerin
Güçlendirilmesine
Yönelik
Harcamaları
İzleme
Kılavuzu




STK
Çalışmaları
‐

Eğitim
Kitapları
Bütçe
İzleme
Dizisi

no
6

İstanbul,
Mart
2010

© İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ STK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA BİRİMİ


Dolapdere
Kampüsü,

Kurtuluş
Deresi
Caddesi
No:
47


Dolapdere
34440
Beyoğlu‐İstanbul

Telefon:
0212
311
5469,
0212
311
5404,

0212
311
5403,
0212
311
5222


Faks:
0212

297
01
34

e‐posta:
stkmerkezi@bilgi.edu.tr
yenturk@bilgi.edu.tr





Bu
rapora
http://stk.bilgi.edu.tr/stkButce.asp
den
ulaşılabilir.



 2

ÖZET



Gençlerin
 Güçlendirilmesi’ne
 yönelik
 harcamaları
 izleyebilmek
 için
 Gençlik
 ve
 Spor


Genel
Müdürlüğü,
Yüksek
Öğrenim
Kredi
ve
Yurtlar
Kurumu
(YURTKUR),
AB
Eğitim

ve
 Gençlik
 Programları
 Merkezi
 Başkanlığı
 (Ulusal
 Ajans)’nın
 harcamalarını,
 Sosyal

Destek
 Programı
 (SODES)
 kapsamındaki
 gençlik
 projeleri
 ve
 Türkiye
 İş
 Kurumu

(İŞKUR)’un
 gençlerin
 istihdamına
 yönelik
 harcamalarını,
 TÜBİTAK
 bursları,
 Yüksek

Öğrenim
 Kurumu
 Araştırma
 görevlileri
 bursları,
 Milli
 Eğitim
 Bakanlığı
 (MEB)

yurtdışı
 öğrenim
 bursları,
 MEB
 Orta
 Öğretim
 Yurt
 ve
 Burslar
 Daire

Başkanlığı’nın
burslarını
inceledik.



2008
yılında
toplam
2,387,298,878
TL
olan
harcama
2009
yılında
3,143,090,232
TL

olarak
 gerçekleşmiştir.
 Gençliğe
 harcanan
 toplam
 bütçenin
 yaklaşık
 %
 80’ini

oluşturan
 Gençlik
 Spor
 Genel
 Müdürülüğü’nün
 ve
 YURTKUR’un
 harcamalarında

2010,
 2011
 yıllarında
 reel
 bir
 azalma
 öngörülmektedir.
 Gayri
 Safi
 Yurt
 İçi
 Hasıla

(GSYİH)
 içinde,
 gençleri
 güçlendirmeye
 yönelik
 yapılan
 harcamaların
 payı,
 
 2007
 –

2009
yıllarında,
sırasıyla
%
0.2,
%
0.2,
%
0.3
olarak
hesaplanabilmektedir.
Bu
oran,

Türkiye’de
 söylemde
 çok
 önemseniyormuş
 gibi
 gözüken
 gençliğe
 kaynak

ayrılmadığının
 göstergesidir.
 Bütçede
 gençlik
 yoktur.
 
 Kaldı
 ki
 bu
 hesaplamaya

içinde
spor
ve
işsizlikle
mücadele
gibi
doğrudan
gençliğin
güçlendirilmesine
yönelik

olmayan
 harcamalar
 da
 dahil
 edilmiştir.
 Gayri
 Safi
 Yurt
 İçi
 Hasıla
 içinde
 gençlerin

güçlendirilmesine
 yönelik
 yapılan
 harcamaların
 artması
 gerekmektedir.
 Kamudaki

diğer
 kurumların,
 bütçelerinde
 gençlerin
 güçlendirilmesine
 yönelik
 yeni

programların
açılması
ile
de
artış
sağlanmalıdır.
Halbuki,
yaptığımız
tahminlere
göre

bu
oranın,
önümüzdeki
3
yıl
daha
da
düşmesi
öngörülmektedir.


Türkiye’de
 15–24
 yaşları
 arasında
 genç
 nüfusun
 %
 30’unu
 oluşturan
 “eğitim
 alan

gençler”,
 2007–2009
 yıllarında
 gençlerin
 güçlendirilmesine
 yönelik
 yapılan

harcamaların
 yaklaşık
 
 %75’ini
 almaktadır.
 Oysa
 “eğitim
 dışındaki
 gençler”
 genç

nüfusun
 %70’ini
 oluşturmalarına
 rağmen,
 gençlerin
 güçlendirilmesine
 yönelik

bütçeden
aldıkları
pay

%
25
ile
sınırlı
kalmaktadır.



Yüksek
 Öğretim
 Kurumlarının
 harcamaları
 gençlerin
 güçlendirilmesine
 yönelik


harcamalarla
 b
 irarada
 düşünüldüğünde
 bile
 oran
 %
 1.2
 civarında
 kalmaktadır.

Ortaöğretim
de
eklendiğinde
bu
oran
ancak
%
2’ye
ulaşabilmektedir.



 3

1.
ÇALIŞMANIN
KAPSAMI
VE
YÖNTEMİ


KAPSAM




Çocukluk
 ve
 gençliğin
 evrensel
 bir
 tanımını
 yapmak
 zordur.
 Birleşmiş
 Milletler

Eğitim
Bilim
ve
Kültür
Örgütü
“gençlik”
için
geçerli
yaş
grubunu
15–24
yaş
arasında

kabul
 ederken1
 Dünya
 Bankası
 12–24
 yaş
 grubunu2,
 Avrupa
 Birliği
 ise
 15–25
 yaş

grubunu
genç
olarak
nitelemiştir.3
Fakat
AB
destekli
Gençlik
Programı
altındaki
bazı

Eylem’ler,
13
–
30
yaş
arasındaki
gençlerin
yararlanmasına
yönelik
kurgulanmıştır.4

Neredeyse
dünyadaki
tüm
ülkeler
tarafından
kabul
görmüş
olan
Birleşmiş
Milletler

Çocuk
 Hakları
 Sözleşmesi’ne
 göreyse
 18
 yaşına
 dek
 herkes
 çocuk
 kabul

edilmektedir.5



Bu
 çalışma
 çerçevesinde
 çocuğa
 ve
 gençliğe
 yönelik
 harcamaların
 ayrıştırılmasında


da
 önemli
 zorluklardan
 biri
 çocuk
 ve
 genç
 yaş
 aralığının
 belirlenmesiydi.
 Çocuk
 ve

gençlikle
 ilgili
 harcama
 kılavuzları
 geliştirilirken
 Çocuğun
 Korunmasına
 Yönelik

Harcamaları
 İzleme
 Kılavuzu’nda
 0‐18,
 Gençlerin
 Güçlendirilmesine
 Yönelik

Harcamaları
 İzleme
 Kılavuzu’nda
 ise
 15‐24
 yaş
 aralığını
 inceledik.
 Eğer
 harcama

koruma
 ile
 ilgili
 ise
 ve
 0‐18
 yaş
 aralığındaki
 bireyler
 için
 yapılmışsa
 Çocuğun

Korunmasına
Yönelik
Harcama
Kılavuzu’nda,
eğer
güçlendirme
ile
ilgili
ise
ve
15‐24

yaş
 grubundaki
 bireyler
 için
 yapılmışsa
 Gençlerin
 Güçlendirilmesine
 Yönelik

Harcamaları
İzleme
Kılavuzu
kapsamında
değerlendirdik.


Bu
 yaklaşım,
 kamudaki
 yeni
 gençlik
 yapılanması
 kapsamında
 STK’ların
 desteğiyle


oluşturulan
 Gençlik
 Strateji
 Dokümanı’ndaki
 yaş
 aralığıyla
 da
 uyumludur.
 Bu

çerçevede
kılavuzun
bu
gelişmeleri
de
veri
olarak
desteklemesi
muhtemeldir.



























































1

United
Nations.
2007.
United
Nations
World
Youth
Report
2007,

http://www.un.org/esa/socdev/unyin/documents/wyr07_introduction.pdf

(09.03.2008)

2

 Worldbank.
 2006.
 World
 Development
 Report
 2007
 Development
 and
 the
 Next
 Generation,

Worldbank,
Washington
D.C.
s.
40.

3

 European
 Union
 .2001.
 European
 Commission
 White
 Paper­A
 New
 Impetus
 for
 European
 Youth,

Commission
 of
 the
 European
 Communities
 COM
 2001
 (681)
 Final,
 Brussels,

http://europa.eu/scadplus/leg/en/cha/c11055.htm,
s.
6.
(09.03.2008)

4
Avrupa
Komisyonu
Gençlik
Program
Kılavuzu
2010,


http://www.ua.gov.tr/uploads/genclik/2008/program‐guide/Program_Kilavuzu_2010.pdf

5
Birleşmiş
Milletler
Çocuk
Haklarına
dair
Sözleşme,
http://www.unicef.org/turkey/crc/_cr23a.html




 4

Gençlerin
 Güçlendirilmesini,
 gençlerin
 özerk
 ve
 eşit
 bireyler
 olarak

yaşayabilmeleri,
genç
olarak
toplumsal
hayata
katılabilmeleri
için
yapabilirliklerinin

ve
yetkinliklerinin
arttırılması
amacıyla


güçlendirilmeleri
anlamında
kullandık.
6



Çocuğun
 Korunmasını,
 diğer
 bir
 deyişle
 bedensel,
 zihinsel,
 sosyal
 ve
 duygusal

gelişiminin
 sağlanması,
 ihmalden
 ve
 istismardan
 korunması,
 içinde
 bulunduğu

sosyo‐ekonomik
 koşulların
 düzeltilmesi,
 karşılaşabileceği
 risklerle
 mücadelede

güçlendirilmesi
 ve
 çocuk
 haklarına
 yönelik
 duyarlılığın
 tüm
 toplumda

yaygınlaştırılması
anlamında
kullandık.7



Bu
anlamda,
15‐24
yaş
grubundaki
gençlerin
güçlendirilmesi
kapsamında
ele
alınan

kurumlar
ve
harcamalar


şunlardır:


‐
Gençlik
ve
Spor
Genel
Müdürlüğü
(GSGM):
Spora
ve
gençliğe
yönelik
harcamalar


‐
 Kredi
 ve
 Yurtlar
 Kurumu
 (Yurt
 Kur):
 Üniversite
 gençliğinin
 barınması,
 kredi
 ve

burslarına

yönelik
harcamalar


‐
 DPT’ye
 bağlı
 Avrupa
 Birliği
 Eğitim
 ve
 Gençlik
 Programları
 Merkezi
 Başkanlığı

(Ulusal
Ajans):
Hayatboyu
Öğrenme
ve
Gençlik
Programları
ile
ilgili
harcamaları


‐
Sosyal
Destek
Programı
(SODES):
Gençliğin
güçlendirilmesi
ile
ilgili
kültür
ve
sanat


projeleri



‐
 TÜBİTAK
 altındaki
 Bilim
 İnsanı
 Destekleme
 Daire
 Başkanlığı
 (BİDEB):
 Genç


araştırmacılara
yönelik
karşılıksız
eğitim
bursları



‐
 Türkiye
 İş
 Kurumu
 (İşkur):
 Aktif
 işgücü
 programlarından
 mesleki
 eğitim


konularında
yararlanan
gençlere


yönelik
harcamalar


‐
Milli
Eğitim
Bakanlığı:
Gençlere
yönelik
burs
ve
yurtlarla
ilgili
harcamalar


‐YÖK:
 Üniversitelerde
 çalışan
 araştırma
 görevlilerini
 yurt
 dışı
 eğitimlerine
 yönelik


burslar



























































6
Gençlik
politikalarının
dayanağını
oluşturan
bu
kavramların
ve
yaklaşımın
tartışıldığı
bir
çalışma


olarak
bkz.

Yentürk,
N.
Kurtaran,
Y.
Ve
Nemutlu,
G.

Türkiye’de
Gençlik
Çalışması
ve
Politikaları,


İstanbul
Bilgi
Üniversitesi
Yayınları,
2008.


7
Progress
for
Children:
A
Report
Card
on
Child
Protection.
Number
8,
September
2009.
S.
2.



 5

‐
Kültür
ve
Turizm
Bakanlığı:
Gençlere
ve
çocuğa
yönelik
müze
ve
sanat
faaliyetleri

ile
ilgili




harcamalar
ve
AB
Kültür
Programı
ile
ilgili
harcamalar



‐
 Küçük
 ve
 Orta
 Ölçekli
 İşletmeleri
 Geliştirme
 ve
 Destekleme
 İdaresi
 Başkanlığı

(KOSGEP):
Genç
girişimcilere
yönelik
program
kapsamındaki
harcamalar.


Özellikle,
TÜBİTAK,
YÖK,
Milli
Eğitim
Bakanlığı
ve
İŞKUR
tarafından
gençlere
yönelik

harcamalarda
 24
 yaş
 üzerindekilere
 yönelik
 harcamaları
 yer
 yer
 dahil
 etmek

zorunda
kaldık.



Gerek
 çocuğun
 korunması
 gerek
 gençlerin
 güçlendirilmesi
 kılavuzlarında
 eğitime


yönelik
 harcamaları
 kılavuzun
 ana
 bölümlerine
 katmadık.
 Bu
 yaklaşımın
 temel

nedenlerinden
 biri,
 eğitim
 dışındaki
 desteklerin
 en
 az
 eğitim
 kadar
 önemli
 olduğu

yönündeki
düşüncemizdir.
Gençlerle
ilgili
tartışmaların
“eğitimde
reform”
konusuna

sıkıştığı
da
gözönüne
alındığında,
gençleri
odağına
alan
kamu
politikalarında
eğitim

dışındaki
 olanaklarla
 ilgili
 harcamaların
 mevcut
 tartışma
 süreçlerine
 eklemlenmesi

için
 böyle
 bir
 strateji
 izledik.
 Gençliğe
 yönelik
 yüksek
 öğretim
 ve
 orta
 öğretim

harcamalarını
 toplam
 harcamlar
 tablosunun
 ekinde
 ele
 aldık.
 Bunun
 birkaç
 nedeni

vardır:
 
 Birinci
 olarak,
 bu
 harcama
 kaleminin
 bütçe
 harcamalarının
 fonksiyonel

sınıflandırmasına
 yönelik
 tablolarında
 gerek
 geriye
 doğru
 gerek
 ileriye
 yönelik

olarak
 kolayca
 bulunabilmesi
 ve
 ikinci
 olarak
 da
 eğitim
 harcamalarının
 yüksek

olması
 nedeniyle,
 eğitim
 harcamaları
 katıldığında
 eğitim
 dışı
 çocuk
 ve
 gençlik

harcamalarının
göz
ardı
edilmesi
eğiliminin
ağır
basmasıdır.
8



Bu
 kılavuzda
 da
 mahalli
 idarelerin
 çocuğun
 korunması
 ve
 gençlerin


güçlendirilmesine
yönelik
harcamaları
yer
almamaktadır.




























































8
Çocuğun
eğitimine
ilişkin
harcamaları
da
izlemek
isteyen
STK’lar
bu
ekleri
kullanarak
eğitim


harcamalarını
izlemek
için
gerekli
yöntemi
ve
kaynaklara
ulaşabilirler.
Ayrıca
bu
konuda
Eğitim

Reformu
Girişimi,

2007
ve
2008
yıllarında
Eğitim
İzleme
Raporları
yayınlamıştır,
bu
raporlar
önemli

bilgiler
içermektedir

http://www.erg.sabanciuniv.edu.



 6

YÖNTEM



Yöntem
olarak
ikinci
bölümde,
öncelikle
yukarıda
sayılan
kurumların
harcamalarını

alt
 kalemler
 olarak
 inceleyip
 doğrudan
 gençliğin
 güçlendirilmesiyle
 ilgili
 olanları

ayrıştırdık.
Bu
ayrıştırmayı
genel
anlamda
beş
kurum
için
yapabildik.
Bu
kurumdan

birincisi
 olan
 GSGM
 için
 2006‐2009
 gerçekleşmiş
 harcamalarını
 Maliye
 Bakanlığı

Muhasebat
Genel
Müdürlüğü
verilerinden,
2010‐2012
verilerini
Bütçe
Mali
Kontrol

Genel
 Müdürlüğü’nün
 verilerinden
 aldık.
 Ancak
 GSGM’nin
 alt
 birimleri
 ile
 ilgili

harcama
 detaylarını
 2008
 faaliyet
 raporundan
 aldık.
 Kurumun
 kendi
 internet

sitesindeki
 veriler
 2006
 yılı
 gerçekleşmiş
 harcamalarını
 göstermekte
 daha
 ileriki

yıllar
için
herhangi
başka
bir
kaynak
bulunamamaktadır.



YURTKUR
 için
 2006‐2009
 gerçekleşmiş
 harcamalarını
 Maliye
 Bakanlığı
 Muhasebat


Genel
 Müdürlüğü
 verilerinden,
 2010‐2012
 verilerini
 Bütçe
 Mali
 Kontrol
 Genel

Müdürlüğü’nün
 verilerinden
 aldık.
 Alt
 birimler
 itibariyle
 harcamalar
 çok
 detaylı

olarak
 YURTKUR’un
 faaliyet
 raporunda
 yer
 almaktadır.
 Üçüncü
 kurum
 olan,
 
 AB

Eğitim
ve
Gençlik
Programları
Merkezi
Başkanlığı
(Ulusal
Ajans)
verilerine
internet

sitesinden
 ve
 Resmi
 Gazete’den
 ulaşmak
 mümkün
 olmaktadır.
 
 Dördüncü
 
 kurum

olan
 SODES
 kapsamında
 yapılan
 harcamaların
 içinden
 DPT’nin
 internet
 sitesinde

yayınlanan
 projeleri
 tek
 tek
 tarayarak
 gençlerin
 güçlendirilmesine
 yönelik
 olanları

ayırdık.
 
 TÜBİTAK
 faaliyet
 raporlarında
 harcama
 verileri
 daireler
 ve
 dairelerin

yürüttüğü
projelere
kadar
inen
ayrıntıda
yer
almaktadır.
TÜBİTAK
toplam
harcaması

için
 2009‐2011
 arası
 öngörü
 bulunmakla
 birlikte,
 alt
 birimler
 için
 ileriye
 yönelik

öngörülere
erişemedik.



Üçüncü
 bölümde,
 gençlerin
 güçlendirilmesine
 yönelik
 harcama
 yapan
 ancak


harcamaların
 çocuğa
 yönelik
 olanlarının
 ayrı
 olarak
 yayınlanmadığı/tasnif

edilmediği
 İŞKUR’un
 gençliğe
 yönelik
 çalışmalarını
 kendi
 kaynaklarından
 yola

çıkarak
 tanıttık.
 Ayrıca
 
 çocuğun
 korunmasına
 yönelik
 toplam
 harcamaların

hesaplanabilmesi
 için
 kurumun
 yayınlaması
 gereken
 verilerin
 neler
 olduğunu

açıkladık.
 İŞKUR
 ile
 yazılı
 ve
 sözlü
 iletişime
 geçip
 gençliğe
 yönelik
 harcamalarını

ayrıştırarak
bize
yollamaların
talep
ettik
ve
bu

verilerini
çalışmamıza
dahil
ettik.





 7

Benzer
 şekilde
 YÖK’ün
 üniversitelerde
 görevli
 araştırma
 görevlilerinin
 yur
 dışında

eğtim
örmelerine
yönelik
bursları,
Milli
Eğitim
Bakanlığı
Yurt
dışı
öğrenim
bursları

ve
 Ortaöğrenim
 yurt
 ve
 Burslar
 Daire
 Başkanlığı
 tarafından
 yapılan
 harcamaları

kurumlardan
telep
ederek
bulabildik.



Dördüncü
bölümde,
verileri
ayrıştırılamayan/olmayan
kurumlara
yer
verdik.
Bunlar

Kültür
Bakanlğı
ve
KOSGEP’tir.
Beşinci
bölümde
gençlerin
güçlendirilmesine
yönelik

bulunabilen
 tüm
 verileri
 toplam
 bir
 tablo
 olarak
 verdik
 ve
 gençlerin

güçlendirilmesine
 yönelik
 harcamaları
 değerlendirdik
 ve
 politika
 önerilerinde

bulunduk.




 8



2.
 GENÇLERİN
 GÜÇLENDİRİLMESİNE
 YÖNELİK
 YAYINLANMIŞ

HARCAMALARININ
İZİNİ
SÜRMEK


A.
Gençlik
ve
Spor
Genel
Müdürlüğü
(GSGM)


GSGM,
 356
 sayılı
 Kanun
 Hükmünde
 Kararname
 ile
 Başbakanlığa
 bağlı
 olarak

çalışmalarına
 devam
 etmektedir.
 Gençler
 ile
 ilgili
 ‘…gençlerin
 boş
 zamanının

değerlendirilmesine
ilişkin
hizmetleri
yürütmek,
bilgi
ve
beceri
kursları
düzenlemek,

gençlerin
 kötü
 alışkanlıklardan
 korunması
 için
 gerekli
 tedbirleri
 almak’,
 ‘Okul
 dışı

izcilik
 ve
 spor
 faaliyetleri
 ile
 gençlik
 faaliyetlerini
 programlamak,
 düzenlemek,

yönetmek
 ve
 gelişmesini
 sağlamak’,
 ‘…gençlik
 derneklerinin
 tescil,
 vize,
 aktarma

işlemlerini
 yapmak’,
 ‘beden
 eğitimi,
 gençlik
 ve
 spor
 faaliyetleri
 için
 gerekli
 olan

gençlik
 merkezleri,
 hostelleri,
 kampları
 …
 işletmek
 ve
 bu
 tesisleri
 vatandaşın

istifadesine
sunmak’,
‘gençlerin
boş
zamanlarının
değerlendirilmesi
hususunda
diğer

kuruluşlarla
işbirliği
yapmak’
 9
çerçevesinde
belirlenmiş
faaliyetlerin
yürütülmesini,

kendi
bünyesindeki
Gençlik
Hizmetleri
Dairesi
Başkanlığı
(GHDB)
aracılığı
ile
hayata

geçirmektedir.
GSGM’nin
yedi
adet
ana
hizmet
birimi
içinde
altısı
doğrudan
spor
ile

ilintiliyken,
içlerinden
sadece
biri
‐
GHDB
‐
gençler
ile
doğrudan
ilgilidir.




Gençlik
Hizmetleri
Daire
Başkanlığı
(GHDB)
bünyesinde
sekiz
adet
şube
müdürlüğü

bulunmaktadır.
 Bu
 şube
 müdürlükleri;
 Destek
 Hizmetleri,
 Gençlik
 Merkezleri,

Gençlik
 Kampları,
 Kutlamalar
 ve
 Kültürel
 Faaliyetler,
 Gençlik
 Sivil
 Toplum

Kuruluşları,
 Çocuk
 Oyunları,
 Uluslararası
 İlişkiler,
 ve
 Rehberlik,
 Danışma
 ve

Araştırma
 Şube
 Müdürlükleri’dir.
 İl
 başkanlıklarına
 bağlı
 Gençlik
 Merkezleri’ni

çalıştırmak
da

GHDB’nin
çalışma
alanları
içindedir.
10



Gençlik
 ve
 Spor
 Genel
 Müdürlüğü’nün
 bütçesi
 Tablo
 1’da
 görülebilir.
 GSGM

harcamalarını
 2006‐2009
 yılları
 için
 gerçekleşen
 2010
 için
 kanunlaşan
 ve
 2011‐
2012
 için
 öngörülen
 harcamalar
 olarak
 görebiliyoruz.
 Harcamalar
 ve
 GSYH’ya

oranları
Tablo
1’de
verilmektedir.




























































9
Gençlik
ve
Spor
Genel
Müdürlüğü,
2006
Faaliyet
Raporu,
Başbakanlık,
Ankara 

10
Ayrıntılı
bilgi
için
bkz.
Kurtaran,
Yörük,
Türkiye’de
Gençlik
Alanında
Devletin
Rolü,

Türkiye’de


Gençlik
Çalışmaları
ve
Politikaları,

İstanbul
Bilgi
Üniversitesi
Yayınevi,
İstanbul,
2007.



 9




Bu
 tabloya
 göre
 GSGM’nin
 harcamalarında
 önümüzdeki
 dönemde
 bir
 artış


öngürülmemektedir.
 Fakat
 gençlik
 alanındaki
 yeni
 yapılanma
 sürecinde
 yeni
 bir

gençlik
 kurumunun
 kurulması
 gündemdedir.
 Bu
 durumda
 GSGM’nin
 yapısına
 nasıl

devam
 edebileceğiyle
 ilgili
 gelişmelerin
 2010
 yılı
 içinde
 bütçe
 harcamalarını

değiştirmesi
 mümkündür.
 Buna
 ek
 olarak
 yeni
 bir
 kurumun
 kurulma
 olasılığı

çerçevesinde
ek
bir
tablonun
tüm
analizlere
eklenmesi
mümkün
olabilir.


GSGM’nin
 alt
 birimlerinin
 gerçekleşmiş
 harcamalarına
 ilişkin
 2008
 yılı
 tarihli


verilerine
kurumun
Faaliyet
Raporları’ndan
ulaştık.
Tablo
2’de
2008
yılı
ödenek
ve

harcamaları
 görülmektedir.
 Burada
 karşılaştırma
 olanağı
 elde
 etmek
 için,
 devletin

kriz
 olmadan
 GSGM’ye
 ne
 kadar
 ödenek
 plandığı
 üzerinden
 bir
 yorum
 yapmamız

mümkün
 olacaktır.
 Ocak
 2010
 tarihinde
 2009
 yılı
 harcamaları
 gerçekleşmiş
 olarak

elimizde
olacağı
için
harcamalar
açısından
da
bir
karşılaştırma
yapılabilecektir.



GSGM
 teşkilat
 yapısında
 ağırlıklı
 olarak
 sporla
 ilgili
 faaliyet
 yapan
 birimlerdedir.

Bunlar
 Tesisler
 Dairesi
 Bşk.,
 Spor
 Eğitimi
 Dai.
 Bşk.,
 Spor
 Kontrolörleri
 Kurul
 Bşk.,

Spor
Kuruluşları
Dai.
Bşk.
Spor
Federasyonları,
Spor
Faaliyetleri
Dai.
Bşk.’dır.
1993

yılından
 itibaren
 Spor
 Federasyonları,
 özerk
 federasyonlar
 haline
 dönüştürüldü
 ve

başkanları
 seçimle
 işbaşına
 gelmeye
 başladı.
 
 Bu
 çerçevede
 Federasyonlara
 verilen

bütçelerde
Spor
Federasyonları
Dairesi’nden
Spor
Faaliyetleri
Dairesi’ne
kaydırıldı.




Sporla
 ilgili
 dairelerin
 bütçeleriyle
 doğrudan
 gençlerin
 güçlendirilmesine
 yönelik


hedefleri
 olan
 GHDB’nın
 bütçesi
 karşılaştırıldığında
 ciddi
 bir
 fark
 görülmektedir

(Tablo
2).




 10

 



 11




GSGM
teşkilatı
içinde
il
başkanlıkları
önemli
bir
yere
ve
önemli
bir
bütçeye
sahiptir.

İl
 başkanlıkları
 bütçesinden
 iller
 için
 gerekli
 malzeme,
 sportif
 faaliyetler
 hakem
 ve

küçük
onarımlar
gibi
genel
harcamalar
yapılmaktadır.
Aynı
zamanda

illerde
gençlik

merkezi
 müdür
 ve
 personelinin
 maaşları
 ile
 gençlik
 merkezlerinin
 malzeme

(donanım)
ihtiyaçlari
da
il
başkanlıkları
bütçesinden
karşılanmaktadır.
Ayrıca
illerin

reklam
 ve
 kiralama
 gibi
 ayrı
 gelirleri
 olabilmektedir.
 Bu
 nedenle,
 GSGM
 tarafından

illere
 gönderilen
 ödeneklerin
 içinde
 gençlik
 ve
 spora
 ayrılan
 harcamaları
 görmek

mümkün
 olmamaktadır.
 İl
 başkanlıkları
 gelen
 taleplere
 göre
 ilgili
 bütçeyi
 kendi

içinde
 ayırarak
 harcamaktadır.
 Bu
 çerçevede
 Tablo
 2’de
 söz
 edilen
 GSGM
 il

başkanlıkları
 kalemindeki
 harcamaların
 içinde
 de
 gençlik
 olmasına
 rağmen

ayrıştırılmış
 bir
 biçimde
 görememekteyiz.
 Bu
 çerçevede
 il
 başkanlıklarının

bütçelerinden
ne
kadarının
gençliğe
ne
kadarının
spora
ayrıldığı
bilgisine,
yerel
bir

izleme
 süreci
 gerçekleştirilerek
 ulaşılması
 mümkündür.
 Fakat
 bu
 çalışma

kapsamında
böyle
bir
uygulama
yapılmamıştır.


GSGM
 bütçesi
 içerisinde,
 il
 başkanlıklarının
 bütçesi
 gençlik
 ve
 spor
 arasında
 nasıl

dağıtılırsa
 dağıtılsın,
 spora
 ayrılan
 bütçe
 ile
 gençlik
 hizmetlerine
 ayrılan
 bütçe

karşılaştırıldığında,
 spor
 lehine
 olan
 ağırlık
 dikkat
 çekmektedir.
 Örneğin
 2008

toplam
 GSGM
 harcamaları,
 il
 
 başkanlıkları
 hariç
 toplam
 246,864,646
 TL’dir.
 
 Bu

miktarın
sadece
%
2.2’si
GHDB’ının
payı
iken
%
6.8’i
destek
pizmetlerine,
%
91’i
ise

sporla
ilişkili
olarak
harcanmaktadır
(Tablo
2).



Raporun
 başında
 da
 belirtildiği
 gibi,
 bu
 kılavuzdaki
 genel
 analizlerde,
 gençlerin

güçlendirilmesi
 kalemi
 altında
 Gençlik
 ve
 Spor
 Genel
 Müdürlüğü’nün
 tüm

harcamaları
dahil
edildi.
Halbuki
spor,
sadece
gençlere
değil
tüm
yurttaşlara
yönelik

olanakları
 kapsıyor.
 Bu
 durumda,
 gençlerin
 güçlendirilmesiyle
 ilgili
 harcamalar
 ve

bunların
GSYH’a
oranlarında
hesaplarken,
spora
yönelik
harcamaları
da
dahil
etmek

zorunda
 kaldığımız
 için
 
 gençlere
 yönelik
 harcamaları
 olduğundan
 daha
 yüksek

tahmin
ettiğimiz
burada
belirtmek
gerek.



Alt
birimlerin
gerçekleşmiş
harcamalarına
ilişkin
ayrıntılıları
kurumun
yıllık
faaliyet

raporlarından
 alıyoruz.
 2009
 yılıyla
 ilgili
 faaliyet
 raporuna
 2010
 bahar
 aylarından

önce
ulaşamayacağımız
için
analizlerde
2009’a
yer
verilemedi.



 12

Yurt
dışı
fonlar


Son
 4
 senedir,
 Gençlik
 ve
 Spor
 Genel
 Müdürlüğü
 harcama
 bütçesinde
 gözükmeyen

çeşitli
 uluslararası
 fonlar
 ve
 işbirlikleri
 de
 gençlerin
 güçlendirilmesine
 yönelik

yapılan
 harcamalardır.
 Bu
 harcamaların
 ilgili
 kalemler
 altında
 gözükmemesinin

temel
 nedenlerinden
 biri,
 aşağıda
 ayrıntısı
 verilecek
 uluslararası
 kurumların
 bu

nakit
 transferlerini
 vakıf
 statüsünde
 olan
 Gençlik
 Spor
 Vakfı
 üzerinden
 hayata

geçirmesidir.
 Kağıt
 üzerinde
 ilgili
 uluslararası
 kuruluş
 tarafından
 STK’ya
 transfer

olarak
 gözüken
 süreç
 uygulamada,
 ilgili
 vakfın
 bünyesindeki
 uzmanların
 Gençlik

Hizmetleri
 Dairesi
 Başkanlığı’na
 hesap
 vermesi
 biçiminde
 yürümüştür.
 Bu

uygulamaya
 ek
 olarak
 ilgili
 uluslararası
 kurumun
 harcamaları
 ayni
 katkı
 biçiminde

de
 projelere
 yansıyabilmiştir.
 Bunları
 ayrıştırmak
 mümkün
 olmamaktadır.
 Bu

projelerle
 ilgili
 Daire
 Başkanlığı
 tarafından
 yapılan
 eş
 finansman
 harcamaları

GHDB’nın
 harcamaları
 içinde
 gözükmektedir.
 
 Vakıf
 üzerinden
 yapılan
 projeler
 için

uluslararası
 kurumlardan
 elde
 edilen
 kaynakları
 kamunun
 yaptığı
 harcamalar
 içine

katmadık.



Bu
uygulamalarla
ilgili
somut
örnek,
Gençlik
Hizmetleri
Dairesi
Başkanlığı
tarafından

Dünya
Bankası
desteğiyle
yürütülen
Gençlik
Sosyal
Gelişim
Programı’dır.
Bu
projeyle

ilgili
harcamalar
da
Vakıf
bünyesinde
olduğu
için
hesaplarımıza
katmadık.



Yeni
kanun
çalışmaları



2009
 yılının
 yazından
 itibaren
 Başbakanlık
 talimatıyla
 görevlendirilen
 gençlik


çalışma
grubu,
bürokratlardan
oluşan
beş
kişilik
 bir
ekipten
oluşmaktadır.
 Bu
grup

TÜSSİDE’de
 (Türkiye
 Sanayi
 ve
 Sevk
 İdare
 Enstitüsü)
 kamu,
 yerel
 yönetimler,
 bazı

STK’lar
ve
çeşitli
sektör
uzmanlarının
katılımıyla
yaklaşık
100
katılımcıyla
büyük
bir

toplantı
 düzenlemiştir.
 Daha
 sonra
 bu
 grup
 içinden
 daha
 ufak
 bir
 çalışma
 grubu

Gençlik
 Strateji
 Dokümanı
 üzerinde
 çalışmaya
 başlamıştır.
 Ayrıca
 gençlik
 çalışma

grubunun
 kendi
 içinde,
 sivil
 toplum
 kuruluşlarının
 dahil
 edilmediği,
 bir
 çalışmayla

gençlik
 alanında
 yeni
 bir
 kurumun
 kurulmasına
 yönelik
 
 bir
 çalışma
 yaptığı

bilinmektedir.
 Her
 iki
 çalışmanın
 da
 son
 haline
 ulaşmak
 henüz
 mümkün

olmamaktadır.
 Fakat
 bu
 yeni
 çalışmalar
 ve
 değişim
 süreci
 dikkate
 alındığında,

gelecek
 yıllarda
 gençlik
 alanında
 yeni
 kurumlar
 ve
 bunların
 harcamaları
 ortaya

çıkabilir
ve
varolan
bazı
kurumların
ödenekleri
azaltılabilir.




 13

Yeni
 doküman
 ve
 önerilen
 yeni
 gençlik
 kurumunun
 içeriği
 belli
 olmadığı
 için

gençlerin
kamu
politikalarına
katılımını
nasıl
sağlayacağı,
devlet
kurumları
arasında

gençlik
 özelinde
 nasıl
 bir
 koordinasyon
 hayata
 geçireceği
 ve
 gençlerin
 ve
 sivil

toplum
 kuruluşlarının
 ihtiyaçlarına
 yönelik
 nasıl
 bir
 yaklaşımla
 hangi
 politikaları

hayata
 geçireceği
 konusunda
 bir
 netlik
 yoktur.
 Tüm
 bu
 gelişmelerin
 mevcut

harcamaları
nasıl
değiştireceğini

en
erken
2011
yılında
görebileceğiz.



B.
Yüksek
Öğrenim
Kredi
ve
Yurtlar
Kurumu
(YURTKUR)


YURTKUR’un
 görevleri
 faaliyet
 raporlarında
 “Yüksek
 öğrenim
 öğrencilerine
 burs,


öğrenim
 ve
 katkı
 kredisi
 vermek,
 
 Yüksek
 öğrenim
 öğrencilerine
 barınma
 hizmeti

vermek,
 
 Kurum
 yurtlarında
 barınan
 öğrencilerin
 sosyal,
 kültürel,
 sportif
 vb.

ihtiyaçlarını

karşılamak
üzere
gerekli
çalışmaları
yapmak”
olarak
tanımlanmaktadır


Burs:
 Ülke
 içerisinde
 yüksek
 öğrenim
 gören
 Türk
 gençlerinin,
 sosyal
 ve
 kültürel

gelişimlerini
kolaylaştırmak
amacı
ile
devam
ettikleri
yüksek
öğrenim
kurumlarının

normal
öğretimleri
süresince
başarılı
ve
ihtiyaç
sahibi
öğrencilere
Kurum
tarafından

karşılıksız
olarak
verilen
maddi
destektir.



Öğrenim
 kredisi:
 Ülke
 içerisinde
 yüksek
 öğrenim
 gören
 Türk
 gençlerini
 maddi

yönden
desteklemek,
sosyal
ve
kültürel
gelişimlerini
kolaylaştırmak
amacı
ile
devam

ettikleri
yüksek
öğrenim
kurumlarının
normal
öğretimleri
süresince
verilen
zorunlu

hizmet
yükümlülüğü
bulunmayan
borç
paradır.



Katkı
kredisi:
Yüksek
öğrenim
kurumları;
öğrencilerine
yönelik
sosyal,
kültürel
ve

sportif
 faaliyetler
 ile
 beslenmelerine
 katkıda
 bulunmak
 için
 her
 yıl
 Bakanlar

Kurulunca
tespit
edilen
miktarlarda
katkı
payı
almaktadır.
Katkı
kredisi;
katkı
payına

karşılık
 olarak
 öğrenci
 adına
 borç
 para
 kaydedilip,
 yüksek
 öğrenim
 kurumlarına

ödenen
 paradır.
 Katkı
 kredisi
 Kurumca
 istenen
 şartları
 taşıyan
 her
 öğrenciye

verilmektedir.




YURTKUR’un
 üç
 ana
 hizmet
 birimi
 bulunmaktadır.
 Bunlar
 Kredi
 Dairesi
 Başkanlığı

ve
Yurt
İdare
ve
İşletme
Dairesi
Başkanlığı
ve

YURTKUR
Bölge
müdürlükleridir.



YURTKUR
 özel
 bütçeli
 bir
 kurum
 olduğu
 için
 devlet
 bütçesinden
 aldığı
 katkının

yanısıra
 öz
 gelirleri
 bulunmaktadır.
 Bunlar
 yurt
 yatak
 ücreti,
 kantin
 gelirleri,
 tahsil

edilen
 borçlar
 gibi
 gelirlerdir.
 YURTKUR’un
 harcamaları,
 bütçe
 katkısı,
 öz
 gelirleri



 14

Tablo
3’de
TL
ve
GSYH’ya
oranlar
olarak
verilmektedir.



Merkezi
 Yönetim
 bütçesinden
 YURTKUR’a
 yapılan
 ve
 yapılması
 öngörülen


transferlerin
 GSYH’ya
 oranına
 bakıldığında
 bir
 artış
 öngörülmediği
 anlaşılmaktadır

(Tablo
3).



Kredi
 Dairesi
 Başkanlığı
 ile
 Bölge
 müdürlükleri
 ve
 Yurt
 İdare
 ve
 İşletme
 Daire

Başkanlığı’nun
 harcamalarını
 ayrı
 ayrı
 görmek
 YURTKUR
 harcamalarının
 hangi

alanda
 yoğunlaştığını
 görmek
 açısından
 kolaylık
 sağlayacaktır.
 Tablo
 4’te
 bu

harcama
rakamları
yer
almaktadır.


Tablo
 4
 üç
 ana
 birimin
 harcamalarını
 gösteriyor.
 En
 büyük
 harcama
 Kredi
 Dairesi

Başkanlığı’nın
 borç
 verme
 kaleminde
 görülüyor.
 Bu
 harcama
 aslında
 isminden
 de

anlaşıldığı
 gibi,
 ileride
 geri
 alınmak
 üzere
 yapılan
 bir
 harcama.
 Tablo
 4’te
 yer
 alan

yurtlara
 ve
 burslara
 yönelik
 harcamaların
 karşılıksız
 destek
 olduğu
 düşünülebilir.

Ancak
 Yurtlar
 için
 yapılan
 harcamaların
 bir
 kısmının
 da
 öğrencilerden
 yatak
 ücreti

olarak
geri
alındığını
biliyoruz.
Aşağıda

yurtlar,
krediler
ve
burslarla
ilgili
harcama

ve
gelirleri
ayrı
ayrı
inceleyeceğiz.




 15

B.1.
Kredi
Dairesi
Başkanlığı



Anayasa’da
 yer
 alan
 42.
 Madde
 
 “Devlet,
 maddi
 imkânlardan
 yoksun
 başarılı

öğrencilerin
 öğrenimlerini
 sürdürebilmeleri
 amacıyla
 burslar
 ve
 başka
 yollarla

gerekli
 yardımları
 yapar.”
 
 demektedir.
 
 Böylece
 öğrenciler
 için
 “başarı”
 gibi
 ön

koşullu
 bir
 yaklaşımla,
 aslında
 bir
 hak
 olarak
 tanımlanması
 engellenmiştir.
 Böylece

Kredi
 Dairesi
 Başkanlığı’nın
 sunabildiği
 burs
 sayısı
 ve
 burs
 ve
 kredi
 miktarları,

Anayası’nın
 42.
 Maddesinde
 yer
 alan
 hükmü
 yerine
 getirmesine
 olanak

vermemektedir.



2008
 Faaliyet
 raporunda,
 “Kuruma
 müracaat
 eden
 ve
 belgelerini
 veren
 başarılı
 ve

ihtiyaç
 sahibi
 öğrencilere
 burs,
 
 geri
 kalan
 öğrencilere
 ise
 öğrenim
 kredisi,

başvuruda
bulunan
ve
kurumca
istenilen
şartları
taşıyan
her
öğrenciye
katkı
kerdisi


verilmiştir”
denilmektedir.
2008
yılı
için
181,490
öğrenci
arasından
32,338
öğrenci

çeşitli
kontenjanlar
kapsamında
ya
da
kayıtsız
şartsız
burs
almaktadırlar.



Bu
kontenjanlar:



‐ ÖSYM
Kılavuzundaki
kontenjanlarının
toplamı
üzerinden
üniversitelere,










‐



Milli
Eğitim
Bakanlığı
Öğretmen
Yetiştirme
ve
Eğitim
Genel
Müdürlüğüne;










‐



ÖSS
sonucunda
ilk

100
’
e
giren
öğrencilere



Sosyal
devlet
anlayışı
gereği
tabloda
belirtilen
öğrencilerimize
kayıtsız
şartsız
olarak

burs
verilmektedir.


‐ Engelli



 16

 ‐ Anne
ve
babası
vefat
eden

‐ Daruşşafaka
Liseli
mezunu

‐ Gazi
çocuğu

‐ Şehit
çocuğu

‐ Yetiştirme
yurdunda
barınan

‐ Amatör
Milli
sporcu

‐ Terör
sebebiyle
köyü
boşaltılan


Kurumca
verilen
burs
sayısının
az
olduğu,
öğrencilerin
esas
olarak
öğrenim
kredisi

ve
katkı
kredisi
ile
desteklendikleri
söylenebilir
(Tablo
5)
.



Üniversiteyi
kazanmış
ve
ailesinin
geliri
düşük
olan
her
genç
bu
yarışma
içinde
çok

önemli
bir
başarı
elde
etmiş
demektir.
Fırsat
eşitsizliğinin
körüklememek
için
puana

bakılmaksızın
 kendi
 bulunduğu
 yaşam
 koşulları
 içinde
 başarılı
 sayılabilecek

(ailesinin
gelirinin
düşük
olmasına
rağmen
üniversiteyi
kazanmış)

tüm
öğrencilere

burs
verilmelidir.

Bu
çerçevede
ilgili
Anayasa
maddesinin
değişmesi
gerekmektedir.



Kurum
 tarafından
 verilen
 burs/kredi
 miktarı
 da
 oldukça
 azdır
 (Tablo
 6).
 Artış

oranları
 açısından
 bakıldığında
 enflasyon
 artışları
 dikkate
 alındığında
 burs

miktarının
 yeterli
 olmadığı
 görülebilir.
 
 Özellikle
 2008
 yılındaki
 artış
 oranının

enflasyon
artış
oranının
altında
olduğu
görülmektedir.



 17




Tablo
 7’de
 Krediler
 Dairesi’nin
 kredi
 ve
 burs
 harcamaları
 ve
 YURTKUR’un
 kredi

almış
 öğrencilerden
 yaptığı
 tahsilat,
 aldığı
 faizler
 ve
 aldığı
 para
 cezaları

görülmektedir.
 Kredi
 harcamalarından
 bu
 gelirler
 çıkarıldığında
 Merkezi
 Yönetim

bütçesinden
net
olarak
harcanan
kaynağın
GSYH’nın
yaklaşık
%0.08’i
kadar
olduğu


görülmektedir.
 Anayasanın
 42
 maddesinde
 yer
 alan
 başarılı
 ve
 ihtiyaç
 sahibi

gençlere
yönelik
olarak
Merkezi
Yönetim
bütçesinden
ayrılan
kaynak
ise
olağan
üstü

düşüktür.



B.
2.
Yurt
İdare
ve
İşletme
Dairesi
Başkanlığı


2008
 Faaliyet
 Raporu’nda
 Yurt
 İdare
 ve
 İşletme
 Dairesi
 Başkanlığı
 “
 yüksek

öğrenime
 devam
 eden
 öğrencilerin,
 çağın
 gereklerine
 uygun,
 modern
 ortamlarda,

huzur
 ve
 güven
 ortamı
 içerisinde
 yurtlarda
 barındırılması,
 ucuz,
 sağlıklı
 ve
 dengeli

beslenmeleri,
sosyal,
kültürel
ve
sportif
yönden
gelişmeleri
için
gerekli
olan
her
türlü

hizmeti
yerine
getirmeyi
amaç
edinmiştir.
Bu
amaçla,
ülke
genelinde
yurt
ihtiyaç
ve

önceliklerini
 tespit
 eder.
 Yurtlara
 alınacak
 öğrencilerin
 başvurularının

değerlendirmesi
 ile
 ilgili
 kayıt
 ve
 kabullerine
 ilişkin
 işlemleri
 yürütür”

denilmektedir.

Buradan
ve
Tablo
4’ten
anlaşılacağı
gibi,
bu
birim
idari
bir
birimdir,

yurtlara
ilişkin
esas
harcamalar
Bölge
müdürlüklerince
yapılmaktadır.
Yurtlarla
ilgili

harcamaları
 değerlendirirken
 bu
 iki
 birimin
 harcamalarını
 birarada
 göz
 önünde

bulundurucağız.




 18

B.3.
YURTKUR
Bölge
Müdürlükleri


2008
Faaliyet
Raporu’nda
Bölge
müdürlüklerinin
görevleri
“Yurtlarda
huzurun,
can

ve
mal
güvenliğinin
sağlanması,
yatak
kapasitelerini
ve
boş
yatak
durumlarını
bağlı

yurtlarla
 koordine
 ederek
 atıl
 kapasite
 olmaması,
 gece
 hizmetlerinin
 aksatılmadan

yürütülmesi
 için
 gerekli
 tedbirlerin
 alınması
 ile
 ilgili
 iş
 ve
 işlemleri
 yapar.


Yurtlardaki
 küçük
 işletmelerle
 ilgili
 çalışmaları
 genel
 müdürlükçe
 tespit
 edilen

statülere
uygun
olarak
yerine
getirir.
Yaz
aylarında
hizmete
açık
kalacak
yurtların
ve

küçük
işletmelerin,
yurtlarda
konuk
edileceklere
ilişkin
işlemlerin
yerine
getirilmesi

için
 gerekli
 tedbirleri
 alır.
 Öğrenci
 disiplin,
 beslenme,
 sosyal,
 kültürel
 ve
 sportif

faaliyetlerine
 ilişkin
 çalışmaların
 mevzuat
 ve
 genel
 müdürlük
 emirleri

doğrultusunda
yerine
getirilmesini
sağlar”
şeklinde
tanımlanmaktadır.


Tablo
 8’den
 YURTKUR
 yurtlarında
 barınabilen
 kız
 ve
 erkek
 öğrencilerin
 sayıları

görülmektedir.
 Bu
 sayı
 oldukça
 düşüktür
 ve
 yüksek
 öğrenim
 gören
 gençlerin

ihtiyacını
karşılamaktan
uzaktır.


Sadece
 yurt
 talebini
 karşılayarak
 çözülecek
 bir
 sorun
 değildir.
 Bu
 çerçevede

“gençlerin
 özerkliğini
 geliştirecek
 yaşam
 alanları”nı
 hedefleyen
 bütüncül
 bir

yaklaşımın
 hayata
 geçmesine
 yönelik
 çok
 kademeli
 bir
 politika
 uygulama
 sürecine

ihtiyaç
vardır.


Tablo
9
öğrencilerin
verdikleri
aylık
yatak
ücretini
göstermektedir.




 19




Aylık
asgari
ücretin
2008
yılı
için
ortalama
492
TL
(iki
dönem
olarak
hesaplanan
net

asgari
 ücretin
 ortalamasını
 alarak)
 olduğu
 düşünülürse
 ve
 ailede
 bir
 kişinin

çalıştığını
 varsayarsak,
 ilgili
 maaşın
 her
 ay
 %15’i
 sadece
 yurt
 yatak
 ücretine

gitmektedir.
Bu
çok
yüksek
bir
rakamdır.
11


Merkezi
 yönetim
 bütçesinden
 yüksek
 öğrenim
 gören
 gençlerin
 ihtiyaçlarını


gidermek
için
ayrılan
kaynak
oldukça
kısıtlıdır
ve
mutlaka
artırılmalıdır.
Tablo
10
bu

kaynağı
göstermektedir.
YURTKUR’un
bünyesindeki
birimlerden
yurtlarla
ilgili
olan

iki
 birimin
 tüm
 harcamalarının
 doğrudan
 yurtlarla
 ilgili
 harcamalar
 olduğun

varsayarsak,
 bunlardan
 YURTKUR’un
 gelirlerinden
 yatak
 ve
 kantin
 gelirlerinin

tümünü
 çıkararak
 elde
 ettiğimiz
 rakam
 Merkezi
 Yönetim’in
 bütçesinden
 yurtlara

yönelik
 harcamalar
 olarak
 kabul
 edilebilir.
 Bu
 harcamalar
 yaklaşık
 verilen
 burslar

kadardır
ve
GSYH
içindeki
payı
çok
düşüktür
ve
azalmaktadır.




























































11
Türkiye’de
yurtların
gençlerin
eğitimi
için
temel
bir
ihtiyaç
olduğunu
gösteren
bir
çalışma
için
bkz.


B.
Özer
ve
Y.
Kurtaran,
Türkiye’de
Gençler
ve
Barınma,
2009,
Gençlik
Çalışmaları
Birimi,
İstanbul.



 20

Yurtlarda
 barınmak
 için
 2007
 yılında
 172,693
 kişi
 başvururken,
 2008
 yılında
 ise

220,141
 öğrenci
 başvurmuştur.
 Başvuran
 220,141
 öğrenciden
 öğretim
 yılı
 başı

itibariyle
 asıl
 listeden
 89;579
 öğrenci
 yurtlara
 yerleştirilmiştir.
 Aralık
 ayına
 kadar

yerleştirmeler
 devam
 ettiği
 için
 ilgili
 sene
 içinde
 tam
 yerleştirilen
 öğrenci
 sayısına

ulaşmak
 mümkün
 olamamıştır.
 Dönem
 başındaki
 rakamlar
 temel
 alındığında
 kabul

oranı
%41’dir.
12


Ancak
barınma
desteği
sadece
yatak
hizmetin
ve
sayısı
ile
ölçülemez.
Eğer
barınmayı

sadece
bir
odada
belirli
bir
dönem
konaklamaktan
öte,
bizzat
bir
yaşam
alanı
olarak

alırsak
 Yurt‐Kur’un
 sağladığı
 hizmetlerin
 geliştirilmesi
 gerektiği
 ortaya
 çıkar.
 Yurt‐
Kur’un
 2006
 yılında
 yayınlanan
 kılavuzuna
 göre,
 YURTKUR’un
 amacı
 yüksek

öğrenim
 gören
 öğrencilere
 kredi
 vermek,
 yurt
 yaptırmak
 ve
 yurtların
 işletmesini

sağlamak
 suretiyle
 gençlerin
 yüksek
 öğrenimlerini,
 sosyal
 ve
 kültürel
 gelişmelerini

kolaylaştırmak
 olarak
 belirtiliyor.
 
 Ancak
 bazı
 rakamlara
 bakınca
 YURTKUR’un
 bu

amaca
 ulaşmaktan
 oldukça
 uzak
 olduğu
 görülebilir.
 YURTKUR
 tarafından
 işletilen

219
 yurt
 bulunmakta
 ve
 bu
 yurtlarda
 barınan
 öğrenci
 sayısı
 200,942.
 Yurtlarda

öğrenci
 başına
 düşen
 m2,
 sosyal
 alanlar
 kantinler,
 koridorlar
 dahil
 edildiğinde
 13.5

m2
 çıkıyor.
 Spor
 dışı
 sosyal
 alanlar
 spor
 için
 ayrılan
 alanların
 üçte
 biriyle
 sınırlıdır.

Tüm
 yurtlarda
 bulunan
 bilgisayar
 sayısı
 1,927’dir.
 Böylece
 104
 öğrenciye
 bir

bilgisayar
düşmektedir.



Türkiye’de
bir
çok
üniversite
ve
özel
kurumun
yüksek
kira
karşılığı
barınma
olanağı

sunduğunu
 biliyoruz.
 Bu
 olanağı
 olmayan
 öğrencilerin
 ucuza
 barınabileceği
 çeşitli

yurtlara
 yerleşmeleri
 oldukça
 yaygın
 bir
 olgu.
 Birçok
 genç
 üniversite
 eğitimini

sürdürürken,
 bireysel
 özgürlüklerini
 geliştiremeyecekleri,
 bir
 çok
 konuda
 özgür

tercihlerini
 yapamayacakları
 ve
 sorgulayamayacakları
 bir
 ortam
 içinde
 barınmak

zorunda
 kalıyor.
 Üniversite
 öğrencilerine
 yurt
 olanaklarının
 artırılması,
 her

üniversitenin
kontenjanına
bağlı
olarak
kampüs
alanı
içinde
yurt
olanağının
da
Yurt‐
Kur
tarafından
geliştirilmesi
fırsat
eşitliğinin
sağlanması
açısından
vaz
geçilemez
bir

unsur
olarak
karşımıza
çıkıyor.



Diğer
 yandan
 gençlerin
 sosyal
 ve
 kültürel
 gelişimine
 katkıda
 bulunmak
 ibaresinin

amacında
 yer
 aldığı
 YURTKUR
 disiplin
 yönetmeliği,
 herhangi
 bir
 sosyal
 ve
 kültürel



























































12
Yurt‐Kur
2008
Faaliyet
Raporu,
2009,
Ankara 



 21

gelişime
katkıda
bulunmanın
ötesinde,
tümüyle
yasaklayıcı,
gençleri
potansiyel
suçlu

kabul
eden
bir
mantıkla
hazırlanmış
durumda.13

Bu
çerçevede
üniversite
öğrencisi

gençlerin
 barınabilmelerine
 yönelik
 sadece
 bütçesel
 açıdan
 yapılacak
 olumlu

değişimler,
bu
sorunun
çözülmesini
sağlamayacaktır.


C.
AB
Eğitim
ve
Gençlik
Programları
Merkezi
Başkanlığı
(Ulusal
Ajans)



UA
 tarafından
 sürdürülen
 ve
 genel
 anlamda
 gençlerin
 güçlendirmesine
 katkıda


bulunduğu
 düşünülebilecek
 iki
 kapsamlı
 program
 bulunmaktadır.
 Bunlardan

birincisi
 Gençlik
 Programı,
 ikincisi
 ise
 büyük
 oranda
 gençlerin
 güçlendirilmesine

katkıda
bulunan
Hayatboyu
Öğrenme
Program’dır.


Gençlik
Programı
Avrupa
Komisyonu
tarafından
gençler
için
uygulamaya
konmuş
bir

programdır.
Bu
program
Avrupalı
gençlerin
aktif
vatandaşlık,
dayanışma
ve
hoşgörü

duygularının
 gelişmesini
 ve
 onların
 Avrupa
 Birliğinin
 geleceğinin
 şekillenmesinde

rol
 almalarını
 sağlamayı
 amaçlamaktadır.
 Gençlik
 Programı
 AB
 sınırları
 içinde
 ve

arasında
 hareketliliği,
 yaygın
 eğitimi,
 kültürlerarası
 diyaloğu
 destekler
 ve
 sosyal,

eğitimsel
 ve
 kültürel
 geçmişlerine
 
 bakmaksızın
 bütün
 gençlerin
 dahil
 edilmesine

imkan
sağlar.
14




Hayatboyu
 öğrenme
 programının
 amacı,
 “Topluluğu
 ileri
 bir
 bilgi
 toplumu
 haline

getirmek,
 daha
 çok
 ve
 daha
 iyi
 iş
 imkanı
 yaratmak,
 sosyal
 bütünlüğü
 geliştirmek;

çevrenin
gelecek
kuşaklar
için
daha
iyi
korunmasını
sağlamak;
özellikle
de
dünyada

bir
kalite
referansına
dönüşmelerini
temin
etmek
amacıyla
Topluluk
içindeki
eğitim

ve
 öğretim
 sistemleri
 arasında
 karşılıklı
 değişim,
 işbirliği
 ve
 hareketliliği

güçlendirmek"
olarak
tanımlanmaktadır.
15



Her
 iki
 program,
 programa
 
 katılan
 ülkelerde
 "ulusal
 ajanslar"
 aracılığıyla


yönetilmektedir.
 Türkiye’de
 ulusal
 ajans
 DPT,
 AB
 Eğitim
 ve
 Gençlik
 Programları

Merkezi
Başkanlığı
tarafından
yürütülmektedir.




Türkiye,
 Programlara
 katilmak
 için,
 Avrupa
 Birligi’nin
 genel
 bütçesine
 her
 yıl
 bir



























































13
Üniversite
Öğrencilerinin
Barınma
Hakkı
Çerçevesinde
Yurt
–
Kur
Mevzuatı,
Yörük
Kurtaran,
2007,


Toplum
Gönüllüleri
Vakfı,
İstanbul

14
Ayrıntılı
bilgi
için
bkz.



http://www.ua.gov.tr/uploads/genclik/2008/program‐guide/Program_Kilavuzu_2009‐TR.pdf

15
http://www.ua.gov.tr/index.cfm?action=detay&yayinid=


7461927F111B3AFFA71DE3198573F086F893B



 22

katkı
 payı
 ödeyecektir.
 
 Türkiye’nin
 öneyeceği
 bu
 katkı
 payı
 kısmen
 katılım
 öncesi

fonlardan
 karşılanacak
 kısmen
 Türkiye’nin
 bütçesi
 tarafından
 karşılanacaktır.


Dolayısıyla
 Türkiye’nin
 AB
 bütçesine
 ödeyeceği
 katkının
 devlet
 bütçesi
 tarafından

karşılanan
 miktarı
 gençlerin
 korunmasına
 yönelik
 harcamalar
 içinde
 kabul

edilmelidir.

İlgili
veriler
Tablo
11’de
görülmektedir.


Tablo
11’in
ilk
bölümünde
her
iki
program
için
Türkiye’nin
AB
bütçesine
ödeyeceği

katkı
 miktarları
 görülmektedir.
 Birinci
 bölümde
 ayrıca
 bu
 katkının
 ne
 kadarının

katılım
 öncesi
 fonlardan
 ne
 kadarının
 Türkiye’nin
 bütçesinden
 karşılancağı

belirtilmektedir.
 Tablonun
 ikici
 bölümünde
 ise
 Türkiye’nin
 bütçesinden
 her
 iki

programa
 ve
 toplam
 olarak
 yapacağı
 harcama
 görülmektedir.
 Bu
 bilgiler
 avro
 ve

dolar
 olarak
 verilmektedir.
 Bu
 verilere
 göre
 Türkiye’nin
 bütçesinden
 yapılacak

toplam
harcama
,
2009
yılı
kuru
sabit
kabul
edildiğinde,
2009
yılı
için
61,622,000
TL;

2010
 yılı
 için
 66,796,400
 TL;
 2011
 yılı
 için
 72,248,000
 TL
 ve
 2012
 yılı
 için

77,704000
TL
olarak
öngörülmektedir.



Türkiye’nin
 AB
 gençlik
 programları
 ve
 hayatboyu
 görenme
 programları


çerçevesinden
yaptığı
harcamalar
2007‐2013
dönemi
için
karar
bağlanmış
ve
resmi

gazetelerde
 yayınlanmıştır.
 Bu
 anlamda
 bu
 harcamaların
 artırılabilmesi
 için

Türkiye’nin
 2014‐2020
 dönemi
 için
 bu
 programlara
 katkısını
 artırması
 gençlik

STK’ları
için
önemli
bir
savunuculuk
alanıdır.



 23

C.1.
 Hayatboyu
 Öğrenme
 Programı
 Genel
 Koordinötürlüğü16’ncü
 yapılan

harcamalar


Yukarıda
hesapladığımız
harcamalarda
gerek
gençlik
programlarını
gerek
hayatboyu

öğrenme
 programlarına
 yönelik
 bütçeden
 yapılan
 harcamaları
 dikkate
 aldık.
 Ancak

Hayatboyu
Öğrenme
programının
tüm
alt
programları
gençliğe
yönelik
değildir.
Bu

nedenle
aşağıda
bu
alt
programlarla
ilgili
bilgi
verilmektedir.



Comenieus
 Programı:
 Programın
 temel
 amacı,
 "Okul
 Eğitimi"
 alanında
 Avrupa


ülkeleriyle
işbirliği
yapmak
suretiyle
eğitimde
kaliteyi
artırmak
ve
kültürel
diyalogu

sağlayarak
 dil
 öğrenimini
 teşvik
 etmektir.
 Bu
 program,
 Okul
 Öncesi
 Eğitim,

İlköğretim
 ve
 Ortaöğretim
 
 alanlarını
 kapsamaktadır.
 Bu
 amaçla
 okul
 ortaklıkları,


Comenius
asistanlığı,
hizmetiçi
eğitim
ve
çok
taraflı
projeleri
kapsamaktadır




Erasmus
 Programı:
 
 Programın
 amacı
 Avrupa'da
 yüksek
 öğretimin
 kalitesini


artırmak
 ve
 Avrupa
 boyutunu
 güçlendirmektir.
 Erasmus
 programı,
 üniversiteler

arasında
 ülkelerarası
 işbirliğini
 teşvik
 ederek;
 öğrencilerin
 ve
 eğitimcilerin

Avrupa'da
 karşılıklı
 değişimini
 sağlayarak;
 programa
 katılan
 ülkelerdeki

çalışmaların
 ve
 alınan
 derecelerin
 akademik
 olarak
 tanınması
 ve
 şeffaflığın

gelişmesine
 katkıda
 bulunarak
 bu
 amacı
 gerçekleştirmeye
 çalışmaktadır.
 Daha

kaliteli
 yükseköğretim
 sunan
 Avrupa'da
 mezunlar
 daha
 donanımlı,
 iş
 dünyasının

beklentilerine
daha
fazla
cevap
veren
bireyler
olacaklardır.


Leonardo
Programı:
Program,
AB'ye
üye
ve
aday
ülkelerin
mesleki
eğitime
yönelik

politikalarını
 desteklemek
 ve
 geliştirmek
 için
 yürütülen
 bir
 programdır.
 

 Program

ülkeler
 arası
 işbirliğinin
 kullanılarak
 mesleki
 eğitim
 sistemleri
 ile
 uygulamalarında

kalitenin
 geliştirilmesini,
 yeniliklerin
 teşvik
 edilmesini
 ve
 Avrupa
 boyutunun

yükseltilmesini
 amaç
 edinmiştir.
 
Üye
 Devletlerin
 mesleki
 eğitimin
 kapsamı
 ve

organizasyonu
 konusundaki
 sorumluluğuna,
 kültürel
 çeşitliliğe
 ve
 dil
 çeşitliliği

dikkate
 alınarak
 gerçekleştirdikleri
 eyleme
 destek
 olmaya
 çalışılmaktadır.
 Bunun

için
 mesleki
 eğitim

 alanındaki
 ülkeler
 arası
 işbirliği
 projelerine
 hibe
 desteği

verilmektedir.



Grundtvig
Programı:
Grundtvig
Programı,
bilginin
sürekli
yenilenmesi
neticesinde


























































16
Hayat
Boyu
Öğrenme
Programları
ile
ilgili
bilgiler
UA’nın
internet
sitesinden
özetlenmiştir


www.ua.gov.tr





 24

oluşan
 gereksinimleri
 karşılamak
 ve
 yetişkin
 kişilere
 yaşamları
 boyunca,
 bilgi
 ve

niteliklerini
 geliştirmek
 için
 imkanlar
 sunarak
 istihdam
 olanaklarını
 artırmak
 ve

toplumda
 meydana
 gelen
 değişikliklere
 uyum
 sağlamalarını
 amaçlar.
 Grundtvig,

mesleki
eğitim
dışında
her
çeşit

yetişkin
ve
yaygın
eğitim
üzerine
odaklanır.
Yaygın

eğitim
 içindeki
 öğrenici,
 öğretmen,
 eğitmen
 ve
 diğer
 personelle
 yetişkin
 eğitim

alanındaki
eğitim
kurumları
ve
bu
tür
eğitim
fırsatları
sunan
kuruluşları
hedefler.




Programda
 “yetişkin”
 yaşı
 ne
 olursa
 olsun
 örgün
 eğitimin
 dışındaki
 herkes
 olarak

tanımlanmaktadır.
 
Bunlardan
 Grundtvig
 dışındakiler
 doğrudan
 gençlere
 yönelik

değildir
 ama
 örgün
 eğitim
 dışındaki
 gençleri
 de
 kapsamaktadır.
 
 
 Bu
 nedenle

Grundtvig
 programı
 dışındaki
 programların
 harcamaları
 dikkate
 almak

gerekmektedir.
 Ancak
 verilerde
 bu
 alt
 program
 için
 ulusal
 katkı
 verilerine

ulaşamadık.
 Bu
 nedenle,
 Tablo
 11’de
 verdiğimiz
 ulusal
 katkı
 toplamı
 Grundtvig

Programı’nın
harcaması
kadar
yüksek
tahmin
etmiş
oluyoruz.


C.2.

Gençlik
Programı
Genel
Koordinatörlüğü’nce
yapılan
harcamalar


Gençlik
 Programlarının
 tümü
 gençliğe
 yöneliktir
 ve
 bu
 programlara
 yönelik


bütçeden
 ayrılan
 katkı
 gençlerin
 güçlendirilimesi
 içinde
 kabul
 edilmelidir.
 
 Bu

programlar
 Eylem
 1
 –
 Avrupa
 için
 Gençlik;
 Eylem
 2
 –
 Avrupa
 Gönüllü
 Hizmeti;


Eylem
3
–
Dünya
Gençliği;

Eylem
4
–
Gençlik
destek
sistemleri
;

Eylem
5
–
Gençlik

Alanında
Avrupa



İşbirliği
için
Destek
başlıklarında
olmaktadır.
 


Eylem
 1
 –
 Avrupa
 için
 Gençlik
 programı
 altında,
 Eylem
 1.1
 –
 Gençlik
 Değişimleri,

farklı
ülkelerden
genç
gruplarına
bir
araya
gelme
ve
birbirlerinin
kültürleri
hakkında

öğrenme
 fırsatı
 sunuyor.
 
Eylem
 1.2
 –
 Gençlik
 Girişimleri,
 yerel,
 bölgesel
 ve
 ulusal

düzeyde
 tasarlanan
 grup
 projelerini
 destekliyor.
 
Eylem
 1.3
 –
 Gençlik
 Demokrasi

Projeleri,
 gençlerin
 hem
 yerel,
 bölgesel
 ya
 da
 ulusal
 düzeyde,

 hem
 de
 uluslararası

düzeyde
demokratik
yaşama
katılımını
destekliyor.




Eylem
2
–
Avrupa
Gönüllü
Hizmeti,
bir
AB
ülkesinde
sosyal
içerikli
bir
projede
2‐12

aylık
 süreler
 dahilinde
 gönüllü
 hizmet
 olanağı
 sunuyor.
 Eylem
 3
 –
 Dünya
 Gençliği

programı
 altında,
 
Eylem
 3.1
 ‐
 Avrupa
 Birliği
 Komşu
 Ülkeleriyle
 İş
 Birliği,
 Komşu

Ortak
 Ülkelerle
 gençlik
 alanında
 Gençlik
 Değişimleri
 ve
 Eğitim
 ve
 Ağ
 Kurma

projelerini
 destekliyor.
 
Eylem
 4
 –
 Gençlik
 destek
 sistemleri
 programı
 dahilinde


Eylem
 4.3
 ‐
 Gençlik
 Çalışanları
 ve
 Gençlik
 Kuruluşları
 İçin
 Eğitim
 ve
 Ağ
 Kurma



 25

faaliyeterini
destekliyor.


Eylem
5
–
Gençlik
Alanında
Avrupa



İşbirliği
için
Destek

çerçevesinde
Eylem
 5.1
 ‐
 Gençler
 ve
 Gençlik
 Politikalarından
 Sorumlu
 Olanlar
 İçin

Toplantılar
yapılmasını
sağlıyor.



Eylem’lere
 yönelik
 tüm
 bu
 alt
 programlara
 yönelik
 harcamaların
 tümünü
 gençlerin

güçlendirilmesi
harcamaları
içinde
kabul
edeceğiz.



Kurumun
 internet
 sitesinden
 Hayatboyu
 Öğrenme
 programlarının
 ve
 Gençlik


Programlarının
 toplam
 harcamalarına
 ve
 bu
 programlara
 yönelik
 ulusal
 katkıya

ilişkin
 verilere
 ulaşmak
 mümkün
 olmaktadır.
 Ancak
 bu
 programların
 alt

programlarına
 yönelik
 harcama
 bilgisi
 bulunmamaktadır.
 Bu
 bilgilerin
 de
 internete

konulması
gençliğe
yönelik
harcamaların
doğru
hesaplanması
için
yararlı
olacaktır.



D.
SODES
Kapsamında
Yapılan
Gençlerin
Güçlendirilmesi
ile
ilgili
Projeler


2008–2012
 yılları
 için
 GAP
 Eylem
 Planı
 hazırlanmış
 ve
 18
 Haziran
 2008
 tarihinde,

2008/11
sayılı
Başbakanlık
Genelgesi
ile
Sosyal
Destek
Pragramı
(SODES)
yürürlüğe

konulmuştur.
 “GAP
 bölgesindeki
 kırdan
 kente
 göç,
 yoksulluk
 ve
 işsizlik
 nedeniyle

yaşanan
 sorunlar
 ve
 değişen
 sosyal
 yapının
 doğurduğu
 yeni
 ihtiyaçlar
 bölgedeki

sosyal
 yatırımların
 önemi
 dikkate
 alınarak
 sosyal
 ihtiyaçları
 kısa
 sürede
 gidermek

amacıyla,
 valiliklerin
 doğrudan
 sorumluluk
 aldığı,
 proje
 odaklı
 Sosyal
 Destek

Programı
 (SODES)
 hazırlanmıştır.
 Bu
 kapsamda,
 bölgede
 yoksulluk
 ve
 sosyal

dışlanma
 riski
 altında
 bulunan
 birey
 ve
 grupların
 ekonomik
 ve
 sosyal
 hayata
 aktif

katılımlarının
 artırılması
 ve
 yaşam
 kalitelerinin
 yükseltilerek
 toplumsal
 dayanışma

ve
bütünleşmenin
gerçekleştirilmesi
amaçlanmaktadır”
(www.dpt.gov.tr).


Program
kapsamına
istihdam,
sosyal
içerme
ve
kültür,
sanat
ve
spor
olmak
üzere
üç

başlık
 altında
 hazırlanacak
 sosyal
 projelerin
 
 girdiği
 belirtilmektedir.
 
 Bu
 alt

başlıkların
altında
yapılan
projelerin
konuları
incelendiğinde
2,565,710
TL’lik
kısmı

gençlerin
 güçlendirilmesine
 yönelik
 projelere
 aktarılan
 kaynak
 olarak
 kabul

edilebilir
(Tablo
12).

Her
başlık
altında
yapılan
projeler
ve
bütçeleri
DPT
tarafından

yayınlanmaktadır.

Gençlikle
ilgili
projeler
ağırlıklı
olarak
spor,
eğitim
ve

sınavlara



 26

hazırlık
projelerinde
yoğunlaşmaktadır.
Ancak

tüm
projelerin
amaç
ve
bütçelerinin

ayrı
ayrı
internette
açıklanmış
olması
şeffaflık
açısından
örnek
oluşturmaktadır.



E.
TÜBİTAK
Gençlere
Yönelik
Burs
ve
Destek
Harcamaları


TÜBİTAK
 Bilim
 İnsanı
 Destekleme
 Daire
 Başkanlığı
 (BİDEB)
 tarafından
 ilköğretim,


ortaöğretim,
 üniversite
 lisans
 ve
 lisansüstü
 öğrencileri
 ile
 doktora
 sonrası
 düzeyde

araştırma
 yapan
 araştırmacılara
 yönelik
 karşılıksız
 burs
 ve
 bilimsel
 destek

programları
yürütülmektedir.


Bu
 programların
 listesi
 aşağıda
 verilmişitir.
 Bu
 liste
 içinden
 gençlerin


güçlendirilmesine
 yönelik
 sayacağımız
 harcamalar
 listenin
 ilk
 bölümünde
 diğerler

destek
 ve
 burs
 programları
 ise
 ikinci
 bölümünde
 yer
 almaktadır












(http://www.tubitak.gov.tr/home.do?ot=1&sid=455&pid=453
).


TÜBİTAK

‐
BİDEB
programları
arasından
gençlerin
güçlendirilmesiyle
ilgili
olanlar:



• Ulusal
İlköğretim
Matematik
Olimpiyatı

• Ulusal
Bilim
Olimpiyatları

• Uluslararası
Bilim
Olimpiyatları

• Ortaöğretim
Öğrencileri
Arası
Araştırma
Projeleri
Yarışması

• Yurt
İçi
Lisans
Burs
Programı

• Üniversite
Öğrencileri
Yurt
İçi/Yurt
Dışı
Araştırma
Projeleri
Dest.
Pr.


• Lisans
ve
Lisans
Öncesi,
Öğretmen
ve
Öğrenci
Bilimsel

Etk.
Dest.

Pr.


• Yurt
İçi
Yüksek
Lisans
Burs
Programı

• Yurt
İçi
Doktora
Burs
Programı

• Lisans
Mezunları
ve
Son
Sınıf
Lisans
Öğrencileri
için
Yurt
Dışı
Y.
L.
Burs
Pr.


• Yurt
Dışı
Doktora
Burs
Programı



 27

 • Yurt
Dışı
Araştırma
Burs
Programı
(Doktora
öğrencileri
için)

• Lisansüstü
Yaz
Okulu
ve
Benzeri
Diğer
Etkinlikleri
Destekleme
Programı

• Son
Sınıf
Lisans
Öğrencieri
için
Lisansüstü
(Y.
L.
/Doktora)
Burs

Programı


TÜBİTAK

‐
BİDEB
diğer
burs
programları
programları:



• PhD
Fellowship
for
Foreign
Citizens

• Research
Fellowship
for
Foreign
Citizens


• Research
Fellowship
for
Foreign
Citizens

• Yurt
İçi
Doktora
Sonrası
Araştırma
Burs
Programı

• Yurt
Dışı
Doktora
Sonrası
Araştırma
Burs
Programı

• Konuk
Bilim
İnsanı
Destekleme
Programı

• Yurt
İçi
Bilimsel
Etkinlikleri
Destekleme
Programı

• Yurt
Dışı
Bilimsel
Etkinliklere
Katılma
Desteği
Programı

• TÜBİTAK
‐
Almanya
(DFG)
Avrupa
Bilimsel
Değişim
Burs
Programı

• TÜBİTAK
‐
İngiltere
(Royal
Society)
Avrupa
Bilimsel
Değişim
Burs
P.


• TÜBİTAK
‐
Macaristan
(HAS)
Avrupa
Bilimsel
Değişim
Burs
Programı

• TÜBİTAK
‐
Lindau
Bİlimsel
Etkinliklere
Katılma
Destek
Programı


Bu
burs
ve
destek
programlarından
gençlerin
güçlendirilmesine
yönelik
olarak
tasnif

edilenlerin
harcamaları
Tablo
13’te
verilmektedir.



 28

3.
 GENÇLERİN
 GÜÇLENDİRİLMESİNE
 YÖNELİK,
 KURUMLARDAN
 TALEP

EDİLEREK
ALINAN
HARCAMALAR



A.
İŞKUR’un
Gençlere
Yönelik
Harcamaları


İŞKUR’un
 faaliyet
 raporunda
 gerçekleştirdiği
 faaliyetlerin
 içinden
 gençlerin


güçlendirilmesi
ile
ilgili
faaliyetler
olduğu
görülmektedir.



2008
 Faaliyet
 Raporu’na
 göre
 düzenlenen
 kurslar
 arasından
 İşgücü
 Yetiştirme


Kursları,
 
Girişimcilik
 Eğitimleri,
 Staj
 Programları,
 Toplum
 Yararına
 Çalışma

Programları
 (TYÇP),
 Çalışanların
 Mesleki
 Eğitimi
 programlarına
 önemli
 kaynak

ayrılmaktadır.
 Bu
 programlardan
 yararlananlarIN
 İŞKUR’un
 internet
 sayfasından

cinsiyetlerine
 göre
 dağılımı
 verilmekle
 birlikte
 yaş
 gruplarına
 göre
 dağılımı

bulunmamaktadır.




2008
 yılında
 çıkarılan
 5763
 sayılı
 kanunda
 Fon’un
 aktif
 işgücü
 piyasası
 dahilinde

kabul
 edilebilecek
 harcamalarının
 kapsamı
 genişletilmiştir.
 Bu
 kanuna
 göre

“sigortalı
işsizler
ve
İŞKUR’a
kayıtlı
diğer
işsizlere;
iş
bulma,
danışmanlık
hizmetleri,

mesleki
eğitim,
işgücü
uyum
ve
toplum
yararına
çalışma
hizmetleri
verilir
ve
işgücü

piyasası
 araştırma
 ve
 planlama
 çalışmaları
 kapsamında
 yapılacak
 giderler
 İşsizlik

Sigortası
 Fonu’ndan
 karşılanır.
 Bu
 giderlerin
 yıllık
 miktarı,
 İşsizlik
 Sigortası
 primi

olarak
Fon’a
aktarılan
Devlet
payının
yüzde
otuzunu
geçemez”.
Bu
durumda
sigortalı

işsizlere
 yönelik
 tüm
 aktif
 piyasa
 işlemlerinin
 harcamaları
 Fon
 tarafından

karşılanmakta
ve
Fon’a
devlet
katkısının
%
30’u
kadarı

İŞKUR
tarafından
yürütülen

işsizlere
yönelik
aktif
piyasa
harcamaları
için
kullanılabilmektedir.



Yukarıda
 belirtilen
 kanun
 gereği
 aktif
 işgücü
 programlarının
 maliyeti
 2008
 yılının

ikinci
 yarısından
 itibaren
 İşsizlik
 Sigortası
 Fonu’ndan
 finanse
 edilmektedir.



 29

İŞKUR’un
 sürdürdüğü
 aktif
 işgücü
 programlarına
 ayrılan
 toplam
 kaynak
 türleri
 ve

yıllar
itibariyle
Tablo
14’te
görülmektedir.




İŞKUR
 yetkilileri
 tarafından
 verilen
 bilgilere
 göre
 2008
 ve
 2009
 yıllarında
 aktif

işgücü
programlarına
yönelik
yapılan
toplam
harcamanın
16‐29
yaş
grubuna
yönelik

olanlarının
oranı
%
58
olarak
hesaplanmaktadır
(Tablo
15).


İŞKUR
 çeşitli
 uluslararası
 kaynaklarla
 ulusal
 kaynakları
 biraraya
 getirerek
 bir
 çok

proje
 yönetmektedir.
 2008‐2009
 yıllarında
 bu
 projelerin
 arasında
 doğrudan

gençlerle
ilgili
olanlar
olduğu
gibi,
kadın
istihdamını
artırmaya
yönelik
olan
ve
genç

kadınlar
üzerinden
gençlerle
ilgili
olanlar
da
bulunmaktadır.



İŞKUR
 2008
 yılında
 hibe
 programları
 
çerçevesinde
 mesleki
 eğitim
 verilmesini


sağlayan
 101
 proje
 uygulamıştır.
 Bu
 projelerden
 yararlananlar
 arasında
 gençler

bulunmaktadır.
 Bu
 projelere
 yönelik
 yukarıda
 belirtilen
 aktif
 işgücü
 programları

dışında
yapılan
harcamaları
ayrıştırmak
mümkün
olmamaktadır.


İşsizlik
 sigortası
 giderlerinin
 içine
 yeni
 eklenen
 giderlerden
 bir
 diğeri
 İstihdam

Paketi
 olarak
 bilinen
 5763
 sayılı
 İş
 Kanunu
 ile
 belirlenmektedir.
 
 Bu
 paket
 ile

gençlerin
ve
kadınların
istihdamı
teşvik
edilmiştir.
Bu
pakette
“18
yaşından
büyük
ve

29
yaşından
küçük
olanlar
ile
yaş
şartı
aranmaksızın
18
yaşından
büyük
kadınların,

kanunun
 aradığı
 şartları
 taşımaları
 durumunda,
 prime
 esas
 kazanç
 alt
 sınırı

üzerinden
hesaplanan
sigorta
primine
ait
işveren
hisselerinin;
birinci
yıl
için
yüzde

yüzü,
 ikinci
 yıl
 için
 yüzde
 sekseni,
 üçüncü
 yıl
 için
 yüzde
 altmışı,
 dördüncü
 yıl
 için

yüzde
 kırkı
 ve
 beşinci
 yıl
 için
 yüzde
 yirmisi
 İşsizlik
 Sigortası
 Fonu’ndan



 30

karşılanacaktır”
 denmektedir.
 
 Söz
 konusu
 primler
 
 SGK
 tarafından
 hesaplanarak

İşsizlik
 Sigortası
 Fonu’dan
 talep
 edilecektir.
 
 Ancak
 gerek
 Fon
 gerek
 SGK
 yetkilileri

Ocak
 2010
 itibariyle
 Fon’dan
 böyle
 bir
 harcama
 yapılmadığını
 belirtmişlerdir.
 Bu

harcama
ile
ilgili
gerçekleşmeler
daha
sonraki
yıllar
için
SGK’dan
öğrenilebilecektir.


2008
 Faaliyet
 Raporu’na
 göre
 İŞKUR
 tarafından
 düzenlenen
 programlarından


yararlananlar
İŞKUR’un
internet
sayfasından
cinsiyetlerine
göre
dağılımı
verilmekle

birlikte
 yaş
 gruplarına
 göre
 dağılımı
 bulunmamaktadır.
 Bu
 programlardan

yararlananların
 yaş
 grubuna
 göre
 dağılımı
 gençlere
 yönelik
 harcamaların

hesaplanmasında
önemli
katkı
sağlayacaktır.



B.
Milli
Eğitim
Bakanlığı
ve
YÖK’un
Gençlere
Yönelik
Harcamaları



Milli
 Eğitim
 Bakanlığı
 bütçesinden
 gençlere
 
 yönelik
 burs
 ve
 yurt
 harcamaları

yapılmaktadır.
 Bunlardan
 birincisi
 1416
 sayılı
 kanun
 çerçevesinde
 yurt
 dışına

yollanan
 gençlere
 verilen
 burslardır.
 
 İkinci
 önemli
 harcama
 Ortaöğretin
 Yurt
 ve

Burslar
 Daire
 Başkanlığı
 tarafından
 ortaöğretim
 öğrencilerine
 verilen
 burslar
 ve

sağlanan
 yurt
 olanakları
 ile
 ilgili
 harcamalardır.
 Bu
 harcamaların
 toplamı
 Tablo

16’da
görülmektedir.



Milli
 Eğitim
 Bakanlığı
 
 ve
 YÖK
 bütçesinden
 yapılan
 burs
 ve
 yurt
 harcamalarının

yayınlanması
gençlere
yönelik
harcamaların
hesaplanabilmesi
için
gereklidir.



 31

4.
GENÇLERİN
GÜÇLENDİRİLMESİNE
YÖNELİK
BULUNAMAYAN
HARCAMALAR



A.

Kültür
ve
Turizm
Bakanlığı



Kültür
ve
 Turizm
Bakanlığı’nın
harcmaları
içinde
 ,gençlere
ve
çocuğa
 yönelik
 müze


ve
 sanat
 faaliyetleri
 ile
 ilgili
 
 harcamalar
 bulunmaktadır.
 
 Örneğin
 halk

kütüphanelerinden,
 müzelerden,
 opera
 ve
 bale
 hizmetlerinden
 gençler

yararlanmaktadır.
 Ancak
 özel
 olarak
 gençlere
 yönelik
 ve
 harcaması
 ayrı
 olarak

izlenen
bir
faaliyet

bulunmamaktadır.
Diğer
yandan,
sanatçıların
ve
kültür
alanında

çalışanların
 sınır
 ötesi
 dolaşımının
 geliştirilmesi
 ve
 kültürlerarası
 diyaloğun

artırılması
 amacıyla
 Avrupa
 kültür
 programları
 irtibat
 noktası
 Kültür
 ve
 Turizm

Bakanlığı’dır
 ve
 bu
 programa
 merkezi
 hükümetin
 katkısı
 yıllık
 1.490.000
 avrodur.

Ancak
 bu
 program
 dahilinde
 fonlanan
 projelerin
 gençlere
 yönelik
 olup
 olmadığına

ilişkin
bir
bilgi
bulunmamaktadır.



B.
KOSGEB


KOSGEB
 çerçevesinde
 girişimcilere
 yönelik
 destekler
 bulunmaktadır.
 KOSGEB


tarafından
 2008
 yılında
 geri
 ödemesiz
 yapılan
 destekler
 kapsamında
 
 112
 
 şirkete

girişimciliği
 geliştirme
 destekleri
 verilmiştir.
 Ancak
 
 bu
 sayının
 kaç
 tanesinin
 genç

girişimcilere
yönelik
olduğu
bilinmemektedir.



Kültür
 Bakanlığı
 ve
 BOSGEB
 gençlere
 yönelik
 yaptığı
 harcamaları
 ayrı
 olarak

tutmamaktadır.




 32



TABLO
17:
VERİ
KAYNAK
LİSTESİ


KAYNAK
1:
 




Merkezi
Yönetimin
ekonomik
sınıflandırmaya
göre
verilen
2006,
2007,
2008
ve

2009
yılının
gerçekleşmiş
harcamaları,
Maliye
Bakanlığı
Muhasebat
Genel

Müdürlüğü’nün
sayfasında
Kamu
Hesapları
Bülteni
seçeneğinin
altında
yer

almaktadır.
Her
yılın
Ocak
ayında
bir
önceki
yılın
gerçekleşmiş
bütçeleri
internete

konulmaktadır.



http://www.muhasebat.gov.tr/mbulten/index.php


KAYNAK
2:
 


2010
Merkezi

Yönetim

Bütçe

Kanunu,

Genel

ve

Özel

Bütçeli

İdarelerin
ve


Düzenleyici
Denetleyici

Kurumların
A
cetveli
icmali,

fonksiyonel
sınıflandırma

tablolarında
yer
almaktadır.





2010
yılı
verileri

BÜMKO
sitesinden
şu
yol
izlenerek
bulunabilir:

http://www.bumko.gov.tr
‘den


Mevzuat
>
Bütçe
mevzuatı>
Kanunlar>

Bütçe

kanunu
ve
ekleri>2009>Bütçe
türleri
itibariyle
ödenek
(A)
cetveli
icmalleri.


2010
 Bütçe
 Gerekçesi’nin
 adresi:
 http://www.bumko.gov.tr
 ‘den
 Bütçe>Bütçe


gerekçesi>2010
Yılı
Bütçe
Gerekçesi



























































































































KAYNAK
3:
 


GSYH
gerçekleşmiş
verileri

ve
öngörüleri
2010
Bütçe
Gerekçesinde
yer
almaktadır.

2010
Bütçe
Gerekçesi’nin
adresi
bkz.
KAYNAK
2.


KAYNAK
:
 



Öğrencilerin

tedavi
ve
ilaç
giderleri,
2006,
2007,
2008

ve
2009
yılı
Merkezi

Yönetimin
ekonomik
sınıflandırmaya
göre
4
KOD
düzeyinde
verilen
gerçekleşmiş

harcamaları
içinde
yer
almaktadır
.Maliye
Bakanlığı
Muhasebat
Genel

Müdürülüğü’nün
sayfasında
Kamu
Hesapları
Bülteni
seçeneğinin
altında
yer

almaktadır.



http://www.muhasebat.gov.tr/mbulten/index.php



 33

5)
 GENÇLERİN
 GÜÇLENDİRİLMESİNE
 YÖNELİK
 HARCAMALARIN
 TOPLAMINA

ULAŞMAK


Gençlerin
 güçlendirilmesine
 yönelik
 harcamaları
 izleyebilmek
 için
 gençliğin
 spor,


toplumsal
 hayata
 katılım,
 barınma,
 eğitime
 destek,
 eğitimden
 işe
 geçişte
 destek

kurumlarını
 dikkate
 aldık.
 
 Tüm
 bu
 kurumların
 harcamaları
 2008
 yılında

2,387,298,878
TL
iken
2009
yılında
3,143,090,232
TL
olarak
gerçekleşmiştir
(Tablo

18)17.
Tabloda
görülen
tüm
kurumların
toplam
harcamaları
temel
alındığında,
genç

başına
 2007
 yılı
 için
 137
 TL,
 2008
 için
 172
 TL
 ve
 2009
 için
 tahmini
 harcama
 226

TL’dir.




























































17
Tablo
18’de
yer
alan
eğitim
harcamları
için
Veri
Kaynak
Listesi
Tablo
17,
KAYNAK
1
ve
2’ye


bakılabilir.
Öğrenci
tedavi
ve
ilaç
giderleri
için
bkz.
Veri
Kaynak
Listesi
Tablo
17,
KAYNAK
4.



 34

GSYH
içinde,
gençleri
güçlendirmeye
yönelik
yapılan
harcamaların
payı,

2007–
2009

yıllarında,
 sırasıyla
 %
 0.2,
 %
 0.2,
 %
 0.3
 olarak
 hesaplanabilmektedir.
 Bu
 oran,

Türkiye’de
 söylemde
 çok
 önemseniyormuş
 gibi
 gözüken
 gençliğe
 kaynak

ayrılmadığının
 göstergesidir.
 Bütçede
 gençlik
 yoktur.
 Gençliğe
 harcanan
 toplam

bütçenin
 yaklaşık
 %
 80’ini
 oluşturan
 Gençlik
 Spor
 Genel
 Müdürülüğü’nün
 ve

YURTKUR’un
 harcamalarında
 2010
 ve
 2011
 yıllarında
 reel
 bir
 azalma

öngörülmektedir.










































GSYH
 içinde
 gençlerin
 güçlendirilmesine
 yönelik
 yapılan
 harcamaların
 artması


gerekmektedir.
 Kamudaki
 diğer
 kurumların,
 bütçelerinde
 de
 gençlerin

güçlendirilmesine
 yönelik
 yeni
 programların
 açılması
 ile
 artış
 sağlanmalıdır.

Halbuki,
 bu
 oranın
 önümüzdeki
 3
 yıl
 daha
 da
 düşmesi
 öngörülmektedir.
 Özellikle

Tablo
 4’te
 görüldüğü
 gibi
 YURKTUR’un
 bütçesi
 için
 önümüzdeki
 üç
 yıl
 içinde
 reel

daralma
 kabul
 edilemez.
 
 YURTKUR’un
 bütçesi
 düşürülmeden
 önce
 bile
 öğrenci

başına
aylık
burs
miktarı
2008
için
160
TL,
2009
için
180
TL'dir.
Bu
miktardaki
bir

burs
 yetersizdir,
 özellikle
 kriz
 ortamında
 burs
 oranlarındaki
 artış
 yeterli
 değildir.

Ayrıca,
 yurtlara
 yapılan
 başvurularla
 kabul
 oranları
 arasındaki
 uçurum
 devam

etmektedir.



Gençlere
 ayrılan
 bütçeden
 eğitim
 dışında
 olan
 gençlere
 yapılan
 harcamaların


başında
 Gençlik
 ve
 Spor
 Genel
 Müdürlüğü
 gelmektedir.
 Gençlik
 ve
 Spor
 Genel

Müdürlüğü’nün
 2009
 yılı
 için
 toplam
 ödeneği
 
 426,390,000
 TL'dir.
 
 İl
 Başkanlıkları

hariç


GSGM
ödeneği
271,140,000
TL’dir.
Bu
ödenek
içinden
sporla
ilgili
dairelerin

payı
 ise
 %
 89’dur.
 Eğitim
 dışındaki
 gençliğin
 topluma
 katılımı
 ve
 gelişiminin
 esas

olarak
 spor
 üzerinden
 kurgulanmasını
 doğru
 bulmuyoruz.
 
 Gençlerin
 özerk
 ve
 eşit

bireyler
 olarak
 yaşayabilmeleri,
 genç
 olarak
 toplumsal
 hayata
 katılabilmeleri
 için

desteklenmeye
ihtiyaçları
vardır
ve
bu
ihtiyaçlar
kesinlikle
sporla
sınırlı
değildir.




Türkiye’de
15–24
yaşları
arasında
13,899,621

genç
yaşıyor.
Gençlerin
genel
nüfusa

oranı
%
20.
Bu
gençlerin
yaklaşık
%
30’u
eğitim
almakta,
%
30’u
çalışmakta,
%
40’ı

eğitim
 almamakta
 ve
 çalışmamaktadır.
 Tüm
 genç
 nüfusun
 %
 30’unu
 oluşturan

“eğitim
 alan
 gençler”,
 2007–2009
 yıllarında
 gençlerin
 güçlendirilmesine
 yönelik

yapılan
 harcamaların
 yaklaşık
 
 %75’ini
 almaktadır.
 Oysa
 “eğitim
 dışındaki
 gençler”

genç
nüfusun
%70’ini
oluşturmalarına
rağmen,
gençlerin
güçlendirilmesine
yönelik



 35

yapılan
 harcamaların
 içinden
 aldıkları
 pay

 %
 25
 ile
 sınırlı
 kalmaktadır.
 
 
 Her
 ne

kadar
 harcamalar
 açısından
 ayrıştırılma
 yapılamamasına
 rağmen,
 genç
 kadınların

eğime
 ve
 toplumsal
 hayata
 katılımı
 için
 özel
 kaynak
 ayrılmasına
 önem
 verilmesi

gerektiğini
düşünüyoruz.
















































Yüksek
 Öğretim
 kurumlarının
 harcamaları
 (Üniversitenin
 aldığı
 harçlar
 ve
 diğer


özgelirleri
 dahil,
 8,985,913,000
 TL)
 gençlerin
 güçlendirilmesine
 yönelik

harcamalarla
 birarada
 düşünüldüğünde
 bile
 oran
 %
 1.2
 civarında
 kalmaktadır.

Ortaöğretim
harcamaları
da
eklendiğinde
(7,368,855,000
TL)
bu
oran
ancak
%
2’ye

ulaşabilmektedir.

























































 36