You are on page 1of 24

BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT 02 NOV 2015

BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT 02 NOV 2015


BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT 02 NOV 2015
BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT 02 NOV 2015
BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT 04 DEC 2012
BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT 04 DEC 2012
BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT 04 DEC 2012
BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT 05 MAY 2015
BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT 05 MAY 2015
BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT 05 MAY 2015
BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT 05 MAY 2015
BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT 11 NOV 2016
BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT 11 NOV 2016
BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT 11 NOV 2016
BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT 11 NOV 2016
BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT 11 NOV 2016
C
B9 9848 8BC A7 4B2 209B B15 2B5 50B CF B41
8 A 4 2 C B 7
98 48B BCA 74B B20 09B1 152 B50 0BC FB 417 879
48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB
84 BC A7 B 09 15 B 0B F 4 78 9A 9
8B A 4 20 B 2 5 C B 17 79 B 84
8B CA 74B B20 9B1 152B B50 0BC FB4 417 879 AB 984 8BC
9 F 8 A 9 8
BC CA7 74B 209 B15 52B 50B BCF B41 178 79A B9 848 BC A74
4 2 B 5 B 7 B 8 B A
CAA74 B20 09B 152 2B50 0BC CFB 417 7879 9AB 984 48B CA 74B B209
B 1 B 4 8 9 C 7
A7 74B 209 9B15 52B 50B BCF FB4 178 79AAB9 848 8BC A74 4B2 209B B15
4 2 B 5 B 1 7 8 B A 0 2
74 B20 09B 152 2B50 0BC CFB 417 7879 9AB B984 48B CA 74B B20 9B1 152B B50
B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74 20 9B 52 5 BC
B2 09B 15 2B5 0B CFB 41 787 9A B98 48B CA 74 B20 9B 152 B5 0BC FB
0 2 C 7 9 B B 1 B 0 4
20 9B1 152B B50 0BC FB4 417 879 AB 984 48BC CA7 74B 209 9B1 52B 50B BCF FB4 178

i)
ii)
9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79

iii)
N.B:
15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 B5 BC FB 17 879 AB
2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 0B FB 41 87 A 98
50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2B 0B CF 41 78 9A B9 48
BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B 50 C B4 78 79 B 84 BC
FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 50 BC FB4 17 79 AB 984 8BC A7
41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50 BC FB 17 879 AB 984 8B A 4B
78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74 20
79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 1
98 48B CA 74B 20 9B1 52 B50 BC FB 17 879 AB 984 8B A7 4B 209 B1 52B
48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB 98 8B CA 4B 20 B1 52 50
BC A7 B 09 15 B 0B F 41 78 9A 9 48 C 74 2 9B 52 B5 BC
A7 4B 209 B15 2B 50B CF B4 78 79A B9 848 BC A74 B2 09B 15 B5 0B FB

e) Crossing of cheques
4B 209 B1 2B 50B CF B4 178 79A B9 848 BC A7 B2 09 15 2B 0B CF 41

Q.2 Write short notes on any four


20 B1 52B 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 B1 2B 50B CF B4 78
9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79

h) Define Bill of Exchange.

f) Debt Recovery Tribunal


15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 B5 BC FB 17 879 AB
2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 0B FB 41 87 A 98
50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2B 0B CF 41 78 9A B9 48
BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B 50 C B4 78 79 B 84 BC

d) Inchoate stamped instruments


FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 50 BC FB4 17 79 AB 984 8BC A7

Financial Institutions Act, 1993.

c) Prohibition of trading by banks


i) Define “Drawer” and “Drawee”.
41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50 BC FB 17 879 AB 984 8B A 4B
e) What is ‘noting’ and who does it?
78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74 20
79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B

a) Bankers Books Evidence Act 1891


AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 1
c) What is demonetization of currency?

98 48B CA 74B 20 9B1 52 B50 BC FB 17 879 AB 984 8B A7 4B 209 B1 52B

What are Co-operative Banks?


48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB 98 8B CA 4B 20 B1 52 50

1
BC A7 B 09 15 B 0B F 41 78 9A 9 48 C 74 2 9B 52 B5 BC
A7 4B 209 B15 2B 50B CF B4 78 79A B9 848 BC A74 B2 09B 15 B5 0B FB

b) Are the following valid Bills of Exchange


4B 209 B1 2B 50B CF B4 178 79A B9 848 BC A7 B2 09 15 2B 0B CF 41

Q.3 Answer the following by giving reasons ( any two)


20 B1 52B 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 B1 2B 50B CF B4 78

j) What is the statutory required capital of RBI?


b) What are “inland” and “foreign instruments”?
1) All the questions are compulsory.

9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79
Q.1 Answer the following in not more than two sentences

15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 B5 BC FB 17 879 AB
[Time: 3 Hours]

2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 0B FB 41 87 A 98

shall be very grateful to you. Your sincerely Y”


50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2B 0B CF 41 78 9A B9 48
2) Figures to the right indicate full marks.

BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B 50 C B4 78 79 B 84 BC
FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 50 BC FB4 17 79 AB 984 8BC A7

i) ‘Please pay X or order Rs.600 sixty days after sight “


41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50 BC FB 17 879 AB 984 8B A 4B
3) Cite relevant Case Laws wherever possible.

78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74 20
79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B

7879AB9848BCA74B209B152B50BCFB41
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 1

When can the RBI use its power to give directions?


98 48B CA 74B 20 9B1 52 B50 BC FB 17 879 AB 984 8B A7 4B 209 B1 52B
48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB 98 8B CA 4B 20 B1 52 50
a) Define ‘Banking policy’ under banking Regulation Act 1949

BC A7 B 09 15 B 0B F 41 78 9A 9 48 C 74 2 9B 52 B5 BC
A7 4B 209 B15 2B 50B CF B4 78 79A B9 848 BC A74 B2 09B 15 B5 0B FB
4B 209 B1 2B 50B CF B4 178 79A B9 848 BC A7 B2 09 15 2B 0B CF 41
20 B1 52B 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 B1 2B 50B CF B4 78
9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79

iii) “A writes to B “Kindly pay X or order Rs.50000 on the death of Z”


15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 B5 BC FB 17 879 AB
2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 0B FB 41 87 A 98
Please check whether you have got the right question paper.

50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2B 0B CF 41 78 9A B9 48
BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B 50 C B4 78 79 B 84 BC
FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 50 BC FB4 17 79 AB 984 8BC A7
d) When can Central Government acquire undertaking of banking companies?

41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50 BC FB 17 879 AB 984 8B A 4


Q.P. Code :16167

b) Composition of Central and Local Boards of Directors under RBI Act 1934

78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74
L0516 & L08110 / L0049 BANKING LAWS AND NEGOTIABLE INSTRUMENTS ACT

Does the Banking Regulation Act, 1949 apply to Co-operative Banks?


79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B

national funds may not exceed 2% of the published profits of the previous year.
98 48B CA 74B 20 9B1 52 B50 BC FB 17 879 AB 984 8B A7 4B 2
48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB 98 8B CA 4B 20
BC A7 B 09 15 B 0B F 41 78 9A 9 48 C 74 2
f) Who issues a certificate of Recovery under the Recovery of Debts Due to Banks and

g) Explain the terms “at sight” and “on presentment” with reference to N.I. Act 1881

A7 4B 209 B15 2B 50B CF B4 78 79A B9 848 BC A74 B2 09B


4B 209 B1 2B 50B CF B4 178 79A B9 848 BC A7 B2 09

ii) “Mr. X kindly pay the bearer Rs. 50000 and place the amount to my account for that I
20 B1 52B 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 B1
9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1
15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 5

normal donations from out of their net profits may not exceed 1% and those made to
2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15

states and Union Territories in India that in so far as Co-operative banks are concerned
a) Reserve Bank of India issued a circular to the Registrars of Co-operative Societies of all

TURN OVER
50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2
BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B
12
20
20

FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 5


[ Marks:100]

41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50
78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5
79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50
C
B9 9848 8BC A7 4B2 209B B15 2B5 50B CF B41
8 A 4 2 C B 7
98 48B BCA 74B B20 09B1 152 B50 0BC FB 417 879
48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB
84 BC A7 B 09 15 B 0B F 4 78 9A 9
8B A 4 20 B 2 5 C B 17 79 B 84
8B CA 74B B20 9B1 152B B50 0BC FB4 417 879 AB 984 8BC
9 F 8 A 9 8
BC CA7 74B 209 B15 52B 50B BCF B41 178 79A B9 848 BC A74
4 2 B 5 B 7 B 8 B A
CAA74 B20 09B 152 2B50 0BC CFB 417 7879 9AB 984 48B CA 74B B209
B 1 B 4 8 9 C 7
A7 74B 209 9B15 52B 50B BCF FB4 178 79AAB9 848 8BC A74 4B2 209B B15
4 2 B 5 B 1 7 8 B A 0 2

ii.
i.

iii.
74 B20 09B 152 2B50 0BC CFB 417 7879 9AB B984 48B CA 74B B20 9B1 152B B50
B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74 20 9B 52 5 BC
B2 09B 15 2B5 0B CFB 41 787 9A B98 48B CA 74 B20 9B 152 B5 0BC FB
0 2 C 7 9 B B 1 B 0 4
20 9B1 152B B50 0BC FB4 417 879 AB 984 48BC CA7 74B 209 9B1 52B 50B BCF FB4 178
9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79
15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 B5 BC FB 17 879 AB
2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 0B FB 41 87 A 98
50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2B 0B CF 41 78 9A B9 48
BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B 50 C B4 78 79 B 84 BC

Act 1881
FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 50 BC FB4 17 79 AB 984 8BC A7
41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50 BC FB 17 879 AB 984 8B A 4B
78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74 20
79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 1
98 48B CA 74B 20 9B1 52 B50 BC FB 17 879 AB 984 8B A7 4B 209 B1 52B
48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB 98 8B CA 4B 20 B1 52 50
BC A7 B 09 15 B 0B F 41 78 9A 9 48 C 74 2 9B 52 B5 BC
A7 4B 209 B15 2B 50B CF B4 78 79A B9 848 BC A74 B2 09B 15 B5 0B FB
4B 209 B1 2B 50B CF B4 178 79A B9 848 BC A7 B2 09 15 2B 0B CF 41
20 B1 52B 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 B1 2B 50B CF B4 78
9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79
15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 B5 BC FB 17 879 AB

Q.4 Answer the following ( any four )


2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 0B FB 41 87 A 98
50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2B 0B CF 41 78 9A B9 48
BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B 50 C B4 78 79 B 84 BC
FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 50 BC FB4 17 79 AB 984 8BC A7
41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50 BC FB 17 879 AB 984 8B A 4B
78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74 20
79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B

i) Licensing of Banking companies


ii) Winding up of banking company
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 1
98 48B CA 74B 20 9B1 52 B50 BC FB 17 879 AB 984 8B A7 4B 209 B1 52B
48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB 98 8B CA 4B 20 B1 52 50

2
BC A7 B 09 15 B 0B F 41 78 9A 9 48 C 74 2 9B 52 B5 BC
A7 4B 209 B15 2B 50B CF B4 78 79A B9 848 BC A74 B2 09B 15 B5 0B FB

provisions of Banking Regulation Act 1949


4B 209 B1 2B 50B CF B4 178 79A B9 848 BC A7 B2 09 15 2B 0B CF 41
20 B1 52B 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 B1 2B 50B CF B4 78
9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79
15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 B5 BC FB 17 879 AB
When can a bank withhold payment to nominee?

2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 0B FB 41 87 A 98
50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2B 0B CF 41 78 9A B9 48
Can ‘ABC’ bank make payment to ‘D’s legal heir?

BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B 50 C B4 78 79 B 84 BC
FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 50 BC FB4 17 79 AB 984 8BC A7
41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50 BC FB 17 879 AB 984 8B A 4B
78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74 20
79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B

7879AB9848BCA74B209B152B50BCFB41
Meanwhile the legal heir of D has staked a claim over the money

AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 1
98 48B CA 74B 20 9B1 52 B50 BC FB 17 879 AB 984 8B A7 4B 209 B1 52B
Is the nomination valid as per Banking Regulation Act 1949?

48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB 98 8B CA 4B 20 B1 52 50
BC A7 B 09 15 B 0B F 41 78 9A 9 48 C 74 2 9B 52 B5 BC
A7 4B 209 B15 2B 50B CF B4 78 79A B9 848 BC A74 B2 09B 15 B5 0B FB
4B 209 B1 2B 50B CF B4 178 79A B9 848 BC A7 B2 09 15 2B 0B CF 41
20 B1 52B 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 B1 2B 50B CF B4 78
9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79
15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 B5 BC FB 17 879 AB
2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 0B FB 41 87 A 98
e) What are the core functions of Reserve Bank as Central Bank of India?

50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2B 0B CF 41 78 9A B9 48
BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B 50 C B4 78 79 B 84 BC
f) Explain powers and functions of Securities and Exchange Board of India

FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 50 BC FB4 17 79 AB 984 8BC A7


c) Briefly discuss the provisions of Banking Regulation Act 1949 relating to :

41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50 BC FB 17 879 AB 984 8B A 4


Q.P. Code :16167

78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74
a) Discuss the provision of section 138 of the Negotiable Instruments Act 1881
L0516 & L08110 / L0049 BANKING LAWS AND NEGOTIABLE INSTRUMENTS ACT

79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B
98 48B CA 74B 20 9B1 52 B50 BC FB 17 879 AB 984 8B A7 4B 2
48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB 98 8B CA 4B 20
d) Explain the form of business in which a banking company may engage under the

BC A7 B 09 15 B 0B F 41 78 9A 9 48 C 74 2
A7 4B 209 B15 2B 50B CF B4 78 79A B9 848 BC A74 B2 09B
4B 209 B1 2B 50B CF B4 178 79A B9 848 BC A7 B2 09
b) What are the various modes in which a party is discharged from his liabilities under NI

20 B1 52B 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 B1
9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1
15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 5
2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15
to receive the amount on his death. No objection was taken by the Bank to the nominations. The bank

amount the bank refused to pay on the ground that nomination was irregular and not enforceable.
used the money till the death of ‘D’. When the nominees approached the bank for withdrawal of
c) ABC Bank accepted from ‘D’ a sum of Rs. 50 lakhs. ‘D’ nominated his two wives as his nominees

50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2
BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B
48

FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 5


41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50
78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5
79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50
C
B9 9848 8BC A7 4B2 209B B15 2B5 50B CF B41
8 A 4 2 C B 7
98 48B BCA 74B B20 09B1 152 B50 0BC FB 417 879
48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB
84 BC A7 B 09 15 B 0B F 4 78 9A 9
8B A 4 20 B 2 5 C B 17 79 B 84
8B CA 74B B20 9B1 152B B50 0BC FB4 417 879 AB 984 8BC
9 F 8 A 9 8
BC CA7 74B 209 B15 52B 50B BCF B41 178 79A B9 848 BC A74
4 2 B 5 B 7 B 8 B A
CAA74 B20 09B 152 2B50 0BC CFB 417 7879 9AB 984 48B CA 74B B209
B 1 B 4 8 9 C 7
A7 74B 209 9B15 52B 50B BCF FB4 178 79AAB9 848 8BC A74 4B2 209B B15
4 2 B 5 B 1 7 8 B A 0 2
74 B20 09B 152 2B50 0BC CFB 417 7879 9AB B984 48B CA 74B B20 9B1 152B B50
B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74 20 9B 52 5 BC

करन.
B2 09B 15 2B5 0B CFB 41 787 9A B98 48B CA 74 B20 9B 152 B5 0BC FB
0 2 C 7 9 B B 1 B 0 4

i)
ii)
iii)
20 9B1 152B B50 0BC FB4 417 879 AB 984 48BC CA7 74B 209 9B1 52B 50B BCF FB4 178

फ) गण
9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79
N.B:
15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 B5 BC FB 17 879 AB
2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 0B FB 41 87 A 98
50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2B 0B CF 41 78 9A B9 48

फ) ऋणर्सि
अ) बँकसव बक्
BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B 50 C B4 78 79 B 84 BC
FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 50 BC FB4 17 79 AB 984 8BC A7

ु नची र्सि
41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50 BC FB 17 879 AB 984 8B A 4B

ड) अपररपक्र् मद्र
क) चि्नचे वर्मद्र
78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74 20

इ) रे खनांकीत ध्नदे र्
79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 1
98 48B CA 74B 20 9B1 52 B50 BC FB 17 879 AB 984 8B A7 4B 209 B1 52B

ह) ‘हुांडी ‘ व्यनख्यन दयन.


48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB 98 8B CA 4B 20 B1 52 50

केिे त्यनत असे ्मद


Q.२ कोणत्यनही चनरनांची टटपन लिहन.
BC A7 B 09 15 B 0B F 41 78 9A 9 48 C 74 2 9B 52 B5 BC

क) बँकनां्न व्यनपनर प्रततबांध.


A7 4B 209 B15 2B 50B CF B4 78 79A B9 848 BC A74 B2 09B 15 B5 0B FB
4B 209 B1 2B 50B CF B4 178 79A B9 848 BC A7 B2 09 15 2B 0B CF 41

ु नांकीत सनध्े

ु ी न्यनयप्रनधीकरण
ग) ‘दृष्टीसनपेक्षन’ आणण प्रस्तत
20 B1 52B 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 B1 2B 50B CF B4 78
9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79

ब) खनिीि र्ैध हुांडी आहे त कन?


15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 B5 BC FB 17 879 AB
2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 0B FB 41 87 A 98

ु ीकरण कनय आहे ?


50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2B 0B CF 41 78 9A B9 48
BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B 50 C B4 78 79 B 84 BC

ु स एव्व्हडन्स अॅक्ट १८९१


FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 50 BC FB4 17 79 AB 984 8BC A7

सहकनरी बँकन म्हणजे कनय?


41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50 BC FB 17 879 AB 984 8B A 4B
78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74 20
79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 1

आ) ‘ आदे र्क आणण आदे लर््ी व्यनख्यन दयन.


१) सर्व प्रश्नांची उत्तरे लिहन.

98 48B CA 74B 20 9B1 52 B50 BC FB 17 879 AB 984 8B A7 4B 209 B1 52B


इ) अधधटीप्पण कनय आहे आणण ते कोण करते?

र्र्नवच्यन जनहीर ्फ्यनपेक्षन असतन कनमन ्ये.


48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB 98 8B CA 4B 20 B1 52 50

3
ज) र्ैधनत्कदृष््यन आर्शयक भनांडर्ि कनय आहे ?
३) योग्य ततथे न्यनयत्णवय दयन.

BC A7 B 09 15 B 0B F 41 78 9A 9 48 C 74 2 9B 52 B5 BC
Q.1 खनिीि प्रश्नांची उत्तरे एकन ककां र्न दो् र्नक्यनत लिहन.

ब) अांतदे र्ीयआणण परदे र्ीय सनध्े कोणती आहे त?

A7 4B 209 B15 2B 50B CF B4 78 79A B9 848 BC A74 B2 09B 15 B5 0B FB


4B 209 B1 2B 50B CF B4 178 79A B9 848 BC A7 B2 09 15 2B 0B CF 41
२) उजर्ीकडीि अांक गुण दर्ववर्तनत.

Q.३ खिीि प्रश्नांची उत्तरे कनरणनसटहत लिहन ( कोणतेही दो्)


20 B1 52B 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 B1 2B 50B CF B4 78
ड) केंद्रीय सरकनर बँककग कांप्ीकडू् केव्हन हमीपत्र घेत.े

9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79
15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 B5 BC FB 17 879 AB
[Time: 3 Hours]

2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 0B FB 41 87 A 98
50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2B 0B CF 41 78 9A B9 48
BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B 50 C B4 78 79 B 84 BC
FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 50 BC FB4 17 79 AB 984 8BC A7
41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50 BC FB 17 879 AB 984 8B A 4B
78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74 20
79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B

7879AB9848BCA74B209B152B50BCFB41
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 1
98 48B CA 74B 20 9B1 52 B50 BC FB 17 879 AB 984 8B A7 4B 209 B1 52B
अ) बँककां ग वर्त्मय कनयदन, १९४९ अन्र्ये बँककग’ धोरण व्यनख्यन करन.

48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB 98 8B CA 4B 20 B1 52 50
ु ीबँक आणण आधथवक सांस्थन कनयदन, १९९३ अन्र्ये र्सि

i) कृपयन एक्सिन पैसे दयन ककां र्न सहनर्े रुपये सनठ टदर्स दृष्टी्ांतर”
BC A7 B 09 15 B 0B F 41 78 9A 9 48 C 74 2 9B 52 B5 BC

बँककग वर्त्मय कनयदन, १९४९ सहकनरी बँकनां्न िनगू आहे कन?


A7 4B 209 B15 2B 50B CF B4 78 79A B9 848 BC A74 B2 09B 15 B5 0B FB
4B 209 B1 2B 50B CF B4 178 79A B9 848 BC A7 B2 09 15 2B 0B CF 41
20 B1 52B 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 B1 2B 50B CF B4 78
9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79
15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 B5 BC FB 17 879 AB
2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 0B FB 41 87 A 98
Please check whether you have got the right question paper.

50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2B 0B CF 41 78 9A B9 48
BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B 50 C B4 78 79 B 84 BC
FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 50 BC FB4 17 79 AB 984 8BC A7

ब) केंद्रीय आणण स्थनत्क सांचनिक मांडळनची ररझर्व बँक कनयदन १९३४ अांतगवत सांरच्न.
41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50 BC FB 17 879 AB 984 8B A 4
Q.P. Code :16167

78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74

भनरतीय ररझर्व बँक केव्हन त्यनांचे अधधकनर त्दे र् दे ण्यनकररतन र्नपरू र्कतनत?
L0516 & L08110 / L0049 BANKING LAWS AND NEGOTIABLE INSTRUMENTS ACT

79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B
98 48B CA 74B 20 9B1 52 B50 BC FB 17 879 AB 984 8B A7 4B 2

48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB 98 8B CA 4B 20
ु ीचे प्रमनणनत कोण दे त?

BC A7 B 09 15 B 0B F 41 78 9A 9 48 C 74 2

जनस्त सनमनन्य दे णगी असतन कनमन ्ये आणण रनष्रीय त्धीच्यन बनबत २ पेक्षन जनस्त मनगीि
A7 4B 209 B15 2B 50B CF B4 78 79A B9 848 BC A74 B2 09B
4B 209 B1 2B 50B CF B4 178 79A B9 848 BC A7 B2 09
ु ीकरण यन दो् सांज्ञन पररक्रनम्यलिखीत अधधत्यम १८८१ अन्र्ये स्पष्ट

अ) भनरतीय ररझर्व बँके्े भनरतनतीि सर्व रनज्य र् केंद्रर्नलसत प्रदे र्नच्यन त्बांधकन्न एक पररपत्र जरी
20 B1 52B 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 B1
9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1

ू केिे होते कक सहकनरी बँकनच्यन बनबतीत त्यनांच्यन त्व्र्ळ ्फ्यनच्यन १% पेक्षन


15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 5
2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15
50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2

१२
२०
२०

BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B
FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 5
[ Marks:100]

41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50
78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5
79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50
C
B9 9848 8BC A7 4B2 209B B15 2B5 50B CF B41
8 A 4 2 C B 7
98 48B BCA 74B B20 09B1 152 B50 0BC FB 417 879
48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB
84 BC A7 B 09 15 B 0B F 4 78 9A 9
8B A 4 20 B 2 5 C B 17 79 B 84
8B CA 74B B20 9B1 152B B50 0BC FB4 417 879 AB 984 8BC
9 F 8 A 9 8
BC CA7 74B 209 B15 52B 50B BCF B41 178 79A B9 848 BC A74
4 2 B 5 B 7 B 8 B A
CAA74 B20 09B 152 2B50 0BC CFB 417 7879 9AB 984 48B CA 74B B209
B 1 B 4 8 9 C 7
A7 74B 209 9B15 52B 50B BCF FB4 178 79AAB9 848 8BC A74 4B2 209B B15
4 2 B 5 B 1 7 8 B A 0 2

i)
74 B20 09B 152 2B50 0BC CFB 417 7879 9AB B984 48B CA 74B B20 9B1 152B B50

ii)
iii)
B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74 20 9B 52 5 BC
B2 09B 15 2B5 0B CFB 41 787 9A B98 48B CA 74 B20 9B 152 B5 0BC FB
0 2 C 7 9 B B 1 B 0 4

i)
ii)
20 9B1 152B B50 0BC FB4 417 879 AB 984 48BC CA7 74B 209 9B1 52B 50B BCF FB4 178
9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79
15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 B5 BC FB 17 879 AB
2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 0B FB 41 87 A 98
50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2B 0B CF 41 78 9A B9 48
BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B 50 C B4 78 79 B 84 BC

आिी ्नही.
FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 50 BC FB4 17 79 AB 984 8BC A7

होऊ र्कतो?
आदे र् दयन.
41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50 BC FB 17 879 AB 984 8B A 4B
78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74 20

फ) भनरतीय प्रततभत
79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 1
98 48B CA 74B 20 9B1 52 B50 BC FB 17 879 AB 984 8B A7 4B 209 B1 52B
48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB 98 8B CA 4B 20 B1 52 50

बँके्े ‘ड’ च्यन मत्ृ यप

समनवर्ष्ट करू र्कते?


BC A7 B 09 15 B 0B F 41 78 9A 9 48 C 74 2 9B 52 B5 BC
A7 4B 209 B15 2B 50B CF B4 78 79A B9 848 BC A74 B2 09B 15 B5 0B FB

बँककां ग सांस्थन गड
4B 209 B1 2B 50B CF B4 178 79A B9 848 BC A7 B2 09 15 2B 0B CF 41

पैर्नांर्र दनर्न दनखि केिन.


20 B1 52B 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 B1 2B 50B CF B4 78
9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79

इ)भनरतनची मध्यर्ती बँक म्हण्


15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 B5 BC FB 17 879 AB

ांु नळणे
2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 0B FB 41 87 A 98
50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2B 0B CF 41 78 9A B9 48
BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B 50 C B4 78 79 B 84 BC
FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 50 BC FB4 17 79 AB 984 8BC A7

Q.४ खनिीि प्रश्नांची उत्तरे लिहन.( कोणतेही चनर)

बँककां ग सांस्थन्न परर्न्न दे णे.


41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50 BC FB 17 879 AB 984 8B A 4B
78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74 20
79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 1

बँक केव्हन ्नमत्दे लर्त व्यक्तीचे भग


98 48B CA 74B 20 9B1 52 B50 BC FB 17 879 AB 984 8B A7 4B 209 B1 52B
48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB 98 8B CA 4B 20 B1 52 50

4
लम आभनरी रनही्, आपिन वर्शर्नसू एक्स .

BC A7 B 09 15 B 0B F 41 78 9A 9 48 C 74 2 9B 52 B5 BC
A7 4B 209 B15 2B 50B CF B4 78 79A B9 848 BC A74 B2 09B 15 B5 0B FB
4B 209 B1 2B 50B CF B4 178 79A B9 848 BC A7 B2 09 15 2B 0B CF 41
20 B1 52B 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 B1 2B 50B CF B4 78
9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79

ब) कोणत्यन वर्वर्ध प्रकनरे पक्षकनर त्यनांच्यन जबनबदनरीत्


15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 B5 BC FB 17 879 AB
2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 0B FB 41 87 A 98

ू भनरतीय ररझर्व बँकेचे मख्


50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2B 0B CF 41 78 9A B9 48
BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B 50 C B4 78 79 B 84 BC
ु तन् रोख र्कते

अ) किम १३८ परीक्रनम्य सनध्े कनयदन, १८८१ अांतगवत तरां तद


FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 50 BC FB4 17 79 AB 984 8BC A7
41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50 BC FB 17 879 AB 984 8B A 4B
78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74 20
79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B

7879AB9848BCA74B209B152B50BCFB41
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 1

क) थोडक्यनत बँककग वर्त्मयन कनयदन, १९४९ सांबधधत खनिीि तरतद


बँककां ग वर्त्मय कनयदन १९४९ अन्र्ये ्नमनांक् र्ैध आहे कन?

98 48B CA 74B 20 9B1 52 B50 BC FB 17 879 AB 984 8B A7 4B 209 B1 52B


48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB 98 8B CA 4B 20 B1 52 50
‘अबक’ बँक ‘ड’ च्यन कनयदे र्ीर र्नरसदनरनां्न पैसे दे ऊ र्कते कन?
iii)अ्े ब िन लिटहिे “ कृपयन एक्सिन पैसे दयन ककां र्न झेड च्यन मत्ृ यर्

BC A7 B 09 15 B 0B F 41 78 9A 9 48 C 74 2 9B 52 B5 BC
A7 4B 209 B15 2B 50B CF B4 78 79A B9 848 BC A74 B2 09B 15 B5 0B FB
4B 209 B1 2B 50B CF B4 178 79A B9 848 BC A7 B2 09 15 2B 0B CF 41
ु ीची चचनव करन.

20 B1 52B 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 B1 2B 50B CF B4 78

ू ी आणण वर्त्मय बोडव चे अधधकनर आणण कनये स्पष्ट करन.


9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79
15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 B5 BC FB 17 879 AB
2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 0B FB 41 87 A 98

ु य कनये कोणती आहे त?


50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2B 0B CF 41 78 9A B9 48
ु ीांची चचनव करन.
BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B 50 C B4 78 79 B 84 BC
ु यंत पैर्नचन र्नपर केिन जेव्हन ्नमत्दे लर्त व्यक्तीां्ी बँकेत्

FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 50 BC FB4 17 79 AB 984 8BC A7


41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50 BC FB 17 879 AB 984 8B A 4
Q.P. Code :16167

78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5 B FB 41 87 A 98 8B CA 74
L0516 & L08110 / L0049 BANKING LAWS AND NEGOTIABLE INSTRUMENTS ACT

ू पैसे

79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B
कनढण्यनसनठी बँकेकडे मनगणी केिी तें व्हन बँके्े ्नमनांक् अत्यलमत आणण अांमिबजनर्णी
क) ‘अबक’ बँके्े ‘ड’ कडू् रु ५० िनख स्र्ीकनरिे ‘ड’ ्े त्यनच्यन दो् पत््ीचे त्यनच्यन मत्ृ य्

98 48B CA 74B 20 9B1 52 B50 BC FB 17 879 AB 984 8B A7 4B 2


ु त

48 C 74 2 9B 52 B5 BC FB 41 87 AB 98 8B CA 4B 20
ां र

BC A7 B 09 15 B 0B F 41 78 9A 9 48 C 74 2
ू र रु ५०,०००/- चन दे यक

A7 4B 209 B15 2B 50B CF B4 78 79A B9 848 BC A74 B2 09B


करण्यनयोग्य ्नही यन कनरणनखनिी ्नकनरिे मधल्यन कनळनमध्ये ‘ड’ च्यन कनयदे र्ीर र्नरसदनरन्ी

ड) बँककां ग वर्त्मय कनयदन, १९४९ अांतगवत कोणिन प्रकनरच्यन कनमकनजनमध्ये बँककग कांप्ी स्र्त:िन

4B 209 B1 2B 50B CF B4 178 79A B9 848 BC A7 B2 09


रक्कम स्र्ीकनरण्यनसनठी ्नमनांक् केिे बँकेकडू् ्नमनांक्नच्यन बनबतीत कोणतीही हरकत घेण्यनत

ू परीक्रनम्य सनध्े कनयदन १८८१ अांतगवत मक्


ii) श्री एक्स कृपयन धनरकनिन रु ५०,०००/- दयन आणण मनझ्यन ख्यनत्यनर्र रक्कम दनखर्न येणेकरू्

20 B1 52B 50 C B4 17 79 B 84 BC A7 4B 09 B1
ु त

9B 52 5 BC FB 17 87 AB 98 8B A 4B 20 B1
15 B5 0B FB 41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 5
2B 0B CF 4 78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15
50 C B4 178 79 B 84 BC A7 4B 09 15 2
४८

BC FB 17 79 AB 98 8B A 4B 20 B1 2B
FB 417 87 AB 98 48B CA 74B 20 9B1 52B 5
41 87 9A 98 48B CA 74 20 9B 52 50
78 9A B9 48 C 7 B2 9B 15 B5
79 B 84 BC A7 4B 09 1 2B 0B
AB 98 8B A 4B 20 B1 52 50
BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT NOV 2011
BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT NOV 2011
BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT NOV 2011
BANKING & NEGOTIABLE INSTRUMENT NOV 2011

You might also like