Professional Documents
Culture Documents
Programın çalıştırılması
Program çalıştırıldığında önce aşağıdaki Start Page diyalog kutusu ekrana gelir
Proje Çeşitleri
1
Standart araç çubuğunda bulunan New Project ya da Recent Project kısmında bulunan Create
Project seçeneği tıklandığında hazırlayacağınız programlara uygun projeler seçilebilir
2
Form Tasarım, Kod Düzenleyici, “Solution Explorer”, Araç
Çubuğu, Araç Kutusu ve Özellikler Penceresi
Visual Basic .NET ekranının genel görüntüsü aşağıdaki gibidir
File (Dosya). Tüm dosya işlemleri bu menü altındadır. Standard araç çubuğu ile bu menüdeki
bazı komutlara ulaşılır. File menüsündeki komutlar ile:
Yeni bir proje, bir dosya veya boş bir çözüm (solution) oluşturmak,
Oluşturulmuş bir projeyi veya varolan bir dosyayı açmak,
Web üzerinde paylaştırılmış dosya veya projeler açmak,
Açık olan dosya veya projeleri kapatmak,
En son kullanılan dosya veya projeleri (Recent Files)
Dosyaları kaydetmek, yazdırmak mümkündür.
Edit (Düzenle). Tüm yazı düzenleme işlemleri için, bu menüdeki komutlar kullanılır. Text Editor
araç çubuğu da bu menünün komutlarına kısayoldur. Edit menüsündeki komutlar ile:
3
Copy, Cut, Paste, Delete, Select All gibi temel işlemleri
Find And Replace, Go, Bookmark gibi navigasyon işlemleri
Outlining ile metinleri gruplama işlemleri
Satırları yorum satırı yapma, yorum satırlarını kaldırma, büyük-küçük harf çevrimi gibi ileri
seviye işlemler gerçekleştirilir.
View (Görünüm). Visual Studio çalışma ortamındaki tüm paneller bu menü komutlarıyla gösterilir.
Ayrıca Navigate Backward ve Navigate Forward komutlarıyla en son çalışılan satıra geri dönülür.
Project (Proje). Projeye dosya eklemek, çıkarmak, proje özelliklerini göstermek için bu menü
kullanılır.
Build (Derleme). Projelerin çalışmak üzere derlenmesi için gereken komutlar, bu menü altındadır.
Debug (Hata Ayıklama). Projede hata ayıklarken gereken komutlar Debug menüsü altındadır.
Projeyi Debug durumunda başlatmak, BreakPoints (hata ayıklarken durulması gereken satırları
ayarlamak) gibi işlemler yapılır.
Tools (Araçlar). Visual Studio ile beraber yüklenen yardımcı araçların listelendiği menüdür. Araç
çubuklarını özelleştirmek için kullanılan Customize seçeneği gibi Options seçeneği de en sık
kullanılan özelliklerden biridir.
Visual Studio çalışma ortamının tüm ayarları Options menüsünden yapılır. Environment ve Text
Editor en sık kullanılan seçeneklerdir.
Environment:
General:
• Tabbed documents: Açık olan sayfaları çoklu sayfa
biçiminde gösterir.
4
• Multiple documents: Sayfaların her biri ayrı bir
pencerede açılır
6
Form Tasarım penceresi
Kod Penceresi
Programımızda bulunan denetim elemanlarına ait olay alt yordamlarının
bulunduğu ve program kodlarının yani asıl programın yazıldığı bölümdür. Visual diller
programcının kendi kodunu yazacağı bir editör sunar. Üzerinde çalışılan form veya
kontrol elamanı çift tıklatıldığında kod penceresi karşımıza gelecektir.
Kod penceresi
Visual Basic .NET’te program kodları yani programın çalışmasını sağlayan ve
kullanıcı tarafından yazılmış ifadeler Code (Kod) penceresi içerisine yazılır. Bu
pencereye geçmenin iki yolu vardır.
Solution Explorer penceresinde yer alan (View Code) ikonuna basarak
geçilebilir.
Form veya kod penceresi açılmak istenen form üzerindeki herhangi bir nesne
üzerinde çift tıklayarak da geçilebilir.
Bu bölüme yazılan kodlar nesneler için önceden tanımlanmış alt yordamlar
şeklindedir. Bu alt yordamlar her nesne için değişiklik göstermektedir. Alt yordamlar
program kod penceresi bölümünde Private Sub ile başlayıp End Sub ile bitmektedir.
Kodlar Private deyimi ile End Sub deyimi arasına yazılmaktadır. Bir kodun çalışması
ise nesneye ait tanımlı olayın gerçekleşmesi ile olur.
Nesneler, yerleri ve sıraları taşınarak değiştirilebilir, ayrıca başka bir sekmeye de taşınılabilir.
Varsayılan sıralama dışında, alfabetik olarak da sıralama yapılabilir. View menüsünden Toolbox panelini
kapattıysanız açabilirsiniz
8
Properties (Özellikler) Penceresi
Bu kısım programlarınız için bir, oldukça önemli bir anlam ifade etmektedir. Bilindiği üzere
Visual Basic .NET dilinde program yaptığınız zaman programınıza ait form üzerinde bulunan bütün
denetim elemanlarının tamamı (Label, Text, Command button, Liste kutusu vb.) Visual Basic. NET
derleyicisi tarafından birer nesne olarak algılanır. Form üzerine yerleştirmiş olduğumuz nesnelerin ve
formun özellikleri bu pencerede listelenir. Propeties genel bir penceredir
9
Kontrollerin eklenmesi. Kontrollerin ayarlanması.
Özellikler
Name: Seçili kontrol elemanınızın program içerisindeki ismini belirler. (Name özelliğine göre
elemana ait program kodları yazılmalıdır.)
Text: Seçili kontrol elemanınıza program çalışırken kullanılacak ismi vermek
için kullanılır.
BorderStyle: Seçili elemanın form üzerinde 3 boyutlu görünümü sağlar.
BackColor: Seçili elemanın zemin rengi seçimini sağlar.
Enabled: Nesnenin aktif veya pasif olmasını sağlar. Yani üzerinde işlem
yapılıp yapılmayacağını kontrol eder. False değeri için nesne üzerinde işlem
yapılmaz. True değeri için nesneyi normal olarak çalıştırabilirsiniz.
Font: Seçili nesne için yazı tipi seçimine olanak sağlar.
Size: Nesnenin boyutu ile alakalı değişiklik yapmamızı sağlar.
Location: Nesnelerin koordinatını verir.
Visible: Nesnenin görülüp görülmeme özelliğini ayarlar. False değeri verildiği
zaman nesne görülmez, True değeri verildiği zaman görülür.
Text (Yazı). Kontrollerin Text özelliği, üzerinde görüntülenen yazıdır. Bu özellik, çalışma anında
sıkça okunup değiştirilerek kullanıcıyla iletişim sağlanır.
Size (Büyüklük). Kontrollerin büyüklük özelliğidir. Height (yükseklik) ve Width (genişlik)
özelliklerin-den oluşur. Genellikle tasarım anında belirlenen bu özellik, çalışma anında da
değiştirilebilir.
ForeColor (Önalan rengi). Kontrollerin üzerindeki yazıların rengini belirler.
Olaylar
Olaylar kontrollerin başına gelen işlemlerdir. Olayların metotlardan farkı, bu işlemlerin kontrol-
lerin elinde olmadan gerçekleşmesidir. Örneğin bir Button kontrolünün tıklanması, o kontrolün isteği
dışında yapılmıştır. Bu olayın tetiklenmesinde kontrolün bir rolü yoktur. Bu olaylar gerçekleştiği zaman
yapılması gereken işlemler, ilgili olayın yordamına yazılır. Button1 isimli kontrol tıklandığı zaman
gerçekleştirmek istenen eylemler Button1_Click yordamına yazılır.
Visual Studio ortamı, kontrollerin olaylarını kolay bir şekilde seçmeyi sağlar. Kod sayfalarında
kontrollerin bulunduğu listeden, istenen kontrol seçilir. Kontrolün olaylarının listelendiği diğer listeden de
istenen olay seçilir
10
Kontrollerin olaylarının seçilmesi.
1-Form
Windows uygulamaları, Windows kontrollerinin tutulduğu pencereler olan formlardan oluşur. Bir
Windows projesi açıldığı zaman Form kontrolü otomatik olarak eklenir. İkinci bir form eklemek için
Project menüsünden Add Windows Form komutunu seçilir. Proje çalıştığı zaman başlangıç formu
görüntülenir. Başlangıç formu projenin özelliklerinden değiştirilir
11
ControlBox (Denetim kutusu). Form üzerindeki simge durumuna küçültme,ekranı kaplama ve
formu kapatma (Minimize / Maximize /Close) kutularının görünümünü ve erişilebilirliğini kontrol
eder
NOT: Formun ControlBox özelliği False iken uygulama, Debug menüsünden Stop Debugging komutu
seçilerek kapatılabilir.
AccepButton-Enter: Bu özelliğin aktif olabilmesi için öncelikle forma bir Button eklenmesi
gerekmektedir.
Button ekleyip formu seçince AcceptButton özelliğinde None ve seçili olan Button1 diye iki
seçenek belirecektir. Eğer, Button1 seçeneğini aktif yaparsanız programınızı çalıştırdığınızda Button1’i
Mouse ile tıklamak yerine Enter tuşu ile de kullanabilirsiniz.
Örnek olması açısından basit bir örnek verecek olursak, formunuza bir Button bir de TextBox
ekleyiniz ve formun AcceptButton seçeneğini Button olarak ayarlayınız. Daha sonra Button’nun kod
sayfasına geçip aşağıdaki program satırını yazınız.
Private Sub Button1_Click_1
TextBox1.Text = "Visual Basic dünyasına hoşgeldin"
End Sub
Şimdi programınızı F5 ile çalıştırınız ve Button’a tıklamak yerine Enter tuşuna basınız.
12
CancelButton-ESC: Bu özellikte tıpkı AcceptButton gibidir. Tek farkı Button’a ESC tuşunu
atamasıdır.
FormBorderStyle: Formunuzun ekran üzerindeki görünüşünü değiştirmek için Properties
(Özellikler) penceresindeki FormBorderStyle kullanılır
StartPosition: Formların bir diğer özelliği olan “StartPosition”, programı çalıştırdığınız anda
formun ekranın neresinde konumlanacağını belirlemenizi sağlar
13
Manual: Formu ekranın sol üst köşesine konumlandırır.
CenterScreen: Formu ekranın tam ortasına konumlandırır.
WindowsDefaultBounds: Formun boyutlarını büyültür.
RightToLeft: Form başlığının ve nesneler içindeki yazıların sağda ya da solda
görünmesini sağlar.
RightToLeftLayout: Eğer form RightToLeft seçeneği “Yes” seçilip form
başlığı sola alınmışsa, “True” aktif olur ve form başlığı ile formun kontrol
düğmeleri yer değiştirir.
Not: Formlar açıldığı zaman Load olayı gerçekleşir. Eğer form, başlangıç formu olarak seçilmişse,
proje başladığı zaman çalıştırılmak istenen kodlar bu olayın yordamına yazılır.
2-TextBox
Bir Windows metin kutusunu temsil eder. Kullanıcıların değer girerek programla haberleşmesini
sağlamak amacıyla kullanılır. TextBox kontrolündeki yazı değiştiği zaman TextChanged olayı
gerçekleşir.
14
ScollBars: Multiline özelliğinin True olması durumunda etkili olan bu özellik Text kutusu
içerisinde bu özelliğin aşağı yukarı, sola sağa kaydırmak için kaydırma çubuklarının eklenmesini
sağlar. None ise yok, Horizontal ise yatay, Vertical ise dikey ve Both ise hem yatay hem de dikey
kaydırma çubukları eklenir.
MaxLenght: Text kutusuna girilebilecek maksimum karakter sayısını belirler. Buna 0 verilirse üst
sınır 32 karakter olur.
PaswordChar: Text kutusuna şifre girmek için kullanılır. Yani kullanıcı girdiği karakterlerin
ekranda görülmesini istemiyorsa bu özellikten yararlanır.
PasswordChar özelliğine karakter girerek kullanıcının girdiği bütün karakterlerin bu karakterle
görülmesini sağlar.
Locked: Text kutusunun bu özelliği True yapılırsa Text üzerinde hiçbir değişiklik yapılamaz.
BorderStyle: Nesnenin ekran üzerindeki sınırlarının çerçeve şeklini belirler.
None : Çerçeve yok
FixedSingle: Tek çizgili çerçeve
Fixed3D: Üç boyutlu çerçeve
3-Button kontrolü
Button kontrolü, bir işlemin başlatılabilmesi için kullanılan kontroldür Örneğin “Tamam” veya “İptal”
vb.
Click Düğme üzerine tıklandığı zaman gerçekleşir. Formda ve textboxtan olan genel özellikler burada da
aynıdır.
4-Label (Etiket) kontrolü
Label kontrolü, form üzerinde bilginin gösterilmesi için kullanılır
TextAlign Yazının etiket üzerindeki pozisyonu belirler.
Font (Yazı Tipi). Font özelliği birçok alt özellik taşır. Bunlardan bazıları en sık kullanılan
özelliklerdir
BorderStyle Kontrolün kenar stilidir. FixedSingle değeri, kontrolün kenar çizgilerini gösterir.
Fixed3D değeri, kenarların üç boyutlu olmasını sağlar.
Image Drawing: Etiket üzerinde görüntülenmek istenen resmi tutar.
ImageAlign Etiket üzerindeki resmin nerede duracağını belirler.
RightToLeft Etiket üzerindeki yazının yönünü belirler. Eğer Yes değerini alırsa, yazılar sağ-dan
sola gösterilir
15
Label1.BorderStyle = BorderStyle.Fixed3D
Label1.Image = Image.FromFile("C:\ FLGTURK.ICO")
Label1.ImageAlign = ContentAlignment.MiddleRight
Label1.RightToLeft = RightToLeft.Yes
Label1.Text = "Türkçe"
5-CheckBox kontrolü
Windows’ ta çok kullanılan kontrollerden biri de kullanıcının belirli özellikleri aktif veya pasif
hale getirmek için kullanıldığı eleman CheckBox’ lardır. Anlaşırlığı ve kullanımı kolay olması sebebiyle
kolay kullanılabilir arabirimler oluşturmak için oldukça faydalı bir kontroldür
16
7-RadioButton (Seçenek Düğmesi) kontrolü
RadioButton kontrolü ChechkBox kontrolünden farklı olarak birkaç seçenekten sadece birini
seçme imkânı veren bir kontroldür. Bu kontrolün tek başına kullanılması anlamsızdır. Birkaç seçenekten
birini seçme imkânı veren bir kontrol olduğu için en az iki tane birlikte kullanılmalıdır. Gruptaki
RadioButton düğmelerinden biri seçildiğinde diğeri kendiliğinden seçilmiş özelliğini kaldırır. Yani aynı
anda bir grupta iki tane işaretli düğme bulunmaz. Yalnızca bir seçenek seçebiliriz ve bilgisayarımız da o
seçeneğe göre hareket eder
17
Value Kaydırma çubuğunun pozisyonuna göre alınan değeri tutar.
SmallChange Kontrolü, üstündeki oklar ile kaydırıldığı zaman eklenecek ya da çıkartılacak
değeri tutar.
LargeChange Kontrolü, kaydırma çubuğundaki boşluğa tıklanarak kaydırıldığında zaman
eklenecek ya da çıkartılacak değeri tutar.
Minimum Value özelliğinin alabileceği maksimum değeri tutar.
Maximum Value özelliğinin alabileceği minimum değeri tutar.
Scroll Çubuklar kaydırıldıkları zaman gerçekleşir.
ValueChanged Kod ile ya da çubuklar kaydırılınca Value özelliği değiştiği zaman gerçekleşir.
18
Bu kontrol elemanı Bitmap, Icon, Metafile, Jpeg ve Gif gibi resimleri görüntülemek için kullanılır.
Ayrıca metotlar kullanılarak PictureBox içine çizimlerde yapılabilmektedir. Bu kontrolün bir diğer
özelliği ise aynen GroupBox kontrolünde olduğu gibi diğer kontrolleri gruplandırmasıdır.
Image Kontrolün resim kaynağını belirler.
SizeMode Kontrolün, resmi nasıl görüntüleyeceğini belirler. AutoSize değeri, kontrolün
büyüklüğünü resmin büyüklüğüne göre ayarlar. CenterImage değeri, resmi kontrolün ortasına
gelecek şekilde ayarlar. Normal değeri, kontrolün sol üst köşesine göre konumlandırır.
StretchImage değeri, resmi kontrolün büyüklüğüne göre boyutlandırır ve resmin tam
görünmesini sağlar.
PictureBox1.Image = Image.FromFile(txtResimYeri.Text)
20
Private Sub Button1_Click(ByVal sender As System.Object, ByVal e As
System.EventArgs) Handles Button1.Click,
Form2.Show() 'Form2'yi ekrana getirir
End Sub
Şimdi Form2’yi Görüntüle isimli butona tıklayınız. Form2’nin ekrana geleceğini göreceksiniz.
21
BringToFront ve SendToBack
Uygulamalarımızda birden fazla form bulunuyorsa bu formları en öne getirmek ya da en arkaya
gönderip birbiri arasında geçiş yapmanız gerekebilir.
Form_ismi. BringToFront ( ): Formu en öne getirir.
Form_ismi. SendToBack ( ) : Formu en arkaya gönderir.
22
Application: Project Properties penceresindeki Application sekmesinde aşağıdaki seçenekler
bulunur.
Assembly Name: Derleme uygulamamızda kullanacağımız ismi belirlememize yarar.
Windows tabanlı bir uygulama için buraya istediğimiz herhangi bir ismi yazınca
programımızın çalıştırılabilir bir uzantısı. exe olur (Kolaymenu yazınca program
kolaymenu.exe’yi oluşturacaktır.)
23
Root namespace: Projemizdeki tüm dosyalar için taban ismi belirler.
Application Type: Hazırlayacağımız uygulama tipini belirler.
• Icon: Derlediğimiz uygulama için Windows’ta gösterilecek icon resmini belirler.
• Startup: Projemizde birden fazla form varsa, programı çalıştırdığımızda hangi formun
başlangıç formu olacağını belirlememizi sağlar.
• Enable Visual Styles: Windows XP stillerinin etkin olup olmayacağını belirler. Etkinse
düğme şekilleri Windows XP gibi davranır.
• Make Single Instance Application: Bu seçenek aktif ise programımızın iki kez üst üste
çalışmasını önler.
• Save My Settings on Shutdown: Aktif durumda ise programımızı kapatınca yapılan
değişikliklerin kaydedilmesini sağlar
.
Authentication Mode: Aktif olan kullanıcı kimliğini tanımlar.
Shutdown Mode: Projemizde birden fazla form varsa ve burada When Startup Form Closes
seçildiğinde başlangıç formumuzu kapattığımızda programımız sonlanır. When Last Form
Closes seçildiğinde ise en son formumuzu kapattığımızda programımız sonlanır.
Splash Screen: Burada başlangıç formu haricinde diğer formlar bulunur. Bu formlardan birini
seçip programımızı çalıştırdığımızda ekrana önce belirli bir süre seçilen form gelir. Daha
sonra başlangıç formumuz görünür.
24
SDI (Single Document Interface) ve MDI (Multiple Document
Interface)
İki tür esas arayüz vardır. SDI (single document interface) tek formlu arayüzler ve MDI (multiple
document interface) çok formlu arayüzler olarak adlandırılırlar
MDI Formlar
Bir MDI uygulaması, kullanıcıya aynı anda birçok formu gösterme imkânı vermektedir. MDI
uygulaması bir MDI formu ve bunun içinde çok sayıda alt formdan oluşmaktadır. MDI formuna Parent
(ebeveyn) form, içindeki formlara ise Child (çocuk) form denir. Excel ya da Word gibi Ofis programları
ise MDI arayüze sahiptir ve aynı anda birden fazla dökümanın görünmesine izin verir. MDI arayüz
programlarını bir ana pencere içinde birden fazla çocuk (child) pencere barındırabilen programlar olarak
kabul etmek gerekir.
Genellikle WEB uygulamalarında veya Windows ortamındaki bazı paket programlarda sürekli
olarak bir butona ya da bir düğmeye tıkladığınızda yeni formlar ekrana gelmektedir. Bu formlar child
form adını alır.
25
Private Sub OpenFile(ByVal sender As Object, ByVal e As EventArgs)
Dim Form2 As New Form2() ' Yeni formumuzu tanımlıyoruz.
Form2.MdiParent = Me ' Form2’yi MDIParent ile çocuk formu
yapıyoruz.
Form2.Show() 'Form2 yi görüntülüyoruz.
End Sub
Private Sub Button1_Click(ByVal sender As System.Object,EventArgs)
Handles Button1.Click, MsgBox("Sayın Muharrem TANYILDIZI İyi
Günler")
End Sub
MDI ana ve çocuk formların özellikleri şöyle
sıralanabilir
Programın çalışması sırasında çocuk formlar, ana formunun çalışma alanın
kullanır.
Ana form simge durumuna getirildiğinde görev çubuğunda görülür. Çocuk
formlar simge durumuna getirildiğinde ise ana form içinde görüntülenir.
Bir çocuk form ekranı kapladığında, başlığı ana formunun başlığı olur.
Aktif çocuk formunun menüleri, ana formunun menü çubuğunda görüntülenir.
Çalışma anında yeni çocuk formlar oluşturulabilir.
Visual Basic. NET tarafından oluşturulan ana form üzerindeki menü ve araç
çubukları üzerinde isterseniz değişiklik yapabilirsiniz.
Windows Gezgini Tarzı Uygulamalar (Çok Panelli)
Bir uygulama içinde çok panelli proje tasarımı ve kullanımını inceleyelim. Yeni bir proje açıp
Form1 ve Form2 adında iki adet form oluşturalım. Form1 MDI Parent (ebevenyn) formu, Form2 ise MDI
Child (çocuk) formu olsun. Form1’i parent yani ana form yapmak için Properties penceresinde
IsMDIContainer özelliğini true vermemiz gerekir
26
Artık Form1 Parent (ana) form oldu. Daha sonra ana formunuzdan Child (çocuk)formu açmak için
ana formun üzerine bir buton yerleştirebiliriz.
MENÜ TASARIMI
“MainMenu” Nesnesi
Windows uygulamalarında en çok kullanılan tasarım araçları menülerdir. Dosya, Düzen, Görünüm
gibi menüler neredeyse tüm Windows uygulamalarında, belli başlı işlerin yapılmasında kullanıcıya kolay
erişim sağlar.
Uygulamalarda, menülerde tanımlanan işlemlere görsel kısayollar sunulur. Bu işlem araç kutuları
ile sağlanır.
Visual Basic. NET projelerinde menü hazırlamak için MenuStrip kontrolünden
yararlanırız. MenuStrip kontrolünü seçip formun üzerine tıkladığımızda üst kısımda menü çubuğu, alt
kısımda ise MenuStrip nesnesini temsil eden bir düğme görürüz.
Menüye MenuItem eklendiğinde hemen altında ve yanında, menü eklemek için bir yer açılır. Bu
açılan yere de menü ismi girilip, alt menü öğeleri oluşturulabilir. Menü öğeleri tıklandığı zaman bir
işlemin gerçekleşmesi için, kontrol çift tıklanarak bu öğenin Click olayına geçilir. Çalıştırılmak istenen
kodlar buraya yazılır.
End Sub
27
“Insert New, Insert Separator ve Edit names” Menü
Komutları
Eklenen menülere yeni menüler eklenebilir. Menü sayısı arttığında menüleri gruplamak için ara
çizgiler de verilebilir. Daha önce eklenmiş bir menü adı düzeltilebilir. Şimdi bu işlemlerin nasıl
yapıldığını inceleyelim.
28