Roger Garaudy

ROGER GARAUDY
0 67 856
İL Â H I M E S A JL A R
TO PRAĞ I
Filistin
Ç eviren
C e m a l A y d ın
W
TÜ RK EDEBİYATI
A T e m m u z 1 9 1 3 ’te M a r s i l y a ’d a d o ğ d u .
jf / 1 9 5 2 y ılın d a S o r b o n n e Ü n iv e r s ite s in ’d en
/
S e d e b iy a t d a lın d a , 1 9 5 4 y ılın d a d a S S C B B i -
^ l im le r A k a d e m is i’n d e n b ilim d a lın d a d o k to r
u n v a n ın ı a ld ı. B i r a r a M a r k s is t İn c e le m e ve A r a ş t ır
m a la r M e r k e z i m ü d ü rlü ğ ü y a p tı.
F r a n s ız P a r lâ m e n to s u ’n d a m ille t v e k ili, M ille t
M e c lis i B a ş k a n Y a r d ım c ıs ı, M illi E ğ it im K o m is y o n u
Ü y e s i ve S e n a t ö r old u .
F r a n s ız K o m ü n is t P a r t i s i ’n d e z irv e y e t ır m a n
m ış k e n y a p tığ ı t e n k i t l e r e k u la k a ş ılm a d ığ ı iç in b u
k u r u lu ş ta n k o p tu .
Ü n iv e r s ite d e k i p r o fe s ö r lü ğ ü n e d ö n d ü . E m e k liy e
a y r ıld ık ta n s o n r a t e li f ç a lış m a la r ın a h ız v e rd i. H e r
b ir i d ü n y a ç a p ın d a y a n k ıla r u y a n d ır a n e s e r le r e im
z a a t tı, p e k ç o k ü lk e d e k o n f e r a n s la r v e rd i. B a s ın y a
y ın k u r u lu ş la r ın d a y a y ın la n a n b ild ir ile r iy le
0
m il l e t le r a r a s ı s iy a s e t v e in s a n h a k la r ı i h l â l
le r i k o n u s u n d a k i g ö r ü ş le r in i s ık s ık d ü n y a
k a m u o y u y la p a y la ş tı.
Ç a ğ ım ız ın y e t iş tir d iğ i d ev d ü ş ü n ü r le r
d en b i r i o la n R o g e r G a r a u d y (R o je G a r o d i),
İ s lâ m ’ı s e ç ip F i li s t i n h a lk ın ın h a k la r ın ı İ s
r a i l ’e k a r ş ı s a v u n m a y a b a ş la d ık t a n s o n r a ,
(Y _ p e k ço ğ u İ s r a i l t a r a f l ı s ı s e r m a y e n in e lin d e
o la n B a t ı b a s ın - y a y m o r g a n la r ı v e b ü y ü k
< y a y ın e v le r in c e d ış la n d ı. A v ru p a v e A m e r ik a
/ rv k it le ile tiş im a r a ç l a r ı k e n d is in i t a m b i r s ü
k û t a m b a r g o s u n a t â b i t u t tu la r . H a k k ın d a
te k k e lim e y le d a h i sö z e tm e z v e G a r a u d y ’ye
h iç sö z h a k k ı ta n ım a z o ld u la r.
îY R o g e r G a r a u d y , s e ç k in v e ç o k k ü ltü r lü
LU b i r k e s im e h it a p e tm e s in e r a ğ m e n , o tu z u a ş
1 H k ın d ile ç e v r ile n e s e r le r iy le , d ü n y a a y d ın la
V ./ rı a r a s ın d a ç o k g e n iş b i r k it le t a r a f ın d a n y i
n e d e t a n ın m a k t a ve o k u n m a k ta d ır .
Y a z a r ın a ltm ış a y a k ın e s e r i, b in le r c e
O
m a k a le s i v e d ü n y a ü n iv e r s ite le r in d e h a k
L_L_ k ın d a y a p ıla n y ü z le r c e te z b u lu n m a k ta d ır .
TÜ R K EDEBİYATI VAK El YAY IN LA R I 145
T.C.
KÜLTÜR ve T U RİZ M BAKAN LIĞ I
SERTİFİKA NUM ARA SI
16549
Eserin özgün adı

La Palestine, terre dcs m essages diviııs
Kapak
Atilla Ceylan
Tashih
Rekin Ertem
B ask ı-C ilt

Umut M atbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti.
Fatih Cad. Yüksek Sk. No: 11
Başak Han M erter / İstanbul
Tel: 0.212 637 04 11
1. Baskı 2011
*TÜ RK EDEBİYATI VAKFI YAYINLARI

Divanyolu Cad. Nu: 14
Sultanahm et / İSTANBUL
Tel: (0212) 526 16 15 - 527 50 32
Faks: (0212) 513 77 49
w w w .turkedebiyati.com .tr
tedev30@ gm ail.com
ISBN: 978-975-6186-61-9
iç i n d e k i l e r
Geç Kalmış Bir Eser ................................................................. 7

GİRİŞ
Filistin nedir? .................................................................... 9
Tarihöncesine giriş ........................................................... 23
BİRİNCİ BÖLÜM
BİR TOPRAĞIN TARİHİ
I KENANMEDENİYETİ
1) K a y n a k l a r ................................................................................................................. 33
2 ) O lu ş u m ...................................................................................................................... 40
3) Bu m eden iyetin k a t k ı s ı ......................................................................................... 48
IIİBRANİLER
1) İbran ilerin tarih te ilk ortaya ç ı k ı ş ı .................................................................... 72
2) K u tsal birlikten m o n a r ş iy e .................................................................................. 77
3) Tevrat'ın doğu şu ...................................................................................................83
4 ) İbran i D evleti'nin parçalan m ası ve İsrail ile Yahuda'nın dü şiişii 92 .......
5) İbran ilerin b ü y ü k pey g a m berleri ...................................................................... 95
6) P eyg am berlikten Y a h u d iliğ e ............................................................................. 205
III HIRİSTİYANFİLİSTİN
1) H z. İsa'nın "kıyam "t ......................................................................................... 222
2 ) F ilistin li H ıristiy an lık .......................................................................................130
IVİSLÂMLAŞANFİLİSTİN
1) A rap d ön em i (V ll-X . y ü z y ılla r ) ...................................................................... 235
2) İstilâlar d ön em i: B izans'tan H açlılara (X.-XH l. y ü z y ılla r ) ................... 148
3) T ü rk h âkim iy eti (XUI.-X1X. yü zy ıllar) ....................................................... 253
İKİNCİ BÖLÜM
BİR MİTİN TARİHİ
GİRİŞ
BATTNINHAYALİNDEKİ FİLİSTİN ........................................159
•R o g e r G a r a u d y
E SK İ A H İT V E H IR İS T İY A N S İY O N İZ M İN İN D O Ğ U Ş U ........................161
1) E ski A hit'in bu oku n u şu , b ir H ıristayan için, kâfirliktir ..................... 171

2) E ski A hit'in bu seçm eci ve k ab ü eci oku n u şu n u , bir Yahudi'nin
bir H ıristiyan 'dan daha çok reddetm esi g erek ir ...................................... 181
II Y A H U D İL İK T E N S İY O N İS T M İL L İY E T Ç İL İĞ E
1) A vru pa R ö n esan sı ve Y ahudiliğin d e ğ iş im le r i........................................... 195

2) A vru pa m illiy etçiliğ i ve siy o n ist m illiy etçilik ...........................................202
3 ) Yahudi sap kın lığ ı olarak g örü len siy a sî siy o ııizm e karşı
d in î m u h a le fe t ........................................................................................................ 2 2 j
4) S iy asî siy oııizm in doğu şu ............................................................................... 23
III SİY A SÎ S İY O N İZ M İN B A Ş A R IS IN IN S E B E P L E R İ
1) S iyon izm v e Ş ark M e se le si’n de sö m ü rg eci rekab etler ............................ 2 3 9

2) S iyon izm ve an tisem itizm ................................................................................2 8 "
a) lle r z l ve hareketin "itici g ü cü " ola ra k an tisem itizm .....................2 8 3
b) H itler an tisem itizm i karşısın d a siy o n ist yön eticilerin
so ru m lu lu kları ..............................................................................................30 i
1) N azi A lm an ya'sı b oy kotu n u n sabotajı ........................................ 313
2) H itlerciliğ e karşı an tifa şist diren işe katılm ay ı ret ...................316
3) S iyon ist y ön eticilerin N azilerle İşb irliğ i ....................................326
4) Y ahudilerin F ilistin 'den başka yere kabu lü
tekliflerin i ret ....................................................................................... 335
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BİR İSTİLÂNIN TARİHİ
G İR İŞ ................................................................................................................................... 313
I. İS R A İL D E V L E T İ N A S IL D O Ğ D U V E N A S IL A YAKTA K A L IY O R ?
a) "Taksim " ve " O ld u b itti" p o litik a sı ...............................................................358

b) S iyon ist "Lobi"nin A B D ’de ve B atı'da işley işi .........................................367
c) İsrail D ev leti’ııin fi n a n s m a n ı ........................................................................... 3 80
II S İY O N İS T D E V L E T İN İÇ P O L İT İK A S I
Irkçılık ve d evlet t e r ö r ü ............................................................................................ 391
III S İY O N İS T D E V L E T İN D IŞ P O L İT İK A S I ...................................................413
IV F İL İS T İN D İR E N İŞ İ ...............................................................................................453
SO N U Ç .............................................................................................................................. 483
B E L G E L E R ..........................................................................................................................507
GEÇ KALMIŞ BÎR ESER
lin izd eki eser, y azılm ası y ön ü n d en d e

E ğ il, tercü m e ed ilm esi açısın dan çok g eç
kalm ış bir eserdir. Y ıllar ön cesin d en dilim ize
aktarılıp g en ç d im ağ ların v e dü şü n en b ey in
lerin y a ra rla n m a sın a su n u lm ası g erekirdi.
E ğ er F ran sa'd a y ay ın lan d ığ ı 1986 y ılın
da v eya ertesi y ılla rd a çev rilsey d i, en başta
O rtadoğu, ard ın d an da Batı ve d iğ er dü n ya
ülkeleri kon u su n d a kafa y oran in san larım ız
çok daha sağlıklı ve çok d ah a u fu k açıcı d e
ğ erlen d irm eler y ap abilirlerd i. D ış p o litik a
m ız açısın d an da old u kça y ön v erici olurdu.
D in ler ve m ed en iy etler beşiği O rtado
ğu'nu n, özellikle de on un kalbi d u ru m u n d a
ki Filistin'in dünü v e bugü n ü ile Batı'nın bu
bölgeye y ö n elik dün den bu gü n e sü re gelen
saldırıları, tek bir kitapta böy lesin e gen iş k a p
sam lı ve bol kay n aklı olarak irdelenm em iştir.
Bu eser, yazarın B atı'da y asaklan an ve
ü lkem izd e ço k baskı yapan "İsrail, M itler ve
T erör” kitabın d an çok d ah a kıy m etli ve çok
daha değerlidir. N ed en öyle oldu ğu n u kitabı
oku y u n ca bizzat g ö recek ve sizler de m ü ter
Roger G arau dy
cim i k a d a r bu eserin d aha ön ce çevrilm eyişi-

ne h ay ıflan acaksın ız.
Ü lkem izin , bölg em izin v e bü tü n in san lı
ğ ın g eleceğ i için kafa yoran v e çözü m ler
ü retm ey e g a y ret eden g en çlerim izin v e a y
d ın larım ızın bu esere erişm elerin i g eç de ol
sa sağ lam ış o lm ak bizim için en bü yü k m u t
luluktur.
C em al A ydın
O ku yu cu ya N ot
Bu eserin Giriş'ten sonraki 121. sayfaya kadar

olan kısmı, daha ziyade Eski Çağ tarihçileriyle
arkeologları ilgilendiriyor. Normal okuyucuya
bunlar son derece sıkıcı ve hatta bıktırıcı gele
bilir. O yüzden, okuyuculara 121. sayfadaki
"Hıristiyan Filistin" başlığından, ayrıca kita
bın en dikkate değer bilgilerinden hemen ya
rarlanmak isteyenlere ise, 157. sayfadaki
"İkinci BölürrTden itibaren okumalarını tavsi
ye ediyoruz. Zaten kitabın okura vermek iste
diği asıl çarpıcı bilgiler ve çok önemli mesajlar
da sayfalarını belirttiğimiz o kısımlardan iti
baren başlıyor.
GÎRÎŞ
Filistin n edir?
ncyclopaedia B ritannica, bu k on u d a onu ayn en izle

E y en Encyclop aed ia U n iv ersalis, Filistin'i "1923'ten
1948'e k a d a r İn g iliz m an d ası altın d a k on u lm u ş topraklar'' ola
rak tanım lıyor. D em ek ki, tarihin en eski m ed en iyetlerin
den biri için çeyrek asırlık tarih î bir süre... ve Birinci D ün
ya Savaşı so n rasın d a Birleşm iş M illetler tarafın d an k ay d e
dilm iş söm ü rgeci g ü çler arasındaki sad ece g ü ç ilişkilerini
yan sıtan sınırlar...
N e k ad ar tuhaf g ö rü n ü rse görü n sü n , aslında Filistin'in
söm ü rgecilik ten aldığı bu tan ım d an başka bir coğrafî tanı
m ı da y ap ılam az.
Başka türlüsü o lam az, çünkü söm ürgeciler, A rap -İslâm
"ü m m e ti"n i kendi g ü ç o ran ların a göre (Berlin K on feran
s ın d a , 1 875'te Siyah A frika için yaptıkları gibi) bölüp p a r
çaladıkları için Filistin'in kaderi, "Ş ark M eselesi"n e, yani
O sm anh İm p a ra to rlu ğ u 'n u n çök ü şü n ü n o rtay a çıkardığı
problem lere b u lu n acak çözü m e bağlıydı.
S öm ü rgeci güçler, 1914 - 1918 savaşı sırasında, Türk
İm p a ra to rlu ğ u 'n u n gan im etini peşinen paylaşm ışlard ı,
h em de d ah a m üttefiki A lm a n y a 'y a karşı zafer k azan ılm a
d an önce.
H ad iselerin akışını h ızlan d ırm ak için Siyonistlerin sa
bırsızlığıyla ne gibi beklenm edik olaylar çıkarılm ış olursa
olsu n , "İngiliz m a n d a sı", "S ö m ü rg eler B ak anlığı"nın yö-
10 • R o g e r G a r a u d y
ileticilerinden Sir I lu b ert Y oun g'ın 1921'd en itibaren belir

lediği şu önem li yolu izlem iştir: "Bizim şim d i h alletm em iz
g ereken m esele, bir taktik bulm aktır, bir stra teji değil. G enel
stra tejik p lan , an lad ığ ım kad arıy la, ü lkede ezici çoğ u n lu k sa ğ la
n ın cay a k a d a r F ilistin 'e Y ahudilerin artan bir Inzla g ö ç ettiril
m esidir... fa k a t p olitikam ızın g erçek te ne an lam a g eld iğ in i A rap-
lara it ir a f ed ebilm em iz p ek m ü m kü n değildir."'
Tarihinin son yüzyılında, yani 1897'deki Basel K ongre
sin d e n 1985'e k ad ar olan aralıkta, Filistin'i şöyle tarif edebi
liriz: Burası, söm ürgeci gücün bağım sızlık vaatlerini apaçık
bir şekilde çiğnediği A rap dünyasının bir bölgesidir. Bu yü z
den de onun coğrafî sınırlarını İngiliz M andası çizmiştir.
Filistin'in bu sö m ü rg eci tanım ını ve sınırlarını bir yan a
bırakırsak, tarihte Filistin n edir?
A cab a burası "Eski A h it'in ülkesi" m i? E ğer öyleyse,
h angisi: "V aat edilen to p ra k " mı, yok sa "Feth ed ilen to p
rak " m ı? A n cak şunu u n u tm am am ız gerekir: M ısır'daki
Nil n eh rin d en b ü yü k nehire, yan i F ıra t'a " k ad ar olan " Va
at E d ilm iş T oprak" (Tekvin, 1 5 /1 8 ), aslında H z. D av u t'u n
K rallığı'nın top rağı olan "F eth ed ilm iş to p rak "a bakılarak
sınırları "ta h m in e n " belirlenm iş olan bir alandır; Eski
A h it'c göre M ilâttan Ö nceki yirm inci yü zyıld a yer alan bu
" v a a t" , k ay d a en erken an cak Sü leym an Krallığı zam an ın
da, yani bin yıldan daha fazla bir zam an sonra geçm iştir.
A cab a burası, bu d iy ara gerçekten de kendi adlarını v e
ren ve an cak kıyı kesimini işgal edip sad ece birkaç yüzyıl
kalabilen şu M Ö XIII. yü zyılın A kdenizli istilâcıları Filis-
tinlerin ülkesi m i? H ero d o t, Filistin olarak Suriye'nin g ü
n eyin d en M ısır'a k ad ar olan m em lek eti gösterir. R om alı
lar ise, MS 13 5 'te B ar K okba isyanından sonra, im p a ra to r
luklarının bu eyaletine Filistin adını verirler.
A caba burası, O sm anlı İm p arato rlu ğ u 'n u n "Ş am vilâ
yeti" m i?
1 D o recn In g ram s: P alcstiııc p ap crs/F ilistin E vrakı (1 9 1 7 -1 9 2 2 ), Scccts o f conf-

lict/Ç atışm a T ohu m lan : N. Y. Ilrazilles, 1973, s. 14
İlâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı F ilis tin • 11
Yoksa "E sk i A h it'te çok nad iren k arşılaşılan "2, fakat h a

h am ların yazdıkları eserlerle yay ılan ve Siyonist D evlet
tarafın d an istism ar edilen "E re tz Jsrael / İsrail T oprağı"
m ı? Fak at o z am an da bu, kıyı bölgesinin, özellikle de Ak-
ka, kuzeydeki H ayfa ve gü n eyd ek i G azze'n in , E retz Js-
rael'in Siyonist D evlet'in k u ru cu efsanesi o lu n caya kadar,
hiçbir zam an Yahudi D evleti'nin, h atta H z. D avu t'u n
K rallığı'm n bir parçası olm adığını u n u tm ak olur.
Bütün bu tanım lar ve bu hudutlar, bu tarihî diyara geçi
ci istilâcıları veya söm ürgecileri olan Grekler, Rom alılar ve
Bizanslılar, İngilizlcr veya Siyonistler tarafından verilmiştir.
G ün eyd ek i A ra p Y arım ad ası çölleri ile kuzeydeki A n a
d o lu 'n u n çorak platoları ve d o ğ u d a Dicle ve Fırat'ın ve
batıda N il'in zen gin deltaları arasın d a u ğu rlu bir bölge
uzanır. 20. yü zyılın b aşların d a A m erikalı tarihçi B reasted
b u ra y a "V erim li H ilâl" adını v erm iş ve yer olarak da B as
ra K örfezi'n d en b aşlayan , F ırat vad isin i, Asi nehrini içine
alan, A k d en iz sahilini takiben Nil D eltasına u zan an alanı
işaretlem iştir.
Filistin bu "V erim li H ilâl"in batı b oy n u zu n d a yer alır.
K on u m u , yapısı ve coğ rafî sınırları, tıpkı tarihî yerleşim ci
leri gibi, kendi kaderini tayin etm ez, am a bütün bunlar
"V erim li FIilâl"den hareketle insanın ruhî gelişim indeki
çok özel bir rolün şartlarını oluşturur.
A n cak dışarıd an gelen istilâcılarının (R om alıların fethi,
H açlıların istilâsı, İngiliz, ard ın d an Siyonist söm ü rg eleş
tirm esi) ihtiraslarına u y g u n ayrı bir kim lik oluşturan Filis
tin'i tarih içinde k on u m lan d ırm ak , binlerce yıllık şu d eğiş
m ez d eğerin farkına varm ak tır:
1) Filistin çok geniş organik bir birliğin sad ece bir ü y e

sidir. O y ü zd en , tarih öncesinden beri "Verim li H ilâF'in
bü tü n ü n d en ayrılam az. Yani Filistin, A rap insan d ep o su n
2 P ere R. D e Vaux: H istoire an cien n e d' Israel/İsraiT iıı Eski Tarihi, G a b a ld a y a

y ın la rı, P aris 1971, s. 18.
I. ■ k o j ; t ‘r ( Mir.ıııtly
dan hareketle, A rab istan 'd an gelen göçebelerin neredeyse

sürekli bir şekilde d u rm a d a n göç ettiği veya m ekân tu ttu
ğu ve b azen m evsim lik vey a kalıcı olarak M ezo p o tam
y a 'y a ya da b u gü n Suriye, L ü b n an v e Filistin adını verd i
ğim iz yerlere yerleştiği b ü tü n bu b ölgeden kopuk olarak
ele alın am az. K endilerine ne ad verilirse verilsin: Ü çü n cü
bin yılın so n u n d an itibaren A m oriler, ikinci binin so n u n
d a A ram iler vey a genellikle daha çok bilinen adlarıyla Ke-
nanlılar, evet b u n lar ayrı k av im vey a m illetler değil, aksi
ne kökenini A ra p Y arım ad ası'n d an alan aynı Sâm i bir hal
kın içinde ardı ardına g erçek leşen hâkim iyetlerdir.
Bu b ü tü n ü n içinde kesin bir göçeb e ve yerleşik ayırım ı
y a p m a k da yin e keyfî v e y a z o rlam a olur. Ç ünk ü h er şey
den ön ce "g ö çe b e " ifadesi, bir dizi küçük anlam farklıla
rını p erd eler: H içbir z a m a n bir yere yerleşm eyen "s a f"
gö çeb eler v a rd ır; d ü zen li gö ç yolları olup m evsim lik o la
rak yerleşerek z ira a t y a p a n la r v ard ır; ticaret v ey a bazı iş
leri için belli bir d ö n em d e şeh ird e o tu ra n ve ard ın d an tek
ra r yo la k oy u lan lar vard ır. O y ü zd en bu "g ö çe b e le r" ile
ziraatçı v e y a şehirli "y e rle şik ler" arasın d a keskin bir sı
n ırlan d ırm a y ap ıla m a z . Z ira kan v e köken akrabalığıyla
birbirine bağlı aynı kabile içinde bile, b ü tü n bu çeşitliliğin
(saf göçebeler, y arı çiftçi v e y a yarı kentli göçebeler, tarım
cı v e y a şehirli göçeb eler) kendini gösterd iği olur. Ö yleyse
g öçeb eler ile yerleşik ler a rasın d a d evam lı ve hiç d eğ iş
m ez bir karşıtlığı sav u n a n ve bunu old u k ça basit v e ak-
k ara şem asın a d a y a n d ıra n bir tarihi y ap ılam az. Tam aksi
ne, farklı h a y a t tarzları arasın d ak i bu sızm alar ve bu ara
geçişler, "V erim li H ilâT'in b ü tü n ü n e Sâm i dilli ve A rap
kökenli h alkların binlerce yıllık to rtu laşm asıy la bir birlik
kazan d ırm ıştır.
Bu birlik, çeşitli yapı v e yönelişteki top lu m ların birbiri
ni tam am lam ası ve işbirliğiyle de zaten kendisini gösterir:
Sur şehri, C elile/G alilee'n in denizcilik m etro p o lü y d ü ; C e-
lilelilerin ticarî işletm eleri S u r'd a ve Surluların ticarî acen-
taları ise C elile'd eyd i.
Sayd a ile Şam , Trablus ile H u m u s arasın d a da benzer

ilişkiler vardı.
B öylece, kesintisiz bir zincir, bir yan d an G üney ile A k
deniz sahilini, d iğer y an d a n da B asra K örfezi'n e açılan
M ezo p o tam y a'y ı birbirine bağlıyord u .
2) Bu birlik k ü ltü r ve zih n iyet plânında da ifade edile

bilir. H er şeyden önce, bir yü zy ıld an bu yan a ve özellikle
1975'ten itibaren R e's Ş e m ra /U g a rit, A a r i/M a r i ve İb-
le /E b la 'd a , yani g ü n ü m ü zd e Suriye denilen alan d a y ap ı
lan keşifler, bu bölgenin önem ini gö zler ön ü n e serer. İble
ü çü n cü bin yıldan itibaren (2 3 0 0 'e d o ğ ru ) O rtad o ğ u 'n u n
en önem li m erkezi olur; Taş D evri'n d en beri yerleşim ala
nı olan R e's Şem ra, ikinci bin yılın o rtaların d a, Yarım a-
d a'd ak i atalarının (Sâm i denilen) eski A rap çaların ı konu
şan K enanlıların b u ray a y erleşm elerin d en son ra zirveye
ulaşır. Bu bölge, "h alkların v e k ü ltü rlerin en ö n em li bu lu şm a
m erkezin i" 3 oluşturur.
H alkların üst üste yağılıp katm an laşm asından, çatışm a
ve ret değil de, ardı ardına edinilen kazanım ların özü m -
senm esi ve bireşimi sayesinde, bir kültür tortulaşm ası v e
y a daha çok aynı kültürün organik bir gelişm esi doğd u . En
yeni keşiflerin, İble'deki (1975'ten b eri) keşiflerin K enan'ın-
kine yakın bir "İb lece" dilin gü n yü zü n e çıkarm aları m ani
dardır: Bu Sâmi dil, M . Ö. 2 300'd en beri Süm erlerin köşe
li çivi yazısını kullanır. " O rtadoğu için istisnasız bir ku rala g ö
re, S u riy eliler aynı zam an d a hem çivi yazı sistem in i hem de y a
zıda S iim erce ve A kadca olm ak üzere iki d ili birden ku llan ıy or
lardı. M ari/A ari veya İble'de ben zer şekilde yazılıyordu ... Bütün
bu d iller ken d ileri g ibi S âm i olan A kadca'ya yakın d illerd i.”4
M e z o p o ta m y a 'y a yayılm ış olan A m o ri göçm enler, Sü-
m erler ve A k ad lar tarafın d an geliştirilm iş olan yüksek
3 Au pays de Baal et d ’Astarte/Baal ve A starte’iıı Ülkesinde, (Pierre Amiet'nin

yönetiminde), s. 17.
4 Aynı eser, s. 68.
1 4 •R o g e r G a r a u d y
m edeniyeti çab u cak ö zü m sem iş görü n ü yorlar. U r İm p ara-

to rlu ğ u 'n u n kalıntıları ü zerin e bir dizi dinam ik krallıklar
kurdular. B u n lard an en yenisi olan (M Ö 1894) Babil K ral
lığı, y ed in ci kralları H am m u rab i zam an ın d a (1 7 2 8 -1 6 8 6 )
k aybedilen birliği yen id en tesis edecektir... B öylece bir
"m illetler b irliğ i"... ö z g ü n bir "m ed en iy et beşiği" olu ştu
ru lm u ş o ld u .5
H am m u rab i'n in yü z elliden fazla m ektubu, bize onun
b ü tü n Verimli H ilâl arasın d a iletişim e im kân veren b ayın
dırlık hizm etlerin e verd iği önem i gösterir. Bu hizm etler
kanallar, yollar veya tap ın ak lar olarak gerçekleştirilm iştir.
1902'd e keşfedilen ve L ou v re M üzesi'nde saklanan, üze
rinde onun kanunlarının nakşedildiği dikili taş, Verimli I Ii-
lâl'e özgü kültürel ve siyasî aşam ayı apaçık ortaya koyar.
H am m u rab i bir k op m a yaptığını iddia etm ez. Ç ünkü
on u n kanunları Süm erlerin katkılarıyla A k ad lılararm Sâ-
mi katkılarını alır v e özüm ler. O k an u n lar çoktan tü ccar
bir top lu m u n kanunlarıdır, oysa on ü ç yü zyıl sonraki R o
m alıların "O niki L evh a K an u n u " sad ece ilkel köylülerin
hu k ukudur. Ö te yan d an sekiz asır sonrasındaki M u sa'n ın
"A h it K an u n u " da, ileride g öreceğ im iz gibi, H a m m u ra -
bi'ninkine nispetle bir gerilem edir.
"Verim li IIilâ l"in to p rak ların d a böylece y av aş y av aş
dah a sonraki dinî h ayatın belli başlı konuları olgunlaşır:
A şkm lık ve öbür d ü n ya, A llah 'ın birliği, A llah'ın iradesini
d u y u ran p eygam b erlik ve Şeriat, ki H am m u rab i K anu nu
bun u n ilk örneğidir. Bu k an u n aynı zam an d a H a m m u ra
b i'n in M e z o p o ta m y a 'sın d a n (1 3 5 0 'y e d o ğ ru ) A k h en a-
ton 'u n M ısır'ın a Verimli H ilâl'in tam am ın ın da ortak m a
lıdır. Bü yü k Sâm i d ü n ya g ö rü şü , M Ö XVI. yü zyıld a, M ı
s ır 'a H iksoslarla n ü fu z etm işti.
Yeri gelm işken, gerek H ik soslar ve gerekse o n lard an
son ra gelen ve 1 2 0 0 'd e M ari'y i za p te d e n A su rlu lar k on u
su n d a, u zu n z a m a n d ır çarp ıtılm ış olan tarih î bir bakış
5 A ynı eser, s. 103.

İlâ h î M e s a jla r T o p r a ğ ı F ilis tin • 15
açısını, son k azıların ışığın d a, d ü z e ltm e m iz u y g u n olur:

N e H ik soslar ne de A su rlu la r için, yollarına çıkan eski
m ed en iyetleri yerle bir ed en sa ld ırg an bir b arb ar gü ru h u
diyebiliriz. Tam aksine, A k k a d 'd a n A s u r 'a , m eselâ Yeni
Bâbil'e geçild iğin d e, farklı k avim ler değil, sad ece h an e
dan lar söz kon u su d u r. Ü lk en in sahipleri değişir, fakat bir
m ed en iyetin d evam lılığı p erçin len ir: Verimli H ilâl'in b ü
tün g öçeb e ak m ve bask ın ların a açık olan k oca yol şebe
kesinin kontrol ve güven liğin i sağ lam ak tır önem li olan.
H em ticarî h em de kültü rel karışım im k ân larının bu sa ğ
lanışı, an arşid en y ara rla n m a y ı u m an göçebe çetelerin el
bette öfkesini d o ğ u ru y o rd u . (B unun yankısı Eski A h it'te
görülebilir: Yunus, 3 / 4 v e 4 / 2 ; N ah u m , 1 / 3 ve 3 / 7 ; Tse-
fanya, 2 /1 3 ) . Bu bakış açısı g ü n ü m ü z e k ad ar geçerliliğini
k oru m u ş, bu a ra d a d a A su rlu lar ve H ik soslar yıkıcı ve
yakıcılar o larak tak d im edile gelm iştir. 13. y ü zy ıld a A su r
lular, A k d en iz'e ve A frik a'n ın bir kısm ına k ad ar bölgenin
b ü tü n yol şebekesine h âk im oldukları zam an , bırakın onu
tah rip etm eyi, aksine birliğini v e gü ven liğini sağlad ılar;
7 3 2 'd e son A ram i b aşşeh ri Ş am 'ı zap tettik lerin d e de, A ra-
m i k ü ltü rü n ü yok etm eyi akılların d an bile geçirm ediler,
tam aksine onu m u h afaza ettiler ve k ontrolleri altında b u
lu n d u rd u k ları geniş alana, on ların dili olan A ram cay ı
yaydılar. Ve bu dil bin yıla yak ın bir sü re b ü tü n bu "Ü m -
m et"in ortak dili hâline geldi (A ra m ca yedi asır son ra H z.
İsa'n ın da k on u şacağı dil olacak tır). A ram ilerin k ü ltü rü
nü özü m sed iler, on lara bakanlık, d evlet m em u rlu ğ u ve
eğitim cilik görevlerin i verdiler.
Tarih d ers k itap ların d a, b ü tü n h e g e m o n y aların m a
alesef gen el karak teri olan d ü şm an ların zu lü m ve işken
celerin d en sık sık b ah sed ilir (aynı tarih çilerin göklere çı
kardığı II. R am ses, yap tığı katliam ları kendi sarayın ın
b ü tü n k a b artm aların d a ö v d ü rü p y ü celtir), fakat A su rlu -
larm y ak ın lard a o rta y a çıkarılm ış k ü tü p h an elerin d en ve
kültürel b ü tü n leşm e k on u su n d a oyn ad ık ları rold en d ah a
az söz edilir.
l f •R o g e r G a r a u d y
A su rlu lar g erçek ten de m ağ lu p ettikleri kavim lerin sa

rayların ı ve kalelerini yık ıyorlard ı, am a m abetlerine, dille
rine v e k ü ltürlerine d o k u n m u yorlard ı. D ahası, onlardan
m irası d ev ralıy o r v e y ayıyorlard ı.
H içb ir şekilde ilkel yakıp yıkıcılar olm ayan , aksine M e
z o p o ta m y a ve S u riye'n in din v e k ü ltü r m irasını derlem iş
A m o rile r'd e n olan H ik soslar için de d u ru m zaten buydu.
O n lar bu m irasın zenginliğini bütün A k deniz sahiline
yaydılar. K azılar, onların F ilistin 'den geçtikleri yol ü zerin
de, K en an 'd a M Ö XVIII. v e XVII. yü zyıllard a yeşertilm iş
olan k ü ltü r v e in an ç eserlerin in hiçbirinin tahribinin yapıl
m adığını g ü n yü zü n e çıkarm ıştır. O n lar bu m irası M ısır'a
taşıd ılar ve bu m iras, A m o rilerin tektanrıcılığına karşı din
ad am ları kastının ret tepkileriyle yü z y ü ze kalacak olan
A k h en aton 'la birlikte iki asır son ra kısa, am a baş d ö n d ü
rü cü bir gelişm e gösterecektir.
3) Verimli H ilâl'in bu u çsu z bucaksız alanındaki m ed e

n iyet v e in an ç birliği, tahkim li sınırlarının içinde korunan,
sad ece kendi askerleriyle sav u n u lan ve kendi dilini ko
n u şm ay an ve kendi k ü ltü rü n ü p ay laşm ay an herkesi, tıpkı
eski Yunanlıların bakış açısıyla, köle olm ak için d oğm u ş,
in san dışı varlık, "b a rb a r" olarak g ören R om a İm p a ra to r
lu ğu gibi, bir im p arato rlu ğu n k in e kesinlikle ben zem ez.
Verimli H ilâl'd e böyle bir kopukluk yoktur. Bu b üyük
m ed en iyet sad ece bir o rd u tarafın d an değil, aynı za m a n
da kendisine galiplerini bile sivilleştirm e v e asim ile etm e
im kânı v eren kültürü tarafın d an da korunur*.
* B u in celem em d e Yu su f A şk ar B e y 'e ço k şey bo rçlu old u ğ u m u b e lirtm eli

yim . K end isi ban a bilhassa V erim li H ilâl h ak k m d ak i bu ta rih î ve felsefî bak ış
açısını v e "im p a ra to rlu k " tipi h e r tü rlü birliğ in aksine, bu rasın ın m ed en iy et
ağı o larak birliği fikrini kazand ırm ıştır. B u ana fikir, b u co ğ rafî aland a g öçle
rin, istilâların, işg allerin v e h âk im iy etlerin içerid en b ir k ü ltü rle nasıl teslim
alınd ığım v e sın ırlard an da ord u larla nasıl p ü sk ü rtü ld ü ğ ü n ü an lam am ıza
im k ân verir.
1
067856
İlâhî Mesajlar Toprağı Filistin •17
Bu bakış açısı, eski to p lu m la rm h areketlerini basite in

d irgeyen bir izah şem ası olarak, çok sıklıkla ak ve kara
şeklinde y ap ılan "g ö çe b e le r" v e "y erleşik ler" ayırım ını da
göreceleştirm e im kânı sunar.
Şehirlilerle göçebeler arasındaki ilişkiler ile bu açılım ve
milletleri kaynaştırm a g ü cü , G ılgam ış destanında çoktan
kendisini gösterir. Bu destan asırlar b oyunca ortak m iras ol
m uştur. Bu geleneğin ve başkasının içinde erim e, başkasını
kendisinde eritm e veya başkasıyla yeni bir bireşim oluştur
m a işlevinin m irasçısı, Sâm i dil dışında kalan sadece Sü-
m erler değildir. B ütün Verimli H ilâl'dir onun m irasçısı.
Bilindiği gibi, şehir d evletinin h ü k ü m d arı k ah ram an
G ılgam ış, teke tek yap ılan bir ça rp ışm ad a göçebe Enki-
d u 'y a m ey d an okur. Ç arp ışm a d a galip gelir. Fak at bu ça
tışm a diğerinin im h asıyla son a erm ez. A ksine, Enkidu şe
hir kü ltü rü n ü özü m sed iği zam an , iki k ah ram an arasın da
derin bir dostluk v e kardeşlik d oğar: İkisi birlikte ö lü m
sü zlü ğ ü n ve d ü n ya h ay atın d an sonraki hayatın fethi gibi
b ü yü k bir m ace ra y a atılırlar. Ve bu m aceray la gündelik
h ayatın ötesindeki aşkınlığm tedirginliği dillendirilir. D er
ken Enkidu d ostu n u k oru m ak için öld ü ğü n d e, G ılga-
m ış'ın d erin kederi, bu k ü ltü rü n içselleştirilişinin gerçek
değerini gözler ön ü n e serer.
Eski A h it'te not edilen d en çok dah a ön ce k ayd a geçiril
m iş olan H âbil ile K abil'in m ücad elesin in anlatıldığı bir
Suriye v ersiyo n u n d a, o çatışm anın H âbil'in ö ld ü rü lm esiy
le değil de, bir u zlaşm ayla son u çlan m ası m anidardır. Eski
A hit versiy o n u çok dah a sonra, yani Sâmi gelenekten k op
m uş egem en din ad am ları kastının asim ilasyonu red d et
tikleri v e başkasını b ertaraf ederek (ileride Y eşu 'n u n kita
bınd a, "k u tsal im h alar"ın anlatıldığı o kitapta g ö receğ i
m iz gibi) kabileci yalnızlığı aradıkları zam an yazılacaktır.
N itekim bütün Verimli Hilâl çevresi üzerinde O rta A s
y a 'd a n gelen istilâcılar sadece bir sınıra ve ordulara çarp m a
mışlar, aynı zam an d a m edeniyeti savunan bir m edeniyete
de (bir m edeniyet hiçbir zam an sadece bir orduyla m üdafa-
İM WI>)',rı t ,,ıı . ı ı u l y
,ı e d i l e m e z ) ç.ıı p m ı s l . ı ı d ı r . ( ) yl e ki ( )rl.ı A s y a b o z k ı r l a r ı n d a n
h a r e k e t l e k a l k ı p s . ıl dı r . ı n i st il âcı lar, s i l â h l a g a l i p g o l s e l e r b i
le, m a t l u p l a r ı n k ü l t ü r ü y l e y u t u l m u ş v e m e d e n i y e t l e r i y l e
asim ile edilmişlerdir. Meselâ, bu d ü n y a y a ve m e d en iy e tin e
e n t e g r e o l a r a k , M e z o p o t a m y a ' d a u z u n s ür e l i b i r h a n e d a n
lık k u r m u ş o l a n ( M Ö 1 5 9 5 - 1 1 5 5 ) K a s i tl e r b ö y l e o lm u şt ur .
D iğer bir d en em e: G u tiler (2 2 5 0 -2 1 2 0 ), ev et on lar da
b ozk ırlard an geldiler ve bu asim ilasyonu reddettiler. O
y ü z d e n de egem enlikleri sad ece bir asır sürdü.
Bir başka m isal Ilititle r (1 6 5 0 -1 2 3 0 ) örneğidir. O nların
Su riye'd ek i hâkim iyetleri an cak K asitler gibi asim ile ol
d uktan son ra sürekli olm uştur.
R o m alılar örneği çok d ah a anlam lıdır: Pers ve H elen
katkılarını bir d o ğu sanatı içinde bütün leştirerek, bütün
bölgenin kültür ve san atların ın k ayn aşm a ve parıldam a
m erk ezi olan T e d m ü r/P a lm ira K rallığı, R om a'n ın zayıfla
m ası y ü zü n d en , ü çü n cü yü zyılın b aşın da belli ölçü d e bir
bağım sızlık k azanm ıştı. Bu krallık, O rta A sy a 'd a n gelen
istilâcıların tazyikine karşı d iren m ed e âciz R om a Im p ara-
to rlu ğu 'n u n yerini alabilir ve b unu b izzat m edeniyetinin
g ü cü y le yap ab ilird i. N e v a r ki İm p a ra to r A u ralian u s
2 7 2 'd e b u ray a saldırıp şehri yerle bir etti. S avu n m ayı sırf
ask erî açıdan d ü şü n ü p tasarlad ığı için, bu İm p aratorlu k
yine aynı şekilde, Ren ve Tuna kıyılarındaki "b a rb a r" k a
bilelerle de an laşm aya kalkıştı. D erken tahkimli sınırlar
çöktü ve zin cirlerin d en b oşan an G otlar, Rom a İm p arato r
lu ğ u n u da kendilerine k atarak sü rük leyip götürdüler.
"V erim li H ilâP'in binlerce yıllık tarihinin bu önem li ka

nunu tarihçiler tarafın d an niçin algılanm adı?
Baş sebep, dine d ayalı b ir ö n y a rg ıd ır: Filistin 'in , " k u t
sal to p rak 'h n , halkların h a y a l d ü n y asın d ak i rolü, eliniz
deki eserin İbrani ayrıcalık lığı efsan esin in o rta y a çıkışına
ay rılm ış olan ikinci b ö lü m ü n d e çok geniş bir şekilde ele
alınacaktır.
İlâ h î M e s a jla r T o p r a ğ ı F ilis tin •19
H ıristiyanlığın Batı tarafın d an "p e y g am b erlere" yapıl

m ış "v a a tle r"in tam am lanışı olarak benim senm esi ile bir
likte Eski A hit'in alegorik biçim de Yeni A h it'in bir ön h a
bercisi old u ğu tarzındaki teolojik anlayış, geri kalan bütün
konuları perdeleyecek şekilde bu m etinlere önem verilm e
si son u cu n u d oğu rm u ştu r. Teolojiden tarihe bu kayış, Eski
A hit'in m u h teşem teolojik sem bollerini gerçek hikâyeler
yerine k oyd u rm u ştu r. Yahudi ve H ıristiyan inancını artık
p aylaşm ayan tarihçilerin g ö zü n d e bile Eski A hit m etinleri,
köklü eleştirilerden sonra bile, O rtad o ğ u 'n u n tarihini an a
liz etm ed e yapılan ön çalışm anın d ayan ağı veya hiç değil
se varsayım ı olarak d evam etm iştir. Bu bölgenin ve K enan
m edeniyetinin tarih öncesinin incelem esinden hareketle,
bu bilinçli veya bilinçsiz teolojik önyargının arkeologların
basiretini nasıl bağladığını gözler önüne sereceğiz.
Bu çalışm anın ilk b ö lü m ü n d e bizim tem el çabam ız, ta
rihî araştırm an ın üzerin e abanan bu ağır ipoteği kald ır
m aya katkı olacaktır.
Ne v a r ki dinî ön yargı tarihin ü m ü ğü n ü sıkan tek konu
değildir.
B atı'd a R ö n esan s'tan beri d erin ce kök salm ış kültürel
bir önyargı vardır: Bu artık sad ece Yahudi ayrıcalıklığı ö n
yargısı değil, aksine Eski Yunan ayrıcalıklığı önyargısı, y a
ni "Y u n an m u cizesi"d ir.
Tıpkı Yahudi ayrıcalıklığının dinî önyargısı, tek tanrıcı
lığı dinî bir çölde şim şek gibi çakıp fışkırm ışçasına takdim
elliği ve o andan itibaren H z. İb rahim 'den H egel'in tarih
lelsefesine u zan an d ü z çizgili bir tarih inşa ettiği gibi, E s
ki Yunan ayrıcalıklığının kültürel önyargısı da aynı yıldı-
ııın ve çöl karşıtlığını ele alıp d ev am ettirm iştir: Bir "Y u
nan m u cizesi" vard ır ve bir de çevresini saran "b a rb a r
lık"... Sanki H elen k ültürü, Jü p ite r'in b aşından tam teçhi-
/nllı olarak çıkan M inerva gibi, yokluktan (veya neredey-
.e yok tan ) o rtay a çıkmıştır.
M eselâ, Sok rates'ten önceki "Y unan filozofları" bir d â
hi d ü şü n ü rler topluluğu olarak adlandırılır: Tales, A naksi-
2( •R o g e r G a r a u d y
m en os, P arm an id es, H erak litos. G erçi bunların hepsi de

Y u n an ca yazm ışlard ır, fakat kendileri Pers im p arato rlu
ğ u 'n u n bir ey a le tin d e , A n a d o lu 'd a , M ilet'te, Z ey tin -
lik /E le a 'd a , E fes'te d ü n y a y a gelm işlerdir. D üşünceleri ise
A sy a, İran, Verimli H ilâl v e d ah a ötelerdeki H int kültü
rü yle beslenm iştir. D em ek ki, hiçbir şekilde Y u n an 'm geç
m işin d en k ay n ak lan m ay an, aksine A s y a kökenli o lan bir
k ü ltü r Y u n an 'a atfedilm ektedir.
A ynı şekilde, İlâhî m esajların potası, "Verim li H ilâl"in
çevresin d e ışıld ayan b ü tü n k ü ltü rlerd en d o ğ m u ş bereket
li A sy a to p rağın d ak i o h arik u lâd e gelişip serpilişe de, H ı
ristiyanlık tarihinde, "Y u n an lı P e d erler" adı verilir. Bu ge
lişip serpilişin belli başlı m erkezleri A n tak ya, K ap ad ok ya,
İsk en d eriye'd ir. İgn ace, A n tak y a; P olycarp e, İzm ir d o
ğ u m lu d u r; Justin Filistin 'in N ablus şehrinde doğm u ştu r.
Tertullien ise, g ü n ü m ü z T u n u s'u n d aki K arta ca 'd a d ü n y a
y a gelm iş ve A n a d o lu 'n u n "M o n ta n u sçu " ok u lu n d a eği
tim g ö rm ü ştü r. İsk e n d e riy eli C le m e n t ve M ısırlı
O ig en e'd en N azian zeli (N azian ce) G regoriu s ve N ysseli
G regoriu s gibi K ap od ok yalı p ed erlere ve A ntakyalı Yu-
h an n a K ristom os, Suriyeli E frem , K u d ü s'lü C yrille ve İs
kenderiyeli C yrille ile Şam lı Saint-Jean'a k a d a r...
Şu h âlde, y a şa y a n H ıristiyan düşüncesinin en güzel
m a n e v î cevherleri, (tıpkı H z. İsa'n ın kendisi gibi) "V erim
li H ilâl"d e v e ışıltısını k endisinden de ötelere yayd ığı coğ
rafî alanda, yani A n ad o lu v e K u zey A frik a'd a doğm u ştu r.
R om a K atolik Kilisesi tarafın d an tan ın m ayan bu soy zin
ciri, D oğu K ilisesi'nin en zen gin m irası olarak kalacaktır.
B atı'n m bu dışlayıcılığı b ü yü k dini ayrılığa yol açm ıştır.
Filistin'in tarihini "V erim li Hlilâl"in içine "o tu rtab il
m ek " için, sözd e "Y u n an m u cizesi"n d en b aşlay arak bu
Batılı ben m erkezciliği k ırm ak zoru n d ayız.
B atı'n m H elen izm in y a ra rın a olarak tarihin bu "m e r
kez d eğiştirm esi"n in zararların ı bir m isalle gö zler önüne
serm ek gerekirse, T e d m ü r/P a lm ira K rallığı örneğini v e re
biliriz. O rta d o ğ u 'n u n b ü tü n kültürlerinin parıltısının m er
İlâ h î M e s a jla r T o p r a ğ ı F ilis tin • Î1
kezi olan bu krallık, aşırıya k açan bir d eğerlen d irm eyle

G rek o-R om en m ed en iyetin in basit bir "a r a istasy o n u " ola
rak ele alınmıştır. H âlbuki A k d en iz'd en H in d istan 'a k ad ar
bütün yol ulaşım ağını, kü ltü rlerin k u cak laşm asını v e ru
h î alışverişleri d ü zen leyen bir başşeh ird i orası.
D aha da fenası: Y u n an istan 'ın m erk ez ve b ü tü n m ed e
niyetlerin kaynağı ö n y argısın d an hareketle, R e's Şam -
ra /U g a r it'i, Kıbrıslıların "b ir ticaret m en zili" olarak gös
term eye çalışan "a rk e o lo g la r" o rtay a çıkm ıştır. O ysa, ileri
de göreceğiz, bu sit ü zerin d e yapılan keşifler, orasının b ü
tün "Verim li H ilâl" ü zerin d e ışıld ayan bir kü ltür m erkezi
old u ğu n u gözler ön ü n e seriyor.
Bu çarp ık kültürel bakışın siy a sî sonuçlarının ne old u
ğun u görd ü k : T edm ür /P a lm ira m ed en iyetin d e v a r olan
tam anlam ıyla d oğ u lu şeylerd e kendisini tan ıy am ay an
Rom a İm p aratorlu ğ u , orasını O rta A sy a 'd a n gelen istilâcı
lar k arşısında beşerî m irası m u h afaza edebilen m ed en ileş
ti rici m erkez olarak g ö rm ek yerine, artık R om alı olm adığı
için, 2 7 2 'd e , onu yıkıp yo k etm eyi tercih eder.
Son olarak, bu tarihin üzerin e bir ü çü n cü ön yargı ağır

bir şekilde abanm ıştır: İm p arato rlu k ve m illet k on u su n d a
ki siyasî-ask erî önyargı.
Batı geleneğinde, İbrani tarihi dinin ana örneği olarak
kaldığı gibi, "Y u n an m u cizesi", kültürün ana örneği, R o
ma İm p arato rlu ğ u d a siyasî birliğin ana örneği olarak g ö
rüldü.
H ud u tları içine k apanm ış, "b arb arların " (yani kendile
ri dışındaki b ü tü n m illetlerin) saldırılarını engellem ekle
yüküm lü bir ord u tarafın d an k oru n m u ş bir ülke ve (ana
örneğini, N ap olyo n K an u n ları'y la güncelleştirilen, Jüstin-
yon K an u n ları'm n olu ştu rd u ğu ) aynı kan una b o y u n e ğ
miş bir h a lk ...
Bu "k ap alı" top lu m şem ası, p an slavizm d en p an cerm e-
ni/.me, M au rice B arres'ten C h arles M au rras'a, M usoli-
ni'den H itle r'e b ü tü n m illiyetçiliklerin ve bütün ırkçılıkla
rın şem ası olarak sü rer gider. Biz bunun b u rad a şim dilik
siy a sî neticelerini değil, fakat sad ece, ilk m odellerinden
birini v erm iş olan Verimli H ilâl tarzı "açık " top lu m larm
n e v e nasıl olabileceğini y asak layarak , yol açtığı kültürel
h asarları in celeyeceğiz. Verim li H ilâl'in o m odelinde, bir
birine bağlı birliklerin kendilerini ayrı ayrı gösterdikleri,
fakat karşılıklı o larak birb irlerinden beslendikleri h arek et
li bir m ed en iy et ağı vardır.
M ek tu p ların d a g ö rü ld ü ğ ü hâliyle H am m u rab i'n in M Ö
XVII. yüzyıld ak i projesi; y ön etim , dil, din v e k an u n lar gi
bi b ü tü n d ü zeylerd e b ölgelerin özelliklerine saygı göster
m esi b ak ım ın d an m an id ard ır. Bu tu tu m , R om a İm p arato r
lu ğ u 'n u n takındığı tav rın tam aksidir.
Bu alışveriş ve sentez, asim ilasyon ve en teg rasy o n h a
reketi içinde, organ ik olarak bir dü n ya m ey d an a getirilir.
A m a im p aratorlu klar değil.
E g em en olm aksızın birleştiren, yabancılaştırm aksızın
m eden îleştiren bir m e d e n iy e t...
A lışverişte bulunan, alan ve veren ; ev sahipliği yap an
v e g ö ç ed en , top rağ ın a b ağ lan an ve başını alıp uzaklara
gidebilen açık bir m ed en iyet.
H ilâlin tarihi, g erçek te a n lam d a İnsanî bir destanın ta
rihi olan Verim li H ilâl'in tarihi, yan i aşkm lığm ve toplulu
ğ u n insani b oyutlarının, sürekli bir d evrim le gerçekleşen,
binlerce yıllık olgu n laşm an ın tarihi olan bu tarih, kralların
v e savaşların tarihine, d iğer b ü tü n b aşkalarından, çok d a
ha az indirgenebilir. G erçi İbn H ald u n ve M ontesquie-
u 'd e n beri öğretilen tarih, artık sad ece han ed an ların ve sa
vaşların tarihi değilse bile, yine de d ah a çok egem enlikle
rin tarihi olarak k alm ay a d e v am ediyor.
E ğ e r tarih geleceğ i ö n ce d e n b elirlem em ize, bir p oliti
ka ta s a rla m a m ız a y a rd ım e d e rse , an cak o zam an g e rç e k
ten insani bir an la m taşıyabilir. Ü stelik b ö y le bir tarih in
g e rçe k te n insani bir a n la m a sah ip olm ası da an cak y ap ıl
m a k ta olan bir tarih o lm a sıy la m ü m k ü n d ü r. İlâhî m esaj
ların p o tası olan F ilistin 'in tarih in i k o n u m la n d ırm a k
için g iriştiğ im iz bu d e n e m e , bizi k ay gı v e u m u tla o rta y a

ata ca ğ ım ız çok d a h a gen iş b ir so ru n a g ö tü rü y o r; çünkü
y e ry ü z ü n ü n g ele ce ğ i b u g ü n bu so ru n u n ç ö z ü m ü n e b a ğ
lıdır: K a p a lı to p lu m la r m o d elin i tercih ed ip " te rö r d e n
g e si" için d e k arşı k a rşıy a gelen bir im p a r a to rlu k la rın g e
leceğ in i m i o lu ş tu ra c a ğ ız , y o k sa tam ak sine a ç ık to p lu m
lar m od elin i seçip bir d iy a lo g la r v e karşılıklı d öllen m e
d ü n y a sı mı k u ra ca ğ ız ? Bu ikin ci şık ta, h e r bir u n su ru n
k en d in e ö z g ü b u lu ş v e çab aları, ö z g ü n lü ğ ü n ü b aşkasını
ret, in k âr v e im h a y o lu y la d eğil de, o b aşk asın ın taşıd ığı
İnsan î v e İlâhî y an la rın a sim ila sy o n v e e n te g ra sy o n u y o
lu yla d ışa v u ru lacak tır.
Ç o cu k la rım ız ın y a ş a m a s ı v e y a ö lm esi şu tercih e b a ğ
lıdır: E m p e ry a l bir d ü n y a n ın k en d i k en d ini im h a e tm e
sine izin m i v e re ce ğ iz , y o k sa âh en k li bir d ü n y a y ı inşa mı
e d e ce ğ iz ?
Tarihî araştırm am ız, tarihteki Filistin hakkında ve İlâhî
m esajların bu potası ü zerin d e d erin bir tefekkür yoluyla,
bu soru ya cevap v erm ek için katkıda b u lu n m azsa, pek bir
an lam ifade etm eyecektir.
Tarih ön cesin e giriş
Filistin'in coğrafî yapısı basittir: A k d en iz kıyısında, ku

zeyd en gü n eye u zan an , ü ç paralel şeritten oluşur.
Birincisi, deniz seviyesin in çok altındaki u zu n çukur
alandır. Burası, (g ü n ü m ü zd e k u ru m u ş bulu nan) Fful g ö
lün d en K ızıldeniz ü zerindeki A kabe körfezine ilerleyen,
içinde Taberiyye gölü (v ey a Celile D enizi), Ü rd ü n nehri,
L û t G ölü (veya Ö lü D en iz)'in y e r aldığı ve batıda çok y ü k
sek yalı yarların hâkim old u ğu d oğu sınırını işaretleyen
kesiti oluşturur.
Y alıyarlard an b aşlayarak ikinci bir paralel d ağ v e plato
şeridi, d alg alar v e sekiler hâlinde sahile iner. Bu şerit eski
bir yerleşim bölgesini ve bir "tep e y o lu " oluşturur.
21 •R o g e r G a r a u d y
Son olarak , verim liliği v e su lam a im k ân larıyla dikkati

çeken, fakat d a ğ lard an inen, bir coşu p bir kaybolan ak ar
su larla p a rça p a rça olm u ş kıyı şeridi bulunur.
B u b ö lg e ile iki d elta n ın (Fırat-D icle d eltası ile N il
d e lta sı) b ö lg esi a ra sın d a k i fark b ü y ü k tü r. D ü n y an ın en
eski m e d e n iy e tle rin in d o ğ d u ğ u "V erim li H ilâF 'in iki
u cu n d a , y a n i M e z o p o ta m y a ile M ısır'd a , bu b ü y ü k n e
h irle r m illetleri b irleştirici bir su şeb ek esi o lu ş tu ru y o r
lard ı. O n eh irler, b u k o rk u n ç su d ev in in d izgin len eb il
m esi için, m ily o n la rca in san ın g ü cü n d e n tek b ir g ü ç
m e y d a n a g etiren m e rk e z ile şm iş b ü y ü k im p a ra to rlu k la r
g e re k tiriy o rd u . H âlb u k i F ilistin , E sk i Y u n a n ista n 'd a n
b in lerce yıl ön ce, "ş e h ir-d e v le tle ri"n in d o ğ u şu n a şahit
o ld u . Biz bu d e v le tle rin a rt a rd a k en d in i g ö ste re n b içim
lerin i v e k ararsızlık ların ı ilerid e ele alacağ ız. N e v a r ki
o n lar m erk ezileşm iş b ü y ü k im p a ra to rlu k la rd a n farklı
o la ra k , to p lu m d a fertlerle ik tid a rla r ara sın d a b ir u çu
ru m m e y d a n a g e tirm iy o rla rd ı.
İki b ü y ü k im p ara to rlu ğ u n çekim kutupları arasında,
b aze n on ların rekabetlerinin çarp ışm a alanı ve egem enlik
lerinin kurbanı, b azen de on ların gü çleri arasındaki denge
n oktası ve bu y ü z d e n de özerkliğini ve kültürel kimliğini
v u rg u la m a d a h ü r olan Filistin, bir "g eçiş y eri" olarak tarif
ed ilem ez. B u rası A sy a, A frik a ve A k d en iz A vru p a'sın d an
olu şan ü ç kıtanın k av şak n ok tasın d ak i ışıl ışıl p arıld ayan
bir ocağıdır. O rad a, m ed en iyetlerin binlerce yıllık diyalo-
ğu ve yü k sek k ültürlerin k u cak laşm asın d an harekede, öz
gü n b ir sen tez olu ştu ru lm u ştu r. Böylelikle, K enan 'da k u
ru lan ilk m ed en iyetten h arek etle, d ü n yaya en gii/.el ruhî
katk ılard an biri arm a ğ a n edilm iştir. Bu ilk m edeııiyel hak
kında, 1 9 2 9 'd a R e's Ş a m ra 'd a v e 1 975'lcn ilibaren Hlba'da-
ki k azılarla yap ılan keşifler bize, İbranî peygam b erlerin
boy gösterm esin d en , H z. İsa'n ın Tanrı'nın I lüküm ranlığı-
nı ilân etm esin d en ve eski vah iyleri kendinde loplayan ve
bunları sınırsız bir to p lu m a açan İslâm 'd an önceki zengin
liği sergilem eye başlam ıştır.
İşte bu yü zd en , Verim li H ilâl, insanları A llah 'a g ö tü r

m ed e, d ü n yan ın b aşk a yerlerin d en çok d ah a fazla katkıda
bulu n an bir p arçası olarak tak d im edilebilir.
B u toprağın tarih öncesiyle ilgili olarak arkeoloji bize, in
san gelişim inin bü yü k eşiklerinin Verimli H ilâl'de, o en ilk
m edeniyetlerin d oğm asıyla birlikte aşıldığını haber veriyor.
İnsan tarafın d an h a y v a n ı h ay atın aşılışm a tanıklık
ed en âletin d o ğ u şu n d an d ah a da önem lisi im andır, çünkü
o, insanın ölülere karşı gö sterd iği tu tu m la, h ayatın b iyolo
jik h ay atla sınırlı olm adığını o rtay a koyar. İnsan sad ece
âlet im al ed en h a y v a n değildir: O, m ezarlar ve m âbetler
inşa ed en tek hayvan d ır.
U b ey d iye insanının avad an lığı, şim d iye k ad ar bilinen
en eski taş âletlerle d on an m ış ad am ın keşfedildiği D oğu
A frik a'd ak i II. O ld u ve ad am ın av ad an lığın a yakındır.
Tabun v e Q afzeh m ağaraların ın "C a rm e l insanları",
karbon 14 testiyle yap ılan h esap lam ay la 5 2 0 0 0 -3 5 0 0 0 ta
rihleri arasın d a k on u m lan m ak tad ır. Bu d em ek tir ki Filis
tin'in "y o n tm a taş d ev ri in san ı", m ezarlarıyla birlikte, en
yüksek m ed en iyetler seviyesindedir.
G öçebelerin yerleşik hâle gelm eleri ve (N atuf vadisinde
yaptığı k azılardan son ra D orothy G arro d 'ca adlandırılan)
toplayıcılık ve avcılıktan tarım a ve h ayv an yetiştiriciliğine
geçiş olan "N a tu f" dönem i, M Ö 7000 yılları civarıdır. O d ö
n em d e, b u ğd ay ve arp a ekim inin yapıldığı ve keçinin ev
cilleştirildiği E rih a'd a d ü n yan ın belki en eski "şeh ri"n in
kalıntıları bulundu. E riha ve Filistin'in d iğer m erkezlerin
deki bu şehirleşm e ne olursa olsun, 7000 ve 6600 yılları ara
sında insan, başkalarının sırtından geçinm e v e ü rü n topla
m a ekonom isinden üretim ekonom isine geçer.
A rd ın d an , b ilm ediğim iz (uzun süren kuraklık, göçeb e
lerin istilâsı) seb ep lerd en ötü rü , bu şehirler 7. bin yılın
ikinci y arısın d a terk edilir.
K alıntıları ilk defa L û t G ölü 'n ü n kuzeyindeki Teleilat
G h assu l'd e keşfedilen ve bundan dolayı "G h assu lin ien "
adı verilen m ed en iyetin yeni evresi, taştan âletlerin y an ın
d a, bakır eşyanın, g eom etrik süslem eli seram iğin ve bitki

liflerinden, m u h tem elen ketenden kum aşın ortay a çıkm a
sıyla dikkati çeker. Filistin'in başka bölgelerinde, özellikle
de Tel Ebu M atar Bîr Safadi v e H ırbet'il B îtar'd a aynı nite
likteki b u lgu lara rastlanm ıştır. Bu m edeniyet, IV. bin yıl
d a, yaklaşık 3 6 0 0 'd e n 3 2 0 0 'e k ad ar sü rm ü ş ve korkunç bir
yıkım belirtisi v e rm ed en ve d evam cı da bırakm adan kay
b olu r gid er: Şehirler sad ece terkedilm iştir.
B undan böyle M ısır'd a hiyerogliflerle veya M ezop o
ta m y a 'd a çivi yazılarıyla k ayd a geçirilen sürekli bir tarih,
eski B ronz Ç ağı'n d ak i kitleler hâlindeki göçlerle birlikte,
M Ö IV. bin yılın son u n a d o ğ ru (3100) başlar.
M uhtem elen bu dalgaların kaynağı, göçebe kabileler
dep osu olan A rap Y arım adası'dır. D aha verim li bir tabiat
b ulm ak üzere çölü terk ed en kabileler, bu m aksatla "Ve
rimli H ilâl"i baştan başa dolaşır, Fırat nehri boyunca yu k a
rı çıkar, sonra Asi nehrinin yatağını takip eder, derken Fi
listin'in zengin to p rak ların da k arar kılarlar. N ihayet Bib-
lo s/B a b ila gibi Suriye şehirleriyle tem asları sonucu şehir
hayatın ın şekillerini ve tu ğ lad an ev yap m a sanatım görüp
öğrendikten sonra, kalıcı olarak yerleşik hayata geçerler.
Tarihî zam an ların b aşlan gıcındaki bu göçm en lere, Eski
A h it'teki kullan ım d an h areketle rahatlıkla "K a lım lıla r adı
verilebilir. E ski A hit bu adı İsraillilerin g elm esin d en ön ceki F i
listin'in Sânıi k a v im lerin e verir, fa k a t bu adın ililm rî bir ad ol
d u ğ u n u h a tırlatm am ız g erekiyor. Çüııkit M Ü II. hin ı/ılı o rta la
rın dan ö n ceki m etin lerd e (E ski A hit dışı m etin lerde, R. G.) K e
nan ism i g eçm em ek ted ir," 6
"S â m i" ism inin bir ırkı veya bir etnisiteyi değil, her
şeyd en ön ce bir dil gru b u n u belirlediğine dikkat etm ek
y erin d e olur. "S âm i v ey a sem itik " diller, esas itibariyle fiil
köklerinde ü ç sessiz h arf taşım alarıyla diğerlerinden ayrı
lır, ayrıca da "z a m a n " o larak sad ece ikisine, yani belirli
g eçm iş zam an ile h ikâye bileşik zam an ın a sahiptirler.
6 P ere de Vaux, H istoire n n cienne d' Isracl/İsrnil'in l ’.ski liıı ihi, s. 58.
B üyük İsk en d er'in istilâsına (33 3 ) kadarki sayısız g ö ç

ler, ister S u riye'd e d u ru p kalan A râm iler, M Ö XIII. yü zyıl
da İbraniler, P e tra 'd a n ileriye geçm ey en IV. yüzyıldaki
N ebâtiler, isterse ü ç bin yıld an d ah a fazla bir zam an aralı
ğın d an sonra bir A ra p ülkesine 6 36 yılında gelen ve yal
nızca B izans'ın b o y u n d u ru ğ u n d an k u rtaran A rab istan 'ın
M üslü m an ları olsun, aynı "S â m i" harekelin dalgalarıdır.
A rap ile İbrani dilleri birbirine çok yakın dillerdir. D iğer
Sâm i kavim leri arasın d an bir gru p olan İbranilerin ilk dili
A ra m ca d ır ve bu dil h em A rap çan ın h em de İbranicenin
ana kalıbıdır. Ayni Sâm i kök olan ha b r basit bir sessiz
h arf değişim iyle h em A rap olur, hem de İbrani. Fakat her
ikisi de ne bir ırk belirtir, ne de bir etnisite, sad ece bir h a
y at tarzın a işaret eder, o da b ed evi yaşantısıdır.
İbraniler, Sâm i kabilelerdir. A ra p Y arım ad ası'n d an çık
m ışlardır. D iğer bütün kabileler gibi göçebe olarak M ezo
p o ta m y a 'd a n M ısır'a gitm işler, n ih ayetin d e Filistin'de
k alm ışlar ve yerleşik h ay ata geçtikten son ra, K enan kültü
rünün etkisiyle, "m edenî'T eşm işlerdir.
Bu göçlerin sen ary osu d aim a aynıdır: İster A m oriler,
Â râm iler, İbraniler, N ebâtiler, isterse A rab istan 'ın M üslü
m anları olsun, bu istilâcılar Verimli H ilâl'd e göçeb e h a y a t
tan yerleşik h ayata geçer, K en an 'ın köklü m edeniyetini
ö zü m ser ve h er d algad a ona bedevi erdem lerinin katkısı
nı aktarırlar.
Ö yleyse, Verimli H ilâl'in geri kalan tarafı gibi Filistin
de h em bir p ota, h em bir halk, hem de bir kültürdür.
Bunun da asıl tem eli, 3 100'd en XX. yüzyıla k ad ar sü
ren beş bin yıllık Sâmi gö çü n d en beri, faal ve yaratıcı et
ken ve m ed en iyet potası niteliğindeki Filistin halkını oluş
turan K enan top rağı, K enan halkı ve K enan kültürüdür.
İnsanlık özellikle alfabe yazısını Verimli Ililâ l'e borçludur.
Ç ünkü o rad a, M Ö XV. yü zyıld a, sad ece y ü zlerce kişi ta ra
lından bilinen ve din ad am ları veya kâtiplerle sınırlı ok u
m uşların im tiyazındaki M ısır'ın hiyeroglif veya M ezop o
tam y a'n ın çivi tarzı resim yazılard an , yirm i k ad ar işarete
in d irgen en v e dolayısıyla so n su z d ereced e d ah a geniş bir

h alk aya ulaşabilen seslerin b asit bir işaretlenm esine d a y a
lı bir alfabeye geçilerek, k ü ltü rü n dem okratikleşm esinin
en çarp ıcı hareketi gerçekleştirilm iştir. Ve bu, insanlık d es
tanının en d erin "k ü ltü r d ev rim leri"n d en biri olm uştur.
Verim li H ilâl'in b eşer tü rü n ü n in sanîleşm esine bir di
ğ er çok önem li katkısı ise, insanın aşkın b oyu tu n u n geliş
tirilm esidir.
Bu k atkının g erçek d eğ erin i, an cak o n u n hem etk ileri
ni h e m de ik tibaslarını y e te rin ce dikkate ald ığ ım ızd a ö z
g ü n ve p arlak b ir sen tezin i çıkarab ilir ve h ak ettiği yere
o tu rtab iliriz.
K ervan ların k orid oru olan Verimli H ilâl elbette, A fri
k a'n ın fildişi ve altınının, H in d istan ve G üney A rab is
tan 'ın kokulu reçine, b u h u r ve baharatının, Çin v e O rta
A sy a'n ın am b er v e ipeğinin, S u riye'n in b u ğ d ay ve sedir
k erestesinin kendisine b o ca edildiğini görm ü ştü r. Tabii,
tıpkı M ısır'ınki gibi, d eniz yolu yla da K ıbrıs'ın bakırı, Gi
rit'in ve E ge'n in ü rü n le ri...
Elbette, yine aynı şekilde, im paratorluk ların gel-gitleri
içinde, bütü n fatihlerin ord u ları da oraya boşandılar: Fira
vu n ların M ısır'ının, A su r ve Babil'in, (Trakya taraflarından
gelen) "D en iz FIalkları"nın ve Pers İm p aratorlu ğu 'n u n , İb
ranilerin, B üyük İsk en d er'in , R om alıların v e BizanslIların,
A rap yayılışının, M oğol v e H açlı istilâsının, O sm anlı hâki
m iyetinin, N ap o ly o n 'u n A kka K alesi'ne k ad ar akınm ın, İn
g iltere'nin ve ardından d a Siyonizm söm ürgeciliğinin or
duları... III. T h o u tm es'ten N ab u k ad o n o zo r'a, G odefroy de
B ou illon 'd an B o n ap art'a, İbrahim P aşa'd an G eneral Al-
len b y'ye kadar, yabancı birlikler aynı yolları kat etliler ve
aynı savaş alanları ü zerin d e çarpıştılar. Fatihlerin rüyaları
bu top rak ü zerin d e kuru yap rak lar m isali savru ld u durdu
v e ku m lar onların kanlarıyla kaplandı.
G eçici h e g e m o n y a la r ve h âk im iy etlerin ö tesin d e, b u
ra d a sürekli k alan ise, ta rih in seh er vak tin d ek i K enanlı-
lard an b u gü n k ü Filistin lilere k ad ar, beş bin yıld an beri
İlâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı F ilis tin •29
bu to p ra k ta kök salm ış olan bir h alkın v e bir k ü ltü rü n

devam lılığıdır.
O rta d o ğ u 'n u n yü k sek ruhiyatının katkısını azım sam a
m ak gerekir. Yalnız b u n d a da aşırıya kaçıp, Filistin'deki
İlâhî açılım ı, çöldeki bir çiçekm iş gibi, işi ben m erk ezci bir
ayrıcalıklığa vard ırm am alıd ır.
M Ö II. bin yılında, Gılgam ış D estanı'nın birçok dile akta
rılmış bir parçası, 1959 yılında, (Filistin'deki) M egiddo'da
bulundu. O kahram anın ruhunda çoktan İlâhî bir kükreyiş
vardır, kendisi ölüm süzlüğü fethe çıkıp da, Tanrı Şam aş ta
rafından bundan vazgeçm esi istenildiğinde, ona şöyle çıkı
şır: " Bu girişim im in g erçekleşm em esi gerekiyorsa eğer, sen Şam aş,
onıın tedirgin edici arzusunu benim kalbim e niçin ektin?"
B e th e l/B e y t Î1 civarın d ak i Ay m ezar kitabelerinde, M ı
sır'ın II. bin yıl ortaların d ak i "Ö lü ler K itab ı"n m bir yankı
sına rastlarız: "E y benim sen d e y aşad ığ ım g ib i ben d e y a şam ak
la olan T anrı!.." M ısır'ın P ah eri d 'E l K ab /B ah irilk âb dikili
taşlarında ise insandaki Tanrı'nın çağrısıyla karşılaşırız:
"Tanrı'nın şen d ek i lûtfu say esin d e, y av aşça ru hu n u n eb ed iliğ i
ne g eçeb ilir m isin ? " Ya da Kral M erikare (M Ö 2100 civarı)
için verilen d erslerd e bir benzerini gö rü rü z:
G ü nah işlem ed en erişirse ölü m e

B ir İlâh g ib i kalacaktır orada
S erbestçe y ü rü y ecek tir ebed iy ete
Verimli H ilâl, O n E m ir'd e n asırlarca ön ce, Bâbil Kralı

I lam m u rab i'n in k an u n ların ı ve İşaya P eygam b er, tektan-
ı ıcılığın b ü tü n son u çların ı serg ilem ed en y ü zy ıllarca ön-
ı e, gön ü l g ö zü açık F ira v u n A k h e n a to n 'u n tektan rıcılığı-
nı lam dı. N itek im A k h e n a to n 'u n "G ü n eşe İlâh î"si, Eski
A hit'in 104. M e z m u r'u n d a im ajlarına v a rın ca y a k ad ar
aynen tekrarlanır.
Bu zengin ve engin m irastan hareketle biz, 1 9 2 9 'd a Su-
ı iye'deki R e's Ş am ra'd ak i kazıyla ortay a çıkarılan "K en an
kutsal K itabı" aracılığıyla, T evrat ve İbrani P eygam b erler
30 ■R o g e r G a r a u d y
oranlığıyla, H z. İsa'nın İncil'i aracılığıyla ve İslâm 'ın m e

sajı aracılığıyla Verimli H ilâl'in insanlığın m an evî d ü n y a
sına y ap tığı çok özel katkıyı d ah a iyi belirleyebiliriz.
Bir top rak , bir halk v e bir k ü ltü r arasındaki karm aşık
ilişkiyi biz, Filistin söz k on u su o ld u ğu n d a, an cak bu ülke
nin tarih î kökeninden h arek etle anlayabiliriz, yan i K enan
m edeniyetine ve bu m ed en iyetin özü m sed iği ve kendisini
in g in le ş tire n sürekli katkılara b a k a ra k ...
b ir in c i b o l u m
BİR TOPRAĞIN TARİHİ

KENAN MEDENİYETİ
1) Kaynaklar
ilistin'in tarihi, araştırm acıların dinî v ey a siyasî tu

F tu m ların a bağlı olarak hep çarpıtılm ıştır.
Sırf tarih î ve İlmî bir kaygı ise, şu v e y a bu d ön em in v e
ya şu y a d a bu b ölgenin insanlık tarihine katkısının bilin
cine v a rm a k ve bir halkın ve m eden iyetinin insanlığın d u
ru m u n a ne getirdiğini sorgulam aktır. İşte bu kaygı, Filis
tin söz konusu old u ğ u n d a, bilinçli v e y a bilinçsizce daha
araştırm a d ü zeyin d eyk en , hele de y o ru m lam a noktasına
gelindiğinde d aim a es geçilm iştir.
X IX . y ü zyıld a Filistin'deki sistem li arkeolojik kazıların
başından beri tarih î perspektif, dinî bir ön y arg ıd an ötü rü
lıep çarpıtılm ıştır. Ç ü n k ü Eski A hit tem el belge kabul ed il
miş, on u n tarih en gerçek old u ğ u d a en önem li prob lem ol
d u ğu için, soru lar bu m etin d en hareketle sorulm uştur.
Eski A hit d o ğru m u söy lü yo r?
1861 nisan-m ayıs aylarında, III. N ap olyon 'u n Cebel-i
I-iib n an /L ü b n an Dağı D ürzîlerine karşı açılan sefere refa
kat ed en E rn est R enan Filistin'i ziyaret eder. D öner dönm ez
de bir solukta Vie de Jesu s/H z. İsa'nın H ayatı kitabını yazar.
D iğerlerine göre, Eski A h it'in m utlakla d o ğ ru söylem e
si gerekir. 1865 yılında, L o n d ra 'd a ilk Filistin araştırm aları
m erkezi "Palestin e exp loration fu nd" kuruld u ğu n d a, he
defi açıkça belirlenm işti. Bu vakfın senedi, " E ski A hit'te an
latılan ları aydın lığa kav u ştu rm ak için, Kutsal Toprak'ta kesin
3 t •R o g e r G a r a u d y
ve sistem li, arkeolojik, topografik, jeolojik ve etnolojik bir

a ra ştırm a " y ap m an ın söz konusu olduğunu açıkça belirtir.
Teoloji ile tarih in sürekli iç içe girm esi, bizi tarih e v e
ya ark eolojiye im an ın lehine m i yok sa aleyh in e mi şah it
lik ettiklerini so rm a y a sev k eder. Bu ise aslın d a, in ançla
k arıştırılan im an ın çok kısır b ir k av ram ın ı k arşım ıza çı
karır. B u p o zitiv ist an lay ışa g ö re im an, şu v e y a bu "o la y
la rı" tarih e n g erçek o larak kabul etm ek ten ib arettir (ki
b u n la r safça k abulleniş d eğilse bile, in an çtan ibarettir).
H âlb u k i o lay 'ı (d a h a ö n ce o lm u ş olan 'ı) so n su zca aşm ak
d e m e k olan im an ise, T an rı'n ın H ü k ü m ran lığ ı'n ı g e rçe k
leştirm ek için u m u ttu r, aşktır, y a p ıla c a k olan şeye kayıtsız
şartsız el a tm a ira d e sid ir; id ealin g erçek o lan d an d ah a
d o ğ ru o ld u ğ u n a ve b izim b u n u g erçek leştirm ek ten so
ru m lu o ld u ğ u m u z a kesin inanıştır.
Eski A h it'in m etinleri çoğu n lukla, bazı insanların ken
dilerindeki ilâhı yanları, m od el alınabilecek tablolar şek
linde gerçekleştirebildikleri y ü ce örnekleridir. H z. İbra
him kıssasının k ah ram an ın ın efsane v ey a ete kem iğe b ü
rü n m ü ş biri olm asının bizce ne önem i v a r? İm an, şu vey a
bu arkeolojik kazının isp atlay acağ ı v ey a çü rü teceğ i böyle
bir tercihe bağlı değildir. İm an, K ierk egaard 'ın " İb rah im ,
im an ın şö v a ly esi" 1 ile ilgili olarak o eşsiz tefekkürüyle dile
getird iği gibi, insanın en d ü n yalık işlerde bile "ebed iy etin
h areketlerin i" ifa edebildiği kesin inançtır v e bu in an çtan
yola çıkarak, H z. İb rah im 'in kurban etm e ana örneğine
göre, b ü tü n hâl ve h arek etlerim izle A llah'ın çağrısın a ka
yıtsız şartsız cevap v e rm e iradesidir.
İm anın, d u ru m sap tam ası değil, istem ek niteliği taşıdı
ğını, o lg u y a v e g erçek leşen e boyu n eğiş değil, aksine kendi
m izi olup biten d en k o p arm ak v e on u aşıp insanı v e İlâhî
y ü zlü bir geleceği gerçek leştirm ek için A llah 'ın d avetin e
teslim iy et old u ğu n u u n u tarak , im an ile o lgu yu birbirine
karıştıran dinin (M usevi, H ıristiyan vey a M ü slü m an ) po-
1 Seıren K ierk cg aard , K orku ve T itrem e, 1972, s. 1 0 4 -1 4 5 .

zitivist bir an layışın d an tarih araştırm ası an cak bu bakış

açısıyla kurtu lu r.2
M eselâ E m m an u el A nati, "P ey g am berler tarihin de yer
alan kim selerden bir tekinin ism i bile, tarihî m etin lerde g eçen bir
şahısla özdeştirilem ez... A rkeoloji, sad ece H z. İbrahim 'in kabile-
sin in kin e ben zer g ru p ların o d ön em d e Suriye çölünde, Ü r
dün'de, (Sina'daki) N ecev/N eceb'te ve Sina'da g ez ip dolaştıkları
nı ispat edebilir''3 diye y azd ığı zam an , elbette o bunu, İlya-
da D estam 'm ü zerinde de aynı tarih î araştırm ayı yaparak,
çok dah a fazla genelleştirebilirdi. O da bir kıssadır, yani
uzun bir sözlü gelenek d ön em in d en sonra yazıya geçiril
miş bir destandır. Batı O rtaçağ 'ın ın "k ah ram an lık destan
ları" gibi, R am ayan a v e y a M ah ab arata gibi H int d estanla
rının y er aldığı bu sözlü geleneklerin kendileri, katıksız şa
irane hayaller ve u y d u rm alar değildir. G erçek tarihî çatış
m alar ve halkların hareketleri, şairler tarafından övülüp
aktarılm ışlardır. D erken, insanlar kuşaktan k u şağa H ector,
Roland vey a R am a'd a bir insan hayatının en üstün m od el
lerini ve bir m ed eniyetin dehasının ete kem iğe b ü rü n m ü ş
şeklini g örm ü şlerd ir. B u ise, 1 8 7 0 'te S ch liem an v ey a
1932'den 1938'e D oerpfeld ile beraber, Truva sit alanında
kazılar yap m ış ve kazılarda Truva surlarının ve yangınının
izlerini bulm uş, aynı şekilde H om eros zam an ındaki Truva-
lıların galibi M iken krallarının şehir v e saray kalıntılarını
da bulm uş olan tarihçi v e arkeologların takdire şayan çalış
m alarından tam am en bağım sız bir durum dur.
2 G iriş n iteliğ in d ek i bu u y a n la r "k o n u d ışı teolojik a y rın tıla r" d eğildir. Bu

uyarılar, ilm i a ra ştırm an ın "k u tsa la h ak aret'T e k arışm am ası a çısın d a n b ir
" F ilistin T a rih i" için m u tlak a gereklidir. K utsal K ita b 'ın falan m etn in in ta
rih î "d a y a n a k "ta n y o k su n o lm asın ın v ey a hatta ark eo lo jiy le taban tab a
na z ıt b ir duru m a rz etm esin in M u sev i, F iıristiy an v ey a M ü slü m an im a
nıy la h içb ir alâk ası olam az. B u rad a ön em li olan , ta rih î araştırm ay ı se r
be st b ıra k m a k için, ta rih î g erçek lik ile im an ın h ak ik atin i b irb irin e k a rış
tırm a m a k ta n ibarettir.
1 F m m a n u el A n ati, P alestin e before tlıe H ebreu s/İbran iler Ö n cesi F ilistin , L o n
dra, 1963, s. 3 7
İnsanın olgunlaşm asına onca katkıda bulunan o kahra

m anların şairane, ahlâkî ve efsanevî büyüklükleri, kıssa ile
tarih arasındaki bu yüzleştirm eden bağımsızdır. Aksi tu
tum , yani olgu ile im an arasındaki bir karışıklık, daha doğ
rusu, "teolojik" bakış açıları tarihî veya arkeolojik araştırm a
nın önüne geçtiğinde ve onu zorladığında, inşam safça ina
nışlara sevk eder. M eselâ, Eski A hit metinlerini tem el gerçek
alan A lm an Sellin, 19 1 3 'te Je rico /E rih a 'd a yaptığı kazıların
tutanağını yayınladığında, gerçekten de yıkılmış surları bul
d u ğunu ve bunların Yeşu'nun borularının sesiyle derhal
çökm üş surlar (Yeşu, 6 / 20) olduğunu gördüğünü kaydeder.
A slında, Pere de V au x'n u n da dikkat çektiği üzere, d a
h a so n ra yap ılan tarih b elirlem eler gösteriyor ki, "M Ö X II-
I. y ü z y ılın son u n d a bu ray a g elen İsrailliler E riha'yı, o sırada
E riha terked ilm iş b ir şeh ir old u ğ u için, ele geçirebildiler.'"1
Yeşu tarafın d an "A y 'ın zap ted ilişi" de (Yeşu, 8 / 1 - 2 9 )
aynı şekildedir. P ere de V aux şu h atırlatm ad a bulunur:
"B ütün fe t ih h ikây eleri için d e bu beriki en ay rın tılı olan ıdır;
için d e h içb ir m u cizev î u n su r bu lu n m az ve g erçeğ e en yakın şe
k ild e gözü kü r. M a a le s e f a rk eo lo g la r tarafın dan yalan lan m ıştır...
İsraillilerin g eld iğ i sıra d a A y'da şeh ir y oktu ; bin iki y ü z sen elik
eski bir kalın tı v a rd ı." 5
Pere D e V au x'n u n bu gü zel kitabında tarihçi ve arkeo
log d ü rü stlü ğ ü , tarihi Eski A h it'te anlatılanın d o ğ ru lu ğ u
na şahit gösterm en in ("m a a le se f" diyerek dillendirdiği)
derin arzu su n u bastırır.
Filistin tarih çilerin in ek serisinde benzeri d u y g u lara
rastlarız. M eselâ E m m an u el A n ati şöyle y a z a r: "İbranilerin
F ira v u n la r d iy arın d aki o u zu n ikam etleriy le ilgili ola ra k h içb ir
M ısır m etn in d e en u fak b ir iz, h a tta h içb ir im anın bu lu n m am a
sı şa şırtıcıd ır."6
4 P ere d e Vaux, H istoire an cien n e d'Israel/İsrail'in E ski Tarihi, G ab ald a Y ay ın

ları, 1971, s. 562.
6 A ge., s. 389.
Belki kendisi, İbranilerin ön lerin d e denizin açıldığı o

geçiş m u cizesin d en son ra, F ira v u n 'u n ord u larının b oğu l
d u ğu şu M ısır'd an çıkışla ilgili olarak, Eski A h it'te anlatı
lanların dışında, hiçbir iz bu lu n m ad ığın ı g ö rd ü ğ ü n d e de
aynı "şaşk ın lığı" yaşam ıştır. Bir o rd u n u n ta m am en yok ol
m ası gibi son d erece önem li bir h âd isey e M ısır m etinlerin
de bir im ad a dahi b u lu n u lm az, hâlbuki aynı dönem deki
sınır m uhafız birliklerinin rap o rların d a m inicik göçebe
kabilelerinin geçişleri bile ayrıntılı zabıtlar h âlind e verilir.7
A nati niçin "ş a ş tı"?
A nlatıcının, b ü tü n kul ve kölelik biçim lerinden, Tan-
rı'nın v e p eygam b erlerin in d avetin e k ad ar h er şeyi kayıt
sız şartsız kendisinde top lad ığın ı iddia edip Tanrı'nın bü
tün k udretine sahip o ld u ğu n a inan an Firavu n 'u n k i de d â
hil b ü tü n ik tidarların gelip geçiciliğinin ezelî ve ebedî bir
m odelini dillendirdiği Eski A h it'in Çıkış b ölüm ündek i o
heyecan verici m etnini, hiç değilse ufacık bir p arşö m en
parçasının d oğru lam ası kendisi için bu k ad ar önem li m i?
Belki de bilinçsiz olan bu teolojik tem ây ü lü n bazen işi
körlü ğe k ad ar v a rd ırm a sı vah im d ir. A n ati, T ekvin'in
( 1 1 /3 1 - 3 2 ) şu m etnini alır8: "Ve Terah A bram 'ı... alıp K en an
d iyarın a g itm ek üzere K ild an ilerin U r şeh rin d en çıktı. Ve H ar
ran'a g eld iler v e orad a oturdular. Ve Terah iki y ü z elli beş sen e
ı/aşadı ve H arran 'da öldü ."
A nati, Terah'ın yaşı m eselesini hiç u m u rsam az. "K aid e"
ismi ilk defa ancak A surbanipal'in (M Ö 8 8 4 -8 5 9 ) yıllıkla
rında ortaya çıkarken ve dolayısıyla da Tekvin'deki bu m et
nin yazarı var sayılan olayd an ancak bin sene sonra bunu
yazabilecekken, Flz. İbrahim zam anında "K aid e"d en hall
edilmesindeki yanlış tarihten de kuşku d u ym az. A nati gö-
M eselâ: P ap y ru s A n astasi V I, 5 1 -6 1 . Z ik red ild iği yer: Textes du P roche-

O rieııt an cien et h istoire d'Israel/E ski O rtadoğu M etin leri ve İsrail'in Tarihi,
p.ır B rien d e t Seux, C erf Y ayınları, 1977, s. 68 ve Textes de la B ible et de T A n
cien O rien tlE ski A h it ve E ski Ş ark M etin leri, D elach au x v e N iestle Y ay ın la
rı, 1961, s. 42.
H A .g.e, s. 382.
3f •R o g e r G a r a u d y
nül rahatlığıyla sözü n ü şöyle bağlar: "Bu kıssad an ö ğ ren iy o

ruz (ine learn) ki İsraillilerin köken in in y eri K aide idi. "9
E n ciddi ark eologlard a bile görülen b en zeri m isalleri
çoğaltabiliriz. Biz böyle bilinçsiz bir şartlan m an ın ara ştır
m acıları hangi safiyane saçm alık lara alıp g ö tü rd ü ğ ü n ü
gö zler önüne serm ekle yetin eceğiz. Filistin'in tarih öncesi
a ra ştırm acıların ın ö n cü lerin d en biri o lan R ah ip Buzy,
N e g u e v /N a q a b ile Sina sınırları arasın d a b u ld u ğ u , 10 ilâ
15 bin yıllarından kalm a, çak m ak taşın d an bir av ad an lığ ı
1 9 2 8 'te R evu e B ib liq u e/K itab ı M u k ad d es D erg isi'n d e tak
d im ederk en şunları y a z a r: "O bilin m eyen z a m a n la rın tam
kron olojisi... ne olursa olsu n , bir yoru m cu Filistin 'in g ü n ey in d e
y aşayan v e çalışan bir Taş D ev ri (M ag d alen ien ) k a b ilesin e a n cak
sem p a tik bir g özle bakabilir... K u tsal Toprak'ın ta rih iy le alâkalı
h er şey bizi ilgilen dirir; birk a ç sen e veya birkaç a sır b oy u n ca, Taş
D evrin in bir kabilesin in S ina yolu ü zerinde, K en an d iy arın ın g i
rişin de n öbet tu ttuğunu öğ ren m ey e asla kay ıtsız ka la m a y ız."
Eski Ahit'in siyasî kullanım ındaki m üthiş ırkçılığın bir
tarihçiyi hangi noktalara vardırdığını gösterm ek için, on la
rın en ünlülerinden sad ece birinden örnek vereceğiz. Bu ta
rihçi VVilliam Foxw ell Albright'tır. A lıntım ızı o n u n D e Tâge
de la p ierre a la chretieııte. Le m on otheism e et son evolution/T aş
D evrinden Flıristiyanlığa. T ektanrıcılık ve G elişim i (Fran sızca
tercüm esi, Payot, 1951, s. 205) kitabından y ap acağ ız. Bu ki
tabında Kenan'ın fethi sırasındaki "k u tsal im h alar"], sonra
da istilâcının yerlileri kovm ak la yetindiği aşa m a y a geçişini
savunur. (Hâkimler, 1 /8 : "Yahuda oğulları K udüs'e saldırdılar
v e zaptettiler. H alkı kılıçtan g eçird iler ve şeh ri a teşe verdiler."
Sonra "A llah ön ü n ü z d ek i K en an lıları... k o v a ca k tır" (Yeşu,
3 /1 0 ) . "Senin önü n den K enanlıları... kovacağım " (Çıkış, 3 /1 0 )* .
9 A ynı yer.
* Bu eseri için d e yer alan v e d ilin e g en ellik le p e k d o k u n m a d a n a k ta rd ığ ı
mız, b ü tü n Eski A h it a lın tıları için bk z: K itab ı M u k a d d e s / E ski A h it ve
Yeni A h it ("T e v ra t" v e "İn c il" ) , K itab ı M u k a d d es Ş irk eti, 1972, İstan b u l.
Ö te y a n d a n , m etin için d e ad ı g eçen ve b iz lerce p e y g a m b e r o la ra k b ili
n en k im selerin isim leri p e y g a m b e rlik le a lâk asız v e h a tta p e y g a m b e rlik -
Kendi ülkesindeki Yerlilerin k o vu lu şu n u da h atırlattık

tan son ra şunu ilâve ed er: "M Ö X III. y ü z y ılın ın İsraillileri
nin y ap tıkların ı y a rg ılam a hakkın a, biz A m erikalılar, hem de sa
m im i in san cılığ ım ıza (h ü m an izm ) rağm en , çağ daş m illetlerin
çoğu n lu ğ u n d an belki d e daha az sahibiz. Ç ü n kü b izler şu k oca
man ülkem izin bü tü n k öşe b u ca ğ ın d ak i bin lerce Yerliyi, kasıtlı
veya kasıtsız, ö ld ü rd ü k v e g eriy e kalan ları da g en iş tem erküz
kam pların d a top lad ık. "
Aynı 205. sayfanın n o tu n d a ırkçılığın şu gerçek im an
ikrarını ekler: "Tarafsız (!) bir tarih fe ls efec isi, a çık ve net bir
şekilde aşağ ı bir halkın y erin i ü stü n kabiliy etlere sah ip bir halka
bırakm ak üzere tarihten silin m esin i ekseriy a zoru n lu görür.
Ç ünkü belli bir sev iy ed en itibaren ırkların m elezleşm esi, fe lâ k e t
olur." Bu d eğerlen d irm e, kendisine K enan k o n u su n d a şu
hükm ü verm esin e im k ân verir: "T ektanrıcılığın g eleceğ i açı
sından bereket versin ki F eth i y ap an İsrailliler, ilkel b ir en erjiye
ve acım asız bir y aşam a irad esin e sah ip , v ah şi bir halktı. D erken
K enanlıların soy kırım a tabi tu tu lm ası, iki akraba halkın tam an
lam ıyla birb irin e karışm asın a m an i oldu. B öy le b ir karışım Ya
hudi d in in i ister istem ez ço k z a y ıfla tırd ı.”10
Serin kanlı bir yaklaşımın zorluklarını gösterm ek için, Fi
listin'in tarihiyle ilgili konulardaki araştırm aların hangi dinî
ve siyasî atm osferde cereyan ettiğini hatırlatm am ız gerekiyor.
K enan m edeniyeti u zu n zam an sad ece on d an nefret
edenler tarafından tanındı (daha doğrusu tanınm adı ve çar-
I>ıtıldı). Z ira özellikle Eski A hit'teki Tesniye kitabının y a z a r
ları onu tanıtm aktan çok yasaklam ak eğilim indeydiler. '
-> ten u z a k tu tu m lar için d e z ik rcd ild iğ in d e H z. k ısaltm asın ın y ad ırg atıcı
o lacağ ın ı d ü şü n erek k o y m ad ığ ım ızı b elirtelim , çev.
111 W. F. A lbrig h t "se ç k in " b ir Filistin uzm anıdır. K u d ü s'tek i "A m e rica n seho-
ol of O rien tal research / A m erik an Şark A raştırm aları O k u lu "n u n m ü d ü r
lüğün ü yapm ıştır. A dım ettiğ im iz eserinin 1951'd e y ap ılan Fran sızca ter
cü m esin in önsözü, L uvr M ü zesin in Şark A ntik D önem i E serleri B ö lü m ü
nün B aşkanı A nd re P arrot tarafınd an kalem e alınm ıştır. A lbright, özellik
le Tel B e y tM irsim 'd c yap tığ ı kazılarla (1932-1938) ilgili in cem e k itap ların
d an ayrı olarak, "T h e A rch aeelog y o f P alestin e/ F ilistin 'in A rk eo lo jisi"
(Londra, 1963) adlı bir başk a sen tez eserin de yazarıdır.
K en an m e d e n iy e ti h a k k m d ak i ilk k itap , "C a n a n

d 'a p re s T exp loration re c e n te /Y e n i B u lgu lara G öre Ke
n a n " ad ıyla D om iniken tarik atın d an Rahip V incent ta ra
fından 1 9 0 0 'd e yazılm ıştır. K endisi, P a rk e r'm yönetim i al
tın d ak i arkeolojik k azılard a, H z. D av u t'u n m ezarın ı ara
y a n basit bir ziyaretçiyd i. B ize K enan k on u su n d a Eski
A h it'te an latılanların dışında pek bir bilgi v erm ez.
A n cak 1 9 2 9 'd a n itibaren, "K en an K utsal K itabı"nın kıs
m en yen id en olu ştu ru lm asın a im kân veren gerçek bir "k i
tap lık " olan R e's Ş am ra b u luntuları hakkm daki ilk yayın
larla birlikte, ciddi bir araştırm a m ü m k ü n hâle geldi. M ı
s ır'a bağım lı K enanlı kralların F irav u n III. A m enofis ile Fi
ra v u n IV. A m enofis (A k h en ato n )'a M Ö XIV. yüzyıldaki
m ek tupları olan El A m arn a tabletlerinin en eski verileri ile
K enanlı h ü k ü m d arların isim lerini taşıyan v azo lar üzerine
kazınm ış ve bu h ü k ü m d arlar ihanet edince (M Ö X X . Y ü z
yıl) de kırılıp atılm ış "lân etlem e m etinleri" aydınlatıldı.
A n d re P arro t tarafın d an 1 9 34'te top rak altından çıkarılan
M ari krallarının arşivleri bize, A m orilerin M Ö ikinci bin yı
lın başındaki göçleri hakkında bilgi verir. Paolo M atthiae
başkanlığındaki İtalyan heyeti tarafından 1975'te, Suri
y e'd ek i Ebla Kral S arayı'n ın 17 bin tabletinin bulunuşu,
Suriye m edeniyetinin, M e zo p o tam y a m ed eniyetine nispet
le ö zgü n lü ğü n ü o rta y a k oym ak la kalm az, bin yıla yakın
bir süre (M Ö 2 4 0 0 'd e n 1 6 00'e) buranın öz k ültürünün Fı
ra t'ta n N il'e k ad ar nasıl ışıldadığını da gözler önüne serer.
K enan m ed en iyetin i ve Verim li H ilâl'in birliğini, kendi
köklerinden ve gelişm esin d en hareketle, bugün yeniden
zihinde can lan d ırm a im kânı v erecek belli başlı kaynaklar
işte bunlardır.
2) Oluşum
K enan m ed en iyeti -z a t e n tarihin bütün m edeniyetleri
g ib i-, asırlar b oy u n ca, "V erim li H ilâl"e yönelm iş ve bazı-
İ lâ h î M e s a jla r T o p r a ğ ı F ilis tin • 11
la n o ra y a yerleşm ek için en batı u cu n a, K en an 'a k ad ar

varm ış, çok sayıdaki etnik kök en d en halkın bir karışım ın
d an d oğm u ştu r.
Bir "K en an m ed e n iy e ti"n d e n yine de bahsedebiliriz.
Ç ünkü, etnik katkıların farklılığı arasın d a, aynı kalan bir
gelişm enin devam lılığını g ö rü rü z. Bu m ed en iyet, gerek
A m ori, A ram i, İbrani, N ab ati gibi Sâm i olsun, gerekse
H urri v e y a G irit'ten ve A k d en iz'd en gelen Filistinler gibi
İn d o-A ryen olsun, tam da bu katkılarla zenginleşm iş bir
m edeniyettir.
P ere de V au x'n u n yazd ığın a göre: "E ski B ron z Ç ağı'nın
başı (M Ö 3100), S âm ilerin F ilistin 'e ilk y erleştikler dönem dir.
E ski A hit'teki ku llan ım d an h areketle bu n lara o andan itibaren
'K en an lılar' denilebilir. Ç ü n kü E ski A hit bu adı, F ilistin 'in İs
raillilerin g elişin d en ö n ceki h alkların a verir. F akat bu ism in iti
barî old u ğ u n u u n u tm am ak gerekir. Z ira K enan adı, M Ö 11. bin
yıldan ön ceki m etin lerd e g e ç m e z . "
A rk eologların "E sk i B ron z Ç ağ ı" adını verdikleri d ö
nem de (3 1 0 0 -2 2 0 0 ) Filistin, gerek kendilerine "cih an k ra
lı" adını verd iren L u galzagg isi, A k ad 'ın Sargon ve N a-
ram -S in im p a ra to rlu k la rı, isterse M Ö XVII. y ü zy ıld a
tla m m u ra b i olsun, M e z o p o ta m y a im p arato rlu k ların ın
nüfu z bölgesindeydi.
O sıralar Filistin, en teresan bir m etnin -M Ö 2000 yılı ci
varın d a b u ray a gö ç etm iş Sinuhe adlı bir p rensin ro m a n ı-
iştahlı bir şekilde tasv ir ettiği zenginlik fışkıran bir ülke
dir: "İn cirler ve ü zü m ler vardı; şarap ise su d an daha boldu. Bal
kovan kovan , zey tin ler bitm ez tü ken m ez v e ağ açların ın d a lla rı
nı y erlere kad ar eğen h er çeşit m ey v e..." 12
Bu devir, A n a d o lu 'd a n gelen Flititlerin istilâsının ar
dından, B abiblonya'nın M Ö 1 9 2 6 'da zap tedildiği ve O rta
A sya m enşeli göçebelerin, yan i K asitlerin Bâbil İm p ara
12 A . H . G ard in cr, N otes on the story o f S in uhe/S in u he'n iıı R om an ı H akkın da

N otlar, 1916.
4 2 • R o g e r 'a r a u d y
to rlu ğ u 'n u n tam am ın ı ele geçirdikleri devirdi. Filistin ar

tık M e z o p o ta m y a 'y a b ağım lı değildi ve M ısır da henüz
b u rad a n ü fu zu n u k u ram am ıştı.
Sinuhe tarafın d an dillendirilen tarım d ak i bu refah, hal
kın çifçilerden, yerleşik h a y v an yetiştiricilerinden ve tü c
ca rla rd a n olu ştu ğu n u gösteriyor. Ç ünkü oralard a yapılan
arkeolojik k azılard a A n a d o lu 'd an getirilm iş bronz av a
danlıklar ve silâhlar b u lu n m uştur.
Bu d ön em in ayırıcı özelliği, gü çlü , fakat küçük (en bü
yükleri arasın d a olan C ezer kalesinin çevresi sad ece 1200
m etredir, E rih a'n m k i ise 7 7 8 m etre) kalelerin b u lu n m ası
dır. B unlar b ü yü k ihtim alle d aim î birer ikâm etgâh olm ak
tan ziyad e, bir saldırı anın d a sığınm a ve erzak dep osu v a
zifesini g ö rü y o rd u . Su tem ini ise, yer altı su kanalları ile
sağ lan ıy o rd u (en yakın k ayn ak tan su alm ak için C ezer ka
lesinde 30 m etre derin liğin de ve 70 m etre u zu n lu ğu n d a
bir kanal açılm ıştı).
Kenan m ed en iyeti o zam anlar, K afk asya'd an 2 6 0 0 'e
d oğ ru gelenlere b en zer göçm en leri, (H irbet K erak'ın yeni
tip seram iklerinin g österd iği gibi) içine alıp eritecek ve
kendisiyle b ü tü n leştirecek k ad ar gü çlü y d ü . Bu göçm en ler
çarçab u k asim d e oldular.
B u n a karşılık, M e z o p o ta m y a'd an M ısır'a kadar bütün
"V erim li H ilâl" y ü zy ıllarca u zayıp giden çok sayıdaki isti
lâlar y ü zü n d en altüst o ld u ğ u n d a, d u ru m değişti.
En k uvvetli d alga, A m orilerinki oldu. Suriye çölünden
gelen A m oriler, en gü çlü devletleri bile altetti. Hâlbuki
U r 'u n ü çü n cü h an ed an ın ın so n d an bir önceki kralı Şu-sin
(2 4 0 8 -2 0 3 9 ), bir sa v u n m a hattı inşa ettirm işti; halefi İbbi
Sin'e (2 0 3 9 -2 0 1 5 ) h itaben yazılan bir m ek tu ptan biz "A m o-
rilerin (M ar-tu ların ), en b ü y ü k kaleleri an lı ardın a alarak, b ü
tün ü yle, ü lkeye sızdıklarT 'n ı öğren iyoru z.
O dön em in m etinleri, b uğday, ev ve şehir nedir bilm e
yen in san lar karışındaki bu terörü dile getirirler. A m erile
re adını v eren tanrı " A m ıırru ’nun ev len m e efsan esi" , bu " dağ
eteklerin d eki y er m an tarların ı toplayan , (toprağ ı işlem ek için)
dizin i bü km ey i bilm ey en , çiğ et y iy en , h a y a tın d a ev i olm am ış ve

öldü kten son ra kefen len ip g ö m ü lm em iş adan ı"ı bize bir güzel
tanıtır.
"V erim li H ilâT'in öteki u cu n d ak i M ısır da d ah a az te
dirgin değildir. F irav u n I. A m m en em es (1 9 9 1 -1 9 6 2 ), Sinu-
lıe'nin rom anının da b ah settiği "H ü k ü m d a r D u v arı" ad ıy
la sağlam bir su r inşa ettirir.
Bir d iğer firavun, oğlu "M e rik a re 'y e ö ğ ü tler"in d e, "As
ı/alı ib lis e ..." karşı dikkatli olm asını ister: "O b ir sarayda
otu rm az, bacakları d ev am lı h areket halindedir. H oru s zam an ın
dan beri sav aştad ır; fe th e tm e z ve edilm ez. S avaş g ü n ü n ü ilân et
m ez; bir h ırsız g ibi... tek başın a olan birin i soy u p soğ an a çevirir,
fakat n üfusu çok bir şeh re sald ırm az. " 13
M ısır'd a sızm alar kontrol altına alındı, am a Filistin is
tilâ dalgalarıyla taru m a r edildi. Şehir hayatı silinip sü p ü
rüldü. K aleler yıkıldı: H azor, M egid d o, B eysan, Eriha, Ay,
I lirbet K erak. "K a d im B ro n z" m edeniyeti yerle bir edildi.
K urtulanlar harab elere sığındılar.
B una rağ m en , o m ed en iyet öylesine canlıydı ki istilâcı
larını asim ile etti. Şehir h ayatı y en id en yeşerdi.
Sosyal yap ıların o karışıklık içinde d eğişm iş old u ğu
görü n ü y or: En eski "lân etlem e yazıları" olan Lu ksor (M Ö
1850) m etinlerinde, belirtilen şehir-devletlerin, sanki o ra
larda eski bir "kabile d em ok rasisi" v arm ış gibi, birçok li
der adına sahiptiler, oysa en yeni olan m etinlerde, Sakka-
ra'nın yazıların d a (M Ö 1800), her şehrin sad ece bir yö n e
ticisi v ard ı ve bu "fe o d a l" yap ı, "asiller"in geniş ve zengin
sarayların ı o rtay a çık aran kazılar ve d ar evli m ahallelerin
bulunuşuyla arkeoloji tarafın d an da d oğrulanm ıştır. Son
"lân etlem e yazıları" bize, o zam an lar Filistin'de tapınılan
tanrıların (ki biz bun ların nihâî gelişim ini R e's Ş am ra tab
letlerinde g ö rü rü z), esas itibariyle fırtına v e k asırga tan rı
sı, fakat aynı z a m an d a da top rağı verim lileştiren bulut ve
y ağ m u rların ilâhı B aal'in öteki adı olan Flad ad gibi çiftçi
13 F ere de V a u x'd a n alınm ıştır, a.g.e, s. 6 4 -6 7 .

likle ilgili tan rılar olduklarını belirtir. Bu d u ru m , kesin

o larak yerleşik h a y a ta g eçm en in v e tarım ekonom isinin
yeni bir safhasını gösterir.
K enan, şehirlerinin etrafını tek rar su rlarla çevirir ve
O rta B ron z Ç ağı (M Ö 1 8 0 0 -1 5 5 0 ) b o yu n ca g erçek bir R ö
n esan s yaşar.
Yayılışı savaşsız bir şekilde M ısır'a k ad ar uzanır: Ö yle
anlaşılıyor ki M ısır'd a m erk ezileşm iş h ü k ü m et sistem ini
b en im seyerek bir b u çu k asır (1 7 0 0 -1 5 5 0 ) b oyu n ca M ısır'a
h ü k ü m ran olan H iksoslar, K en an 'd an geliyorlardı.
H ik soslar M ısır'd a n k o vu ld u k ların d a, "V erim li Hi-
lâl"in d o ğ u su n d a yeni bir fırtına k o p u yor ve Filistin b u
nun etkisine m aru z kalıyordu.
1 5 9 5 'te A n a d o lu 'd a n gelen Flititler B ab ilon ya'yı alıp
yağm alad ılar, fakat bu sald ırıd an son ra geri çekilip gittik
lerinde B ab ilon ya'n ın tam am ı, d o ğ u n u n d ağ ların d an ge
lip iki ırm ağın , D icle v e F ırat'ın to p rak ların d a bir asırdır
göçebelik eden K asitlerin istilâsına u ğrad ı. M ari tabletleri
nin, son kral M ari'n in (M Ö 1 7 3 0 -1 7 0 0 ) Zim ri-lin arşivleri
nin gösterdiği gibi, altın çağını M Ö XVIII. yü zyıld a tan ı
m ış v e F ırat'tan A k d en iz'e p arlak bir h ü k ü m ran lık k u r
m u ş olan Flam m u rab i h an ed an ı çök m ü ş ve O rta d o ğ u 'n u n
tarih sahn esind e yeni bir d evlet g ö zü k m ü ştü : Fluriler ve
Yukarı M e z o p o ta m y a 'd a , M Ö XV I. yü zyılın ikinci yarısın
da k u rdukları M itanni krallığı. M Ö 1 5 0 0 'e d o ğ ru M itanni,
D icle'd en A k d en iz'e k ad ar h ü k ü m sü rü y o rd u . M Ö XV.
yü zyıld ak i (K erkük yak ın ların d a b u lu n an ) N u zi m etinle
rinin o rtay a k oy d u ğ u gibi, Flu rrilerin adların ın v e Flindis-
tan 'm k ilerle birlikte tan rıların ın kim liği, onların d il/le n
güistik gru b u n u n A ry en o ld u ğ u n u gösterir. “B u, A ry en le-
rin O rtadoğu 'ya ilk g ir iş iy d i." 14
M itan n i Ilu rrile rin in M Ö XV. y ü z y ıl b aşın d a F ilis
tin 'e g elişlerin in ilk n eticesi, feodal rejim in g ü çlen m esi
o ld u . Z ira b ro n z p u llu zırh la rı v e sa v a ş ara b a la rıy la
14 D e V aux, a.g.e., s. 87.

I lurri sü v arileri azın lık o ld u k ları için ne dillerini d a y a t

tılar, n e d e dinlerini, s a d e c e eg em en lik lerin i kabul e ttir
il iler. A rm a n a m e k tu p la rı, Filistinli h ü k ü m d a rla rın ad la
rı arasın d a , K en an lılar k a d a r H u rile ri d e sayar, b una
karşılık h iy erarşin in d a h a y ü k sek k a tla rın d a H u rrilerin
isim leri g itg id e azalır.
Bir kere d ah a fatihler, egem en sınıfı olu ştu rm aların a
rağm en, K enan m ed en iyeti tarafın d an asim ile edilir.
Filistin'deki H u rri h egem o n y ası kısa süreli oldu. Ç ü n
kü Firavu n III. T h u tm es (M Ö 1 4 6 8 'd e tah ta çıkar çıkm az)
( la/ze üzerine y ü rü d ü ve M eg id d o 'd a Filistin krallarının
birleşik o rd u su n u yendi.
Bir dizi askerî h arek âttan son ra M Ö 1 4 5 7 'de K ırkam ış
y.ıkınma, F ırat'a ulaştı. F ırat sınırına k ad ar p ü sk ü rtü len
Milanni krallığı, b u n d an böyle M ısır'ın h ü k ü m ran olduğu
l h lad o ğ u 'd ak i h egem on yasın ı kaybetti.
biliştin M ısır'ın bir eyaleti oldu. H ü k ü m d arları da Fira-
vıın'un tabileri.
Siyasî tarihinin bu yeni sayfası hakkında A m arn a m e
hilleri (M Ö XIV. yü zyıl) bol m a lû m at verir.
Söz k o n u su olan , ü z e rle ri Bâbil d ilin d e köşeli çivi y a
zı hırıyla kap lı 3 2 0 p işm iş kil tab lettir. Bu tab letler,
leb 'd ek i Tanrı A m o n 'u n b ü y ü k ra h ip le rin in te o k ra sisi
nin p en çesin d en yak asın ı k u rta rm a k isted iğ i z a m a n , Fi-
ı.ıvun IV. A m en o fis ( 1 4 0 2 -1 3 6 4 ) ta ra fın d a n k u ru lm u ş
iv.ki b aşşeh rin yık ın tıları a ra sın d a , K a h ire 'n in 130 km
g ım eyin d e, şim d ik i Tel el A m a rn a k ö y ü y ak ın ların d a
IHH7'de k eşfed ilm iştir. G elen ek sel ço k tan rıcılık la b ağ -
l.n ı k o p aran bu o la ğ a n ü stü din re fo rm cu su , ço ğ u l tan rı
.ulını her y e rd e n sild ird i; y e rin v e g ö ğ ü n , h er tü rlü h a-
V. 1 11 n y a ra tıcısı v e in sa n la rın d o ğ ru y o lu n u n k ılav u zu ,
irk bir T an rı'n ın p e y g a m b e ri old u . B u T an rı'n ın s e m b o
lü, ışınları h a y a t v e re n ellerle b iten g ü n e şin g ö rü n e n
yıı/ıi (A to n ) idi.
Â m entüsünü, tarihin en güzel şiirlerinden biri olan
<.ııneşe İlâhî" ile özetler. N itekim biz bu İlâhiyi H z.D a-
v u d 'u n 104. M e z m u r'u y la eşleştirerek, Filistin'in din anla

yışına ve b ü tü n insanlığa h an gi katkıyı yaptığını ileride
g ö re ce ğ iz .15
K endi adını d eğiştirip "A k h e n a to n " (A to n 'u n kulu) is
m ini aldı ve yeni başşehrini de A k h etaton (A to n 'u n ufku)
diye adlandırdı.
B ab asın ın ve k en d isin in k raliy et arşivlerin i o ra y a ta
şıttı. Bu arşiv le rd e M e z o p o ta m y a k ralları ve K en an
p ren sleriy le bir y a rım asırlık (1 4 0 2 -1 3 4 7 ) d ip lo m atik y a
z ışm a la r vard ır.
O n lard a K enan to p lu m u n u n yapısını b elirlem eye im
kân veren öğeler b u lu n m ak tad ır: K enan ve H u rri aristok
rasisi, tahkim edilm iş şehirlerinin tü ccarları, tarım la u ğ ra
şan halkı ve ayrıca sın ıflandırılam ayanlar, m arjinaller ve
bun ların tehdit saçan çeteleri olan "H ab iru 'T ar ile "A p i-
ru 'T ar ki onların rolü n ü ileride g öreceğiz. Bu çetelere k ar
şı K enan prensleri firavu n lard an kesinlikle o rd u lar değil,
sad ece b astırm a gü çleri istiyorlard ı. Ç ü n k ü bu n lar istilâcı
k u v v etler değildi. O y ü zd en , bir em n iyet g ü cü v ey a d ere
beyi kalesinden çıktığında kendisini k oru yacak k o ru m a
lar (bu istekler hiçbir z a m a n silâhlı elli ad am d an fazla ol
m am ıştır) istiyorlardı. K u d ü s kralı A bdhi-K hiba, firavu n
lara şu im d at çağ rısın d a b u lu n u r: "K ralın illeri talan ed ild i,
fa k a t sen ban a ku lak asm ıy orsu n . B ü tü n v alilerin k elleleri v u
15 p^rc d e V au x b ile, a sk e r î ta rih in a rk a ik b ü y ü le rin e k a p ıla ra k , o g ü zel

" İs r a il'in Eski T a rih i" k ita b ın d a şu n la rı y a z a b ilm e s i g a rip tir: "F e tih le r
F ira v u n 'u , M ıs ır 'ın sa h ip o ld u ğ u en b ü y ü k h ü k ü m d a rla rd a n biri o lan
III. T h u tn ıe s (1 4 6 8 -1 4 3 6 ) o lm u ştu r. Ö ld ü ğ ü n d e o ğ lu n a S u d a n 'd a n F ı
ra t'a k a d a r u z a n a n te şk ilâ tlı b ir im p a ra to rlu k b ıra k m ış tır" (s. 9 2 -9 3 ).
Eski A h it'in " O rd u la r T a n r ıs ı", o n u n bu im p a ra to rlu k ta n h içb ir şey
k a lm a d ığ ın ı v e b iz in s a n la rın h a y a tın d a h iç b ir rol o y n a m a d ığ ın ı g ö r
m esin i e n g e lle m iş o lsa g erek . G e le n e k se l ta rih ten d alıa .iz e lk ile n m iş
b ir ta rih çi, h e r z a m a n k ra lla rı v e sa v a ş la rı b irim i p lân a k o y a ca k y erd e,
F ira v u n A k h e n a to n h a k k ın d a şö y le y a z a m a z m ıy d ı: Vef.ıl e ttiğ in d e ,
b ü tü n in sa n o ğ u lla rın a , o tu z ü ç a sırd a n beri y a şa y a n la rın g ö n lü n d e
b ir e b e d iy e t m a y a sı o lm a y a d ev a n ı e d en lek l.m ı leılığ ııı ilk p e y g a m b e r
ö rn e ğ in i b ırak tı?
İlâhî M esajlar Toprağı Filistin • 47
ruldu... Bu sen e birlik ler g e lirse kralın v ilây etleri koru n m u ş o la

cak, fa k a t eğ er birlikler g elm e z s e..." 16 b ü tü n ülke "Flabiru'T a-
rın eline geçecek.
K arg aşa d ah a da için d en çık ılm az olur, z ira p ren sler
karşılıklı olarak birb irlerin i ih b ar e d e r v e "H ab iru 'T arı
paralı ask er o larak k o m şu ların a sald ırtırlar. H ititlerin
(M Ö 1 3 7 0 'te ) tah ta g eçe n kralı Spp illiu m a, S u riy e'd en Fi
listin p ren slerin in k av g aların ı ateşler v e M ısır'ın yerin i
alm ak için onları d estekler. M itan n i'y e karşı zaferlerin
den son ra, k arşısın d a tek rak ip olarak , tab ilerini de ken
di safın a çe k tiğ i F ira v u n la r kalır. F ir a v u n I. Seti
(1 3 0 3 -1 2 9 0 ) ve F ira v u n II. R am ses (1 2 9 0 -1 2 2 4 ) Filistin 'in
kon trolü n ü y en id en ele alm ay ı d en ed ik lerin d e bile, II.
Ram ses tarafın d an K a d e ş'te (1 2 8 6 ) k azan ılan zafere ra ğ
m en (ki II. R am ses M ısır v e N u b y a [şim diki S u dan ile
M ısır arasın d ak i b ölge] tap ın ak ların ın d u v a rların ı o sa
v aşta ele g eçird iğ i g an im etlerle k ap latm ıştı), Flititlerle
bir çeşit sald ırm azlık pak tı olan ve H ititlerin artık Filis
tin'e m ü d ah ale etm ey ecek lerin i taa h h ü t ettikleri p iç bir
barış yap ıld ı. A n arşi a z a lm a d ı arttı ve D orien istilâları
nın ard ın d an , 13. y ü zy ılın so n u ve 12. y ü zyılın b aşın d a,
"D en iz H alk ları" (Filistin ler) sahile çık arm a y a p tıla r ve
ülkenin iç kısım larını d a fethettiler.
Filistin'deki bu siyasî p arçalan m a d ön em in de, geçm iş
teki A m o riler ve K enanlılarla aynı kökenden olan yeni bir
Sâm i göçeb e d algası, "V erim li H ilâl"in tam am ın d a toprak
aram ay a geldi ve o n lar da d iğer kavim lerin aynı g ü zer
gâhlarım takip ettiler. Yani, A rab istan çöllerinden vey a
D oğu 'n u n p latoların d an hareketle Dicle ile F ırat deltala
rında, Yukarı M e z o p o ta m y a 'd a , S u riye'd e (H a rran çevre
sinde), Filistin'de yerleşik h ay ata g eçm eyi d en eyen halk
lar gibi... Bu, b ü yü k A ram i g ö çü d ü r ve b u n u n kollarından
bir kolunu İbraniler oluşturur.
16 R a p p o p o rt ta ra fın d a n z ik red ilm iştir, H istoire de la P alestin e/F ilistin 'in Ta
rihi, s. 73.
4£ •R o g e r G a r a u d y
B u h arek et h er m en şed en "H a b iru "la rı (topraksızları)

çev resin d e toplar. S u riye'n in ötesine gitm eyip o ra y a y erle
şip k alan lara (zaten b u ra y a yerleşim leri de çok başarılı ol
d u . Ç ü n k ü dilleri, çağ d aşları İbranilerin de dili olan A ra-
m ice, M Ö V. y ü zy ıld an itibaren, b ü tü n O rta d o ğ u 'd a k on u
şu lan dil hâline geldi. M eselâ bu dil, H z. İsa'nın bile ko
n u ştu ğ u dil o lm u ştu r) A ram iler adı verilir.
İbraniler, araların d an bazıları, d iğer "H ab iru 'T arla bir
likte M ısır'a girerek, Filistin'e sızdılar.
Filistin tarihinin bu yen i safhasını ele alm ad an önce, bu
yen i g ö çü n tarih î katkısının ne olacağını o rtay a çık arm ak
için, K en an m ed en iyetin in b ilân çosu y ap m ak gerekir.
Ç ü n k ü İbraniler, selefleri olan ve aynı kök enden gelm e
önceki göçeb e göçleri gibi, Filistin'e yerleşerek bu m ed en i
y etten y ararlan d ılar ve bu ü ç asır b o y u n ca, o m ed en iyetin
asıl devam lılığın d a k op u k lu k m ey d an a getirm ey en katkı
larıyla on u zenginleştirdiler.
3) Bu m edeniyetin katkısı
F ilistin 'in siy a sî tarih i, bizi d a h a ön ce o n u n so sy al y a
pıları h ak k ın d a a y d ın latm ıştı. Y alnız k ü ltü rü n ü y erli y e
rin e d ah a iyi o tu rta b ilm e k için, bu yerleşik feod al tarım
to p lu m u n u n geniş ö lçü d e de tü c c a r o ld u ğ u n u ak lım ızd a
tu talım . Verim li H ilâ l'in o lu ş tu rd u ğ u an tik d ü n y a n ın bu
en ön em li m ed e n iy e tle r k a v şa ğ ın d a, B ab ilon ya ve M ısır,
ayn ı z a m a n d a d a A k d e n iz 'in M ik en m ed en iy eti, S u riye,
A n a d o lu ve K afk asy a ile bu tic a rî v e kültürel m ü n a se b e t
ler, F ilistin 'd ek i k az ıla rd a k eşfedilen K afkas stili sü slen
m iş b altalar, (M ısır'a k a d a r n ü fu zu n u g ö steren ) M iken
san atın ı h a tırla ta n ça n a k çöm lek ler, S u riy e'd ek i U g a -
rit'in b ro n z h e y k e lle ri, M e z o p o ta m y a m im a risin d e n
esin len m iş tap m ak lar, M ısır'ın k ilere yakın h ey k eller ve
sah ild e de b ir h a y v a n ressam lığ ı y eten eğin i g ö ste re n n a
kışlı fildişleriyle g ö z le r ö n ü n e serilm iştir.
İ l â h î M e s a jl a r T o p r a ğ ı F i l i s t i n • 49
N e v a r ki o d ön em d ek i Filistin'in san at dehasının ken

disini en gü çlü bir şekilde sergilediği alan, p lâstik sanatlar
alanı değildir.
"V erim li H ilâl" in en b ü y ü k keşfi ve d ü n y a kü ltürüne
en b ü yü k katkısı, alfabenin icadıdır. Bu icat, sad ece Filis
tin ticaretine h iyeroglif v e y a köşeli çivi yazılarının sağ la
yam ad ığı o v azgeçilm ez y azışm a im kânını verm ekle kal
m adı, aynı za m a n d a seslerin h arflere d ök ü lü şü yle de,
yü zlerce işaretin bilgisini gerektiren elitist bir kü ltür teke-
lini rah ip ve kâtiplerin elinden alınm asının yolu n u açtı.
Bilhassa K enan K utsal K itabı'nm , ard ın d an d a İbrani Eski
A hit'inin ihtişam ını o rta y a k o yacak olan sözlü an latım la
rın, destanların, efsanelerin ve kutsal n azım ların yazılı h â
le getirilm esini de sağladı.
D ün yan ın 28 h arften olu şan en eski alfabe yazısı, R e's
Ş am ra'd a b u lu n m u ş olan U g a rit dilindeki yazıdır. "U garit
dilin in duru m u bu n dan böy le artık tartışm a kon u su yapılam az.
B ildiğim iz d iğ er K en an d illerin d en çok ayrıdır, fa k a t fa rk lılık la r
kısm en U garit'e has leh çe g elişm ed en v eya U garit dilin in için de
boy a ttığ K en an g ru bu n d a n kaynaklanır.
H er h alü kârd a U garit leh çesi bü tü n ü y le K en an ailesin in g e
nel tarihine katılır, y an i bu bir K en an dilid ir." 17
H. E. Del M ed ico 'n u n Re's Ş am ra'da bu lu n m u ş, K en an
K ulsal K itabı (P ayo t Yayınları, 1951) diye adlandırdığı kita
bın şiirleri, bu dilde aktarılm ıştır. İbrani Eski A h it'i gibi
sözlü geleneklerin b u yazılı kaydı, kökenlerin v e değişik
devirlerin şiirlerinden oluşur.
Re's Ş am ra m etinlerinde kendisini g österen en çarpıcı
özellik, G a zze'd en U g a rit ve E b la'y a k ad ar Filistin'de o
/.im an h ü k ü m süren d erin kültürel birliktir: Aynı dil, aynı
ibadet, aynı din.
I Ienüz p a rçalar h âlinde olan bu m etin lerd en çık arabi
lecek d eğerlen d irm e, K en an dininde İlâhî olan, yerleşik ta-
1 1 l.ıris, D ev elop m en t o f the C an aaite dialects/K eııan L ehçelerin in G elişim i,

1939, s. 10 v e 11.
rım to p lu m larm d a genellikle g ö rü ld ü ğ ü gibi, h er şeyden

ö n ce tab iatta kendisini gösterir, hâlbuki göçebe toplum la-
rm d a İlâhî olan, kendini ön ce tarihte gösterir.
Fak at bu sad ece bir basite in dirgem e, u ç n ok taya g ö tü r
m edir, zira bu İlâhî g ö rü n ü şü n iki şekli iç içe iyice geçm iş
tir. N itekim (İbranilerde Eloh im ve A rap lard a A llah olacak
olan ) Tanrı El, kendisini d ağ lar v e fırtınalarda, varlığının
işaretleri olan yıldırım v e y a ateşle gösterir. T oprağa h ay at
veren y ağm u r, on u n en ap açık lutfudur. D erken bu Tanrı,
gitgid e Kenanlılar, İbraniler, Ifıristiy an lar ve M ü slü m an -
lard a, insanları k u rtu lu şların a, "Yol, H akikat, H a y a t"a ,
"S ırat-ı M ü s ta k îm /D o ğ ru Y ol"a erdiren, ahlâkî değerlerin
kefili, tabiatın ve tarihin en ulu kanun k oyu cu su , tabiata
en gü zel ahengini, tarih e anlam ını, ayrıca h er ikisine de
dü zen in i veren Yaratıcı olacaktır.
B aşlan gıçta çok tanrılı ve tanrıları insan biçim li olan
K en an dinin gayesi h ay atı yü celtm ektir. E l'in m irasçısı Ba-
al, bulu tlara binerek, şim şeği çaktırarak, on unla birlikte
de rü zg ârları, y a ğ m u r bulu tlarını ve y a ğ m u ru getirerek
dölleyen tanrıdır. Kız k ardeşi, tan rıça A nat, "y eri yaşatan
g ö ğ ü n su y u n u çekip yayan dır, bu lu tları koştu ran yağm ur, y ıl
d ızların d öktü ğ ü çiğdir. B itk ilere g ü z ellik lerin i o v erir ve topra
ğ a başağa can veren şey i y erleştirerek, yerin g ıd asın ı o sağlar.
Yere b o llu k serp er v e tarlalard a ba şak lara boy attırır. "
Baal v e A n at'ın d ü şm an ları M ot (ölü m ) ile Yam (deniz)
ilâhlarıdır. Birincisi "can lıların nefesini az a lta n "d ır; İkinci
si "fırtınalı ve y ararsız s u la r"a h ük üm rand ır.
Verimli H ilâl'in b ü tü n K en an ed eb iyatın d a tabiattaki
hayatın tam am ın ı yü celtilm esi, şu "İlâhî p a rça "n ın yücel-
tilm esinden asla ay rılm az. O "p a rç a " ise, birbirinden ay
rılm ayan beşerî h ayatın kendisi ile kâinatın h ayatıd ır: Bu
h a y a t İlâhî bir "a rm a ğ a n "d ır.
Tanrı, b ü tü n v arlığın m erk ezin d ed ir ve onu h ay atiy e
tiyle canlandırır.
"İran 'd aİn Z en d A vesta v e Z erd ü şt'ü n tebliğlerinde öl
d ü ğ ü gibi/îhayat gü çleriyle ölü m güçleri arasın d ak i m ü ca
dele aralıksızdır. H edef, "k o z m o s" ile "k a o s" arasındaki

zafer, yan i İlâhî h ü k ü m ran lığ ın gerçekleştirilm esidir.
"Ç o k tanrıcılığın" d a ötesin d e, kâinattaki İlâhî hareke
tin birliği kendisini böyle gösterir. N itekim İbrani Eski
A hit'inin dillendirdiği de b u d u r. " B ir g ece, rü y a sın d a " A l
lah H z. Yakub'a şöyle seslen d iğin d e old u ğ u gibi: "Ben El,
baban ın A llah 'ıy ım ," 18
D aha sonra E l'in yerini (Yakup ism inin yerini İsra-el al
dığı zam an ) İsrail oğu lların d a Y ah ve alır. İsra-el, "E l s a v a
şıyor" dem ektir, tıpkı İsm â-el'in "E l (d u ayı) işitiyor, kabul
ed iy o r" anlam ına geldiği gibi.
K enanlıların R e's Ş am ra'd a b u lu n an kutsal m etinlerin
de Yahve, El'in oğlu d u r:
"R ahm an, rahîm El cevap v erdi: O ğlu m u n ism i

Yav E la ft ır " (E l'in oğlu).
El bir kabile v e y a k avim ilâhı olm ak tan çıkar.

Ç ünkü R e's Ş am ra m etinlerinde O, K enan sı
nırlarını aşar:
"Tam am ı El'in olan M ısır'a... sen in m ü lkü n olan

M ısır'a g it."
K en an ilâhiyatçıları, (bü yü k ihtim alle El ile özd eşleştir

dikleri) Tanrı A to n 'u , sad ece Y ü ce Tanrı değil, aynı za
m an d a tek ve evrensel Tanrı olarak kabul ed en A khena-
ton 'u n tektanrıcı reform u n u , öyle anlaşılıyor ki, coşkuyla
karşıladılar. '
D em ek ki K enan dininin evrim i, onun bir ânı olan Ya
hudi dininin evrim iyle aynı y ön d e gider.
"İsrail din ad am ları sın ıfın ın H z. M u sa'y a kad ar çıkarm ay a
çalıştık la rı tektan rıcılık, n isp eten g eç bir d ön em in inancıdır.
IK K itab ı M u k a d d es, T ekvin, 48/ 3.

G ü n ü m ü z d e h er türlü ten k itçi tavırdan uzak du ran in an ç sa

h ip leri, y a ln ız ca k u tsa l m etn e sa rılıy orlar, fa k a t özg ü rce b ir d e
ğ e rlen d irm e y a p ıld ığ ın d a , din a d a m ların ın bu tezi tam am ıyla
red d ed ilecektir. K ral D av u t v e K ra l S ü leym an z am a n ın d a İsra
il o ğ u lla rı h en ü z tek tan rıcı d eğ ild iler, fa k a t K ral S ü leym an d i
ğ e r ilâh lara da h a k ettik leri d eğ eri v erm ek le beraber, Tanrı Yah-
ve'n in şa n ın a y a k ış ır bir m a bet in şa ettird i ve O 'na ibad eti ilk
sıra y a k o y d u ." 19
K ral S ü ley m an 'ın çok tan rılı bir d ine in an d ığın d a - h e r
ne k a d a r d ah a so n ra b u n u n tarihini y a z a n din ulu ları
k endisini b u n d an d olayı k ın am ışlarsa d a - k u şk u y o k
tu r*. Z a te n Eski A h it b u n u n ap açık şah id id ir: “Ve S ü ley
m an R abb in g ö z ü n d e kötü o la n ı y a p tı ve tam am en R abb in a r
d ın ca y ü rü y en babası D a v u d g ib i y ü rü m ed i. O zam an S ü ley
m an Y eruşalim 'in (K u d ü s'ü n ) ö n ü n d e olan d ağ ın d a , M oabıtı
m ekru h şey i K em oş için ve A m m on o ğ u lla rın ın m ekru h şey i
M o le k için b ir y ü k s e k y e r y ap tı. Ve k en d i ilâ h la rın a b u h u r y a
kan ve k u r b a n la r k esen b ü tü n ecn e b i ka rıla rı için bö y le y a p tı"
(I. K rallar, 1 1 /5 - 8 ) .
Eski A h it'in , haklı olarak , "m e k ru h /çirk in şe y " diye
kötüleyip red d ettiği şey, ço cu k lar b aşta olm ak ü zere in
san ların ku rb an edilm eleriyd i. N e v a r ki İsrail oğulları,
tıpkı o d ön em in K enanlıları gibi, bu kanlı ibadeti y a p m a k
taydılar. N itekim L ev ililer'd e ( 1 8 /2 1 ) insan kurbanı y a
sak lanm ış olm asın a rağ m en , bir zaferi k azan m a karşılı-
19 R. D u ssau d , Les origin es can aeen n es (tu sacrifıce israelitel İsrail K u rban ın ın
K en an K öken leri, L erou x Y ayın ları, P aris, 1921, s. 69.
* Yazar, b u ra d a d o ğ ru d an d o ğ ru y u H ıristiy a n B a tılılara sesle n d iğ i, o y ü z
d en d e K u r 'a n 'ı esas alm ad ığ ı v e sad ece E sk i A h it g ö zü y le m eseley i ir
d eled iğ i için bu fikri o rta y a atıyor. B u eseri y az d ığ ın d a k en d isi iki y ıld ır
M ü slü m a n 'd ı. İslâ m 'a göre, H z. D a v u t'u n d a, H z. S ü le y m a n 'ın d a, Eski
A h it'te söz ed ild iğ i gibi, y a ln ız ca b a sit b ire r kral d eğil, ay nı z a m an d a
g e rçe k b ire r p ey g am b er o ld u k la rın ı, h e r iki p ey g a m b er h a k k ın d a Eski
A h it'te y er alan o tür ifa d elerin tah rifte n v ey a sözlü g elen ek ten y azıy a
g e çirilirk e n olu şm u ş k a sıt dışı y a n lış b ilg ilerd en ileri g eld iğ in i d ile g etir
sey d i, çok d aha iyi olu rd u . A ca b a k o n u y u u za tm a m a k ve m eseley i belli
b ir sın ır için d e tu tm ak için m i b ö y le y a p tı b ilem iy o ru z. Ç eviren.
ğm d a Y ah ve'ye yap tığı ad ak so n u cu , Yeftah kızını kurb an

ed er (H âkim ler, 1 1 /3 0 - 3 9 ) .
K an u n a rağm en , p ey gam b erlere rağm en , İsrail'in ve
Y ah u d a'n ın kralları d o ğ an ilk çocuklarını kurb an etm eyi
sürd ü rd ü ler. Eski A h it'in Çıkış b ölü m ü n d e Y ahve şöyle
d em em iş m iydi: "Bütün ilk d o ğ a n la rı, İsrail oğ u lları a ra sın
da, in san d a ve h ay v an d a bü tü n rah m i açan ları, ben im için tak
dis et, o ben im d ir" (Çıkış, 1 3 / 2); " O ğu llarının ilk doğ an ın ı b a
na vereceksin . K en d i ökü zlerin h akkın d a ve ken d i koyu n ların
h akkın d a böy le y a p a c a k s ın ” (Çıkış, 2 2 /2 9 -3 0 ).
M Ö VIII. y ü zy ıld a K u d ü s'te on altı sene h ü k ü m süren
Y ahuda kralı A khaz, “Ve k en d isin i vu rm u ş olan Şam İlâ h ları
na ku rban kesm ek " le (II. Tarihler, 2 8 / 2 3 ) yetinm edi, B aal'ler
için p u tlar yap tı ve kendi çocuklarını da ateşte yaktı (II.
Krallar, 1 4 /3 ) .
Yine K u d ü s'te 6 8 7 'den 6 4 2 'y e k ad ar krallık y ap an M as-
se, "Ve R abbin İsrail oğ u lları ön ü n d e kov m u ş oldu ğ u m illetle
rin çirkin şey lerin i taklit ed erek R abbin g ö z ü n d e kötü olan ı y a p
tı... B aal'ler için m ezbah lar (ku rban kesim y erleri) ku rdu ... K en
disi de oğ u lların ı ateşten g eçird i" (II. Tarihler, 3 3 /1 - 6 ) .
B ö ylece bu kral, M Ö XIV. yü zyıl K en an lılarm m "m e k
ruh şeylerin i" VII. y ü zyıld a taklit ederek yarım asırdan
fazla bir süre hük ü m sürebildi. A slında bunlar, (h e re m /k ı
lıçla kesip yok etm e) denilen "k u tsal im halar'Tn yan ın d a
d en izd e d am la kalır. N itekim K enan diyarının fethinin her
aşam asın d a "k ad ınların, çocukların v e yaşlıların katledil
m esi" özellikle Yeşu kitabında övü lerek tav siye edilm iştir.
E rih a katliam ı: Yeşu, 6 / 2 1 ; Ay katliam ı: Yeşu, 8 / 2 4 ; Gibe-
on katliam ı v e M akkeda m ağ arasın d a -b e ş k ra l- esirlerin
öldü rü lm esi: 1 0 /2 0 ; ve "Rabbin M u sa'ya on ların tam am ını
y o k etm ey i em rettiğ i g ib i" (Yeşu, 1 1 /2 0 ) olsun diye, M e-
ro m 'd a "arta kalan hiç k im se bırakm ay ın cay a k a d a r ” b ü tü n
halkın kökü kazındı (Yeşu, 1 1 /8 ).
"S a y ıla r" ( 3 1 /7 - 1 8 ) kitabında bize, “R abbin M u s a ’y a bü
tün in san ları öld ü rm esin i em rettiğ i g ib i" (7) M edyenlileri y e
nen, "kadınları esir alan " (9), "bütün şeh irleri y aka n " (10) "İs
rail o ğ u lla rı" nın zaferleri anlatılır. B ütün bunların ard ın

d an on lar M u sa'n ın yan ın a vard ık ların d a, "Ve M u sa o n la
ra d ed i: B ü tü n k ad ın ları s a ğ m ı b ıra k tın ız ? İşte, İsrail o ğ u lları
nın, P eo r m eselesin d e B alam ın öğ ü dü ile R abbe karşı tecavü z et
m elerin e b u n lar sebep o ld u la r v e böy lece R abbin cem aati a ra sın
da v eba oldu. Ve şim d i ço cu klar a rasın d aki h er erkeğ i öldü rü n ve
erkekle y atm ış o la ra k erk ek bilen h er kadın ı öld ü rü n ! Ve erkekle
yatm ış o lm a y a ra k erk ek bilm ey en bü tü n kadın çocu kları, k en d i
n iz için s a ğ bırakın " (14-18).
Kendisini "Beni ordu ların A llah'ı diye çağırırlar" diye tanı
tan (II. Sam uel, 5 / 1 0 ) "o rd u ların Allah'T'nın gü cünü gös
term ek için Y eşu'nin vahşi katliam larım bu şekilde yücelten
dinî m etinlerin yazarı din uluları ile K enan'ın "m ek ru h şey
lerini" (I. Krallar, 1 4 / 2 4 ) lânetleyenler aynı kimselerdir.
İbrani ayrıcalıklığı efsanesini olu ştu rm ak için, M Ö X.
y ü zy ıld an VI. yü zyıla kadar, sözlü gelenekleri derleyen
büyük din ulularının k in d ar iftiralarını böylece tespit et
tikten son ra, Filistin tarihindeki İbrani dönem ini (M Ö
X.~VII. y ü zyıllar), K enan m ed en iyetin d en ne aldıkları ve
ona ne kattıkları m eselesini yerli yerin e oturtabiliriz.
O z am an g örü lecek tir ki "ülkenin feth ed ilm esin e rağm en,
A su r eg em en liğ in e kadar, Y ahuda ve İsrail h ü kü m d arları z a m a
nında, sü rü p g id en K enan tarih id ir" 20.
Bu süreklilik, "Verim li FIilâF'in insanlığın dinî h ayatın a
en büyük katkısı olan şeyin h azırlan m asın d a da kendisini
gösterir. Bu şeyse, tek Tanrı inancıdır. Bu inanç İsrail p ey
gam b erlerin d e asıl ifadesini bulacak, I Iz. İsa bu m esajı d a
ha d a evrensel hâle getirerek d ev am ettirecek ve peşi sıra
o rta y a çıkan İslâm , din olarak aşkın ve top lu m olarak si
y asî bütün b oyu tlarıyla, tü m insan d avran ışların ın rehbe
ri y ap m ak için onun h er çeşit ru h î zenginliklerini kendi
sinde toplayacaktır.
20 H. E. D el M ed ieo, l.a B ible caııaen n e deco u v erte dan s les textes des R as Shanı-
ra/Re's Şa/ıırn M etin lerin d e K eşfed ilen K en an K itabı M ıtkaddes'i, P ay o t Ya
yın ları, P aris, 1950, s. 15.
Bu gü zerg âh ı çok net bir şekilde o rtay a çıkarm ak için,

m etinleri ve arkeolojik kalıntıları, h er şeyd en önce, çok
u zu n zam an d an beri bu ülkenin ve o d ön em in tarihini İn
sanî bütü n lü ğü içinde g ö rü p d eğerlen d irm eyi engelleyen
şu çifte ö n yargıd an u zak laşarak ele alm ak gerekiyor:
- Tektanrıcılığın O rta d o ğ u 'd a İbranilerin dışında d o ğ
m adığı önyargısı,
- Tarihî kimlik olarak "İsra il"in iki bin yılın başından
(H z. İb rah im 'd en ) beri v a r ve o z am an d an bu y an a tek
Tanrı inancına sahip old u ğu ön yargısı.
İnançla ilgili m ad d eleri tarih î hakikatin yerine koyan
bu rivayet, gerçekle b ağ d aşm am ak tad ır.
1. Tektanrıcılığa d o ğ ru hareket, M e z o p o ta m y a 'd a n Su
riye'ye, Filistin ve M ısır'a k ad ar O rta d o ğ u 'n u n bütünü
içinde m eyd an a gelen u z u n bir hazırlığın m eyvesidir.
2. (En eskileri, sözlü gelenekten hareketle, K ral Süley
m an (M Ö 9 7 2 -9 3 3 ) zam an ın d a "Y ah v iste" derleyici tara
fından kalem e alınm ış) Eski A h it m etin lerinde Bâbil, Hitit,
M ısır kökenli öğeler bulunur. F ak at ancak 1 929'd an itiba
ren g ü n ü m ü z Suriye'sin d e, eski U g arit başkentinin y er al
dığı sit üzerindeki R e's Şam ra m etinlerinin keşfedilm esiy-
ledir ki K enan'ın katkısının d eğeri ölçülebilm iştir.
"K en an K utsal K itabı"nı21 O rtad o ğ u 'n u n dinî katkıları
bütü n ü n d en ayrı tutm ak, İbrani Eski A h it'ine tanınan ay rı
calık konusundaki geleneksel yanlışa b enzer bir yanlış
olur. "K en an K utsal K itabı", önem li bir an olan "K en an m i
rasın ı"22 değerlendirebilm em ize im kân verir: " İbran i Eski
A hit'inin kelim eleri, deyim leri, biitün cü m leleri, M Ö XIV. yü z-
yüın bu m etin lerin d e beklen m ed ik bir şekilde okunuyordu...
U garit tabletleri, bazı yoru m cu ve tarihçilerin uzun zam an d ır
21 İfade, H. E. D el M e d ico 'n u n eserin in b aşlığ ın d an alınm ıştır, La B iblc ca-

n aeıın e d ecoııv erte dan s les lex tes des R as S h an ıra/R e’s Şaıııra M etin lerin d e
K eşfedilen K enan K itabı M ııkaddes'i, P ay o t Y ayınları, P aris, 1950.
Bu da k ıy m etli bir eserin başlığ ıd ır, d eğ erli d in ad am ı Jo h n G ra y 'in ese
ri, T he legacy o f C an an /K en an M irası, L eid en, Brill, 1957.
sezd ikleri E ski A hit'in a rkasın d aki bütün o K enan katkısın ı g ö z

ler ön ü n e m i serecekti?''23
İlâhın h er şeyd en ön ce kabilenin d eğerlerin in ve tarihi
nin, gerçek v e y a efsanevî, sürekliliğinin kefili old u ğu , d o
layısıyla d a kendisini tarih te gösterd iği göçebelerin (İbra
niler XII. y ü zyıla k ad ar g öçeb eyd iler) dini ile ilâhın her
şey d en ön ce to p rağ ın verim liliğinin kefili old u ğu , d olayı
sıyla d a kendisini b ilhassa tabiatta gösterd iği yerleşik çift
çilerin (K enanlılar II. bin yılın b aşın d an beri yerleşiktiler)
dini arasın d ak i farklılıkları elbette k ü çü m sem em ek g ere
kir, am a ab artm am ak d a lâzım .
K en an lılarla İbraniler arasın d ak i ilk çatışm alard a, Yah-
v e 'y e in an an lar ile E l'e in an an lar karşılıklı olarak birbirle
rini reddettiler. D aha so n ra İbraniler K en an 'a yerleştikle
rinde yerlilerin tan rılarıyla kendi tanrılarını aynileştirdi
ler. O k ad ar ki, El (tanrı) ad ının çoğu lu olan E lo h im 'i24
k u llan m aya başladılar.
Bu ilâh ların nitelikleriyle tab iatın ve tarih in nitelikleri
b a zen özd eş h âle gelir: Tıpkı K enanlıların B aal'i gibi, Y ah
ve de " çö llerd ek i binici'' (M ezm u rlar, 6 8 / 4 ) adını taşır; b ü
tü n v e rim lilik /b e re k e t ilâhları gibi, o d a buğday, z e y tin
yağı, şarap v eren d ir (H oşea, 2 / 8 ) ; B aal gibi, o d a sesini
gök g ü rlem esiy le d u y u ru r (M ezm u rlar, 2 9 / 3 - 4 ) ; U g a rit'in
E l'i gibi, Eski A h it'in Tanrısı d a tah tta o tu ru r ve ilâhların
o ğ u lla rın ın m a h k e m e s in d e k a ra r v e rir (M e z m u rla r,
8 2 / 1 ) . Bu b irk aç ö rn ek ten h areketle, U g a rit'in m itolojik
m etin leri ile Eski A h it'in İbrani m etin leri arasın d a k u ru
labilen p aralelliğin ön em ve d eğeri rahatlıkla görülebilir.
Eski A h it'te, d ah a ö n ce de belirtildiği gibi, "bir K en an m i-
23 L es relig ion s du P roch e-O rien t/O rtad oğ u 'n u n Dinleri-, L a b a t, C a q u o t,

Szn ycer, V iey ra tarafın d an tak d im ed ilm iş B âbil, U g arit, H itit k u tsal m e
tin leri, Fayard , D en oel Y ayın ları (K o le k siy o n : İn sa n lığ ın M an evi H â z in e
si), P aris, 1970, s. 375.
24 W. F. A lbright, De l'âge de la pierre a la chretiente. Le m onothcism c et son evolu-
tion/Taş D evrinden H ıristiyanlığa. Tektanrıcılık ve G elişim i, Payot, 1951, s. 156.
rast" vardır. "Bu K en an 'd an şim d iy e ka d a r tek bilin en n u m u

n e d e U garit'tir."25
B u e n te g ra s y o n a ş a şm a m a k lâzım , çü n k ü İb ran iler
K e n a n 'a y e rleştik lerin d e, İş a y a 'n m ( 1 9 / 1 8 ) d a h a tırla ttı
ğı gibi, ken d i A ra m i leh çelerin in y e rin e "K e n a n d ili"n i
b en im sed iler. Bu göçeb eler, K e n a n lıla rd a n alfab eyi ö ğ
ren d iler v e bu o n ların sö zlü g elen ek ten k itab a g e çm e le
rini sağ lad ı.
G öçebe İbraniler K en an lılard an tarım ı da öğren d iler ve
h ay at tarzları, k arm a evliliklerin çoğ alm asıyla birlikte, git
gide onlarınkine b en zer hâle geldi.
İb ran i p e y g a m b e rle rin in , X . y ü z y ıld a n itib aren , o k u
d u k la rı lân e tle r b u n u n d elid ir: " K e n a n 'a ... lâ n et o lsu n !"
(Tekvin, 9 / 2 5 ) ; " K ö k e n in d e n b eri lâ n e tli ırk " (H ik m et,
1 2 / 1 1 ) * . T e sn iy e 'd e y e r a la n p e y g a m b e rle rin ısra rla
ü z e rin d e d u rd u k la rı y a b a n cı k ad ın la e v le n m e y a sa ğ ı
(T esniye, 7 / 3 ) - k i bu y a sa k d o ğ ru d a n A lla h 'a atfed ilir
(Ç ıkış, 3 4 / 1 5 - 1 6 ) - , İb rah im P e y g a m b e r ta ra fın d a n açık
ça b elirle n m iştir: ''İçinde o tu r m a k ta o ld u ğ u m K en a n lıla rın
k ız la r ın d a n o ğ lu m a k a d ın a lm a y a c a k s ın !" (Tekvin, 2 4 / 3 ) .
" A ra m i L ab an 'T n d a m a d ı (Tekvin, 3 1 / 2 ) P e y g a m b e r Ya-
k u b 'u n to ru n la rı, y a n i o n u n h a n ım la rın d a n (L e a v e R a-
şel), y a b a n cı h iz m e tçile rin d e n (B ilh a v e Z ilp a ) v e y a câ-
riy e le rin d e n o la n o ğ u lla rın ın a d ların ı a lan o n iki ata k a
bile, bu k u rala u y m a d ı. N itek im Y ah u d a K en an lı bir k a
d ın la e v le n d i (Tekvin, 3 8 / 1 - 5 ) ; E fra im v e M an asse ise,
M ısırlı b ir k ad ın ın k o cası P e y g a m b e r Y u s u f'u n o ğ u lla rı
d ır (Tekvin, 4 1 / 4 5 ve 4 6 / 2 0 ) . B e n y a m in o y m a ğ ın ın e r
k ek leri, İsrail o ğ u lla rı k en d ilerin e kız v e rm e y i b o y k o t
ed ild ik leri için, k ab ilelerin i ilk ö n ce alıp k açırd ık ları
23 A ynı eser, s. 376-377.

* H ik m et (Sa g e ssc) K itabı, Eski ve Yeni A h it'in T ü rk çe tercü m esin d e y er
alm ıy o r; y a z a r E sk i ve Yeni A h it'in F ra n sa 'd a y a y ın la n a n v e b ü y ü k rağ
b e t g ören v e T O B (T rad u ctio n CEcum enique de la B ib lc) E sk i ve Yeni
A hit'i d iy e b ilin e n çev iriy i esas alıy o r v e bu bö lü m orad a b u lu n u y or. B iz
d e o ra d a n aldık. Çev.
d ö rt y ü z k ızla d o ld u rd u la r; a rd ın d an bir o k a d a r erk eğ i

d e Ş ilo 'd a im h a e ttile r (H âk im ler, 2 1 / 1 0 - 2 3 ) . O ra d a "ka
d ın la r v e ç o c u k la r d â h il bü tü n h a lk ı k ılıçta n g e ç ir d ile r " (H â
k im ler, 2 1 / 1 0 ) v e s a d e c e b ak ireleri alıp g ö tü rd ü le r (H â
k im ler, 2 1 / 1 2 ) .
P e y g a m b e r M u sa H ab eşli bir k ad ın ald ı d iy e Tanrı
ta ra fın d a n a z a rla n ır (S ayılar, 1 2 / 1 ) . K ral D a v u t'u n M o-
ablı bir b ü y ü k an n esi v a rd ı (R u t, 4 / 2 2 ) v e H ititli k arısı
B a t-ş e b a 'd a n o ğ lu S ü le y m a n d ü n y a y a geld i (II. S am u el,
11/27).
Kabile reislerinin, M u sa P eygam b erin , kralların ve sö z
lü gelen ek içinde tarihi y an sıtan hâdiselerin b izzat ö rn e
ğiyle açık ça o rta y a çıkıyor ki, k arm a evlilikler ve halkların
k ayn aşm ası d evam lılık g ö steren bir u y gu lam ayd ı.
İbranilerin, A râm i gö çü n ü n bir kolu olm ası m eselesine
gelince, b izzat Yahudi inancı b una tanıklık eder: " B abam
g ö çeb e bir A râ m i id i” (Tesniye, 2 6 / 5 ) v e Tekvin'e gö re de
"A râ m i L a b a n " Y ak u b 'u n am cası v e kayın p ed erid ir (Tek
vin, 2 9 / 1 5 ) .
K ü ltü rel ve etn ik m e le z le şm e n in , F ilistin 'in d a y a n a
ğı v e sü rek liliğ in e g elin ce, P e y g a m b e r H ezek iel de, VI.
asrın b a şın d a , b u n a şah itlik e d e r: " Y eru şelim 'e R a b Yeho-
va ş ö y le d iy o r: A slın v e d o ğ u m u n K en a n lıla r d iy a r ın d a n ; b a
ban A n ıori, a n an ise I l i t t i " (H ezek iel, 1 6 / 3 v e 4 5 ). H e z e
kiel, VI. y ü z y ıld a , b ir "fa h işe lik " şekli o la ra k m ah k û m
ettiği t ari h işte b u d u r v e bu tarih , ta rih î g erçek liğ in beş
y ü zy ılın ı özetler.
Tektanrıcılık k avram ı, H ıristiyanlığın ve özellikle de İs
lâm 'ın yap tığı tavizsiz bir tarife k ad ar hep bulanık (flu)
kalm ıştır.
M Ö XI. yü zyıld ak i Babil Yaratılış Şiiri, III. bin yılın dan
beri (yani, yaratılışı ve tufanı an latan A trah asis efsanesin
den beri), Babil dininin tek tan rıcılığa d o ğ ru nasıl yol aldı
ğını gösterir: " O rada zikred ilen bütün ilâhlar, M ardıık'u n şu
veya bu n iteliğin in , şu veya bu İlâhî fo n k siy o n u n u n kişileştiril-
m esin d en başka bir şey değildir. D iğer ilâhlar, bir bakım a, onun
İlâ h î M e s a jla r T o p r a ğ ı F ilis tin • : 9
zâtın ın çeşitli görü n ü m leridir.''26 A lb righ t d a aynı son u ca

varır: "Ç ok say ıd aki fa r k lı ilâh ların , t e k b ir ilâhın tezah ü rlerin
den başka bir şey olm ad ığ ı - v e y ü ce ilâhın alan ın ın ev ren sel ol
d u ğ u - k a bu l ed ild iğ in d e, b elli b ir tektan rıcılığ a u laşm ak için
atılacak sad ece bir adım kalır." 27
Babil Yaratılış Şiiri'nde ilâhlar, M ard u k hakkında şöyle
d iyorlard ı: "İlâhlar kon u su n d a in san lar araların d a bö lü n m ü ş
lerdir, am a kendisini h an gi ad la ad lan d ırm ış olu rsak ola
lım, O 'dur bizim T anrım ız."
Şam aş, G üneş tanrıdır, fakat aynı z a m a n d a en yü ce
ilâhtır. O, K ral Iia m m u ra b i'y e M Ö XVII. y ü zyıld a, adalet
kanunlarını dikte ettirm iştir ki, Y ahve tarafından yarım
bin yıl dah a son ra dikte ettirilen "A h it h u k u k u "n d an hiç
de geri kalm az.
İsrail geleneklerine ço k yakın d u ra n biri olan A l-
b rig h t'ın şâhitliği anlam lıdır: "A hit kitabı (Ç ıkış, 27- 23),
H am m u ra b i K an u n ları ile ayn ı tipte p arça p arça şer'î ka n u n la r
dır. H itit kan u n ları (M Ö XIV. y ü z y ıl) v e A su r kan u n ları (M Ö
X II. yü zy ıl), bütün bu kan u n ların fo rm ü lle r i, M Ö III. bin yılın
S ü m er h u ku ku n a kad ar çıkar. A h it kitabı, K en an 'daki m ahallî
şartları ifade etm ek için az çok g en elleştirilm iş - v e İsrail o ğ u lla
rının elin e m u htem elen H â k im ler d ön em in d e g eçm iş- daha eski
bir hu ku ku n y en iden şekillen d irilm esin d en ibarettir. Bu şekliy le
ona IV. yü zy ıld an daha ö n ceki bir tarih verilem ez. F akat IX.
yüzyıldan öd ü n ç alın m ış bu şekil, birçok y ü zy ıl daha eski olan
K enan ana örn eğ in kin d en elb ette p ek fa r k lı değildir, zira örf-âdet
ve term in olojiy le ilgili çok say ıd a arkaik ifadeler, çok daha eski
olan M ezop otam y a'n ın kilerle p aralellik arzederler. A p od iktik
(ap od ictiqu e/zorıın lu ) kan u nlar, şekil ve ru hu yla ben zersiz ve
özgü n kan u n lard ır; bu n a karşılık kazu istik (casu istiq u e/h er k o
nuda h er türlü ayrın tıyı içeren ) kan u n ların şek li ve ruhu, bütün
Batı A sya'da m ü şterek kan u n lard ır." 28
2(1 l.es religion s du P roche-O rien t/O rtadoğ u 'n n n D inleri, (a.g.e., s. 71)
27 A .g .e., s. 159.
2H A G E, s. 160.
M •R o g e r G a r a u d y
H a m m u ra b i K a n u n la rı ile H z. M u sa'n ın A hit K an u n -

la rı'n ın p a ra le l bir in ce le m e si29, k ölelerin (yedi d eğil de
d ö rt yıl s o n u n d a ) a z a t ed ilm esi, çalm an m alların (d ö rt
k atı d eğ il d e iki k atın ın ) iâd e ed ilm esi, an a b a b ay a isyan
k o n u la rın d a d a h a insaflı olan H a m m u ra b i H u k u k u 'n u n
ü s tü n lü ğ ü n ü g ö z le r ö n ü n e serer. Ö te y an d an , H a m m u
rab i H u k u k u , h âk im lerin rü şv e t alıp y o lsu zlu k y a p m a
ları k o n u s u n d a çok d a h a serttir. On E m ir'in de (Ç ıkış,
2 0 / 3 - 1 7 ) , n iy e te v a rın c a y a k a d a r y a sa k la d ığ ı (Çıkış,
2 0 / 1 7 ) d o ğ ru d u r. D em ek ki o ra d a d a fiil v e v a k a la rın
k a n u n e n ce z a la n d ırılm a sın ı aşan ah lâk î bir içselleştirm e
ö ğ esi y e r alm ak tad ır.
A m a bu içselleştirm e b o y u tu İsrail oğullarının dinin
d en ön cek i dinlerde hiçbir şekilde yok değildir. R e's Şam -
ra 'd a k i K en an tabletlerinde, ü ç b ü yü k (Yahudi, H ıristiyan,
M ü slü m an ) tektanrıcı dinin tem el ilkesi dile getirilir: A l
la h 'a itaat.
A şkınlığm , yani İlâhî olanın bu kabulü, gerçek an lam
daki İnsanî h a y a ta ö zg ü bir tu tu m d u r: "El'in okların dan
k o rk a ca k sın v e adam olacaksın " d er U g arit K utsal K itab'ı, tıp
kı İbranilerin Eski A h it'in in beş asır son ra "R ab korku su bil-
g in in ba şla n g ıcıd ır" (S ü ley m an 'ın M eseller, 1 / 7 ) diyeceği
gibi... Aynı m esaj, İnciller v e K u r'â n 'd a da tekrarlanır.
İn san ların bilgelik v e ahlâkına nispetle A llah iradesinin
bu y ü celiğ i/a şk ın lığ ı, "Acı Ç eken M asu m " örn eğiyle sem
bolize edilm iştir. Bu sem bol, İbrani Eski A h it'in d e H z.
E y ü p 'ü n etkileyici im ajıyla verilirken, on d an d a evvel,
M Ö II. bin yılına d oğ ru , "B abil İlah iyatı" m etin lerin d e bu
konu, insan ların k aderinin tek sâhibi M ard u k 'u n şanına
ad an m ış "B ilgeliğin R a b b in e h a m d etm ek istiyoru m " ile b aş
lay an şiirde dillendirilir:
29 Bu ay rın tılı p aralel incelem e, m eselâ, R o b c rt W. R o g ers ta ra fın d a n y a p ıl

m ıştır: T he C ode o f H am ım ı rabi/H an ıtm trabi K a m a d a n , şu n u n için d e: Cıı-
ııeiform p a r a lle k to the O ld T cstam cn t/E ski A h it ’c P aralel Ç ivi Y a zd an " , N ew
York, 1912, § 117.
İlâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı F i l i s t i n • 51
B ilgeliğin R abb in e h a m d etm ek istiyoru m ...

G ecey i kovan , aydın lığ ı y ay an M arkd u k'a,
H er şey i g a z a bıy la kap lay an şid d etli kasırga,
A yın zam an sabah m eltem i g ib i iy iliklerle esen...
... Tanrını bıraktı beni...
E skiden y ü k sek başım , y ere eğildi.
B ey g ib i caka satarken d u v ar d ip ler indeyim ...
... K açıy orlar ben den eski d ostlarım .
K en d ilerin d en sa y m ıy o r ailem beni.
B ü tün g ü n bir g ü v ercin g ib i inliyoru m
Ve y a şla r y a k ıy o r y an aklarım ı,
O ysa d u a benim bilgeliğim ,
F ed akârlıksa k a n u n u m d a ,
A llah'a böy le k u llu k ettiğ im i san ıy ord u m .
A m a u çu ru m ların d ibin d eki İlâhî kad eri kim an layabilir?
A llah'ın y olu n u in san lar nerede öğren ecekler?
D irilişin h ü kü m ran ı, M ardu k'tan başka k im d ir ki?
Ö zgün balçıktan y arattığ ı sizler,
M ardu k'u n şan ın ı İlâhilerle y ü celtin !
S ecd elerim d e ve d u alarım d a,
K abirden g eri g eliy o ru m g ü n eş d oğ u m u n u n ışıklarına.
S elâm et K apısın da, ku rtu lu şu tekrar buldu m ,
H ayatın K apısın da, h ay at arm ağ an ın ı aldım ,
D oğan G üneş'in D oğu şu n da,
Tekrar can lılar arasın d a say ıld ım 30
Benzeri bir tem a, Tanrı tarafın d an cezalandırılan, sonra

A llah'ın m erh am etiyle y ery ü zü n e geri gelen ve karısına
lekrar oğu llar veren âdil ve bilge Daniel kıssasıyla, Re's
Şam ra'n ın U g arit m etin lerin d e de bulunur. K endisi İsrail
111 l.es religion s dn P roche-O rien tlO rtadoğ u 'n u n D inleri, s. 329-341. Babil Y ara
tılış şiirin in "A c ı Ç ek en M a s u m "u ile Eski A h it'in E y ü p 'ü arasın d a, k e
lim esi k elim e sin e y ap ılan ö zen li b ir paralel araştırm a, F ran k M ich aeli ta
rafın d an su n u lm u ştu r: Textes de la Biblc et de VAncien T estam ent/K itabı
M ııkaddes'in ve E ski A hit'in M etin leri, D clach au x v e N isestlc Y ayınları,
N cu ch atel, 1961, s. 111-114.
o ğ u lların ca b ilin iyord u , çü n k ü H ezekiel onu H z. N u h ve

H z. E y ü p 'ü n y an ın d a, âdil v e aracı kim seler arasın d a zik
red er (H ezek iel, 1 4 / 1 4 - 2 0 )
Tektanrıcılığa v e içselleştirm ey e d o ğ ru bu aynı y ol alı
şı izlem iş olan M ısır için de aynı şey söz konusudur.
T anrı'ya, h er tü rlü şekil v e suretin ötesinde, tabiat âle
m inin v e in san ların tarihinin biricik yaratıcısı, "y an ın d a
başka h içb irin in bu lu n m ad ığ ı y eg ân e İlâ h " olarak tapınılan
A k h e n a to n 'u n G üneşe İlâh i'sinde "g e rçe k bir tektanrıcı-
lık "31 dile getirilir.
M ısır'ın tek tanrıcılığın d o ğ u şu n a katkısı açıktır. Eski
A h it'tek i 104. m e z m u rd a "G ü n eşe İlâhî"sini old u ğu gibi
alm an A k h e n a to n 'd a n (XIII. y ü zyıl) çok daha evvel, M ı
sır'ın K ap ılar K itabı, "D ö rt R ü zgârın Şiiri" gibi, K rallar
V adisi'ndeki y e r altı kabirlerine, bilhassa da I. Sethi'nin
m ezarın a, o tu z ü ç asır ön ce, nakşedilip b oyan m ış kutsal
m etinler de bize, A b y d o s tap ınağın daki giriş âyinleri sıra
sında, O ziris'in rahipleri ile m ü p ted iler arasındaki k on u ş
m alard a T an rı'nın adının nasıl yâd edildiğini gösterir.
"D ö rt R ü zg ârın Ş iiri"n d e asıl Tanrı'm n adı, I A U E E
(Y ahve) sesli h arflerin e karşılık gelen sad ece kuş tü y ü ve
kuş hiyeroglifleriyle ifade edilm iştir.
Son harf, bu H a y y (canlı, diri) Tanrı'nın nefes alıp v e r
m esini ifade etm ek için, zıt yön d ek i iki kuş tü y ü y e lp a z e
siyle belirlenm iştir. O n u n adının telâffuz edilm esi y a sak
tır. Ç ü n k ü on u isim len d irm ek , tıpkı bir k av ram v e bir ke
lim eyle belirlenen b ü tü n objeler gibi, onu bir şeye in d irge
m ek olur.
H âlbuki Tanrı bir v a rlık değil, bir eylem , bü tü n varlığın
k aynağı, d olayısıyla da v arlık lard an birine irca ed ilem e
y en yaratıcı b ir kudrettir.
B una karşılık, IA O U E v e y a IA O U A (Yahve, Je h o v a )'y a
" ış ıld a m a /tu tu ş m a " , "te c e s s ü m le şm e " an lam ın a gelen
" s h i n /ş m " h arfi ilâve ed ild iğin d e IE S IIU A (Je s u s /İs a ), in
31 A lb rig h t, ag c, s. 163.
san şeklinde tezah ü r ed en Tanrı v e O 'n d a seçilm iş olan in

sanlık m an asın a gelir.
T an rı'n ın (Bu y a ra tıc ı e y le m ’i, an cak y a ra ttığ ı v a rlık la
rın birin e ad olab ilecek b ir k elim ey e in d irg em ek g ü n ah
o laca ğ ın d a n , "s ö y le " n e m e y e n ) bu sırlı ad ını P e y g a m b e r
M u sa (z a te n k endi ad ı d a M ısır ad ıd ır: M oses, tıpkı Ra-
m o se v e y a tan rı R a 'n ın o ğlu R am ses gibi) M ıs ır'd a n alıp
getirm iştir.
M ezo p o tam y a'd an M ısır'a, bütün "Verim li H ilâl" bo
yun ca, tektanrıcılığın bu u zu n olgunlaşm ası v e insanın aş
kın b oyu tu n u n bu ortaya çıkışı, İbranilerin dinî geleneği ta
rafından gaspedilm iş ve bun u n tarihi d ar bir kavm iyetçilik
anlayışı içinde yeniden yazılm ıştır. N itekim Tesniye ( 1 2 / 5 ,
1 2 / 2 1 , 1 6 / 1 1 ) bıktırıncaya k ad ar K u d ü s'ü n "Rabbin kendi
adını v erm ek için seçtiği y er" diye tekrarlar durur. Yeşu ise
burasını Ş ek em /N ab lu s'd ak i Ebal Dağı (8 /3 0 -3 5 ), Yerem ya
ise Şilo'daki kurban yeri ( 7 / 1 2 , 14 v e 30) olarak belirler.
M Ö XV. yü zy ıld a A m o n 'a seslenen bir İlâhide d ah a o
zam a n " Sen teksin. Var olan ne v arsa h ep sin i sen y a ra ttın " d e
n iyordu.
A k h en ato n 'u n G üneşe İlâhî'si ile İbrani Eski A h it'in d e-
ki 104. m ezm u r arasın d a kelim esi kelim esine yap ılan bir
k arşılaştırm a, " Textes de la B ible et d e l'A n cien T estanıent/K i
tabı M ukad d es'in ve E ski A hit'in M e tin le r i” kitabında y ap ıl
m ıştır (s. 102).
D o ğ ru s u , "T e k ta n rıc ılık "ın 32 r e fo rm c u s u A k h e n a
to n 'u n bu İlâhîsinin esaslı bir yö n e v u rg u y a p m a z , yan i
so sy al ad alete.
İşte tam da bu nokta ü zerin d e, Tesniye'den b aşlayarak
v e d ah a ziyad e de A m o s'ta n itibaren b ü yük p ey g am b er
lerle birlikte, İsrail oğullarının katkısı old u kça parlaktır.
Z ira O rta d o ğ u 'd a asırlard an beri gelişip olgunlaşan
tektanrıcılığı İbraniler icat etm em işse de, o rtaya çıkan (ve
İsrail oğu lların d a an cak 6. yü zyıl ortaların d a ikinci İşaya
32 B u ifa d e P ere d e V an x'y a aittir. H istoire an cieıın e d ls r a a l, age, s. 102.

ile birlikte kesin zafer k azan an ) tektanrıcılıklarını, sosyal

k u rtu lu ş h areketinin bir m o to ru y ap an lar onlardır.
İbrani çok tan rıcılığın m izleri, IX. yü zyıld an itibaren y a
zıya geçirilen, sözlü gelenekte apaçık ortadadır.
Y eşu 'n u n kitabında ( 2 4 / 2 ) açıkça şöyle denilir: B abala
rınız "başka ilâhlara ta p ıy o rla rd ı." Pere de Vaux, bu n oktad a,
b izzat Eski A h it'ten alın m a deliller verir: A lb rig h t'm d ed i
ği gibi, " tektanrıcı terim i, tek bir Tanrı'nın varlığ ın ı öğreten
k im se d em ek se eğer", M u sa tektanrıcı değildi. Ç ünkü onun
tek bir T an rı'ya im anı öğü tlediğine dair elim izde hiçbir
belirti yok. D ahası ilk Y ah vizm doktrininin böyle o lm ad ı
ğı k on u su n d a kesin işaretler var.
Ç ık ış'm 15. b ölü m ü n ü n 11. ezgisinde, "İlâhlar arasın d a
sen in g ib i kim vardır, y a R ab? " diye soru lu r; M u sa'n ın kayın
p ed eri Yetro, M ısır'd a n k u rtu lu şu n hikâyesini d u yd u k tan
son ra, Y ah ve'ye kurbanlıklar getirirken şöyle haykırır:
" Ş im di biliy oru m ki, R ab bü tü n ilâhlardan bü yü ktü r." (Çıkış,
1 8 / 1 1 ) ; O n E m ir'in 33 ilk b u y ru ğ u da zaten başka ilâhların
varlığını red d etm ez, aksine on ların varlığını kabul ed er ve
o n lara ib ad et etm eyi kesinlikle yasak lar.34
B aşka ilâhların varlığı, m eselâ H âk im ler 11. bölüm , 24.
cü m led e de kabul ed ilm ek ted ir: "İlâhın K em oş'u n m ü lk ola
rak san a verd iğ in i, sen m ü lk ed in m ez m isin ?" D evam ın d a, Sa
y ıla r'd a "K em oş'un h a lk ı” adı verilen M oab ahalisine İsrail
oğulları "A llah'ım ız R abbin ön ü m ü zd en kov d u kların ı, biz de
on ları m ü lk ed in ir iz ” diye seslenir.
D avu t, I. Sam uel, 2 6 / 1 9 ' d a , kendisine "Git, başka ilâhla
ra k u llu k et!" dedikleri için S au l'ü n çevresini ayıplar. B aş
ka İlâhların kalıntıları halk ta öylesine kökleşm iştir ki,
"m e k r u h /k ö tü şey ler" olarak m ah k û m edilm iş olm aları
na rağ m en , M Ö 6 8 7 'd e n 6 4 2 'y e k ad ar Y ah u d a krallığı y ap
m ış olan M an asse " B aal için m ezba h lar (kurban su n u m y erle
33 "B a ş k a ilâh lara secde k ılm ay acak sın , çü n k ü ism i 'k ıs k a n ç ' o lan R ab, k ıs
k an ç b ir A lla h 'tır." (Ç ıkış, 34/ 14)
34 Pere d e Vaux, age s. 431-432.
* 67
İlâ h î M e s a jla r T o p r a ğ ı F ilis tin •
ri) ku rd u " (II. Krallar, 2 1 / 3 ) . N itek im o n d an önce de, Si-

donlu ların kralı E tb aal'in (ki anlam ı "B aal onunla b era
b er" dem ek tir) kızıyla evlen d ik ten sonra, İsrail kralı Ak-
hab (875-853) d a Baal için m ezb ah lar k u rdu ve bu İlâh
ön ü n d e secd eye k ap an d ı (I. K rallar, 1 6 / 3 1 ) .
Bütün bunlara karşılık, İbranilerin yeni katkısı, kendi
gerçek v ey a efsaneyle abartılm ış tarihlerinde, sefalet ve
baskıdan kurtuluş im tiyazına, yani Çıkış, M ısır'd an çıkış
ânının ayrıcalığına sahip olm alarıdır. H em zaten A llah'ın
On E m ir'i şu girişle başlar: "Seni M ısır diyarından, esirlik
evinden çıkaran A llah'ın Yehova b en im ” (Çıkış, 2 0 / 2 ) . H ü rriye
te kavu şm a, çıkış, k u rtu lu şu n /selâm etin de asıl simgesidir.
K enanlılar için F ıs ıh /P e s a h b ayram ı, ilkbaharın, tab ia
tın yenilenişinin b ay ram ıy d ı.35 İsrailliler içinse o, tarihleri
nin d ö n ü m n ok taların d an biri olarak görd ü kleri olayın,
yani çıkıŞm, M ısır'd ak i sefalet ve kölelikten k u rtu lu şu n
yâd edilm esidir.
İsrail oğullarının im anını kutsal bir "ta rih " şeklinde
"Babam g ö çeb e bir A ra m i id i” (Tesniye, 2 6 / 5 ) özetleyen ve
bu tarihin her bir olayı im an ın bir esasını o lu ştu ran ilk
"a m e n tü "n ü n önem li kısm ı, bu k urtuluş ânı ü zerin d e d u
rur: " M ısırlılar bize kötü d av ra n d ıla r v e bizi alçaltıp ü zerim ize
ağ ır h iz m et k oy d u lar v e atalarım ızın A llah'ı R abbe fe r y a t ettik
v e R ab sesim izi işitti ve d ü şkü n lü ğ ü m ü zü ve zah m etim izi ve sı
kın tım ızı g örd ü ve R ab k u v v etli elle, u zan m ış kolla ve bü y ü k
d eh şetle v e alâm etlerle ve h ârikalarla bizi M ısır'dan çıkard ı."
(Tesniye, 2 6 / 1 - 9 )
B öylesi bir ısrar, an cak İsrail tarihindeki kesin bir tecrü
beyle izah edilebilir.
1’ K en a n lıla r için Fısıh, "m a y a sız e k m e k " bay ram ı, h a sa tta n ö n cek i kır, y a
ni y en ilen iş bay ram ıy d ı. B u b a y ra m d a esk i h a sattan h içb ir şey in k arıştı-
rılm a d ığ ı m a y a sız e k m ek y en ird i. Tesniye, an lam ın ı d eğ iştirerek b u b a y
ram ı m u h a fa z a ed er: "B a ş a k ay ın ı tut v e R abbin için F ısıh b ay ram ı yap.
Zira B aşak a y ın d a d ır ki R ab b in sen i M ısır'd a n çık ard ı... h a y a tın ın b ü tü n
g ü n le rin d e M ısır ü lk esin d en çık tığ ın g ü n ü h a tırlam an için, m ay asız e k
m ek -s e fa le t e k m e ğ i- y iy e c e k s in ..." (Tesniye, 16/ 1-4)
6f •R o g e r G a r a u d y
O ysa bu tarih g erçek bir m u am m a gibi görünüyor.

Elbette Eski A h it'i o k u d u ğ u m u zd a, İsrail oğullarının
tarihi o larak tak d im edilen o lağ an ü stü bir destanla karşı
laşırız.
Bu tarih, öyle bir tarih ki d ü n yayla, yani yerin ve g ö
ğün, ard ın d an da ilk insanın yaratılışıyla birlikte başlıyor.
D erk en d ü n y an ın günahı y ü zü n d en bu eserin TufanTa
im hası geliyor, tek ku rtu lan ı ise ileride y ery ü zü n ü tekrar
şen len d irecek olan H z. N u h oluyor.
O n u n to ru n ların d an biri olan H z. İbrahim , örn ek d a v
ranışıyla, d ah a sonraki b ü tü n tarihe y ö n verecektir. H z. İb
rah im , A llah 'ın irad esin e kayıtsız şartsız b oyu n eğm esinin
m ükâfatı olarak , b izzat A llah tarafın d an k urtarılan oğlu
H z. İshak (biz M ü slü m an lara göre bu H z. İsm ail'dir, çev.)
ve İsrail'in "o n iki o y m a ğ ı"n m ataları olacak on iki oğul
sahibi H z. Yakup -k i kendisine d aha son ra "İsrail" adı v e
rile ce k tir- aracılığıyla bir "k u tsal tarih "in kaynağını oluş
turacaktır.
İsrail ile Tanrı arasın d a bir "a h it/a n tla ş m a " yapılır: İs
rail Tanrı'nın k an u n u n a u yacak , Tanrı da ona K enan d iy a
rını v a a t edecektir.
İsrail oğullarının g ü n ah ların d an ve Tanrı'nın gazabını
çek en ce z a la n d ırm a la rd a n d o ğ an b ek len m ed ik b irçok
o layların ard ın d an , İsrail p ey gam b erlerin e yap ılan vaat
gerçekleşir. M e z o p o ta m y a 'd a n M ısır'a u zu n bir göçten ve
F iravu n ların b o y u n d u ru ğ u altında hayli zam an kölelikten
son ra, T anrı'nın kendisi halkını M ısır'd an kurtarır, H z.
M u sa'yı lider tayin ed erek çıkışını yön len d irir ve İsrail'in
b u n d an böyle Tanrı'sına sâd ık k alm ak için g ö zeteceği ka
n u nları H z. M u sa 'y a yazdırır. N ed en sonra, Y eşu 'n u n ko
m u tası altında birleşen on iki kabile bir yıldırım savaşıyla
K en an 'ı zap ted er. B öylece Tanrı onların ön ü n d en işgalcile
ri k o v ar vey a Y eşu 'n u n o rd u su n a halkını kılıçtan geçirtir.
K abilelerin liderleri olan "H â k im le r" tarafın d an bastı
rılan birkaç kalkışm anın a rd ın d an H z. D a v u t'u n ve oğlu
H z. Süleym an 'ın m on arşisiyle ülkenin egem enliği sağ lan
dı. Bu so n u n cu su n u n h ü k ü m ran lığı zam an ın d a, u zu n za

m an ağızd an ağza p a rça la r h âlin d e aktarıla gelm iş o hari-
kulâde tarih yazıy a geçirildi v e tu tarlı bir destan a d ön ü ş
tü rüld ü . Eski A hit y oru m cu ların ın "Y ah v ist" adını verd ik
leri kim selerin elinde gerçek leşen M Ö X. yü zyıld aki bu ilk
d erlem e, M Ö VIII. asrın ilk yarısın d a, gelenekleri derleyen
"E lo h ist" denilen ikinci bir ekip tarafın d an tam am lan a
caktır. Bu ekip, birinci versiy o n u n insanbiçim ciliğini (Tan-
rı'nın insana b en zer niteliklerle takdim ini) hafifletm iştir.
M Ö 7 1 6 -6 8 7 yılları arasın d ay sa, bir sentez, yani "Tesniye
K itabı" sentezi gerçekleştirilm iştir, ki b u n d a " a h it/a n tla ş
m a ", d o lay ısıy la d a "se çilm iş k a v im " tem ası v e bu
a h it/a n tla ş m a y a sa d a k a tin b ü tü n so n u çları ü z e rin d e
önem le durulur.
N ih ayet, "d in a d a m la rın "ca düzen len en çalışm a ise
(ibadetlerin ciddiyetle yerin e getirilm esini ısrarla v u rg u la
dığı için bu ad verilm iştir), M Ö VI. yü zyıld aki Babil sü r
gü n ü n d en kalm adır.
Bizi yakından ilgilendiren dönem e, yani İbranilerin Ke
nan topraklarına yerleşm eleri dönem ine gelince, Eski Ahit
m etinleri olarak elim izde Tesniye, Yeşu, H âkim ler, Sam uel
kitapları ile bizi M Ö 5 8 7 'ye (K u d ü s'ü n Bâbilliler tarafından
alınışına) kadar getiren I. ve II. K rallar kitapları bulunuyor.
En önem li tarih î problem , hiçbir arkeolojik v ey a belge
sel verinin bu Eski A hit m etinlerini d o ğ ru lam am asın d an
ve on lara tarih î bir teyit g etirm ey e im kân v erm em esin d en
doğuyor.
Pere de Vaux gibi Eski A hit m etninin tarihî gerçekliği
ni k u rtarm ay a can d an bağlı bir tarihçi bile, tıpkı d iğer bü-
liin araştırm acılarla birlikte, hiçbir yerd e " İbran i din u lu la
rıyla, M ısır'd a kalışla, M ıs ır ’dan çıkışla ve hatta K en a n ’ın f e t
h iy le ilgili açık ve net en u fak bir im a " b u lu n m u yor "ve bu ses
sizliğin y en i m etin lerle g id erilm e ihtim ali d e p ek k u şk u lu d u r" 36
ıliye itiraf ediyor.
I’crc de V aux, age, s. 154.

İsrail adı, ilk ve tek defa olarak , M Ö 1 2 2 5 'e d oğru Fira

v u n M ern e fta 'n m zaferlerin i alkışlayan bir dikilitaş ü z e
rindeki y azıtta görülür. Z aferlerinin sıralan d ığı bu kitabe
de, Filistin şehirlerini ele geçirerek İsrail'i yakıp yıktığın
dan bah sed ilir: "İsrail taru m ar edildi. Irkı (tohu m u ) artık
y o k ." İsrail h ak k ın d a b u n d an başka, ne bir dikilitaşta, ne
b ü tü n M ısır ed eb iyatın d a tek kelim e y er alm az.
S ad ece en çarp ıcı bir örnekle yetin ecek olursak, Eski
A h it'e göre, İsrail'in g ü cü n ü n d oru k n ok tasın d a old u ğu
d ö n em e d am g asın ı v u ra n b izzat D a v u t'u n ne adı, ne tari
hi, Eski A h it dışın d a hiçbir k ayn ak ta y er alm az: N e bir
m etin , bir kitabe, ne de arkeolojik bir iz... S ü leym an 'ın ölü
m ü "İsrail tarihin in tarih î o la ra k tespit ed ilebilen ilk o la y ı
d ır" 37, çü n k ü n etice itibariyle bu olay, astro n o m ik h esap la
m aların kesinliğiyle b elirlen m ekte v e b u n d an ö tü rü de
g ü ven ilir olan Yeni A su r İm p a ra to rlu ğ u 'n u n kronolojisiy
le tarih î bir k arşılaştırm a y ap ılm asın a im kân verm ekted ir.
D ikkate d eğ er bir m isal de Çıkış örneğidir. İbranilerin
M ısır'd a n çıkış zam an ı kabul edilen d ö n em d e (M Ö 1220-
1200 civarı) g ö rev y a p a n M ısır ile K en an sınırındaki m u
hafız birlikleri su b ayların ın rap orlarıd ır. Bu ra p o rla rd a bir
m e m u ru n , bir m ü frezen in v ey a y a y la y a çıkan bir göçebe
kabilenin en u fak yer d eğiştirişi bile n o t edilm iştir38. Çıkış
k itabında ( 1 2 / 5 1 ) birçok o rd u ların d a h arek eti oldu ğu,
M ısır'ın arabalı bir ask erî tü m en in in battığı ve Tanrı'nın
"F ira v u n ile o r d u su n u K ız ıld en iz 'e a ttı" ğ ı (M ezm u rlar,
136 / 1 5 ) söylen en İbranilerin bu geçişinin en küçük bir izi
ne dahi o ra p o rla rd a rastlan m az. Bu k ad ar şaşırtıcı olaylar
k arşısın d a M ısırlıların su sk u n lu ğ u n u n izahı yok tu r: "Bu
'o la y 'M ısırlıla rın d ikkatin i h iç çekm em iş g örü n ü y or." 39
37 N o th , H istoire d'Israel/İsrail'in Tarihi, s. 235.

38 M e selâ , bk z.: Textes dıı P roche-O rien t an cien et histoire d 'Israel/E ski O rtad o
ğ u M e tin leri ve İsrail Tarihi, d erley en ler: Ja cq u e s IJriend v e M arie Jo sep h
S e u x , C e rf Y ayın ları, P aris, 1977, s. 65-68.
39 "E n cy clo p aed ia U n iv e rsa lis ", C ilt 12, "F ilis tin " m ad d esi, s. 429.
A rkeoloji olsa olsa bu destansı h ikâyelerin b azen "b ağ -

lam T'nı o rtay a koyabilir: İsrail'in din ulularının yaşad ık la
rı varsay ılan d ön em lerd ek i A m orilerin göçlerinin olduğu,
İbranilerin Filistin'e yerleştikleri kabul edilen d evird e H a-
z o r'u n yıkılışının kalıntıları gibi... Bir o k adarı, söz gelişi,
İlyad a için de söylenebilir: A rkeolojik araştırm alar Tru-
v a'n ın varlığını ve im h a edilişiyle M iken krallıklarının ta
rih î gerçekliğini ispatlam ıştır. Bu da isp at ed er - v e zaten
bu Eski A hit için de d o ğ r u d u r - ki, sözlü gelenekler ve ef
saneler çoğu n lu k la gerçek bir tarih î y ap ıy a dayanırlar. A s
lında çoğu zam an arkeoloji, m eselâ Yeşu kitabındaki gibi
p alav raları yalanlar. N itekim "Y e şu "n u n surlarını yıktır
m ak la ö v ü n d ü ğ ü sırad a, E rih a ve Ay şehirleri, d ah a önce
de g ö rd ü ğ ü m ü z gibi, u zu n z a m a n d a n beri artık yoktular.
İbranilerin gelişiyle Filistin 'de m ed en iyetin yeni bir ça
ğının d o ğ d u ğ u n a şahitlik ed en kalıntılar da aynı şekilde
bulu n am am ak tad ır. K athleen K enyon, arkeolojik kazıları
nın bilân çosu n u yap ark en , şu tespitte b u lunur: " İsra illile
rin g irişin in kron olojisi h azırlam ad a belli başlı g ü çlü klerd en b i
ri, h içb ir sitede, y en i bir halkın g elişin in m ad d î bir delilin in
m ev cu t old u ğ u n u sö y lem ey e im kân veren h içb ir şeyin bu lu n m a
yışıdır. " Sonuç olarak şunu n ot ed er: "G elen İsrail g ru p la rı
nın esas itibariy le g ö çeb e oldu kların ı... oray a y erleştiklerin d e bu
top raklard aki h aleflerin in d on an ım ın ı alıp ben im sem iş o ld u kla
rını k esin likle kabu l etm ek gerekir... F ilistin kü ltü rü ... özü b a kı
m ın dan bir K enan k ü ltü rü y d ü ." 40
40 K a th lee n K en y on , A m orites an d C anaaııites, T he Sclnveich lectu res o ft lıe Bri-

tislı A cad em y /A n ıoriler ve K enatıhlar, İngiliz A kadem isi'n in Sclnveich D ersle
ri, (1963), O xford Ü n iv ersitesi y ay ın ları, 1966, s. 5.
II
ÎBRANÎLER
1) İbranilerin tarihte ilk ortaya çıkışı
arih bize gelişlerinden önceki geçm işleri hakkında

T hiçbir şey d em ez gibi görü n ü rk en , İbranilerin Filis
tin 'e yerleşm esi acab a nasıl old u ? Zira y o ru m cu lar ve a r
keologlar, bu geleneğin d ü zm ece old u ğu n u belirterek, şu
n ok tad a aynı gö rü şü p aylaşırlar: "Ç ok sayıda in san ın bu lu n
duğu bölg elere barış için d e y erleşm eleri ve yarı g öçeb elikten z i
raat h ay atın a g eçişleri, d ikkate d eğ er çarpıcı o lay lar olm adan
g erçekleşm iş ve derin izler bırakm am aştır. "l
Pere de Vaux bir h u su su n altını çizer: "İsrail halkı, m o
dern bir tarihçinin g özü n d e, an ca k K enan'a y erleşm esin d en
son ra, m ey d an a çıkm ıştır." 2
N oth da aynı n eticeye varır: "İsra il... on iki kabiley i bir f e
d erasy on u n varlığı... canlı bir h âd ise ola ra k a n cak Filistin k ü l
tü rünün ü lkesin i işgal ettiğ i andan itibaren ortaya çıkar... onun
tarihi sad ece F ilistin toprağ ın d a başlar."3
Bu an d an itibaren o rta y a çıkan d u ru m , ortak laşa kabul
ettikleri İsrail adı altında, bir ülkede sağlam ve kalıcı bir
birlik o lu ştu rm azd an önce... o kabilelerden her birinin a y
rı ayrı bir tarih öncesi old u ğu son u cu n a v arm am ıza im kân
1 I 'ere d e Vaux, age, s. 447.

Aynı eser, s. 151.
1 N oth, H istoirc d'Israellİsrail'in Tarihi, s. 64-65.
7 : •R o g e r G a r a u d y
verir. Filistin 'e yerleştik ten sonradır ki " İsrail'in bu toprağa

y erleşm ez d eıı ön ce d e bir tarihin in old u ğ u fik r i gelişm iştir."'1
A cab a o kabilelerin bu "ta rih ön cesi" ned ir ve ü n iter ta
rih î şem a nasıl o lu ştu ru lm u ştu r?
C ev ap v e rm e k için, Eski A h it'te v e tarihte bazı nirengi
n o k taların a sahibiz. Fler şey d en ön ce de İbraniler b ü yü k
A ra m i g ö çü n ü n içinde y e r alm ışlardır. S onrasında, bu
d alg an ın b oşan d ığ ı b ü tü n g ü z e rg â h ü zerin d e, bu A ram i-
lerd en bazıları to p rak b u lam ad ılar: N e M e z o p o ta m y a 'd a ,
ne S u riy e'd e, ne F ilistin 'd e, ne d e M ısır'd a. Bu top rak sız,
m arjinal, kendilerini h er hangi bir işe k iralayan , b azen
h ü k ü m d a rla rın hizm etin d ek i p aralı asker birliklerini v e
y a h a tta zen gin ler a rasın d a d eh şet saçan y ağ m acı çeteler
o lu ştu ran in san ların izleri m ev cu ttu r. B unlar "İb ran i" ke
lim esi ile aynı kökten gelen bir ism i taşıy an "H a b iru "la r-
d ır v e Eski A hit y o ru m cu la rın ın ve tarihçilerin ekserisi bu
gö rü şted ir. M e z o p o ta m y a 'd a k i M ari tabletlerin de o n lar
d an b ah sed ilir: " L u h aiaki'y i 'H abiru lar' y ağ m a lad ılar..." M ı
s ır'd a II. R am ses (M Ö 1 3 01- 123 4) zam an ın d a, b ü yü k iş
lerde "I Ia b iru "ların ro lü n d en b ahsedilir: "O rdu m en su p la
rın a v e b ü y ü k ku le için ara ba y la taş taşıyan "H abiru " lara azık
ve g ereç v er ir ." El A m a rn a m ek tu p ların d a, tehdit ed ilen Fi
listinli bir p ren s, F ira v u n a şik âyette b u lu n u r: "K ral bilsin
k i 'H abiru 'ların lid eri ü lked e isyan etm iştir." 5 Bir Alalakhi
m etni bize kralın, o rd u su n a k atm ak için, " H abiru larla bir
a n laşm a y a p tığ ın ı" söyler. D icle'n in d o ğ u su n d ak i N u z i'd e
b u lu n an m etinler, d ev letten tayın v e elbise alan "H ab i-
r u "la rd a n ve d iğ er b azıların ın özel kişilerin h izm etin i p a
ray la y ap tık ların d an b ah sed er. A m arn a m ek tu p ların d a
"F Ia b iru "la rd a n y a p aralı askerler, y a d a âsiler olarak söz
edilir. H itit kralı III. H a ttu sil'in bir ferm anı, U g a rit krallı
ğ ın d an k açan "H a b iru "la rı ülkesine kabul etm eyeceğin i
4 N oth , H istoirc d'Israel/İsraiT in Tarihi, s. 14 v c 87.

5 Şurad a zikredilm iştir: Textes de la B ihle et de TAncicn Testanıcnt/Kitabı M ııknd-
d es’iu ve Eski Ahit'in M etinleri, D elach au x v e N iestle Yayınları, 1961, s. 33-40.
belirtir. R e's Ş am ra m etin lerin d e "H a b iru "la r, aynı işleri

gö ren kişiler olarak anlatılır.6
U z m a n la r "H ab iru 'T arın bir etnik gru b u m u yoksa bir
sosyal sınıfı m ı o lu ştu rd u ğ u n u bilm ek için araların d a ta r
tıştılar. Belki de tartışılm ası gereksiz bir soru n d u bu. Zira
elbette onlar, A m o rilerd en tu tu n da A ram ilere kadar, b ü
tün "V erim li H ilâl"d e d u rm a d a n göçebelik eden Sâm i
"ırk lar"d an d ılar, am a to p rak bu lam ad ık ları için, p ara k ar
şılığında çiftlik sahiplerinin top rak ların d a, devletin büyük
im ar işlerinde, h ü k ü m d arların paralı asker birliklerinde
h izm et verm ek ve hiçbir iş b u lam ad ık ların d a d a çapulla
y aşa y a n çeteler o lu ştu rm ak zo ru n d a kalan sosyal tab ak a
y a m ensuptular.
M ısır'd a II. R am ses'in b ü yü k bayındırlık işlerinde çalı
şan bu kim selerin am an sız bir şekilde söm ü rü ld ü k leri an
laşılıyor. B aşk ald ıran v ey a k açan küçük g ru p lar M ısır'd an
K en an 'a geçiy o r v e d ah a geniş çaplı bir isyanın ateşlen m e
sini tetikleyen bu kim seler, h er m en şed en âsileri ve ka
nun su zları da şüphesiz saflarına çekiyorlardı. Bu "baldırı
çıplakların kalkışm ası" , bu "çu lsu zların isyan ı" v ey a bu "köy
lü lerin savaşı", Filistin'de tabiî bir m erk ez buldu. Ç ünkü
bu sıra, tam da M ısırlıların b u rad a kontrolü ellerinden ka
çırdıkları, "D en iz FIalk ları"yla karşı karşıya kalan H ititle-
rinse o rad a hâkim iyetlerini sağlayam ad ık ları v e bu rad aki
prenslerin birbirleriyle olan rekabetleri y ü zü n d en ülkenin
anarşiye ve acze sü rüklendiği bir sıraydı.
"Verimli H ilâl"in dört bir yanından gelen "H abiru'Tar,
güçlü surlarla çevrili (Sayılar, 13 / 2 8 - 3 1 ) ve m etal savaş ara
balarıyla teçhizatlı büyük şehirleri ele geçirm eyi b aşaram a
dılar. O vanın sâkinlerinin mallarını ellerinden alm ak im kân
sızdı, çünkü onların "d em ir cenk arabaları" (Yeşu, 1 7 / 1 6 )
vardı. Söz gelişi Hâkimler, onların ne M egiddo, ne Gezer, ne
Sayda, ne de başka yerleri alamadıklarını belirtir (Hâkimler,
I / 27-35). K udüs ise ancak iki yüzyıl sonra D avut tarafından
11 Bkz. Pere d e Vaux, age, s. 106-112.

alınacaktır. H âkim ler kitabı bize, Kudüs ahalisi " Yebusilerin

K udüs'te B em /am in oğullarıyla birlikte oturduklarını'' (H âkim
ler, 1 / 21) ve D avu t şehri fethettiğinde onları kovm adıkları
nı haber verir. Fakat "H abiru'Tar, İbraniler, özellikle dağlık
bölgelerde ya şehirlere sızm ayı başardılar, y a da bazı şehir
lerle analaşm alar y ap arak (H azor gibi) diğerlerini silâhla ele
geçirdiler. A ralarından bazıları paralı askerlik yapm ış ol
dukları için böyle silâhlı çatışm alara alışıktılar. Yeşu kitabı
nın iddia ettiği gibi Kenardılar kılıçtan geçirilmedi. Tam ak
sine H âkim ler kitabı şunun altını çizer: "Kenardılar bu m em
lekette otu rm ak için direndiler. Ve vaki oldu ki, İsrail ku vvetlen di
ğ i zam an K enanlıları angaryacı ettiler." (Hâkimler, 1 /2 7 -2 8 )
Bu sızm a u zu n z a m a n d e v am etti, bir, belki de iki asır
sü rd ü . H ab iru larm Filistin'i istilâ için am aç birliği ed in
dikleri varsay ım ın ı d o ğ ru la y a n m eseleye gelince, İbranile
rin Filistin'e yerleşm eleri gerçek leştikten sonra, artık h iç
bir m etin d e H ab iru lard an söz edilm em esidir. M endenhall
ise, "K en an lıların şeh ir d ev letlerin e karşı köylü lerin bir isyanı
o ld u ğ u " 7 fikrini o rta y a atar.
Belki bunun, "V erim li FIilâT'de yiyecek bulm ak için ge
zip d olaşan , yarı göçeb e ve top raksız bir "köylülerin isyan ı"
o ld u ğ u n u belirtsek iyi olur. Belki, onların arasın d a olduk
ça çok sayıd a yabancı u n su ru n , m eselâ M ısır'd an gelm iş
esirlerin, fakat aynı z a m a n d a "Verim li H ilâT'in b ü tü n ke
sim lerin d en gelm iş "to p rak sız'T arm d a b u lu n d u ğu n u in
kâr etm esek d ah a iyidir.
Biraz ab artarak d a diyebiliriz ki askerî bir fetihten ziy a
de sosyal bir d evrim d i b u rad a söz konusu olan.
O nları bir a ra y a getiren öğe, (tıpkı yirm i sekiz yüzyıl
son ra T h om as M u n zer tarafın d an yön etilen "köylülerin sa -
v a ş ı" n d a old u ğu gibi), b ü tü n bu "y e ry ü zü n ü n lânetlile-
ri"n in k u rtu lu şu n u sağ lay acak dinî bir gö rü ştü . Onlar, h a
7 G. E. M en d e n h all, T he I l e b m v coııq ııest o f P alestin e/ İbran ilerin F ilistin 'i İs

tilâsı, "A rc h iv c s b ib liq u es/ K ita b ı M u k a d d e s A rş iv le ri"n d c , nu. 2 5 'te
(1962), s. 66-87.
yatın aşırı bolluğun İlâhı B aal'in h ü k ü m sü rd ü ğ ü zen gin

lerin tarım a d ayalı âyin ve ib adetlere ve refahlı sitelerin
aristok ratik dinine karşı kabilelerin İlâhını, çölün İlâhını
çıkararak isyan ettiler.
"H abiru'Tar, İbraniler ve on lara katılan her kökenden in
sanlar, çölden ve stepten gelm e kaba saba insanlardı. O nlar
sadece zenginlerin baskısına karşı değil, onların y aşam a
tarzına ve h ayat anlayışına karşı da başkaldırm ışlardı.
İbranilerin bütün dinî aşam alarını kronolojik sırasına gö
re çizebilmek için elim izde gerekli bilgiler bulunm uyor, çün
kü sözlü anlatım ların derlenip toplanıp yazıya geçirilmesi
ancak X. asırda başlayacaktır. İşte o zam an, bu dönem in si
yasî ve ruhî ihtiyaçlarından d oğan bir düzene ve bazı kriter
lere göre inanç esaslarına sistem atik bir şekil verilecektir.
Bununla beraber, tezahürleri (çeşitli şekillerde) A m os'tan
başlayarak peygam berlerde ve H z. İsa'd a çok sayıda gö rü
len m esihçi ve ahiret inançlı tem el öge ile Tanrı'nın H ü k ü m
ranlığı ve selâm et anlayışı, İsrail dininin en esaslı katkısını
oluşturur. Bu, o direniş, kurtuluş ve H abiruların isyanı tec
rübelerinde kök salm ış bir anlayıştır. N itekim bizzat Yah-
ve'nin tarifinde de görü ld ü ğü gibi Çıkış'ın gerçekleştirilm e
sinde bu anlayışın oynadığı rol ortadadır: Yahve, M u sa'ya
"Ben sen i M ısır'dan çıkartan Yahve'yim " der ve diğer p ey g am
berlerin kendisini bu ad altında bilmediklerini hatırlatır (Çı
kış, 6 / 3- 7) . Zira Yahve bu ad altında ancak M ısır'd an çıkış
taki kurtarıcı eylem iyle görü n m eye başlar. O andan itibaren
İsrail'in bütün "kutsal tarihi", Yahve'nin şu temel niteliğin
den hareketle tanzim edilecektir: Firavu n 'u n iktidarını red
deden, köleleri kölelikten çekip alan K udret.
Yalnız O 'n a ibad et edilm esi gerekir: ''Ancak R abden
(Y ahve'den) başka bir ilâha ku rban kesen h elâ k ed ilecektir.” (Çı
kış, 2 2 / 2 0 )
Ç ölün İlâhının, ku rtarıcı İlâhın katı tu tum u böyledir.
(E frayim ve M an asse'd e ikileşecek olan) Y u su f'u n kabi-
lesince y aşan an tem el tecrübe, ev et M ısır'd an çıkışta y a ş a
nan bu tecrübe, ekim alanlarının sınırındaki d iğer bozkır
7 f •R o g e r G a r a u d y
lard an gelen bü tü n o başkalarının tecrübeleriyle aynıdır.

N e v a r ki o, k u rtu lu ş im tihanı m odelidir. O yü zd en de
onu yön len d iren İlâh, Yahve, kendisini bütün d iğer kabi
lelere zorla kabul ettirecektir.
O tarih î k u rta rm a m ü d ah alesi içinde, A llah'ın v ahyi
ad ın a, g erçek leşen bu kırılm a, bütün kabilelerin en başta
gelen im an esasını olu ştu racaktır. Yeşu kitabında ( 2 6 / 1 -
2 8 ) anlatılan, Ş ik e m /N a b lu s'tak i toplantının gayesi de el
b ette budur. K abilelerin ilk birleşm esinin sağlandığı bu
top lan tıd a Yeşu, Y ah ve'n in en önem li lütfü olan M ı
sır'd a n , o "kölelik d iy a rı"n d a n k urtuluşu hatırlattıktan
son ra, Çıkış'ın kesin tecrübesini y aşam am ış olanlar da d â
hil, b ü tü n kabilelere şu can alıcı so ru y u sordu : "K im e ku l
lu k ed eceğ in iz i bugü n seçin " (Yeşu, 2 4 / 1 5 ) , Çıkış'ın İlâhı
Y a h v c'y e mi, yok sa K enanlıların İlâhlarına mı?
B ütün kabileler Y ah vc'yi seçtiler, "Ve Yeşu o gü n kavınla
a h d etti v e Ş ekem 'de on lara kan u n ve hü kü m koy d u " (Yeşu,
2 4 / 2 5 ) . B u n lar M usa'n ın çöld e em rettikleriyle aynıydı (Çı
kış, 1 5 / 2 5 ) ve d iğer bü tü n d iğ er İlâhları dışladı.
B unun tarih î gerçeklik payı ve ileride, asırlar son ra sö z
lü gelenek yazıy a geçirild iğinde, "ü slû p laştırm a"sı ne
o lu rsa olsun, o rad a m ü şterek bir kulluk, Y ah ve'ye kulluk
etrafın d a kabilelerin birleşm esinin ilk an tlaşm asın ın /ilk
ahitlerinin hatırası d u rm ak tad ır.
Başkalarını dışlayan bu tapınışa karşı d ah a sonra (çok
sayıd ak i) yan çizm eler ne o lu rsa olsun, bu ndan böyle h e r
kesten istenen im an esası, Y ah ve'ye, " M ısır’dan çıkaran "
(Tesniye, 2 6 / 5 - 9 ) R abb'e im andır.
İsrail'i olu ştu ran sözleşm e işte budur, zira Von R ad'ın
y azd ığ ı gibi, "Tarihî a ra ştırm a la r g ö sterm iştir ki, kabilelerin
ü lkeye g ird ikten son ra F ilistin 'd e olu ştu rd u kları ku tsal fe d e r a s
y on u n u n adı 'İsrail'dir."8
8 Von Rad. Tlıeologie de l'Aııcieıı Testam ent/Eski A h it’in Teolojisi, l.ab o r ve Fides
Yayınları, C enevre, 1971, s. 17. -(B k z . B irkaç sayfa sonra) Pere de Vaux, N oth
ve tarihçi ve yorum cuların ekseriyeti de ben zer sonu çlara varm ışlardır.
2) Kutsal birlikten m onarşiye

Bu çekirdek etrafında, X. y ü zy ıld a h azırlan an m etin ler
de, bütün tarihin yön len d irild iği ve İlâhî plâna göre anlam
kazandırıldığı bir inanç sentezi m eyd an a getirildi.
Bu genel tablo o lu ştu ru lu p y azılm azd an önce, Filis
tin'd e İbranilerin ve kabileler k o n fed erasyon u n u n iktidarı
ele geçirm esi ile m on arşik bir devletin k u rulm ası arasında
yeni tarih î tecrübeler yaşan acak tı.
Kabilelerin "o n iki" olarak belirlenen sayısının hiçbir
tarih î gerçekliği yoktur. O z a m a n la r "o n iki" sayısı çokluk
ve olgunluk ifade ed iyord u . N itekim m etinlerd e İsrail'in
"o n iki" oym ağı olduğu gibi, İsm ail oğullarının "o n iki"
oym ağı (Tekvin, 2 5 / 1 3 - 1 6 ) , A ram ilerin "o n iki" oym ağı
(Tekvin, 2 2 /2 0 -2 4 ), Edon ilerin "o n iki" o ym ağı (Tekvin,
3 6 / 1 0 - 1 4 ) vard ı. İsrail'in "o n iki" oym ağın ın listesi değişir,
am a "o n iki" rakam ı hep kalır. M eselâ Levi oym ağı o rta
dan kalktığı zam an , Y u su f'u n oym ağı E fraim ve M anasse
diye ikileşerek boşluk d oldurulur, bu ara d a da G ad, Le-
vi'nin yerini alır (Sayılar, 26).
Ö nem li olan, bu kutsal birliğin yapısıdır. N oth bunu,
tıpkı on lar gibi, aynı inanış etrafında g ru p laşm ış G rek "si-
tebirlikleri"ne benzetir.
Filistin'e yerleşirken çıkan beklenm edik olaylar ve m ü
cadeleler, kabilelerin araların d ak i bağları, kendilerini sa
vu n m ak vey a fethetm ek için, sıklaştırıp k u vvetlen d irm e
ye sevk eder.
İlkin, Eski A h it'in "H â k im le r" adını verdiği "k arizm a-
lik" liderlerin yön etim in d e geçici ve kısm î koalisyonlar
olur. K elim e m an id ard ır: Eski A hit'teki bu "H âk im ler" sa
dece ad lî işlere bakm azlar, aynı z a m an d a siyasî yönetici
ve sav aş k om u tan larıd ır onlar. Bu a rad a onların "H â k im "
adları, kanunun, İlâhî hukukun ve buna riayetin kabileler
.ırasındaki k ayn aşm asın d a ne k ad ar önem li bir etken ol
d u ğu n u gösterir. Z aten liderin birinci vazifesi de bu k an u
na u yu lu p u yu lm ad ığın a dikkat etm ekti.
Tehlikeler v e y a sav aşların şiddeti arttığında, bu iktida

rı d evam lı kılm ak ve h atta b ab ad an oğu la geçer hâle getir
m ek eğilim i de o k ad ar fazla olu yord u . K endisine krallık
tak d im edilen G ideon, b u n u red d ed er (H âkim ler, 8 / 2 2 -
24). Ç ü n k ü Y ah v e'd en gay rı hiç kim se İsrail'e h ü k ü m ran
olm am alıdır.
B u n a karşılık, A bim elek, Ş e k e m /N a b lu s'ta , eski K enan
k ralları m od elin d e old u ğu gibi (H âkim ler, 9 / 1 - 5 6 ) , kendi
sini kral ilân ettirm ek için d olap lar çevirir.
Tehlikeler, özellikle de daha önce H itit krallığına karşı za
fer kazanm ış, zengin kıyı bölgesinin sâhipleri, Filistinlerin
artan tehdidi baş gösterince, m onarşik birlik kendisini zorla
kabul ettirdi. Bu m onarşi, ilkin utana sıkıla Saul ile başladı,
sonra da 1000 yılm a doğru D av u t'la tam am en yerleşti.
Bu önem li bir d ö n ü m n ok tası oldu. Ç ünkü kutsal bir
lik, siyasî bir ik tidar hâlini alıyord u . D aha önce G ideon ta
rafın d an dile getirilen Y ahve gelen eğin d en kop u ld u ve
b aşk a m illetlerin m on arşileri taklit edildi. Tıpkı F ira v u n
lar, K enan p renslerinin saltan atları gibi.
İlk defa o larak kabileler birliği Filistinlere karşı to p lu ca
seferber edilip de ord u ları yen ildiğinde, Filistinler K utsal
Sandık'ı d a ele geçirdikleri için (I. Sam uel, 4 / 1 0 - 1 1 ) , İsrail
halkı b ü yü k bir felâkete u ğ rad ı.
İşte o z a m a n İsrail oğu lları İlâhî kurtarıcısını b u ld u ğ u
n a inandı: "A llah'ın ruhu Saul'ün ü zerin e k u v v etle in di" (I.
Sam uel, 1 1 / 6 ) . Saul, A m m on ilere karşı zafer k azan d ı ve
kendisi bir K u rtarıcı olarak g ö rü n d ü . "B ü tü n h alk " eski
G ilgal tap ın ağın a, yan i "Y a h v e'n in h u z u ru n a " gittiler (I.
Sam uel, 11 / 1 5 ) v e Sau l'ü kral ilân ettiler.
Eskiden "H â k im le r"in seçildiği gibi, kutsal birlik ta ra
fından seçilm iş en k arizm atik biri değildi, onu seçen
"h alk "tı. B öylece de k u tsald an siyasete geçiş başlar. G ele
n eğ e göre m isyon u dinî olan İsrail'in bu şekilde siyasî bir
g ü ç hâline gelm esi, bu olup b iteni kalem e alan kişinin ca
nını sıkm ışa benziyor. G id eo n 'u n krallığa d ah a önce y a p
tığı itirazı, aynı itirazın G ilgal m eclisinde bu yeniliğe k ar
İlâ h î M e s a jla r T o p r a ğ ı F ilis tin • ?9
şı çıkanlar -k i bunları I. Sam u el "sa p k ın lar" ( 1 0 / 2 7 ) ola

rak n ite le r- tarafın d an tekrarlanışı m eselesini aşm ak için,
m etin bu teşebbüsün Tanrı tarafın d an geldiği vu rgu su n u
y ap a r: Tanrı, Saul'e kutsal bir u n v a n v erm esin i Sam uel'e
( 1 0 / 1 ) ilham etm iştir. M acera k ötü son u çlanır: Filistinler
karşısın d a ezici bir b o zg u n u n ard ın d an Saul intihar eder.
H ük ü m ran lığı sad ece iki yıl sü rm ü ş görü nüyor.
B u n u n üzerine, İsrail'i siyasî bir g ü ç y a p acak D av u t'u n
şim şek hızıyla yükselişi başlar.
D a v u t önceleri S au l'ü n silâhtarı idi (I. Sam uel, 1 6 / 2 1 ) .
O nun Filistinlere karşı başarısını kıskanan (I. Sam uel,
1 8 / 8 ) v e h atta onu ö ld ü rm ey i d en eyen (1. Sam uel, 1 8 / 1 1
ve 1 9 / 1 0 ) Saul tarafın d an b erta ra f edilen D avut, Batı Şeri-
a'n ın güneyindeki d ağ la ra kaçtı ve o ralard a tıpkı eski
"H ab iru 'T ar gibi y a ğ m a y la y a şay an bir çete kurdu (I. Sa
m uel, 2 5 / 1 3 ) . D av u t ad am larıy la birlikte o sırad a İsrail'e
karşı tam bir sav aş hâlindeki Filistinlerin h izm etin e girdi.
G at'tak i Filistin kralı Akiş adına, D av u t ve ad am ları çok
sayıd a akınlar y ap tılar: "Ve D avu t diyarı v u rdu , ne erkek ne
kadın kim sey i sa ğ bırakm adı. K o y a n la rı ve sığ ırları ve eşekleri
ve d ev eleri ve esvabı alıp g ö tü r d ü .” (I. Sam uel, 2 7 /9 ) . B u rad a
söz kon u su olan, Yeşu zam an ın d ak i gibi Y ah ve'ye ad an
m ış "k u tsal soy k ırım ", yan i "h e re m " değildi, aksine dinle
hiç alâkası o lm ay an basit silâhlı op erasyon lard ı. Bunlar,
D a v u t'u n ileride k u racağ ı krallığın tam am en din dışı ve
siyasî karakterinin habercisiydi. O bu krallığı, kabileler
den derlediği birliklerle değil de, her m enşeden, m eslek
ten asker olan v e son d erece etkili olduklarını gösteren
kim selerle kuracaktır.
D avut, o sıralar G üney'in kabileleriyle, Y ahuda gru p la
rıyla ilişkilerini sürd ü rm ek ten de geri kalm ıyordu. O nun
için D avut, İsrail'e karşı savaşm ay a hazır olm asına rağm en
(I. Sam uel, 2 9 / 8 ) , Filistin prensleri onun savaş sırasında
ihanet edebilir riskiyle bunu istem ediler (I. Sam uel, 2 9 / 4 ) .
S au l'ü n öld ü ğü n ü öğren ir öğren m ez, y astan sonra, D a
v u t ad am larıyla, G ü n ey'in kabilelerinin geleneksel dinî
m erk ezi H alil'e gitti. D aha ön ce Sau l'ün kızı (M ikal) ile
evli o ld u ğ u için, eski kralın d am ad ıy d ı (I. Sam uel, 1 8 / 2 2 -
27). Bu d u ru m on u n yerini alm asını m eşru laştırıyord u .
"Ve Y ahuda ad am ları g eld iler v e orada D avud'u, Yahuda ev i
ü zerin e k ral o la ra k m esh ettiler" (II. Sam uel, 2 / 4 ) .
Von R ad, D a v u t tarafın d an iktidarın ele geçirilişinin, İs
rail'in kendi asıl gelenekleriyle alâkası o lm ad an g erçek leş
tiğinin altını çizer: “D avut, Y ahve’nin h alkı olan ve K u tsal
S an d ık etrafın d an toplanan bu İsrail'in kralı olur. Bu, D avut'u
İsrail'in k u tsa l g elen eğ iy le b ü tü n leştirm e v azifesi gören N a-
tan'ın k eh an etin d en ibarettir."9
Bu birleşm e m ucize yanı olm adan , sebepler zincirinin
yapısıyla alâkasız bir şekilde ortay a çıktı. M eselâ, oğlu A b-
şalom kendisine isyan ettiğinde, D avu t "Ya R ab, niyaz ed e
rim, A hitofel'in öğü dü nü boşa çık a r " (II. Sam uel, 1 5 / 3 1 ) diye
d u a eder. A b şalom 'a karşı savaş konseyi k u ru ld u ğu n d a da,
"R ab A bşolom 'un üzerine kötü lü k getirsin diye A h ito fel’in iyi
öğüdün ü bozm ayı R ab tertiplem işti." (II. Sam uel, 1 7 / 1 4 ) /
D av u t'u n Y ahuda o y m ağ ı tarafın d an y ap ılan seçim inin
kutsal bir niteliği yok tu , çü n kü hiçbir p ey g am b er bu n u
ö n ced en b ildirm em işti. O y ü z d en S au l'ü n o rd u ların ın k o
m u tan ı A bner, Sau l'ü n (I. Tarihler, 8 / 3 3 ) y aşay an tek oğlu
E şb aal'i (ki II. Sam uel, 2 / 8 ' de bir İsraillinin Baal tan rısıy
la alâkalı bir ad a lam ay acağ ı için on a İş-boşet ism ini v e rir)
kral y a p m a k ü zere (II. Sam uel, 2) M ah an aim 'e, E fraim le-
rin yan ın a getirdi; iki sene so n ra katledildi (II. Sam uel,
4 / 7 ) . Başı (II. Sam uel, 2 / 8 - 9 ) D a v u t'a g ö tü rü ld ü , o d a elçi
lerin kellesini v u rd u rd u (II. Sam uel, 4 / 1 2 ) . H em en ard ın
d an da, sad ece Y ah u d a'n m değil, b ü tü n İsrail'in kralı (II.
Sam uel, 5 / 5 ) oldu.
Filistinler b u n u n ü zerin e son bir kere d ah a ülkeye sal
dırdılar. D a v u t onları kabilelerin o rd u su y la değil, s a v a şa
alışkın kendi ad am larıy la yen d i ("D a v u t v e a d a m la rı", II.
Sam uel, 5 / 2 ) .
9 Von R ad, T heologie de l'A ncien T estam en t/E ski A lıit'in T eolojisi, age, s. 270.
İ lâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı F ilis tin • 51
D av u t b u n d an böyle devletini kurabilirdi. İlk önce d ev

letinin m erkezi seçti. Burası, II. bin yılın b aşında kurul
m uş, fakat o zam an a k ad ar İsrailliler tarafın d an hiç fethe
dilm em iş K u d ü s olacaktı. Y ebusilerin bu eski K enan şeh
rine ad am larıy la girdi (II. Sam uel, 5 / 6 - 9 ) . K abilelerin iki
gru b u n u n k avşak nok tasın d ak i bu şehir, ne İsrail'e b ağ
landı, ne Y ah u d a'y a; orası, h er z a m a n Yebusiler tarafından
otu ru lan , fakat yeni k rala, m aiy etin e v e ad am ların a k u cak
açan "D a v u t'u n şeh ri" oldu. D av u t, K en an şehri K iryat-
Y earim 'd en , Filistinlerin gasp ettikleri K utsal Sandık'ı g e
tirtti ve onu K u d ü s'e yerleştirdi. B öylece de sem bolik ola
rak bu şehri O n İki K abile Birliği'nin m erk ezi yaptı. O nla
rı kutsal geleneğe de bu şekilde b ağlam ış oldu.
D erken D avut, K enanlılarm Y ah u d a ve İsrail d evletle
rinde kabul gördükleri çoğ u lcu bir d evlet inşa etti. Filisi-
tinler v e M oabitler, ard ın d an da Şam 'ın A ram ileri kendisi
ne b oyu n eğip h a ra ç ö d ed iler (II. Sam uel, 8 / 1 - 6 ) .
B öylece İsrail D evleti'n in sınırlarını aşan, kendisini
o lu ştu ran farklı u n su rların sad ece kralın şah sına bağlı ol
d u ğ u bir Filistin İm p arato rlu ğ u k u ru ld u .10
M illetlerarası o rta m D a v u t'u n işini kolaylaştırdı. Ç ü n
kü n e iç çatışm alarla p arçalan m ış Mısır, ne K asitlerin eg e
m enliğine girm iş M ezo p o tam y a, ne de "D en iz H alk la
r ı n ı n istilâsıyla yıp ran m ış Hititler, D av u t'u n krallığının
yayılm asın a karşı koyabilirdi.
D av u t'u n , içeride, oğlu A b şalom 'u n iktidarı ele geçir
m e teşebbüsünü (II. Sam uel, 15-19) kırm ası gerekti; D a
v u t'u n paralı ask erlerd en olu şan o rd u su , A b şalo m 'u n
ayaklandırdığı kabileler o rd u su n a galip geldi. B öylece
D avut, oğlu A b şalom tarafın d an bir an için yıpratılan tah
tına tek rar o tu rd u (II. Sam uel, 1 9/ 10- 11) . D av u t aynı z a
m an d a "B izim D avut'ta h issem iz yoktur... herkes çad ırların a!"
(II. Sam uel, 2 0 / 1 ) p aro lasıyla ayak lan an İsrail kabileleri
nin isyanını da bastırdı.
10 Bkz, N oth , H istoire d ’lsrael/İsrail'in Tarihi, s. 206 ve d evam ı.

G eriye, yerin e kim in g eçeceği m eselesi kalıyordu. D a

vu t, kendisinin H itit su b ayların d an birinin, U riy a'm n ka
rısı B a t-şeb a'y a el k oyd u ve kocasını ölü m e gön d erd i (II.
Sam uel, 1 1 / 2 ve d ev am ı). Bu gözd esin e oğlunun kral ola
cağını v a a t etti ve o kral S ü leym an oldu.
O nun h ü k ü m ran lığı sırasın d a (M Ö 970-930), babasının
eseri b ölü n ü p p arça la n m a y a başladı. Tahta çıkar çıkm az,
D a v u t'u n en tecrübeli gen erali Yoab'ı (I. Krallar, 2 / 2 8 - 3 5 )
katlettird iği için, M ısır'd a sü rg ü n d e olan E d om i prensi
H a d a d , krallığını yen id en eline geçirdi; bir A ram i çetesi li
d eri R ezon d a Şam 'ı zap tetti (I. Krallar, 11 / 2 3- 2 5) .
Buna karşılık S ü leym an kendi şahsı hesabına A kabe
K örfezi'n d en yola çıkan old u k ça gelir getirici bir deniz ti
careti d ü zen led i. S u r'd ak i Fenike kralı H iram k âr p aylaşı
m ı k arşılığında ona den izciler tem in etm işti (I. Krallar,
9 / 2 6 - 2 8 ve 10/ 11 - 12 ) .
Bu m üthiş gelirler (ve de insanlardan aldığı vergiler)
sayesin d e Süleym an, K u d ü s b aşta olm ak üzere çok tan ta
nalı bir şehircilik politikası y ü rü ttü . Sarayının içinde efsa
n ev î bir m ab et inşa ettirdi. Birinci K rallar kitabı bunun ay
rıntılı bir tasvirini v erir (I. Krallar, 6 / 1 - 3 8 ve 7 / 1 3 - 5 1 ) .
Bu göçeb e kabilelerin m im ari geleneği olm adığı ve şe
hir m ed en iyetin i K en an lılard an aldıkları için, m ab et Feni
keliler tarafın d an yapıldı (I. Krallar, 5 / 3 2 ve 7 / 1 3 ) . Süley
m an , Firavu n ların ihtişam ını ve A su rlu ların lüksünü h a
yal ettiği için de, M ısır ve M e z o p o tam y a'd an alıntılarla
birlikte bu m abet, K en an 'ın Suriye-Filistin tapınakları ta r
zın d a inşa edildi.
A ynı şekilde, kendisi h iç sav aş y ap m am asın a rağm en ,
arab aların sav aş san atın d a önem li bir rol oyn ad ığı im p a
ratorlu k ları taklit ed erek, sırf gösteriş olsun diye, M egid-
d o 'd ak i gibi, kendi savaş arabalarının atları için geniş
ah ırlar (I. Krallar, 9 / 1 9 ) yap tırdı.
Son olarak saray ın a d ah a bir debdebe k azan d ırm ak
için Süleym an, göz kam aştırıcı bir h arem k urdu . Birinci
K rallar kitabının yazd ığ ın a bakılırsa (I. Krallar, 1 1 / 3 ) , "Ve
İlâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı F ilistin • 33
on u n y ed i y ü z karısı kral kızı olu p , üç y ü z de cariy esi v ard ı" ve

aynı kitapta şu bilgiler de verilir: " ...k a rıla rı on u n y ü reğ in i
başka ilâhların ard ın ca saptırdılar... S ü ley m an S aydalıların ila
h esi A starti'n in ard ın ca v e A m m on tlerin m ekru h şey i M il-
kom 'u n ard ın ca gitti... K u dü s'ü n k a rşısın d a ki d a ğ üzerinde,
M oab'ın m ekru h şey i K en ıoş için v e A m m on oğ u lların ın m ek
ruh şey i M o lek için bir y ü k sek y e r yaptı. Ve ken d i ilâhların a bu
h u r y ap an v e k u rb a n la r kesen bü tü n ecn ebi karıları için böyle
y a p tı." (I. Krallar, 1 1 / 3 - 9 )
3) Tevrat'ın doğuşu
Y ukarıda an latılan lard a, İsrailliler Baal tanrısına tapını
lan ekim alanlarına yerleştiklerinde, K en an inançlarının
onlar üzerindeki etkisinin bir delilini g ö rü y o ru z. H oşea
bu akım ı kınarken şöyle diyecektir: "B aallara ku rban k esti
ler v e oy m a p u tlara bu h u r y a k tıla r" (H oşea, 11 / 2) .
K enan m edeniyetinin sinesinde yaşam ak İbranilerin h a
y at tarzını derinlem esine değiştirdi. Bu kaba saba göçeb e
ler çadırlarını terk edip Kenanlılarınkine b enzer evler inşa
ettiler. K oyun postlarını bırakıp renkli yü n d en d okunm uş
elbiseler giym eye koyuldular. Bununla b eraber kuzeyin
ovaların a yerleşip şehirler v ey a verim li arazilerde otu ran
larla, güneyin dağların a yerleşen ve u zu n süre bedevi örf
ve âdetlerini d ev am ettirenler arasında belli bir farklılık or
taya çıktı. D av u t'u n m on arşi devletinin çok kısa süreli b ir
leştirm esinin ardından, Süleym an öldükten sonra, İsrail'in
daha zengin kuzeylileri ile Y ahuda güneylileri arasında,
karşılıklı düşm anlık ve b u n d an d oğan çatışm alarla birlik
le, ayrılığın baş gösterm esinin sebebi de bu olacaktır.
H a y a t şartlarının farklılığı, zihniyetler ü zerin d e de et
kisini g österm ek ten geri kalm adı. Şehirlerde ve yerleşik
çiftçi ailelerinde, K enanlılar u zu n z am an d an beri verim li
liğin, zenginliğin, hayatın b ollu ğu n u n tanrısı B aal'e tap ı
yorlardı. Bu din, zenginlerle fakirler arasındaki derin bir
eşitsizliği kabullenen bir inanıştı. Y ahve ise, çöl gezgin le

rinin Tanrısı, yok su lların k o ru y u cu su hâline geliyordu.
İlk p e y g a m b e rle rin , ö zellik le de İlyas, E lişa y a v e
A m o s'u n bu ahlâkî çö k ü n tü y ü , bu zenginliği v e bu im an
"fah işeliğin i" nasıl şiddetle yerdiklerini ileride göreceğiz.
H a tta g ü n ey d e, çob an ların zahm etli hayatını yü celte
rek v e böyle bir h a y a t y aşay ıp bu inancı tavizsizce tatbik
ed en eski p ey g am b erlerle ilgili kıssaları idealleştirerek, şe
h irlerin k on foru n u n b ü tü n cazibelerini red d ed ip d ağlara
çekilen, çileci bir h ay at sü rü p şehirlilerin yo ld an çıkarıcı
hiçbir faaliyetine k atılm ayan tarik atlar bile ortay a çıktı. O
sa p m a la ra tepki g ö sterm ek ve hayatını sad ece Y ah ve'ye
a d a m a k için yap ılan bu k ökten ayrılık p rogram ı, Rekabi-
lerin u ygu lad ık ları p ro g ra m olm u ştur. A sırlar son ra bu
u y g u la m a E ssen iyen keşişlerinin tu ttu ğ u yol olacaktır. LÛ t
G ölü elyazm aların ın b u lu n d u ğu K u m ran 'd ak i belgeler
o n lar hakkında ayrıntılı bir bilgi verm iştir.
B u arın m acı tepki, Y a h v e 'y e im an ın bile teh lik ed e ol
d u ğ u ö lçü d e d ah a gü çlü old u. Ç ü n k ü İbraniler, bilhassa
d a k u zey in İbranileri, K en an lılard an sa d e ce h a y a t ta rz la
rını alm ak la k alm ad ılar, o n ların ticaretin e de katıldılar.
O n ların m o n a rşiy e d a y a n a n siy asî sistem lerin i de taklit
ettiler: " B ü tü n m illetler g ib i bize h ü k m etm ek için b aşım ı
za bir kral k o y !" (I. S am u el, 85). B u n u n elbette d in î so
n u çları d a olacak tır. Ç ü n k ü o z a m a n yab an cı bir k u ru m u
k utsal tarihin yeni bir akdi y a p m a k için, krallığı Yah-
v e 'n in D a v u t v e h an ed an ı ile yeni bir ahd i o larak y o ru m
lam ak gerekecektir.
A ynı şekilde m ab et de, plânı v e tezyin atıyla yab an cı bir
m od ele g ö re inşa edilm iştir. R esim yasağ ın a rağm en , o ra
ya "m e le k " figürleri k on u lm u ştu r. R e's Ş am ra m etin leri
nin de o rta y a k o y d u ğ u gibi, çok sayıda m ezm u r K enan
m o d ellerin d en hareketle u yarlan m ıştır. B azıları d a M ısır
İlâhilerinden alın m ad ır (özellikle 104. m ezm u r). A m os
( 5 / 2 6 ) , Babil'in yıld ızlara tap m a inanışının sokuluşunu
yerer. D erken M ezo p o tam y a tanrısı T em m u z'a, ard ın d an
da İşta r'a tap ın m a başlar. D aha d a son ra, A su rlu lar gibi
kutsal atlar ve arab alar G üneş-T anrıya k u rb an edilecektir.
Bu top lam acılık atm osferi içinde P en tateu q u e, yani
G rekçe "b eş cilt" (Tekvin, Çıkış, Levililer, Sayılar, Tesni-
y e )'d e n olu şan T evrat d o ğ a ca k ve Yahudiliğin tem el dini
anlayışı kendini gösterecektir.
İlk yazılı belgeler, kralların vak an ü visleri tarafın d an
kalem e alınm ış v e Eski A hit m etinlerinde açıkça b aşv u ru
lan yıllıklar, D av u t ve Sü leym an d ö n em lerin d e o rta y a çı
kar. D av u t'u n m em u rları arasın d a, ikinci Sam uel kitabı
bir kâtibin adını verir ( 8 / 1 7 ve 2 0 / 2 5 ) . Birinci K rallar kita
bı ( 4 / 3 ) , Süleym an 'ın iki sek reterin d en bahseder. Birinci
Krallar, 11 / 41 'd e , K rallar kitapları ile T arih ler'in bize ö zet
lerini verdikleri "S ü ley m an 'ın yıllıkları k itabı"na g ö n d er
m e yapılır.
G erçek bir tarih ed eb iyatı doğar. Bu ed eb iyat olayları
ak tarm ak ve an latm ak la yetin m ez. Ö zellikle onların an la
mı ü zerin d e durur. O nları, b eşerî tarihin m u tlak sahibi A l
lah'ın tezah ü rü n ü n , vah yin in ve m ü d ah alesinin işaretleri
olarak d eğerlendirir: A llah 'ın ru h u "Saul'ün ü zerin e g ü çlü
bir şekild e indi, ardın dan on d an çekild i" (I. Sam uel, 1 0 / 1 0 ve
1 6 / 1 4 ) v e y a "Ve D av u t g ittik çe bü y ü y ord u v e ord u ların A l
lah'ı R ab on u n la berab erd i" (II. Sam uel, 5 / 1 0 ) .
Y avaş y av aş, k ayd a geçirenlerin şahidi oldukları ça ğ
daş bir tarih ten hareketle, geniş çaplı bir sözlü gelenek
derlem esi, bütün d ü n ya tarihini içine alm aya başlar. H em
de insanın ortay a çıkışından b aşlayan bir tarih. Bu gayret,
İblistin top rağ ın a bu yerleşm e ve D a v u t'u n m on arşisinin
kuruluşunun, bü tü n tarihin vard ığı son nokta ve İlâhî v a a
din tam am lan ışı old u ğ u n u g österm ek içindir.
Bu derlem en in ü rü n ü , H ıristiyan ların P e n ta tö k /P e n ta -
teuque adını verdikleri, Tevrat'tır.
Yaklaşık iki bin yıl b oy u n ca bu m etin, H z. M u sa'n ın
kendisi tarafın d an yazıldı diye kabul edile geldi. N itekim
lıpkı İskenderiyeli filozof Filon (M Ö 20 ve MS 45) gibi Fi-
lavius Josephe (M S 3 8 -1 0 0 ) v ey a İncil y azarı Y u h a n n a / S a -
int-Jean (Y uhanna İncili, 5 / 4 6 - 4 7 ) bu n d an em indiler. Bu

geleneksel inanışa an cak XII. yü zy ıld a A ben E sra tarafın
d an itiraz edilir. İlk tenkitli in celem e ise XVI. yü zyıld a y a
pılır ve C arlsta d t basit bir şekilde M u sa'n ın kendi vefatını
(Tesniye, 3 4 / 5 - 1 2 ) an la ta m a y acağ ın a dikkat çeker. B un
dan bir asır son ra 167 8 'd e , O rato ry en tarik atın d an bir ra
hip, R ichard Sim on, bir "H istoire critiq u e de l'A ncien Testa
m en t/E ski A hit'in Tenkitli T arihi" yay ın lar ve gerçekle b ağ
d a şm a y a n d iğer tarih î yanlışlıkları, tekrarları, anlatılan
olaylard ak i d ü zensizliği ve ü slûp farklılıklarını o rtay a ko
y arak , tam am ın ın tek bir y a z a ra atfedilem eyeceğini gözler
ön ün e serer. K itap o d ö n em d e skandal olur.
H ü r bir tarih î tenkit, an cak XVIII. yü zyıld a, yani K ato
lik kilisesi fikrî otoritesini iyice yitirdiği zam an gelişm eye
başlayabildi. 1 753'te, XV. L o u is'n in d ok toru Jean A stru c,
"M u sa'n ın Tekvin K itabın ı Y azm ak İçin K u llan dığ ı A n laşılan
Ö zg ü n H a tır a la r H a k k ın d a T ah m in ler" eserin i yayınlar.
Ö nem li bir noktanın altını çizer: Tekvin kitabı bir birinden
ayrı iki m etn in bir a ra y a getirilm esin d en oluşm aktadır,
çü n k ü Tanrı, kâh Elohim , kâh Y ahve olarak ad lan d ırıl
m aktadır. B irkaç sene son ra (1780-83), E ich h orn bu farklı
lığı d iğer d ö rt kitaba da yayar.
r İleriki zam an lard a, yani XIX. yü zy ıld a yap ılan araştır
m alar, T evrat'ı olu ştu ran beş kitabın ü st üste eklenm iş ve-
i ya iç içe geçm iş çok eski sözlü geleneklerin toplanm asının
‘ ü rü n ü old u ğu son u cu n a varm ıştır.
^ Eski A hit y o ru m cu ların ın v e tarihçilerin ço ğ u n lu ğ u 11,
W ellh au sen 'in (1 8 7 6 -1 8 8 3 yılları arasın d a yayın lan m ış) ça
lışm aların d an beri, ikinci d ereced ek i v ary an tlarla birlikte,
d ö rt k ayn ağın varlığını kabul ed er:
1) "Y ahvist" (Tanrı'yı ifade etm ek için Y ahve kelim esini
kullanan) kayn ak. B u n d a, din u lu la rın a /b ü y ü k kabile reis-
11 A lb crt d e P u ry 'd e m eselen in tah lilli ta k d im in e b a k ın ız : "Les sou rccs de

P en tateu qu e: im e breve in trod u ctio n lT ev rat’m ka y n a k la n : Kısa b ir giriş" , C a-
h iers P rotestan ts/ P ro testan D cfte rle ri'n d e , no. 4 (E y lü l 1974, s. 37-48).
lerine (H z. İbrahim , H z. İshak, H z. Yakup) yap ılan "v a -

a d "in ü zerin d e durulur. Bu va a t, H z. Y ak u p 'u n on iki oğ
lundan (çok say ıd a zü rriy e t v aad i) itibaren, bu halkın Ke
n a n 'a yerleşm esi (to p rak v aa d i) v e H z. D a v u t'u n krallığı
nın ku ru lm asıyla gerçekleşecektir.
H z. D a v u t'u n eserin in tam am ın a yap ılan "İsrail tahtına
sen in kilerd en biri otu ra ca k " (I. Krallar, 8 / 2 5 ve 9 / 5 ) açık
im alar v e vaat, bu m etn in on u n ö lü m ü n d en son ra, dem ek
ki Sü leym an zam an ın d a (9 7 2 -9 3 3 ) yazıldığını gösterir.
Bu m etnin d o ğ d u ğ u esn ad ak i tarihî d u ru m u n ve prob
lem lerinin incelenm esi, olayların seçim i ve bir aray a geti
rilm elerinde baş rolü o yn ay an ana d ü şünceyi bulm am ıza
im kân verir. Yazarın çağd aşların a verm ek istediği mesaj
nedir? Elbette, esas itibariyle, H z. D av u t'u n krallığına ve
han edanına m eşru iyet k azan d ırm ak için, onu çok daha g e
niş bir çerçeveye otu rtm aktır: H er şeyden önce de, Von
R ad12 ve M ircea E liad e13'ın v u rgu lad ığı gibi, Y ahve'nin
H z. D avu t'la da ahitleşm iş olduğudur. Yani bunun, din
ulularıyla ve H z. M usa ile olan ahdin devam ı, tek kelim ey
le, H z. D av u t'u n krallığının İsrail'in kutsal tarihinin (I.
Krallar, 8 / 2 5 ve 9 / 5 ) taçlanm ası old u ğu nu savunm aktır.
D aha son ra da, o andaki kabileler birliğinin din ulusu
atalarıyla bağını ku rarak , böylece de -s a n k i K en an 'a y e r
leşm ed en önce onların o rtak bir tarihi varm ış g ib i- onlara
bir tarih öncesi icat ederek, o m illî birliğe sağlam bir d ay a
nak su n u lu yord u .
A lb ert de Pury, teolojiden hareketle şekillendirilm iş bir
tarih aracılığıyla yap ılan bu m eşru laştırm anın, yine de
aray a kritik bir m esafe k oym ayı engellem ediğine dikkat
çeker. Ç ünkü etraftaki "g u ru rlu ta v ır" karşında Yahvist
yazar, Tanrı tarafın d an İsrail'e v a a t edilen kurtuluşun bu
halkın v e önderlerinin liyakatleri say esin d e değil, fakat
12 A g e, I. S. 3 1 9 v e d evam ı.
13 M ircea E liad e, H istoire des croyan ces religieu ses/D in î D iişü ııceııin Tarihi, Pa-
y o t Y ayın ları, P aris, cilt ?, s. 349.
8 f •R o g e r G a r a u d y
‘‘Tanrı'nın bu seçkin ku lların ın z a a f ve liy akatsizliğ in e rağ

men"'1'1 gerçek leştiğin e n azikçe işaret eder. Asıl konuya,
yan i v aad le alâkalı o larak m an id ar bir örneğini de verir:
Y ah vist yazar, İb rah im 'in M ısır'd a kalışının hikâyesini de
olayın içine sok ar (Tekvin, 1 2 / 1 0 - 2 0 ) . Bunu y ap m ak la da,
o din u lu su n u n sad ece İnsanî zaafını değil, aynı zam an d a
o n u n v a a d in iki k on u su n a, yani (terk ettiği) to p rak ve (Fi
ra v u n 'a karısını v erm ek le m a h ru m kaldığı) zü rriy ete k ar
şı ald ırm azlığın ı d a gözler ön üne serer.
B u n u n la birlikte yazar, İsrail ve H z. D av u t y ararın a
"bütün tarihi seferb er etm ek" kaygısı taşıdığı için İsrail'in ta
rihine, ta Y aratılış'a k ad ar götürerek, eski bir tarih atar. Ya
ra tılış efsaneleri, esas itibariyle, eski M ezo p o tam y a, bil
h assa d a A su r-B ab il yaratılış efsanelerinden alınm adır.
D ü n yan ın yaratılışı, y e ry ü z ü cenneti, tufan, Eski A hit'e
çok yak ın ifadelerle, d ah a ön ce, M Ö iki binlerin Süm er şi
irlerinde v e y a G ılgam ış d estan ın d a y er alır.
2) E lohist (Tanrı'yı "E lo h im " kelim esiyle ifade eden) kay

n ak (özellikle: Tekvin X X 'd e n X X II'ye ve ilk dört kitabın b a
zı parçaları), anlattıkları k onunun içine şu en eski iki kanun
hüküm lerini de katar: O n E m ir (Çıkış, 2 0 / 2 - 1 7 ) ve "A h it
K an u n u " (Çıkış, 2 0 /2 2 -2 3 ). Bu kaynak, Peygam ber H oşe-
a 'd a n öncedir, o yü zd en o n u n kınam alarım içerm em ektedir.
M Ö VIII. yüzyılın ilk yarısındaki bir tarihi taşıyor olabilir.
3) T esn iye (G rekçe: ikinci k an u n ). K ral H iz k iy a 'n m

(M Ö 7 1 6 -6 8 7 ) sa ra y kâtip v e rah ip lerin d en bir g ru p ta ra
fın d an yazılm ış g ö rü n m e sin e ra ğ m e n , g elen ek b u n u n
Y o ş iy a 'n m h ü k ü m ra n lığ ı z a m a n ın d a , K u d ü s T ap m a-
ğ ı'n m re sto ra sy o n u sırasın d a, 6 2 2 'd e , k eşfed ildiğini iddi-
a eder. B u kitap b ü tü n ön cek i ö ğ retilerin d o g m a tik bir
özetid ir. A n a fikir "s e ç ilm e "d ir: İsrail "se ç ilm iş" halk tır
(Tesniye, 7 / 6 - 7 ) ; "A h it" adlı bir akitle T a n n 'y a b ağ lıd ır
14 Say fa 3 7 'd e a n latılan lara bak m .

(Tesniye, 5 / 2 - 3 ve 2 6 / 1 7 - 1 9 ) . A lla h 'ın A h d i, v ah y in ve

K an u n 'u n g ö zetilm esiy le y a k ın d a n ilişkilidir. A h it, e m
rin eş anlam lısı hâlin e de g eliy o rd u , çü n k ü "A h it lev h a
la rı", ü zerin e "O n E m ir"in k azın d ığı lev h alard ır (Tesni
y e, 9 / 9 ve 1 1 / 1 5 ) .
Böylelikle Tesniye, A su r h egem on yasın a karşı bir p ro
testo olur: İsrail'in tek bağlı old u ğ u varlık Y ahve'dir, A su r
kralı değildir. B u n d an h arek etle de m etn in tarihi çıkarıla
bilir: Bu m etin, K rallığın K an u n u 'n u n resm en ilân ed ilm e
si için A s u r'u n zay ıflam asın d an son ra (II. Krallar, 22-23)
an cak "s u y ü z ü n e " çıkabilm iştir. Yoşiya tarafın d an "k eşfe
dild iği" efsanesi de b u n d an d oğm u ştu r.
Aynı y a z a r v ey a aynı y a z a rla r gru b u n u n elinden çıkm a
Yeşu, H âkim ler, Sam uel ve K rallar kitapları d a Tesniye ru
hu içinde kalem e alınm ışlardır. K ök en lerin den M Ö 587 'y e
kadarki "İsrail tarihini" sergileyen bu k itaplara, "Tesniye-
ci" eserler adı verilebilir.
4) D in adam ları kay n ağ ı, ibadetin dinî k u rallara u y g u n

luğu ve şekilciliği ü zerin e v u rg u yap tığı için bu ad v eril
miştir. Temel k onusu, M u sa ile D a v u t'u n ahdini destekle
mek için, N u h ile (Tekvin, 9) ve İbrahim ile (Tekvin, 17) y a
pılan A h it konusudur.
H ezekiel ile benzerliği, bu m etni Babil sü rgü n ü (VI.
yüzyıl) zam an ın a tarih len d irm em ize im k ân verir.
Sürgünler için bir kere d ah a çöllerde yaşam ış eski kuşak
ların örneği hatırlatılır. Sadece M ısır'd an kurtuluş da değil,
Kenan'ı kendilerine "ebed î m ü lk olarak" (Tekvin, 1 7 / 8 ve 23)
verm e k onusunda İbrahim 'e yapılan v aat de yâd edilir.
( )nem li olan, A hit'e sâdık kalm ak, vaad in ve d önüşü n ger
çekleşm esine lâyık olm ak için, K an u n 'a titizlikle uym aktır.
"Sana em retm ekte old u ğ u m h er şey i y ap m ak için tutacaksın,
üzerine bir şeu katm ay acaksın ve ondan eksiltm ey eceksin " (Tes
niye, 1 2 / 3 2 ) .
"S eçilm e" fikri, Tesniye'nin ( 7 / 7 - 9 ) bir u ydurm asıdır.
Bu "seçilm iş olm a" iddiası, insanın Tanrı'yla k u rd u ğu iliş
kilerin hepsini siler atar: İşlem ekle insanın A llah 'a itaatten
u zak laştığı gü n ah , ilk çiftin oğlu Kain / K abil'in kardeşini
ö ld ü rm esi (Tekvin, 4 / 1 5 ) , Babil K ulesi'ni (Tekvin, 1 1 / 1 )
dikerek in san ların T an rı'ya denk o lm a iddiaları... Tufan
b ü tü n bu rezillikleri im h a e d er v e say aç sıfırlanır.
B u n d an böyle, şu iki esaslı ânı dikkate alınarak bu kut
sal tarihin geri sayım ı başlatılabilir: M ısır'd an çıkış v e y u
k arılard a din u lu ların a yap ılan vaat . . .
T an rı'n ın "k e n d i" h alkının çıkarı için g erçek leştird iği
m u ciz e le rin tipik örn eğ i olan M ısır'd a n çıkışla ilgili o la
rak, Von R a d 'm tab iriyle "o la ğ a n ü s tü n ü n git g id e artı-
ş ı " 15n a şah it o lu y o ru z . Ç ü n k ü K ızıldeniz m u cizesi iyid en
iyiye a rta n bir g ö z k am aştırıcılık la su n u lu yor. N itekim
aileleri o lm a d a n İb ran iler 6 0 0 b in d ir (Çıkış, 1 2 / 3 7 ) , d e
m ek ki top lam iki m ily o n (Bu d u ru m sa , en azın d an , çöl
deki o kırk yıllık kalış sü re sin ce gerekli lev azım m esele
sini k a rşım ıza çık ara ca k tır!). "F iravu n cen k a ra b a sın ı h a z ır
lay ıp k a v m in i b era b erin e ald ı v e h er b iri ü z erin d e ara ba cen k
çisi o lm a k ü zere a lt y ü z s eçm e cen k a ra b a sı, M ısır'ın bü tü n
cen k a ra b a la rın ı a ld ı... İs ra il o ğ u lla rın ın a rk a sın a d ü ştü " (Ç ı
kış, 1 4 / 6 - 8 ) . M ısırlılar d en iz kıyısın d a k açak ları yakalar.
M u sa b asto n u n u k ald ırır ve d en iz açılır, a d am ları iki su
d an d u v a r a ra sın d a k u ru to p ra k ü zerin d e art a rd a geçer.
"Ve M ıs ır lıla r k o v a la d ıla r v e F irav u n 'u n bü tü n atları ve cen k
a ra b a la rı v e a tlıla rı a rk a la rın d a n d en iz in o rta sın a g ird iler"
(Ç ıkış, 1 4 / 2 3 ) . “ Ve su la r d ö n ü p cen k a ra b a la rım v e a tlıları,
o n la rın a rkasın d an d en iz e g ir m iş olan bü tü n F ira v u n o rd u su
nu örttü ; on lard an bir n efer b ile k a lm a d ı" (Çıkış, 1 4 / 2 8 - 2 9 ) .
F ira v u n bile, çü n k ü M ezm u rlar, 1 0 6 / 1 1 ve 1 3 6 / 1 3 - 1 5 ' t e
" K ızıld en iz'i ik iy e b ö len e v e İsra il'i o rta sın d an g e ç iren e F ir a
vu n ile ord u su n u K ız ıld e n iz ’e a ta n a " şükredilir.
Bu k ad ar önem li h âd iselerd en M ısır m etinlerinde en
ufak iz yoktur.
M ezo p o tam y a'd ak i din u lu ların d an da.
15 Von R ad, ag c., I, s. 300.

Filistin'in geçm işi hakkm daki Eski Ahit versiyonunun,

şim diye kadar ortaya çıkarılmış, dört kaynağı işte bunlardır.
Bu k ayn ak lar bize g erçek şah ıslar hak kında sad ece ef
san ev î bir bilgi verir, fakat sözlü gelenekler aracılığıyla, ta
m am en tarih î k ayn ak larla (O rta d o ğ u 'n u n d iğer halkları
nın arkeolojik eser v e y a yazıtları, tarihî vey a efsanevî izle
riyle) d a d oğ ru lan arak , bir Filistin tarihinin genel çerçev e
sinin olu ştu ru lm asın ı sağlarlar.
4) İbrani Devleti'nin parçalanm ası

ve İsrail ile Yahuda'nın düşüşü
S üleym an ö lü r ölm ez (M Ö 9 2 6 -9 2 5 civarı), D av u t'u n
Krallığı p arça la n m a y a başladı. Bu krallık sad ece yetm iş üç
sene sürdü.
G erilem e d ah a Süleym an d ön em in d eyken başlam ıştı.
Ç evre eyaletler ayrılıp k op u yorlard ı. S ü leym an 'ın d eb d e
beli h ay at tarzının h alka yüklediği ağır v ergiler v e böyle
bir rejim den k ayn ak lan an ahlâkî ve dinî b ozu lm a y ü z ü n
den, bizzat İsrail oğulları arasın d a d evlete karşı h o şn u t
suzluk ve soğukluk gid erek artıyord u .
Bu çöküş, S ü leym an 'ın yerin e kim in geçeceği k o n u su n
daki an laşm azlık la iyice belirginleşti. B ab adan oğu la g eçi
şe, ne Y ahuda kesim inde, ne de Y ah u d alar tarafından iti
raz edildi (veliaht R eh ob oam , tıpkı babası S üleym an ve
dedesi D avu t gibi on lard an biriydi); K enan halkları ise,
zaten Saul ile D a v u t'u n m odelini kendilerinden aldığı h a
nedanlık k u ru m u n u u zu n zam an d ır b enim siyorlardı.
K u zey 'd e ise d u ru m b am b aşk a gelişti. O rad a, K abile
leri- Birliği geleneğini sü rd ü rm ey e gayret eden İsrail kabi-
lıTerrının Eskileri, R eh o b o am 'a şartlarını bildirm ek ve
kendisini tah ta o tu rtm a z d a n önce onunla bir an laşm a
yapm ak için, Ş e k e m /N a b lu s'ta k i eski m ab ette toplandılar
(I. Krallar, 1 1 / 2 9 - 3 9 ; 1 2 / 1 - 3 2 ; 1 4/ 1 - 1 8 ) . R ehoboam onların
b ü tü n isteklerini, bu a ra d a da en altından kalkılm az vergi

yüklerini hafifletm e dileklerini de toptan reddetti.
E sk id en S ü ley m an 'a isyan etm iş v e M ısır'a sü rü lm ü ş
bir d iğer kral ad ayı Y erob oam a, kral ölür ölm ez geri geldi.
K endisi Şilo'lu A hia p e y g a m b er tarafından Süleym an'ın
halefi tayin edilm işti.
İsrail oğullarının eski ad am ları, b ab ad an oğu la m o n a r
şinin İsrail kan u n ların a zıt o larak gören eski geleneğe sa
rılarak (II. Sam uel, 2 0 / 1 ) v e dolayısıyla "İsrail"in Y ahuda
eviyle hiçbir alâkası olm ad ığını d ü şünerek (I. Krallar,
1 2 / 1 6 ) , Y ero b o am a'y ı seçtiler. K endisi Y ahve tarafın dan
p ey gam b eri aracılığıyla seçilm iş kabul edildi ve kabile
halkının eskileri tarafın d an da resm en tanındı.
K rallık, g ü n e y d e Y ah u d a v e k u zey d e İsrail olm ak ü z e
re ikiye b ö lü n d ü . D iğer S u riye-Filistin d evletleri ara sın
d a iki k ü çü k krallık... Y ah u d a krallığı, k ay b o lu n cay a k a
dar, D a v u t'u n m irasçıları k rallar o larak d ev am etti. Eski
u su le d ö n m ey i istem iş olan İsrail krallığı ise, b itm ez tü
k en m ez karışık lık ların p en çesin e d ü ştü : H ü k ü m et d a r
b eleri, suikastlar, kısa sü reli h an ed an lık lar, zorb alık la ik
tid arı ele geçirm eler...
Y eh u 'n u n h ü k ü m ra n lığ ın d an (8 2 0 -8 4 6 ) itib aren , Sü
le y m a n 'ın v efa tın d a n ü ç çe y rek asır bile g eçm ed en , k ra
lın b ir p e y g a m b e r ta ra fın d a n tay in ettirilm esi gelen eğin e
artık u y u lm a z old u . P e y g a m b e r H o şea, Y ahve ad ın a,
şöyle d iyecek tir: "O n la r k r a lla r y ap tılar, fa k a t b en d en d e ğ il"
(H o şe a , 8 / 4 ) .
İkisi de k ayb olu n cay a kadar, bu iki devletin tarihi hem
kendi araların d a, hem de zayıflayıp b ölü n m elerin d en y a
rarlan an kom şu larıyla çatışm alarla geçti: Filistinlerin m ü t
tefiki A ram ilere karşı sav aş, F irav u n I. Şesonk'a karşı sa
vaş... Bu beriki, Y ero b o am a'm n kral olu şu n d an itibaren Fi
listin'i istilâ etm iş ve Y ah u d a krallığını h araca bağlam ıştı.
O m ri han ed an ın ın (ism ine bakılırsa A rap olm ası gerek)
m irasçısı A hab, S ay d a 'n m Fenikeli kralının kızı İzebel'le
evlendiği ve Sü leym an z am an ın d a old u ğu gibi, Y ahve'nin
İlâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı F ilistin •93
yan ın d a Baal tapınaklarının da yükseldiğini -P e y g a m b e r

Ilya (I. Krallar, 1 / 5 - 8 ) ile P e y g a m b e r Elişa (II. Krallar,
6 / 1 8 ) bu sapıklığı y e rd e n y ere v u ru y o rla rd ı- tekrar g ö r
m ek ten endişe edildiği zam an , bu akım a karşı iç direniş,
O m ri hanedanını (bkz. II. Krallar, 6 / 8 ; 7 / 2 0 ve 1 3 / 1 4 )
85 1 'd e devirdi.
Bu fırsattan istifadeyle M oab kralı da artık İsrail'e h a
raç öd em eyi bıraktı (II. K rallar, 3 / 4 - 5 ) .
F ak a t en b ü y ü k teh d it o z a m a n b elirm ey e başladı:
Tam bir y ay ılm a h âlin d ek i A su r İm p a ra to rlu ğ u , IX. y ü z
yıld an itibaren S u riye ile birlikte A k d en iz sahillerine
ulaşm ıştı. III. S a lm a n a z a r d ah a 8 5 3 'te , bu g ü çlü istilâcıya
karşı diren eb ilm ek için araların d ak i k a v g a y a a ra veren
Suriye-Filistin k ralların ın m ü ttefik o rd u su n u yen m işti. O
koalisyo n o rd u su için d e y e r alan İsrail kralı A h ab y en il
di. A h ab 'ın halefi, din re fo rm cu su (Y a h v e 'y e im anın saf
lığını y a şa m a k için çö ld e id eal "g ö çe b e " h a y a tı y aşa y a n
"R ek ab iler" [II. K rallar, 1 0 / 1 5 ] tarik atıyla ittifak k u ran )
Yehu, A h ab v e b ü tü n ailesini ö ld ü rd ü k ten so n ra, B aal'in
b ü tü n m ab etlerin i y ık arak h ü k ü m ran lığın a b aşlad ı. Sal-
m a n a z a r 'a h a ra ç ö d ey erek (G ü n ü m ü z d e Teli N im ru d d e
nilen K a la h 'ta S a lm a n a z a r tarafın d an k o n u lm u ş b a z a lt
tan "siy a h d ik ilitaş"ta b elirtildiği gibi) dış tehlikeyi b e r
taraf e tm e y e çalıştı.
Bu şekilde bir zam an için savuşturulm uş gibi görünen
A sur tehdidi, 745'te A su r'd a Telat-Faalazar'ın tahta çıkm a
sıyla, yeniden baş gösterdi. Ç ünkü M ezopotam ya'nın daimi
emeli, Verimli H ilâl'den A kdeniz'e erişm e yolları açmaktı.
İsrail kralların d an biri A s u r'a artık h a raç öd em em eye
karar verip de desteklenir u m u d u y la M ısır'la ilişkiler k u r
d u ğu zam an (II. Krallar, 1 7 / 4 ) , A su r o rd u su kralı y ak ala
dı v e bü tü n ülkeyi ele geçirdi. Başkent Sam iriye 7 2 2 'de
düştü. İsrail devleti varlığını kaybetti. A s u r'u n Sam iriye
eyaleti hâline geldi.
Y ah u d a devleti, A su r kralına h araç öd eyerek varlığını
sü rd ü rü yo rd u . O ra d a da d efalarca M ısır'a d ayanıp A su r-
9 - •R o g e r G a r a u d y
lu lara karşı çıkm a teşeb b ü sü nd e bulunuldu. P ey g am b er

İşaya ( 2 0 / 1 - 6 ) , tehlikeyi b oşu n a haber verdi.
A su r İm p arato rlu ğ u , b aşşeh ri N in ova'ın yıkılm asıyla
birlikte 6 1 2 'de çöktü.
Fak at Filistin için bu rah atlam a kısa sürdü. D aha hük ü m
ranlığının başından itibaren Firavun N ekao (6 0 9 -5 9 3 ), Babil
saldırısının önünü kesm eyi (boşuna) denem ek için, Filistin
ve Suriye'nin bir başından girdi öbür başından çıktı.
M ısır h eg em on yası d evam etm ed i. Ç ünkü Firavu n
6 0 5 'te (Y erem ya, 4 6 / 2 ) , Babil kralı N ab u k o d o n o zo r ta ra
fından m ağ lu p edildi. F ira v u n 'u n elinden kaçırm ayı de
nediği bütün ülkeleri yen id en ele geçirdi.
Kralı M ısır'la ittifaka karşı dikkatli olm aya çağıran ve
N a b u k o d o n o z o r'a b oyu n eğm enin, kendisine d ü n yan ın
İm p arato rlu ğ u n u em an et eden İlâhî irad eye itaat etm ek
olarak gören Y erem y a'm n u yarıların a (Yerem ya, 27 v e 29)
rağm en , Yerem ya hain olarak g ö rü ld ü ve kral Sesiyas M ı
sır'd a n y ard ım istediği için, N a b u k o d o n o z o r'u n o rd u su
K u d ü s'ü kuşattı, 5 8 7 'd e şehri zap tetti ve yıkıp m ah vetti.
S ü leym an M abedi alevler içinde çöktü. Y ahu da da artık
varlığın kaybetti.
Bu nihaî h ezim et "dün ya tarihi için d e bir olay olara k bile
g örü lm ed i. Ç ü nkü N a b u k o d o n oz or kitabelerin d e bu n dan bir ke
re bile bah sed ilm ez. " I6
F ak at İsrail oğulları için bu hâd ise, sad ece siyasî b akım
dan değil, dinî açıdan da, tarihlerinin en önem li ânını tem
sil ed iyord u . Ç ünkü K u d ü s'le birlikte kaybolan, T ev rat'ta
ki vaad in taşıyıcısı, D a v u t'u n krallığıydı.
Söz k onusu olan ister Babil'e sü rg ü n edilm iş y ön etici
ler ve soylu lar olsun, isterse Filistin 'de kalm ış halk kitlesi
olsun, T esniye'de sistem li h âle getirilm iş olan T evrat'taki
inançların tam am ın ın , bu yıkım ın ard ın d an yeni bir tarihî
bakış açısıyla tek rar g ö z d e n geçirilm esi gerekiyordu.
16N oth , N otlı, tlis to i re d'lsrael/İsrail'in Tarihi, s. 298.

İlâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı F ilis tin • )5
5) İbranilerin büyük peygam berleri
D erken p eyg am b erler a y ağ a kalkar.

P eygam b erlik hareketi, M Ö VIII. yüzyılın ortaların d an
itibaren, İsrail tarihinin b ü yü k altüst olu şu yla birlikte b aş
lamıştı. Peygam b erler, Y ahve tarafın d an sad ak atten ayrıl
mış halkına çarp tırılacağı cezayı işaret ederek, sad ece felâ
keti h ab er verm ek le kalm am ışlard ı. Bu batıştan sonraki
geleceğin ufuklarını d a çizm işlerdi.
O zam an a k ad ar Yahve, kendi halkına zafer k azan d ıra
rak, vaatlerinin gerçekleşm esindeki kudretini gösterm işti.
Şimdi ise, d ü n yan ın yaratılışın d an beri b ü tü n cihan tarihi
nin, sad ece bu seçilm iş halkın tarihinin seyrinden ibaret
olduğu v e onun etrafın d an d ö n d ü ğ ü iddiasını savu n m ak
artık m ü m k ü n g ö rü n m ü y o rd u .
P eygam b erler bu inanışta m u h teşem bir değişim g er
çekleştirdiler; işin özü n ü ise k oru d u lar: Tarihin bir an lam ı
vardır.
Fak at bu anlam ı geçm işte, zaferlerini Tanrı'nın k u d re
tiyle k azan m ış tek bir halk lehindeki to p rak ve iktidar
vaadinde aram ak yerine, o n lar bu tarihi geleceğe açtılar
ve ona evrensel bir an lam verdiler: Z aferler gibi b o zg u n
lar da T anrı'nın plânının bir parçasıdır.
Bu yeni bakış açısı içinde, T anrı'nın iradesinin en strü
manları sırayla A su r kralı (İşaya, 1 0 / 5 ) , Babil kralı N ab u -
kodonozor (Yerem ya, 2 7 / 6 ) , dah a son ra da P ers kralı Ko-
l e ş / Hü s r e v olm u ştu r (İşaya, 4 5 / 1 ) .
Böylelikle, siyasî anlam sızlığı ne olu rsa olsun, İsrail ta-
ı ılıin m erk ezin d e kalıyordu. Z ira zaferler de m ağlu b iyet
ler de, h er şey Tanrı'nın hikm etinin ken d i halkı karşısınd a-
1 1 tezah ü rü yd ü .
D ünyanın bütün im p aratorlu k ların ın yükselişi ve çö-
l lişii, başlı başına bir gay e olan ken d i m illetinin cezalandı-
ı ılınası vey a k u rtu lu şu için sad ece vasıtalardı. A su r kralı,
r.ınrı'nm elinde, sad ece bir "â le t"ti (İşaya, 1 0 / 5 ) , Yeni Ba-
b il'in kralı N ab u k od on ozor, Tanrı'nın bir "k u lu "y d u (Ye-

rem ya, 2 7 / 6 ) , P ers kralı K o re ş/ H üsrev, Rabbin bir "m e -
sih "iy d i (İşaya, 4 5 / 1 ) .
ibran ilerin insanlığın ru h î m irasın a en önem li katkısı
olan p eygam b erlerin in ed eb iyatının zirved eyk en değil de
çö k tü ğ ü n d e o rtay a çıktığını hiçbir zam an u n u tm ay arak ,
bu d ö n ü m noktasının geniş çerçevesinin v e anlam ının iyi
d eğerlen d irilm esi gerekiyor.
Söylediklerini y az ıy a geçiren p eygam b erlerin ilki olan
A m o s, ask eri b o zg u n u n v e sü rgü n ü n habercisidir. Din
oto ritelerin ce kabul ed ilen p eygam b erlerin son u n cu su
M alaki ise, sü rg ü n d ön ü şü n d en itibaren, h ah am b aşıların
yan lış öğretisiyle vah y in b ozu ld u ğ u n u ilân eder. Sonra
h ah am lar teokrasisinin p eygam b erliğin sesini b o ğ d u ğ u
an gelecektir. O d ön em in p eygam b erleri felâketin ç a ğ d a
şıydılar. A m o s ve H o şça , M Ö . 7 5 0 'de itibaren, İsrail'in ve
b aşkenti S am iriye'n in -k i 7 2 2 'de d ü şe ce k tir- yak ın d a yıkı
lacağını h ab er verirler.
İşay a'n ın sesi yü k seld iğinde, Sanherib'in ord u ları K u
d ü s k ap ılarm dadır. Y ah u d a başşehri şim dilik felâketten
yakasını kurtarır, fakat Y erem ya h apisteyken , M abedi
5 8 7 'd e yıkılacak olan, şehrin su rların a karşı K aide kralının
koçbaşlarının b oğu k g ü rü ltü sü n ü duyacaktır.
H ezekiel v e ikinci İşaya, sü rgündeki kardeşlerin in ara
sındaki, sü rg ü n p ey gam b erleri olacaktır. " Yerem ya ve H ez e
kiel beş kralın kay bold u ğ u n u g ö rd ü ler" diye y a z a r A n d re
N eh er “L'E ssence d e p ro p h etism e/P ey g am b erliğ in Ö zü " (s.
2 09) adlı önem li kitabında. Ve hepsi de kıyam eti an d ıran
bir o rta m d a âni bir ölü m le ölür.
Bu iki yüzyıllık trajedi içinde, İbranilerin inancında
gerçek bir d eğişim olur: K abileci din an layışın d an p ey
g am b ere d ayalı bir din an layışına belli bir sü reyle g e ç iş ...
Tevrat'ın dini, bir kabile dinidir.
Bu din, tektanrıcı bir din değildir. Y ahve b ü tü n ilâhla
rın en güçlü sü d ü r. O n u n ü stü n lü ğ ü , İlya v e E lişa'n ın gös
terd iği m u cizeler gibi, hârikulâdeliklerle ispatlanır. A cı
m asızlığıyla, B aal'in d ö rt y ü z elli râhibinin katledilm esini

ister (I. Krallar, 1-40 v e II. K rallar, 1-8).
Bu kabile Tanrısı, g ad d a r bir Tanrıdır: Kabilelerle Ah-
di'nin şartı olarak K enan'ın diğer bütün sâkinlerinin kovul
ması vey a köklerinin kazılm asını em red er (Çıkış, 1 7 / 8-16);
Sayılar, 3 3 / 5 1 - 5 6 ; Tesniye, 7 / - 4 ) , çünkü "Siz Tanrınız Rab
için kutsal bir halksınız. Tanrınız R ab, öz halkı olm an ız için, yer-
yü zü n d eki bütün halkların arasın dan sizi seçti" (Tesniye, 7 / 6 ) .
Bu halka edilen vaat, sosyal gelişm enin o aşam asındaki
O rtad oğ u 'n u n bütün halklarına edilen vaatlerle benzerlik
arzader: Bir toprak, bir zü rriyet v e askeri zaferler; m eselâ,
tıpkı Tanrıça A rin n a'n m en yakın ülkeler arasın da Hititler
için "ülkenin sınırlarını belirlediği" gibi. Kenanlılar için de ay
nı şey söz konusuydu: "B aal"in belli bir yerd e hazır bulu
nuşu, " toprak üzerin deki m ü lkiyet haklarını g aran ti ediyordu. "17
O nun için K enanlı yerlilerin dininin ve İbranilerin di
niyle b u luşm ası çok kolay oldu. A n d re N eh er şunu d a not
eder: "İsrail oğ u lların ın tarım h ay atın ın ritü el karm aşıklığ ı,
p ek çok tarihçiye göre, İbran ilerin K en an'a y erleştikten son ra
ı/avaş y av aş ben im sed ikleri K en an 'ın kü ltü rel o rg a n iz asy o n u
nun bir kop y asın d an başka bir şey d eğ ild ir." 18
O y ü z d e n Eski A h it'te iki farklı akım görü lü r: ''İbranile
rin karşılaştıkları K en an akım ı: O n lar g öre toprak, Sâhip-T anrı-
Haal tarafın dan sâhiplenilm iştir. İkin cisi ise İb ra n î akım dır:
( hılara g ö re d e toprak, K oca-B aal-T an rı tarafın dan canlandırıl-
ınıştır."19
G öçebe İbranilerin yerleşik h a y a ta geçm eleri, yerleşik
K enanlılarm "B a a l" inanışının git gide kendi inanışlarına
nüfuz etm esi son u cu n u d o ğu rd u . Bu dinî asim ilasyon, si
yasî bir asim ilasyon a sıkı sıkıya bağlıdır: İbraniler G ide-
on'a, tıpkı d iğer halklar gibi, b ab ad an oğla y ü rü y en m o
1 A nd re N eher, L'E ssence de prophetism e/P eygam berliğin Ö zü, C alm an n -

l.ev y Y ayınları, s. 177.
IM Aynı eser, s. 119.
1,1 Aynı eser, s. 142.
n arşiyi teklif ed erler (H âkim ler, 8 / 2 2 ) . G ideon, hem Baa

ilâhlarına karşı sav aş a çar ve krallığı reddeder.
P ey g am b erlerd en so n ra İbranilerin yeni bir inan ç dö
n em i b aşlar: D inin kabileci evresinin aşılm ası ve p ey g am
b erce inanışın yükselişi.
D av u t krallığının yıkılışından sonra, İsrail'in Tanrısı
artık D eb ora'n m İlâhisinde (H âkim ler, 5 / 1 - 3 1 ) old u ğu gi
bi kendilerine zafer k azan d ıran bir kabilenin v ey a bir ka
bileler birliğinin Tanrısı o larak g örü n em ezd i. K endi ilâh
ların a sahip çıkan v e sav u n an diğer kabilelerin v e y a diğe
kabile birliklerinin yan ın d a artık bu olm azdı. G erçi bunla
rın bu id dialarını isp atlay acak ellerinde sözlü gelenek ve
y a kutsal m etin lerd en b aşk a bir şeyleri yok tu . Tıpkı İbra
niler gibi... İbranilerin de iddiaları, hiçbir dış d ay an ak ol
m ak sızm , sad ece kendi m etin lerine d ayan ıyord u .
P ey g am b erler bu T an n 'yı, b ü tü n b eşer tarihine h ü k m e
den, kâinatın Rabbi o larak ta sa v v u r edeceklerdir. İşte c
zam an , VIII. y ü zyıl ortaların d a, Verimli H ilâl içindeki tek-
tanrıcılığın u zu n bir o lg u n laşm an ın uzantısı olarak, g e r
çek bir İbrani tektanrıcılığı doğabilecektir.
P eygam b erler, T evrat'ın sözlü gelenek d erlem esi içinde
dillendirilen geleneksel tarih e b aşvu ru rlar. F a k at bizzal
bu tarih yeni bir an lam kazanır: A rtık o sad ece h atıra d e
ğil, aksine insanın İlâhî y aratış eylem ine, Tanrı'nın projesi
ne iştirakidir.
Böylelikle zam an la, b eşerî zam an la ilgili, belli hedefe
yönelik, an lam taşıyan yeni bir bakış açısı gelişir.
Z am an , A h it'le, yani insanın T anrı'yla d iy alo g u y la b aş
lar. P eygam b er, yani Tanrı'nın sözcü sü olan kişi, sonsuz
olanın zam an a, m u tlak olanın göreceli olana inişinin teza
h ü rlerin d en biridir.
Z am an , Yaratılışın son u çlan m ası d em ek olan "Yah-
v e'n in g ü n ü " (M alaki, 4 / 5 ) ile, Tanrı'nın H üküm ranlı-
ğ ı'n m o rtay a çık m asıyla tam am lanır.
Bu Eski A hit zam an ın d a, h er şey o yaratıcı h arek ete ka
tılır. Tufan, insanların gü n ah ların d an d olayı bir cezadır,
fakat H z. N u h 'la birlikte bir "g e riy e k alan " kurtulacaktır.

Yeni insanlık v e G em i'd e T ufan'ın suları tarafın d an yok
edilm eyecek b ü tü n canlı varlık lar için H z. N uh ile A hit
yapılır (Tekvin, 9 / 1 1 - 1 3 ) . D ah a son ra H z. İbrahim (Tekvin,
1 5 / 1 8 ) ve din ulularıyla, ard ın d an d a S in a'd a İsrail o ğ u l
ları ile (Çıkış, 1 9 / 5 ) . Bu A h it kayıtsız şartsız değildir: K ar
şılıklı yü k üm lülükleri içerir.
İşte b u n d an dolayı p ey gam b erlerin öğretisi, Tevrat'ın
ö ğretisin d en tam am en farklıdır. Ç ü n k ü peygam berler,
A hit'in soru m lu lu ğ u ü zerin d e dururlar. P ey g am b er N a-
lan'm , H ititli U ri'n in karısını alm ası v e kendisini ölü m e
gön d erm esin d en d olayı K ral D a v u t'u ay ıp lam asın d an (II.
Sam uel, 1 2 / 9 - 1 0 ) b aşlay arak , İsrail oğullarının A h it'in g e
reklerine sadakatsizlik lerin d en d olayı cezay a çarp tırıla
caklarını p ey g a m b e rle r d u rm a d a n h ab er v erm işlerd ir
(A m os, 2 / 6 ; İşaya, 1 / 4 - 5 ) .
Bu A hit bir halkla sınırlı değildir. D ah a Tekvin'de Y ah
ve H z. İb rah im 'e "Ve y ery ü zü n ü n bütün k a bileleri sen d e m ü
barek olacaktır" (Tekvin, 1 2 / 3 ) der. P ey gam b erler de bütü n
top lu lu k lara g ö n d erilm işlerd ir: H z. Y unus N in o v a 'd a
peygam berlik y ap m ak ü zere gön d erilm iştir (Yunus, 1 / 2);
Yerem ya "m illetlerin p ey g a m b e ri" olarak (Yerem ya, 1 / 5 )
layin edilm iştir; İşaya tarafın d an "m illetlerin ışığı" (İşaya,
4 9 / 6 ) kul olarak y âd edilir. "H alklar, tıpkı İsrail g ibi, A llah'a
karşı so ru m lu d u rla r.”20
İlâhî tercih, her inşam İlâhî plânın gerçekleşm esi için bir
vazifeyle görevlendirir. Bu seçim bir galibiyet anlayışıyla bö
bürlenm eye yol açabilecek bir m iras değil, bir sorum luluk
tu r. O nun için peygam berlerin yönü geçm işe değil, geleceğe
dönüktür: O nlar Yahve'nin tarihteki yepyeni bir eylemini
müjdelerler. Cenneti kazanm a, kesinkes elde edilmiş bir hak
i leğildir. Çünkü o Tanrı'nın gelecek bir eylem ine bağlıdır.
İnsan için de gelecekteki eylem leri belirleyicidir. H iç
I imse atalarının m irasıyla y aşa y a m a z v ey a ölem ez: "F akat
1 A nd re N eher, L ’E ssen ce de ptvphetism e/P cygam berliğ in Ö zii, s. 251.

1 0 0 •R o g e r G a r a u d y
h erkes ken d i fe s a d ı (h atası) için ölecek " (Y erem ya, 3 1 / 3 0 ) der

Y e re m y a v e ta şa d eğ il, k alp lere k azın m ış (Y erem y a,
3 1 / 3 0 ) , üstelik kral Y o şiya'n m m azid en çıkarıp ortay a
k oy m ak istediği Eski A h it de o lm ay an bir "y en i ah it"ten
bahseder. İşaya, gü çlü bir şekilde, şöyle diyecektir: "Ö nce
k i şey leri an m ay ın v e eski şey leri dü şü n m ey in ! İşte ben y en i bir
şe y y a p ıy o r u m " (İşaya, 4 3 / 1 8 - 1 9 ) .
P e y g am b erler için - v e bu İbranilerin insanlığın ruhî
m irasın a en b ü yü k katkısı o la ca k tır-, insanlığa özg ü z a
m an , A h it'le ve on u n tabiî bir son u cu olarak Tanrı'nın in
san la antlaşm asın ın m ü tekabiliyeti içinde y er alan Şeri-
at'la birlikte doğar.
A h it ve Şeriat'la İnsanî d avran ışları yarg ılam ak için
m u tlak ölçü d oğm u ştu r. Ç ü n k ü Şeriat, insan için, y e ry ü
z ü n d e İlâhî projenin gerçek leşm esin e katkıda b u lu n m ak
tan ibaret olan "d o ğ ru y o lu " belirler.
B öylece h er tarih bir "k u tsal tarih " hâline gelir. A hit
"z a m a n ı", Vaat "z a m a n ı", y aratış zam anıdır. Yani hem ta
m am en yeni olan, h em de Tanrı'nın varlığının "işareti"
olan şeyin tarih içinde g ö rü n m esi zam an ıd ır; insanların
tarih in d e to h u m olarak , m a y a olarak h er zam an m ü d a h a
le ed en , y a şa y a n Tanrı'nın zam an ı...
H z. M usa'n ın "Keşke R abbin bütün kavm i p ey g am ber olsa
idi! R ab onların üzerine ruhun u koysa idi!" (Sayılar, 1 1 / 2 9 ) di
leği, Tanrı'nın hayatına insanın, dahası her insanın bu katıl
m a arzu su n u ifade eder. Ç ünkü bu katılım onu insan yapar.
N itekim kendisi için "iyilik", G reklerin ifadesiyle "en
büyük iyilik", ancak m utlulukla erdem in birleşm esi, yani
arzuların sosyal d ü zen e v e sosyal adalete tam riayet içinde
gerçekleşm esi d em ek olan bir insanın karşısında, m utlakla,
yani Tanrı'yla sürekli baş başa olan bir insan yer alır. K en
dini aşkınlığa, yani T anrı'ya adam ış, ona açılm ış ve bütün
eylem leri ona bağlı olarak göreceleşm iş insan, sad ece kişi-
sel-çıkarları ile ülkenin kanunları arasındaki d engeyi göze-
Yten,.Kef;Birinin ve herkesin arzularını birbirine uyum lu h â
le getirm ekle yetinen, o ken d in e y eterli insand an ayrılır.
Bu tam anlam ıyla İnsanî zam an , Eski Y unanlıların be

nim seyeceği çevrim sel v e y a d e v rî z a m a n anlayışının k ar
şıtıdır; çünkü o tabiatın çevrim leriyle, y an i gün v e gecenin
yer değiştirm esi, m evsim lerin son su z d ön gü sü , yıldızla
rın, ay v e güneşin d ön m eleriyle u yu m lu bir zam andır.
Z am an ın ortad an kalkm ası d em ek olan m istiklerin za
m anı değildir o. M istiklerin zam an ın d a sonsuzluk ile an
arasında hiçbir fark yoktur: Jeolojik, biyolojik ve tarihî olay
ların kronolojisi, varlığın bü tü n gerçekliğinin ve zahirdeki
oluşu m u n u n nüvesini kendisinde taşıyan bir ezelle ebedin
aldatıcı açılım ından başka bir şey değildir. H in d u izm 'd e
bilgelik, aldatıcı olanı aşm aya, zam anı yok etm eye im kân
veren yoldur. H ıristiyanlık'ta mistiklerini im anı, zam anın
ve ölüm ün ötesindeki tek gerçek z am an dem ek olan an
içinde sonsuzluğun tecrübesini yaşam an ın yoludur.
Peygam berlik aracılığıyla aşkınlığın tarihe bu âni girişi,
altüst edicidir. Ç ünkü aşkm lık zam an ın ve d üzenin d ev am
lılığını kırar; tarihte aşkınlığın girişinin ilk örneği olan H z.
İbrahim 'in kurbanında çarpıcı bir şekilde görü ld ü ğü gibi,
zihniyetlerin ve akılların değişm ezliğini ortad an kaldırır.
A llah'ın sözcü sü h er p eygam b er, tarihte bir kop m a
m eyd an a getirir. N itekim onların ortay a çıkm aları bile, İb
ranilerin tarihinde bir kırılm a d ön em iyle çağdaştır. M ese
lâ M Ö VIII. y ü zyıld a A m o s, Ilo şe a , Yunus; VII. yü zyıld a
Mika, İşaya, Yoel, O b ad ya, N ah u m , H ab ak kuk ve Tsefan-
ya, S am iriye'n in son seneleriyle ve Y ahuda krallığının e r
telenm esiyle çağd aştırlar. VI. yü zy ıld a Yerem ya, H ezekiel
ve D aniel, b ü yü k felâketi, K u d ü s'ü n d ü şü şü n ü v e M ısır
veya Babil'e sü rg ü n ü yaşarlar. O yü zyılın son u n a d o ğ ru
ve V. yüzyılın ortasın a kadar, H akkay ile Z ak arya, K u
d ü s'ü n yen id en inşasına v e M ab ed 'in yeniden açılışına şa
hit olurlar. M alaki, d in otoritelerin ce tan ın an /k a n o n ik son
peygam berdir. O nun m esajı, din adam ları sınıfının p e y
gam berliği m ah vettiği v e kabileci yönelişin evrensel y ö n e
lişe baskın çıktığı an olan E z ra ve N eh em y a zam an ın d a
yeni Yahudi devletinin canlandırılm ası dön em ine rastlar.
Tekoa çob an ı, m esajını k alem e alan p ey g am b erlerin il

ki A m o s 'ta eski kibirli k en d in e yeterlik ile zaferlerin ve
Tanrı ta ra fın d a n v erilm iş krallıkların y ü celtilm esi kırılır.
Ç ü n k ü o, k ralların , im tiy azlıların ve b ü ro k ratların " a d a
leti" ne k arşı, en y o k su lların İlâhî hakkını sa v u n u r; Yahu-
da kralı U z z iy a v e İsrail kralı Y erob oam a d ö n em lerin d e
ki zen g in liğ e v e ah lâk î çö k ü n tü y e karşı, k u zey k rallığı
nın b aşşeh ri S a m iriy e'n in ahlâk î çö k ü n tü sü y ü z ü n d e n
m a h v o la ca ğ ın ı, y a ş a y a n Tanrı ad ın a, h ab er v erir: "D ü ş
m an ç ık a c a k v e d iy a rı k u ş a ta c a k v e k u v v etin i sen d en so y a ca k
v e sa ra y la rın ça p u l e d ilecek " (A m o s, 3 / 1 1 ) . Bethel v ey a Gil-
gal tap ın ak ların a h a cla r ve kurb anlar, b u n d an b öyle sa h
te ây in ler ve dış ib ad etlerd en başka bir şey değildir:
" B a y ra m la rın ız d a n n efret ed iy o ru m , o n la rı h o r g ö rü y o ru m ...
Y akılan ta k d im elerin iz i v e e k m ek ta k d im elerin iz i ban a a rz etse-
n iz d e razı o lm a y a ca ğ ım ... Sen İlâh ilerin in g ü rü ltü sü n ü b en
den u z a k la ştır" (A m o s, 5 / 2 1 - 2 3 ) . A n cak A llah 'ın ira d e si
ne b o y u n eğ işled ir ki, bu ce z a la rd a n son ra h a y a t d o ğ a
cak tır (A m o s, 9 / 1 1 - 1 5 ) . O çok kötü cezan ın ard ın d an ,
k u rtu lu şu n ufku g ö rü n ecek tir. "E ğer tohum ölm ez se..." *,
ö lü m an cak h a y a tın d irilişiyle aşılabilir: "Ö lüm , sen in m e
sa jın n erd e? " (İşaya, 6 / 1 2 * * )
Bir asır son ra M ika, aynı acım asız hükm ü dile getire
cektir: "R ica ed erim ey Yakub evin in reisleri ve İsrail evin in h â
kim leri, bun u din ley in , siz ler ki, halktan ikrah ed iy orsu n u z ve
her d oğ ru y u iğri ed iy orsu n u z. Sion'u kan la ve Y eruşalim i (K u
dü s'ü ) h aksızlıkla bin a ediyorlar. O nun reisleri rü şv etle h ü k m e
d iy orlar v e kâh in leri ü cretle ö ğ retiy orlar ve p ey g am b erleri g ü
m üş için fa lc ılık ed iy orlar; bu n u n la berab er on lar: R ab a ra m ız
da değil m i? Ü zerim ize k ö tü lü k g elm ez , d iy e R abbe d a y an ıy or
lar. B u n u n için Sioıı sizin y ü zü n ü zd en tarla g ib i sü rü lecek ve
* B kz., Y u han na, 12/ 24: "B u ğ d a y tan esi y e re d ü şü p ö lm ezse, o y a ln ız k a

lır; fak at ö lü rse çok m ah su l v e r ir ", çev.
** Yazar bu k aynağı v eriy o rsa da b iz o rad a b u lam ad ık , b u n a k arşılık , şu
ifad ey e rastlad ık : "E y ölü m , sen in zaferin n e re d e ? " (I. K orin to slu lara,
15/ 54), çev.
İlâ h î M e s a jla r T o p r a ğ ı F ilis
Yeruşcılim (K u dü s) taş y ığ ın la rı o la ca k v e m abedin dağı orm a

nın y ü k sek y erleri g ib i o la ca k ." (M ika, 3 / 9 - 1 2 )
İşaya VII. v e Y erem y a VI. y ü z y ıld a , birinci A h it'e s a
dık k alm am ış İsrail (İşay a, 5 6 / 1 0 - 1 2 ) yö n eticilerin in b a
yağılık ların ı y e rd e n y e re v u rd u k ta n so n ra , yen i bir A hit
ilân e d e rle r (İşa y a , 5 5 / 3 ; 5 9 / 2 1 ; 6 1 / 8 v e Y erem y a,
31/31-34).
Bu yeni A h it, içselliği ve e v re n se lliğ e açılışı ile d ik k a
ti çeker.
İçselliğ iy le, çü n k ü k alp lere k a z ın m ıştır (Y erem y a,
31 / 34) . Vaadin oluşm ası ne şekilci ibadetle, ne de Tanrı ta
rafından peşinen garan tilen m iş bir zaferle gerçek leşecek
tir. İbrani geleneği içinde ilk defa olarak İşay a'd a, M esih
tem ası ile (VI. yü zyıld a, H z. E y ü p 'ü n kitabında yeniden
ortaya çıkacak olan) "Acı Ç eken M asu m " tem ası arasında
b ağ kurulur. Tıpkı M Ö II. bin yılında, dah a evvel "Babil
ilâh iyat m e tin le ri"n d e dile g etirild iğ i g ibi... İşa y a 'd a
( 5 3 / 3 - 5 ) bu tem a şöyle işlenir: "elem ler adam ı... g erçek a cıla
rım ızı o taşıdı... g ü n ah larım ızd an ötü rü o y aralan d ı."
Bu A h it, ev ren sele açılm asıy la da dikkati çeker. İbra-
ııilerin m esajın ak tarıcısı o larak kaldıkları v e d iğ er h alk
lara karşı h âlâ belli bir y u k a rıd a n b ak m an ın v a r old u ğ u
d o ğ ru d u r; b u n u n la birlikte, b ü yü k p e y g a m b e rle r s a y e
sinde bu tekelciliği v e bu kabileci g u ru ru aşarız: "Seni
m illetlere d e ışık o la ra k v ereceğ im ki, y erin u cu n a k a d a r ben im
ku rtarışım o la sın " (İşaya, 4 9 / 6 ) .
İşaya tarafın d an dile getirilen M esih ile acı çeken M a
sum arasındaki bağların k op arılam az bir şekilde b ağlan
dığı H z. İsa ile p eygam b erlik dü şü n cesi yaygın laştığın d a,
nihayet H z. İbrah im 'in nesli, kanın d evam lılığıyla değil
de, im an top lu lu ğu yla, evrensel bir şekilde tarif edilecek-
lır. N itekim H z. İsa, Y u h an n a'y a göre, şöyle diyecektir:
İbrahim çocu klarıy san ız, İbrahim g ib i d av ran m alısın ız" (Yu-
h.ııına, 8 / 3 9 ) . A ziz P avlu s ise şu söyleyecektir: "Eğer sizler
M esih'tenseniz, o zam an İbrahim 'in soy u n d aıısın ız ve vaadin
m irasçılarısın ız" (G alatyalılara, 3 / 2 9 ) .
P ey g am b erler sad ece kabileci tu tu m d an evrenselliğe

geçişi sergilem ezler; on larla birlikte gerçek bir d eğerler
d ö n ü şü m ü de gerçekleşir: B ü tü n inanç tem aları varlığını
sü rd ü rü r, fakat ru h î bir d ö n ü şü m e u ğrarlar.
İlkel inancın b u ru h ileştirilm esi, eski bakış açısını de
ğiştirir.
Vaat, artık bir to p ra ğ a v ey a ask erî bir zafere k avu şm a
v a a d i değildir: “R a bb e şü kredin ... B ü y ü k kralları vu ran a...
Ş öh retli kralları öldü ren e... Ve y erlerin i m iras b ırakan a!" (M ez-
m u r 136). Barış ve h alklarının âhengi içinde bü tü n cihana
y ay ılan bir Tanrı K rallığı'n m ilânıdır bu: “D ü n yan ın dört
bu cağ ın d an O 'nu ezg ilerle övün. B ozkır ve bozkırd aki kentler,
K ed a r k ö y lerin d e y aşay an h a lk O 'nun esin i y ü k s e lts in ... " (İşa
y a, 4 2 / 1 0 - 1 1 ) . "Ç ünkü bakın , y en i bir yery ü zü , y en i bir g ö k y a -
ratm ak ü zereyim ; G eçm iştek iler an ılm ay acak, akla bile g elm ey e
cek" (İşaya, 6 5 / 1 7 ) . “O zam an bü tü n m illetler on a d oğ ru koşa
c a k la r ” (İşaya, 2 / 2 ) . "K ılıçların ı saban dem irleri ve m ız rak la rı
nı bağcı bıçakları y ap acaklar; m illet m illete karşı kılıç kald ırm a
y a ca k v e a rtık cen g i ö ğ ren m ey ecek ler" (İşaya, 2 / 4 ) .
M esih, h er şeyd en ön ce bir p ey g am b er tarafın d an İsra
il'in kralı olarak tay in edilen kim sedir. Bu ifade ilkin Saul
için (I. Sam uel, 1 0 / 1 ) , son ra d a D av u t için (I. Sam uel,
1 6 / 1 3 ve II. Sam uel, 7 / 1 2 ) kullanılm ıştır.
İşaya ( 1 1 / 1 - 5 ) ve Y erem ya ( 2 3 / 5 - 6 ) ile birlikte, D a-
v u t'u n zü rriy etin d en gelen, fakat bilgelik niteliklerini taşı
yan biri söz k onusudur.
D aniel'in kitabında, K rallığı gerçekleştirecek kim se,
"in sa n o ğ lu "d u r ( 7 / 1 3 ) .
Ruh, h er şeyd en ön ce rü z g â rd ır (Tekvin, 1 / 2), son ra h a
y a t veren bir nefes (Tekvin, 2 / 7 ) , son olarak da, Y erem -
y a'n ın ( 3 1 / 3 1 ) Yeni A h it'in d e, Tanrı ile insan arasın d ak i
birlik ilkesidir.
V aadin tam am lan ışı, ne yerleşik h a y a ta g eçm e y o lu n
daki göçeb elerin verim li bir to p ra ğ a yerleşm esi, ne de D a-
v u t'u n m on arşisin d e old u ğ u gibi bir devletin k u ru lm ası
dır, aksine T anrı'nın H ü k ü m ran lığı'n ın kurulm asıdır.
6) Peygam berlikten Yahudiliğe

İşgalci d evlet P ers kralının iki yard ım cısı E z ra ile N e-
h em ya, sü rgü n d ön ü şü (M Ö 537), soylu ların sü rgü n ü es
n asın d a K en an 'd a kalm ış, esas itibariyle halk tabakasın
dan olan, İbranilerin b ü y ü k ço ğ u n lu ğ u n a seslen m eye gel
diklerinde, p ey gam b erce inanışın ilerleyişi işte bu d u ru m
daydı. Bu iki p ey g am b er de, gerek h ay a t tarzları ve gerek
se yerli K enanlılarla yap tık ları evlilikler bak ım ın d an bu
halk kitlesiyle k ard eşçe yakın b ağ lara sahiptiler.
D erken totaliter ve din ad am ların a dayalı bir teokrasi
kuru larak , kabilecilik, lâfızcılık ve b ağn azlıkta bir d ep reş
m e görü ld ü . Bu h arek et bir asır önce de Y oşiya zam an ın
d a o rta y a çıkm ış, fakat p ey gam b erler tarafın d an akam ete
uğratılm ıştı.
6 3 9 'd a Y ah u d a kralı M an n asse katledildi. O ğlu Yoşiya,
erişkinlik çağ m a erer erm ez, M ısır'ın gerilem esinden ve
A s u r'u n yıkılm asından y ararla n a ra k bağım sızlığını yen i
den k azan m ayı ve h atta K u zey krallığına h ü k m ed erek
D av u t İm p ara to rlu ğ u 'n u y en id en olu ştu rm ayı denedi.
Tıpkı D a v u t'u n yap tığı atılım da N il'in ve M ezop atom -
y a 'n m b ü yü k gü çlerinin an cak belli süre silikleşm esi say e
sinde başarı olabilm esi gibi, Y oşiya d a b en zeri bir kon
jonktürden ve yine aynı m ak satla istifade etm eye baktı.
D avut, bir Yahudi devleti değil, farklı u n su rlard an oluşan
ve birliklerini an cak eski egem en çete reisinin dem ir y u m
ruğu v e p aralı askerleri sayesin d e gerçekleştiren, g ü n ey
deki Y ah u d a ile k u zeydeki İsrail'in k avşak noktası K u
d ü s'te y e r alan v e k om şu ların a karşı k azandığı askerî za
ferlerle genişleyip b ü yü y en bir D av u t d evleti kurm u ştu .
Y oşiya tarihin tek errü r edebileceğini sandı.
Ö nce iki krallığı birleştirm e arzu su n u n m eşruiyetini tas
dik ettirm esi gerekiyordu. Beklenen an geldiğinde, iktidarı
nın on sekizinci yılında, 621'e doğru, K udüs M abedi'nin
onarım ı sırasında bir şey "b u lu n d u ". Bu bir "Şeriat Kita-
bı"ydı, h em en toprak altından çıkarıldı ve m abedin baş din
10 ( • R o g c r G a r a u d y
görevlisi tarafından krala takdim edildi (II. Krallar, 2 2 / 3 ve

13 / 3). "Tesniye"nin b ü yü k ihtim alle ilk versiyonu bu kitap,
"M u sa'n ın şeriatı" etrafında odaklanm ış geleneksel hukukî
em ir ve yasakların bir derlem esiydi. Yoşiya, A su r'u n kendi
h ukukunu d ay atm a gü cü n ü artık kaybettiği o an d an istifa
deyle, bu hukukun titizlikle uygulan m asını istedi. Yahu-
da'n ın Aksakallılarm ı toplayıp, Sina'nın eski geleneğine gö
re, Yahve ile halkı arasın d a bir federal pakt ilân ettirdi. Bu,
iki krallığın m ü şterek bir İlâhî kanun etrafında m uhtem el
birleşm esi yolu n d a önem li bir adım dı.
N e v a r ki m illetlerarası d u ru m , Yoşiya'nın bu projesini
son u çsu z bıraktı. H a rra n 'd a bir zorba, A su r'd ak i zayıf ikti
darı ele geçirm eye kalkışınca, F irav u n N eşao, Babillilerin
yükselişi v e kendi iç bölünm eleri yü zü n d en zayıflam ış, d o
layısıyla kendisiyle Suriye'de h egem on ya ku rm a tartışm ası
y a p m a y a g ü cü olm ayan bir A su r'u ayakta tutm anın M ı
sır'ın çıkarm a olacağını h esap ederek, bu zorbayı destekle
m eye k arar verdi. Filistin'i A su rlu ya verse de, egem enliği
kendi elinde tutsa da, her d u ru m d a kaybedenin kendisi
olacağım anlayan Yoşiya, F irav u n 'a, 609'd a, ord u su n u n Fi
listin'den geçişi sırasında sald ırm aya niyet etti. K arşılaşm a
M egiddo yakınlarında oldu (II. Krallar, 2 3 / 2 9 ) . Yoşiya sa
vaşta yenildi ve ö ld ü rü ld ü . Siyasî projesi böylece çöktü ve
Filistin'in tam am ı M ısır'ın bir eyaleti hâline geldi.
Bu bağım lılık kısa süreli old u , çünkü Yeni Babil kralı
N ab u k ad on ozor, 6 0 5 'te n itibaren N eşao 'y u m ağ lu p etti ve
Filistin'i o n d an geri aldı. K ral Yoyakim , Babil baskısından
Sıyrılmayı d enediği ve halefleri d e M ısır'ın yard ım ın a, h a
in diye h ap se atılan Y erem y a'n m uyarıların a rağ m en , g ü
vendikleri için, Babilliler şehri 5 8 7 'd e aldılar (II. Krallar,
25). K u d ü s yağ m alan d ı v e surları yıkıldı. K raliyet sarayı
ateşe verild i ve M abet alevler içinde çöktü. K açışı sırasın
da yak alan an kral Tsedekiya, şehrin asilleriyle birlikte Ba-
bil'e sü rgü n edildi v e o ra d a öldü.
Vaat ve u m ut taşıyan D avut hanedanı kayboldu ve onun
la birlikte de bir yeryü zü hâkim iyeti um udu son buldu.
İbrani halkının hayatı Filistin'de, kralları ve din ad am la

rı veya tü ccar aristokrasisi olm adan, d ev am ediyordu. Bu
lıayat, tıpkı K enan halkının b ü tü n ü n ü n h ayatı gibi sürüp
gidiyordu. Z aten K enan halkı onlara köken bakım ından
çok yakındı; onlar d a d iğer göçlerle o ray a gelm işlerdi. Tek
vin, 19, 25 ve 36. bölüm lerinde, onların akrabalık bağlarını,
ortak ataya sahip kah ram an ları aracılığıyla, şöyle takdim
eder: H z. İbrahim 'in H z. İsm ail'den oğulları A raplar, H z.
İbrahim'in yeğeni H z. L û t'ta n gelen M oabiler ve A m m oni-
ler, H z. İbrahim 'in toru n u E sa v a 'd a n olan E doniler ve H z.
Nuh ile A llah'ın A hdi'n in ve H z. İbrahim 'e yapılan vaadin
lüın m irasçıları olan K enan'ın bütün diğer h alk ları...
A n d re N eher, bu top lu lu ğ u n anlam ını m u h teşem bir
şekilde özetler:
"P ey g am berlerin bazı tarih î olay ları, İsrail oğ u lların a ve b ü
tün h aklara orta k bir d ille y oru m lam aların ı nuhculuk/a (Tan
rı' ınn H z. N u h ile y ap tığ ı A hit'le) izah edilebilir. N itekim sa d e
ce bir çıkış (İsrail oğ u lların ın M ısır'd an çıkışı) olm am ış, bir di-
ı çıkı şia r olm uştur. H er biri Tanrı tarafın dan y ön len d irilen bu
çıkışlar, ayn ı ataya, y an i H z. İbrah im 'e edilen vaadin g erçek leş
m esi içindir: H z. İbrah im , A ram ileri U r'dan çekip alm ış, M oh a-
bıler ve A m m on iler A r a b a ’dan, Edom iler, A m a lekiler ve M ed -
ı/enliler çölden, F ilistin leri G ir it’ten g etirilm iş, ataların a Vaat
I ililen T oprak olan K enan sah illerin e atılm ış; h er birin e toprağı
lem iıı edilm iş ve h er birin in sın ırları g a ra n ti altın a alın m ış;
İm in, on ların çatışm aların d a h akem ve bilh assa da, ne işler g ö-
ıet eklerin in şah id i olarak, y a p ıp ettiklerin in yarg ılayıcısı o lm u ş
tur. S u riy e-F ilistin bölg esin in , p ey g am berlerin g özü n d e, bütün
dü nyaya k a y n a k v e m odel o la bilecek bir top rak p arçası olu p o l
m adığı m erak edilebilir. G erçi, insanlığın a h lâkî ve d in î p ro b
lem leri, bütün in san lık çap ın d a h issed ilip ele alın acak y erd e, b a
ti bir g ö z atışın ku caklam ay a y ettiğ i bu kü çü k alan ın boyutu
içim le g erçekleştiriliy ord u , am a g en el siy asî ortam , dön em in iki
bıiyü k im paratorlu ğ u M ısır ile B abil arasın d aki orta bir n okta
da bu lu n u şu , bu k ü çü k alan a d ikkate d eğ er bir fa r k lı yap ı ve olay
çeşitliliği kazan d ırıyord u . İşte böy lesi bir ortam da p ey g a m b er
ler, o h alklara tarih î bir d ille seslen diler, daha doğ ru su , onları
o rta k tarih î kad erlerin d en , y a n i 'çıkış' kon u su n d an y o la çıkara
h ita p ettiler, on lara a h lâ k î tutum ve davran ışları da belirleye
A hit'in d iliy le şu m esajları v erd iler: Tıpkı İsrail oğ u lları g ib
bü tü n h a lk la r A llah'a karşı soru m lu du rlar. O n lar da ayn ı Bı
ba'nın 'çocukları', ay n ı 'Rabbin k u lla r ı1dırlar."21
G öçebelikten K en an 'ın çiftçi ve şehirlilerinin yerleşi
h ay atın a geçerk en , on ların m edeniyetini, dilini, yazışır
v e h a tta ibad et şekillerini b enim seyen İbrani halkı, evler
m eler yolu yla da yerlilerle karışm ıştı. Yeşu ve D avu t'u
"p a ra lı asker'Terinin savaşları ve onların geçici fetihle:
d ışında, onlarla k ard eşçe bir birlik içinde yaşam ışlard ı,
M ezo p o tam y a ve M ısır'ın birbirini takip ed en eg em er
likleri altında, bü tü n halk lar gibi, bu halkların hayatı d
aynı oldu ve öyle d e v a m etti.
Y öneticileri, yani İbranilerin Babil'e sü rgü n edilenle:
içinse d u ru m aynı olm adı. Filistin 'de im tiyazlı ve eğem e
sınıfın tekelci anlayışı, sü rgü n sırasınd a, etnik ve dinî tc
kelciliğe d önüştü.
Sürgünler, esir değildiler. O yü zd en onların köyleri, e\
leri, b ahçeleri vard ı. Serbestçe yer değiştirebilir, evleneb
lirlerdi (H ezekiel, 3 / 1 5 v e Yerem ya, 1 9 /5 ). Bu h ü rriyeti
tek sınırlam ası, ibadetlerini kendi geleneklerine göre, yar
K u d ü s'tek i gibi, y ap m aların ın im kânsızlığıydı.
İşte b u n d an d olayı sü rg ü n d ek iler K u d ü s özlem in e v
k end ilerin i yeni o rta m la rın d a n ayırıp tecrit ed eb ilen b t
tün d in î u y g u la m a la ra ağırlık verdiler. N itekim Şab at'ı
(C u m a rte si yasak ların ın ) titizlikle g özetilm esi bir im a
esası hâlin e geldi (H ezek iel, 2 0 / 1 2 ; 2 2 /8 - 2 6 ; 2 3 / 3 8 ) . Sür
n et olm a çok b ü yü k bir ö n em k azan d ı. O y ü z d e n , Fili;
tin 'd e sad ece Filistin ler "sü n n e tsiz "d ile r. S ü n n et olm
ayırıcı bir işa re t o la m a z d ı, çü n k ü K en an 'ın b ü tü n halkk
rı v e M ısırlılar ta ra fın d a n d a u y g u lan ıy o rd u . Bu âd eti hi
b ilm em iş olan M e z o p o ta m y a 'd a , sü n n et A h it'in bir "iş£
21 A nd rc N eher, L'Essence dc prophetism e/P eyganıberliğin Ö zii, age., s. 251-25!

İ l â h î M e s a jl a r T o p r a ğ ı F i l i s t i n • 1( 9
reti" hâlini aldı (Tekvin, 1 7 /1 2 ) . D in ad am ların ın h u k u

ku, Ş ab at'a riay eti d ü n y an ın yaratılışıy la ilişkilendirir
(Tekvin, 2 / 3 ) ve sü n n et o lm ay ı, İsrail tarih in in tem eli,
H z. İb rah im 'le T an rı'n ın A h d i'n in (Tekvin, 1 7 /1 2 ) "iş a re
ti" olarak görü r.
Yeni Babil İm p a ra to rlu ğ u 'n u n h eg em o n yası kısa süreli
oldu. Yeni P ers kralı K oreş / H üsrev, L d iya kralı K rezü s'ü
ezdikten ve im p arato rlu ğ u n u ele geçirdikten (546) sonra,
artık yere sereceği sad ece M e z o p o tam y a ile Suriye-Filis-
tin'e egem en olan kırılgan bir Yeni Babil İm p aratorlu ğu
kalmıştı. 5 3 9 'd a son kralı N ab o n id 'e saldırdı v e Babil'e
girdi. O ğlu K am bise, 5 2 5 'te M ısır'a b oyu n eğd ird i, böyle-
cc de M ısır'd an A n a d o lu 'y a ve F ırat'a k ad ar bütün Verim
li Hilâl, tek bir topluluk, Eski D o ğu 'n u n g ö rd ü ğ ü en geniş
birlik hâline geldi.
Bu bütünün yönetim birliğinin sağlayıcısı olan resm î dil
A ram caydı, fakat kendine bağlı bu k ad ar farklı halklar ü ze
rindeki hâkim iyetini d evam ettirebilm ek için Pers kralı, sat-
r.ıpların d an /valilerin d en yerli inanışlara saygılı olm alarını
istedi. M ısır'ın Persli valilerine, D elta'daki Sais'e, Tanrıça
Seth'e tapınm aya saygılı olm aları em ri verildi. Aynı şekilde
Suriye-Filistin satrapm a K o re ş/H ü sre v 'in 537'deki bir fer
manı, İsrail oğullarının M abed'i yeniden inşa etm elerine
(l'zra, 5 / 6 ; 6 /1 2 ) ve sürgünlerin ülkelerine dönm elerine
ı/.in verdi. Bütün Verimli Hilâl'in geleneğine u ygun olarak
M ısır'dan M ezo p o tam ya'y a k ad ar eski inanış ve ibadetle-
ı m yeniden yeşertilm esini isteyen bu siyasî tedbirde, İbrani
,isi İlerin ırkçılığı, göre göre sadece kendilerini ilgilendiren
V.ımnı görd ü ve onlar K o re ş/H ü sre v 'e kendi Tanrılarının
oıııir ve yasaklarının icrası gözüyle baktılar.
Filistin'de kalm ış olan halkın M ab ed'in yeniden inşası
na verilen önceliği pek tak d ir etm ed iği anlaşılıyor: " Yah-
ır'nin ev in i yen id en inşa etm en in h en ü z v akti g e lm e d i" (H ag-
g.ıy, 1 / 2); h arap evlerin d e (H aggay, 1 / 4 ) h er biri Öncelikle
kendi ev in "i d ü şü n ü yo rd u (H aggay, 2 / 9 ) . H ag g ay onla-
ı.ı M abed'in inşasının tarım d a bolluğu sağlayacağını bo
1 1 ( •R o g e r G a r a u d y
şu n a v a a t e d iyo rd u ( 2 /1 5 -1 9 ), çalışm a an cak on y ed i sene

so n ra (5 2 0 'de) başlad ı v e yeni tap m ak an cak 5 1 5 'te açıldı
(E zra, 6 /1 5 ) .
A siller (v e y a h iç d eğ ilse sü rg ü n d e n d ö n m ü ş olanlar,
z ira b ü y ü k ço ğ u n lu k B ab il'd e k alm ıştı) h ed eflerin e u la ş
m ışla rd ı. Ç ü n k ü M a b e d 'in in şasıy la b a şh a h a m b ü tü n İs
ra il'in b aşın a g e çm iş o lu y o rd u . K ral Y o şiy a 'y a k a d a r e s
ki İsrail h içb ir z a m a n d in a d a m la rı h iy e ra rşisi ta n ım a
m ıştı. B u n d a n b öyle, d in î v e to taliter bir teo k rasi k u
ru m laşır. K u d ü s a risto k ra sisin in P ers işg alcisiy le "iş b ir
liğ i" sa y e sin d e , D a v u t v e S ü le y m a n 'd a n beri din işlerini
b a b a d a n o ğ u la işgal e d e g e le n b ü y ü k "S a d d u k i" h a h a m
ları, P e rs k ralın ın m e m u rla rı o la ra k en b ü y ü k g ü c ü elle
rine geçirirler.
E z ra ve N e h e m y a 'n m eseri b ü tü n anlam ını işte bu o r
tam d a kazanır.
B ab il'd en y u rd u n a geri gönderilm işlerle Filistin 'de kal
m ışlar arasın d ak i çatışm an ın izleri, m eselâ, E z ra 'n ın kita
bın d a ( 4 /1 - 5 ) apaçık görü n ü r. F ak at asıl anlaşm azlık, M a
b e d 'in y en id en inşasının d a ötesind e, özellikle sü rg ü n d en
dönenler, genel o larak d a zen gin top rak sahipleri, ülkele
rinde zor bir h ay a t sü rm ü ş yoksul köylü lerd en kendi to p
raklarını geri istem elerin d en k aynaklanıyordu.
G erçekten de h er alan d a iki zih n iyet birbiriyle çatışı
y o rd u . Ü lk elerin d en ve h alk ların d an u zu n za m a n d a n b e
ri k op m u ş eski sürgünler, geleneklerinin tek taşıyıcılarının
kendileri olduklarını id d ia ed iy o r ve bu geleneklere titiz
likle riay et edilm esini istiyorlardı.
Filistin'deki h ay atın y en id en düzenlenm esini ellerine
alan N eh em ya ile E zra, işgalcinin, yan i P ers kralının k oru
m ası altındaydılar. O n ların d ah a önce de Babil Sarayında
önem li görevleri vard ı. N eh em y a V. yü zyıl ortaların d a
K u d ü s'e "Y ah u d a valisi" u n v an ıy la gelir ( 5 /1 4 ) . Pers k ra
lı nezdindeki itibarı say esin d e bu m ak am a oturur.
P ers kralı için old u ğ u k ad ar onun tev eccü h ü n ü k azan
m ayı b aşarm ış eski sü rg ü n ler için de âcil bir iş o larak gö-
İ lâ h î M e s a jla r T o p r a ğ ı F ilis tin - 1 1 1
rülen M ab ed 'in (m asrafını kralın üstlen diği) inşası konu

sun d ak i aceleciğin h alk ta kuşku u y an d ırd ığı anlaşılıyor.
E n yoksul kesim in h o şn u tsu zlu ğ u n u yatıştırm ak için
b orçların genel affı k o n u su n d a N e h e m y a'n m bir k ararn a
m esi (N eh em ya, 5 / 1 0 ) , zenginlerle fakirler arasın d a, bil
h assa da y u rd u n a d ön m ü ş olanların kendi sahalarını ve
m iraslarını geri istedikleri z a m a n baş gösteren çatışm an ın
çok sert old u ğ u n u n delilidir.
Bilgin Ezra'nın eseri, aynı siyasî ve sosyal ortam içinde ye
rini alır. O da Pers kralı A rtahşasta tarafından gönderilmişti.
Görevi, kendisine "K rallar Kralı" (Ezra, 7 / 1 2 ) tarafından v e
rilen "Tanrı'nın Şeriatının sekreteri" şeklindeki garip bir un
vanla, şu ferm am uygulatm aktı: "Tanrı'nın Şeriatı'na ve kralın
buyruklarına uym ayanlar ya ölüm le, ya sürgünle, ya m allarına el
konarak, ya da hapsedilerek cezalandırılsın!" (Ezra, 7/ 2 6) .
Böylece Ezra, Pers kralı adına Tanrı'nın Şeriatı em retm e
ye ve titizlikle uygulanm asını sağlam aya tam yetkiliydi.
O bu işe eskiden kral Y oşiya'n m yap tığı ta rzd a başladı:
Tıpkı Yoşiya'n m m u cizev î bir şekilde M ab ed 'in tem elleri
.ırasından bulup çıkardığı and ak i gibi, Şeriatı okuttu (N e-
lıem ya, 8 / 1 ) , fakat bu sefer, tam d a Babil sü rg ü n ü n d en dö-
ıim lerin h ayal ettikleri şekilde, Yahudi top lu m u n u kapalı,
k.ıbileci, d ışarın d an n ü fu z edilem ez bir niteliğe b ü rü n d ü r-
ılıi: Şabat sad ece b ü tü n sertliğiyle gözetilm ekle ve sünnet
olma kutsal bir zoru n lu lu k olarak yerin e getirilm ekle ka
lınmadı, âyin ve ibadetlerin yapılışı da en ince ayrıntıları
na varın cay a k ad ar kesin k u rallara bağlandı.
Klân bariyerlerini aşılm az d u ru m a getirm ek için, k ar
ına evlilik y asağ ın a v e en katı v e en bencil bir şekilde ken-
ılı içine k ap an m ay a özel bir önem verildi: "Ve kızların ızı
nuların oğ u lların a v erm eyin . O n ların kızların ı da oğ u lların ıza
alm ayın. H içbir zam an on ların esen liğ i v e iyiliği için çalışm a
kta!" (E zra, 9 / 1 2 ) .
Ihitün yabancı k ad ın lard an b oşanm ayı ve onlarla bir
likli1on lard an olan çocu k ları kovu p atm ayı em retti (10 / 3).
I lıç kim se karşı çıkm a cesaretini gösterem edi, öyle ki "Ve
1 1 2 •R o g e r G a ra u d y
y aban cı k a n la r alan ad a m la rın h ep siy le birin ci ayın birin ci g ü

n ü n e k a d a r işi b itird iler" ( 1 0 / 1 7 ) .
B öylece evrensele yön elen p eygam b erlik hareketinin
ön ü kesilm iş oldu. K rallığın d ü şü şü n d en sonra, işgalcinin
d in d en b ağım sız d esteği sayesinde, bü tü n yetkileri eline
g eçiren din ad am ları sınıfının b o y u n d u ru ğ u altında y o
bazlık aldı y ü rü d ü .
"K a n o n ik /d in ad am ların ca resm en kabul g ö ren " k u t
sal m etin lerin tespit v e kabulü de Pers egem en liğin in bu
d ö n em in d en itibaren başlar. R esm en kabul edilen bu k u t
sal m etin ler şu n lard ır: H ıristiyan ların P en tatök (beş kitap:
Tekvin, Çıkış, Levililer, Sayılar ve Tesniye) dedikleri sad e
ce T evrat v e aynı z a m a n d a d a (Eski A h it'te y er alan) " ta ri
h î" kitaplar... O an d an itibaren de, "her y en i g elişm e en g elle
nir."22 Sin agogu n ve Şeriat U zm an ı h ah am ların h ü k ü m
ran lık d ön em i artık başlayabilirdi.
İnsanlığın ru h î m irasın a p eygam b erlerin in m esajını ge
tiren bu toplu lu k (Y ahudiler), b u n d an böyle ibadetçilik,
k an u n lara şekilci bağlılık v e lâfızcılık içinde d on u p kaldı
ğı için, evren sel tarih e artık hiçbir özel k atkıda b u lu n m a
yacaktır. Sadece o to p lu lu ğ u n İskenderiyeli F ilo n /P h i-
lo n 'd a n S p in o za'y a, M a rx 'ta n E in stein e'a k ad ar u zan an en
saygın üyeleri, b u n d an b öyle içlerinde yetiştikleri halkla
rın v e y a m ed en iyetlerin kültürlerini parıldatacaklardır.
E zra ve N ehem ya ile birlikte, m aneviyatın v e p eygam
berler kültürünün o harikulâde çiçeklenişinin kaderi m üh ür
lenip kapanacaktır. K oestler'in yazdığı gibi "Yahudi dehaların
felsefe, bilim ve sanata bireysel katkıları, onların içlerinde yaşadık
ları halkların kültürüne olan yardım larıdır; bunlar ortak bir kültür
m irasını ve bağım sız bir gelenekler bütününü tem sil etm ez.”23
22 N o th , H istoire d'lsrael/İsrail'in Tarihi, age, s. 351.

23 A rth u r K ocstler: T he T hirtcen tribe/13. K abile, H u tch in so n . L ond ra, 1976,
s. 225. T arih î b a k ım d a n H ıristiy a n lık için , İz n ik K o n sili'n d e n (325) so n
ra, b u d in G rek ve R o m alı h â le d ö n ü ştü ğ ü n d e, d ah a so n ra d a Islâm için,
"İçtih a t k ap ısı k a p a tıld ığ ı", y an i h e r türlü y en ilik h o r g ö rü ld ü ğ ü n d e
ben zeri d u ru m lar o rtay a çık m ıştır.
İlâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı F ilis tin •11 3
P e rs h â k im iy e tin d e n G rek h â k im iy e tin e (3 3 2 v e

131' de) geçiş, m e v c u t d u ru m a d erin d eğişik likler g e tir
memiştir. İki şehir, y an i S ur v e G azze d ışın d a direniş ol
madı. N e h em P erslerin h e m d e o n ların işbirlikçisi İbra-
ııılerin çifte b o y u n d u ru ğ u n a m a ru z k alan yerli K enanlı-
l.ır direndiler, ne d e T an rı'n ın p e y g a m b e rle rin in sesiyle
boğulm uş çağrısın ı artık d u y m a y a n v e sa d e ce bir y ab an
cı efen d id en bir d iğ erin e g eçe n İbraniler. B ü y ü k İsken
der' in ö lü m ü n d e n son ra im p a ra to rlu ğ u ele geçiren h a
lel lerinin birb iriyle olan rek ab etleriyle, B ü y ü k İsken
der' i n k u rd u ğ u n d a n d ah a da hızlı bir şek ilde o n u n im
p aratorlu ğu n u b ölü p p a rçalad ılar. Filistin de, kâh M ısır
l’llam aioslarının, kâh b aşşeh irlerin i A n ta k y a 'y a alm ış
S eleu d d lerin bir ey aleti oldu.
Grek h âkim iyetinin b u d ö n em b o yu n ca en önem li tek
hadisesi, K u d ü s'ten İsk en d eriy e'y e gelm iş saygın bir to p
luluğun H elenistik k ü ltü r içinde gelişm esi, ard ın d an da
İ m i topluluğun d oğ u A k d en iz b o yu n ca yayılm ası oldu.
l / ok sayıdaki eski sü rg ü n ü n kendilerini h ü r bırakan

koıeş /H ü s re v 'in Ferm an ın d an son ra k alm aya ve yerleş
meye k arar verdikleri Babil dışında, K u d ü s’te h ayatın
dondurulm asının ard ın d an İskenderiye şehri Yahudi to p
luluklarının en canlı m erk ezi oldu.
I hılayısıyla Eski A h it'i G rekçeye tercü m e ihtiyacı d o ğ
du Babil'den Filistin'e h alk arasın d a o rtak dil A ram icey -
ılı İhranice artık sad ece din ve ibadet dili, G rekçe ise İs-
1 cııdoriye'den Sicilya'ya k ad ar k ü ltü r dili olm uştu. Ü çü n -
ı n yüzyıldan itibaren Eski A h it İsk en d eriye'd e G rekçeye
çevrildi ve böylelikle kendilerine bol im tiyazlar tan ıyan
’ııirııcid kralı III. A n tio k u s'u n k orum asındaki "Ş eriat uz-
m.mİ.ırı"nın dışında da K utsal K itap yayılabildi.
Fakat R om alıların III. A n tiok u s'a 190 yılında, A n ad o-
lıîd.ıki M an isa'd a24 zafer k azanm alarının v e kendisini R o
ma y.ı bağım lı kılan A p a m e /K a l'a t-il m azik antlaşm asının
1 III A ııtiokus, K a rta ca 'd a y en ilen H a n ib al'i m isafir etm işti.

ard ın d an K udüs, bu h im ayeyi kaybettiği için, Sam irilerin

m e y d a n ok u m aların a git gide d ah a çok m aru z kaldı.
K u zey in (başşehri S am iriye olan İsrail) ve güneyin
(başşehri K u d ü s olan Y ah u d a) eski krallıkları arasındaki
rek ab et yen i değildi. Bu rekabet sadece farklı sosyal bir
olu şu m d an , yani k u zeyin şehirleşm iş ve ticaretiyle dış te
m a sla ra d ah a açık olm asın d an ileri gelm iyord u . Eski bir
dinî rekabet de vard ı. K abilelerin geleneksel "k u tsal yer-
ler"i, yan i Ş e k e m /N a b lu s, Bethel, Şilo tapınakları k u zey
de b u lu n u y o rd u v e m erk ezin ve K utsal Sandık'm , D a
v u t'u n tam am en siyasî bir kararıyla, K u d ü s'e zorb aca
nakli, Sam irilere gelen ek ten kopuş v e Yahudalı D av u t'u n
yetkisini kötü ye k u llanm ası olarak g örü n m ü ştü .
R om alılara m ağlup olm alarından sonra Seleucidlerin çö
küşüyle birlikte A n tiok u s'un K udüs'e desteği kalm adığın
d an Samiriler, ayrılm ak için bund an yararlan acak ve tam bir
dinî ayrılık m eyd an a getireceklerdir. Bu ndan böyle, IV. An-
tiokus E p ifan'm hüküm ranlığından itibaren, Tanrı'ya takdi-
m elerini K udüs'te değil, kendi bölgelerinde, eski kutsal Ga-
rizim dağı üzerinde (II. M akkabe, 6 / 2 ) gerçekleştirecekler
dir. O zam an d an beri Samiriler, K udüs din adam ları yetkili
leri tarafından, m ü rted ve m u rd ar olarak görülm üşlerdir.
B öylece Y o şiya'n m 6 3 9 'd a tah ta çıkışı, Filistin tarihinde
bir d ön ü m n oktası olur: P eygam b erliğin o b ü yü k harlı
ateşin d en son ra, p e y g am b erlerin sesi b o ğ u lm ay a başlar.
Y ah u d i inancına getirdikleri şevkli ve gayretli h a y a t atılı
m ı, k u ru ibadetçilikle ve siyasî isteklere b o y u n eğm iş dinî
geleneklere h arfiyen u y m ak la öldürülür.
O z a m a n Filistin'in k aranlık asırları başlar: R u h î açılı
m ın k ayn ağın ın k u ru d u ğ u , dinin fosilleşm esinin ve siyasî
entrik aların iğren ç k arm aşasın ın yü zyıllarıd ır bunlar.
Birbiri ardınca gelen işgalcilere sırtlarım dayayan Yahuda
kralları dönem inde Filistin, tarihin sadece etkin bir öznesi
olm aktan çıkm akla kalm az, yabancı güçlerin elinde bir nes
neye ve ikinci derecede bir âlete dönüşür. İhtiraslı ve bütün
efendilerle işbirlikçi kralların b oyu n d u ru ğu n a m aru z kalan
İ lâ h î M e s a jla r T o p r a ğ ı F ilis tin • 115
bu dönem lerde, ruhî ham leler d urm uştur: M ezopotam ya ile

M ısır'ın verim li m edeniyetlerinin kavşağında, U garit'in Ke
nan Kutsal Kitabı'm n bize zenginliğini gösterdiği yeni bir
kültür ve yeni bir inancın d oğd u ğu n u gören, Tanrı'ya kayıt
sız şartsız boyun eğişteki o İbrahim î im anı yaşayan, p ey
gam berlerin m uhteşem mesajlarıyla çın çın çınlayan bu top
rak, sanki tarihten çıkıp gitm iş gibidir. O rada artık Perslere,
Seleucid Greklere ve nihayet R om alılara bağım lı kralların
isimlerinden ve en cöm ert d av ran an ve en çok b oyu n eğen
hüküm darları destekleyen, katliâmcı, y ağm acı ve aşağılık
generallerin adlarından başka bir şey görülm ez olur.
Başka m illetler ve b aşk a m ed en iyetler de, elbette in sa
nın, bilim v e tekniklerin, k ü ltü r ve san atla ifade biçim leri
nin inşasına katkıda b ulundular. Tarihinin beş bin yıllık
dönem i içinde Filistin'in özg ü l katkısı ise, v ah y in v e İlâhî
m esajların ışıldam asının yeri olm asıdır: H z. İbrahim ile İs
rail'in b ü yü k p eygam b erlerin in , d ah a son ra d a H z. İsa'nın
ve İslâm 'ın m e sa jla rı...
(Filistin 'in P lelen leştirilm esin e k arşı isy an b a y ra ğ ı
açan) M akkabeler dönem i (1 7 6 -1 4 0 ), Filistin'in karanlık
yüzyıllarının b u k aosu n u n tem ellerini g erçek an lam d a o r
tadan kald ıram az.
O dönem , B ü yü k İsk en d er'in m irası arasın d a yer alan
Suıiye-Filistin'e el k oy an Seleucid krallarının çöküş z a m a
nına rastlar. O sıralard a P tolem eler de M ısır'a h ü k ü m ran
nl m uşlardı.
Büyük İskender İm p a ra to rlu ğ u 'n u n bu parçalanışına,
II yü zyıld an itibaren, D oğu A k d en iz'e R o m a m ü d ah alesi
eklendi. Rom alılar, S u riye'n in Seleucidlerine karşı M ı
s ı r ' ı n P tolem elerin i d esteklediler ve Seleucid prensleri
arasındaki iç çatışm alar, kom p lolar ve su ikastlar y ü zü n
d e n onların işi kolay oldu.
Seleucid III. A ntokus R om alılarca m ağlu p edilip kendi
s in e A p am e A n tlaşm ası (189) im zalatılınca, sa ra y d a entri-
I a ve katiller aldı yü rü d ü . A sk erî yenilgiler ve yöneticile-
ıııı yolsu zlu ğu , felâket bir m ali d u ru m m ey d an a getirdi.
B u n u n ü zerin e S eleucidler halklarına ağır vergiler yü k le

diler ve halkın servetin e el k oym a yoluna gittiler. K udüs
M ab ed i'n in zenginlikleri başlı başına iştah k ab artan bir
g an im et olarak g ö rü n d ü .
17 5 'te iktidarı ele geçiren IV. A ntiokus, b ü yü k rütbeli
din ad am ları arasındaki b ölü n m ed en y ararlan arak , din
a d am ları ailesi ü y elerin d en birini destekledi. D iyanetin
başına on u n geçm esiyle de M ab ed 'in hâzinelerine el k oy
d u v e kutsal m ek ân a girdi. Bu ise Ş eriat'a en bağlı Yahudi-
ler için kutsalın çiğn en m esi dem ekti.
Ç atışm a bir m ed en iy et çakışm asına b ü rü n d ü . Din ad a
mı sınıfından bir kısm ı, Seleucidlerle işbirliği içinde olan
lar, H elen izm in K u d ü s'e artan ölçü d e nüfuz etm esine razı
oldu. Flav iu s Jo sep h e'e göre, çok sayıd a b ü yü k rütbeli din
ad am ı Yahudi isim lerini G rek ad larıyla değiştirdi: Josua
yerini Ja so n 'a ve O nias d a değişip M enelaüs old u .25
R om alıların kendisini geri çekilm eye m ecb u r ettikleri
bir M ısır seferi d ön ü şü , 1 68'd e, IV. A ntiokus K u d ü s'e sal
dırdı v e şehri katliam v e y a ğ m a y a verd i (I. M akkabe,
1 / 2 9 ) . A rd ın d an h er türlü ibadeti, Şabat gü n ü n e saygıyı
v e sü n n et olm ayı yasak lad ı. Eski A hit m etinlerini bile tah
rip etti. Son olarak da, K u d ü s'tek i m abette, tıpkı Sam irile-
rin G arizim 'd ek i tap m ağ ın d a da olduğu gibi, G reklerin
Z e u s'u n a tap ın m ayı e m retti.26
B unun üzerin e 167 sonu v e 166 b aşların d a b ü yü k bir
dinî ayak lan m a b aş gösterdi.
Olay, Y a h u d a 'n m k ü çü k b ir k asab ası M e d in a 'd a b a ş
ladı. B u ra n ın e ş ra fın d a n M a tta th ia s , G rek ta n rıla rın a
k u rb a n k esm ey i re d d e d e re k , k en d isin e b u n u e m re d e n
b ir su b a y ı v e ask e rle rin i ö ld ü rd ü .27 D iren iş b ü tü n Y ah u-
25 F lav iu s Jo sep h c, H istoire an cien n e dcs Jıtifs/Y alutdileriıı E ski Tarihi, X II. K i
tap, b ö lü m 4, L id is Y ayın ları (P aris 1981), s. 376.
2ft II. M ak k ab e, 6/ 2 v e I. M ak k ab e, 1 /54.
27 F lav iu s Jo sep h e, H istoire an cien n e d e s Jıtifs/Y ahn dilerin E ski Tarihi, XII,
Lidis Y ayın ları, s. 378.
İlâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı F ilis tin •1 1 7
da b ö lg e sin d e gelişti v e d a h a sı, k en d isi 1 6 6 'd a ö ld ü

ğ ü n d e ta ra fta rla rın ın k o m u ta sın ı o ğ lu Ju d a s M ak k a-
b e'ye v e rd i.28
O ğlu, halka gü ven erek , d a ğ d a n yola çıkan gerilla h are
ketinden genel isyan a geçti v e A n tio k u s'u n ordu larını bir
kaç defa yendi.
Ju d as M akkabe, T an rı'nın y e ry ü zü n d ek i h ü k ü m ran lığı
uğruna sav aştığ ın d an em in d i. D an iel'in keşifleri (gönül
gözü yle görm eleri), bu b ü y ü k halk kalkışm ası d ön em iyle
başlar. D aniel, D oğu din lerin d e b aşlan gıçtak i o k yan u su n
iLâhî bir nitelik taşıdığı B abil'in T iam at tan rıçasın ın v ey a
hükü m d ar Yam (D en iz)'m , U g a rit K u tsal K itabı'nın B ü
yük D eniz imajını esas alarak , İnsan O ğ lu 'n u n d en iz kao
sund an çıkm a ca n a v a rla ra karşı zafer k a zan acağ ı k eh an e
tinde b u lu n u y o rd u .29 İşte o zam an : "K rallığı, Y ü ce O lan'ın
m u kad d esleri alacaklard ır... eb ed ler ebed in e k a d a r kra llığ ı on lar
ed in eceklerd ir," 30 Bu k ıyam et kehaneti, halkın Tanrı'nın
d oğ ru d an bir m ü d ah alesi u m u d u n a ce v ap v eriy o rd u .
I(öylesi bir m e s ih ç i/k u rtu lu ş çu h arek etle o m u zlan an Ju
das M akkabe, 164 'te , Suriye Seleucidlerinin G rek o rd u
sund an K u d ü s'ü geri alm a y a v e dinî inanışı eski hâline
getirm eye m u vaffak oldu.
M akkabe isyanı bu şekilde hedefine u laşm ış oldu. O
kadar ki yeni Seleucid kralı I. D em etrius 1 6 2 'd e tah ta çıkar
çıkm az, Yahudi dininin eski hâliyle u ygu lan m asın ı kabul
elti, b aşh ah am olarak din ad am ları ailesinden m eşru bir
ııye olan A lsin'i benim sedi ve Ju d as M ak k ab e'ye barış tek
lifi götü ren bir h ey et gönderdi.
Bu barış teklifi üzerine, o ana k ad ar "A s m o n la r"c a
(M attathias ve Ju d as M akkabe'nin atası - A s m o n - ad ın
dan alınm a) b ü tü n ü yle desteklenen bu k u rtuluş hareketi
11 ç gruba bölündü:
'M I. M akkabe, 2/ 66.

D aniel, 7/ 13-14.
agc., 7 / 1 8 v e 14.
- Din h ü rriy eti ve Yahudi Şeriatına göre y a şam a hakkı

için savaşm ış "D in d a rla r"31 (bunlara d ah a son ra "a y rıl
m ışla r", Ferisiler adı verilecek tir) grubu. Bunlar, m ak sat
hâsıl o ld u ğ u n a göre, b arışın kabul edilm esi gerektiğine
h ü k m ed iyo rlard ı.
- D in ad am ları aileleri ("S ad u k iler") içinde çok sayıda
b u lu n an , G rekçe k on u şan ve b aşh ah am A lsin'e sem p ati
d u y a n la r grubu.
- K endisinin lideri olacağ ı b ağım sız bir devlet için siya
sî m ü cad eleyi d ev am ettirm e niyetindeki Ju d as M akkabe
grubu.
Ju d as M ak k ab e'n in girişim inin siyasî niteliği ve halkın
d esteğini kaybedişi, d ışarıd an destek aram asın d a apaçık
görü n ü r. N itekim R o m a 'y a bir ittifak y ap m ak için heyet
gön d erir.32 Ju d as M ak k ab e'nin halefleri, en b aşta d a Jean
H y rcan , sad ece bir partiyi tem sil ettikleri v e artık bir halk
o rd u su n a g ü ven em ed ik leri için, tıpkı D avu t gibi, yabancı
p aralı ask erler top larlar.33
R om a'n ın desteğiyle Sim on M akkabe 145'te bağım sızlı
ğı elde ed er ve 140'tan itibaren bir han ed an sistem i kurar.
Bu h an ed an son A sm on lu kral II. H y rcan 'm kendi öz karde
şi A ristobul'a karşı bir kere daha R om alılara d avette bulu
n u n caya k ad ar sürer. Bu d av et üzerine G eneral Pom peius
6 3 'te K u d ü s'e el koyar veY ah u d a'yı bir R om a eyaleti yapar.
D inî inancının serb est olm ası için ayak lan an bir halk
h arek etin d en d o ğ an A sm o n lu lar han ed an ı, b öylece, Şeri-
a t'm u y g u lan m asın d a kılı kırk y a ra n bir m eşru iyetçilik ve
d og m atik bir lâfızcılık m askesi altında, d ah a b eter ahlâk
bozukluklarını gizleyen totaliter bir d ik tatörlü ğe dönüşür.
Bu arad a, m eselâ, Jean FIyrcan kendisinin yerine karısı
nın geçm esini sa ğ lay arak ö ld ü ğ ü n d e, b ü yü k oğlu A risto-
bul iktidarı ele geçirir v e annesini hapse attırıp, o ra d a aç
31 I. M ak k ab e, 7/13.
32 I. M ak k ab e, 8/17.
33 F lav iu s Jo sep h e, age, 13, 9, s. 400.
I
İ l â h î M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin •1 1 9
su su z ölü m e terk eder.34 Ü ç k ardeşini h ap se atar ve so

nun cu su A n tigo n 'u katleder. A ristob u l'u n halefi de h ü
k ü m ran olm ak için kendi kardeşini öldürür. H alkının nef
ret ettiği bu halef A lexan d re (M attath ias'm toru n u ), vah şi
ce baskılar u y g u lar v e paralı askerlerinin desteğiyle tek
bir gü n d e 6 0 0 0 'e k ad ar v a ra n id am lar yaptırır. A sm on lu
m on arşisi kırk yıl sürer. N ih ayet G eneral P om p eiu s Filis
tin'i R om a top rak ların a k attığın d a, orad ak i ahlâkî ve siya
sî çöküntü had safhasına varm ıştı.
B u n d an böyle "S u riye-Filistin" artık sadece bir Rom a
eyaletiydi. "H ü k ü m d a rla r", R om a'nın hizm etinde kukla
hâline geliyor ve iktidarı ellerinde ancak R o m a'y a yaltak-
Ianm akla tutuyorlardı. E n u şaklardan biri A ntipatros hap
sedildi ve oğullarından biri (A sm onlular sülâlesinden bi
riyle evlenen) H erod, S e z a r'm ölüm ü n d en sonra kendisini
Antonius ve O k taviu s'tan Yahuda kralı olarak tayin edilm e
iznini aldı. M Ö 37'd e, R om a birliklerinin bir saldırısı saye
sinde K u d ü s'ü ele geçirdi. A ntonius O k tavius'a yenilince,
H erod yeni efendisine hizm etinde olduğunu arzetti, krallık
görevini d evam ettirm e yetkisini ve hatta bu yetkisini he
men h em en bü tü n Filistin'e y ay m a iznini alm ayı başardı.
H ü k ü m ran lığı, h er z a m a n R om a'n ın g ölgesinde kala
rak, M Ö 3 7 'd e n M Ö 4 'e k ad ar sü rd ü . B ü yü k bir şehircilik
politikası u ygu lam ak la dikkati çekti. K u d ü s'ü R om a sti
linde bir şehir yaptı. S u r'u n Fenikeli m im arların ın FIz. Sü
leym an için inşa ettikleri plân lara göre M abed'i restore et
tirdi v e b u g ü n "A ğ la m a D u v a rı" olarak bilinen m u azzam
Rom a tarzı d u varı diktirdi. Şehrin etrafını hâlâ ayak ta ka
lan su rlarla çevirtti.
Bu ihtişam , son A sm on lu kralların aynı terö rü n ü n ve
aynı ahlâkî çö k ü n tü n ü n ü rü n ü y d ü . İkinci karısı A sm on lu
M arianne ile on d an d o ğ a n iki oğlunu katlettirdi. Ö lü m ü n
den birkaç gü n önce, ilk karısından d o ğ an ilk oğlunu da
idam ettirdi.
'■* F laviu s Jo sep h e, age, 13, 9, s. 41.

Saf kan Yahudi o lm asın a v e M ab ed 'in ve El-H alil'deki

p e y g a m b e r m ezarların ın y en id en inşasına gösterdiği ihti
m a m a rağ m en , K u d ü s halkı k endisinden, n ered eyse bağlı
b u lu n d u ğ u R om a İm p a ra to ru n d an nefret ettikleri k ad ar
nefret etti.
Vefatı ü zerin e on u n tah tına o tu rm a ad ayları R o m a'y a
gidip tayin edilm elerini istirham ettiler. İki oğlu valilik
hakkını k azan d ı: A n tip as, C elile/G alile v e A m m a n /P e -
re 'y e h ü k m ed erk en , k ardeşi Philippe de ara bölgelerin y ö
neticisi oldu.
H ero d A n tip as M Ö 4 'ten MS 3 9 'a k ad ar h ü k ü m sürd ü
v e bu tarih te gö revin d en alınıp L y o n 'a sürüldü.
III
HIRİSTİYAN FİLİSTİN
1) H z. Isa 'n ın "kıyam "ı
d on u k şahsiyetin h ü k ü m ran lığı sırasında v e Tiberi-

u s'u n R om a İm p arato ru old u ğu d ö n em d e, P ey g am
b erler top rağı Filistin'de, yeni bir İlâhî m esaj taşıyıcı kı
yam etti: N âsıralı İsa.
D önem in ne R om alı, ne de Yahudi tarihçileri tarafın
dan bu önem li h âdisenin k ayd a geçirilm em esi garip g ö rü
lebilir.
II. yüzyılın b aşın d a sad ece R om a tarihçisi Tacite, "H ı
ristiyan / C h retien " kelim esinin kökenini şöyle izah eder:
"Bu kelim e, T iberius zam a n ın d a vali P on tiu s-P ilatu s tarafın
dan id am a m ahkû m edilen C hrist/lsa'd an gelir. B ir zam an için
bastırılm ış olan bu iğren ç batıl in an ış yen id en yayılıyor. H em de
sad ece o şerrin d oğ d u ğ u Y ahuda'da değil, d ü n yan ın ü rettiğ i b ü
tün iğren ç v e yü z kızartıcı şey lerin toplandığı R o m a ’da da... Ü s
telik bu rad a çok daha fa z la say ıd a m üm in d e buluyor.''1
İm p aratorların hayatların ı y azan tarihçi Suetonius da,
II. asırd a, aynı olaylara kapalı bir im ad a b ulunur: "C laudi-
us Y ahudileri R om a'dan kovdu , çü n kü o n la r C hrestos/İsa'n ın
kışkırtm asıy la, du rm ad an k a rışık lık çıkarıy orlard ı." 2 D em ek ki
tarihçi S u eton iu s'a göre H z. İsa, sad ece d iğer tahrikçiler
arasın d a Yahudi bir tah rik çid en ibaretti.
1 Tacite, A n n ales/Y ıllıklar, 15/44.

2 Su eto n iu s, Vie de C lau de/C lau diu s'u n H ayatı, 25/4.
Yine II. yü zy ıld a (110'd a), İm p arato r Tarjan'a g ö n d eri

len b ir m ek tu p ta, A n ad o lu valisi G enç Plinius, H ıristiyan
ların kaba inanışları hak k ın da bir rap o r verir v e şu açıkla
m ayı y ap ar: O n lar belli bir gü n d e "İsa'ya san ki Tanrı'ytnış
g ib i bir İlâ h î oku rlar." 3
Bize gen işçe bilgi verebilen tek Yahudi tarihçi Flavius
Jo sep h e'e gelince, on u n MS 90 yılında ortaya çıkan v e d ö
n em in b ü tü n olaylarını ayrın tılarıyla anlatan "H istoire an
cien n e des Ju ifs/Y ah u d ilerin E ski T arih i” kitabında, B aşha-
h am A n a n ia s'm "M esih lâkaplı İsa'nın kard eşi ]a cq u es" 4 hak-
km daki recm e tm c (taşlan arak öld ü rm e) kararını anlatır.
Flav iu s Jo sep h e'in k itabında yer alan H z. İsa ile ilgili
d iğ er im alar (m eselâ, 1 8 /4 , s. 561), m etn e so n rad an sokul
m u ş sofuca u y d u rm alard ır.
H âd isen in R om alı tarih çiler tarafın d an sad ece II. y ü z
yılda fark edilm esini ve Y ahudilerin, N o th 'u n yazd ığı gi
bi, " bü tü n İsrail tarih in in g iz em li bir şekild e y ö n eld iğ i h ed efi
ken d isin d e g ö rm ey erek " 5 M esihçi u yarıyı keşfedem eyişlerini
nasıl açıklam alı?
Bu d u ru m m esajın b izzat d o ğ asın d an kaynaklanıyor.
H z. İsa Tanrı'nın Ilü k ü m ra n lığ ı'n m çok yakın o ld u ğ u
nu h ab er veriyor. B öylece de "k u ru lu d ü zen " v e y a "ih ti
lâl" seçeneğinin "ö te s in d e "6 yer alan bir eylem d e b u lu n u
yor. O y ü z d e n R om alılar açısın d an onun siyasî bir önem i
yok. D iğer pek çok kışkırtıcı arasın d a zararlı bir kışkırtıcı
dan ibarettir o. F ak at R o m a 'y a karşı silâhlı k ıyam lar d ü
zenleyebilecek M attath ias v ey a M akkabeler, ya da Z elot-
lar v e y a B ar K ochba gibi siyasî bir g ü ç olu ştu rm az.
Y ahudilere gelince, on lar bu m esajı m e sih çi/k u rta rıcı
bir mesaj olarak algılayam adılar, çünkü N âsıralı İsa, onla
3 P lin e le Jeu n e, L ettres/ M ek tu p lar, X, 96.

4 I-laviu s Jo sep h e, age, 20/ 8, s. 627.
5 N oth, H istoire d'lsrael/İsraU 'in Tarihi, age, s. 429.
6 O sca r C u llm an , jesu s et les rev olu tion n aires de son tem ps/H z. İsa ve D ön em in
deki İhtilâlciler, D ela ch a u x v e N iestle Y ay ın ları, N eu ch atel, 1971, s. 26.
İ l â h î M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin •123
rın M e sih /K u rta rıcı k on u su n d a zihinlerinde taşıdıkları

resim le ö rtü şm ü y o rd u . O nların beklentisini H z. İsa'nın
nasıl h ayal kırıklığına u ğ rattığın ı an lam ak için, onun d u
ru şu n u , kendi dön em in d ek i Y ahudiliğin anlayışı içinde
ele alm ak gerekir.
Yahudi inancının Tanrı'sı y aratıcıd ır ve hüküm randır.
Tarihi y ap an O 'd u r. İsrail O 'n u n halkıdır. O yü zd en bu
halka, kendi iradesini ve nasıl yaşam ası gerektiğini göste
ren Şeriatını vah yetm iştir. O bu halkı "s e çm iş", onunla
"a h it" yapm ıştır. F ak at bu ahit şartsız değildir, çünkü O
bu halkı itaatine v e y a itaatsizliğine göre yargılar. Seçilm e,
ahit, v a a t v e Şeriat bu halkın tarihine hükm eder.
O ilk m u h teşem inancın nasıl fosilleştiğini ve bilhassa
sü rgü n d en son ra nasıl daraltıldığını d ah a önce gördük.
"H alkların efen d isi, Şeriatı tu tan lar p artisin in ulu ö n d eri h â li
ne g elm işti; tarihe y ön v eren e itaat, artık çok say ıd a dallara ay
rılm ış sad ece tekn ik bir sofu lu ktan ibaret o lm u ş tu .’’7
Bu şekilcilik v e d ar kafalılık, d ahası da bu ırkçılık, H z.
İsa zam an ın d ak i Yahudi cem aatin in bü tü n dal ve kolların
da kendini gösterir.
Tepede, Şeriatta harfi harfine yazılı o lm ayan her şeyi,
her türlü yo ru m u , özellikle de h er türlü yeniliği red d ed en
(atalarının H z. S ü leym an d evrinin başh ah am ı Saddok ol
d u ğu n u iddia ed en ) "S ad d u k iler"in din ad am ları kastı yer
alır. Bunlar, Filistin'in bağım sızlığını k ayb etm esin d en bu
yana, ister P ers v e y a Mısır, isterse G rek v ey a R om a olsun,
lıer işgalciyle "işb irliği" etm işlerdir. Bu din ad am ları aris
tokrasisi, laik aristokrasi v e "Ferisiler'T e birlikte, Başha-
lıam S an h ed rin 'in başkanlığı altında, K u d ü s'ü n Büyük
M eclisi'ni v e K u d ü s'ü n R om alılar tarafın d an MS 6 9 'd a yı
kılışına k ad ar varlığını sü rd ü ren dinî v e adlî otoriteyi
oluştururlar.
"F erisiler" (bunlar ilkin "s o fu la r/h a sid im ", ard ın d an
ila "a y rılm ış la r/fe risi" -G re k çe p h a risa io i- adını alm ışlar-
I )ibeliu s, Jesııs/İsa, B erlin , 1960, s. 34.

121 • R o g e r araudy
d ır), M akkabeliler zam an ın d a, Tevrat'ın em ir v e yasak ları

nı titizce u y g u la m a hakkını elde ettikten sonra, siyasî m ü
cad eleyi sü rd ü rm ey i red d ed erek o rtay a çıkarlar. O nlar
için önem li olan, harfi h arfine y o ru m u içinde ve tavizsiz
bir şekilde, ince eleyip sık d ok u yan baskıcı bir yoru m la,
gü n d elik h ayatın b ü tü n eylem lerine u y g u lay arak , g ü n d e
lik h ay atı kılı kırk y ara rca sın a ritüelleştirerek Şeritat'ı m u
h afaza etm ektir. G eleceğin T alm u d 'a dayalı Yahudiliği
k ay n ağ ım bu Ferisi gelen ek ten alacaktır.
Bu resm î Y ahudiliğin dışında E ssen iyen ler y er alır. L ût
G ölü E ly azm aların ın (Q u m ran m etinleri) 1 9 4 7 'de b u lu n u
şu, bir "essen iy en m an astırı" arşivi olarak, bunlar hakkın
d a, M Ö birinci y ü zy ıld an kalm a, ilk elden bir belgeler d e
m eti sunar. İşte bu Esseniyenler, d ü n y ad an el etek çekip
bir m an astır h ayatı y a şa y a n bir tarikatı olu ştururlar. Bu ta
rikat, m alların o rtak kullanım ı, bir din adam lığı çöm ezli
ğini ve ahlâkî kuralların sertlikle u ygu lan m asın ı ister.
G erçek "Tanrı'nın h alk ı"n ı olu ştu rm ak için d ü n y ad an
bağlarını k o p arm ayı v e k ıyam etin habercisi "A d aletin
E fen d isi"n in gelişini u m u tla bekleyiş içinde y aşam ay ı ge
rektiren (bü yü k ihtim alle İran kökenli) ik ici/d ü a list bir
y o ru m u tem el alır.
H z . İsa'n ın kıyam ı sırasın d a Filistin halkında çok canlı
olan bu m e s ih /k u rta rıc ı algısı, d ah a önce g ö rd ü ğ ü m ü z gi
bi M akkabeliler zam an ın d a, D aniel tarafından, "İn san O ğ-
lu "n u n gelişinin m üjdelenişiyle de o rtay a çıkm ıştı.
Bu m esihçilik "Z e lo tla rı" d a canlandırır, fakat "E ssen i-
en ler"in k in d en tam am en farklı bir şekilde. O n lar Rom alı
işgalcilere karşı silâhlı ey lem ler d ü zen leyen , m illî bir k u r
tu lu ş hareketini olu ştu ru rlar.
Iiz . İsa, b ü tü n bu g ru p lard an tam am en b ağım sız ve
h atta on lara zıt tarz d a o rta y a çıkar. Bağlandığı tek gru p
v arsa, o da FIz. Y ah ya'n ın k idir ve Y uhanna İncili on u n kı
yam ını ânını b elirlem em ize im kân verir: "K ayser (S ezar)
T iberius'un saltan atın ın on beşin ci y ılın d a " (Luka, 3 / 1 ) , yani
MS 28 vey a 29 yılında.
İlahi M e s a j l a r T o p r a ğ ı Filistin • 125
H z. Yahya, tıpkı H z. İsa'nın yap acağı gibi, İlâhî H ü k ü m

ranlığın gelişini haber verir. B ütün insanları buna hazırlan
m ay a d avet eder. Sadece Yahudileri de değil: " B abam ız İbra
him'dir, diye içinizden dü şü n m eyin , çünkü ben size derim ki A l
lah İbrahim 'e şu taşlardan evlât kaldırabilir" (M atta, 3 /9 ) .
Bu tu tu m seçilm ed en , ahitten, v aatten bir k opuş değil
de, T anrı'nın halkını h er şeyini kendi atalarının m irasına
borçlu gören özel bir halkla özd eşleştirm en in reddidir.
Irkçılıktan evrenselciliğe bu geçiş, H z. İsa'nın m esajının
m üjdesidir.
M atta ve L u k a'n ın Yahudi geleneğiyle h aşır neşir riva
yetleri, H z. İsa'nın m isyo n u n u İsrail'in m e s ih /k u rta rıc ı
bekleyen u m u tları çerçevesi içinde g ö sterm ey e çabalarlar.
İkisi de H z. İsa'nın soy ağacını gerek H z. İb rah im 'e (M at
ta, 1 /1 ) , gerekse H z. A d e m 'e (Luka, 3 / 3 7 ) k ad ar çık ara
rak, onu H z. D a v u t'u n sü lâlesinden biri y ap m a y a çalışır.
Bu "so y ağ a çla rı", biri (M atta) kraliyet şeceresinde, diğeri
(L u k a) p ey gam b er silsilesinde ısrar ettiğinden, zaten iki
y azard a da aynı değildir. Luka, (H z. D av u t'u n so y u n d an
gelm eyi tam am en k u ru n tu y a d ön ü ştü ren !) b âk ireden d o
ğu şu n u inkâr etm em ek için, on u n (m aran g o z) Y u su f'u n
oğlu (Luka, 3 / 2 3 ) old u ğ u n a in an ıldığın ı da ilâve eder.
H z. İsa, L u k a 'y a göre ( 3 /2 3 ) , bir p eyg am b er olarak g ö r
d ü ğü v e kendisinin ön cü sü olarak "ve p ey g am berd en de d a
ha ziy a d e" (M atta, 1 1 /7 -1 1 ) olan H z. Y ah y a'd an vaftiz edil
mesini isteyerek halk arasındaki faaliyetine o tu z yaşların
da başladı.
"R abbi'T erden farklı olarak H z. İsa sin agoglard a vaaz
etm ez, belli bir top lu lu ğa değil, herkese hitap eden gezici
bir vâizd ir o. K utsal m etinlere v e y a bir geleneğe b a şv u ra
rak hiçbir zam an o torite d e lilin i/n ih â î delili kullanm az.
"O nlara ken d i Y azıcılar g ib i değil, fa k a t h âkim iy et sah ib i gibi
öğ retiy ord u " (M arkos, 1 / 2 2 v e M atta, 7 /2 9 ) .
Ş eriat'tan b ahsettiğinde, onu yü rürlükten k aldırm ak
için gelm ediğini ilân ettiğinde bile, fosilleşm iş gelenekle
bağını k op aran bir ad am olarak k on u şu r ve kendisini g e
leneği çiğn em ek le su çla y a n Ferisiler ile Y azıcılara şu cev a

bı verir: "Ve siz a n an en iz!g elen eğ in iz He A llah'ın sözü n ü boz
m u ş old u n u z" (M atta, 1 5 / 6 ve M arkos, 7 /1 3 ) .
H a tta Ş eriat'a karşı çıkar. Kasıtlı olarak şabat gününe
ria y e t e tm ez v e şöyle d er: "İnsan Sebt g ü n ü için d eğ il, Sebt
g ü n ü in san için old u " (M ark os, 2 /2 7 ) . Ritüel tem izlik k u ral
ların a d a ald ırm az (M ark os, 7 /2 2 ) .
D ağdaki V aaz'm d a, sad ece Ş eriat'm k ab u ğu n d an ru h u
n a gitm ek için değil, onu içselleştirm ek için, H z. M u sa'n ın
Şeriatını tartışm a k on u su yap ar. H z. M u sa'n ın Şeriatını
hatırlatır: "G öz y erin e g öz, diş y erin e diş, den ild iğ in i işittiniz.
F a k a t ben siz e derim ... sen in s a ğ y an a ğ ın a kim vu ru rsa, ona ö te
kin i d e ç e v ir ” (M atta, 5 / 3 8 ) . Bu sevgi kanu nunu, sad ece kı
sas k an u n u n u n "içselleştirilm esi" olarak ta sa v v u r etm ek
z o r g ö rü n ü y o r! Bu o n u n "gerçek leştirilişi" değil, aksine
en sert bir şekilde reddedilişidir.
"D en ild iğ in i işittin iz... B en se size d erim k i ”, D ağd ak i Va-
a z 'm bu tek rarlan an sö zü bize, H z. İsa'nın m esajında, H z.
M u sa Şeriatıyla u y u şm a y a n y ö n ü n ü gösterir.
H z. İsa, A llah 'ın irad esin in ifadesini O n E m ir içindeki
taşlaşm asın d an çekip alır, onu h er tü rlü şekilcilikten, her
çeşit lâfızcılıktan, h er nevi kuralcılıktan kurtarır.
Bir Şeriat d o k to ru /fa k ih H z. İsa'y a "Ey M u allim , şeria t
ta bü y ü k em ir h an g isid ir? " diye so rd u ğ u zam an , H z. İsa şu
cevabı verir: " A llah ’ın R a bb i bü tü n yü reğ in le, bütün can ın la,
bü tü n fik r in le sev eceksin . B ü y ü k ve birin ci em ir budur. Ve bu
na ben zey en İkincisi d e şu d u r: K om şu n u ken d in g ib i seveceksin .
B ü tü n şeria t v e p ey g a m b erler bu iki em re b a ğ lıd ır" (M atta,
2 2 /3 6 -4 0 ).
Bu sevgi, sevgi k on u su n d ak i h em Grek h em de Yahudi
an layışların d an ta m a m e n ve kökten bir kopuştur.
M eselâ, P la to n /E flâ tu n 'u n "P h e d re " ve "Ş ö len " k itap
ların d a en gü zel şeklini v erd iği, G reklerin "e ro s " u başk a
sına olan sevgi değil, aksine sevgin in bir sevgisidir, yani
şekillerin güzelliğinin sev gisin d en K endindeki İyiliğin
sevgisine geçiştir. Bu geçişin aşam ası olarak değilse bile,
İl â h î M e s a j l a r T o p r a ğ ı Filistin ■1 2 7
vesilesi olarak dahi b aşk asın a b aşv u rm ak sızın , kendini

beğenip yü celtm e ve geliştirm edir.
H z. İsa'n ın m esajına göre sevgi, yab an cı ile kendi şehir
veya kabilesinden a d a m arasın d a, h atta d ost ile d ü şm an
arasın d a ayırım y a p m a z .
Bu sevgi, b ü tü n insaniliği v e de b ü tü n İlâhî yü k ü m lü
lüğüyle, iyi kalpli Sam iriyeli kıssasınd a (L uka, 1 0 /3 0 -3 7 )
lasvir edilir.
H z. İsa bir Sam iriyeli örneğini, yani K u d ü slü sofu bir
Y ah u d i'n in en h o r g ö rd ü ğ ü ve en nefret ettiği kim seyi se
çer. Bu, sırf "A llah rız a sı" için yap ılm ış ve bir başkasının,
kendisinin insancıllığı içinde k aybolup gittiği bir sevgi ey
lemi değildir; içinde Tanrı'nın y e r alm adığı bir tav ır ve h a
reketler b ü tü n ü de değildir.
Bu sevgi, b ü tü n İnsanî ilişkilere oran la h em kayıtsız
şartsız, h em de a ş k ın /u lv î olm ası b akım ından, Tanrı'nın
varlığını h issettirm esinin tezah ü rü d ü r. Aynı zam an d a da,
lem el bir İnsanî m ü n aseb tettir o. Ç ünkü sevm ek, başkası
nı kendine, u ğ ru n a canını v erm ey e v a rın ca y a k ad ar tercih
elm ek dem ektir; kendim in m erkezinin b en de değil, fakat
ayrılm az bir şekilde, başkasında ve b ü tü n b aşk aların d a ol
duğu n u n bilincinde olm aktır; bütü n diğerlerinin k ad erin
den şahsen soru m lu olm an ın ve h ayatın birliğinin bu te
mel inancına göre h arek et etm en in şu u ru n d a olm aktır.
I lor insan benim "k o m şu m "d u r. Z ira insanlık birdir, çün
kü Allah, yani on u n yaratıcısı, birdir. Biz böyle d ü şü n d ü
ğüm ü zd e "K om şum k im d ir? " (Luka, 1 0 /2 9 ) soru su n u so
mu Şeriat âlim inin m uhalifi oluruz.
Bu sevgi, yen i bir insanlığın, Tanrı'nın H ü k ü m ran lığı
nın yakın bir gelişine h azırlan an insanlığın, başlangıcıdır.
( ieleceğin yaratılışının bir m ayası olarak çoktan içim iz
de bulunan T anrı'nın H ü k ü m ran lığın ın gelişinin bu pek
yakınlığı, H z. İsa'nın öğretisin d e h erh an gi bir siyasî k u ra
la niçin b aşvu ru lm ad ığın ı izah eder. Yazıcılar ve Ferisiler
I em lisine şu tu zak so ru y u y u so rarak "Sezar'a vergi v erm ek
11 ıı.: mi değil m i? " (M arkos, 1 2 /1 4 ) dedikleri zam an , H z. İsa
1 2 8 •R o g e r ^ a r a u d y
o n ların iki y ü z lü lü ğ ü n ü n m askesini d ü şü rd ü : P aran ın

ü zerin d ek i bu resim kim in? -İm p a ra to ru n . O nlar ticaretle
rini ü zerin d ek i k afa resm ine hiç ald ırm ad an rah at rahat
yap ıyo rlar. Vergi v e rm e k söz konusu olu n ca ise, evet sad e
ce v e rg i zam an ı on ların dindarlıkları h em en nüksediyor!
P a ra S e z a r'ın im gesin i taşıyor, kalplerim izse Tanrı'nın
im gesini. H z. İşte b u n u h atırlatıyor: "Sezar'ın hakkın a Se-
zar'a v e A llah 'ın h a k k ın ı A llah'a öd ey in !" (M arkos, 1 2 /1 7 )
Bu, H z. İsa'n ın inancı siyasetten ayırdığı anlam ın a gel
m ez. Ç ü n k ü Sezar, im p a ra to r olarak, R om alılar için, hem
ru h lara h em de b ed en lere hükm ettiğini id dia ed en bir
ilâhtı. Ö yleyse im p a ra to rlu ğ u n bir m em u ru n u n gözü n d e,
bir b aşk a T an rı'y a ait old u ğ u söylenen bir ruhu S e z a r'a
v e rm e m e y i id d ia etm ek ten d ah a b o zg u n cu ve yıkıcı bir
şey olam azd ı!
N itek im d ah a son raları, m eselâ S ezar'ın o rd u su n d a gö
rev alm ayı kabul ed erek, S ezar'ın hakkını S e z a r'a v e rm e
lerine rağm en , yin e de kurbanın yalnız A llah 'a, sad ece A l
lah 'a su n u lm ası gerek tiği için, im p arato ru n sunakların a
ku rb an su n m ayı red d ettik lerin d en d olayı ölüm e m ahk ûm
ed ilen H z. İsa taraftarların ın sayısı hayli kabarıktır.
D em ek ki, d ev let g ü cü n e istediği gibi d av ran m a yetk i
si ta n ıy acak v e dini, siyasî h ay at ü zerin d e hiçbir etkisi ol
m a y a ca k şekilde v icd a n la ra h ap sed ecek k ad ar dinî olanla
siy asî olanı b irb irin d en ayıran o sözd e "iki h ü k ü m ran lık "
doktrini, hiç de H z. İsa'n ın m esajıyla b ağ d aşm ay an bir an
layıştan h arek etle hazırlanm ıştır.
Ö yleyse H z. İsa'yı, dini bir "özel m esele" yap an ve her
türlü kurulu düzeni fark gözetm eksizin (tıpkı bütün ikti
darların ve bü tü n işgalcilerin "işbirlikçisi" Sadukilerin ço
ğu zam an yaptıkları gibi) kabullenecek kadar her çeşit siya
setten kaçm an bir m u h afazak âr olarak görm ek kadar, onu
R om alılara karşı silâhlı kom plolar düzenleyen Zelotların
anladığı m an ad a bir "ih tilâlci" olarak görm ek de yanlıştır.
İster Şeriat v e dinî gelenekler, ister iktisat v e zenginlere
yön eltilen sosyal ad alet, isterse R o m a iktidarının totaliter
II ıhı M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin •1 2 9
iddiaları söz konusu olsun, H z. İsa'n ın h ayatı, mesajı ve

ölüm ü, tam aksine, o k u ru lu düzen sizliğin en keskin eleş-
Iirisine tanıklık eder.
O eylem ini belli bir ülke v e y a belli bir dönem deki bir
/ıılm e karşı direnişle de sınırlı tu tm az. H z. İsa, d ü n y ad a
olup bitenlere karşı asla ve k a t'a kayıtsız değildir, fakat
tü llm a n 'ın da y azd ığı gibi, "E ylem im izin yeri o la ra k g ö rü
len diin ya ile ey lem im izin ölçü sü ola ra k g örü len d ü n y a ara sın
da ayırım y a p m am ız g erek m ez m i? " 8
Hz. İsa, Z elotlar gibi, bu dünyada harek et eder, fakat
onlar gibi bu dünyam ıı kan u n ların a gö re değil. Yani, d ü n
yanın şiddetlerinin zinciri içine katılarak değil. Ç ünkü bu
dü n yad a savaşlar v e h atta ihtilâller, gelişm e v e kurtuluş
dönem lerinin ard ın d an , d eğişm ez bir şekilde devlet otori-
lesinin gü çlen m esin e v e yeni bir baskı, isyan v e tenkil
çem berinin başına götü rü rler. İşte bu zinciri, N âsıralı İsa
kırmayı öğretir.
Ne v a r ki H ü k ü m ran lığın pek yakın olu şu n d an em in
lik, H z. İsa'n ın bize S e z a r'ın nasıl d avran m asın ı söy lem e
sine gerek bırak m ıyord u .
Z aten on u n için Yah u d iler o n d a bekledikleri M esih'i
bulam adılar.
O nlar D a v u t'u n K rallığını yen id en k u racak (halkın
m uhayyilesinde bu siyasî âb id eye bağlı o larak asırlard an
beri olu ştu ru lm u ş b ü tü n hayallerle birlikte) bir kurtarıcı
um uyorlardı.
Bir de baktılar ki, m uzaffer bir kral yerine, İlâhî güç, ta
rihle kendisini en yok su n u n , en zayıfın nitelikleriyle ser
gilem esin mi?!
Tanrı düşüncesinin kendisinde bile radikal bir değişim di
bu. Çünkü o zam an a kadar O 'n u n azam eti bir kralın kudre-
liyle tezahür ediyordu. H z. İsa ile birlikte ise, Tanrı'nın aza
meti yoksullukla, her türlü m addi güçten yoksunlukla ve
M O scar C u llm a n , Jesus et les revolu tion n aires de son tcm ps/IIz. İsn ve D ön em in
d eki İh tilâlciler, age, s. 73.
1
13C • R o g e r L a r a u d y
insanı açından bakıldığında, en kritik anda havarilerinin bi

le ihanet ettiği, inkâr ettiği veya en azından kendisinden
uzaklaşıp sustuğu Kim senin başarısızlığıyla; en aşağılayıcı
şekilde, yani âsi kölelere verilen cezaya denk bir ölüm olan
Ç arm ıha gerilerek ölm esiyle kendisini gösteriyordu.
Y ah u d iler M esihlerini ve D av u t'u n m irasçısını, bu nite
likler altında, nasıl tan ıyabilirlerdi? "Biz, İsrail'i ku rta raca k
olan o d u r d iy e u m m akta id ik ” (Luka, 2 4 /2 1 ) d erler E m m au s
h acıları.
M esaj an cak başka bakışlarla algılanabilirdi: Dirilişe
im anı ilham eden v e M üjde'nin anlam ını şu gerçek anla
m ını an cak o z a m a n k a v ray an bakışlarla: H er şey m ü m
k ü n d ü r! H er şeyin m ü m k ü n olu şu, halk hikâyecilerinin
dil ve hikâyelerin d e, şöylesi m u cizelerle dile getirilir: G ör
m ey e b aşlayan körler, y ü rü m e y e k oyulan felçliler, dirilen
ölüler... B ü tü n m e tafo rlar ise şu tek bir m u cized e toplanır:
Bu d ü n yan ın k an u n u olan b ü tü n güç, zevk ve şid d et sap
m alarıyla b ağların ı k o p aran yeni bir h ay at m u cizesi... " B ir
k im se ı/eniden d oğ m ad ıkça, A llah'ın M elekû tu n u (h ü kü m ran lı
ğ ın ı, saltan atın ı) g ö rem ez " (Yuhanna, 3 / 3 ) .
H z. İsa "Ben bu d ü n y ad an d eğ ilim " (Yuhanna, 1 7 /1 4 )
açıklam asını yap tığı zam an , bu onun bir başka d ü n yaya
k açm ak için bu sap m alar, onların kanun ları ve zincirlem e
akışları k arşısında pes ettiği m an asın a gelm ez, aksine bu,
b öylesi sap m alara, k an u n lara ve onların zin cirlem e akışı
na artık b oy u n eğ m ey en b ir başka dünyanın m ü m k ü n ol
d u ğu n u ilân an lam ın a gelir.
2) Filistinli H ıristiyanlık
Şim şek gibi çakan bu m esaj, N âsıralı İsa'nın ölüm ünden
daha üç asır geçm eden, İznik Konsilinde (325) İm p arator
K onstantin, Tanrı hakkında geleneksel kraliyet anlayışını
can landırm ak istediğinde, çarpıtılır. Böylece, hatırası R om a
im p aratorluk organ izasyon u ve G rek felsefesi tarafından
II ıhı M e s a j l a r Toprağı ili tin • 131
sahiplenilen işkenceyle öld ü rü len Kişi, B izans'ın kibirli

kubbelerinin altın kaplı zem inlerinde, "P an tocratorjM utlak
iktidar sahibi", her şeye g ü cü yeten h ü k ü m d arın em peryal
karakteriyle g örü n m eye başlar ve bir R avenne m ozaiğinde
Bizanslı bir general üniform asıyla resm edildiği zam an da
artık o Filistin'in gezgin mesajcısı değildir!
S ezar'ın hük ü m sü rd ü ğ ü , Papalığın kendi yapılarını
im paratorlu k hiyerarşisi m od elin e göre şekillendirdiği ve
dogm aların ı Filistinli İsa'n ın m esajına tam am en ve kökten
yabancı G rek k ü ltü rü n ü n diliyle ifade ettiği bu Bizans h â
kim iyetinde Filistin o z a m a n ne olur?
Kiliseler o ra d a çoğalır: K on stan tin 'in annesi H elen el-
I ialil'de ve Z eytin D ağ ı'n d a kiliseler yaptırır. K onstantin,
bir piskoposluk hâline getirdiği K u d ü s'e (H z. İsa'nın kab
ri ve g ö ğe yükseldiği y er o larak kabul edilen yere) M er-
kad-i İsa/S ain t-S ep u lcre kilisesini diktirir.
Iaş kiliseler inşa ed en R om alı m im arların eseridir bu.
Ö te yan d an , K u d ü s P isk op osu M acaire, M ilano ferm a
nından beri, m azlu m bir H ıristiyanlığı zâlim bir dine d ö
nüştüren d o gm ay ı sav u n d u ğ u için İznik K onsilinde tebrik
(“Hile d u rsu n , "sap k ın lık " Filistin 'de y ay ılm ay a başlar.
Ö te yandan, 256 civarında d oğm u ş ve 3 3 6 'd a ölm üş,
m uhtem elen Libya kökenli, fakat Yahudi Filon v e Plotin'in
düşüncesiyle (I lelen, Yahudi ve Llıristiyan kültürünün en
ı anlı m erkezi) İskenderiye'ye nüfuz etm iş İskenderiyeli p a
paz A rius, o sırada resm en ilân edilen H z. İsa'nın Baba ile
"aynı cevh erd en " (Grekçesi om oousios) olduğu dogm asını
kabul etm ediği için m ahkûm edilir. Sz konusu terim , İn-
ı ıl'iıı hiçbir yerinde bu lu n m az ve bu terim ancak (Sami an
layışına v e İncil'e yabancı) Grek felsefesindeki m adde, cev
her ve "ayn ı özlü lü k "e göre bir anlam ifade eder.
Kudüs piskoposunun protestolarına ve İm paratorun,
Aı ius'un herhangi bir yazısını m eydanlarda kurulan yakm a
yerlerine getirm eyip de evinde saklayanın ölüm le cezalan
dırılacağı tehdidine rağm en, papazların neredeyse tam am ı
\e Filistin'in H ıristiyan halkı A rius'un yolundan yürür.
132 - R o g e r l a r a u d y
Filistin'in ilk dönem Hıristiyanlığı, Greko-Romen hâle gel

miş bir Papalığın "resm î din"ine direniyordu. Ve bu direniş te
m el bir nokta üzerindeydi: İsa Tanrı'mıdır (Tanrı ile aynı cev
herden ve O 'nun Oğlu m udur) yoksa Allah'ın elçisi mi, yani
Baba'ya itaat eden bütün herkes anlamında Tanrı'nın Oğlu
m uydu?: "Ne mutlu sulh edicilere, çünkü onlar A llah’ın Oğulları
olarak çağrılacaklar" (M atta, 5 / 9 ) veya bir başka yerde: "Kıyam et
Oğulları olduklarından A llah Oğullarıdırlar" (Luka, 2 0 /3 6 ).
A riu s'a göre, "O ğul'un bir başlan gıcı vardır, A llah ise baş-
la n g ıçsız d ır d ed iğ im iz için bize işken ce ediyorlar."9 A llah'ın
kelâm ının ne öncesi vardır, ne sonrası, o y ü zd en elçisi için
d o ğ u rm a d a n b ah sed ilem ez, h atırlatm asını y ap arak d o ğ ru
olanı dile getirir.
Arius, İskenderiyeli A lexan dre'a gönderilen am entüsün-
de şu açıklam ayı yapar: "Biz doğm am ış, başlangıcı olm ayan tek
bir Allah'a... biricik O ğlunu zam an lar öncesinde doğuran... yara
tıklardan biri g ibi olm aksızın... üretilm iş varlıklardan biri gibi ol
m aksızın onu var eden Şeriatın v e P eygam berlerin ve Yeni Ahit'in
A llah'ına im an ediyoruz. Baha'nın bu ürünü bir sperm değildir...
Baha'nın öz veya cevherinden bir parça da değildir... zam anlar ön
cesinde, asırlar öncesinde... zam anın dışında yaratılm ıştır."10
Saint-LIilaire de Poitiers, A riu s'u "ağzı zehir dolu en gerek"
olarak niteler. A riu s'u n beyanlarını bir m ünafıklık olarak
g örü r ve şunun altını çizer: "Allah'ın O ğlu'na A llah olm ayı
g erçekten ve tam an lam ıyla bırakm am ak için, tek bir A llah'ın var
oldu ğun u ve O 'nun tek g erçek oldu ğu n u ileri sürer."11
9 A riu s 'u n K o caelili E u se b e 'e m ek tu b u . R ah ip E p h rem B o u la ra n d 'm

"L'heresie d'A rius et la F oi de N icee/A ryıts Sapkınlığı ve İzn ik İn a n cı’' k itab ın
da (G rekçe orijinaliy le birlik te) zikrediliyor, L eto u zey v e A n e Yayınları,
P aris, 1972, s.44.
11 S ain t-H ilaire d e P oitiers, b u ö n em li m etin lerin L â tin ce b ir tercü m esin i
“La T rinite/D e T rin itate/T eslis" k ita b ın d a v erm iştir, IV. k itap , b ö lü m le r 12
ilâ 14, D esclee B ro u w er Y ay ın ları, 1981. C ilt X, s. 135-137, E u se b e 'e m e k
tup için IV. k itap böl. 5-7, A le x a n d re 'a g ö n d erd iğ i âm en tü için (red d iy e
siy le b irlik te cilt 2, s. 14-17).
İlahı M e s a j l a r T o p r a ğ ı ['iliştin •1 33
Tek b aşına bu teolojik tartışm a, H ıristiyanlık'la u y u ş

m azlığın d a, H z. İsa'n ın ilâhlığm ı red d etm eyi tem el nokta
olarak ele alan İslâm o rta y a çıktığı zam an , A rian izm in v e
y a v aryan tların ın (N esturilik, Priscillanien, v b ...) hâlâ v a r
lığını sü rd ü rd ü ğ ü b aşk a yerlerd e old u ğu gibi Filistin'de
de bu dinde kendilerini b u lan o A rian cılarm İslâm 'a katıl
m aların ın çok hızlı olm asının sebebini açıklar.
A ryen ler için old u ğ u k ad ar İslâm için de, tek A llah
inancı, İznik'teki G rek k ü ltü rü n ü n dilinde form üle ed ild i
ği şekliyle T e slis'i/Ü çlü A llah inacını re d d ed er.12
"S ah ih " H ıristiyanlık özellikle keşiş kulübelerinde ve
m an astırlard a gelişiyord u .
R ap p op ort, "H istoire de la P alestin e/F ilistin 'in T a rih i" n d e
y az a r: "F ilistin azizlerin , m ü n zev ilerin , keşişlerin , rahiplerin ,
m an astırların , rah ibelerin , in ziva h ü crelerin in , kiliselerin ve
ku tsal em an etlerin toprağı oldu.''13
B u Plıristiyan ru h î gelişim inin en çarpıcı örneği, K udüs
yakınında, K id ro n /V â d ilc u z 'u n sol kıyısındaki A ziz Sa-
bas m anastırıdır.
Y ah u d a çölü n d e beş sene gezip d olaşan v e d ah a sonra
A ziz Sabas diye anılan bir keşiş 4 7 8 'd e , kalıntıları hâlâ d u
ran o m an astırın karşısındaki bir m a ğ a ra y a yerleşti. M ü-
ridleri akm ettiler ve 5 0 1 'd e Ş ark 'm en anlı şanlı m an astı
rının inşaatı tam am lan d ı.
Jean le Silentaire v e y a A ziz Theodor, d ah a son ra A ziz
C yrille de Scythopolis, Etienne le M elode, U rfalı A ziz
Theodor ve bilhassa d a VII. yü zyıld a, Şamlı ünlü sim a
A ziz Jean (675-753) gibi b ü yü k azizler o ra y a u ğ rad ılar v e
y a o ra d a yaşadılar. B u son u n cu su orad a otu z yıl k ad ar
12 İran lı b ir M ü slü m an su fi, R u zb ih an -ı Şiraz (1128-1209), G rek k elim e ve

d u y a rlılığ ın d a n y a k asın ı k u rtararak şu n u yazar: “D ü n yalar ve dü n yaların
olu şu m u h en ü z v ar olm adan , İlâh î Varlık'm ken d isi aşk, âşık ve m aşuktu ", L e
Ja sm in d es F id cle s d 'a m o u r/ A şk B ağ lıların ın Y asem ini, M a iso n n eu v e
Y ayın ları, P aris 1958, s. 111.
13 A n g clo S. R ap p o p o rt, H istoire de la P alestine/V ilistin'in Tarihi, P ay o t Ya
y ın ları, 1932, s. 160.
(7 2 0 'den 7 5 3 'e ) yaşad ı v e H ıristiyan larla M ü slü m an lar

a rasın d ak i d iy alog u n kalkış noktasını, polem ik şeklinde,
o lu ştu ran b ü tü n eserini de o rad a kalem e aldı.
Filistin'de H ıristiyan h ayatı yoğun du. Filistin râhipleri,
A ziz T heodose m an astırında old uğu gibi, din adam larına
ayrılm ış binaların çevresinde m isafirhaneleri ve atölyeleriy
le cem aat hâlinde yaşayan "C enobit'Ter ve d ağd a v ey a çöl
de keşişhanelerinde m ü n zevi hâlde yaşayan "A n ach o -
ret'Ter olarak ikiye ayrılıyorlardı. Son olarak da diğer "m a-
n astırlar"d a bu iki dinî h ayat tarzı birlikte yaşanıyord u, y a
ni râhipler keşişhanelerin inzivası içinde v ey a ayrı ayrı h ü c
relerde yaşıyorlardı. Günlerini el işleriyle (genellikle Şeria
ırm ağı kıyılarında biten sazlard an sepetler örerek), m ez
m u rlar okuyarak, tefekkür ederek, Kutsal K itapları veya
din ulularının m etinlerini y a zarak geçiriyorlardı. C u m arte
si akşam ı herkes P azar âyinini birlikte yap m ak için, bir ki
lisesi ve bir yem ekhanesi bulunan "m a n a stır"a dönüyordu.
A rianus "sapkm lığı"na karşı yapılan İznik (325) ve "N es-
tûriler"e karşı yapılan K adıköy (451) konsillerinden sonra Fi
listin'in tam am ında Bizans hâkim iyeti, Bizans im paratorları
nın fanatik tutum larıyla kendini gösterdi. İm paratorlar, hem
Yahudiler ile Samiriyelilere hem de "sapkın" Hıristiyanlara
karşı devam lı olarak baskılar uyguladılar. Onlar, Grek olm a
yanlar için anlaşılm az olan Teslis dogm asının tariflerini ka
bul etm eyen Arianusçular, N esturiler ve M onofizitlerin hep
sine birden "sap k m /h eretik " gözüyle bakıyorlardı.
P ers'in Sasani İm p a ra to ru II. H ü srev 61 4 'te Filistin'i is
tilâ ettiği zam an , Y ahudilerin Taberiyyeli B en yam in kıla
v u z lu ğ u n d a P erslere katılm aları m anidardır.
On beş yıl sonra, 6 2 9 'd a , B izans İm p arato ru H erak liyu s
Filistin'i yen id en feth ettiğinde, Y ahudiler ile "sa p k m la r"a
karşı baskı v e zu lü m ler y en id en başlar.
IV
İs l â m l a ş a n f î l î s t î n
1) Arap dönem i (VII-X. yüzyıllar)
6 38 'd e M ü slü m an lar Filistin'e girdiklerinde, (IX. yüzyıl

İslâm tarihçisi) B elâzu ri'n in yazdığı gibi, bu "kolay bir
fe tih oldıı".'1
A slın d a bu bir fetih, bir ask erî zafer bile değil, sad ece
v e sad ece bir k u rtuluştu.
Ç ünkü, her şeyd en önce, 6 3 8 'd e gelen A rap lar değil, İs
lâm 'd ı. A rap lar üç bin yıldır, A rab istan 'd an gelm iş ve "Ve
rim li H ilâl" b oyu n ca göçebelik etm iş, ilk Sâm i göçlerin d en
beri orad ayd ılar. Bunlar, aynı etnik kökene ve aynı dil g ru
b una sahip A m oriler, K enanlılar ve İbranilerdiler.
Batı Ş eria'd a keşfedilen Grek kitâbeleri, R om alılar d ö
nem in d e halkın ço ğu n lu ğ u n u n A rap old u ğu n u gözler
önün e seriyor. B aşka d algalar gibi, ü ç bin yıldır, A rab is
ta n 'd a n gelen d iğer göçm enler, MS IV. y ü zyıld a Filistin'in
gü n eyin d e N ab atî K rallığım k urm uşlardı.
A rab istan 'd an yola çıkm ış yen i g ö çm en d algasıyla
6 3 8 'd e gelen İslâm 'dı.
K endisini dinler arasın d a bir din diye gösterm eyen , ak
sine kendini Filistin'de d ah a önce v ah yo lu n m u ş ilâhı m e
sajların tam am layıcısı olarak takdim eden bir İslâm ...
1 B elâ z u ri, F ü tû h'u l-B ü ldân /Ü lkelerin Fetihleri, 1!. IX 1 ( ’. oeje -L e y d e n , 1866,
C X V I, 126, s. 132.
131 •R o g e r araudy
K u r'a n 'd a şöyle denilir: "D ini ay akta tutun ve on d a a y rı

lığa d ü şm ey in , d iy e N u h'a tav siye ettiğin i, san a v ah y ettiğ im izi,
İbrahim 'e, M u sa'y a v e İsa'ya tavsiye ettiğ im izi A llah size de din
k ıld ı." (Şûrâ, 4 2 / 1 3 )
"Biz, A llah 'a v e bize in d irilen e; İbrahim , İsm ail, İshak,
Ya'kub v e esbata in d irilen e, M u sa v e İsa'ya v erilen lerle R ableri
tarafın dan d iğ er p ey g a m b erlere verilen lere, on lardan h içbiri
arasın d a f a r k g özetm eksizin in an dık ve biz sad ece A llah'a teslim
oldu k, d ey in " (Bakara, 2 / 1 3 6 v e Âl-i İm rân, 3 / 8 4 )
D em ek ki İslâm , Yahudi Filistinlilere H z. İbrahim 'in
m irasçısı olarak; I Iıristiyan lara d a H z. İsa'yı (İznik Konsi-
linin G rek tasav v u ru n u n diliyle 'o m o o u sio s' ilân ettiği)
A llah olarak değil de, A llah 'ın elçisi, p eygam b eri, haberci
si ve M esih olarak g ö rü n ü y o rd u :
"M eryem oğlu İsa M esih , an ca k A llah'ın resulüdür, (o) A l
la h ’ın, M ery em 'e ulaştırd ığ ı 'kiin: O l' kelim esiin in eseri)dir,
O 'ndan b ir ruhtur." (N isâ, 4 /1 7 1 )
B öylece K u r'â n , H z. M e ry em 'in bakire iken hâm ile kal
dığını d oğrular.
Bizans im p aratorların ın h o şg ö rü sü zlü ğ ü n ü n tersine,
İslâm 'ın gelişi Y ahudiler ve "sap k ın " denilen H ıristiyan -
lar, yani işgalci Grek, B izan s dışında bölge halkının hem en
h em en tam am ı için bir k u rtu lu ş olarak g örü n d ü .
Y em en H ıristiyan ları "M o n o fiz it"2 idiler, 5 9 7 'deki Pers
istilâsı son rasın d a, tıpkı S u riy e'd e old u ğu gibi "N a s tu ri"3
oldular. K u zeyin G assânileri ise M onofizit idiler. L ah m îler
de çoğu n lu k la N astu ri. A riu sçu lu k 4 b ü tü n Filistin'de d a
ğılm ıştı. "K a d ık ö y " Kilisesi, yani İznik ve K adıköy konsil-
lerinde belirlendiği hâliyle resm î dini tem sil ed en v e Suri
ye için A n tak y a ve Filistin için de K ud ü s piskoposları ta
2 "M o n o fiz it" 1er, H z. İsa 'n ın çift tab iatın ı red d erek , onu k atık sız b ir İlâhî
v arlık o la ra k g örü y o rlard ı.
3 N astu riler, H z. İsa 'n ın çift tab iatın ı red d erek , on u k a tık sız b ir b e şe rî v a r
lık o larak g ö rü y orlard ı.
4 A riu sçu lar, H z. İsa'y ı T an rı'n ın y a ra tılm a m ış K elâm ı o la ra k g ö rü y o rlard ı.
11 ılıi M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ili stin • 137
rafından yönetilen D evlet Kilisesi, an cak Bizans im p arato

runun em rin e v erd iği baskıcı gü cü sayesin d e iktidarını
y u ru tu yo rd u .
O nun için, M ü slü m an lar Suriye-Filistin'e yaklaştıkla
rında, kendileri gibi A ra p olan halk kitlesi tarafından kur
tarıcılar olarak karşılandılar. A yrıca bu halk, d inî açıdan
da, İslâm 'ın, yan i H z. İbrahim , H z. M u sa'yı ve H z. İsa'yı
A llah'ın elçileri, H z. M u h am m ed 'in ön cü sü p eygam b erler
olarak kabul ed en bir İslâm 'ın tavizsiz tektanrıcılığında
kendilerini b u lm aya hazırdılar.
B ar-h eb raeu s (İbrânî B ar) şu n u not ed er: "İntikam ların
İlâhı, bizi R om alılard an ku rta rm a k için A rap ları g ön derdi. K ili
selerim iz bize g eri v erilm ed i, çü n kü herkes elin de olan ı korudu,
fakat hiç d eğ ilse G reklcrin g ad d arlığ ın d an v e bize karşı k in lerin
den y akam ızı k u rtard ık." 5
B izans im p aratorların ın baskıcı fanatizm i, Suriye-Filis-
tin'in kaderinin niçin tek bir savaşta, 20 A ğu stos 6 36'd a
yap ılan Y erm uk6 sav aşın d a belirlendiğini v e Bizans o rd u
sun u n o rad a niçin çökertildiğini anlam am ızı sağlar. D aha
sav aş b aşlam ad an önce, im p arato rlu k ord u su n u n u E rm e
ni H ıristiyanları arasın d a bir isyan patlak verdi. Savaşın
en civcivli ânında Suriye'n in A ra p H ıristiyanları Bizans
ord u su n d an çekildiler. G rek işgalci, bü tü n halk tarafından
terk edildiği için tek b aşına kaldı ve ezildi. İslâm orduları
savaş y a p m ad an Ş am 'a k ad ar geldiler.
Ş am 'd a, Bizans g arn izon u n u n çekilm esinin ardından,
halk teslim olm a k ararı aldı.7 İm p aratorlu ğu n çok yüksek
3 Bar-hebraeus, Chroıücon Ecclesiasticum /Kilise Vakayinamesi, Lâtince baskısı

A bbcloos v c L am y Yayınları, üç cilt, 1872-1877, c. 1, s. 276. B enzeri bir d eğer
lendirm e Suriyeli M ichel tarafınd an yapılm ıştır, Chronicjue universelle/Cihan
Vakayinamesi, Fransızca çevirisi, J B. Chabot, 4 cilt, 1899-1910, c. 2, s. 431-432.
6 Y erm u k ırm ağı Ü rd ü n n eh rin in b ir koludur.
7 "B iz a n s tarafın d an a ğ ır b ir şek ild e zulü m g örd ü kleri için, iğ ren ç G rek
b a sk ısın d a n k en d ilerin i k u rtaracak h e r rejim i özlem le b e k liy o rla rd ı" d i
y e y a z a r M o n scn y ö r N asrallah (Saint Jean d e ID am as/Şam lı A ziz Y u han
na, H arissa Y ayınları, P aris, 1950, s. 19).
1 3 8 •R o g e r araudy
bir görevlisi, H ıristiyan A rap , im p aratorlu k orduların ın

gidişin d en beri şehrin valisi M an su r İbn Serjun8, şehrin
teslim şartlarını görü ştü ve bütün ahalinin h ayatın a ve
m alların a d o k u n u lm ay acağ ı garantisini aldı.
K u d ü s'te, H ıristiyan p atrik Sofronius, Ilalife'n in g ü
venlikle ilgili m ad d elere kefil olm ası için b izzat gelm esi
şartıyla, barış istedi. H alife (H z. Ö m er) kabul etti. Tarihçi
R ap p o p ort onun gelişinin renkli bir hikâyesini anlatır:
"B izan s im p aratorların ın şatafatın a ve altın yaldızlı elbisele
rin e alışm ış K u d ü s halkı için H alife'n in görü n tü sü şaşırtıcı bir
m azaraydı. S ırtın da d ev e tü yü n den sefil h ırkasıyla, P ey g a m
berdir bu h alifesi, bü tü n bagajın ı ve g ü n d elik hu rm a erzakın ı ta
şıyan bir d ev e ü zerin de K u d ü s'e girdi. G alibin bu kaba saba sa
d eliğ i ile, sad ece B izan s im p aratorları tarafın dan değil, on ların
ey alet tem silcileri tarafın d an da sergilen en alışılag eld ik saçm a
tan tan a a rasın d aki bu tezat, old u kça çarpıcıydı. Ç ok zorba ve
ço k açg özlü dav ran an bir h ü k ü m ete karşı iyice bilen m iş bir h a l
kın ü zerin d e bu n u n olu m lu bir etki bırakm am ası im k ân sızd ı." 9
A rap vak an ü vistlcr, H alife Ö m er'in , H ıristiyan p atriğ i
nin n am azın ı K u d ü s'ü n kiliselerinden birinde kılm ası tek
lifini, aşırı gayretli bazı M ü slü m an ların on un h atırası ad ı
na o kiliseyi ileride cam iye çevirirler korkusuyla, kabul et
m ediğini kaydederler.
Filistin 'den yaln ızca eski işgalci kolonilerle Grek işgal
ciler çekip gittiler.
H alife'nin bildirisi, b ü tü n "K itap ehli"ni (Yahudi, H ı
ristiyan ve M ü slü m an ları) birliğe d av et ediyor, şahısların
ve servetlerin gü venliğini garanti altına alıyor ve H ıristi
y a n râh ip lere karşı saygı gösterilm esin i istiyordu: " D ü n
y ad an el etek çekm iş k im seleri rah atsız etm eyin ki, ibad etlerin i
y a p m a y a devam ed ebilsin ler." B u rad a d a R ap p op ort, Yahudi
bakış açısıyla yazd ığı "P listoire de P alestin e İP iliştin Tari
h i" m d e şu tanıklıkta b u lu n u r: "K abul etm ek g erekir ki, O rta
8 M ansur İbn Serjun, Saint Jean de D am as/ Şam lı A ziz Yuhanna'nm dedesidir.
9 A n g elo S. R ap p o p o rt, age, s. 177.
1
İlahı M e s a j l a r T o p r a ğ ı Filistin • 1 39
çağ'm başlan g ıcın d a, (M ü slü m an birlikler tarafın dan g en ellikle

gözetilen ) böy lesi bir bildiri, old u kça ılım lı bir bildiriydi. A dalet
ve h oşgörü fışk ırıy o rd u . N e B izan s im p aratorları, ne de K ilise
başp iskop osları, bir sev g i d in i g etirm iş olan K im se'n in adın a
böy lesi d u ygu ları h içb ir za m a n d illen d irm em işlerdi. H alife'nin
bild irisi g ib i bir belgen in , sa d ece Yalı u dilerin d eğil, S u riye v e F i
listin H ıristiy an ların ın da z ih in lerin d e derin bir etki u y an d ır
m ası kaçın ılm azd ı. B irileri baskı altın d a in lerken , d iğ erleri fa r k
lı d in î an lay ışların d an ötü rü d ev letin K ilisesi tarafın dan zu lm e
u ğruyordu. H ep si de m em u rların boy u n du r u ğu n daydı ve ağ ır
verg iler altın d a k ıv ran ıy ord u ."
İlk Em evi halifelerinin politikası o k ad ar h oşgörü lü ol

du ki M an su r İbn Serjun gibi, d ah a son ra oğlu, ardından
da b u gü n Şam lı A ziz Y u h an n a diye bilinen torunu, m alî
gelirler genel kon trolörü görevlerini yü rü ttüler, yani İslâm
devletinin ikinci adam ı k on u m u n d a bulundular.
A n cak H alife II. Ö m er (Ö m er İbn A b d ü laziz), 720'd e,
bir H ıristiyan 'ın dininden d ön m ed ik çe yüksek görevlerde
b u lu n am ay acağ ın a k arar verdi. B unun ü zerin e Şam lı A ziz
Y uhanna istifa etti v e K u d ü s yakınındaki A ziz Saba m a
nastırına çekildi. O rad a ölü n ceye k ad ar M ü slü m an lar ta
rafından hiçbir baskı gö rm ed i.
B izan s'ın H ıristiy an im p a ra to rla rın ın fan atikliğinin
tam tersi olan bu d u ru m old u k ça dikkat çekicidir. Şamlı
A ziz Y uhanna, ikon kırıcılığı (kutsal resim lerin tahribi)
krizinin tam ortasın d a, ikonların10 E n k a rn a sy o n /In ca rn a -
tio n 'a (Tanrı'nın insan bedeniyle ortaya çıkm asına) dayalı
h arik u lâd e bir teolojisini yazd ığın d a, Bizans İm p aratoru
K onstantin K opronim , 754 'te , 338 p isk op ostan olu şan bir
Konsil topladı ve Şamlı A ziz Y u h an n a'yı (M an sur İbn Ser-
10 Sa in t-Je a n D a d a ın ascen e/ Ş am lı A ziz Yuhanna, l.a foi ortlıodoxe, sııiv i de

ü e fe n s e des icön cs/O rtodoks İııa ııa , Inına ek olarak, İkonların M ü dafaası,
F ra n sız O rto d o k s T eolojisi Yayını, P aris, 1966.
\
r
I lı • R o g e r a r.u ıd y
ju n 'u ) yerd en yere vu rd u rd u : "İsa'ya ihanet eden... ve M u-

h a m m ed ilerin d u y a n la rın ı d illen d iren 11 M a n s ıır ’a la n e t1 İm p a
ratorlu ğ u n d ü şm an ın a, kâfirliğ in üstadına, resim lerin ku tsayı-
cısın a la n eti Teslis on ların ü çiin ii de aforoz etm iştir
B una karşılık, A ziz Sabas m anastırın da, M üslüm anlaş-
m ış Filistin'de, Şam lı A ziz Y uhanna İslâm 'ın im an esasla
rına karşı polem ik y ap m a k ta v e Teslis konusundaki resm î
H ıristiyan tezlerini sav u n m ak ta ve H z. M u h am m ed 'i bir
p ey g am b er olarak kabul etm em ek te serbest bırakıldı. S ap
kınlıklar ("D e H ae re sib u s") ile ilgili incelem esinde, şu n la
rı yazab iliyord u : "M u lıam m ed ad ın d aki bir sa h te p ey g am ber
Eski ve Yeni A h it ’i bild iğ i ve bü y ü k ihtim alle A rian ıısçu b ir ra
h ip le tanışıp g ö rü ştü ğ ü için, ken d i sa p ık m ezh ebin i ortay a a t
tı." ’13 Bunun ard ın d an da İslâm 'ın tem ellerinin bir "re d d i
y e / çü rü tm e"sin i y a p ıy o rd u .14
K endisinin m ü rid lerin d en T h eod or Abu K u rra (750 ci
v a rın d a d o ğ m u ştu r), "M u ham m ed'ın P ey g am berliğ in e K ar
şı" vey a "C in len m iş M u lıam m ed " başlıklı çok d ah a ağır
eleştiriler içeren kitapçıklar bile yazab iliyord u . A yrıca
Şam lı A ziz Y u h anna'nın ağzın d an işittiği bilgilere d ay an a
rak "Bir M ü sliim a n la b ir H ıristiy an A ra sın d a ki T artışm a" ki
tabını k alem e alabiliyor ve H alife'd cn en ufak bir korku
ciu ym ad an İslâm ilahiyatının tem el m eselelerine saldıra-
b ılıy o rd u . H âlb u k i H a rra n p isk op osu Suriyeli M ika-
ıl/M ich e l le S yrien 'in 15 b izzat ifadesine göre, aynı kişi A n
II M ü slü m a n la r d a resm e k arşı o ld u k la rın a g ö re su çlam an ın ne k a d a r sa ç

m a o ld u ğ u n u siz h e sa p ed in.
12 Şam lı A ziz Y u han na ile b irlik te K ıb rıslı G eo rg e s ve İstan b u llu G erm ain
d e afo ro z ed ilm işlerd i.
13 H istoire des C on ciles/K on sillerin Tarihi, 3 / 7 0 3 -7 0 5
14 Bazı tarih çiler " D e H a e re sib u s"u n bu 101. b ö lü m ü n ü n d ah a so n rak i b ir
tarih te y azıld ığ ın ı ileri sü rererler. Bu p ek de ö n em li değildir, çü n k ü b ir
H ıristiy an , H alifelerin h ü k ü m ra n lığ ı altın d ay k en İslâ m 'ın esasların ı tar
tışm a kon u su y ap ab iliy o rd u da, ik o n la r k o n u su n d ak i b ir tartışm a y ü
zü n d en K on sıl tarafın d an afo ro z e d ileb iliy o rd u .
15 M ich el le Sy rien / S u riy eli M ik a il, C hron iqu elV akayin am e, C h a b o t Y ayın la
rı, P aris, 1899-1910, c. 3, s. 32-34.
H ıhı M e s a j l a r T o p r a ğ ı biliştin • 1 4 1
takya Patriği T h eod o r tarafın d an gö rev in d en azledildiği

için, 8 1 3 'te K u d ü s'e, P atrik T h o m as'ın yan ın a çekilm ek
zorun d a kalıyordu.
Filistin, A rap Plalifeler d ön em in d e d ö rt asır boyun ca
barış v e refah içinde yaşad ı.
K udüs, Yahudi v e Plıristiyanlar k ad ar M üslüm anların
da kutsal şehridir.
Hz. Fâtım a'n m eşi ve H z. P eygam b er'in dam adı Halife
Hz. Ali vefat edince, A rap liderler 660'ta, K u d üs'te toplandı
lar ve Em evi hanedanının kurucusu M uaviye'yi halife ilân
ettiler. O da seçilir seçilm ez, A rap vakanüvistlerin anlattık
larına göre, önce G olgota'ya, ardından da G etsem ani'ye gi
dip nam az kıldı ve dua etti. O ğlu Yezid'den (680-683) sonra,
Abdülm elik halife olunca, K ud ü s'te M escidi A ksâ'yı ve üç
İbrahimî dinin, yani Yahudi, H ıristiyan ve M üslüm anların
birliğinin sem bolü K ubbetüssahrâ'yı inşa ettirdi.
İlk İslâm şaheseri K u b b etü ssahra, gerçek te 6 8 7 yılında,
I Iz. P ey g a m b e r'in vefatın d an yarım asır son ra inşa edildi.
D erûnî ve ru h î anlam ını yak alam ak için, bu âbideyi dik
katle "o k u rsa k ", esas itibariyle K u r'â n im anının ifadesi
olan "İslâm san atı"n ın asıl tem asını k endisinde tohum
olarak taşıdığını gö rü rü z.
Bu "s a n a t", ancak o im anın gereklerinden h areketle an
laşılabilir ve açıklanabilir.
K u b b etü ssahra, işte bu sanatın ilk p arlak örneğini v e
rir; yükseltildiği sit alanının kendisi, binanın yapısı, bo
yutları v e ölçüleri, onu saran şekiller, onu can lan d ıran
renkler, iç m ekânının senfonisi k ad ar dış silueti, evet h ep
si de kaynağını inşasına ilham veren im an d an alır.
D ışarıdan hareketle, şu u n surun vey a şu m im arî tekni
ğin, şu süslem e m otifinin, şu d ü zenlem enin m atem atik
âhenginin Bizans, Suriye, Pers, Flelen v e R om a k ayn ak la
rına d ayandığını arayıp bulm ak kolaydır, am a boşunadır.
Bütün bunlar d o ğru d u r da. Nitekim tarihçiler, sanat
eleştirm enleri, m im arlar bu araştırm a ve incelemeyi çok iyi
ve çok da yararlı bir şekilde yaptılar. Bu yapının ortaya çık
1 4 t • Kogı-r t iir.uıdy
m asına katkıda bulunan m im arların, sanatçıların, m ozaik

ustalarının, bu yeni "A ra p İm p aratorlu ğu "n u n b ü tü n böl
gelerinden geldiklerini ve b u raya bütün tekniklerini ve h at
ta çalışm a üslûplarını getirdiklerini ortaya da koydular.
F ak at bu gözlem le yetinip kalm ak ve içeriden hareket
etm em ek , yani bu yeni sentezin sayesinde gerçekleştiği
asıl ru h tan yola çık m am ak , önem li olanı ihm al etm ek d e
m ek olur. Ö nem li olansa, o b ü tü n e yön veren ilkedir, yani
o ra d a n b u rad an yap tığı alıntıları değiştirerek, o zam an a
k ad ar görü lm ed ik bir b ü tü n ü n içinde onlara yeni bir h a
y a t kazan d ırab ilm esi v e b öylece de yen id en o rta y a çıkar
dığı ve lisanını kullandığı kültürlerin çeşitliliği içinde biri
cik olan im anı dillendirebilm esidir.
Fler şeyd en önce de dikilecek alanın seçim ine ve sefer
b er edilen im kânların ön em ine (H alife bu yapı için yedi
sene b o y u n ca M ısır'd a n alm an vergilerin tam am ın ın kul
lanılm ası kararını alm ıştı) dikkat etm em iz lâzım .
Şu şekildeki bir riv ayeti v ey a h atta gü n ü n şartların a
bağlı şöylesi bir tarih î izahı da dikkate alm ak gü lü n ç olur:
Flalifenin arzu su , rakip d inlerinkinden çok daha güzel bir
İslâm âb id esi inşa e ttire rek " d ü n y a y a m e y d a n o k u
m ak " tı... Asi A bdullah İbn Z ü b e y r'in iktidarı ele geçirdiği
M ek k e'd en hacı d algaların ı b u ra y a çevirm e girişim iydi...
H iç şüphesiz böylesi d ü şü n celer ve böylesi h esap lar Ab-
d ü lm elik'in k ararın ın içinde yok değildi, fakat d ah a ilk
d en em esin d en itibaren, bin yıl b oyu n ca İslâm m im arisine
ve san atın a v e ü ç kıtanın san at eserlerine y ö n v erecek g ü
zelliğin yen i bir şeklinin o lu şu m u , geçici bir h ü k ü m d arın
sa çm a gu ru rları, ihtirasları v e y a ku rn azlık ların d an yola
çıkılarak "iz a h " edilem ez.
P e y g a m b e r H z. M u h a m m e d h içb ir z a m a n y en i bir
din getird iğin i id d ia e tm e d i, ak sin e o b ü tü n in san ları,
ilk in san ın u y a n ışıy la ç a ğ d a ş o lan v e FIz. İb rah im 'in
k u rb an ı, y a n i A lla h 'ın d a v e tin e k ay ıtsız şa rtsız ce v ap
v e rm e siy le örn ek alın acak m od elin i v erd iğ i o ilk dine
çağ ırd ığ ın ı h atırlattı.
II ıhı M e s a j l a r Toprağı F ilistin - 1 4 3
Şu h âld e, İslâm san atın ın kalkış noktasının; İbrahim î

geleneğin, yani Yahudi, H ıristiyan ve M ü slü m an ların ge
leneğinin m an evî h ayatın ın kalkış n oktasıyla K u d ü s'te ör-
tüşm esi, asla tarihin bir rastlantısı v e y a bir d esp otu n k ap
risleri olarak görü lem ez. Yahudi ve H ıristiyan geleneğine
göre, H z. İbrahim 'in k u rb an yeri, H z. İsa'nın kıyam edip
ard ın d an şehit edildiği v e K u r'â n 'a göre, H z. P e y g a m
b er'in , D ante'nin "İlâhi K o m ed y a"sın d an altı asır önce,
İlâhî dü zen i seyretm ek için yerd en g öğ e yükseldiği k aya
nın b u lu n d u ğu yerd ir K udüs.
K u b b etü ssahra, Eski A h it'in M oriya D ağı adını verdiği
tepenin ü stü n e dikilmiştir. O rad a H z. İbrahim , biricik o ğ
lunu kurban ederek, im anının en yü ce fedakârlığını y a p
m aya h azırlan ıyord u ki A llah onu d u rd u rd u . H z. Süley
m an, N ab u k a d o n o z o r'u n yıktırdığı, H e ro d 'u n yeniden
yaptırdığı ve R om alıların yerle bir ettiği M abedi b u ray a
inşa ettirm işti. H z. Ö m er İbn Ila ttâ b , 6 3 7 'd e, K u d ü s'e gel
diğinde, boş ve yıkıntıların uzan d ığı bu d ü zlü ğe ağaçtan
sade bir cam i yaptırdı. İşte tam b u raya E m evı A bdülm e-
lik, M erk ad -i İsa'ya çok yakın ve pek çok yönden ona ben
zeyen K u b b etü ssahra'y ı diktirdi.
Böylece K ubbetüssahra Yahudi, Elıristayan, M üslüm an,
İbrahimî inacının birlik ve devam lılığının sem bolü oldu.
Z aten âbidenin dış silueti bu inancın tem el mesajını
haykırır: (Temelin sekizgenini olu ştu ran ) tek rarlan an ka
reden yu varlık kubbeye geçişte, yerden göğe geçiş v u rg u
lanır, tıpkı O rtad o ğ u 'n u n , özellikle de M ezo p o tam y a'n ın
en eski kozm ogonilerindeki g ib i...
Ç ap ıyla yüksekliği (25 m etred en biraz az) hissedilir d e
recede aynı olan kubbe, B izans kiliselerinin kubbelerin
den d ah a fark edilir bir kan atlan m a hâlindedir. Ç ünkü
a ğ açtan old u ğu n d an ağırlığı, taş kubbeler gibi, p ay an d a
lar v e y a A yasofya v ey a on d an ilham alınm a âbidelerin dış
siluetlerini ağırlaştıran yan kubbeler gerektirm ez.
Bu âbideyi gerçekleştirsinler diye kendilerine em an et
edilen servetin bü tü n geri kalanını bu şatafatlı kap lam aya
r
14-, ♦ R o g e r araudy
h a rca y a n Rija İbn H ay a ve Yezid Bin Selâm u staların tak

vası sayesin d e, b aşın d an beri altın yaldızlı olan kubbe,
kubbenin altınları, Filistin sabahlarının, öğlelerinin v e gü n
b atım ların m b ü tü n y o ğ u n lu ğ u y la ve parlaklığının n ü an s
larının b ü tü n o son su z d eğişkenliğiyle parıldadıkları za
m an , ziyaretçiler ve y o lcu lar tarafından , n u rd an bir d ağa
v ey a bir güneşe benzetilir.
O rijinalinde, yani ardı ardına yap ılan resto rasy o n lar
d an önce, kubbenin kavisi hafifçe vu rgu lan m ıştı. Bu da
H z. P e y g a m b e r'in gök k atm an ların a yaptığı "g e ce y o lcu
lu ğ u m u (m iracını) y âd ettiren o yu k arıya yükseliş h arek e
tini h issettirm ek için olsa gerekti.
D ü n yayı tem sil ed en ve k u su rsu z bir billur k ü reye ben
zeyen ve bu kubbe, bir k asn ak ü zerin e o tu rtu lm u ştu r; kas
n ağın altındaki taban sekizgendir. İlk kaplam ası cam m o
zaik ten d i; o m ozaikler, Tanrı'nın yarattığı d ü n yan ın g ü
zelliğini b ü y ü tü rd ü , fakat şim diki çini de kasnağın g ö k y ü
zü n d e o lu ştu rd u ğ u o tacın n ered ey se m addîlikten sıyrıl
m ış ve sa y d a m gibi olan y ü zey in d en tabandaki sek izge
nin d u v arların a geçişi d ah a belirgin kılıyor. Bunu çininin
e g em en rengi m avi yap ıy o r: M avi, kasnaktan zem in e d o ğ
ru gittikçe koyulaşıyor. Söz konu su d u v arlar m avi çizgili
ve çizgilerin arasın d a y er y e r yaldızlı boşluklar bırakılm ış.
Bu yaldızlı b ölgeler aşağı indikçe seyreliyor. G ökten ve
g ö ğ ü n habercisi olan kubbeden yaldızlı ışığın sü zü lü şü
hiç kesintiye uğram ıyor. Tabandaki d am arlı m erm erd en
taşlar gök ten gelen bu ayd ın lığın son ışıkları altında titrer
gibi görü n ü yor.
Yaldızlı çinilerin p etek biçim i çerçevelerin d e sürekli bir
ışık-gölge oyunu izlenebiliyor. A çıklıkları aynı, fakat tez-
yinâtı çeşitli olan sıra k em erler sekizgenin çevresin d e bir
birini izleyerek dön ü yor. Bu, sad ece kapılar hizasında ke
sintiye u ğ ru y o r; kap ılar d ö rt tane v e h er biri bir ana yöne
açılıyor, b öylece b u ran ın d ü n yan ın m erkezi o ld u ğ u n a işa
ret edilm iş oluyor. T ü rb eyi çevreleyen sıra kem erlerin
ü zerin d e zarif kıvrım lı nesih hat, kasnağın tacın d an ve
l l î h ı M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ili stin • 145
kubbenin ebedî p arıltısın d an önce, y ery ü zü n ü n son n ağ

mesini A llah 'ın yüceliğin e sunuyor.
A rtık T anrı'nın M elek û tu n a giriyo ru z. D aha d oğru su ,
yeryü zü n d ek i m etaforu n u bize güzellik den en şeyin v e r
diği bir âlem e giriyoru z.
Ö nce, Yahudi ve H ıristiyan geleneğine göre H z. İbra
h im 'in kurban ibadetinin gerçekleştiği ve P ey g am b er H z.
M u h am m ed 'in g öğ e yü k seld iği kaya. İn sanoğlunun ken
di aşkın b oy u tu n u n bilincine vard ığı yer.
Â bidenin d oğ u şu bu k ay ayla başlıyor. Ç izim i yalın bir
çırpı ipinden b aşlam ay an hiçbir biçim b u lam azsınız ü ze
rinde.
Ö nce bir çem b er var, k ayan ın çevresini dü zleyerek d o
lanıyor. Bu, birkaç m etre yu k arıd ak i ü stü kubbeli y u v a r
lak yap ın ın çevresi olacaktır. Ç ırpı ipinin olduğu gibi ken
di ü zerin d e d ön d ü rü lm esi. Sonra bu çem berin içine çizil
m iş iki kare 90 d erece kaydırılıp bir sekizgen yapılm ış. Se
kizgeni m ey d an a getiren bu iki karenin kenarlarının u za-
yışı filayaklarının yerini v e yü zeylerin b oyu tu n u belirle
m iş. Y ü zeyler de sekizgenin bitm iş biçim inin dış d u v arla
rının sıralanm asını belli ediyor.
Bu n ok tad a başk alaşım başlıyor.

Başka bir d ü n y ay a giriyoru z.
Başka bir biçim ler d ü n yası. Pler şey g ök yü zü n d en ini

yor, vah iy gibi. M îr H a y d a r'm M ira çn â m e'sin d e P e y g a m
b er PIz. M u h am m ed g ö ğ ü n yedinci katına varın ca ışık
renklerinde bir gökkubbe g ö rd ü ğ ü n ü yazar. H u rm a d alla
rıyla, girişik b ezem eleriyle ve altın kûfi harfler taşıyan si
y ah bir şeridin belirginleştirdiği ergu vanî-altın rengi m o
z aiğ iy le m esajı /v a h y i h atırlatarak , K u b b etü ssah ra'n ın
kubbesinin gözlerd e can lan d ırm ak istediği işte bu.
A ltta on altı pen cere v ar; A llah'ın inci rengindeki ışığı
v itray larca süzülerek b u rad an giriyor. Işık insanoğluna
d o ğ ru inerken de kem erler, filayakları ve sü tunlar arasın
1 4 E •R o g e r : a r a u d y
d a k ab artm alar v c gölgelerle insanları ve onların evrenini

k u cak layıp h er z a m a n h a y y / canlı, her zam an yaratıcı
olan A llah 'ın izinde sü rü k leyen girişik b ezem eyi çiziyor.
H ü sn ü h atla yazılm ış âyetleri en göze çarp an yerlerd e:
K ubbenin kuşağın d a, m ih rabın oyu ğu n d a, cüm le kapısı
nın çerçevesin d e. A ynı z a m an d a da ana duvarın frizinde,
sü tu n başlıklarının altında, kısaca, bakıp da son su za h ava-
lanılabileceğim iz bir kesim g ö rd ü ğ ü m ü z, A llah 'ın çağrısı
nı in san a h atırlatacak h er yerd e...
K u r'â n 'd a , im an ed en lerin cennete girecekleri ve o rad a
ebediyen k alacakları belirtilir. K u b betü ssahra gibi bir y e
rin m u h teşem atm osferi, u zak tan u zağ a işte o cenneti
m u ştu lu yor.
A rab esk tezyinatın, m ekânı biçim lendiren kem er ve sü
tunların, binanın k u v v et çizgilerini gizlem eksizin m a d d e
yi m an alaştıran gü zelliğin bütün şekil v c renklerinin e sra
ren giz ağına takılan insan, kendi sınırlılığı içinde, Tan-
rı'n ın bu kubbede so m u t anlatılışını b u lan güzelliğinin ve
h ayatının ta ortasın d a y e r alıyor. B u rad a, y ap ıd an ışığa
v arın ca y a k ad ar h er şey insanı gündelik olanın ü zerin d e
ki bir h ay atla b ü tünleştiriyor. Bu taştan sem bol, ona bir
b aşk a dünyanın v c bu d ü n y ad an farklı bir dü n yan ın ola
b ileceğini söylüyor. Ç ü n k ü bu sem bol, insanı eşyanın ta z
yikinden ku rtarıp bir b aşk a çağ rıy a, a rz u d an başka bir
v a a d e d av et ediyor. O na A llah'ın birliğini v c so n su zlu ğ u
nu öğretiyor. Bakışları y en id en y ery ü zü n e çevrildiğinde,
insan artık şu dağı, şu yıldızları, d ü n yan ın billur küresini
ve kubbesini y arattığı gibi kendisini de y aratm ış olan Tan-
rı'nın son d ereced e y u m u şa k ve etkileyici ışığı altında,
onun elinde, bu bal rengi, altın v e am b er rengi k ayanın tit
reşen bir teli değilm iş gibi sanki, yaradılış anındaki balçı
ğa geri d ö n d ü ğ ü n ü hissediyor.
K ub b etü ssahra tarafın d an ifade edilen bu birlik sadece
bir sem bol de değildi.
Tarihçi R ap p o p o rt, "F ilistin 'in M iislü m an la r tarafın dan
feth in d en son ra Y ahudilerin du ru m u çok iyi h âle g eld iğ i, fik rî
i 1Thı M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin • 1 4 7
faaliy etleri d e a r ttığ ı"n a dikkat çeker. R om a işgalinden he

m en son ra T ab criyc'd e, âlim v e sofu h ah am Joch an an ben
Zakkai tarafın d an bir Y ah u d i A k ad em isi k u ru lm u ştu . O,
ileri g örü şlü lü ğü yle anlam ıştı ki m illî h ay atın kendisinin
k aybolm asının ard ın d an , dinin birliği v e saflığını koru
m ak Yahudi cem aatin in tu tm ası gereken yeni yold u . Bu
h ah am ların K utsal K itapları y o ru m la m a çabası, şu yeni ta
rihî olayın, yan i Y ahudiliğin tem elini olu şturd u.
Ü nlü h ah am H illel'in talebesi Jo ch an an ben Zakkai, h o
casının "ta n n a im /m u a llim le r" m ektebini geliştirdi. Titüs
K ud ü s M abedini yıktığı z a m a n Joch an an ben Zakkai, İm
p aratord an Y ab n e'd c (G reklerin Yam nia dedikleri yerd e)
Tevrat ü zerin d e çalışm alarını d ev am ettirm ek için bir okul
ku rm a izni aldı.
R om alıların 1 3 2'd e katlettikleri A kiba ben Jozef'ten
sonra Yahuda, yazılı T evrat'ı tam am lay an sözlü Tevrat'ın
derlem esin i son u çlan d ırd ı. (Yazılı Tevrat, Eski A hit'in H ı
ristiyanların P en tatök dedikleri ilk beş kitabıdır.) Sözlü g e
leneğin bu resm en kabul edilm iş şekli "M işn a" diye ad
landırılır. Bu el kitabı IV. y ü z y ıld a 16 Talm ud adı altında
kesin şeklini almıştır. Talm ud, (T evrat'ın) incelem e(si) an
lam ına gelir. Taberiye A k ad em isi'n d c olu ştu ru lan Filistin
T alm u d 'u , Yahudilcrin bin y ıld an dah a fazla bir süre bir
aray a gelm e noktaları olm uştur. Böylece Yahudilik m illî
devlet aşam asın a geçiyord u .
Sadece M üslüm an H alifeler sayesindedir ki Taberiye
A kadem isi K u d ü sc'e taşınabildi v c ışıltılı bir fikir m erkezi
hâline geldi. Eski A hit'in ("m asso retik "17 versiyonu deni
len) İbrânî m etni de işte o zam an kesin şeklini aldı. D erken
Filistin'de en güzel İlâhî m etinleri (piyyutim ) bestelendi.
Fatim i H alifesi El A ziz (975-996) zam an ın d a İsa bin
N esto riu s adlı bir Fîıristiyan b aşb ak an (vezir) oldu. Şam
16 H a h a m A . C o h e n 'in İlm î b ir tah lili için bk/„: İ r Tulımıd/Talınud, P ay o t Ya

y ın ları, P aris, 1983, s. 25-28
17 "M a s s o r a h " k elim esin d en : N ak il, ak iarm a.
r
N t •K o g e r a r a ıı d y
valisi o larak M unasse ibn H azra adlı bir Yahudiyi atadı.

B öylece H ıristiyan v e Yahudiler devleti yönettiler. H alife
H âk im zam an ın d a bir tepki m ey d an a geldi. O y ü zd en K a
hire Fatim ileri d ön em in d eki Filistin'in d u ru m u n u idealize
etm em ek gerekir. 9 6 7 'd e P atrik Y uhanna, Y ahudilerin de
d esteğiyle M ü slü m an lar tarafın d an yakıldı. Ve H alife Plâ-
kim 1 0 0 9 'd a M erk ad -i İsa'n ın yıkılm ası em rini verdi. B ere
ket versin, bu tü r olaylar pek n ad ir görü lm ü ş v e hiçbir za
m a n Y ah u d iler v e y a H ıristiyanlar, İslâm ülkelerinde, Ba-
tı'd ak i gibi geniş çaplı katliam v e işkencelere m aru z kal
m am ışlard ır. M eselâ şöyle bir h atırlayalım : H açlılar ta ra
fından K u d ü s'ü n alınışının ard ın d an d ü zenlenen kanlı
şenlikler, XIII. y ü zy ıld a C a th a re 'la rm köklerinin k azın m a
sı, İsp an ya'n ın geri alınışını takiben XV. ve XVI. yü zıllar-
d a M ü slü m an lara, Y ahudilere ve heretik / sapkın H ıristi-
y an la ra karşı u y g u lan an K atolik en gizisyon u , "K u tsal
R u sy a"n ın U k ra y n a 'd a n K işinev'e k ad ar p o g ro m ları ve
n ih ayet Flitler A lm an y a'sın ın kom ünistlere, N azilere k ar
şı çıkan H ıristiyan lara ve Y ahudilere karşı u y g u la m a la rı...
2) İstilâlar dönemi: Bizans'tan

H açlılara (X.-XIII. yüzyıllar)
B ütün bu d ön em b o y u n ca Filistin'in Yahudi v e H ıristi-
yan ları, zulü m leri ve katliam ları sad ece yab an cı istilâcılar
d an gördüler. Bu d a ü ç kere oldu:
9 5 0 'd e B izan s'ın H ıristiyan İm p arato ru n u n ord u ları
G eneral N icep h ore P h ocas k o m u tasın d a Filistin'i istilâ et
ti: "H alkın boğazları kesild i, ev ler a teşe verildi, tarlalar ve bah
çeler h arap edildi, m ey v e ağ açları y ere serild i ve erkekler, k a d ın
lar v e çocu klar köle ola ra k satıldı. D iy ebiliriz ki K u tsal T oprak
lar H ıristiy an ların eliy le çöle d ö n d ü rü ld ü ," 18
18 A n g elo S. R ap p o p o rt, ag e., s. 183

1
İlâhı M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ili stin • 149
Filistin 1 0 7 1 'd e n 1 0 9 6 'y a k ad ar (adını O rta A sya'd ak i

B uhara civarın d a h ü k ü m sü ren bir T ürk o y m ak liderinin
ism inden alan) Selçukluların istilâsıyla tahrip edildi. O n
lar M ü slü m an olduklarını söy lü yo rlard ı, fakat kiliseler ve
h a v ra la r k ad ar cam ileri de yağm alad ılar. O zam an a k ad ar
çok say ıd a olan Yahudi v e y a H ıristiyan h acıların kaderi
acın acak bir hâl aldı.*
Filistin için ü çü n cü felâket, 1 0 9 6 'd a n itibaren H açlılar
oldu. Bahane, D oğu H ıristiyan ların ın "k o ru n m a sı" idi. F a
natik v a a z la r yolu yla halk kitlelerine nefret ve öfke aşılan
dığı için, sayısız sayıd a sefil yo llara döküldü.
H içbiri Filistin'e u laşam ay an o zavallıların ne im anları,
ne de iyi niyetleri ta rtışm a konusu yapılabilir.
F ak at P ap alık 'm “kâfirler" (yani M ü slü m an lar) aleyhin
deki p rop ag an d ası onları sad ece ölü m e gön d erm iyor, a y
nı z a m an d a onları cin ayete de sevk ed iyord u . N itekim Pa-
palık'ın "Tanrı ka tili h a lk “a karşı saçm a ve can ice Yahudi
d ü şm an ı sloganı, onların d ah a A v ru p a'd ay k en çok sayıd a
Yahudi cem aatini katlederek "ku tsal sav aş" ı b aşlatm aları
n a yol açtı. K endileri de d ah a A n a d o lu 'y a bile v a ra m a d a n
ölü p gittiler. Sadece on ların bazı kalıntıları sen yörlerin
H açlı Seferine katıldılar. Bunlarınki H alk Plaçlı Sefe-
ri'n d e n altı ay son ra başladı. Bu seferin düzen lenm esinin
gerekçeleri pek net değil.
* B u p a ra g ra f m aalesef T ü rk lere karşı aşırı d ü şm an lık b e sley en sırf Batılı

k ay n ak lara b ak ılarak k alem e alınm ış. S o ru ştu rd u ğ u m u z Selçu k lu Tarihi
u zm an ları, o d ön em d e Selçu k lu ların h e n ü z y ü z yıl k ad ar ön ce M ü slü m an
lığa g irm iş bu lu n d u k ları için son d erece sofu old u k ların ı, d in î h assasiy et
lerin in zirv ed e b u lu n d u ğ u n u , o y ü zd en d e İslâ m 'ın em irleri d ışın a çıkıp
h içb ir m abed i y ağ m alam aların ın söz k on usu olam ay acağ ın ı belirttiler. Ü s
telik Se lçu k lu ların F ilistin tarafların a u ç beylerini g ö n d erd ik lerin i, o uç
b e y le rin in ise oralard a b ey lik k u rabilm ek için h alk ın gön lünü feth etm eleri
g erek tiğin i, y ağ m alam a y ap m aların ın ise asla ve k at'a söz kon u su o lam a
y acağ ın ı ifad e ettiler. Bu tür iftiraların H açlılar d ön em in d e, H açlılara k arşı
d u ran ve bin lerce in san ın ı bu u ğu rd a k u rban veren Selçu k lu ları k ötü ley ip
A vru palIların kin v e ö fk elerini bilem ek v e H açlı Seferlerin e d ah a fazla sa
y ıd a in sa n ın k atılm asın ı sağ lam ak için u y d u ru ld u ğu n u söyled iler. Çev.
15C - R o g e r ^ a r a u d y
2 7 K asım 1095 tarihinde, C lerm on t-Ferran d K onsili'nin

o n u n cu g ü n ü P a p a II. U r b a n /U rb a in , B atı'n m seferberli
ğini bir k a rarn am e ile ilân etti. B atı'n m savaşçılarını "M er-
kad -i İsa'n ın (H z. İsa'n ın g öğe u ru ç etm ed en önceki m eza
rı ü zerin e yap ılan kilise) yo lu n a k o y u lm a "y a , onu "lâ n e t
li ırk "m elinden k u rta rm a y a ve burasını "kendileri için
fe th e tm e "y e çağırdı. B u ırkçı çağrı, "fetih ciler"in iştahını
kab arttığı için, özellikle F ra n sa 'd a b üyük yankı uyan dırdı.
P ap a açısın d an bu h er şeyd en önce, ortak bir proje için
serkeş sen yörlerin birliğini sağ lay arak teokrasiyi gerçek
leştirm e im kânı verecek ti. Ç ünkü bu girişim P a p a 'n m bir
h am lesiyd i v e o b u n u n hazırlayıcısı olarak kalacaktı. İkin
ci olarak da, R om a K ilisesi'nin "k u tsal to p rak lara" y erle
şip D oğu K ilisesi'nin karşısına dikilm esini v e Kiliseler bir
liğinin P a p a 'n m ağırlığı altında sağlan m ası için baskı y a
pılm asını sağlayacak tı. İm p arato r A leksis K o m m en 'e y a
pılan "h iz m e t", bu b irleşm eyi dah a kolay hâle getirecekti:
“S u riy e-F ilistin 'd e bir L âtin d ev letin in ku ru lm ası... D oğu'da
R o m a n ü fu zu n u n bir ü ssü n ü o lu ştu ra ca k tı," 19
Ş övalyeler için ilerdeki çıkarları açısından, artık P ap a
tarafın d an açılm ış "s a v u n m a " değil de, "fetih " d ah a câzip
geldi. O n lar için h ed ef açıktı: N iyetlerini m ask eleyen (hiç
d eğilse b aşlard a, çünkü A sy a'd ak i d avran ışları m askeleri
ni çabuk d ü şü rd ü ) "a sil" bir bahaneyle, Suriye-Filistin 'de
prenslikler elde etm ek ti. P a p a 'd a n gü n ah ları için peşinen
v e d ö rt dörtlü k bir " a f" , A v ru p a'd ak i b orçlarının silinm e
si v e D o ğ u 'd ak i y a ğ m a v e soygu n ları için de gü zel bir ge
lecek v aad i alm ışlardı.
A m lafi, C en o va v e y a V enedik lim anlarının İtalyan g e
m i tü ccarların a gelince, on lar ilkin H açlıları nakletm ekle
yetin erek tedbirli h arek et ettiler, çünkü d iyor C alu d e C a-
hen, / ‘on lar bir y an d an sa d ece M ü slü m an la rın değil, B a t ı’daki
rakiplem rthı de zararın a olarak, D oğu'nun h âz in elerin e el koy-
^ CL&rdo f a h u r , O rien t et O ccid en t â l'ef>oqne de s C roisad esIH açlılar Döııe-

'crP '■ m b tM 0 o ğ n .Üf Batı, A u b ie r-M o n ta ig n e Y ayın ları, P aris 1983, s. 58.
ila hi M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ili stin •151
ma aç g özlü lü ğ ü ile böy lesi teh likeli bir teşebbü s y ü zü n d en bazı

M ü slü m an ü lkeleriy le ticaret im kân ların ı k ay betm e korku su
arasın d a g id ip g eliy orlard ı. "20 Venedikliler takviye birlikleri
ni an cak 1100 yılında, yani zafer kesinleştiği zam an , gön
derd iler v e bu say ed e kârlı ticarî p azarlara kavuştular.
H er biri tarafın d an g ü d ü len gaye, seferber edilen im
kânları da gözler ön ü n e seriyord u .
Kırk günlük bir k u şatm a son rasın d a, Yahudi, H ıristi
yan ve M ü slü m an ların kutsal şehri, G odefroy de Bouillon
kom utasındaki bir saldırıyla zapted ild i. M uzaffer H açlılar
bir hafta b oyu n ca kendilerini yü z kızartıcı eğlencelere,
y a ğ m a y a ve katliam a adadılar. Yaş v e cinsiyet g ö zetm ek
sizin yed i bin M ü slü m an ı kılıçtan geçirdiler. Yahudiler du-
a etm ek için en büyük h a v ra y a sığınm ışlardı. "F ren kler m a
bedin bü tü n çıkışların ı kap ad d ar, ard ın d an etrafın a d em et de
m et odu n y ığ a ra k ateşe verdiler. B ir y olu n u bu lu p ken d isin i d ı
şarıy a atan ların ise çev red eki ara sokaklard a işleri bitirildi. D i
ğ erleri ise d iri d iri y a n a ra k can verdiler''21
D erken, K u d ü s'ü n y a ğ m alan m asın d an sonra, liderler
arasın d a gan im et paylaşım ın a geçildi: U rfa bir B urginyon
prensliği, A n tak ya bir N o rm a n arazisi, Trablus bir Pro-
van s alanı oldu. K u d ü s'te d iğer prensliklerin kendisine
bağlı old u ğ u bir H ıristiyan Krallığı k u ruldu. B atı'n m feo
dal sistem i, bir m ilitarizm v e Kilise egem enliği karışım ıy
la birlikte, bu ülkeye m on te edildi. H âlbuki böyle bir sis
tem in bu yören in ne m azisiyle, ne de halkıyla hiçbir bağı
ve alâkası yoktu. O ran ın Yahudi vey a H ıristiyanları "h ere-
tik le re /sa p k ın lara " işkence etm ek ten sak ınm ayan bu y a
b an cılard an , M ü slü m an A rap lara d ah a yakındılar.
Bu köksüz devlet, gelirlerini ülkenin kendisinden der-
leyem iyor, aksine P apalık tarafın d an B atı'd an toplanıp
gön d erilen p arayla yaşıyord u . İslâm dün yasın daki bölün
20 C la u d e C ah en , age., s. 69.
21 A m in M aalu f, Les croisad.es vııes p ar le s A rabest A rapların G özü n den İla çlı
Seferleri, L attes Y ayınları, P aris 1983, s. 12.
1 5 î •R o g e r L a r a u d y
m eler sayesin d e de varlığını d ev am ettirebiliyordu. M ı

s ır'a h ü k ü m ran olan K ü rt asıllı bir lider, Selâhaddin E y y u -
bi, o z a m a n a k ad ar dağın ık olan kuvvetleri bir aray a getir
m ey i b aşarır b a şarm az, K u d ü s'ü 1 Ekim 1187'd e kurtardı.
H er m ezh ep ten H ıristiyan kiliselerini serbest bıraktı. D ok
to ru ve d o stu , b ü y ü k filozof Yahudi İbn M ey m u n 'u n
(M aım on id e) yard ım ıyla sinagogları yen id en açtı.
"H a çlı" d ü şü n cesi, Filistin dışında da, çok çeşitli m ak
sa tlara h izm et etti: D oğu H ıristiyanlığının m erkezi İstan
b u l'u n 1204 yılında yağm alan ışı ve kan gölüne d ö n d ü rü l
m esi, 1244 yılında C ath are'ların kutsal im hası g ib i...
D ah a son ra K u d ü s'ü geri alm ak için yap ılan silâhlı sal
d ırılar başarısızlıkla son u çlandı.
S adece A ssise'li A ziz Fran çois, şehir tam bir k u şatm a
hâlin d eyk en , 1 2 1 9 'd a , silâhsız olarak, D im y at'a geldi ve
S elâh ad d in 'in yeğen i S ultan M alik Kâm il ile gö rü ştü . Sul
tan kendisini d o stça k arşıladı ve v a a z etm esine izin verdi.
Bu m eseleyle ilgili olarak , gerçek an lam d a H ıristiyan ca
yap ılan bu tek girişim , barışı sağ lay am ad ı, çünk ü H açlılar
ask erî m ü cad elelerin i sü rd ü rd ü ler ve son u n d a d a kanlı bir
b o zg u n a uğradılar.
Aynı Sultan M alik K âm il, galip olm asına rağm en , Sicil
y a Kralı ve A rap -İslâm k ü ltü rü n ü n b ü yü k h ay ran ı İm p a
ra to r II. F red eric de H oh en stau fen 'e, K u d ü s'ü barış y o lu y
la, 1 2 2 8 'd e , teslim etti. Bir H açlı Seferine katılm ayı re d d et
m esi y ü zü n d en II. F red e ric P a p a tarafın d an aforoz ed il
m işti.
O nun çabaları, tıpkı A ssise'li A ziz Fran çois'n ın k iler gi
bi, P a p aların ve on ların ila çlıların ın sad ece silâhlara d a
y a n m a inatlarından ö tü rü so n u çsu z kaldı.
B atı'n m silâhları ve m ali desteğiyle aralıksız iki asır
sü rd ü rü len sav aşlard an son ra, son Plaçlı A k k a'd an gejni-
ye binip dönecektir. Yahudi inancı v e p ey g am b erlerin d en
uzak old u ğu kadar, H ıristiyan in an cın d an d a bir o k ad ar
u zak olan siyasî siyon izm in bu u ğ u rsu z askerî m acerası
b öylece son a erdi.
İlâhı M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin • 153
Ç ünkü H açlı Seferleri bir H ıristiyan siyonizm i idi, tıp

kı şim diki siyasî siyon izm in de bir i laçlı Seferi old u ğu gi
bi. Ç ünkü bu beriki de aynı irad eyi taşıyor, yani İb rahim î
inancın d iğer u n su rları olan H ıristiy an ve M ü slüm anlarla
bir birlik sağlam a gayesi g ü tm ü y o r da, tam aksine tıpkı
H açlılar d önem indeki gibi, burasını D o ğ u 'd a B atı'n m bir
iç top rağı v ey a bir ileri üssü o larak zo rla ele geçirm eyi h e
defliyor.
D aha H açlılar n ih aî b ozg u n a u ğ ra m a d a n önce, Suriye

ve Filistin'e yeni felâketler çöktü: 1 2 4 0 'ta H arzem li Türk-
lerin istilâsı ülkenin ü zerin e abandı, K u d ü s'te binlerce H ı
ristiyan katledildi v e şehir m ah ved ild i. Türkler, M ısır Sul
tanının paralı askerleri "m e m lû k le r" tarafın d an yenilince,
Filistin M ısır h âkim iyetine geçti. G erçi kısa bir süre, zira
1 2 5 0 'd e üzerin e yeni bir çığ d ü ştü : i laçlılarla bir tarafsız
lık v aad iyle bağlan m ış M oğollar çığı.
3) Türk hâkim iyeti

(XIIL-XIX. yüzyıllar)
D erken Filistin karanlık ve trajik asırlar yaşad ı.
O sm anlı Türkleri 1 453'te İm p arato r K onstantin Pale-
o lg 'u yenip İstanbul'u aldıkları zam an , Filistin'in kaderi
bir kere d ah a yabancı işgaline teslim edildi. Bir refah ve
m u tlu lu k ânını Filistin sa d e ce O sm anlı İm p a ra to rlu
ğ u 'n u n "altın çağ ı" olan K anuni Sultan Sü leym an d ö n e
m in d e yaşad ı. Fak at bu aydm lanışın dışında, Filistin eko
nom isi için için m ah vo ld u ; ziraati, sanayisi ve lim anları
giderek çöktü. A ğır vergiler ülkenin belini büktü. Tekstil
sanayii, zeytin yağı ve sab u n üretim i, işgalcinin vergi ve
rü su m ları y ü zü n d en sön ü p gitti. 1513 yılındaki kolera sal
gını ise halkı kırıp geçirdi.
154 • K o g e r ( i a ra u d y
Filistin'in d u ru m u , “M ü slü m an " O sm an lılarm eg e

m enliği d ön em in d e n ad iren parıldadı*. O y ü zd en de onla
rın h âkim iyetine karşı sık sık isyan lar çıktı. 1612'd en
1 6 33'e k ad a r D ü rzî E m ir F ah red d in L ü b n an 'd a isyan etti
ve n ü fu zu n u Filistin'in bir kısm ına k ad ar yaydı.
B ir asır so n ra , D ah er ad ıy la bilinen bir A rap kabilesi
n in reisi Ö m e r Z âh in , b ağ ım sızlık için sa v a ş açtı. B aş
şe h ri S a fe d 'd e n b a ş la y a r a k T a b e riy e 'y i, a rd ın d a n
1 7 4 9 'd a A k k a 'y ı k u rta rd ı v e o an d an itibaren h e m e n h e
m en b ü tü n C elile'n in sahibi o ld u . A m a bir ara kendisini
d este k le y e n M ısır M e m lu k lerin d en Ali B e y 'in y e n ilm e
siyle, 1 7 7 5 'te b e rta ra f ed ild i. Bir T ü rk p aşası C e z z â r (k a
s a p ) A h m e t P aşa b u raları d e sp o tça id are etti, h e r tü rlü
tü k etim m a d d e si ü z e rin d e n vergi ala ra k ülkeyi m a h v e t
ti. 1 7 8 0 'd e L ü b n an , b irk aç sene so n ra Filistin b e d e v ile ri
nin isy an ın a ve Ş a m 'd a v e L ü b n a n 'd a 1789, 1790, 1798
a y a k la n m a la rın a ra ğ m e n , y irm i sene h ü k ü m sü rd ü . Bu
d iren işlere k arşı C e z z â r, Y en içerilerin i salıverd i v e ay a k
la n m aları k an la b astırd ı.**
* Batılı ay d ın ların v e h alk ların ezici ço ğ u n lu ğ u gibi, y azarın da T ü rk lerin

g eçm işin i y an lış v c taraflı tan ım ası, hatta T ü rk lere k arşı an tip ati d u y m a
sı son d erece norm aldir. B ü tü n Batı tarihi b o y u n ca ö n ce k iliselerd e, so n
ra da o k u llard a, d olay ısıy la da g en iş h a lk k esim lerin d e T ü rk ler d aim a
k ötü len m iş, b arb ar v e kan d ö k ü cü ler o larak tan ıtılm ış, h atta ağ layan ço
cu klar "T ü rk le r g eliy o r!" şek lin d e k o rk u tu larak su stu ru lm u ştu r. Ö te
y an d an b iz le r de atalarım ıza h iç sah ip çık m am ışızd ır. Ç ü n k ü b izler b u
gün bile ok u llarım ızd a "P a d işa h la r k ö tü d ü r!" iftirasın ı atm ay a d evam
ed iyoruz. Bu g afilce O sm an lı d ü şm an lığ ıy la kend i g en çliğ im izi bile k en
d im ize d ü şm an ed erk en , B atık lard an atalarım ıza k arşı nasıl d o stlu k ve
sem p ati b ek ley eb iliriz? C u m h u riy et'im iz i ve ku ru cu su n u d ü n y ay a tan ıt
m ak için h arcad ığ ım ızın y ü zd e b irin i O sm a n lı'n ın tanıtım ı için sarfetsey -
dik, bü tü n d ü ny a sad ece O sm a n lı'n ın d eğil tarih ten b u g ü n e b ü tü n T ü rk
lerin g erçek niteliğin i öğ ren ir v e b iz e ço k daha say g ılı olu rd u . B öylesi
y an lış d eğerlen d irm elerin v e sak at y arg ılam aların da ön ü k esilird i. Çev.
** Yazar, C ez z â r A h m et P a şa 'n ın F ra n sız la rın en ü n lü k o m u tan v e d evlet
ad am ı N a p o ly o n 'u A k k a ö n le rin d e y en d iğ in i, o y ü z d e n b u P aşam ız
a ley h in d e F ra n sa 'd a ço k kötü y a y ın la r y a p ıld ığ ın ı, b ah settiğ i isy an ların
da F ran sız u n su rlar tarafın d an tah rik ed ilerek çık arıld ığ ın ı y a g ö rm ez
d en geliyor, ya da sah id en bilm iy o r. Çev.
I
İl â h î M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ili stin •155
Şubat 1 7 9 9 'd a B o n a p a rt Filistin'i istilâ ettiğinde, C ezzâr

hâlâ Filistin ve Suriye'n in çok b ü yü k bir kısm ına h ü k m e
d iyord u . N ap olyon , b u ralard an İngilizlerin C e z z â r'a y a p
tıkları yard ım sayesin d e p ü sk ü rtü ld ü . O z am an d an b aşla
yarak da A vru p alılarm A ra p d ü n y asın a h ü cu m u başladı.
N ih ayet bir asır son ra, A lm an b ozgu n u n u n akıbetine u ğ
rayan O sm anlı İm p a ra to rlu ğ u 'n u n m irası, 1917'd e, Ingil
tere ve F ran sa'n ın an laşm asıyla paylaşıldı.
N e v a r ki çok d ah a u zu n zam an ön cesind en beri Filis
tin'in gelecekteki kaderi kendisinin dışında, yani B atı'da
belirleniyordu.
r
ik in c i b o l u m
BİR MİTİN TARİHİ

g ir iş
BATTNIN HAYALİNDEKİ
FİLİSTİN
T ürklerin 1 4 5 3 'te İstanbul'u alışlarından B o n ap art'm

M ısır'ı istilâsına ve Filistin seferinin A k k a'd a 1799'd a
nihaî b ozgu n a u ğ rayışın a kadar, Filistin toprakları Os-
m anlı İm p a ra to rlu ğ u 'n u n bir vilâyeti oldu.
Fak at on u n m üstakbel kaderi dışarıda yazılıyordu:
XVI. yü zyıld an itibaren bir başka Filistin rü y alar ülkesin
den d oğru lu p kalktı ve Batı halklarının hayalinde yeni bir
h ay at k azan m ay a başladı.
Tarih artık bu h ayallerd en hareketle yazılacaktır.
Ç ünkü bu mitler, 1 8 9 7 'den g ü n ü m ü ze kadar, bir siyase
tin en strü m an ı hâline gelince, Filistin bir asır boyu bir ke
re daha İlâhî m esajların top rağı m isyonundan u zak laştırı
lacak; yeni bir söm ü rgeciliğin avı ve bitm ek bilm ez sa v a ş
ların sahnesine dönüşecektir. K endi toprağı ü zerin d e d ü n
yan ın en eski ve en gü zel kültürleri arasın da binlerce yıl
dır başlatılm ış m ed en iyetler d iyaloğu da işte o zam an ke
sintiye u ğrayacak tır. Bu d iyalog, M ezap otam ya ile Mısır,
K enan Kutsal Kitabı ile İbranilerin Eski Ahiti, İsrail p ey
gam berlerinin m esajları ile H z. İsa'nın ve İslâm 'ın arasın
daki d iyalogtu ... Tıpkı Ş am 'd a, B ağ d at'ta, İskend eriye'de,
K u rtu b a'd a, b ü yü k m an ev î fışkırışların bu m erkezlerinde
gerçekleştirilen D oğu ile Batı, ayrıca A sya, Afrika ve A vru
pa ile diyalog gibi... Eski Yunan'ın ve B izans'ın olduğu k a
dar, H in t v e P ers'in de bilim ve düşün ce ufukları birbiriy-

le işte b u ralard a k u ca k la şıy o rd u ...
B ü tü n bunlar, h em X IX . yü zyıld a B o n ap art'tan Balfo-
u r 'a A vrupalIların em p ery alist hedefleri, h em de X X . y ü z
yıld a Ile rz l'd e n Ş aron 'a Filistin'de ortak bir söm ü rgecili
ğin sözcü sü hâline gelm iş siyasî bir Siyonizm tarafın d an
b ilin m eyecek v e y a y o k edilecektir.
Filistin'in kendi tarih in den bu uzaklaştırılışm m derin
kökleri, XVI. yü zyıla, R efo rm 'u n b ü yü k dinî değişim ine
k ad a r uzanır. O yü zyıl, d ö rt dörtlük Idıristiyan antisem i-
tizm in d en (Yahudi d ü şm an lığın d an ), Plıristiyan bir siyo-
nizm e v e R ön esan s h arek etine geçişi işaretler. B ü tü n din
lerd e inancın bir geri çekilm esini ve h ay atın laikleşm esini
başlatan o d ön em d e şu soru so ru lm ay a başlanır: Bir "Y a-
h u d i"y i, dininin dışında, nasıl tanım lam alı?
Bu çifte gelişm e araştırılıp incelenm eden, Filistin'in
ça ğ d a ş tarihi anlaşılm az.
ESKİ AHİT VE HIRİSTİYAN
SİYONİZMİNİN DOĞUŞU
atolik Kilisesi'nin, yaklaşık iki bin yıl b oyu n ca, Y ahu

K dilere karşı geleneksel tu tu m u (II. Vatikan Konsili ve
1% 4'teki "R esm i k a ra rla r"ın a k ad ar) ü ç teze d ayan ıyord u :
a) Yahudiler, İsa'yı öld ü rd ü k leri için, Tanrı'yı ö ld ü r

m üşlerdir. Bu halk "Tanrı katili"dir.
b) Tanrı'nın "seçilm iş h alkı" bu n d an böyle K ilise'dir
(H ıristiyanlardır).
c) Eski A hit, Yeni'nin "a le g o rik " öncüsüdür.
D em ek ki gelen ek sel H ıristiy an an layışın a göre: Y ahu

diler, H z. İsa'y ı T an rı'n ın h ab ercisi kabul e tm ey ip bu di
ne d ön m ed ik leri için z a te n k en d ilik lerin den İb rah im î
lop lu lu k tan a y rılm ışlar v e seçilm iş h alk o lm ak tan çıkıp
gü n ah larıy la ceh en n em lik olm u şlard ır. B u n d an dolayı
da d ah a ön ce A llah on ları Filistin 'd en k o v d u ra ra k B a-
bil'e sü rd ü rm ü ştü r. H âlb u k i H z. İb rah im 'e ed ilen v aat
Iutulm uş ve on u n için g ü n ah ların a rağ m en , sü rg ü n c e z a
sından son ra P ers K ralı K o re ş /H ü s r e v F erm an ıy la, M Ö
VII. y ü zy ıld a, Filistin 'e g eri d ö n d ü rü lm ü şlerd i. O n lar
vaadi ta m a m la y a n İsa M esih 'i tan ım ay ı re d d ed erek yeni
ve çok d a h a b ü y ü k bir g ü n a h işled ik lerin de de, A llah o n
ları m illet o larak m a h v e tm e k v e d ü n y an ın d ö rt bir y a n ı
na d a ğ ıtm a k su retiy le çok d ah a sert bir şekilde ce z a la n
dırdı. O n lar için artık b u n d a n b öyle H ıristiyan lığa g e ç
I
1 6 i •R o g e r : araudy
m ek le m ü m k ü n olacak sad ece ferdî bir k u rtu lu ş (cen neti

k a z a n m a ) söz k o n u su y d u .
B izzat K u d ü s'ü n ön em i (İsa'nın kardeşi Jacq u es'ın pis
k o p o slu ğ u y d u bu rası), Kilise içinde giderek azaldı ve
5 9 0 'd a n sonra, P a p a B ü yü k G regoire ile birlikte Papalık
m ak am ın ın , yani H ıristiyan otoritesinin m erkezinin, ö n ce
liği kesinlikle R o m a 'y a verm esiyle birlikte, bu ön em d aha
da azaldı. K u d ü s artık ruhî bir yön len d irm e rolü o y n am ı
y o rd u ; orası artık sad ece bir h ac yeri, kutsal ziyaret m ah al
liydi. A n cak T ü rk ler tarafın d an alındıktan son ra tekrar il
gi m erk ezi oldu ve H açlı Seferleri fikri de o z a m a n doğd u .
İki bin yıl b o y u n ca K atolik K ilisesi'nin resm i doktrini
işte bu oldu.
Bu doktrinin ise iki önem li son u cu oldu:
a. B u doktrin, ta m a m en H ıristiyan lığa özg ü bir Yahudi
düşm anlığını d o ğu rd u . K atolik Kilisesi X X . yüzyılın o rta
ların a k a d a r "Y a h u d ile r"i "T anrı ö ld ü ren h a lk ", H z.
İsa'n ın şah sın d a Tanrı'nın katilleri olarak g örd ü . Bir hal
kın tam am ın ı, h em de asırlarca, iki bin yıl önce din a d a m
ları hiyerarşisi tarafın d an işlenm iş bir su çtan dolayı so
ru m lu tu tan u tan ç verici bir inar*ş.
b. D o gm atik ve y o ru m lu bir bakış açısın d an ö tü rü res
m î doktrin, özellikle de A ziz A u g u stin u s'u n "La Ç ite de
D ieu/T anrı D ev le ti”n d en beri, Eski A h it'i alegorik bir şekil
de ok u m ayı sav u n u y o r v e o ra d a tarihî olay lar olarak an
latılan lard a v e p eyg am b erlerin ileriye d ön ü k bildirdikle
rinde H ıristiyanlığın sem bolik ön işaretlerinin gö rü lm esi
ni istiyordu.
Tarihin kendisiyle b aşlad ığın a in an m a v e geçm işi sad e
ce kendisinin h azırlan m ası v e kendisinin o rta y a çıkm ası
beklentisi term inolojisiyle d ü şü n m e eğilim i, m aalesef sırf
H ıristiyan lığa ö zg ü bir konu değildir.
Yakın gelecek z a m a n kipiyle yazılm ış böyle bir tarih
anlayışı içinde, h erk es kendisini b ü tü n insanlık destanının
son u cu , tarihin bir gayesi ve bir çeşit olgu v e y a m u tlak z u
h u r olarak görür. Bu referans n ok tasın d an h areketle de,
İlâhı M e s a j l a r T o p r a ğ ı F i li s t i n •1 6 3
bütün m azi ilkelliğe ve h er yenilik de çök ü n tü vey a kâfir

liğe dönüşür.
K endilerini v aad in v e İlâhî seçim in m u tlak im tiyaz sa
hipleri olarak gö ren İbraniler; "b a rb a rla r"a (kendilerinden
olm ayan herkese) karşı kibirlenen ve tep ed en bakan Grek-
ler; kendilerini ü stü n lü k ve biriciklik kom pleksine k ap tır
mış R om alılar (ve R o m alılard an evrenselliği "cath oliq u -
e"lik olarak alıp -k a to lik 'ev ren sel'an lam ın a g e lir- onların
yerine geçen P apalık); K u r'â n 'm "e n hayırlı to p lu lu k /e n
hayırlı ü m m e t" (Â l-i İm rân , 3 / 1 1 0 ) âyetini, öyle olm aya
bir çağrı ve bir zoru n lu lu k o larak değil de, gu ru rlu bir
kendi kendine yeterlik anlayışıyla, k azanılm ış bir a y rıca
lık olarak y o ru m lay an v e kendi seçkinlikleri içine k ap a
nan M üslüm anlar, evet, hepsi de (tıpkı bir zam an lar Çin
İm paratorların ın d ü n yan ın en "o rta im p a rato rlu k " y ö n e
timi oldukları saf saf id d ia etm eleri gibi), kendilerini d ü n
yanın m erkezi o larak görürler. Batılılar, bu eski "İlâhî in a
yet ve lü tu flan " d ah a son ra "ilerlem e" ad ıyla laikleştire
rek bu eğilim i alabildiğince abarttılar. Tabii olarak, bunu
önce C on d orcet, ard ın d an H eg el'in tarih felsefesiyle çarp ı
cı hâle getirerek ve A u gu ste C o m te 'u n "ü ç hâl k an u n u " ile
de karik atü rleştirerek en son nok tasın a vardırdılar.
H ıristiyan Kilisesinin özel d u ru m u n a - v e on u n "Y ah u
diliğin geçm iş tarih i"y le ilişk isin e- gelince, "S iy o n 'a d ö
n ü ş" sem bolik olarak H ıristiyan ların kendi dinlerinin saf
lığına d ön ü ş olarak yoru m lan d ı.
D ah a ön ce İncillerde, özellikle de M atta İncili'nde, Eski
A h it'in m üjdeledikleri haberlerin H z. İsa'm n hayatıyla
gerçekleştiğini gösterm eyi h edefleyen hareket, böylece
uzatılıp d ev am ettiriliyordu.
B ü tü n ü yle H ıristiyan lığa ö zg ü an tisem itizm (Yahudi
düşm anlığı), H açlı Seferleri sırasında son d erece çırpıcı bir
şekilde kendisini gösterdi. Yahudilere karşı ilk büyük
"katliâm 'T ar, Filistin yolundaki H ıristiyan savaşçıların
katliam larıdır. K u d ü s'ü n alm ışı esnasında G odefroy de
B ouillon v e ord u su , M üslüm anları katilam a tabi tutm ak
v e y a k o vm ak la yetin m ed iler, Yahudileri de h a v ralara ka

p atıp ateşe v ererek yaktılar.
A v ru p a 'd a Yahudileri sü rgü n edenler "h a çlı" k rallar
dır: İngiltere K ralı I. E d w a rd onları 1 2 9 0 'd a k o v d u , F ran sa
K ralı Philippe de Bel ise 1 3 06'd a. "H ıristiy an " A vru p a'n ın
iki u ç n o k ta sın d a , Is p a n y a 'd a "sıkı K ato lik " krallar,
1 4 9 2 'd e , son İslâm devleti G ırnata Krallığını o rtad an kal
dırdıkları zam an , Y ahudileri de k ovar v ey a öld ü rü rlerk en ;
"k u tsa l R u sy a ", 164 8 'd e , B ogd an K hm ielnitzky K azak ları
nın b ü yü k Yahudi k atliam larına sahne oldu.
Eski A h it'in "a le g o rik " okum ası, ancak L u th e r'in Eski
A h it'i A lm a n ca 'y a çevirdiği v e P rotestan ülkelerinde Eski
A h it "a v a m " m , yani her halkın diline aktarılıp, o zam an a
k ad ar y o ru m u n u kendi tek ellerinde tu tan "p a p a z la r sını
fı" ran dışındaki kim seler tarafın d an d a an laşılm aya b aşla
dığı zam an , "lâ fız la ra /k e lim e le re bağlı kalınarak y ap ılan "
o k u m ay la y e r değiştirdi. Yahudi soru n u ilk önce, h er tü r
lü ayırım a v e her türlü d ışlam aya son v erm ey i gerektiren
"h ü m a n ist" terim lerle d eğil de, şu "teolojik " term inolojiy
le ele alındı: A llah 'ın hikm etinde (p lân ve p rojesinde) Ya-
hu d ilerin yeri.
Eski A h it'tek i v a atlerin gerçek leşm esin d e Y ahudilerin
rolü; A hit, to p rak v aad i, seçilm işlik v e "d ö n ü ş " tem alarıy
la birlikte, P ro testan teolojisi v e eskatolojisinde1 ilk p lân d a
y e r aldı.
Bu teolojik tem alar H ıristiyan Batı'nm önem li edebî eser
lerinde işlenmiştir: İngiltere'de M ilton'un "K ayıp C ennet "in
den Blake'in ''Kudüs''üne; F ran sa'd a B ossuet'nin İsrail'i
dü n ya tarihinin köşe taşı y ap an ''Discours su r l'histoire üni
verselle/C ihan Tarihi Ü zerine N u tu k " u n d a n , Racine'in ''Est
iler" ve "A th a lie" gibi Eski A hit trajedilerine; A lm an y a'd a
Lessing'in "Bilge N athan " idealizm inden, eskiden L u th er'in
yaptığı gibi, iki ikiz kardeş olan siyonizm ile antisem itizm i
1 T eolojin in ö lü m v e eb ed iy et, d ü n y a n ın so n u , ö lü lerin d irilm esi v e h e sa p

gü n ü gibi "so n / â h ir şey leri'i ele alan b ö lü m ü n e "e s k a to lo ji" adı verilir.
II.ıhı M e s a j l a r T o p r a ğ ı F i li s t i n • 165
birleştiren ve Yahudi m eselesini halletm ek için "O nlar için

Kutsal Topraklarım g eri alm ak ve hepsini oraya gön derm ekten
başka başka çözüm y o k tu r " diye y azan Ficht'e k a d a r...
Bu bakış açısı, Y ahudilerin o to p rak lard a b u lu n u şu na
indirgenen Filistin'in tarihini gü n ü m ü ze k ad ar çarp ıta
gelm iştir (onların o ra d a b ağım sız olarak bu lu nuşları iki
dönem d ir: K ral D av u t v e K ral S ü leym an 'ın hü k ü m ran lık
ları d ön em in d e 70 yıl, ard ın d an Y ah u d a v e C elile/G alile
krallıklarının çöküşü v e im h asıyla bağım lı devletler h âli
ne gelm eleri ile bir asırd an d ah a az sü ren M akabeliler d ö
nem i... d ö rt bin yıllık bir tarih içinde sad ece bu kad ard ır
onların o rad ak i varlık ları).2
B ü tü n bu "Filistin tarih leri"n in gizli postulatı, bu ülke
de Eski A h it'te an latılanların dışında hiçbir şeyin g eçm e
miş olduğudur.
Eski A h it'in K ilisenin yerin i alarak en yü k sek otorite
hâle gelm esiyle birlikte, halk tarafın d an y o ru m su z olarak
dış an lam ıyla (lâfzı) ok unuşu, L u th er v e C alvin 'in aslında
yıkıp yo k etm ek istedikleri o binlerce yıllık h ayal ve efsa
neleri y eşertm ey e başlar.
Siyonizm in tem el fikirleri, yan i (Yahudi dinî cem aatin
den ayrı) bir Yahudi "h a lk ı"m n varlığı ve belli bir etnik
gru b a İlâhi bir bağış olarak yapıldığı söylenen Filistin'e bu
halkın "d ö n ü ş "ü konuları, İngiliz ed eb iyatın d a ilk defa
B righ tm an 'm " A pocalypsis A p ocaly p seos/A p okalip sin A poka-
lipsi" * kitabıyla o rta y a çıkar. Y azar T anrı'ya ibadetin başka
y erlerd e de yapılabileceğini kabul etm ekle beraber, m illet
o larak Y ahudiler için Filistin'e, "ataların ın y u rd u "n a d ö
nüşü savunur.
2 B u e serin birin ci b ö lü m ü n d e F ilistin tarih i ü zerin e ilk ilm i a ra ştırm a te

şeb b ü sü n ü n 196 5 'te k u ru lan F ilistin A raştırm aları M erk ezi "P a lestin e
e x p lo ra tio n fu n d " ve g ay esin in d e Eski A hit h ik ây elerin i m od ern ilim le
isp a tla m a k o ld u ğ u n u çok n et b ir şek ild e belirtild iğ in i g örm ü ştü k .
* İn cillerin so n b ö lü m ü n d e y er alan v e k ıy am et alâm etlerin i an latan "Y u -
h a n n a 'n m V ah y i" ba şlık lı b ö lü m e g ö n d erm e yapan b ir ifad e. Ç ü n k ü bu
b ö lü m B a tı d illerin d e "A p o c a ly p s e " b aşlığ ın ı taşır, çev.
1 6 f •R o g e r . a r a u d y
1621'd e, ü nlü hukukçu, P arlam en to üyesi, Sir Ile n ry

Finch, "D ü nyan ın B ü y ü k R ön esan sı y a da Yahudileri ve (on lar
la birlikte) B ütün M illetleri ve de D ü n ya K rallıkların ı İsa'nın
D in in e Ç ağrı" adıyla bir kitap yayınlar. Özellikle A ziz A u-
g u stin u s'tan beri K atolik K ilisesi'nde gelenekleşen Eski
A h it'in "aleg o rik " yoru m ların ı red d ed er ve dış anlam a
b a ğ lı/la fz ı bir ok u m ayı tavsiye eder: "İsrail, Yahuda, Siyon
v e K u d ü s (E ski A hit'te) zikred ild iğ i zam an K u tsal R u h, ne m a
n ev î bir İsrail'i kasteder, ne de Yahudi olm ayan ları veya hem Ya
h u d ileri hem de Yahudi olm ay an ları toplayan A llah'ın K ilise-
si'ni... sad ece İsrail'i, y a n i EIz. Yakub'un kan ın dan g elen leri kas
teder. T opraklarına g eri d ön m eleri ve dü şm an lara karşı z aferi için
d e aynı şey söz konusudur... B u ralarda alegori veya H z. İsa tara
fın d a n ku rtu lu ş asla söz kon u su değildir. Ç ünkü bu, gerçekten ve
k elim esi kelim esin e Y ahudiler an lam ın a gelir."
F in ch 'in k an aatin ce y en id en diriltilip can lan d ırılan bu
İsrail m ü k em m el bir teok rasiyi gerçekleştirecektir.
O d ö n em d e bu bininci yıl (FIz. İsa'nın geleceği) beklen
tisi, P arlam en to tarafın d an yasak lan d ı ve K ral I. Jacques
(1 6 0 3 -1 6 2 5 ) tarafın d an tehlikeli b u lundu, fakat b u n a ra ğ
m en H ıristiyan siyon izm in in köşe taşı oldu: Y ahudilerin
(Finch gibi bazıların a göre Flıristiyanlığa geçm iş olarak,
b azıların a göre de bu ön şa rt olm aksızın3) Filistin'e d ö n ü
şü, FIz. İsa'n ın tek rar gelişini belirleyecek olan âhir za
m a n d a n ("m ile n y u m ") ön ce gerçek leşm eliydi.
XVII. yü zyıld a, İn giltere'd e bu hareket, kendilerini
"Tanrı'nın h a lk ı" olarak g ören "Pür it en ler "le ap ayrı bir ge
lişm e gösterd i.
O n lar için Eski A hit'in k ah ram an ları, K atolik Kilisesi
nin "aziz'T erinin yerini aldılar. Ç ocu k ların a seve seve Ab-
rah am (İbrahim ), Isaac (İshak) v ey a Jacob (Yakup) ad ları
3 F ra n sa 'd a H u g u en o t Isaac d c P c re y re 'in (1 5 9 4 -1 6 7 6 ) g örü şü b u y d u . K e n

disi "R appel de s Jtıifs/Y ahu dileri G eri Ç ağırm a" k itab ın d a, Y ah u d ilerin ih ti
da e tm eseler (H ıristiy an lığ a g eçm eseler b ile) F ilistin 'e d ö n m elerin i tav si
y e ed iy o rd u .
İlâhı M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ili stin • 1 6 7
nı verdiler. T evrat'ın İngiliz k an u n u n u n k aynağı olm asını

istediler. C ro m w el tarafın d an 1 6 5 3 'te "U z u n P arlam en -
lo "n u n dağıtılm asının ard ın d an , ik tid ara P ü ritenlerin h â
kim old u ğu "K ısa P a rla m e n to " geld iğin d e, Eski A hit'in
Yahudi m a h k e m e s i/S a n h e d rin ta rz ın d a , 70 üyeli bir
"D evlet K on seyi" olu ştu ru lm asın ı sağladılar.
Bu ideoloji ve bu m itoloji A m e rik a 'y a g ö ç etm iş Püri-
lenlerde çok d ah a gü çlü bir şekilde kendini gösterdi. Püri-
lenler kendilerini Eski A h it'in sü rg ü n İbranileriyle ö zd eş
leştirdiler: M ısır'd an (İn giltere'd en ) k açarak F ira v u n 'u n
(I. Jacq u es'm ) kölesi o lm ak tan k u rtu lm u ş ve Yeni K enan 'a,
yani A m erik a'y a u laşm ışlardı.
A m erik a topraklarını ellerine geçirm ek için yerli avına
giriştiklerinde, akıllarına Y eşu 'yu ve Eski A h it'in "k u tsal
soykırım lar'T m (h erem ) getirdiler. N itekim on lard an biri
şöyle y azar: "T anrı’nın biz y erleşim cileri sav aşa d av et ettiğ i
açıktır. N a rroh aig an settler (y erliler) v e on ların birleşik k ab ilele
ri say ıların a, silâh ların a v e k ö tü lü k y ap abilm e fırsa tla rın a g ü v e
niyorlar, m u htem elen tıpkı İsrail'e karşı d iğ erleriy le ittifak y a
pıp birleşen eski A m alika v e F ilistin kabileleri g ib i," 4
A m erik an Püritenlerj için old u ğu gibi İngiltere Püri-
lenleri için de Eski A h it'in okum ası "k elim elere d aya-
11 / lâfzî" okum a olm alıdır. Yine on lara göre, bir Flıristiyan
açısından tuhaf bir teoloji olsa da, " v a a t" , FIz. İsa'd a Tan-
rı'nm I Iü k ü m ran lığı'n ın o rtay a çıkm asıyla gerçekleşm ez.
Eski A h it'in bü tü n " v a a t l e r i " ,, ırk olarak H z. Y aku b'a kan
bağıyla bağlı Yahudilerle ilgilidir; yok sa "Tanrı'nın İsra
il "iy le, yani kanın devam lılığını esas alm ayıp im an to p lu
luğunu tem el alan FIz. İb rah im 'd en gelm e m an ev î top lu
lukla alâkalı değildir.
Böyle bir anlayışın siyasî sonuçları ap açık o rtad ad ır ve
hâlâ etkisini gösterm ek ted ir; özellikle şim diki "İsrail D ev-
1 Şu eserd e zik red iliy or: T ru m an N elson: The pu ritan s o f M assachıtssets:

T rom E gypt to the P rom ised L an d/M assachııssets P ıiritcn lcri: M ısır'dan Vaat
E dilm iş Toprağa, c. 16, n. 2, İlk b ah ar 1967.
leti"n e karşı A m erik an P rotestan ların ın tu tu m u n a baktığı

m ız d a b u n u çok net olarak g ö rü rü z.
N itekim bu gelenek içinde yetişm iş olan B aşkan VVilson
1 91 8 'd e H a h a m S tephen VVise'a, Siyonist m itolojiye d ay a
n arak , B alfou r Bildirisi'ni kabul ettiğini y a z a r (31 A ğ u sto s
1918 tarihli m ek tu p ).
19 4 8 'd e artık B alfou r Bildirisi'ndeki gibi bir "Y ahu di
Milli O cağ ı"n ın vaad i değil, çok so m u t sınırları olan bir
d evlet söz k o n u su d u r ve o z am an şu yazılır: "İbrahim 'e v a
at edilen toprağın sın ırları m ilen yu m için de eski h â lin e g etiril
m elidir. Isa y ery iiz ü n d ek i, m ev cu t m illî hü kü m etten son ra olu ş
tu ru la ca k bir h ü kü m etle k elim en in tam an lam ıy la teo kra tik bir
kra llığ a inecektir. "5
İsrail D evleti'n in k u ru lu şu n d an beri ilk defa bir A m eri
kan Başkanı, Jim m y C arter, 1979 M art'm d a (İsrail P arla
m en tosu ) K n esset'te k o n u ştu ğ u n d a şu açıklam ayı y ap ar:
"H em İsrail hem d e A B D , ö n cü ler tarafın dan olu ştu ru lm u ştu r.
B en im ülkem de, p ek çok m em leketten g elm iş bir g ö çm en ler ve
s ığ ın m a cıla r m illetin den m ey d an a gelir... B izler E ski A hit'in
m irasın ı p a y la şıy o ru z ." 6
Bu son yaklaşım C a rte r tarafın d an daha önce de açık la
ifade edilm işti: "İsrail m illetin in bir y ere y erleşm esi, E ski
A hit'te v aat ed ilen in g erçek leşm esid ir." 7
H alkların m u h ayyilesin d e Siyonist m itolojinin oy n ad ı
ğı rol d em ek ki çok b ü yü k tür. O nun için, Siyonist "lo-
b i"n in d ü n y a çap ın d a etkinliği, sad ece onun teşkilâtçı
k u d retiyle ve b ilhassa A m erik an D evleti'nin şartsız v e sı
nırsız d esteği sayesin d e sah ip old u ğu devasa siy asî ve
m alî im kânlarıyla d a izah edilem ez. Bu g ü cü n önem li bir
5 C laren s llass, B ack g ro u n d s to D isp e n sa tio n a lism / D isp a n sa siy o n a liz m in

O lu şu m u , G ran d R ap id s M ich ig an , 1960, s. 150 D isp a n sa siy o n a liz m : E s
ki v c Yeni A h it'in k ö k ten ci H ıristiy a n lık la b ağ la n tılı o la ra k y o ru m la n m a
sıyla u ğ raşan b ir y oru m ek o lü , çev.
6 Jcru s a le m Post, M art 1979.
7 7. Jim m y C a rter (1 M ay ıs 1978). D eparteın en t o f State B u lletin /D ışişleri B a
kan lığı B ülteni, c. 78, no. 2015, s. 8.
İl İlli M e s a j l a r Toprağı Filistin • 169
rol oyn ad ığı kesin (biz b u n u ayrın tılarıyla gözler önüne

sereceğiz), am a bu güç, kaba m itolojinin ve onun en kanlı
siyasî sonuçlarının, ço ğ u z a m a n iyi niyetle, kabul g ö rm e
si, yü zyıllar b o yu n ca yap ılan bir ideolojik yönlendirm e
h atırlan m ad ık ça tam o larak an laşılam az. Yukarılarda be
lirttiğim iz gibi H ıristiyan K iliseleri ideolojik bir m anipü-
lasyonla, siyasî Siyonizm in ve İsrail D evleti'n in p ro p ag an
dasının k olayca istism ar edebildiği bu "H ıristiyan siyo-
n izm i"n i d oğurdular.
Milliyetçilik, söm ürgecilik v e XIX. yüzyıl A vrupa antise-
m itizm inden kaynaklanan ve asıl kaynaklarının Eski Ahit
m etinleriyle hiç alâkası o lm ayan siyasî Siyonizm m eselesi
ni ele alm ad an önce, şu noktaların iyi bilinmesi gerekir:
- Filistin'in H ıristiyan siyon izm in d ek i bu efsanevî algı
lanışı, (m od ern Eski A h it y o ru m ların ın her türlü eleştir-
sinden önceki) ilkel v e (Eski A hit'i hem tarihî, h em de ku
ral k o yu cu bir m etin y a p a n ve H z. İsa'nın İncil m esajının
yerin e Eski A hit'i öne çık ararak H ıristiyan teolojisinin y e
rini bile d eğiştiren) çarp ık bir H ıristiyan teolojisinden kay
naklanır.
- Eski A h it'in seçm eci bir ok u m asın d an d o ğ an bu y an
lış teolojik bakış açısı, d ö rt asırdan beri H ıristiyanlar ta ra
fından geliştirildiği h âlde, X X . yüzyıl başlarına k ad ar Ya
hudiler tarafın dan reddedilm işti.
- B u n a karşılık, o bakış açısı ta b aştan itibaren (yani
L u th e r'd e n b eri) gerek an tisem it (Y ah ud ileri bir çeşit
d ü n y a g etto su o larak Filistin 'e g ön d erip k endilerinden
k u rtu lm ak ), gerek e m p e ry a list (B atı'd a eğitilm iş Y ah u d i
ler aracılığıyla O rta d o ğ u 'n u n ve A sya k apılarının s ö m ü r
geci k o n tro lü ) g ayelerle, gerek se de siy a s î siyon izm ta ra
fından kendi girişim lerin i (R us, A lm an , F ran sız, İngiliz
v e n ih a y e t A m e rik a n e m p e ry a liz m le rin e d a y a n a ra k )
d estek lem ek ve an tisem itizm d en h arek etle de "d ia sp o -
ra "y ı asim ile olm ak tan v a z geçirm ek ve onları Filistin 'd e
gü çlü bir d ev let k u rm ak için ikna m ak sad ıy la istism ar
edilegelm işlir.
Y ah u d ilerin F ilistin 'e d ö n ü şü n ü v a a z etm ek , L u t-

h e r 'd c n B a lfo u r'a kadar, asırlar b oy u n ca Yahudileri o za
m an a k ad a r y aşad ık ları ü lk ed en u zak laştırm an ın bir yolu
olm uştur.
K atolik geleneğini kıran hareketiyle "FJıristiyan siyo-
n izm i"n in b aşlan gıcın d aki kişi olan M artin L u th e r'in bu
h u su sta m an id ar bir d u ru şu vardır. Eski A hit tercü m esiy
le birlikte, İbranilerin destanını, Eski A hit'in tenkitli ve ta
rihî incelem esi y ap ılm ak sızın harfiyen ok u n u şu n d an çı
kan h âliyle, öne çıkarırken, Yahudi dü şm an ı art niyetini
açıkça dile g etiriyord u . İlk k itaplarında, m eselâ "Yahudi
D oğan Bu İsa" d a (1523), Yahudileri vaad in m irasçıları ola
rak yü celttik ten son ra, d ah a g eç d ön em eserlerinde o z a
m an d a n beri d eğ işm eyen bir g ö rü ş hâlini alacak bir eğili
m i, yan i siyon izm (Filistin'e " d ö n ü ş " ) ile antisem itizm
(kendi ülkesinden Yahudileri k ovm ak ) arasındaki bağ
ü zerin d e durur. N itekim 1 5 4 4 'te şunu y azar: "Y ahudilerin
Y ahuda d iy arın a d ön m esin i kim en g elliy or? K im se. Biz on lara
y o lcu lu k la rı için ne g erek iy o rsa tem in ed eceğ iz, y eter ki k en d ile
rin den y akam ızı ku rtaralım . O n lar bizim için a ğ ır bir yiik, ba
şım ızın belasıd ır..." 8
"H ıristiyan siy on izm i"n in m enşeindeki aynı art niyet,
"siy a sî siy o n izm "e ilk zaferini k azan d ıran kişide, yani
B a lfo u r'd a d a vardır. A rth u r Balfour, İngiltere Başbakanı
o ld u ğ u zam an , 1905'te, İn giltere'ye Yahudi göçü n ü sınır
lan d ırm ak için "A lien s A c ts /Y a b a n cıla r K a n u n u "n u sa
v u n d u . O y ü zd en yedinci Siyonist K ongresi kendisini "bü
tün Yahudi h alkın a karşı it ir a f ed ilm iş a n tisem itizm 'T c9 suçlar.
Bu k oyu an tisem itizm , on u n bütün hayatın d a, 1905 ö n ce
si ve son rasın d a, Yahudilere bir y u rt verilm esi şeklindeki
(sırf onları İngiltere'den atm ak için) siyonist d üşüncesiyle
çok gü zel örtüşür. B alfou r 1 9 0 3 'ten itibaren onlara U g a n
8 M artin L uther, S aem tliche W erke/B iitü n E serleri, c. 32, s. 99 ve 358.

9 P rotocol des 7 Z ioııist C ogress/7. S iyon ist K on gren in P rotokolü , V erlag E retz
Israel, V iy ana, 1905.
İlâhı M e s a j l a r t o p r a ğ ı ili tin - 1 7 1
d a'yı verm eyi teklif e d iy o rd u ve 191 7 'd e , A lm a n y a 'y a k ar

şı sav aşın hedefleri gereği, L o rd R oth sch ild 'e, "Filistin'de
Yahudi m illî yu rd u " lehindeki "B ey an n am e"sin i yazıyord u .
Filistin'in şim diki tarihi v c Batı devletlerini, en b aşta da
onların efendisi A B D 'yi etkileyerek Filistin'deki siyasî si-
yonizm i, on u n gasplarını, y ağm aların ı v c siyonist İsrail
D evleti'n in ülkedeki söm ü rgeci egem en liği sayesinde y ü
rü ttü ğü katliam larını, O rtad o ğ u 'd ak i saldırılarını, m illet
lerarası k an u n lara v e BM k ararların a ald ırm azlığını şart
sız ve sınırsız d estek lem eye sü rü k leyen siyasî siyonizm in
d ü n y a hâkim iyeti v c bu politikanın Batılı ülkeler tarafın
d an kabullenilişi -işb irlik çi bir k ab u ld ü r b u -, evet, b u n la
rın hiçbiri, d ört yü zyıld an beri Batılı halkların kafa yap ıla
rını şekillendiren siyonist efsanenin tarihi h atırlan m ad ık
ça anlaşılam az.
Eski A h it'in bu şekilde ok unuşu, aslında I Iıristiyanlar
açısın d an kâfirliktir. Yahudiler açısın d an sa bu okum a, İs
rail'in Tanrısı yerin e İsrail D evleti'ni k oyarak , dinlerini ka-
bileci bir anlayışa d ön d ü rm ek dem ektir. Tarihçiler ve Eski
A hit y o ru m cu ları açısın d an sa bu okum a, efsaneden başka
bir şey değildir. Vc d iğer herkes açısın d an da, bu efsane,
ırk ayrım cılığı y a p a n ve bitm ez tü kenm ez bir yayılm acılık
hedefi güden m illiyetçi ve söm ü rgeci bir siyasetin üstünü
ö rtm ey e hizm et etm ektedir.
1) Eski Ahit'in bu okunuşu,

bir Hıristiyan için, kâfirliktir
Tam anlam ıyla bir H ıristiyan antisem izm ini besleyen
İncil okum ası, an cak 1965'te, II. Vatikan K onsili'nde açık
ça red d ed ilm iş ve (n ih ayet!) şu itiraf edilm iştir: "Yahudi
yetkililer, taraftarlarıy la birlikte, İsa'nın öliim iin iin teşvikçisi
o lsa la r da, (İsa'nın) Ç ilesi sırasın d a işlenen suçlar, hiç ayırım
g özetm ed en ne o zam a n k i Yahudilerin h ep sin e yüklenebilir, ne
1 7 i •R o g e r araudy
de g ü n ü m ü z ü n Y ahudilcrin e. I Iıristiyan lar, Tanrı'nın y en i h al

kı o lm akla birlikte, Y ahu diler k esin likle ne Tanrı tarafın dan red
d ed ilm iş, ne d e K utsal K itap'tan k ay n aklan ıy orm u ş g ibi lan et
len m iş ola ra k takdim edilebilirler... P apalık, Y ahudilere karşı y ö
neltilen kinler, z u lü m ler v e dön em ve fa ille r i kim olu rsa olsun
b ü tü n Yahudi d ü şm an lıkların d an dolayı üzgündür. "10
P ap alık 'ın büyük çoğu n lu k la kışkırtıcısı ve "faili" ol
d u ğ u iki bin yıllık cin ayetlerd en sonra, bu m etinde olduk
ça g eç kalınm ış bir otokritik çok u tan g aç bir şekilde dile
getiriliyor. Fak at yine de h ayli yetersiz bir özeleştiri bu.
Ç ü n k ü tam an lam ıyla Flıristiyan lara özgü olan bir Yahudi
d ü şm an lığı sayfası n ih ayet çevrilirken, "PIıristiyanlar'Yn
"T anrı'nın yen i h alk ı" old u ğu fikri d ev am ettiriliyor. B öy
lece de yeni bir "seçilm iş h alk " ayırım ına gidiliyor.
P etru s dah a başta P lıristiyanlar için Eski A hit halkına
d em len in aynısını söylü yo rd u : "Siz seçm e nesil, K ral'ın d in î
cem aati, m u kad d es m illetsin iz" (P etru s'u n Birinci M ektubu,
2 / 9 ) . Fak at bu sözler, özellikle de Flıristiyan lara Tjfcy
İsa'n ın m esajının taşıyıcıları o larak sorum lulukların ı h a
tırlatm ak v e kendilerine d ü şm an bir d ü n y ad a ayak ta ka
labilm elerine yard ım cı o lm ak içindi.
A ziz A u gu stin u s, 4 1 0 'd a R o m a'n ın zap ted ilm esin d en
son ra, İm p ara to rlu ğ u 'n u n yak ılışm d an dersler çıkararak
kalem e aldığı eseriyle "Tanrı D ev leti"n e dikkat çekerken,
beşerî bir to p lu m u n sırf kendi g ü cü n e d ayan ılarak k u ru
lam ay acağın ı ve insanın d ah a y ü ce gayeler için hareket
geçm ek yerine, kendisini başlı b aşın a bir gaye olarak gö
rem eyeceğin i özellikle v u rg u lam ak istiyordu. O nun takip
çilerin d en bazıları, yü zy ıllar içinde, Kilise ile Tanrı D evle
ti v e y a en azın d an Tanrı D evleti'nin benzeri arasın d a m u-
zafferiyetçi bir b en zeşm e o ld u ğ u n u ileri sürdüler.
B u "seçilm iş o lm a " fikrinin hortlatılışı, yeni ve sahte
"teo k rasiler" d oğu racak tır. K im ler olu rlarsa olsunlar, tarih
10 t,es scize docu n ıen ts ccn ciliaires/O n altı K oıısil B elgesi, F id es Y ay ın ları, P aris,
1967. "K ilise v e H ıristiy an lık dışı d in ler" h ak k ın d a bildiri.
l .h i M e s a j l a r T o p r a ğ ı Filist in • 173
boyunca insan lar kendilerini m u tlakın (m utlak m ü k em

melliğin, tek gerçek ideoloji v e y a m ed en iyetin, ya d a biz
zat Tanrı'nın) görevlileri olarak g örm eleriyle birlikte bu
iddia, katliam lara, H açlı Seferlerine, en gizisyon lara, sö
m ürgeciliklere ve ayırım cılıklara yol açacaktır. Bu ayırım
cılığı, Konsil belgesi kın ıyor11, a m a o lanet "seçilm iş halk"
düşüncesini d ev am ettirm ek le kaçın ılm az olarak bu ayı
rım cılığın toh u m u n u d a k en d in d e m u h afaza ediyor. H âl
buki b ağlam ın d an k oparılm ış kelim esi kelim esine ifade
lerden yola çıkarak değil de, İncillerin b ü tünü içinde ele
alınırsa, H z. İsa'nın m esajının "seçilm iş h alk " fikrini ke
sinlikle dışladığı görülür.
İncil, V aad'in bütün insanlık için H z. İsa ile tam am lan
dığını ilân edip d u ru rk en (R om alılara, 1 5 / 8 - 1 1 ) bir H ıris
tiyan, vaad in bir halka bir to p rak verilm esi şeklindeki
"m a d d e ci" tezi nasıl savunabilir?
D olayısıyla, kabilecilik ile evrensellik arasındaki k op
m a hiçbir ku şk u ya yer v erm ey ecek şekilde açık ve nettir.
Sinoplu M arcion , 144 tarih lerin d e, R o m a 'd a , Y ahudi-
lik'ten g elm e H ıristiy an ları M a tta 'n m ilk m etn in i tah rif
etm ek le su çlu y o rd u : "S an m ay ın k i ben Ş eriatı v ey a p ey g a m
b erler i y ık m a ğ a g eld im ; ben y ık m a ğ a d eğ il, fa k a t tam am etm e
ğ e g e ld im " (M atta, 5 / 1 7 ) . M a rcio n 'a göre H z. İsa şöyle d e
se gerek ti: "Ben Ş eriatı tam am lam ay a d eğ il, ortad an k a ld ır
m ay a g e ld im ." M a rcio n 'u n d o ğ ru d a n d o ğ ru y a L u k a İnci-
li'n e v e A ziz P a v lu s'u n M ek tu p ların a d a y an an su çla m a
sı, L u k a İn cili'nin ( 1 6 / 1 6 ) şu m etn in e d a y an ıy o rd u : "Şe
riat v e p ey g a m b erler Y ahya'ya k a d a r idi; o z a m an d a n beri, A l
lah'ın m elekû tu (T anrı'nın H ü k ü m ra n lığ ı) m ü jd elen iy o r" , so
n u ç itib ariyle H z. M u sa'n ın Ş eriatı'n ın yerin i İncil alm ış
tır12. K u d ü s Eski A h it E k o lü 'n d e n P ed e r B oisard , "S yn op-
s e d es q u a tre E v a n g iles/D ö rt İn cil'in O rtak M etin leri" çalış-
11 A ge., s. 553.
12 Y u han na, 1 / 17'y i d e ek ley eb ilird i: "Zİra M u sa ile Şeriat verild i; İsa M esih
ile in ayet vc h akikat oldu ." A yrıca da M atta, 11 / 1l'i.
1 , 4 - Roger araudy
m a sın d a bu tezi re d d ed erk en bile şunu ekler: " Ş ay et biz

Ş eriat'ı O n E m ir'le sın ır la n d ırır ve İn cil'd e de sev g i em ri ü ze
rin e o d a k la n m ış b ir ö ğ reti g ö rü rsek , o zam an bu an la y ış bir b a
k ım a d oğ ru olur. " 13
Eski ve Yeni A hit arasın d ak i bu süreklilik v ey a bu sü
reksizlik ne olu rsa olsun, bir H ıristiyan için önem li olan,
H z. İsa tarafın d an ta m a m la n an "v a a d "in bir top rak vaadi
o lam ayacağıd ır.
O. C u llm an n 'ın " Jesus et les rev o lu tion n a ires de son
tem ps/E Iz. Isa v e D ö n em in in Ilıtilâ lcileri" n d O 'i altını çizdiği
gibi, H z. İsa, "Z e lo t'T a rla işbirliği etm ed i. Ç ü n k ü on ların
çifte h edefi v ard ı: D in a d a m ların ın sap tırm aların d an di
ni arın d ırm a k v e R o m alıların işgalin d en Filistin 'i k u rta r
m ak (bu son k o n u d a S ad u k ilerin b ü yü k h ah am ları o n lar
la işbirliği için d ey d i). D em ek ki iki hedef, yan i d in î re
fo rm ile ülkenin s iy a s î k u rtu lu şu n u n hedefleri birbiriyle
b ağlan tılıyd ı.
FIz. İsa, tıpkı o n lar gibi, "T anrı'nın F Iü k ü m ran lığ ı"m *£«
m ü jd eliyord u , fakat on u n açısından bu m üjdenin öyle b a
sit bir m illî top rak talebiyle alâkası yoktu.
FIz. İsa R om a İm p a ra to ru n a da, (İsrail'in bağım lı kralı)
F le ro d 'a d a hiçbir İlâhî hak tanım az.
Tiz. İsa, m esajının bir to p rak v ey a bir iktidar sahipliği
ne b ağlanm asını, İncillerde kesin bir şekilde ü ç kere red
deder. Şeytan, bir dağın tep esin d en kendisine d ü n ya kral
lıklarını gösterdiği ve b u nları ona su n d u ğu zam an , FIz.
İsa, İblis'e şöyle der: "Ç ekil, Ş ey ta n !” (M atta, 4 / 1 0 )
"M esih " olarak ad lan d ırılm ayı d a red deder, çünkü Ya
hudi gelen eğin d e bu ism in ayrı bir siy asî anlam ı vardır. Bu
u n v an ı kendisine veren lere, m eselâ P etru s'a (M arkos,
8 / 3 0 ) , o y ü zd en , su sm alarını em reder. K endisine M esih
olup olm adığını soran B aşkâhin K ayafa'n ın karşısında
13 " S y n o p s e ..." , c. 2, s. 137, C erf Y ay ın ları, 1977.

14 C u llm an n , “fesııs et les revolu tion n aires de son ten ıp s/llz. İsa ve D ön em in in
İhtilâlcileri", s. 62, D elach au x ve N iestle Y ayın ları, N eu ch atcl, 1971.
İlâhi M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin •175
H z. İsa, gelenekte bu terim in bir ik tidar d ü şü n cesiyle b ağ

lantılı old u ğu n u bildiği için, o ifadenin soru m lu lu ğu n u
üzerin e alm az: " B u nu söy ley en sen sin "*(M atta, 2 6 / 6 4 ve
Luka, 2 2 / 6 8 ) .
Vali Pilatus kendisine, "Sen Yahudilerin kralı m ısın ? ”
(M arkos, 1 5 / 1 3 ) diye sord u ğu zam an da H z. İsa, evet veya
h ayır cevabı yerine, “B enim krallığım bu d ü n yadan değildir"
(Yuhanna, 1 8 / 3 6 ) der. O nun M esihçiliği (kurtarıcılığı), bir
M esih'ten H z. D av u t'u n K rallığı'm diriltm eyi bekleyen Ya
hudilerin geleneksel M esihçiliğine ters d ü şü yord u .
“Yahudi halkının kendi toprağına dön ü ş hareketi konusunda
açık ve net bir teolojik hü kü m v erm ek gü n ü m ü zd e h er zam an kin
den daha zordur. Bu h areket karşısında, bizler her şeyden önce,
H ıristiyanlar olarak, eskiden İsrail halkına, üzerinde toplanm a
ya davet edildikleri, bir toprak bağışının Tanrı tarafından yapıldı
ğını u n u tam ay ız" diyen "Fran sız Piskoposluğun Yahudilerle
İlişkiler K om itesi" tarafından 16 N isan 1 9 7 3 'te yayınlanm ış
“H ıristiyanların Yahudilikle ilgili tavrı kon u su n da piskoposlu
ğ u n tavsiyeleri" hangi teolojiye dayandırılabilir?
Teolojik açıd an böylesi bir tu tu m , bir H ıristiyan için ka
bul edilem ez bir anlayıştır. Ç ünkü bun u n anlam ı, Tiz.
İsa'nın gelişi hiçbir şeyi d eğiştirm em iştir dem ektir. Yani o
" v a a t" , insanlığın tam am ı için bir "k u rtu lu ş" vaadi değil
de, sad ece bir halka top rak vaad i olarak k alm aya d ev am
etm ektedir.
O yü zd en , hiç kim se, M arcion 'u n d ü şü n d ü ğ ü n ü n aksi
ne, Yahudi ve Flıristiyanların (onların ard ın d an da M ü slü
m anların) aynı Yaratıcı A llah 'a inandıklarına ve aynı im a
na, H z. İbrahim 'in k urbanıyla ispatlanan kayıtsız şartsız
im an ın a sahip old uklarına itiraz edem ez.
* K itabı M u k a d d es ad ıy la d ilim ize çev rilen v e bizim k ay n ak o la ra k k u llan

d ığ ım ız eserd e o cü m le "S ö y le d iğ in g ib id ir" şek lin d e tercü m e ed ilm iş, fa
kat F ra n sız ca sı y azarın d em ek isted iğ in e daha uygun old u ğ u için, m e cb u
ren F ra n sız ca sm ı esas aldık. F ran sızcasın d a, "B u n u sö y ley en se n sin " vey a
"B u n u sen sö y lü y o rsu n " d iy e çev ireb ileceğ im iz şu ifad e yer alıy or: " C 'e s t
toi qui le d it".
N e v a r ki bir H ıristiyan için artık vaad in konusu v e de

m u h atap ları değişm iştir. Ç ü n kü H z. İsa artık tarihin m e r
kezidir. O, Eski ile Yeni A hit arasındaki "d u ra k "ı işaretler.
N itekim "İb ran ilere M ek tu p "ta, inananların dinden
sap m aları y ü zü n d en , Yeni A hit'in Eski A hit'in yerini nasıl
aldığı çok net olarak belirtilir. O rad a H z. İsa ile bir Başkâ-
hin arasın d ak i tem el farklılığa dikkat çekilerek şöyle deni
lir: " Ş im d iy se, İsa daha iyi v a a tler üzerine ku ru lm u ş daha iyi bir
ahitin aracısı oldu ğu kadar, daha üstün bir g örev e de sahip ol
m uştur. E ğer o ilk ahit ku su rsu z olsaydı, İkincisine gerek d u yu l
m azd ı" (İbranilere, 8 / 6 - 7 ) . Y erem ya ( 3 1 / 3 1 - 3 4 ) tarafından
h ab er verilen Yeni A h it'e atıfla o M ektup'ta şu ilâve edilir:
"Yeni A h it dem ekle, birin cisi eski etm iştir, fa k a t eskiyen ve ihti
y arlay an y o k olm aya m ah kû m d u r" (İbranilere, 8 / 1 3 ) . Ve m e
sele şöyle noktalanır: "Bu sebeple, çağrılm ış olanların vaat ed i
len son su z m irası alm aları için M esih, y en i bir ahitin aracısı ol
m uştur. K en disi, onları birin ci ahit zam an ın d a işledikleri su çla r
dan ku rtarm ak için fid y e ola ra k öld ü " (İbranilere, 9 / 1 5 ) .
D aha da keskin bir ifadeyle: "(M esih), İkinciyi g eç erli k ıl
m ak için birin ciy i k a ld ır ıy o r " (İbranilere, 1 0 / 9 ) .
B öylece, eb ed î k u rtu lu şu v a a t eden ve bunu bütün in
san lara y ay a n Yeni A hit, E ski'yi, yani belli bir halka bir
to p rak v a a t ed en A h it'i geçersizleştirir.
"R om alılara M ek tu p "u n u n on birinci b ölü m ü n d e A ziz
P avlu s, Eski ile Yeni A h it15 arasındaki hem devam lılık,
h em de kopukluğu çok gü çlü bir şekilde vurgular.
"İm di diyoru m : A llah ken d i kav m in i reddetti m i? H âşâ!"
(11 / 1) . A ziz P avlu s (zaten d iğer bü tü n H avariler gibi) ken
disinin de Yahudi old u ğu n u h atırlatır ve peygam berlerin
vurgu lad ık ları kon u ya dikkat çeker: "B ak iy e", yani seçil
m eye lâyık kalan "seçilen ler" konusuna. A ziz P avlu s için
bu "b ak iye" (R om alılara M ektup 11 / 5 ) , elbette H z. İsa'yı
M esihleri kabul ed en kim selerdir (yani, H z. D av u t'u n
15 "T esta m en t" v c "A llia n c e " şu ay nı G rek çe k elim en in tercü m elerid ir: D i-
a thek e. O y ü zd en "E sk i A h it" v c "Y en i A h it" d em ek u y g u n b ir çevirid ir.
İl â h î M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin •1 7 7
Krallığı'nı ihya edip kendilerine ülke verecek bir "M esih"i

artık beklem eyen, fakat kendilerine H z. D avut'un kinden
başka bir Krallığın, Tanrı'nın K rallığı'nın verileceğini m üj
delediği kim selerdir. Bu ise, krallık şan ve debdebesi için
de değil de, m ah ru m iyetleriyle ve Din için yapacakları fe
dakârlıklarla gerçekleşecek bir krallık olacaktır). "İsrail ara
dığın a kavu şam adı, seçilm iş olan lar ise kavuştular. G eriye ka
lanların da y ü rekleri n asırlaştırıld ı" (R om alılara M ektup
1 1 /7 ). A slında bu bir "n ih âî d ü şü ş" değildir (R om alılara
M ektup 11 /1 1 ). O bunu da aşılanm ış bir zeytin ağacı im ge
siyle açıklar. Pagan ların Yeni A h it'le Vaad'in ağacın a nasıl
aşılandıklarını gösterir v e Y ahudilerden h enüz H z. İsa'd a
M esihlerini g ö rm ey en Yahudileri, "T an rı'nın İsraiP'ine
(G alatyalılara M ektup, 6 /1 6 ) , H z. İsa'd a M esihlerini g ö r
m üş Yahudilerin v e im anlarıyla (R om alılara, 4 / 1 3 ) V aad'in
m irasçısı hâline gelen P ag an ların yan m a d avet eder.
Şeriat düzeni ortadan kaldırılmıştır: "Bu im an gelm eden
tince, biz Şeriat altında hapsedilmiştik, gelecek iman açıkla
nıncaya dek’ Şeriat'ın tutuklusuyduk. Yani, Şeriat imanla ak
lanalım diye Mesih'in gelişine dek eğiticimiz oldu" (Galatya-
lılara, 3 /2 4 -2 5 ). Kitabı M ukaddes'in Eküm enik Tercümesi
(TOB), bu pasajla ilgili notta (Yeni Ahit, s. 557, not e), şu açık
lama yapılır: "Burada Hz. İsa'nın gelişiyle başlayan bir iman dü
zendir söz konusu olan. Bu düzen (bu anlayış) Şeriat düzenine son
verir Bu, A llah tarafından valıyedilm iş bir imandır. Yalnız bu, sa
dece A llah ’ın inanç konusu olarak teklif ettiği bir doktrin de değil
dir, aksine Hz. İsa ile ve Hz. İsa'da A llah ’ın inayetine, Allah'ın K ut
sal Rulıu'na bir açılıştır." A ziz Pavlus temeldeki farklılığı şöy
le belirtir: "Artık köle değil, oğullarsınız. Ve oğullar olduğunuz
için Tanrı sizi aynı zam anda m irasçı yaptı" (Galatyalılara, 4 /7 ) .
A ziz P avlu s Yahudi soy u n d an gelişini anlatırken d er
ki: "D oğu m u m u n sekizin ci g ü n ü sü n n et oldum . İsrail so y u n
dan, B en yam in oy m ağ ın d an , özbeöz İbraııiyim . K u tsal Şeriat'a
bağ lılık d ersen iz, T erisiy d im " (Filipililere, 3 /5 - 6 ) . K op uşu da
k ayd ed er: D oğu ştan ve eğitim den gelen büliin bu ay rıca
lıklar "kendisi uğru na h er şey i y itird iğ im R abbim İsa M esih'i
178 • K o g i’r C â m ııııly
tarum arını ü stün d eğ eri y a n ın d a h er şeyi za rar sayıyoru m , sü p

rü n tü say ıy oru m . Ö yle ki, M esih 'i kazan ayım ve Şeriat'a d ay a
nan ken d im e özgü b ir d oğ ru lu ğ a değil, M esih'e im an etm ekle
kazan ılan , im an son u cu Tanrı'dan g elen d oğ ru lu ğ a sahip olarak
M esih 'le birleşm iş olay ım " (Filipililere, 3 /8 - 9 ) .
B u rad a teolojik ince ayrıntılar söz konusu edilm iyor.
A sıl önem li olan, H ıristiyan lığın b izzat özü d ü r: İsa-M esih,
İsrail oğu lların a v a a t edilen M esih'm idir, değil m idir?
E v e t mi, h ayır m ı?
E v etse, Yeni A hit Eski A h it'i gerid e bırakıyor dem ektir.
Vaadin konusu olarak da, artık y ery ü zü v e y e ry ü zü kral
lığı değil, ku rtu lu ş ve Tanrı'nın K rallığı vardır. Bu v aad in
m u h atab ı da, belli bir halk değil, b ü tü n insanlıktır.
H ay ırsa, on u n gelm esiyle hiçbir şey değişm em iştir ve
FIz. M u sa'n ın Tanrı ile olan A hit'i d ev am etm ektedir. Yani,
T anrı'nın K rallığı'nı m üjdeleyerek bütün insanlıkla değil
de, kendilerine bir to p rak verm ek vaad in d e b u lu n d u ğu
kabilelerle A hit yapm ıştır.
P isk op oslu ğu n 1973 Bildirisi, garip bir şekilde, bu ikin
ci yolu izliyor.
B öyle bir tavır alışın siyasî anlam ı, herhalde kim senin
g ö zü n d en k açm ay acak tır: Bu Bildiri, İsrail D evleti'n e te
olojik bir d ayan ak sağlıy or; İsrail D evleti de böylece İlâhî
v aatlerin yerin e getirilm esi oluyor.
18 N isan 19 7 3 'te n itibaren (iki g ü n son ra) H ah am G ru-
n ew ald, "L e M o n d e" gazetesin d e, İsrail'in siyasî varlığı
nın Eski A h it'çe de haklı b u lu n d u ğu n u k ayd ed iyord u .
Buna karşılık K u zey A frika Piskoposları, özel bir halka
özel bir top rağın atfedilm esinin Eski A hit vaatleriyle h ak
lı gösterilem eyeceğin in altını çizdiler: "Y orum lam alarda y a
pıları vahim an lam belirsizlikleri, Y ahudilikle S iyon izm a ra sın
d a u ğu rsu z bir k arışıklığ a y o l açm aktadır."
Bu karışıklığın so n u cu d u r ki, diye d evam ediyorlar,
sanki o Bildiri " a d alet, h a k v e h u ku k g ereklerin i h iç h esaba k a t
m aksızın , bir toprağın z o rla işg ali old u bittisin in k a b u lü n ü " is
tiy o r gibi görü n ü yor.
İ l , ı h ı M i " , . ı j l . ı ı To|>i'.i|',ı l i l i s t i ı ı - 1 7 9
Vatikan'ın İsrail Devleti'ni asl.ı tanım am ası ve Papa VI.

Paııl'ün 22 Aralık 1972'deki nutkunda, " uzun yıllardır bekleyen
i’f ılilcklerinin haklı kabulünü isteyen biliştin halkının evlâdına"
yapılan zulm ü dile getirmesi manidardır. İsrail D evlcti'ni di
nen haklı görm e şöyle dursun, Papa işgal topraklarına siyo
nist yerleşimcilerin yerleştirilmesi konusunda şu açıklamayı
y.ıpar: "Apaçık ortada, m illetler araşınca kabul görm üş ve garanti
edilmiş hukukî bir temelden yoksun durum ların gittikçe artan ölçü
tle güçlendirilm esi, herkesin yararını gerektiği gibi hesaba katan âdil
bir uzlaşmayı ileride kolaylaştırm ak yerine zorlaştırabilir."
1 lıristiyan lar ta ra fın d a n m eselen in g erçek y ö n ü k o n u
sund ak i bu bilinçlenişin bir b aşka belirtisi de, V ancou-
v e r'd a (24 T em m u z-10 A ğ u sto s 1 9 8 3 'te ) D ü n y a 6. K ilise
ler Ekü m en ik A ssam b lesi'n in takındığı ta v ırd ır: "Bazı te
olojik yoru m lar, ba şk a bö lg elerin H ıristiy a n la rın ın , O rtad o
ğu 'n u n d in î v e siy a s î d u ru m u n u d oğ ru o la ra k d eğ erlen d irm e
lerin i en g ellem iştir. İsrail'in B atı Ş eria'd aki s ö m ü rg ecilik s iy a
seti, h alkların g elişm esin in a y rım cı p o litik a sın ı tam am lay an
fiilî ilh akla so n u çlan m ıştır. Bu siy aset, F ilistin h a lk ın ın tem el
h akların ın a len en çiğ n en m es i d em ektir."
Eski A hit'in İbranileri ile bugünün siyonistleri arasında
biyolojik ve tarihî süreklilik problem inden de öte (tarihî so
runu ele aldığım ızda bu problem üzerine tekrar eğileceğiz),
asıl tartışm a konusu olan, bu mesajın tam anlamının ne oldu
ğudur: Hz. İbrahim'in evlâdı kim dir? Vaad'in evlâdı kimdir?
bedenle mi, yoksa im anla mı Hz. İbrahim 'in evlâdı olunur?
Bu k on u d a İncillerin cevabı hiç de kapalı değildir. Tıp
kı insanın atasının top rağın ın v ey a evinin m irasına kon
m ası gibi kendilerinin de V aad 'in m irasçıları olduklarına
inanan Ferisilere ve Sadukilere H z. İsa şöyle haykırır: "Ey
en g erekler nesli... B abam ız İbrah im 'd ir diye için izden d ü şü n m e
yin. Ç ün kü ben size derim ki, A llah İbrahim 'e şu taşlardan ev
lât k a ld ıra b ilir" (M atta, 3 / 9 ) .
H z. İbrahim 'in oğulları, kendisine kan yolu yla bağlı
olanlar değil, aksine aynı kayıtsız şartsız kurbana, H z.
İsa'n ın örneğini verd iği gibi, hazır olanlardır. Kendisine
in an an v e on a "B ab am ız İb rah im 'd ir" diyen Yahudilere

H z. İsa, "İbrah im 'in çocu kları olsaydın ız, İbrahim 'in y ap tık la
rını y a p a r d ın ız !” (Y uhanna, 8 / 3 9 ) dedi. Ve onları kendi Sö
zü n e d av et ederek, çok gü çlü bir şekilde şunu ekledi: "İb
rahim olm ad an ön ce ben v a r ım ” (Yuhanna, 8 /5 8 ) .
“A rtık ne Y ahudi ne G rek var... Ve eğ er M esih'e aitsen iz, o
zam an İbrahim 'in soy u n d an sın ız, vaade g ö re de m irasçılarsı
n ız" (G alatyalılara, 3 /2 8 - 2 9 ) , zira "S ü n n etli olu p olm am an ın
ö n em i yoktur, ön em li olan y en i y ara tılıştır" (G alatyalılara,
3 /2 8 - 2 9 ) . Ç ü n k ü "T an rı'n ın İsrail'i" b u d u r (G alatyalılara,
3 / 1 6 ) . IIz . İbrah im 'in oğu lları, inananlardır. Z aten "Ve K i
tap, A llah'ın m illetleri im an ların a g öre aklay acağ ın ı önceden
g ö rerek İbrahim 'e, 'Biitün m illetler sen in aracılığ ın la ku tsan a -
c a k tır '16 m ü jd esin i ön ced en v e r d i” (G alatyalılara, 3 /6 - 8 ) . A y
nı M ektup netlikle belirtir ki: "İbrahim 'e sağlan an ku tsam a
M esih İsa aracılığ ıy la m illetlere sağ lan sın ve bizler b öy lece vaat
ed ilen R uh'u im an la alalım " (G alatyalılara, 3 /1 3 - 1 4 ) .
Tek kelim eyle, bir H ıristiyan 'ın İsrail D evleti'n e teolo
jik bir an lam verm esi im kânsızdır. Yahudi dinine saygı, si
y asî bir hareketin tarih î hedeflerini k u tsallaştırm ay a g ö tü
ren siyon izm le Y ahudiliğin birbirine karıştırılm asını asla
v e k at'a gerektirm ez.
2 ) Eski A h it'in bu seçm eci ve kabileci

o k u n u ş u n u , bir Y a h u d i'n in bir
H ıristiy a n 'd a n daha çok redd etm esi g erek ir
Ç ünkü böylesi bir ok u m a, İsrail'in Tanrı'sı yerin e "İs ra

il D evleti"n i ikam e ettiği için, bizzat Y ahudiler açısından,
d inden çıkm a anlam ına gelir.
Siyonist ideoloji çok basit bir m an tığa d ayan ır: Tek-
v in 'd e (1 5 /1 8 -2 1 ) şöyle denilir: "O gü n R ab A braııı'la ahit
16 Tekvin, 15/6.
İl â h î M e s a j l a r Toprağı F ilistin • 181
yap a ra k o m şöy le ded i: M ısır Irm ağ ı'n d aıı biiy iik F ırat Irm a-
ğı'na k a d a r uzanan bu toprakları... sen in soy u n a vereceğ im ."
İşte bu n d an hareketle, bu A h it'in neden ibaret o ld u ğ u
nu, V aad'in kim e yapıldığını v e y a Seçilm işliğin kayıtsız
şartsız olup olm adığını sorgu lam ak sızın , siyonist y ön eti
ciler, kendileri agnostik v ey a tan rıtan ım az olsalar bile,
şöyle d iyorlar: Filistin bize Tanrı tarafın d an verilm iştir.
İsrail hüküm etinin kendi istatistikleri bile, İsraillilerin
sadece y ü zd e 15'inin dinine bağlı o ld u ğu n u gözler önüne
seriyor. Ve bu d u ru m , on ların y ü zd e 90'ın ın bu top rak la
rın kendilerine, inan m ad ık ları Tanrı tarafın dan verildiğini
iddia etm elerine engel olm u yor!
G ü n ü m ü z İsraillilerinin ezici çoğ u n lu ğu dinî inanç ve
uygu lam ad an u zak d u ru yor. İsrail D evleti'n d e belirleyici
bir rol oy n am aların a rağ m en çeşitli "d in î p artiler" de v a
tandaşların sad ece çok ön em siz bir kısmının tem silciliğini
yapıyorlar.
Bu ap açık çelişki N a th a n YVeinstock tarafın d an "Le
S ion ism e con tre Isra el/S iy o n iz m İ s r a il’e K a rşı" (M asp ero Ya
yınları, 1969, s. 3 1 5 ) k itab ın d a çok gü zel açıklanır: "E ğer
h aham y o b a z lığ ı İsrail'd e b askın sa, S iy o n ist in an cın a n ca k Hz.
M u sa'n ın d in in i referan s a la ra k tu ta rlılık k a z a n a b ild iğ in d en -
dir. 'S eçilm iş h a lk ' v e 'Vaat E d ilm iş T o p ra k 'k av ra m la rın ı çık a
rın, siy o n iz m in tem eli b ir an d a çökü verir. O n un için d in î p a r
tiler g ü çler in i, tu h a f b ir şek ild e, a g n o stik s iy o n istlerle işbirliğ i
etm elerin d en alırlar. İsrail'in siy o n ist y a p ısın ın iç m an tığ ı, y ö
n eticiler in i din a d a m la rı sın ıfın ın o to ritesin i g ü çlen d irm ey e
zorlam ıştır. Ben G u r y o n ’un etk isi a ltın d a k i so sy a l d em o k ra t
" M apai" p a rtisid ir o k u lla ra zoru n lu din d ersin i koy d u ra n ,
d in ci p a r tile r d eğ il."
"Bu ülke, bizzat Tanrı tarafından y ap ılm ış bir vaadin g erçek
leşm esi ola ra k v arlığın ı sü rdü rm ektedir. M eşru lu ğ u kon u su n d a
bu ü lkey i hesaba çekm ek g ü lü n ç o lu r." M ad am G olda M eir ta
rafından ifade edilen tem el gerçek b u d u r.17
!/ Bu B ild iri'n in bağ lam ı için bk z: Le M o n d e, 15 Hkim 1971.

"Bu top raklar biz e v aat ed ilm iştir ve ü zerin de bizim h ak kı
m ız v ard ır" diye tek rarlar B egin .18
“B ilim izd e Tevrat varsa, b izler Tevrat'ın halkı oldu ğ u m u zu
d ü şü n ü y orsak, Tevrat'ın, H âkim lerin ve din u lularının, K u dü s,
H alil, E riha ve d ah a başka y erlerin toprakların a da sahip olm a
m ız gerekir. " 19
"İşçi" p artisin d en "L ik u d "a , Tevrat referansı bir siyaset
olu ştu rm ak için kullanılır: Filistin Tanrı tarafın d an im zalı
bir b ağışla siyonistlere verilm iştir.
Bu aynı seçm eci ok u m a, g ü n ü m ü zü n zulüm lerini h ak
lı g österm ek için, T evrat'ın en acım asız m etinlerine ö n ce
lik verir. K en an ülkesinin y ağ m alan m ası v ey a insanlarının
köklerinin k azınm ası, o m etin lerd e A hit'in gözetilm esin in
bir şartı olarak tak d im edilir.
Sayılar'd ak i (3 3 /5 1 -5 2 ve 55-56) m etinde, Tanrı FIz. M u
sa 'y a şöyle der: "Şeria Irm ağT ndan K enan ü lkesin e geçin ce, ül
ked e yaşayan bütün halkı kovacaksınız... A m a ülkede yaşayan ları
kovm azsan ız, orada bıraktığın ız halk gözlerin izde kanca, böğü rle
rin izde diken olacak. Y aşayacağınız ülkede size sıkıntı verecekler.
Ben de onlara y apm ayı tasarladığım ı size y ap a ca ğ ın ı."
Ş aro n 'd an H ah am M eier K ah an 'a siyonistlerin Filistin
lilere karşı takındıkları tav rın ana örn eğid ir bu.
Tesniye yu rtların a el k onulm ası ve halkının sürgün
edilm esini istem ekle yetin m ez, katliam yapılm asın ı da is
ter: "Tanrınız Rab m ü lk ed in m ek üzere g id eceğ in iz ü lkeye sizi
g ötü rd ü ğ ü n d e, ö n ü n ü zd en birço k m illeti... kov d u ğ u n d a... tam a
m ım y o k etm elisin iz. Bu m illetlerle an tlaşm a y ap m ay acaksın ız,
on lara a cım ay acaksın ız!" ( 7 / 2 ) , "ve onları y o k ed ecek sin iz"
(Tesniye, 7 /2 4 ) .
K atliam lar kitabı olan Y eşu 'n u n kitabı, İsrail ok ulların
d a ok u tu lan sad ece klâsik bir m etin değildir. O rdudaki y e
ni erlerin psikolojik şartlan d ırılm ası için de kullanılır. N i
tekim L ü b n an 'ın istilâsı sırasın d a (1982), h ah am su b aylar
18 B eg in 'in O slo 'd a k i d em eci, D avar, 12 A ralık 1978.

19 M o şe D ayan , Jeru sa lcm P ost, 10 A ğ u sto s 1967.
İ l îh i M e s a j l a r T o p r a ğ ı Tilistin • 183
kutsal savaş v aazları verdiler. Asıl a m a ç da (yüzbaşı rü t

besindeki) bir h ah am tarafın d an şöyle açıklandı: “Bu sa v a
şı ve bizim bu rad aki v arlığ ım ızı haklı g österen K u tsal K itabı
m ızdaki kayn akları u n u tm am am ız gerekiyor. B izler bu rada bu
lu n m akla Yahudi olarak d in î v a z ifem iz i (M itzv a) y erin e g etiri
yoruz. K itabım ızd a y azıld ığ ın a g öre: D in î v azife (M itzva), d ü ş
man aley h in e top rak feth etm ek tir."
Bu ideolojik yön len d irm e, arkeolojiden okul kitapları
na k ad ar u zan ır (Y eşu 'n u n kitabı o k u ld an o rd u y a k ad ar
tem el m etin old u ğu için, "İşçi" partili Ben G u ry o n 'd an be
ri yoru m lan m ası ok u llard a zoru n lu kılınm ış ve y o ru m la
ma "m e d y a "y a ve halkın m u h ayyilesin e v arın cay a k ad ar
da genişletilm iştir.)
A rk eo lo jik dü zey d e: K enan diyarının Yeşu tarafın d an fet-
hediliş tarihini belirlem ek için, Y. Yadin başkanlığındaki
bir İsrail heyeti, 1955'te, T evrat'ta sözü edilen H atso r şehir
devletinin yeri farzedilen yukarı Ü rd ü n vadisindeki Tel el
K aza'd a kazılara girişti.
Eski Ahit (Yeşu, 11 /1 3 ) , başın d a H a tso r kralı Yabin b u
lunan K enan şehir devletlerinin birleşik ord u su yla İsrailli
lerin yap tığı sav aştan zaferle çıktığında Y eşu 'n u n şehri
yaktığını, çünkü H a ts o r'u n b ü tü n bu krallıkların başşehri
old u ğu n u belirtir. “Bu y ıkım ın kalın tısın ı bu lm ak ve bun u se
ram ik y olu y la tarih leııd irm ek, kazı y ap an ların an a h ed eflerin
den biriydi. "20 G erçekte, Ay ve E rih a'n m alm ışı k on u su n d a
Yeşu kitabının tu tarsızlığının tarihen isp atlanm asından
sonra, İsrail'in g ü n ü m ü zd ek i politikasına Eski A h it'ten bir
"d a y a n a k " bulm ak için, o çok değerli hikâyelere asgari bir
inandırıcılık k azan d ırm ak hedefleniyordu.
H a lk k itlesi d ü zey in d e okulda ve ord u d a: Yeşu kitabının
okun m ası, İsrail okullarının p ro gram ın d a d örd ü n cü sını
fından sekizinci sınıfına k ad ar yer aldığı için Tel A viv'd en
Tam arin ad ın d a bir p rofesör 1000 öğren ciye bir soru fişi
20 A rch a elo g ia m u n d i, S yrie-P akstin elS u riyc-V ilialin I. Jean IV rrot, N agel
Y ay ın ları, C en ev re, 1978, s. 66.
F
1 8 4 ■ K o g i ’r C i.ır.ıu ıly
d ağıttı. O rad a şöyle d en iyord u : "Yeşu kitabın dan alın m a şu

p arçaları biliy orsu n : H a lk şeh re (E riha) çıktı ve şeh ri aldılar. E r
kek, kad ın , çocu k, yaşlı, h iç ayırım yap m ad an orada bu lu n an la
rı öld ü rd ü ler..." (Yeşu, 6 / 2 0 )
A şa ğ ıd a k i soru lara cev ap verin :
a) S en ce Yeşu v e İsra illiler iyi m i yaptılar, kötü m ü?
b) Tutalım ki İsrail ord u su savaş sırasın d a b ir A ra p köyü n ü
işgal ed iy or; ord u , Yeşu'nun E riha ah alisin e reva g örd ü ğ ü n ü o
k ö y h alkın a u ygu lam alı m ıdır, u y g u lam am ak m ı? ”
Ç ocu k ların bu şartlan d ırılm a k on u su n d a yap tığı anke
tin tü yler ü rp ertici son u çlarını yayın lad ığı için P rofesör G.
Tam arin, Tel A viv Ü n iv ersitesi'n d en k o v u ld u .21
M ed y a v e h alk m u h a y y ilesi dü zey in d e: O cak 1 983'te İsrail
D evleti, Lübnan k atliam ın d an sonra, "Y eşu 'y u an m ak
için " üç pulluk bir seri bastı. Birincisi, Ü rd ü n nehrinin ge
çişini tem sil eder. S igism ond G ören, Tel A viv'd e, bu pul
baskısı için kalem e aldığı m akalesind e şu y o ru m u yap ar:
"Bu p u l bize, çağdaş İsrail ordu birlikleri tarafın dan özellikle
1956'da Sina'da ve 1967'de üç cep h ed e u ygu lan an "dolaylı h a
rekât m etod u " n u hatırlatıyor. A m a bu usul, ilk d efa bu n dan
3 3 0 0 sen e ön ce E ski A hit'teki ata larım ız ta r a flıd a n tatbik ed il
m işti. O zam an da İbraniler, d oğ u dan sald ırm ak için K en an ü l
kesin in çev resin i d o la ş m ış la r d ı...”
G ören, "E riha'nın alın ışT 'm sim geleyen ikinci pulun, sa
d ece "gizli g ö rev lilere ev in i açıp sa kla n a ca k y er v erd iğ i için f a
h işe R ahab" dışında k alan halkın kutsal im hasını h atırlattı
ğını belirtir.
Ü çü n cü puldaki resim , Y eşu 'n u n G ibeon savaşını ta
m am lam ak için güneşi d u rd u rm asın ı tem sil eder. Yazar,
bu savaşın "K itaba g ö re K u d ü s ve Elalil'in kralları olan " beş
K en an kralına karşı yapıldığını h atırlatarak şöyle der: "Beş
kral esir alın dı... D aha son ra Yeşu on ları öldü rttü ve cesetlerin i
beş a ğ aca a s tır d ı.” G ören bu konudaki görüşlerini şöyle ta-
21 P rotestan p apazı C lau d e R ey n au d bu nu şu rad a zik red er: L ib an -P alesti-

n elL ü bn an -F tlistin , L 'H arm attan Y ayın ları, Paris, 1977, s. 84-86.
!
Il.ilıi M e s a j la r T o p r a ğ ı b iliştin • 185
m arnlar: "İsrail bu giin , g eçm işin Ketimi kralların d an daha az

tehlikeli olm ayan bir d ü şm an la baş etm ek z o ru n d a d ır.”22
N ot: Bu konuyla ilgili belge için kitabın son undaki Bel
geler b ölü m ü n d e yer alan V n u m aralı eke bakınız.
Bunlar, hem "ta rih ", h em de bir siyasetin "k u tsal" ge
rekçesi o larak görü len ve gösterilen Eski A h it'in kullanılış
örneklerinden, daha binlercesinden, sad ece birkaçıdır.
Tarihî y u ttu rm a ca la rd a n bir başka örnek, d ü n ya tarihi
nin m ücevherlerini ve Filistin'in kültürel m irasının en kıy
metli iki âbidesini, M escidi A ksâ ile K u b b etü ssahrâ'yı teh
likeye atm ak ta olan tu tu m d u r. "S ü ley m an M abedi"nin
kalıntılarını bulm ak b ahanesiyle bu şaheserin altında ka
zılar yapılıyor. Çifte yalan a d a y an an bir b ah an ed ir bu:
a) M escidi A k sâ'n ın bitişiğindeki "A ğ la m a D u varı" ke
sinlikle S üleym an M ab edi'nin bir kalıntısı değil, aksine
flero d Tapınağı'nın kalıntısıdır. Yapısı, m im arların ifade
siyle "taşların ö rü lü ş şekli", on u n bir R om a eseri o ld u ğ u
nun ap açık ispatıdır.
b) B ütün tarihçi ve arkeologların, geçm işteki d u ru m u
bakım ından, artık hiçbir izinin k alam ayacağın ı bildikleri
Süleym an M abedi, asla ve k at'a bir Yahudi kültür m irası
değildir. N itekim (bu binanın tek tanığı olan) Eski A hit bi
le ap açık belirtir ki o m ab et Filistinlerin Kralı Surlu I liram
tarafın d an gönderilen m im arlar, d u v arcılar ve zan aatk âr-
lar tarafın d an yapılm ış ve plânı, ayrıca tezyin at ve d ö şe
m esi de, K rallar kitabında (I. Krallar, 6 / 1 - 3 8 ve d evam ı)
anlatıldığı hâliyle, K enan m odellerinin bir benzeriydi.
Çünkü bu binanın İsrail oğulları tarafın d an yapılm ış bir
ön örn eği yok tu (K utsal S a n d ık /A h it Sandığı bir çad ır
içinde taşın ıyord u ve tezyin atta, M ezop o tam ya kökenli
"m ele k " figürleri gibi, resim ler de kullanılm ıyordu).
H em zaten önem li olan sad ece gerçek dışı olm ası ve ta-
rihen eleştirisi d e değildir. Eski A h it'in bu şekilde o k u n u
22 S ig isn ıo n d G o re n 'in (Tel A viv) m akalesi, Jou rn al de C e ııe v e tarafın d an ,

23 O ca k 1 9 8 3 'te şu b aşlık la y ay ın lan m ıştır: "Ycşıı, Arici Ş aroıı'ıııı atası."
IN< • Kogcr ,ıı\UHİy
şu n u n , bir H ıristiyan 'd an çok bir Yahudi tarafından da ka

bul edilir yanının olm ayışıdır.
K itab ım ızd a ITıristiyanlar için sad ece Yeni A h it'i kay
nak gö sterd iğim iz gibi, b u rad a d a yaln ızca Yahudi dininin
m ü m in lerin in kabul ettikleri m etinleri, yan i T evrat'ı ve E s
ki A h it'in b ü tü n ü n ü esas alarak m eseleyi irdeleyeceğiz.
1. A hit
Tanrı'nın y aln ızca bir g ru p kabileyle A hit yaptığı d o ğ

ru m u d u r? Ve de bu kabilelerin sad ece İbrani kabileleri ol
duğu?
T ekvin'de Tanrı H z. İb rah im 'e şöyle diyor: "Ben ise, iş
te, ah d im senin ledir... Ve a rtık adın A bram (Y ü ce baba) çağ rıl
m ayacak, fa k a t adın İbrah im (cu m hu ru n babası) olacak, çü n kü
sen i b irçok m illetlerin babası e t t im ..." (Tekvin, 1 7 /4 -5 ).
Peşin peşin iki açık lam an ın yapılm ası gerekiyor:
a. Irak 'tak i U r şehirden gelen H z. İbrahim , Tesniye'nin
bize d ed iğin e göre, İbrani değil, A ram i'd ir (yani Suriyeli):
"Ve A llah'ın R abbin ön ü n d e cevap verip d iy eceksin : B abam g ö
çebe bir A ram i id i" (Tesniye, 2 6 / 5 ) . D em ek ki A llah H z. İb
rah im 'i ırkından (Irak 'tan g ö ç etm iş bir Suriyeli) d olayı
değil, im an ın d an d olayı seçiyor.
b. Tanrı, A hit'in işareti olarak, sünnet olm ayı kararlaştı
rıyor: "Ve g u lfe etin izde sü n n et olacaksın ız ve sizin le benim
aram d aki ahdin alâm eti olacaktır" (Tekvin, 1 7 /1 1 ). H z. İbra
him bu em ri yerine getirir: "İbrahim ve oğlu İsm ail aynı g ü n
de sü n n et o lu n d u la r" (Tekvin, 1 7 /2 6 ) v e Tanrı ekler: "Ve İsm a
il'e gelince, sen i işittim . İşte, onu m ü barek kıldım ... on iki beyin
babası olacak ve onu bü y ü k m illet edeceğ im " (Tekvin, 1 7 /2 0 ).
H z. İshak henüz H z. Sara'dan doğm am ıştır. Ve Tanrı ona
Ahdini önceden vaat eder: "O nunla ve ondan son ra ziirriye-
tiyle ahdim i ebed î ahit olarak sabit k ıla ca ğ ım " (Tekvin, 1 7 /1 9 ).
D em ek ki m etin açık v c nettir: Ahit, (İsh ak 'm oğlu Ya-
kup) İsrail'in d ü n y aya gelm esinden ön ced ir; A ram i İbra
h im 'le yapılıp kendisine İsm ail için old u ğu k ad ar İsrail
Il.ılıı M ı\'..i|l.ıı lo |)i.ıg ı b iliş tin 1H 7
için de çok sayıda bir /.ü rriyet "v a a d "in d e bulunm uştur.
R ivayete göre, A ra p la r İsm ail'in, İbraniler de İsrail'in (İs-
lı.ık'ın oğlu Y ak u p 'u n ) neslinden gelir, her ikisi de vaad in
m irasçılarıdır.
Z aten "ırk " asla söz k on u su değildir, aksine söz k on u
su olan, binlerce yıldır A rab istan 'd an , M e z o p o ta m y a 'y a
ve M ısır'a g öç edip d u ra n Sâm i d illi halkların hepsidir.
Aram i dili (H z. İsa'nın k on u şacağ ı dil), İbranice ile A ra p
ça'nın ortak ana kalıbıdır.
I Iz. İbrahim 'in "to h u m u " aslında hiçbir şekilde İbrani-
lcrle sınırlı kalm az. Tekvin'e göre, Sara H z. İbrahim 'den H a-
cer'i ve "Mısırlı M acar'ın İbrahim 'e doğurm uş olduğu oğlunu"
( lekvin, 2 1 /9 ) kovm asını istediğinde, kadının bu kaprisine
ve bu kıskançlığına fazla önem verm em iş gibi görünen Tan
rı, Hz. İbrahim 'e şöyle der: "Ç ocuktan dolayı ve cariyeden do
layı gözü n d e kötü olm asın. Sara'nın sana söylediğini dinle, çün
kü senin ziirriyetin İshak'ta çağrılacaktır. Ve cariyenin oğlunu da
bir m illet edeceğim , çünkü o senin zü rriyetindir" (Tekvin,
21 /1 2 -1 3 ) İsmail'i ve zürriyetini korum ak için Tanrı bir m u
cize gösterir: H z. H acer çölde ağladığı ve çocuğunun susuz
luktan ölmesini istem ediği zam an, A llah'ın m eleği ITacer'e
seslenir: "Nen var H acar? K orkm a, çünkü bulu nduğun yerden
çocuğun sesin i A llah işitti... K alk, çocuğu kaldır ve onu ken di elin
de tut, çünkü onu büyü k m illet yapacağım . Ve A llah Macar'ın
gözlerin i açtı ve bir su kuyusu gördü... Ve A llah çocu kla beraber
di ve o büyüdü ve çölde otu rdu " (Tekvin, 2 1 /1 7 -2 0 ).
Siyonistlerin seçm eci okum ası "u n u tu r" ki, bu Ahit sa
dece İbranileri değil, bütün Sâm i kavim leri ve H z. İbra
him 'e "yeryüzünün bütün kabileleri sen de m ü barek o la ca ktır”
(Tekvin, 1 2 /3 ) denildiğine göre, onların ötesini de içine alır.
Vaadin evrenselliği H z. İshak'a teyit edilm iştir. Tanrı
on a şöyle der: "Ve sen in zü rriy etin i göklerin y ıld ızları g ib i ço
ğ altacağ ım v e z ü rriy etin e bütün bu m em leketleri vereceğ im ve
yerin bü tü n m illetleri senin zü rriyetin d e m übarek kılına
ca k la r" (Tekvin, 2 6 /4 ) . (N ot etm ek gerekir ki H z. İshak,
babasının arzu su üzerine, H z. İbrahim 'in ülkesinden, y a
18£ •R o g c r G a r a u d y
ni K u zey M e z o p o ta m y a 'd a k i E la to r'd an , R ebaka adlı A ra

mı bir kızla evlenir. Tekvin, 2 4 /1 0 ) .
B u v a a d in evren sel önem i, A rap bir kadının kocası olan
E sa v k o n u su n d a tek rar hatırlatılır. Bize Tekvin (2 8 /9 ) , “Ve
Es av İsm ail'e g itti ve İbrah im oğlu İsm ail'in kızı M ah alat'ı k a
rt o la ra k a ld ı”23 der.
Tanrı, on u n d ed esi Tiz. İb rah im 'e ve babası biz. İshak'a
y ap ılan vaatleri h atırlatır ve h er z a m an old u ğ u gibi ilâve
ed er: "Ve y erin bütün kabileleri sen d e ve z ü rriy etin d e m ü ba
rek k ılın a c a k tır ” (Tekvin, 2 8 /1 4 ) .
B u cih an şü m u llü k d ah a önce, Tekvin'de Tanrı ile biz.
N u h 'u n A h d i ile o rta y a çıkar. Tanrı, Tufan'dan son ra, gök
kuşağını açarak , biz. N u h 'a şöyle d er: "işte, ben im le sizin ve
eb ed î d ev irlerce sizin le bera b er olan h er canlı m ahlû ku n arasın
da y a p m a k ta old u ğ u m ahd in a lâ m e ti" (Tekvin, 9 /1 2 ) .
2. S eçilm iştik
Bir halkın "seçilm esi" tekelciliğiyle m o n o teizm (tek

Tanrı inancı), g erçek ten de, nasıl bağdaştırılıp uzlaştırıla-
bilinir ki?
A llah bir o ld u ğ u için insanlık d a birdir.
İbraniler seçilmenin kabileci anlayışını taşıdıkları sürece,
gerçek anlam da tek Tanrıcı / m onoteist olm adılar (Elohim 'in
ilâh anlam ındaki El'in çoğulu old u ğu n u daha önce görm ü ş
tük). A n cak peygam berleri sayesinde tevhit inancı / m onote
izm berraklığa kavuştu. Ç ünkü kabilenin tanrısı sadece en
güçlü tanrıydı ve bu tanrı, kabilenin kendi tanrısı dışındaki
ilâhlara ibadet edilm esi k onusunda "kıskanç"tı. P eygam
berlerle birlikte o y eg ân e Tanrı hâline gelir. N itekim (622'de,
Yoşiya'nm hüküm ranlığı dönem inde keşfedilen) Tesniye,
bunu Yahudi im anının birinci şartı yapacaktır: "Dinle, ey İs
rail! A llah'ım ız Rab, bir olan Rab'dir" (Tesniye, 6 /4 ) .
23 Eski v e Yeni A h it'in (T O B ) ek ü m cn ik tercü m esin d e b u p asaj için şu not

d ü şü lü r: “Bu m etin H z. İbrahim 'in ziirriy etiu d e E doni v e A rap u n su rların bu
lu n du ğu n u açıkça ortay a k o y a r .”
İ l â h î M e s a j l a r T o p r a ğ ı F i l i s t i n •1 8 9
Tekrar edelim . Allah birse, insanlık da birdir. Bu so

n u ç /v a rg ı, Levililer'd en çıkarılm ıştır: "K om şunu kendin gibi
sev eceksin !” (1 9 /1 8 ). A n d re C h ou raq u i'ye g ö re24 "İbrani tef
sirinde yen i bir çığır açan " Rabbi Hillel (M Ö 30-M S 10) şöyle
diyordu: "Kendine yapılm asın ı istem ediğin i başkasına yapm a!
İşte Şeriatın özü budur. G erisi yoru m d an ibarettir." Ö te yandan,
talebesi Judah tarafından tam am lan an "M işn a /S ö z lü Yahu
di kanun ve gelenekleri b ü tü n ü " derlem esine başlayan
Rabbi A qiba (MS 50-132), Levililerde geçen yukarıdaki
cüm leyi yoru m lark en "Bu Şeriatın tem el ilkesidir" diyordu.
Yahudi dininin kendisinde taşıdığı ihtişam ve güzellik
İbrani P eygam b erlerd e, eski kabileci dinin bir içselleştiril
mesi ve evrenselleştirilm esi çab asıyla o rta y a çıkar. Böyle-
ce de, bu dinin özellikle, y aln ızca bir geçm iş ve m u h afaza
edilm esi gereken bir gelenek olm adığı, aksine A llah'ın
çağrısına u y g u n olarak inşa edilm esi gereken bir gelecek
old u ğu gö zler önüne serilir.
İçselleştirm e, ibadetlerin altındaki ru h î an lam yeniden
keşfedilerek gerçekleştirilir. B u ruhiliğin to h u m u , kabile
âyinciliği içine g ö m ü lm ü ş hâlde, zaten T evrat'ta bulunur.
Ç ünkü derinin kesilm esi, A h it'in gerektirdiği T anrı'ya
itaatin sad ece bir dış alâm etidir. Tesniye çok tan " Bunun
için y ü reklerin izin g u lfesin i sü n n et ed in !" (Tesniye, 1 0 /1 6 ) ve
Yerem ya im anın yenilenişini işte böyle ilân edecektir: "Y ü
reğinizin g u lfesin i a tın !” (Yerem ya, 4 / 4 ) .
D ahası Y erem ya, artık Ş eriat'm tam am ın ın sad ece taşa
değil, yüreklere de yazılacağın ı belirtir. Tanrı b u yu ru r:
"Ş eriatim i on ların içlerin e koyu p, y ü rekleri ü zerin e onu y a z a ca
ğ ın ı" (Yerem ya, 3 1 /3 3 ) . B u "yeni bir A h it ” olacak tır (Y erem
ya, 3 1 /3 1 ) .
Bu yeni A hit bütün m illetlere açılır. Pler türlü ırk vey a
kabile bencilliğine karşı Z ak ary a m illetlerin dine girişini
•’4 A n d re C h o u raq u i, H istoire dıı Ju daısm e/Y ahu dilighı Tarihi, PCJF, Q u e sais-
jc? 1963, s. 36.
191 •R o g e r ^ a r a u d y
hab er verir: "Ç ok m illetler R abb'e yapışacaklar... Benim kav-

m im o lacak lar" (Z ak ary a, 2 /1 1 ) . Tanrı'nın halkı bund an
böyle im an la olacaktır, ten ve kanla değil.
K udüs bu evrenselliğin bizzat sem bolü olur: "Benim evi
me, bütün m illetler için dua evi den ilecektir" (İşaya, 5 6 /7 ) . Hz.
İbrahim 'in bütün oğullarının kutsal şehri K udüs, bu inanç
taki insanı birliğin sem bolüdür. Bundan böyle şu en çarpıcı
"G elecek yıl Kudüs'te" duası, bütün insanlar ve bütün halklar
için, A llah'a dönüş u m udunun, yani Tanrı'nın hüküm ranlı
ğını bekleyişin duası olacaktır. "Yeni ahit"in bu "m üjdesi"
artık "B ü tü n beşere" (İşaya, 4 0 / 5 ) ilân edilecektir. Kurtuluş,
im an sahibi herkese vaat edilir: "Ey dünyanın dört bir ucuıı-
dakiler, hepiniz bana yönelin de kurtu lu n !" (İşaya, 4 5 /5 ) . "Ey siz
susayanlar, sulara gelin... B ilm ediğin bir m illeti çağıracaksın, seni
bilm eyen bir m illet sana koşacak" (İşaya, 5 5 /1 -5 ). Tanrı'nın hal
kı içinde artık yabancı yoktur: "R abb'e yapışan ecnebi, m utlak
Rab beni kavm iııden ayıracak, diye söylem esin !" (İşaya, 5 6 /3 ).
D ü n y aya bu açılış, kabileci bencilliğin ve tekelciliğin
ta m a m e n zıttıdır. Ç ü n k ü İbrani p eygam berleri kendi halk
larının ve em an et aldıkları m esajın geçm işini üstlenir, fa
kat onu aşar ve onu geleceğe ve herkese açarak yüceltirler:
"Bütün m illetleri bir aray a top lay acağ ım " (İşaya, 6 6 /1 8 ) .
Tanrı'nın bu K u d ü s'ü , şeh irler arasın d a herhangi bir
şehir değil, yen i ahitin m erk ezin d ek i şehirdir. H em zaten
y ery ü zü n ü n tam am ı, h er yerin d e A llah 'a davetle insanla
rın değişim inin m ayalan d ığ ı bir "K u tsal T op rak "tır: "Yeni
g ö k ler ile y en i y er y a ra tm a k tay ım ; böylece önceki şeyler anıl
m ay acak , fikre g elm e y e ce k " (İşaya, 6 5 /1 7 ). H a y attan ko
p uk bir im anın insanların söm ü rü lm esiyle ve savaşlarla
u y u ştu ğ u bir geçm iş gerid e kalm ıştır. B u n dan böyle:
"Ve evler y a p a ca k la r ve otu racaklar;

Ve bağ lar d ik ecek ler v e m ey v esin i y iy ecekler;
O n lar bin a ed ip de başkası otu rm ay acak;
O n lar d ikip de başkası y em ey ecek."
(İşaya, 65/21-22)
11 ıhı M e s a jla r T op rağı b iliş tin - 191
D ünyayı Tanrı'nın irad esin e göre şekillendirm ek için

gerekli bir eylem e ruh v e rm e y e n bir duanın anlam ı nedir?
"B irçok d u alar ettiğ in iz zam an da d in lem ey eceğ im , ellerin iz
kan la d olu " (İşaya, 1 /1 5 ) . İşte o geçm iş. Ve işte gelecek:
"Ş eriat S io n ’dan ve

R abb'in sözü K udü s'ten çıkacak.
M illetler arasın d a hükm ed ecek,
Ç ok ka v im ler a rasın d a k a ra r verecek.
K ılıçların ı saban dem irleri,
M ızrakların ı bağcı bıçakları y ap acaklar
Ve çocu klarım ız sav aşı öğrenm eyecekler''
(İşaya, 2/3-4)
K u d ü s'ü bir m illetin başkenti değil de, dünyanın d ört

bir köşeşine yayılm ış bir dinî topluluğun m an ev î feneri
y ap an İşaya ile P ey gam b erlerin gelecek hakkındaki m u h
teşem bakış açısı işte budur.
Y erem ya gerilerde kalm ış bir geçm işi aşarak, "atalarıyla
ı/aptığım ah it g ib i o lm a y a n " (Yerem ya, 3 1 / 3 2 ) Yeni Ahit'i
ilân etm e cesareti gösterir. A sırlard an beri İsrail dininin
m u k ad d es odağı K utsal Sandık'a gelince, im anın sayısız
insana ulaşacağı bir geleceğe yön elen Y erem ya, onda g eç
mişin bir kalıntısını gö rm e cesaretin d e b ulunur: "Rabb'in
A hit S an dığı söy len m ey ecek! Ve fik r e g elm ey ecek ve on u an m a
yacaklar ve onu aram ay acaklar ve bir daha y ap ılm ayacak. O za
man K u düs'e R abb'in tahtı d iy ecekler ve bütün m illetler K u
düs'e top lan acaklar...” (Yerem ya, 3 /1 6 -1 7 ).
İşaya da şöyle diyecektir: "Ö nceki şey leri an m ayın ve es
ki şey leri dü şü n m eyin . İşte ben y en i bir şey y ap ıy oru m ; şim d i
ortay a çıkacak; onu a n lam ay acak m ısın ız ? ” (İşaya, 4 3 /1 8 )
B ü y ü k m ü fessir Von R ad , bu k op u şu an aliz etti. Kral
Y oşias tarafın d an 6 2 2 'd e to p rak altın d an çıkarılan Tesni-
y e 'd e "M u sa'n ın h ita p ettiğ i İsra il o ğ u lları, g erçek te k raliy et
d ö n em in in s o n u n d a k i İsra il oğ u llarıy d ı. T esniye'ye özg ü bir
m ecaza g öre, Yahve ile y ap ılan ah itten g elen ve Y ahve'nin bü-
ı/iik v aatlerin in g e rçek leşm e sin i bekley en Y oşiy a’nın İsrail
o ğ u lla r ıy d ı bu n lar... T esn iye'n in bu tem el d in î ka v ra m ı, Ye-

rem y a'n ın "y e n i a h it" le ilg ili k eh a n etleriy le m u k a y ese ed ilirse,
b ir b a k ım a on u n , T esn iye'n in bu keh a n etlere ne k a d a r yakın
d u rd u ğ u n u g ö rm e k şaşırtıcıd ır. Ç ü n kü o da g elec eğ e bakıyor,
Isra il o ğ u lla rın ın ü lk ed e em irlere boy u n eğ erek y a şa y a ca k la rı
b ir d ev ird en sö z ediyor... Tek b ir n oktad a fa r k g ö rü lü r: Yerem
y a b ir Yeni A hit'ten bah sed iy or, T esn iye ise E sk i A h it'e bağ lı
k alıy or... A m a bu fark p e y g am b erin m esajının b izzat
ö z ü y le y a k ın d an ilg ilid ir."25
Von R ad ekler: "Bu bakış açısı din ad am ların ın koydu ğ u
kan u n ların ... ve on ların â h ir z am an a d ön ü k olm ayan ibadet te
olojisin in etkisiy le kay bolu p g itse gerektir... K udüs'te iktidarda
olan din ad am ları aristokrasisi, ah ir zam an beklen tisin i uzun
sü re bir ken ara bırakm ıştı... O d ö n em d e p ey g am b er ve a h ir z a
m an beklen tisin in , teokrasin in g ü n d em in d en son su za dek çıka
rılıp atılm ış olm ası da m üm kündür.''26
Şim dilerde de söz k on u su olan, hiçbir şekilde sadece
teolojik k av g a değil, aksine siyasî Siyonizm tarafından y a
pılan tercih, Yahudi tarihinin p ey g am b erler sayfasını ve
b u n u n içselleştirm e u m u tların ı o rtad an kaldırm aktır. R u
h î geleceği ve evrensele açılışı d u m u ra uğratm aktır. Ç ü n
kü o sayfa, M u sevî im anının m esajının en değerli olan y a
nını kendisinde taşıy ord u . P eygam b erliğin reddiyle kabi-
leciliğe yönelen bu m illiyetçi gerilem e, siyonist İsrail D ev
leti tarafın d an 19 5 0 'd e yayın lan an "D ö n ü ş K a n u n u "n d a
en so m u t ifadesini bulur. Birinci m ad d e bunu şöyle ö zet
ler: "Eler Y ahudi İsrail'e g ö ç etm e hakkın a sa h ip tir.”
"Yahudi devleti, Y ahudiler için devlet, Y ahudi'nin tarifi so
ru n ların İsrail'de ortay a atılıp tartışılm am ası elbette m ü m kü n
25 Von R ad. T heologie de l ’A n cien T estam en t/E ski A hit'in T eolojisi, L a b o r v e Fi-
d es Y ayınları, C en ev re, 1965, c. 2, s. 231-232.
27 C lau d e K lein (K u d ü s İb ran i Ü n iv ersitesi M u k ay eseli H u k u k E n stitü sü
M ü d ü rü ), Le caractcre j ı ı i f d e l'E tat lsrael/lsrail D evleti'n in Yahudi K arakteri,
C u jas Y ayın ları, P aris 1977, s. 37
11 M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin ■193
değildi. Şu kon u d aki kav g a da zaten bu radan ka y n akla n m akta

dır: K im Y ahu di'dir?”27
10 O cak 1960 d ü zen lem eleri işte bu so ru y a cevap verir:
"K im liğ in d eki m ed en î d u ru m u n u belirten ''dini” ve "ırkı"
han elerin e şu kim seler Y ahudi ola ra k y azılacaktır:
a) Yahudi an n eden d oğan ve bir başka d in e m en su p olm ayan ,
b) H alaklıa (Y ahudi d in in in kan u n u n )'a g öre Y ahudi din in e
giren kim se. "28
Demek ki iki ölçü var: Irk kriteri ve din adamlarının kriteri.
Yukarıdaki tarifin birinci kısm ı, açık ve net bir şekilde
g österiyor ki, siyasî siyon izm in bizzat ilkesi gereği, "Y a
hudi" terim i sad ece bir d in i değil, bir halkı da belirtir.
A slında, M usevi dininin dışında, Yahudi terim inin h iç
bir anlam ı yoktur. Ç ü n k ü Y ahudi'yi, dinî top lu lu ğu n u n
dışında tan ım layan başka hiçbir topluluk, ırk v ey a etnisi-
leden söz edilem ez. H er şeyd en önce Eski A hit buna ta
nıktır, ard ın d an d a biyoloji ve tarih.
D ah a önce de g ö rd ü ğ ü m ü z gibi, 'Iekvin'in bize, kendi
sinin İbrani değil de, A ram i (yani Suriyeli ve Irak'taki
U r'd a n gelm iş) o ld u ğu n u söylediği, yani K ral D av u t'u n
kendileriyle k ork u n ç sa v aşlar yap tığı (II. Sam uel, 8 / 5 - 6 ve
I. Tarihler, 1 8 /5 - 6 ) o A ram i halkından olan H z. İbrahim 'in
Iorunları arasın d a im an dışında, din d ışında başka bir or-
Uık n ok ta v a r m ıdır ki?
İshak bir A ram i kızla evlenir, E sa v bir A rap kızı alır,
Kral Saul Kenanlı bir an n ed en doğm adır, K ral D avu t'u n
dedesi R ut M oabit'ti, K ral Süleym an H ititli an n e d e n d i...
Şim diki İsrail kanunlarının u y gu lam asın a göre, sadece
su en ünlülerini, yani H z. İbrahim , H z. İshak, Saul, D av u t
ve Süleym an anm ak la yetinirsek eğer, d em ek ki "D ön ü ş
K anum T 'ndan bu b ü yü k zatlar an cak "ih tid a etm ek le" y a
rarlanabileceklerdi, annelerinin kanından d olayı şansları
nı kayb ed ecek ve sad ece Yahudi dinine g eçm ek suretiyle
luı şansı elde edebileceklerdi.
’K Aynı eser, s. 42.

Böyle bir k an u n u n saçm alığı, b ü tü n Eski A h it'in ta m a

m ının şahitlik ettiği gibi, Yahud i'yi dinî bir top lu lu ğa b ağ
lılıkla değil de, tıpkı X IX . yü zyıl A vru p a'sın ın m illiyetçi ef
sanelerin in rom an tik şov en izm in tasav v u r ettiği gibi, bir
m illete ait olm ak la tarif etm e iddiasındaki siyonizm in biz
z a t kendi ilkesinden kaynaklanm aktadır.
Bir Yahudi için, tıpkı bir Elıristiyan için old u ğu gibi, E s
ki ve Yeni A h it'te, Filistin üzerindeki siyonist taleplerini
d estek leyecek hiçbir delil ve d ay an ak yoktur.
YAHUDİLİKTEN
SİYONİST MİLLİYETÇİLİĞE
1) A v ru p a R ö nesa nsı ve
Y ah ud iliğin d eğişim leri
ahudi inancının çok yü k sek evrensel ci geleneklerine

Y rağm en , siyasî siyon izm le birlikte, o y o lu n d an kökten
kopuş d em ek olan bir m illiyetçilik nasıl doğabildi?
Siyasî siyonizm in olu şu m u , bizim bu çelişkiyi an lam a
m ıza im kân verir.
M Ö 63 ve bilhassa d a MS 135 (Bar K oşba) isyanlarının
ardın d an R om alılar tarafın d an Filistin 'den k ovu lan İbra
nilerin "d a ğ ılm a la rı"n d a n son ra, yü zyıllarca Yahudi im a
nını taşıyan h er insan "Y ah u d i" idi. Yahudi olm ak, bir di
nin m en su b u o lm ak dem ekti.
D erken, XVI. yü zyıld ak i R ön esan s'tan itibaren A vru
p a'd a b ü tü n dinlerde bir gerilem e olur. B ütün Batı top-
lum ları bir sekülerleşm e aşam asın a girer. O z am an a k ad ar
hâkim din old u ğu için, Flıristiyanlık bu n d an d ah a fazla et
kilenir. Fak at Y ahudilik de aynı evrim e uğrar.
Bu hareket, XVII. yü zyıld a Baruch Spinoza (1 6 3 2 -1 6 7 7 )
ile doru k noktasına ulaşır. "M arran *" (Katolik K ralların en
gizisyon zu lm ünden kaçan İspanyol Yahudisi) bir ailenin
oğlu olan Spinoza, sığındığı yeni vatanı H ollanda'da, Yahu
di evrenselciliğinin en göz kam aştırıcı şeklini dillendirir.
* M arran / m arran e, zorla H ıristiy an laştırılm ış, fakal kendi d in in e sa d ık k a l

m ış İsp an y ol v ey a P o rtek iz Yahud isi, çev.
f
K en d isin d e Yahudi ilham ının D escartes akılcılığıyla ta

m a m e n b ü tünleştiği bu Batı düşüncesinin devi, k artezyen
(d ek artçı) ilkeleri nih âî n ok taların a k ad ar g ötü ren (D es
cartes kendisi b u n u y a p m a y a cesaret ed em em işti) bir sis
tem ku rd u : Bu sistem , Tanrı gerçeğin d en b aşlayan g erçe
ğin tam am ın ı, h issedilir m ad d ey e, geom etrik akim k an u n
ların a tabi kılar. D ü n y a v e insanın h ürriyeti, o n u n "E ti-
k a "sm d a , akıl açısın d an ta m am en şeffaftır. "Teoloji-Politik
İn celem e"sin d e, bu nitelikteki h ü rriy et k avram ın ın siyasî,
sosyal ve dinî son u çları o rtay a kon u r ve son uç: D em ok ra
tik ve laik bir d evlet anlayışıdır.
K endisini ö ld ü rtm ey e bile teşebbüs ed en A m sterd am
S in ago g 'u n u n ü statları tarafın d an sapkın o larak aforoz
edilen Spinoza, vefatının 250. yıld ön ü m ü m ünasebetiyle,
an cak 19 2 7 'd e -k a z a ra , am a resm en d e ğ il- bir "iad e-
i itib ar"a k avu ştu . O da şöyle: K u d ü s İbrani Ü n iversite-
si'n d en D ok tor K lau sn er yaptığı bir k on u şm ad a, " B aru di
S pin oza, sen bizim ka rd eşim iz sin ! Ve ben sen in h ü r old u ğ u n u
ilân ed iy o ru m !" 1 dedi.
K endi dinî cem aati tarafın d an dışlanm ış, Batı d ü şü n ce
sinin bu sem bol ism i Spinoza ile birlikte, bir Y ahu di'nin
kim liği problem i çok n et bir şekilde ortaya atılır: O ana ka
d ar kendisini tarif ed en dinî inancının dışında, Yahudi
kim d ir v e ne dem ektir?
S p in oza'n m evren selliğe ve h o şg ö rü y e daveti, b ü tü n
A v ru p a'd a, özellikle de kendisini, dinî karanlıkçı çağların
aksine, "ay d ın lan m a y ü zy ılı" olarak gören XVIII. y ü zy ıl
dan itibaren, b ü y ü k yankı uyandırır. Akılcılık, geleneği
k em irm ey e başlar.
"G e tto " yü zyılların ın ard ın d an dış d ü n y ay a bu açılış,
Yahudiliğe kendi kendini reform e etm e, arkaik bir ritüel-
cilikten ve ayrım cılık düzenini -ez ilm iş, k u şatm a altında
tu tu lan h er toplu lu k g ib i- d ev am ettiren yob azlık tan arın
m a im kânı sağlar.
1 Nevv York T im es, 28 E k im 1928.

I
İl â h î M e s a jL ır Toprağı F ilistin •1 9 7
Yeni zam an ların habercisi, Yahudiliğin L u th er'i, M oıse

M endelssohn (1 7 2 9 -1 7 8 6 ) olm uştur. K endisi, b ü tü n A vru
pa ve A m e rik a 'd a y ay ılacak olan ''H ask alah "ın , reform
dan geçm iş Yahudiliğin k ayn ağı olacaktır.
A lm an ya'n ın D essau şeh ird en d ü n y a y a gelen M oise
M endelssohn, Tevrat ve Talm ud ok u yarak yetişir. Fakat
bu ara d a d evasa bir k ü ltü r edinir: Sadece geçm işin Y ahu
di dü şünürlerinin, özellikle de k endisinden şu önem li
"D inî in an çla eleştirici akıl a rasın d a çelişki y o k tu r" tezini ald ı
ğı M aim onide (İbn M ey m u n )u n bilgisine değil, Spinoza
ve Leibniz'in, A vru p a k ü ltü r ve felsefesinin bilgisine de
sahip olur. T evrat'ı A lm a n ca 'y a çevirir ve bir tefsirini y a
par. Aynı z a m a n d a Yahudiliği arkaik şekilciliğinden k u r
tarm ak ister. O na göre Talm ud, Yahudilik hakkm daki b ü
tün zenginliği v e b ü tü n ahlâkî öğretisiyle, geçm işin son
derece saygı d eğ er bir geleneğidir, fakat onun tarihî bir
değeri vardır. M endelssohn, p eygam b erlerin m esajını y a
şatm ak istediği için, başkalarının k ü ltürüne açılışa ve sev
giye çağırır. "Y ah u d i'n in K u rtu lu şu " kitabında şöyle der:
"H eyhat, kard eşlerim , sizler h oşg örü sü zlü ğ ü n b oy u n d u ru
ğ u n a m aru z kaldınız. Ş im d iy e k a d a r bütün h alklar dinin dem ir
bir bilekle devam ettirebileceğ i d ü şü n cesiy le y aıııla geldiler. Ey
kardeşlerim , sev g i yolu n u takip edin , tıpkı bu g ü n e kad ar kin y o
lunu izley e g eld iğ in iz g ib i."
Yahudi dinini yeni bir şekilde y a şa m a y a yap ılan bu
çağrıyı, gerici h ah am lar m ürtedlik, dinden çıkm a olarak
d am galarlar. Y ahudilere T evrat'ın A lm an ca tercüm esini
okum ayı, aforoz tehdidi savu rarak , yasak larlar ve onun
okunm asını "sap k ın lık " olarak ilân ederler.
M oise M en d elssoh n 'un vefatın d an hem en hem en beş
sene son ra Fran sız İhtilâli, on u n bütün h ayatı b o y u n ca di
leği olan şu şeyi ilân ed iyord u : Yahudiler aleyhindeki h er
liirlü ayırım ı o rta d a n k aldırıyordu.
2 E ylül 1791 günü, yü zlerce yıllık " a p a rth e id /ırk ayrı-
ın î'n a son vererek, bu kararlı adım ı atan M eclis'te C om te
de C lerm on t -T o n n erre, "b ir ve b ö lü n m ez" bir millet ilke
sin d en ilham alan kan u n yapıcının d ü şü ncesini şöyle

ö zetliyo rd u : "Y ahudilere m illet olm aları bakım ın dan h er şeyi
red d etm eli; f e r t olaraksa on la ra h er şey i v erm eliy iz . "2
F ran sız İhtilâl'ince verilen bu örnek, F ra n sa 'd a ve b ü
tün Batı A v ru p a 'd a 3, Yahudilerin "ö z ü m se n m e si" lehinde
bir akım d o ğ u rd u ; bu akım , b ü tü n A v ru p a'd a, kendi din
ve h a y a t tarzların a saygı bekleyen Y ahudiler arasın d a eg e
m en oldu.
N ap o ly o n 18 0 7 'd e B ü yü k K onsey'ini top lad ığın d a, Ya
h udi cem aatin in delegeleri kendisine "Fransa Y ahudilerinin
bir m illet olu ştu rm ad ığ ım " '1 tem in ettiler.
G eçm iş u ygu lam alara bir donuşu işaretleyen F ran sa'd a
ki karşı d evrim ve A vrupa'daki Kutsal İttifak (28 Eylül
1815) dönem i hâriç, bu hareket bir yüzyıl boyunca Batı A v
ru p a hüküm etleri için olduğu k ad ar Yahudi cem aatleri için
de geri d önülm ez ve d ön d ü rü lem ez bir nitelik kazandı.
A lm an tarih çi Treischke, yüzyılın son u n d a şunları y a
zıyord u : "A lm an top rağ ın d a, çifte m illiyete y er yoktur... E ğer
Y ahudiler m illiy etlerin in tan ın m asın ı... isterlerse, eşit haklara
sah ip olm an ın m eşru z em in i ortadan kalkar."5
Yahudi cem aatleri de böyle bir tu tu m u n m antığını an
lıyor ve kabul ed iyorlard ı. Ç ün kü ya kendilerini, d iğer her
dinî cem aat gibi, bir m illetin bütün h ak lara sahip v a ta n
d aşları olarak gö rü p , in an ç ve özelliklerine saygı isteyebi
lecekler, ya da başka bir "m ille t"e ait olduklarını görerek
kendilerini "y a b a n cıla r" o larak tanım layıp, bu d u ru m u n
b ü tü n son u çların a k atlan acak lard ı.6
2 A . E. H alp h en , “R ecu eil dcs h i s , decrets... con cern an t de sIsraelites/lsrailoğ ııl-

larıyla ilgili kan u n , kararn am e... d erlem esi", P aris 1851, s. 185.
3 " G e tto "Ia r v e Yahudi cem a a tlerin e k arşı rah atsız ed ici d av ra n ışla r sa d e
ce D oğu a v ru p a'd a var o lm ay a d ev am etti.
4 A. E. H alp h en , age, s. 121
5 H. Von T reischke, E in W ort ilber ın ıser Jııden ihıım /Y aln ıdi C em aatim iz H ak
kın da B irkaç Söz, ikinci b ask ı, B erlin , 188ü, s. 15.
6 F ilistin 'd e S iy o n ist d ev let k u ru ld u k ta n so n ra bu m eselen in A B D 'd e b ile
özel b ir cid d iy etle nasıl ele alın d ığ ın ı ile rid e g ö receğ iz.
I
l l i h ı M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin •1 9 9
B u n d an böyle Batı ve O rta A v ru p a 'd a eşit haklara sa

hip v a tan d aşlar o larak h er m en şed en Yahudiler, ülkenin
sosyal, İktisadî ve siyasî h ay atın a katıldılar ve Batı kültü
rünün gelişm esine b ü tü n sah alard a k atkıda b ulundular:
Meselâ felsefede tıpkı S p inoza'nın k artezyen (D escar-
les'çı) akım a m u h teşem ve orijinal bir katkıda bu lu n d u ğu
gibi, A lm an Yahudi d ü şü n ü rleri de K ant sonrası gelenek
leri geliştirdiler. H ein e'n ın şiirinden M en d elssoh n 'un m ü
ziğine v ey a E in stein 'm fiziğine v a rın cay a k ad ar aynı kat
kılar söz k onusu oldu.
P a ste u r'le K atolik biyolojisi v e y a N cw to n 'la P rotestan
fiziği söz k onusu ed ilem eyeceğ i gibi, bu h arik u lâd e eser
ler de, hiçbir şekilde Yahudiliğe m al edilm eksizin b ü tü
nüyle Batı kültür sahasına aittirler.
Yahudi cem aatleri, sad ece kendi d ü şm an ların ın onlara
bir "ırk " v e y a bir "m ille t" o lm ayı dayattık larının bilincin
de oldukları için, u zu n zam an bu ayırım cılığı red d etm e
bilgeliğine ve sa ğ d u y u su n a sahip oldular. A lm an Yah udi
leri arasın d a çoğun lu k ta olan "C e n tra lv e re in / Çalışan Sı
nıfların Refahı D ern eği", 191 9 'd a , Siyonist kışkırtm alara
karşı çıkarak, şu açıklam ayı yap ıyo rd u : "B izler Y ahudi d in i
ne m en sup A lın an larız. A lm a n lık bizim için m illet ve h a lk a n la
m ına gelir, Y ahudilikse in an ç v e köken ... B iz bir Y ahudi m illeti
değiliz, bir M u sev i cem aatiy iz." 7
Bu Yahudi dini kendi içine k ap an m ayı değil, m o d ern
dü n yad a İbrahim î im anın ve p eygam b erlerin m esajının
cahilliğini y a p m ak istiyordu.
Bu "re fo rm d a n geçm iş Yahudilik", geleneğin "folklo-
ı ık" yönlerini reddeder. Yahudi inancını içselleştirm eye ve
onun yaratıcı gelişim ine d avet eder. R eform cular, P ey
gam beriyle birlikte Eski A h it'i T alm u d 'u n önüne geçire
rek, İsrail oğullarının, H ay olan Tanrı'nın şahitleri olarak,
"lın D eu tschen R cich. Z eitsch rift d es C cn tralvercin s d cu tsd ıen Staatsb ü ı-

gor ju d isch en G laubens/ A lm an im p arato rlu ğ u içinde. M u sev î İn ancın dan
A lm an V atand aşların M erk ez birliğ in in D erg isi", 1919, XXV, s. 188.
•R o g e r araudy
evren sel rolleri ü zerin d e dururlar. Filistin'de m illî bir d ev

let k u ru lm asın a da m uhalif oldukları için, onlar İsrail'i bir
m illet olarak değil de, bir dinî topluluk o larak tarif ed er
ler. M esih beklentisi de insanlığın selâm ete erm esi u m u d u
o larak yorum lanır. Bu reform u benim seyenlerin ilk sina
g o gu H a m b o u rg 'ta 1 8 I8 'd e açılmıştır.
N e var ki XIX. yüzyıl A vrupa'sının milliyetçiliği, şoveniz
m i haklı gösterm e ideolojisi olarak geçmişin rom antik yü-
celtilm esiyle birlikte, bu açılıma izin verm edi. O yüzden Re
form cu Yahudilik A lm an ya'd an A m erika'ya yer değiştirdi.
Barres'in dediği gibi, toprak ve ölüler milliyetçiliği A m eri
k a'd a kök salam azdı. Ç ünkü göçm enlerden oluşan bir halk
olan A m erikalılar için askerî zaferlerini, hegem onyalarını
veya kültürlerini tekrarlayıp durabilecekleri bir m azi yoktu.
G enç A m erik a'n ın en ünlü sim aları bu yönelişin altını
çizm işlerdir. Jefferson, 1 A ğ u sto s 1816'd a, şöyle d iyordu:
''Geçm işin tarihin den çok g eleceğ in h ay a llerin i severim . "8
Yarım asır sonra da A b rah am Lincoln: "E cdadım ızın ne
old u ğ u n u değil, toru n larım ızın ne olacağ ın ı m erak ed erim ." 9
P ey gam b erler tarafın d an gerçekleştirilene b enzeyen bu
radikal d ön ü şü m , A vru p a m illiyetçiliğinin zararlı o rta
m ından yakasını k u rtaran reform cu Yahudiliğin b ü yü k
gelişm e g österm esin e im kân sağladı.
F ilad elfiya'd ak i A m erik an L lah ah m ları M erk ez Birli
ği, 1 8 6 9 'd a , şu k ararı a lıy o rd u : ''İsrail oğ u lla rın ın M esih çi
h ed efi, esk i Y ahudi D ev leti'n in k u ru lm a sı d eğ ildir... Ç ü n kü
bu, d iğ er m illetlerd en ik in ci bir k o p u ş a n lam ın a g elecek tir. Bi-
z in ıse g a y em iz , ak ıl s a h ib i b ü tü n y a ra tık la rın b irlik teliğ in in ve
a h lâ k î y ü celik ö z lem lerin in g erç ek leşm e si için , R abb'in bü tü n
ev lâ tla rın ın b irliğ id ir. "
P ittsburg H ah am K onferası, 1885'te, şu açıklam ayı y a
p ıy ord u : "Biz a rtık k en d im izi bir m illet ola ra k değil, bir d in î
ıS jif Ş r ıs K & h fp A m crik an n a tio n a lis m /A m e rik an M illiy etçiliğ i, M acm illan
A. ’ ' s. 150.
Ay m; eser. j/,
L £
!
! !ı: M e s a j l a r T o p r a ğ ı I'ilistin • 20 1
cem aat ola ra k g örü y oru z. O y ü zd en ne F ilistin 'e döııiiş, ne H a

run'un oğ u lların ın id aresi a ltın d a k u rb a n lık bir ibadet, ne d e bir
Yahudi D ev leti’y le ilgili kan u n lard an hiçbirin in ıslahı b eklen ti
si için deyiz."
"R eform cu Y ahudilik"in tem el d ü şü n cesi: Yahudi milli
yetçiliği ve Filistin'de siyasî can lan m a d ü şüncesine karşı,
îsrail oğullarının insana, bütün m illetler içindeki bütün in
sanlara, Tanrı'nın H ü k ü m ran lığı gerçek leşinceye kadar,
kaderlerinin n atam am old u ğ u bilincini verm ek göreviyle
yü k ü m lü "seçk in liği"n i ön plâna çıkarm aktır.
Yahudi dininin bu ru h î gelişim i, H ıristiyan ve M üslü
m an inanışlarıyla birlikte İbrahim î birlik içinde, d ü n yaya
b ugü n ayakta kalabilm esi için m u h taç olduğu şeyi v erm e
ye katkıda bulunabilirdi v e h âlâ da bulunabilir. D ünyanın
bugün m u h taç old u ğu o şey ise, insanın aşkın / İlâhî b o y u
tunu hatırlatm ak , yani insanın kaderinin, kendi g ü ç ve b ü
y ü m e iradesini gösterm en in yolu olarak m ik tar bakım ın
d an bir artışa in d irgen em eyeceği bilincini k azandırm ak,
geçici m antıklarım ızı ve gü lü n ç siyasetlerim izi aşan şeye
u yan d ırm ak , insanın kendine "y eterliğ i" ve sahte sınırsız
lığı konusundaki o m a ğ ru r P ro m eteo sçu veya F au stçu id
dialara karşı m ü cad ele etm ektir.
Yine 1918'd e, A B D 'deki "Flebrevv U nion C o lle g e /İb ra -
nî Birliği K ülliyesi"nin uzun süre başkanlığını yap an K a
tı fm ann Koliler şunları y azıy o rd u : "Y ahudiliğin ifad esi o la
rak Tevrat, h içb ir zam an s a f bir k a n u n la r sistem i şeklin d e sın ır-
lan d m lm aıın ştır. B aşın dan beri A llah v e d ü n ya ile ilgili bilgi
edin m e kitabı v azifesi görm ü ştü r. B ilgi ve sp ekü lasyon kayn ağ ı
olarak da zen g in leşm ey e devam etm ektedir. Z ira y en i tip y o ru m
lar, on u n başka kayn aktan g elen h er bilgiyle ilişkiye g irm esin i
sağlam ıştır. "w
10 K a u fm a n n K oliler, Jeıi’islı theology, S ystcm alically & llisto rica lly C onside-
red /S istem atik v e Tarihî D eğerlen dirm eyle Yahudi Teolojisi, N. Y. : M ac M illan
1918, s. 45-46.
r
20S •R o g e r araudy
2 ) A v ru p a m illiyetçiliği ve
Siy on ist m illiyetçilik
D aha önce, Praglı Rabbi Livia ben Belayel (1 5 5 0 -1 6 0 9 )

ile, H ıristiyanlığın d ağılm ası ve "m illetler"in d oğu şu d ö
n em in d e, Yahudi kaderini Batı terim leriyle yeniden y o
ru m lam an ın ilk girişim i o rtay a çıkm ıştı: Yahudilik artık
bir din o larak değil de, bir "h alk " olarak tanım lanıyord u.
A vru p a, R ön esan s'tan beri, "m illet" ve "d e v le t" dışında
artık başka bir sosyal o rgan izasyon şekline akıl erdirem ez
oldu. Rabbi L ivia ben Belayel için de, Y ahudilerin birinci
vazifesi, "m ille t" olarak o lu şm ak ve kendi top rağıyla bir
likte bir d evlet ku rm ak tı.
Yahudi m illiyetçiliği, tam da Spinoza'nın Yahudiliği
evrenselliğe açtığı sırad a, İzm irli zavallı bir "m esilV'le tek
rar kendini gösterir: S abetay Z evi (1 6 2 7 -1 6 7 6 ). O nun o rta
y a çıkışıyla, " Fas'tan D an im arka'ya, T ü rkiye'den F ran sa'ya
g en el bir çoşku ortalığ ı sardı. (F ran sa'daki) C oın tat Venais-
sin 'd eki k ü çü k bir Y ahudi toplu lu ğ u , 1666 baharın da, Yahuda
K rallığ ı'n a g itm ek için h azırlan d ı ve (F ran sız vaiz ve y az arı)
B ossu et bu h âd isey i g ö rm ez lik ten g elem edi. " n
Sabetay Zevi, Ç an ak k ale'ye geld iğind e önce tu tu k lan
dı, son ra din değiştirip M ü slü m an oldu ve Sultan'ın b ağ
ladığı m aaşla h ayatın ı sü rd ü rd ü . V efatından bir asırdan
daha fazla bir süre son ra P o d o ly a Y ahudisi Jacob Fran k (ö.
1791), kendisinin y en id en d ü n y ay a gelen Sabetay Zevi ol
d u ğu n u ilân etti ve bütün A v ru p a'd a pek çok taraftar ka
zandı. Bir h ah am lar toplantısıyla aforoz edilince H ıristi-
yanlığa geçtiğini açıkladı.
K endilerini "m illî" b ir dirilişin "m esih leri" gibi takdim
ed erek zam an zam an sayısız kalabalıkları h arek ete geçi
ren bu sah tek ârlar dışın d a, kendini bütün m illetler içinde,
T anrı'nın H ü k ü m ran lığ ı'n m m üjdesinin şahidi olarak g ö
11 A n d re C h ou raqu i, H istoire du lu du isın e/Y alıııdiliğiıı Tarihi, age.

I
11 ıhi M e s a j l a r T o p r a ğ ı Filistin • 203
ren Yahudiliğin asıl geleneği, M usevi inancının ruhî anla

mını d ev am ettiriyord u .
F ak at X IX . yü zyılın b aşın d an itibaren A v ru p a 'd a , bü
tün d ü şü n ce akım ları ve en y ü k sek Yahudi ru h an iyetin in
akım ları bile, bu m illiyetçilikle y o ld a n saptılar. M eselâ
Yahudi m istik harek eti " I ia s id iz m " böyle o ld u .12 Baal
Shem Tov ad ıyla bilinen k u ru cu su Israel ben E liezer
(1 7 0 0 -1 7 6 0 ) h ak k ın d a M artin Buber, on u n la birlikte " Çin
Ih ıd izm in in , S u filerin v e A ssise'li A z iz F ran ço is'n ın m ü rid ie-
rinin h ik â y elerin d en ta n ıd ığ ım ız ‘m eczu p 'u n h a rik u la d e tim
sali orta y a ç ık a r " 13 d iye yazar.
O b ü yü k evrenselci bakış açısı, Baal Shem T ov'u n to ru
nu Rabbi N ah m an de B reslau (1 7 7 1 -1 8 1 0 ) ile bir toprak
k u rtarıcılığın a/m esih çiliğ in e, bir Filistin söm ü rgeleştir
m esine dönüşür.
Fak at bu akım yine de, Yahudi m illiyetçiliğine d oğru
evrim in en karakteristik akım ı olm am ıştır.
Ç ünkü siyasî siyon izm in en karakteristik özelliği, Ya
hudiliği bir din olarak değil, h er şeyd en önce onu bir m il
liyet olarak tarif etm esidir.
Yahudiliğin, M u sevî dinî gelen eğin d en kopuk, bu laik
leşm esi, bir başka gelenekten, yan i "m illiyetler yü zyılı"
olan X IX . yü zyıl Batı m illiyetçiliği geleneğinden aparılm ış
çok önem li bir iktibasa dayanır.
B u ndan dolayı siyasî siyonizm , Batılı m illet ve devlet
kavram ını taklit etm ek için, Yahudi dinî top lum undan
bam başka bir top lu m tipi gerçek leştirm eye yönelir.
G erçekten de Yahudi D evleti, "G o ım /M u se v i olm ay an "
Avrupalı devletler m odelinden kopya edilm iş ve etkililiği
ni (m eselâ askerî faaliyetini) de XIX. yüzyıl A vrupa'sının
şovenizm inden alınm a bir m illiyetçiliğe dayandırm ıştır.
I-’ llkz. C ersh o m G. S c h o lcm 'in k lâsik eseri: Les g raııd s cou ran ts de la nıysti-
ı/ııe jııiv e/B iiy iik Yahudi M istik A kın d an , P ay o t Y ayınları, P aris 1968.
1 ’ M artin Buber, Les recits hassidicjues/1 lasiıiizn ı A ld atılan (1919), F ran sızca
tercü m esi R och er Y ayın ları, P aris, 1978, s. 27.
•R o g e r araudy
Bu taklit tam am en bilinçlidir ve bile bile tercih edilmiştir.

D oğ u A vru p a, P o lon ya ve R usya'nın Yahudi entelek tü
elleri v e iş ad am ların ın ilham aldıkları birinci "m o d e l",
1860'lı 70'li yılların "P a n sla v iz m " m odeli oldu. Bu m odel,
"C e rm e n " v e "S la v " olarak bir biriyle u zlaşm az iki İnsanî
tip m itine d a y an an ırkçı bir doktrindi.
S a ray b o sn a'd a d o ğ a n ve Sırbistan'da yüksek dinî bir
m evkii işgal eden Rabbi Y ehuda A lkalai (1 7 8 9 -1 8 7 8 ), Bal
k an halklarının T ü rk h âk im iyetine karşı m illî m ü cad elele
rinden ilham alarak, Filistin'in söm ü rgeleştirilm esin d e Ya
h udi "re d e m p tio n /k u rtu lu ş "u n u n anahtarını görür. R ab
bi Zvi K rish K alisba (1 7 9 5 -1 8 7 4 ) Yahudileri A vru p a m illi
yetçiliklerini taklide d av et eder: "İtaly an la rın , P olon y alIla
rın ve M acarların ö rn ek leriy le iyice b eslen elim "14
M illiyetçi ortam ın eg em en olduğu A lm an y a'd a bu m il
liyetçiliğin ön cü sü M oise Pîess (181 2 -1 8 7 5 ) oldu. M arx ve
F n gels'ten k op tu k tan son ra, "R o m a ve K u d ü s" (1862) ki
tabında, Ile g e l ve m illiyetçi d ü şü n celerin karışım ı bir Ya
h u d i tarih felsefesi taslağı o rtay a attı. Bu kitabında, İtalyan
m illiyetçiliğinin R om a ü zerindek i talepleri ile Yahudi m il
liyetçiliğinin K u d ü s ü zerin d ek i talepleri arasın d a bir ben
zerlik b u lu n d u ğu n u telkin ed iyord u .
R o m an tik m illiy e tçilik ideolojisini iktibas ettik leri
b ü tü n A v ru p alı m illiy e tçile r gibi, siy a sî siy o n izm in ö n
c ü sü Y ah u d i m illiy e tçile r de, o n la rın Y ah u d i d ü şm a n lı
ğ ın d a n n efret e tm e k le b erab er, k en d i m illiy etçilik lerin i
ırk ve to p ra ğ a d ay alı b ir d o g m a ü z e rin d e te m ellen d ir-
m e y e çalıştılar.
Ç arpıcı bir örnek, A h a d I la'am (1 8 5 6 -1 9 2 7 ) örneğidir.
"Y ah u d ilik ve N ietzsch e" adlı den em esin d e, N ietzsch e'in
"a ry e n " ırkçılığını red d etm ek le beraber, "ü stü n in san "ı
on u n gibi yü celtiy ord u . Tıpkı N ietzsch e gibi, o da "en y ü
ce a h lâ k î g ay en in bü tü n in san lığ ın ilerlem esi değil, seçkin ler
11 A rth u r H ertz.berg, T he Z ioııist Ideıı: 11llis to r ic a l A m ıly sis i S iyon ist F ikir: Ta
rihî B ir Tahlil, N ew York: A th en eu m , 1973, s. 103-114.
'!
11 M e s a j l a r T o p r a ğ ı 1'i liş tin •
arasın da en m ü kem m el (!) in san tü rü n ü n g erçekleştirilm esi ol

du ğ u n u " 15 düşünür.
"İşte A lm an kayn ağından öğren d iğ im iz haliyle değerlerin dö
nüşüm ü doktrininin tem el d ü şü n cesi.”16 O na göre "seçk in ler",
N ietzsche'deki gibi, A ryen ler değil, aksine İbranilerdir.
"Bütün varlığın g a y esin in bir ü stün in san ın ortaya çıkm ası
oldu ğ u n u kabu l ed iy orsak, o zam an bu g ay en in esaslı bir p a rça
sı da üstün bir m illetin ortay a çıkm asıdır. B ütün diğ erlerin d en
çok d ah a üstün a h lâ k î n orm lara day alı, a h lâ k î b ir öğ retiy i ve b ü
tün bir h ay at tarzını g erçek leştirm ey e daha y atkın fik r î niteliği
ken d isin i d iğ er m illetlerd en d ah a kabiliy etli kılan... B öyle bir
m illetin v ar olm ası g erekir," 17
A h ad H a 'a m , X IX . y ü z y ıl "s o s y a l d a rv in iz m "in in d e
vam ın d a şu açık lam ayı y a p a r: "H erkes ta b iî o la ra k b ilir ki
y aratıklar m erd iv en in d e çeşitli b a sa m a k la r v a rd ır: O rg a n ik o l
m ayan m ad d en in o rta y a çıkışı, bitkiler, h a y v a n la r âlem i, a r
dın d an k on u şm a y eten eğ i olan v a rlık la r v e h ep sin in d e ü stü n
de Y ah u d iler.”18
Theodor H erzl'in en yakın arkadaşı M ax N ord au da şu
nu ilân ediyordu: "Yahudiler ortalam a A vru palıdaıı daha büyü k
bir girişim zekâsın a ve daha büyü k y eten eklere sahiptir. Bütün o
A syalı ve A frikalılarla m u kayesen in se sözü bile ed ilem ez." 19
A vru p a m illiyetçilikleri ve ırkçılıklarıyla olan bu b en
zerlik, "İb ran î" bir rengiyle birlikte, Berdychevvski tarafın
dan çok dah a h o y ra t bir şekilde dillendirilir. N itekim ken
disi "İsrail Tevrat'tan ön ce g elir" 20 der. Y ahudiliğin dinden
m illiyetçiliğe bu d ö n ü şü m ü , tıpkı "p a n ce rm a n iz m "d e ol
15 A had H a'am , Essays, Letters, M em oirs/D enem eler, M ektuplar, H atıralar, İn g i

lizceye çeviren Leon Sim on, Londres E ast & W est Library, 1946, s. 76-82.
16 A h ad H a 'a m , Au carrefoıır/K avşakta, L ip sch u tz K itab evi, P aris, 1938, N a-
h u m G o ld m a n n 'm ö n sö zü , s. 158.
17 Şu k ay n ak ta: " Soıırces de la p eıısee jııiv e con tem porain e/Ç ağdaş Yahudi D ü
şü n cesi K aynakları, K u d ü s, 1970, s. 42, A u C arrefou r/ K avşakta, age, s. 165.
14 M a x N o rd au , To his P eople/H alkı İçin, Nevv York, 1941, s. 73.
20 Z ik red en H ertzberg , age, s. 294.
r
2 0 ( •R o g e r .a ra u d y
d u ğ u gibi, m ilitarizm in v c şiddetin yüceltilm esiyle birlik

te yü rü tü lü r: "İn san lar ve m illetler için; kılıçla, bileklerin in
g ü ç v e ku d retiy le, h a y a tî d iren işleriy le yaşad ıkları bir zam an
vardır. Bu zam an şid d etin , için de bu lu n du ğ u haliy le h ayatın z a
m anıdır... K ılıç, hay atın en h am leci ve en som u t y ö n leriy le m ad
d ileş tirilm esidir. "21
S iyonizm in y ararlan d ığ ı "m a n e v î" soy ağacı bu şekilde
o rta y a k on m ad an , İsrail'in Filistin'deki politikası tam ola
rak an laşılam az.
XIX. y ü zyıl rom an tizm i, bu edebî akım ı zirveye taşıdı.
Lord B y ron 'u n "İb ran î E zg ileri"n d en yola çıkarak, 1 8 7 4 'te
G eoges E liot'u n rom an ı "D aniel D eron da" ile d oru k n o k ta
sına ulaştı. " D an iel D eron da", Yahudi dışı siyonizm in g er
çek bir "ö z e ti" v e y a z a ra göre, Y ahudilerin Filistin'deki
varlığı tarih î bir gereklilik o ld u ğu n d an , m eseleyi "d ö n ü ş"
tem asıyla so n u çlan d ırm ak için ırk, din, gelenek, geçm iş
ö zlem i tem aların ın rom an tik bir sunu m u d u r.
B ü tü n m illiyetçilikler gibi siyonist m illiyetçilik de bir
m itolojiye dayanır. İster Slav, A lm an, Fran sız, İtalyan, is
terse d ah a başka m illiyetçilik olsun, bir politikayı haklı çı
k a rm a k için "k ö k e n le r", ortak bir köken bu lm ak h er z a
m a n önem lidir. Bu kökenler ise, aynı kanı taşım ış olm a,
ayn ı tarih î destanı p ay laşm ış olm a ve bir to p rağ a ten b a
ğıyla bağlı bulunm adır.
Siyonist m illiyetçilik, bütün diğerleri gibi, şu m itolojiye
b a şv u ru r:
a) Irk m iti
b) Toprak m iti
Siyonizm söz kon u su o ld u ğu n d a, bu n lara bir de "Eski
A h it" miti eklenir.
B ü tü n b u n lar Yahudi kim liğinin şu san cıyan prob lem i
ne cevap verm ek içindir: Yahudi olm anın artık M u sevî di
n inden olm am ak o ld u ğ u an d an itibaren bir Yahudi ne d e
m ektir?
21 H crtzb erg , age, s. 295.

İl ılı M e s a j l a r T o p r a ğ ı b ilişt in •2 0 7
a) Irk m iti
B atı'n m söm ü rgeci h eg em on y asın ı haklı g ö sterm ek

için, dil gru p ları arasındaki ayrılıktan, biyolojik farklılık
ve özellikle de b ü yü k b eşerî etnik g ru p lar arasındaki hiye
rarşi fikrine keyfî olarak geçen X IX. y ü zy ıl A vrupa'sının
bir icadıdır "ırk " k avram ı.
C om te de G obineau'nun E ssai su r l'inegcılite des races hu-
m aines/B eşerî Irkların E şitsizliği Ü zerine D en em e (1 8 5 3 -1 8 5 5 )
eserindeki tezlerine göre, ırklar m elezleşerek soysuzlaşırlar.
Tekvin'de ( 9 /1 8 - 1 9 ) H z. N u h 'u n ü ç oğlu Sam , H am ve
Ya fes ile "b ü tü n y e ry ü z ü n ü n şen len d iği" belirtilir.
Feodal O rtaçağ, H am 'ı sörflerin, yani toprak kölelerinin,
Yafes'i senyörlerin, yani derebeylerinin ve Şam 'ı da p ap az
ların atası olarak görd ü .22 Gobineau, ırklar hiyerarşisinin
bıı arkaik kavram ını yeni b aştan ele alarak, O rta A sy a'd an
çıkmış ırkların en soylusu ve göç sırasında Siyahilerin ve
Sarı ırkların m u rd ar d algalan içinde kaybolduğu için ister
islemez kan determ inizm i ile kendisini çöküşe m ahkûm
eden A ryenlerin gerçek bir rom antik destanını yazar.
G obineau'ya göre insanlık bu şekilde üç ırka ayrılır.
M erdivenin altında, kaderi kölelik olan Siyah ırk vardır,
daha son ra azıcık üstün olan Sarı ırk bulunur ve tepede de,
düşünülerek yapılan eylem , düzen duygusu ve zekâ gibi
en yü ce İnsanî erdem lerle donatılm ış B eyaz ırk yer alır.
B u n d an dolayı, G ob in eau 'ya göre, "h er m ed en iy et B eyaz
ııkııı ürünüdü r, bu ırkın yard ım ı olm adan h içb ir m ed en iy et var
olam az..." 23 B eyaz ırkın diğerleri üzerindeki tem el ve ebe
dî ü stü n lü ğü n ü ilân ve renkli ırkların gelişm e yeteneğin e
•’ l.eon P oliakov, Le m ythc a ıy eıılA n jen M iti (1971) k itab ın d a şu h u su su n al

tının çizer: İb ran î (veya d ah a d oğ ru su hah am ) g elen eğ in e göre, bu g ele
nek, açık ça " ır k " sözün ü etm ese b ile, seçilm iş h alk ı d iğ er m illetlerd en
a y ırm ası g erek en sınır, (İb ran ilerin ) "p a p a z h a lk " görevini d evam e ttir
m esiyle ilgili b ir sınırdı.
’ 1 C o m te A . de G ob in eau , lııtrodu ction â I'essai su r l'in egalite ılcs races hunini-
ııes/B eşerî Irkların E şitsizliğ i Ü zerine D eııeıııeı/e G iriş, l ’aris, 1963, s. 376.
.a •R o g e r araudy
sahip olm adıklarını iddia ederek, G obineau ırkçı çatışm a

ya v e ırkçı h eg em o n y a bir "d a y a n a k " kazandırdı. M arx,
G o b in eau 'y u "b arb arlığ ın şövalyesi" diye takdim etm işti.
M a rx ayrıca, G ob in eau 'n u n "B ey az ırk "m "tem silcile
ri" nin d iğer halklar arasındaki ilâhlarla eş d eğerd e olduk
larını ve "B ey az ırk" içindeki "asil" ailelerin de tabi-
î olarak seçkinlerin gerçek an lam d a k aym ak tabakasını
oluştu rd u k ların ı, ırkçı buluşları aracılığıyla, isp atlam aya
g ay re t ettiğine de dikkat çek iyord u .24
Bu trajik m it, bilhassa G obineau'nun saçm a sapan y o
ru m larıyla geliştirilm ezden önce, ırk fikrine en yakın g ö
rüş, "haklı ve m eşru " kan top lu lu ğuyla ilgili kabileci anla
yıştı. Bu anlayış bütün m ed en iyetlerd e vardı. K abileye adı
nı veren efsanevî k ah ram an olan, ortak bir atadan gelindi
ği d u şu n u iu yord u . Bu destansı soy ağaçları A m erika'nın
yerlilerinde veya "A in e id s*"te old u ğu kadar, Eski A hit'te
de görülür. Fak at söz konusu olan, bu kelim enin XIX. y ü z
yıl A vru p a'sın d a k azandığı anlam da, yani bazı b üyük be
şerî g ru p lar anlam ındaki "ırk " değil de, bazı küçük kabile
topluluklarındaki vey a bazı sosyal tabakalardaki aynı soy
sop tan gelenlerdir. M eselâ, XVI. yüzyıl Fransızcasında, bir
kraliyet hanedanı bir "ırk " olarak ifade edilir; XVIII. y ü z
yılda ise, ırk "asaleti" denilince "so y "d a n gelen değil de,
yakın zam an lard a kazanılm ış asillik kastedilir.
A ncak XVIII. yüzyılda, m eselâ Buffon'la birlikte, insanlı
ğın özgün bir m odeli, yani Beyaz ırk m odeli ortaya atılır ve
ılıman bölgeden uzaklaştığı ölçüde insanlığın "soysu zlaştı
ğı" iddia edilir. B unun ardından da, ekseni her zam an oldu
ğu gibi A vrupa olan oldukça kavim m erkezci bir "ev rim ci
lik" adına, Batılı olm ayan lar "ilkeller" olarak görü lü r ki bu,
aslında B eyaz A d am 'ın "ilerlem e"yi sözde başka diyarlara
taşım ak sorum luluğu bahanesiyle kendisinin söm ürgeci is-
21 K ari M arx, B iitiin E serleri (R u sça), c. 32, s. 546.

* A ineias/ H in cide R o m a lıla rın e fsa n e v î atasıd ır. V erg iliu s/ V irg ile b u n u n
b ir d estan ın ı yazm ıştır, çev.
I
I
1 ılı; M e s a j l a r T o p r a ğ ı l'ilistin • -09
(ilâlarım "m eşru laştırm ak " için ortaya atılm ış dört dörtlük
1 bir kandırm acadır. N itekim gü n ü m ü zd e kullanılan "a z ge
lişmişlik" kavram ı da, bu tepeden alta doğru sıralam a y a
pan bakış açısını d evam ettirm ektedir. Buna göre, insanlığın
! örnek alınması gereken yörüngesi, B atı'n m yörüngesidir:
Bir halk bu ideale az çok yaklaştığı ölçüde "gelişm iş ül-
ke"dir! Levy-Strauss R ace et religion/Irk ve D in eserinde ka
vim m erkezciliğin /etn osan trizm in , kültürler arası diyalogu
dışladığı için ne k ad ar yoksunlaştırıcı old u ğu nu gözler önü
ne sererek, yerden yere v u ru r ve şöyle der: " B ir insan g ru b u
nu derinden yıpratan ve kim liğin i tam an lam ıyla gerçekleştirm e-
■•ine m ani olan asıl eksiklik, yaln ız olm aktır" (s. 37).
Irkın sözde teorisi, her zam an h egem on yaları ve şiddete
başvurm ayı m eşrulaştırm ak için kullanılmıştır. Bunun en
ileri örneği N azizm in yaptığıdır. I litler, K avganı’da, Yahudi
leri nefret ettikleri bu B eyaz ırkı m elezleştirm e yoluyla piç
leştirerek "y o k etm ek istem ek"le suçlar. " Yahudi, başkaları
nın kanını zehirler, am a k en d ish ıiııkin i k o r u r " diye ilâve eder.
Irkçılığın hiçbir İlmî tem eli yoktur. Biyolojik açıdan,
"d olik oscfal"leri, "b rak isefal"lerd en ayıran eski "kafatası
ölçm e" teorisininin u y g u la n a m a z olduğu o rtay a çıkmıştır.
B.ızı "g en ler"in kanın serolojik özelliklerine yön verdiğini
ortaya k oyan m o d ern genetik, biyolojik ırk kavram ının
m anasızlığını ispatlam ıştır.
Bu d aim en seçkin u zm an ı olan Profesör Jean B crn ard ,
kanların eşitsizliği ve farklı insanların kanlarının eşit ol
m ayan değerini iddia eden "k an efsan csi"in i yıkarak şu n
ları y azar: " B ir taraftan kaıın ı değeri, d iğ er taraftaıısa insanın
değeri, zekâsı, ku vveti, cesareti, fiz ik î vc a h lâkî erd em leri ara sın
da bir in şam ın oldu ğu kabu l edilm iş, ortay a atılm ıştır. Bıı çok
eski bir iddiadır. X IX . y ü zy ıld a, Vacher de L apoıtge ve G obin ea-
u'tlan geçerek, D an vin 'in y eğ en i G alton'dan H itle r ’e ka d ar da
hiiı/iik bir rağbet görm ü ştü r. Bazı y en i sosy obiy oloji taraftarla
rına h âlâ ilham verm ektedir. O ysa bütün bu tehlikeli tarih bo-
ı/ıınca, kan ın özellikleri ile zekânın nitelikleri, kâh biri, kâh d iğ e
ri ağır basarak, sü rekli ola ra k iç içe geçegelıu iştir.
r
? I ( •K u g e r uram ly
D olay ısıy la bu sa h te ve teh likeli iıh lialan n h içb ir iler tu lar

yaııı y oktu r." 25
H itler'in N ü rn b erg kanunları, Yahudi kanını k o v alay a
rak, "A lm an kanını m u h afaza e tm e" gayesi g ü d ü y o rd u . O
k anunların tatbiki, b u g ü n de İsrail D evleti'nin "d ö n ü ş ka
n u n u " için söz k onusu olan aynı yanlış sorunla karşı k ar
şıya kaldı: Yahudi kim dir? Z ira "A ry en ırkı" olm adığı gi
bi, artık "Y ah u d i ırkı" da yoktur.
D aha önce görd ü k ki başlangıçta İbraniler, diğer bazı ka
bileler arasında, A rap Y a rım ad asın d an M ezop otam ya'ya,
Suriye, Filistin ve M ısır'a göç eden, Sâmi kabileler idiler.
Fski A h it'te anlatılanlar, bu ana top lu lu k tan v c halkla
rın bu karışım ın d an izler taşır:
İbranî olm ayıp A ram i olan sad ece H z. İbrahim değildir
(Tesniye, 2 6 / 5 ) ; H ezekiel de K ud ü s hakkında şunları söy
ler: "A slın ve d oğ u m u n K en a n lıla r d iy arın dan , baban A m ori,
an an ise H itit” (H ezikiel, 1 6 /3 ) .
G ü n ü m ü zü n siyasî siyon izm in d e ve Yahudiliği siyase-
ten kullanışında dikkat çeken nokta, onun bu kullanım
için, M u sevî gelen eğin d en hem en arkaik (kabileci), hem
de en tehlikeli (tekelci) olan m etinleri seçm esidir.
"B enzeşm enin/asim ilasyon"un siyonistler tarafından red
di, Yahudi tarihini şu şem aya hapseden din adamları smıfı ta
rafından tespit edilmiş değerler sıralamasına dayanır: Saflık
olarak kabul edilen altın çağ, kabileci yalnızlık çağıdır; çöküş
ise, başkasına açılma, karşılıklı verim leşm e için diyalog ve
başkasındaki en üstün olan bütün şeyleri alıp "b en zeşm e/asi-
m ilasyon"dur. Böylesi bir şem a, XX. yüzyılın en büyük Yahu
di duşunuru M artin B ubcr'in26 ihtişamlı bir şekilde taşıyıcısı
olacağı Verimli I lilâl'in o en anlamlı mesajı inkâr etmektir.
İbraniler K en an 'a yerleştikleri zam an , daha önce h atır
lattığım ız gibi, Eski A hit'in de b izzat şahitliğiyle, yerli
2d Jean B ernard, Le san g et I'h isto irc/ K a n ve Tarih, B u ch et-C h astel Y ay ın

ları, P aris, 1983, s. 17.
2(1 M artin Buber, je et tulB en ve Sen, A ııb ie r-M o ııtaig n e Y ayın ları, P aris, 1969.
II lı M e s a j l a r T o p r a k ı biliştin 211
liıilkl.ı kan ve kültür bakım ından karıştılar. N itekim Ezra

ve N ehem ya, kanın k oru n m ası için ilk kanunları koyd u k
larında, bu m elezleşm e'b eş yü zyıld an fazla bir zam an d ır
ılev.ım ed iyord u . N eh em y a açıkça belirtir (1 3 /2 3 -2 5 ): "Aş-
ılıHİlıı, A ıınııoni ve M oablı k a n la r alın ış olan Y ahudiler g örd ü m ;
^11<aklarının yarısı A şd o d d ilin i söy lü y orlard ı
k arm a evliliklerin "d ia s p o ra "d a çoklukla d evam ettiği
ni. İm dalgayı en gellem ek için K onsillcrin gösterd iği çab a
dan anlıyoruz. N itekim 58 9 'd a k i Toledo Konsili, 743'tek i
Ihını.ı Konsili ve 1123 ve 1139'daki L a tra n Konsilleri buna
ya’.ak getirm iştir.
( ieı çi getto politikası bu hareketi yavaşlatır. Fak at du-
vaıl.ır yıkılır yıkılm az Batı A v ru p a'd a k arm a evlilik yü z-
ı leşi siiı ekli arttı. A lm a n y a 'd a 1921 ile 1925 arasında Yahu-
■hicrin 100 evliliğinden 4 2 'si k arm ay d ı.27
Herlin'de 1 9 2 6 'd a y ap ılan 861 Y ah u d i evliliğinden
VıTii karm aydı.
ABD 'de, 10 M art 1975 tarihli Tim es M agazin e, A m eri-
I- .in Yahudilerinin "ken d i top lu n d an d ışın dan ev len m ey e y ö
neldiğini; üç ev lilikten birin e y akın ın ın karm a old u ğ u n u " 28 be
lirliyordu.
k a rm a ev lilikler dışında - v e çoğu zam an , aslında, bu e v
liliklere bağlı o la ra k -, karışım din d eğ iştirm e yolu yla g e r
çekleşm ektedir.
I )aha önce Babil esareti sırasında, P ers Kralı A h aşveroş
Musevi C em aati lideri M o rd ck a y 'a geniş yetkiler verdiği
.ıııı.ın "iilke insanları arasın d a çok kim se M u sev i oldu, çün kü
ken dilerin i Yahudi korku su sarm ıştı." 29 Yahudi tarihçi Flavi-
I C om as, T he vace q u estion iıı m odern S cience/M odern B ilim de Irk M eselesi,
I I i k ' s c o , P aris 1958, s. 31. A yrıca bk z.: A rth u r K oestler: T he T hirtecn tri-
/v//3. k a b ile, H u tch in son . L ond ra, 1976, s. 188.
A llll'd e k i k arm a e v lilik lerle ilgili o larak b ir sen tez araştırm ası Iîric R o-
•.eııtlıal tarafın d an 1963 tarihli A m erican Jevvish Y earb o o k / A m erik an
Yahudi Y ıllığ ı'n d a y ap ılm ıştır.
1 I lavius Jo sep h e, H istoire an cien n e des ]uifs/Y ahn dilerin T.ski Tarihi, 12. K i-
lap, bö lü m 4, L id is Y ayın ları (P aris 1981), s. 357.
us Josep h e'in yazd ığın a göre, Fırat'ın ötesindeki Y ahudi-

ler "say ıları b elirlen em ey ecek ka d ar çok m iktard a" idiler.
Z aten sürgün edilm iş ve Pers Kralı K o re ş /H ü s re v 'in
affından son ra önem li bir kısmı Filistin'e d ö n m ü ş birkaç
on bin k ad a r asilin, çok sayıda din d eğiştirm e olm aksızın,
bu k ad ar önem li bir top luluk oluşturabilm esini h ayal et
m ek zord u r. Eski A s u r'u n kuzeyindeki A biaden kralı M u
seviliğe geçti ve v a ta n d aşların d an pek çoğu da Yahudi di
nini kabul etti.
A sm o n ccn H anedanı, M Ö 135-63, fetihleri sırasında
m ağlû p halklara, özellikle de, E d om ilcre din değiştirm e
baskısı yaptı, bunlar da im an ederek M usevi ailesine katıl
dılar. O k ad ar sadık gö rü n d ü ler ki İsrail'e son büyük kral
larını verdiler ve R om alılara karşı savaşta baş rolde oldular.
İznik Konsili'nde H ıristiyan otoriteler Yahudileri "sa p
kınlar" olarak görüp kendilerine zulm e başlam azdan önce,
H ıristiyanlığın ilk ü ç yüzyılı boyunca, Yahudileştirm e hare
keti büyük başarı kazandı. Nitekim Yahudi Philon şunu
kaydediyordu: "Ö r f ve âdetlerim iz Barbarları ve H eleııleri kaza
nıyor ve dinim ize döndürüyor. Kıta ve adalar, D oğu ve Batı, A v
rupa ve A sya bir uçtan öbü r uca tam am en M usevileşiyor. "30 Mı
sır'daki İskenderiye şehrinde 200 bin M usevi bulunuyordu.
İm p a ra to r C lau d iu s tarafın d an d ü zenlenen Yahudi n ü
fusu sayım ının (MS 4 3 ) d oğruladığı da budur. Bu sayım ,
R om a İm p a ra to rlu ğ u 'n d a vatan d aşların y ü zd e on u n d an
fazlasının M usevi o ld u ğ u n u gösteriyord u .
Bu din d eğiştirm e hareketi, R om a Papalığının kontrolü
dışında kalan b ölgelerd e d ev am etti. N itek im VI. yüzyıl
başın d a Yem en Kralı Z ü N ü v as ve A rap halkının b ü yü k
bir kısmı M useviliğe geçti.
VII. yü zyıld a Türk, Rus ve M acar kökenli H azar halkı
bugünkü U k rayn a toprakları üzerinde b üyük bir im p ara
torluk olu ştu ru yord u . 7 40 yılları civarında, ne H ıristiyan
Bizanslılara ne de M ü slü m an Perslere tabi olm ak isteyen
30 B crn ard L azare, L ’A n tisem itism e/Y ahııdi D ü şm an lığı, P aris, 1982, s. 27.
'!
İl â h î M e s a j l a r T o p r a k ı Filistin • 1
1 lazar Kralı Bulan M usevi dinine geçti ve kendisiyle birlik

te halkının önem li bir kısmını d a p eşinden sürükledi. K ral
lığın iki M usevi, iki H ıristiyan, iki M üslüm an v e bir p agan
dan oluşan Y ü ce M ahkem esi'nin k om p ozisyon u n a baka
rak halkın yaklaşık üçte birinin M usevi old u ğu n u goru ru z.
XI. y ü zyıld an XIII. y ü zy ıla k ad ar bu krallık Rusların,
bizanslıların ve bilhassa da C engiz H an 'ın M oğollarm ın
saldırıları son u cu p arçalan ıp dağıldı. B öylece H azarlar
Polonya, M acaristan ve T ran silvan ya'y a d oğru itildiler.
O ralard a, A lm an ya ve B alk an lar'd an gelm iş dindaşlarıyla
birlikte, O rta ve D oğu A vru p a'n ın büyük M usevi top lu
luklarını oluşturdular.
Sonuç ortad ad ır. R aphael P atai, Encyclopaedia B ritaııni-
ert'daki Jew s/Y ah u d iler m ad d esin e şu özlü d eğ erlen d irm ey
le başlar: "F iziki an trop olojin in keşifleri, h alk ııezdin de yaygın
olan kan aatin aksin e, Yahudi ırkın ın o lm ad ığ ım g ö z ler ön ü n e
seriyor. "3]
K an gru p ları ü zerin d ek i araştırm a la rı özetled ik ten
sonra da şunu belirtir: "Yahudi gru p ları, ken d i araların d a bii-
ı/iik fa r k lılık la r ve aynı ü lken in Yahudi olm ay an kişileriy le de
çarpıcı ben zerlikler g österirler." Idirszfeld'in biyoşim ik m er
tli venine vu rarak , m erdivenin iki ucundaki göstergelerde,
bir A lm an Yahudisi ile Yahudi olm ayan bir A lm an 'm a ra
sındaki farkın ön em siz old u ğu n u not eder: Berikiler için 2,
74, ötekiler için 2, 63; Türk Yahudisi ile Yahudi olm ayan
Türk arasındaki farklılık da aynı şekildedir, bu n lar için 0,
97 ve diğerleri için 0, 99'd u r. D em ek ki gösterge, Yahudi-
ler ile ülkelerindeki v ata n d a şla r arasın d a y ü zd e 2 ile 4 ci
varında değişm ektedir, buna karşılık çeşitli ülkelerin Ya-
lıudileri arasındaki farklılık yü z 30 0 'ü bulm aktadır. G e
nellikle, aynı ülkenin Yahudisi ile Yahudi olm ayanı arasın
daki kan yapısı n ered eyse b en zer niteliktedir. Fas'ta bu,
hangi topluluk olursa olsun 1, 63'tü r.32
1 hncyclopa^dia B ritan n ica, c. 12, s. 1054

R aphael P ataı, aynı eser.
1
Siyonistler eğ er "d ö n ü ş " m itini, Eski A hit İbranileri ile

b u gü n k ü M u seviler arasındaki ırkî ve tarihî devam lılık
m itine d ay an d ırm am ış ve dü n yan ın neresinde b u lu n u rsa
b u lu n su n h er Y ah udi'nin İsrail'e gelir gelm ez, atalarının
to p rağ ın a "d ö n d ü ğ ü n e " in an d ırm ay a çalışm am ış olsalar
dı, böyle bir isp atlam an ın ü zerin d e u zu n u zad ıy a d u rm ak
boş olu rd u . İşin gerçeği şu ki, gerek bu dine girm eler ve
gerek se y ü zyıllarca süren k arm a evlilikler sebebiyle, g ü
n ü m ü z M usevilerinin en az y ü zd e 99'u n u n hiçbir atası Fi
listin'e asla ayak basm am ıştır.
M axim e R odinson serinkanlılıkla şunu ileri sürer: " Ç ok
m u h tem eld ir - fiz ik î an tro p o loji de bu n u isp atlar g ib id ir - ki F i
listin 'in (zaten çoğ u n lu ğ u "A raplaşm ış") "A rap" den ilen s a
kin leri, çeşitli köken d en g elip M u sev i din in e g iren lerin içlerin
d e erim esin i d in î tekelciliklerin in h içb ir şekild e en g elley em ed iğ i
d iasp ora Y ahudilerinin p ek çoğ u n d an daha fa z la İb ran i kam ta
şım aktadır. "33
"D ö n ü ş" miti veya efsanesi de böylece çökm üş oluyor.
O ysa İsrailli Siyonist yöneticiler bu m ite Yahudilerin " d ö
n ü ş '^ maskesiyle söm ürgeci istilâlarını örtüp kapatm ak için
başvurm uşlardı. N e v a r ki bu Yahudilerin ezici çoğunluğu
nun hiçbir atası bu ülkeli değildir. Bu aldatm acanın en net bi-
, lânçosu Thom as Kierm an tarafından dillendirilmiştir: " Siyo-
1 nistler A vrupalIydılar. A vrupa Yahudilerinin ataları ile eski İbrani
l^ kabileleri arasında biyolojik ve antropolojik hiçbir bağ yoktur. "34
b. Toprak m iti
B ütün m illiyetçilikler için old u ğu gibi, top rak inancı ırk

m itine bağılıdır. Bu d a X IX . yü zyıl A vru p a rom antizim inin
b ir m irasıdır.
33 M a x im c R od in son , fsr a d , fa it colon ial/Israil, S öm ü rge Vakıası. Ş u k itab a

alın m ış d enem e: P eu p le j u i f ou p ro blem e juif/YahııcIi H alkı veya Yahudi
P roblem i, M asp ero Y ay ın ları, P aris, 1981, s. 218.
34 T h o m as K ierm an , T he A rab s/A rap lar, L ittle Y ay ın ları, B ro w n and cy, B o s
ton, 1975, s. 253.
II ılıi M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin •2 15
Fichte (1 7 6 2 -1 8 1 4 ), aslın d a eski felsefesine taban taba

na zıt olan A lm an M illetin e N u tu k la r'mı 1 8 0 7 'd e yazd ığın
da, m illet hakkında m etafizik bir k av ram geliştirir. Buna
göre m illet, artık Jean -Jacq u es R o u sseau ve Fransız İhti-
lâl'indeki gibi, vatan d aşların h ü r ve rasyon el iradesinden
doğan bir "sosyal m u k av ele" değil, insanların bilinç ve
iradesinden d ah a ön ce v a r olan, ezelî m etafizik bir m e v cu
diyettir. O nu olu ştu ran fertler, bu m illete âidiyetleriyle,
başlangıçtaki hayatın k ay n ağın a b ağlan m ış olurlar. Bu
millet, kendisine evren sel bir g ö rev yüklem iş olan İlâhî
iradenin bir yansım asıdır. F ich te'in A lm an M illetin e N u tu k-
Itır'ma göre A lm an , insanın özü n ü ve erdem lerini ifade
edebilecek tek kişidir. Z ira A lm an , Tanrı tarafından seçil
miş m illetinin, geçm işin in ve top rağın ın m etafizik özü
aracılığıyla, bü tü n b eşer tarihinin gerçek "varh k 'h n ı k av
rayabilecek tek kişidir. Şöyle y a z a r: "Sadece A lm an y u rtse
ver olabilir, çü n kü sad ece o ken d i M illetin in h ed efleri içinde, in
sanlığın bü tü n ü n ü k u caklay abilir." 35
Bu d u ru m d a top rak ırkın kutsal bedeni hâline gelir:
"Yurdun dış sın ırları, in san ların tabiatı tarafın dan çizilen sad e
ce bu iç hu du ttan doğar, in sa n la r bazı d ağ ve ırm akların içinde
oturdukları için bir halkı oluşturm azlar, aksin e in san lar birlikte
ve kad erleri g ereği, ırm aklar v e d ağlarla ayrılm ış h âld e yaşarlar,
çünkü başka dü zen den çok daha üstün bir düzenin tabiî kan u n u
nun g ereğ i olarak zaten önceden de on lar bir h alk id iler.”36
A lm an m illeti tarihin o lu ştu rd u ğ u tarih î bir m illet d e
ğildir, bir takdiri İlâhîden d oğm u ş, tarih öncesi bir gerçek
liğin m etafizik ifadesidir. A lm an milleti tarihin m erk ezi
li ir.37 Tarihi o m eyd an a getirir ve ona bir anlam verir.
13 Fichte, Yurtsever D ialoglar, c. 3, s. 234.

!(> A ynı eser, s. 237.
17 Bu b ir m illetin tarih in m erk ezin d e old u ğ u fikri, old u ğ u gibi H e rz l'd e de
bu lu n u r; g azetesi " D ie W elt"in k ısaltm asıy la şu nu v u rg u lar: "Filistin'in
m erkez olu ştu rd u ğ u bir y erkü rey i çevreleyen D avut arınası." (D iaries/ G ü n -
lükler, age., s. 209).
21 < •R o g e r araudy
I-Iegel de, Lessing'in ideal gelişim şem asına göre "s e ç

kin h a lk " tem asını ele alarak, "C erm enizm D er G eist der
W elt/D iin y a R u hu'nu n üçü ncü ç a ğ ıd ır ” diye ilân etm işti.
Schlegcl de şöyle d iy ord u : "E vrensellik, A lm an ru hunun
bizzat öziin ü oluşturur. "38
Bu seçilm iş halk ve onun, "İlâhî yetk i"yle, d ü n ya k u r
tarıcılığı "m a n e v î g ö rev i" (Fichte) miti, p an cerm an izm
d oktrininin ruhu olacaktır.
Bu doktrin, m istik bir bağ, ırk ile "k u tsal" top rağı bir
bü tü n yap tığı, ruh da b ed en d en artık ayrı o lam ay acağ ı
için, ezelî ve ebedî g örev in yerin e getirelebileceği tek yer
de d ü n y a old u ğ u n a göre, b ü tü n top rak taleplerini peşinen
m eşru görür.
"Dış dü n yan ın ken d isi, bizim iç v arlığ ım ızın bir g ö rü n tü sü
dür. H er birim izd e özel v e belli bir şekild e devam edip giden B ü
tün'iin k en d isiy le bu bü y ü k d iyaloğ u , işte g erçek sır b u d u rl" di
ye y a z a r Schelling'in takipçisi A lm an rom an cı Stieffens.
N ovalis'in form üle ettiği şekliyle A lm an ro m an tizm i
nin ana tem ası b u d u r: "İnsan k ad a r Tabiat da bir tarihe dâhil
o lm a y a ca k v e on un da bir ruhu o lm ay a cak ıııı?"39
(Irk fikrine bağlı) "(K u tsal) R u h u n /T a n rı'n ın b u lu n d u
ğu y e rle r" fikri, X IX . y ü zyıl m iliyetçiliklerinin b ü tü n to p
rak isteklerinin b ah an esi olm u ştu r. N itek im T h eo d o r
H erzl, A lm an k ü ltü rü yle iyice h aşır neşir old u ğu için, bu
iki tem ayı birbirine bağlar. Y ahudi D evleti kitabının daha
girişinde, "Y ah u d i ırkı" fikri ü zerin d e ısrarla d u ru r: "M ad
deten v e fik ren üstün olan Y ahııdiler, ırk d ay an ışm ala rın ın d u y
g u su n u tam am en y itirm işlerdir... Z u lü m ler p a tla k v erd iğ i z a
m an g ü çlü Y ahııdiler g u ru rla ırkların a g eri gelirler. ",)0
Ve ekler: "M eşru ih tiy a ç la rım ız la ora n tılı b ir top rak p a r
ça sın ın eg em e n liğ i b iz e v e rilsin ... F ilistin bizim ta rih î v a ta n ı
38 D e n e m e le r...
3y N o valis, Sais'teki Talebeler, L es m m an tiq ııes allen ıaııds/A lın aıı R om an tikler'in
için d e, La P leiad e Y ayın ları, c. 1, s. 69.
40 T h eo d o r H erzl, L'E tat ju iflY ah ııd i D evleti, l'l lern e Y ay ın ları, 1969, s. 22.
İl İ m M e s a j l a r T o p r a ğ ı bilişt in • 117
m izdir. S a d ece bu isim , h a lk ım ız için g ü ç lü b ir to p la n m a ç ığ

lığı o la ca k tırA 41
A slında iki rom an tik "ırk " v c "to p ra k " tem ası, Ilerzl
tarafından gerçekçi bir d a y an ak old u k ların d an değil de,
harekete geçirici g ü ç oldukları için sahiplenilm iştir.
Kendisi o rtalığa yay d ığ ı bu k u ru n tu ların hiçbirine
inanm az.
İrk konusunda şunları yazar: "D oğrusunu söylem ek g e
rekirse, bizler kendim izi aynı ırka m ensup kişiler değil de,
(dalarımızın im anını taşıyan kim seler olarak g ö rü rü z."42 Z a
ten Yahudilik ancak bir din olarak tarif edilebilir. M eğer ki
Yahudi oluş tersinden tarif edilmiş olsun: "Biz bir halkız. K en
di iradem iz olm aksızın bizi böyle yapan düşm andır, tarih boyunca
da hep böyle ola gelmiştir.'"13 Siyasî siyonizm in kurucusunun
hıı çifte tarifin kapalı anlam larıyla nasıl ustaca oynayıp kul
landığını ileride göreceğiz. N itekim kendisi Yahudiliği sırf
bir din olarak görenlerle d u rm ad an m ücadele etmiştir.
Jeıoish C h roııicle'd an A sher M yers'in "Eski A hit'le ilgili
olarak kendin izi nasıl kon u m lan d ırıy orsu n u z? " sorusuna şu ce
vabı verir: "Ben h ü r d ü şün celiyim , dogm acılıktan uzağım . Bi
nil ilkem iz herkesin ken di selâm etin i ken din e göre aram asıdır. "44
G ünlüğüne n ot ed er: "Benim Tanrı an lay ışım , doğrusu,
Spin ozacıdır v e m on istlerin (bütün varlığı teke in diren lerin ) ta
biat felsefe s in e yakındır. F akat S pin oza'ım ı cev h eri bana h are
ketsiz görü n ü yor... ben se on u h er y erd e h azır ve n azır bir irade
olarak tasavvu r ediyoru m . D ü n ya bir v ü cu ttu r vc Tanrı onun
ışleı/işidir... D ün yanın n ih âî g a y esin e g elin ce, onu ben bilm iy o
rum, bilm ek ihtiyacını da y o k ." 115 B öylece de biz onun A lm an

Aynı eser, s. 112. G ü n lü ğ ü n d e de şö y le der. “Biz ken dim izi a n a m ız a ra cılı
ğıyla m illet olarak g örü y o ru z." (G ü nlü kler, age., s. 41).
1' Aynı eser, s. 40.
11 "The d iaries o f T h eod or H erzl/T h eod or HerzViu G ü n lü kleri", çeviren : M ar-
vvin Lovventhal, V ictor G o llan cz Y ayınları, 1958, s. 84.
1 ’ G ün lü kler, age, s. 62.
218-R o ger araudy
rom an tik lerin in p an th eism e v ita liste /d irim ci p an teizm i

nin tam içinde y e r aldığını goru ru z.
D ah a ö n ce H a h a m G u d e m a n ile H a h a m Z a d o k
K a h n 'a söyled ik lerin i A v u stu ry a B aşh ah am ı'n a da tek
ra rla r: " B en h içb ir d in î d ü rtü y le h a rek et etm iy o ru m , a m a e l
b ette a ta la rım ın d in in e d iğ er d in lere d u y d u ğ u m say g ıd an d a
h a azın ı d u y m u y o ru m . "46
Irk kavram ının hiçbir İlmî tem eli olm ayan bir kuruntu ol
duğunu çok iyi bilmektedir. Fizikî özelliklerini kendisininki-
lerle zıt bir şekilde çizen Israel Zangw ill ile yaptığı bir tartış
m ad a H erzl şunları yazar: "O ırk fik rin i savunm ayı sü rdü rü
yor. Bu benim kabul edem eyeceğim bir şey. Ç ünkü ona ve kendim e
bakm am y eter da artar bile. Bütün diyeceğim şudur: Biz tarihî bir
birliğiz, antropolojik çeşitliliğiyle bir milletiz. Bir Yahudi D evleti
için bu kadarı yeter. H içbir m illetin hom ojen bir ırkı yoktu r,"47
Idatta " Sadece an tisem itizm /Y ahu di dü şm an lığı bizi Yahudi
y ap ıy or" g oru şu n u M ax N o rd au 'n u n da kendisiyle aynen
paylaştığını da sözlerine ekler. Yahudi ırkı, halkı ve milleti
fikirlerinin bir din topluluğu olm anın ötesinde hiçbir ger
çekliğinin olm adığından ve bütün Yahudiler arasında tek
o rtak p ayd an ın sad ece inanç olabileceğin den öylesine
em indir ki, 1897'deki Basel K ongre'sinde, şahsî görüşünü
bir yan a bırakarak, açılış k onuşm asında şunu ilân eder: "Si
y onizm , Yahudi ülkesine dön m ezden ön ce M u seviliğ e dönüştür."
Toprak m itine gelince, 11 A ğu stos 1911 gü n k ü Jeıvish
C ron icle (s. 14) I lerzl'in Filistin'le ilgili dinî fikirlere ancak
"b u n lar m illî ideale h iz m et ettikleri ölçü d e" ilgi d u yd u ğ u n u
not eder. "O nun için K u tsal T oprak etrafın d a örü len d in î in a
nışlar, sad ece asim ila sy o n u n y o k ed ici u n su rların a karşı m illi
y etçiliğ in y en i d oğan p a h a biçilm ez g ü çlerin i koru m ak için de
ğ erli bir tedbir olm aları bakım ın d an y a ra rlıy d ıla r.”
A slında on u n için tem el sorun, güçlü bir devletin k u
rulm asıydı. N ered e o lu rsa olsundu.
46 age, s. 80.
47 age, s. 78.
']
II ı h: M e s a j l a r T o p r a ğ ı l; ilistin - 2 1 9
Z aten peş peşe, B aron I lirsch d ah a ön ce Yahudi koloni

leri organ ize ettiği A rjan tin 'i48, ard ın d an Sina Y arım ad a
s ın ı ve (M ısır'd ak i) El A riş'i49 gözü n e kestirm işti. D aha
sonra İngiliz h ü k ü m etin d en K ıbrıs'ı istedi. D ışişleri B aka
nı Joseph C h am b erlain kendisine, yeni gelenlerin yararın a
kovup çık aram ay acağ ı Yunanlılarla M ü slü m an ların çok
tandır K ıbrıs'ta y aşam ak ta olduklarını h atırlattı.50
H erzl buna şu karşılığı verd i: "M iislU m anlar d efolu r g i
derler, Y unanlılarsa top rakların ı iyi bir p ah ay a satm aktan m em
nun olu p A tin a veya G irit'e g ö ç ed erler" 51
D erken Portekizlilerden söm ü rgeleri M ozam bik'i, Bel
çikalılardan da K o n g o 'y u ister.52
S on u n d a İngiliz h ü k ü m eti ken d isin e U g a n d a 'y ı teklif
eder.53 G erçek te ise K e n y a 'n ın bir p arça sın ı.54 M ax N o r-
dau tarafın d an d estek len en H erzl bu teklifi, A ğ u sto s
IH03'te y ap ılan V: Siyonist K o n g resi'n e a rz eder. Tam bir
skandal olur: 275 d elege lehte, fak at 177 d elege aleyh te
oy kullanır v e salon u terk eder. H erzl y ü z seksen d erece
çark ed ip bun u n sad ece bir m erh ale o ld u ğ u n u ve nihâ-
ı gayen in F ilistin 'd en b aşk a bir y e r o la m a y acağ ın ı b o şu
na sö y ler55, g ü v e n sarsılm ıştır. Bu k rizd en altı ay son ra
l’aris'te siyon ist bir R us, "U g a n d a lı N o r d a u " y a 56 bir ta
banca k u rşu n u sıkar.
H erzl aynı yöndeki girişim lerine d ev am etm ek ten de
geri kalm az. 23 O cak 1 9 0 4 'te İtalya kralı tarafın d an kabul
IK I,'Elal ju if/Y n hu di D evleti, s. 44.

I .ıge, 366-367.
,,n .ıge, 375.
II .ıge, 376.
.ıge, 386.
1 .ıge, 383.
■' .ıge, 406.
'' .ıge, 409. K a p a n ış o tu ru m u n d a şu nu b ile ilâve etti: " izn in iz olu rsa, atala
rım ın d ilin d e ben d e şn eski y em in i tekrarlam ak istiyorum : S en i u n u tu rsam ey
Kudüs, sa ğ elim tutm asın!"
,(’ .ıge, 406.
•R o g e r araudy
edilir. K ral, ataların d an birinin kendisiyle işbirliği yaptığı

S ab etay Z ev i'd e n , o sah te m esihten söz etm eye başlar.57
Bu b en zetm e Ile rz l'i öfkelendirir, bunun üzerine kral
onu h er şeyd en ön ce bir h ah am sandığını söyler.
"H ayır, hayır, K ral H azretleri, bizim h areketim iz tam am en
m illî bir n itelikted ir." 58
A rd ın d an da kendisine sebebi ziyaretini açıklar: “İtalya
kan u n ları ve liberal k u ru m la n a ltın d ak i T rablu sg arb’a o labilid i-
ğ in ce fa z la Y ahudi'yi g ö ç ettirm ek," 59
K ralın, b izzat Ile rz l tarafın d an nakledilen60, cevabı m a
n id ard ır (d ah a ön ce Kıbrıs için C ham belain'in dediği gi
bi): "M a e an cora ca sa d i a ltri/F ak at orası h en ü z başka in san la
rın y u rd u !" Buna Ile rz l katıksız bir söm ürgeci ve em p e r
yalist kafayla şöyle m u k ab ele eder: "Fakat T ü rkiye'n in (O s
m anlI'nın, çev) p arçalan m ası y a k ın !”
Kendi m aksadına yardım edecek söm ürgeci güçler hâriç,
d ü n yad a Yahudi olm ayan şeyleri görm eyi reddeden Theo-
dor Ilcrzl'in bu tavrı, dikkat çekicidir. O nun için yerli yok
tur. Fran sızcaya E ski Toprak, Yeni Toprak61 adıyla tercüm e
edilen kitabı A ltneııland ele vericidir. Bu bir kurgu siyasî ro
m andır. A na konuyu, Ekim 18 9 8 'de gezip görd ü ğü hâliyle
Filistin ile 1 9 2 3 'te bir Yahudi Devleti hâline geldiğinde h a
yal ettıgı Fiiısun arasındaki birbirine zıt tablo oluşturur. Bu
331 sayfa içinde sadece Yahudi yerleşim cileri görürüz: İlkin
de Baron de Rotschild'in yerleşim cileri olarak, İkincisinde
de ülkenin sahipleri olarak... "A ra p " kelimesi bile sadece bir
kere, o da Rechobot yerleşim yerinde yerleşim cilerin "Arap
tarzı bir d a v ra n ış” (s. 52) gösterdiklerini anlatm ak için geçer.
Yahudi D evleti'nin idaresinde Arabın adı bile telâffuz
edilm ez. Bize sadece "Batı ürünlerinin istilâsına uğram ış...
67 age, 425.
58 age, 426.
59 age, 427.
60 age.
R ied er Y ay ın lan , P aris, 1931.
I! h: M e s a j l a r Toprağı biliştin • ’ 2 I
yerli halk" gösteriliyor ve bize "bu hariku lade şeylerin ortaya

çıkm asın ın " (s. 231) D oğulular üzerinde m eyd an a getirdiği
derin şaşkınlık anlatılıyor. I lepsi bu. TIerzl ne günlüğünde,
ne rom anında bir kerecik olsun K u d ü s'te Kubbetüssah-
ra'nın oluşturduğu evrensel m im arinin bu m ücevherine
bakm ıyor, göz atm ıyor. Bu halk da, kültürü de m evcu t de
ğil. H atırlayalım ki o dönem de, Rusya'daki büyük kıyım
lardan (1881'd en itibaren) kaçıp gelenlerin ilk göç dalgasın
dan sonra bile, Filstin kırsalında 4 500 ve şehirlerde 45 bin
Yahudi vardı. Filistinli A rapların sayısı ise 500 bindi. D em ek
ki l lerzl, nüfusun onda dokuzunun varlığını silip atm ıştı.62
Filistin'in efsan evî varlığın d an b aşk a varlığı yoktur.
Tıpkı m illiyetçilikle efsaneleştirilen h er top rak gibi... N ite
kim H erzl ile aynı d evird e d ü n yay a gelm iş olan A b rah am
Isaac K ook (1 8 6 5 -1 9 3 5 ), şöyle y a z a r: " K u tsal Toprak'ta in
san ların hay al g ü cü berrak v e açıktır, duru v e saf, İlâhî h akika
tin ilham ını alabilecek ve ideal y ü ce ku tsallığ ın u lvî m an asın ı
som u tlaştıracak kapasitededir. "63
H crz l'in bir d iğ e r ça ğ d a şı, o n d an iki sen e son ra,
I862 'd e d oğm u ş ve aynı rom an tik çılgınlığın pençesine
d ü şm ü ş (fakat bununkisi şiddetli bir Yahudi d ü şm an lığı
dır, zira tarifi gereği h er tekelci m illiyetçilik ancak bütün
diğerlerine kin d u y arak y aşa r) M au rice B arres, La collin e
in spiree/İlham lı Tepe’d e "Bu m u azzam ü lken in ru hî n oktası b u
rasıdır. işte bu rada onun n orm al hayatı tabiatiistii hayata bağ
lanır..." diye yazar. D erken kendisini (atası) Kelt olarak bu
lur: " K en dim i bu radan g eçen bin lerce varlıkla toplaşıp bilişm iş
görü y oru m . B ir oky an u s burası... v e ben işte altın an ahtarın ,
hiiyü k hay allerin an ah tarın ın bu lu n du ğu çay ırlıktay ım ..." O
da bu "ilh am lı te p e "d e , "Sion nefesiyle ayaklandırıl-
Bu tu lu m siy o n iz m in d eğ işm ey en b ir ilkesid ir. N itek im M ad am G old a

Meir, 15 H aziran 1969 tarihli Su n d ay T im es'a şu dem eci v erm işti: "F ilis-
tin liler yoktur. Sanki F ilistin 'd e kend ilerini Filistin halkı olarak gören F i
listinli b ir h a lk v a rm ış da, sanki b iz on ları kapıya koy m ay a ve ellerin d en
m em lek etlerin i alm ışız. Yok ki on lar."
M I lertzberg, age, s. 421.
221 •R o g c r ^ a r a u d y
m ış"tır, fakat bu Sion (F ran sa'n ın k u zey d o ğ u şehirlerin

d en ) L orrain e'd ek i Sion 'd u r! Kelt, R om alıya karşı!
A m a R om alının da b ü yü lü top rağı vardır. N itekim Ro-
m a 'd a antik F o ru m b o y u n ca u zan an d u varın ü zerin d e
M u ssolin i'n in taşa o y d u rd u ğ u h aritalar d u rm ak tad ır... İl
h ak peşindeki İtalyan faşistler için diğer "k u tsal" top rak
olan R om a İm p a ra to rlu ğ u 'n u n haritaları... Bu to p rağ a ta
p ın m a, f litler m eşalelerin in ritüeline göre, C erm en to p ra
ğının ruhlarını ve W otan âyinlerini yâd ederek, N ü rn -
b e rg 'te de gerçekleştirilecektir.
Siyonist m illiyetçilik tarafından bu tem aların üzerine
sü rü len Eski A hit b oyası, on ların bütün A vrupa m illiyetçi
liklerinin o rtak tem aları old u ğu v e ne geçm işte ne de h âli
h azırd a hiçbir tem elleri b u lu n m ad ığı olgu su n u h içbir şe
kilde değiştirm ez.
G eçm işle ilgili olarak , "v a a d "in siyonist y o ru m u , bir
H ıristiyan için old u ğ u k ad a r bir M usevi için de teolojik
b ak ım d an kabul ed ilem ez o ld u ğ u n u d ah a önce gözler
ön ü n e serm iştik. B u rad a sad ece tarih î bir gözlem i ilâve
ed eceğiz: O rtad o ğ u 'n u n k u tsal m etinlerini o k u d u ğ u m u z
da, orad ak i bütün halkların, M ezo p o tam y a'd an başlayıp
Flititlerden geçerek M ısır'a k ad ar ülkeler v aat ed en ilâhla
rın d an benzeri to p rak vaatleri aldıklarını g ö rü y o ru z.
M ısır'da, III. Eutm osis (M Ö 1480 ile 1475 arası) tarafından
G azze, M egiddo, K adeş ve (Fırat üzerindeki) K arkem iş'e ka
d ar uzanan yolu üzerinde kazandığı zaferleri kutlam ak için
diktirilen K arnak dikilitaşındaki ifadeyle ilâh, "Takdirimle
yeryüzünü baştan başa sana verdim . Batı toprağını çiğn em eyi sa
na nasip etm ek için yardım ına geldim " diye vaatte bulunur.
"Verim li Flilâl"in öbür u cu n d a, M e z o p o ta m y a 'd a , "B a-
bil Yaratılış Şiiri"nin altıncı tabletinde İlâh M arduk, "h e r
kesin payını b elirler" (cü m le 4 6 ) ve A hit'i m ü h ü rlem ek
için "Babil ve tap m ağın ı inşa e tm e y i" em red er.64
64 R en e L abet, Les religion s dıı P roch e-O rien tlO rtad oğ u 'n u n D in leri, F ay ard ,
1970, s. 60.
il ıh M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin • Î2 3
İkisinin arasın d a k alan H ititler, gü n eş tanrıçası A rin-

n a'ya şu İlâhi ile seslenirler:
"G öklerin v e y erin em n iy etin i sen sağ larsın !
Ü lkenin sın ırların ı sen b elirler sin Z"65
E ğer İbraniler böylesi bir v a a t alm am ış olsalardı, o za
m an on lar gerçekten de bir istisna o lu ştu ru rlard ı!66
66. Vaatle ilgili olarak P ed e r L an d o u zies'n in Paris K a
tolik Enstitü sü 'n d ek i şu tezine bkz: Le don de la terre de P a-
Icstin e/F ilistin T oprağının B ağışı, 1974, s. 10-15
O ysa "istisn a î" olan, ü ç bin sene son ra bu v a a d in k ul
lanılm aya k alk ışılm asıd ır: M ard u k 'u n v a atlerin e d a y a
narak Ira k 'm v e y a "a ta la r ı" Elititlere A rin n a'n ın v a a d in
den h arek etle Su riyelilerin y a d a ilâh A m m o n 'u n T utm o-
sis'e vaad i ü zerin e M ısırlıların to p rak id d iasın a kalkış
tıklarını d u şu n u n ! H aklı o la ra k h erk es bu vaatleri g ü
lünç bulacak tır. İyi de, k o m şu b ir m ed en iyetin b en zer
kutsal m etin leri k arşısın d a niçin başka bir tav ır tak m ıy o
ruz? Yoksa biz de o v aa d in , haklı v e y a h ak sız, m irasçıla
rı o ld u ğ u m u z a in an d ığ ım ız için m i?
M ukayeseli dinler tarihi bize çok d ah a genel bir şekil
de, A frik a'd an P o lin ezy a'y a b ü tü n halkların, kabilelerine
adını veren ve bir top rak garan ti eden k ah ram an lara, efsa
nevî atalara kendilerini b ağ layan soylarıyla ilgili d estan lar
düzdüklerini gösteriyor. Bu tü r mitoloji Batı d ü n yasın d a
da gelişm iştir. M eselâ İlyad a ve O dise, G rekler için "o lu
ş u m /te k v in k itap ları" niteliği taşır. A u gu stu s R o m a'd a
im parator old u ğu z a m a n Virgilius, İlyada ve O dise'nin en
eski h ik âyelerinden v e aslında çoğu , G rek örneklerinde ol-
d u ğu gibi, gerçek tarih î olayları yan sıtan sözlü gelenekler
den derleyerek, T ruva k u şatm asın d an k u rtu lan lard an biri
olan "E b e d î Şehir"in (R o m a'n m ) k urucusu k ah ram an Ai-
ııeius'un destanını "A ie n id s" adlı eserinde anlatır. Ve biz-
ler XIX. y ü zyıld a çeşitli m illiyetçiliklerin bu m itolojiyi na
sıl can landırdıklarına b izzat şahit olduk!
.ıge, s. 557.
224 ■ Roger araudy
İşte bu n ok tad a, K ral S üleym an da (kuşaktan k u şağa

ak tarılan rivayetlerin birleştirilip yazıy a geçirildiği o d ö
n em d e) D a v u t'u n krallığını k u rm an ın kaynağını v e m eş
ru lu ğu n u , din ulularının u zak geçm işin d e aram a eğilim i
n e kendisini aynı şekilde k ap tırm ad an ed em ed i, etseydi
sıra dışı bir d u ru m olu rd u !?
H er m illiyetçilik kendi iddialarını ku tsallaştırm a ihti-
yacın d ad ır. N itekim H ıristiyanlık âlem inin p arça la n m a
sın d an son ra, u lu s-d evletlerin h er biri kendisini kutsal m i
rasın sahibi old u ğ u n u v c Tanrı tarafın dan tayin edildiğini
iddia etti: "K u tsal R u sy a "d a n , Isp an ya'n ın "K atolik K ral-
lar'T na; Tanrı'nın y ap acak ların ı gerçekleştirdiği (G esta
Dei p er F ran cos) "K ilise'n in en b üyük kızı" F ran sa'd an ,
Tanrı kendisiyle birlikte old u ğu için "h e r şeyin ü stü n d e"
olan (G ot m it uns) A lm a n y a 'y a kadar... E v a Peron, "A rjan
tin'in M isy on u T ann'yı d ü n y a y a g etirm ek tir" b u yu ru rk en ,
G ü n ey A frik a'n ın vahşi "a p a rth e id " ırçlığıyla m eşh u r B aş
bakanı V orster de, "U n u tm ayalım ki bizler, T anrı’nın özel bir
g örev le y ü kü m lü kıld ığ ı h a lk ız !" 67 kehanetini sav u ru y o rd u .
Siyonist m illiyetçiliğin b ü tü n bu m illiyetçilikler sarh oşlu
ğu n u p ay laşm am ası tabiî ki şaşırtıcı olurdu!
Dahası, siyasî siyonizm, Yahudiliğin sırf bir din olması fik
rini sistemli bir şekilde reddeder. Söz konusu olan bir millettir.
Theodor H erzl, Y ahudi D ev leti’nde (s. 20) açık açık sö y
ler: "Y ahudi soru n u ben im için n e sosyal, ne de diııİ bir so ru n
du r; d iğ erleri m ey an ın d a bu şek illeri de alsa bile... Bu bir millî
soru n d u r v e bun u h a lletm ek için, h er şeyden ö n ce onu m illetle
rarası siy asetin bir m eselesi y a p m alıy ız ki d ü n yan ın m ed en î
m illetlerin in bir a sa m blesi tarafın dan tartışılıp çö zü m e b ağ la n
sın. B iz bir h alkız - tek bir halk. "68
67 V ivant un ivers/ Y aşay an D ü n y a, no. 290, O cak -Ş u b at 1974. K ard in al

Sp ellm an n , V ietn am 'a g ö n d e rile n a sk e rî b irlik tek ilere "Sizter İsa'nın a s
k erlerisin iz" d ed iğ in d e, P ap a tarafın d an h iç d e y a d ırg an m am ıştı.
68 Siy o n ist M etinler A ntolojisi, H ah am A rthu r H ertzberg tarafın d an T he sio-
ııiste ideal Siyonist F ikir başlığ ıy la neşredilm iştir, N ew York, 1959, s. 209.
11 ' M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin • 225
Siyasî siyonizm in tem el iddiası işte bııdur: Yahudilik

esas itibariyle bir din değil, h er şeyd en ön ce bir milliyettir.
H erzl'in en yakın çalışm a arkadaşlarından bir olan M ax
N ordau, 1902'd e şöyle yazıyord u : "Siyonist Y ahudilerle Siyo
nist olm ayan Y ahudilerin, m uhtem elen ebediyen , an laşam ayacak
ları tek nokta, Yahudi m illiyeti m eselesidir. Yahudilerin bir m illet
olm adığına inanan ve savu n an kim se, aslın da siyon ist olam az."69
Jacob Klatzkin (1 8 8 2 -1 9 3 6 ), Yahudiliğin m illiyetçi bir ta
rifini verir: "Yahudi olm ak d in î veya ah lâkî bir inanca sahip ol
mayı gerektirm ez... M illetin m ensubu olm ak için M u seviliğ e ve
ya M useviliğin ruhî kavram ların a in anm ak g erekli değildir."70
A m erik an Siyonist F e d erasy o n u ilk başkanı J. H . Gott-
heil (1 8 6 2 -1 9 3 6 ), bu tezi çok net bir şekilde özetliyordu:
"Bizler Yahudilerin a rtık s ı r f bir d in î top u lu lu k olm ad ığ ın a, sa
dece bir ırk da olm ad ıkların a, tam an lam ıy la bir m illet old u k la
rına in an ıy oru z." 71
3 ) Yahudi sapkınlığı olarak g ö rü le n siyasî

siy on izm e karşı d in î m uhalefet
Bu yönelişten, İlâhî inanç ile siyasî siyon izm in m illiyet

çiliği arasın d a şiddetli bir çatışm a doğd u .
Theodor H erzl'in ve daha sonra da İsrail Devleti'nin siya
sî siyonizm inin milliyetçiliğini ve söm ürgeciliğini dinî baha
nelerle gizlem eye y arayan Eski A hit'in bu kabileci okum ası
na karşı, bu siyasî teşebbüste peygam berlerin getirdiği Ya
hudi inancına bir ihanet olduğunu gören Yahudiler ayaklan
dılar. H erzl'in teşvikiyle, Basel Kongresi'nde, 1897'de, siyasî
siyonizm in kurulduğu anla eş zam anlı olarak, dönem in
A m erika kıtasının en parlak Yahudi şahsiyeti H aham İsaac
M eyer VVise'ın (1819-1900) teklifiyle, M ontreal Konferansı
(>9 age, 243.

70 age, s. 317.
71 age, s. 500.
2 2 ( •R o g e r araudy
(1897), Eski A hit'in bu iki okunuşu, yani kabileci ve evren-

selci okum a arasındaki köklü çelişkiye dikkat çeken şu öner
geyi oyluyordu: "Bir Yahudi devleti kurm ayı hedefleyen her tür
lü g irişim i reddediyoruz. B öylesi girişim ler, ilk defa Yahudi pey
gam berlerin in ilân ettikleri, bütün insanlığa seslenen, hoşgörülü
ve evren selci İsrail m isyonunu siyasî ve dar bir m illiyetçi alana
hap sed er ve bu m isyonun sakat bir anlayışını sergilerler...
M u sev iliğ in h ed efin in siy a sî ve m illî değil, aksin e ru h î old u
ğ u n u ; barışı, ad aleti ve bü tü n in san lara karşı sev g iy i artırm a k
la soru m lu old u ğ u n u k esin lik le ifade ediyoru z. M u sev ilik, ‘Yer
y ü z ü n d e Tanrı'nın H ü kü m ran lığ ı'n ın ku ru lm ası için' bütün
in san ların 'tek bir bü y ü k toplu lu ğa' m en su p o ld u kla rım kabu l
ed ecek leri m esih ci bir d ö n em i h ed efler." 72
B u m uh alefet, politikası p eygam b erlerin getird iği dine
sahip çıkan Y ahudi m ü m in lerin endişelerini fazlasıyla
haklı çık aran İsrail D evleti'n in ku ru lm asıyla son a erm edi.
M uhalefetin bu esaslı teolojik tenkidini özetleyen H a
h am H irsh, 3 Ekim 1978 tarihli VVashington P o st'ta kızgın
lıkla şöyle d iyord u :
"S iyon izm , Y ahudiliğe y ü z seksen d erece zıttır. S iyon izm Ya
h u d i h alkın ı m illî bir k im lik o la ra k ta r if etm ek istiyor... Bu bir
sapkınlıktır. Y ahudilerin T an rı’dan aldıkları m isyon , K u tsal
Toprağ'a orad a otu ran ların rızası hilâfın a d ön m e m ecb u riy eti
değildir. E ğ er bunu y a p a rla rsa so n u çların a katlanırlar. Talm ud,
bu ihlâlin sizin v ü cu d u n u zu o rm an d a a la g ey ik* y em i y a p a ca ğ ı
nı yazar... H o lo k o st siy on izm in bir n eticesidir."73
72 A m e rik an H ah am ları B irliği K o n fera n sı, Y ıllık V II, 1897, s. X II. H ah am

W ise 187 6 'd a "A m e rik a İb ran i T o p lu lu k ları B irliğ i v e İb ra n î B irlik K u ru -
lu "n u k u rd u . B iy o g rafisi için b k z : Israel K n ox, R abbin in A m erica: the slo ry
o f Isaac W. W ise/A m erika'daki H ah am : Isaac W. W ise'ın H ikâyesi, L iftle,
B row n and C y Y ayın ları, B oston , 1957.
* A la g ey ik lcr eto b u r d eğil. O to b u r o ld u ğ u n a göre b u ra d a ne k asted iliy or,
d o ğ ru su p ek anlaşılm ıy o r, b elk i T alm u d u z m a n la rı b u n u n ay rı b ir m a
n ası o ld u ğ u n u b iliy orlard ır, am a b iz on ca araştırıp so ru ştu rm a m ız a ra ğ
m en öğ ren em id ik , çev.
73 N a z iler ta rafın d an Y ah u d ilerin k a tlia m ed ilm esin d e S iy o n ist y ö n e ticile
rin so ru m lu lu k larım ilerid e d ile g etireceğ iz.
İlahı M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ili stin • 227
Bu öfkeyi anlam ak için, Yahudi dininin, yaklaşık yirm i

asır b oyu n ca, evren sel m isy o n u n u yerin e getirm ek için,
h erh an gi bir siyasî ik tidarla ö zd eşleşm eyi kaç defa re d d et
tiğini h atırlam ak gerekir.
H âlbuki siyasî Siyonizm , T h eo d o r H erzl tarafından açı
lan y o ld a kanatlanılalı beri, M u sevilik 'ten k ayn ak lan an d i
nî bir harek et değil, aksine X IX. yü zyılın öteki m illiyetçi
akım ları gibi bir siy asi harekettir.
S iy asî bir hareket olm asın a gelince, N ew Y ork 'ta H erzl
Pres tarafın d an 19 7 1 'd e yayın lan an Encyclopaedia o fZ io n ism
and Israel/S iyon izm ve İsrail A n siklop ed isi bunun böyle oldu
ğu n u vurguluyor. Bu A nsik lop ed i'nin ön sözünde, eserin
"İsrail D evlet Başkanı Salm an S hazar yüksek h im ayesin
d e" hazırlandığı belirtiliyor. D em ek ki siyonizm in daha
resm î bir tarifi sağlanm ış oluyor. "S iy on izm " m ad d esin d e
(2. cilt 1262. sayfa) yap ılan tarif şu: " Yahudi halkın ın İsrail
(Filistin) toprağın a d ön m esin i g a y e edinen h areket tarafından
1890'da olu ştu ru lan terim . 1896'dan beri " siy on izm ", T heodor
Ilerz l tarafından ku rulan siy a sîh a re k e t74'/e ilişkilidir.''
T h eod or H erzl bu siy a sî h areketi k u rd u ğ u zam an , M use-
vilerin v e h ah am ların ezici çoğ u n lu ğu n u n m uhalefetiyle
karşı k arşıya kaldı.
İspatı: T h eod or H erzl'in Z ion ist VVritings/Siyonist Yazı-
lıır'm m birinci cildinin 1 8 9 6 -1 8 9 8 dönem ini k ap say an en
önem li kısmı, zam an ın şu yön etici h ah am larının d em eçle
rine verilen cev ap lara ayrılm ıştır: Viyana B aşh ah am ı Dr.
( ludem an, A lm an H ah am Birliği Başkanı Dr. M ay v au m ,
I lürriyetçi H ah am lar v e Pilsen ve Stettin H ah am ları Birli
ği K u ru cu ve Başkanı Dr. Vogelstein ve B rü k sel'd en H a
ham B loch gibi... İngiltere Liberal Yahudi H arek eti ile İn
giliz-Yahudi Birliği Başkanı C lau d e M o n tefiore'a cevap
için de geniş bir y e r ayrılm ıştı. A lm an y a H ah am lar Birli-
ği'nin İcra K om itesi'n ce yayın lan m ış ve Berlin, Frankfurt,
Berslau, H alb erstad t ve M ünih H ah am ları tarafın d an im -
1 T arafım d an v u rg u lanm ıştır, R. G.

' ' S •R o g e r araudy
zalan m ış, "Y ahudiliğin ilkeleri ve m üm inlerin g ay eleri"

hakkındaki "sa k a t a n lay ışlar"a itiraz eden bir bildiriye ve
rilen bir cev a p da bulunuyor. Bu cevap Birinci Siyonist
K on gre'n in d avetiyesin d e ve gü n d em in d e de kısm en yer
alıyor. Son olarak, Birinci Siyonist K ongre davetin e M ünih
M u sevi T op lu lu ğu 'n u n itirazıyla ilgili yo ru m lara geçili
yor. Z aten bu itiraz ü zerin e o rg an izatö rler K ongre yerini
M ü n ih 'ten B asel'e d eğiştirm ek zoru n d a kalm ışlardı.75
Rufus Learsi, Avrupalı M usevi örgütlerin ilk tepkisini
özetler: "Batı A vrupa'nın en önem li M usevi örgütleri -F ra n sa
Evrensel İsrail İttifakı, onun A vusturya kolu Israelitische A llianz,
Londra M u sevi Kolonisi D erneği- buna m uhalefet ettiler... Londra
Yahudi aydınlarının bir derneği olan M akabeler, H erzl'i nezaketle
ve soğu k bir tavırla dinlediler. " Bazı geleneğe bağlı haham lar da
muhalefetlerini gösterm ekten geri kalmıyorlardı: "En ateşli
m uhalifler, bütün o R eform cu Flaham lardı. Yahııdiler bir m illet de
ğildir ve m illet olm anın yolunu da aram am alıdır"76 diyorlardı.
Siyasî siyon izm e v e on u n m illiyetçiliğine bu m uhalefet,
Yahudiliğin tem el geleneğine d ayan ıyord u .
"B abil sü rg ü n ü (M Ö VI. y ü zyıl), sad ece Y ahudilerin tari
h in d e d eğ il, m ed en iy et tarih in d e de bir dön ü m n oktasın ı o lu ştu
rur... B ü y ü k bir toplu lu k, Tanrı'sına ibad eti ata top rağ ın dan ay
rıştırıy ord u ... Bu, İn san î kard eşliğ in hareket noktası ve halkın ı
ve y u rd u n u sev m ey i bü tü n d iğ er in san lara karşı n efrete d ö n ü ş
türen o ön y arg ıd an kop u ştu . N ih ay et şu ilke kon u ld u : Tanrı,
y ery ü zü n ü n özel bir y erin d e değildir, bütün ü lkeler ve bütün
h a lk la r O 'nun karşısın d a ay n ı d u ru m d ad ır." 77
Sürgün edilenlerden bir azınlık Filistin'e, P ers kralının
h im ayesin d e, kapalı bir top lu m olu ştu rm ak üzere geri g e
75 A lm an ca o rijin al bask ısı Z ion istich c S chrifteıı, L eo n K e lln cr tarafın d an

(iki cilt, B erlin 1905) y ay ın lan d ı. Y u k arıd ak i p o lem ik ler için k a y n a k la r
İn g iliz b ak ısın a aittir: s. 62-70, 89-97, 119-124, 148 v e 232-239.
76 R u fu s L earsi, Isracl: A H isteri/ o f tlıe Icıoish P coplc/İsrail: Yahudi H alkın B ir
T arihi, C lev elan d , VVorld P u lish in g s C o., 1966, s. 521-522.
77 L ou is F in k elstein , The P harisees/F erisiler, Jevvish P u b lica tio n so cety o f
A m erica, P h ilad elp h ia, 1966, c. 2, s. 443.
İl !ıi M e s a j l a r Toprağı F ilistin •229
lir. E zra ile N eh em y a da bu top lu lu ğ a ırk ayırım cılığını ve

din ad am ları teokrasisini dayatır.
B ab il'd e kalan çoğunluk, b undan böyle Kitab'ı vatanı
olarak görd ü . O n lar "K itab 'ın in san ları" idiler. O rada,
M usevi dini ilk T alm u d 'u n u o rta y a k oyacak ve Rabbi H il-
lel gibi en büyük (Eski A h it) yoru m cu ların ın doğm asını
sağlayacaktır.
Filistin 'd e, d ah a ön ce g ö rd ü k , M a ttatias Ila sh m o n a i
ve oğlu Ju d ah M a cch a b e e 'n in H elen izm istilâsına karşı
din h ü rriy e ti için d iren iş h a rek etin d en so n ra, onların d i
nî direniş h arek etin d en d o ğ a n h an e d a n , H asm o n een H a
ned an ı, çok g eçm e d e n baskıcı v e b ağ n az bir m illiyetçili
ğe d ö n ü şerek so y su zlaştı v e R om alıların fethi sırasın d a
can çek işir h âle geldi.
MS 70 ve 135'te Zelotların isyanlarıyla milliyetçiliğin yap
tığı iki sıçram a, Filistin'i felâkete götürdü ve Zelotların milli
yetçiliğine olduğu gibi, Sadukilerin egem enliğine de son ver
di. Museviliğin ruhî yönetim i sırf Ferisilerin eline kaldı.
İbranî m illiyetçiliğinden, bir m illetle alâkası olm ayan
M usevî dinine bu radikal geçişin ön cü sü , MS 70 yılındaki
ilk Z elot isyanı sırasında, K u d ü s k u şatm asından gizlice
kaçıp R om alıların k am pına giden ve o rad a İm p arato rd an
Y ab n e'd e (şim diki Yafa şeh rin d e) bir Yahudi A kadem isi
kurm a izni alan Rabbi Y ohanan ben Zakkai'dir. 8 0 'd e Rab
bi G am aliel R om alılar tarafından M usevilerin dinî cem a
atinin lideri olarak tanındı.
A rtık M usevilik ne bir halkla, ne de bir toprakla ö zd eş
leşiyordu. Dinî gü ç olarak böylece parıldadıkça parıldadı.
N itekim Babilli H ah am E leazar ben P ed at, MS III. yü zyıl
da şöyle d iyord u : " Y üce R ab, k en d isin e h am d olsu n , İsrail
oğ u lların ı başka m illetlerin ortasın a sad ece ve sad ece m ü htediler
kazan d ırılm ası g a y esiy le sü rgü n etti. M abed'in yıkıldığ ı g ü n
den itibaren , İsrail ile g ö k lerd ek i B abası arasın d aki d em ir du v ar
ortadan kalkm ıştır." 78
78 A n d re C h o u raq u i, H istoire du ]ıtdaisım ’/Y ahm liliğiıı Tarihi, .ıge, s. 25.

M usevilik bir m illetin sınırları içine hap sed ilm ed iği za
m an , Yahudi inancının p arıld am ası öyle gü çlü oldu ki bu
dine geçiş zirv ey e ulaştı. N itekim bu katılım ın önün ü kes
m ek için II. T h eod os 4 2 5 'te Y ahu di Patrikliğini lâğvettiğin
de, R om a İm p a ra to rlu ğ u 'n d a m ilyonlarca M usevi bulu
n u y o rd u . D aha önce, R om a İm p aratoru C laudius tarafın
dan MS 4 3 'te yap ılm ası em redilen , R om a İm p aratorlu -
ğ u 'n d ak i Yahudi nüfu su n sayım ı sırasında, Suriyeli y a z a r
İb ran î B a r'ın k ayd ettiği son u ca göre, 6 m ilyon 944 bin M u
sevi vard ı. S. W. B aron, "İsrail Tarihi" adlı âbidevî eserin
de top lam sayıyı 8 m ilyon o larak tah m in eder. Bu rakam ın
iki m ilyon u S u riye-Filistin 'de, iki m ilyonu B abil'de ve
d ö rt m ilyonu 60 ilâ 70 m ilyon nüfusa sahip bu İm p arato r
lu ğu n geri kalan kesim indedir. O k ad ar ki h er 10 R om a
v atan d aşın d an biri M u sevi idi.
M usevi dininin d o ru k lara çıktığı d ön em d e en parıltılı
m erk ezi, VII. yü zyıld an XI. yü zyıla kadar, Babil; son ra da
(IX. y ü zy ıld an itibaren) M ü slü m an H alifeler zam an ın d a
B ağ d at oldu: Yahudi cem aatin in "L id eri, H a lifelerin Sara
yın da, H ıristiy an din y etk ililerin d en ön celik hakkın a sah ip bir
m akam d a bu lu n u y ord u . G örev in e bizzat H alife tarafın dan tayin
ed ilm işti; İm p aratorlu ktaki Y ahudi y etk ilileri o atıyordu . "79
A ra p H alifeliği d ö n e m in d e Y ah u d i in an cın ın , "g a -
h o n " (İb ran ice " o la ğ a n ü s tü " ), bu gelişip serp ilm e d ö n e
m i, Babil (şim d ik i Irak ) Y ah u d ileri v e a y rıca M ısırlı bir
Y ah u d i bilgin Rabbi S a a d y a h ben Jo sep h el F ay u m i
(8 8 2 -9 4 2 ) ta ra fın d a n ö v g ü y le dile getirilir. Bu ö ylesin e
g e rçe k bir d u ru m d u r ki F ilistin 'in tarihi, "V erim li ITi-
lâl"in b ü tü n ü n d e n v e o n u n iki ku tb u olan M e z o p o ta m
y a ile M ıs ır'd a n a y rıla m a z . S a a d y a h 'ın dili, o d ö n em in
b ü tü n Y ah u d ilerin in k i gibi, A ra p ça y d ı. O y ü z d e n Eski
A h it'i A ra p ç a y a çev irm işti.
Yahudi k ü ltü rü n ü n çök ü şü, içinde gelişip serpildiği
A ra p İm p arato rlu ğ u 'n u n k aderini takip etti: Bu kültürün
79 A n d re C h o u raq u i, H istoire dıı lıtdaisıııe/Y ııhııdiliğiıı Tarihi, age, s. 54.

İl â h î M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin • 131
atılım ı, Selçuklu T ü rklerinin B ağ d at'a* hâkim olm aları

(1055) ve H açlıların K u d ü s'ü istilâları (1099) ile çökertildi.
M useviliğin p arıld a y a n m erk ezi b u n d an böyle M üslü
m an H alifeliğinin İsp an ya'sıy d ı, E n d ü lü s'tü .
O rad a Yahudi T op lu lu ğ u 'n u n "p ren s'T eri, K u rtuba H a
lifeliğinin b ak an ların d an Tlasdai ibn S ap rout vey a G ran a
da S u ltam 'm n bakanı Sam u el ITannaguid gibiler oldu. Sa-
lom on ibn G abirol (S ü leym an ibn C âbirol, 1 0 2 0 -1 0 5 0 ), Ju-
dah H alev y (1 0 8 5 -1 1 4 1 ) ve bilhassa M oıse M aım onide
(M usa ibn M eym u n , 1 1 3 5 -1 2 0 4 ) gibi filozoflar, ilâhiyatçı
lar ve şairler b u rad a parladılar. A n d re C h ou raq u i bu d ö
nem i, "Y ahudi-A rap birlikteliğ in in en g ü z el m ey v elerin i v erd i
ğ i" M ü slü m an Isp an y a'd ak i Yahudiliğin "altuı çağ la rı" 80
olarak takdim eder.
K u rtu b a'd a Yahudi filozoflarının en ü nlüsü d oğd u ve
yetişti: M a ım o n id e /İb n M eym u n . Dini çok katı y o ru m la
y an El M u vah h id ler Isp a n y a 'y a h âk im olu n ca o rad an k aç
tı, Salâhaddin-i E y y û b î'n in K ah ire'd e d ok toru ve dostu ol
du. Bilindiği gibi, Salâh ad d in K u d ü s'ten ilaçlıla rı kovdu
ve d ostu M aım on id e'in d esteğiyle o rad a h av raları tekrar
açtı. M aım onide, Yahudi ilâhiyatınm (A rap ça olarak yazıl
mış) zirve eseri ve Y ahudi inancının ilkelerinin en güçlü
ve en gü zel ifadesi "Ş aşkın lar R eh b eri/D elâ let’ü l-H â irîn " d e,
bu inancı siyasî k ay m alard an korum asını bilm işti: "Şeriat,
laç olarak da kılıç olarak da k u lla n ıla m a z ” diyordu.
Y ahudi inan cın d an ilham alan b ü yü k beyinler, doru k
noktasındaki A ra p m ed en iyetin in gelişim ine h er alanda
Y azar b u k o n u d a y an ılıy o r, S e lçu k lu T ü rk leri tam ak sin e B a ğ d a t'ı ihy a

e tm işlerd ir. B a ğ d a t'ı m ah v e d e n ve o d ö n e m in p a rla k İslâm m e d e n iy e
tin in b e lin i k ıra n ise M o ğ o lla r olm u ştu r. H rilâgü B a ğ d a t'a g ird iğ in d e
o n b in le rce , b a z ı k a y n a k la ra g öre 20 0 b in k a d a r in san ı ö ld ü rtm ü ş v e b u
a ra d a o ça ğ ın en seçk in b ilim a d a m la rın ın da b a ş la rın ı v u rd u rm u ştu r.
B elk i b ir k o p y a sı d ah a b u lu n m a y a n b in lerce ely a z m a sı İlm î ese rle ri
to p la ttıra ra k n e h re a ttırm ış v e D icle m ü rek k ep ren g in d e n d o lay ı h a fta
larca b u la n ık a k m ıştır, çev.
age, s. 61
23'. • R o g e r araudy
takdire d eğ er y a rd ım lar y ap tık tan sonra, S p in oza'd an

E in stein 'a Batı m ed eniyetinin gelişm esine de, h er alanda,
zen gin bir katkıda bulundular.
D inlerinin evrensel d av etin e sadık kalm ak isteyen ve
X IX . yü zyılın son u n d a, eski ayırım cılıkların k u rtu lm ak
için her ülkede m ü cad eley e girişen Yahudiler, siyasî siyo-
n izm d e elbette ideallerine ve en değerli geleneklerine bir
ih an etten b aşk a bir şey g ö rem ezlerd i.
4 ) Siyasî siy o n izm in d o ğu şu
Siyasî siyonizm in tartışm asız k u ru cu su , h em yazd ığı

Y ahudi D ev leti (1895) kitabı, h em de B asel'd e düzenlediği
İlk Siyonist K ongresi (1 8 9 7 ) ile T h eo d o r Elerzl'dir.
A slında Elerzl, Siyonizm fikrinin, yani Filistin'e Y ahu
dilerin "d ö n m e si" düşün cesinin yeni olm adığını kabul
eder. G iin lü k 'ü n d e d o stların d an birinin (Schiff), kendisine
“B u, birin in , y an i S abetay'ın g erçek leştirm ek istediğ i b ir şey
d ir " dediğini (17 Flaziran 1895) hatırlatır.81 Söz kon u su ki
şi, XVII. y ü zy ıld a o rtay a çıkan sahte M esih Sabetay Z e-
vi'dir. D aha u zak lara gitm eye gerek yok, M oıse Fless ta ra
fından R om a ve K u d ü s (1 8 6 0 ) ve K u tsal Toprağın S ö m ü rg eleş
tirilm esi P rojesi (1867) k itap ların d a, L eon Pinsker tarafın
d an K en d i K en d in e K u rtu lm a (1881) kitabında ve 1893'te Ya
h u d i M eselesin in H alli İçin , K en d i T oprağında Y ahudi H alkın ın
M illî R ö ııesa n sı'm y ay ın la y an N ath an Birnbaum tarafın
d an da aynı tem a geliştirilm iştir.
Biz bir halkız ve " F ilistin bizim u n u tu lm az tarihî v atan i
m iz d ir "82 sloganlarını ü zerin e b asa b asa söyled iği zam an ,
81 D iaries/G ü n liikler, age, s. 49.

82 L 'Etat ju if/Y ahıtdi D evleti, age, s. 45.
84 T he com p lete diaries o f T heodor I lerz l/T h eo d o r licrz l'in Tam G ü n lü kleri, S u
nan: R ap hael Patai, N. Y. 1970, c. 1, s. 56.
11 ılıi M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin - 2 3 3
bü tü n yap tığı, "karşı k o n u lm a z b ir g ü cü n b ir toplan m a çığ lı

ğ ın ı o lu ştu ra n "83 diye b izzat kendisinin adlandırdığı "g ü ç
lü e fs a n e ”y e Si sarılm ak tan b aşk a bir şey değildir. Vardığı
son u çta şunu v u rgu lar: "M akabeler diriliyor... Y ahudiler iste
d iklerin d e d ev letleri olacak. "85
İşin orijinal yanının bu olm ad ığın ı çok iyi biliyor. Yahu
di D evleti kitabında zaten g a y e'y i h atırlatm aya an cak bir
kaç sayfa (tam olarak 17 say fa) ayırıyor. B una karşılık y ö n
tem 'in i 70 sayfad a açıklıyor. Bu y ön tem , "Jevvish C om -
p a n y /Y a h u d i Şirketi" k u rm ak tan ibarettir. Bize bunun
"B ü y ü k arazi şirketleri m od elin e göre tasarlanm ış, bir
C h artered C o m p an y ju iv e / Yahudi Ayrıcalıklı Şirketi"86
old u ğu n u söyler.
T h eo d or H erzl'in aslında g erçek buluşu b u d u r: "G ü çlü
efsan e"yi, bir "İm tiyazlı Şirket" aracılığıyla bir hakikat
yap m ak .
E ncyclopaedia B ritan n ica87 "C h a rte re d C o m p a n y "y i
şöyle tarif eder: "Bazı h a k v e im tiyazlardan yararlan an , bazı
y ü k ü m lü lü k lerle bağ ım lı, d evletin y ü k sek otoritesi tarafından
verilm iş bir belg ey e tabi şirket... Bu belg e g en ellik le Ş irkete ken
di h a rek et alan ın d a bir tekel olm a hakkı tan ır." Aynı m ad d ed e
şu açıklam a da yer alır: “Bu sistem , X V I. y iiz y ıld a ır itibaren
ticareti, g em iciliğ i v e sa n a y iy i kam çılay an ‘bü y ü k k eşifler' sa y e
sin d e y a y g ın lık k a z a n ır.” B unun bir m odeli "H in d istan Şir
keti" ile ortay a k onm uştur. A yrıca şöyle denilir (s. 334):
“X IX . y ü zy ılın son u n d a, söm ü rg eci y ay ılm acılığ ı teşvik etm ek
için yen i im tiyazlı şirk etler m ey d an a g etirilm iştir.” B unun da
en çarpıcı örneği, başında Cecil R h o d es'u n b u lu n d u ğu
"B ritish South A frica C h artered C o m p a n y /İn g iliz G üney
Afrika İm tiyazlı Şirketi"ne (İngiltere Başbakanı) Lord Sa-
lisbury tarafın d an 18 8 9 'd a verilen İm tiyaz'dır. İşte H erzl,
(kendisinden tavsiye v e yard ım istediği) Cecil R h o d es'u n
85 age, s. 126.
86 age, s. 49.
87 C ilt 5, s. 333.
234 • Roger araudy
bu m odelini tercih etm iştir, zira on u n ne d erece etkili ol

d u ğu n u gözlem leyebilm iştir.
Cecil R h od es (1 8 5 3 -1 9 0 2 ), an glo-sak son ırkının İlâhî bir
plânı g erçek leştirm ek için b eşerî evrim in en ileri n oktasın
da o ld u ğ u n d a n em in d ir (D evasa servetin i bırakırken
o n u n la, B ritan ya İm p a ra to rlu ğ u 'n u d ü n y ay a y ay acak bir
şirketin k u ru lm asın ı v asiy et edecektir).
A vru p alılarm açgözlülüklerini A frik a'ya yönlendiren
1878 ve 1885 Berlin K on feransları son rasın d a Joh ann esbo-
u rg altın m ad en lerin in ve elm as b u lu n an m erkezlerin sa
hibi olan R hodes, sö m ü rg eci devletlerin kendisinin "B ri-
tish South A frica C o m p a n y /İn g iliz G üney A frika Şirketi"
ü zerin d ek i rekabetlerini k u llanarak, m eşruluk g ö rü n tü sü
altındaki hileli an laşm alarla Kral L ob en gu la'n m to p rak la
rının y ön etim ve işletm esini bu şirkete devrettirir. N am a-
g alan d ve D am alab an d 'a k om şu bölgeleri A lm an ların hi
m a y e le ri altın a a lm a la rın d a n ( 1 8 8 3 -1 8 8 4 ) istifad ey le,
R o tsch ild 'd en bir m ilyon sterlin g alır, özellikle de İngilte
re'd en m ad en araştırm aları tekeliyle bir ask erî k oru m a al
tına alınm a im tiyazını elde eder. 1 8 95'te İn giltere'd en
M ash on alan d ile M atab alalan d 'ın birleştirilm esini ister ve
b unu başarır. B u raya da o n u n adı verilir: R od ezya.
T h e o d o r H e rz l'in an a d ü şü n ce si, C ecil R h o d es ta ra
fın d an G ü n ey A frik a 'd a g erçek leştirilen s e n a ry o y u , s ö
m ü rg e c i d e v le tle rin rek ab etin i k u llan arak O rta d o ğ u 'y a
tatb ik etm ek ti. E m p e ry a list g ü çle rin A frik a'y ı b ö lü şm ek
için k u d u rg a n ca d a v ra n m a la rı, B erlin an la şm a la rıy la
b a şla y ıp C ecil R h o d e s 'u n em ellerin e h iz m e t etm işti.
P a rç a la n m a s ı için p u s u la r k u ru lan O sm an lı İm p a ra to r-
lu ğ u 'n u n to p rak ların ı A v ru p alı sö m ü rg e ci d ev letlerin
a ra la rın d a p a y la şm a h e sa p la rı d em ek o lan "Ş a rk M ese
lesi" de, T h e o d o r H e rz l'in g ay esi b ak ım ın d an ayn ı rolü
o y n a y a ca k tı. B u y ak ın b e n zerliğ in ta m a m e n bilin cin de
o la n H erzl, l lO c a k 1 9 0 2 'd e C ecil R h o d e s 'ta n h im ay e ve
d e ste k ister. K en d isin e şu satırları y a z a r: " İstirh am e d iy o
ru m , ban a p ro g ra m ım ı in c e le d iğ in iz i ve ta sv ip e ttiğ in iz i be-
İlâh ' M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ili stin • 235
lirterı b ir y azı g ö n d erin . B ay R lıod es, siz e n için b a şv u rd u ğ u

mu m era k ed iy o rsu n u z d u r. B en im p ro g ra m ım da b ir sö m ü rg e
p rog ram ı da o n d a n ." 88,
Siyonist girişim in o lağ an ü stü başarısının sırrı işte bu-
dur. Ç ünkü bu harek et de, d ü n ya çapındaki söm ürgecilik-
len k urtuluş hareketine, X X . yü zyılın şu son u n a kadar, di
renm eyi b aşaran G üney A frika ile aynı h am u rd an d ır. Biri
si siyah d ü n ya, d iğeri ise A rap âlem i k arşısında sö m ü rg e
ciliğin ve ırkçılığın son kalelerini o lu ştu rd u lar.89
Şu h âlde Yahudi D ev leti'nin iki güçlü fikri şud ur:
a. K itleleri h arekete geçiren "d ö n ü ş" miti;
b. A vrupa söm ü rgeciliği b ağlam ın d a yer alan gü çlü iş
bitirici araç olan "İm tiyazlı Şirket".
H erzl işte bu sağlam zem in ü zerin d e, 1 8 9 7 'de B asel'd e
birinci Siyonist K on gre'yi d ü zen lem e im kânı bulur. Bunu
M ünih'te y ap m ay ı h ayal ed iy o rd u , am a A lm an h ah am la
rının ve M ünih Yahudi cem aatin in m uhalefeti, kendisini
Basel'e çekilm eye m ecb u r etti.90
B asel'deki katılım cıların b ü yü k çoğu n luğu, D oğu A v
ru p a'd an gelen, d ah a ziyad e k atliam lard an kendilerini
k oru yacak çok geniş bir g etto n u n h ayalin e kapılm ış,
I lerzl'in tabiriyle, "g e tto Yah u d ileri" idi. B una karşılık,
kendi ü lk elerin d ek i "a sim ila sy o n 'T a rın ı ta m a m la m a k
kaygısı taşıyan ve tehdit altında b u lu n m ayan 91 Batılı Ya-
lıudiler, siyasî siyon izm e soğu k d u ru yorlardı.
Ih eo d o r H er z l’s T agebü ch/T hcodor H erzl’in G ün lü kleri, c. 3, s. 105.

K'’ Z aten daha ile rid e g öreceğ im iz gibi ik isi d irsek tem ası için d e d e b u lu n
dular.
1111 D iaries/G ü n lü kler (Löw en tlıal), age, s. 202-213.
1,1 F ra n sa 'd a D reyfu s D avası, Y ah u d iler aley h in d ek i an tisem itizm in y ö n e
tici sınıfın , siy asilerin , o rd u su n u n ve d in î y etk ililerin ah lâk sızlığ ın ı, y a
lanların ı, iğ renç m ak satların ı ö rtm ek için nasıl b ir b ah an e olarak k u lla
nıld ığın ı g ö zler ön ü n e serm esi açısın d an b ir ipucu olm u ştu r. F ran sız
h a lk ı için bu , a n tisem itizm in iğ ren çliğ i v e o n u n g erici rolü k o n u su n d a
bir uyarı v a z ifesi görm ü ştür. H içb ir itibarı k alm ay an an tisem itizm artık
bu ü lk ed e a y ak ta k alam ay acak tır.
•R o g e r G a r a u d y
D olayısıyla, A ğ u sto s 1897'd e, siyasî siyonizm in kurucu

teşebbüsü olan Basel K ongresi açılır.
"D ü n y a Siyonist TeşkilâtT'nın "B asel P ro g ram ı" şöyle
belirlenm iştir:
"S iy on izm in g ay esi, Y ahudi halkı için F ilistin 'de kam u h u

ku ku n u n g a ra n tisi altın d a bir y u rt edinm ektir.
Bu g a y ey e erişm ek için K on gre şu y ollara başv u ru lm asın ı
tavsiye ed er:
1. Y ahudi tarım cılar, z a n a a tk arla r ve liiccarlar aracılığ ıy la
Filistin 'in söm ü rg eleştirilm esin i, en iyi şartla r içinde, g eliştir
m ek;
2. B ütün dü n y ad a, h er ü lkenin kan u n ların a göre, m ah allî ve
y a m illî olu şu m la r hâlin d e, Y ahudilerin teşkilâtlan m ası ve bir
leştirilm esi;
3. Y ahudilerin m illî d u y g u ların ın ve bir m illet old u kları b i
lin cin in ku v v etlen d irilm esi;
4. S iy on izm in h ed eflerin e erişm ek için g erekli olan h ü k ü m et
lerin rızasın ı eld e etm ek için ön h az ırlık n iteliğ in d eki g irişim le
rin y a p ılm a s ı."
Bu p ro g ra m , 1 9 5 1 'd e K u d ü s'te y ap ılan 23. Siyonist

K o n g re 'y e k ad ar, siy o n ist h arek etin p ro g ra m ı o larak
kalm ıştır. K u d ü s K o n g re si'n d e h ed efler yen id en d ü z e n
lenm iştir. B asel'in k in in y erin i alan bu "K u d ü s P ro g ra
m ı" şö yle b elirlen ecek tir: ''Siyonizm in h e d e fle r i şu n la rd ır:
Var o lu şu n u n m erk ez i İsra il olan Y ahudi h a lk ın ın b irliğ i; b ü
tün ü lk elerd en g e le c e k b ir g ö ç le , ta rih î v a ta n ın d a , İsra il Top-
rağ ı'n d a, Y ahu di h a lk ın ın to p la n m a sı; a d a let ve b a rışı esas
alan P ey g a m b er le r im iz in id ea lleri ü zerin e k u ru lm u ş İsrail
D e v le t i’nin g ü ç len d ir ilm e s i; Y ahu di v e İb ra n î eğ itim in ve Ya
h u d i m a n ev î v e k ü ltü rel d e ğ erlerin in g e liş tir ilm e s iy le Y ahudi
h a lk ın ın k im liğ in in k o r u n m a sı; h er b ir y e r d e Y ahu di h a k la r ı
nın s a v u n u lm a s ı."
Basel K on gresi'n d e I’h eo d o r I îerzl, u zlaşm a babında,
kendi kitabının jııd e n s ta a t başlığına göre "Y ahudi D evleti"
İ l â h î M e s a j l a r T o p r a ğ ı Filist in •2 3 7
değil de, Filistin'de " y u v a " ifadesini ve O sm anlı D evle-

ti'ne Filistin'deki h ü k ü m ran lığ ın a sald ırıyo r izlenim i v e r
m em ek için de "m illetlerarası h u k u k " yerine, "k am u h u
kuku" form ü lü n ü kabul etm işti. M ax N ord au 1920'd e Ba-
sel K ongresi ile ilgili olarak şunları not ed er: "Filistin'de bir
‘Yahudi D ev leti’ isteyen kim seleri, g ö z d iktiğ im iz toprağın T ü rk
yön eticilerin i tahrik etm ekten u zak d u ran b ir fo r m ü lle d illen d ir
m ek için, dolam baçlı bir ifade bu lm am ız g erek tiğ in e ikn a etm ek
kon u su n d a elim den g elen i y ap tım . D evletin eş an lam lısı olarak
‘M illî Y uva/Fleim stdtte' tabirin i te k lif ettim .
İşte o çok tartışm alı ifaden in tarihi budur. K apalı bir an lam ı
vardı, fa k a t hep im iz onu n ne m an ay a g eld iğ in i biliyordu k. O s ı
ralar bizim için bu tabir 'Jııdenstaat/Y ahu di D evleti' an lam ın a
g eliyord u , ayn en bu g ü n kü an lam ı g ibi... F akat şim d ilerd e artık
g erçek am acım ızı g iz lem ey e sebep k a lm a d ı."
N o rd au için old u ğu k ad a r I lerzl için de bu kapalı an
lamlı " y u v a " kelim esi, apaçık bir gerçeği saklıyordu. 3 E y
lül 1897 tarihli G iin lü k’ü n e şunu y azar: "K o n g rey i tek bir
kelim eyle özetlem em gerek seyd i -k i bunu ulu o rta söyle
m ekten k açın ırım -, o da şu olurdu: B asel'd e Yahudi D ev-
liti'ni k u rd u m !"92 "Fakat", diye ilâve eder, "bu öy le 'yüksek
sesle' söy len ecek bir şey d eğ il. "
112 D iarics/G ü n liikler, age, s. 224. S iy o n izm in bü tü n tarih in e d am g asın ı vu

ran bu iki y ü zlü lü k, H e rz l'in çab aların ın vard ığı so n u ç olan "B a lfo u r Bil-
d irisi"n in (1 9 1 7 ) "y o ru m Ia r"ın d a da d ile getirilir. B und a da, B asel K on -
g re si'n d e k u lla n ıla n "Y ah u d i M illî Y u v ası" ifad esi ay n en tekrarlanır.
Ford R o th sch ild , "Y ah u d i h alk ın ın m illî ilk e s i"n i ön g ören b ir bild iri tas
lağı h a z ırla m ıştı. B a lfo u r'u n n ih â î bild irisi b ü tü n F ilistin 'd en sö z etm ez,
sad ece "Y ah u d i h alk ı için M illî b ir Y u v a'n ın Filistin'd e te sis ed ilm e
s i n d e n bahsed er. A slın d a h e rk es "yuva" d em ekted ir, san k i b ir m a n ev î
ve k ü ltü rel m erk ez söz kon u su im iş gibi, fakat gerçek te, tıpkı H e rz l'in
k end isi gibi, D evle t’i d ü şü n m ek ted ir. F loy d G eorge, T he Truth abou t the
P eace trcatics/B arış A n laşm alarıyla İlgili G erçek k itab ın d a (G o llan cz Y ay ın
ları, 1938, c. 2, s. 1 38-39) şö y le y azar: "O dön em de K abin e ü yelerin in ka fa la
rında olan şeyden şü p h e edilem ezdi... Filistin bağım sız bir devlet o la c a k tı." S a
vaş K ab in esi üyesi G eneral S m u ts'u n Jo h an n esb o u rg 'ta, 3 K asım 1 9 1 5 'te
şu d em eci v erm esi m an id ard ır: "G elecek ku şaklar içinde, orada (Filistin 'de)
bir kere d ah a bü y ü k b ir Yahudi D evleti'n in y ü kseld iğ in i g öreceksin iz."
D ah a 2 6 O cak 1 9 1 9 'd a , L ord C u rzo n şunları yazıy o rd u :

"W eizm an size bir şey d ed iğ i ve sizin de 'm illî Y ahudi yu vası'n ı
d ü şü n d ü ğ ü n ü z esn ad a, on u n ka fasın d a tam am en bam başka bir
şey y atm aktadır. B ir Y ahudi D evleti'm ve Y ahııdiler tarafından
y ön etilen boyun eğ m iş bir A rap halkın ı hesaplam aktadır. Bunu
da p erd e g erisin d en v e B ritan ya'n ın h im ay esi altın d a g erçek leş
tirm ek istem ektedir."
19 1 7 'd e "B alfo u r B ild irisi", "F ilistin 'd e m illî Yahudi y u
v a sı" ifadesini ay n en tek rarlad ığın d a, İngiliz yöneticiler
Flerzl'in iki y ü zlü lü ğ ü n ü kendi h esap ların a k u llan m aya
kalk arlar: "M illî Y ah u d i y u v a s ı" denilir, am a "Y ah u d i
D evleti" düşü n ü lü r. VVeizmann, B ritan y a h ü k m etm e, siy o
n izm in hedefinin (d ö rt v e y a beş m ilyon Yah udiyle) bir
"Y ah u d i D ev leti" k u rm a k o ld u ğ u n u açık v e net izah et
m işti. L loyd G eorge v e B alfou r kend isine, " B alfou r B ildiri-
si'n de biz 'm illî y u v a ’ terim in i ku llan ırk en , bu n u n la kesin kes
bir Y ahudi D ev leti'n i k a sted iy o ru z " garan tisin i verdiler. (Do-
reen In g ram , P a lestin e p a p er/F ilistin E vrakı, 1917-1922. Seeds
o f con flictlÇ atışm a T oh u m ları, N . Y. Brasilles, 1973)
B aşarıyı sağ la y a ca k olan şu iki "itici g ü ç "ü k u llanarak
d erh al bu projenin u y g u la m asın a geçti:
a. O sm anlı İm p a ra to rlu ğ u 'n u n p arçalan m ası beklenti
siyle iyice sab ırsızlaşm ış sö m ü rg eci d ev letlerin "Ş ark M esele-
si" n d ek i birb irin e ra k ip a çg özlü lü kleri.
b. A n tisem itiz m /Y a h u d i d ü şm an lığ ı:
- Z u lü m gören Y ah u d ilere, teh lik ed en k u rtu lu ş y o lu
n u n "a sim ila sy o n " d eğil, göç o ld u ğ u n u g ö s te re re k ...
- A n tis e m it/Y a h u d i d ü şm an ı h ü k ü m etlere de, Yahudi
lere bir to p rak v erilirse, yak aların ı Y ah u d ilerd en k u rta ra
bileceklerini v a a t ed erek .
III
SİYASÎ SİYONİZMİN
BAŞARISININ SEBEPLERİ
1) Siyonizm ve Şark M es ele si'n d e

s ö m ü rg eci rekabetler
ü rk İm p a ra to rlu ğ u 'n u n d ağılm asın ın beklentisiyle,

T "Ş ark M eselesi"ni sö m ü rg eci bir d evletin lehine çö z
mek için Filistin'de bir Yahudi D evleti k u rulm asının fay
dasını gören ilk kişi, III. N a p o ly o n 'u n özel sekreteri L ah a-
ranne'dır. 1 8 6 0 'ta Yeni Ş ark M eselesi başlıklı bir broşür, Ya-
11 udileri "özgü rleştirici F ran sa'n ın ku tsal h im ay esi a ltın d a " l
yurtlarını diriltm eye d av et ed iyord u .
Benzeri k aygılar İn giltere'd e dillendirilir. Y azar ve d ip
lomat L au ren ce O liphant, 1 8 8 0 'd e y ayın lan an The Land o f
( nlead, zuith E x cu rsion s in the L eban on /G ilead D iyarı, L ü b
nan'da G ezin tilerle kitabında Batı Ş eria'ya bir Yahudi yerle-
ıınini tavsiye eder.
M arquis de Salisb u ry'ye 14 K asım 1 8 7 8 'd e şunları ya-
/.ar: "Bu y ö n d e (F ilistin 'e bir Yahudi kolon isi y erleştirm ek için)
hııçok g irişim d e bu lu n u ld u , fa k a t siy a sî ve ek o n o m ik sebep lere
ılın/andırılacak y erde, d u y g u sal ve d in î bir zem in e o tu rtu lm ak
r.İrildiği için başarısızlıkla son u çlan dı. B ritan ya halkın ın çok
vcııiş bir kesim in in bü y ü k ve y akın ilgisi, ön em li siy a sî h ed efle-
11 ve ka ba rık m alî son u çları rahat rah at g a ra n ti ed ebileceğ i için,
nıııli bun u n tam zam an ı oldu ğu görü lü y or..." "O söm ü rg eci
1 Ie ıd in a n d Z w eig ta rafın d an zik red ilm iştir: "Israel: The Szuord an d the
Ih ıy ı/İsra il: K d ıç ve A rp, L on d ra, 1969.
-4 -R o ger araudy
y a y ılış d ön em in d e ileri sü rü len sebep ler bağ lam ın da d iled iğ i

y ö n len d irm en in tipik bir şek liy d i b u ." 2
a) H erzl, siy on ist stratejin in y aratıcısı
H erzl, bu rakip iştahlar arasında, ince diplom asi oyunla

rıyla, "m an ev ralar y a p a r": 1897 Tem m uzundan itibaren, Ba-
sel K ongresi arefesinde, gazetesi Die VVelt'te, Türkiye'nin
parçalanm asını tavsiye eden Q uarterly R eview 'nun bir m a
kalesinde ortaya atılan görüşleri tartışıyordu; bu parçalan
m a d a M ısır ve (Filistin dâhil) Suriye, H indistan'a doğru bu
kısa yola şiddetle ihtiyacı olan İngiltere'ye verilm esi gereki
yordu. "H int yolu nu n araştırılm ası insanlık için hayli hayırlı ke
şiflerin yapılm asın ı sağladı: A frika kıyıları keşfedildi, A m erika keş
fed ild i, Süveyş kıstağı delindi. Belki Yahudi sorununu n çözüm ü
de, H indistan'a giden en kestirm e yol boyunca bulu n u yordu n "3
Fak at O sm anlı İm p a ra to rlu ğ u 'n u n m irasını p ay laşm a
açg ö zlü lü ğ ü içindeki bu A v ru p a 'd a kartlarını h er bir yan a
k oy u p oy n am ak isteyen Fierzl, İngiltere'ye yap tığı teklif
lerin aynılarını A lm a n y a 'y a da y ap ar: A lm an h im ayesi al
tın d a bir İm tiyazlı Şirket.
İlk ö n ce 16 E ylü l 1 8 9 9 'd a A lm a n y a 'n ın V iyan a B ü y ü
kelçisi E u le n b o u rg 'u g ö rü r ve d erh al en h a ssas n ok ta
olan İn giltere ile rek ab etlerin e p a rm a k b asar: "B ir başka
d ev le t bu h a rek ete y a rd ım ed ebilecektir. İlkin b u n u n In g iltere
o la b ilece ğ in d ü şü n d ü m . T abiîydi bu. F a k a t isterim ki bu n u y a
p an A lm a n y a olsu n . "4
Bu şantajı sayesinde 19 Ekim 1898'd e K aiser'le görü şm e
im kânına kavuşur: "K endisine İm tiyazlı Şirket m eselesin i ve
A lm an ya'n ın him ayesin i te k lif ettiğim zam an , uygun buldu ."5
w
2 P h ilip p e H cn d erso n : T he life o f L aııren ce O liphan t/ L aııren ce O lip h an t’m
H ayatı, R o b ert Hal Y ay ın ları, L o n d ra, 1956, s. 203-205.
3 Bkz.: Israel Zangvvill, Spceches, A rticles, Letters/N utuklar, M akaleler, M ektu p
lar, Lond ra, 1937 ve H. S id cbo th am , E ngland and Palestine, Lond ra, 1918.
4 D iarieslG ü n lü kler, age, s. 236.
II ıh M e s a j l a r Toprağı F ilistin •241
ITerzl, K aiser'in h u z u ru n d a siyonizm in sosyalizm d en

ku rtu lm ad a oyn ayab ileceği rolü allayıp pullar. İm p ara-
to r'u n tek endişesi, "Ya ken d i h im a y esi altın d a oldu kların ı
hisseden Y ahııdiler a rtık A lm an y a'd an g itm ey ecek olu rlarsa..." 6
H erzl'in b u n a cevab ı h azırd ı. N isan 1 8 9 6 'd a, " Bizim d a
vam ızı d esteklerken a n tisem it g ib i g ö rü n m ek ten " korkan B a
den D ü k ü 'n e şu cevabı v erm işti7:
"A lm a n Y ahu d ileri bizim h a rek etim iz i ben im sey ecekler.
Ç ünkü bu h areket, D oğu A v ru p a Y ahudilerinin a k ın ım başka
yöne çevirecektir. "8
H erzl ona siyon izm in A lm an m en faatlerine y a ra y a ca
ğını, (E u len b o u rg'a d ah a ön ce ifade ettiği gibi) sad ece İn
giltere'ye karşı da değil, F ran sa v e R u sy a 'y a karşı da fay
dalı olacağını isp atlam ay a g a y re t eder: "F ran sa zayıfladı...
R usya'nın p restiji d ü şü şte." 9
"F ran sa bizim p rojem ize en g el olacak d u ru m d a d eğ il." 10
Ç a r 'm (M o sk o v a 'y ı V la d iv o sto k 'a b a ğ la y a n ) Sibir
y a'd an geçen d em iryolu in şaatın d a karşılaştığı güçlükleri
ve İngilizler için "F lin d istan 'a gid en en kestirm e y o lu " h a
tırlatarak H erzl, A lm an y a'n ın Şark siyasetini ve D o ğ u 'y a
nüfuz etm ek ve o ra d a etkili olm ak için Berlin-İstanbul-
B ağ d at hattı projesini bildiği için, gü n lü ğü n e şu notu d ü
şer: "A s y a 'y a d oğru -A k d e n iz 'd e n B asra K ö rfe z i'n e - yeni
k ara yolu n d an kendisine bah settiğim d e, düşüncelere d a
lar gid er gibi oldu v e ifade tarzı ile tavrı bana onu oltam a
d ü şü rd ü ğ ü m ü g ö ste riy o rd u ."11
O an d an itibaren H erzl d o ğru d an d o ğ ru y a hedefe gi
der: Sultan A b d ü lh am id 'in itim adını k azan m ış tek kişi ol
m akla gu ru rlan an İm p arato r kendisine, "Tek kelim ey le bana
b A ynı eser, s. 268.

x A ynı eser, s. 120
11 A ynı eser, 272.
f
S u ltan 'd an ne istey eceğ im i söy le!" der. H erzl, "Benim İm ti
y a z lı Ş irketim i -A lm a n h im a y esi a ltın d a -" cevabını verir.
B u n d an böyle H erzl için Filistin yolu İstanbul'dan geçer.
O nun için, A lm anya İm parotoru'nun tavsiyesiyle Sultanda
görü şm ek ister. Şu açık ve net bir hedefle: K endisinden Filis
tin'i satın almak. Fakat bun un için para gerekm ektedir.12
B aşlan gıçta (H erzl'in Yahudi D evleti, R oth sch ild 'e M ek-
tııp'un geliştirilm iş şekli old u ğu hâlde) siyon izm e karşı
olan R o th sch ild 'in çekincelerine rağm en , H erzl A ğu stos
1 8 9 8 'd e yapılan İkinci Basel Siyonist K on gresi'n d e hayal
ettiği bankanın k u ru lm asını sağladı: "T rust C olonial Ju-
if / Yahudi S öm ü rge T rö s tü /B a n k a s ı". O nun sayesin d e Şu
b at 1 9 0 2 'de ü ç akreditif elde edecek tir: Biri, P aris C redit
d e L yo n n ais'd en ; öb ü rü , B erlin D resd ner B an k 'tan ; ü çü n -
cü sü de, L o n d ra L loyd s B an k 'tan . T ürk ban kalarına yatı-
rala ca k m ik tard ır b u .13
B öylece H erzl, iflâsla b u ru n b u ru n a olan A b d ü lh a-
m id 'le g ü çlü bir k o n u m d a konuşabilecektir.
S u ltan 'a çok açık v e net bir teklifte b ulunur: B ana F ilis
tin'i satın , ben de m âliy en izi d oğ ru ltay ım ve borçların ızı ö d ey e
y im ,u Bu plân bol d ip lom asiyle allanıp pullandırılır.
B atı'n ın söm ü rgeci d evletlerinin O sm anlı İm p aratorlu -
ğ u 'n u n p araçlan m asıyla ilgili h esap ların d an çok iyi y a ra r
lan m ay a çalışan ve " karşım da bu İm p aratorlu ğ u n son g ü n le
rin in h ırsızı Sultan v a rd ı" 15 d iyerek A b d ü lh am id 'i alabildi
ğince aşağılay an aynı H erzl, Sultan'ın karışında yaltaklan-
m ak tan da geri d u rm a z v e A b d ü lh am id 'e " bü yü k gü v en
d u y d u ğ u m T ü rkiye'n in h a y a tiy e ti" n d e r d 6 söz eder.
12 “E ğer (Su ltan ) F ilistin'i ban a h em en sa tm a k isteseydi, ap ışır kalırdım . Ö n & p a

ra bu lm am gerekiyor", D iaries/G iin liikler, age, s. 334.
13 I3u o p erasy o n u n ay rın tısı için bk z.: E rn est T cilh ac (B ey ru t S a in t-Jo scp h
Ü n iv ersitesi h u k u k p ro fesö rü ), T heodore H erzl et sa d octrin e/T lıeod or H erzl
v e D oktrin i, 1952, s. 294.
14 D iaries/ G ü n lü k ler, s. 352-353.
II ılı M e sa jla r Top rağı ili t i n - 2 4 3
B atı'd a kullandığı dili v e yap tığı vaatleri tam am en ters

yüz ederek, "K en disin e ısrarım ın sebep lerin i izah etlim . Z a y ıf
bir T ü rkiy e isteyen bü y ü k devletler, ü lkesin in belin i d oğ ru ltm a
sını en g ellem ek için ellerin d en g elen h er şeyi y ap a ca klar." 17
Fak at H erzl k u rtarıcıd ır: "Bütün A v ru pa borsaların d aki
d ostlarım say esin d e op erasy on çok iyi y ön etilecektir, y eter ki
Sultan H a zretleri bana ark a çık sın !" 18. "B ü tü n d ü n y a Y ahudi
lerin in sem p atilerin i T ü rk İm p aratorlu ğ u 'n a çev ireceğ im ." 19
H erzl b ü tü n itirazları b e rta ra f eder. Sultan, H erzl'in
dostu N ev lin sk i'ye "A m a F ilistin d iğ er d in lerin de beşiğ i!"
der. H e rz l'in K a ise r'e y a p tığ ı baskının (biz İn giltere'ye
de b aşv u rab iliriz) aynısını S u ltan 'a y a p a n N evlinski şu
cevabı verir: "E ğ er Y ah u d iler F ilistin 'i eld e ed em ez lerse, k e
s in lik le A rja n tin 'e y ö n e le c e k le r d ir !" 20 Bu d u ru m d a da, m alî
k u d ret h elvası (d e v a sa finansal d estek ) T ü rk iy e'y e kıs
m et o lm ay acak tır!
H erzl d ah a da ileri gider. Ç ü n k ü d ostu V am bery kendi
sini dah a önce u yarm ıştır: Sultan için "K udüs, M ek k e kad ar
kutsaldır. Yine de S iyon izm -F h ristiy a n lığ a karşı- iyidir."
O y ü zd en , Sultan kendisine H ıristiyan lara karşı g ü v e n
sizliğini şu sözlerle ifade ettiği zam an H erzl şaşırm az:
"Ben h er zam an M ıısev ilerin dostu oldu m ve dostu yu m . Ben
M iislü m an lara ve M u sev ilere gü v en irim . F lıristiyan tebam a a y
nı itim adım y oktu r." 21
Bu d ip lom atik n u tu k lard an sonra A b d ü lh am id , " ken di
lerin i M ü slü m an v a ta n d a şla r ola ra k g ö rm eleri" 22 şartıyla Ya-

IK A ynı eser, s. 340.
21 Aynı eser, 333.
A ynı eser, s. 339. Papa X. P ie H erzl'e, "Bizim K utsal Y erlerim izin T iirklcriıı
elin d e oldu ğu n u g örm ek hoş olm ayan bir şey... A m a oraları Y alıııdilerin işgal
etm e arzu su n u on aylam aya gelin ce, bunu yapam aı/ız" (aynı eser 428) d e d i
ğ in d e H erzl, K utsal T oprağın "dokunulm azlık bölgesi" ol,ıeağı v aad in d e
b u lu n u r, aynı eser, s. 419-421.
h u d ilerin girm elerin e ve top rak satın alm aların a rıza g ö s

terir. I lerzl, "A bdü lham id'in asırlık, g ü v en li ve şan lı h ü k ü m
d arlığ ı altın d a bu lu n m aktan m em n u n olacakm ışız g ib i bir tavır
ta k ın d ım " 23 der. Ç ünkü o n u n için önem li olan Şirketi için
İm tiyaz (beratı) k op arm ak tı.
H içbir şey olm ad ı. Sultan Filistin'i satm ayı reddetti.
D aha ön ce ITcrzl'in ifadesiyle şöyle dem işti: "O toprağın
bir karışın ı bile s atam am , çü n kü orası bcııim değil, m illetim in
dir. M illetim bu İm p a ra to rlu ğ u kan ıy la kazan dı ve kan dökerek
g en işletti... İm p aratorlu ğ u m p arçalan d ığ ın d a, belki F ilistin'e
bed av ay a sah ip olurlar. F akat bu n dan ön ce benim cesedim in p a
ram p arça ed ilm iş olm ası gerekir. Ben bu canlı beden ü zerin de
a m eliy a t y a p ılm a sın a izim v erm em ." 24
B unun ü zerin e H erzl, bir kere daha, canlı b ed en ü z e
rin d e am eliyat yapabileceği yere d öndü: İngiltere'ydi bu.
L o n d ra 'd a 13 A ğ u sto s 1 9 0 0 'd e yapılan D örd ü n cü K on-
gre'nin açılış k on u şm asın d a, coşkulu ve şairan e bir dil
kullandı: "Yedi den izin h â k im i bü y ü k İn giltere, h ü r İn g iltere
bizi an layacaktır, bizim a m açlarım ızı da an layacaktır... B u radan
y ola çıkan siy on ist d ü şü n ce de, h er zam an daha u zaklara ve d a
h a y ü k seğ e kan at açacaktır, biz bu n dan em in o labiliriz."
S u ltan 'a dediklerinin tam aksine, d ah a ön ce B ad en D ü-
k ii'n ü n h u zu ru n d a yaptığı gibi, "A vrupa'nın tam am ın ın
m en faati açısın d an bir Y ahudi D evleti'nin g etirilerin i" 25 bir bir
sayar. D oğu barbarlığı karşısında Batı m ed en iyetin in ileri
bir kalesi olacak tır (Y ahu di D evleti, s. 32)
O nun A ltn eu la n d /E sk i Toprak, Yeni Toprak rom an ı, bu açı
d an , m anidardır. Flaçlılık ru h u n u yü celtir ve A v ru p a'y ı bu
ruhu kaybettiği için ayıplar. "G odefroy de B ou illon ve onun
y iğ it şöv aly eleri, F ilistin 'in M ü slü m an ların elin d e kalm asın ı
b ir cin ay et ola ra k g örü y orlard ı. X IX . y ü zy ıl son u n u n şöv a ly e ve
kon tları arasın d a siz böy le b ir du yg u y u nerede bu lacaksın ız? Ya

İ l â h î M e s a j l a r T o p r a ğ ı Filist in • 2 45
h ü kü m etler n ezd in d e? K u tsal Toprak'm ku rtu lu şu için o la ğ a

nüstü bir kred i açm a teklifin i P a rla m en to su n a su n m ayı h an gisi
g öz e alabilir? " 26
H erzl, "m eden iyet dışı k a lm ış" 27 bu ülkeye, Batı san ayi
leşm esini götü recek . P ed er E n fan tin 28, bankacı Pereire ve
Ferd in an d de L essep ile aşırı bir sanayicilik hâline gelen
Saint-Sim oncu anlayışla, Filistin'e "bilinen b ü tü n san ayi
le ri"29 ku rm ayı hayal eder.
Bu g eleceğ i şö yle ta s v ir ed e r: " B ü y ü k ş e h irler uğu l
u ğu ldu r, tek n ik ilerlem e eg em en d ir. D ü n y a n ın k a v şa ğ ı bu
y erd e tren ler koşu ştu ru r. H erm o n v e L ü b n an şelâ lelerin d en ,
a y rıca A k d en iz ile L û t g ö lü a r a s ın d a k i sev iy e fa r k ın d a n da e l
d e ed ilen ele k trik le h e r y a n ay d ın lık tır. B ir k a n a l o n ları b ir b i
rin e b a ğ la r..."
G ü n lü k 'ü nd e açıkça şöyle der: "B ritan ya bayrağı altın da
El A riş'te olacağ ım ız zam an , F ilistin de B ritan ya nüfuz sah a
sına girecektir. "30
A m a bu böylesi hedeflere erişebilm ek için Filistin'e y e
terince Yahudi çekm ek gerekm ektedir, ne v ar ki kendileri
nin hiç de fazla k oru yu cu ları bulu n m am ak tadır.
D erken, 1903'te, P ask alya sırasında, Rus İm p aratorlu -
ğ u 'n d a , K işinev'de, old u k ça am an sız bir Yahudi katliam ı
patlak verir: 45 ölü, 1 0 0 0 'd e n fazla yaralı vardır, 1500 ev
y ağm alan m ış ve tahrip edilm iştir. Bunun soru m lu su da,
Ç a r'm İçişleri Bakanı V yaçslav Plehve'dir. H erzl, bir d os
tu olan Polon yalı K on tes K o rv in -P iatro v sk 'd an , Pleh-
v e'd e n kendisine bir ra n d ev u alm asını ister. K ontes ona
"D oktor H erzl g ib i en teresan bir kişilikle tan ışm aktan P leh-
26 H erzl, T en e an cien n e, t e n e nouvelle, age, s. 146.

28 1 8 3 6 'd a Sü v ey ş K ısta ğ ı'n ı k azıp d elm ek için M ıs ır'a g elen S ain t-S im o n -
cu lu ğ u n b a y ra k ta rla rın d a n P ed er E n fan tin , F ilistin 'd e İsrail oğ u lların ı
y e n id en ortay a çık arm ay ı h ay al eder. Talebesi, m aliy eci Yahudi E ichtaTi
M a ttc rn ic h 'c b u p ro jey le ilg ilenm esi için gönderir.
30 D iaries, age, s. 384.
!
•Roger araudy
ve'nin m em n u n olacağ ı v e l ’levhvc'nin bir Yahudi g öçü h areke

tini y ü rekten teşvik ed eceğ i" 31 cevabını verir.
H erzl, R o th sch ild 'd cn de, Rus M aliye Bakanı K ont de
VVittc'in h u zu ru n a çık m ak için y ard ım ister. L ord Roths-
child kendisine bu m ektubu g ön d erm em esin e rağm en
H erzl, bu iki ra n d e v u y u d a alır.
K işinev cellâdı Plehve, kendisini S en -P etersb u rg'ta çok
iyi karşılar ve on d an sad ece şunu ister: " U m arım , bu g ö rü ş
m em izi hoş olm ayan bir şek ild e ku lla n m a y a kalkm azsın ız" . " C e
v ap v erd im : Ben bun u siz Sayın B akan ım ın ban a em red eceğ i
tarz d ışın d a asla ku lla n m a y a ca ğ ım ."
Bu n ezak et sözlerin d en son ra Plehve, m eselenin esası
na girer: "H ed efi g ö ç ettirm e oldu ğu için biz siy on ist h arekete
sem p a ti du y u y oru z. B an a h a rek etin iz i açıklam an ıza h a cet yok:
Tereciye tere sa tm a k olur. F a k at M in sk K on feran sı'n dan beri (bu
S iy on ist K on feran sı E ylü l 1902'de yapılm ıştı), ön em li bir d eğ i
şik lik d ik k a tim iz i çekti. F ilistin siy on izm in d en daha az, Y ahudi
kü ltü rü , örg ü tü v e m illiy etçiliğ in d en daha çok bahsediliyor. Bu
bizim işim ize g elm ez. ”32
P le h v e T h e o d o r IT erzl'e, H e rz l'in isteği ü z e rin e ,
s ö y le d ik le rin in y azılı b ir teyid in i g ö n d e rd iğ i z a m a n ,
"S iy o n is t E y le m K o m ite s i" y a y ın la n m a s ı a le y h in d e oy
k u lla n d ı. H e rz l, "O k a r a r a a ld ır m a d ım " 33 d iy e y a z a r. D o
la y ısıy la P le h v e 'n in m e k tu b u n u y a y ın la d ı v e o n u b u n
d a n b ö y le h e r m u h a ta b ın a g ö s te rd i: B a d e n D ü k 'ü n d e n
tu tu n d a İta ly a k ralı v e y a P a p a 'y a k a d a r! İşte K işin ev
k asab ı ta ra fın d a n H e r z l'e v e rile n o alçak lık b eratın ın
ta m m e tn i34:

34 S. Shiffer tarafınd an b ir belg eler derlem esi içind e şu başlık la y ay ın lan m ış
tır: L afon dation d'ıııı Etat jıd fc ıı l ’nlestine/I-ilistiu'de B ir Yalıııdi D evleti'nin K u
ruluşu, Jo u v e ve C ie Y ayınlan, P aris, 15 m e Karine, 3141-16, s. 31-32.
'I
Il ın M e s a j l a r T o p r a ğ ı I'ilistin • 2 4 7
"Filistin ve R u sy a'd a bir Y ahudi D ev leti

İçişleri B akan ı P lelıve'den
Dr. H erzl'e on a y m ektu bu
3 0 Tem m uz (12 A ğ u stos) 1903
B eyefen di,
S iz y ap tığ ım ız g ö rü şm en in an a çizg ilerin i m u h afaza etm e
arzu n u zu beyan ettiniz. A şırı u m u tları veya kaygı verici şü p h e
leri d oğ u rabilecek h er şey i b e r ta r a f etm ek için, bu arzu n u zu
m em n u n iy etle y erin e g etiriy oru m .
B en siz e R u s H ü kü m eti'n in S iyon izm 'e şim d ilerd e han gi
açıdan baktığın ı açıklam a fır s a tı buldu m . Bu bakış açısı, a slın
da, H ü kü m etim ize m illî m u h afazan ın g erek tird iğ i ted birler k a r
şısın d a k i h oşg örü siy asetin i d eğ iştirm e lü zu m u n u rah atlıkla il
ham ed ebilir S iyon izm F ilistin 'd e bağım sız bir d evlet ku rm ak
tan ibaret old u kça v e R usya'dan belli bir say ıda Yahudi v atan
d aşların ı g ö ç ettirm ey i v aat ettikçe, R us F liikü m eti bu n a tam a
m en olu m lu bakacaktır.
F akat S iyon izm in bu tem el am acı terk ed ild iğ i ve y erin e R u s
ya'da basit bir Yahudi m illî toparlan ış p rop ag an dası kon u ldu ğ u
an, Flüküm et'in Siyon izm 'in bu y en i y olu n a hiçbir d u ru m da
m ü sam ah a ed em ey eceğ i tabiîdir. Ç ün kü bu du ru m , tam am en
yaban cı ve hatta, h er d ev letin asıl g ü cü n ü olu ştu ran , v a ta n se
v erlik d u y g u ların a d ü şm an fe rtlerd en olu şan g ru p la r m eydan a
g etirm ekten başka bir son u ç verm ez.
K ısacası, biz S iy o n iz m ’e an ca k eski eylem p lân ın a g eri d ö n
m esi şartıy la g ü v en du yabiliriz. A ldığı bazı p ratik tedbirler
R u sy a'd aki Y ahudi n ü fusu n u azalttığı gü n , S iy on izm bu d u
ru m da bizim m ad d î v e m an ev î d esteğ im ize g ü ven ebilir. Bu d es
tek, S iy on ist tem silcileri O sm an lı F liikü m eti nczdirıde koru m ak,
g ö ç d ern eklerin in işin i kolay laştırm ak v e hatta bu d ern eklerin
ihtiy açların ı, elbette im kân ların ın dışında, Y ahudilerden alın an
katkı p ay larıy la karşılam ak şeklin d e olabilir. Şunu da ilâve etm e
y i g erek li g örü y oru m : Y ahudi m eselesin d eki tu tu m u n u devletin
çıkarların a u y d u rm ak zoru n d a olan R us H ü küm eti, bu n u n la
4 •R o g e r nrnu dy
b era b er ah lâkın v e in san lığın biiy iik p ren sip lerin d en h içb ir z a
m an sapm am ıştır. Ç ok d ah a y en i olarak, H ü kü m etim iz Yahudi
a h aliy e a y rılm ış y erlerin sın ırların d a ikâm etgâh hakların ı tan ı
m ıştır. Bu tedbirlerin g eliştirilm esin in , bilh assa da g ö çle sa y ıla
rı a z a la ca k olu rsa, R u s Y ahudilerinin hayat şartların ı iy ileştir
m ey e y a ra ca ğ ı k esin likle üm it edilebilir.
İyi d ilek v e tem en n ilerim le."
P lehve
Herzl, Pleh ve'ye 5 Eylül 1903 tarihli cevabında, Basel A l

tıncı Siyonist Kongresi ile ilgili rap orunu takdim eder; şöyle
yazar: "Yüce Z âtınıza aşağıdaki raporu takdim etm ekten ş e ref du
yarım . Bu Kongre'yi y ön etm ek çetin bir iş oldu... Yine de düzeni
koru m ayı ve sü kû neti sağlam ayı başardım . D oğrusu, Z âtı Â lini
zin bana g ön derm ek liitfunda bulu nduğu 12 A ğustos tarihli m ek
tup olm asaydı, bunu başarm anı im kânsızdı. M ektu bu n u zu açıkla
yarak, h er türlü tartışm anın ön ü n ü kestim ... M u halefet özellikle
Rus Siyonistlerden geliyordu . H atta R us Siyonistleriıı özel bir
toplantısında, az kalsın beni hain ilân edeceklerdi... D oğu A frika
projesinin dikkate alınm ası lehinde K oııgre’de 295 ve aleyhinde
177 oy çıktı. A leyhtekilerin neredeyse tam am ı R uslardı... Şim di
m esele daha berrak: A frika'ya yerleşim in taraftarları varsa, bunlar
an cak R u sya dışındaki siyonistlerdir... A frika'ya bir g öç an cak bir
kaç bin işçiyi sürükleyecek, dolayısıyla da hiçbir siyasî m aksada
h izm et etm eyecektir; bun a karşılık Yahudi halkının yerleşim i Filis
tin'e yapılırsa, radikal unsurlar, y en i toplum da m utlaka işin için
de olm ayı isteyecek gerici ve m u hafazakâr orta sınıflar kendilerinin
ön ü n e geçm esin diye bu harekete uym ak zorunda kalacaklardır.
N eticede, benim size S en -P etersbıırg’ta açıklam a şerefin e maz-
har olduğum konuyu K ongre tam am ıyla teyit etti. Z aten dönüşü
olm ayan bir göç, Filistin'den başka hiçbir yere yönlendirilem ez.
Bundan böyle Z âtı Â linizin 12 A ğustos tarihli m ektubuyla y a
pılm ış olan Rus H ü k ü m eti’nin resm î vaadine bü yü k üm itler bağ
lanıyor. "35

1
11 ılıi M e s a j l a r I b p r a g ı F ilistin - 2 4 9
P leh v e'y e Siyonist K on gre ile ilgili bu bilgiyi verdikten

sonra, kendisinden " M ajesteleri R u sya İm p aratoru 'n dan S i
yonist p roje için Sultan H a z retlerin e su n u lm a k üzere bir tav si
ye m ektu bu " 36 istiyordu.
H âlbuki H erzl, "M ajesteleri R us İm p aratoru 'n u n Ya
hudi düşm an ı hislerini çok iyi b iliyordu. Z aten G ü n
lük' ü n d e M aliye Bakanı K ont VVitte ile 1 9 0 3'te Sen-Peters-
burg'ta yaptığı gö rü şm ey i anlatır. K ont VVitte, daha işin
başında, kendisine sorar:
"Siz bu ülkeden Y ahu dileri çıkarm ak mı istiyorsu n u z? İb ra
ni m isin iz? A çıkçası, ben k im in le m u h atabım ?
- İbran iy im ve siy on ist hareketin lideriyim .
- O zam an sizin le ben im birb irim ize sö y ley ecek neyim iz
v ar? " 37
VVitte Ç a r'ın Y ahudilere karşı dinî, İktisadî ve siyasî açı
lard an şikâyetlerini bir bir sayar: "136 m ily on lu k toplam n ü
fu s için d e sad ece y ed i m ilyon Y ahudi olm asın a karşılık, Y ahudi-
ler ih tilâlci p artilerin ü y elerin in y ü z d e 50'sini olu ştu ru y orlar.38
- Z â t ı Â lin iz bun u neye bağlıy or?
- B u n un h ü kü m etim izin hatası oldu ğu n u dü şü n ü yoru m .
Y ahudiler fa z la ezildiler. M ü tev effa İm p arator 111. A lek sa n d r’a
şunu d em ey i alışkan lık h âlin e g etirm iştim : M a jesteleri eğ er altı
veya y ed i m ilyon Y ahudi'yi K arad en iz'd e b oğ m ak m ü m kü n o l
sayd ı, ben bu n dan son d erece m em n u n olu rdu m . F akat bu
m ü m kü n değilse, on ların y aşam aların a izin v erm em iz gerekir.
Evet, ben fik r im i d eğ iştirm ed im : Ben baskın ın şid d etlen d irilm e
sin e karşıyım . "39
H erzl, Yahudiler karşısındaki bu "te v e c cü h "e in anacak
biri değildir. O nun için H erzl bunu, haklı olarak, W it-
te'nin, K işinev katliâm ı sebebiyle rakibi P leh ve'ye karşı

3* A ynı eser, s. 395.
25( •R o g e r araudy
d u yu lan h ınçları kendi y a rarın a "k u llan m a" kaygısına

b ağlar: " Şaı/et işler kötü g id erse, P leh v e az led ilecek ve W itte
g ö k lere çıkarılacaktır."'10
Şu iki k on u şm a VVitte'nin tu tu m u n u ortay a koyar:
I lerzl kendisine sorar: "M erkad-i İsa'yı T ü rk a sk erleri ko
ruyor. B u n a ne d iy orsu n u z?
- Y ahudiler tarafın dan k o ru n say d ı çok daha fe n a olu rdu ." 41
H erzl, "S on u n d a ban a h ü kü m etin d en ne isted iğ im i sordu.
- Bazı teşvikler, dedim .
- iy i d e g ö ç etm eleri için Y ahudilere teşvikler veriliyor. M e
selâ tekm eler.
- B en im sözü n ü ettiğ im teşv ikler bu türden değil. O n lar b i
liniyor.
Ve k en d isin e P lehve'ye su n d u ğ u m notların üç noktasını
açıkladım . "42
H erzl'in 7 Kasım 1902 C u m a tarihli G ü ıılü k 'ü n d c bir se

vinç çığlığı: "O ldu m u d ersin iz? B ir B ritan ya İm tiy azlı Şir-
k e t ’i eld e etm ek v e Yahudi D ev leti'ııi ku rm ak ü z erey izZ"43
Cham berlain kendisine U g an d a'yı teklif etti, fakat Mı
sır'd a Lord C ro m cr'in m uhalefeti ve El A riş'ten Filistin'e bir
akın olm ası tehlikesinden dolayı Sina'yı verm eyi reddetti.44
C h am b erlain H erzl'e şöyle d er: "K ü çü k A sya'da bizim
n ü fu zu m u z tehlikede. G ü n ü n birin de, bizler o çok u zaklardaki
eylem alan ların a çekilm işken , bu b ölg ey le ilgili ola ra k Fransa,
A lm an y a v e R u sy a a rasın d a çatışm a çıkacak. Sizin oraya y erleş
m eyi başard ığ ın ızı fa rz etsek bile, böy le bir d u ru m da m erak ed i
y oru m Y ahudi y erleşim cilerin h â li ne olacak? "

* t'vAynı -eser, s. 397.
12 Â y n | iser, s. 396. Bu ü ç n o k tay ı h a tırla y a lım : a. İm tiy az v erm esi için Su l-
■% ta n 'n ez d in d e g irişim , b. Y ah u d ilerd en a lın an k atılım p ay larıy la g öçe R u s
d esteğ i,.c. R u s S iy o n ist T e şk ilâ lı'n a sağ la n a ca k kolaylıklar.
43 A y n j eser, s ;3 8 1 .
44 A ynı eser, s. $78.
II.ılı, M e s a jla ı Toprağı ili tin • 251
H erzl onu şu cevabı v erir: "B öylesi şartlard a d u ru m u m u

zun çok daha iyi olacağ ın ı d ü şü n ü y oru m . K ü çiik bir tam pon
d evlet rolü oy n ay acağ ız. B iz bu role B ü y ü k D evletlerin iyi n i
y etleri say esin d e değil, ara la rın d a k i kıskan çlıkların d an dolayı
sahip olacağız. Ve biz El A riş'te, B ritan y a bayrağı altın dayken ,
F ilistin de B ritan ya'n ın n ü fu z alan ın a g irecektir." 45
S öm ü rgelerd en Soru m lu D evlet Bakanı ve anlı şanlı Ya
hudi d ü şm an ı Joseph C h am b erlain ile tam bu g ö rü şm ele
rin yapıldığı sırad a, B aşb ak an B alfour İn giltere'ye Yahudi
göçu n u sınırlam ak için "A lien s A cts/Y a b a n cıla r K anu-
n u "n u n oylam asını h azırlıyord u . M etin 1 905'te resm en
yayınlandı. Basel'deki Yedinci Siyonist K ongresi'nde, bir
İngiliz delegesi olan M ax Shire, B a lfo u r'u " bütün Yahudi
halkın ın y em in li d ü şm a n ı" 46 ilân etti. B a lfo u r'u n bu antise-
m itizm i defalarca, özellikle de "Jew ish C h ro n icle"d a (17
K asım v e 8 A ralık 1905) resm en dile getirilm iştir.
H erzl'in ölü m ü yle birlikte, C ham berlain'ııı söm ü rgeci
h esap ları ile B a lfo u r'u n antisem it k anunlar için k am p an
yasının bu sem bolik çakışm ası arasın d an , siyonizm in g e
leceği v e başarısının sırrı açık bir şekilde o rtay a çıkar, tıp
kı H erzl'in tasarladığı gibi: Siyonizm in p ro g ram ı, bir bakı
m a büyük devletlerin söm ürgeci m aksatları d o ğ ru ltu su n
da ve Yahudi d üşm anlığı tarafın d an "d olaylı olarak çizi
lir". A rtık siyonizm in de bu yatak ta ak m aktan başka y a
p acağ ı bir şey kalm az.
b) B irin ci D ün ya S a v a şı’na doğru ve B alfou r B ildirisi

(1 9 1 4 -1 9 1 7 ).
H erzl'in de tah m in ettiği gibi, kullandığı diplom asinin
bütün zikzaklarına rağm en , söm ürgeci gü çler arasında
oynanabilecek en iyi kart İngiltere kartı idi. O rad an başla
m ıştı v e o rad a bitirdi. H alefleri, İsrail D evleti d oğu n cay a
k ad ar bu çizgiyi sıkıca d ev am ettireceklerdir.

46 P rotocol. Se v en th Z io n ist C o n g ress/ Y ed in ci Siyonist K ongre, s. 36.
B ö y lcce Siyonizm , İngiliz politikasının bir sâbitesin-

d e n / d eğ işm ez bir d eğerin d en destek alıyordu. M eselâ
Ç ar, O rta d o ğ u 'd a k i "F lıristiyan ları k oru m ak " bahanesiyle
S u ltan 'la bir an laşm a im zaladığı zam an , İngiltere de ken
di ek on om ik n ü fu z b ölgelerindeki "k o ru n acak " kim seleri
ni seçerek onları "k o ru m a k " ü zere karşı atağ a geçer. Lord
Shaftesbury, P alm ersn to n 'u (1 7 8 4 -1 8 6 5 ) etkilem ek için,
şöyle y a z a r: "Siyasî, m alî ve ticarî terim lerle k on u şm ay a m ec
bu ru m , çü n kü o K u dü s'ü n y asın ı tutm uyor.''47 P alm erston ,
A vru p a ve A m erik a'n ın bütün P rotestan devletlerini "Ya
h u d ilerin F ilistin 'e d ö n m esin e im kân tan ıy arak Tanrı'nın irade
sin i g erçek leştirm ek" için (P ers K ralı) K oreş'in izini takip et
m ey e çağıran m ek tu p , kendisine A m irallik'teki Sekreter
tarafın d an iletildiğinde g erçek ten de buna hiç duyarlılık
g österm em işti.
Ö zellikle O sm anlı İm p ara to rlu ğ u 'n u n zayıflam asın d an
ve "Ş ark M eselesi"nin m illetlerarası siyasetin birinci plâ
nına gelişinden beri, Filistin b ü yü k devletlerin rekabet
alanına git gid e d ah a fazla giriyord u .
D aha ön ce de, M ü slü m an ları İngiltere aleyhine ve ken
di lehine k azan m ak için, M ısır'a çık arm a yap tığ ın d a ken
disinin gerçek İslam 'ı tem sil ettiğini ilân eden N ap olyon ,
A kka kalesine yaklaşırken, Yahudi p ara babalarıyla (yine
İngiltere aleyhine) u zlaşm ak için, Filistin'de bir Yahudi
D evleti k u rm ay ı teklif etm işti.48
1 8 4 5 'te M itford, İngiltere için, benzeri bir plânı, Yakın
d oğu 'd ak i İngiliz politikasıyla bağlantılı olarak, "Y ah u d i
M illetinden Yana Ç a ğ rı"s m d a tavsiye ettiğinde şunları y a
zar: " E kon om ik ve stra tejik sa y ısız y ararların d an başka bir Ya-
47 N o rm an Bentvvich ve Joh n S h a tflesley ta ra fın d a n z ik red ilm iştir: P recu r-

seıırs du sio n ism e a l'epoqu e v ictorien n e/V ictoria D ön em in de S iyon izm 'in Ö n
cü leri, s. 214.
48 VVinston C h u rchill'e gönderdiği b ir m ektupta C h aim VVeiz.man N apol-
y on 'u " Yahudi olm ayan m odern siyonistleriu ilki" olarak görüyordu. G erçek
ten de o böy le b ir teklifi yapan ilk d ev let başkam dir. Zikred en: R ichard
C rossm an, A N ation R eboru/B ir M illet Yeniden D oğuyor, L ond ra, 1956, s. 130.
II ıhi M e s a j l a r Toprağı ['ilişt in •2 >5
İm di D evleti, g em ilerle ulaşım y olla rım ız ın d ü zen lem esin i ta

m am en ellerim ize v erecek ve Y akındoğu'da bize hâkim bir p o z is
yon kazan dıracaktır. O radan h a rek etle de h er türlü g irişim i ba
şarısızlığ a uğratabilir, d ü şm a n la rım ız a üstün g eleb ilir ve g erek
tiğin de d e on ların sald ırıların ı p ü sk ü rteb iliriz ." 49
B irkaç sene sonra bu prob lem İngiltere açısından çok
d ah a şiddetli bir şekilde kendini hissettirecektir: H in d is
tan yolu n u ve S ü veyş K analı trafiğini kontrol etm ek, g e
m ilerin k öm ü r ihtiyacını karışılam a için sağlam bir m enzil
tem in etm ek.
F ilistin 'd e bir Yahudi D ev lct'in in k u ru lm ası projesinin
en ateşli p ro p ag a n d a cısı L au re n ce O lip ah te (1 8 2 9 -1 8 8 8 ),
T he Lan d o f G ilea d /G ilea d D iy arı k itab ın d a Filistin 'le ilgili
o lara k şöyle d iy o rd u . "B u n d an üç bin sen e ön ce b u ra la ra ilk
d efa sa h ip olan ırkı k en d i y u rd u n a g ö n d ererek , h arap olm u ş
ş eh irlerd e k a z ıla r y a p m a , bu ü lken in g en iş tarım im kâ n la rın ı
g e liş tir m e ve bu siy a setten k a y n a k la n a n b ü y ü k a v a n ta jla rı e l
d e etm e işin e g irişip g ir işm em ey e k a ra r v erm ek In g iltere'n in
b ilec eğ i iştir. "50 H ay atın ı k alem e alan Ile n d e rso n , O lip-
h a n t'm asıl hedefini şöyle ö zetler: "O lp h an te'ın t e k lif etti
ğ i, İn g iltere'n in , Y ah u d ileri o y u n u n p iy o n la rı o la r a k k u lla n a
rak, F ilistin 'e siy a s î v e İktisad î açıd an n ü fu z etm ekten başka
b ir şey değildir. "51
O lip h an t'm projesi, Filistin'den savaşçı bedevileri k ov
m ayı ve A rap köylüleri, tıpkı K u zey A m erika Yerlileri gi
bi, k o ru m a bölgelerine h ap setm eyi de ö n g örü yord u .
Söm ürgecilik kendi yön tem lerin i o lu ştu rd u ğ u n d a İng-
lilizlerin niyetleri belli oldu. 1871'd e, İn giltere'de ]ew ish
C hron icle, H ebreıo O bserver, Voice o f j a c o b gibi b üyük yayın
organ ların ın çık m asın d an sonra, bu d ergilerde Isaac As-
49 IsracI Cohen, Tlıe zioııist ınoııvenıent/Siyoııist I hııvket, N ew York, 1946, s. 52.

50 Z ik red en : B arbara T uch m an , T he B ible £t tlıe S ıvon l/T evrat-İııcil ve Kılıç,
L o n d ra , 1956, s. 173.
51 H e n d erso n , The life o f Laııren ce O lipluıntll jıııırııc e Olipluıııt'ııı H ayatı, R o-
b e rt H ale, L on d ra, 1956, s. 204.
h er im zasıyla bir dizi m ak aleler yayınlandı. Bu yazılarda,

Filistin 'de, "D o ğ u H in t Şirketi" v ey a "H u d so n B ay C om -
p a n y " tarzın d a bir "İm tiy azlı ŞirkeF'in kurulm ası telkin
ed iliyord u . Bu Şirket, Filistin'de top rak satın alacak, arazi
yi ıslaha im kân v erecek bir serm ay e akışıyla o toprakları
d eğ erlen d irecek ve son u n d a Şirket'in askeri y ön d en sa
vu n m asın ı sa ğ lay acak işletm eleri kuracaktı. İleride nasıl
işlediğini göreceğim iz m ü stak bel "Y ah u d i M illî F o n u "n u n
o tu z yıl öncesinden ö n g ö rü lm ü ş bir m odeliydi bu.
Ç a r İL A le k sa n d r'ın 1 8 8 1 'd e k atled ilm ed i v e O sm an lı
İm p a ra to rlu ğ u 'n u n g id erek artan p arçalan m ası so n ra
sın d a, artık S u ltan 'ın ik tid arın ın b ü tü n lü ğ ü n ü R u sy a 'y a
karşı sa v u n m a k gerçek çi bir tu tu m değildi, b u n d an b ö y
le d ah a g erçek çi b ir tavır, on u n İm p a ra to rlu ğ u n u n bir
p arçasın ı ilhak etm e y e çalışm ak tı. D israeli'n in tak tiği bu
old u . O n u n için asıl olan , İngiliz e m p ery al siyasetin in
y ö n eticisi o larak , H in d ista n y o lu n u em n iy ete alm aktı.
B öy lece Filistin m illetlerarası sa tra n çta yeni bir anlam
k az a n ıy o rd u : B u n d an b öyle Filistin 'in önem i M ısır'a y a
k ınlığından ileri g eliy o rd u . Yeni Şark politikası taraftarı
L ord K itchener, h ü k ü m etin e " F ilistin 'i M ısır'd a k i İn g iliz
p o z isy o n u n u n o ld u ğ u k a d a r D oğ u ile ba ğ lan tın ın da b ir b u r
cu y a p m a y ı "52 ta v siy e eder.
Anlikan papazı W illiam Iiech ler'in (18 4 5 -1 9 3 1 ) The resta-
uration o f jeıvs to P alestine/Y ahııdilerin Filistin'e Yerleştirilm esi
(1894) broşürünün, H erzl'in Yahudi D evleti'nden (1896) iki
sene önce ortaya çıkm ası dikkat çekicidir. Bu sıra, Joseph
C ham berlain'ın (1 8 3 6 -1 9 1 4 ) söm ürgelerden sorum lu devlet
bakanı olduğu dönem dir. Yahudi ve H ıristiyanların skutsal
kitaplarındaki kehanetlerle pek ilgilenmez, am a Britanya
İm paratorluğu'nun "m illî adan m ışlığ ı"m n "diinya tarihinin ve
evrensel m edeniyetin hâkim gü cü " 53 olduğunu düşünür.
32 L eonard Stein, T h e B alfou r declu ralioıı/ltu lfon r B ildirisi, L on d ra, 1961, s. 52.
53 Ju lien A m ery, T he life o f jo sep h C uınberluiıı/ josep h C a m b erla in ’m H ayatı,
L ond ra, 1951, c. 4.
İlah M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ili stin • 255
H ayatın ın y azarı A m ry 54, onun İngiltere'nin h im ay e

sinde top rağı geliştirm ek ve k u llan m ak için, Yahudileri
(Filistin'e) yerleşm ey e h azır bir koloni grubu olarak g ö r
d ü ğ ü n ü söyler.
T h eod or ITerzI'in projesini böylesi h esap ların içine n a
sıl dip lom atik bir ustalıkla sok tu ğu n u d ah a önce gördük.
O skar K. R abinow icz'in H erzl, B alfoıır B ildirisi'nin M im a
rı55 kitabında belirttiği gibi, Ile rz l'in haleflerinin İsrail
Devleti ku ru lu n caya k ad ar gerçek ten de yeni hiçbir şey or
taya koyam adıklarını kabul etm ek gerekir. D oktor VVeiz-
m an n 'ın Filistin'de "B ritan ya m a n d a " plânının ön berlitisi
olan ve iki d ü n ya savaşı arasını yönlendiren "1 9 1 6 P ro g
ram Projesi", ITerzI'in fikirlerinin som utlaştırılm ış hâlidir.
H erzl öld ü ğü n d e, halefi VVeizmann, ona karşı yine de
m esafeli d u ru r gibi g ö rü n d ü . O nun ölü m ü n d en hem en
sonra, "blöf ve çalım m e to d u n d a n " b ah sed iyor ve "o 'Vi-
yanalı' h av alard an k u rtu lm ak ve ciddi bir şekilde pratik
işe k oyu lm ak g ere k ir"56 d iyord u .
G erçekten de VVeizmann ve çalışm a ark ad aşları bun
d an böyle çabalarını iki so m u t nokta ü zerin d e topladılar:
a) Y ah u d i m illî b an k asın ın ("T h e Jew ish C olon ial
T ru st") geliştirilm esi.
b) Filistin'de Yahudi yerleşim cilerin geliştirilm esi.
Fak at ilk adım ı atan ad am , T h eod or ITerzl'di. 1901'd e-
ki Beşinci Siyonist K on gre'd e, Filistin'de top rak sahibi ol
m anın tem el aracı, Filistin 'de top rak alım larım m erk ezî
leştirm ekle yü k ü m lü , "M illî Yahudi F o n u "n u (K eren Ka-
y am e t İsrael) k u rm u ştu . Ajansın tü zü ğü n ü n 3. m ad d esi
nin D p aragrafın d a açıkça belirtm işti: "A razilere bir Yahudi
m ü lkiy eti olarak sahip olu n u y or v e satın alın an topraklar K eren
K ay am et İsrael adın a tescil ediliyor; bu n lar Yahudi halkın ın do-
54 A ynı eser.
55 H erz Pres, Nevv York, 1958, s. 61.
56 H aım W eiz,mann, Trial an d E rror/D eu eın c Yanılma, Fast aııd YVest I.ebrary,
L on d ra, 1950, s. 125.
ku n ııla m a z bir m iiikü olsu n diye on u n adın a kay d ed ilm ey e de

vam ediliyor. "57
Ajansın 7. m ad d esi şu açıklam ayı y ap ar: " Y erleşim ci, söz
k on u su kred i m ü d d eti için de, söz kon u su çiftliklerd e otu rm ayı
v e orad a biz z a t veya a ilesiy le tarım yap m ay ı taahhü t eder. E k iş
g ü cü g erek tiğ in d e sa d ece Y ahudi işçi ku llan acaktır."
En sert söm ü rge k an u n ların d a bile, hiçbir zam an ırkçı
tekelcilik bu k ad ar açık açık ifade edilm em iştir.
Banka ve Yahudi yerleşim ciliği, birincisi İkincisinden
d ah a hızlı o larak gelişir. F ak at siyonistlerin Filistin'i işgal
projesi, an cak Birinci D ü n y a Savaşı sayesinde, gerçekleşe
bilm esinin yen i v e kesin bir safhasına girdi. Ç ü nkü Filis
tin 'in işgali, artık sad ece A vru p a söm ürgeciliğinin ileri ka
rakolu değil, aksine 1 9 1 4 -1 9 1 8 savaşındaki karşıt rekabet
lerin bir o y u n alanıdır.
O zam an a k ad ar söm ü rgecilikle ilgili bu problem , aske
rî bir nitelik kazanır.
Filistin'in Siyonistlerce söm ü rgeleştirilm esi problem i,
d iğer bü tü n sö m ü rgecilerin p roblem lerinin terim leriyle
o rtay a k on u yord u . Söm ürgecilik için bir top rak ta, B ey az
lar, yan i B atıklar o tu rm u y o rsa, "b o ş " kabul edilir. Bu m e
sele A m erikalı bir siyonist tarafın d an saf görü n ü şlü bir
sinsilikle şöyle dile getirilir: " B iliy oru m ki A m erika, Texas ve
C aliforn ia'yı, bir sa ld ırg a n lık ola ra k n itelen dirilen M eksika sa
vaşı sırasın d a ku şatıp işgal ettiğ i için sık sık ten kit edilir. A m a
öb ü r seçen eğin G ü n ey batı'm n tam am ın ı A m erikan m ed en iy eti
nin n im etlerin d en m ahru m ed er g ib i g örü n d ü ğ ü n d e, böy le bir
eleştirin in d eğ erin i hep m era k ederim . B ir toprak p ota n siy el ola
rak " b o ş” old u ğ u n d a, âlem onu ku rtarm ay a çağırır. Filistin de
tıpatıp Texas'ın bir m in y atü rü h âlin d e halktan arın m ış bir y e r
57 B azı tarih çilerin (B ississo Sad i g ib i) ileri sü rd ü k lerin e göre, L a po}itiqııc

an g lo-sion iste eıı P alestin elF ilistin 'dc A n g lo-S iy o n ist Siyaset, P aris, 1937, s.
189, ilk k alem e alışta "Y ah u d i ırkının d o k u n u la m a z m ü lk iy e ti" ifad esi
y er alıyord u, n ih âî m etin ise b u n u "Y a h u d i halkın ın d o k u n u la m a z m ü l
k iy e ti" d iye tarif ed iy o rd u .
İlâhi M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin •2 5 7
di. Tarihin m an tığı, bu 'boş alan lar'ın d old u ru lm asın ı g erek ti
rir, çü n kü tabiat boşlu ktan n efret eder..." 5S
D aha önce Zangvvil tarafın d an 1 9 0 4 'te atılan slogan dır
bu: "H alksız bir toprağı top raksız b ir halka v erin !" (Filistin'de
o zam an , o rtalam a Fran sız vilâyetlerindeki ne benzer bir
nüfus yoğu n lu ğ u y la, 600 bin A rap ahali b u lu n u yord u ).
N e v a r ki Yerliler karşısındaki A m erik alılar için v ey a Si
y ah lar karşısındaki G ü n ey A frika B eyazları için olduğu
gibi, A ra p la r karışısındaki Siyonistler için de Filistin “boş"
bir topraktı.
24 A ğu stos 1921 tarihli m an id ar bir m ek tu p ta M ad am
G olda M eir y a z a r ki: "F ilistin 'd e söm ü rg eleştirm ek için İn-
g ilizlerA rap ları değil bizi seçecekler.''59
1 9 1 4 -1 9 1 8 savaşı g erçek ten de bu seçim i belirledi.
T ü rk iye'n in m üttefiki A lm an hük ü m eti için, O sm anlı
İm p arato rlu ğ u 'n u n bir kısm ını gerek siyonistlere, gerekse
A rap lara v a a t etm esi zord u .
İngiltere ise, aksine, iki yanlı oy n u y ord u . 1917 K asım
tarihli "B alfou r B ild irisi"n in D oğu şu m anidardır.
Savaşın tam o rtasın d a İngiltere, (A lm an ve A vu stu rya-
lı) siyonistlerin kendisinden benzeri bir taah h ü t k o p ar
m ak için çabaladıkları A lm an y a'n ın önüne geçm eyi b aşa
rır. A ralık 1917'd e ve T em m uz 19 1 8 'd e A lm an ya v e T ürki
ye siyonistlere Filistin 'de bir "İm tiyazlı Şirket" v erm eyi
k ararlaştırm ışlard ı.60 A lm an ve A vusturyalI siyonistlerin
bu teşebbüsü anlaşılır bir d u ru m d u : Yahudilere zu lm ed en
Çarlık R u sya'sıyla m ü ca d e etm eleri söz k on u su yd u . A m e
rik a'd a Isaac Strauss 1 9 1 6 'd a A lm an ya yanlısı p ro p ag an d a
organ ı "T h e Am erican-Jevvish Chronicle'T k u rm u ştu . K urt
58 B ern a rd R o sen b latt, T he A m erican B ridge to the İsrail C otn m ou w ealt!ı/İsraii

T opluluğuna A m erikan K öprü sü , N ew York, 1959, Fcrrar, S tra u ss and
C ydaly, s. 123.
59 M a rie-S y rk in , G olda M eir, G allim ard Y ay ın lan , Paris, 1966, s. 63.
60 R oy al In stitu te o f In tern atio n l A ffairos, t i. B. and Palestin e, (1915-45),
L ond ra, 1946, s. 10.
B lum enfeld, A lm an h ü k ü m etin e Siyonistlerle işbirliği et

m eyi tavsiy e ed iy o rd u 61. D avid Trietsch ise, Filistin'de bir
A lm an p rotek torası k o n u su n d a H erzl'in fikrini tekrarlı
y o rd u .62 1 915'te A lm an konsoloslukları şöyle bir talim at
alıyorlard ı: "A lm an h ü kü m eti, Y ahudilerin eko n om ik ve k ü ltü
rel g elişim in i d esteklem e y o lu n d a ki Y ahudilerin fa a liy etlerin i ve
d iğ er ü lkelerd en Y ahudi g öçü ve y erleşim in i de yakın alâkayla
g ö z ön ü n d e bu lu n du rm aktadır.''63
D em ek ki, orta A vrupa İm paratorlukları ve Rusya Yahu-
dilerini etkilemek için, Balfour Bildirisi ile A lm anya ve Avus
turya'nın önüne geçm ek söz konusuydu. Çünkü "M üttefik-
ler"in hem R usya'ya, hem de Yahudilere ihtiyacı vardı.
Balfour Bildirisi'nin gerçek anlam ı kon u su n d a, İngiliz
yön eticiler hiçbir kuşku b ırak m ıyorlard ı. VVinston C hurc-
hill şunu y azar: " B alfou r B ildirisi, d u y g u sal seb ep lerle y a p ıl
m ış bir v aat olarak g ö rü lm em elid ir; ortak bir dava lehin de, bu
d av ay a h izm etin ih m al ed ilem ey ecek bir fa k tö rü oldu ğu bir a n
da, bu n u m ad d eten veya m an en d esteklem ek için alın m ış p ratik
bir tedbirdir. " 64
Lloyd G eorge d ah a d a açıktır: "A sk erî adım olarak (as
m ilitary m o v e ) B alfou r B ildirisi'n in d eğ erin in en iyi delili şu
olay d ır: A lm an y a, siy o n istleri çekeb ilecek bir a lte r n a tif bu lm ayı
d en em ek için T ü rkiy e ile m ü zakerelere b aşlam ıştı." 65
B alfour Bildirisi'nin ikinci hedefi, Y ahudilerin R us ihti
lâline katılm alarını ön lem ekti (Balfour Bildirisi 7 K asım
61 P ressicher Jahrbiicher, A ğ u sto s-E y liil, 1915.

62 Dic Jııdeıı der T iirkei/T iirkiye Ynhııdileri, L eip zig , 1915 (Şu rad a z ik re d ili
y or: T im es H isto ry o f w ar, c. 14, s. 320-321). B u d ö n em için cid d i b ir ta h
lil B ich ara K h ad er ta rafın d an y ap ılm ıştır: H istoire de !a P alestiııe/F ilis-
tin ’in Tarihi, M a iso n tu n isien n e d e T ed ition , 1976, s. 132-189.
63 R ich ard L ich th eim , M em oires/H atıra la r, İb ran ice o la ra k y ay ın lan d ı: Sh e
ar Yashoov, Tel Aviv, Nevvman, 1953, b ö lü m 18.
64 S tc p h c n W ise and Jaco b d e H aas, T he G reat B etray ellB iiy iik İhan et, B ren -
ta n o 's, N e w York, 1930, s. 288.
65 L lo y d G eorge, M em oirs o f tlıe l ’ea ce C on fereııces/B arış K on feran sları H atıra
ları, N ew H av en , Y ale U n iv ersity Pres, 1939, c. 2, s. 738.
'!
Ilâlıi M e s a j l a r T o p r a ğ ı Filistin - 159
1917'deki* Ekim İh tilâl'in den beş gü n önce yayın lan m ış

tır): " B ü y ü k B ritan ya, R u sya'yı m ü ttefikler safın d a tutm ak
için, siy oııizm i d esteklem e kararın ın R u s Y alıudilerini B olşevik
l ’a r ti’den a y ırabileceğ in i dü şü nü yor...''66
Bu karar, B olşevik lerin , Ç arlığı d ü şü şe sü rü k lem ek
Çin "ihtilâlci b o z g u n cu lu k " u y g u la m a k ararı alm aları
bak ım ın d an çok ön em li olm u ştu r. B öy lece "m ü tte fik le r",
A lm a n y a 'y a k arşı D oğu cep h esin i tu ta n R u sy a 'd a n m a h
rum kaldılar.
Ü ç ü n c ü n ok ta -b e lk i de en ö n e m lisi-, siy o n istler
ABD 'nin sav aşa katılm ası için güçlü bir destekte bulunabi
lirlerdi. Lloyd G eorge, 19 3 6 'd a "P alestin e Royal C om m issi-
o n /F ilistin K raliyet K o m isy o n u "n d a şu açıklam ayı yap ar:
“Siyon ist y ön eticiler bize, eğ er M ü ttefikler ken d ilerin e F ilis
tin'de bir M illî Yahudi Y uvası'nın ku ru lm asın a kolay lık sağ lar
larsa, bütün d ü n y ad a M ü ttefiklerin d avası için Y ahudilerin h e
yecanlarını ve yard ım ların ı seferber etm ek için ellerin den g elen i
yapacaklarım açıkça vaat ettiler... Sözlerini d e tuttular."67
Bu savu n m ayı, 1 9 3 7 'de, A vam K am arası'n d a ayrıntıla
rıyla açıklarken, siyonistlerin "o sırada g izlen en ve bizi yalnız
bırakan A m erika ve R u sya'da d estek sağ lad ıkları"nı68 söyledi.
A B D 'n in sav aşa girm esin d en çok önce ve B ildiri'nin ni
hâî şeklinin im zalan m asın d an hayli evvel, İngilizler Yahu-
dilerden A m erik an kitlelerini seferber etm elerini v e M ü t
tefiklerin ağır kayıp lar verdiği sırad a A m erik a'd a savaşa
katılınm ası69 lehinde u ygu n bir o rtam ın oluşturulm asını
üm it ediyorlardı.
* K o m ü n ist İhtilâli, Jü ly e n tak v im in e göre 25 E kim 1917'd c, M ilâd i tak v i

m e g öre ise 7 K asım 1 9 1 7 'd e olm uştu r, çev.
66 G a eta n o B ald acci, A rab i e E brei/A raylar iv İbraııiler, L o n g an esi, M ilan,
1968, s. 87.
67 M a x im c R od in son , I s r a e f f a it colon ial/İsrail, S öm ü rge Vakıası, age, s. 36-37.
68 P alestin e R oy al C om m ission , report, C M I1, 5497, B üyük B ritan y a P a rla
m en to su B elg eleri, L on d ra, 1937, s. 23.
69 G. L e n cz o w sk i, T he M id d ie E ast in ıvorld nfftıiı s/l l/iıı ı/n ( H aylnnuda O rtad o
ğu , C o rn ell U n iv ersity Pres, N. Y., 1962, s. T l.
"A m e rik a Y ahudilerinin, A B D 'nin savaşa katılm a k ara

rın d a önem li, fakat kesin bir etken olm adığı açık bir g er
çektir. Biz bu son u cu , Jam es M alco m 'u n Sykes'a, B ritanya
K abinesinin A B D 'yi sav a şa sokm a projesini h aber v eren
bir m ek tu b u n d an çık arıyoru z. Jam es M alcom şunları y a
zıy ord u : "You are g o in g the zorong w ay abou t it. You can ivin
sy m p a th y o fc e r ta in p o litica lly -m in d ed jeıv s ev ery ıvhere an d es-
p ecially in the US in on e ıvay, an d that is by offerin g to try and
secu re P a lestin e f o r th em f Sen bu kon u d a yan lış y oldasın . H er
y erd e, h ele A B D 'de, bazı p o litik kafalı Y ahudilerin sem p atisin i
tek b ir y old an kazan abilirsin . Bu da on lara F ilistin 'i y arg ılam a
im kân ı v erm e v e on ların y erin e oran ın d en etim in i ken d i elin de
tu tm a y olu d u r." 70
Elbette B alfour B ildirisi'nin gerekçeleri arasın d a İngil
tere'n in geleneksel sö m ü rg eci hesapları da vard ı: Süveyş
K analı'nı k o ru m ak 71 için bir siper, "M ısır'la H in d istan a ra
sın d a k i bir arazi g ü v en liğ in in d ev am lılığ ın ı sa ğ lam ak" 72 ve ta
biî ki Suriye v e L ü b n an 'd ak i kaçınılm az Fran sız protek to-
rasm a karşı g ü ç olu ştu rm ak .
Bildirinin taslağı Sir B alfour tarafın dan im zalandı ve 2
K asım 19 1 7 'd e Siyonist teşkilâtın bilgisine sunsun diye
L o rd VValter R othschild'e gönderildi. B alfou r B ildirisi şu
d u r: "M ajestelerin in H ü kü m eti, Yahudi halkı için bir m illî oca
ğın ku ru lm ası lehin de dü şü nm ektedir. Bu hedefin g erçek leşm esi
ni kolay laştırm ak için v ar gü cü n ü kullanacaktır. A çıktır ki, F ilis
tin'de Yahudi olm ayan top lu lu kların m ed en î ve d in î hakların a
da, Yahudilerin başka ü lkelerde y ararlan abilecekleri h aklara ve
siy a sî statü y e de zarar v erebilecek h içb ir şey söz kon u su o la m a z ."
7Ü Ja m es M alcom , Scott tarafınd an b ir "self-im partant bıısy-body/ken din i b eğ en

m iş g ay retkeş” olarak tanıtılan (Sco tt'u n VVeizmann'a 20 N isan 1917 tarihli
m ektu bu, şurad a: C. VVeizmann P apers) old u k ça nü fuzlu bir E rm en i'dir.
74 VVilliam C o n g o, T he origin s o f the B alfou r D eclaration İB alfoıır B ildirisin in
K öken leri, (P ap ers o f the M ich ig a n A ca d em y of Science, arts and letters)
c. 28, 1942, s. 597.
72 E lisab eth M o n ro c, Britain's m om en t in the M id d le E ast/O rtadoğ ıı'da İn g ilte
re A n la n (1914-1956), G h a lto and VVindus Y ayınları, 1963, s. 39.
II lıı M e s a j l a r 'I b p r a g ı b iliştin •251
Filistin'in sonraki tarih in d e kesin etkisi olan bu belge

k on u su n d a en azın d an iki önem li nokta ü zerin d e d u ru l
m ası gerekiyor.
a) Tarihî g erçek lik açısın d an : B elge'n in "Y ah u d i olm ayan
toplu lu k lar"ı o d ön em d e Filistin n ü fu su n u n y ü zd e 9 2 'sini
olu ştu ru yord u .
b) H u k u k î açıdan : B alfou r Bildirisi, B ü yü k B ritan ya'n ın
üzerin d e hiçbir hakkı b u lu n m ad ığı v e o y ü zd en sahip ola
m ay acağ ı bir top rak la ilgilidir.
Savaş H u kuku ile ilgili La H a y e IV n u m aralı K on van
siyo n 'u n u n girişinde, işgal altındaki top rak lard a b u lu n an
ların m illetlerarası huk u k kurallarının k oru m ası altında
old u ğu belirtilir. A yrıca m ek tu p , o sırad a m illetlerarası
hukukta yeri olm ayan m illetlerarası bir örg ü te iletm esi
için, özel bir kişiye, İngiltere vatan d aşı L ord R othschild'e
gönderiliyor.
F ran sız v e İtalyanların Balfour B ildirisi'ni m ecburen
on ay lam a konusundaki tered d ü tleri m anidardır.
Fran sız D ışişleri Bakanı Pichon, M illet M eclisi'nde,
Türk egem enliğinin yerin e bir Fransız veya İngiliz idaresi
nin değil de, "ad alet ve hü rriyete dayalı m illetlerarası bir
yö n etim "in 73 geçebileceğini açıklıyordu. 14 Şubat 1918'd e
Sokolow 'a, Filistin'de bir "Y ahudi yerleşim i" konusundaki
Bildiri'yi tasvip ed en bir m ektup yazdı. San R em o ve L o n
d ra 'd a Fransız h üküm eti aslında Bildiri'nin resm î bir ka
bulünün söz konusu old u ğu n u inkâr edecektir.
İtalyan h ü k ü m etinin rızası daha da sınırlıdır. D ışişleri
Bakanı B aron Sonnino, "hâlen m ev cu t d in î toplu lu kların h u
k u k î ve siy a sî statü sü n e ve İsraillilerin bütün d iğ er ü lkelerde
yararlan a g eld ik leri m ed en î v e siy a sî hakların a z a ra r v erilm em e
si şartıyla, F ilistin 'd e b ir İbran i M illî M erkezi'n in olu ştu ru lm a
sın ı k o la y la ştırm a y a ”7,1 h azır old u ğu n u söyler.
73 R esm i G azete, M illet M eclisi, 2. otu ru m , 27 A ralık 1917.

74 Sokolow , H istory o f jııdaism /Y ahııdiligiıı liırihi, L ongclıu m p s, Lond ra,
1919, c. 2, s. 129.
og r C araud y
Son o larak B alfour Bildirisi, "M illetler C e m iy e ti/C e m i-

yet-i A k v a m " P ak tı'n a da tam am en terstir. Bu p a k t'm 20.
m ad d esi şunu şart koşar: "C enıiyet'in üyeleri, her biri ken d i
siy le ilgili olarak, bu P akt'ın şartlarıy la u yu şm ayan her türlü
y ü k ü m lü lü k leri v ey a an laşm aları y o k saydığ ın ı ve ileride bu n la
rın ben z erlerin i y ap m am ay ı a çık ve net bir şek ild e taahhü t etti
ğ in i kabu l eder. E ğer bir ü ye C em iyet'e g irm ed en ön ce Pakt'ın
şa rtla rıy la bağ d aşm ay an y ü k ü m lü lü kler arasın a g irm işse, bu
y ü k ü m lü lü k lerd en u z aklaşm ak için derhal tedbirler a lm ak m ec
bu riyetin dedir. "
Y azar A rth u r Koestler, b ü yü k ihtim alle o m ektubun en
iyi tarifini yap m ıştır: "Bu ö y le bir belg ed ir ki, on u n la bir m il
let, d iğ er bir m illete üçü n cü bir m illetin toprağını bü y ü k bir
g ö sterişle v a a t etm iştir. Ü stelik k en d isin e vaatte bu lu n u lan o
m illet, d ah a m illet bile d eğil, sad ece din î bir toplu lu kken ve to p
rak da, v aat ed ild iğ i sırad a, d örd ü n cü bir m illete, y a n i O sm an
lI'ya aitken...''75
İşte o a n d an itibaren Filistin'in istilâsı başlar. O sm anlı

İm p ara to rlu ğ u 'n u p arça la m ak için, M üttefikler arasında,
sav aş esn asın d a yap ılan bir sü rü "gizli an laşm alar"la...
O d ö n em d e h er şey z afere b ağım lıyd ı. "İttifa k " içinde
tu tm a k v e y a on ları ittifak a k a z a n d ırm a k için b ü tü n
"M ü tte fik le r"e bir sü rü v a a tte b u lu n u lm u ştu : 1 9 1 5 'te Ç a
n ak k a le 'y e İn g iliz-F ran sız saldırısının (19 Şubat 1915)
açık h ed efi, T ü rk lerin K a fk a s y a 'd a R u slara baskısını
a zaltm ak tı. İtiraf ed ilm ey en n iy etse, R u sları b o ğ a z la rd a n
u z a k ta tu tm ak tı. 4 M art 1 9 1 5 'te Ç a r 'm D ışişleri Bakanı
Sazonov, b o ğ a z la rın ve İstan b u l'u n R us İm p a ra to rlu -
ğ u 'n a ilhak ed ilm esin i isted i. İngilizlerle Fran sızlar, sa
v aşın en civcivli ân ın d a R u slarla ilişkileri b o z m a m a k için
k ab u l etm ek z o ru n d a kaldılar. 1915 M ayıs ay ın d ak i İs
tanbul u zlaşm ası, İn g iltere'n in T ü rk iye v e b o ğ azlard ak i
75 A rth u r K oestler, A n alyse d'tnı ıııirıırlc/Iîir M u cizenin Tahlili.

İ l â h î M e s a jla r T prnğı biliştin •2 5 3
n ü fu zu n a son v e riy o r v e İra n 'ı p a y la ştırıy o rd u : R u sların

e g em en o lacağ ı k u zey v e İn gilizlerin h âk im iyetin e g e çe
cek güney.
S öm ü rgeci iştihalar arasındaki u zlaşm a bu k ad arla da
kalm ıyordu. N itekim 26 N isan 1915'te L o n d ra 'd a İngilte
re, Fran sa, R usya v e İtalya arasın d a bir an laşm a im zalan
dı. İtalya'n ın M üttefikler safında sav aşa girm esinin p a z a r
lığı için, O sm anlı İm p a ra to rlu ğ u 'n u n m irasın a ipotek k o y
m aya d evam edildi: 10. m a d d e S u ltan 'm Libya üzerindeki
bütün haklarını İtalya'ya d ev red iyo rd u . İşte bu şartla İtal
ya 20 A ğ u sto s 1 9 1 5 'te sav aşa girdi. İngiltere ile F ran sa a ra
sında, 16 M ayıs 1916 Sykes-P icot u zlaşm asıyla, ön bir p a y
laşm a y ap ılm ıştı. B unun saçm alığ ı a p a çık o rta d a y d ı.
1917'deki İngiliz Başbakanı L lo y d G eorge, bunu "g ü lü n ç"
(foolish d ocu m en t) olarak niteler v e şu d eğerlen d irm eyi
yap ar: "Sır Sykes g ib i in ce bir zekây a sahip bir adam ın böy le bir
dü zen lem ey i im zalay abilm esi izah ed ilem ez ." 76
1919 Barış K on feran sı'n d a İngiliz tem silcisi ve Balfo-
u r'd a n son ra D ışişleri Bakanı olan L ord C u rzo n şunları
y azar: " S y kes-P icot an laşm ası tasarlan d ığ ın d a, bu, h en ü z olu ş
m am ış bir d u ru m a cevap v erm ek için h a y a lî bir sen ary od an (a
sort o ffa n e y sketeh ) ibaretti... S ınırların bu p lân da kaba bir ca
h illikle çizilm esin in tem el izahı bu olsa g erektir." 77
G eriye " A rap ların T ü rk h âkim iy etin e karşı h o şn u tsu zlu ğ u
nu iyice a rtıra ra k "78 Türklere karşı m ü cad eled e A rap ları
k azan m ak k alıyordu.
Z ira Sykes-Picot u zlaşm ası ne k ad ar kaba olm uş olursa
olsun, savaş kazanılınca, Filistin ü zerin d e "İngiliz M an d a-
sı"n ı belirlem ek için harfiyen u y g u lam ay a konulm uştur.
76 L lo y d G eorge, T he truth ab ou t the p eace treaties/B arış A n laşm alarıyla ilgili

G erçek, G o lla n cz Y ayınları, L on d ra, 1938, s. 665.
77 L lo y d G eorge, M enıoirs o f the P eace C onfereııcas/Ilarış K on feran sları Hat ıra
ları, N ew H av en, Yale U n iv ersity Pres, 1939, c. 2, s. 664-665.
78 A m e rik a D ışişleri B ak an lığ ı'n m Yayını, (N ear P astan ı S arias/Y akındoğu D i
zisi, n. 1), M a n d a t e fo r P alcstinc/F iliştin İçin M anda, VVashington, 1931, s.5.
r
2bA • R o g e r araudy
T ü rk lere karşı M ü ttefiklerin yan ın a çekm ek için bü tü n

1 9 1 4 -1 9 1 8 savaşı b o y u n ca A rap lara verilen v aatler ise sü
rekli çiğnenm iştir. İngiliz söm ü rgecilerin ikiyüzlü lü ğü
ap açık ortad ad ır.
14 T em m u z 1 9 1 5 'te n 30 O cak 1 9 1 6 'y a kadar, K ahi-
re 'd e k i B rita n y a Y ü k sek K o m iseri Sir H e n ry M ac-M a-
h o n ile M ek k e'd ek i Şerif H ü se y in ara sın d a u zu n bir
m ek tu p teatisi o ld u . İn giliz h ü k ü m etin in g ay esi, A ra p la
ra z a fe rd e n so n ra b a ğ ım sızlık v a a t ed erek T ü rk işg alci
y e k arşı A ra p la rın m em n u n iy etsizliğ in i istism a r e tm e k
ti. S ın ırların tam çizim i k o n u su n d ak i gizli p a z arlık lara
ra ğ m e n , bir u z la ş m a y a v a rılm ış gibi old u v e h a tta b ir
ço k defa teyit ed ildi.
(Bir İngiliz u zm an ın tabiriyle) bu "bulanık a n ", A ra p la
ra, eğ er Türklere karşı sav aşa katılırlarsa, zafer kazanılır
k azan ılm az b ağım sızlığın b ü tü n A rap lara garan ti edilece
ği intibaı v e rm e m aksadı g ü d ü y o rd u .
M ekkeli Şerif H ü se y in 1 9 1 6 'd a n itibaren H ica z Kralı
o lu n ca, B alfou r Bildirisi k o n u su n d a izah at istedi. M ı
s ır'd a k i gen el vali, k en d isin e (g ö tü ren su b ayın ad ın d an
d olayı H o g a rth m esajı d en ilen ) bir m esaj g ö n d erd i ve
o n a " F ilistin 'e Y ahudi y erleşim in e, a n ca k A rap h a lk ın ın siy a
s î ve İktisad î h ü rriy etiy le b a ğ d a şır o ld u ğ u ö lçü d e izin v e rilec e
ğ i" tem in atın ı v erd i.
Ş erif H ü se y in ile K o m u ta n H o g a rth a rasın d ak i,
191 8 'd e , bir b u lu şm ad a H o g arth , Filistin'in İngiltere tara
fından kabul edilen A ra p D evleti'n in sınırları için d e old u
ğu n u teyit etti. H o g arth , "K ral, F ilistin 'de bir Y ahudi D evle-
ti'ni kabu l etm ey ecek tir" 79 diye de ilâve etti.
16 H a z ira n 1 9 1 8 'd e ay n ı I lo g a r t, K a h ire 'd e b ir a ra y a
g e lm iş S u riyeli eşra fın ö n ü n d e , "B irleşik S u riy e P a rti
79 Statem ents m ade on b e h alf o f his M ajesty 's g overnem ent, d u rin g the y car
1918, in regard to the future statu s of certains parts of the oto m an Em pi-
re/ O sm anlı İm p aratorlu ğ u 'n u n ba/.ı kısım ları hakkında, 1918 yılı içinde,
M ajestelerin in H ü küm eti ad ına verilen dem eçler, C M D , L ond ra, 1939, s. 5.
IKılı M e s a j l a r T o p r a k ı Filistin • 165
si"n in m ek tu b u n a B rita n y a H ü k ü m e tin in cev ab ın ı o k u

y o rd u : " M a jestlerin in H ü k ü m e ti, A ra p ça k o n u şa n bü tü n
m illetlerin O sm a n lı b o y u n d u r u ğ u n d a n k u rtu lm a la rın ı ve
ken d i s e ç e c e k le r i b ir h ü k ü m e t ta ra fın d a n y ö n e tilm e le r in i a r
zu e d iy o r .”80
8 Şubat 1918, "B assett m ek tu b u " tek rarlar: " M ajesteleri
nin B ritan ya H ü kü m eti, A rap h alkın ın h ü rriy etin e ve ku rtu lu
şuna saygı d u ydu ğu v aad in i teyit ed e r .”
9 K asım 1918 tarihli İn giliz-Fransız d ek larasyon u açık
ve net gö rü n ü y o n d u : "Fransa ve B ü y ü k B ritan ya, (o sırada
Filistin'i de içine alan ) S u riye'de ve M ezop otam y a'd a (yan i
Irak'ta) h ü kü m etlerin o lu ştu ru lm a sın a v e y erli dü zen lem elere
ı/ardım etm e kon u su n d a m u tabıktır." 81
Söm ü rgecilerin o z a m a n iyi niyetine inanan H icaz'ın
Kral Faysal'ı, M art 1 9 1 9 'd a , Siyonist yön etici (d ah a sonra
YVashington A n ay asa M ahkem esi hâkim i) Felix Fankfur-
te r'e şu m ektubu yazd ı:
"Biz A rap lar ile Y ahudilerin aynı ırktan old u kları ve gü çlü
d ev letler tarafından aynı baskıy a m aru z kald ıkları du ygu su n u
taşıyoru z. Biz A raplar, siy o n ist h arekete en gü çlü sem p atiy le
bakıyoru z. O rtadoğu 'n u n y en ilen m esi ve y en id en d irilm esi için
birlikte çalışacağız... B izlerin iki hareketi d e birbirin in tam am la
yıcısıdır... Suriye'de (hatırlayalım ki Filistin buranın bir p a r
çasıydı, R. G .) size d e biz e d e y etecek y e r var. H a tta siz olm a
dan bizim , biz olm adan da sizin başarıya erem ey eceğ im izi d ü şü
n üyorum ... G elecekte sizin bize, bizim de size y ardım ed eceğ im i
z i u m u yoru m . B öy lelikle d e orta k alâkam ız olan ülkeler, d ü n y a
d aki m ed en î h alklar cam iası için de y erin i y en iden alabilecektir.
F ay sal ”82
811 Dr. C an an , C on flict in the Land o f P eace/B an ş T oprağında Ç atışm a, K u d ü s,

1936, s. 4.
81 Jeffries, P alestın e, T he R eality/F ilistin , G erçek, I.o n g m an n , G reer and Cy, N.
Y., 1939, s. 237-238.
82 Hai'm VVeizmann, Trial a n d E rror/D enetne Yanılma, I larp er and Bros, N. Y.
1949, s. 245-246.
2 6 6 •R o g e r _ a r a u d y
D em ek ki K ral Faysal siyonistleri hoş geldinizlerle b ağ

rına bastı v e kendisinin m isafirlik anlayışına göre de bir
m isafirin kendisine k u cak açan ev sahibini evind en k o v a
cağın ı hayal dahi ed em iyo rd u .
Bilinçli bir ikiyüzlülükle, söm ü rgeci devletler, siyonist
leri o m u zlay arak , işte böyle davrandılar.
M ac M ahon, 23 T em m uz 1937 tarihli Tim es'a g ö n d erd i
ği bir m ek tu p ta şöyle d iy o rd u : "En resm î ve en açık bir şek il
d e şu n u belirtm ey i k esin lik le bir g örev addediyoru m ki ben, K ral
H ü sey in 'e g a ra n tiler v erirken bağ ım sız A rap bölg esin e F ilistin 'i
dâhil etm e n iyetin i h iç taşım adım ."
Versailles Barış K o n fe ra n sın d a A m erik an h eyeti d an ış
m an ı P ro fesö r VVilliam Lion VVesterman tarafın d an Stan-
ford Ü n iv e rsite si'n e teslim ed ilm iş b elgeler arasın d a
1 964'te L eon h ard t Stein83 tarafın d an keşfedilen gizli bel
gelerin içinde, sö m ü rg eci ikiyü zlü lü ğü açığa v u ran iki d o
k ü m an bulunuyor. Bu M e m o ran d u m 'u n 4. bölüm ünde
şöyle deniliyor: "Filistin kon u su n a g elin ce, M ajestelerin in h ü
kü m eti, A rap bağ ım sızlığ ın ın sın ırları için e onu dâhil etm e sö
zü v erm iştir. " 84
14 T em m uz 1 9 1 8 'd e Başkan VVilson, "toprak, h ü k ü m ra n
lık, eken om ik h ay at v e siy asî... ilişkilerle ilgili m eselelerin her
türlü d ü zen len m esi" y le85 y ak ın d an alâkalı halkların bu rı
zasın a im ad a bulunur.
9 K asım 19 1 8 'd e F ran sa ile İngiltere şu ifadelerle m ü ş
terek bir d ek lârasyon yay ın lad ılar: "Fransa ve In giltere'n in
g ü ttü ğ ü am aç... T ü rkler tarafın dan çok uzun sü re zu lü m ve
83 VVesterman papcrs: M em oran d u m on Britislı commıfmcnfs fo King H ıısse-

in/W esterm ıın E vrakı: B ritan ya'n ın K ral H ü seyin 'e taahhü tleriyle ilgili m em o
randu m , Stan fo rd U niversity, H o o v e r in stitu tio n s (I. d. sp ecial 3, p. 9
sqq), 14 N isan 1964 tarihli "T im e s "ta y ay ın lan m ıştır.
84 "Light on Britain's P alestin e, pro m ises/B ritan y a F ilistin 'in e Işıklar, Vaatler",
14 N isan 1964, (burada artık sö z kon u su olan , M ac M a h a n 'm "ş a h s î n i
y e tle ri" d eğil, B ritan y a I lü k ü m e ti'ııin tu tu m u d u r.)
85 H e rb ert H oover, O rdeal o f W oodrow VVilson/ W oodrow VVilson'ın A teşten
G öm leği, M c G rav e H ill B ook C o. N. Y., 1958, s. 25.
llî lı i M e s a j l a r T o p r a ğ ı ili tin •2
baskı g örm ü ş halkların tam v e kesin ku rtu lu şu ve y etkilerim

yerli halkların g irişim i v e h ü r tercihin den alan m illî h ü kü m etle
rin ve idarelerin ku ru lm asıd ır." 86
L o rd Balfour, 11 A ğ u sto s 1919 tarihli bir M em oran -
d u m 'd a şunları yazıyo rd u :
"D ört bü yü k dev let (İn giltere, A B D , F ran sa, İtalya), siyo-
nizm den y an a tavır aldı. Ve siyon izm , ister doğru ister yan lış, is
ter iyi ister kötü olsun, bu eski toprakta bugü n otu rm akta olan
yedi yü z bin A rap'ın arzu veya h ayal kırıklıkların dan çok daha
derin bir önem le, uzun g elen ekleri, şim d iki ihtiyaçları ve g elecek
um utları için de kök salm ıştır. B en ce bu doğrudur. F akat benim
hiç an layam adığım şey, bu n un B ild in (F ran sız-İn giliz Bildirisi),
A nlaşm a (H ü seyin -M ac-M ahon uzlaşm aları) veya araştırm a k o
m isyon un un açıklam alarıy la nasıl olup da kabu l edildiğidir."87
B ritan ya'n ın H ü sey in -M ac-M ah o n m ek tuplaşm ası z a
m anında g örevd e olan, dolayısıyla da o m ek tu p laşm a sı
rasında verilen v aatlerin ve bunların yoru m ların ın so ru m
lusu bir d iğer D ışişleri Bakanı L ord Grey, 27 M art 1 9 2 3 'te,
L ordlar K a m arası'n d a şunları söylü yord u :
"G erçekte öyle olm adıkları hâlde, birbirine ters düşm ediklerini
ilân ederek (D o ğ u y la ilgili) taahhütlerim izi onaylam am ızın şeref
li bir davranış olm ayacağı kanaatindeyim , in an cım odu r ki, en şe
refli davranış, taahhütlerim izi y ayın lam ak ve eğer onlar çelişkiliy-
sc, bunu açık yüreklilikle kabul etm ek ve düştüğüm üz çıkm azdan
ku rtu lm ak için en nam uslu yön tem i arayıp bulm ak olm alıdır."
B alfour bile böylesi bir ikiyüzlülük k arşısında hâkim
B rand eis'e 1919 H aziran ın d a şöyle diyordu:
"B aşkan W ilson'ın siy on izm i kabu llen m esin i otod eterm in as-
yon /her m illetin ken d i kad erin i tayin etm esi d oktrin iy le nasıl
u zlaştırabileceğ in i an lam akta g ü çlü k çekiyoru m ."
sf> H o rew itz, D iplon ıacy in the N ea r an d M iddle Kast/Yakın ve O rta D oğu da
D iplom asi, d o cu m cn tary rcco rd / b elg c d osy ası 1914-1915, P rinceton ,
1956, c. 2, s. 30.
87 Şu rad a: D ocm n en ts on B ritish Porcign Polıcy/Brıtııııyn Dış P olitikası H akkın
d a B elg eler (1 9 1 9 -1 9 3 9 ), W oodw ard and lîııtter Hds, s. 345.
Vc b iraz d ah a son ra, Filistin'in geleceğiyle ilgili kendi

sinin 11 A ğ u sto s m e m o ra n d u m u n d a:
" F ilistin 'le ilg ili olarak, B ü y ü k D evletler h içb ir d eğ erlen d ir
m e y a p m a m ışla rd ır ki son u n d a yalan çıkm ış olm asın ve hiçbir
bey an atları olm am ıştır ki en azın dan harfiyen çiğ n en m ek n iyeti
ta şım a sın !" 88
G erçek ten de ikiyü zlü lük en son kertesine vard ırılm ış
tır, çünkü Filistin aynı z a m a n d a siyonistlere de v a a t edil
m iştir. Flem de aynı seb ep lerden ötü rü : Yahudiler, b u lu n
d ukları ülkelerde, özellikle de A B D 'd e, M üttefiklere katı-
lınm ası yo lu n d a b ask ılar b u lu n su n lar d iy e ...
İşte 2 9 E ylü l 1 9 2 3 'te İn g iltere'y e Filistin ü zerin d e
"M a n d a " k u rm a yetkisi bu tem el belirsizliğe dayanır.
c) ik in c i D ü n y a S av aşı'n a d oğ ru ve İsra il D e v le ti’nin o rta

y a çıkışı
Birinci D ünya Savaşı sona erin ce "Ş ark M eselesi" hal
loldu: 30 Ekim 19 1 8 'd e O sm anlı yenildi. 30 O cak 1919'd a
İngilizler ile Fran sızlar, O sm anlı İm p arato rlu ğ u 'n u n m ira
sını, ön ced en d ü şü n ü lm ü ş Sykes-Picot u zlaşm aların a g ö
re, araların d a p a y laşm ay a k arar verdiler.
28 I la z ir a n 1 9 1 9 'd a V ersailles A n la şm a sı v e yen i
o lu ş tu ru la n M ille tle r C e m iy e ti P ak tı im z a la n d ı. Bu
P a k t, sö m ü rg e ciliğ in z a fe rin i yen i bir u y a rla m a için d e
o n a y lıy o rd u . 22 . m a d d e , d ah a b irin ci b e n d in d e n itib a
ren, m a ğ lu p la rd a n a lm an sö m ü rg e le re u y g u la n a c a k il
k eleri b e lirliy o rd u : Bu sö m ü rg e le r, " H en ü z k en d i k e n d ile
rin i y ö n e te m e y e c e k d u r u m d a k i h a lk la r " o la ra k n itelen erek ,
"bu h a lk la r ın g e liş tir ilm e s i, m e d e n iy e tin k utsal bir g ö re
v id ir " d e n iy o rd u .
Ü çü n cü bent, onları " bir v esay et ve m an da rejim i" altına
sok u yord u .
88 Aynı eser.
!
II ıhı M e s a j l a r l o p r a ğ ı ili tin •2 ‘ 9
D örd ü n cü bent, " eskiden O sm anlı İm p aratorlu ğ ıı'n a ait

ken, şim d iki h alleriy le belli b ir g elişm e d erecesin e erişm iş bazı
toplulu kların , ken d i k en d ilerin i idare ed ebilecek du ru m a g ele
cekleri an a kad ar y ö n etim lerin i b ir (m an d a) tem silcisin in öğ ü t
leri ve d esteğ iy le y ö n len d irilm eleri şartıyla, g eçic i olarak bağ ım
sız m illetler g ib i ta n ın a b ilecek leri" rıd cn b ah sed iyord u .
M illetler C em iyeti'ne hiçbir şekilde danışılm aksızm , San
Remo K onferansı'nda (25 N isan 1920) galipler arasında
paylaşılmış olan Irak (İngiltere), Suriye ve Lübnan (Fransa),
Filistin (İngiltere) işte bu d u ru m d a bulunuyordu.
Filistin M andası, Balfour Bildirisi'nde görülen aynı m üp-
hemliklerin sonucudur. Ç ünkü Filistin iki defa vaat edilmiş
loprağı oluşturuyordu: I lem Siyonistlere, hem de A raplara.
Gerekçesinde Balfour Bildirisi'ne gön d erm e yapılıyor ve
onun ifadeleri tekrarlanıyordu: Bir taraftan Millî Yahudi Yu
vası, diğer taraftansa Yahudi olm ayan halklara saygı.
Fak at b u raya, M illetler C em iyeti P ak tı'n d an dolayı y e
ni bir çelişki ekleniyordu. Z ira bu P ak t'm 20. m ad d esi, “iş
bu P akt, ken d i şartlarıy la u yu şm ay an bütün y ü kü m lü lü k veya
an laşm aları y ü rü rlü kten kald ırır" h ü k m ü n ü taşıyord u . Bal-
four Bildirisi'yle, kendisinin o lm ayan bir top rak için ta a h
hütlerde bu lu n m u ş B ü yü k B ritan y a'n ın d u ru m u b una tı
patıp u yu yord u .
Ö yleyken M illetler C em iyeti, m an d a k on u su n d a Balfo
ur Bildirisi'ne gön d erm e yapılm asın ı on ayladı, böylece de
söm ü rgecilerin iradesine göre bu "old u b itti"yi kabul etti.
O a n d an itibaren M an d a, siyonistlerin m aksatlarına

serbestçe h izm et edebilirdi.
D aha Tem m uz 191 9 'd a , ABD A n ay asa M ahkem esi h â
kimi ve yüksek rütbeli siyonist Louis Brandeis K u d ü s'e
geliyor v e o rad a oraların sahibi edasıyla k on u şu yord u .
M anda'nın baş yöneticisi G eneral Louis Bols'a, "askerî y e t
kilerin d ü zen lem elerin in ilk ön ce S iyon ist K om isı/on a su n u l
m ası g erek ir" d iyord u . Genel K ararg âh 'm bir hukukçunun
•R o g e r araudy
kan u n çiğn em eyi b öylesine istem esine şaşarak yaptığı

p ro testo lar karşısın d a B randeis şunları ilâve ed iyord u :
" B ritan ya H ü k ü m eti k esin lik le siy on ist d avaya d estek verm ekle
y ü kü m lü dü r. E ğer bu d a v ra n ış ku ralı u y g u lan m aya k on u lm az
sa, ben bu n u D ışişleri'n e rapor ed erim ."
G eneral Bols, M art 192 0'd e, L o n d ra 'y a Siyonist K om is-
y o n 'u n yön etim in h er işine b u rn u n u sokm asını şikâyet
ed iy ord u : "Bu d u ru m d ev am edem ez... H alkın M ü slü m an ve
H ıristiy an u n su rların a, statü kon u n d evam ın ı sağ lam akla ilgili
açıklam am ızı sö y lem ek bir şey e yaram ıyor. O laylar tam aksin i
g ö z ler ön ü n e seriyor... O n lar Y ahudi olm ay an ları bizim taraflı
old u ğ u m u za ikna ettiler. D ahası S iy on ist K om isyon ben i ve su
bay larım ı an ti-siy on ist o lm akla itham ediyor. Bu du ru m hoşgö-
riilem ez bir h âl alm ıştır... R esm en bir 'M illî Yuva'dan başka bir
şey istem ed iklerin i ilân eden , fa k a t g erçek te bütün siy a sî so n u ç
larıy la birlikte bir Y ahudi D evleti d ışın d a h içb ir şey le tatm in o l
m ay acak bu in san lara boy u n eğ m ek kesin likle im kân sızdır."89
Tem m uz 19 2 0 'd e G en eral Sir Louis Bols görevin d en
alındı ve yerin e katıksız siyonist Sir ITerbert Sam uel geti
rildi. K endisi hakkında D ü n ya Siyonist Ö rgü tü yöneticisi
H aım VVeizmann 1 9 2 1 'd e şunları y azıy o rd u : "Sir S ş m u e l’in
F ilistin 'e tay in in d e baş soru m lu ben oldum . O bizim dostu m u z.
Bu zor g ö rev i ben im isteğim ü zerin e kabu l etti. O bizim Sam u-
eV im izdir. "90
O an d an itibaren, Siyonizm in Filistin'de gelişm esi, Bri
tan y a M an d asıyla çok h ızlandı. 1 9 1 8 'de Filistin b ü tü n di
ğerlerin e b en zeyen bir A rap ülkesidir. 700 binlik n ü fu su
n u n 574 bini M ü slü m an , 70 bini H ıristiyan A rap ve 56 bi
ni (çoğ u n lu ğ u yine A ra p olan) M usevidir.
89 N ev ille B arbo n , N isi D om in os/E g cr E vi R ab Y apm azsa Y apıcılar B oş Yere Ç a

lışır, G eo rg e H arap and Cy, L o n d ra, 1946, s. 97 Eski A h it'te k i 127. M ez-
m u r bu sö z lerle b a şlad ığ ı için y a z a r k itab ın a bu adı k u lla n m ış g ö rü n ü
yor, çev.
90 Z ik red en , J. P. A lem , Ju ifs et A rabes/Y alııtdiler ve A raplar, G rasset, 1968, s.
126. Z aten d ah a so n ra o n u n y ö n e lim in i fazla o b je k tif b u ld u ğ u için, W e-
izm an n onu "y ü z d e 110 B rita n y a lı" Sam u el o larak g örecektir.
II.ıhı M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ili stin • l~ -
1931 Kasım sayım ın a gö re ise: Bir m ilyon dan biraz faz

la bir n ü fusun 759 bini M ü slü m an , 174 bini M usevi (bu se
fer çoğu n lu k A v ru p a kökenlidir) ve 91 bin H ıristiyandır.
Sayım da, K asım 1931 yılının esas alınm ası önem lidir,
zira bu sayım H itle r'in Y ah u d ilere karşı baskı ve zu lü m le
rinden ön ce yapılm ıştır.
D iasp o ra'd an y ard ım gelm esinin y av aşlam ası bazen
lıareketi azaltm asın a rağ m en göçler, Yahudi top lu ğu n u
yü zd e 7 'den y ü zd e 1 7 'ye çıkarm ıştır: 1 9 2 7 'de dışarıya Ya
hudi göçü , içeriye gö çten fazladır. 1 9 3 7 'de 2713 gelen Ya
hudi'ye karşılık, 5071 gid en vard ır.91
Toprak k on u su n u gelince, 1918'd e Yahudi nüfus, to p ra
ğın y ü z d e 2'sin e sahipti; M an d a son u n d a bu alan ü çe k at
ladı: M illî Yahudi F o n u 'n u n satm alın a oyu n larıyla, " Yahu
di halkın ın d oku n u lam az m ü lkiy eti" y ü zd e 6'y ı aştı ve en iyi
top rak lar ve en iyi sulanabilen araziler onların eline geçti.
B ritanya'nın da suç ortakılığıyla kendi kanunlarını git
gide d ah a fazla dayatarak , K udüs'teki M escidi Aksâ çevre
sinde, "A ğ lam a D u varı" yakınında, (gelirleri dinî hizm etle
rin yürü tü lm esi için adan m ış) "vak ıf" m allarım bile alm aya
kalkıştılar. O k ad ar ki 1928'd e M üslüm anlar, bir "M escidi
A ksâ'yı K oru m a K om itesi" kurm ak zorunda kaldılar.
B rita n y a M a n d a'sın ın b ilân çosu , siy o n izm için b ek
lenm edik bir k a z a n ç old u . M an d a y ö n e tim i b o y u n ca
"Y u v a ", 192 2 'd e k i 80 binlik n ü fu stan 1 9 4 8 'd e 64 0 bine
ulaştı v e Siyonist h arek etin artık şeh irleri, arazileri, sa n a
yi ve o rd u su vard ı.
B u n a karşılık, A rap ların elde ettikleri bazı bazı h u zu r

ve gü ven lik anları, an cak siyonistlerle îngilizlerin çifte iş
galine karşı ayaklan m aları sayesin d e gerçekleştirildi: N i
san 1920, M ayıs 1921 ve bilhassa 1936'd an 1 9 3 9 'a k ad ar
yap ılan ay a k la n m a la rla ...
91 A n n u el rep ort/Y ü lık R apor, 1935, s. 43 vo 214

!
İlk isyanlarla ilgili olarak, karışıklıkların sebebinin siyo

nistlerin gitgide artan gaspları olduğunu gözler önüne seren
İngiliz A raştırm a K om isyonu'nun raporlarının tesliminin ar
dından, İngiliz Söm ürgeler Bakanı VVinston Churchill bir de
m eç verdi: "Ingiltere Ingilizlerin olduğu kadar Filistin de Yahudi
lerin olacaktır gibi cüm leler kullanılmıştır... M ajestelerinin H ü kü
m eti böylesi heveslerin uygulanam az olduğunu düşünüyor ve bu
gay ey i gütm üyor. Filistin'de A rap halkının, dilinin ve kültürünün
ortadan kaldırılm asını veya bağım lı hâle getirilm esini de istemiyor.
Başvurulan Balfour Bildirisi'nin hüküm lerine dikkat çekiyor ve Fi
listin'in tam am ını bir M illî Yahudi Yuvası'na dönüştürm eyi değil,
F ilistin 'd e bir Y u van ın kurulm ası gerektiğini esas alıyor."92
1929 isyanı ilkin bir "k öy lü lerin sav aşı" oldu. B üyük
çoğu n lu ğu yabancı ülk elerde ikam et eden b ü yü k toprak
sah ip lerin d en araziler satın alan Siyonist Ajansı tarafın
d an geçim leri ellerinden alm an topraksız köylülerin sa v a
şı... M eselâ 1922 ile 1927 arasın d a satın alm an toprakların
y ü z d e 9 8 'i b ü yü k top rak sahiplerine aitti ve bunların y ü z
de 86'sı Filistin 'de o tu rm u y o rd u .
C hristopher Sykes, siyonist yerleşim cilik sistem inin so
nuçlarını şöyle analiz ed er: "Filistin'deki toprak m eselesi esas
itibariyle, orada bu lu n m ayan m ülk sahiplerinin çok g en iş arazile
ri siyon ist şahıslara veya sendikalara satm asından kay n aklan ıyor
du. Bu satışların alışılag eld ik bir şartı o toprakları işleyenlerin el
çektirilm eleriydi... N esiller boyu hayatların ı ekseriya bu toprakla
rı işleyerek kazana gelen zavallılar, topraklarından kovu ldu kları
nı ve tek geçim kayn akların dan m ahru m edildiklerin i görü y o rlar
dı... M alları ellerinden alınan ortakçılar, Yahudi göçü n ü n bu g er
çek ku rban ları, Filistin problem in in özünü olu ştu ru y ord u ," 93
Bu top rak sız köylü ler yeni Siyonist m al sahipleri ta ra
fından çiftçiler olarak çalıştırılam azlardı bile, çünk ü M illî
Y ah u d i F o n u 'n u n T ü zü ğ ü bunu yasak lıyord u .
92 C M D 1700, T he C hu rchill m cm orandııııı/C lııırcIu lT in M u htırası, 3 H aziran

1922.
92 C h risto p h er Sykes, O rder W iıı$atr, L ond ra, 1959, s. 106.
II M e s a j l a r T o p r a ğ ı biliştin •2 1"
İşçiler için de aynı yasak vard ı. Siyonist Sendika M er-

kezi'nin parolası, "Y ah u d i İşi" idi. Z ü rih 'te 14 A ğustos
I929'd a tasdik edilen Y ah u d i A jansı'nm T ü zü ğü , " Yahudi
Ajansı tarafın dan y ü rü tü len v ey a d esteklen en bütün iş ve işlet
m elerde, tem el ilke olarak, Y ahudi işçilerin istih d am edilm esi g e
rekir" h ü k m ü n ü taşıyord u .
Siyonist politikanın Filistin'den Arapları bu bertaraf etm e
mantığı -a y n ı sebepler aynı neticeleri d o ğ u ru r-, Filistin'de
1936'dan 1939'a kadar yeni ayaklanm alara yol açacaktır.
Topraksız köylüler ve 174 günlük bir grevle birlikte, ger
çek bir isyana doğru gelişen bir halk hareketi olacaktır bu.
Bu ihtilâl kanla bastırıldı. Ü ç binden fazla A rap öld ü
rüldü, binlercesi yaralan d ı, altı b inden fazlası h ap ish an e
lere ve İngiliz top lam a k am p ların a kapatıldı.
İngiliz işgalci bu yolla siyo n izm in gelişip yayılm ası

için gen el bir arazi tem izliği yap tı. Siyonistlerin artık İn
giliz işgalciy e de ih tiy açları k alm am ıştı. B öyle bir ağır
bastırm a h arek etin d en son ra artık A ra p la rın öfkesinden
de k ork u p çek in m ez h âle geld ik lerin d en , ülkenin tam sa
lı ipleri olab ilm eleri için artık geriye sad ece İngilizleri
kovm ak k alıyord u.
Ö nem le altını çizelim ki İngilizlere karşı A rapların m ü
cadelesiyle siyonistlerinki birbirinden tam am en farklıdır.
Filistinliler için, siyonist istilâya ve ona çanak tu tan İn
giliz işgaline karşı bir sö m ü rge olm aktan k urtuluş m ü ca
delesi söz k on u su yd u .
Siyonistler, A rap lara karşı baskı ve y ıld ırm ad an y a ra r
landıktan son ra İngilizler aleyhine yöneldiklerinde ise ta
m am en başka bir şeydi söz konusu olan: Söm ürgecilerle
kendi an avatan ları arasındaki bir çatışm a.
Fakat bir m etrop ole karşı isyan hâlindeki bu y erleşim
cilerin m aksadı, ülkenin halkları üzerinde egem enliklerini
daha iyi kurm aktı. M eselâ A m erikalı "isy an cılar", bir y a n
dan İn giltere'd en bağım sızlık isterken, d iğer yandan yerli
2 7 4 •K o g o r G a r a u d y
halkı katliam etm eyi sü rd ü rü y o r ve Siyahilerin kölelikle

rini bir yü zyıl d ah a d e v a m ettiriyorlardı.
G üney A frika'nın baş kaldırışı, Siyahlar üzerindeki b o
y u n d u ru ğ u n u d ah a d a pekiştirm ek içindi.
Aynı şekilde siyonistler de gerçekte bir söm ü rgecilik
ten k u rtu lu ş savaşına girişm ediler: O nların İngiliz aleyh
tarı terö rizm i, yerli A rap üzerindeki egem enliklerini tek
başların a y ü rü tm ek içindi.
İngilizlere karşı bu ikili m ücad ele, yani A rap ların m ü
cad elesiyle siyonistlerin m ü cad elesi arasındak i farkı, y a
kın d ö n em lerim ize ait şu k ıyaslam a d ah a iyi an lam am ızı
sağlayacak tır: Bu fark, C ezay ir halkının m illî k u rtu lu ş m ü
cadelesi ile O A S'ın (Fran sız ord u su n u n gizli örgü tü n ü n ),
C ez a y ir m illî k u rtu lu ş h areketini d u rd u rm ak için y eterin
ce etkili tedbirler alm am ak la su çlad ığı kendi ülkesi F ra n
sa 'y a karşı m ü d ah alesi arasın d ak i farkla aynıdır.
İngiliz hüküm eti yeni bir B eyaz K itap, yani M ac D o-
nald'ın 17 M ayıs 1939 tarihli kitabını yayın layarak , "M illî
Y u v a "n m gerçek leştiği so n u cu n d an h arek etle b u n d an
b öyle g ö çü n d ah a fazla teşvik edilm em esi, yeni A rap to p
raklarının da alın m am ası94 gerektiği ifade edince, siyo
nistler kudurdular.
M eselâ Ben G u ry o n 'u n H ag an ah 'ı, B egin'in İrgu n 'u ,
Ş am ir'in Stern grubu gibi askerî ve yarı ask erî örgü tler
bundan böyle d u rm a d a n terör estireceklerdi. Siyonist İs
rail D evleti k u ru lu n caya kadar. Sonrasında d a ...
"N ih âî çö z ü m " açıktır: Filistin A rap ların ı ya k ovm ak
ya da katletm ek.
Siyonizm kendisinin bunu yapabileceğine inandığı z a
m an gelip çattığın d a, bu h ed ef açık ve net olarak şöyle b e
lirtilir:
"Ü lkem izde sad ece Yalıııdilcre y er vardır. Biz A rap la ra şu n u
d iy eceğ iz: U zaklaşın ! K abul etm ezlerse, d iren irlerse, zorla uzak-
94 C M D 6019, T he M ac ü o n a ld W hilc p ap er/M ac ü o n a id 'm B eyaz K itabı, 17

M ay ıs 1939.
İ l â h î M e s a j l a r T o p r a ğ ı Filistin •275
taştıracağız." 1954'tek i D avid Ben G uryon hüküm etinde İs

rail D evleti'inin ilk M illî E ğitim Bakanı olan P rofesör Ben-
zion Dinur, D ünya Siyonist Ö rgü tü tarafından neşredilen
Ilagaııah 'ııı T arihi'ne girişindeki ifadeleridir bunlar.
Ö te yan d an , Yahudi A jansı'nda Yerleşim D epartm anı
eski M u a u ru Joseph W eitz, 1967 H aziran savaşının erte
sinde şunları y azar: " Söz aram ızd a, bu ü lked e iki lıalka y er ol
m adığı açıktır. Tek çözü m , en azın d an (Ü rdü n ırm ağın ın batı
sın daki) Batı İsrail ile birlikte, A rap ların bu lu n m adığı İsrail
T oprağı/E retz-İsrael olu ştu rm a k tır v e A rapları başka yerlere,
kom şu ü lkelere nakletm ekten başka çıkış yolu da yoktur. "95
G aye vasıtaları m ubah kılar sloganıyla hareket eden bu
terörizm in sad ece en dikkat çekici örneklerini sıralayalım :
- K ahire'deki İngiliz D evlet Bakanı L ord M oyne, 9 H a
ziran 1 9 4 2 'de, L o rd lar K am arası'n d a, Y ahudilerin eski İb-
ranilerin zü rriyetin d en olm adıkları ve K utsal Topraklar
ü zerinde "m eşru hak istem e" hakkına sahip olm adıkları
nı açıkladı. Filistin'e göçü n azaltılm ası taraftarı da old u
ğu n d an kendisi, o zam an "İbran î bağ ım sızlığ ın ın am an sız
d ü şm a n ı"% olm akla suçlandı.
D erken 6 K asım 1 9 44'te K ah ire'd e iki Stern Grubu ü y e
si tarafın d an v u ru lu p öld ü rü ld ü .
B unun üzerin e 17 K asım 1944'te, o sıralar başbakan
olan VVinston C hurchill, A vam K am arası'n d a şunları h a y
kırdı: "E ğer bizim Siyonizm için hay allerim iz, katillerin taban
caların ın d u m an ları arasın d a y o k olacaksa ve eğ er bizim g elecek
için çabalarım ız, N azi A lm an ya'sın a lâyık y en i bir g an g sterler
çetesi üretm işse, şim d iy e kad ar takınılan tavrı, benim gibi, y en i
den g özd en g eçirecek çok kişiler olacaktır. S iyon izm için barışçı
bir g elecek um udu varsa, bu lân etli ey lem lerin du rm ası g erekir
Jo se p h VVcitz, C iiıılü k, Tel Aviv, 1965. Z ik red en Nıınııı C h om sky, Isracl-

jeıvs an d P estiııan arobs/İsrail Y ah ud ilcri ve Filistin A rapları, şu rad a:
111oy C ro ss quaterly, yaz, 1972, s. 9.
1(1 Isaac Zaar, K esen e an d liberation : Aıneriea's p a ü in Ilır h iıilı o f Isıael/K u rtar-
ına ve K u rtu lu ş: İsrail'in D oğu şu n da A m erika'nın l ’aı/ı, Nevv York, Bloch
p u b lish in g Cy, 1954, s. 115.
v e bu n ların soru m lu ları ya b e r ta r a f edilm eli, y a sökü lü p atılm a

lı ya ipe çekilm elid ir."
Vc bu sözlerd en seneler son ra, 2 T em m uz 1975'te,
A u ck lan d 'm liv en in g S /nr'm da, idam edilen o iki katilin
cesetlerinin, 20 A rap tu tu k lu yla değiş tokuş edilerek, K u
d ü s'tek i "K a h ra m a n la r A n ıtı"n a g ö m ü ld ü ğü haberi y a
yınlandı. İngiliz hü k ü m eti, İsrail'in "katilleri şereflendir-
m e si"n d e n ve onları k ah ram an y ap m asın d an d u y d u ğ u
üzüntülerini bildirdi.
22 T em m u z 1 9 4 6 'd a , A sk erî K arargâh 'ın ve İngiliz v ali
sinin b u lu n d u ğ u K u d ü s'tek i "K ral D avu t O teli"nin kolun
d a p atlam a oldu ve İngiliz, A rap ve Yahudi olm ak üzere
yaklaşık 100 kişi öldü.
Bu, M enahem Begin'in İrgun çetesinin işiydi ve üstlendi.
A m açların a u laşm ak için Siyonist yöneticilerin ana
a ra ç olarak kullandıkları bu terörizm in sayısız örnekleri
k olayca o rtay a serilebilir. Z aten M enahem Begin, bu mili
tan ve terörist yıld ırm a savaşı yöntem inin en açık tarifini
yap m ış ve şunları yazm ıştı:
" S av aşıy oru z, ö y ley se varız. Kan, ateş, g özy aşı ve kü llerden ,
in san lığ ın y en i bir türü, bin sekiz y ü z yıldan beri d ü n y a d a hiç
bilin m ey en y ep y en i bir türü d oğ u y or: Savaşçı Yahudi.
Ö n celikle v e d e özellikle, ilk saldıran biz olm alıyız. K atillere
karşı sald ırıy a geçeceğiz.
Kan ve terden; gu ru rlu , y ü rekli ve gü çlü bir nesil doğ acak."97
N e w Y ork'taki B iltm ore otelindeki siyonist m eseleleri
için bir O lağan ü stü K om ite toplantısı sırasında, M ayıs
1 9 4 2 'd e kesin bir d ön ü m noktası gerçekleşti.
22 M ayıs 1 9 4 5 'te Yahudi Ajansı tarafın d an resm en ka
bul edilen ve İn giltere'ye bir ü ltim atom şeklinde sunulan
"B iltm o re P ro g ra m ı", ilk defa açık olarak, şu hedefleri be
lirliyordu:
- A r t ı k Filistin'de bir "Y u v a " değil, bü tü n F ilistin 'de, o r
d u su da olan bir Yahudi D evleti k uru lacaktır;
97 M en ah e m Begin, T he R evalı, S/on/ o f llıc Irk im i isyan , İrgıın'un Tarihi.

1
İ l â h î M i ’s.ıjl.ır T o p ı a £ ı Filistin •2 7 7
- Sadece Yahudi A jansı'nm kontrol edeceği sınırsız bir

göç sağlan acak tır;
-A lm a n y a 'd a n alınacak tazm in at Siyonist D evlet'in in
şasına adanacaktır.
Bu, siyon izm d e gerçek bir değişim anlam ına geliyordu.
H er şeyd en önce, 1 8 9 7 'deki Basel K ongresi ve 1917'd e-
ki Balfour B ildirisi'ndenberi, F ilistin 'de açık v e net olarak
sadece "B ir Yahudi Y u vası" söz k o n u su yd u . B ütün Filis
tin'e h ü k m ed ecek bir d evlete gelince, Siyonist yöneticiler
bunu hep d ü şü n ü yor, fakat hiç dile getirm iyorlard ı (en
azından resm en).
S ad ece Yahudi A jan sı'n m kontrolündeki sınırsız göç,
İngiltere'nin tatile gö n d erilm esi anlam ına geliyordu. Ç ü n
kü İngiltere, "Y ah u d i o lm ay an h alk lar"ın haklarını bir öl
çüde gözeterek, B alfour Bildirisi'nin ve M an da'nın v aatle
rini, yerine getirm eyi b oşu n a denem işti. M ac D onald'm
1939'daki B eyaz Kitabı hiç kale alınm adı v e İngiltere oyun
dışı bırakıldı. İkinci D ü n ya Savaşı sırasında, B atı'd a en
ağır fedakârlıklara katlanm ış olan İngiltere, bu savaştan
küle d ö n m ü ş şehirleri ve yıkılm ış "îm p a ra to rlu ğ u "y la bi
lip tükenm iş bir h âld e çıktığı için, bu iş kolay old u. Bilt-
m ore'd a Siyonist yön eticiler artık çok daha güçlü bir k oru
yucu seçm işlerdi: Bundan böyle bütün Batı âlem i ü zerin
de h eg em o n y a k u ran ABD .
Son olarak da, A lm an y a'n ın öd eyeceği tazm inatın , o ra
da b u rad a b u lunan bütü n Yahudi m a ğ d u rlara değil de İs
rail D evleti'n e verilm esin i kabul ettirm ekle de, siyonizm in
dü n yad ak i Y ahudilerin tek tem silcisi old u ğunu tasdik et
tirdi. H âlbuki o zam an a k ad ar siyonisller sad ece küçük
bir azınlıktı.
En m illiyetçi siyasî siyonizm in, evrenselci dinî Siyo
nizm de dâhil, d ü n yad ak i d iğer bütün Yahudi örgütlerine
karşı ü stü n lü ğü n ü perçin leyen Biltm ore dön em eci, bir
protesto d algası d oğ u rd u .
D ah a önce, 193 8 'd e , A lbert Einstein bu yönelişi yeriyor
\e red d ed iyord u :
1
’ Tl- • R o g e r araudy
"B ence, bir Yahudi D ev leti k u m ıaktan sa, barışçı bir ortak
y a şa m a tem elin d e A ra p la rla an laşm ay a varm ak çok dalıa a k ıllı
ca bir tutum olacaktır... B en im Y ahudiliğin asıl m ah iy etiy le ilgi
li in an cım ; sın ırları, ord u su ve ne ka d ar m ü tevazı olu rsa olsun
bir d ü n y a iktidarı p ro jesi olan bir Yahudi D evleti fik r iy le bağ
daşm ıyor. K en di safları için d e boy a tacak dar bir m illiy etçilik
y ü zü n d en Y ahudiliğin içerden b ü y ü k zararlara u ğ ram asın dan
korku y oru m ... B izler a rtık M a kab eler d ön em i Y ahudileri değiliz.
K elim en in siy a sî an lam ıy la y en iden bir m illet olm ak, p ey g a m
berlerim izin d eh aların a borçlu o ld u ğ u m u z top lu lu ğ u m u zu n
m an ev iy atın d an u zaklaşm akla eş d eğ erd e olacaktır."98
K u d ü s İbrani Ü n iversitesi (19 2 6 'd a n beri) R ektörü Ju-
d ah L. M agnes ile d iy alo gcu ve ilk an d an beri siyonist
M artin Buber (1 8 7 8 -1 9 6 5 ), B iltm ore yönelişine tepki ola
rak, Filistin 'de Y ahudilerle A rap lar arasın d a çift m illiyetli
bir devlet için "Îh u d /B ir lik " teşkilâtını kurdular. Ç ünkü
Ju d ah L. M agnes, " B iltm ore P rogram ı'n ın son u çta A raplara
karşı sav aşa y o l a ç a c a ğ ın ı" " d u şu n u yord u .
M artin B u b er N e w Y o rk 'ta şu açıklam ayı yap ıyord u :
"B undan altm ış sen e ön ce siy on ist harekete katıld ığ ım d a
h an g i d u y g u lara sah ip sem bu gü n de özü itibareyle ayn ı d u y g u
la n taşıyoru m ... Ben bu m illiy etçiliğ in diğ erlerin in yolu n u ta
kip etm ey eceğ in i u m u yordu m . B ü y ü k bir u m u tla başlay ıp a r
d ın dan d eğ erin i y itirerek k u tsal bir ben cilliğ e dön ü şm ey eceğ in i,
d ahası M u solin i tarzı bir ku tsal b e n c illik - s a n k i toplum ben cil
liği, fe r d î ben cillikten daha ku tsal olabilirm iş g i b i - cü retin e ka l
kışm ay acağ ın ı iim it ed iy ord u m ... B izler F ilistin 'e d ön d ü ğ ü m ü z
de, h a y a tî soru şu old u : S izler bu raya bir dost, bir kardeş, O rta
doğu halkları top lu lu ğ u n u n bir ü yesi olarak mı g eliy orsu n u z,
y oksa söm ü rg eciliğ in ve em p ery alizm in tem silcileri ola ra k mı?
98 M o sh e M en u h in , The d eca d en ce o f jııd aısn ı in oıır tim elZ am am m ızd a Yahu

diliğin G erilem esi, 1969, s. 324.
99 N o rm an B entw ich , F or Z ion's sake/S iy on A şkın a (a biograplıy o f Jıtdah/B ir
Yalında B iyografisi, L. M ag n es), P h ila d ep h ia , Jevvish P u b lica tio n so ciety
o f A m erica, 1954, s. 252.
İl ili M e s a j l a r T o p r a ğ ı B ilişt in • ’ 71'
G aye ile ona erişm ek için v a sıta la r a rasın d aki tezat siyon ist-
leri böldü : B azıları bü y ü k d ev letlerd en özel siy a sî im tiy azlar a l
m ak istiy orlard ı; bazıları da, ö z ellik le gençler, k en d ilerin e F ilis
tin'de kom şu larıy la birlikte F ilistin için ve g elecek için ça lışm a
larına izin v erilm esin i arzu e d iy o rla rd ı...
'Ş alu tzim ler/ön ciiler' F ilistin 'e, h ay atların ın an lam ve am a
cını başka hiçbir y erd e bu lam ad ıkları için g eliy orlard ı... O n lar
ıçiıı ön em li olan siy a sî bir d ev let ku rm ak değil, m ü şterek bir İn
sanî toplu lu k olu ştu rm aktı... A rap larla ilişkilerim izd e her şey
her zam an m ü kem m el olm adı, am a g en ellik le Y ahudi köyü ile
Arap köyü arasın d a iyi k o m şu lu k ilişkileri vardı.
Filistin 'e y erleşim in bu çev rey le bü tü n leşm e aşam ası H itler
dön em in e kad ar devam etti.
Filistin'e Yahudileri kitleler hâlinde iten, hayatlarını burada ta
m am lam ak ve geleceği h azırlam ak için gelen bir seçkin tabaka de
ğil, tam aksin e H itler olm uştur. Böylece, seçm eli tabiî bir gelişim in
yerini, g ü ven liği için siyasî bir gü ç bulm ak zorun luluğuyla birlik
te, bir kitle göçü aldı... Yahudilerin çoğu bizden öğren m ek yerine
llitler'den öğrenm eyi tercih etti... H itler, tarihin aklın yolu n u de
ğil de, iktidarın yolunu takip ettiğin i ve bir halk yeterin ce güçlü
olunca, cezalandırılm a korkusu olm adan insanları öldürebileceği
ni gösterdi... İşte bizim m ü cadele etm em iz gereken durum budıır...
’İhııd'ta biz, Yahudi ve A rapların beraber yaşam akla yetinm eyip
işbirliği etm elerini de tek lif ediyoruz... Bu, O rtadoğu'da ekon om ik
bir gelişm eye im kân verecektir. Bu sayede de O rtadoğu, insanlığın
geleceğine büyü k ve ön em li bir katkıda bulunabilecektir.''100
P rofesör Ju d ah M agnes, d in d ar siyonist olarak geldiği
o Filistin'de, d ah a 1 9 2 4 'te, şunları yazıyord u :
"Beni en çok kaygılan dıran , iki h alk arasın daki çatışm anın sa-
vaşsız bir şekilde çözü lebilm esi için hiçbir yapıcı telkin ve teklifin
bulunm am asıdır... Y ahudilerin dün yadan adalet istem elerinin
çok haklı sebepleri vardır... F akat ban a gelince, ben Yahu dilere hak
verirken A raplara haksızlık edilm esine, onların rızası olm adan
11)0 M artin Buber, b u k o n u şm an ın tam m etni 2 H aziran 1958 tarihli jeıv ish
N eıuslet ter’ dedir.
1
Y ahudi kan u n ların ın altın a soku lm aların a hazır değilim . Ben bir
Yahudi D evleti'nden y an a değilim diyorsam , bu sadece şu sebep
tendir: Ben A rap dü n yasıyla savaş istem iyoru m ,"101
K endisi en ilk d ön em Siyonistlerinden olm asına ra ğ
m en Ju d ah M agn es ilâve ed iyord u : "Y ahııdiler bu rada (F i
listin 'de), p o litik bir ku ru lu ş olu ştu rm ak için g a y ret g ö sterir
ken , son A sm on ların bazıları gibi, kaba g iice ve m ilitarizm e baş
v u ra ca k la r m ı? Ö yle g ö rü lü y o r ki biz, A rap lar hâriç, her şeyi
d ü şü n m ü ş ü z ." 102
1 9 2 6 'd a n itibaren R ek törü olduğu K udüs İbrani Ü ni-
versitesi'n d e Ju d ah M agn es, 1946 ders yılı açılış k on u şm a
sında, şunları söylü yo rd u :
" Y ahu d i'n in y e n i s e s i s ilâ h la r ın a ğ z ıy la k o n u şu y o r... İs r a
il to p ra ğ ın ın y e n i T evrat'ı bııdıır. D ü n y a fi z i k î g ü ç ç ılg ın lı
ğ ın a k a p ılm ıştır. Tanrı b iz le r i şim d ile r d e Y a h u d iliğ i v e İsra il
h a lk ın ı bu çılg ın lığ a k a p ılm a k ta n k o ru su n ! G ü çlü d ia sp o ra -
m n b ü y ü k b ir k ıs m ın ı p a g a n b ir Y ah u d ilik e le g eçirm iştir.
B izler, r o m a n tik S iy on izm d ö n em in d e, S ion 'u ıı d o ğ ru lu k la
g e r i a lın m a s ın ı d ü ş ü n m ü ş tü k . B ü tü n A m a rik a n Y ah u d ileri
bu h a ta n ın , bu d eğ iş im in v eb a lin i o m u z la rın d a ta şıy orlar...
p a g a n y ö n e tim in d a v r a n ış la r ın ı ta sv ip etm ey en , fa k a t e lle r i
k o lla r ı b a ğ lı o tu ru p d u r a n la r v a r y a, o n la r da... A h lâ k î d u y
g u y u u y u ş tu r u r v e u y u tu rs a n ız , a h lâ k ın z a y ıfla m a s ın a seb ep
o lu r s u n u z ." 103
A B D 'd e h ah am lar ve laik Yahudiler arasın d a, tepki
g ö sterm eye çalışan bir azınlık yine de vardı.
31 A ğ u sto s 1 9 4 3 'te, Biltm ore p ro g ram ıy la dışa vu ru lan
Siyonist şo ven izm akım ını d u rd u rm ak için, d ok san iki h a
h am A tlan tic C ity 'd e toplandı. Prensiplerini o rtay a koyan
bir M anifesto yayın lad ılar:
ıuı f\j0 |-m an Bentvvich, F or Zion's sakc/S iyon A şkın a {a biograplıy o f Ju d a h /B ir

Yalında B iyografisi, L. M ag n es), P h ilad ep h ia, Jew ish P u b licatio n so ciety
o f A m erica, 1954, s. 188.
102 A ynı eser, s. 131.
110 Aynı eser, s. 240-242.
'!
II M e s a j l a r T o p r a ğ ı Filistin •2
"D ur orada! d iye h ay kırm am ızın v akti gelm iştir. A m erikan

Yahudilerinin bir Yahudi bay rağ ı, bir Yahudi ord u su , F ilistin'de
bir d ev let ve A m erika'd a çifte aid iy et için şa rtlan d ırılm ası, tara
fım ızdan asla kabu l ed ilem ez. A m erikan Y ahudilerinin h ay atı
nın g id erek artan bir şek ild e sekü lerleşn ıesin i, araların dan çoğ u
nun Yahudi m illiy etçiliğ i m ü cad elesin e çekilm esin i... aşırıların ,
biitiin A m erikan Y ahudileri ad ın a kon u ştu kların ı iddia etm ele
rini... Y ahudiler ile A m erikan v atan d aşları arasın da fa rk lılığ ı iş
lem e v e g eliştirm e g ay retlerin i... Y ahudi h ay atın ın tem eli olan
ılım ınızın iKincı p lân a itilm esin i... tedirg in likle g özlem ledik.
M illiyetçiliğin d ay atılm ış bir im an esası h âlin e g etirild iğ i bir
toplum la uyuşan layız... Y ahudi'nin kad eri k on u su n d aki ev ren
sel an lay ışım ızın ışığın da, ay rıca da dü n y an ın d iğ er k ısım la rın
daki Y ahudilerin d u ru m u v e em n iy etiy le de y akın dan ilg ilen d i
ğ im iz için, h â lih azırd aki siy o n ist p rog ram a eg em en olan siy asî
yönelişi kabu l ed em ey iz v e onu destekley em ey iz. Yahudi m illi
yetçiliğin in bu rad aki v atan d aşlarım ız arasın d a ve toplum için
d eki g örev lerin d e k a rışık lık m ey d an a g etireceğ in e ve onları bu
lundukları her y erd e d in î top lu lu k olarak y a şa m a k şeklin d eki ta
rihî rollerin i dikkate alm aktan u zaklaştıracağ ın a in an ıyoru z."
"Y ahudilik İçin A m erik an K o n sey i", (d ah a son ra kulla
nılan ifadeyle) "y erleri değiştirilm iş kişiler" için som u t bir
çözü m teklif ed iyord u :
"B irleşm iş M ille tle r ’den E ksen (M ihver) D evletleri tarafın
dan v atan ların d an ed ilm iş bütün h alkların en kısa zam an da
yurtların a kav u ştu ru lm aların ın sağlan m asın ı... ve in an çları, si
yasî d ü şü n celeri v eya m illî köken leri... ne olu rsa olsun bütün
m ültecilere sığ ın ak bu lu n m asın ı talep ediyoruz. Y ahudi k a rd eş
lerim iz içinse istediğim iz şu d u r: H er m illetten y u rttaşlarıy la
hak ve v azife eşitliği... F ilistin 'de v eya başka h erhan gi bir yerd e
bir Y ahudi D evleti'nin ku ru lm asın a karşıyız. Ç ü n kü bu, Yahu
di m eselesin e p ra tik çözüm g etirm ey en bozgun cu bir felsefedir...
F ilistin , d iğ er iki dinin m irasın a ait oldu ğu gibi, İsrail o ğ u l
larının d in î m irasın ın da bir parçasıdır. Biz F ilistin'de Yahudi,
H ıristiyan v e M ü slü m an ların h akkan iy etle tem sil ed ileceğ i d e
m okratik ve oton om bir hü kü m etin ku ru lm asın ı istiyoruz.
D in im izin en y ü ce g elen ek lerin i devam ettirm ek için, biitiin

d ü n y a Y ahu dilerini bizim Iıayat ve Y ahudilerin kad eri k o n u su n
d aki y oru m u m u z u d estek lem ey e dav et ediyoruz. Bu hakikatlerin
h ü r in san lar tarafın dan te k lif edilen um utlu bir g eleceğ in h er
p rog ram ı için bir tem el olu ştu rd u kların ı d ü şü n ü y oru z." 104
N e v a r ki Siyonist Ö rgü t'ü n korkunç çarkı, milliyetçi
d algaya karşı olan bütün direnişleri silip süpürdü ve A m e
rikalı 818 h ah am d an , 92'lerin dinî protestosu karşısında,
"S iyon izm şekiller bir hareket d eğ ildir"105 diye ilân ederek ap a
çık gerçeği inkâr eden bir bildiri elde etm eyi başardı.
B öylesi bir ters y ü z oluş nasıl gerçekleşti?
Ilitle r'in Yahudilere şeytan ca zu lm ü n ü n tarihî bağlam ı
ve onun bu Yahudi d ü şm anlığının Siyonizm tarafından,
insan haklarını sav u n m ak için değil de, güçlü bir Siyonist
D evlet k u rm ak için istism ar edilişi göz önünd e b u lu n d u -
ru lm azsa bu tersine d ön ü ş anlaşılam az.
O y ü z d e b u rad a siyon izm ile an tisem itizm (Yahudi
düşm an lığın ı) arasın d ak i ilişkileri analiz ed eceğiz.
10,1 Sam u el H alp crin c, T he p olitica l w orld o f A m erican sio n ism lA m erik an Siyo-
n izm in in P olitik D ünyası, VVayne S tate U n iv ersity Pres, D etro it, 1961, s.
84 ve 85.
105 Aynı eser, E k kısım (s. 255). E ncycloyedia o/Z io n isın an d İsrael/Siyon izm ve
İsrail A ıısiklopedisi'n in yaptığı "S iy o n iz m " tarifini h atırlay alım : "1 8 9 6 'd a n
itibaren 'siy o n izm ' T h eo d o r 1 ler/,1 taralın d an k u ru lan siy asî h arek etle
ilişk ilid ir", c. 2, s. 1262, Herzl l ’res, N ew York, 1971.
İlâhi M e s a j l a r T o p r a ğ ı Filist in - 2
2 ) Siyonizm ve antisem itizm
a) H erzl ve hareketin "itici g iic ii " ola ra k an tisem itizm
H erzl, 1 8 9 6 'd a k alem e aldığı Yahudi D ev leti'nin Ön Sö-

zü 'n d en itibaren, Y ah u d ilerin bulundukları ülkelerdeki
"asim ilasy o n "ların a karşı m ü cad ele ve Filistin'e g ö ç proje
sini gerçek leştirm e için h an gi g ü ce d ay an acağın ı açık bir
şekilde belirtir.
Şöyle der: "B u rad ak i proje, o rta d a gerçek var olan bir
itici bir g ü cü n kullanılm asını içerir... H er şey o itici güce
bağlı. Peki, nedir bu g ü ç? Y ahudilerin sık ın tısı."1
H erzl, Filistin'e "d o n u ş "ü n ıtıcı g u cu n u n m an ev î bir
nostalji ("g elecek yıl K u d ü s 'te ") olm adığını ve o la m a y a ca
ğını çok iyi bilir. Ç ünkü Yahudileri g öç etm eye iten asıl se
bep Yahudi düşm an lığıyd ı v e b u n d an k ayn aklanan göçler
de pek Filistin'e olm u y ord u . N itekim bütün tarih zaten
buna şahitlik eder. G erçekten de Filistin'in kendilerine
açık old u ğu d evirlerd e Yahudiler, hiç de gidip o ray a y e r
leşm e arzu su gösterm ediler. Flaçlı Seferleri arifesinde Ya
hudilerin girişine hiçbir engel yok tu ve öyleyken Toledolu
bir Yahudi hacı Filistin'de topu topu 1440 Yahudi bulabil
mişti. H açlı Seferleri acım asızd ı, am a Salahaddin-i E yyû b î
K udü s'ü geri aldığında sin agogları tam ir ettirdi ve Filis
tin'i Yahudilere açtı, am a 1 1 8 7 'de oray a yine de akm o lm a
dı. Bir d iğer Yahudi hacı, N ah u m G erondi 125 7 'd e K u
d ü s'te sad ece iki bin Yahudi ailesiyle karşılaşır. D indar Ya-
lıudiler için K udüs, XIII. yü zyıld a Pierre A b elard'ın aşağı
da yazd ığı an lam d a, dinlerinin bir sem bolü olarak kaldı
(tıpkı Flıristiyanlar için G otik K atedrallerin "S em av î K u
d ü s '^ olarak kaldığı gibi):
G erçekte K u düs o ilâhı huzu ru n

Ve o y iice m u tlu lu ğ u n şehridir,
1 T h e o d o r H erzl, Yalıııdi D evleti, age, s. 11.

O ııun h a k ik a ti arzu n u n ön ü n e g eçm ez

O nu a rz u la m a k sa zaten m ükâfattır.
En iyi haliyle orası, tıpkı H ıristiyan lar için old u ğu gibi,

"K u tsal T op rak lar"d ak i bir h ac yeridir.
Baskı dön em lerin d e bile, Filistin'e giriş de serbestken,
Y ah u d ilcr zulüm gördükleri ülkeleri terk ettiklerinde b aş
ka yerlere iltica ettiler. M eselâ 1492'd e "K atolik K rallar" Is
p a n y a 'd a n A rap ları k o vd u k ları zam an , M ü slü m an lara
yaptıkları gibi Yahudileri de y a H ıristiyan olm ay a zorla
dıkları veya katlettikleri sırada, kitleler hâlinde bir Yahudi
göçü oldu. Ç ok ezici bir çoğu n lu ğu ya kuzeye, yani Fran
sa, H ollan d a, İtalya ve B alkanlara k ad ar göç etti gitti, ya da
gü n eye, yani Fas'a, M ağrip ülkelerine, Kıbrıs v e M ısır'a
g öçtü , fakat son d erece az bir kesimi Filistin'e yöneldi. H âl
buki orası şu yerleştikleri B alkanlara, Kıbrıs ve M ısır'a çok
yakındı. 1658'd e U k ra y n a 'd a, B ogdan K cm ielnitzi'nin v a h
şi kıyım ına uğrad ık ların d a da aynı d u ru m söz konusu ola
caktı. O k ad ar ki, 1845'te, dünyadaki 10 m ilyon Yahudi her
gün o h arikulâde "G elecek Yıl K u d ü s'te" duasını okurken,
Filistin'e yerleşm iş topu topu 12 bin Yahudi vardı.
G ü n ü m ü ze gelinceye k ad ar da hep böyle olacaktır: C e
z a y ir'in 1 9 64'te K u rtu lu şu 'n d an sonra d iğer F ran sızlar gi
bi Y ah u d ilcr de C e z a y ir'd e n ayrıldıkları zam an F ran sa'y a
geldiler, İsrail'e değil. H e m de "d ö n ü ş " için çok önceden
o ra y a acen teler k u rm u ş olan İsraillilerin onca gayretlerin e
rağm en ... D aha son ra İsrail D evleti, bu acen telerin ele
m anlarını m üşteri b u lam ad ık ları için geri çağırm ıştı.
F ilistin 'in h atırlatılm asın ın bile h arek ete g eçirici g ü ç
o lacağın ı iddia e d erek Y ahudi D ev leti'n d e ' S ır f hu isim ,
h a lk ım ız ın a d a m a k ıllı h ey eca n v erici bir top la n ışın ın bir ç ığ lı
ğı o la ca k tır" 2 d iyen H e rz l'in , "Y ah u d i h alk ı"n ın evrensel
birliği h ak k ın d a b aşlattığı tan tan alı k am p an y aları so n ra
sın d a, h atta B alfou r B ildirisi'nin ard ın d an zafer çığlıkla-
2 Age.
1 M e s a j l a r Ib pruğ ı biliştin - 2
n atan y a y g a ra cıla ra ra ğ m e n , izleyen beş sene içinde

(1 9 1 7 -1 9 2 2 a ra sın d a ) sa d e ce 2 8 bin Yahudi Filistin 'e y e r
leşm eye geldi.
A n tisem itizm /Y ah u d i düşm anlığı, gerçek "h arek et g e
ç iric i/m o to r g ü ç" olm ay a d ev am eder. İlk "d ö n ü ş" (alyah)
dalgası, 1 8 7 1 -1 8 9 0 arasın d a, R u sya'd ak i ilk Yahudi katli
am ları sonrasında m ey d an a gelir. İkinci dalga (1903'ten
1914'e), 1903'teki K işinev katliam larıyla başlar, fakat asıl
N azi antisem itizm iyle birlikte hareket hızlanır. Yine de y a
vaş olur, çünkü göç Filistin'den ziyad e (kısıtlayıcı kanunla
ra rağm en ) Batı ülkelerine yapılır. A lm a n y a 'd an 1933'te sa
dece 30 bin g ö çm en gelir, 1 9 3 4 'te 42 bin ve 1935'te 62 bin.
Y ahudiler baskı görm ed ik leri zam an ülkelerini terk
c'dip de Filistin'e gitm e ihtiyacını hiç du ym azlar.
A m erik an örneği tipik bir örnektir: Beş bu çu k m ilyon
A m erikan Y ah u d i'sin den sad ece on bini (iki binde birden
daha az), 1948 ile 1965 arasın d a Filistin'e göç etti. Akıntı
tersine bile oldu. Ç ünkü İsrail'e yerleşm ek için giden Ya-
hudilerden çok daha fazla Yahudi İsrail'den A m erik a'y a
yerleşm eye gitti.
17 yılda 10 bin A m erikan Yahudisi İsrail'de k alm aya gi
derken, tek bir yılda 5 binden fazla Yahudi İsrail'den
A m erik a'ya g ö çü yo rd u .
" Î 9 6 î ’d e N ew York'taki İsrail K on soloslu ğu, ülkeden kesin
kararlı olarak g ö ç etıııek isteyen 3935 Israilli'den 2 4 4 1 'iııiıı A m e
rik a ’yı seçtiğin i kaydetti. K uzey A m erika kıtasın daki g ö çm en le
rin g erçek sayısı yüksektir, çünkü aynı yıl K anada 3000'deıt faz
la İsra illi’ııiıı vatan d aşlık için başvurdu ğun u açıklıyordu. Sahra
ların * çoğu İsrail'i terk ederken g ö ç etm ek n iyetiyle ülke dışına
çıktığını resm en açıklam az. A B D 'ye bazıları öğrenci, bazıları da
resm î veya özel görev li olarak g elir ve yerleşirler, diğ er bazıları da
lıırist olarak g elir ve burada ev len ir kalırlar."3
‘ S a b ra M sra il'd e d o ğ m u ş Y ahud i, çev.

1 G uorges F ried m an , Fin dıı Penplt’ Jııif/Yıılıııdi H alkının Soıııı, G allim ard ,
1965, s. 275.
2 8 6 • R o g e r t l n r .u k l y
A m erikalı bir sosyolog, Eri eh Rosenthal, tam rakam ları

verir: VVashington'daki ü çüncü kuşakta karm a evliliklerin
sayısı y ü zd e 17,9 'd a n y ü zd e 3 7 ’ye çıkarak iki kat artar.4
22 M ayıs 1964'te, sonra da h aziran ayında Jeru salen ı
P o st'ta yay ın lan an bir m akale ilginç tartışm alara yol açtı.
M akalenin başlığı d u ru m u özetliyord u : ''A m erika'daki İsra
illiler, İsrail açısın d an k a y bed ilm işlerd ir."
H erzl'in bakış açısın dan değerlendirildiğind e, bu d u
ru m ö n ced en tah m in edilebilirdi. Ç ünkü Yahudiliğin bir
din olarak değil de, bir m illet olarak tarif edilm esinden iti
baren, artık dinî m o tiv asy o n lara bile gü ven ilem ez (zaten
d ah a ön ce de görd ü k , g eçm işte de dinî m o tiv asy o n lar hiç
de "itici g ü ç" rolü oyn am am ıştır. Z ira K u d ü s'ü so m u tlaş
tırıcı bu "m a d d e c i" bakış açısı, tem el fikri T anrı'ya itaat
olan ve "Tevrat bizim v atan im izd ir" ilkesini sav u n an o y ü k
sek Yahudi geleneğine terstir).
D em ek ki H erzl için geriye artık sad ece, Y ahudileri y a
şadıkları ülkelerin yabancıları olarak takdim ed en "e x tra -
nation al n a tio n a lis m e /m illiy e t ü stü bir m illiyetçilik "i
göklere çık arm ak kalıyordu (antisem itizm e en iyi b ah an e
yi v eren şey de budur, b u n a karşılık antisem itizm /Y a h u d i
düşm an lığı, göçü teşvik ed en en iyi tetikleyicidir). Pleh
ve' nin m ektubu ve H erzl'in bunu kullanm ası dolayısıyla,
Siyonizm ile antisem itizm arasın d ak i bu tam am layıcılığı
v e suç ortaklığını daha ön ce görm ü ştü k .
H erzl de zaten bunu bir sır olarak saklam az. O rtaya at
tığı şu ü ç postulatın ise m eseleyi n ereye vard ıracağın ı çok
iyi bilir:
1. O turdukları ülke h angisi olursa olsun d ü n yad ak i Ya
h u diler dinî birer toplu lu ğu değil, aksine bir "h alk "ı oluş
tu ru rlar ( Yahudi D cv leti'n de sık sık "ırk " ifadesini kullanır,
bkz.: s. 20, 25, 112, vs.).
2. H e r z a m a n v e h e r y e rd e b a sk ıla ra m a ru z k a lm ış
lardır.
4 E rich R osen th al, A m erin in jcıi'inlı Yrurbook/ A m erikan Yahudi Y ıllığı, 1963.
I I . ı lı l M i" . . i| l. ı ı lo |> ı,ıg ı l ı lis lm • 2H7
3. İçinde yaşadıkları m illetlere asim ile olm ayan y ab an

cı kitlelerdir (bu postu lat, bütün m illiyetçi, ırkçı ve antise-
miHerin ortak p ostu latıd ır).
Z ate n , Y ahudi D e v le ti'n de (s. 23 ), siy o n izm ile an tise-
m itiz m /Y a h u d i d ü şm an lığ ı arasın d ak i bu bağı m ü k em
mel bir şekilde b elirtir: " K e n d im iz i tek h a lk o la ra k g ö s te r
m ekle a n tisen ıitlerin /Y a h u d i d ü şm a n la rın ın ek m eğ in e y a ğ
sü rd ü ğ ü m , Y ah u d ilerin a sim ila s y o n u n u (en teg ra sy o n u n u )
ö n led iğ im şe k lin d e cid d i b ir itira z var. Bu itiraz ö z ellik le
h a n s a ' d a y ü k s ele ce k tir ..." Ve c e v a p v erir: "E ğ er F ran sız
Y ahııdileri bu p ro jey e ka rşı ç ık ıy o rla rsa ... cev a b ım b a sittir: Bu
m esele o n la rı ilg ilen d irm ez . O n la r o ra d a İs ra illi F ra n sız la r
dır. Tam am . H â lb u k i bu d a v a , Y ah u d ilerin b ir iç m eselesid ir."
(Aynı eser, s. 24).
Öte yandan, ("Yahudi D evleti" gibi geniş kesimlere açık
olm ayan) G iinlük’ü n d c çok daha fazla sinsidir. N itekim P a
ris'te, 16 Kasım 18 9 5 'te, Başhaham Zadok Kalın ile görü şm e
sini şöyle özetler: "O da siyonist olduğunu iddia ediyor. Fakat
l'ransız "yurtseverliği"nin de kendisinden bekledikleri varmış.
Aslında, bir adam Siyon ile Fransa arasında seçim in i yapm alı."5
Bir A lm an m uhtabına (Speidel) daha 1895'te şu açıkla
mayı yapar: "A ntisem itiznıi anlıyorum . Biz Yahııdiler, su ç bizim
olm asa da, çeşitli m illetler içinde yabancı kitleler olarak kaldık..."6
"K ayzcr'e şıınıt d iy eceğ im : B ırak halkım ızı gitsinler. B izler
y aban cıy ız." 7
Şu aydınlatıcı form ü lü verir: " A n tisem itler/Y ahııdi d ü ş
m anları bizim en iyi dostlarım ız, an tisem it ü lkeler m ü ttefikleri
m iz olacak. "8
G erçekten de öyle oldu. Siyonizm , bütün antisem itlerin
şu hayalini gerçek leştiriyord u : Yahudileri kovup atm ak ve
hepsini bir d ü n y a gettosu içine kapatm ak.
H erzl, T he D iaries/G ü ıılü kler, age, s.73.

11 A yııı eser, s. 9.
Aynı eser, s. 19.
s C om p lete DiariesIBi'ıtün G ihtliikler, c. 1, s. 2K7.
H e rz l'in "D ü n y a D ev leti"n in y ayın lan m asıyla ilgili

olarak , L o n d ra'n ın "Jew ish C h ro n icle"m d a (V iyan a'n m
"N e u e Frere P re sse "d e n ) Josep h O p penheim kendisine 1
Şubat 18 9 6 'd a şunu söyler: "E ğ er bu m akale A lm an ya'da y a
y ın la n sa , a n tisem itler bayram eder."
D ostların d an biri olan B ach er v e de L evysoh n , kitabı
nın antisem itler tarafın d an kullanılm ası k on u su n d a ken
disini u y arırlar; L ev y so h n ay rıca H erzl'e karşı "v a r g ü
cüyle m ü cad ele ed eceğ in i" de ilâve eder.9
A n tisem itler siyonist tezleri hakikaten h eyecan la karşı
lıyorlardı.
H erzl plânını B ad en G ran D ü k 'ü n e tak d im ettiği z a
m an , G ü n lü k 'ü n e şu n o tu (23 N isan 1986) düşer: "Tek çekin
cesi, bizim d av am ızı d esteklerken , ken d isin in an tisem itizm le
su çlan m a k o rk u su .." 10
Buna karşılık on u n tezini antisem itler h ayranlıkla ve
coşk u yla karşılarlar. 3 Şubat 1 8 9 6 'd a H erzl, yayın cıların
kitabına karşı tepkisini n ot ed er: "İkisi de bü y ü k ihtim alle
a n tisem itti. B en i sa m im i bir d ostlu kla karşıladılar. Ç ünkü k ita
bım ı sev iy orlard ı. "u
26 Şubat 1 8 9 6 'd a şunu açıklar: "VVestungarisher G renz-
b ote g a z etesi kitabım h a k k ın d a a n tisem it m illetv ekili S im on y
im zasıy la bir baş m akale y ay ın lad ı. E serim hakkın d a old u kça iyi
bir yazı. " 12
Yahudiliği bir m illet o larak değil de, bir din o larak tarif
etm ek iddiasında o lan h erk ese karşı kininden dolayı
H erzl, bir h ah am ın kendi ülkesi dışında Yahudi inancını
v aaz edebilm esini an orm al b u lacak k ad ar ileri gider. En
am an sız an tisem itlere y a ra şır delillerle sald ırır: "B ritanya
y u rtsev erliğ in in en baş şa m p iy on u , L on d ra B aşhaham 'ı, B ay
A d ler adlı bir A lm an'dır. P ru sy a y u rtsev erliğ i h akkın d a dersler,

10 D iıin es/G iin iü kler, l.övventtuıl, s. 108.
İ l â h î M e s a j l a r Toprağı F ilistin •2 8 9
B erlin li bir M acar olan h ah am Dr. M ax bau m taarfın dan v erili

yor. Ve y a k ın la rd a B rü ksel H a h a m ı, B elçikalı ola rak protestoya
katıldı. Yalnız ad ın a bakıp da h ü kü m v erecek olu rsak, bu Bay
Bloch ne Flam an'dır, ne d e W alon ." 13
Balfour Bildirisi k o n u su n d a, B ritan ya h ü k ü m etin in tek
Yahudi ü yesi olan Lord M o n tagu , K abine'deki bak an ar
kadaşlarına 23 A ğ u sto s 1 9 1 7 'd e " Ş im diki H ü kü m etin A n ti-
sem itizm i/Y ah u d i D ü şm a n lığ ı" başlıklı bir m u h tıra v eriy o r
du: "Ben hü kü m etin kasıtlı ola ra k a n tisem it oldu ğ u n u im a et
m iyoru m , fa k a t M ajestelerin in h ü kü m etin in p olitikasın ın so
nuçları bakım ın dan a n tisem it old u ğ u n u v e bu politikan ın bü
tün dü n ya an tisem itleri için bir bu lu şm a p latform u olu ştu ra ca
ğ ın ı b elirtm ek istiyoru m ...
S iy o n iz m ban a h ep , B ir le ş ik K ra llık 'ın y u r ts e v e r b ir v a
ta n d a şı için u ğ u rsu z v e k a b u l ed ile m e z b ir s iy a s î âm en tü g i
bi g ö rü n m ü ştü r. Ş a y et b ir In g iliz Y ah u d isi b a k ışla rın ı Z ey tin
D ağ ı'n a y ö n e ltir v e B rita n y a to p ra ğ ın ın tozu n u a y a k la r ın
dan s ilk e le y e c e ğ i g ü n ü h a y a l e d erse... b en c e o B rita n y a v a
ta n d a ş lığ ıy la b a ğ d a şm a y a n g a y e le r p e şin d ed ir... B en h er z a
m an şu n u a n la m ışım ki, bu â m e n tiiy e k a tıla n la r, R u sy a Ya-
lıu d ilerin e red d ed ilen h ü r r iy e tle r i sa v u n m a k için h a rek ete
g eçm işler d ir... F a k a t siy o n iz m in B rita n y a H ü k ü m eti'n d en
resm î b ir k a b u l g ö r m e s i v e B ay B a lfo u r'u n F ilistin 'd e bir
" M illî Y ahu di Y u v ası" n ın o lu ştu r u lm a s ın ı s ö y le m e s in e m ü
sa a d e e d ilm e s i b a n a ta s a v v u r ed ile m e z g ib i g ö rü n ü y o r. Bu
n eleri iç e r iy o r b ilm em , a m a b en c e bu M ü s lü m a n la rla H ır is
tiy a n la rın y e r le r in i Y ah u d ilere b ıra k m a la rı v e Y ah u d ilerin
im tiy a z lı b ir d u ru m d a n y a r a r la n m a la r ı a n la m ın a g eliy o r...
Ö y le k i F ilis tin 'd e y a ş a y a n T ü rk ler v e d iğ e r M ü s lü m a n la r
y a b a n c ıla r o la r a k g ö r ü lecek lerd ir .
K esin olarak söy lü y oru m ki Yahudi m illeti diye bir m illet
yoktur... B ir İn g iliz H ıristiy am 'm n v e bir F ran sız H ıristiy a-
ııı’nın ayn ı m illetten - aynı ırktan - oldu ğu n u söy lem ek doğru
11 T h e o d o r H e rz l'in 1897 B asel K o n g r e s in d e y ap lığ ı k on u şm a, Z ion isl

S ch riften /S iy on ist Y a z ıla r'd a , B erlin , 1920, s. 15-1.
olm ad ığ ı g ibi, bir İn g iliz Y ahudisi'nin, bir Fas Y ahudisi'nin ay

nı m illetten old u ğ u n u sö y lem ek de doğ ru değildir...
In g iliz Y ahu dilerin in sü rd ü ğ ü hayat, takip ettikleri gayeler,
kam u h ay atın d a ve ku ru lu larım ızd a oy n ad ıkları rol, on lara İn
g iliz Y ahudileri ola ra k d eğ il de, M u sev î d in in den İn g ilizler ola
rak g ö rü lm e hakkın ı v erd iğ in i iddia ediyoru m . S iy on izm i a çık ve
kesin bir dille kın ıy oru m ve siy on izm in m illî m en faate aykırı, il
leg al bir örg ü t ola ra k kara listey e alın m asın ı istiyorum ...
Y ahııdiler ile F ilistin a rasın d a bugü n bir bağın old u ğ u n u
redd ed iy oru m . F ilistin 'in Y ahudi tarihin de bü y ü k bir rol o y n a
dığı tam am en doğrudu r, am a İslâm tarihi için de aynı ön em e sa
hiptir, ü stelik Yahudi d ö n em i son rasın d an itibaren, H ıristiy a n
lık tarih in d e d iğ er h içb ir ü lken in oy n am ad ığ ı kad ar çok bü yü k
bir rol oyn am ıştır. S ü ley m an M a b ed i F ilistin 'dedir, fa k a t (Hz.
Isa'nın v erd iğ i) D ağ d aki V aaz ve Ç arm ıha G erilm e de o rad a
dır... Ben F ord R othshild'e H iikiim et'in Y ahudilerin Filistin 'e
y erleşm e v e d iğ er in an çlard aki in san larla birlikte o ü lkede eşit
h aklara sah ip olarak y a şa m a h ü rriy etlerin i tem in için elin den
g elen h er şey i y ap m ası g erek tiğ in i söy lem ek istiyoru m . H iikii-
m et'ten de d ah a ileriy e g itm em esin i b ek liy o ru m ," 14
F ak at siyasî siyon izm hareketin in başın d an itibaren
H erzl, an tisem itizm d en d estek alarak daha da ileriye git
m ey e kararlıydı.
T h ed oro H erzl için yenilm esi gereken ilk engel, projesi
ne karşı Y ahudilerin ezici çoğu n lu ğu n u n m uhalefetiydi. O
y ü z d e n de ilk hedefi şu oldu: C em aatleri fethetm ek. "Ya
h u d ilerin işlerin i v ekâlet olm aksızın y ü rü tü y oru m , öy leyken o n
lara karşı y ap tıklarım d an soru m lu olu y oru m .'’15
Gerçekleştirdiği örgüt, ister istemez çok hiyerarşiktir, çün
kü hedefleri ve taktiği, bunları reddeden bir Yahudi kitlesine
kabul ettirm ek söz konusudur. Gençliğin askerî bir örgütlen
mesidir söz konusu olan: "Gençleri asker olm aya teşvik etm eli-
14 E d w in M o n tag u , C.abinet, no. 2A / 24, 13 A ğ u sto s 1917.

15 C om pletc D iaries/B ü tiiıı G ü n lü kler, ( l ’atay ), age, c. 1, s. 48, M arw in L o-
vventhal'in d iaries/g iin lU klcrin d c (age) s. 3 7 (7 H aziran 1895).
II ılı M e s a j l a r Top rağ ı Filist in •291
ı/n;7. Tam anlam ıyla profesyonel bir ordu kurm alıyım ... Bu orduyu
yurtseverlik marşlarıyla, M akabelerin geleneğiyle... eğitm eliyim ."16
Ezici çoğu n lu ğ u b u lu n d u k ları ülkelerle bü tü n leşm eye
çalışarak, dinlerine, kü ltü rlerin e v e yaşayış tarzların a say
gı duyu lm asın ı sağlam ak v e geriy e kalan son ayırım cılık
izlerini de silm ek için m ü cad ele eden binlerce Y ahudi'ye,
Herzl açısından tam am en b aşk a bir yön verilm esi söz k o
nusu yd u : V atandaşları oldukları m illetler içinde kendile
rini yab an cılar olarak g ö rm ek ve d ü n y a çap ın d a bir g etto
nun içinde toplanm ak.
İşinin bu ilk kısm ını gerçek leştirm ek , yani Yahudi to p
luluklarını feth etm ek için H erzl, seçkinci bir ö rg ü t kurdu.
Bu ö rg ü t birçok b asam ak lard an o lu şu y ord u ve bu proje o
b asam ak lara an cak aşam a aşam a açık lan acak tı.17
H erzl bu h iyerarşin in tepesine, d ah a b aştan itibaren
plân ın ın tam am ın ı bilm esi gerek en "A ile K on seyi"n i
otu rttu . İkinci b asam ağa, b ü tü n d ü n yad ak i çeşitli Yahudi
m erk ezlerin in seçk in lerin i y erle ştird i. B unlar, gizlilik
m üh rü altında, sistem in ana hatlarının kısa bir özetini bi
lebileceklerdi. Bu g ru p lar o zam an ü çü n cü bir b asam ağı
seçm ekle yü k ü m lü olacak lar ve on lara bir d evlet k u rm ak
tan söz etm eksizin düzenli bir g öç plân ın d an b ah sed ecek
lerdi. Yahudi kitlelerine gelince, on lar bu seçkinler tab ak a
sı tarafın d an yönlendirilecekler ve m üstakbel devletin
topraklarına gelince de, m illiyetçi bir askerî ilham la çalış
m a tab u rları şeklinde org an ize ed ilecek lerd i.18
B ü tü n gençlik, sistem li bir şekilde top rakları işgal edi
lecek yerli halkın direnişini yen m ek için, çalışm a taburla-
ri ve askerî birlikler hâlinde, askerî bir m od ele göre orga-
lr’ D iaries/G ü n liikler, Lovventhal (age), s. 36. Şunu da ilâv e ed er: "M acarlar
Y ahııda'nm (Filistin 'in) sü v arisi olacaklar: O n lar siivari sın ıfın ın m u hteşem
y iğ itleri olacaklar." A ynı eser, s. 43).
,7 C o m lete diarics o f T h eod or H erz l/T h eo d o r H er z l’in Hiıliin G ü n lü kleri, age,
c .l , s. 42.
IK A ynı eser, c. 1, s. 38.
29 " •R o g e r araudy
nize edilecekti. " G erek k oleray a karşı aşılam ak, g erek se m illî
b ir d ü şm an la v u ru şm a k için, devletin g erektird iğ i tehlikeli g ö
rev lerle vazifeli'' özel ajanlar olacaktı. "Bu yolla, böy lesi bir
m ü cad elen in y o l açacağı teh likeler asg ariy e in d irilecek ve biz
bu n d an olağ an ü stü y a ra rla r eld e edeceğiz. "19
I Ierzl, Tem m uz 1 9 0 4 'te öldü. Aynı senenin ekim ayında
"Jew ish Q u arterly Revievv", İngiliz Yahudi bilgin Lucien
W olf'u n an tisem itizm v e siyon izm hakkında derin bir in
celem esini yayım lad ı: A n tisem itizm ve siy on izm in sebepleri,
Batı A v ru p a'd aki özg ü rleşm iş ve D oğu A vru pa'daki (R om an ya
v e R usya'daki) h en ü z özg ü rleşm em iş Yahudi top lu lu klarıyla
ilişkisi ve anlam ı.
Ö zgürleştikleri ülkelerdeki antisem itizm k onusunda
W olf şu g ö zlem d e b u lunur:
" P arlam en tolard aki tem sil n isp etleriy le d eğ erlen d irild iğ in
de, örgü tlü a n tisem itizm in g eriled iğ in in işaretleri old u kça b elir
gin dir, hem de asim ilasy on p roblem in in h âlâ g ü çlü k ler arzetm e-
sin e ra ğ m en ...”
F ak at VVolf'a göre Siyonist p ro p ag an d a, "elbette an tise
m it kışk ırm a y a bir can lılık ka z a n d ıracak tır; o p rop ag an d a o lm a
say d ı, iniş istikam etin i takip e d e c e k ti."
VVolf'un vard ığı son u ç şudur:
"Ö zetlersek, siy on izm in d ikka t çeken korku su , onu a n tisem i
tizm in tabiî v e sü rekli m ü ttefiki y ap m a kta ve ço k g ü çlü h a k lılı
ğ ın ı da bu n d an alm aktadır."
Bu tah m in ler çok g eçm ed en teyit edildi, zira Fîerzl'in
1 8 9 6 'd a y ay ım lan an Y ahudi D evleti kitabı ve 1 8 9 7 'd e y ap ı
lan Basel K ongresi, an tisem itlere eşi benzeri görü lm em iş
bir k am p an ya d ü zen lem e fırsatı verecekti.
Rus polisi Basel K ongresi'yle özel olarak ilgilendi, çünkü
katılımcıların üçte birinden fazlası Çarların İm paratorlu-
ğu'ndan geliyordu. Bu K ongre'ye ajanları sokan polis m ü d ü
rü A. Lopukhin, hüküm eti için hacim li bir rapor hazırladı.
19 A ym eser, c. 1, s. 58. Şu n u ckı ek ler (1, 38): "P rojenin açıklan m asın d an ö n
ceki yirm i sen e boyu n ca, g en çlerim izi asker olacak şekild e eğ itm eliy im ."
I
] ’ ıı M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin • M
H erzl'in ana tezi, "b iz bir h alk ız" idi ve kendisinin Fi
listin ın istilâsının m illetlerarası nitelikte olacak şekilde
bütü n A v ru p a'd a h ü k ü m etleri ay a rtm a k için vaatlerd e bu
lanarak yaptığı girişim leri; ay rıca K on g re'n in b ü tü n ülke
lerde Yahudi m illiyetçiliğini geliştirip d ü n y a çapında bir
leştirm ek için bir p ro p a g a n d a ve ö rg ü tlen m e ağı kurm a
yolu n d ak i kesin k ararı, evet, b ü tü n bunlar, antisem itlere
m illetlerarası bir "k o m p lo " hazırlan d ığı çığlılığm ı atm ak
için gerekli delilleri v e riy o rd u .
G eriye, k am u o y u n d a Yahudi karşıtı bir saplantı oluş
tu rm ak için bu d a v a y a h eyecan verici bir h ava v erm ek ka
lıyordu.
Basel K ongresi'nin h em en sonrasında, sahte bir belgenin
uydurulm asıyla gerçekleştirilen de bu idi. Başlangıçta pek
yankı u y an d ırm ayan bu sahte belge, ilkin R u sya'd a lS 97'd e
teksir edilm iş (bir tür fotokopiyle çoğaltılm ış) bir tercüm esi
elden ele dolaştırılıyordu: Sion B ilgelerinin Toplantılarının E s
ki ve Yeni P ro to k o lleri* Sonra ilk defa, 1 9 0 3 'te, Sen Peters-
b urg'ta, Z nam ia (bayrak) dergisinin 28 A ğu stos ve 7 Fylül
1903 tarihli sayılarında "D ü n yan ın Yahudiler Tarafından
Fethi P rog ram ı" başlığıyla basıldı. Bu derginin yöneticisi,
N isan 1903'te Yahudilere karşı yapılan Kişinev katliam ları
nın baş tahrikçilerinden, antisem it P. K ruçevan'dı.
Ç ok önem le belirtelim ki, sahteliği ve nasıl o rtay a kon
d u ğu n u n sırları altm ış seneden daha fazla bir zam an d ır
isp atlan m ış bir belged ir bu. E vet, bunu önem le belirtelim ,
çünkü bu m etnin kullanılışı şim diki siyonistlcre u m u lm a
dık bir delil verm ektedir. G ü n ü m ü z Siyonistleri, işte bu
sah te S ion B ilgelerin in P rotokolleri'ne benzer bir u y d u rm a
belgenin hâlâ v a r o ld u ğu n u iddia ederek, saldırgan politi
kalarıyla ilgili her türlü analizi red d etm ed e b u n d an y a ra r
lan m aya bakıyorlar.
O y ü zd en , bu yayılm a politikasının red dedilm ez m a d
dî delillerini vereceğim iz bu d osyad a, o u ydurm a b elge
* T ü rkiy e'd e b ir zam anlar “Siyonizm in PıvlokoU rıı adıyla yayım lanm ıştı, çev.
1
294 * R og er araudy
nin ipoteğini k ald ırm ak zoru n d ay ız, çünkü b u gü n ona re

feran sta b u lu n m ak , siyonistlerin ekm eğine y a ğ sürm ektir.
Bu sahte belgenin imalâtının ilhamcısı, İçişleri Bakam Von
Plehve'den başkası olam az. Bu kanlı antisemitin 12 Ağustos
1903'te Theodor H erzl'e gönderdiği m ektup,20 iki noktayı
açıklığa kavuşturuyordu: Öncelikle, Herzl'in siyasî siyonizmi
ile kendisinin uyuştuğu şu nokta: Yahudileri Filistin veya baş
ka yerdeki bir dünya gettosuna göndererek onlardan kurtul
mak. Bu arada Plehve, H erzl'in talebelerinin R usya'da bir
başka niyetlerinin altım çiziyordu: Rusya'da bir Yahudi milli
yetçiliği gerçekleştirmek (Herzl kendisi de "G ünlük"ünde,
U ganda'yı teklif ettiği zam an, özellikle R usya'dan gelen siyo
nist yöneticilerin kendisine "isyan" ettiklerini teyit eder).
P leh ve buna m ü saad e ed em ezd i v e hareketin y asak
lan m ası için k ararn am e çıkarttı.
Şu hâlde Plehve'nin polisinin (Kişinev Yahudi katliam ı
nın öncesinde ve sonrasındaki) katliam lardan sonra gelen
bu yeni sindirm e ve baskıyı m eşru ve haklı gösterm esi gere
kiyordu. B unun içinse, bir "d ü n y a çapındaki k om p lo"ya
karşı m ücadele edildiğim ispatlam ası lâzım dı. D ahası bu,
ülkedeki antisem itizm e karşı çıkan hem Rus liberallerle m ü
cadele etm ek, hem de alm an olağanüstü tedbirleri milletle
rarası kam u oyu n a kabul ettirm ek için de gerekliydi.
Bu sah te belge im alın ın ikinci hedefi, iç siyasetle ilgili
bir o p e ra sy o n d u : P leh v e v e aşırı sağın, ik tid arı ele g e çir
m ek m ak sad ıy la kendisini geniş kitlelere se v d irm ek için
d em ag o jik bir siy a se t y a p m a k la itham ettikleri, P leh
v e'n in rakibi M aliye B ak anı C o m te de VVitte'yi g ö z d e n
d ü şü rm ek . M ak sat, b ü y ü k Y ah u d i b an k erlerin kendisine
b o rç v eren v e bu y o lla politik asını d a yö n len d iren Y ah u
dilerin âleti o ld u ğ u n u im a etm ekti.
M etin analizi, o n u n belli başlı iki k ayn ak tan hareketle
im al edildiğim açıkça o rta y a k oyu yor:
20 D ah a ö n cek i say falard a bu m ek tu p ta n b a h setm iş v e tam m etn in i v e r

m iştik.
1
IKılıı M e s a j l a r l o p r a ğ ı F ili stin • 295
a) F ra n sa 'd a 1 8 6 4 'te III. N a p o ly o n aleyhinde yazılan ve

bütün iktidar m ek an izm aların ı m ah aretle gözler önüne
seren bir yergi.
b) Bir Rus g öçm en i olan (F ra n sa 'd a kendisini Elie de
C yon diye tanıtan) Uya Tsion tarafın d an VVitte'ye yönelti
len iki denem e: "Bay D e W itte v e R u s M â liy e s i” (Paris, 1895)
ve özellikle : "B ay VVitte'nin d iktatörlü ğ ü R u sya'yı n ereye g ö
türüyor?" (Paris, 1895).
1) Sahteciler, bunları intihalle işe başladılar. B elgeleri

nin çatısını, 1 8 64'te III. N a p o ly o n 'a karşı saldırıya geçen
Fransız y a z a r M au rice Joly'n in bir h icviyesi olu ştu rd u .
Brüksel'de gizli olarak basılan bu yergi eseri, D ialogu e au x
Lnfers en tre M on tesqııieu et M a ch ia v el/ M on tesqu ieu ile M ac-
lıiavel arasın d a C ehen n em K o n u şm a la rı2'1 başlığını taşıyord u .
Yazar, M ach iavel'in ağ zın d an d esp o tu n en sinsi tezlerini,
siyasetinin en iğren ç yön tem v e ilkelerini dile getiriyord u ,
buna karşılık M o n tesq u ieu 'y ü İm p arato rlu k 'a karşı libe
rallerin görüşlerinin tem silcisi yap ıyord u .
M aurice Joly, M achiavel'i konuşturarak, her tür diktatör
lüğün ve her çeşit hegem onya girişiminin temel çizgilerini bu
.ckılde gözler önüne seriyordu. Tıpkı Kafka'nm D âva'da, her
Iiir totaliter sistemin, Hitler ve Stalin rejimlerinden sonra kâ
hince değeri ortaya çıkacak, bir taslağım dâhice çizdiği gibi.
1939'da Fransız yazar Tlenri Rollin22, bu çalmü eserin söz
götürmez bir ispaünı yaptı: 24 Protokolün her biri, sırasıyla ve
aynı ifadelerle, 24 Konuşm a'nm ana fikirlerini kopye ediyordu.
'' liu eserin ilk bask ısı P a ris'tek i M illî K ü tü p h a n e'd e şu d em irb aş n u m a ra
sında bu lu n m a k ta d ır: Lb, 56, 1469. 1968'd e, P aris, C a lm a n -L cv y Y ay ın la
rı tarafın d an y e n id e n basılm ıştır.
I lenri R ollin , l.'A p ocalypse de n ötre tem ps/Ç agım ızn ı K ıyam eti, G allim ard
Yayınları, 1939. N a z iler 1 9 4 0 'ta P a ris'i işgal ettik leri zam an , I litle r'in Ya
hudi k arşıtı p ro p a g a n d asın ın en ön em li araçların d an birin i m ah v ed en
bir k itab ın her tü rlü izin i ve k alın tısın ı yok etm ek için bu eserin ta m a
m en o rtad an k ald ırılm asın ı istediler.
i3< • R o g e r araudy
B ü tü n h eg em o n y a teşebbüslerinin ortak m ekanizm ası

şöyle an latılıyord u : G ençlikte dinin değerini v e ahlâkî d e
ğ erlere saygıyı alaşağı etm ek, bütün finans m erkezlerini,
siyasîleri, basın yay ın gibi ifade araçlarını kontrol altına
alm ak, bütü n ek on om ik gü cü sanayicilerin ve bankanın
elinde top lam ak için top rak sahibi eski aristokrasiyi o rta
d an k aldırm ak, tek kelim eyle, yeni tip bir d esp otlu ğu n o r
tay a çıkabilm esi için istenilen bir zam an d a bir kriz veya
bir felâket p atlatılabilm e im kânına sahip olm ak.
M au rcie Joly için önem li olan, III. N ap o ly o n 'u n halka
d ayalı d ik tatörlü ğü n ü yerd en yere vurm aktı.
"Protokoller"in sahtekârları, bu şem ayı Yahudilerin bir
dünya hâkim iyetinin ne olacağını gösterm ek için kullandılar.
İntihal / eserden yapılan çalıntı, o kadar kaba ve öylesine gö
ze batar bir şekildeydi ki meselâ bir dünya ekonom ik krizi
nin nasıl çıkarılabileceğini gösterm ek için, "Protokoller"deki
21 ve 22. m addeleri, Joly'nin Fransa için kullandığı rakam la
rın aynılarını (K onuşm alar 21 ve 22) alıp koym uşlardı!
I lenri Rollin'in takdire şay an bir şekilde yap tığı geniş
çaplı analize gerek g ö rm ed en biz bu en çarpıcı paralellik
lerd en birkaçını tak d im edelim :
D ördüncü konuşm a23 Protokol 3
Bütün karşıt güçleri bir- Bütün güçleri karşı karşı

biriyle çatıştırm ak, her türlü ya getirdik... Bu m aksatla her
saldırganlığı tahrik etm eli, türlü saldırganlığı teşvik et
her partinin eline silâh ver tik, bütün partileri 'silâhlan
melisiniz. İktidarı bütün ihti dırdık, iktidarı bütün ihtiras
rasların saldırısına teslim et ların hedefi yaptık. K argaşa
meli ve devleti hiziplerin bir ların arttığı devletleri arena
birine girdiği bir aren aya lara çevirdik
döndürm eksiniz.
23 D ialogııe au x F.nfers eııtre M on tesıjiıicıı et M ach iav el/ M on tesq ııieu ile M ae-
hiavel arasın da C ehen n em K on u şm aları, C a lm a n n -L cv y Y ayın ları. Paris
1968, s. 33.
Ililı M e s a j l a r T o p r a ğ ı Filistin
Yedinci konuşm a24 P rotokol 6

Yakında devasa zenginlik
Kamu servetinin depoları
lerin deposu durumundaki
olan devasa m aliye tekelleri
kocaman tekeller kuracağız.
oluşturacağım . Bütün özel
Onlara Hıristiyanların büyük
servetlerin kaderi sıkı sıkıya
lü küçüklü bütün servetleri
buna bağlı olacak. Ve bunlar
öylesine bağımlı olacak ki si
her türlü siyasî felâketin er-
yasî bir felâketin ertesinde
lesinde devlet kredisi ile bir
likte batacak. bunlar o tekeller içinde, devlet
Siyasî güç olarak aristok kredileri gibi, batıp gidecek...
rasi kayboldu, fakat toprak Hıristiyanların aristokrasi
burjuvazisi hükümetler için si, siyasî güç olarak, kaybol
luîlâ tehlikeli bir direnme un muştur; artık onu kaale alma
surudur, çünkü bağımsızdır. mıza gerek yok. Fakat toprak
() yüzden yoksullaştırılması mülkiyetine sahip olarak, gelir
veya bütünüyle iflâs ettiril kaynakları bağımsız olduğu
mesi gerekebilir. Bunun için, ölçüde bize zarar verebilir. O
mülkiyet sahipliği üzerindeki yüzden onları mutlaka toprak
vergileri ağırlaştırmak, tarımı larından etmeliyiz. Bunun için
nispeten aşağı bir durum da de en iyi yol, emlâk vergilerini
lıılmak, sanayiin ve ticareti, artırmaktır... Bu tedbirler mülk
özellikle de spekülâsyonu sahiplerini mutlak bir bağımlı
aşırı kayırmak kâfi gelebilir, lık içinde tutacaktır. Aynı za
ştinkü sanayin çok fazla geliş manda da ticareti ve sanayii,
mesi de, aslında çok fazla sa özellikle de spekülâsyonu ko
yıda bağımsız servet üretece rumak gerekir. Çünkü spekü
ğinden, başlı başına bir tehli lâsyon olmazsa, sanayi özel
ke oluşturabilir...25 sermayeyi artıracaktır.
1 11itih g ııe a\ıx E ııfers en ir e M on tesqııicu e l M ach iav ell M o/ılesq ııicıı ile M ac-
huıvel arasın d a C ehen n em K on u şm aları, M au rice Joly, s. 59, (bütü n refe-
ı.ınslcirım ız, k o la y ca u laşılab ilecek olan C alın a n n -I.ev y Y ayınları, P aris,
l'iüH'dcn alınm ad ır).
Avın eser, s. 59-60.
298 ■R oger araudy
On birin ci kon u şm a Protokol 12

M achiavel: Ben sad ece Biz (basını) eyerleyeceğiz
gazeticiliği frenlemeyi kas ve güçlü bir şekilde dizginle
tetm iyorum . yeceğiz.
Montesquieu: M atbaacılı D iğer basılı kitaplar için
ğı d a ... de aynısını y ap acağ ız, zira
M achiavel: ... Pekâlâ anla b roşü r ve kitapların hedefi
dığınız gibi, kitapların h ücu olacak sak , b asın d an yak ı
m una hedef olmak zorunda m ızı ku rtarm ak nem ize y a
k alındığında, gazeteciliğin rayacak ?
saldırılarından yakayı k ur Gazeteleri sansürlem em i-
tarm ak neye yarar? ze imkân verdiği için bugün
Resmen ilân ediyorum ki bize pahalıya patlayan reklâ
gelecekte hiçbir gazete hükü mı, devletimiz için bir gelir
metin izni olmadan kurulama k aynağına dön ü ştü receğiz.
yacaktır... Gerektiğinde reklâm Basın için özel bir vergi icat
girişimlerini engelleyecek olan edeceğiz. Gazetelerden veya
vergi tedbirleriyle şimdiki ve m atbaalardan kurulacakları
gelecekteki bütün gazeteleri zam an bir tem inat akçesi ala
elimin altında tutacağım. Halk cağız. Böylelikle hüküm eti
gazetelerini, bugün sizin pul m iz basından gelecek her
ve teminat akçesi dediğiniz türlü saldırıdan emin olacak.
şeylere tabi tutacağım.26 Aleyhim izde yazacak şa
H üküm et aleyhine eserler hıslar çıkarsa, yazdıklarını
yazacak yeterince cesur ya bastırm ak için kimseyi bula
zarlar çıksa bile, onları bastı m ayacaklar. Yayıncı veya
racak kim se b u lam ayacak m atbaacı bir eseri basm ayı
lar... Yeni eserleri gün yü zü kabul etm eden önce, yetkili
ne çıkarm adan önce m atba lerden izin alacak. Bu yolla
acılar, yayıncılar bilgi alm a da biz, bize kurulan tuzakla
ya gelecek ve böylece de h ü rı önceden bileceğiz.
küm et kendi aleyhinde h a
zırlanan yayınlardan kolayca
haberdar olacaktır.27
2d Aynı eser, s. 104.

!
İl in M e s a j l a r 't o p r a ğ ı F ili stin •29
O n ikin ci kon u şm a P rotokol 13
Tanrı Vişnu gibi, benim Onların, H indu Tanrısı

basınımın yüz kolu olacak ve Vişnu gibi, yüz eli olacak...
bu kollar, ülkenin bütün y ü ve kam uoyunu bizim gaye
zeyindeki bütün fikir farklı mize uygun şekilde yönlen
lıklarına el atacak. H erkes direcek... Kendi partilerinin
hiç de farkında olm adan be gazetesinin görüşünü tekrar
nim partim den olacak. K en ladığını sanan ahmaklar, bi
di ağızlarıyla konuştuklarını zim görüşüm üzü veya bizim
sananlar, benim ağzım la ko hoşum uza giden goruşu tek
nuşacaklar, kendi partilerini rarlayacaklar. Partilerinin or
tahrik edenler benim kini ganını takip ettiklerini hayal
tahrik edecekler, kendi bay edecekler, aslında bizim ken
rakları altında yürüdüklerini dileri için çektiğimiz bayra
sananlar, benim bayrağım al ğın altında yürüyecekler.
tında yürüyecekler.28
On y ed in ci kon u şm a P rotokol 17
M ontesquieu: V işnu'nun Bizim rejimimiz, yüz eli

dersini şim di anlıyorum . mizin her birinin sosyal m a
Hint putu gibi sizin de yüz kinenin bir zembereğini tuta
kolunuz var ve parm akları cağı, şu sem bolüm üz olan,
nızın her biri bir zem bereğe Vişnu hükümranlığının ver
dokunuyor. H er şeye dokun diği dersi temel alacak.
duğunuza göre, acaba her şe
yi görebilecek misiniz?29
2(f A ynı eser, s. 114.

2y A ynı eser, s. 166.
3ü. •R o g er 1 arau d y
Ö rneklerini çoğaltab aliceğ im iz (H enri Rollin'in ve y a

kınlarda da N o rm a n C o h n 'u n 30 yap tığı gibi) sad ece harfi
harfine k opya değil ap açık o rta d a olan, ifade ediş itibariy
le de old u k ça dikkat çekici bir d u ru m söz konusu. Elim iz
de Fran sızca orijinalleri değil de, P rotokoller'in sad ece R us
ça 'd a n y en id en tercü m e edilm iş hâli b u lunm asına ra ğ
m en... P rotokoller'in sırası bile Konuşmalar'ıx\ aynısı (sırala
nış farkı sad ece ilk iki k on u şm an ın , birinci p rotold e birleş
tirilm esinden k ayn ak lan ıyor).
2) ikinci k aynak için de b u rad a aynı ispatlam ayı y a p
m a y a hacet yok, çünkü o k ayn ak Rus iç politikasını (Pleh-
ve ile VVitte arasındaki rekabeti) ilgilendiriyor, o yü zd en
de, u y d u ru lu ş yön tem in in teyidi dışında, bizim ilgi alanı
m ıza girm iyor.
O P rotokoller’m im alâtının elebaşıları, belli ki C om te
VVitte'nin hasım g ru p ların d an kişiler idiler ve onu Çarlık
aristokrasisini d in am itlem ek ve bütün d ü n yad ak i Yahudi
b ankalarına d ay an arak kendi d ik tatörlü ğü n ü h azırlam ak
la itham ed iyorlard ı.
Bu so n u n cu k ay n a ğ ın u y d u rm a o ld u ğ u , M au rice
Joly'nin m etnine o fraksiyonun bütün şikâyetlerinin M ali
ye Bakanı C om te W ilte'ye yöneltilm esinden bellidir. N ite
kim on u n altını ölçü birim i olarak alm ası, onlara göre, Rus
m âliyesini m illetlerarası Yahudi bankalarının insafına bı
rak m ak dem ekti; alkollü içkilerin tekelleştirilm esi ise, o n
ların gözü n d e, onun Rus halkını alkolizm yolu yla değersiz
hâle getirm ek niyetinin ispatıydı. VVitte'nin en azılı d ü ş
m anlarından De C yon, " kanu nlar y olu yla Rus İm p aratorlu
ğu'nıı M arx'ın p ren sip lerin e g öre d ö n ü ştü rü y or" (!)31 diye ya-
M orinan C o h n , VVarrnnt f o r g en o cid elS o y k ın m İçin Yetki, A P elican B o o k

V-f.Ors. 306-310.
yi>n, Oû in dictatıııc de A l W ille condııit İn Rtıssic/Bay VVitte'nin diktatör-
nereye götürüyor, s. 09. De* Cyon, zaten intihal ve sahteciliğe
". Ç â îişk ın biriydj. VVitte aleyhindeki hicviyesinin G o m el'in Cattses de İn revoiu-
ı om françnisef)-'raimiz İlil Halinin Sebepleri kitabından alındığını kendisi itiraf
Ç ..i b d e f ü e Cytflı, C.’alonne ism inin yerine VVitte'nin adını koym uştu o kadar.
1'.. M e s a j l a r T o p r a ğ ı b iliş tin • ;ü j
zıyordu. İkinci P rotokol, halkların ahlâkî yıkım ının ideolo

jik başarılarını şöyle belirliyor: " D an oin cilik, M arksçılık ve
N içecilikle g erçekleştirebild iğ im iz başarılara b a k sa n ız a ."
Sözün özü, önem li olan C om te de VVitte'nin "S iyon Bil-
geleri"n in âleti old u ğ u n u ve on ların politikasını harfiyen
tatbik ettiğini isp atlam aktı. Tek çare, m u tlak iyete d ay an an
bir rejim kurm aktı.
İlk yayınları sırasında (m eselâ Nilus tarafından 1905,
1911 ve 1912) yayıncılar, belgenin kaynağıyla ilgili akıl al
maz versiyonlar vererek, "Siyon Bilgeleri"nin "Siyonist h a
reketin tem silcileri"yle karıştırılm am ası gerektiğinin altını
çiziyorlardı. Bir y an d an P rotokoller'in 1897 Bascl K ongre-
si'nde hazırlandığını söylerken, diğer yan d an bunu (m er
kezi P aris'te olan) "E vren sel İsrail İttifakı"na atfediyorlardı.
Bu atıf öylesine akıl ve m antık dışıydı ki, o dönem de
"Evrensel İsrail İttifakı", siyonizm politikasına yüz seksen
derece ters bir politika izliyordu. Yani, siyonist milliyetçiliği
ve "d ö n ü ş"ü değil, aksine entegrasyonu tavsiye ediyordu.
Bu sah te belgeyi etkili bir şekilde istism ar etm ek iste
yenlerin d ah a m akul bir kaynak b ulm aları gerekirdi. N ite
kim aynı Nilus, P rotokoller'in 1917 baskısında, "b elg e"y e
başka bir kaynak v eriy o r ve şunları yazıy o rd u : "Ben bu
Protokoller'ih cihan ı fe th e tm e stra tejisi olarak... Sürgün P ren
si flıe o d o r Plerzl tarafın dan Yaşlılar K oıısey i'n e su n u lm u ş
plândan başka bir şey olm ad ığ ın ı an ca k bugü n kesin bir şekild e
öğrenm iş bu lu n u y oru m ." Şu y oru m u da ilâve ediyordu:
‘P rotokoller, B asel'de 1 8 9 7 ’de y ap ılan birin ci S iyon ist K on-
g ır'd c tutulan tu tan akların bü tü n ü n d en g iz lice alınm ıştır.''37
P rotokoller antisem itler tarafın d an bü tü n d ü n ya dilleri
ne tercü m e edildi, fakat 1923'e k ad ar çok d üşü k m iktarda
yayıldı. O k ad ar ki ilkin bu "b u lu ş"u n gerçekliğine inanan
Ingiliz T im es gazetesi, 1921'd e, tesadüfen M aurcie Joly'n in
liu id d ia o k ad ar fazla saçm a ki, K o n g re'y e sı/.mış olan (bkz. y u k arıd ak i

say falard a g eçti) R us gizli p o lis ajan ları tarafın d an bu K on gre ile ilgili
a y rın tılı rapord a, bu sö zd e belg en in h içb ir şek ild e adı geçm ez.
kitabını keşfeden v e onu P rotokoller'le karşılaştırarak y u t

tu rm a ca n m delilini veren İstanbul'dak i m uhabirinin m a
kalelerini y ay ın lıyord u . Tim es 1 6 ,1 7 v e 18 A ğ u sto s 1921 ta
rihli n ü sh aların d a, bir ald atm acan ın kurbanı old u ğu n u
d ü rü stçe kabul ed iy ord u .
Bu sah te belgenin y o ğ u n bir şekilde kullanılışı ancak
B irinci D ü n ya Savaşı son rasın d a v e özellikle de yirm ili
y ıllard a başladı.
Elbette şu ortad ak i sebeplerd en oturu :
H er şeyd en önce önem li olan, Rus İhtilâli'nin Y ahudile
rin v e onların yıkıcı k om plolarının eseri old u ğu n u g ö ster
m ekti.
M eselâ A m erik a'd a, otom obil kralı H en ry Ford , sahip
old u ğu d evasa im k ânlarla, P ro to k o llerim en ateşli yayıcısı
oldu. Bolşevik İhtilâli'nin "Y ahudilerin in an ılm az rövan şı"
o ld u ğu fikrini, basın d a v e The In tern ation al Jezv. T he zvorld's
fo r e m o s t p ro blem /M illetlerarası Yahudi. D ü n yan ın Tem el S oru
nu adlı bir kitapta yayd ı.
19 2 7 'd e ise "gü ven in i kötü y e ku llan m ış olan h a ber k ay n ak
ların a körü k ö rü n e" inan m akla h ata ettiğini itiraf etti.
N e v a r ki eseri çok geniş bir şekilde istism ar edildi. H er
şeyden önce de, Rus göçm enler, özellikle de K o ltçak 'm es
ki yan d aşları tarafın d an ... O nlar P rotokoller'in E k aterin en -
b ou rg'd ak i İm p arato riçe'n in b aşu cu kitabı o ld u ğ u n u açık
lıyor v e R u sya'd ak i b aşarısızlıklarının ard ın d an , on lara ve
F o rd 'a göre yıkıcı rollerinin en k orkunç örn eği olan Bolşe-
viklik'e karşı bir haçlı seferi oluşturabilm ek için "P ro to -
k oller"i kullanıyorlardı.
A lm a n y a 'd a B olşevik leıe karşı haçlı seferi fikri, m ü tte
fiklerden ordu m e v cu d u n u artırm a izni elde etm ek için
b ah an e olarak kullan ılıyordu. O sıralar "P ro to k o ller", sa
hih olup olm adıkları hiç kaale alınm aksızın azam i d erece
kullanıldı. B izzat H itler, M ein K a m p flK a v g a m 'da bu k on u y
la ilgili olarak şunları y azıy o rd u : “Bu bey an ların h an g i Ya
h u d i kafaların d an çıktığ ı h iç de ö n em li d eğ ild ir; asıl olan, Yahu
di halkın ın korku n ç tabiatın ı z>e faaliy etin i, m etotların ı ve n ihâî
1 I ı M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin • M t
gay esin i çarpıcı bir şek ild e g ö z le r ön ü n e serm esidir. Protok ol
lerin en iyi tenkidi, g erçek liğ id ir," 33
İmdi, 1 9 23'e gelin d iğin d e, Siyonist hareket, H erzl'in
G iinlü k'ün ü yayın lay arak , P litler'in d eğirm en in e kendisi
su taşıdı.
G ençliğin "ask erî örgü tlen m esi", hareketin m illetlerara
sı hiyerarşik yapısı, Plerzl tarafından Yahudi D evleti'inde or-
t.ıya atılan, 1901'd e "M illî Yahudi F o n u " ve m illetlerarası
kollarıyla gerçekleştirilen m alî yapı, bu projenin gerçekleş
tirilmesinde itiraf edilen iki yüzlülükle birlikte Iderzl tara
lından anlatılan çok yönlü kibarca diplom atik tem aslarla il
gili G ünlük'ün bütün pasajları, evet, bütün bunlar sahte
Protokoller'e polisiye bir rom an havası verilm esini sağladı.
Siyonizm in an tisem itizm in gelişm esine yaptığı katkı
nın önem ini d eğ erlen d irm e açısından, S iy on B ilgelerin in
P rotokolleri'n in o lu ştu rd u ğ u bu "siy asî-k u rg u " kitabının
kaderi dikkat çekicidir:
a) Bu kitap, 1 8 9 7 'de, yan i H erzl'in Yahudi D ev leti’n d e n
iki sene son ra v e Basel K ongresi ertesin d e im al edilir.
b) 1917'd ek i Balfour B ild irisi'nden son ra y o ğ u n bir m il
letlerarası yaygınlık kazanır.
c) 1923'ten son ra, yan i H erzl'in G ü n lü k’ü n ü n "Jü d isc-
lıor Verlag in B erlin " tarafın d an A lm an ca olarak T heodor
Herzl T agebiicher/T heodor H erzl'in G ü n lü kleri (sekiz yap rak -
11k birim lerden oluşan ü ç cilt hâlinde) 1 9 2 2 -1 9 2 3 'te y ay ın
lanm asının ardından, Flitler an tisem itizm iyle birlikte bu
kitabın istism arı d oru k noktasına ulaşır.
Bu açıklam a, bu yalan dolanın o rtaya serilm esi şarttı.
Günkü h er tü rd en h egem on yan ın , yani ister III. N apol-
von'un, H itler'in , Stalin'in ve G üney A m erik a d iktatörle
rinin, isterse siyonist yöneticilerin h egem on yası olsun,
evet, her tü r h eg em on ya sistem ininin işleyiş tarzını güya
gözler önüne seren bu k u rm aca siyasî polisiye rom an dört
11 A d o lf H itler, M eiıı Km npf/K avganı, M u ııitı, 1923, s. 337.

1
•R o g e r araudy
d örtlü k bir sahtekârlık u ru n u au r. O nu gerçek bir b elgey

m iş gibi sunm ak, Siyonistlerin ekm eğine y a ğ sü rm ek d e
m ektir. Ç ünkü siyonistler bu sahte belgeyi kendi O rta d o
ğ u p olitikalarına v e onların dünyadaki baskı gru p ların a
karşı yöneltilecek h er türlü eleştiriyi çü rü tm ed e ku llana
cak lar ve b unu bir delil olarak ileri süreceklerdi.
H âlbuki siyasî siyon izm in m elanetlerini sergilem ek
için böylesi y alan ve d olan lara hiç m i hiç ihtiyaç yoktur. O
y ü z d e n P rotokoller d ü zm ecesin i red d etm ek ve onun yeri
ne, rah atça araştırılıp g ö rü lm ey e ve h atta tam am ın ı kopya
etm e y e elverişli açık ve net gön d erm elerle herkesin k olay
ca ulaşabileceği k ayn ak lara d ay an an gerçek belgeleri koy
m ak b ü yü k ön em taşıyor.
b) H itler a n tisem itiz m i ka rşısın d a S iyon ist y ön eticilerin

soru m lu lu kları
A slında siyonist yöneticiler, h areketlerinin b aşarıya

ulaşm ası için, an tisem itizm in alevlenm esine b üyük bel
bağlıyorlard ı. O n lara göre a n tise m itiz m /Y a h u d i d ü şm an
lığı, Yahudi to p lu lu ğ u n u n m illî d u y g u su n u k u vvetlen d i
recek, g ö çü teşvik ed ecek ve böylece fert fert Yahudilerin
h ayatın ı k u rtarm ak değil de, Filistin 'de gü çlü bir devlet
k u rm ak şeklindeki asıl hedeflerine erişm elerine katkıda
bu lunacaktı.
1925'te, siyon izm in en ileri gelen teorisyen lerin d en (de
v a sa E n cy lop aed ia ju d a ıca /M u sev i A n siklop ed isi ortak ed itö
rü ) Jacob Klatzkin, siyon izm ve an tisem izm ilişkilerini
şöyle tanım lıyord u :
"A n tisem itizm in m eşru lu ğ u n u k a b u l etm ez sek , k en d i m il
liy etçiliğ im iz in m eşru lu ğ u n u in k â r etm iş olu ru z. E ğ er h a lk ı
m ız m illî bir h a y a t y a ş a m a k istiy o rsa ve bu n u a rz u lu y o rsa , o
zam an k en d isi y a şa d ığ ı m illetlerin için d e y a b a n cı bir u n su r
dur, ken d i k im liğ in in altın ı çizen y a b a n cı b ir unsur... Ö y ley se
o m illetlerin k en d i m illî b ü tü n lü k leri için b iz e ka rşı m ü ca d ele
etm eleri d oğru du r...
Il.ıhı M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin • 105
Bizim h a k la rın ım k ısıtla m a k isteyen an tisem itlere karşı sa

vunm a d ern ekleri ku rm a k y erin e, bizim h aklarım ızı savu n m ak
isteyen d ostlarım ıza karşı sa v u n m a d ern ek leri ku rm a lıy ız." 34
Jacob Klatzkin'in kendisine göre siyonist düşüncenin bir
tutarlılığı ve bir m antığı olduğunu kabul etm ek gerekir: Eğer
baş düşm an "asim ilasyon" (eşit haklara sahip olm a) ise, ana
gaye de Filistin'de bir Yahudi devleti kurm aksa, antisemi
tizm bu projenin gerçekleşm esine yardım ediyor demektir;
buna karşılık, eşit hakların savunulm ası ise bir engeldir.
R u n d sch au ’daki bir m ak aled e, A lm an Siyonist F ed eras-
y on u 'n u n m üstakbel yön eticisi Siegfried M oses, siyon iz
min şu tem e prensibini ilân ed er: " A ııtisem itizm e karşı m ü
dafaa, bizim tem el v azifem iz değildir, o b iz i Filistin ıçııı çalışm a
kadar ilg ilen d irm ez v e ayn ı ön em e d e sah ip değildir."35
Bu ip u cu olm asayd ı, siyonist hareketin diktatörler ça
ğındaki politikasını an lam ak m ü m k ü n o lm azd ı.36
F lah am Joach im P rin z 1 9 3 7 'de Berlin'i terk edip A m eri
ka'ya gittiği zam an , A lm an y a Siyonist F e d erasy o n u ta ra
lından 21 H aziran 1 9 33'te N azi Partisi'n e verilen m u h tıra
yı gü n d em e taşıdı. İşte on d an bazı seçm eler:
"H erkes A lm an y a'd a bilir ki sad ece siyon istler, N azi h ü k ü
m etiy le m ü zâkerelerd e Y ahudileri g ereğ i g ib i tem sil edebilir...
M illî h ayatın , H ıristiy a n î v e m illî d eğ erleri ben im sem esiy le A l
m anya'da ortay a çıktığı h aliyle, yen id en doğu şu , Y ahudi m illî
toplu lu ğu n da da m ey d an a gelm elidir. K öken, din, k a d er birliğ i
ve g ru p bilin ci Y ahudiler için de hayatı şekillen d irm ek için kesin
bir an lam taşım alıdır...
İrk ilkesin i ilân eden y en i d ev letin ku ru lu şu n da, top lu lu ğ u
m uzun bu y en i y ap ılara u yum sağlam asın ı tem en n i ediyoru z...
M Ja co b K latzk in , K risis a n d E n tschcidu n g in jııdcn tu m /M u scviliktc K riz ve K a

rar, B erlin , 1921, s. 62-63.
M arg aret E d elh eim -M u ch sam , R eaction o f the jeıuish pres s to the N azi chal-
len gc/N azi m eydan oku m asın a Yahudi basın ın tepkisi, I ,oo B aeck In stitu te Ye-
ar B ook , 1960, c. 5, s. 312.
Lenni B renner, Z ioııism in the age o f dictators/l liktntorler Ç ağın da Siyon izm ,
C o rw n H elm , L o n d o n and C an b erra, 1983.
Y ahudi m illiy etin i kabu llen m em iz, A lm an halkı ve onun a h lâ kî

v e ırkî g erçek leriy le a çık v e sam im i ilişkiler k u rm am ıza im kân
verir, im k â n verir, çü n kü biz bu tem el ilkeleri h afife alm ıyoru z,
çü n kü biz d e Y ahudi g ru bu n u n saflığ ım devam ettirm ek için
k a rm a ev liliklere karşıy ız... K im liklerin in bilin cin d eki Yahııdiler,
k i biz o n la r ad ın a kon u şu y oru z, A lm an d evlet y ap ısı için de yer
alabilirler, çün kü o n la r a sim ile olm u ş Y ahudilerin d u y abilecek
leri hın çtan y akaların ı k u rta rm ış k im s e le r d ir ;... k en d i top lu lu k
ların ın bilin cin e sah ip Y ahudiler ile A lm an dev leti a rasın d a d ü
rü st ilişkiler ku ru la b ileceğ in e in anıyoruz.
P ratik h ed eflerin e erişm ek için siyon izm , Y ahudilere kökten
d ü şm an bir h ü kü m etle bile işbirliğ i ed ebilm ey i ü m it etm ektedir.
S iy on izm in g erçek leşm esin e, sad ece d ışarıd aki Y ahudilerin şim
d iki A lm an tem ay ü lü n e karşı d u ydu kları h ın ç ket vu rm aktadır.
Ş im d ilerd e A lm an y a'y a karşı yön eltilen b oy kot p rop ag an d ası,
özü itibariy le, siy on ist-d ışı b ir prop ag an d ad ır..." 37
Siyonist yön eticilerin N azilerle işbirliği 1 941'e k ad ar
d e v a m edecektir. Bu işbirliği, 19 3 5 'te çıkarılan N ü rn b erg
ırkçı kan u n larıyla da asla kesintiye u ğram am ıştır
A lm an kanının saflığını k oru m a hakkındaki bu k an u n
lar ilân edildiği zam an , Berlin Yahudi cem aatin in eski li
d eri Karesky, G oebbels'in A n g r iff in e bir m ü lâk at v e riy o r
d u: "B ence N ü rn berg kan u n ları... h u k u kî fo rm iila sy o n la rı bir
y an a, karşılıklı say g ıy a day alı, fa k a t birbirin den ayrı bir y aşam a
a rzu su n a tam am en u ygu n görünüyor.''38
Lenni B ren n er'in yazd ığ ın a göre, siyonist yöneticiler
"karm a ev liliklere karşı çıkan ırkçı in san lar old u kları, Y ahudile-
ri A lm an y a'n ın y a ba n cıları ola ra k g örd ü k leri ve solu n da d ü ş
m an ı k esild ikleri için bü tü n bu ben zerliklerin , on lara H itler'in
d ip lo m a tik bir y u m u şa m a kon u su n d a 'nam uslu p artn erler' g ö
zü y le bakm ası için y eterli olacağ ın d an em in d iler" 39
37 L u cy D aw id o v itch , A U olocaııst R ead er/B ir Ilo lo k o st O ku ru , s. 150-155.

38 jeıvish C hron iclc, L ondrıı, 3 O ca k 1936, s. 16.
39 L en n i B renn cr, Z ion ism iıı the o f d id a to rs /D ik ta tö rler Ç a ğ ın d a Siyon izm ,
age, s. 89. Bkz: Boas, I lır Jeu v o f G en n am /I A lm an ya Yalnıdileri, s. 111.
II ' M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin • 107
VVeimar C u m h u riy eti'n d e siyonistler Y ahudilerin sad e

ce çok küçük bir azınlığını tem sil ettikleri h âlde40, İsrail'e
göç ettirm e siyasetlerinin N azilerin Y ah u d ilerden k u rtu l
ma isteğine denk d ü ştü ğ ü n ü n farkında olan siyonist y ö
neticiler, kendilerini Flitler h ü k ü m etiyle m u h atap olm aya
yetkili tek kişiler olarak öne sü rü yorlard ı.
Tem m uz 1932'd ek i yirm i d ö rd ü n cü "A lm a n y a Siyonist
birliği" (ZV FD ) konferansına su n u lan K eren K ay eso d 'u n
bir rap o ru şunu belirtir: "K eren K ayesod'un A lm an ya'daki
çalışm asın ı d eğ erlen d irirken , bizlerin A lm an y a'da sad ece Yahu
dilerin bü y ü k bir kısm ın ın kay ıtsızlığ ın ı değil, on ların d ü şm an
lığını da hesaba k a tm am ız g erek tiğ in i u n u tm a m a lıy ız ." 41
Siyonist yönetici G erard Floldheim , S ü d d eu tsch e M o-
natshaft dergisinin A ralık 1930 sayısın d a şunu y azar (s.
855): "S iyon ist prog ram , Y ahudi toplu lu ğu n u m illî bir tem ele
dayalı m ü tecan is ve bölü n m ez bir bütün ola ra k görür. O hâlde,
Yahudiliğin kriteri d in î bir in an ç değil, aksin e kan ve tarih bağ
larıyla birleşm iş, ırkî bir top lu lu ğ a ait olm an ın g en el h issi ve
m illî birey liğ in i m u h afaza etm e iradesidir."
"Flitlerci N asyo n al S o sy alizm " tarafın d an geliştirilm iş
söylem v e tem alar d a bunlardır. O yü zd en , böylesi k av
ram ların N aziler k atın d a olum lu bir yankı bulm ası şaşırtı
cı değildir. En b aşta gelen N azi teorisyeni A lfred Rosen-
berg şöyle der: "S en elik bir A lm an Yahudi kon ten jan ın ın F i
listin'e n akled ilm esi için siyon izm ku v v etle desteklenm elidir.'"12
Yahudileri A lm an olarak gören ve o y ü zd en ku ruluşun
dan beri antisem itizm e karşı, ayrılm ak ve göç etm ek için
10 1933'te, A lm a n y a 'd a y a şa y a n 503 b in Y ah u d i'd en sad ece 873 9 'u (yü zd e

2 'd e n d aha azı) siy o n ist h arek ete (Z V F D ) üy e olm u ştu ; "M u se v i A lm an
V atan d aşları M erk ez B irliğ i" ise ("a sim ila sy o n cu lu k "a m ey illi) cem aatin
v ü zde 6 0 'm d a n fazlasın ı olu ştu ru y ord u .
11 Ş u ra d a zik red ilm iştir: K u rt L oew en stein , D ic in n erjiidische R eaktion a n f
dic K rise der d cııtschen D eın okratie/Y ahu di C em aati İçinde A lm aıı D em okrasi
K rizin e Tepki, s. 363.
1’ A. R osenberg, D ie Spur d csjııd cn im W andel der Z.citenlÇağlnr B oyunca Yahu
dilerin iz i (Yahudilerin bir değişim dön em in e yürüyüşü), M iinih , 1937, s. 153.
3C8 • R o g c r G a r a u d y
değil de, bütün haklara sahip A lm an vatan d aşlar olm ak ga

yesiyle m ü cad ele eden M usevi A lm an V atandaşları M erkez
B irliğ i/C . V. (1 9 2 5 'te A lm an Yahudilerinin 4 / 5'i) ve çok ezi
ci bir çoğunluk, siyonizm in ortay a çıkardığı tehlikenin altı
nı çiziyordu, çünkü siyonizm , "A lm an m illiyetçilerin in bazı
tem el inanışlarını'' benim siyordu. O yü zd en Siyonist h are
ket, " F aşizm e karşı m ü cadeleyi arkadan hançerliyordu''.43
N azilerin desteğiyle "A lm a n y a Siyonist B irliği", H itler-
cilerle yılm az bir şekilde m ü cad ele eden "M u sev i A lm an
V atan d aşları M erkez B irliği"n i y av aş y av aş b ertaraf ed e
rek, III. R eich 'te (A lm an I Iü k m eti'n d e) Yahudileri tem sil
etm e tekelini ele geçirm ey i başardı.
4 T em m uz 1 9 3 9 'd a em irle "R e ic h /A lm a n Yahudileri
B irliği" o lu ştu ru ld u v e bütün Yahudiler buna k atılm aya
m ecb u r edildi. Bu em rin 12. p aragrafı bu Birliğin gayesini
şöyle belirliyordu: " R eich Y ahudileri B irliğ i’nin am acı, bütün
Y ahudilerin g öçü n ü h a rek ete geçirm ektir.''44
A lm an k anun k o y u cu n u n ve siyonizm in gayesin in ö z
deşliği, böylece siyon ist yöneticilere A lm an Yahudileri
arasın d a ön cü rol o y n a m a im kânı veriyord u .
B av yera siyasî polisi d ah a önce 9 T em m uz 1 935'te şu
notu d ü şm ü ştü : " S iyon ist örgütler, ü yeleri ve sem p atizan ları
arasın d a g öçü , F ilistin 'd e top rak a lim im ve F ilistin 'd eki y erle
şim cilere yard ım ı teşv ik için p ara topladılar.
Bu p ara toplam aları h ü kü m et izn in i g erektirm iy or, çün kü
Y ahudiler arasın d a kap alı bir h alkay la sın ırlı kalıyor.
Z aten d ev letin em n iy eti de böy lesi u yg u lam alara itiraz etm i
yor, zira bu fo n la r Y ahudi p roblem in in çözü m ü n ü kolay latırm a-
da k u lla n ılıy o r."
Diğerleri yanında özellikle B ayan ITannah A rendt'in
E ichm an Kudüs'te45 kitabının, ITaham M oshe Shonfeld The
43 C. V. Z citu n g, 9, 11 T em m u z 1930.
44 R eichgezetzblatt/R eich K a n u n lar Hııllı'ui, 1. k ısım , no. 118 (1939, s. 1097).
45 H an n ah A ren d t, B ichnıann in jm ıs a le ın , V ik in g Pres, N ew York, 1965
(F ran sızca tercü m esi: Fichm u ım â (em sa lem , G allim ard , P aris, 1966.
I
İ lâ h î M e s a jla r 'Io p r a g ı 'i l i ş ti n • 3 0 9
llolocau st Vietims accu se: D ocu m en t and Testim ony on Jew s

w ar crim ınals/H olokost K urbanları Suçluyor: Yahudi Savaş
Suçluları H akkında Belge ve Tanıklık (N eturei K arta of USA
N ew York, 1977) çalışm asının veya A vustralya'da JA Z A
(Jevvs A gainst Zionism and Antisem itism / Siyonizm e ve An-
tisem itizm e Karşı Yahudiler) tarafından yayınlanan önemli
kaynaklar niteliğindeki N azi-Z ionist collaboration/N azi-Siyo-
ııist işbirliği başlıklı belgeler derlem esinin gözler önüne ser
diği gibi, Yahudilerin ITitler tarafından katliam ında siyonist
yöneticilerin sorum luluk payı m eselesine gelince, bu prob
lemin iki ana yönünün altını çizm ek gerekiyor:
1. Siyonist yöneticilerin Yahudi felâketindeki gerçek ve
çok önemli sorum luluk payını gözler önüne sermek, Nazile-
rin cinayet vahşetini, insanlığa karşı işledikleri suçu ve Yahu
dilere karşı yaptıkları katliâmı hiçbir şekilde m asum laştırm a
veya önem sizleştirm e m anasına gelm ez. Ö te yandan, ITan-
nah A rendt'in kitabına karşı siyonistlerin yaptıkları sistem a
tik karalam alarsa, onların yöntem lerinin çarpıcı özelliğidir.
1 lannah A rendt zaten onların bu yöntem ini gözler önüne se
rip kınar ve kendisine karşı yürütülen kam panyayı hatırlata
rak, bu kam panyayı şöyle özetler: " Yahudilerin kendi kendileri
ni katlettikleri 'tezim i'aslında herkes hem en anladı ve tekrarladı. "46
K u d ü s'te E ich m an n davasını takip ettikten sonra H an-
ııah A ren d t kesinlikle şu son u ca varm ıştı:
"H akikat şu ki, eğ er Yahudi halkı gerçekten örgütsüz ve lider
siz47 olsaydı, kaos hüküm siirer ve çok daha fa z la sefalet olur, fa
kat kurban sayısı dört buçuktan altı m ilyon kadara ulaşm azdı,
ir e u d ig e r ’in h esaplam aların a göre, eğer Yahudiler, Yahudi K on
seylerinin talim atlarına u ym asalardı, y ü zd e ellisi ku rtu lu rdu ."48
I la n n a h A rendt, Ncu> York Revieıu o fb o o k s , 20 O cak, 1966.

1/1 Isaiah T ru n k 'u n S iy o n iz m 'in sav u n m ası k itabına göre: Ju d en ral: T he ]e-
wislı C ou ıısils iıı E asterıı E ıırope ııııdcr N azi occııp ation /N azi İşgalin de D oğu
A vrupa'daki Yaluıdi K on seyleri, M acm illan , N. Y., 1972, "Ju d e n ra t" y ö n eti
cilerin in ü çte ikisi siy on istti.
ls I lan n ah A ren d t, E ichm an n in ]erusaIenıEiclununn Kudüs'le, age, s. 141.
H an n ah A ren d t'in kitabına karşı duyulan öfkenin siyo-

nistleri sürüklediği şaşkınlığın bir başka örneği, Jacob Ro-
binson tarafından şu "re d d iy e " kitabıyla verilm iştir: A nd
the crooked shall be m ade staight. T he Eichmcınn trial, the Jeıoish
catastrop h e an d H arrah A rendt's narrative/V e D olam baçlı Yol
D ü m d ü z O lacak. E ich m an n D âvası, Yahudi F elâketi ve H annah
A ren dt'in A n latım ı, The The M acM illan (of N . Y ) and Colli-
er, (L o n d ra), 1965.
H er satırım çarp ıtm ak için çırpınırken gerçeği b ertaraf
etm eyi hiç de b a şa ra m a y an R ob in son 'u n bu kitabından
söz ed erk en H an n ah A ren d t şöyle der: "M odern 'imaj olu ş
tu rm a d ım etkililiğ i kon u su n d a kim sen in şü p h esi kalm am ıştır, o
y ü zd en de Y ahudi örg ü tlerin i ve on ların elin d eki say ısız iletişim
kan alların ı bilen h iç kim se, on ların kam u oy u n u etkilem e im kân
ların ı kü çü m sey em ez...'" 19
2. ikinci önemli nokta ise, Nazilerle bu işbirliği politikası,
A vrupa Yahudilerinin tam am ını kapsayan kanlı sonuçlarıyla
birlikte, kendisini bu işbirliğine öyle veya böyle kaptırm ış fa
lan veya filân yöneticilerin şahsî hatalarına veya zaaflarına
da yüklenem ez. Siyonizm ile antisem itizm arasındaki ilişki,
Theodor H erzl tarafından tasarlanm ış hâliyle siyasî siyoniz
m in bizzat m antığından kaynaklanır. Ç ünkü siyasî siyoniz
m in biricik gayesi, Filistin'de güçlü bir Yahudi devleti kur-
makür. Filistin'e (m alîkatkıları, iş güçleri veya orduda savaş
m a yetenekleriyle) etkili kesimlerin götürülm esi söz konusu
olduğu için, Yahudileri kurtarm ak onun ancak ikinci derece
de önem e sahip işiydi. A m a bu Yahudilere dost bir ülke tara
fından kucak açılışı, bu gayeyle bağdaşacak gibi değildi.
H itler'le büyük suçlarda işbirliği etmiş, (kendisinden ileri
de bahsedeceğim iz) Kastner gibi, zanlıların asliye hukuk
m ahkem elerince fiilleri sâbit görülüp m ahkûm edilmelerine
® H an nah A rendt, The ]cw tıs Ptıritıh/Ptın/n O larak Yahudi, G rove Press, N ew
York, 1978, s. 275. Siyonistlerin, k end ilerinin m askelerini in d iren herhangi
bir kim seyi su sturm ad aki o m üthiş gücü nü kend im de çok yak in en tanı
m ış old u m . N itekim , T A ffa ire Isrııel/İsrail Sorunu kitabım çıktı çıkalı P aris'in
bü tün b ü y ü k yayınevleri benim eserlerim i basm ayı artık reddediyor, R. G.
I
ll.ıiıı M e s a j l a r T o p r a ğ ı Tilistin • 311
rağmen, İsrail A nayasa M ahkem esi tarafından "aklanm aları"

manidardır, çünkü artık İsrail Devleti'nin yöneticileri olmuş
siyonist liderlerin asıl politikasını uygulam alarından dolayı
onları cezaya çarptırm ak son derece mantıksız olurdu.
Bu "çiz g i" Ben G u ryon tarafın d an 7 A ralık 1938 tarihli
m ektubunda tam o larak belirlenm işti: "Yahudi m eselesi ar
lık eskiden old u ğ u g ib i değildir... B in lerce Y ahudi y o k olm a teh
likesiyle karşı karşıy ad ır; m ü lteciler p roblem i dü n ya çapında
önenı kazanm ıştır. B ü y ü k B ritan y a m ü lteciler problem in in h a l
lini F ilistin m eselesin d en ay ırm ay a çalışıyor. S iy on ist karşıtı
Yahudilerden d e d estek alıyor... E ğ er F ilistin m ü ltecileri a lam az
sa, başka topraklar alır. O zam an da siy on izm tehlikeye düşer...
Eğer Y ahudiler m ü lteciler - toplam a kam p la rın d ak i Y ahudileri
k u rta r m a k - ile F ilistin 'd e bir M illî M ü ze y ap m ay a yardım et
m ek arasın d a tercih y a p a ca k olsalard ı, m erh am etleri ağ ır basar
ve h alkım ızın bü tü n en erjisi çeşitli ü lkelerd eki Y ahudileri k u r
tarm aya y ön elirdi. S iyon izm de ajan d ad an silin ir g id e r d i." İsra
il sosyalist ö rg ü tü "M a tz p e n " bu m ektubu y oru m lark en
su özeti veriy ord u : "Y ahudileri F litler'in elin den ku rtarm ak,
bu Y ahudiler F ilistin 'e y ön len d irilm ed ikçe, Ben G u ryon tarafın
dan siyon izm için p o ta n siy el bir tehlike olarak görü lm ü ştü r. S i
yonizm Y ahudiler ile Y ahudi D ev leti arasın d a seçim y ap a ca k ol
sa, h iç tereddü tsü z o n la r İkin ciye ön celik tan ıy acaklardır."50
Ben G uryon, 7 A ralık 19 3 8 'd e "L a b o u r"u n siyonist y ö
neticileri karşısında kem k ü m etm ed en ilân eder: "Şayet
ben A lm an y a'n ın bütün çocu kların ı İn g iltere'ye g etirerek tam a
m ını, onları İsrail T op rağ ı’na n akled ersek an cak y arısın ı k u rta r
m anın m ü m kü n old u ğ u n u bilseydim , ikin ci şıkkı tercih ed er
dim . Z ira bizler sad ece o çocu kların hayatın ı değil, İsrail h alk ı
nın tarihin i de g ö z ön ü n d e bu lu n d u rm alıy ız." 5'1
’() Bkz.: A rie Bober, The oth er israel: T he radical case ag ain st zioııism /D iğ er İs
rail: S iyon izm e K arşı R adikal D uruş, A n ch er Boks, N cw York, 1972, s. 171.
1,1 Yoav G elber, Z ion ist p olicy an d the F ate o f E uropeau jeıv ry / S iyon ist P olitika
v e A vru pa Y ahudilerinin K aderi (1939-1942), şu rad a: Yad V ash cm stu d ies
(K u d ü s), c. 12, s. 199.
}
3 12 • R o g e r ^ a r a u d y
Bu kanlı fanatiklik, N azi A lm an yası m ültecilerinin ka

bul edilm esini tartışm ak üzere otuz bir m illetin bir aray a
geldiği T em m uz 1938'd ek i E v ian K on feran sı'n a katılan si
yo n ist h eyette de görülür. Söz gelişi, küçük D om inik
C u m h u riyeti 100 bin m ülteciye kucak açacağın ı belirtti
ğin d e, siyonist h eyet, m ü m k ü n olabilen tek çözü m olarak,
Filistin'e iki y ü z bin Y ahud i'nin yerleştirilm esinde ısrar
e d er (o sırad a beş y ü z bin nüfusu b ulunan bir Filistin'e o
a n d a âcil olarak böyle bir g ö çü n yapılm ası fiziken im kân
sızdı). N eticed e bu k on ferans siyonist yöneticiler tarafın
d an bu şekilde torpillenir.
Bir siyonist savu n m acısı olan C h ristop h er Sykes bu
d avran ışı y o ru m lark en şunları y azar: "Evian'da y ap ılm ay a
çalışılan şeyin siy on izm in ru h u y la h içb ir şek ild e alâkası yoktu.
M esele açıktı: E ğ er m illetler, çok z o r d u ru m d ak i Y ahudilere k a r
şı g ö rev lerin i y erin e g e tirseler ve onları m isafir etselerdi, F ilis
tin'de "Y ahudi Y u v ası" leh in d eki baskı h afiflerdi. Siyon istlerin
en az arzu ettikleri şey d e zaten bu idi. E vian son rasın d a, Yahu-
d iler için ufuklar, (N orm an B entıvich'in tabiriyle) 'Filistin'in
ışıldayan n oktası' d ışın d a d ü n y an ın h er y erin d e kararm ıştı. Si-
y o n istler d e böy le olsu n istiyordu . D aha son ra g elecek olan en
k o rk u n ç g ü n lerd e bile, F ilistin 'den başka y erd e sığ ın a k istem e
d ik leri g erçeğ in i asla bir sır g ib i saklam ad ılar." Sykes şunu da
ekler: "Siyonist zih n iy etin artan sın ırlılığ ın ın tem el n iteliğ i
olan bu bakış açısı v e bu siy a sî an layış, k ork u n ç bir şek ild e y a n
lı ve a cım asız g ö r ü n eb ilir .”52 A rd ın d an da bu tarih î tercihi
tem ize çık arm ay a ve haklı gösterm ey e çalışır: O nların bir
am acı vard ı: Bir Yahudi D evleti ku rm ak.
Siyonist yön eticilerin bu bakış açısından hareketle m e
seleye bakıldığında, h em onların H itler'le işbirliği ve m il
y o n larca Y ah u d i'n in ö lü m ü n d ek i soru m lu lu k politikaları,
evet hepsi, bu sistem in m an tığı içinde ayd ın lığa k av u ş
m u ş olur:
52 C h risto p h er Sy k es, C ross-roads to Isracl/İsrail'e Ç ap raz Yollar, N el M eritor,

L on d ra, 1967, s. 199-201.
ll ıh M e s a jl a r T o p r a ğ ı F il i s t i n • 313
- N a z i A lm anya'sı boy kotu n u n sabotajı;

- H itlerciliğ e karşı d iren işe katılm ay ı ret;
M azilerle işbirliğ i;53,
Y ahudilerin F ilistin 'd en başka y ere kabu lü tekliflerin i ret
1. N a z i A lm anya'sı boy kotu n u n sabotajı
N azizm in (araların d a Y ahudilerin de b u lu n d u ğu ) k u r

banlarını k u rtarm an ın en iyi şeklinin, ekonom ik boykot ve
siyasî ve askerî direnişle N azizm e savaş açm ak ve yenm ek
olduğu apaçık ortadadır.
O yü zd en , d ah a Flitler ik tid ara gelir gelm ez ve ilk Ya
hudi kıyım larının h em en son rasın d a, d ü n yan ın faşizm
karşıtı k am u oy u , N azi A lm an y a'sın a karşı ekonom ik boy
kot çağrısı yaptı.
23 M art 1 9 33'te Birinci D ü n ya S avaşı'n a katılm ış Yahu
di asker em eklileri N ew Y ork 'ta belediye başkanının da iş
li rakiyle, A lm an y a ile ticaretin b oyk ot edilm esi için bir
gösteri düzenlediler.
21 H aziran 1 9 33'te A lm an Siyonist Birliği (Z V FD ), N a
zi hüküm etine şu teklifi içeren bir m em o ran d u m su n u y o r
du: "Yeni A lm an H ü kü m eti, y en i A lm an y a ile g ö rü şm ey e en
yetkili Yahudi örgü tü ola ra k siy on ist h areketi tanım alı, d ola y ı
sıyla A lm an y a'd aki Y ahudilerin statü sü , fe r d î haklardan ziyade
toplu lu k statü sü tem elin d e d ü zen len m eli ve son olarak, g ö ç Ya
hu di so ru n u n a bir çözü m g etirebileceğ in e g öre, bu g ö ç h ü k ü m e
tin d esteğ in e g iiv en eb ilm elid ir." M em oran d u m d a şu da ilâ
ve ediliyordu: "A lm an ların bu işbirliğin i kabu l etm eleri d u ru
m unda, siy o n istler dış ü lkelerd eki Y ahudileri A lm an y a'y a karşı
boykot çağ rısın d an d ön d ü rm ey e g ay ret edeceklerdir."54
11 B ir k ere d aha tek rarlay alım , bu su çlar siy a sî siyonizın in yön eticilerin in işi
dir, o n la rın etk isin d en y ak asın ı k u taran Y ah ud ilerin v e o n ların talim a t
la rın a k arşı çık an siy o n istlerin b ü y ü k ço ğu n lu ğu tak d ire şay an d iren iş
çiler o la ra k h a rek et etm işlerd ir.
’ 1 I.u cy D a v d o v icz , T h e ıırnr a g a in st the ]cw stY ah u ıiilere K arşı Saz'aş
(1 9 3 3 -1 9 4 5 ), P en g u in bo o k s, 1977, s. 231-232.
B öylece, Yahudi cem aatin tek tem silcileri olarak res

m en tan ın m aları m ukabilinde, Siyonist yön eticiler b oyk o
tu k ırm a teklifinde b u lu n u yorlard ı.
P azarlık gerçekleşti.
- 1 9 3 3 'te n itibaren ekonom ik işbirliği b aşlad ı ve iki şir
ket k u ru ld u : Tel A v iv 'd e "H a v a a ra C o m p an y " ve B er
lin 'd e "P a ltre u ".
O p erasy on u n m ek an izm ası şöyleydi: G öç etm ek iste
y en b ir Y ahudi, Berlin'deki VVasserman B ank v ey a H am -
b u rg 'tak i VVarburg B an k 'a asgari 1000 sterlinlik bir m ik tar
y atırıyo rd u . B u m iktarla Y ah u d i ih racatçılar Filistin için
A lm an m alı satın alabiliyor ve karşılığını Filistin lirası ola
rak H a a v a ra h esab ın a Tel-A viv'deki İngiliz-Filistin B anka-
sı'n a öd eyeb iliyorlard ı. G öçm en Filistin'e geldiğinde, A l
m a n y a 'd a yatırd ığı m iktarın eş değerini alabiliyordu.
Bu işlem iki taraf için de faydalı oluyordu: N aziler bu yol
la am bargoyu kırm ayı başarıyor (Siyonistler A lm an m alları
nı İngiltere'de bile satm ayı başarıyorlardı) ve Siyonistler de
tam da arzuladıkları gibi "seçm eci" bir göçü gerçekleştiriyor
lardı, sadece (serm ayeleri Filistin'de siyonist yerleşim in ge
lişmesine imkân tanıyan) m ilyonerler göç edebiliyordu. Si
yonizm in am açlarına uygun olarak, kendi girişimlerinin ge
lişimine izin veren Yahudi serm ayesini N azi A lm anya'sın
dan kurtarm ak, işe veya savaşa elverişsiz ve kendilerine bir
yük olacak sefil Yahudilerin hayatlarından daha önemliydi.
D ünya Siyonist Teşkilâtı Başkanı N ah u m G old m an da
O to b iy o g r a fis in d e, ek on om ik b o y k o tu d estek lem em ek le
yanlış yapıldığını kabul eder:
"Etkili bir N azi karşıtı boykotu olu ştu rabilsey d ik, m ily on lar
ca Yahudi'nin, ö n celikle d e A m erika, İn g iltere ve d iğ er ü lkeler
deki Y ahudiliğin lid erlerin i h en ü z z a y ıf d u ru m d ak i N azi rejim i
ne karşı n ü fu zların ı tam o la ra k ku lla n m a kararı alm asın ı sağ la-
y abilsey d ik, em in im ki (fakat elb ette ispat ed em em ), m ilyon larca
Yahudi olm ay an kişi de bize katılırdı. S on u ç belki N ü rn b erg ka
n u n ların ın ilgası olm azd ı, fa k a t h iç d eğ ilse Y ahudilere zu lü m d e
bir h afiflem e, belki A lm an Y ahudilerinin g öçü n ü ve serv etleri-
İlâh M e s a j l a r Toprağı F ilistin • 115
ııııı m uhtem elen de ö n em li bir kısm ın ın tran sferin i ön gören bir

a daşına sağ lan abilird i." 55
B u n a karşılık, N aziler de, Y ahudilere karşı genel ola-
ı.ık duyd u k ları kinle birlikte, siyonist yön eticilerin d ü ş
man olm adıklarını tam m an asıy la anlam ışlardı, çünkü si-
yoııistler hiçbir yerd e, ne tek am açların ın F ilistin 'de güçlü
bir devlet k u rm ak için "e n elverişli" u n su rları d evşirm ek
İm devşirm enin nasıl acım asız bir D arw inci seçm eye d a
yandırıldığını ileride g ö re c e ğ iz - olduğu A lm an y a'd a, ne
ile N azizm e karşı h ü rriy et savaşçılarının m ü cad elesin e
katılm aktan Yahudileri cayd ırd ık ları d ü nyanın hiçbir ül
kesinde kendilerine karşı direniş örgü tlem iyorlard ı.
D aha son ra Ç ek o slo v ak y a'd a ce llâ t-"K o ru y u cu " Rein-
lıardt lie y d rich , G üvenlik G üçleri (S. S.) şefi iken, 1935'te,
S. S.'in resm î yayın organ ı D as S ch ıoarze K orps'ta, Y ahudi-
ler arasın d a ayırım lar y ap tığı "G ö rü n en D ü şm an " hakkın-
ıln bir m akale y azıyo rd u : " Y ahudileri iki kateg oriy e ay ırm a lı
yız... siy on istler ve asim ilasy on yan lıları. S iy on istler tam am en
ırkçı bir an layışı sa v u n u y o r v e F ilistin 'e g ö ç y olu y la ken di Ya-
lııııli D ev letlerin i k u rm ay a çalışıyorlar... biz k en d ilerin e başarı
dileklerim izi v e resm î iyi n iy etim izi su n u y o ru z ." 55
Siyonist yönetici, Fîaham Stephen Wise, K ongre B ülteni
adlı günlüğünde h u zu rsu z bir gönülle şunları yazar: "Hit-
h'icilik, Şeytan m illiyetçiliğidir. A lm an m illî bünyesini Yahudi
unsurundan ku rtarm a kararı llitler'i, kurtarıcı Yahudi m illiyetçi
liği olan siyoniznıle "akrabalığı”nı keşfetm eye götürdü. O yüzden
Siı/onizm A lm anya'da (N azi partisi dışında) tek yasal parti oldu.
Şeytan partnerinin kayırm aları ve im tiyazları arasında özel bir yer
edinm esi, siyonizm için rahatsız edici bir ş e r e f payesidir."57
" N ah u m G old m an , A u tobiographie/O tobiyografi, F ay ard Y ayın ları, (F ran

sızca tercü m esi) 1971, s. 156.
1 loh n e, O rd er o f the D ea th ’s H cad/K u ru kafam n Em ri, s. 333 (F ran sızcası
L ’O rdre N oir/K ara E m ir) v e ay rıca K ari Sch leu n es, T he tunsted road to A ıısc-
InoitzlA uschuhtz'in Ç apraşık Yolu, s. 193-194.
llaal is n ot G od /B aal İlâh D eğildir, "C o n g ress B u lletin ", 24 O cak 1936, s. 2.
31( •R o g e r .a ra u d y
Siyon izm in N azi A lm an ya'sın d ak i bu ayrıcalıklı statü

sü n d en ö tü rü , B a v y era G estap o'su 28 O cak 1935'te polise
şu sirküleri g ö n d eriy o rd u : "Siyonist örgü tü n ü yelerin in , Fi
listin 'e g ö çe y ö n elik fa a liy e tle r i sebebiyle, (asim ilasy on cu ) A l
m an Y ahudi örg ü tleri ü y eleri için g erek li olan sert tu tu m u n ay
n ısın a tabi tu tu lm aları gerekir.''58
Ile rz l ile Von Plehve arasındaki ilişkiler, Siyonistlerle
N aziler arasındaki ilişkilerde bu şekilde devam lılık kazanır.
2. E litlerciliğe karşı a ııtifaşist diren işe katılm ay ı ret
Böylesi pazarlıklar, Flitlerciliğe karşı direnişe gerçek bir

katılım ı tabii ki en gelliyordu.
" N asy on al-sosy alist soru m lu lu ar, siyon izm karşısın d a son
d erece belirsiz bir tavır takın d ılar" 59 diye y a z a r M en ah em Be-
gin 'in en yakın m esai a rk ad aşların d an Eliahu Ben Elissar
La D ip lom atie dıı UF R eich et les Jııifs/IIL R eich'ın D ip lom asi
si v e Y ahudiler kitabında. N aziler siyonistleri d iğer A lm an
Y ahu d ilerin d en özenle ayırıyorlardı. "M em leketlerin i Yahu-
dilerd en ku rta rm a k isted ikleri için çok tabii olarak d ü şü n d ü kle
ri Filistin 'dir: A lm an y a A lın an ların dır, Y ahudiler Filistin'e!
A n tisem itlerin savaş çığ lığ ı hep bu oldu. H itler 1921 E y lü lü n
de, 'Bizim Y ahu dilerle kon u şacak, on larla tartışacak h içb ir şey i
m iz yok, çün kü on ların y a b a n cılar olarak bizim işlerim ize bu
ru n ların ı sokm ay a h akları yoktur, tıpkı bir A lm an 'in da F ilis
tin'deki Yahudi D evleti'nin siy asetin e bu rn u n u sokm ay a hakkı
olm ad ığ ı g ibi' d iy e y azıy ord u . " 60
Eliahu Ben Elissar b u n u n ard ın d an şu n u da ilâve eder
ki Flitler ü ç sene son ra M ein K a m p f/K av g a m 'da, Yahudile-
K urt G ro ssm an n , S ioııistes et ııon sio n istes soııs la loi n azie dan s les an n ees
30/30'lu y ıllard ak i N azi kan u n ları altın d a S iyon istlcr ve G ayri-S iyon istlcr,
H erzl Y earbook, c. 6, s. 340.
59 E liah u ben Elissar, La D ip lom atie dıı III. R eich et les Jııifs/III. R eich'ın D ip lo
m asisi ve Yahudiler, Ju llia rd Y ay ın ları, 1969, s. 85.
60 Aynı eser, s. 86. H itlc r'in O rtsg ru p p en v e N S D A P 'ın F ü h rer Sekti-
o n s'u n a talim at m ek tu b u , no 5, 17-9-21.
1
II.ıh M e s a j l a r T o p r a k ı I iliştin • 117
ım büyük çoğu n lu ğu n u n Filistin 'e yerleşm e niyetinde ol-

nı.ıdığını belirtir: "O n lar sa d ece m illetlerarası ev ren sel birlik
lerinin ş a r la ta n a g irişim lerin in m erkez teşkilâtın ı oraya ku rm a
ııiı/elindeler; bu teşkilât eg em en lik h akların a sah ip ola cak ve di
ğer devletlerin m ü d ah alesin d en em in o la c a k " (M ein K a m p f /
kavgam , s. 303). Elbette Flitler bunu istem iyor. A m a Eliahu
ben Elissar ekliyor: "A n ca k ne v a r ki ‘A lm an y a'yı Y ahudiler-
ılen ku rlarm a'y a h azır g ö rü n en ler de siy on istlerd en başkası de-
v’ı/. Ihı am aç h er şeyden ö n ce g eld iğ i için, H itler de o m alûm
jiı agm acılığıyla ken d i d oktrin er öğ retilerin d en taviz v erm ey i ka
bul edecektir. ”61 Yazar, VVilhelmstrasse'ın çok açık bir tali
matını da zikreder: "İlk sırasın d a siyorıistlerin bu lu n du ğ u
tasim ilasyon a karşı ve d in d aşların ın m illî bir y u v ad a toplanılm
andan yana olan Y ahudiler) bu kateg orin in g ü ttü ğ ü hedefler,
Yahudilerle ilgili A lm an siy asetin in g erçek te y ü rü ttü ğ ü g a y e
lerden en az ayrılan hedeflerdir. ”62
Siyonist y a z a r d e v a m ed iyor: "Son uçta R eich'ın çeşitli
kurulularının, özellikle de D ışişleri ve E kon om i bakan lıkların ın
ken dileriyle g erçek iş ilişkisi ku racakları tek Yahudiler, bal g ibi
a\/mıistler ve F ilistin Y ahudileri o la ca k tır.”63
Siyonist yöneticilerin bu davran ışı, d ü n y ad a, antifaşist
Y.ılıudiler tarafın d an lanetlendi ve siyonist h areketin için-
ılckilerden bile m u h alefet g ö rd ü : "21 A ğ u sto s 1933'te
Rıag'ta 18. S iyon ist K on g re açılır. F litler iktidara g eleli beri y a
yılan ilk kon g red ir bu. A lm an y a'd aki Y ahudilerin d u ru m u , el-
b elle ilgi alan ların ın ve tartışm aların ana kon u su ydu . Floofieıı
er Ruppin, doğru ca B e rlin ’den P ra g ’a g elm işlerdi. D elegelerin
luiı/ıik çoğ u n lu ğ u , iki baş m ü zakereci F loofieıı ile C ohen 'i şey
hinin işbirliği etm ek ve Flaav ar uzlaşm asıy la Y ahudilerin R e-

'■' KeiclVın b ü tü n d ip lo m atik m isy o n ların a g ön d erilen B u lo w -S ch w an te
g en elg esi, no 83, 21, 28-2, 28-2-34. R cfera t D eu tsch lan d . H instcllung des
A u slan d es zur Ju d en frag c/ Y ab an cı Ü lk elerin D ikkatin i Y ahud i S o ru n u
na Ç ek m e, A . A. Bon.
'■1 Avnı eser, s. 87.
31 8 •R o g e r _ a ra u d y
ich'ın ırkçı p o litik a sın a karşı m ü cad elesin i kırm akla suçladılar.
A teşli tartışm alar oldu. F akat A lm an ya'n ın b oy kot ed ilm esi ça
baların a Ö rgü t'iin fiile n katılm asın ı ön gören bir ön erge kabul
edilm edi. VVilhelm strasse'de (A lm an D ışişleri B akan lığı'iıda),
F laavara u zlaşm asın ın 'delegelerin ılım lı ço ğ u n lu ğ u n u n tu tu
m u n u g ü çlen d ird iğ i' m em n u n iy etle v u rg u lan d ı." 64
Siyonistlerin A lm a n y a 'd a d u ru m u güçlendi. Siyonist
T eşkilât'm , O rta d o ğ u 'd a k i yeni h ayata h azırlan m a a rz u
su n d ak i gö çm en ad ay ların a A lm a n y a 'd a m eslekî fo rm as
y o n ve tarım cılık m erk ezleri açm asın a m ü saad e edildi.
B irçok şehirde İbranice kursları açıldı ve R obert W eltsch
gibi değerli birinin idaresindeki Siyonist g azete jû d isch e
R u n dschau , binlerce Y ah udi ailesine d ah a iyi bir h a y at
u m u d u aşıladı. İçişleri Bakanlığı, bir A lm an Siyonistlcri
heyetin in 19. Siyonist K o n g re 'y c katılm asına izin verdi.
Y ah u d i g en çlik h arek etleri ü yelerin in geleneksel ü n i
fo rm a la rı taşım a la rı 19 A ralık 1 9 3 4 'te alınm ış bir k ara rla
y a sa k la n m a sın a ra ğ m e n , 13 N isan 1 9 3 5 'te , o d ö n em d e
I lim m ler ile IT eyd rich 'in g erçek etki sah ası o lan B av y e ra
siy a sî p olisi, b u h a re k e tlerd en b irinin ü y elerin in ü n ifo r
m a taşım aların ı istisn aî o larak kabul e d iy o rd u çü nkü:
"A çık ça g ö rü lm e k te d ir k i 'D evlet S iy on istleri', illeg a l y o lla r
d âh il h er ça rey e b a ş v u r a r a k ü y elerin i F ilistin 'e g ö ç ettirm ek
için g a y ret sarfed en ö rg ü tü n ta ken disidir. D ahası, bu örg ü tü n
k esin lik le g ö ç ettirm ey e d ö n ü k fa a liy e ti, A lm an y a'd a n Y ahu di
leri g ö n d erm e ça b a sın d a k i h ü k ü m etin g ü ttü ğ ü g a y e ile de a y
nı istikam etted ir. "66
B u low -S ch w an te İçişleri Bakanlığı'na şunu y azıy o rd u :
“A lm an y a'd aki S iy on ist fa a liy e ti İdarî ted birlerle k östeklem en in
h içb ir g erekçesi yoktur, çü n kü siy on izm in , A lm an y a'd an tedri-
64 A ynı eser, s. 93-94.

65 H erin g 'in A lm an ya Siy o n ist F ed erasy on u 'n a m ektu bu, no. A 416/ 5012, 1,
2, 35, R cferat D cu tsch laııd, [ud eııkon gresse im A usland, B d . 1, A .A . Bonn.
66 B ru n n e r'in b ü tü n em n iy et g ü çlerin e g en elg esi, no. 1 7929/ 35 I I B,
13.4.35, S am m lu n g Schum achev, d osy.ı no: 240 I, B A . K o b lcn z .
t
İlâhi M e s a j l a r I b p m ğ ı F ilistin • 319
ren Y ahudileri u z a klaştırm ak g a y esi g ü d en n asy on al-sosyaliz-

ınitı p rog ram ıy la çelişen b ir y an ı bu lu n m am aktadır.''67
A lfrcd R osanberg de, 3 M ayıs 1 9 3 5 'te E cho de P aris'den
Raym ond C a rtie r'y e verd iği bir m ü lak atta, Yahudilerin
asim ilasyon u n a karşı çıktığı için siyon izm in başarılarını
lakdir ed iy o rd u .68
İki N ü rn b erg k an u n u n d an biri, m illî gam alı h aç b ay ra
ğı çek m eyi Yahudilere yasak lay an "A lm a n kan ve o n u ru
nu k o ru m a " hakkm daki kanun, D av u t yıldızı işlem eli m a-
vi-beyaz siyonist b ay rağın ın renklerinden başka bir şey
olm ayan "Y ah u d i ren k li"69 bayrakları d algalan d ırm aları
na izin v erm işti.70
Y u goslav v e y a Polon yalı p artizan larla tem asa g eçm ek
için Filistin 'den u çak la getirilip p araşü tle indirilm iş bir
düzine k ad ar gön ü llü yü bir y a n a bırakırsak, D ü n y a Siyo
nist Teşkilâtı, d ü n ya çap ın d a p ro p a g a n d a araçların a, p ara
ve silâh im k ân ların a sahip olm asın a rağm en , sad ece ve sa
dece b ü yü k devletlerd en öncelikle Filistin'e kısıntısız göç
ettirilm esini v e savaş sırasın d a N azilerle sav aşm ak için
değil de, İngilizlerle v e sav aş so n u n d an itibaren de özel
likle A rap larla sav aşm ak için bir Yahudi o rd u su n u n h azır
lanm asını talep ed iyord u .
F lan n ah A ren d t E ich m an n K u düs'te kitabında (s. 134-
141), ü çte ikisi Siyonistler tarafın d an yönetilen "Y ahudi
K onseyleri"nin (Ju d en rat) pasifliğini ve h atta N azilerle iş
birliğini gö zler ön ü n e serm iştir.
Flâlbuki ta m o sıra d a a raların d a ço k say ıd a Y ah u
d i'n in de b u lu n d u ğ u bin lerce A lm an , Isp a n y a 'd a faşizm e
67 B u lo w -S ch w a n te İçişleri B akan lığ r'n a m ek tu bu , no: ZU 83-21 28/ 8,

6 .9.35, In lan d II A / B , D as Ju d en tu m in D cu tsch la n d / A lm a n y a 'd a k i Ya-
hu diler, Bd 3, A . A . Bon.
68 B elg e no: 623, d osya C D JC , Paris.
"A lm a n k an ve o n u ru n u k o ru m a " luıkkm daki kan u n u n 4. p arag rafı,
R G B 1, 1 9 3 5 ,1 , s. 1146.
70 E liahu B en Elissar, age, s. 186-187.
v e H itle r'in H a v a B irliklerine karşı k ah ram an ca m ü c a d e

le e d iy o rd u .
Isp an y a'd ak i M illetlerarası T ugaylar arasın d a, A b ra-
h am L in coln tu gayın ın A m erikan gönüllülerinin y ü zd e
3 0 'u n d a n fazlası Yahudi idi. D om b rovsk 'in P olon ya tu g a
yındaki 5 bin Polon yalIn ın (yü zd e 45 'te n fazlası) 2250'si
Y ah u d i'yd i. B ütün o insan lar o sırad ağ lara antisem it faşiz
m e ve H itle r'in C o n d o r Birliği'ne karşı sav aşm ay a ve öl
m ey e gelm işlerdi.
Begin'in iddia ettiği gibi, Siyonist D evlet'in 1500 yıldan
beri tarihinde ilk defa benzeri görü lm em iş bir Yahudi tipini
ortay a çıkardığı d oğ ru değildir. İbranî Yahudi, siyonistler
tarafından taarru z sav aşm a göre talim ettirilm ezden önce,
İsp an y a'd a ve daha başka yerlerdeki hürriyet savaşlarında
kendini gösterm iştir. N e v a r ki siyonist yöneticiler böylesi
m ücad eleyi istem iyorlardı. N itekim 24 A ralık 1937 tarihin
de Filistin'in Siyonist gazetesi, Filistin'e çalışm aya gelm ek
yerine, İsp an ya'd a v u ru şan A b rah am Lincoln Tugayı'nın
gönüllü A m erik an Yahudilerini yerd en yere v u ru y o rd u .71
"B ritan y a Faşistleri B irliği"n in "fü h rer"i ve F litler'in
taklitçisi antisem it M o sley 'y e karşı ülkelerinde d iğer h ü r
riy et savaşçılarıyla birlikte örgü tlen en İngiliz Y ahudilerin-
den, Siyonist yön eticiler b o şu n a başlattıkları bu m ü cad e
leden d ön m elerini istiyordu. L o n d ra'd ak i tem silcilerin
den biri, " Y ahudiler an tifa şist hareketlere katü m alı m ı?" baş
lıklı bir m ak aled e cevap v eriy o rd u :
"Hayır.
Şu iiç ideal Y ahudileri g ü çlü bir şek ild e y ard ım a ç a ğ ır ıy o r ...
1. Y ahudi halkın ın birliği.
2. Ç ok bü y ü k bir Y ahudi g u ru ru n a ihtiyaç.
3. İsrail yu rd u n u n inşası.
Dizlerse, an tifaşist örg ü tlere katılm am ızın g erekli olu p olm a
dığın ı tartışarak zam an kay bed iy oru z. "72
71 B kz: Jczoislı L ife/Y ahu di Ihn/ntı, N isnıı 1938, s. 11.

/2 R ap hael Povvell, Yonıı$ sioııisl/C vın ; S iyon ist, L ond ra, A ğ u sto s, 1934, s. 6.
!
]] m j M e s a j l a r T o p r a ğ ı F i l i s t i n * 5 2 1
N a h u m G o ld m an d a, O to b iy o g ra fi'sin de, " H a a v a ra "

(tran sfer an laşm ası) ile H itle r'e k arşı b o y k o tu k ırm ala
rından v e D ü n ya S iyonist Ö rg ü tü 'n ü n N a zizm e karşı di
reniş d ü zen lem ey i re d d e tm e sin d e n d o layı siyonistleri
kınayan Ç ek D ışişleri B ak an ı E d o u a rd B en es'le k arşılaş
m asını anlatır.
Ö nce "D ü n y a Siyonist Ö rg ü tü "n ü n , sonra da "D ü n y a
Yahudi K on g resi"n in Başkanı N ah u m G oldm an, sad ece
geç kalm ış değil, aynı z a m a n d a da yü zeysel bir otokritik
te bu lunur: H itlerciliğe karşı sav aşm am ış olm a hatasını
kabul eder, fakat b unu siyon izm in iç m an tığın a değil de
insanların k u su ru n a bağlar.
"S anki h iç b ek lem iy o rm ıışıız g ib i sa ld ırıy a ıığ ray ışım ızın
m azereti yoktur. M itler ve rejim in in bize y a p a b ild iğ i şeylerin
hepsi, ev et h epsi, ön ced en , tam bir sin silik le ilân ed ilm işti. S af
lığ ım ız v e iy im serliğ im iz, biz i bu teh d itleri ötıem sem em ey e şev
ketti. O y ü zd en Y ahudi halkı için u tan ç v erici olan bu kon u da,
ne g en ellik le bizim k u şa ğ ım ız ın , ne de Y ahudi y ön eticilerin bii-
yiik bir kısm ın ın m azereti vardır. B izim k u şağ ım ız, ken d i h a l
kın ın ü çte birin d en fa z la s ın ın im h asın a sa d ece sey irci kalm akla
m ahkû m ed ilem ez, on a ad ın a lâ y ık bir sav u n m a d ü zen lem eksi-
zin k atlan m ış olm ası su çu da yü klen ebilir. B ütün h ay al kırık
lıklarıy la birlikte N azizm e karşı v erilen bu kısır m ü ca d ele y ılla
rı sırasın d a, bana Y ahudi y ö n eticilerd en d ah a an lay ışlı g örü n en
Y ahudi olm ay an y ö n eticilerle karşılaştığ ım olu yordu . B una ö r
nek ola ra k C en evre'de Ç ekoslov aky a D ışişleri B akanı ile y a p tı
ğını g ö rü şm ey i v ereceğim . K en d isin i N ü rn b erg K an u n ların ın
çıkm asın d an az bir zam an son ra ziy arete g itm iştim . B eau -R i-
vage o telin d ek i özel sa lo n u n d a k i h âli bu gü n bile h âlâ g ö z leri
m in ön ün dedir. İki saat boy u n ca salon d a bir o y an a bir bu y a
na sin irli sin irli g itti g itti g eld i. N ered ey se bağ ırm ay a varan bir
ses ton u yla ban a en sert ten k itlerin i y ön eltti: N için Y ahudi h a l
kı d erh al y eterli çapta tepki g österm iy or, niçin d ostlarım ve ben
hem en b ir D ü n y a Yahudi K on g resi y a p ıp N azizm e karşı a cım a
sız bir sav aş açm ıy oru z? K en d isin in ve Yahudi olm ay an d iğ er
d ev let ad am ların ın da d estek lerin i esirg em ey eceklerin i ban a te
y it etti. 'H ep böy le u y u şu k tarzda tepki gösterirler, d ü n y a k a

m u oy u n u sa rsm a z la r ve A lın an lara karşı g ü çlü ted birler a l
m azlarsa, Y ahudilerin k en d i g elecek lerin i teh likey e atacakların ı
v e bü tü n d ü n y a d a h u k u k î e şitlik lerin i k a y b ed eceklerin i siz a n
la m ıy o r m u su n u z h iç ? H itler ö rn eğ in i başkaları da ben im sey e
cek ler v e o n la r d ü n y an ın bü tü n a n tisem itlerin i k ışkırtacaklar'.
H a y a tım d a çok sa y ıd a z o r v e acı g ö rü şm eler y ap tım , fa k a t h iç
bir zam an o iki sa a t sıra sın d a k i k a d a r ken d i b ed b ah t ve u tanç
için d e h issetm ed im . B en es'in haklı o ld u ğ u n u b ed en im d eki k ıl
cal d a m a rla ra v a rın ca y a k a d a r hissed iy ord u m .''73
Son d erece acı bir örn ek de P olon ya örneğidir.
Siyonist yöneticilerin hedefi P olon ya'd a da Yahudileri
sav u n m ak değil, aksine Filistin'in istilâsını tertiplem ek için
"g ay retli azınlığı" hazırlam aktı. 1939 ilkbaharında (M ena
h em Begin'ine bağlı) Irgu n 'u n yirm i beş üyesi, A lbay
Beck'in antisem it h ü küm etince sağlanan Polonyalı u zm an
ların74 yönetim i altında, Z ak op an e'd a, Tatras sıradağların
da sabotaj, suikast ve ayaklanm a sanatı talimi yapıyordu.
Siyonizm in faşist k anadını o lu ştu ran A b rah am Stern,
M u ssolin i'd en İngilizlere karşı destek alarak Filistin'e g e
çişi org an ize etm ey e çalışıyord u .75
B u n a karşılık N az ile r P o lo n y a 'y a gird ik leri ve P o lo n
y a o rd u su açık şeh ir ilân ed ilen V a rşo v a 'd a n çekilm e e m
ri ald ığı zam an , siyon ist y ö n eticilerin ekserisi sıvıştılar,
en b aşta d a P o lo n y a S iyonist Ö rg ü tü B aşk an ı M oshe
73 N ah u m G old m an , A u tob io g rap h ie/O tobiy og rafi, age, s. 157-158.

74 D an iel L ev in e, ü a v id R czicl, T he m an an d H is T im es/D avid R eziel, A dam ve
Z am anı, s. 259-260.
73 Aynı eser s. 260. İn g ilte re 'y e m u h a le fe tin e bel b ağ lay an S iy o n ist y ö en ti-
ciler 1 9 2 2 'd en itib aren M u sso lin i ile tem asa g eçm işlerd i. E kim 1 922'd e
R o m a'y a y ü rü y ü şü so n rasın d a, 20 A ra lık 1 922'd e M u sso lin i o n ları k abu l
etm işti. Bkz: R uth Bondy, T he E m issary: a live o f E nzo S eren i/C asıts: E nzo
S eren i’nin H ayatı, s. 45. VVeizmann M u sso lin i tarafın d an 3 O ca k 1 9 23'te
ve bir b a ş k a sefer d e 17 E ylü l 1 9 2 6 'd a k ab u l e d ild i; D ü n y a S iy o n ist Ö r
gütü B a şk a n ı N ah um G o ld m an , M u sso lin i ile 26 E k im 1 9 2 7 'd e g örü ştü
ve k en d isin e "Bu Yahudi D cvleli'n i ku rm an ıza yard ım ed eceğ im " d ed i. (N a
h u m G old m an , A u to b io g ra p h id O lo b iy o g ra fi, age, s. 170).
I
II ılı: M e s a j l a r Topr;ıj*ı F ilistin • 323
Sneh v e B etar lideri M e n a h e m B egin . Sneh Filistin 'e gitti

ve o ra d a 1 9 4 1 'd e n 1 9 4 6 'y a k a d a r F la g a n a h 'a k o m u ta etti;
begin L itv a n y a 'd a R u slar ta ra fın d a n tu tu k lan d ı v e N azi-
ler S o v yetler B irliği'n i istilâ ed in ce de serb est bırakıldı.
A sla P o lo n y a 'd a kalıp m ü ca d e le etm e n iyeti taşım ad ı.
1940'ta tu tu k lan d ığı sırad a, Filistin 'e g itm ek için h a z ırla
n ıyordu. K endisi şu n ları y a z a r: " K ovn o için k a rım a ve k e n
d im e bir lese-p a se v e F ilistin için d e v iz e le r alm ıştım . Tam h a
reket etm ek ü zerey d ik, tu tu k la n m a m bu n a m a n i o ld u /' 76 " F i
listin 'd en , k en d isin i P o lo n y a 'n ın b a şşeh rin d en , o ra d a d iğ er
Y ahu dileri y ü z üstü b ıra k ıp k a çm a sın ı k ın a y a n b ir m ektu p a l
dı. T ıpkı B etar'ın y ü z b a şısı g ib i, b a tm a k ta olan g e m iy i en son
terk ed ecek k işi olm ası g erekird i.''77
N aziler V arşov a'y a girer girm ez bir "Y ah u d i K onseyi"
(Jud en rat) olu ştu rd u lar ve b aşına Yahudi Z an aatk arlar
D erneği Başkanı Siyonist A d a m Czerniakovv'u k o y d u
lar.78 Ç o ğ u d u ru m lard a N aziler bu "K o n sey ler"in (Rat)
başına ellerinin altında b u lu n an siyonistleri yerleştirdiler.
N aziler birkaç ay b o y u n ca Yahudilere Filistin'e gitm e izni
verdiler; siyonist yön eticiler b u n d an istifadeyle h arek etle
rinin liderlerini yolcu ettiler. A d a m C zern iak ow bu teklifi
aldığını ve öfkeyle geri çevirdiğini ve h atta b u n d an y a ra r
lanarak Filistin'e sıvışan bir siyonist yö n eticiye şöyle d ed i
ğini anlatır: “Siz aşağ ılık birisin iz... L id er old u ğ u n u zu iddia
ediyor, am a kitleleri bu k orku n ç du ru m d a y ü zü stü bırakıp k en
di tü rü n ü zden itlerle birlikte k o şa ra k kaçıy orsu n u z. "79
Siyonist yöneticiler V arşova gettosunu terk edip gitm ek
le kalm adılar, "K on sey ler"e başkanlık ed en bu siyonist yö-
neciler bir direniş örgütlem ek için de hiçbir şey yap m ad ı-
7h M en ah em B egin , W lıite n ights/B cyaz C ccclcr, s. 84-85.

77 L ester E ck m an ve G ertru d e H irschler, M enahem B egin, s. 50.
78 B ern a rd G old stein , T he stars bear zvittnesslY ıldızlar Ş ahitlik Ediyor, s. 35 ve
B lu m en th a l, E ck v e K erm ich , The VVarslımo ditin/ o f A dam C zern ia-
koze/A danı C zern iakoıv'u n Varşova G iin liigii, s. 2.
lar.80 A d am Czerniakovv, Tem m uz 1942'de, N aziler 300 bin

Y ah u d i'yi V arşova gettosu n d an alıp götürdükleri zam an,
on lara d ah a fazla y ard ım etm em ek için, intihar etti.
V arşova ayaklanm asının en önde gelen tarihçilerinden
biri, Dr. N ath an Eck'i yöneticilerin pasiflik politikasının sa
v u n u cu lu ğ u n u y ap m asın d an dolayı kınarken kendisini
1 968'd e şöyle haşlıyordu: "E ğer sonuna kadar bekleseydik ve li
derlerin öğütlerine g öre hareket etseydik, sizce isyan olur m uydu?
B ence o zam an asla isyan m isyan çıkm azdı. H em ben D oktor Eck'e
m eydan oku yor ve diyorum ki liderlerin en ufak bir ayaklanm ayı
olsunı düşü ndü klerin e dair bana ikna edici deliller getirsin!''81
G ettod ak i n ih âî sa v a şta ölm ek için V ilna'ya gönüllü
o larak geri d ön en M o rd eh ay Arrielevvicz'in, o 24 y aşın d a
ki siyon istin takdire şay a n d avran ışı, Filistin'de d evletleri
ni k u rm a telâşıyla, bu direnişe hiçbir katkı ve teşvikte b u
lu n m a y a n siyonist yön eticilerin d eğişm ez tu tu m u n u el
b ette u n u ttu ram az.
O z a m a n d a n beri "H o lo k o s t"u en baş delil olarak kul
lan an siyonist yöneticiler, bu k orkunç hakikati d ü n y ay a
d u y u ru p d a o b ü yü k kıyım ın d u rd u ru lm ası gerektiği tam
o sırad a suspustular.
Bazı ku rb an lar en b aşta, "Y ah u d i A jansı"nı h ab er v e r
m e ve insanlığı h arek et g eçirm e görevini yerine g etirm e
m ekle; siyonist liderleri de, araştırılıp soru ştu ru lm ası h â
linde, Elah am D ov VVeissmandel'in plânları gibi, binlerce
h ay atı ku rtarab ilecek plânları m üttefiklere ihbar etm e
m ekle suçladılar.
İsrail A d alet B akanlığı d a yap m ış olan Shm uel Tamir,
K astn er D av ası'n d ak i ifadesinde şöyle d iyord u : "1944
T em m uz ortasın a, g ü n d e on iki bin ölü m ü n başlam asın d an altı
80 Isaiah Trunk, Jew ish rcsista n cc d u rin g th e H o locau st, s. 2 5 7 v e (İsra il'in
Y ad v ash em H o lo ca u st'u n d a n ) Y srael G u tm an , The g en esis o f the R esistan -
ce in the W arshaw gh cttolV arşov a G el tosu n da D irenişin D oğu şu , c. 9, s. 43, li
d erle rin terk ed ip g id işin in so n u çların ı itira f eder.
81 Yisrael G u tm an , Jeıvish resistn n ce d u rin g the H olocau st/H olokost S ırasın da
Yahudi D irenişi, s. 148.
İlahı M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ilistin • 325
hafta son rasın a kadar, Y ahudi A jan sı veya siy on ist bir y etkili ta
rafından, k itle h â lin d e sü rg ü n lerin başlad ığ ın ı ve y arım m ilyon
insanın çoktan im ha ed ild iğ in i d u y u rm a k için, resm en tek keli
m e edilm edi.
Y ahudi A jan sı o sırad a M acaristan Y ahudilerinin ka d eri ve
sü rg ü n ler h akkın d a en iyi v e en doğru bilg ilere sahipti. D aha
önce M ah k em e ön ü n d e d e ispat ed ild iğ i g ib i, bu kon u d a In giliz
san sü rü de yoktu ... B ir bu çu k ay boy u n ca B ay S harett ve Yahu
di A jan sı ellerin d eki h a berleri bilerek ve kasten çöpe attılar."82
Sözlerini şöyle sü rd ü rd ü : "N için bu k orku n ç h aberler Ben
G uryon, Sharett, VVeizmann ve bü tü n resm î y ö n eticiler tarafın
dan çöpe atıldı? Ç ü n kü F ilistin 'd e h alk M acaristan 'd a olup bi
len i ve liderlerin in taş ka lp liliğ in i bilseydi, top rağ ım ızda bir f ı r
tına kop ar ve iktid ar on ların ellerin d en g id erd i de ondan. O n lar
içinse en ön em li olan, öy le g örü n ü yor, iktidardı. "83
Fırtın a kopardı, zira ölü m e gidenler, araların d an bin-
lercesini k u rtarm an ın yo lu n u gösteren m esajlar g ö n d er
m işlerdi.
H a h a m M ich ael D ov VVeissmandel, 15 M ayıs 19 4 4 'te ,
Lublin y ak ın ların d a b ir m a h z e n e sak lan m ış d u ru m d a
b u lu n u yo r v e Yahudi A jan sı'n a şu m esajı u laştırıy o rd u :
‘‘Sizler, bizim F ilistin li v e d iğ er bü tü n ü lk elerd eki k a rd eşleri
m iz, bü tü n K ra llık la rın siz ba k a n la rı! Bu on b in lerce cin ay et
k a rşısın d a n asıl sessiz k a la b iliy o rsu n u z ? ..." D aha 1 9 4 2 'd e ,
B iltm ore p ro g ra m ın d a , "k e n d i" D evletleri sö z k on u su ol
d u ğ u n d a, m ü ttefik lere g erçek bir ü ltim ato m v erm iş o si
yon ist yöneticiler, d iğ e r pek çokları a ra sın d a H ah am
M ichael D o v W eissm an d el'in ken d ilerin e g ö n d erd iğ i şu
net k u rta rm a plân ların ı bile o n lara iletm iyorlard ı: "A u sc-
h ıvitz ölü y akm a fırın la rın ın b ir h a v a b o m b a rd ım a n ıy la tahrip
ed ilm esin i istiy oru z, iliş ik te k i h a rita d a g ö rü ld ü ğ ü g ib i bu f ı
rın lar rah atça g ö r ü le b ile c e k d u ru m dadır. B ö y lesi b o m b a rd ı
m an lar k â tillerin işin i g eciktirecektir. D aha da ö n em lisi, batı
H2 Ben H e ch t, P crfidy/V efasızlık, Ju lian N essn cr Inc. Ncvv York, 1961, s. 145.
A ynı eser, s. 147.
1
3 2 6 •R o g e r v. a r a u d y
M a ca rista n ile P o lo n y a a ra sın d a k i d em iry o lla rın ı ve K a rp a tla r

civ a r ın d a k i k ö p rü leri b om b alam aktır. D iğ er işleri bırakın ve
bu n ları y a p ın ! S izin ih m a lin iz y ü z ü n d en h er g ü n on bin k işi
nin ö lm ek te o ld u ğ u n u h a tırla y ın !
Siz, ey İsrail oğu lları, y o k sa aklın ızı m ı kay bettin iz? E trafı
m ızd aki ceh en n em i g ö rm ü y o r m u su n u z? P aran ızı kim için sak
lıy orsu n u z? Ya katil y a da çıldırm ış olm alısın ız siz ler!" M
H a h a m W eissm an d el, onların ne gibi m azereti o ld u ğ u
nu m erak ed iyord u : "A caba h aberin iz m i y o k? "
F ak at K astn er D av ası'n d a, Yahudi A jan sı'n d an M en ac-
h em B a d e r'e soru ld u : "H aham W eissm an del'in bu m ektu bu
nu ald ın ız m ı?" C ev ap verd i: “Bu tür m ektu p ları her g ü n a lı
y ord u k. " 85
3. S iy on ist Y ön eticilerin N az ilerle İşbirliğ i
S iyon ist y ö n e ticile rin N azilerle işbirliğinin en çarp ıcı

ö rn e ğ i, S iyon ist Teşkilât B aşk an Y ard ım cısı R u d o lf K ast
n e r ö rn e ğ id ir: "M a c a r is ta n Y ah u d ilerin in sü rg ü n ü s ır a s ın
d a E ich m a n n o n u n la g ö r ü ş m e le r y ap m ıştır. Bu iki adan ı bir
u z la şm a y a v a rm ışla rd ır. B u n a g ö re, E ich m a n n b irk a ç bin Ya
h u d i'n in F ilistin 'e g itm e s in e 'yasa dışı o lara k' g ö z y u m a c a k
(g erçek te ise o n la rın tren leri A lm a n p o lis i ta ra fın d a n d u r d u
ru la ca k tı); bu n a k a r şılık da y ü z b in ler c e Y ahu di'n in A u sc-
h w itz istik a m etin d e s e v k e d ild iğ i k a m p la rd a 'düzen v e s ü k û
n et' h ü k ü m sü recekti. Bu a n la şm a d a sö zü ed ilen b irk a ç bin
s a ğ k a la c a k k işi ise seçk in k im s e le r v e b iz z a t E ich m an n 'ın ta
b ir iy le 'en iyi b iy o lo jik m a t e r y e l’ olan siy o n is t g e n ç lik ü y ele
riydi. E ich m a n n 'ın d ed iğ in e b a k ılırsa , Dr. K a stn er b ir "fikir"
için d in d a şla rın ı f e d a e tm işti v e bu n u n b ö y le o lm a sı iyiydi.
E ich m a n n D av ası'n a bakan üç h â k im d en biri olan B en ja m in
H a lev i, K a stn er D a v a sı'n d a b a şk a n lık k ü rsü sü n d ey d i. K ast-
8,1 H ah am M ich ael D o v VVoissrmmdcl. h x h ib it o f the d efen ce, no. 36, State
attorney, V. M . Greııvvald, D istrict a n ır t, K u d ü s, cc 124/ 53.
85 B en H echt, Pcr//riy/V/(’/i(si2//A, a;;e, s. 143.
!
İ h h i M e s a j l a r T o p r a ğ ı F ili stin • 127
ııcr, E ich m a n n v e d iğ er y ü k s e k d ü z e y d e k i N a z ilerle işb irliğ i

çim ek le su çla n m ış tı. H a lev i, K a stn er'in 'ru hu nu şey ta n a s a t
m ış o ld u ğ u ' k a n a a tin e v a rıy o rd u . "86
İsrailli bir gazeteci M alchiel Greenvvald, K astn er'in su ç
larını ortay a serdiğinde, İsrail H ü k ü m eti tarafından kendi
si aleyhine iftira ettiği iddiasıyla d av a açıldı. Tem yiz, olay
ların gerçekliğini tespit etti ve onu b eraat ettirdi; İsrail H ü
kümetini de d ava m asraflarını ö d em ey e m ah k û m etti.
İşte H âkim Benjam in H alevi'n in verdiği K arar m etn in
den bazı p arçalar:
"N aziler V arşova g etto su n d a n d ersler çıkarm ışlardı... E ğer
başların d a şerefli in san lar bu lu n a ca k olu rsa Y ahudilerin h a y at
larını çok ağ ır bed elle satacakların ı biliyorlardı.
E ich m an n y en i bir V arşova istem iyordu . O n u n için N aziler,
Yahudi y ö n eticileri sap tırm ay ı v e y old an çıkarm ayı denediler...
N azi y ö n eticiler siy on istlerin belirley ici u n su r old u kların ı bili
yorlardı... "87
Siyonist h ed efler için "y a ra rlı" 1684 kişiyi Filistin'e
gön d erm e hakkını elde etm ek için, E ich m an n 'a 47 6 bin
Y ahudi'nin direniş g österm ed en gid eceği garantisin i v eri
yordu. Ç ünkü kendisi yani K astner, im ha edilm ek üzere
gönderildiklerini on lard an sak layacak ve onları b u n u n sa
dece basit bir nakil işi o ld u ğ u n a inandıracaktı. H âk im H a
levi d ev am ed iyor: "M acaristan g ettoların ın Y ahudi kitleleri,
başların a g elecekten h abersiz sü rg ü n tren lerin e ku zu ku zu bin
diler. K en d ilerin in sad ece K en y erm eze'y e n akled ild ikleri yalan
h aberin e tam am en g ü v en m işlerd i... 'Seçkin' bir kesim i k u rtar
m ak için Y ahudilerin çoğ u n lu ğ u n u n hayatın ı fe d a etm ek K ast
ner ile N aziler a rasın d aki an laşm an ın esasın ı olu ştu ru yordu .
H âlbu ki 'Yardım K om iteleri'n in y ön eticileri v azifelerin i y ap m ış
olsalard ı, bin lerce K luj, N od v arod veya diğ er tarafların Y ahudi
leri sın ırd an (R om an ya'ya) kaçabilirlerd i."
86 H a n n a h A ren d t, E ichm an n in Jcn ısalcın , age, s. S İ.

87 Ju d gem cn t o f Ju g c B enjam in H alevi, O im irM İ C .ısr 121/53, A ttorney G e
neral versus M alchiel Greenvvald, District t oıırt, Kudüs, I la/.iran 22, 1955.
3 2 6 •R o g e r C a r a u d y
H âk im H alevi, K a stn e r'in m u h atap old u ğu N azilerd en

biri lehinde şahitlik yap tığını v e böylece H im m le r'in cel
lâtların d an A lb ay K u rt B ech e r'in K astn er'in tanıklığıyla,
N ü rn b erg D av ası'n d a cezad an k u rtu ld u ğu n u hatırlatır.
H âk im açık ve kesin bir dille belirtir: "K astner'in şah itliğ in
de ne h akikat vardır, ne de iyi niyet... O m ah kem e ön ü n d eki ta
n ıklığ ın d a, B echer leh in d e g irişim d e bu lu n du ğ u n u in kâr ed er
ken K astner, bile bile y alan y ere y em in etm iştir. A yrıca şu ö n em
li g erçeğ i de gizlen iştir: O B ech er leh in d eki bu g irişim im , Yahu
d i A jan sı ve D ü n ya Y ahudi K on g resi adın a y ap m ıştı... K a st
n er'in tav siy esin in ken d i şahsı ad ın a değil de, Y ahudi A jan sı ve
D ü n ya Yahudi K on g resi ad ın a y ap ıld ığ ı açıktır... işte bu y ü zden
B ech er M ü ttefik ler tarafın d an serb est bırakılm ıştır."
Bu y a rg ıla m a s o n ra s ın d a İsrail k a m u o y u sarsıld ı.
"H a a re tz " g azetesin d e Dr. M oshe K eren, 14 Tem m uz
1 9 5 5 'te şöyle y az ıy o rd u : " K a stn er N azilerle işbirliğ i etm ekten
d olay ı sa n ık sa n d a ly esin e o tu r tu lm a lıd ır ..." A m a Yediot A ha-
ron ot akşam gazetesi (23 H aziran 1955), b u n u n niçin y ap ı
lam ayacağ ın ı çok iyi izah ed iyord u : "Eğer K astn er y arg ıla
n acak olu rsa, bu d av an ın ortay a çıkaracağ ı g erçek lerd en ötürü,
m illetin ön ü n d e tam bir y ık ım a u ğ ray a cak olan h ü kü m et ü y ele
rin in tam am ıdır."
A n cak K astn er "ta m z a m a n ın d a " öldü v e İsrail H ü k ü
m eti d av ay ı tem yize g ö tü rd ü . Y ü ce D ivan üyelerinin ço
ğ u n lu ğu tarafın d an K astn er "ak lan m ak 'T a kalınm adı, bir
de kendisine arka çıkıldı. H âk im lerin ço ğ u n lu ğ u ad ın a
k ararı ok u yan H âkim S h lom o C h essin 'in tem el tezi şu idi:
"M acaristan Y ahudileri, uzun zam an d an beri ağ açta ku ru m u ş
kalm ış bir d al idi... N e fiz ik e n , ne de zihn en diren iş y a p ab ilecek
g ü çte idiler..."88
Yahudi kitlesini bu küçüm seyiş, Auschvvitz için ölüm
trenlerine m ırıldanm adan binip yığılm aları için 470 bin Ya
hudi'nin aldatılmasını, bu esn ad a da "seçkin" birkaç yü z ki
şinin Filistin'e yola çıkarılm asını böylece haklı buluyordu.
88 Ş u rad a zik red iliy or: Ben I leehl, Pcrfiıly/V cfusızlık, s. 270-272.
f
11 ıh. M e s a j l a r T o p r a ğ ı Filist in • 129
"En elv erişlilerin seçim i" yle ilgili bu "sosyal D arvoinizm ",
zaten H itle r'in old u ğu gibi siyon ist yöneticilerin ideoloji
sine de tıpatıp u y u y ord u .
B öylece K astn er d a v asın d an so n u ç olarak o rtay a çıkan,
bunun bir ferdin h atası v e y a su çu olm adığıdır. Bu, bir
adam ın gö rev ihm alinin ötesinde bir şeydir. Asıl trajik
olan yanı ise, h ü k ü m etin tem y iz etm esi son rasın d a bir Y ü
ce D iv an 'm o ad am a ark a çıkm ış olm asıdır. Sonuç itibariy
le, faşist bir ideolojinin m eşru laştırd ığı bir devlet su çu d u r
söz kon u su olan.
N itekim bunun en çarp ıcı örneği, siyonist yöneticilerin
ve özellikle de B ay İzak Ş a m ir'in Stern g ru b u n u n H itler
hüküm etiyle işbirliğidir.
"L e h i" ("İsrail'in K u rtu lu ş S avaşçılarT'nm ilk harfleri)
adlı bu gru p , “H itler'le, N a z i A lm an ya'sıyla İn giltere'ye karşı
bir ittifakı tavsiye etm ek g ib i a h lâ k î açıdan a ffed ilm ez bir s u ç "
işlediği için d ah a ön ce Ben G u ryon tarafın dan yerd en y e
re v u ru lm u ştu .89
D aha 7 Tem m uz 1933'te, Siyonist D avar gazetesinde Da-
vid Ben G uryon, (M enahem Begin'in ü stâdı) V ladim ir Ja-
botinsky'nin N azi A lm an ya'sın d ak i faaliyetlerini şiddetle
eleştirm işti: "H itler'in A lm an ya'da iktidara g elişin in hem en
sonrasında, Yahudilere ve M arksistlere karşı baskıların en şiddet
li olduğu sırada B ay V ladim ir Jabotin sky B erlin'e g eld i ve halka
yaptığı bir kon u şm ad a S iyonist h areket için de ve Filistin'de
M arksistlere ve kom ü n istlere karşı kin tahrikçiliği y a p tı." 90
Stern grubu, Stern tarafın d an ku ru lm u ş ve yön etilm iş
tir. Yardım ıcısı d a (o d ön em d e İ. Y czernitsky adını taşıyan)
İzak Ş a m ir'd i. 1 9 4 1 'd e İn g ilizler ta ra fın d an v u ru la n
S tern'in ölü m ü n d en sonra, gru p bir "ü ç lü " tarafından y ö-
S9 B ar Zohar, Ben G ou rion, le p rophete an n e/B en G u ryon, S ilâhlı Erm iş, F ay ard
Y a y ın la n , P aris, 1966, s. 99.
90 Jo se p h B. S ch ech tm an , F ig h ter an d proplıet, T he V ladim ir Jab otin sky
S torylA vcı ve E rm iş, V ladim ir Jabotin sky H ikâyesi, Noıv York, l.o ııd ra, 1961,
s. 185 v e 202-203.
3 3 0 •R o g e r ^ arau d y
netildi: İsrael E ld a d Snab, N atan Yelin-M or ve o p erasy o n

lar k o m u tan ı İzak Şam ir.91
Faşist devletlerle ilk tem aslar "K udüs'teki İtaly an B aş
kon solosu K on t Q u in to M az z ilin o ile yapıldı, fa k a t h içb ir son u ç
verm edi''.92
G rup Stern b u n u n ü zerin e d o ğ ru d an N azi A lm an y a'sı
na b aşv u rd u . İlk aracı olarak Lubençik, İzak Şam ir tarafın
d an , Ş am 'd ak i gizli servisin başı Von I Ientig'e gönderildi.
İkinci bir k arşılaşm a, N a tan Yellin-M or başkan lığında ger
çekleştirildi.
G rup S tern ’in tarih î şeflerinden Bay İsrael E ld ad Snab,
Tel A v iv 'd e çıkan günlük bir gazeted e, 4 Şubat 1983 tarih
li Yediot A h a ro n o l'ta y ay ın lan an bir m akalede, kendisinin
hareketi ile N azi A lm an y a'sın ın resm î tem silcileri arasın
daki gö rü şm elerin gerçekliğini teyit eder. M eslektaşları
nın N azilere "A vrupa'da A lm an an lay ışın a uygun y en i bir d ü
zen le İsrail'in K u rtu lu ş S av aşçıları (Lehi) tarafın dan tem sil ed i
len Yahudi halkın ın ö z lem leri arasın d a bir m en faat birliğ in in
m ü m kü n old u ğ u n u " izah ettiklerini söyler.
Bu m ak ale H aaretz g azetesin d e 31 O cak 1 9 83'te n eşred i
lenin d evam ıyd ı. O m ak aled e, ITitler'in A n k ara B üyü kel
çisi F ran z v o n P ap en 'e, o n u n Bakanlığı'na O cak 1941'd e
"g iz li" d am gasıyla gön d erilen v e on un G rup Stern'in y ö
neticileriyle tem aslarını an latan bir m ek tu p tan bahsedili
y o rd u . Ş am 'd ak i N azi gizli servis ajanı V em er O tto Von
ITentig'in Stern ve Ş a m ir'in aracılarıyla yap ılan g ö rü şm e
lerle ilgili şu notu da ilâve ediliyordu: “İsrail k u rtu lu ş h a re
keti ile A vru pa'daki y en i dü zen a rasın d a işbirliği, III. R eich şa n
söly esin in n u tu kların d an birin e de u ygun dü şm ektedir. Ç ü n kü
bu n u tu kta H itleı; İn g iltere'y i tek başın a bırak m ak ve y en m ek
için h er türlü birleşm e v e ittifakın ku llan ılm ası g erektiğ in in al-
41 İzak Ş a m ir'in Stern g ru b u için d ek i rolii ve görevleri için, bk z: İsrael San-

d ers'in D avar g azetesin d ek i m akalesi (Tel Aviv, 22 H aziran 1975).
92 I’red G o ld stein , L7rç>onn//rç((iı, l'ıan ee-H ıu p ire Y a y ın la n , M en a h e m B e-
g in 'in ö n sö zü y le.
]
İla h ı M e s a jl a r T op rağı F ilistin • 331
lıııı çiziy ord u ." A yrıca bu n o tta S tern gru b u n u n "A vru
pa'daki totaliter hareketlere, on ların id eoloji v e y a p ıların a sıkı sı
kıya bağ lı" old u ğu d a ifade ed iliyord u . Bu belgeler A lm an
arşivlerinde bulunm uştur.
19 A ğu stos 1983'te, Tel A viv'd ek i haftalık d lo ta m 'd a , İş-
C’i Partisi'nden sendikacı, K ibutz G u eva ü yesi Bay Eliezer
I lalevi, A v ru p a'd a savaşın ortalığı kasıp k avu rd u ğ u , M a
reşal R om m el'in birliklerinin M ısır top rağ ın a çok tan ayak
bastığı v e Y ahudilerin N aziler tarafın d an im hasının gid e
rek şiddetlendiği bir sırad a, A lm an ya'n ın A n k ara b ü yü
kelçiliğine verilm iş (o sıra Y azernitsky adını taşıyan ) İzak
ham ir v e A b rah am Stern im zalı bir belgenin b u lu n d u ğ u
nu açıklar. Bu b elged e özellikle şöyle d enilm ektedir: "Biz
ler sizin le tıpatıp ayn ı a n la y ışa sahibiz. Ö y ley se b irb irim izle ni
çin y ard ım laşm ay alım ?"
(Stern'in ölü m ü n d en son ra gru b u yön eten "ü çlü "n ü n
arasına g eçm ezd en önce İzak Ş am ir'in ikinci a d am p ozis
yonu n d a old u ğu ) Stern gru b u n u n N azilere su n d u ğ u tek
liflerin tem el m etninin tercü m esi* aynen şöyledir:
"Filistin'deki (N M O ) M illî A sk erî Ö rgütü'nün (İrgun Ze-
v a iL eu m i), A v ru p a'd aki Yahudi m eselesin in h alli ve N M O 'n u n
A lm anya safın d a sav aşa a k t if katılım ıy la ilgili tem el ilkeler.
A lm an n asy on al-sosy alist d ev let y öen ticilerin in n u tu kların

dan, Yahudi m eselesin in kökten h alled ilm esin in A v ru p a Y ahudi
lerinin (ju d en rein es E u ropa) kitleler h âlin d e g ön d erilm esi g e
rektiği son u cu çıkm aktadır.
Y ahudilerin A vru pa'dan k itleler h âlin d e bu tahliyesi, Yahudi
m eselesin in hallin in ilk şartıdır, fa k a t bu, an cak o kitlelerin F i
listin ’e, tarihî sın ırları için d eki Yahudi D evleti'ne y erleştirilm e
leriy le m üm kündür.
* A lm an ca orijinali, D avid Y israeli’nin şu kitabının 11 nu m aralı E k 'in d e b u

lu n m ak tad ır: Le problem e palestin ien dan s İn polıtiync tıUemande, de 1889 d
1945/1889'daıı 1945'e A lm an S iyasetin de Lilistin M eselesi, B ar İlan U niver-
sity, R am at G an., İsrail, 1974, s. 315-317. Bıı m etnin fo to ğ raf o la ra k alın m ış
k opyesi için k itab ım ızın ek in e bakınız.
331 •R o g e r arau d y
Yahudi soru n u n u kesin bir şekilde çözm ek ve Yahudi halkını

ku rtarm ak, "İsrail'in K u rtu luşu İçin H areket "in (Lehi) ve onun
Filistin'deki M illî A skerî Ö rgiitü'nün (İrgun Z ev aî Leum i) siy a
sî hareketinin ve uzun y ıllardır süren m ücadelesinin hedefidir.
R eich h ü kü m etin in A lm an y a için deki siy o n ist fa a liy e ti ve si
y o n ist g ö ç p lân ları k a rşısın d ak i iyi n iyetli tu tu m u n u bilen
N M O in an ıy or ki:
a. A v ru p a'd a A lm an a n la y ışın a g ö re y en i b ir d ü zen in k u
ru lm a sı ile L eh i ta ra fın d a n ete k em iğ e b ü rü n d ü rü len h aliy le
Y ahu di h a lk ın ın g e r ç e k ö z lem leri a ra sın d a m ü şterek m en fa a t
ler olabilecektir.
b. Yeni A lm an y a ile y en ilen m iş bir İbran i m illeti (V olkish
N ation alen H ebraertıım ) a rasın d a işbirliğ i m üm kündür.
c. M illî ve totaliter bir tem ele dayalı ve A lm an h ü kü m etin e
bir an laşm ay la bağlı tarih î Y ahudi D evleti'nin ku ru lu şu , g ele
cekte, A lm an y a'n ın O rtad oğ u 'd aki p ozisy on u n u devam ettir
m ey e v e g ü çlen d irm ey e katkıd a bu lu n abilecektir.
"İsrail'in K u rtu lu şu İçin H a rek ef'in (Lehi) m illî özlem lerinin
A lm an hü kü m eti tarafindaıı kabul edilm esi şartıyla, M illî A skerî
Ö rgüt (M N O ) A lm an y a safın da savaşa katılm ayı tek lif eder.
A sk erî, s iy a s î v e e n fo rm a sy o n d ü z ey in d e, hem F ilistin 'in
için d e h em d e F ilistin d ış ın d a g e ç e r li olan N M O 'n u ıı bu tek
lifi, b ü tü n b u n la r için g e r e k li o rg a n iz a sy o n u y la b irlik te, A v
ru p a'd a N M O y ö n e tim i a ltın d a k i a s k e r î eğ itim e v e Y ahudi iş
g ü cü n ü n ö rg ü tle n m e s in e b ağ lı olacaktır. Bu a s k e r î b irlik ler
F ilistin 'in fe t h i için , b ö y le b ir cep h en in a çılm a sı d u ru m u n d a ,
sa v a şa ka tıla ca k la rd ır.
İsrail'in K u rtu lu şu İçin H areket'in , A vru pa'da Yeni D ü
zen'in ku ru lm asın a, daha h azırlık safh asın dan itibaren k atılm a
sı, Yahudi halkın ın öz lem lerin e uygun olarak A vru pa'da Yahu
d i m eselesin in g e r çe k a n lam d a radikal bir çöz ü m ü n e bağlı ola
caktır. Bu ise, Yeni D ü zen 'in tem elin i bütün d ü n yan ın g ö zü n d e
ço k b ü y ü k ölçü d e artıracaktır.
İsrail'in K u rtu lu şu İçin H a rek et’in işbirliği, A lm an H ü k ü
m et Ş ansölyesi'n in yakın z a m a n lard a v erd iğ i d em eçler istika
m etin d e olacaktır. Sayın I litler bu d em eçlerin d e İn g iltere'yi tec
f
Ik ılıı M e s a jla r T op rağı F ilistin • i i ı
rit etm ey e ve y en m ey e y a ra y a ca k h er türlü m ü zakeren in ve her

liirlü ittifakın ü zerin d e du ru y ord u .
N M O kısm en F ilistin 'd eki R ev izy on ist Flareket'in (Yeni Si-
\/onist Ö rgütü) başı b o z u k askerlerin d en m ey d an a gelm ektedir.
NM O bu örg ü tle Jabolin sky 'n in şah sı aracılığ ıy la bu kişi ölü n
ceye kad ar özel ilişki için d e bu lu nm u ştur.
D aha so n ra F ilistin 'd ek i bu R ev iz y o n ist Ö rg iit'ü n İn g iliz
yanlısı tu tu m u , o ö zel b irlik teliğ in y e n ilen m esin i im k ân sız h â
le getirm iştir. S öz k on u su b irlik telik , bu y ılın so n b a h a rın d a
on u n la N M O a ra sın d a m em n u n iy et v erici bir k o p m a y la ve bu
ayrılığ ın ard ın d an d ah a d in a m ik bir h areketin o rtay a çık m a
sıyla son u çlan m ıştır.
N M O 'n u n g ay esi, tarih î sın ırları içinde bir Yahudi D ev le
ti' ııin kurulm asıdır.
Bütün S iyon ist akım ların aksin e N M O , y erleşim ci bir sız
m anın v atan a n üfu zun v e tedricen ele g eçirm en in tek yolu old u
ğu d ü şü n cesin i reddeder. P arolam ız şu d u r: F ilistin 'in ku rtu lu
şu ve fe t h i için tek g erçek y ol olan, savaş ve fed a k â rlık .
M ilitan karakteri ve İn g iliz karşıtı tu tu m u yla N M O - İ n g i
liz idaresin in sü rekli baskısıy la karşı karşıy a bu lu n d u ğ u için -,
siy asî fa a liy etin i g iz lice y ü rü tm ey e v e ü y elerin i F ilistin 'd e a sk e
rî form asy on a kav u ştu rm ay a m ecburdur.
Silâhlı ey lem lerin i 1936 son bah arın d a başlatm ış olan N M O ,
özellikle 1939 yazın d an itibaren, İn giliz 'Beyaz K itap'in in y a
yınlanm asından son ra, İn giliz işg alciy e karşı y ıp ra tm a ve sa b o
taj fa a liy e tin i old u kça başarılı bir şekild e y o ğ u n la ştıra ra k d ik
katleri ü zerin d e toplam ıştır. Bu fa a liy e t, ayrıca da g ü n d elik g iz
li radyo yay ın ları, o dön em in hem en hem en bü tü n basın ı tara
fından g ü n d em e g etirilm iş ve y oru m lan m ıştır.
Savaşın başlan g ıcın a ka d a r N M O Varşova, P aris, L on dra ve
Neıv York'taki bağ ım sız siy a sî bü rolarım devam ettirm iştir.
Varşova bürosu esas itibariy le M illî S iyon ist G ençlik'iti askerî
organ izasyon u ve fo rm a sy o n u ile ilgilen iyordu . B ilhassa P o lon
ya'da N M O 'n u n F ilistin 'd eki sav aşın ı h ey ecan la takip eden ve
m üm kün olan h er y olla ken d isin e yardım eden Yahudi h alk k it
leleriyle sıkı ilişkilerin i sü rdü rü yordu .
3 3 4 •R o g e r ^ a ra u d y
V arşova'da ikisi d e N M O 'ya ait iki g az ete (D ie Tat ve Jero-

z o lim a W y zıoaion a)* p iy a say a çıktı.
V arşova bü rosu o z a m a n ki P olon y a h ü kü m eti ve N M O 'n u n
g a y retlerin i en b ü y ü k alâka ve an lay ışla g özlem ley en ask erî çev
relerle ile sıkı tem as için d e bulu ndu.
B öy lece 1 9 39'daki sav aş boy u n ca N M O ü yelerin in g iz li
m ü frezeleri F ilistin 'den P olon y a'y a gön derildi.
E ğitim m erkezlerin d e, P olon y alı subaylar, on lara a sk erî f o r
m asyon kazan d ırd ı.
N M O ile P olon y a h ü kü m eti arasın d a V arşova'da y ard ım ın ı
som u t ola ra k artırm ası m aksad ıy la y ü rü tü len (ve o z am an ki h ü
kü m etin a rşiv lerin d e bu lu n an ) görü şm eler, savaş başın d a son
buldu .
Yapısı ve dü n ya an lay ışı bakım ın dan N M O , A vru palı to tali
ter h areketlerle sıkı bir bağ lan tı içindedir.
N M O 'n u n sav aş kap asitesi, radikal sav u n m a tedbirlerin den
dolayı, İn giliz id aresi ve A rap larla, bun un y an ın d a da Y ahudi
so sy alistlerle ilgili kon u lard a, h içb ir zam an f e lç ed ilem em iş ve
y a cid d i bir şekild e tökezletilem em iştir."
G örüşm eler, M üttefik Birliklerinin 1941 H aziran ın d a
A b rah am Stern v e İzak Ş am ir'in özel görevlisi N aftali L u-
bençik'i, Şam 'daki N azi gizli servisinin tam da b ü rosu n d a
tu tu k lam asıyla kesilm iştir. İzak Ş am ir'in B ritan ya yetkili
leri tarafın d an A ralık 1 9 4 1 'd e “terörizm ve N azi d ü şm an ıy la
işbirliğ i" n d en d olayı tu tu k lan m asın a kadar, gru b u n diğer
üyeleri tem aslara d ev am etm işlerdir.
H atırlayalım ki B ay İzak Şam ir bugün** Siyonist İsrail
D evleti'n in D ışişleri B akanı'dır. D ah a önce de başb akandı
ve Şim on Peres ile arasındaki m ü n aveb ed en d olayı d a tek
ra r b aşb ak an olacaktır.
* Eylem ve K u rtarılm ış Kııılihı.

** K itab ın y azıld ığ ı tarih o l.ııı I98(ı'dn, çev.
I
ll â lı i M e s a j l a r T o p r a ğ ı F i l i s t i n • 135
4. Y ahudilerin F ilistin 'den başka y ere kabu lü tekliflerin i ret
H itlerci cellâtların işini k olaylaştıran aynı canice m an

ii k, başka y erlerd e old u ğu gibi M acaristan 'd a da, o kıya
m etin ta m o rta sın d a , S iyon ist d e le g a sy o n tarafın d an
1938'de E v ia n 'd a takip edilen "çiz g i"n in sü rdürülm esini
em reder: İm ha edilm e tehlikesiyle y ü z y ü ze b ulunan Ya
lı u d iler'e Filistin dışında h erh an gi bir sığm ağın red d ed il
mesi, d olayısıyla d a onları kuratarab ilecek bütün ülkele
rin kapılarının kapatılm ası.
İngiltere B aşh ah am ı tarafın d an d ü zen len en Y ardım Ko-
ıııitesi'nin Başkanı H a h a m S alom on Schonfeld, suçlayıcı
bir şahitlikte b u lunur: "1942'den 19 4 3 ’e kad ar y aşad ığ ım tec
rübe, ben d e şu kan aati u yan dırdı ki B ritan y alılar açıkça, olu m
lu bir şekild e ve kay ıtsız şartsız y a rd ım etm ey e tam am en h a z ır
dılar v e on ların bu h azırlığ ı, F ilistin 'i m ü ltecilere açm an ın
m üm kün olan tek çözü m y olu old u ğ u n d a inat eden siy o n ist y ö
neticilerin m u h alefetin e çarptı... A ra lık 1942'd e N a zi terörü n e
karşı bir Yardım K om itesi olu ştu rd u k... B ir ön erg e verildi... B u
nunla M ajestelerin in H ü k ü m eti’nden, H in t D om in yon Fliikü-
m eti'yle an laşm alı olarak, teh liked eki şah ıslara top rakların da ve
ya kon trolü altın d aki başka bir toprakta sığ ın a k sağ lam ası isten
di... ve d iğ er m ü ttefik h ü k ü m etler de ben zeri ted birler alm aya
davet edildi... Bu ön erge iki h afta için de A vam ve L ord lar K am a
rasından 2 7 7 p arlam en ter tarafından im zalan dı... M a jesteleri
nin Fliiküm eti, ile M a u rice ve d iğ er topraklar için y ü z lerce g ö ç
men belg esi hazırladı... 2 7 O cak 1943'te son aşam alardan da g e
çildiğinde, siy o n ist b ir sözcü Y ahudilerin bu ön erg ey e karşı o l
dukların ı, çün kü o ön erg ed e Filistin 'in adının g eçm ed iğ in i ileri
siirdü... Ö n erge de g eçerliğ in i o an kaybetti.''93
Bu şahitlik, Başkan R oosevelt'in Yahudi dostu ve onu n
tarafından B ü yü k B ritan ya'yı N azi katliâm ın dan arta k a
1’ H ah am M o sh c S h o n fcld T he H olocaııst Vicliııı s ı ı ı r u a c : I lo cu m e n t and Tes-

tim on y on Je w s w ar criminals/F/o/ofrosl Kıırhıınlun Suç/m/or: Yahudi S a
vaş Su çlu ları H ak k ın d a B elg e ve T anıklık, Bölüm I, N etu rei K arta of
U SA N e w York, 1977, s 60-61.
3 3 6 •R o g e r arau d y
lan y ü z bin ilâ iki y ü z bin kişiyi kabule ikna etm ekle g ö
revlen d irilen M orris L. E rn st'in tanıklığını teyit ediyor.
E rn st İngilizleri Yahudi v ey a değil 150 bin "y erin d en edil
m iş kişiyi" kabul etm e y e h azır olduklarını açık lam aya ik
na etm eyi başardı. Bir o kadarını da A BD yapacaktı. B aş
kan R oosevelt bu g ö revin b aşarıyla son u çlan m asın d an
m e m n u n d u , fakat d ö n ü şte E rn st kendisine şöyle dedi:
"Y apacak h içb ir şey y o k ! B unu g erçekleştirem ey iz, çün kü A m e
rika'da boru ları öten Y ahudi y ö n eticiler bu n a taraftar değiller...
S iy on ist h areket biliy or ki Filistin bir sü re için 'a rem ittan ce so-
ciety /kred i top lu m u d u r v e olacaktır'! B ağış y a p an la ra zavallı
Y ahudilerin g id ecek başka y erleri olm adığ ın ı sö y ley erek Filistin
için bü y ü k p aralar top lay abild iklerin i biliyorlar. "94
Yahudileri kabule h azır bü tü n ülkeler ve bu arad a İsveç
karşısında, siyonist yöneticilerin tu tu m u katı olm aya d e
v a m etti: "19 3 9 ’da A lm an Y ahudilerine karşı zu lü m lerin şid
d etlen m esi ü zerine İsv eç P arlam en tosu , kesin bir ölü m den k u r
tu lm aları için on bin lerce Y ahudi'nin ü lkeye g irişin e izin veren
bir kan u n u kabu l etti... İsveç'in B aşhaham ı (1897'de B asel K on-
fera n sı'n a katılm ış ilk dön em siy on istlerin d en ) Dr. M ord eh ay
E hren preisz ve İsv eç Y ahudi cem aati lideri... bin lerce Yahudi'nin
g irişin in , hiç an tisem itizm yaşam am ış olan bu ü lkede bir Yahu
d i soru n u y aratacağı bahan esiyle... hü kü m etten bu kan u n u y ü
rü rlü ğ e koy m am asın ı isted iler ve başardılar... H âlbu ki dört sen e
son ra, bütün D an im arka Y ahudileri gizli y ollarala ve birden b i
re İsveç'e girdiklerin d e, E h ren preisz apışıp kaldı ve h içb ir şekilde
m an i olam adı... A n tisem itizm korku su delili E hren preisz için sa
d ece Stockholm Yahudi cem aatin in yön etim in in ken di can i p lâ n ı
na katılm asın ı sağlayan bir bahan eydi. Bu siyon izm em ektarın ın
asıl gerekçesi, Y ahudiler ölüm tehlikesi altın da olsalar bile, on la
ra E retz İsrail'den /İsrail Toprağı'ndan başka bir y er bu lu n m am a
sı şeklin deki, tipik siyon ist, ilkeydi... O nun için K udüs'teki Ya-
94 "Y a h u d ilik İçin A m e rik an K o n se y i"n in sen elik altın cı k o n feran sın d a, 22
N isan 1950'd e, M o rris I.. lirn s t'in k o n u şm ası. Z ik red en : M o sh e M en u -
him , age, s. 96.
İl ıh M e s a jla r T o p ra ğ ı F ilistin • 337
İmdi A jansı Yardım K om itesi B aşkanı Y itzclıek G reenbaum n...

kendisini 1944'te İsveç Yardım K om itesi'n e tayin ettird i." 95
Siyonist yöneticilerin N azilerle bu işbirliğinin bizzat il
kesi, bu ilkeyi b en im seyen v e destek leyen B aşsavcı H aim
( ohen'in G reenvvald'a karşı y ap tığı şu K astn er sav u n m a-
■ıııdakinden d ah a iyi özetlen em ez: "E ğ er bu sizin felesefe-
ııizle bire bir çakışm ıy orsa, K astn er'i tenkit edebilirsin iz... F akat
bunun işbirliğ iy le ne alâkası var?... F ilistin 'e g ö ç org an izasy o
nunda elit bir kesim i seçm ek siy on ist g elen ek te hep var ola g el
miştir... K astn er d e zaten bu n d an başka bir şey y a p m a m ıştır
Yahudilerin ("s e ç m e " olm aksızın), b izzat siyonist ilke
lerin gereği, ülkenin geri kalan ın d an tecrit ed ilm ek yerine,
lam aksine (dinî ve m an ev î özelliklerinden en ufak bir şe
yi dahi terk etm ed en ) halkla bü tü n leşerek k u rtu lm aları
nın tipik bir örneği bize, Y ahudilerin im hası şeklindeki
şeytanî projeden Y ahudilerin h an d iyse tam am an ın k u rta
rıldığı A vru p a'n ın tek ülkesi D an im ark a tarafın d an veril
miştir. H em de bu, enteresandır, vahşi ve güçlü im kânlar
la donanım lı bir d ü şm an karşısında, şid d etten uzak, son
derece İnsanî bir direniş m eto d u y la gerçekleştirilm iştir.
I lannah A ren d t D an im ark a'd a bu k u rtarm an ın nasıl g e r
çekleştirildiğini şöyle anlatır:
"A lm an lar sarı kollu k takm a m eselesinden söz açınca, D ani
m arkalIlar onlara, ' böyle bir sarı kol şeridin i ilk ön ce krallarının
takacağını' cevabıyla yetindiler. D anim arkalI y ü ksek dü zeyli g ö
revliler, Yahudiler aleyhinde alın acak h er türlü tedbirin ken dileri
ni istifaya m ecbur edeceğini belirttiler. Bu kon uda bir etken ön em
li rol oynadı: A lm anlar, D anim arkalI yöneticilere, D anim arka'da
doğup büyüyen ve sayıları altı bin dört y ü z civarında olan Yahu
dilerle, savaş başlam adan ön ce bu ülkeye sığ m an ve A lm an hü kü
m etinin vatansız olarak ilân ettiği Yahudiler arasın da, ken dileri
için çok ön em li olan, bir ayırım ı dahi yaptırılm adılar.
',Cl H ah am M o sh e Sch o n fld , age, s. 110-111.

l|(’ C o u rt record , cc 124/ 53, Jeru sale m d istrict t oııı t / M ah k em e kayıtları, cc
124/ 53, K u d ü s b ö lg e m ah k em esi.
33f •R o g e r arau d y
Dahası, A lm an bozgununu çabuklaştırabileceklerini düşünen

D anim arkalI işçiler ayaklandılar: D anim arka tersanelerinde isyan
lar oldu, çünkü lim an işçileri A lm an gem ilerini sefere hazırlam ayı
reddettiler ve greve başladılar. A lm an askerî kom utası olağanüstü
hâl ve sıkıyönetim ilân etti. Ilim m ler bunun “çözü m ü " hayli za
m andır bekleyen Yahudi problem ine el atm anın tam zam anı olduğu
nu düşünüyordu. Tahmin edem ediği şeyse, D anim arka direnişi bir
yana, yıllardır D anim arka'da bulunan A lm an sorum lular da artık
eski A lm anlar değillerdi! Bölgenin askerî sorum lusu General von
H annecken birliklerini, A lm an hüküm etinin tam yetkili adam ı Dr.
W erner Best'in em rine verm eyi reddetti; SS'lerin D anim arka'da gö
revli özel birlikleri Einstazkom m andolar, Best'in Nürnberg'teki ifa
desine göre, "merkez şubelerden gelen em irlere" itiraz etliler. Bizzat
Best'e gelince, - Berlin'de kendisinin ne derece 'sorumsuz' olduğu
m uhtem elen hiç bilinem ediyse d e-, artık ona da güvenilem ezdi. (A s
lında Gestapo'nun eski bir üyesi, Heydrich'in hukuk danışm anıydı.
Polisler hakkında, o zam anlar çok ünlü, bir eserin de yazarı olan bu
kişi, Paris'te askerî hüküm et için çalışmıştı). Bununla beraber, İs
kandinavya'da her şeyin p ek de yolunda gitm eyeceği baştan beri bel
liydi. Eichm ann'ın gizli servisleri en iyi adam larından birini, 'mer
ham etsiz bir sertlik'ten taviz verm ekle kim senin itham edem eyeceği
R o lf G iinther'i gönderdi. G ünther Kopenhag'taki m eslektaşları üze
rinde hiç etkili olamadı. H atta H annecken Yahudilerin işe gittikleri
zam an (kendilerinin Yahudi olduğunu belli edecek) giriş çıkış saat
lerini işaretlem eleri em rini verm eyi bile reddetti!
B est Berlin'e gitti ve kategorileri ne olursa olsun bütün D ani
m arka Yahudilerinin T h eresien stadt’a sürgün edileceği vaadini al
dı. N aziler açısından bu çok bü yü k bir tavizdi. Yahudilerin y aka
lanm ası ve derhal 1 Ekim g ecesi sevk edilm eleri kararı alındı. N e
D anim arkalIlara, ne Yahudilere, ne de D anim arka'da görevli A l
m an birliklerine gü ven ilem eyeceğ i için, Yahudileri ev ev aram ak
için A lm anya'dan polis birim leri getirilm esi gerekti. Son anda
B est bu polislere kapıları kırm a haklarının olm adığını, o durum da
D anim arka polisinin m üdahale edebileceği bilgisini verdi. D olayı
sıyla, iki polisin karşı karşıya gelm em esi gerekiyordu. Bu du ru m
da A lm an polisleri sadece kendi rızalarıyla girm elerin e m üsaade
f
İl.ıh ı M c s iijh ır lo jm ığ ı H lis t in • 339
eden Yahudileri yakalayabileceklerdi. Toplanı yedi bin sekiz yüzden

fazla Yahudi arasından A lm an polisi evlerin de bulunan ve kapıla
rım açm aya hazır tam dört yü z yetm iş yedi kişi bulabildi. Çünkü
o kader tarihinden birkaç gü n önce, m uhtem elen bizzat Best tara
fından bilgilendirilen A lm an nakliye ajanı G eorg F. Duckıvitz,
Danim arkalI görevlilere bütün A lm an projelerini açıklam ış, onlar
da bu haberi alelacele Yahudi cem aatinin-sorum lularına iletm işler
di. Bu sorum lular haberi Yeni Yıl kutlam ası m ünasebetiyle sin a
goglara gelen lere duyurm uşlardı. Bunun üzerine Yahudiler apart
m anlarını terk edip saklanm a fırsa tı buldular; D anim arka'da bu
son derecede kolaydı, çünkü N ürn berg yargılam asında kullanılan
ifadeyle 'D anim arka halkının bütün tabakaları, kralından en basit
vatandaşına kadar' onları evlerine kabul etm eye hazırdı.
E ğer D anim arkalIların kom şu su İsveç olm asaydı, belki on lar
savaş sonu na kadar saklan dıkları y erlerd e kalacaklardı. Yahudile
ri İsveç'e gön d erm ek m antıklıydı; bu da D an im arka balıkçı tekne
leriyle gerçekleştirildi. D anim arka'nın zengin vatandaşları, im
kânı olm ayan ların yol paraların ı (yaklaşık 500 F ran sız fr a n g ı/80
avro) ödediler. B elki de en şaşırtıcı olan nokta şuydu: O dön em
de, her y erd e Y ahudiler ken d i sürgün paraların ı ken dileri öd ü yor
lardı. Z en gin Yahudiler ise çıkış vizesi alm ak için (Flollanda, Slo-
vakya v e daha son ra da M acaristan 'da) g erek m ah allî yetkililere
rüşvet vererek, g erekse peşin paradan başka bir şey kabu l etm eyen
ve H ollan da'da vizeleri kişi başına y irm i beş bin ilâ elli bin fr a n
ga satan SS'lerle 'yasal olarak' pazarlık ederek bir servet öd ü yor
lardı. Yahudilerin g erçek bir sem patiyle karşılan dıkları ve in san
ların ken dilerin e y ard ım a h azır oldu kları y erlerd e bile, on lar her
zam an bu yardım ın karşılığın ı öd em ek zoru n daydılar; y oksu l Ya
lı udilerinse katliam dan ku rtu lm a şan sları hiç yoktu.
D anim arka ile İsveç'i ayıran beş ilâ y irm i beş kilom etrelik de
n izy olu n u bütün Yahudilerin aşm aları için ekim ayının büyük bir
kısm ı gerekti. İsveçliler, en az 1000'i A lm an kökenli, 1310'u yarı
Yahudi ve 686'sı Yahudi ile evlenm iş Yahudi olm ayan kişi olm ak
üzere toplam 5919 m ülteciyi kabul elli. (D anim arkalI Yahudilerin
yüzde 50'ye yakını ülkelerinde kalm ış ve saklanarak hayatlarını
devam ettirm iş görünüyor). D anim arkalI olm ayan Yahudiler asla
bu kadar iyi m uam ele görm ediler, çünkü bunların hepsin e de çalış
m a izni verildi. A lm an polisinin yakalayabildiği birkaç yü z Yahu
di ise T heresienstadt'a sü rgü n edildi. Bunlar zam an ın da bilgilen-
dirilem em iş veya olup biteni anlayam ayan yaşlılar veya yoksu llar
dı. G ettoda on lar diğer h er gru ptan daha fa z la özel ayrıcalıklardan
yararlanıyorlardı, çün kü D anim arkalI ku ru m lar ve vatan daşlar
onların du rum uyla sürekli ilgileniyorlardı. O nlardan k ırk sekizi
öldü; bu g ru bu n yaş ortalam ası hesaba katıldığında, nispeten dü
şü k bir rakam . H er şey tam am landığında E ichm ann, eni konu d ü
şün dükten sonra, 'D anim arka Yahudileri ile ilgili tasarlanm ış ope
rasyon lar çeşitli sebeplerden ötürü başarısızlıkla son u çlan m ıştır'
kan aatin e vardı. B una karşılık garip Dr. Best, 'O perasyonların he
defi çok sayıda Y ahudi’y i ele g eçirm ek değil, D anim arka'yı on lar
dan tem izlem ekti ve bu h edefe ulaşıldı' açıklam asını yapıyordu.
S iy asî ve p sik o lo jik açıd an bu olayın en ilgi çeken y ön ü , D a
n im arka'd a g örev li A lm an y etk ililerin tutum udur. O n ların B er
lin'in em irlerin i sa b o te ettik leri besbellidir.
B ild iğ im iz kad arıy la N azilerin y erli halkların bu a ç ık d iren i
şin i takd ir etm ek z o ru n d a kald ıkları y eg ân e du ru m du r. Ve öy le
g ö rü lü y o r ki bu d iren işi g ö z lem ley en bazı N a ziler ister istem ez
fik ir d eğ iştird iler v e son u çta bü tü n bir h alkı im ha etm en in ö y le
tabiî bir şey o lam ay acağ ı k a n a a tin e vardılar. ”97
Ayırımcılığı teşvik eden siyonistlerin yoluyla taban taba
na zıt olan bu yolla, Yahudileri ideolojilerinin bir âleti olarak
fanatikçe kullanm ak yerine, binlercesinin N azilerin elinden
kurtarılabileceği böylece gözler önüne serilmiş oldu.
Siyonist yön eticilerse, onlar, "şu iki yardım şek lin i b irb i
rin den ayıran u çu ru m u atla y ıp g eçtiler: Y ahudilere k u rtu lm a la
rı için y ard ım etm ek ve Y ahudileri sü rgü n etm eleri için N azile-
re y ard ım etm ek . "98
Biz b u rad a insanları değil, tam aksine bir felsefeyi, I fit
ler ile siyonistlerin ortak paydası olan "so sy al Darvvincilik"
ve "e n elverişli olanların seçim i" felsefesini yargılıyoruz.
97 H an n ah A ren d t, age, s. 191-194.

98 H an n ah A ren d t, age, s. 19.
I
Ü ÇÜ N CÜ BÖLÜM
BİR İSTİLÂNIN TARİHİ

S iy o n ist istilâ tam o larak ancak, "B a s c I'd e
b e n Y ah u d i D e v le ti'n i k u r d u m " d iy e,
1897'd e, sev in e sev in e, ilân ed en T h eo d o r
H erzl ta ra fın d a n ta sarlan an p lân d an y o la çı
k ılarak k av ran abilir.
O y ü zd en , siy a sî siy o n iz m in iç m an tığ ın ı y a

k alay ab ilm ek için, b u n u n H e rz l'in eserin d e
ki o lu şu m u n u g ö rm em iz gerekir.
D o la y ısıy la bu a ra ş tırm a d a , - e n a z ın d a n
ikinci b ö lü m ü o k u m u ş o k u y u cu a çıs ın d a n -,
H e rz l'in G iin lü k 'ü n c g ö n d erm elerd e b e lli sa
y ıd a tek ra rla r b u lu n acak tır. İk in ci b ö lü m d e
b iz tek cilt h â lin d e L ö w en th a l ta rafın d an y a
y ın lan m ış G ü n lilk'ü n (" D iaries" ) özetin i k u l
lan m ıştık , b u rad a ise m ü n h asıran , N cw York
H erzl P res 1970 y a y ın ı, R a p h a el P ataı ta ra fın
d an tak d im i y a p ılm ış, d ö rt ciltlik T he conıple-
tc diaries o f T h eod or H erzl/T h eod o r H erzl'in Tanı
G ü n lü kleri'd en a lın tıla r y ap acağ ız.
g ir iş
ilistin'deki siyonist istilâ bazı dinî bahaneler ileri sürdü:

F Özellikle de "V aat Edilm iş Toprak" bahanesini... Sanki
bu toprak Tanrı'nın bir bağışıydı. G elecek yıl K udüs'te, asırlar
boyu nca sadece sofu Yahudiler için ifade ettiği anlam la kal
madı, birçok H ıristiyan için de, sem ain bir K u d ü s'le Tanrı'nın
hüküm ranlığının gerçekleşm esinin m esihçi u m u d u oldu.
Ne v ar ki bir toprağın, binlerce yıldır o rad a otu ran kim sele
rin zararına, ele geçirilm esi söz konusuydu.
Bu ald atm a girişim i, Ifaçlılarınkini andırıyor. O giri
şim de de Batı halklarının derin tab ak aların d a iyice kök
salm ış ve bütü n fed akârlıklara h azır H ıristiyan im anı, si
y a sî v e y a dinî yetkililer tarafın d an sinsice söm ü rü lm ü ştü r.
Onlar, çoğu zam an şu iğren ç çık arlara h izm et ettirm ek için
H ıristiyanların heyecan ların ı co ştu racak konuları kullan
m ışlardır: Bir yan d a, Batı H ıristiyanlığının feodal p ren sle
ri ü zerin d e hegem on yasın ı tek rar ku rm ak v e D oğu H ıris
tiyanlığı ayırım ına son verm ek isteyen bir P apalığın em el
leri ve diğer y an d a, "k u tsal to p rak "ta bir krallığa sahip ol
m a peşindeki açg özlü derebeylerinin v e y a bu seferlerin
nakil ve ek ip m an tem iniyle zenginleşm e y o lu n d a kendile
rine harik u lad e im kânlar su n d u ğu Venedik, C eneviz vey a
başka yerlerin tü ccarlarının sefil arzuları yalıyord u .
Başlan gıçta, Kutsal Toprak'a yapılan hacların bir u zan
tısı ve ellerinden "M erk ad -i İsa /I İz. İsa'nın M ezarı"nın
34^ •R o g e r arau d y
k u rtarılm ası gerek en "k â firler"e karşı bir "s a v u n m a " sa
vaşı gibi gösterilen b ü tü n bu bahaneler, kanlı bir istilâyı,
to p rak lara elk oym ayı ve servetleri y ağ m alam ay ı (ki İstan
b u l'u n z a p t ve talan edilişi bun u n en korkunç belgesidir)
haklı g ö sterm ey e yaram ıştır.
Siyonist istilâ da, 20. yü zyıl söm ü rgeciliğinin yeni m e-
tod ların a göre, siyasî n iyetlerle ve askerî saldırılarla bir
to p rağ ı zap tetm ek için yap ılan H açlı Seferlerinkine b en zer
bir din sö m ü rü sü d ü r.
Bu din sö m ü rü sü n ü n işleyiş tarzı ve hileleri, siyasî si
y on izm in k u ru cu su T h eo d o r H erzl'in kitabında b ü tü n
çıplaklığıyla açık ve n et o larak görülebilir.
İleriki sayfalard a verilecek bütün m etin ler -k i bu n lar
o lm a d a n siyonist teşeb b ü sün gelişimini v e o n u n sald ırıla
rının ve yayılışının iç m an tığı an laşılm ay acak tır-, H erzl'in
G ü n liik 'ü n d en alınm ıştır. H erzl 1895'ten 1 9 04'e k ad ar tu t
tuğu G ü n lü k’ü nde, siyasî siyon izm in derin anlam ını g ö z
ler ön ü n e seren g erçek niyetlerini, tasarılarını v e girişim
lerini kaydetm iştir.
Siyonist saldırıyı ayd ın latan tarih î geçm işi hak kında
m ü m k ü n o ld u ğ u n ca tarfsız bir d o sy a olu ştu rm ak için, biz
y o ru m u m u z , siyonist girişim in b ü tü n geleceğinin haberci
si bu G ü n lü k'ten son u ç olarak çıkan beş ana k on u yu sınıf
lan d ırm ak tan ibaret olacaktır.
1. S iy on istler F ilistin 'i eld e etm ey e bir im an m eselesi ola ra k

bakm az, fa k a t "etkili bir efsa n en in " h arekete g eçiric i g ü cü n d en
y ararlan m ay a bakarlar.
H erzl bu k on u d a ta m a m en açık ve nettir:

23 K asım 1895: "Tabiî ki dedim L on dra B aşh ah am ın a, tıpkı
Z ad oc K ahn'a (P aris B a şh ah am ın a) ve G ü dem an 'a d ed iğ im g i
bi, ben p rojem d e h içb ir d in î sâ ik e bağ lı o la ra k h areket etm iy o
rum . E lbette atalarım ın d in in e say g ım var, en azın d an d iğ er
d in lere olan saygım kadar." (c. 1, s. 278)
26 K asım 1895: "(Londra "]ew ish C hronicle"den) A sh er
M yers bana, Eski A lıit’le ilişkiniz n edir diye sordu. Ben ken disi-
!
Il.ıh i M c'.sü jliir I o p i i i ^ ı [ 'i l i ş t i n • Î 4 5
ııc şu cevabı verdim : Ben h ü r d ü şü nceliyim v e bizim ilkem iz her

kesin kendi selâm etini ken din e g ö re aram asıdır." (c. 1, s. 283)
A sh er M yers de on a "D indar Y ahudiler sizi izleyecekler,
am a sizi kötü bir M u sev i o la ra k g ö recek ler" der. (Aynı eser)
H edef, yani Filistin, on u n için dinî bir anlam taşım az. F a
kat kendisine bir miti istism ar etm e im kânı verir: "Filistin'in
sakıncalı yanı, R u sya ile A vrupa'ya yıkın olm ası, yayılm ak için
m ekânının bulu n m am ası ve d e alışık olm ad ığ ım ız iklimidir.
K ârlı y an ı ise: G üçlü efsanesi (m ig h ty leg en d )" (9 H aziran
1895, c. 1, s. 56)
Filistin'in kendisi açısından pek az dinî m an ası o ld u ğ u
nu y azar: "Ben size 'Vaat E dilm iş Toprak' h akkın d a h er şeyi
söyleyebilir, fa k a t neresi olacağ ın ı söy ley em em . Bu b ü tü n ü y le İl
m î bir m eseledir; bizler tabiat, je o lo ji ve iklim le ilgili h er çeşit et
keni h esaba k atm alıy ız..." (13 H aziran 1895, c. 1, s. 133)
H erh an g i bir yer. Ya d a d a h a ziyad e: M u sevi in an cıy
la hiçbir alâkası o lm a y a n k riterlere u y g u n bir yer. 13 H a
ziran 1 8 9 5 'te şu n u y a z a r: " D ah a 'Y ahudi T oplum u' olu şu r
olu şm az, g ö ç ed eceğ im iz y eri, bilim a d a m la rı sa y esin d e, b elir
lem ek için ço k sa y ıd a Y ahudi co ğ ra fy a cın ın k a tılaca ğ ı bir k o n
feran s d ü z en ley ec eğ iz ."
"Prensipte, ne Filistin'e karşıyım ne d e A rjantin'e. Sadece sı
cak veya soğ u k bölgelere alışkın Yahudiler için fa r k lı bir iklim e sa
hip olm alıyız. G elecekteki dü n ya ticaretim iz için sahilim iz ve y ü k
sek dü zey d e m akineleşm iş tarım ım ız için de geniş arazilerim iz ol
malı. Bilim adam ları bu kon uda bizi bilgilendirecekler. K arar Yö
netim K oııseyi'm iz tarafından alınacaktır." (Aym eser)
16 H a z ira n 1 8 9 5 'te şö yle y a z ıy o rd u : '^Hiç k im se Vaat
E d ilm iş Toprak'ı on u n g er çe k te n b u lu n d u ğ u y e r d e g ö rm ey i
h iç d ü şü n m ed i. F lâ lbu k i o ne k a d a r da y a k ın ! İşte on u n b u
lu n d u ğ u y er: B izim içim izd e. K im sey i k a n d ırm ıy o ru m . F laki-
k ati s ö y lü y o ru m ; h erk es bu n u ta h k ik edebilir. Ç ü n kü h erkes
k en d i için d e V aat E d ilm iş T oprak'ın b ir p a rça sın ı - b iri k a fa
sın d a , b ir d iğ eri ellerin d e, b ir ü çü n ciisü d e t a s a r r u fla r ın d a -
g ötiirecek tir. V aat ed ilm iş Toprak, onu g ö tü r d ü ğ ü m ü z y e r d e
dir." (c. 1, s. 105)
3 4 6 •R o g e r ^ a ra u d y
H erzl, Filistin'le ilgili (kendisine tam am en yabancı olan)

p eygam b erce veya m istikçe düşüncelerle alay bile eder.
O nu ilgilendiren, sad ece ve sad ece Filistin'e yerleşm eyi
ve "Y ah u d i D evleti"n in yayılm asını haklı gösteren (Yahu-
dilere v e y a I lıristiyan lara ait) m itlerdir.
12 N isan 1 8 9 6 'd a A nglikan Rahip H cch ler ile seyah at
eden H erzl bize şu n u anlatır: "F ilistin h arita larım açtı ve ba
na saatlerce p ek çok şey öğretti. K u zey d eki sınır, K apadokya'n ın
k a rşısın d a k i d a ğ la r olm alı; g ü n ey d ek i ise S ü veyş K analı. Yayılış
slog an ı ise: D avu t ve S ü leym an 'ın Filistin'i.'' (26 N isan 1896,
c. 1, s. 342)
Bu düşü n ceyle çarpılan H erzl, m eselenin "p ey g am b er
ce" yanını hiçbir şekilde ciddiye alm az: 24 N isan 1896 (c. 1,
s. 342), Rahip H ech ler'in Büyük İsrail hakkındaki plânını
ete kem iğe b ü rü n d ü rü r: "O zam an a kad ar sadece H echler ver
siyon u için de bilinen bu tam plânı, tabiî yapabileceğim p ek bir şey
bu lu n m ayan 'peygam berce'yön leriyle birlikte takdim ettim.''
H erzl Filistin hakkında sofu Yahudilerin bakış açıları
kadar, H ıristiyan ların bakış açılarını da benim sem ez: "In
g iltere'n in d in d a r H ıristiy a n ları eğ er Filistin 'e g id ersek bize
y ard ım edecekler. Ç ü n kü o n la r Y ahudiler ev lerin e d ön d ü kleri
zam an M esih'in G eleceğ i beklen tisi içindeler.
G o ld sm id ’le k en d im i birden bire bir başka d ü n y a d a buldu m .
O y arısın ı M oskov a'y a, d iğ er yarısın ı da R om a'ya olm ak
üzere taş taş Ih r is tiy a ııla r a vererek Isa'nın M ezarı m k u rta r
m ak istiyor!
M on taig u g ib i o da bü y ü k bir F ilistin düşünüyor.'' (K asım
1895, c. 1, s. 282)
O nu ilgilendiren sad ece budur. T ürk d iplom atı İbra
h im 'e, 15 Şubat 1 9 0 2 'd e (c. 3, s. 127) hedeflerini söyler:
"Bana siy on izm in am açların ı sordu . Ben de ona siy on izm in sa
p ın a k a d a r m illiy etçi Y ahudilik old u ğ u n u an lattım ."
Ile rz l, Yahudilerin ırk birliği k on u su n d a k u ru n tu lar ta
şım az. L o n d ra 'd a israel Zangvvill ile tartıştıktan son ra (21
K asım 1895), şu n otu d ü şer: "O m eseley e ırk açısın d an bakı
yor. Bense, k en d isiy le ben im a ram d ak i fiz ik î fa rk lılık la rı g örü p
f
IK îh M e s a j l a r T o p r a ğ ı F i l i s t i n • 34 7
dururken böyle bir şey i kabu l edem em . Ben y aln ızca şunu sö y
lüyorum : B izler tarihî bir birliği, an tro p o lo jik farklılıkları bu lu
nan bir m illeti olu ştu ru y oru z. B ir Y ahudi D ev leti ku rm a k için
bu kadarı yeter. H içb ir m illet ırkî bir tıpa tıp b en z erlik arz et
m ez." (c. 1, s. 276)
Y ahudi D ev leti'n d e d a h a ön ce şö y le y a z ıy o rd u : "A slın a
bakılırsa, b iz ler b irb irim iz i ay n ı ırktan in sa n la r o la ra k değil
de, a ta la rım ız ın d in in d en k im s e le r o la r a k ta n ıy o ru z ." 1 Bu d i
ne artık im an e tm e y e n bir ad a m için ne e n teresan bir b a
kış açısı! (İsraillilerin y ü z d e 85'in in bakış açısı d a b ugün
aynen b ö y led ir!)
N itekim İtalya kralının kendisini h ah am sanm asını çok
garip bulur: "H ayır! H ay ır! E fendim , bizim h areketim iz tam a
m en m illiy etçi bir h a rek ettir.” Şunu da ilâve eder: "N apolyon,
bizim Yahudi m illetim izi d iriltm e d ü şiin cesin d ey d i." B una da
kral haklı olarak şu karşılığı yap ıştırır: "Hayır, o sad ece d ü n
yanın d ört bir y an ın a d ağ ılm ış Y ahudileri ken d isin e ajan y a p
m ak istiy ord u ." (c. 4, s. 1599)
Katıksız m illiyetçi bu hedef, ırka d ay an d ırılam ayacağı
için, b izzat kendisinin "g ü çlü efsan e" olarak g ö rd ü ğ ü E s
ki A hit efsanesini azam i d ereced e k u llan m aya bakar.
Ç ünkü o efsane harek ete geçirici bir g ü cü tem sil etm ek
tedir. Ç ünkü bu efsane insanları ve p arayı kendine rah at
ça çekebilir: “Ç ok kü çü k bir a z ın lık bir yan a, n eredeyse bütün
Kus Y dhudilerini d ay an ılm az bir şekild e ken d isin e çeken d im y a
ttaki tek ülke, Filistin'dir. B ütün d iğ er ü lkeler y aln ızca Y ahudi
liğin kay bolm u ş ev lâtların ı ken d isin e cezp eder. S adece Vaat
Edilm iş Toprak, ataların ın toprağı, hepsini, in an an ları dav et
eder." 11 Eylül 1903, c. 4, s. 1555)
Aynı şey, insanları d erlem ek k ad ar p ara top lam ak için
de söz konusudur. K endisine Afrika topraklarını teklif
eden İngiliz D ışişleri Bakanı Josep h C h am b erlain 'a H erzl
şu karşılı verir: "Ö yle bir ü lke için k im se p ara v erm ez .” (24
N isan 1903, c. 4, s. 1473)
1 T h e o d o r H erzl, L'Etat jııif/Y ahııdi D evirli, l'.d De İT lerne, 1 % 9 , s. 112.

348 •R o g e r ’a ra u d y
B e n im se m e d iğ i d in î m o tiv a s y o n la rı h e sab a k atan

H erzl, B asel'd ek i Birinci Siyonist K ongresi'yle ilgili şu n o
tu d ü şer: "D in î h assa siy etleri göz ön ü n d e bu lu n d u rara k cu
m artesi g ü n ü K on gre'den ön ce S in a g o g a g ittim ." (6 Eylül
1897, c. 2, s. 588)
Aynı sebeplerden ötü rü m üstakbel "Yahudi D evleti"nde
hah am ların kullanılm asını ön görür: "H aham lar bizim teşki
lâtım ızın direkleri olacaklar ve ben onlara bu yüzden saygı g ö ste
riyorum ... O nlar elbette devletin daim a hizm etin de olacak m ağ
ru r bir tabakayı olu ştu ruyorlar." (14 H aziran 1895, c. S. 104)
2. F ilistin 'in ele g eçirilm esi, X IX . y ü zy ıld aki bü tü n Batılı ül

kelerin m illiy etçiliğ in e b en zer bir m illiyetçiliğ in eseridir.
H erzl'in , d ah a ön ce söyledik, ırk m itine d ay an an k u

ru n tu ları yok tu , fakat o Y ahudilerden m üstakbel Siyonist
D ev let'e kayıtsız şartsız b ağlan m aların ı ve siyonist milli
yetçiliğe gird iklerinden itibaren de yaşadıkları ülkelere
bağlılıktan kendilerini k op arm aların ı ister.
P a ris'te 16 K asım 1 8 9 5 'te B aşh ah am Z a d o c K ahn ile g ö
rü şm esin i anlatırken, H erzl on a iki saat p rogram ın ı izah
ed er ve şu notu d üşer: "Bunun ardın dan siy on ist olm ayı k a
bul etti.
- Fakat, dedi, F ran sız 'yu rtseverlik'in in de icapları vardır.
- Evet. Bir ad am ın Sion ile F ran sa arasın d a tercih y a p
m ası gerekir." (c. 1, s. 272)
H erzl, 18 K asım da şunu ilâve eder: " Şayet 'M usevî Fran-
s ız la r' varsa, onlar bizim g özü m ü zd e Yahudi değillerdir ve bizim
davam ızın onların m eseleleriyle alâkası yoktur." (c. 1, s. 275)
B u n a karşılık L o n d ra 'd a , M illetvekili Sir Sam uel M on-
tag u kendisine “sır o la ra k ka lm a k şartıyla, k en d isin i İn g i
liz'den daha çok Y ahudi h is s e ttiğ in i" itiraf ettiği zam an ol
d u k ça m em n u n d u r. (24 K asım 1895, c. 1, s. 280)
O andan itibaren “liberal Y ahudilerin g a z etelerin d e an tise-
m itlerin on ların vatan sev erliklerin i tartışm aya açm aları korku -
s « "n u dillendirm esi a n l a ş ı l ı r bir d u ru m d u r. (18 Eylül
1897, c. 2, s. 666)
İla h ı M e s a jl a r T o p r a k ı F ilis tin • ’ 4 9
3. S iyon ist h areketin F ilistin 'in istilâsın a, A vrupa'nın sö

m ürgeci siy asetin in bir y ö n ü o la ca k şek ild e dâhil edilm esi.
H erzl siyasî siyon izm in sö m ü rg eci bir girişim o ld u ğ u

nu hiçbir zam an gizlem em iştir. " B en im söm ü rg eleştirm e
projem d erin lem esin e bir araştırm ay ı g e r ek tir iy o r" diye y azar
I ,ord R othschil'e 21 T em m u z 1 9 0 2 'd e (c. 4, s. 1308). A na
düşüncesi, bütün söm ü gecilerin k iy le ayn ıd ır: Batılılar
otu rm ad ığın d a, "b o ş" ad dedilen bir top rağ ın m ed en iyete
açılm ası: "İn g iliz m ü lkiy eti altın d a bey azların bu lu n m ad ığ ı bir
toprak g österebilsey d im , bu n dan bahsedebilirdik.'' (23 Ekim
1902, c. 4, s. 1361)
T h eod or H erzl açısın d an siyasî siyon izm in ana prob le
mi, A lm an ya v e y a İngiltere'nin söm ü rg eci politikasına ka-
lılmaktır. H edef, özel bir girişim olm ay an , aksine bir d e v
letin h im ayesi altında b u lu n an bir "İm tiyazlı Şirket" kur
maktır. H erzl'in m odeli, G üney A frik a'd ak i elm as v e altın
patronu, elindeki m ilyarlarla R o d ezya v e G üney A frika'yı
kurm ayı başaran , vicd an sız C ecil R h od es'tur. C ecil R ho
des bu işi, bü tü n d ü n yayı k an d ırarak , A frika halklarını ve
yöneticilerini, aynı z a m a n d a da İngiltere'yi ald atarak ba
şarmıştır. H erzl de aynen on u n gibi, B aron I lirsch, Roths-
ı hild'ler vey a d iğer b an kerlerin servetiyle, h em O sm anlı
Sultanı A b d ü lh am id 'i, A lm an K ayzer'in i, İngiliz h üküm e-
tini, h em de R us Ç a r'm ı k an d ırm ay a çalışarak kendi "Y a
hudi D evleti"n i k u rm an ın yollarını arar.
O y ü z d e n H erzl, O cak 1 9 0 2 'd e h ayranlıkla C ecil Rho-
d es'a yönelir: "Size niçin başv u ru y oru m ? N ed en ? Ç ü n kü bir
söm ü rge işi söz kon u su ... G eleceği, çok uzakları g ören , fa k a t uy
gu lam ay a d ökm e y eten eğ in d en y oksu n ileri g örü ş sah ip leri v a r
ılır. P ratik ad am lar vardır... am a siy a sî h ay alg ü cü n d en y o k su n
durlar. F akat siz B ay R hodes, hem siyaseten ileri g örü şlü , hem
de p ra tik lik bakım ın d an ileri g örü şlü birisin iz. B unun ispatın ı
da çoktan g ö z ler ön ü n e serdin iz. O yü zden ben size altın liralar
bağ ışın d a bu lu n asın ız veya bu n ları ö d ü n ç v eresin iz d iy e m ü ra
caat etm iy oru m , sad ece siy on ist p rojeye n üfu zu n u zu ve ağırlı-
3 5 0 •R o g e r ^ a ra u d y
ğ ım z ı koy m an ızı istiy oru m ... N eden ibarettir bu plân ? Y ahudi

lerin F ilistin 'e d ö n d ü rü lm eleri ve y erleştirilm elerin i org an ize
etm ek ten ...'' (O cak 1902, c. 3, s. 1194)
T h eod or ITerzl tarafından Yahudi D ev leti'in d e ilân edilen
hedef, Siyonist D evleti ''Doğu barbarlığın a karşı Batı m eden i
y etin in bir ileri karakolu'' yapm aktır. (Yahudi D evleti. S. 32)
B ad en G ran D ü k 'ü n e 26 N isan 1 8 9 6 'd a yazd ığı bir
m ek tu p ta, siyonistlerin Filistin'e ''Şark'ın bu koku şm u ş k ö şe
sin e karşı... Batı m ed en iy etin in tem silcileri o la r a k ” girm ek is
tediklerini tekrarlar, (c. 1, s. 343)
O a n d an itibaren kendisini m üşterek bir söm ü rgecili
ğin vekili yerin e k oyarak , B atı'n m farklı söm ü rgeci ülkele
rine (Fran sa h âriç) ardı ardına em irlerine am âd e olduğu
teklifinde b u lunur: A lm an y a'y a, İngiltere'ye, R u sy a'y a,
P o rtek iz'e, İtaly a'y a.
H er birine farklı bir çıkarı allayıp pullar.
İlkin İn giltere'ye: "B ritanya'nın sahip oldu ğ u topraklardan
birin d e söm ü rg em iz için g erek li araziy i elde etm ey e çalışaca
ğ ım " (23 A ğ u sto s 1903, c. 4, s. 1352). İlk hedefi b u yd u : "B el
ki d e bir B ritan ya İm tiy azı elde etm ek ve Y ahudi D ev leti’ni k u r
m ak ü zerey iz." (7 K asım 1902, c. 4, s. 1372)
İn giltere'd en M ısır'd ak i El A riş'te bir top rak istediği
z am an , burasının H in t yolu ü zerin d e b u lu n d u ğu n u h atır
latır; İngiltere'nin M ısır'd an çekip gidebileceğini hesaba
k attığında da, İran 'a ve H in d istan 'a nüfuz etm ek için Filis
tin'i bir alternatif olarak g ö rü r: “Ş ayet İn g ilizler M ısır'ı bı
rakm ak zoru n d a kalırlarsa, H in t tarafına S ü veyş K analı'ndan
başka bir yol arayacaklardır... O zam an m odern bir Y ahudi F i
listin 'i k en d ilerin e bir çözü m su n abilir: Yafa'dan B asra K örfe-
zi'n e bir d em ir y o lu ." (24 M art 1897, c. 2, s. 527)
C h am b erlain kendisine U g an d a'y ı teklif ettiğinde, Si
y on ist yerleşim cilerin "Cap'tan K ahire'ye kad a r İn giliz dem ir
y oly n & n .stratejik ve ticarî g ü v en liğ in i sağ lay a "bileceğini ifa
de od ör.. (4 O cak 1902, c. 3, s. 1023)
’ Aynı zam an d a İngiltere ile A lm an y a arasın d ak i reka
b etten de y ararla n m a y a bakar. 16 Eylül 1 8 8 9'd a, A lm an
!
Il.ılıı M e s a jla r■T o p r.ıj^ı b iliş tin • 351
ya'nın Venedik'teki Büyükelçisi E u len b o u rg'a şu telkinde

bulunur: "Bir başka d ev let bıı h arekete y ard ım edebilecek. Ben
ön celikle bu n un İn g iltere o la b ileceğ in i dü şü n dü m . Bu norm aldi.
Fakat bu devletin A lm an y a olm ası ben i m utlu ed ecek tir.”
Bu şantaj say esin d e 12 E k im 1 8 9 8 'd e K ay zer tarafın
dan kabul ed ilm e şansını y ak alar: " K en d isin e A lm an h im a
yesi a ltın d a bir İm tiy a z lı Ş irk et p ro jem i arz ettiğ im d e, olu m lu
görüş b ild ir d i."
A lm an y a'n ın yard ım ın a karşılık siyonist yerleşim cile
rin A lm anların D oğ u 'd ak i em ellerine, özellikle de Berlin-
İslanbul-Bağdat d em ir yolu n u n gerçek leştirilm esine k at
kıda bulunacaklarını söyler.
Aynı za m a n d a A lm an y a ile F ra n sa arasın daki rekabet
ten de istifadeyle, Fran sa Büyükelçisi C on stan s'ın Sul-
lan'ın h u zu ru n a çıkm asının d o ğ u racağ ı tehlikelerden de
dem vu ru r: "İstanbul, çok kısa sü red e A lm an y a'n ın n ü fu zu n a
karşı d ü zen len ecek bü tü n en trikaların m erkezi h âlin e g elecek
tir.” (A ralık 1897, c. 2, s. 781)
Son olarak, sosyalizm in yükselişinden endişe eden Bu-
lovv Şansölyesi h u zu ru n d a da, siyonist hareketin bunun
panzehiri old u ğ u n u ileri sürecektir: “V iyana U n iversite-
■i'nde öğ ren cileri sosy alizm d en d ön d ü rd ü ğ ü m ü zü ortaya atın ca
çok etkilen di... B azıları on ların 'orada', m ü stakbel (S iyon ist)
I tevlet'te sosy alizm i ku racakların ı düşünebilir. F akat benim
beklentim bu d eğ il..." (18 E ylül 1897, c. 2, s. 668)
Ilerzl, Kişinev'deki antisem it katliamın ertesinde, katlia
mın sorum lusu İçişleri Bakanı Von Plehve'ye, m ağd u r Yahu
dilerin sosyalizm e geçm e tehlikesinden kurtarılm asında
kendisine yardım etm eyi teklif eder. O na " ihtilâlci partileri
uı/ıflatma" vaadinde bulunur (c. 2, s. 783) ve A vrupa'nın en
.ı/ılı an tisem itinden/Y ahudi düşm anından bir m ektup ister
(ki Plehve bunu H crzl'e 12 A ğustos 1903'te gönderecektir).2
Aynı söm ü rgeci kafayla Ile rz l, kendisinden Libya'yı is
tediğinde İtalya kralından şu cevabı alacaktır: “A m a orası
Y ukarılarda b u m ek tu b u n tam m etn ini v erın işlik . İlk/., s. 217.

35î •R o g er arau d y
bir başkasın ın ev i!" (c. 2, s. 1597). Bunun ü zerin e H erzl, en

k atık sız s ö m ü rg e c i k a fasıy la O sm an lı İm a p a ra to rlu -
ğ u 'n u n p arçalan m asın ın v e m irasının paylaşılm asının y a
kın o ld u ğ u karşılığını verir.
Bu d u ru m onu yine de Sultan A b d ü lh am id ile, siyonist
ban k erler tarafın d an m âliyesinin düzeltilm esi ve siyonist
basın ve lobisinin d ü n y a çap ın d a kendisini savu n m ası
karşılığın d a Filistin'i satm ası pazarlığı y ap m ak tan alıkoy
m az. M aliye k o n u su yla ilgili olarak da yen i bir şantaj y a
p ıyord u : " B iz F ilistin 'i tam am en bağ ım sız bir ülke y ap m a k için
satın a lm a k isted iğ im izi, y o k sa A rjan tin 'e g id eceğ im iz i beyan
ettim ." (17 H aziran 1896, c. 1, s. 367)
A v ru p a'd ak i Siyonist lobinin desteğiyle ilgili olarak da
H erzl S u ltan 'a, E rm en i katliâm ı* k on u su n d a kendisinin
siyasetine çok olu m lu bir imaj v e rm e y ard ım ın d a b u lu n
m ayı teklif eder: "Sultan bize bir p a rça toprak versin , m u kabi
lin d e m âliy esin i d ü zen e koyalım ve biitü n dü n ya kam u oy u n u
k en d isi leh in d e etkiley elim " (8 H aziran 1896, c. 1, s. 363). "Er
m en i m eselesin in T ü rkler leh in d e ele alın ıp d eğ erlen d irilm esi
için ben A v ru p a basın ın ı (L on dra, P aris, B erlin ve V iyana'da)
etkiley ebilirim " (21 H aziran 1896, c. 1, s. 387). P aris'te Ber-
n ard L azare Erm eni leri sav u n d u ğ u n d a, H erzl kendisini
azarlar (c. 3, s. 1201).
G erçekte ise bu, siyon ist h arek etin elinden kozlarından
birini alm ak dem ekti: ''Sultan'ı kazan m an ın başka bir yolu
d ah a var: E rm en i m eselesin d e k en d isin i d estek lem ek ." (7 M ayıs
1896, c. 1, s. 346)
* G ö rü y o rsu n u z, y ıl d ah a 1896 v e "E rm e n i K a tliâ m ı"n d a n bah sed iliy o r!

(K atliâm k elim esi y e rin e "jc n o s id / g e n o c id e ", y an i "s o y k ırım " da d iy e b i
lirlerd i, am a bu k elim e an cak 1 9 4 5 'te icat e d ild iğ i için d iy em em işler). Y a
ni, yıl şim d ik i E rm en ilcrin v e içim izd e k i E rm c n icilerin id d ia ettik leri gibi
1 9 1 4 -1 9 1 5 y ılları değil! D em ek ki Batı, d ah a o zam an lar isy an a k alk ışan
b irk a ç E rm cn i'n in ö ld ü rü lm esin i o la b ild iğ in ce ab a rta ra k "K a tliâ m ! K a tli
â m !" d iye istism ara b aşlam ış! 1 lerzl de bu nu b ir k o z o la ra k k u llan ıy o r!
A rtık "E rm e n i S o y k ırım ı" iftirasın ın ııe k ad ar in safsız v e in sa n lık d ışı b ir
iftira o ld u ğ u n u v arın siz h esap ed in ... çev.
IlıİYı M e s a j l a r T o p r a ğ ı F i l i s t i n • 3 5 3
H erzl lobisinin gü cü n ü g u ru rla ileri sü rü yord u: " Siyo-

ııistler M arıçurya'dan A rjan tin 'e, K a n a d a ’dan G ü n ey A frik a ’ya
ve Yeni Z elanda'ya kadar bir parolaya bakarlar... İngiltere'de sa
t/ısız H ıristiyan dostlarım ız var, H ıristiyan din adam ları arasın
da olduğu kadar basın da da... A vam K am arası'n da ise 37 m illet
vekili siyonizm e d esteğin i vaat etm iş bulu nuyor." (c. 1, s. 1195)
İstan b u l'dak i A m erik an Büyükelçisi, H e rzl'e alternatif
bir çö zü m teklif ed er: "M ez o p o tam y a eld e edilebilir... H z. İb
rahim M ezop otam y a'd an g eld i, d olay ısıy la m istik öğ eleri d ev re
ye sokabiliriz" (29 A ralık 1899, c 3, s. 899). H erzl, bu geri çe
kilme m evziini h ep ten red d etm ez.
H erzl, P ortek iz'e de sö m ü rg esi M ozam b ik 'e el koyabil
mek için aynı ağız sulandırıcı m alî tekliflerde b u lu n acak
tır: " Ş im di h ed efim d e M o z a m b ik var. P aray a ihtiyacı olan P o r
tekiz h ü kü m etin d en , bir İm tiy azlı Ş irket o lu ştu rm a k için bu âtıl
toprağı, o h ü kü m ete açığ ın ı kap atm ay ı v e ard ın d an da ken d isi
ne bir v erg i öd em ey i v aat ederek, eld e etm ey e çalışacağ ım ." (13
Mayıs 1903, c. 4, s. 1487)
B ü tü n b u n la rd a n şu so n u ç çık ıyor: T h e o d o r H e rz l'in
hem en ertesi g ü n ü hak lı o la ra k " B asel'd e ben Y ahu di D ev
le t i’ni k u rd u m " n o tu n u d ü ştü ğ ü o A ğ u sto s 1 8 9 7 Basel
K on gresi'n d en b eri siy o n ist istilâ stratejisi, h em s ö m ü r
geci ü lk elerd en b irin in h im a y e sin i a ra y a ra k , h em o n la
rın rek ab etlerin d en , h e m d e kısa z a m a n d a ça tışm a la rın
d an y a ra rla n a ra k , sö m ü rg e ci h a rek etin k u y ru ğ u n a tak ıl
m ak tan ibaretti.
" İn g iliz lerle R u sla rın , P ro testa n la rla K a to lik lerin u y u ş
m azlıkları iy ice b ilen s in ! B en im ü stü m d en k a v g a y a tu tu şsu n
lar! B izim d a v a m ız a n ca k b ö y le ile rley ec ek ." (23 N isan 1896,
c. 1, s. 3 3 3 )
"Ş ark M eselesi"n d e, yan i O sm anlı'nın m irasının p ay la
şılm ası beklentisi içinde, söm ü rg eci ihtirasların çatışm ası,
siyonist girişim in başarısının v azgeçilm ez bir şartıdır: "F i
listin m eselesin in - a r t ık 'Yahudi m eselesi' d e m iy o r u m - halli,
A sya'da çok y akın zam an d a m ey d an a g elecek h âd iselere b a ğ lı
dır. " (10 M art 1898, c. 2, s. 800)
3 5 4 •R o g e r T a r a u d y
4. H er nerede olursa olsun bir söm ürge elde edebilm ek için, çeşit
li söm ürgeci güçlerle bu gizli pazarlıklar gösteriyor ki, Filistin'in İb-
ranilerin ana yurdu ve Vaat Edilm iş Toprak olduğu şeklindeki "güç
lü efsane", katıksız m illiyetçi ve söm ürgeci bir girişim için bir baha
ne ve bir harekete geçirici gü ç olm aktan başka bir şey değildi.
Bu n iyetin ilk h arek et alanı G üney A m erik a olm uştur:

"Bu G ü n ey A m erika cu m h u riy etleri paray la elde ed ileb ilir." (12
H aziran 1895, c. 1, s. 92)
" M ü zakerecilerim izi G ü n ey A frika'da bıraktık. O rada bu
d ev letlerle işgal an laşm aları yapıyorlar. İşg al ed eceğ im iz toprak
lar ü zerin d e kesin g ü v en celerim iz o la c a k ." (13 H aziran 1895, c.
1, s. 136)
İngliz D ışişleri B akanı Joseph C h am b erlain 'la açık açık
konuşur:
B ritan y a h ü kü m etin d en bir İm tiy azlı Ş irket isteyeceğim .
- 'im tiyazlı' dem ey in . Bu kelim e şim d ilerd e iyi şey ler ça ğ rış
tırm ıyor.
- N asıl istiy orsan ız öy le ad lan d ıralım . Ben B ritan y a sö m ü r
g elerin d en biri ü zerin d e bir Y ahudi k o lon isi k u rm a k istiyoru m .
- A lın U g a n d a 'y ı..." (1902, c. 4, s. 1294)
Bu A frika projesi, sert bir direnişle karşılaşır, özellikle
de R us Siyonistler "isyan bayrağı çektiler. B ana D oğu A frika
fik rin d e n v azg eçm em için bir ü ltim atom verdiler... Bu âsilere
karşı tabanı h arekete g eçireceğ im ... O n lara m alî d esteğ i kestire
ceğ im ." (4 A ralık 1903, c. 4, s. 1572)
İş rayından çıkacaktır: D ördüncü Siyonist K ongre'de,
H erzl ihanetle suçlanır ve hareket bölünm enin eşiğine gelir,
Fak at H erzl'in ço k tan başka teklifleri v ard ır: A k d e
n iz'd e: Sina Y arım adası, M ısır Filistin'i, özellikle de Kıbrıs.
"Kıbrıs’ta lehim izde bir akım m eydana getireceğiz. G elm eye davet
edilmeliyiz. Ben bunu yarım düzine özel görevliyle hazırlayacağım.
Sina ve El Ariş'e yerleşm ek için 5 m ilyon sterlin lirası serm ayeyle bir
Yahudi Şirketi kurulm aya görsün, Kıbrıslılar da bu altın yağm uru
nun kendi adalarına da yağm asını istemeye koyulacaklardır. M üslü-
m anlar çeker gider, Yunanlılarsa topraklarını iyi bir fiy ata satm aktan
İlâ h ; M e s a jl a r lo p r a ğ ı F ilistin • 355
m em nun ya Atina'ya g öç ederler ya da G irit’e." (23 Ekim 1902 ta

rihinde Joseph Chamberlain ile görüşm e, c. 4, s. 1362)
G üney A m erik a, (U g a n d a 'd a n M ozam b ik 'e) A frika ve
A kdeniz derken, n ih ayet y erleşim yeri olarak A sya seçil
di. S u ltan 'a gön d erd iği 28 T em m u z 1902 tarihli m ek tu
bunda H erzl, O sm anlı b orçların ı öd em eyi tek rar teklif
ed iyord u : "B u n un k a rşd ığ ın d a bir im tiy az veya M ezo p otam
ya'da bir y erleşim im kân ı v e F ilistin 'den k ü çü k bir parça v eril
m esini talep ediyoru z. E lbette bu im tiyazlı şirket y erleşim ci aile
sayısı oran ın d a bir v erg i d e öd ey ecektir." (c. 4, s. 1321)
5. H erhan gi bir devletin him ay esin d e gerçekleştirilecek bu sö

m ürgeci istilânın hed efleri çeşitlidir, fa k a t ku llanılan y ön tem ler
her y erd e aynıdır: İster bir toprağın pazarlığı ve oturanlarının
topraklarının ellerinden alın m ası, ister bir toprağın zor ku llan ıla
rak zapted ilm esi söz kon usu olsun, n ih aî h e d e f daim a gizlidir.
"Az bir sayıda in sanı ben i ziy arete g elm eleri için d avet ed e
cek v e k en d ilerin e sırrı sakla y a ca k la rın a y em in ettirerek plânı
açıklay acağ ım ." (12 H aziran 1895, c. 1, s. 82)
"G önüllü istim lâk g iz li ajan larım ız a racılığ ıy la g erçek leştiri
lecektir... S adece Y ahudilere satacağız. G erçi biz bun u d iğ er sa
tışların g eçersiz old u ğ u n u ilân ed erek y ap am ayız. Bu du ru m
m odern d ü n y ad aki an lam ıy la ad alete ters d ü şm ese bile, g ü c ü
m üz tehlikeden y akam ızı ku rtarm ay a y etm ey ecek tir." (12 H azi
ran 1895, c. 1, s. 89)
G üney A m erik a'd a söz gelişi, "başlangıçta, on lar bizim
nereye v arm ak isted iğ im izi bilm ezd en önce, bire en az y ü z kredi
g ib i basit bir u m u t karşılığ ın d a bü y ü k tavizler k op arabiliriz."
(12 H aziran 1895, c. S. 92)
Aynı hileye d iğer b ü tü n op erasy on lard a da başvurulur.
M eselâ, 24 Ekim 1902'd e, D ışişleri B ak an lığı'nda g ö rev
li İngiliz D evlet A d am ı L o rd Lansdovvne'a şu tem inatı v e
rir: "E ğer ken d ilerin e bağ ışlan acak olu rsa El A riş ve başka y er
lerdeki y erleşim cilikte k esin likle barışçı bir n itelik olacağ ın dan
en u fak bir şü p h e d ah i ed ilm esin ." (c. 4, s. 1365)
3 5 ( •R o g e r : a r a u d y
B akan Josep h C h am b erlain , aynı gün, kendisine şöyle

d er: "Lord L an sdou m e'a El A riş'ten F d istin ü zerin e bir 'Jame-
son a k ım '3 y ap m ay ı d ü şü n m ed iğ in iz in g aran tisin i verin.
- K en d isin e kesin g a ra n ti vereceğ im , Sayın C h am berlain , de
dim g ü lerek ." (c. 1, s. 1369)
Bu aynı Theodor H erzl, hareket üssü olarak Kıbrıs'ı elde
etm eyi um duğunda, 4 O cak 1902'de, G ünlük'üne şunu yazı
yordu: "Kıbrıs'ı kendim ize bağlam ak ve bir gün İsrail'i, uzun za
m an önce bizden alındığı gibi, zorla ele geçirm eliyiz." (c. 3, s. 1023)
3. Jam eson , G üney A frik a'd a bir söm ü rge yöneticisiydi.
18 9 5 'te Jo h an n esb o u rg 'a, B oer D evleti'ne karşı bir akm
dü zen lem işti. Bu saldırı B ritan ya h ü k ü m eti tarafın d an ka
bul edilm em iş, Jam eso n geri çağrılıp h apsedilm işti.
Bu prensibi gen elleştirerek 1 T em m uz 189 7 'd e şunu y a
zar: "Ç abu cak u la şıla bilir bir hedefe, Siyon bayrağ ı altın da,
e rişm ek için p lâ n la r y ap m alı ve bü tü n tarihî h ak id dialarım ızı
d ev am ettirm eliy iz.
B ir y an d an T ü rkiye'n in p arçalan m asın ı beklerken , diğer
y an d an G ü n ey A frik a v ey a A m erika'yı da g ö z ön ü n d e b u lu n d u
rarak, belki K ıb r ıs ’ı İn g ilte r e’den istey eb iliriz .” (c. 2, s. 644)
D em ek ki H erzl için, verilen h er tavizin, d ah a sonraki
bir fetih için sad ece bir h arek et üssü olacağı açıktı. A rtık
bu y ö n tem , siyon ist politikanın, ard ın d an d a İsrail D evle-
ti'n in d eğişm ez ilkesi olacaktır. Ç ün kü hep aynı "T e v ra t"a
d ayalı b ah an eyi öne sü rerler: "Bizim bölg em iz: M ısır ırm a
ğ ın d a n F ırat'a kad ard ır." (15 Ekim 1897, c. 2, s. 711)
İsrail S iyonist D e v le ti'n in "ta rih ö n c e si", bize o n u n iki

sa v a ş so n ra sın d a d o ğ d u ğ u n u g ö sterm iştir: 1 9 1 4 -1 9 1 8 sa
v aşı, ki bu sav aş d o la y ısıy la A lm a n y a 'y a karşı d ü n y a d a
v e özellikle d e A m e rik a 'd a m ü m k ü n olan en b ü y ü k d es-
İlâh ı M e s a jl a r T o p rağ ı F ilistin • Î5 7
leği eld e etm e z o ru n lu lu ğ u , İn g ilte re 'y i 1 9 1 7 'de B alfou r

B ild irisi'y le v a a tle rd e b u lu n m a y a se v k e tm iştir; 1939-
1945 sav aşı, ki bu sa v a ş ta N a z ile r ta ra fın d an g a d re u ğ ra
yan Y ahudileri kabul etm e k istey en b ü tü n d iğ er ülkeleri
red d ed en siyon ist yön eticiler, İsrail D e v leti'n in k u ru lm a
sının I litlerciliğin k açın ılm az so n u cu o ld u ğ u m asalın ı
kabul e ttirm ey i b aşarm ışlard ır.
İsrail'in Siyonist D evleti'n in tarihi g ö steriy o r ki iki sa
vaş sayesin d e d o ğ an bu devlet, şim d iye k ad ar yap tığı beş
savaşla genişlem iştir: Birleşm iş M illetler'in kendisine ta
nıdığı sınırları aşarak 1 948'de to p rak ilhakıyla son u çlan an
savaş; M ısır'a karşı (İngiltere ve F ran sa'n ın d a su ç ortak lı
ğıyla) 1 9 5 6 ’d aki sald ırı; 1967 sav aşı ve b u n u nla yap ılan y e
ni ilhakların zoru n lu kıldığı 1973 sa v a şı; son olarak da
1982'de L ü b n an 'ın istilâsı.
İsrail D evleti'nin oraya zorla yerleşm esinden beri O rta
doğu 'n u n kan ve ateş içinde olm ası, siyasî siyonizm in kaçı
nılmaz m antığından kaynaklanm aktadır. T h eodor H erzl ta
rafından im al edilm iş ve ister Ben G u ryon 'un ister M ena
hem Begin'in partisi olsun, İsrail'in bütün partileri aracılı
ğıyla gerçekleştirilen bir m antıktır bu. Birbirlerine karşılıklı
saldırm alarına rağm en , aynı şiddet ideolojisini benim serler.
İsrail "İşçi" Partisi'nin ilk lideri Ben G u ryon 'u n b iyogra
fisinin övü cü yazarı, kahram anı hakkında şunları n ot eder:
"Kendisi A raplarla birlikte y aşam an ın im kânına hiçbir zam an
inanm am ıştır. N e kadar az (m ü stakbel İsrail D evleti'nin sınırları
içinde) A rap olursa, o kad ar iyi olacaktır. O bunu açıkça dile g e
tirmez, fa k a t sunduğu bildiriler v e yaptığı uyarılardan edinilen
izlenim nettir: A raplara karşı bü yü k bir saldırı, sadece onların
saldırılarını kırm ayacak, devlet için deki y ü zdelerin i de azam i de
recede azaltacaktır... K en d isi ırkçılıkla suçlanabilir, fa k a t o zam an
Filistin'de arı ve duru bir Yahudi kim liği ilkesini esas alan bütün
siyon ist hareketi tartışm a kon usu y ap m ak gerekecektir.''4
4 B a r Zohar, Ben G ourion, le prophete ıınııc/Bcıı Ç arpım , Silâhlı lirm iş, F ay ard
Y ayınları, P aris, 1966, s. 146.
Aynı Ben G u ryon , Begin aynı kanlı hayali takip ettiğin

de kendisini açık tan açığa "H itlercilik'Te ith am ed er: "Be
g in su g ö tü rm ez bir şek ild e H itler tipin de biridir. İsrail'in birli
ğ i h a y a li için bütün A rap ları y o k etm ey e âm â d e ve bun u g erçek
leştirm ek için h er y o la b aşv u rm ay a h azır bir ırkçıdır. "5
Bu tartışm a, M en ah em B egin 'in h a y at hikâyesinin - d a
h a az ö v ü cü o lm a y a n - y azarı tarafın d an naklediliyor.
5 E. H aber, M en ah em Begiıı. l'hc ınııu timi the leg en d/M en ahem B egin. A dam
ve E fsan e, D ell B ook , Nevv York, 1979, s. 385.
İSRAİL DEVLETİ
NASIL DOĞDU VE NASIL
AYAKTA KALIYOR?
a) "Taksim" ve "oldubitti" politikası
azi savaş suçlularını yarg ılam ak için (1946 başında)

N k urulan N ü rn b erg m ah k em esi, H itlerciler tarafın
dan işlenilm iş insanlığa karşı suçları gü n y ü zü n e çıkardı.
Siyonist p ro p ag an d a, tarihin bu trajik anını Yahudi ta
rihine m al etm ek için g ay ret sarfetti v e şu p ro p ag an d ay ı
yaptı: " B ü tün bu y apılan lar, tarihin en k orku n ç Yahudi k ıy ı
m ından başka bir şey d eğ ild ir." 1
H itler'in savaşının d ü n yay a 60 m ilyon cana m al olduğu
"u n u ttu ru larak ", akıllarda sad ece öld ü rü len 6 m ilyon Ya
hu d i rakam ı bırakıldı.2 Ve dahası bu 6 m ilyon Yahudi kat
liamının da "tarih in en b ü yü k soykırım ı" olduğu ilân edil
di. Bu da herkesin işine geldi: 20 m ilyondan fazla yerliyi
öldürerek çok dah a b ü yü k bir soykırım y ap an A m erikalı
ların da; Stalinci "tem izlik "lerin in 10 m ilyon cana m al ol
duğu R usların da; "Z en ci köle ticareti" yap m ış A vrupalı
(Fransız, İngiliz veya diğer) söm ürgecilerin de... A vrupalı
1 H an n ah A ren d t, age, s. 294.

2 A slın d a bu rak am tah k ik ed ilem ez b ir rakam dır. H an n ah A ren d t (age, s.
141) "d ört b u çu k m ilyon dan altı m ilyon a k a d a r” der. R e itlin g e r'in k o n u y la il
gili n ered ey se e n tam b ilg i veren La Solutiım fın alc/N ilıâi Ç özüm eseri, b a ş
ka k u şk u p a y la rı bırakır. Z a ten m eselen in özü n ü n rak am la alâk ası y o k
tur: İster 4 m ily on , ister 6 m ily on , isterse S m ily on insana k ıy ılm ış olsun,
ö n ced e n d ü şü n ü lerek k asıtlı b ir şek ild e y ap ılan cin ay etin azı çoğu olm az.
3 6 0 •R o g e r . a r a u d y
sö m ü rg eciler bu köle ticareti sırasında 10 ilâ 20 m ilyon in

sanı A frik a'd an A m e rik a'y a g ötü rm ü ş ve nakil sırasında
sağ k alan h er 1 köleye karşılık 10 köle yold a ölm üştü. D e
m ek ki bu ticaret 100 ilâ 200 m ilyon cana m al olm uştu.
B öylece bu "tarih in en b ü yü k soykırım ı", b ü tü n o önceki
soykırım ları u n u tm a çu k u ru n a atm ay a im kân veriyord u .
Siyonistler için bu, sad ece İsrail D evleti'nin varlığını m e ş
ru laştırm ak için değil, fakat aynı zam an d a gelecekteki hak
sızlık v e zu lüm lerini haklı gösterm ek için de karşı konul
m az bir delil niteliği taşıyordu. Ç ünkü on lara göre söz ko
nu su olan, ilâhî bir ku rtu luş hâdisesi ve İsrail tarihinin d o
ruk noktasıydı. N itekim H olok ost kelimesi bile dinî anla
m ın d an ötü rü u sta ca seçilm işti. Z ira "H o lo k o st", bir ilâh
adına bir v e y a birçok kurban k esm ekten ibaret olan dinî
bir kurban v erm e şeklidir. Böylelikle Siyonist D evlet, tari
hin ilâhî plânının kutsal bir ânı olarak dokunulm azlık ka
zan ıyord u . N itekim b unu H ersch el m an id ar bir sloganla
özetler: "İsrail D evleti, Tanrı'nın A u schıvitz'e cevabıdır.''3
Tarih -s iy o n is t tarih değil, efsan evî tarih d e ğ il-, gerçek
tarih, İsrail Siyonist D evleti'n in bir v aatten v e y a ilâh î bir
b ağıştan y a d a B M 'n in bir "k a ra rı"n d a n değil, aksine
-h e y h a t, d ü n yad ak i b ü tü n d iğer d evletler g ib i- silâhlı şid
d et v e "o ld u b itti"d e n d o ğ d u ğ u n u kesinlikle o rta y a koyar.
Filistin'in taksim kararı BM Genel A sam blesi tarafından
29 K asım 1947'd e kabul edildi: O tarihte Y ahudiler nüfusun
y ü zd e 3 2 'sini olu ştu ru yor v e toprakların y ü zd e 5,6 'sm a sa
hip bulunuyordu. Siyonist D evlet, ülkenin en verim li arazi
leriyle birlikte y ü zd e 56'sm ı çoktan ele geçirm işti.
Bu taksim plânının o ylan m ası iğren ç m a n ev ralarla sa ğ
lanm ıştır. N itekim A m erik an K ongresi ü yesi L a w re n ce H .
Sm ith 18 A ralık 1 9 4 7 'd e K on gre ön ü n d e b unu dile g etir
m iştir: " Taksim oy lam ası y ap ılan toplan tı boy u n ca B irleşm iş
M illetler A ssam blesi'n d e n eler olu p bittiğ in e bir bakalım . K a
3 A b rah am H ersch el, israel: A n eclıo o fc tc rn ity /İsr a il: S on su zlu ğ u n B ir Y ankı
sı, D o u b le day, Nevv York, 1969, s. 115.
!
İljh M c s a jl;ır T o p r a ğ ı F ilistin • 361
rar'ın kabu lü için oyların ü çte ikisi g erekiy ord u ... O ylam a iki
kere ertelen di... bu esn ad a üç k ü çü k m illetin d eleg elerin e sıkı bir
baskı y ap ıld ı... H aiti, L ibery a v e F ilip in lerin oyları belirley ici o l
du. Bu oy lar ü çte iki çoğ u n lu ğ u n sağ lan m asın a yetti. D aha ön
ce bu ü lkeler taksim e karşıydılar... D eleg elerim iz, resm î g ö rev li
lerim iz v e A m erikan v atan d aşları tarafın dan on lara yapılan o
baskılar, kın an m ası g ereken b ir davranıştır. "4
D rew P earso n , 9 Ş u b at 1 9 4 8 tarihli C h icag o D a ily 'd e,
kon u ya açıklık getirir: "L ib ery a'd a k i k a u çu k a la n la rın ın sa
h ib i H a rv ey F iresto n e, L ibery a h ü k ü m eti n ez d in d e g ir iş im le r
de b u lu n d u ..."
B aşk an Trum an, D ışişleri Bakanlığı ü zerin d e eşi benze
ri görü lm ed ik bir baskı u y gu lad ı. B akanlık M üsteşarı
Sum n er VVelles şunları y a z a r: "B eyaz Saray'ın doğ ru dan em
riyle A m erikalı g örevliler, n ih âî oy lam ad a g erekli çoğ u n lu ğ u n
sağ lan m ası için dolay lı v ey a d oğ ru d an baskılar u y g u lay a ca klar
dı..." 5 O zam an ın S avu n m a Bakanı Jam es F orrestal d a b u
nu teyit ed er: "Baskı y a p m a k v e B irleşm iş M illetler'd eki d iğ er
m illetleri m ecbu r etm ek için ku llan ılan y ö n tem ler neredeyse
skan d al o lu ştu ra ca k tarzdaydı. "6
B izzat B aşk an T ru m an 1 9 4 6 'd a bir g ru p d ip lo m at
önü n d e, Siyonist "lob i" ve "Y ahudi o y u "n u n "baskıla-
rı"m n işleyişiyle ilgili olarak şu itirafta b u lu n u yord u : "Ü z
gü n ü m , beyler, fa k a t siy on izm in başarısın ı bekleyen y ü z b in ler
ce in san a cevap v erm ek zoru n d ay ım . B enim seçm en lerim a ra
sın da y ü z bin lerce A rap y o k k i!" 7
İngiliz eski b aşb ak an ların d an E arl C lem en t A ttlee, H a-
lıralar'm d a şu tanıklıkta b u lunur: "A m erika B irleşik D ev let
4 U S C o n g ressio n al reco rd / K o n g re K ay ıtları, 18 Şu bat 1947, s. 1176.

5 Su m n er VVelles, VVe n eed n ot fail/B aşa rın ay a M u htacız, Boston , H o u g h to n
M ifflin , 1948, s. 63.
L es M em oires d e F o rrestal/F orrestal’ın H atıraları, N ew York, T h e V ik in g
press, 1951, s. 363.
7 YVilliam Eddy, F. D. R oosevelt m eets ibn SaıııllF. O. R oosevelt İbn S u at'la G ö
rü şü yor, N. Y. A m e rican frien d s of the M id dle lia st/ O rta d o ğ u 'n u n A m e
rik an D o stları, 1954, s. 37.
leri'rıin F ilistin 'd eki p olitikası, Yahudi oyu ve birçok biiy ü k Ya
h u d i fir m a s ın ın sü bv an siy on ları ile şekillen iy ord u ." 8
29 K asım 1 9 4 7 'deki taksim k ararı ile İngiltere'nin Filis
tin üzerin d ek i m an d asın ın 15 M ayıs 1 9 4 8 'd e bilfiil sona
erm esi arasın d a siyon ist birlikler A rap lara bırakılan böl
genin, Yafa ve A kka gibi, toprakların ı ele geçirirler.
Böylesi şartlarda, Filistinlileri ve kom şu A rap ülkelerini
bu "oldub itti"n in can av arca adaletini kabul etm ediler ve Si
yonist Devleti "tan ım ayı" reddettiler diye kim kınayabilir?
A m a Siyonist D ev let'e el k o y d u ğ u to p rak yeterli gelm i
y o rd u . Bir de to p rağ ı kendi sah ip lerin d en boşaltm ası, o
arazilerd e yerli işçiyi geleneksel söm ü rgecilik anlayışıyla
sö m ü rm e yo lu n a gitm em esi, ta m aksine göç ettirilm iş
k im selerin yerini alacak bir n ü fu slan d ırm a söm ürgeciliği
y ap m ası gerek iyord u .
Siyonist D evlet bu hedefine u laşm ak için gerçek bir
d ev let terörizm i u y g u lad ı ve Filistin halkına karşı apaçık
"k ıy ım la r" y a p m a k ta n çekinm edi
En çarp ıcı ö rn eği D eyr Y âsin 'd ir: 9 N isan 1 9 4 8 'd e , N a-
z ile r'in O ra d o u r* 'd a u y g u lad ık ları y ö n te m in ayn ısıyla,
b u k öy ü n 2 5 4 sâkini (erk ek , kad ın , ço cu k , yaşlı), şefleri
M en ah em B egin o lan "İrg u n " birlikleri ta ra fın d a n k atliâ
m a tabi tu tu ld u .9
Begin La R evolte: h istoire de l ’lrg o u n /İsy a n : İrgun'un Tari
hi kitabında, D eyr Y âsin "z a fe ri" olm asay d ı, İsrail D evleti
8 C lem en t A ttlee, A P rim e M in istcr R em cm bcrs/B ir B aşbakan H atırlıyor, F ran -

ces VVilliam, H e in em en t Y ay ın ları, L o n d ra , 1961, s. 181.
* Bu F ran sız k asab asın d a (o k u n u şu : O ra d u r) 10 H a z ira n 1 9 4 4 'te b ir N azi
b irliğ i erk ek , kadın, ço cu k o lm a k ü zere to p lam 642 kişi ta ra y a ra k v e b a
zıların ı da k ilise için d e y ak a ra k k atletm iştir. K a sa b a y ı da y a n g ın y erin e
çev irm işlerd ir, çev.
9 D ey r Y âsin k atliam ıy la ilg ili olarak , B e g in 'in L a R ev olte/İsy an k itab ın ın
1951 İn g iliz b ask ısı v e 1971 F ran sızca tercü m esin d e an la tıla n la rla M ille t
lerarası K ızılh aç'ın K u d ü s'tek i d eleg a sy o n u n u n b a şk a n ı Ja cq u e s d e R ey-
n ie r 'n in 1948 â lerıısaleııı/ K u dü s'te 1948 (Ed . D e la B acon n iöre, N eu ch âtel,
1950, y en i b ask ısı 1969, s. 6 9 -7 8 ) k ita b ın d a k i şah itliğ i a ra sın d a b ir k a rşı
laştırm a y ap m ak ilgi çek ici olur.
ilâhı M e s a j l a r l o p r a ğ ı F ili stin • 363
olm azdı (İngilizce baskısı s. 162) diye yazar. A yrıca ekler:

"H agana d iğ er cep h elerd e başarılı sa ld ırıla r gerçekleştiriy ord u ...
P anikleyen A raplar, D eyr Y asin d iy e b ağ ırarak kaçışıy orlard ı"
(Eserin 162. sayfasındakinin aynısı Fran sızcasın d a 200.
sayfad a ayn en tek rarlan ır).
A rap Birliği Genel Sekreteri, an cak 15 M ayıs 1948'd e Bir
leşmiş M illetler'e, Filistin halkının güvenliği için A rap d ev
letlerinin m ü d ah ale etm eye m ecb u r kaldığı bilgisini verdi.
194 9 'd a , bu ilk İsrail-A rap sav aşın d an sonra, siyonist
ler ülkenin y ü zd e 80'in e eg em en old u lar v e 770 bin Filis
tinliyi k ovu p attılar.
B irleşm iş M illetler a rab u lu cu olarak K ont Folke B erna-
d o tte'u tayin etm işti. K ont B ern ad o tte ilk ra p o ru n d a şunu
yazıyord u : "Ç atışm an ın bu m asu m ku rban ların ın y u v aların a
d ön m elerin i en g ellem ek, en basit ilkeleri b ile a y a k la r altın a a l
m ak dem ektir. Ö te y an d an Yahudi g ö çm en ler F ilistin 'e dalga
dalga g elm ey e devam ediyor, ü stelik de bu toprağa a sırla rd ır kök
salm ışken kovu lan A ra p sığ ın m acıların ara z ilerin e sü rekli ola
rak y erleşm e tehdidi taşıy orlar." Ve şöyle bir tasvir yap ıyor:
"A skeri z o ru n lu lu k olm ad ığ ı hâlde, g en iş çaplı bir siy on ist y a ğ
ına v e çap u lla köy lerin im ha v e tah ribi d e a p a çık o rta d a d ır." Bu
rapor (B. M. Belge A. 648, s. 14), 16 Eylül 1948 tarih in d e su
nuldu. 17 E ylül 1 9 4 8 'd e K ont B ern ad otte ve Fran sız y a r
dım cısı A lb ay Serot, K u d ü s'ü n siyonistler tarafından işgal
edilm iş kesim inde ö ld ü rü ld ü .
D ü n ya çap ın d a gösterilen tepki ü zerin e İsrail h ü k ü m e
ti G rup Stern'in lideri N ath an Fried m an-Y ellin'i tutuklat
tı. Ö nce beş sen eye m ah k û m edildi, h em en ard ın d an da
affedildi... v e 1 9 5 0 'd e m illetvekili olarak K n e sse t/M e clis'e
girdi. Ö ld ü rm e em rini v erm e şerefi (!), Tem m uz 1971'd e,
Baruch N ad el tarafın d an üstlenildi. Kendisi 194 8 'd e G rup
Stern'in yön eticilerin d en b iriyd i.10
10 K ont B ern ad o tte'u n öld ü rü lm esiy le ilgili olarak (B erııad o tte'u n arab asın
da o tu rm u ş h âld e bu lu n an ) G encrel A. l.u n d stro ın 'u n raporu na bakınız.
B u rap o r sa ld ın m n y apıld ığı gün (17 Fyliil 1948) B irleşm iş M illetler'e ile- -»
3 6 4 •R o g e r C a r a u d y
İsrail D evleti'n in siyonist idarecileri "B irleşm iş M illet

le r"], o B M 'n in ço ğ u n lu ğ u Filistin'deki Siyonist gasp ların
su ç ortağı old u ğ u için rahatlıkla hiçe sayabiliyordu.
1948'de, söm ürge devletlerin bağımsızlıklarına kavuşm a
dığı o dönem de, BM büyük ölçüde Batıkların hâkim iyeti al
tındaydı. O sıralar Filistin nüfusunun üçte ikisi oluşturan
A raplara kendi kaderlerini kendilerinin tayin etm eleri hakkı
nı reddederek BM kendi anayasasını kendisi çiğnemişti.
E n b asit bir huk u k açısın d an baktığım ızd a bile bazı so
ru lar zihinleri k u rca la r:11
- Taksim k on u su n d ak i k arar G üvenlik K onseyi tarafın
d an d eğil de G enel A sam b le tarafın d an alınm ıştır. H âlb u
ki tav siy e k ararı alm a yetkisi vard ı, y ü rü rlü ğ e k onacak ka
rarlar alm a yetkisi yok tu.
- Bu taksim i tek red d ed en ler Filistinliler değildi: M en a
hem B eni'nin İrg u n 'u d a bu b ölü ştü rm en in g ay ri m eşru
o ld u ğ u n u o z am an ilân etm iş v e asla tan ım ayacağın ı açık
lam ıştı. Bu örgü t, Yahudileri "A rapları sad ece ko v m ay a değil,
bü tü n F ilistin 'i ele g e ç ir m e y e " 12 d av et ed iyord u . B izzat Ben
G u ry o n şunları y a z a r: “B rita n y ah lar g id en e kad ar h içb ir Ya
h u d i k olon isi ne k a d a r u zakta olu rsa olsu n A ra p lar tarafından
n ü fu z ed ilem em iş v eya alın am am ıştı, bu arada ise H ag an ah , et
k ili v e sık sald ırılarıy la, ço k say ıd a A rap m ev ziin i ele g eçirm iş
v e T aberiye ile H ayfa'yı, Yafa ile Safed'i k u rta rm ıştı.”13
—> tilm iştir. Bu general tarafın d an cin ay etin 20. y ıld ö n ü m ü n d e y ay ın lan an şu
kitaba d a bak ılab ilir: L ’A ssasin at du C om te B ern adotte/K on t B erııadott'ım
Katli, R om a'd a 1970 y ılınd a (E ast Yayınları. A. F anelli) şu başlık la b asıl
m ıştır: Un tributo a la m em oria de! C om te F olke B ern adotte/K on t Folke Berııa-
dotte H atırasına Saygı. B ir b aşk a k ay n ak da R alph H e w in s'in kitabıdır: Co-
ıınt B ernadottc, his life and ıvork/K on t B erııadotte, H ayatı ve G örevi, H itchin-
son, 1948. Ve M ilan o haftalık d ergisi Eı/rapa'daki B aru ch N ad el'in itirafla
rı (şurad a belirtilm iştir: Le M on de, 4 v e 5 T em m uz 1971).
11 M eselen in b u h u k u k î v e çh e si için b k z: H en ri Ç attan , P alestin e, the A ral ıs
an d Israel/F ilistin , A rap lar ve İsrail, L o n g m a n s Y ay ın ları, L o n d ra , 1969.
12 M en ah e m Begin, T he R evolt, S tory o f tlıc Ir g ıııı/İsyan, İrg u n 'u n T arihi, s.
355, Fran sızca b ask ısı s. 386 (A lb atro s Y ayınları, 1978).
13 D avid B en G ou rion , Relıirtlı an d D estin y o f isra el/İs ra il’iıı Yeniden D oğuşu
ve K aderi, s. 530.
f
ilâhı M o siijl.ır T o p r a ğ ı hilistin - Î6 5
İşte bu şekilde, BM tarafından siyonistlere bağışlanan

toprak (yüzde 57), Filistin'in y ü zd e 80'ine yakın genişletildi.
K ısacası, İsrail D ev leti'n in Birleşm iş M illetler tarafın
dan "k u ru lm u ş" o ld u ğ u n u söylem ek doğru değildir. H a
yır, o, bir dizi "o ld u b ittiler"le, H ag an ah , İrgun v e "G ru p
5lern "in yaptığı terörle "k u ru lm u ş"tu r.
Böylece "tarih î h ak la r" tarihi tam am lan ır. Bir yalan ve
kan b lâ n ço su y la ...
Başka türlü de olam azd ı.
Ç ünkü h er şeyd en önce, aynı "ta rih î h ak lar" k avram ı,
uzun d ön em lere u ygu lan d ığ ın d a, insanlığı saçm alığa ve
savaş kaosu n a götürür.
Eğer böylesi "tarih î hak lar"a dayalı "h ak lar"ın bu "Siyo
nist" tipi genelleştirilecek olsa, bütün yeryü zü tam bir kao
sa sürüklenir: Jül S ezar'd an beri R om alılar G alya'd a, İsrail
krallarının Filistin'de hüküm sürdüklerinden çok daha
ıı/.un süre hüküm sürdüklerine göre, niçin İtalyanlar Fran
sa üzerinde "tarih î h ak " iddiasında bulunm asınlar? N or-
man "a ta la r"ı adına İsveçler, niçin N orm an d iya, İngiltere
ve Sicilya'yı istem esinler? Ya eski fatihler, M anding İm para-
1urluğu'nun veya Peuhl hegem onyasının yeniden kurul
masını isteyecek olsalardı, düşünün, Afrika ne hâle gelirdi?
H atta sadece A vrupa sınırları içinde kalalım v e A vrupa
ülkelerinin şu v ey a bu d evirde nüfusun çoğu n lu ğu n u
oluşturdukları vey a h ü k ü m sürdükleri top rak lar üzerinde
bugün "tarih î h ak lar" iddia etm eye kalkışüklarını şöyle bir
hayal edelim . "H ıristiyanlık âlem i"n in kesin b ölünm esi ve
"m illetler"in ortaya çıkış tarihinin başlangıcı olan A vru
pa'daki "Yeni D ö n em "e d am gasını v u ran (bundan en az
üç buçuk asır önce) 16 4 8 'd e yap ılan sadece o VVestfalya A n
laşm alarına k ad ar u zu n sak bile, h er devletin birbirine zıt
"tarihî" iddialarıyla A vrupa kan ve ateşe yu varlan ır: İs
veç'ten İtalya ve A vu stu rya'ya, A lsace'tan Balkanlara, her
l.ıraf yan gın a döner! Ya b u n d an on beş yü z yıl önceye, R o
ma İm p aratorlu ğu 'n u n d üşüşüne gidecek olsak! Sözün
oz.ü, b ü tü n "m illetler" ve onların sınırları, çatışm alardan,
3 6 6 •R o g e r o a r a u d y
g ü ç ilişkilerinden, tarihi y ap an bu "o ld u b ittile rd e n d oğ

m uştur. Blaise P ascal b unu çok net bir şekilde ifade ed iy o r
du: "H aklı g ü çlü yapılam ad ığ ı için, gü çlü haklı görü lm ü ştü r."
Bu saçm alığın u ç bir örn eği A m erik a'd a açıkça g ö rü le
bilir. C e n e v re Ü n iv e rs ite s i'n d e n İlâh iy atçı A lb e rt de
P u ry 'n in y azd ığı gibi: "A m erika'nın sö m ü rg eleştirilm esi y er
li kabilelerin top rakların ın iğ ren ç bir şek ild e ellerin d en alın m a
sın a dayanır, fa k a t bugü n bu kıta ü zerin de ku ru lm u ş d evletlerin
m eşrlu ğ u n a artık bu v akıay a d ay an ıla ra k itiraz ed ilem ez ." u
O ysa A m erik an Yerlileri'nin "tarih î hak ları" siyonistle-
rinkinden çok d ah a fazla inandırıcıdır. Ç ünkü Yerliler o ra
nın sad ece ilk sahipleri değil, binlerce yıldan beri ilk işgal
cileridir. D erken İspanyollar, Portekizliler, İngilizler, a r
d ın d an d iğer A vru p a m illetleri gelip onları kırıp geçirdiler
ve yu rtların ı ellerinden aldılar. Şayet b u gü n on ların b u ra
da z a m a n aşım ına u ğ ra m a y a n y aşam a im kânını istem e
hakkı olsa, yine de, on ların kendilerini A m erik a kıtasının
tek efendileri o larak görm elerin i, A vru p a kökenlileri de
k ovu p a tm a y a v e y a baskı altında tu tm ay a girişm elerini
kim m eşru kabul edebilir?
Peki, bu, tarihin h er d ön em in d e, güçlülere ve "o ld u b it
tiler" e, "ak ın tıya kapılm ış köpek leşi gib i", b oyu n eğilm e
si ve teslim olu n m ası gerekir mi dem ek? Asla! Bir zu lm ü n
süresi, on u n haklılığını gerek tirm ez. P olo n y a'n ın A vrupa
h aritasın d an bir b u çu k asır b o y u n ca (1 7 6 4 -1 9 1 4 ) silinm e
si, bu ülkeyi tarih en ö lm eye g ö tü rm ed i ve diriliş ancak
halkının yab an cı baskıya karşı baş eğ m ez itirazı sayesinde
m ü m k ü n oldu. B u gü n de y arım asırdan fazlad ır binlerce
yıld an beri y aşayıp çalıştığı y u rd u elinden alınm ış, y u v a
sın d an k ovu lm u ş v e y a kendi öz v atan ın d a yab an cı gibi
y a şa m a y a m ah k û m edilm iş Filistin halkı için aynı şey söz
k onusudur. O n u n direnişi so y u t v ey a u zak bir "tarih î
h ak " iddiası da değildir. Tam aksine h ayatının b izzat kök
14 C olloq u e E uro-A rabel A vru pa-A rap S em pozyu m u , P aris, E y lü l 1977, y a y ın

tarih i 1978, Fran cc-V ays Aralıca d erg isin d e, s. 136-140.
İlâ h ı M e s a jla r T o p r a ğ ı F ilistin • 167
lerine karşı y ap ılan sürekli bir sald ırıya h ay atî ve dizgin-

lenem ez bir ret, bir itirazdır.
b) Siyonist " lobi"nin ABD'de

ve Batı'da işleyişi
T heodor H erzl'in Yahudi D evleti’nde belirlediği şekilde,
dünya ölçeğinde m evcu t bir "Yahudi halkı" ve her yerde ve
her zam an asimile edilem eyen Yahudi toplulukları tezinden
hareketle siyonist ideolojiye bağlı olarak oluşturulm uş bir
devlet, ister istem ez yepyeni problem ler ortaya çıkaracaktı.
H er şeyd en önce, (kendisi için hiç m esele çık arm ayan
dinî anlam ı dışındaki) "Y ah u d i h alkı" k avram ı, gerçek bir
devletin k u ru ld u ğ u a n d an itibaren, bu devlete p arad ok sal
bir k arak ter verir. Ç ünkü ya bu d evlet d ü n yan ın bü tü n Ya-
hudilerini kendi top rak ların d a stop lam ayı b aşaracak tır
(ve özellikle de Ben G u ry o n 'u n hedefi olan bu açıdan , Si
yon izm b aşarısızlığa u ğram ıştır, zira Y ahudilerin yü zd e
20'sin d en d ah a azı İsrail'e yerleşm eye gelm iştir), ya da bu
devlet, "D ia sp o ra " içinde m erk ezî bir y er işgal etm e, onun
dü n yan ın her yerin d e vekili ve tem silcisi olm a iddiasını
ileri sürecektir. "M illetü stü " bu devlet, m illetlerarası d ü
zende b ü yü k zorluklarla karşı k arşıya gelecektir.
Ben G u ryon O cak 1961'd ek i 25. D ü n ya Siyonist K on-
g resi'n d e şöyle seslen iyord u : " Y ahudi D evleti'nin ku ru ld u
ğ u ve İsrail'in kap ıları g elm ek isteyen bütün Y ahudilere açıldığı
g ü n d en beri, D iaspora'da kalan h er d in d ar Yahudi, h er gü n Ya
h u diliğ in esasların ı v e İsrailoğ u lların ın Tevrat'ını h içe sa y m a k
tadır. " B öylece o, İsrail'in dışında d u ran Yahudileri "T anrı
sızlar" olarak ilân e d iy o rd u .15
O n u n D iasp ora ile ilişkiler hakkm daki tezi şu yd u : "İs
rail D evleti, coğ rafî bakım d an O rtadoğu'nu n parçasıdır... Bu
15 Jeıvish N eıvstetter, 9 O ca k 1961.

r
36f •Roger Caraudy
sa b it bir unsurdu r. D in am izm , y a ra tıcılık ve bü y ü m e açısın dan

ise İsrail, d ü n y a Yahudi h alkın ın bir parçasıdır. B ütün im kân la
rını bu 'D iaspora'dan a la ca k ve İsrail m illetin i in şa etm ek ve ül
kesin in g elişim in i sa ğ la m a k için g ereken desteğ i on d a bu laca k
tır; d ü n y a d a k i Y ahudilerin g ü cü sa y esin d e İsrail in şa ed ecek ve
d e in şa ed ecek tir. "16
Bir başka za m a n , Ben G u ry o n d ah a da ileri gid er: "Bir
Yahudi A m erika'd a v ey a G ü n ey A frika'da, Y ahudi arka d aşları
n a "bizim " h ü k ü m etim iz d ed iğ in de, kastettiğ i İsrail h ü k ü m eti
dir, ayn ı şek ild e çeşitli ü lkelerd eki Y ahudi halkı da İsrail B ü yü
k elçisin i ken d i tem silcisi o la ra k görür. " I7
1 9 5 1 'd e yap ılan D ü n ya Siyonist Teşkilâtı'nın 23. K on-
g resi'n d e, Siyonist D evlet'in ilk başbakanı Ben G uryon,
“B ir siy on ist g ö ç ed ip İsrail'e g e lm e lid ir " 18 dem ekle yetin
m ez, aynı k on u şm asın d a, yabancı ülkelerde o tu ran siyo-
nistlerin öd evlerin i belirlerken bu öd evlerin neleri k ap sa
dığını da açıklar: "Ç eşitli ü lkelerd ek i bü tü n siy o n ist örg ü tle
rin orta k v azifesi, h er h âl ve şart altın da, kay ıtsız şartsız Yahu
d i D ev leti'n e y a rd ım etm ektir, böy le b ir tavır, için d e b u lu n d u k
ları m illetlerin y etk ililerin e ters g else bile. "19
D ünya Yahudi K o n g resi'n d e bile m uhalifler, "d ü n y a si
yon ist h arek etin in " b öyle bir tu tu m u n u n Yahudi d ü şm an
lığına yol açacağ ın ı, İsrail dışında y aşa y a n Yahudileri n a
zik bir d u ru m a sok acağın ı, dolayısıyla d a haklı olarak çif
te aid iyetle su çlan m a tehlikesiyle karşı k arşıya kalacak la
rını ileri sü rerek itiraz ettiler.20
16 D av id B en G ou rion , R cbirth an d D estin y o f Israel/İsrail'in Yeniden D oğuşu

ve K aderi, N . Y. T h e p h ilo so p h ica l library, 1954, s. 489.
17 Israeli Y earb o o k / İsrail Y ıllığ ı, 1953-54, s. 35.
18 B u g örü ş A m e rik a n siy o n istlerin in m em n u n u n iy etsiz liğ in e y o l açtı. S i
y o n iz m in bu k o n u d ak i b a şarısızlığ ı ap açık tır. Ç ü n k ü İs ra il'e g ö ç ed en
A m e rik an Y ah u d ilerin in o ran ı b in d e ik id en d ah a azdır.
19 D av id B en G u ryo n , Tasks an d ch aracter o f a m odern zion ist/M od ern B ir Si-
yon istin G örevleri ve K arakteri, Jeru saleın P ost, 17 A ğ u sto s 1952 v e feıvish te-
leg rap h ic A gen cy, 8 A ğ u sto s 1951.
20 23. D ü n y a S iy o n ist K o n g resi'n in O fficial ın in u tes/R esm î T utan akları, 1951.
İlâ h i M e s a jl a r lo p r a ğ ı F ilistin • 369
Ben G u ryon tavrın ı so n u n a k ad a r d e v a m ettirir. D ünya

Siyonist Teşkilâtı tarafın d an d ü zen len en K u d ü s'tek i ide
oloji k onferansında, aynı tezleri geliştirir: " B enim siyon iz-
m im ... araların d a y a şa d ığ ım ız h alkların p arçası olm a m a kan aa
ti ü zerin e ku ru lu d u r." (P roceed in g s o f the Jeru salem ideological
con feren ce/K u d ü s İd eo lo jik K on feran s B ildirileri, s. 149).
Bu tu tu m Ben G u ry o n 'u n şahsî tu tu m u değildir. "Çifte
aidiyet" ve öncelikle İsrail D evleti'nin çıkarlarına hizm et et
m e tem el görevi, siyonizm in iç m antığın d an kaynaklanır.
Pek çok m ünaseb etle, özellikle de 5 A ğ u sto s 1963'teki
İkinci Yahudi G ençliği D ü n ya K o n g resi'n d e k on u şm asın
da D ü n ya Y ahudi K ongresi Başkanı N a h u m G oldm an,
"içinde y aşad ıkları d ev letin k en d ilerin d en m u tlak sad akat iste
m eye hakkı old u ğ u n u " d ü şü n en Yahudileri yerd en yere v u r
du. D evletlerin kabul ed ilm ez iddiaları o larak da, A m eri
kan S en atosu 'n u n D ışişleri K om isyo n u 'n u n Yahudi A jan-
sı'nın faaliyeti hakkında y ü rü ttü ğ ü so ru ştu rm ad an b ah
setti. " V arlığını kabu l etm ey en v e d ü n y a çap ın da bir Yahudi
halkın a aid iy eti d e y u rtsev erlik dışı g ören lerin çok olm asın a rağ
m en", "çifte aid iyet" m eselesinin, b ü tü n D iasp ora Y ah u d i
leri için söz konusu old u ğu n a dikkat çekti.
Böylesi bir tu tu m genelleşecek ve farklı kökenlerden
(İtalyan, A lm an , Y unan, Çin, v s.) v a tan d aşlar bu "çifte ai
d iyet" ilkesini b en im seyecek olursa, bu tü r iddialar, ta m a
mı göçm en lerd en olu şan A m erik an m illetinin b ü tü n lü ğü
nün b ozu lm ası tehdidini taşıyord u .
D ışişleri Bakanlığı tepki g ö sterm ek z o ru n d a kaldı.
"A m erik an Yahudi K o n sey i"n e gön d erilen v e 7 M ayıs
19 6 4 'te k am u y a açıklanan bir m ek tu p ta, Dışişleri Bakanı
Talbot, siyonist yön eticilerin isteklerinin bir m ey d an ok u
ma olu ştu rd u ğu A m erik an A n ayasası'n ın bizzat ilkelerine
gön d erm e yap arak , şu hatırlatm ayı y ap ıyord u : "A BD , İs
rail D evleti'n i egem en bir d ev let olarak tan ır ve İsrail D evle-
l i ’nin v atan d aşlığ ın ı da kabu l eder. Bu hu su sta başka h içb ir eg e
m enlik v eya vatan d aşlığ ı kabu l etm ez. A m erikan v atan d a şları
nın d in î kim liklerin e d ayalı siy asî-y asal ilişkileri tanım az. D in
3 7 0 •R o g e r ^ a r a u d y
leri kon u su n d a A m erikan vatan d aşları arasın d a h içb ir ayırım

y ap m az. S on u ç olarak, D ışişleri B akan lığı'n ın 'Yahudi halkı'
ka v ra m ın ı m illetlerarası bir h u k u k kavram ı ola ra k g ö rm ez ." 21
Böyle bir tavır öyle bir anda alındı ki tam da o sıralarda,
Senatör J. W. Fullbright başkanlığındaki A m erikan Senato-
su 'n u n D ışişleri K o m isy o n u 'n u n araştırm a çalışm aları,
A B D 'deki Siyonist Teşkilât'ın faaliyetlerinin gerçek m ahi
yetini g ü n yü zü n e çık ararak h em bu tavrın gerekçesini o r
tay a koyuyor, hem de İsrail D evleti'nin kendi siyasetini zor
la benim setm ek için A m erik a'd a ağım kurm uş "lobi"nin
bizzat g ü cü y ü zü n d en , bu ilke beyanından kaynaklanan
tedbirleri alm anın im kânsızlığını gözler önüne seriyordu.
Ö ncelikle şu n ok tan ın altını çizm eliyiz ki, İsrail D evle
ti'nin d ü n yad ak i b ü tü n Yahudileri "to p la m a " m isyon u n a
sah ip old u ğ u şeklindeki siyonist ilke gereği, "D ü n y a Siyo
nist Teşkilâtı", çalışm asını d ışarıda y ü rü ten bir çeşit B a
kanlık gibi, D evlet'in ayrılm az bir parçasıdır.
S tatüsü, İsrail P arla m en to su n d a (K nesset), 24 K asım
1 9 5 2 'de, "D ü n y a Siyonist Teşkilâtı - Yahudi A jansı" h ak
kın d a oylan an k anunla belirlenm iştir. Bu K an u n 'u n 5 v e 6.
p arag rafları, on u n resm î g ö rev ve yetkilerini belirler:
-> 5. S ü rg ü n leri to p la m ak hem İsrail D evleti'n in hem de si
y o n ist hareketin an a g ö rev i o ld u ğ u n d an , bu du ru m D iaspora
Y ahudilerinin sü rek li bir çabasın ı gerektirir; o y ü zd en İsrail
D ev leti bü tü n Y ahudilerin ve bü tü n Y ahudi örg ü tlerin in D ev
let'in in şasın a k a tılım la rın a gü ven ir... ve bu g a y ey e erişm ek için
bü tü n Yahudi top lu lu kların ı b irleştirm e ihtiyacın ı benim ser.
6. İsrail D evleti bu birleşm en in g erçekleştirilm esin d
'D ünya S iy on ist T eşkilâtı'na g ü v en ir.22
Bu k anun 1954 T em m u z ayın d a K n esset'in aldığı yeni
bir k ararla da teyit edilir: "H ü kü m et p rog ram ın ın tem el ilke
21 Z ik red en : G eo rg es F ried m an n , şu eserd e: Fin dit p eıtp le jıtif?/Y ahu di H al

kının Sonu m u?, G allim ard Y ayınları, 1956 (İd ees-p o ch e), s. 292.
22 Israel G overn m en t Y earbook/İsrail H ü kü m eti Yıllığı, G o v e rn m e n t P irn itn g i
P res, K u d ü s, 1953-54, s. 243.
İlâhı M e s a j l a r T o p r a ğ ı Filist in • 371
leri". O y asam an ın 5 9 m ad d esi şu hük m ü taşır: "D ü n ya S i

yon ist Teşkilâtı v e H ü kü m et'le S iy on ist Y ü rü tm e arasın daki
K on van siy on d a uyum lu olarak, H ü k ü m et S iy on ist H areket'e şu
isteklerin in altın ı çizerek ö z v erili d estek te bu lu n acaktır: S iy o
nizm in h ed eflerin i g erçek leştirm e, g id erek artan g ön ü llü m alî
katkı, İb ra n î dilin in y a y g ın la ştırılm a sı; g öçü n v e y erleşim in g e
n işletilm esi v e İsrail'e serm a y e a k ım ı...; asin ıilasy on cu lu ğ a ve
Y ahudilerin bir h a lk olu ştu rd u kların ı in kâra y ö n elik h er türlü
g österiy e karşı m ü ca d ele.”
H er ülkedeki "S iyon ist T eşkilât", yab an cı bir ülkenin,
yani İsrail'in sad ece bir organ ı değildir, ay rıca bu devletin,
yani İsrail'in hazırlad ığı k anunla k u ru lm u ş bir p arçası ve
resm î bir organıdır.
O ysa, "S iyon ist Teşkilât" (Yahudi A jansı), p ara top la
m asıyla ilgili h u su slard an k ayn ak lan an b ü tü n vergi m u
afiyetleriyle birlikte A m e rik a 'd a bir h ayır d erneğinin y a
rarlandığı aynı statü d en y ararlan ıyo rd u .
D ah a 1 9 5 7 'd e S en atör R alp h E. F lan d e rs, A m erik an
S en ato su 'n d a şu açık lam ayı y a p ıy o rd u : "İsrail'e g ö ç p o li
tikasın ın h e d efi m ü ltecilere k u ca k a çm a k old u ğ u sü rece, bu f a
aliyetin v erg id en m u a f A m erik a n k a tk ıla rıy la d estek len m esi
n orm aldi. H â lih a z ırd a k i p o litik a ise a rtık m ü ltecilerle ilg ili d e
ğildir. Tam aksin e, siy o n ist p ro g ra m ın ö z ü n d e y a tan şu p o liti
kadır: B askı a ltın d a o lsu n la r olm asın lar, m u h ta ç d u ru m d a b u
lu n su n lar, bu lu n m asın lar, d ü n y a n ın bü tü n Y ah u d ilerin i Ya
hu d i o ld u k la rı için to p la m a k v e on ları Yeni Siyon'a, o to p ra k
ların esk i sa k in le r in e karşı h a k s ız lık y ap ılıp y a p ılm a d ığ ın ı h iç
u m u rsam ad an , alıp g ötü rm ektir. V ergiden m u a f A m erik a n p a
rasın ın tek ku ru şu bile bu p ro jey e g itm em elid ir. A m erik a n v er
g i m ü k elleflerin e karşı d ü rü stlü k g ereğ i o la ra k H az in e, B irle
şik Y ahudi Ç a ğ r ıs ı’na ö d en en p a ra la r için v erg i m u a fiy etlerin i
yeniden g ö z d en geçirm elidir.''
G öçü n yeni k on u m u , İsrail'in resm î ağızları tarafın d an
açıkça belirtilm iştir: "İsrail Ç alışın a Bakanı Sayın Yigal A l
lan, üç sen e son ra İsrail'e g ö ç d ön em in in son a ereceğ in i ö n g ö r
m üştür... G öç etm ey e en elv erişli d ep olar ku ru m uştur. M eselâ
372 • R o g e r ^ a r a u d y
K u zey A frika'd a kalan Yahudiler, ken d ilerin i iyi h issettikleri

için orad a kalıyorlar. "23
M oşe D ayan (o sıralar Tarım Bakanıydı), İsrail'deki İn
giliz G öçm enleri B irliği'nin 13. Yıllık K on feran sı'n d a şu
çağrıyı y ap ıy o rd u : ''Yahudilerin terk etm ek zoru n d a oldu kları
ü lkelerd en İsrail'e g elen g ö ç son a eriyor, o yü zd en İsrail, B atılı
Y ahu dileri çok say ıd a g elm ey e ikna etm elidir... Bu problem in
a n ah tarın ı da sizler ellerin iz d e tu tu y orsu n u z." 24
"S o y o n ist Teşkilât'Tn faaliyetleri h ak k ın d a A m erik an
S e n a to su 'n u n A ra ştırm a K o m isy o n u 'n u n 29 M ayıs ve 1
A ğ u sto s 1963 d en etim leri, sa d e ce bir v erg i k açırm an ın
sö z k on u su olm ad ığ ın ı g ö ste riy o rd u : S iyonist Teşkilât,
(b ağış y a p a n la r v erg id e n k u rtu lsu n lar diye) bir İnsanî
y a rd ım ö rg ü tü o larak g ö sterm ek le yetin m iyor, üstelik
y ab an cı bir d ev let h esab ın a siy asî bir faaliyette de b u lu
n u y o rd u . İşte b iz z a t bu siyasetin m ah iyeti tartışm a k o
n u su y ap ılıy o rd u .
A raştırm a K om isyon u , A B D 'd e güçlü bir İsrail "lo-
b i"sin in varlığını o rta y a çıkardı v e bun un m alî v e siyasî
çarklarını çözd ü .
K om isyon Başkanı S en atör Fullbright, "Y ah u d i Ajan-
sı"n ın (D ü n ya Siyonist Teşkilâtı'nın) A m erik a Şubesi M ü
d ü rü İsad ore Flam lin 'i so rgu lar:
"B aşkan: S ize 1 9 6 2 -1 9 6 3 bü tçe yılı için K o m ite ’nin p lâ n la
rının an a h atların ı çizen "A m erikan S iy on ist Teşkilâtı. E n for
m asyon v e S iy asî İlişkiler" başlıklı tarihsiz bir Talim at'ın k o p
y asın ı g ö stereceğ im . Bu Talim at'ın bir n ü shası d osy aların ız a ra
sın d a v a r m ı? t
B ay H am lin : E vet efen d im , d osy alarım ızd a var."25
İşte bu Talim at'ın m etni:
"I. D ergiler: Yazı işleri m ü d ü rleriy le ilişkiler kurm ak. G e
niş kesim lere seslen en d erg ilerd e uygun m akaleler y a z d ırm a k ve
23 Jevvish C h ro n icle, 6 M art 1964.

24 Jevvish C h ron icle, 13 M art 1964.
25 A B D D u ru şm aları, s. 1339.
Ilâlıı M e s a j l a r T o p r a ğ ı iliştin • 173
yayın latm ak. B asın da çıkan bize u ygu n y a z ıla rı y en id en basıp

dağıtm ak...
2. TV, R adyo v e Film ler. D ep artm an radyo ve telev izy on lar
da soh betler ve ko n u şm a la r d ü z en ler ve film ler kullanır. Bu
m edyan ın y ö n etici k işileriy le tem aslar kurar. R adyo ve istas
y on la rı İsrail'le ilgili p ro g ra m la r h azırla m a y a teşvik eder.
3. H ıristiyan d in î örgütler. "A n a h ta r " y ö n eticiler ve dern ek
lerle ilişkiler kurm ak. H ırisiiy a n din a d a n ıla n için İsrail hak
kın da sem in erler dü zen lem ek. P rotestan v e K a to lik basın da uy
gu n m akaleleri teşvik etm ek. Bu basın d aki h er d ü şm an ca m aka
leye ka rşılık v e r m e k ...
4. Ü n iversite çevreleri. A m erikan O rtadoğu A raştıram ala-
rTda y ard ım etm ek... Ü n iv ersite cam iasın ın y ö n eticileriy le iliş
kiler kurm ak, kam p iislerd e bir "İsrail G ü n ü " tertiplem ek. O r
tadoğu h akkın d a sem in erler h a z ırla m a k için lise ve ü n iv ersite
lerle işbirliği etm ek. Ü n iv ersite basın ın ın m etin lerin i y ö n len d ir
m ek veya m ü cad ele etm ek... A ra p la r ve İsrailliler arasın d aki so
ru n lar kon u su n d a siy on ist ü n iv ersite öğ ren cileriy le d iğ er Yahu
di öğ ren cilere reh berlik e t m e k ...
5. G ü n d elik basın. Yazı işleri m ü d ü rleriy le tem as kurm ak.
Basın ajan sları, gazeteciler, vb. aracılığ ıy la uygun h a b er ve y a
zıla r yay ın latm ak. D ü şm an ca m akalelere ka rşılık verm ek. U y
gun m akaleleri yen id en bastırıp dağıtm ak.
6. K itaplar. Y ayıncıların y ararı um ulan eserlerin in yay ım ve
tan ıtım ın a y ard ım cı olm ak. H alk v eya oku l k ü tü p h an elerin e k i
tap dağıtm ak.
7. K onferan sçılar. İsrail'e olu m lu bir im aj v erm ek için ülke
çapın da ün iversite, din v e y u rttaşlıkla ilgili kon u ları işlem ek
için K on feran slar B ürosu, İsraillileri, A m erikalı H ıristiyan ları
ve A m erika Y ahudilerini k u llan m ay a devanı edecektir.
8. Ü lke çapın da veya y erel örgü tlerle, özellikle de bu n ların
m illetlerarası ilişkilerle ilg ilen en leriy le bağ lar kurm ak. Siyahı
toplu m la özel b a ğ kurm ak.
9. P rojeler ve yayınlar. A rap m ülteciler, S u riye - İsrail ilişki
leri, vs. g ib i soru n larla ilgili tartışm aları y ön len d irm ek için özel
bir m atery el hazırlam ak.
3 7 4 •R o g e r L a r a u d y
10. İsrail'e seyahatler. K am u oyu n u şekillen diren kim selere

(p u b lic op in ion m old ers) İ s r a il’i tan ım aları için p ara y a rd ım ın
d a bu lu n m ak. Bu "pu blic opin ion n ıolders" için sey ah a tler o rg a
n ize etm ek. A m erikalı z iy aretçileri "yön len dirm ek için " (for
h aııd lin g ) İsrail'de h er şey i uygun tarzda a y arlam ak ." 26
Bir "İn san î y a rd ım " kuruluşu ve hâliyle de vergid en
m u af bir d ernek için son d erece şaşırtıcı sistem atik bir ka
m u o y u n u yön len d irm e program ı!
"İlişki k u rm ak " kelim esi, m eselâ K om isyon B aşka
nı'nin Bay H alm in 'e Yahudi Ajansı yönetim inin, S ay m an
lık'm , 30 M ayıs 1962 tarihli m ektubunu gösterd iği o m etin
içinde sık sık tek rarlan ır ve aydınlığa kavuşur. Bu m ektup
Dr. P in cu s tarafın d an A m erik an Siyonist K onseyi ile ilgili
olarak, N ew Y ork'taki tem silcisi, Yahudi Ajansı A m erik an
Şub esi'n den Dr. L. M o y a l'a gönderilm iştir. O m ek tu p ta şu
pasaj b u lu n m a k ta d ır: "A Z C (A m erica n Z io n is t C ou n -
cil/A m erikan S iy on ist K on seyi)'n in m eselesi ö n ü m ü z d ek i p a
z a rtesi g ü n ü Y önetim top lan tısın dan ö n ce karara bağlan acaktır.
A y rın tıları d ah a son ra ele a lın acak olan o ka rar n e olu rsa olsu n ,
ben sizden H aziran ay ı için B ay B ick'e h aftad a 15 bin d olar ver
m en izi v e k en d isin e bu n ları h arcam a şeklin in detay ları k o n u
su n d a soru sorm am an ızı rica ediyoru m ... Y önetim 'e arz ed ilecek
ve m u h tem elen ü zerin d e d u ru la cak tavsiye şu du r: B izim ka tk ı
m ız 172 bin A m erikan D oları olacaktır; 3 0 0 bin d ola r bizzat S i
y o n ist A m erikan K o n sey i tarafın d an toplan acaktır."27
Başkan ile Bay H am lin arasındaki bilgilendirici konuşm a:
"B aşkan: A m erikan S iy on ist K on sey i ile m alî d ü z en lem ele
rin d oğ ru d an d oğ ru y a K u d ü s'teki A ja n s la ele alın dığ ı... so n u
cu n u çık a rm a k doğru m u d u r?
B ay H am lin : Y ahudi A ja n s ın ın K u dü s'teki S aym an ı Bay
P in cu s bu d ü z en lem eleri A Z C ile m ü zakere ediyordu . Evet,
efen d im .23
26 D u ru şm alar, age, s. 1339-1340.

27 A ynı k ay n ak , 1334.
23 A ynı k ay nak , 1705.
11 ıt ı ı M e s a j l a r T o p r a ğ ı I i l i ş t i n ■ 1 7 5
B aşkan: E ğer doğru an la d ıy sa m d em ek ki şu nokta açık ve

net: Y ahudi A jan sı Y ön etim i, A m erikan Siyon ist K onseyi'ni bu
ü lkede fo n la r ı d a ğ ıtm a k için bir k an al ola ra k kullanıyor.
B ay H am lin : A m erikan S iy on ist K on seyi (A Z C ) bu fo n la rı
alıy or ve S iy on ist örg ü tlere a k ta r ıy o r d u ...
B aşkan: B u n lar d oğ ru d an öd en d ik lerin d e bu n u n beyan ın ın
Yabancı G örev liler K ayıt K an u n u 'n a (Eoreign A g en ts R egistra-
tion A ct) uygun ola ra k y a p ılm a sın ı g erektiren a çık z oru n lu lu k
tan k açm ak olm u y or mu bıı?... Siz d ah a ö n ce S iy on ist K onsey'in
g ay esin in bu olm ad ığ ın ı söy led in iz. Bu bir başkasın ın g ay esiy d i
ve bu y ö n tem le g iz len iy o rd u , ev et m i, h ay ır m ı?... Siz bu p a ra
yı A ’y a v eriy orsu n u z, A da B 'ye veriyor, B ise C 'ye v eriy o r ve C
n ihayet onu kullanıyor, fa k a t a rtık on u n o zam an on u ne y a p tı
ğ ı da bilinm iyor... B en zer isim ler taşıyan o k a d ar ku ru m ve k u
ruluş v ar ki ne olu p bittiğ in i takip etm em ben im için neredeyse
im kânsız...''29
B öylece bir "lo b i"n in , k arm aşık bir k u ru lu şlar şebeke
sinin varlığı su y ü zü n e çıkarıldı. Bu lobi vasıtasıyla, çeşit
li baskılarla, yabancı bir devlet, A m erik an politikasını sü
rekli İsrail'in çıkarlarına u y gu n şekilde sap tırm ak için ka
m u oy u n u yönlendirebiliyordu.
E tkilem e kanalları çok çeşitliydi, (yüzlercesi arasın d a)
m eselâ:
- Y ahudi T eleg raf A jan sı:30 "H a y ır işleri" denilen (ve
b u n d an d olayı da verg id en m uaf) A m erik an Yahudileri
Fed erasyon u tarafın d an finanse ediliyor ve İsrail Flükü-
m eti'n in ve onun m illeterarası kolu "D ü n y a Yahudi Teşki
lâtı" nın m esajların yü zlerce g azetey e dağıtıyor.
- A m erikan S in ag og ları K onseyi: "İsrail'in in şası"yla ilgi
li "e ğ itici" m etinler hazırlam ak la yü k ü m lüd ür. K om is-
y o n 'u n Başkanı, Sin agoglar K onseyi Başkanı tarafından
İsrail Yahudi Ajansı, nâm -ı d iğer "D ü n y a Siyonist Teşkilâ
tı" M ü d ü r Yardım cısı Bay G ottlieb Ila m m e r'e gön d eril
29 A ynı k ay n ak , 1706-1709.
30 A ynı k ay n ak , s. 1367-1368.
m iş 21 H aziran 1960 tarihli şu teşekkür m ek tubunu d o sy a

y a koyabilm iştir:
D ostu m G ottlieb,
D esteklerin izle eld e edilen âlicen ap y a rd ım lar say esin d e y a
p a bild iğ im h iz m etlerle ilg ili ayrın tılı bir g iz li raporu ekte size
bilg i için g ön d eriy oru m .
H aham M a rc F an n em bau m
M ü d ü r31
- "B aşkan lar K on feran sı" : Siyasî p lân d a çalışm alar y a p

m ak için çeşitli A m erik an Siyonist örgütlerin in başkanla-
rm d a n o lu şm u ştu r.32
- " İbran i K ü ltü r V akfı": Ü n iversitelerd e çekirdek g ru p
lar o lu ştu rm a d a u zm an laşm ış bir ku rum . H arv a rd Ü n i
v ersitesi O rtad o ğ u A raştırm aları M erk ezi'n e verilen m alî
d esteklerle ilgili o larak Başkan, B ay H am lin 'e şu soru yu
so rar: "Bir y aban cı g örev lin in H arvard'a veya başka ü n iv ersi
telere p ara y ard ım ın d a bu lu n m ası n orm al m id ir? " 33
B elgenin ü ç y ü z sayfası bu tü r bilgilerle d olu p taşıyor.
K o m isy on Başkanı Sen atör Fullbright, CBS'in "M illetin
K arşısın d a" p ro g ram ın d a orad ak i bilgileri şöyle özetley e
cektir: "İsrailliler, K on g re v e Sen ato'n u n p olitikasın ı ko n trolle
ri altın d a tu tu yorlar." S e n a to 'd a 100 oyu n 7 0 'ten fazlasına
sahipler. H ü k ü m et tarafın d an İsrail D evleti için teklif ed i
len (h er zam an çok b ü yü k ) askerî v e ekonom ik yard ım ı
sistem atik bir şekilde artıran b ü tü n Senato oylam aları b u
n u n delilidir. P ro g ram ı y ap an kendisine b u n u n "v ah im
bir ith am " old u ğ u n u h atırlatın ca, S enatör şu karşılığı v e
rir: " S en ato'daki m eslektaşlarım ızın y ak la şık y ü zd e 70'nin,
h ü rriy etin ve h u ku ku n ilkeleri o la ra k g örd ü k leri k en d i k an aa tle
rin den ziy ad e bir ‘lobi'n in b askısıy la karar v erd ik lerin i sö y le
m em g erçekten d e v ahim bir itham dır."
31 A ynı k ay n ak , s. 1765-67.
32 A ynı k ay nak , s. 1756-57.
33 A ynı k ay nak , 1758-64.
İlâhî M esajlar lop rağı iliştin •3 7 7
S o n rak i s e ç im le rd e S e n a tö r F u llb rig h t k o ltu ğ u n u

kayb etti.
S enatör Fu llb righ t'm araştırm asın d an bu y an a "lo b i",
A m erik an politikasındaki n ü fu zu n u a rtırm ay a d ev am et
ti. L aw ren ce Fiili an d C o m p a n y tarafından 1 9 8 5 'te y ay ın
lanan Tlıey d are tou sp ea k o u t/O n la r K on u şm ay a C esaret E tti
ler* kitabında, y irm i iki sene A BD K o n g resi'n d e m illetve
kili olarak b u lu n an P au l Findley, Siyonist "lo b i"n in şim di
ki işleyişini ve g ü cü n ü b ü tü n yön leriyle anlattı. "İsrail h ü
k üm etin in " bu gerçek "şu b e si"; K on gre ve Senato'yu,
C um h urbaşkanlığı, D ışişleri B akanlığı v e P en tag o n 'u , a y
nen m ed yay ı kontrol ettiği gibi kontrolü altında tu tm ak ta
ve Ü n iversiteler ü zerin d e o ld u ğ u k ad ar Kiliseler ü zerin d e
de n ü fu zu n u kullanm aktadır.
İsrail'in ih tiyaçların ın A B D 'n in çık arların ın ö n ü n e n a
sıl geçtiğin i g ö steren isp a tla r v e m isaller ço k tu r: 3 Ekim
1 9 8 4 'te Tem silciler M eclisi y ü z d e 9 8 'i a şan bir ço ğ u n lu k
la, İsrail ile A BD arasın d ak i h er türlü m ü b ad ele sın ırla
m asın ı, T icaret B akanlığı v e b ü tü n sen d ik aların aleyhteki
ra p o ru n a rağ m en , y ü rü rlü k te n k ald ırır (s. 31). H e r yıl,
b ü tçen in d iğ e r b ü tü n b ö lü m lerin d e h an g i kesintiler o lu r
sa olsu n , İsrail'e k red iler artırılm ıştır. lîn gizli d o sy aların
o ld u ğ u gibi, ispiyonaj d a İsrail h ü k ü m etin in elin d ed ir;
(A BD eski b aşk an a d a y la rın d a n ) A d lai S teven son "F o re -
ign A ffairs"in 7 5 -7 6 kış sayısın d a şu n u y a z a r: " P ra tik te
Y ü rü tm e org an ı d ü z ey in d e İsrail'le ilg ili h içb ir k a ra r a lın m a
sın v ey a tartışılm asın k i ân ın d a İsra il h ü k ü m eti bu n d an h a b er
d a r olm asın !'' (s. 126). S av u n m a B ak an lığı'n m , A m erik an
k an u n u n a d a y a n a ra k , İsrail'e verilm esin e karşı çık m ası
na rağ m e n , tam d a L ü b n a n 'a saldırısı sırasın d a, sivillere
yönelik m isk et b o m b aların ı, İsrailliler R eag an say esin d e
elde e d e rle r ve B e y ru t'ta iki defa halkı k atliam a tabi tu t
m ak için k u llan ırlar (s. 143).
* B u k itap d ilim ize "A B D 'd c İsrail L o b isi" ( l ’ın ar Y ay ın lan ) ad ıy la çe v ril
m iştir, çev.
1 9 7 3 'te A m erik alı A m iral T hom as M oorer (Genel K u r

m a y başkanı) şu tanıklıkta bulunur: VVashington'daki İs
rail A sk eri A taşesi (geleceğin İsrail ord u ları b aşk om u tan ı)
M o rd ecaı Gur, A B D 'd en en geliştirilm iş füzeyle (M averick
fü zeleriyle) d onanım lı u çak lar ister. A m iral G ur ile arala
rın d a şu k o n u şm a geçtiğini h atırlıyor: " Ben size bu u çakları
verem em . B izim zaten on lardan sa d ece bir filo m u z var. Ve biz
bu n a ih tiy acım ızın old u ğ u n a S en ato ön ü n d e y em in ettik." G ur
ban a şöy le dedi. 'Siz o u çakları bize verin. K on gre'ye g elin ce,
on u da ban a bırakın .' B öylece, M a v erick fü z e le r iy le don an m ış
tek u çak filo m u z İsrail'e g itti" (s. 161).
8 H aziran 196 7 'd e , İsrail h av a ve deniz güçleri, son d e
rece geliştirilm iş d etek törlerle teçhizatlı A m erikan "L i
b e rty " gem isini, G olan 'ı işgal plânlarını görm esin i engel
lem ek için, bom balar. 3 4 b ah riye askeri ölür, 171'i y a ra la
nır. G em inin ü zerin d e altı saat u çu lm u ş ve 70 dakika b o
y u n ca bom balanm ıştır. İsrail bu "h a ta " d a n d olayı ö zü r di
ler ve d osya kapanır. A n cak 1 9 8 0 'd e görgü tanıklarından
biri, "L ib e rty "n in g ü v erte subayı Ennes, o d ö n em d e A m i
ral İsaac K id 'in başkanlığını ettiği "A ra ştırm a K o m isy o
n u " tarafın d an da o n aylan an bu "h a ta "n ın "re sm î" y o ru
m u n u çü rü ten hakikati n ih ayet gözler önüne serer. En-
n es'in kitabı siyonist "lo b i"n in b ü yü k gayretiyle hasıraltı
edilirken, A m iral T h om as L. M oorer bu cin ayetin niçin
örtbas edildiğini açıklar: "Başkan Joh n son Yahudi seçm en in
tepkisin den korku y ord u ..." A m iral ekler: "A m erikan halkı olup
b iten i bilsey d i çıld ırırd ı" (s. 179).
1980'd e, işgal topraklarında yerleşim e d evam etmesini
engellem ek için İsrail'e yapılan askerî yard ım d an yüzde
10'lu k bir indirim cezasının verilm esini destekleyen Adlaı
Stevenson, şu h atırlatm ad a bulunuyordu: A m erikan yardı
m ının yü zd e 43'ü , yery ü zü n ü n aç 3 m ilyar insanın zararına
olarak, silâhlanm ası için (3 m ilyonluk) İsrail'e gidiyordu.
A dlaı S teven son 'u n v ard ığ ı sonuç: "İsrail B aşbakan ı,
A m erika B irleşik D evlcllcri'n in O rtadoğ u p olitikası üzerinde,
ken d i ü lkesin dekin den çok ilaha etkiy e sah ip tir" (s. 92).
T
İl â h î M e s a j l a r T o p r a ğ ı 1 iliştin • 379
Siyonist "lo b i" için h er yol m ü b ah lır: M alî baskıdan ah

lâkî şantaja, m e d y a ve yay ın cıları b oykottan ölüm le tehdit
etm ey e v a rın cay a k ad ar.34
P au l Findley şu so n u ca varır: "İsrail p olitikasın ı kim ten
kit ederse, acı veren v e ardı arkası kesilm ez m isillem eleri bekle
sin, h atta İsrail 'lobi'sinin baskıları y ü zü n d en v arlık im kân ları
nı k ay betm ey i bile. K on g re on u n bü tü n isteklerin e eyvallah der.
En itibarlı üniversiteler, p rog ram ların d a, on a karşı olan her bir
şey i b e r ta r a f etm ek için tetiktedirler. M ed y a d ev leri ve y ü k sek
rü tbeli askerler on u n b askıların a boyu n e ğ e r le r ” (s. 315).
P au l Fin d ley'in cesu r kitabı, yen i olaylarla çok çarpıcı
bir şekilde hâlâ bezeniyor.
K asım 1985'te, D eniz K u vv etleri K o m u ta n lığ ın d a an a
list, A m erikalı bir Siyonist olan Jon ath an Pollard, evine
bazı gizli bilgileri g ö tü rü rk en yakalanıp tutuklanır. FB Fın
sorgu lam ası sırasın d a, 19 8 4 'te n beri bu belgeleri İsrail'e
n ak letm e karşılığında 5 0 bin d olar aldığını itiraf eder.
5 .1 2 .8 5 tarihli VVashington P o st’tan:
"... P ollard d avası birden bire, h iç yoktan ortay a çıkm adı. As
lında bu m esele, kü stah tav ırlara y o l açan aşırı bir bağ ım lılıkla
dam galı A m erikan -İsrail ilişkilerin in - g it g id e d ah a s a ğ lık s ız -
şim d iki d u ru m u için d e d e ğ e r len d irilm elid ir...
1 9 8 1 ’de R eagan yön etim in in İsrail'e, ken din i savu n m a baha
nesiyle, onun askerî m aceracılığın a, bir "açık ç e k ” olarak y o ru m
lanan bir im kânı verdiği zam an işte bu durum oluşturulm uştur...
Bunun ilk sonucu , -h e m Lübnan , hem de İsrail için bir felâket
o la n - Lübnan'ın istilâsı olm uştur. Bunun m im arı olan A. Şaron,
ken d i hükü m etin in m alî desteğiyle Pim e M agazine'e bir hakaret
davası açarken hiçbir pişm an lık duym adığının altını çizmiştir.
... VVashington'un böylesi bir suç ortaklığının K u d ü s'ü n
küstahlığını kışkırtacağı besbelliydi... Sıkı bağ ım lılık ilişkile
rinin h ın ç ve sald ırg an lık d oğ u rd u ğ u herkesin m alûm udur... İs-
' 1 A m e rik a B irleşik D ev letleri'n d e Filistin hak k ın d a hakikati d ile g etirm ek

iste y e n N oam C h a m sk y 'y e k arşı ve Yahudi ulan veya o lm a y a n h erk ese
k arşı k u llan d ık ları gibi, b an a karşı da k u llan ılan bu u su llerin ne kad ar
etkili o ld u ğ u n a b e n şah sen şah itlik ed ebilirim
rail söz kon u su o ld u ğ u n d a bu lu n ç tasavvuru im kân sız şekiller

alır, Tunus'a y ap ılan sald ırı bu n u n bir örneğidir. O y ü zden P ol-
lard d av ası da on u n bir başka şekli olarak g örü lebilir."
1.12.85 tarihli H a a retz 'tcn (Başm akale):
" P ollard d avası y ü zü n d en A B D 'deki Yahudi top lu m u n u n
u ğ rad ığ ı haksızlık, iki h ü k ü m et arasın d a ortay a çıkan g erg in
lik k a d a r vah im d ir. O n larca y ıld ır A m erikalı Y ahudiler A m eri
kan kam u oy u n u , kendilerinin İsrail'i şartsız desteklem eleri
nin A B D 'y e karşı sad ak atlerin e z a ra r verm ed iğin e in an d ır
m ay a çabalıyorlar. G aliba a rtık on lara bu n oktada g ü v en m ek k o
lay o lm ay acak ve "çifte aid iy et" ten söz ed en leri y a n i ben hem
A m erika'y a hem İs r a il’e m en su bu m d iy en leri [an cak] d u y m ay a
istekli o la n la r d in ley ecektir."
c) İsrail Devleti'rıin finansm anı

A m erik a'd ak i bu "lo b i" ve işleyişiyle ilgili bu araştır
m a, d iğer Batı ülkeleri için de geçerlidir. Bu araştırm a bir
"Filistin T arih i"n d e hiç de bir p aran tez olu ştu rm az, çünkü
16. y ü z y ıld a Flıristiyan siyon izm in in d o ğ u şu n d an tutun,
T h eo d oro H erzl'in siy asî siyonizm i ortaya atışın d an ve
son olarak B alfour B ild irisi'nden beri, Filistin'in kaderi
hep Filistin'in dışında çiziliyor.
H açlılar d ö n em in d ek i K u d ü s Fren k K rallığ ı'n m , Filis
tin ü zerin d e H açlıların id d iaların ın n eye d ay an d ığ ı, b e
y in lerin bu istilâya nasıl h azırlan d ığı v e bu K rallık 'ın n a
sıl p a ra to p la n a ra k v e b ü tü n A v ru p a 'd a n silâh v e tak v i
y e le r g ö n d erilerek y aşa tıld ığ ı g ö zler ö n ü n e serilm ed en
in celen em ey eceğ i gibi, İsrail D ev leti'n in tarihi de, d ışa rı
dan on u Filistin 'e zorla d a y atan şartla r b ü tü n ü n d e n ko
p u k o larak ele alın am az.
E ğ er gücünü nereden aldığı gösterilm ezse, Batı'nın tari
hine bağlı olan İsrail D evleti'nin sad ece d oğu şu değil, Ba-
tı'nın O rtad oğu 'd ak i kalesi olarak, işleyişi ve gelişm esi de
anlaşılam az. İsrail Devleti aslında m âliyesi, ekonom isi ve
İl â h î M e s a j l a r l o p r a ğ ı Filistin •381
silâhlarıyla tam am en bağım lı olduğu bizzat Am erika'nın

bütün ağırlığıyla O rtad oğ u 'n u n üzerine abanm aktadır.
G olan'ın ilhakından son ra Reagaıı yönetim inin sözden
öteye geçm eyen u yarıların a cevap olarak Begin, ABD Bü
yü k elçisin e bir nota verdi ve bu n otada özellikle şunları di
le getirdi: "Bir kere daha İsrail'i cezalan dırm a niyetin de oldu ğ u
nuzu deklare ediyorsu nu z... N e d em ek olu y or bu? Biz A BD 'nin
kulu kölesi m iyiz? M u z cu m h u riy eti m iyiz biz?... Siz bizi korku
tam azsınız. Biz kim sen in tehdidini d e um ursam ayız... İsrail hal
kı 3700 sen e A m erika ile böyle bir anlaşm ası olm adan yaşam ıştır,
3700 sene daha da on suz y aşam ay a devam edecektir."
Begin'in bu palavracılığın ın bir tehlikesi yoktu, çünkü
İsrail siyonizm inin politikası A B D 'nin d ü n ya politikası
hedefleriyle çok iyi ö rtü şü y o r v e o ra d a öyle yeri d old u ru l
m az bir rol o y n u y o r ki İsrail hüküm eti cezalan d ırılm ay a
cağın d an em in olarak istediğini yapabilir.
İsrail D evleti'inin finansm anı, zaten bu devletin b izzat
m ahiyetini o rtay a çıkarır.
K udüs'te 9 ve 10 A ğustos 1967'de yapılan "Yahudi Milyar
derler (!) Konferansı"35 sırasında, o sıra İsrail Maliye Bakanı
olan Bay Pinhas Sapir, 1949'dan 1966'ya kadar İsrail'in yedi
milyar dolar aldığını açıkladı. Bu rakam ın ne ifade ettiğini tam
olarak anlamak için, Batı A vrupa'ya 1948'den 1954'e kadar ya
pılan Marshall Plânı yardımının on üç milyar dolara ulaştığı
nı, yani o dönem de iki m ilyondan daha az nüfuslu İsrail Dev
letinin (gerçi daha uzun bir süreye yayılmakla beraber), iki
yüz milyon Avrupalının aldığının yansını aldığını hatırlatm a
m ız yeter. Yani, kişi başma AvrupalIlardan yüz kat daha fazla.
İkinci bir m u kayese u nsuru: 1 9 5 1 -1 9 5 9 dönem i b oy u n
ca "azgelişm iş ülkeler" tarafın d an alınan ortalam a yardım ,
3, 164 m ilyar doları36 geçm em iştir, hâlbuki İsrail (o d evir
35 B ay S a p ir’in bu k o n u şm ası, T he h rn el /.Yomıın/sl'in 1967 F y lü l say ısın d a

bu lu n abilir, cilt 23, no 9.
36 " L e co u ra n t in tcrn atio n al d es cap itaııx a loııg term e ut lus d on ation s
p u b liq u es/ U z u n v ad eli serm ay en in m ille lle ıa ıa sı akışı ve resm î b a ğ ış
la m d a y a y ın la n a n B M istatistik le rin e g öıe. t .e o ıg e s t 'o ım tarafın d an
zik red ilm iştir: L es fin a n c e s d ’Israel/İsrairiıı Mıı/ıı/rsı, l l ’S, I9<>8
de) 1,7 m ilyonluk nüfusuyla 400 m ilyon alıyordu, yani yer

y ü zü n ü n " a z gelişm iş" n ü fusun un binde biri oranındaki
n üfusuyla İsrail, o m iktarın y ü zd e onunu alm ıştı. İki m il
yo n İsrailli kişi başına, Ü çü n cü D ünya'nın iki m ilyar insa
nının ald ığından yü z kat d aha fazlasını elde etm işti.
Yine açık k ıyaslam alar y ap m a im kânı v erm ek için: İsra
il tarafın d an on yedi yılda bağış olarak alınan yed i m ilyar
dolar, 1 9 6 5 'te 6 m ilyar olan kom şu A ra p (Mısır, Suriye,
L ü b n an v e Ü rd ü n ) ülkelerinin hepsinin yıllık m illî em ek
gelirinin top lam ın d an d ah a fazlasını tem sil eder.
S adece A m erik an katkısı göz ön ü n d e b u lu n d u ru lsa,
1 945'ten 1 9 67'y e A B D 'n in h er İsrailliye 435, h er A ra p 'a ise
36 d olar verd iği v e y a bir d iğer deyişle y ü zd e 2,5'lu k n ü fu
sa, geri kalan y ü zd e 9 7 ,5 'a tahsis edilenin y ü zd e 30'u n u n
verild iği görülür.
D ü n y a ca ta n ın m ış İsrail ik tisatçısı D on P atin k in ,
1 9 5 0 'd e n 1 9 5 8 'e İsrail g a y ri sâfi m illî h âsılasın ın özel ve
k am u tüketim in i hangi n o k tay a k a d ar finanse e d e m e d i
ğini v e sad ece m e v cu t se rm ay en in am o rtism an ın ı k arşı
lad ığın ı a p açık g ö ste rm iştir.37 B asitçe ifade ed ersek : İsra
il'd e çalışm a h âsılası ih tiy açları k arşılam am ak tad ır. B ir
leşm iş M illetler'in y a y ın la d ığ ı M illî M u h aseb e İstatistik
leri Y ıllığ ı'n a (1 9 6 5 ) gö re, İsrail D evleti'n in to p lam ihti
y açların ın kendi g a y ri sâfi m illî hâsılası tarafın d an k arşı
lan m ası, y ü z d e 80 ile y ü z d e 83 arasın d a salın m ak tad ır.
H âlb u k i ayn ı d ö n e m d e V ietn am gibi sürekli bir sav aşı
b eslem ek z o ru n d a olan ü lk eler bile y ü z d e 8 7 'd e n d ah a
fazlasın ı k arşılay ab ilm ek ted ir. Tabiî k ay n ak ları o lm ay an
v e b ü y ü k kesim i çöl olan Ü rd ü n bile y ü z d e 8 0'in i a şm a k
tadır. B olivya, Seylan, S u d an , M alta gibi h erk esin "a z g e
lişm iş" o larak bildiği ü lk eler dahi o ran b ak ım ın d an y ü z
d e 9 0 'ı aşan n o k talard ay d ı.
D em ek ki İsrail D evleti, d ü n yan ın en fazla dışa b ağ ım
lı ülkesidir.
37 Age.
1
İl â h î M c s a jlı ır T o p r a k ı iliştin 383
Bu açığı k ap atm aya çalışm ak için siyonist yöneticiler,

1967 savaşı sonrası, D iasp o ra'n ın Yahudi m ilyarderlerini
senelik bir konferans için İsrail'e d avet ettiler. 1 9 6 7 'de İs
rail'de yap ılan ilk konferansı ilân ed en İsrail B aşbaka
n ın ın özel kalem m ü d ü rü D ok tor Yaakov H erzog, bu top
lantıların gayesini şöyle b elirliyord u : "İsrail'e daha ön em li
yatırım ların nasıl çek ileb ileceğ in i in celem ek v e İsrail ek on om isi
ne dışarıd a otu ran Yahudi serm ay ed arların ı, ân ın d a soru m lu lu k
ve katılım h issi d u y acak şek ild e sıkıca bağlam ak... Ş im di bir baş
ka şey p lân lıy oru z: D iaspora'n ın İsrail'le öz d eşleşm esi ko n u
sunda, y aban cıy la asim ilasy on a karşı m ü cad ele çerçevesin de, bir
tiir m u hteşem diy alog ."
Bu o p erasy o n u n u n verim li old u ğu görü ld ü , çünkü
A m erikan Yahudi örgütleri her yıl İsrail'e ortalam a bir m il
yar dolar gönderiyorlar. ("H a y ır işleri" olarak gösterilen bu
yardım lar, bağış yap an ın vergisinden düşülebiliyor. Yani
bu yardım lar, İsrail'in "sa v a ş gayreti"n i artırm aya ve saldı
rılarını finanse etm eye yaram asın a rağm en, A m erikan v er
gi mükellefinin om uzlarına biniyor. Fakat asıl para yine de
doğru d an d oğru ya A m erika D evleti'nden geliyor, nitekim
seksenli yılların başında A m erika'nın bu "y ard ım "ı yıllık
üç m ilyardan daha fazlaya yükselm iştir).
Bu yıllık ü ç m ilyar dolarlık yard ım ın 1982 senesinden
itibaren artırılm ası ön görü lm ü ştü r. İç siyaset p ro g ram ları
için A m erik an b ü tçesin de indirim lere gidilirken, böyle bir
artırım ne k ad ar tu h af ve garip !...
Bu - r e s m î - yard ım ın yarıy a yakını, b ağışlar v e çok ça
buk "u n u tu la n " şu "k red i"lerd en ibarettir... Geri kalanı İs
rail'in hızla artan ve şim dilerde* yirm i m ilyar d olar olan
dış b orcu n a eklenir. Böylece kişi başına düşen b o rç m ik ta
rı, hiç görü lm ed ik bir şekilde, o rtalam a beş bin doları bul
m aktadır.
Bu senelik yard ım ın asıl kısmını silâh satışı oluşturur.
B unun içinse, fazla dikkat çekici olm asını p erd elem ek ve
* 1986 yılı.
halkın ten kidinden yakasını k u rtarm ak için K ongre, 1976

A rm s E x p o rt C on trol A c t / Silâh İh racat K ontrol K anu-
n u 'n d a özel bir fin an sm an tarzı ön görm ü ştü .
İşte bu şekilde, 1980 vergi yılı için, İsrail lehine bir m il
y a r dolarlık silâh satışına izin verilmiştir. Fakat bu teslim
lerden h em en sonra, m iktarın yarısı -k re d i olarak onanm ış
olan beş yü z m ily o n u - silinmişti... ve geri kalanı İsrail'in
A m erik an hüküm etine karşı borcunu şişiriyordu... Ö de
m ek için on yıldan daha fazla bir m ü d d etten yararlan acağı
bir borç. D ahası, 1973'ten beri İsrail'in ekonom ik d u ru m u
nun sürekli vah im hâle geldiği hesaba katıldığında, öd em e
lerin derhal A B D 'nin artan yeni bir senelik yardım ıyla telâ
fi edildiğine göre, bu öd em eler tabiî ki h a y a lid ir.. ,38
D aha ön ce de, 1 9 5 6 'd a İsrail'in M ısır'a saldırısı sırasın
da, A m erik a'n ın silâh ve m ü h im m at desteği d ev asa idi; si
yo n ist M ichel B ar Z o h a r şunları y azar: " H aziran ayın dan
itibaren , son d erece g iz li bir an laşm a uyarın ca, b ü y ü k m iktar
lard a silâh v e teçhizat İsrail'e akm ay a başladı. Bu silâh ve m ü
h im m at teslim atı n e W ash in gton , ne O rtadoğ u 'daki g ü ç d en g e
lerin i g ö z etm ek le y ü kü m lü İn g iliz-F ran sız-A m erikan ku ru lu şu ,
ne d e F ran sa ile A rap m ü şterileri a rasın d a g eriy e kalan bağları
da kop arm a riski taşıyan İsrail'le çok tehlikeli y akın ilişkiye şid
d etle karşı F ran sız D ışişleri tarafın dan bilen ecek ti." 39
Yardım , havacılık sah ası b aşta olm ak ü zere taşeron lu k
m u k aveleleriyle a rtm a y a d ev am ed er (m eselâ, İsrail U çak
Sanayii F -4 ve F -1 5 'le r için y ed ek p arça im alâtı m u k av ele
leri yap ar).
Son olarak ekon om ik yard ım , İsrail'in A B D 'ye ihracatı
için yap ılm ış kolaylıkları d a kapsar. "G elişm e yolu n d ak i
ü lk eler" tercih tarifesinden y ararlan an bu ih racatın y ü zd e
96 'sı (bir m ilyar d olar), her türlü vergid en m u af olarak
A B D 'ye girer.
3S T. Stau ffer C h ristiaıı, S cien ce M on itör, 20 A ralık 1981.

39 M ich el B ar Zohar, İlen C onriını, le /nv/>lıete arıııe/B en C u ryon , S ilahlı Erm iş,
Fay ard Y ayın ları, P aris, 19Mı, Hüliim 27.
f
İlâh î M esajlar Toprağı iliştin •38 5
K ısacası, İsrail Siyonist D evleti'n in karakterini belirle

m eye tek bir rak am y eter: A m erik a 'd a n aldığı sırf resm î
"y ard ım " toplam ı, kişi b aşına 1000 d olard an d ah a fazlası
na denk düşer. Bu ise, m illî gelirine eklenen bahşiş olarak,
Mısır ve pek çok A frika ülkesinin kişi başına d ü şen gayri
sâfi m illî hâsılanın ü ç k atın d an d ah a fazlası dem ektir.
B ö y lece efsan elerin p ek ço ğ u k en d iliğ in d en çü rü r: E n
başta d a, A ra p o k y a n u su n u n sü rek li teh d id i altın d a b u
lunan zay ıf v e m in n a cık İsrail'in v arlığ ın ı s ü rd ü re b ilm e
si için m ü ca d e le e tm e y e m a h k û m o ld u ğ u şeklindek i o
en tehlikeli olan efsa n e ... O y sa İsrail, A BD say esin d e,
kırk sek iz s a a t için d e Ş am v e B a ğ d a t'a , A m m a n v e K ah i-
re'ye, tıpkı B e y ru t'a u laştığ ı gibi u la şm a im k ân ların a s a
hiptir, o y ü z d e n d e asıl tehlike, o n u n d ev a m lı y o k o lm a
tehdidi için d e o ld u ğ u efsan esin in g ü n d e m d e tu tu lm a sı
dır. H âlb u k i b ü tü n k o m şu ları için sürekli bir sald ırı teh
didi o lu ştu ra n b iz z a t k en d isid ir. B u h a rla şa n bir b aşk a
efsane: K en d isin i ö ld ü rü p p a rç a la y a c a k A ra p C â lu t (G o-
liath) k arşısın d a, s ö z d e "K ü ç ü k D a v u t"u n sürekli "m u -
ciz e "si efsan esid ir (bu efsan e y ü z ü n d e n B atı k a m u o y u
İsrail'in h e r y ap tığ ın ı, kabul ed ilm esi en im k ân sız cin a
yetlerin i bile h o ş g ö rü r). H âlb u k i "K ü çü k D a v u t"u n s a
panı, A B D 'n in b ü tü n silâh ları v e b ü tü n p a ra sıy la tıka
basa d olu d u r.
Tekrar edelim : Siyonist İsrail D evleti, A v ru p a ile A s
ya'nın, d o ğu ile batının, kuzeyle güneyin k avşağın d ak i
O rtad o ğ u 'y a A m erik a'n ın b ü tü n ağırlığıyla abanıp sald ır
m aktadır.
Bir kere dah a hatırlatalım ki bu rak am lara D iaspo-

ıa'n ın öd em eleri ve çab u cak "silin en " A m erik an h ü k ü
m etlerinin "kredi'T eri dâhil değildir. O k ad ar ki top lam
katkı, bu yek û n u n (D iasp ora'n ın yıllık bir m ilyar d olar
dan fazla yard ım ı v e gizli tutulan A m erikan "kredi'T eri)
yaklaşık iki k atm a ulaşır.
3 8 f •R o g e r G a r a u d y
P aris Ü n iversitesi H 'ye B ay Jacques B endelac tarafın

d an verilen ve "Les fo n d s extcrieu s d'lsrael/İsrail'in D ış F o n
ları "40 başlığıyla y ay ın lan an yeni bir d ok tora tezi, İsrail fi
n an sm an ın ın çeşitli cep h eleri hakkında, red d ed ilm ez k ay
n ak lard an alınm ış kesin rak am lar o rtay a koyuyor.
Y azar esas itibariyle D iasp ora'n ın katkıları ile A m eri
kan hü k ü m etin in d o ğ ru d a n yardım ı arasındaki ilişkilerin
a raştırılm asıyla ilgileniyor.
Bu ilişkilerin gelişim ini şöyle belirtiyor: "Yakın bir tarihe
(7 0 ’li y ıllara) kadar İsrail'e baş serm aye sağlayıcı D iaspora idiyse
de, şim diki eğilim A m erikan hü kü m et yardım ın ın (yılda yaklaşık
2 m ilyar dolar), D iaspora'nın m alî katkılarını (yılda yaklaşık 900
m ilyon dolar) fer sa h fe rs a h g erilerde bırakm aktadır."
D iasp o ra'n ın öd em elerin e gelince, Yahudi A jansı'nm
(D ü n y a Siyonist Teşkilâtı) m erk ez m alî tem silcisi K eren
K a y e sso d 'a göre, (1 9 6 7 'y e k ad ar D iasp ora'n ın katkılarının
y ü z d e 80'in i ve 1 9 7 4 'te n beri sad ece y ü zd e 65'in i tem in
ed en ) A m erikalı b ağ ışçılard a bir azalm a gözlenirken, re
kor bağış rak am ları G ü n ey A frika Yahudilerinden geliyor.
B u rad ak i 115 bin kişilik bir Yahudi cem aati, d ah a 197 1 'd e
kişi b aşına 138 d olarlık bir ö d em ed e b u lu n u y o rd u .41
Bendelac şu izahta bulunuyor: G üney Afrika'daki Yahudi
cem aatinin refahı dışında, G üney Afrika H üküm eti fonların
hızlı transferi için Siyonist Federasyon'la bir anlaşm a gerçek
leştirmiştir: "1961-67 arasını kapsayan (İsrail'in BM 'de G üney
A frika'daki ırk ayırım cılığına karşı kullandığı tek seferlik oy sonra
sındaki) dönem hâriç, İsrail G üney A frika ile daim a iyi ilişkiler için
de bulunm uştur. İki ülke arasındaki toplam ticaret 1967'de 3 m il
yon dolardan 1979'da 201 m ilyon dolara yükselm iştir."42
40 E co n o m ica Y ayın ları, "P c rs p e c tiv c s c co n o m iq u e s et ju r id iq u e s /E k o n o

m ik v e H u k u k î P e rsp e k tifle r" d izisi, P aris, 1982.
41 M u k ay ese y ap ab ilm ek için b e lirtelim , 5 3 5 b in lik cem a a tiy le F ran sa kişi
b aşın a 6 d o lar veriyor. Hu rakam lar, HendOlac'ın zik rettiğ i, s. 15, "K u d ü s
28. S iy o n ist K o n g resi R a p o ru "n ıla n alınm ıştır, s. 239.
42 A ge, s. 17.
F
İl â h î M e s a j l a r T o p r a ğ ı iliştin • 187
D iasp ora'm n d ü n y a tran sferlerin in y ek û n u n u n yü zd e

75'i, 197 9 'd a , siyonist h arek etten , y ü z d e 25'i de diğer o rg a
n izasyon lard an gelen lerd en o lu şu y o rd u .43
İkinci bir m alî k aynak, d o lar ü zerin d en y u rt dışında sa
tılan, fakat ö d em esi ve faizi İsrail p arasıyla öd en en İsrail
D evlet B on olarıyla olu ştu ru lu yor.
Bu b on olar (ki 1 9 5 1 'd e y ü z d e 9 9 ,8 'i ve 1 9 7 8 'd e de hâlâ
y ü zd e 80 'i A B D 'd e satılm ıştı) İsrail ekonom isinin em rin e 5
m ilyar d o lard an d ah a fazlasını v erd i.44
"B a ğ ış " la r la " b o n o " la r a ra s ın d a S iyon ist D evlet,
1948 'd e n 1 982'y e, on bir b u çu k m ilyar d olara yakın p ara
kazandı.45
Böylesi bir etkililik, Siyonist harek et içinde, B en d elac'ın
"ik tid arla finans âlem i arasındaki gizli an laşm a" adını
verdiği bir d u ru m u n o ld u ğ u n u gösterir. B u n u n Fran sa
için 1982'd ek i çarpıcı bir örneğini verir:
"G uy d e R oth sch ild , B irleşik Yahudi S osyal Fon u ve A U JF
başkan ı; D avid, F S JU say m an ı ve Yahudi A jan sı Y önetim K on
sey i üyesi; A lain, F ran sa Y ahudi K u ru m la n Tem sil K on sey i ve
M erkez M u sev i K u ru lu başkan ı; Elie, A U JF 'n in İcra K om itesi
başkanı; E dm on, İsrail B on oları A vru pa O rgan izasyon u ba şk a
nı; son olarak A lix de R oth sch ild , 'Aliya des Jeunes*''ün dü n ya
b aşkan ıy d ı." 46
Fak at A m erik an h ü k ü m etin e karşı bağım lılık, özellikle
de 70'li yıllardan beri, d ah a d a büyüktür.
43 B a n k o f İsrael, A n n u al R ep o rt/ İsrail B an k ası, F aaliy et R ap oru , 1979, s.

104, B en d ela c, s. 46.
44 K ay n ak : State o f israel B on d s/ İsrail D ev let T ahvilleri, K u d ü s-N ev w
York, A m e rica n Jew ish Y earb o o k / A m erik an Y ahud i Y ıllığ ı, 1972, s. 273;
1978, s. 2 05; 1980, s. 153.
45 K a y n a k : Sta tistical a b stra ct o f israel (y ıllık ) ve B ank o f israel, A n n u al Re-
p o rts.
* S ö z lü k anlam ı, G en çlerin Yükselimi; d in î anlam ı ise, sem av î v ey a ilâh î
y ü k se liş d em ektir, b u n d an k asıt ise F ilistin 'e göçtür, çev. Bkz. israel M i-
n istry o f Foreign A ffairs (A liy a et in tög ralion )
46 B en d ela c, age., s. 76, no t 94.
"Altı Gün Savaşı sırasında, dış açık 700 m ilyon dolara ulaştı
v e yetm işli yılların başında bir m ilyarı aştı. D ünya Y ahudiliği’nin
m alî desteği, İsrail ekon om isinin serm aye ihtiyacını giderm eye a r
tık yetm iyordu. O yü zden , A m erikan hüküm etinin yardım ın a baş
vuru lm ası gerekti. A m erika da ilkin askerî krediler sağladı, sonra
K ippu r savaşının ardından, yardım ın ı ekonom i sektörüne de y ay
dı. A m erikan hü küm etinin bu serm aye katkısı, İsrail'in dış borcu
nun şaşırtıcı bir artışı ile ken din i gösterdi. Ü lkenin dış borcu 1982
yılın da 20 m ilyar doları aşıyordu. Böylece, yetm işli yılların başın
dan beri, D iaspora'nın m alî yardım ının bozulm ası, İsrail'in eko
n om ik bağım lılığının şu iki cephesin e göre analiz edilebilir: A m e
rikan hü küm etinin yardım ı ve dış borcun ağırlığı."47
1 9 4 8 'd e n bu yan a, A m erik an hüküm etinin İsrail'e y a r
dım ı, ü çte ikisi ask erî m aksatlı olm ak üzere, krediler v e
b ağışlar arasın d a eşit p ay lara b ölü n m ü ş şekilde, 18 m ilyar
d olar civarın a u laşm ıştır.48
Bu yard ım ın hızı baş d ö n d ü rü cü d ü r: 1 975'e k ad ar g e
nellikle 100 m ilyon d olard an ve 1 981'e k ad ar d a 2 m ilyar
d olard an aşağıdır. O cak 1 9 8 5 'te İsrail devleti, 8 yıllığına 12
m ilyar d olar d ah a ister.
Dış b orca gelince, 1 9 7 3 'te 6 m ilyar doları aşar, 197 6 'd a
10 m ilyarı bulur, 1 O cak 1 9 8 1 'd e ise 17 m ilyara fırlar, yani
kişi b aşına 4 3 50 d olarlık rekor bir b o rç yükü!
Tahlillerinde İsrail D evleti lehinde yine de iyi niyetli d av
ranan Bay Jacques B en d elac'm eserinin son uç kısmı burada
zikredilm eye değer, çünkü bu sonuçlar rakam lı v e tam am en
İsrail kaynaklarından alınmış bir belgeye dayanıyor:
"D iaspora Yahudi cem aatlerin in ve A m erikan h ü kü m etin in
y a rd ım ın d a k i son g elişm eler, İsrail ile A B D a rasın d a ki ilişkiler
de A m erikan Y ahu diliğinin belirley ici rolünü g ü n y ü z ü n e çık ar
m am ıza im kân veriyor. A slın d a bu ilişkiler ikili n iteliklerin in
ö tesin d e, çok taraflı tem el b ir yön ü de gösteriyor. Şu an lam d a:
47 A g e, s. 79.
48 S. 80. K ay n ak lar: 1 9 7 7 'y e kadar: I la z in e, d ış m ü b a d elelerin taksim i.
1 9 7 8 'd en 8 1 'e : A m e rik a B irleşik D ev letleri B ü y ü k elçiliğ i (Tel-A viv).
İl â h î M e s a j l a r l o p ı ağı iliştin •3 8 9
İki ülkenin karşılıklı p olitikası, A B D 'd e y aşay an ve vatan daşı

old u kları A B D karşısın d a old u ğ u kad ar; tarihî, d in î ve lıissî d e
rin bağ lılık d u y d u kları İsrail ka rşısın d a da özel bir p ozisyon dan
yararlan an altı m ilyon Y ahudi a racılığ ıy la filtr e le n ir ' ve y a y ım
lanır. İsrail'in A B D ile İktisad î ve siy a sî bağları, A B D h ü kü m e
tinin dış p olitikası ü zerin d eki n ü fu zu bazen belirley ici olan
A m erikan Y ahudiliği k a rşısın d a k i bağ ım lılığ ıy la k en d in i bu ş e
kild e a p a çık gösterir. Bu açıd an bakıld ığ ın d a, D iaspora'n ın m a
lî desteğ in in n isp î d ü şü şü , A m erikan h ü kü m et yard ım ın ın d e
vam ın ı sağ lam ak için d oğ ru d an h arekete g eçen Yahudi ö rg ü tle
rinin rol ve ön em in i A B D 'd e artırm a y a sev k etm iştir. B u n u n la
birlikte, A B D ’nin İsrail'e m alî d esteğ in d ek i y en i gelişm en in ,
A m erikan Yahudi ‘lobi'sinin y ap tığ ı baskıların son u cu olm aktan
ziyade, bizi bugü n d ah a ço k A m erikan h ü kü m etin in bölg ed eki
siy asî n ü fu zun u m u h afaza etm e iradesin in ifadesi old u ğ u n u d ü
şündü rtü yor. "49
K u ru lu şu n d an beri İsrail D evleti'n in politikasını, ancak
ona kendisini kabul ettirm e im kânı v eren u zak m illetlera
rası bağlam ı göz ö n ü n d e b u lu n d u ru rsak anlayabiliriz.
A B D 'n in şartsız v e lim itsiz yard ım ı, siyonist sistem in
m antığının fü tu rsu zca şu h areketlere girişm esine im kân
tanıyor:
a) H er ne p ah asın a o lu rsa olsun, Yahudileri Filistin'e
getirm ek.
b) A rap ları Filistin'den kovm ak.
c) H erzl'in "Y ah u d i D ev leti"n d e belirlediği şu rolü o y
nam ak: O rta d o ğ u 'd a Batı m edeniyetinin bir kalesini olu ş
turm ak.
19 A ge, s. 90.
SİYONİST D EV LETİN
İÇ POLİTİKASI
Irkçılık ve Devlet Terörü
u h âlde İsrail politikasının iki tem el karakteri ırkçılık

Ş ve yayılm acılıktır.
Birini ötekine b ağ lay an tem el ilke, T h eo d o r H erzl ta ra
fından tam bir açıklıkla ifade edilm iştir: G ü n lü k 'ü n d e A l
m an İm p arorlu ğ u Şansölyesi P rens H oh en loh e ile g ö rü ş
m elerini aktarırken, bu tem el ilkeyi 8 Ekim 1 8 9 8 'de şöyle
form üle eder: "P ren s ban a h an g i toprağı elde etm ey i h esap la
d ığ ım ızı sordu. K u zey'de B eyru t'a kad ar m ı olacak y o ksa daha
u zaklara kad ar m ı? K en d isin e şöy le ded im : İhtiy acım ız olanı is
teyeceğiz. N e kad ar çok g öçm en olu rsa, o ka d ar çok toprağa ihti
y a cım ız olacak. "l
D aha önce, kitabı Y ahudi D e v leti'n d e gelecek için bir o
k ad ar kaygı verici bir form ü l kullanm ıştı: "B ize yerkü ren in
bir p a rça sın d a bir m illetin m eşru ihtiyaçların ı tatm in ed ecek k a
d a r bü y ü klü kte bir h ü k ü m ra n lık g a ra n ti edilsin ; g eri kalan ın ı
ken d im iz yaparız. "2
Şark E k sp resi'y le İstan b u l'a birlikte gittiği P rotestan
p ap azı H echler, k o m p artım an d a bir Filistin haritası açtığı
zam an , on u n beklentisi b ü tü n çıplaklığıyla belirir: "K uzey
sın ırı (T ü rkiye'deki) K ap ad oky a d ağ la n ılın karşısı olm alı; g ü
1 H erzl, D iarieslG ü n lü kler (Löw en llıal), ıi>;ı\ s. 257.

2 H erzl, Yahudi D evleti, s. 23.
■
n ey sın ırı da S ü veyş K an alı." H erzl noktayı koyar: "S logan ı

m ız şu olacak: D avu t'un v e S ü ley m a n ’ın F ilistin ’i."3
Theodor H erzl'in en yakın dostlarından ve danışm anla
rından D avid Triesstch, kendisine 29 Ekim 1899'da yazar:
"Vakit çok geç olm adan, zam an zam an "Büyük Filistin" ("Biiyük
İsrail") program ı üzerine eğilm enizi size tavsiye ederim. Basel Prog
ramı, "Biiyük Filistin" ("B iiyük İsrail") veya "Filistin ve kom şu
topraklar" kelim elerini içermelidir, yoksa anlam sız olur. Zira 25 000
kilom etre karelik bir toprağa 10 m ilyon Yahudi’yi toplayam azsınız."
İsrail D evleti'nin işte o bütün saldırılar ve ilhaklar tarihi,
siyasî siyonizm in bu am ansız m antığından kaynaklanır.
D evletin gerçekleştiriliş ânında Ben G u ryon , birinci
m eselen in gö çm en g etirm ek old u ğu n u belirtecektir. 31
A ğ u sto s 1 9 4 9 'd a , İsrail'i ziyaret eden bir gru p A m erik alı
y a hitap ederk en şu açıklam ayı yap ıyord u : "B ir Yahudi
D ev leti k u rm a h ü ly am ızı g erçek leştirm em iz e rağm en , h âlâ işin
başın dayız. Yahudi h alkın ın ezici çoğ u n lu ğ u hen ü z dışarıd a bu
lu n u rken , bu gü n İ s r a il’d e sad ece 90 0 bin Y ahudi var. M ü sta k
bel g ö rev im iz bü tü n Y ahu dileri İs r a il’e getirm ektir."
Ben G u ry o n 'u n hedefi, 1 9 5 1 -1 9 6 1 arasın d a d ö rt m ilyon
Y ah u d i'yi İsrail'e getirm ekti. 800 bini geldi. 19 6 0 'ta , yıl
için, sad ece otu z bin g ö çm en vard ı. 1 9 7 5 -7 6 'd a İsrail dışı
n a g ö ç İsrail'e gö çü aşıyord u .
O ysa m ü m k ü n old u ğu n ca çok sayıda m ülteciyi Filistin'e
getirm ek için, en elverişli anda, bütün baskılar yapılm ıştı.
D aha ön ce de dikkat çektiğim iz gibi, m ültecilere k apı
larını açm a y a h azır b ü tü n d iğer ülkelerin kapılarına k a
p attırm ay a v arın cay a k ad ar giden baskılardı bunlar.
B izzat zu lü m gören Y ahudiler ü zerindeki baskılar bile
k âr etm edi. 1 945'te, A m erik alılar tarafın d an işgal edilen
b ölged e b u lunan "y u v a sın d a n o lm u ş" 112 bin kişiden 55
bini A m erik a'y a gö ç etm ek istedi ve Siyonist Teşkilâtın
şiddetli p ro p ag an d asın a rağm en çoğu n lu k Filistin d ışın
daki yerleri tercih etti.
3 D iaries/G iin lü kler, age, s. 12-1

I
İlâ h î M e s a j l a r T o p r a k ı ( iliştin • 393
M ülteciler kitlesi içinde, 1935 ile 1943 arasın d a dış ülke

lere iltica ed en N azizm m a ğ d u ru toplam iki buçuk m ilyon
Y ah u d i'd en en fazla y ü z d e 8 ,5 'u Filistin'e yerleşm ek için
gitti. A BD m ülteci kabulünü 182 binle (yü zd e 7'd en az),
İngiltere de 67 binle (y ü zd e 2 'd e n az) sınırladı. Ezici ço
ğun lu k (1 930 000) yan i y ü z d e 75 'i S ovyetler Birliği'ne ilti
ca etti. (Bu rak am lar N e w York Institute for Jew ish affa-
ir s / Yahudi İşleri E n stitü sü tarafın d an verilm iş, C h ristop -
h er Sykes tarafın d an C rossroads to Isra el/İsrail'e K arar A n la
rı kitabında, L o n d ra, 1965 v e N ath an VVeinstock tarafın
d an da şu eserd e tek rarlan m ıştır: Le sio n ism e con tre Is-
rael/S iy on izm İsrail'e K arşı, age, s. 146).
Bu k onuyla ilgili olarak, S ovyetler Birliği'ndeki (sayıla
rı 2,5 m ily on d u r) Y ahudilerin kaderi hakkında siyonist h a
reketin A m erik a'd a ve b ü tü n d ü n y ad a b üyük ölçü d e des
teklenen dizginsiz p rop agan d asın ın ırkçı karakterine dik
kat çek m ek yararlı olur.
Flatırlayalım ki S ovyetler Birliği, B M 'de Filistin'in Siyo-
nistler lehindeki taksim kararı için, A BD ile birlikte, en
fazla b astıran ve böylece İsrail D evleti'nin d o ğ u şu n d a be
lirleyici rol oy n ay an ülkedir.
Yine hatırlatm ak yerinde olur ki Yahudiler Sovyetler Bir-
liği'nde çoğu zam an bakandırlar ve entelektüel faaliyetlerde,
serbest mesleklerde, yönetim koltuklarında Yahudiler fevka
lâde bir oranda tem sil edilmektedirler. N itekim Yahudi ce
m aati nüfusun ancak yü zd e l'in i oluştururken, y azar ve ga
zetecilerin yü zd e 8,5'u, üniversite profesörlerinin yüzde
10 'u, bilim adam larının yü zd e 10'u, m üzisyen, ressam , hey
keltıraş ve oyuncuların y ü zd e 7'si, hâkim v e avukatların
y ü zd e 10'u, hekim lerin yü zd e 15,7'si, sinem a dünyasının
yü zd e 33'ü Yahudi'dir.4 Sovyetler Birliği'nde başka hiçbir
topluluk, millî azınlıklar üzerinde yine de geniş ölçüde hak
gaspı yap an bizzat Ruslar bile, entelektüel hayat kadroları
içinde, sayıca önem ine rağm en böylesi bir orana ulaşm az.
4 VViIIiam M andel, Russia Re-exanıineı1/Yenitlen hürlenen Rusı/ıı, Now York, 1967.

G erçi Siyon izm açısın d an bu "asim ilasy o n " politikası,

zaten A B D 'd e old u ğ u gibi Sovyetler B irliği'nde de d ü ş
m an lığın en hasıdır.
Yahudi dininin S ovyet yöneticileri tarafın d an tam bir
anlayışsızlıkla karşılan d ığı d oğru d u r. A m a bu anlayışsız
lık, o n d an d o ğ an gü ven sizlikler ve tedirginliklerle birlik
te, ta m a m e n aynı şekilde b ü tü n Yahudi, H ıristiyan v ey a
M ü slü m an cem aatleri de etkilem ektedir.
Y ah u d ilerin R u sy a d ışın a çık m a d a zo rlu k la rla k arşı
laştık ları d a d o ğ ru d u r. İyi de, b u n u n b ü tü n Sovyet* v a
ta n d a şla rı için de - h e y h a t !- d o ğ ru o ld u ğ u n için dile g e
tirilm ez?
Bu vak ıaları h atırlatm am ız lâzım . Elbette Sovyetler Bir-
liği'ni m asu m g ö sterm ek için değil, fakat siyonistlerin m e
seleye çok d ar açıd an baktıklarını v e ırkçılıklarını g ö ster
m ek için... B ü tü n cem aatlerin dinî haklarını v e b ü tü n in
san ların serbest d olaşım hakkını sav u n m ak yerine, sanki
tek m a ğ d u rla r on larm ış gibi, sad ece "S o v y etler Birliği Ya-
h u d ileri"n i sav u n m a k için kendilerini p aralıyorlar.
P ro p a g a n d a y e tm e d iğ i için siyon ist y ö n eticiler bir
ad ım d ah a attılar: 2 M ayıs 1 9 4 8'd e, "y u v a sın d a n ayrılm ış
kişiler'Te yü k ü m lü H a h a m K lausner, "A m erik an Yahudi
K on feran sı"n a şu çok ü n lü ra p o ru n u sund u:
"in sa n la rın F ilistin 'e g itm ey e z o rla n m a sı ka n a a tin d ey im .
O n la r ne k en d i d u r u m la r ın ı, n e de g eleceğ in v a a tlerin i a n la
m ay a h azırlar. O n la r için b ir A m erik an d oları, h ed eflerin en
bü y ü ğ ü g ib i g örü n ü y or. " Z o r la m a " kelim esiy le, tav siy e etti
ğ im bir p ro g ra m ı k a sted iy o ru m . Bu y en i bir p rog ra m değil.
D aha ön ce de, ço k d ah a y a k ın la rd a da işe y a ra m ış b ir p rog ram .
O p rog ram P o lo n y a Y ah u d ilerin in b o şa ltılm a sın d a işe y a r a
m ıştı, 'E xodu s'** ta rih i için d e de.
* B irkaç p arag raf yu k arıd an b eri tek rarlan an So v y et So sy alist C u m h u riy etle
ri Birliği (SSC B) ifad esi y ad ırg anm am alıd ır, çü nkü h atırlan acağ ı ü zere bu
eser So v y etler Birliği d ağılm ad an birk aç sen e ön ce k alem e alınm ıştır, çev.
* Toplu göç, b ü y ü k göç, M ısır'd a n Ç ık ış a n lam ların a g elen b ir k elim e, çev.
î
İ l â h î M e s a j l a r T o p r a ğ ı Filistin - 3 9 5
B öyle bir p rog ram d a ilk ad ım , d ü n y a Yahudi cem aatin in bu

insan ların F ilis tin ’e g itm eleri g erek tiğ i kon u su n d a ikn a ed ilm e
si ilkesin in kabu lüdü r... R ed d ed en ler, ken d i g eçim lerin i sağ lay a
m ayan, kam p lard a el u zatılan , beslen en v e g iy d irilen bu k im se
ler, artık Yahudi cem aatin in y etim leri o la ra k g örü lem ezler.
Bu program ı tatbik etm ek için, Yahudi cem aatinin tam am ının
politikasını y ü z seksen derece d eğ iştirm esi ve 'yuvalarından edil-
m işler'e kon for değil, m ü m kü n olan en kon forsu zlu ğu tattırm ası
gerekiyor. A m erikan O rtak D ağıtım K om itesi'nin m alzem eleri
g eri alınm alıdır... Yetm ezse, bu sefer de, bir başka yön tem ku lla
nılm alı, o Yahudileri hırp alam ak için H agan ah g ibi bir örgüte baş
vurulm alıdır. K endilerine yapılan kolaylıklar asgariye indirilm eli
ve hâlen Yahudi İşleri D anışm an lığı, D. P. C haplains ve A jans'ın
person eli tarafından tem in edilen him aye kaldırılm alıdır...
H astalarla u ğ raştığ ım ız akıldan çıkarılm am alıdır. O n lara f i
k irlerin i sorm am alıy ız, sa d ece n e y a p m aları g erektiğ in i söy lem e
liyiz. B irkaç sen e son ra o n la r bize m in n ettar o la cak lard ır.”5
Bu p ro g ram kabul ed ilm ed iyse, "A m erikan Yahudi toplu
lu ğ u n u p olitikasın ı g özd en g eçirm ey e ve bu rad a ön erilen d eğ i
şiklikleri başlatm ay a zorla y a ca k " bir "olay "m patlak verebile
ceği endişesindendi. “O zam an çok daha fa z la ızdırap, çok da
ha g ü çlü bir Yahudi d ü şm an lığ ı dalg ası ortay a çık a ca k ve belki
bu gü n b a şarılabilecek olan şey i başarm ak için m ü cadele etm ek
çok d ah a zorlu o la c a k tı.”6
İm a edilen "o la y la r", b izzat İsrailli Siyonistler tarafın
d an d ü zen len ecek a n tise m it/Y a h u d i aleyh tarı p ro v o k as
yo n lar niteliğindeki olaylardır. M eselâ 1 9 4 0 'ta, H itler ta ra
fından tehdit edilen Yahudileri İle M au rice'e kabul ederek
onları k u rta rm a k ararı alan İn giltere'ye karşı halkı tah rik
etm ek için, onları taşıyan g em i H ayfa lim anına u ğ rad ığ ın
da, 25 A ralık 1 9 4 0 'ta, (liderleri Ben G u ryon olan) "H a g a n -
n a h "ın Siyonist yöneticileri gem iyi infilâk ettirm ekte te-
^ Z ik red en A lfrcd H. L ilien th al, Whıü 1’riır larııel/İnnıil'in l iyalt N e?, H en ry

R e g n e ry Y ayın ları, C h icago , 1953, s. 191 195.
6 A .g .e., s. 196.
3 9 ( • R o g e r G a ra u d y
re d d ü t etm ed iler ve böylece 225 Yahudi ile İngiliz gem i

m ü retteb atın ı ö lü m e sürüklediler. O lay 18 sene sonra, Tel
A viv'in çok satan Siyonist gazetesi Yediot A a h ro n o t'u n g e
n el y a y ın y ö n etm en i Dr. H erzl R osenblum tarafın d an
açıklandı. Sırayla İsrail Başbakanı ve Yahudi Ajansı M ü
d ü rü olan M oshe Sharett, bu hâdiseyi değerlen dirirk en,
G ü n lü k 'ü n e şu n u y a z a r: "Ç ok daha bü yü k bir say ıy ı k u rtar
m ak için arasıra bazıların ı fe d a etm ek gerekir."
İsrail "T og Jo u rn a l" g azetesin in N ew York m uhabiri
D avid Flinker, Sh arett'in yıllık n u tk u n u y o ru m lark en şu
itira z d a b u lu n u r: "Evet, doğrudur, bir liderin bazen bir şehri
v ey a bir ü lkeyi k u rta rm a k için bazı askerleri ölü m e g ö n d erm esi
gerekir. F akat m esele, 'Patria' işin de du ru m u n böy le olu p olm a
d ığ ın ı bilm ektir... Bu g em iy i u çu rm ak, İn g ilizlere karşı siy a sî bir
g ö steri olm u ştu r, tabiî erkek, kadın , çocu k 2 5 0 m asu m Yahudi'yi
ö lü m e sü rü kley erek y ap ılan bir g ö steri..." 7
Söz konusu olan hiçbir şekilde m ünferit bir olay değildir.
Bir başka örnek, Iraklı Yahudiler örneğidir. O nların çekir
değini, bundan iki bin beş yüz yıl önce, Yahuda Krallığı'nm
ortadan kaldırılm asından sonra, N abukodonozor tarafından
Babil'e götürülm üş sürgünler oluşturur. İşte bu Yahudi ce
m aati (1948'de 110 bin kişi) ülkeye iyice yerleşip kök salm ış
tı. Irak Başhaham ı Khedurı Sassoon, "Yahudiler ve A raplar bin
yıldan beri aynı h ak ve im tiyazlara sahiptirler ve kendilerini bu m il
letten ayrı unsurlar olarak görm ezler" açıklamasını yapm ıştı.
D erken, 19 5 0 'd e B a ğ d a t'ta İsrail terörist eylem leri sö-
küQ.etti. Irak Y ah u d ileri'n in İsrail'e göç etm ed e çekingen
d av ran m aları ü zerin e, İsrail gizli servisleri Y ah u d iler'i
tehlikede olduklarına ikna etm ek için, ü zerlerin e bom ba
atm ak ta tered d ü t etm ed iler... Şem -Tov sin ag o g u n a y ap ı
7 Jeıvısh N ezusletter, N cw York, 3 K asım 1958. D ah a ön ce, 2 7 K asım 1950 ta

rih li Nezu York M orn in g F reilıeit'te, İsrail m u h abiri "H a g a n n a h "m kararı
h a k k ın d a şu nları y azıy ord u : “İngilizlere, Y ahudilerin ken d i ü lkelerin den b aş
ka yere g ötü rü lm em esi g erek tiğ in i an latm ak g erekiy ord u . 'Patria' batın h n alıy d ı.
‘P a tr ia ' ile ilgili karar ‘lla g a n n a h ’ ü yelerin e u laştırılm ıştı.”
İlâ h î M es.ıjl.ır T o p ra ğ ı H islin • 197
lan saldırıda, ü ç kişi öld ü ve on larca kişi y aralan d ı.8 Böy-

lece "A li B aba H are k â tı" adı verilen toplu gö ç başladı.
Y ö n tem pek değişm iş g ö rü n m ü yo r. B ey ru t'tak i Sabra
ve Şatila katliâm ı sırasında, y a z a r Ia h a r Ben Jelloun şu so
ru yu soru yord u :
"Ö yle rastlan tılar v ard ır ki, tekrarlan a tekrarlana, son u n da
çok ön em li bir ipucu nu iste istem ez ele verirler. Ş im dilerde artık
A vrupa'da Yahudi karşıtı bir saldırın ın n eye yarad ığ ın ı ve bir ci
nayetten kim in yararlan d ığ ı çok iyi biliyoruz. Ç ünkü o, Filistin
ve Lü bn an lı sivil halka karşı yapılan kasıtlı bir katliâm ı örtm eye
hizm et ediyor. A p a çık g özlem len ebilir k i bu sald ırılar Beyrut'ta
olu k olu k akıtılan kan dan ya önce, ya onu takiben ya da aynı za
m anda olm uştur. Bu terörist operasyonlar, öyle bir şekilde tez
gâh lan m ış ve öy le m ü kem m el bir tarzda y ap ılm ıştır ki şim d iy e
kadar ya doğru dan ya da dolaylı olarak şu g ü d ü len siy asî m ak
satla gerçekleştirilm iştir: Filistin m eselesinin biraz daha an lay ış
la, hatta sem p atiy le karşılan dığı h er seferin d e d ikkatleri başka y ö
ne çekm ek... C ellâtları ve teröristleri ku rban larm ış g ib i takdim
etm ek için duru m u sistem atik bir şekild e tersin e çev irm ek değil
m idir söz kon u su olan? F ilistin liler " terö rist" y ap ılarak tarihten
kovuluyor, d olay ısıy la da h a k ve h u ku ktan m ahru m ediliyorlar.
9 A ğ u stosta R osiers sokağ ın d a işlen en o cin ayet, Beyrut'un
ü zerin e h er tür bom ban ın y ağ d ırıld ığ ı andan birkaç saat ön ce
g erçekleştirilm ed i mi?
B eşir C em ayel'in öld ü rü lm esin i, iki saat son ra, İsrail ord u
su n u n B atı B eyrut'a g irişi (tabiî bu aynı zam an d a Yaser A ra
fat'ın P apa'ya tarihî ziy aretin i de p erd eled i) takip etm ed i mi?
C ardin et sokağında bom ba yerleştirilm iş bir arabanın havaya
uçurulm ası ve ertesi g ü n ü B rüksel sinagogun un ön ü n de yaylım
3 Bu pro vok asyo n ların hik ây esi İsrail'in haftalık dergisi U a'olam H azeh tara
fın d an 20 N isan v e 1 H aziran 1966'd a anlatıldı. Bu olay, A ğ u sto s 1972'd e
K o k h av i Sh em esh tarafın d an "P an th eres N o ires" g azetesin d e v e 7 K asım
197 7 'd e A sliy e H u k u k M ah k em esi aracılığıyla g erçek leştirilen M ord ekai
Ben P o ra t'ta b ir so rg u lam ad a gazeteci Baruclı N adel tarafınd an tey it ed il
m iştir. 8 K asım 1977 tarihli Yediot Anlıroııal g azetesind e yay ın lan an tu ta
nak. Z ik red en, İlan H alevi, La Q m vtioıı lııııv/Ynlııuli Soritmi, s. 29.
3 9 ‘ •R o g e r G a r a u d y
ateşi açılm ası, Sabra ve Şatila Filistin kam pların da o eşi ben zeri
g örü lm em iş katliâm la aynı zam an a tesad ü f etm edi m i?"9
H e rz l'd e n bu y a n a antisem itizm /Y a h u d i düşm anlığı,
siyon izm in en iyi dop in gi olm aya d ev am ediyor. N itekim
D ü n ya Siyonist Teşkilâtı'nın Başkanı, 23 T em m uz 1958'd e
C e n e v re 'd e yap ılan D ü n ya Yahudi K on gresi'n in açış ko
n u şm asın d a ilân ed iy o rd u : "A çıkça y ap ılan an tisem itizm in
azalışı, Yahudi v arlığ ı için bir tehlike olu ştu rabilecektir... Y ahu
d iler hem en hem en h er y erde, hem eko n o m ik p lâ n d a hem d e si
y a s î p lân d a d iğ er v atan d aşlarla ayn ı haklara sahipler... B u n u n
la beraber, kelim en in k lâ sik an lam ıy la a n tisem itizm in k a y b olm a
sı, Y ahudi cem aatlerin in siy a sî ve m ad d î d u ru m ları için fa y d a lı
olm akla birlikte, bizim h areketim izin d erû n î h ay atın d a olu m su z
so n u çla r d o ğ u rm u ştu r.”10
Siyonist yön eticilerin "asim ilasy o n " korkusuyla, Y ahu
di kim liğini d e v a m ettirebilm ek için, asıl Yahudi d eğerle
rinin geliştirilm esinden çok an tisem itizm e bel b ağ lam ala
rı m anidardır. Y ah u d i'yi in an cın d an harek etle değil de,
"ırk 'Y n d an hareketle tarife kalkışırsanız, elbette Yahudi
d eğerlerin in açılım ı zorlaşır.
D inî k riter d ışın d a Y ah u d i'n in kim o ld u ğ u n u tarif et
m en in bu z o rlu ğ u , d in î k riter ile ırkî k riter ara sın d a gi
dip gelen İsrail y a sa m a sın ın en can alıcı n o k tasın d a k en
d isin gösterir.
Bunu açığa v u ran bir eser, K ud ü s İbrani Ü niversitesi
M ukayeseli H u k u k E n stitü sü M ü d ü rü P rofesör K lein'in
şu adı taşıyan eserid ir: Le caractere j u i f de l'E tat d ’Israel/İsra-
il D evleti'n in Y ahudi K arakteri, C u yas Yayınları, Paris, 1977.
Temel m etin, "D ö n ü ş K a n u n u " m etn id ir (1 9 5 0 'de çıka
rılan 5 7 1 0 sayılı kanun). Bu k an u n a göre:
- M ad d e 1. "H er Y ahudi'nin İsrail'e g ö ç etm e hakkı v ar
d ır...” İşte bu an d an itibaren Y ahudi'nin bir tarifini v erm ek
zoru n lu d u r.
9 L e M on de, Ç arşam b a 22 l-ylül 1982, s. 2.

1(1 Z ik crc d cn M o sh c M o m ıhiın , .ıgo, s. 401.
I
İ l â h î M c s.ı jl.ır T o p r a k ı I iliştin •3 9 9
- M ad d e 4. §b... "Y ahudi an n ed en doğınu ş veya bu din e

geçm iş k işi Y ahudi kabu l ed ilir.”u
Böylece, gü n ü m ü zd e son d erece n ad ir görü len M u sevi
liğe g eçm e 12 dışında, asıl kriter ırktır: Bir Yahudi an n ed en
d oğm u ş olm a.
Tıpkı Yahudiliğin çöküş d ön em in d e, E zra ve N eh em ya
dön em lerin d e old u ğu g ib i...
Tıpkı N ürnberg N azi kanunları dönem inde olduğu gibi...
İsrail A n ay asa M ah k em esi H âkim i H aim C oh en 'in
acıyla gözlem led iği gibi: "Talihin acı iron isin e bakın : N aziler
tarafından y ay g ın laştırılan biy o lo jik v e ırkçı tezlerin ayn ıları,
İsrail D evleti'nin bağ rın d a da Y ahudiliğin resm î tarifin in in te
m elin i o lu ştu ru y orlar." 13
H ey h at, ne "talilY'in, ne de //tarih "in ironisidir söz ko
n usu olan, b asb ayağı siyon izm in m an tığıd ır bu. Ç ünkü
ırk m itine inanıldığı a n d an itibaren, artık "ırk ın saflığını
k o ru m a"n m birçok yolu olm az.
N ü rn b erg savaş suçlu ları d avasın d a, ırk "teo risy en i"
Julius S treich er'in so rgu su sırasında şu soru soruldu:
"1935'te N ü rn berg P a rti K on g resi'n d e 'ırk kan u n ları' res
m en ilân edildi. Bu kan u n tasarısın ın h azırlan m ası sırasın da,
siz d a n ışm a için çağ rıld ın ız m ı v e bu kan u n ların h a zırlan m a
sın da herh an g i bir şekild e k atkın ız oldu m u?
S an ık S treicher: Evet, katkım old u ğ u n u san ıy oru m , şu an
lam da ki, ben sen elerd ir A lm an v e Yahudi kan ların ın h er türlü
karışım ın ı g elecek te en g ellem ek g erektiğ in i y azıy ord u m . Bu
doğ ru ltu d a m akaleler y azd ım v e Y ahudi ırkını veya Yahudi h a l
kın ı m odel alm am ız g erek tiğ in i h ep tekrarladım . Y ahudilerin d i
ğ er ırklar için bir m odel ola ra k alın m aları g erektiğ in i m akalele
rim de h er zam an d ile getird im . Ç ü nkü Y ahudiler bir ırk kan u n u
edindiler, 'Yabancı bir ü lkey e g ittiğ in izd e, y aban cı kadın alm a
11 K lein , age, s. 155-156.

12 P ro fesö r K lein itira f ed er: '‘M u sevilik, bu ilinin başkaların a ı/ayılnıasından
y an a olan bir din d eğildir", age, s. 49.
13 Le M on d e, 12 M a rt 1966.
y a ca k sın ız ' diyen M u sa P ey g am berin kan u n u n u . Ve bu, beyler,

N ü rn b erg kan u n ları h akkın d a hü kü m v erm ek açısın dan son de
reced e önem lidir. İşte bu Y ahudi ka n u n larıd ır m odel alınanlar.
A sırla r son ra, Y ahudi kan u n koyu cu Ezra, buna rağm en Yahu
d ilerin çoğu n u n Y ahudi olm ayan kad ın larla ev len d iğ in i tespit
ettiğ in d e, bu ev lilik ler bozu lm u ştu r. Bu ırk kan u n ları say esin d e
asırla r boyu n ca v arlığ ın ı d evam ettiren Y ahudiliğin kayn ağ ı iş
te budur. B öyle kan u n ları olm ay an d iğ er bütün ırklar ve bütün
m ed en iy etler ise y o k olu p g itm iştir.”14
N azi içişleri Bakanlığının hukuk m ü şavirleri "R eich
halkının h u k u k u n u n ve A lm an kan ve A lm an şerefinin
koru n m asın ın N ü rn b erg k an u n ların ı" g erçek ten de bu şe
kilde h azırlam ışlard ı. Bu huk u k m ü şavirleri, B ern ard Lö-
sen er ve Fried rich K nost, "N ü rn b e rg K an u n ları" d erlem e
sinde, m etni şöyle y o ru m larlar:
" A lm an y a'd a Y ahudi m eselesi, sad ece ve sa d ece bir ırk m ese
lesidir. Bu n oktaya n asıl g elin d i, ü zerin de du rm ay a h iç hacet
yok. M esele, y en i bir R eich'ın in şasın ın olm azsa o lm az şartı o la
rak, ço k ta n d ır hal y olu n a g irm iş bulunuyor. F ü hrer'in iradesin e
göre, N ü rn b erg kan u n ları ırk k in in i ön e çıkarm ay a ve bun u d e
vam ettirm ey e y ö n elik ted birleri g erçekten içerm iy orlar; tam ak
sin e böy lesi ted birler Y ahudi halkıy la A lm an halkı a rasın d aki
m ü n aseb etlerd e bir y atışm an ın başlam ası an lam ın a geliyor.
E ğer Y ahu dilerin k en d ilerin i ev lerin d e h issed ecekleri bir d ev
letleri olm u ş olsay d ı, Y ahudiler için de A lm an lar için de Y ahudi
so ru n u n a çözü lm ü ş g ö z ü y le bakılabilirdi. O y ü zd en en keskin
Siyonistler, N ü rn b erg ka n u n la rın ın ruhuna karşı en u fak bir
m u h alefette bu lu n m adılar, çü n kü on lar bu ka n u n ların tek g e r
çek çözü m ü tem sil ettiğ in i çok iyi biliy or ve - bilin çlen en - A l
m an halkın ın , Yahudi h alkın ın bin lerce y ıl ö n ce ed in d iğ i k a n u n
ların (bakın ız E ski A h itte'ki E zra'nın kitabı) ay n ısın ı edin d iğ i-
n L d e - b iy ç p kad ar iyi biliyorlar. Y ahudilerin o ka n u n ları, m en su p-
-4».
^■■ijjHitktlaidr'aşfHskerî M ah kem ed e Hiiı/ük S avaş S u çlu ların ın D avası, N ü rn -

. berg,. 14 K asın ı 1945-1 Kkiın 1946. R esm î m etin F ran sızcad ır. 26 N isan
■' •194Ş.duruşm aIarı, c. 12, s. 321.
r
İl â h î M e s a j la r T o p r a k ı iliştin • 101
lavının say ısız k u şa k la r boy u y a b a n c ıla r a rasım la kalm aların a

rağm en, ken d ilerin i g ü çlü kılm ış v e kan ların ı karışıksız ve s a f
devam ettirm ey e y aram ıştır. Z aten bize öy le g eliy o r ki, özellikle
s a fk a n bir Yahudi, A lm an y a'n ın y en i ırk kan u n ların ı belli bir
an layışla karşılayacaktır. Şu v ar ki, Y ahudi'ye g öre, başka h içb ir
halk, bilhassa kan ın saflığ ı kon u su n d a, k en d isin i (Y ahudi) so
rum lu h issettiğ i selâ m etiy le ilg ilen m em esi gerekir.''15
O zam an "ırk safiyetinin" bağlı old u ğ u evlilikle ilgili
İsrail kanunlarının katılığı anlaşılm ış oluyor. E zra z a m a
nında old u ğu gibi b u g ü n de din ad am ların ın nüfuzu, ırk
çılığı, ona dinî bir "d a y a n a k " vererek güçlendiriyor. Evli
lik konusundaki kanunlar, b u n u n ap açık belirtisidir.
"H ah am m ahkem elerinin yasam ası hakkındaki kanun"
denilen bir kanun (1953'te çıkarılan 5713 sayılı kanun) der ki:
" -M a d d e 1: İsrail'de, v atan d aş ve sakin , Y ahudilerin ev len
m e veya boşan m alarıy la ilgili h u su sların h epsi, sa d ece haham
m ahkem elerin in y etkisin dedir.
-M a d d e 2: İsrail'd eki ev len m e v e boşan m alar Tevrat tarafın
dan belirlen en kan u n u yarın ca g erçekleştirilecektir."
Şu h âld e Yahudiler için İsrail'd e m ed en î nikâh yoktur.
Bu kon u d a h ah am ların tam yetkili olm aların d an doğan
neticelere bir örn ek verelim : C oh en adlı bir Yahudi'nin,
boşan m ış bir kadınla evlen m e hakkı yok tu r (çünkü H z.
M u sa'n ın kardeşi H z. H a ru n so y u n d an gelen Cohenler,
M âb et'te dinî g örevler ifa ed erler). Bu h ah am yasağ ın d an
yak ayı k u rtarm ak için, k arm aşık bir usul ve Y ü k sek M ah-
kem e'n in bir k ararıgerek ir.16
->*<-
Bir başka örnek: "H a litz a ", yani çocu k su z bir dul ka
dın, ölen kocasının erkek kardeşi kabul etm ed ik çe veya
15 S a m m lu n g V ahlen, c. 23, L öseııer, K nost: N iim tv rg K anu n ilin , bö lü m 4,

Yahudi S oru n u , s. 17, F ran z V ah len Yayınları, Berlin, 1936.
16 K lein, age, s. 124. Bu arkaik yasaklardan kurlulınak i<jn, "m ed en î" nikâhın
kabul ed ilm esi m aksadıyla 1972'd e yapıl.ııı bir kam ın leklili reddedildi.
r 1
o nunla evlen m ed ik çe y ah u t da "serb est" b ırakm adıkça

evlen em ez.
İkinci bir son u ç: " U ygulum a alan ın da bu kan u n u n an lam ı
açıktır. İsrail'd e Yahudi bir kişi ile Yahudi o lm ay an bir kişi
arasın d a evlilik yasal değildir"'1'7 (V urgulunan kısım Kle-
in 'a aittir).
B u ra d a ırkçılıkla teo k rasi ay rılm az bir şekilde şu te
m el n ok ta ü ze rin d e b irbirine b ağlan m ıştır: "Y a h u d i"n in
b iz z a t tarifi.
D in yön ü yle yap ılan tarif, İsrail P arlam en to su 'n u Ya
hudi kökenli K atolik bir p ap a z olan D aniel R u feison'u
1952 d ön ü ş k an u n u n u n ön gö rd ü ğ ü şekilde v atan d aşlığa
otom atik olarak g irm e hakkını red d etm ey e sevk ed iyord u .
Irk y ön ü yle yap ılan tarif ise çok daha vah im tezatlara
sevk ed iyor: 1 970'te, Binjam in Shalit adlı, İsrailli inançsız
bir Yahudi deniz subayı, İskoçyalı Yahudi o lm ay an karı
sın d an d o ğ an ço cu ğ u n u n Yahudi vatan d aşlığın a alınm ası
nı ister. Y ü k sek M ah k em e 4 'e karşı 5 oyla b unu kabul ed er
(bkz: Jeru salem P ost, 25 O cak 1970: W h o is Je w ?/Y a h u d i
K im d ir?). B u n u n ü zerin e dinî partiler, eğer k anun "H ala-
k a h "a göre y en id en g ö z d en geçirilm ezse, koalisyonu terk
etm e tehdidinde b u lunurlar. İsrail P arlam en to su , en az bir
b ü y ü k atası Yahudi olan göçm en lere "İsrail" vatan d aşlığı
v e geleneksel Yah u d i y o ru m u n a göre m ü saad e edilm iş
kim selere de "Y ah u d i v atan d aşlığ ı" tan ıyan bir kan un çı
karır. Bu u z laşm ad an d o ğ an ayırım d an ötü rü , Binjam in
Shalit aynı Yahudi o lm a y an an n ed en d ü n y ay a gelen ikin
ci çocu ğ u Yahudi o lm a y an bir İsrailli olur.
H ü k ü m e te siy a sî m u h alif P ro fe sö r T am arin , O cak
1 972'd e, yukarıdaki son örnekten yola çıkarak, devletin et
nik ayırım cılığını gözler önüne serm ek için, kendisinin v a
tandaşlığının (hakkı o ld u ğu ) "Y ah u d i" yerine "İsrailli" ola
rak belirtilm esini istedi. Yüksek M ahkem e isteğini reddet-

r
İlâh î M esa jla r Top rakı i l iş t i n 403
li ve P rofesör T am arin K u d ü s İbrani Ü niversitesi'ndeki

kürsüsünü terk etm ek m ecb u riyetin d e bırakıldı. Yüksek
M ahkem e'nin gerekçesi m an id ard ır: "Yahudi h alkın dan ayrı
İsrail m illeti y oktu r ve Y ahudi halkı sad ece İsrail'de otu ran ları
değil, çeşitli ülkelerde sü rg ü n d e otu ran Y ahudileri de kapsar."'18
D ünyan ın b ü tü n Y ahudilerinin İsrail'e kabul edilm e
"h ak ları"n ın old u ğu şeklindeki bu anlayışın en d ram atik
sonuçların d an biri şu d u r ki, eğer Siyonizm (Ben G u ryon
larafından belirlenen) h edeflerine ulaşsa ve böylece 13
m ilyon Yahudi İsrail'e gelip yerleşeyd i, "y a ş a m a alanı"
m ücadelesi çok d ah a kötü olacaktı.
Bu m esele, d ah a İsrail D evleti k u ru lm azd an bile önce,
açıkça ortay a k on u lm u ştu . "M illî Yahudi F o n u " m ü d ü rü
Yossef VVeitz, dah a 1 9 4 0 'ta şunları y azıyord u :
"Bu ü lkede iki h alka y e r bu lu n m ad ığın ın bizler için a çık ve
net olm ası gerekir. A ra p la r çeker g id erse bize y eter ( ...) . O n la
rın hep sin i kov m aktan başka çare y ok; tek bir köy, tek bir kabile
bile bırakılm am alı... A ra p la r gider, sın ırlar da L itan i n ehri bo
yunca biraz ku zey e v e G olan tep elerin e doğru biraz d oğ u y a çe
kilirse, İsrail toprağın ın p ek d e kü çü k olm ad ığ ın ı R oosevelt'e ve
dost d evlet başkan ların a izah etm em iz g erekiy or." 19
İsrail'in b ü yü k gazetesi Yediot A h aron ot'u n 14 Tem m uz
1972 n ü sh asın da Y oram Bar P orath , erişilm esi gereken h e
defi ciddiyetle h atırlatıyo rd u : "Z am anın u n u ttu rdu ğu bir
kısım olg u ları kam u oy u n a açıkça ve cesaretle izah etm ek İsrail
y ön eticilerin in görevidir. B u n lard an ilki, şu olg u d u r: A ra p lar
b e r ta r a f edilip top rakların a el kon u lm ad an ne S iyon izm olur, ne
yerleşim olur, ne d e Yahudi D e v le ti."
İşte biz bu n o k tad a da siyonist sistem in en katı m an tı
ğı içinde b u lu n u yoru z: Yerli Filistinli bir A rap to p lu m u y -
18 H a-A retz g a z etesin d e (13 M art 1972) çık an "Isra eli Jew s and P alestiııian
a ra b s/ İsra illi Y ah ud iler ve Pilistiııli A rap k ir" başlıklı m ak alesin d e N oam
C h o m sk y ta ra fın d a n d ile getirilm iştir. (/ /o/ı/ O o ss Q ııtırlrrlı/'de de (1972,
s. 17) y a y ın la n m ıştır).
19 Y o ssef VVeitz, Jou rn aİ/G ü ııliik, Tel Aviv, l% S .
40^ •R o g er G arau d y
la şen len m iş bir ülk ed e Yahudi bir ço ğu n lu ğu nasıl ger-

çekleştirebiliriz?
Siyasî siy on izm kendi yerleşim ci p ro g ram ın d an d o ğ an
tek çö z ü m ü getird i: Filistinlileri k o v arak ve Yahudi g ö çü
n ü teşvik ed erek bir iskân politikası gerçekleştirm ek.
Filistinlileri k ov m ak v e top rak ların a el koym ak, kasıtlı
v e sistem li bir girişim o ld u .20
Yerliyi to p ra ğ ın d a n etm ek için kullanılan usuller, en
acım asız sö m ü rg eciliğ in usulleridir. Siyon izm sö m ü rg eci
liğinde elbette ırkçı yan ı d ah a d a v u rg u lan an usuller.
B u açıd an b ak ıldığında, siyonist söm ürgeciliği iki saf
h a y a ay ırm ak u y g u n olur.
B irinci safha, klâsik bir söm ü rgecilik k arak teri taşıy o r
du: Yerli işçinin em eğin i sö m ü rm ek söz k on u su yd u . B a
ron E d o u a rd de R oth sch ild 'in yön tem i b u y d u : Fellâhları
u cu z işçilikle b a ğ v e b ah çelerin d e tıpkı C e z a y ir'd e sö m ü r
d ü ğ ü gibi, C ezayirlilerd en b aşk a ola bu A rap ları d a ken
disinin b ağ ve b ah çelerin d e söm ü rerek faaliyet sahasını
sa d e ce Filistin'e yay m ış olu yord u .
1905 İhtilâl'inin b astırılm ası ertesin d e R u sy a 'd a n yeni
bir g ö çm e n d algası geldiği zam an , 1905 civarların d a, bir
d ö n ü m n oktası o ld u . O rad a, d iğer R us ihtilâlcilerin y an ın
d a m ü cad eley e d e v a m etm ek yerine, b astırılan o devrim in
firarileri Filistin'e garip bir "siy o n ist so sy alizm " getirdiler:
İşsçi sınıfına v e Yahudi tarım ın a dayalı bir ek on om i k u r
m ak için, Filistinli fellâhları saf dışı b ırak arak m eslek k o
operatifleri ve "K ib u tz "la r olu ştu rd u lar. K lâsik (İngiliz v e
y a F ran sız tipi) sö m ü rgecilik ten , böylece siyasî siyonizm in
m an tığ ın a u y g u n bir yerleşim ci söm ü rgeciliğe g eçiliy o r
du. Bu ise bir g ö çm e n akınım gerek tiriyord u . Bu g ö çm e n
ler "leh in e" v e (P ro fesör K lein'in dediği gibi) kim senin
"a le y h in e " o lm ay an to p rak ve istih d am o lu ştu ru lu y o rd u .
20 H a tırlay alım ki B alfo u r B ild irisi z am an ın d a siy o n istler to p ra k la rın an

ca k y ü z d e 2 ,5 'u n a sah ip tiler, F ilistin 'in "ta k s im i" sırasın d a ise y ü zd e
6 ,5 'u n a . 1 9 8 2 'd e ise yii/.de 9 3 'ü n ii ele geçird iler.
f
İlâh î M esa jla r T o p rağı i l i ş t i n ■ 10 5
Bundan böyle Filistin halkının yerini başka bir halk alıyor

ve dolayısıyla d a to p rak ların a el k o n u yord u .
Bu b ü yü k o p e rasy o n u n kalkış noktası, 190 1'd e, "M illî
Yahudi F o n u "n u n k urulm asıdır. Bu Fon, d iğer sö m ü rg eci
liklere göre orijinal bir nitelik taşır: O n u n tarafın d an elde
edilen top rak , Yahudi o lm a y a n la ra ne satılabilir, ne de h at
ta kiralanabilir.21
D iğer iki kanun Keren K ayem et'le ilgilidir: ("M illî Yahudi
Fonu", 23 Kasım 1953'te kabul edilen kanun ve Keren H aye-
sod "İm ar Fon u " 10 O cak 1956'd a kabul edilen kanun). "Bu
iki kanun, der Profesör Klein22, kendilerine bir takım ayrıcalıkla
rın tanındığını gören bu toplulukların değişim geçirm esine imkân
lam dı." Bu ayrıcalıkları sıralam adan, basit bir "dikkat çek
m e" olarak, "M illî Yahudi Fonu tarafından sahip olunan toprak
ların ", "İsrail Toprakları" olarak ilân edildiğini ve tem el bir ka
nunun bu toprakların dokunulm azlığını garanti ettiğini ifa
de eder. Bu, 1960'ta kabul edilen (İsrail'in kuruluşundan bu
yana 45 yıldır* hâlâ m evcu t olam ayan müstakbel bir anaya
sanın unsurlarını oluşturan) "d ö rt temel k an u n "d an biridir.
Dakiklik konusundaki hassaslığına rağm en bu bilgin hukuk
çunun bu "dokunulm azlık" konusunda hiçbir yoru m yap
m am ası üzüntü vericidir. B unun tarifini bile verm ez: Millî
Yahudi Fonu tarafından "kurtarılan" bir toprak (redem ption
de la terre=halâs edilen, bir tür nam usu kurtarılan toprak),
"Yahudi" leşmiş bir topraktır; hiçbir zam an "Yahudi olm a
y an " birine satılam az, "Yahudi olm ayan " birine kiralanam az
ve "Yahudi olm ayan" biri tarafından işlenemez.
Bu tem el k an u n u n ırkçı niteliği inkâr edilebilir m i?
İsrailli yöneticilerin tarım politikası, A rap k öylü sü n ü n
elinden toprağını m eto d ik bir şekilde alm a politikasıdır.
K am u y ararın a istim lâkle ilgili 1943 arazi k anunu, İngi
liz M an d a Y ön etim i'n in bir m irasıdır. E sasta m eşru olan
21 B akınız, y u k a rıd a k i s. s. 256, 272.

22 A ge, s. 21.
* 1986 y ılı itib ariy le, çev.
40f •Roger Garaudy
b u kanun, an lam ın d an saptırılm ış ve ayırım cı bir tarzd a

kullanılm ıştır. M eselâ 1 9 6 2 'd e D eyr E l-A rad , N âbil ve
B i'n e 'd e 5 00 h ek tar alan istim lâk edilip sırf Yahudilere
m ah su s C arm iel şehri k u rm ak tan ibaret olan bir "k am u
y a ra rı" öne sü rü lm ü ştü r.
Bir başka yöntem : İngilizler tarafından Yahudi ve Arapla-
ra karşı 1945'te çıkarılmış "olağanüstü kanunlar"ın kullanılı
şıdır. 124 sayılı kanun, askerî valiye bu sefer de "güvenlik"
bahanesiyle, vatandaşlarm yer değiştiım e dâhil bütün hakla
rını askıya alm a yetkisi verir: Bir A rap'ın askerî valinin izni ol
m adan kendi arazisine gidem em esi için, ordunun "devletin
güvenliği sebebiyle" bir bölgeyi yasak bölge ilân etmesi kâfi
dir. Kendisine bu izin verilmezse, arazi "işlenm eyen toprak"
ilân edilir ve Tarım Bakanlığı "ekim ve dikimini gerçekleştir
m ek gayesiyle bu işlenmemiş toprakların sahibi" olabilir.
İngilizler Yahudi terörizm iyle m ü cad ele etm ek için
1 9 4 5 'te bu acım asız söm ü rgeci kanunu çıkardıkları zam an,
huk u k çu B ern ard (D O V ) Joseph, bu "d esp o tlu k " sistem ini
p rotesto ederek şu açıklam ayı yapm ıştı: "H epim iz bu resm î
teröre boyu n eğ m ek zoru n d a m ıyız?... H içbir vatan daş yargısız
olarak öm ü r boyu h ap sed ilm ekten em in olam az... yön etim g ü çle
ri h erh an g i bir kim sey i sü rgü n etm ed e sın ırsız yetkilere sah ip
ler... bun un için h erh an g i bir su ç işlem en ize bile g erek yok, h er
h an g i bir büroda alın m ış rasgele bir karar y eter de artar b ile ..."
Aynı B ernard (D O V) Joseph, İsrail A d alet Bakam old u ğu
zam an bu kanunları A rap lara karşı aynen tatbik edecektir.
A ynı k an u n larla ilgili olarak , Tel A v iv 'd e 7 Şubat
1 9 4 6 'd a yap ılan ayn ı p ro testo m itinginde (H apraklit, Şu
bat 1946, s. 5 8 -6 4 ) J. Sh apira çok d ah a ağır ifadelerle şöyle
d iyord u : "Bu kan u n la ku ru lan d ü zen in m ed en î ü lkelerd e bir
ben zeri hiç görü lm em iştir. N azi A lm an ya'sın da bile böy lesi ka
n u n lar y o k tu ." A ynı J. Shapira İsrail D evleti B aşsavcısı, a r
dın d an da A d alet Bakanı o ld u ğu n d a, bu kan unları A ra p
lara karşı u ygu layacak tır. Ç ünkü bu terö r kanunlarının
devam ın ı haklı g österm ek için, 19 4 8 'd e n beri İsrail'de
"o la ğ a n ü stü h âl" kaldırılm am ıştır.
f
İlâh î M esa jla r T op rakı i l i ş t i n • 1 07
Şim on Peres, 25 O cak 1972 tarihli D avar gazetesinde

şöyle yazıyo rd u : "A sk erî h ü kü m etin d ay an d ığ ı 125 sayılı ka
nun, Yahudi y erleşim i ve Y ahudi g ö çü n e karşı m ü cadelen in d o ğ
rudan devam ı m ah iy etin d ed ir. "
1 9 4 8 'de çıkarılan, 1 9 4 9 'd a değişiklik yap ılan işlenm e
m iş arazilerle ilgili kan u n da aynı yö n d e ve çok daha kes
tirm ed en giden bir k an u n d u r: "K a m u y a ra rı" vey a "ask eri
güvenlik" bahanesine bile gerek g ö rm ed en Tarım Bakanlı
ğı terkedilm iş h er to p rağ a el koyabilir. İm di, M oşe D ayan
tarafın d an kurulan ve u zu n z am an Ariel Şaron tarafından
kom uta edilen "Birlik 1 0 1 "in 19 4 8 'd e D eyr Y â sirid e , 29
Ekim 19 5 6 'd a K afr K âsim 'd e yaptığı tarzdaki terör veya
katliâm ların olu ştu rd u ğu kitleler hâlindeki A rap göçü yle
geniş araziler böylece "k u rtarılm ış", A rap sahip v ey a çalı
şanlarından boşaltılm ış ve Yahudi işgalcilere verilm iştir.
Fellâhları topraklarından etm e çarkı, 30 H aziran 1948 ka
nunu, "sahipsiz" m ülkler hakkm daki 15 K asım 1948 olağa
nüstü kararnam esi, "sahipsiz" arazilerle ilgili kanun (14
M art 1950), toprak edinm e kanunu (13 M art 1950) ve A rap
ları topraklarım terk etm eye zorlayarak topraklarım çalm ayı
ve oralara Yahudi yerleşimcileri oturtm ayı m eşrulaşürm aya
yönelik daha bir sürü tedbirle tam am lanm ıştır. Bunu N athan
VVeinstock'un Siyonizm İsrail'e K arşı23 kitabında görebiliriz.
Filistinli çiftçilerin oralardaki varlıklarım hatıralarına v a
rıncaya kadar silm ek ve "ıssız top rak lar" m asalım geçerli
kılm ak için, A rap köyleri, evleri, çitleri ve hatta m ezarlık ve
kabirleriyle birlikte yıkılıp yok edildi. Profesör îsrael Sha-
hak, 1948'd e m ev cu t 475 köyden buldozerlerle taru m ar
edilm iş 385 A rap köyünün listesini 1975'te ilçe ilçe verdi.
İsrailli yerleşim ciler 1979 'd a n beri Batı Ş eria'ya b ü yü k
bir ihtirasla ve en klâsik söm ü rgeci geleneğine u y g u n ola
rak silâhlandırılm ış koloniler hâlinde y erleşm eye d evam
ediyorlar.
23 N ath an VVeinstock, Le su m ism e coıılrc IsraelISİı/oııiz İsrail'e Karşı, M aspero

Yayınları, Paris, 1969, s. 373 v c devam ı.
4 0 f •R o g e r G a r a u d y
G enel son u ç şu d u r: Bir b u çu k m ilyon Filistinliyi k o v

d u k tan son ra, "M illî Yahudi F o n u " ad am ların ın dedikleri
gibi, "Y ah u d i to p ra ğ ı" 1 9 4 7 'd e y ü zd e 6,5 iken b u g ü n artık
Filistin'in (y ü zd e 75 'i d evlete ve y ü zd e 1 4'ü M illî F o n 'a âit
o lm ak ü zere) y ü z d e 9 3 'ü n d e n fazlasını oluşturuyor.
in san ve top rağın statü sü k on u su n d a siyasî siyonizm in
söm ü rgeci ve ırkçı politikası böyle old u ğu n u göre, M ena
h em B egin 'in sözü n ü ettiği "ö zerk lik "in İsrailli yöneticiler
a k sın d a n ne m a n a y a geldiğini an lam ak kolaydır.
G erçekte söz konusu olan, siyonist söm ü rgeciliğin il
hakçı politikasını d e v a m ettirm ektir.
Iîe r şeyd en önce, İsrailli yöneticilerin kim inle m ü zak e
re m asasın a o tu racağ ı bilinm iyor: FK Ö (Filistin K u rtuluş
O rg ü tü )yle m i? N e p ah asın a olursa olsun on u n la g ö rü ş
m ek istem iyorlar. H alkın seçtiği kim selerle m i? O nların da
hepsini yerlerin d en ettiler.
İşte bu özerklik k arik atü rü için ö n g ö rü len belli başlı
h üküm ler:
3 M ayıs 1979: B egin on bir b ak an d an olu şan k om iteye
İdarî özerklik tasarısını sunar. 17 M ayıs tarih in d e kom ite
bunu kabul e d e r ve 21 M ayıs tarihinde de h ü k ü m et res
m en tanır.
H ü k ü m etçe resm en tan ın an bu tasarı, Siyonist D ev-
let'in ilhakçı ve y ay ılm acı politikasını on ay lay an bir ilke
ler sıralam asın d an ibarettir. Z aten İdarî özerklik için ö n g ö
rülen beş yıllık bir geçiş dönem inin ard ın d an , İsrail Batı
Şeria ve G azze şerid in d eki sö zd e "egem en lik h ak k ı"n ı ta
lep edebilecektir. Bu ilke b ü tü n ötekileri ayd ın lığa k av u ş
turur. “Yahudi y erleşim ciler ve Y ahudi sakinler, İsrail k a n u n la
rına ve İsrail y ö n etim in e tâbi o la c a k la rd ır ": Ö zerk rejim altın
daki bölgelerd e yerleşim ciliği d ev am ettirıfle "h ak k ı" sak
lı kalacak tır; k am u arazileri ile "işle n m e y e n "24 araziler, iş
24 "B e g in 'in Batı Şeria to p rak la rıy la ilgili teklifleri şu n lard ır: E kim y a p ıl
m ay an k am u arazileri g ü v en lik ih tiy açları, Yahudi y erleşim i v e g ö çm en
lerin d u ru m u n u n iy ileştirilm esi için g erek tiğ in d e k u llan ılacak tır. Ö zel -»
rT
İ l â h î M e s a j l a r T o p r a k ı J-i l i ş t i n • 1 09
galcinin elinde olacak tır; silâhlı k u vvetleri "ö z erk rejim a l

tın daki bölg elerd e h arekâtta bu lu n abilecektir" ; em n iyet gü çle
ri işgal altındaki to p rak lard a "iç güvenlikten sorum lu ola
cak lard ır". İd arî m eclise gelince, h ü k ü m et tasarısı şunu
açıkça belirtir: "A sk erî h ü k ü m et öz erk otoritey e yetkilerin i
devredecektir. Y önetim kon sey in in seçilecek ü yelerin in say ısı ve
ken d isin e b ağ lan acak İdarî birim lerin sayısı m ü zakere ile b elir
len ecektir." D aha sonraki ekte ise, siyonist yöneticilerin Ba
tı Şaria ve G azze'd e bir Filistin D evleti'nin kurulm asına
asla izin v e rm ey eceğ i hatırlatılır.25
H ü k ü m et oy birliğiyle k ararlaştırm ıştır ki " Y ahuda, Sa-
m ire ve G azze A rap sâkin lerin in tam bir ö z erk y ön etim i ve bu
bölg elerd ek i Yahudi y erleşim cilerin v arlığ ı için ilkeler tasarısı"
başlıklı bu tasarı özerklik k on u su n d ak i m ü zak erelerd e İs
rail h eyetine tem el m etin vazifesi görecektir. Taktik sebep
lerden ö tü rü , m ü zak ereler sırasın d a şim dilik M ısır'a tak
d im ed ilm eyecek ti.26
Bu "... ilkeler tasarısı"nın tatbiki için Ben Elissar Komitesi
tarafından edilen tavsiyeler, H a'aretz gazetesi tarafından açı
ğa vuruldu. Bunlar 9 Şubatta sunulanları tam am lıyor ve
özerk yönetim e yeni kısıtlam aların dayatılacağını gösteriyor.
Bu kısıtlamalar, İdarî konsey seçimleri için takip edilmesi
gerekli seçim yöntem i düzeyinde başlıyor. "İşgale karşı çık
m aktan m ahkûm bir kim se seçilem eyecektir; adaylar aday oldukları
seçim çevresi belirtilm eden fe r d î bir liste üzerinde gösterilecektir."
Ekonom ik düzeyde: " Ö zerk yönetim in para basm a, bir m er
kez bankası kurm a ve dolaylı vergi alm a yetkisi olm ayacaktır. N e
ithalat ve ihracatı, ne de para sirkülasyonunu denetleyecektir."
m ü lk o la ra k tescil ed ilm em iş, fakat ek ilm ey en to p rak lar da ay nı şek ild e

g erek tiğ in d e g ü v en lik için k u llan ılacak tır. 15u d u ru m d a o n lara el k o n u
la ca k ve m ü sad ere e d ilm ey ecek tir (bu iki yön tem a rasın d ak i fark el k o y
m a d a m ü lk sah ibi sah ip lik h ak k ın ı k orur). Ö/el v e işlen m ek te o lan to p
ra k la r an ca k g ü v en lik v e yol in şaatı için m u tlak a g erek li o ld u ğ u n d a k u l
la n ıla ca k tır." Jerıısalem P ost, 18 M ay ıs 1979, birinci sayfa.
25 H a 'a re tz , 22 M ay ıs, 1979, s. 1.
26 M a'ariv, 2 2 M ay ıs 1979, s. 4.
İç gü ven lik d ü zey in d e: "... S iyasî tutuklular, İsrail y a sa

m asın a bağlı h a p ish a n elere hap sed ilecektir; İsrail h ü k ü m eti her
türlü affa karşı v eto ku llan abilecektir..."
Toprak y ağ m ası arttık ça artacaktır. G erçekten de, "7 2 7
bin d o u n o m /d ö n ü m " 27, m a n ev ra sahası ve ask erî alan açm a
b ah an esiyle "çitle çevrilecek "tir. Yol inşaatı için gerekli
tarlalarsa cabası: Batı Ş eria'd a "altıd an fazla oto b an " ve
bir d iğeri de G azze şerid in d e yapıldı. B unlar belli başlı şe
hirleri "çev relem esi gerek en " yollard an h âriç yollardır.
"T opraklardaki ulaşım a ğ ın ın kon trolü , İsrail U laştırm a B akan
lığı tarafın dan sağ lan acaktır." A yrıca işgalci, "Gazze şeridin e
su tem in ed ecek ve B atı Şeria'nın su im kân ların ın ku llan ılm a
h akkın ı elin d e tu tacaktır".
Ben Elissar K om itesi'n in bir başka m an id ar tavsiyesi:
"Yahudi y erleşim ciler m a h a llî bir p olis g ü cü n e sah ip o labilecek
v e bü tü n sey a h a tlerin d e silâh taşıy abileceklerd ir." 28
Bu op erasyon u n bilânçosu, G üney Afrikalı A frikan erlerin
(o ray a yerleşm iş A vrupalı b eyazların) ırk ayırım cılığı konu
sunda u zm an "D ie T ran svaler" gazetesinde dikkate değer
(ve m an id ar) bir şekilde önceden özetlenm işti: "İsrail halkı
nın, Yahudi olm ayan halklar arasın da ken disi olarak kalm aya
g ay ret ettiğ i tarz ile A frikan erlerin oldukları g ib i kalm aya çalış
m ak için gösterd ikleri tarz arasın daki ne fa r k vardır?"29
Aynı "ırk ay rım cılığı" sistem i, top rak lara el k on u lm a
sında old u ğ u gibi kişilerin d u ru m u n d a da kendisini gös
terir. İsra illilerin F ilistin lilere b a h şe tm e k isted ik leri
"ö zerk lik ", G ü n ey A frik a'd ak i siyah lara verilen "b an tu s-
ta n la r/k a p a lı alan lar" m bir benzeridir.
"D ö n ü ş" kan u n u n u n sonuçlarını analiz ed en Klein m e
seleyi şöyle o rtay a koyar: " E ğ er Yahudi halkı, İsrail D evle
27 B ir "d o u n o m / d ö n ü m ", 1.000 m etre k arelik alana tek abü l eder.

28 H a'aretz, 21 M ay ıs 1979, s. 1.
29 H en ry Katzvv, South A frica: a cou n try u dthou t frie n d s/G ü n e y A frika: D ostsuz
B ir Ülke, z ik red en R. S tev en s: X ionisın, South A frica a n d A ap arth eid lS iy o
nizm , G ü n ey A frika ve Irk A ı/ın ın cıh$t.
T
İ l â i ı î M c 's ü jl. ır lb|>r;ı£ı I i l i ş t i n • 111
ti'nin halkım h ay li h ay li aşıy orsa, o zam an biz dc bu n a karşılık,

ü lkede Yahudi olm ayan , esas itibariy le A rap vc D ü rzî olan ön em
li bir azın lık bu lu n d u ğ u n a g öre, İsrail D evleti'in bütün halkının
Yahudi olm adığın ı söy ley ebiliriz. A sıl m esele, halkın (din ve ırk
aid iy etiy le ta r if edilen ) bir kısm ın ın g ö ç etm esin i kolaylaştıran
bir D önüş K a n u n u ’nun olm asın ın h an g i ölçü de ırk ayırım cılığı
olarak g örü lü p g örü lem ey eceğ in in bilin m esi m eselesidir. "30
Y azar özellikle ırk ayırım cılığının b ü tü n şekillerinin o r
tad an kaldırılm ası hak k m d ak i (Birleşm iş M illetler Genel
A sam blesi tarafın d an 21 A ralık 1 9 6 5 'te kabul edilen) M il
letlerarası Sözleşm e'n in D ön ü ş K an u n u 'n a tatbik edilip
edilm ediğini m erak ediyor. K a ra r v erm eyi ok u y u cu y a bı
raktığım ız bir diyalektikle, bu seçkin h u k ukçu hü k m ü n ü
şu ince ayırım la veriy o r: A yırım cılığın olm am ası k on u
su n d a " bir tedbir özel bir g ru p aleyhinde alın m am alıdır. D ö
nüş K an u n u , İsrail'e y erleşm ek isteyen Y ahudiler lehinde alın
m ıştır, h içb ir g ru p veya m illiy et aleyhine y ö n elik değildir. Bu
kan u n u n ne ölçü d e ay ırım cı oldu ğu g örü lm em ekted ir." 3'1
M eşh u r bir şak ad a vu rgu lan d ığı gibi, bütün v a ta n d a ş
lar eşittir, am a bazıları d iğerlerin d en daha fazla eşittir d e
m ek olan en hafif tabirle bu cü retk âr m an tık tan kafası ka
rışacak v ey a şaşıracak ok u y u cu ya, bu D önüş K anunu ile
m ey d an a getirilen o rtam ı m a d d î örnekleriyle açıklayalım .
B u ndan yara rla n m a y a n la r için vatan d aşlık hakkm daki
k anun (5 7 1 2 -1 9 5 2 ) ö n gö rü lm ü ştü r; bu kanun (m ad d e 3)
"d ev letin kurulm asının h em en öncesinde Filistin v a ta n d a
şı olan ve (Yahudilerle ilgili) 2. m ad d e gereği İsrailli o lm a
yan h er fert"le alâkalıdır. Bu kinayenin belirlediği (ve " d a
ha ön ce vatan d aşlığı hiç o lm am ış", yani irsen vatan sız
olarak görü len ) kim seler, şu zam an d an bu zam an a k ad ar
bu d iy ard a otu rd u k ların ı (Siyonist D evlet'in kuruluş d ö
nem indeki sa v a ş ve terör esnasında kimlikleri k ayb old u
ğu için çoğu zam an bulu n u p gösterilm esi im kânsız b elge
30 A ge.
31 A ge.
4 1 2 •R o g c r G a r a u d y
lerle) isp atlam ak zo ru n d ad ırlar. Aksi takdirde geriye, v a

tan d aş olm ak için, bazı şartları m eselâ "İb ran iceyi belli öl
çü d e bilm eyi" gerek tiren "y u rttaşlık " yolu n u seçm esi k a
lır. B u n u n ard ın d an , İçişleri Bakanı "fayd alı olduğuna
h ü k m e d e rse ", İsrail vatand aşlığını b ah şed er (veya red d e
d er). K ısacası, İsrail kanunu gereği, P atagon yalı bir Y ah u
di, Tel Aviv h av aalan ın a ayağını b asar b asm az İsrail v a
tan d aşı olu r; F ilistin 'de d oğm u ş, Filistinli bir aileden g e
len bir Filistinli v atan sız sayılabilir. B u rad a hiçbir şekilde
Filistinliler aley h in d e ırkçı bir ayırım söz konusu değildir;
sa d e ce Y ah u d iler leh in d e bir tedbir v ard ır o kadar!
O h âld e 10 K asım 1975 tarihli BM Genel A sam blesi'nin
siyon izm i "ırkçılığın v e ırk ayırım cılığının bir şekli" ola
rak tan ım layan K a ra rı’na (3379 - x x x sayılı k arar) itiraz et
m ek z o r görü n ü yor.
SİYONİST DEVLETTN
DIŞ POLİTİKASI
ayılm acı v e sald ırgan dış politika, siyon izm in tem el

Y ilkelerinden ve de ırkçı siyasetin d en kaynaklanıyor.
Yerlerine d ışarıd an gelen bir halkı y erleştirm ek için Fi
listin halkının k ovu lm ası, soyu lm ası ve katliâm a tabi tu
tulm ası, elbette orad a d ö rt bin yıldan beridir y aşam ak ta
olan sad ece yerli Filistinlilerin öfkesine değil, bu sö m ü rg e
ci girişim karşısında A rap âlem inin bütünün de gü v en siz
liğine yol açm ad an ed em ezd i.
G erçekten de Siyonist İsrail D evleti'nin d oğ u şu n d an
bu yan a O rtad oğ u kan ve ateşe verilm iştir. N itekim b u ra
da beş sav aş patlak verm iştir: 1948, 1956, 1967, 1973, 1982.
Bu k on u d a bir kere d ah a, T evrat'ta "Fırat'tan M ısır hleh-
ri'ne" şeklinde yer alan "v a a t"te n alınm a o ilk form ülünü
hatırlasak iyi olur. Bu v a a t ve o form ül, sad ece Filistin'in
tam am ını kap sam ak la kalm az, Ü rd ü n , G üney Lübnan,
Suriye'nin, Irak'ın ve Suudi A rab istan 'ın bir kısm ını da
içine alır.
Ü rd ü n 'ü n elindeki K u d ü s'ten , Suriye'deki G olan 'a ve
G üney L ü b n an 'a k ad ar u zan an bir biri ard ın ca gerçek le
şen "k em irm eler", tehdidin hiç de h ayalî olm adığını ap a
çık ispatlıyor.
D ahası, Siyonist İsrail D evleti, hiçbir zam an ne m illet
lerarası hukuka, ne de alm an taahhütlere riayet etm iştir.
414 •Roger Garaudy
İsrail D evleti, B M 'y e belli bir şartla kabul edilen tek

devlettir: 11 M ayıs 1 9 4 9 'd a o, bu resm î tan ın m ayı elde et
m ek için şu taah h ü tlerd e b u lunm uştu:
a) K u d ü s'ü n statü sü n e dok u n m am ak .

b) Filistinli Arapların evlerine geri gelmelerine izin vermek.
c) Taksim k ararıyla tespit edilen sınırlara riay et etm ek.
JSfe v a r ki Siyonist D evlet için, k u ru lu şu n d an beri, her

an laşm ayı old u ğ u gibi B irleşm iş M illetler'in h er kararı da
bir "k âğ ıt p a rça sı" h ü k m ünded ir.
B irleşm iş M illetler'in "ta k sim " kararı, yani İsrail D ev-
leti'nin b izzat d o ğ u m tescilin den bah sed erk en Ben G ur-
yon şu açıklam ayı y a p a r: " İsrail D evleti, 29 K asım 1947 ta
rihli B M kararın ı k een len ıy ek iin /h iç olm am ış o la ra k göriir. "l
Siyonizm in dış siyasetindek i gelişim i iki m erh aleye ay
rılır:
a) İkinci D ü n ya Savaşı öncesi Siyonizm , Fîerzl'in takti
ğine göre, çeşitli sö m ü rg eci devletlerin em ellerin e h izm et
ed erek ilerler: "Biz A sy a'da B atı'nin bir kalesi o lacağ ız " ( Ya
h u d i D evleti)
b) İkinci D ü n ya S av aşı'n d an son ra Siyonist İsrail D ev
leti, en güçlü em p eryalizm in , yani A B D 'n in âleti o larak
ilerleyecektir. Filistin'in fevkalâde stratejik k on u m u say e
sinde, on u n hesabına, sad ece S üveyş K an alı'nı değil, Şa-
ro n 'u n ifadesiyle, Ç an ak k ale B oğazı ile B asra K örfezi'nin
de tam am ını gözetleyecektir.
Blokların çatışm asın d a ön em li2, d ü n ya çap ın d ak i bu
stratejik rol, İsrail'in T evrat "kılıfı" altında, son su z y ayıl
m a hedeflerini nasıl keyfince afişe edeb ildiğini gözler
ö n ü n e serer.
1 N cw York Tim es, 6 A ralık 1953.

2 A m erik an o rd u su n u n gizli istih b a ra t b a şk a n ı G en eral G e o rg e J. K eeg an
İsrail'i “A kden iz'de S ovyet em p ery alizm in i d en g eley eb ilecek tek an ah tar" o la
rak görür, leru saleın Post, 2 A ğ u sto s 1977.
İlâ h î M e sa jla r T o p ra ğ ı rilistin • 415
A taların a v a a t edilm iş "B ü y ü k İsrail" m itinden h are

ketle İsrailli yöneticiler, yay ılm acı, sald ırgan ve ilhakçı si
yasetlerini, bu m asallar adına, "haklı g ö sterm ek "ten geri
durm adılar.
A ğu stos 1 9 6 7 'te M oşe D ayan aynen şöyle diyordu:
"Bizler Tevrat'a sah ip sek, b iz ler k en d im iz i Tevrat'ın halkı olarak
görü yorsak, Tevrat'ta v aat edilen bü tü n topraklara, H âkim lerin
ve D in U lularının top rakların a sah ip o lm ak zoru n d ay ız."
Böylesi "ilk eler"d en y ola çıkılınca elbette sınırlar elâs
tik olur.
"A m erikan B ağ ım sızlık B ey an n am esi'n e bakın. O rada h içb ir
toprak sın ırı zikredilm iyor. B izler d ev letin sın ırların ı tespit et
m ek m ecbu riy etin d e d eğ iliz ." 3
O ldukça m an id ar bir şekilde Ben G urion, A m erikan
"em sal"in i hatırlatır. G erçekten de A m erik a'd a, bir asır
boyunca, sınır Pasifik'e k ad ar değişken o larak kaldı. Ç ü n
kü kendilerini p ü sk ü rtü p top rak ların a el k oym ak için sü r-
d örülen "A m erik an yerlileri a v ı" m eselesinde kazanılan
başarıya göre sınır hep değişip d u rd u . A n cak Pasifik'e
ulaşılınca "sınırın k ap an ışı" ilân edildi.
Ben G urion çok açık bir şekilde söyler: "Statükoyu d e
vam ettirm ek sözkoııu su değildir. D inam ik, g en işlem ey e y ön elik
bir d ev let m ey d an a g etirm ek zoru n d ay ız."
Siyasî u y gu lam a şu garip teoriyle örtü şm ek ted ir: Top
rağını alm ak v e halkını k ovm ak . Siyonist D evlet'in daha
kurulu şu n d an itibaren b izzat yapısı gereği, y ü rü rlü ğ e
koydu ğu orm an kanunu işte budur. N itekim Filistin'in
"tak sim i" k onusundaki BM k ararm a hiçbir zam an İsrailli
yöneticiler uym am ışlard ır. D aha ön ce de g ö rd ü ğ ü m ü z gi
bi, 29 K asım 1947 taksim kararı ile İngiliz m an d asın ın fii
len sona erm esi arasın d a, siyonist k om an d olar Yafa ve Ak-
ka gibi A rap lara âit top rak lara el koydular.
D eyr Y âsin katliâm ı (9 N isan 1948) gibi k atliâm lard an
Filistinlileri k o ru m a k için A rap devletleri m ü d ah ale e t
1 jeru salcm P ost, 10 A ğ u sto s 1967.

tik lerin d e de, siy on ist y ö n eticiler için bu d u ru m , yeni

to p ra k la r ilh ak etm en in yen i bir fırsatı olu r: B irleşm iş
M illetler tarafın d an k en d ilerin e verilen Filistin to p ra ğ ı
nın y ü z d e 5 6'sın ı, ilk Israil-A rap savaşı so n u n d a işgalle
y ü z d e 8 0 'e çıkardılar.
A rap d evinin teh d id i altında bulunan ve an cak askerî
m ah aretiy le ay ak ta kalan "k ü çü k h alk " efsanesinin, o rta
daki gerçek ler k arşısın d a hiçbir iler tu tar yanı yoktur.
Ç ü n k ü İsrail ord u su n u n h em kalite h em de m ik tar bakı
m ın d an bü tü n A ra p devletlerin in tam am ın d an çok daha
fazla silâh ve d o n an ım a sahip old u ğu b u gü n k ü hâlini bir
y an a bırakalım , 1948 savaşın d a, Mısır, Suriye, Ü rd ü n ,
Lübnan ve İran 'ın birleşik ordularının sayısı 22 binden az
iken İsrail'in ask er sayısı 60 bin idi.
O ilk h a m le b ile İsrailli y ö n e tic ile r için y e te rli sa y ıl
m a d ı: 9 M a rt 1 9 6 4 ta rih li N e w Y ork T im es g a z e te s i (o
sıra d a e m e k liy e a y rılm ış ) B en G u ry o n 'la y a p ılm ış şu
g ö rü ş m e y i y a y ın la r: " E ğ er G en era l M o ş e D a y a n 1 9 4 8 s a
v a ş ın d a g e n e lk u r m a y b a ş k a n ı o ls a y d ı, İsra il to p ra k la rı ço k
d a h a b ü y ü k o lu r d u ." 1 9 4 8 sa v a ş ı sıra sın d a ö n e m li k o m u
ta n lık la rd a b u lu n a n G e n e ra l A llo n ise şö y le d iy o rd u :
" B a şb a k a n v e B a şk a n T ru m aıı'ın (ç o k a ğ ır b a sk ı y a p tığ ı) S a
v u n m a B a k a n ı B en G u ry o n o rd u m u z u n ile r le m e s in i d u r
d u r m a e m r i v e r d iğ i z a m a n , b iz k u z e y d e (L ü b n a n ır m a ğ ı) L i-
ta n i'd eıı g ü n e y b a tıd a S in a ç ö lü n e k a d a r v a ra n b ir z a fe r in
u çu n d a y d ık . B ir k a ç g ü n lü k b ir ç a r p ış m a d a h a o ls a y d ı, bü tü n
ü lk e y i k u r t a r a b ilir d ik . "
Bu sad ece ertelen m iş bir projeydi. Ç ü n k ü S ü veyş K ana-
lı'nın C em al A b d ü n n âsır tarafın d an m illîleştirilm esi sıra
sında İsrail'in Siyonist yöneticileri, K anal ü zerin d e gözü
olan İngilizler v e C ez a y ir savaşının tam ortasın d a M ı
sır'd ak i C ezayir k u rtu lu ş savaşın ın yön eticilerin e ve on la
rın m üttefiklerine ağır bir darbe indirm eyi u m an Fran sa
ile ittifak ku rarak , b u n u yeni bir to p rak genişletm e fırsatı
olarak gördüler. H arek ât, F ra n sa 'd a M oşe D ayan , Şim on
Peres ve Fran sa cep h esinden de (geleceğin C ezay ir şehri
f
İlâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı F ilistin •4 1 7
"gen eraller k o m p losu " lid erlerinden biri) G eneral Chall

ve Fran sız hük ü m eti tarafın d an p lân lan d ı.4
H em A m erik a h em de Sovyet tarafın d an basılan bir
fren bu yeni ask erî seferi d u rd u rd u . A m a "b ü y ü k h ed ef"
d ev am ed iyord u . N itek im M en ah em Begin şöyle y azm ış
tı: "İsrail Toprağı, İsrail h alkın a g eri verilecektir. Tam am ı ve
son su za dek. "5
196 7 'd e İsrailli yöneticiler, yen i bir ileri sıçram a h arek e
ti y ap m a y a k arar verdiler. S avaş onların problem lerini
çözm e tarzıdır. Ç ü n k ü 1 9 6 7 'd e 9 50 bin faal bir n ü fu stan 96
bini işsizdi. D ışarıya g öç içeriye gö çten fazlayd ı (sene için
de yaklaşık 10 bin v a ta n d a ş İsrail'd en ayrılıyord u ). Dias-
p o ra 'd a n (özellikle de A m erik an d iasp o rasm d an ) top la
nan paraların girişi tabana vu rm u ştu . M u zaffer bir savaş
bütün bu problem leri bir seferde halledebilirdi: İşsizliği
b ertaraf etm ek için seferberlik v e top rak işgali, p ara top la
m ayı teşvik için İsrail'in "g ü v en liğ i"n in tehdit altında ol
d u ğu y ay g a ra la rı ve g öçm en lere yen id en itim at sağlam ak
için de z a fe rle r...
"Ö nleyici sa v a ş " fikri siyonist sistem in m an tığın d a
vardı. N itekim d ah a 12 Ekim 1 955'te M en ah em Begin
K n esset'te şu açıklam ayı yap ıy ord u : "H iç tereddü t etm eden
A raplara karşı bir ö n ley ici savaş açılm ası g erek tiğ in e sam im i
yetle in an ıyoru m . H edeflerim ize an ca k bu y olla erişeb iliriz:
- İlk olarak, A rap g ü cü n ü n im hası,
- İkin ci olarak da, topraklarım ızın g en işlem esi. "
"A ltı G ün S avaşı" denilen 1967'n in "ön leyici sav aşı", 7
A ralık 194 1 'd e , savaş ilânı y a p m a d a n (H aw ai ad aların d a),
Pearl H a rb o u r'a baskın y ap an ve A m arik a'n ın Pasifik filo
sunu im ha ed en faşist Japonlarınkine b en zer bir h arek ât
1 N. L au L avie, M osh e D ayan, a biography/M oşe D ayan, B ir B iyografi, s. 156.

15 M en ah em B egin , T he R evolt, S tory o f the Irgnn/İsyan, İrgıtn'ıtn Tarihi, s. 335.
29 K a sım 1967 tarih li N ew York Tim es, G eneral ile G n u llc'ü n şu g ö zlem in i
ak tarıy o rd u : "1956 S ü veyş m eselesin de İsrailliler, savaşçı ve yayılm a açg özlü
sü bir h a lk olarak g ö rü n d ü ler."
41£ R o g er G a rau d y
o larak başladı. 5 H aziran 1967'd e, İsrail u çak filosu savaş

ilânı y a p m a d a n M ısır u çak alanlarım kullanılam az hâle
getirdiler.
12 H aziran 1 9 6 7 'd e B aşb ak an Levi Eskhol K n esset'te
"İsrail D evleti'n in v arlığ ın ın p a m u k ip liğ in e bağlı oldu ğ u n u ,
am a A ra p y ön eticilerin İsrail'i im ha etm e u m u tların ın ortadan
k a ld ırıld ığ ın ı" söyledi.
H içbir İsrailli yönetici, iç ve dış kullan ım da saf v e bön
lere yöneflk bu y alan a in an m ıyord u . İsrail'in eski b ak an la
rın d an M ord ek aı B en to v b u n u açıkça dile getirdi: "K ökü
m ü zü n kaz ın a ca ğ ıy la ilgili bü tü n bu hikâyeler, y en i A rap top
rakların ın ilhakın ı haklı g ö sterm ek için daha son ra u y du ru lm u ş
ve şişirilm iştir." 6 A sk erler de b u n u teyit ederler. G eneral
E z e r VVeizmann, “İm h a ed ilm em iz g ib i bir tehlike h içb ir zam an
s ö z kon u su o lm a m ış tır ”7 ifadesini kullanır. G enerel M atitya-
h u Peled de, "1967 H a z iran ın d a soy kırım teh likesin in b a şım ı
zın ü stü n d e g ez in d iğ i ve İsrail'in fiz ik î varlığ ı için sav aştığ ı te
zi, sav aş son rasın d a d oğ m u ş ve g eliştirilm iş bir blöften ibaret
ti" 8 der. G eneral Rabin bile şu n u y azar; “N âsır'ın savaş is
ted iğ in i san m ıy oru m . 14 M a y ısta Sina'ya g ö n d erd iğ i iki tüm en,
İ s r a il’e karşı sa ld ırıy a g e ç m ek için y eterli değildi. O bu n u bili
yor, biz d e biliyordu k. "9
Saldırı ve yalan ın bir aray a gelm esi, İsrail'e Sina'yı iş
g al etm e im kânı sağlad ı. Yalan, zira Siyonist D evlet'in res
m î tem silcileri, hiçbir ilhak d ü şü n m ed ik lerine d âir bir biri
ard ın ca d em eçler verm işlerdi.
İsrail'in B M 'd ek i tem silcisi M ichael C om ay, 8 K asım
1 96 6 'd a , (U. N . D o cu m en t A /S P C . PV 505) "İsrail'in k o m
şu ların ın top rağ ın d a asla g öz ü y o k tu r ” d iyord u . M oşe D ayan
5 H aziran 1967 tarihli bir ra d y o k on u şm asın d a “B izim isti
lâ p rojem iz y o k tu r ” ifadesini ku llanıyordu. B ü tü n bunları
6 M o rd ek aı Bentov, A l H am ism ar, 14 N isan 1972.

7 G en eral E z er VVeizmann, M a'ariv, 19 N isan 1972.
8 H a'aretz, 19 M art 1972.
9 A ynı eser (alın tılay an Lc M oııılc, 3 I la z ira n 1972)
İlâ h î M e sa jla r T op rağı F ilistin • 119
bir de İsrail H a v a K u vv etleri K om u tan ı G eneral H o d 'u n

şu dedikleriyle karşılaştıralım : "On y ıllık hazırlık, 80 d a kika
da icra ed ild i." (Söz k on u su olan 5 H aziran 1967 akım dır).
“B iz bu p lân la y a tıy o r bu p lân la kalkıy ord u k, sü rekli g eliştiri
yordu k. " 10
H ainlik k azan ç sağ lıyo rd u , çünkü 1967 son rasın d a si-
yonistler, 1947 taksim inin kendilerine ayırdığı alanın ü ç
katı bir to p rağ ı işgal ed iyorlard ı. Ö yleyken yeni fetihler
için ağızları su lan ıyord u .
1968 Tem m uz ayın d an itibaren M oşe D ayan şunu ilân
ed iyord u : "Son y ü z y ıl boy u n ca halkım ız, g itg id e artan sayıda
Yahudi g etirerek, sın ırları g en işletm ek için g itg id e daha çok y er
leşim y eri aça ra k bu ü lken in , bu m illetin in şasın a koyu ldu . H iç
bir Y ahudi'nin bu sü recin bittiğ in i söy lem esin e m ü saad e etm e
yelim . H içb ir Y ahudi'nin y olu n son u n a y aklaştığ ım ızı söy lem e
sin e izin v erm ey elim .”
Aynı M oşe D ayan 1 9 6 7 'd e şöyle d iyord u : "Bize Tak
s im le tan ın an sın ırlara bab alarım ız ulaştılar. B izim ku şağ ım ız
1 9 4 9 ’un sın ırların a ulaştı. Ş im d i "altı gü n sav aşı" n ın n esli Sü
veyş, Ü rdün ve G olan T epelerin e erişm ey i başardı. O n lar Ü r
dün'ü n ötelerin e - b e lk i Lü bn an 'a ve belki d e O rta S u riy e'y e-
uzanacaklar. "u
G olda M eir 1 9 7 2 'deki bir m ü lâk atta kendisine soru lan
"G ü ven liğ in iz açısın d an nasıl bir top rak d ü şü n ü y orsu n u z? "
soru su n a şu cevabı v eriy o rd u : “B ir h at çizm em iz g erekip g e
rekm ed iğ in i soru y orsan ız, onu y apm adık. G erekeceği zam an y a
pacağız. F akat İsrail p olitikasın ın tem el n oktaların dan biri, 4
H aziran 1967 sın ırların ın barış an laşm asın d a y en iden dü zen le-
nem eyeceğidir. S ın ırlarda bazı d eğ işikliklerin olm ası gerekir. Biz
sın ırlarım ızd a, bü tü n sın ırlard a g ü v en liğ im iz açısın dan bazı
d eğ işik lik ler istiyoruz. "12
10 T he S u ııday Tim es, L on d ra, 26 T em m uz 1967, s. 7.

11 İsrail haftalık dergisi H a O lam H azelı tarafından yayınlanan ve L on d ra'd a
çıkan 25 H aziran 1969 tarihli Times tarafından da lekrarlanan açıklam a.
12 M a'ariv, 7 H aziran 1968.
1973'te birden bire durdurulm asının ardından, İsrail'in

söm ü rgeci siyasetinin tırmanışı yolundan sap m ad an d evam
etti. Özellikle de Eyül 1978'd e yapılan C am p D avid sözleş
m elerinden sonra... Bu sözleşm eler ona işgal topraklarında
yeni yerleşim birim leri açm asına, K udüs'ü ve G olan'ı ilhak
etm esine ve 1982'd e Lübnan'ı istilâ etm esine im kân tanıdı.
1982 yazında Lü b n an 'a yapılan saldırıyı önem li kılan, ne
onun olağanüstü niteliği, ne de beklenm edik niteliğidir.
Ç ünkü bu harekât onlarca yıl öncesinden hazırlanm ıştı. Bu
saldırı, İsrail söm ürgecilik ve faşizm inin m ücadele m antı
ğında Lebensraum , yani "h ay at sahası" olarak zaten vardı.
Yeni olansa, ilk defa, çok büyük sayıda dünyada, az sayıda
d a olsa İsrail'de bile Yahudiler ve m ilyonlarca Batılı, otuz
küsur yıldan beri kurbanı oldukları yu ttu rm acalarm farkına
vardılar. N e v a r ki, kendilerini körleştiren m itlerin ötesinde,
siyasî Siyonizm doktrininin ve İsrail D evleti'nin fiili tu tu m u
nun söm ürgeci, ırkçı v e git gide daha fazla faşistleşen gerçek
yü zü n ü n ayan beyan ortaya çıkm ası için on binlerce erkek,
kadın, yaşlı ve ço cu ğu n katledilmesi, B eyru t'un tahrip ol
m ası ve Sabra ve Şatila alçaklığının işlenmesi gerekmişti.
Yalan öylesine g ü n y ü zü n e çıkm ıştı ki, basın v e televiz
y on u n bü tü n p erd elem e v e y u m u şatm a çab aların a ra ğ
m en , gerçek d u ru m v e v a h şe t artık gizlen em iyord u .
Lü b n an savaşı şu tem el hakikati ayd ın latm ış oldu: K u
ru lu şu n d an beri İsrail D evleti tarafın d an yap ılan h er sa
v aş, siyonist d oktrinin iç m an tığın d a ön ced en kayıtlıdır.
Bu savaşlard an hiçbiri, "İsrailli küçük D a v u t"u n "C âlu t
A ra p " a karşı "d ış bir tehdide cev ap " olarak yapılm am ıştır.
Bunu askerî k u vvetler oranını inceleyerek göreceğiz.
Bu sav aşlard an hiçbiri, h erh an g i bir "sa ld ırı" y ü z ü n
d en olm am ıştır v e ileri sü rü len b ü tü n bah an elerin de y a
lan old u ğ u o rta y a çıkm ıştır. H ele L ü b n an m eselesin de bu
yalan b ü tü n çıplaklığıyla gö zler önüne serilm iştir.
İsrailli yön eticiler açtıkları savaşı haklı g ö sterm ek için
ilkin L o n d ra 'd a kendi d ip lo m atların d an birine karşı yap ıl
m ış bir suikastı öne sürdüler. Bu suikastı d a d erh al FK Ö
İlâ h î M e sa jla r I 'o p r a g ı F i l i s t i n •V * 2 3
(Filistin K u rtu lu ş Ö rg ü tü )n ü n ü stü n e attılar. B ayan T hatc-

her, A vam K am arası ön ü n d e, bu cinayetin FK Ö 'n ü n azılı
d üşm an ı biri tarafın d an işlenm iş o ld u ğu n u n delilini sun
du. C ânilerin tu tuklanışının v e em n iyet so ru ştu rm asın ın
hem en ard ın d an T h atch er şu açık lam ayı yaptı:
"Suikastı d ü zen ley en lerin ü zerlerin d e bu lu n an ö ld ü rü lecek
kişilerin ölüm listesin d e, F K Ö 'n ü n L on d ra soru m lu su n u n ism i
de y er alıyordu ... Bu da İsrail'in iddiaların ın aksin e, sald ırg an
ların FK Ö 'den d estek alm ad ıkların ı ispatlam aktadır... İsrail'in
Lübnan'a sald ırısın ın bu su ik a stla bağ lan tılı bir m isillem e h a re
keti old u ğ u n a in an m ıy oru m : İsrailliler d ü şm an lıkları tazelem ek
için bu su ikastı bir bah an e ola ra k ku lla n m ışla rd ır. " 13
İsrail p ro p a g a n d a sın a karşı yap ılan bu y alan lam a,
F ra n sa 'd a b ü yü k ölçü d e d ik katlerden kaçtı, hâlbuki bu
tekzip, İsrail'in bu yen i saldırısına b ah an e o larak k ullandı
ğı "m e şru m ü d a fa a " m asalını tem elin d en çü rü tü y o rd u .
İsrail'in Siyonist h ü k ü m eti d ah a son ra bu harekâtı, Fi
listinliler tarafın d an "a te şk e s" anlaşm asının sözd e çiğn en
diğini ileri sürerek, "G a lile /C e lile 'd e B arış" olarak ad lan
dırdı. W ashin gton Posf'un Tel A viv m uhabiri Jon ath an Ran-
d al'ın gözlem v e tespitleri ise çok açık v e nettir:
"İsrail’in W ashington'daki B üyükelçisi otuz iki adet sözde ih
lâl olarak nitelenen bir liste hazırladı. O ysa bu belgenin derin lem e
sine bir incelem esi, sözü edilen ihlâllerin hepsinin de, Kom utan
H addad'ın, artık 'Hiir Lübnan' diye adlandırılan, sınırdaki tam
pon bölgesinin içinde m eydana gelm iş olduğunu ortaya çıkardı. İs
rail'in ilk ateşkes ihlâli -İsra il savaş uçaklarının y irm i kişiyi öldü
rüp, altm ıştan fa z la kişiyi yaraladıkları o 21 N isan d a-, jipin dey-
ken m ayın patlam asıyla ölen bir su bay için m isillem e olarak yapıl
dığı belirtildi. H âlbu ki patlam a BM 'nin itibarî kontrolü altındaki
H addad şeridinin ötesinde y er alan bir arazide olm uştu. En azın
dan teorik olarak hiçbir Israilli'nin orada ve hele I laddad'ın bölge
sin de işi olam azdı. FK Ö tepki verm edi. G erçi 9 M ayısta, Sur civa
rında işgal ettiği cepten, Lübnanlı solcu mü Refiklerinin yardım ıy-
13 In tern ation al H erald Tribüne, 8 Ih ı/ in ııı I‘*H2.

la, İsrail istikam etinde otu z salvo yaptı, fa k a t bu, İsrail uçaklarının
öğle sonrası başlarında, görü n ü rde bir sebep yokken D am u r ve
Z ahrani'yi acım asızca bom balam alarının ardından oldu. W as-
hington İsraillilerin aşırılıklarını bilm iyor değildi ve Beyrut'taki
B üyükelçisin e hakikati bildirm ek için telg raf çekip durm asının y a
rarsız olduğunu dolam baçsız bir şekilde u yarıyordu ," 14
6 H a z ira n 1 9 8 2 'de, G üney L ü b n an 'ın şiddetli bir şekil
de b om b alan ışm d an iki g ü n sonra, İsrail h ü k ü m eti "C e h
le'd e B arış" harek âtın ın hedefinin, İsrail'in k u zey sınır
b ölgesini k o ru m ak için 40 kilom etre derinliğinde (Lübnan
top rak ların ın ü çte birine yakın) silâhlard an arındırılm ış
bir b ölge m e y d a n a g etirm ek o ld u ğ u n u ilân etti.
N e L o n d ra 'd a k i su ikastla, ne de Celile üzerin d ek i h er
han gi bir tehditle hiçbir alâkası o lm ay an L ü b n an istilâsını
an lam ak için, L ü b n an hedefini siyonist projenin "B ü y ü k
İsrail" perspektifine o tu rtm a k yeter.
H içb ir İsrail d ip lo m atın ın sald ırıy a u ğ ra m a d ığ ı,
FK Ö 'n ü n v a r olm adığı v e Celile'yi tehdit eden hiçbir "terö-
rizrrî'in bulunm adığı bir dönem de, Lübnan'ın istilâsı Siyo
nist ilhaklar takvim inde u zu n zam an d an beri p rogram lan
mıştı. Ç ünkü Ben G u ryon G ü n lü k'iın e 21 M ayıs 1948'd e
çoktan şu n otu d ü şm ü ştü : "Arap koalisyon u n u n A şil topuğu
Lübnan'dır. Bu ülkedeki M ü slü m an üstünlüğü y a p ay d ır ve ko
layca tersine çevrilebilir; bu m em lekette bir H ıristiyan devleti ku
rulm alıdır. G ün ey sınırı L itan i ırm ağı olacaktır. Bu devletle bir it
tifak an laşm ası im zalayacağız. A rdın dan , A rap B irliği ku vvetle
rini kırdığım ız v e A m m an 'ı bom baladığ ım ız zam an , Batı Şeria'yı
silip sü pü receğiz, derken Suriye d e düşecek. Ve eğ er M ısır bize sa
vaş açm aya cüret ed ecek olursa, P ort-S aid, İsken deriye ve K ahi-
re'yi bom balayacağız... B öylece savaşı bitirecek ve M ısır, A su r ve
K alde'ye karşı atalarım ızın intikam ını alm ış o la ca ğ ız .”15
11 Jo n a th a n R an d al, La g u erre dc m ille an s/B in Yılın S avaşı, G ra sse t Yayınla

rı, 1984, s. 265.
15 Z ik red en M ich ael Har-Zohur, l.c p ro p h ete an n e, biog rap h ie de Ben G ouri-
on /S ilâhlı Erm iş, Ben G u ry o n ’un B iyografisi, s. 139.
!
İ l â h î M i ’S ı i j l a r T o p i ' a ^ ı l ' i l i s l i ı ı 423
Begin hük ü m eti o lu ştu ru lu r olu ştu ru lm a/. (1981 A ğ u s

tos başı), yeni S avaş Bakanı Ariel Şaron, "C elile'd e Ba-
rış"la hiç alâkası o lm a y a n hedeflerini belirlem işti. Z aten
1974'te şöyle y azıy o rd u :
"V urm ak, du rm adan v u rm ak lâzım ! T eröristleri her yerd e
vurm am ız gerek: İsrail'de, A rap ü lkelerin d e ve ötelerde. N asıl
yapıldığım bilirim , ken dim bun u daha ön ce yaptım . Sadece on la
rın op erasyon ları son rasın d a değil, h er g ü n ve her y erd e hareke
te g eçm ek lâzım . B azıların ın şu A rap ü lkesin de veya A vrupa'da
oldu ğun u öğren diğim izde, on lara oralarda erişm ek gerek... Gün
ortasın da değil. A n iden biri kaybolur... Veya ölü bulunur... B aş
ka bir y erd e A vrupa'nın bir g ece ku lü bü n d e biri h an çerlen ir..."16
S avu n m a Bakanı olarak kendisi artık bu politikanın b ü
tü n im kânlarına sahiptir.
B u rad a da yine, birbiriyle u yu m lu ve red d ed ilem ez iki
tanıklık v ar: İsrailli gazeteci Jon ath an R andal ile Lü b n an
savaşı sırasında F ra n sa 'n ın B eyru t'tak i Büyükelçisi Paul-
M arc F len ry'n in şahitlikleri. İkisinin de tanıklığı, "C eli
le'de S avaş" b ahanesinin ve "k ırk k ilom etre" hedefinin
boşlu ğu n u gözler ön ü n e serer:
"Şaron bakan olu şu n u n h em en birk a ç ay son ra sın d a , İsra
il'in s ek sen li y ılla rd a a s k e r î n ü fu z b ö lg esin in A ra p d ü n y asın ın
ötelerin e, 'T ürkiye, İran , P akistan 'ı için e a lıp o rta ve k u z ey A f
rika'ya ka d a r' u zan m ası g erek tiğ in i alen en d ile g etiriy o rd u . İs
rail'in 'dü nyan ın d ö rd ü n cü a sk erî g ü cü ' o ld u ğ u n u h a y k ırıy o r
du. K en d isin d en ö n cek i n iceleri g ib i, b en z er b ir d u ru m d a , Ş a
ron sa v a şın ı d ü şm an to p ra k la rın d a y a p m a y ı tercih ed en , sa l
dırg an b ir p o litik a d a n y a n a y d ı. İsrail'in bü tü n O rtad oğ u ü ze
rin d e h eg em o n y a sın ı sa ğ la m a k için h ed efleri a ç ık b ir şek ild e s ı
n ırsızd ı. L ü b n an 'd a a s k e r î v e siy a s î g ü ç k o n u m u n d a olan
T K Ö 'yii ez m ey i; ü lkesi tarafın d an işgal edilen B atı Ş eria ve
G azze şerid in i ilh a k etm ey i; Ü rdün'ü iilkc n ü fu su n u n zaten
ü çte ikisin i olu ştu ran F ilistin lilere v erm ek için K ral H ü seyin 'i
16 Yediot A haron ot, 26 M ay ıs 1974.

d e v irm ey i h esa p lıy o rd u . B u n ların a rd ın d a n da, S u riy e ve

Irak'ı istik ra rsız la ştırm a ve B a sra K örfezi'n in A m erik a n y a n
lısı m u h a fa z a k â r k r a llık la r ın d a , k e n d ile r in i İs r a illile r in
F K Ö 'n ü n şa n ta jı o la r a k g ö rd ü k leri şey lerd en ku rta rd ığ ı ve
Iran d ev rim in in teca v ü z lerin d en k o ru d u ğ u y la ilg ili b ir d eh şet
v e m in n et k a rışım ı h a v a e stirm e n iy etin d ey d i.
Bu 'İbran i b arışı', O rta d o ğ u 'n u n ta m a m ın d a k i S ü n n i
M ü slü m a n h â k im iy etin i o rtad an k a ld ırm a k, o lm a zsa , d in î
a z ın lık la r tarafın d an y ö n etilen , iy i d ü z en len m iş v e bağ ım lı,
h iç y o k ta n , d e v letler o lu ştu rm a k , h er h a lü k â rd a da d in î a z ın
lıkları bu y ö n d e h ev e s le n d irm ek şek lin d ek i esk i b ir h ü ly a y ı g e r
çek le ş tir m e p e ş in d e y d i." 17
F ra n sa Büyükelçisi, bu h arek âtın A m erik an yöneticile
rinin, O rtad o ğ u ve özellikle de Lü b n an ü zerin d e u zu n sü
re d ü şü n ü lm ü ş ve tabiî ki Siyonist yöneticiler tarafın d an
d a o n aylan m ış projeleri çerçevesi içinde nasıl y er aldığını
açıklıkla gösteren önem li bir bilgi ekler:
" K issin g er p lâ n ı, O rta d oğ u krizin in çöz ü m ü n ü tam olarak,
ü lke h a rita la rın ın toptan y en i b ir ç iz im in d e g ö rü y o rd u . Bu ise,
B irin ci D ü n y a S av aşı so n ra sın d a y ap ıla n ve 1945'te kıl p a y ıy
la tey it ed ilen b ü y ü k d ü z en lem en in b ü tü n ü y le y en id en tartış
m a k o n u su y a p ılm a sı a n la m ın a g eliy o rd u . B öy lece, söz k o n u
su olan da, etn ik v ey a d in î a z ın lık n itelik li, b a ğ ım sız m in i d e v
letlerle etra fı çev r ile c e k İsra il D ev leti'n in , h erk es tarafın d an
ta n ın m ış sın ırla rı için d e, kesin o la ra k m eşru la ştırılm a sı ve is
tikrarlı h â le g etirilm esiy d i. G en eral Şaron ve M en a h em B egin
d â h il ço k sa y ıd a s iy o n is t m ilita n tarafın d an d a zaten a rzu ed i
len bu p lân için d e, F ilis tin lile r k esin o la ra k G ü n ey L ü b n a n a
y erle ş e c e k le r ve İsra il'in d o ğ ru d a n v ey a d o lay lı k on trolü a ltın
da k a la ca k la r v e ku z ey d en de D ü rz î m in i d ev letiy le sık ı ittifak
ku rm u ş M a rû n i e g e m e n liğ in d ek i k ü çü k bir L ü b n an ta rafın d an
a b lu k a a ltın a a lın ıp k ıp ır d a y a m a z d u ru m a g etirilecek lerd i. S u
riy e ve L ü b n an 'ın k u z ey in d ek i A lev i ik tid a rın a g elin c e , tarih î
s ın ırla rın a y en id en k a v u şm u ş b ir S u riy e'd e fe d e r e , ö z erk bir
17 R and al, age, s. 263.

I
İ l â h î N t t 's . ı j l . ı ı ■' i t >}>r.ıp,ı b i l i ş t i n ■ 1 2 5
d ev let için d e k en d isin i k a b u l e ttirm iş v e s a ğ la m la ştırm ış ola

rak g ö recek ti; G olan d a bu b ü y ü k tavizin b ed eli o la c a k tı." ıs
Begin, Şaron ve onların çetesi tarafından I .iibnan'a saldı
rı, dem ek ki O rtad o ğu 'n u n bütün ülkelerinin parçalanm ası
projelerinin tarihi, ABD tarafından devralınan İngliz-Fran-
sız söm ü rgeciler tarafın d an bölgenin "balkanlaştırılm a-
sı"nm ve bu plânla tam am en bütünleşen siyonist m illiyet
çilik ve söm ürgeciliğin uzantısı içinde sad ece bir fasıldır.
1981 yılında 1982 savaşının hazırlığını inceleyen Fransa
Büyükelçisi şunu not ed er ki İsrail yönetici takımı, "sürekli
savaş ekolü nde yetişm iştir. Bu takım ın kesin inancı, İsrail'in g ü
venliğinin m illetlerarası cam ianın bir g aran tisiy le değil, ancak
doğu ve ku zeyde oldu ğu gibi, g ü n ey d e d e bir g ü v en lik bölgesiyle
korun m u ş B ü yü k İsrail'in ku ru lm asıyla sağlanabileceğidir.
P h ilip H abib tarafın dan eld e edilen a teşkeslere rağm en 1981
yılı, son tahlilde, 1982'de açılan sav aşa uzun bir hazırlıktan baş
ka bir şey olm am ıştır. N eb a tiy e y akın ların a h elik op terle yapılan
çıkarm alar, G ü n ey L ü bn an 'd aki F ilistin kam p ların a, ardın dan
Beyrut'u n g ü n ey b a n liy ö sü n e İsrail akın ları, B eka vad isin d eki
A rap C ay d ırm a G ü cü /F A D m ev kilerin in bom balan m ası ve ni
h ay et L ü bn an k on u su n d a S u riy e ile İsrail arasın d a doğ ru dan
çatışm ay ı belirleyen fü z e le r krizi, bü tü n bu ey lem ler 16-17 Tem
m uz 1981 h av a d arbesiy le d o ru k n oktasın a çıkar. G ü n ey L ü b
nan'ı ku zey e bağlayan stra tejik beş köprü yıkılır, Batı B ey ru t ve
varoşları bom balan ır." 19
Bu önceden tasarlam a ve siyonizm in bu iç m antığı, söz
götü rm ez ü çü n cü bir şahit tarafından d a teyit edilmiştir. Bu
tanık, İsrailli gazeteci Shim on Shiffer'dir. Kitabı önce İbra-
nice olarak İsrail'de yayınlanm ış, büyük çalkantıya sebep
olm uş, fakat açıkladıklarının hiçbiri yalanlanm am ıştır:
"Lübnan sav aşı kaçın ılm azd ı. Bu savaş, M en ah em Begin,
A riel Şaron ve R afael E ytan g ib i u y g u layıcıların ın tem el ilkele
18 P a u l-M a rc H cnry, Les jard iııiers de l'eııfcr/C clıeııneıııin Hıdiı. ıvniilıın, O liv cr
O rb a n Y ayınları, P aris, 1984, s. 140.
19 P a u l-M a rc H enry, age, s. 100 ve 101
ri ara sın a d erin lem esin e kay d ed ilm işti ve İsrail ile M ısır ara sın
d aki C am p D av id a n laşm aların ın im zasın dan beri bölg ed eki
olay lard an kay n aklan ıy ord u .
Begin'in tavrı bir fik r - i sabitten ... FK Ö 'yü L ü bn an 'da im ha
etm ek için ön ley ici bir savaş fik rin d en ileri g eliy o rd u . S elefleri
nin y ap m ış o ld u ğ u g ib i o "artık y ıp ratm a sav aşı" istem iyordu .
G örü şü n ü de şu d eğ erlen d irm ey le haklı çıka rıy ord u : 1981 y a
zın d a İsrail, Irak'ın n ü kleer reaktörü n ü im ha etm işti ve m illet
lerarası sert bir tepki b ek lem ek g ib i tah m in lerin e rağ m en , h içb ir
şey olm am ıştı.
G ü cü n etkili ku llan ım ın ı y ap m ış olan Şaron ve E ytan , Be-
g in'in tem el p ren sip lerin i - h e r ikisinin de p a y laştıkla rı p ren sip
lerd i b u n la r - y e r in d e u y g u lad ılar." 20
Son olarak "k a tliâ m " tehdidi altındaki "H ıristiyan ları
s a v u n m a " b ah an esi de bir o k ad ar yalan ve d olan d an baş
ka bir şey değildir. R andal, özellikle 1975 ve 1 9 7 6 'd a n iti
b aren, Falanjistler tarafın d an d ü zen len m iş k atliâm lara şa
hit olm u ştu r:
"H ıristiyan m ilisler, çoğ u n lu ğ u silâh sız siv illerd en , K ü rtler-
den , Şii M ü slü m a n la rd a n v e F ilistin lilerd en y ü zlercesin i öld ü r
düler. L ü bn an K u v v etlerin in savaş kon sey in in toplan dığ ı bin a
nın iki ad ım ö tesin d e işlen m iş K aran tin a katliâm ı oldu.
K a ra n tin a a y rıca ben im şa h id i o ld u ğ u m ilk L ü b n an k a tli
âm ıdır. B o y u n la rın d a k o cam an tah tad an h a ç la r taşıy an , afyon
v ey a k okain alm ış, b a z ıla rı d o ğ ru d a n d o ğ ru y a N a z i a r tık la r ın
dan k a lm a k a sk la rı h a v a d a sa lla y a n m ilisler, n eşe için d e h a b ire
ö ld ü rd ü ler." 21
Şunu d a ilâve ed e r: “1975'ten beri, ölen L ü b n an lıların
b ü y ü k ço ğ u n lu ğ u M ü s lü m a n d ı, H ıristiy a n d eğ ild i. 1982'de
bilh a ssa Israil istilâ sı sıra sın d a , e ğ er b ir a v u ç H ıristiy a n h a y a
tını k a y b ettiy se, o da s ı r f talih siz likten o lm u ştu r, b u n a k a rşılık
L ü b n a n lıla rın ta h m in lerin e g ö re, o h a rek â t sıra sın d a b ü y ü k
20 Sh im o n Shiffer, O peration bön le de ııeige/K ar Topu H arekâtı (İsrail'in L ü b

n a n ’a m ü d ah alesin d ek i s ır la r ),). C. L attes Yayınları, P aris, 1984, s. 281-283.
21 R an d al, age, s. 28.
r
İlâ h î M i'sü jl.ır T op r.ıftı ili Iin 42 7
ço ğ u n lu ğ u kad ın v e siv il o lm a k ü zere on d o k u z bin ku rban v e

rilm iştir." 11
1 9 8 2 'deki saldırıyı haklı g ö sterm ek için ileri sürülen
bütü n o bah an eler ve o yalanlar, bu istilânın otu z yıldan
beridir h azırlan m ak ta old u ğu bilinince, gerçek yüzleriyle
ortaya çıkıyorlardı.
B u n u n ispatı İsrail eski b aşb ak an ların d an M oshe Sha-
rett'in G ü n lü k'ü yle verilm iştir. Bu "G ü n lü k ", o günkü İsra
illi yöneticilerin rah atsız ed ici baskısını engellem ek için
gösterdikleri çab alara rağm en , M oshe Sh arett'in oğlu ta ra
lından 19 7 9 'd a İbranice neşredilm iştir.
Bu gü n lü ğü n d erin sebeplerini o rta y a k oyd u ğ u güncel
olayların ışığında bu m etin tahlil ve tah m in d e dikkate d e
ğer bir ileri görü şlü lü k sergiliyor:
27 Şubat 1954 tarihinde Sharett, istifa eden eski Başba
kan Ben G uryon, S avunm a Bakanı Pinhas Lavon ve G enel
kurm ay B aşkam M oşe D ayan 'ın Lübnan'ı istilâ etm ek için
Suriye'de bir h ü küm et darbesi hayal ettiklerini not ediyor.
Ben G uryon, Irak'm Suriye'yi zaptetm esini bile teşvik edi
yordu ki bu m ü m k ü n d ü ve "bu, Lübnan'ı - y a n i M â rû n ileri-
ayaklan dırm ak ve on lara bir H ıristiyan D evleti ilân ettirm ek için
iyi bir fır s a t olacaktı." Sharett itiraz eder: "Ben bunun bir ham
hayal oldu ğun u söyledim . M ârû n iler bölü k pörçükler. H ıristiyan
ayrılıkçılığından yan a olan lar zay ıflar ve asla buna cesaret ed e
mezler. H ıristiyan bir Lübnan Sur bölgesini, Trablus ve Bekaa'ya
bırakm ak zoru n da kalacak. H içb ir gü ç, Lübnan'a B irinci D ünya
Savaşı ön cesi boyu tlarım g eri verem ez, dahası bu du ru m da her
türlü iktisaden ayakta kalabilirlik im kânını da kaybeder. Ben G ur
yon bana son derece öfkeli bir şekilde m ukabele etti. K onuşm asına
bir K ü çü k Lübnan'ın tarihî ön em in e dikkat çekerek başladı. B ir ol
d u bitti gerçekleştirilirse, H ıristiyan d evletler buna karşı çıkm aya
cesaret edem ezler. B öyle bir du rum u gerçekleştirm ek için elde ha
zır tek bir fa k tö rü n olm adığını ve eğ er tahrike ve her şeyi altü st et
m eye kalkışırsak bize son u n da utançtan başka bir kâr sağ lam aya

42£ • R o g e r G a r a u d y
cak bir işe buruntnuzu sokm akla kalacağım ızı ifade ettim . Bu söz
lerim ü zerin e benim cesaretten yoksu n lu ğu m ve siyaseten m iyop
lu ğu m la ilgili bir hakaret seli boşandı. Ö zel g örevliler g ön derm ek
ve para harcam ak g erekiyordu . Para yok, dedim . Eni konu dü şü
nü ldü kten son ra cevap, bunun ön em siz olduğu oldu. Parayı bu l
m ak g erekiyordu v e şayet h âzin ede yoksa Yahudi A jansı'na m üra
caat ed ilm eliydi; böyle bir teşebbüs için yü z bin, beş y ü z bin, bir
m ilyon dolar, ne kad ar gerekiyorsa o kadar riske edilebilirdi, yeter
ki bu m esele başarılabilsin di; o zam an O rtadoğu'da kesin likle y e
ni bir sın ırlar dü zen lem esi olacak ve y en i bir dönem başlayacaktı.
B ir kasırgayla tartışm aktan bıktım usandım ."
S h arett'in bu satırları kalem e aldığı aynı g ü n Ben G ur-
yon , köşesine çekildiği Sde B o k er'in güneyindeki N ecif
K ib b u tzu 'n d an , şunları ileri sü rü yord u : Lü b n an "(A rap)
B irliğ i zin cirin in en z a y ıf halkasıdır...
B elki (çü nkü siyasette elbette hiçbir şey kesin değildir) sın ır
larım ızd a bir H ıristiyan devletin ku ru ldu ğ u n u g ö rm ek için uy
g u n andır. Bizim in isiy atifim iz ve gözü p ek yard ım ım ız olm a
dan, bu kon u d a h içb ir şey olm ayacaktır. B en ce bu gü n dış politi
kam ızın ana g örev i v eya en azından ana g örevlerin den biri bu o l
m alı v e elim izd eki im kân ları, zam an ı, en erjiyi seferb er etm eli ve
L ü b n a n ’ı köklü bir d eğ işim e sevketn ıeye elverişli her şeyi hareke
te geçirm eliy iz. (E liahu ) Sassoon ve bütün d iğ er A rabologlart-
m ız seferber olm alılar. P ara g erekiyorsa, d olar h arcam akta cim ri
lik etm em eliyiz, serv etler kay bed ilecek olsa bile. B ü tü n g ü cü m ü
zü bu nokta ü zerin de od aklan dırm alıyız. B elki s ır f bu m aksatla
bu raya R eu ven (Shiloah, bir başka A rabalog) de getirilm eli. Bu
tarihî fırsa tı elim izden k a çırırsa k kim se bizi affetm ez. Bu kon u da
d ü n ya d ev letlerin i k ışk ırtabilecek h içb ir şey yok. A slın da 'dolay
lı yold an ' h areket etm ey e de g erek yok, aksin e ben ce h er şey çab u
ca k ve bizim ku v v etlerim iz tarafından yapılm alı.
G erçi, Lübn an'ın sın ırları d araltılm ad an h ed efe u laşılam az,
am a bizzat bu ü lkede v ey a d ışarıd a sü rg ü n d e bir M â n in i d ev le
ti ku rm a k için top lay abileceğ im iz kişiler v arsa, sın ırları g en iş
letm ey e h iç h âcet d e kalm ay acak, g en iş bir M ü slü m an kesim in e
de... O y ü zd en bu tür m ü lâh azalar yersizdir.
I
İlâ h î M i’s.ıjl.ır T o|>r.ı£ı î'ilis t in • 129
L ü bn an 'da ad am larım ız v ar mı y o k ııııt bilm iy oru m , fa k a t

tek lif edilen teşebbü sü y a p m a y a k a ra r v erilirse, her türlü eylem
tarzı bu lu n a b ilir."
Sharett 18 M art 1 9 5 4 'te Ben G u ry on 'u n m ektubuna şu
değerlen d irm eyi y a p a ra k ce v ap verd i: "İçeride v ar olm ayan
b ir h areketi d ışarıdan olu ştu rm a y a g irişm ek akıl kârı değildir.
Bir h ay at em aresi ön ced en m ev cu tsa g ü çlen d irilebilir. F akat b il
diğim kad arıy la bu gü n L ü bn an 'da, bu ü lkey i n ihâî kararların
M ârû n i cem aatin in elin d e olacağ ı b ir H ıristiy an d ev leti y a p m a
ya n iyetli h içb ir h areket yoktu r."
Sharett, esas itibariyle F ran sızların giriştikleri iş görebi
lir yarı H ıristiyan, yarı M ü slü m an bir d ev let olu ştu rm a
bahislerinin tu ttu ğ u n a h ü k m ed iyord u .
" L ü bn an 'ın b ir L h ristiy a n d e v letin e d ö n ü ştü rü lm esi b u
g ü n , d ışa rıd a n b ir g ir işim m ese le y e m ü d â h il o lu rsa , söz k o n u
su ola m a z . 'D ışarıdan g iriş im ' ifa d esin i k u lla n ırk en bazı ç e
k in celerim i sa k lı tu tu y o ru m , çü n kü O rta d o ğ u 'y u sarsa ca k ,
köklü s ın ır d e ğ iş ik lik le r in e y o l a ç a c a k v e için d en y e n i o lu şu m
lar fış k ır a c a k ş e k ild e m ev cu t şem a la rı y e n i b ir k a lıb a d ö k ec ek
bir d iz i ş o k d a lg a sıy la b ir lik te bu n u n o la b ilm e im kâ n ın ı d a k e
sin k es u z a k ta tu tm u y o ru m ."
" H ıristiy a n la rın a r tık L ü b n a n 'd a sa d e ce ço ğ u n lu ğ u o lu ş
tu rm a d ık la rı şö y le d u rsu n , a z ın lık Yunan O rto d o k sla rın da
M â rû n ilerin eg em en o ld u ğ u b ir H ıristiy a n d e v le tle işleri o l
m azd ı" d iy o rd u S h arett. " B elli M â rû n i lid erlerin k en d ileri
bile, en iyi k o z u n M ü slü m a n la r la işb irliğ i için d e o lm a k o ld u
ğ u n u k a ra rla ştırm ışla rd ı. O y ü z d en Ben G u ry on 'u n teklifi
'felâket' o lu rd u , z ir a bu, g ü n c e l L ü b n an kad rosu için d ek i H ı
ristiy an v e M ü slü m a n işb ir liğ i ku m a şın ı tek b ir d a rb ey le p a r
ç a la m a k olu rd u . Bu k u m aş bü tü n b ir k u şa k b o y u n ca in atçı bir
g a y r etle v e ço k b ü y ü k fe d a k â r lık la r p a h a sın a d ok u n m u ştu .
D ah ası bu , L ü b n an M ü slü m a n la rın t S u riy e'n in ku ca ğ ın a
a ta r v e so n u n d a , sü recin n ih â î sa fh a sın d a , H ıristiy an L ü b
nan'ın b a şın a o n u n S u r iy e ’y e ilh a k ed ilm esi g ib i ta rih î b ir f e
lâ keti v e b ir B ü y ü k M ü slü m a n S u riy e içerisin d e k im liğ in in
tam am en k a rışıp g itm e s in i g e t ir ir d i.”
S harett, M ü slü m an ların egem en oldukları bölgelerin

ülkenin g eri k alan ın d an k op m ayı kabul edip etm eyecek le
rini, A ra p Birliği v e y a B atı'nın m ü d ah ale etm ed en bak
m ak la yetin ip yetin m eyecek lerin i ve "böyle b ir teşebbüsten
so n ra ister istem ez p a tla y a ca k kan lı savaşın L ü bn an 'la sın ırlı
ka lıp kalm a y a ca ğ ın ı v e derhal Su riye'yi de sav aşa çekip çek m e
y eceğ in i" bilm ek istiyord u . Lü b n an D ağı, an cak 192 0 'd e
M ü slü m an b ölgelerle işbirliği etm esin d en itibaren yaşan ı
lır h âle gelm işti. Sharet şöyle d ev am ed iyord u : "Eski d u ru
m a y en id en d ö n m ek için, basit b ir cerrah î m ü d ah ale yetm ey ecek,
L ü bn an 'ın a rtık b elin i d o ğ ru ltam ay acağ ı bir organ kırım ı da g e
rekecekti. " Başbakan, b u nunla beraber, h edefler k o n u su n
d a u y u şm azlık içinde değildi: "Ben (M ârû n i cem aati için de
ki) bu ajitasy on u , k en d i h aliy le bile, sev in çle karşılardım . D oğ u
racağı istik ra rsız lık kadar, A rap B irliğ i için de y ol açacağ ı k arg a
şa seb eb iy le de... A yrıca on u n son u cu n d a d oğ acak İsrail-A rap
ça tışm a sın d a n d ik k a tleri u zaklaştıracağ ı için, on u n y a n ın d a da
p eşi sıra g e le c e k H ıristiy an b ağ ım sız lık a rzu su n u n fit ilin i ateş
ley eceğ i için de... F akat n e yap alım ? M aya m ev cu t d eğ il ki. Böy
le bir d u ru m d a, tarafım ızdan h er türlü soru n çıkarm a g irişim i
nin, h o p p a lık v e y ü z ey sellik b elirtisi olara k g ö rü lm esin d en kor
karını. D aha da kötü sü , d iğ er in san ların refahı ve h ay atın d an is
tifade etm ey e kalkışan a şa ğ ılık m aceracılara lâ y ık bir arzu ve ül
k em iz ad ın a an lık bir taktik a v an taj k azan cıy la asıl m u tlu lu ğ u
m u zu fed a etm e irad esi o la ra k d eğ erlen d irilm esin d en korkarını.
D ah ası, şa y et bu m esele g iz li kalm az da g en iş kesim lere d u
y u lu rsa - k i O rtad oğ u bağ lam ın d a g öz ardı ed ilem ey ecek bir
risktir b u - , A ra p d ev letleri y an ın d a oldu ğu ka d ar B atılı g ü çler
ka rşısın d a da u ğ ray acağ ım ız zararın had d i h esabı olm az. B öyle-
s i b ir zararı, o op erasy on u n (m u htem el) başarısı bize h içb ir şe
k ild e telâfi ed em ey ec ek tir."
Sharett'in cevabı Ben G u ry o n 'u ikna etm ed i ve onu
L übn an 'ı bu istikrarsızı aştırm a projesinden cayd ıram ad ı.
Bir sen ed en fazla bir süre sonra, 16 M ayıs 1955'te, Dışişleri
ve S avu n m a bakanlıklarının yüksek d ü zey görevlilerinin
bir toplantısı sırasında, h üküm ete S avu n m a Bakanlığı gibi
I
İ l â h î M e s a jl a r T o p r a ğ ı l i l isli ı ı - 4 3 1
anahtar bir m ak am la geri d ön en Ben G ııryon, Sharett'in

l.übnan'a m ü d ah ale etm ey i "eski bir h ü lya" dediği o h ü l
yasını gü n d em e getirdi. O sıralar Irak'la Suriye arasında
belli bir gerginlik v ard ı v e "Suriye'yi bir Irak istilâsı ihtim a
li", Ben G u ryon 'u D ürzîlerle Şiilerin bir istikrarsızlaştırm a
girişimine belki katılabileceklerini d ü şü n m eye sevk etti.
Sharett, 16 H aziran 1955'te M oşe D ayan 'ın şöyle dediğini
not eder. "Bize topu topu bir subay, hatta alelade bir yü zbaşı
bu lm ak kalıyor. M ârû n i halkın ın ku rtarıcısı old u ğ u n u ilân etm e
yi kabu l etm esi için, ken d isin i d av am ıza kazan m am ız veya satın
alm am ız lâzım . O zam an İsrail ordu su Lübnan'a g irecek ve g e
rekli olan y erleri işgal edecek, İsrail'le m ü ttefik b ir H ıristiyan re
jim i ku racak ve her şey kolay ca olu p bitecektir. L übnan'ın g ü n ey
toprakları da bü tü n ü y le İsrail'e ilhak edilecektir."
M oshe Sharett 28 H a z ira n 1 9 5 4 'te b u n u teyit ed er: "G e
nelkurm ay, İsrail ord u su zâlim M ü slü m an lard an L ü b n a n ’ın
ku rtarılm ası için k en d isin e y ap ılan d av ete icabet ed er g ö rü n eb i
lecek şek ild e bize k u k la lık etm ey i kabu l ed ecek bir (L ü bn an lı) su
bay satın alın m ası fik r in i ben im siyor. G en elku rm ay B a şk a n ı’nı
dinlersek, y arın d an itibaren, B ağdat'tan en u fak bir işaret bekle
m eden işe koy u lm alıy ız, fa k a t h âlih azırd a sabırlı g ö rü n m ey e ve
I rak hü kü m etin in harekete g eçip S u riye'yi fe th e tm e s in i b eklem e
ye razı. Tabiî Ben G u ryon , ken d i p lân ın ın Su riye'n in Ira k tara
fından feth ed ilm esin in ard ın d an y ü rü rlü ğ e kon u lm ası g erek ti
ğin in hem en altını çizd i."
Sharett şunu k ayd ed er: "Ben G u ryon 'la akıl alm az olduğu
kadar ihtiyatsız da olan - ilk e l ve g erçeğ in tam am en d ışın d a k a
lan y an ıy la g erçekten şaşırtıcı o la n - p rojeleri k on u su n d a G en el
ku rm ayın su bay ları ön ü n d e kaba ve sert b ir tartışm aya g irişm ek
istem ed im . "
Sharett, ask erlerin "hakikaten d eh şet v erici cid d iy et y o k
su n lu ğ u "na v e on ların "kom şu ü lk eler v e h ele h ele L ü b n an 'ın
iç ve d ış d u ru m u n u ilg ilen d iren en k a rm a şık so ru n la r k a rşı
sın d a ki d eğ işm ez ta v ırla r /"n a esef eder. Şunu y a z a r: "B a
ğ ım sız lık sav aşı sıra sın d a k a h ra m a n lık la rı v e fed a k â rlık la rıy la
iılkey i k u rta rm ış olan k im selerin , n orm al z a m a n la rd a isted ik
leri g ib i d a v ra n m a y a b ıra k ıld ık la rın d a n a sıl bir fe lâ k e t e y o l

a ça b ile c e k le r in i a ç ık s e ç ik g ö rd ü m ."
Ben G u ryo n h ak k ın d a d a şunları n o t eder: "O Lübnan'ı
h ep O sm an lı İm p aratorlu ğ u d ön em in d eki h aliy le - n ü fu su n u n
ez ici çoğ u n lu ğ u n u H ıristiy an M ârû n ilerin o lu ştu rd u ğ u bağ ım
sız bir v a rlık o la r a k - tasav v u r eder. N e var ki B ü y ü k L ü bnan'ın
sin esin d e M â rû n iler u zu n zam an d an beri say ıca ü stü n lü klerin i
kaybettiler, O rtod okslar S u riy e y ö rü n g esin e doğ ru yön eliyorlar,
en y ü k sek doğu m oran ları y ü zü n d en M ü slü m an lar g id erek ar
tan bir çoğ u n lu ğ a sahipler, F ilistin li m ü lteciler bu çoğu n lu ğ u
d ah a da g ü çlen d ird iler v e M â rû n ileri ü çte birlik bir azın lığ a d ü
şü rd ü ler; M â rû n iler h er türlü cesaret ve h am leden yoksu n lar,
y ön eticilerin in ekserisi M ü slü m a n la r ve A rap B irliğ i ile su ç or
taklığı içindeler, o y ü z d en on ları ihtilâle teşvik y olu n d a İsrail'in
h er teşebbü sü o n la r için ev ren sel bir yü z ka ralığ ın a m al o labilir
ve ağ ır bir y en ilg i tatm aların a sebep o la b ilir."
17 H aziran 1965 tarihli notund a M oşe D ayan 'm projesini
bir taraftan "h am h ay al" olarak nitelem ekle beraber, M oshe
Sharett bu plânın u yg u lan m aya konulduğunu d a kabul
eder: "G erçek şu ki, Lübn an içinde belli bir gru pla bağlantılarım ız
bulunuyor, diğer birçoklarının da nabzını yoklu yoru z ve özellikle
de ordu (Lübnan) içinde bazı tem asların yapılm ası gerekecek."
1965 yılının aynı h a ziran ayı içinde Sharett, D ay an 'm
A BD tarafın d an teklif edilen bir güven lik paktını, "ask erî
h arek ât h ü rriy etim ize kelepçe geçireceği" için red d etm e
a rzu su n d a o ld u ğ u n u k ay d ed er ve G en elk u rm ay Başka-
m 'n m (G eorge O rw ell'in '1 9 8 4 'te verd iği m o d ele u ygu n )
bir çeşit "sa v a ş eşittir b arış" doktrini h azırlam ış old u ğu
n otu n u düşer. D evlet, "sadece teh likeler icat ed eb ilir d eğ il - e t
m e li- v e bunu y a p m a k için p ro v ok asy o n -p eşin d en -iııtikam m e
todu n u ben im sem elidir... ve bilh assa da, bü tü n p ro b lem lerim iz
den n ihayet y akam ızı k u rta ra b ilm ek ve y en i sa h a la r k a z a n ab il
m ek için... A rap ü lkeleriy le y en i bir savaş d ü şü n m eliy iz " n o tu
nu d ü şer Sharett G iin lü k 'ü ne v e ard ın d an d a şunu ilâve
ed er: "B izzat B en G ıın /on , savaşın başlam ası için bir A rap'a
bir m ilyon d o la r v erm ey e d eğ eceğ in i söy led i."
İ l â h î M e s a jla r T o p ra ğ ı F i l i s t i n • 133
Sharett'in G ü n lü k 'ü n d en yapılan bu alıntılar, 1975'ten iti

baren L ü b n an 'd a baş gösteren olayların ışığında okundu
ğunda, şu olup bitenleri ö n ced en haber veren bir nitelik ta
şıyor: Lübnan içsavaşm içine göm ü ld ü ; İsrail, Saad H ad d ad
adlı satılm ış bir yü zb aşıya (d ah a son ra binbaşı oldu) sahip
çıktı ve bu subay G üney Lü b n an sım r bölgesinde İsrail'in
em irlerini ayen yerine getirdi; Lü b n an Suriye'nin (ve de İs
rail'in) işgaline m aru z kaldı; İsrailli generaller L ü b n an 'd a
öyle oyu n lar oynadılar ki sonunda kendi ülkelerinin m illet
lerarası itibar ve güvenliğine zara r verdiler.
M o sh e S h arett'in ta h m in ettiğ i v e u y ard ığ ı şey ler h a r
fi h arfin e gerçek leşti: Bir z a m a n la r N o rv e ç 'te Q u isling
veya F ra n s a 'd a L a v a l "m ilisle ri"n in y ap tık ları gibi, F a
lanjist "işb irlik çileri"n in su ç o rtak lığ ıy la Siyonist D ev-
let'in politik acıları v e g e n eralleri L ü b n an 'ı işgal ettiler,
ülkeyi k an v e ateşe v e rd ile r ve so n u çta tam bir "fiy a sk o "
ile karşı k arşıy a kaldılar.
"H ıristiyan" denilen (1939'd a H itler'in büyük hayranı Pi-
erre C em ayel tarafından G eneral Fran co'n un "phalanges"
modeli esas alınarak kurulan) "falanj"larm ardı ardınca ge
len bütün İsrail hüküm etleriyle "işbirliği", bizzat K nesset'te
Şimon Peres ile M enahem Begin'i karşı karşıya getiren o iğ
renç 1981 seçim leri sırasında alenen ortaya döküldü.
İsrail'd e o ld u ğu gibi L ü b n an 'd a da, 1982 Eylü l'ü n d ek i
Sabra v e Şatila katliam ların d a en rezil zirve noktasını
ulaştığı bu işbirliğinin safhalarını ancak o zam an görü p
anlayabildi. s
F alan jistler tarafın d an Filistinli sivillerin 13 N isan
1975'te katledilm elerinin h em en ardından, kâtillerle İsrail
li yön eticiler arasındaki ilk tem aslar P aris'te, Rablais sok a
ğındaki İsrail Büyük elçiliği'n de o ld u .23
B u işbirliğinin ayrıntıları ve kronolojisi ieşiıı, Isr.ıilli gazeteci Shiıuon Shif-

fe r'in şu kitabındaki tanıklıklarına bk/.: ( tpı'raliuıı im d e de ııeiê/Kar Topu H a
rekâtı (İsrail'in L ü bn an'a m üdahalesindeki sırlar). Hıı eser İsrail'de 1984'te İb-
ranice olarak yayınlandı ve içindeki belgelerin hiçbiri yalanlanm adı.
O a n d an itibaren İsrailli siyonistler tarafın d an çok daha

iyi silâhlandırılan bu in san boğazlayıcılar, çok d ah a geniş
çaplı o p erasy o n la ra b aşlad ılar: Tel e l-Z a a ta r'd a bir Filistin
k am pını k u şattık tan son ra, B enjam en Ben E lie z e r'd e n İs
rail H ü k ü m etin in kendilerine ad am ö ld ü rm ek için gerekli
silâhları teslim etm esin i sağladılar.
A riel Şaron, Şim on P eres ile İşçi Partililerin Sabra v e Şa
h la k atliâm ların d a kendisinin soru m lu lu ğu ile ilgili h ü
cu m ların a cevap v e rm e k için, A ğu stos 1 9 7 6 'd a Tel el-Z aa
ta r 'd a İşçi Partililerin (o z a m a n S avu n m a Bakanı olan bil
h assa d a Şim on P eres'in ) soru m lu lu ğu n u açıkladığında,
bu o p erasy o n K n esset'te ayrın tılarıyla o rtay a çıktı.
Sabra ve Şatila katliâm larım tartışm ak için yapılan Knes-
set'teki gergin bir o tu ru m sırasında Şaron, İşçi Partili m u h a
lefet liderlerini p arm ağıyla göstererek şöyle suçladı: O nlar
da Tel el-Z aatar katliâm ın a katılm ış ve bu katliâm da H ıristiyan
m ilisler 1976 içsavaşı esn asın da Filistin lileri öldü rm ü şlerdi!
K n esset'te b ü y ü k b ir k arg aşa d o ğ d u ; b izzat Başbakan
ve K abine üyeleri Ş aro n 'u n söz ve hareketleri karşısında
şoke oldular. S o n u n d a bu m esele İsrail güvenlik konseyi
ne h avale edildi.
O o tu ru m d a Şaron, 1976 A ğu stos ayı ortaların d a istih
b a ra t servislerince o rta y a k on an b elgelerd en Tel el-Z aatar
olaylarıyla ilgili kısım ları okudu. K am p a girm eyi b aşaran
iki g azeteci, altm ış k ad ar çocuk, kadın ve ihtiyarın karın
ları deşilm iş vü cu tların ı gördüklerini ra p o r ettiler. Kızıl
H aç, Tel e l-Z a a ta r'd a ü ç bin kişinin katledildiğini n et ra
k am olarak açıkladı. İki aylık k u şatm an ın ard ın d an 12
A ğ u sto sta kam p, H ıristiyan ların eline d ü ştü . Ş aro n 'a göre,
Kızıl H a ç bu k atliâm sırasın d a İsrail gem ilerinin L ü b n an 'a
gem iyle tıbbî y ard ım getirilm esini yasak lam ış old uğunu
d u y u rm u ştu . B ü tü n b u n lar d ü n ya basınında yer salm ıştı.
İşçi Partisi lideri Şim on P eres'e d o ğ ru d ön en Şaron şöyle
dedi: "Biz sad ece a rşiv leri ka rıştırm ak la kalm ıyor, şu son y ıllar
da F alan jistlerle ilişkilerim izi de araştırıyoru z. O n larla ilk te
m ası siz ku rd u n u z, biz ile devam ettirdik. Bizler, siz ve ben, ay-
!
İ lâ h î M e s a jla r T o p ra k ı F ilistin •4 3 5
m a h lâ k î ilkelere bağ lıy ız v e işte ben im sizin d ö n em iz le ilgili ba

zı belgelerle ispat etm ek isted iğ im şey ler bunlar. S izlcr Ih risti-
ı/anlara o katliâm d an son ra bile y ard ım ettiniz. Bir t/andan Tel
el-Z aatar'ı, d iğ er y an d an S abra v e Şatila'yı birb irin e bağlayan
ilişki işte budur. "24
A ğ u sto s 197 6 'd a , L ü b n an 'ın eski "H ıristiy an " başbaka
nı K am il Ş am u n C ü n y e k oyu n d ak i bir İsrail gem isinde
Rabin'le gö rü şü yo rd u .
1979 son u n d a y ü zlerce Falanjist İsrail'd e askerî eğitim
görü yord u .
27 A ralık 1 9 7 9 'd a K am îl Ş am u n ve Beşir C em ayel, Ta-
beriye'de Begin'le g ö rü şm e y e gid iyorlard ı. "O akşam sa d e
ce askerî soru n lar ele a lın m a d ı", aynı z a m a n d a " İsrail'in F a
lanjistlerin fik irlerin in d ü n y ad aki p ro p ag an d asın a katkısı da ko
nuşuldu... H atta İsrailliler, A m erikalı ünlü h alkla ilişkiler uz
m anı D av id G arth bu iş için tuttular. B eşir C em ayel ile D avid
K im che G arth ile daha ö n ce A vru pa'da bu lu şm u şlar; L ü bn an lı
11ıristiyanlar leh in d e A B D 'd e bir lobi olu ştu rm a k için an laş
m ışlardı. İsrail, on ları F ran sa'd a destekley en belli bir sa y ıd a si
yasî g ru p ları da top lam ıştı." 25
Böylece, H ıristiyanları ve sosyalistleri ald atm ak, İsrail
liler ve "işbirlikçi"leri Falanjistler için öncelikli hedefti.
Şaron , istilâyı h a z ırla m a k için D o ğ u B e y ru t'ta H ıristi
yan m ilislerle b ir gece ve iki g ü n geçird i. Ş u b at o rta sın
da o p e ra sy o n , L ü b n an b a şşe h rin d e h erk esin bildiği sır
lardan b iriy d i ve İsrail H ıristiy a n la ra silâh ve te çh iz a t
teslim ine y en id e n b aşlam ıştı. Teslim at, tercih an da Ta-
h erce'd e, "İsra il B ü y ü k elçiliğ i" diye ad la n d ırılan k ü çü k /
bir k o y d a y ap ılıy o rd u .
12 O cak 1982'de Beşir C em ayel B eyru t'ta Şaron'u kabul
elli, o da kendisine plânını açıkladı: "B eyrut ku şatılacak (Lon
dra'daki suikasttan ve 'C elile'de Barış'tan hayli önceki bir
dönem deyiz! R. G.) ve siz şehri teröristlerle onların işbirlikçile-
11 lîkz: Sh im o n Shiffer, age, s. 225.

' Bkz: Sh im o n Shiffer, age, s. 50-51.
rinderı kurtarm aya başlayabileceksiniz"26 Bu görüşm eye, Sabra

ve Şatila katliâmını yön eten Elie H ubeyka da katılıyordu.
B aşbakanla y ap ılan bir görü şm ed e varılm ış olan u zlaş
m a y a u yg u n olarak, C em ayel ve E y tan, Batı B ey ru t'u n is
tilâsını p lân lam ay a d e v am ettiler. G enelk urm ay Başkanı,
B e şir'e T sahal'in Falanjistlere, "sanki İsrail'in d ü zen li ordu
b irlik leri söz kon u su y m u ş gibi" , ih tiyaç d u yd u k ları h er türlü
h a v a v e to p çu desteğin i vereceğin i söyledi. B u n u n ü zeri
ne C em ayel, E y ta n 'd a n h er birinin iki şarjörü b ulunan iki
bin kalaşnikov, "R io " tipi beş kam yon, d iğer araçlar ve ile
tişim m alzem esi istedi. G en elk u rm ay Başkanı, on u n iste
ğini kabul etti, fak at İsrail bunların parasın ın ödenm esi
p eşin d e değildi. "Savaş son u n d a h esap la şırız " d iyerek kesti
rip attı E y ta n .27
21 A ğ u sto s 1 9 8 2 'd e (Beşir C em ay el'in seçilm esin den iki
gü n ön ce) A riel Şaron B e y ru t'a gitti; Pierre v e Beşir C em a-
y el'le g örü şü p rollerini belirledi: "İkili ilişkilerim izin k arşı
lıklı say g ı ve g ü v en e d ay an m ası için B eyru t'taki m ü lteci k a m p
ların ı tem izlem elisin iz. "28
İsrail o rd u su n u n bülteni K ol Israel, Beşir C em ay el'in se
çilm esinin ertesin d e B egin ile kendisi arasın daki g ö rü şm e
nin özetini yayın lad ı; Begin, u ygu layıcısın a on u iktidara
taşım ış olan "işb irliğ i"n in şartlarını h atırlatıyord u : "Sava
şın h em en son ra sın d a iki ü lkem iz arasın d a bir barış an laşm ası
im z a la n a ca k tır."
B eşir C em ayel, ih an etind e tek başına old u ğ u için, L ü b
n an halkı ön ü n d e bu taah h ü d ü n ü yerine getirem eyeceği
ni çok iyi biliyordu.
M ü hlet istedi.
İki gü n son ra ö ld ü rü ld ü .
O zam an , hızlan d ırılm ış bir ritim le, B ey ru t'u n ü m ü ğ ü
n ü n sıkılm ası d e v a m ettirilcbiİdi.
26 t3kz: S h im o n Sh iffcr, age, s. 22.

!
İ l â h î Mo s . ı j l . ı r ’ o p ı . ı g ı l i l i s t i n • 137
Sözü Jon ath an R an d al'a bırakalım :

"FK Ö 'nün m ilitan ların ın g id işi, h am arat F ran sız lejyon er-
leri tarafın dan ana y olların m ay ın lard an tem izlen işi ve ku m dan
barikatların çoğu n u n kald ırılışı d ikkate alın d ığ ın d a, B ey ru t’un
istilâsı h iç de ask erî bir d eh a g erek tirm iy o rd u , on u n için b eklen
tisi bile d ah a ön ce belli başlı cay d ırıcı u n su rlard an biri olan İs
raillilerin insan hay atı kay bı çok y ü k sek olm ayacaktı.''29
Topu top u bir düzin e k ad a r fedainin b u lu n d u ğu Filis
tin m evkilerine b azen bin iki y ü z ad a m birden seferber
ed iliyord u .30
''D üpedüz intikam için d eğ ild iy se, Şaron bu üç korku n ç sa l
dırıyı niçin y a p tırm ıştı, işte h içb ir zam an ay d ın latılam ay an
nokta. H er hâlü kârd a, sav aş alan ın d a olu p biten le ilgili hakikati
başka kılığ a sokm ak için elin d en g elen bü tü n özen i g ö steriy o r ve
F ilistin li fe d a iler in p ek azın ın bu lu n d u ğ u , hatta h iç bu lu n m ad ı
ğı şeh ir m erkezin in bü tü n sem tlerin i sebep siz y ere en ağ ır top
çu ateşin e tu ttu ru yordu . B u n u n m an tıkî tek izahı, Batı B ey
rut'u L ü bn an lı sakin lerin d en bu şekild e boşaltm a çab asıy d ı." 31
F ran sa Büyükelçisi P au l-M arc H enry, k u vvetler oranını
şöyle tasv ir eder:
"G örü lm ed ik bir a sk erî y ığ ın a k söz kon u su . İstilân ın en şid
detli ân ın d a, Tsahal L übn an 'a y ü z bin e y akın adam seferb er ed i
yor. B inden fa z la zırhlı a ra ç (M 60, altm ıştan fa z la ton lu k M er-
kava ve C hieftain ) ve bir o ka d a r say ıd a V T T M 113, savaş d ü
zen in e sokuluyor. Z ırhlı birlik ler tam am en b ağ ım sızlar ve sefer
d eki ord u n u n silâh, m ü h im m at ve y a k ıt ihtiyacın ı sa ğ la m a k için
bin lerce çeşitli aracın d esteğ in e sahipler. B ü tü n m üfrezeler, uz
m anlarca dü n y an ın en g elişm iş iletişim ve elektron ik ulaştırm a
sistem iy le birbirleriy le bağlantılılar.
Bu ordu , h er türlü karşı çıkışı fiz ik e n b e r ta r a f ed erek kara sa
hasın a m u tlak h âkim iy eti hedefliyor. H av a sah asın ın n eredeyse \
bü tü n ü y le kon trol ed ilm esin d en de y a ra rla n ıy o r...

... Son olarak, İsrail d en iz ku v v etleri d en iz sah asın ın bü tü

n ün e eg em en oluyor. H ızlı ve en ileri ten kile silâhlı h ü cu m bot
la r (" C h erbou rg h ü cu m b o tla rı” ve ben zerleri) ile don an ım lı bu
d en iz g ü cü , d ışarıd an g ö n d erilecek her türlü takviyeyi cay d ır
m a, h er türlü kara çıkarm ası y ap ılm asın d an koru m a ve B eyru t
v e D am u r g ib i ku şatılm ış şeh irleri m ü thiş ateş g ü cü y le dövü p
d estek v erm e k a p asitesin e sa h ip ." 32
Bu g ü cü n kullanılışıyla ilgili olarak R andal şu tespitler
de b u lu n u r: "İn kâr ed ilm ez bir şekild e İsrailliler, L ü bn an lı sa
v aşçıların k lâsik y ön tem lerin e, m odern tekn olojiy i ve g ü v en ilir
ateş g ü cü n ü , F -16'ları, u zaktan ku m an dalı bom baları, beyaz
fo s fo r bom baların ı, tan kları, a n tip erson el bom baları ve g em ile
rin den top atışların ı tercih ed iy orla rd ı." 33
“B ir h astah an en in bü y ü k y a n ık la r serv isin d e g örd ü ğ ü m k a
d a r in san ın y ü reğ in i ağ zın a g etiren in i hiç g ö rm ed im ; Beyrut'ta,
d ah a ön ce keskin n işan cılıklarıy la ün salm ış, İsrailli topçu ların ,
k ocam an kocam an bir K ızıl H aç bay raklarıy la işaretlen m iş, m il
letlerarası K ızıl H aç g en el m erkezi de dâhil, bin alara obüs y a ğ
d ırm ay a başlad ılar; bod ru m katların a ve g a ra jla ra ku ru lm u ş
d erm e çatm a h astan elerin du ru m u son d erece feciy d i. C errah lar
istem ey e istem eye ‘B egin b u d a m a sı’ adını verd ikleri, y a n i İsrail
liler tarafın dan a n tip erso n el bom b alarla ve en g eliştirilm iş fü z e
lerle p a ram p arça olm u ş beden lerin org an ların ı kesm ek için ko
şu ştu rm a k zoru n d a kalıy orlard ı. "34
G eriye kam plardaki Filistinlileri boğazlam ak kalıyordu.
K uşatm an ın bir g ö rg ü tanığının, F ran sa Büyükelçisi
P au l-M arc H en ry 'n in şu tanıklığı özellikle çarpıcıdır:
"İsrail ord u su n a B atı B eyru t'a 15 E ylü lü n en erken saa tle
rin de g irm ek için v erilen g en el enirin an lam ı açıkça şu y d u : 'Biz
m ü ltecilerin k am p ların a g irm ey eceğ iz. K am p ların taran m ası ve
tem izlen m esi F alan jlar v e L ü bn an ordu su tarafın dan icra ed ile
cektir. ’ L übnan ord u su n a g elin ce, bu ordu 'Beyrut'ta istediğ i y e
32 Paul-M arc Henry, /.es jıırdiııit'K de l'eııfer/Ceheıvıem in'Balıçıvaıılan, age, s. 124.

33 Jo n a th a n R and al, age, s. 278.
34 A ynı eser, s. 273. ^
f
İ l â h î M e s a j l a r T opra ft ı l ili st iıı 439
re g irm e y etk isin e s a h ip tir.' A slın d a, K ah an e rap oru n a göre, F a

lan jların m ü lteci k a m p la rın a g irişi, ön ceki akşam saat sekiz
otu zda, G en eral Şaron, S av u n m a B akan ı ve G en eral D rori a ra
sın da varılan orta k m u tabakatla evveld en kararlaştırılm ıştı.
A yın 15'i P erşem be g ü n ü boy u n ca İsra il ordu su kam p bölg e
lerin i tam bir k u şatm ay a alm ıştı; biz bu n u Ç a m lar R ezid an -
sı'ndan bizzat fa r k ed eb iliy o rd u k . "35
B ahanenin d eğeri neyd i?
"İsrail ku v v etlerin in v e y a rd a k çıla rı F alan jistlerin Batı B ey
rut'a g iriş bahan esi, tam olarak, 'ağır silâh lar ve g elişm iş m ater-
y elle tam teçhizattı iki bin teröristin , ken d ilerin in b o şaltılm a sıy
la ilgili an laşm ay ı açıkça çiğ n ey erek B atı B eyrut'ta kalm aları se
bebiyle terör riskini, kan d ökü lm esin i v e kaosu önlem ek'ti. Bu
bahan en in en u fak bir d elili bile y oktu . Bu k on u d a cid d î h içb ir
araştırm a da y ap ılm am ıştı. İşlen en cin ay etleri haklı g österm ek
için daha son ra da böy le bir araştırm a y ap ılm ad ı... F alan jist
g ru p ların kam p lard aki op erasy on ları v e bun un hem en hem en
h epsi de siv il -ç ü n k ü bu k am p lard a h içb ir F ilistin li terörist g r u
bu tespit ed ile m e m iş tir - bin e y akın cana m al olan son u çları, 17
E ylül cu m artesi g ü n ü n e ka d a r m u tlak bir g iz lilik için de k ap a tıl
dı. Yoğun bir aktiv iten in g ö rü n ü r tek belirtileri, p erşem b ey i cu
m aya ve cu m ayı cu m artesiy e bağlayan g eceler boyu n ca, İsrail
ordu su n u n 'ateş böcekleri', y a n i ortalığı ay d ın latan ışıltılı fü z e
lerle sağ lan an ay d ın latm alarla an laşılabild i. "3e
Şim di de Shim on Shiffer tarafın d an verilen bir katliâm
kronolojisine gö z atalım :
Ç arşam ba 15 E y lü l 1982
“S aat sekiz. S av u n m a B akan ı, B eyrut'a Tsahal tarafın dan
ku ru lm u ş ileri bir karakola gelir. G en elku rm ay B aşkanı ken d isi
ni F alan jistlerle y ap ılan an laşm alard an h aberd ar eder. G en el bir
seferberlik, sokağ a çıkm a y asağ ı v e F alan jistlerin m ü lteci kam p
35 P a u l-M a rc H enry, age, s. 207.

36 A ynı eser, s. 2 08 v e 209.
4 4( • R o g e r G a r a u d y
la rın a g irişin i kararlaştırırlar. Şaron on ay verir; ard ın d an ka ra

kolu n çatısın d an B aşbakan 'a telefon eder, diren iş olm ad ığ ı ve
h e r şey in ön ced en p la n la n d ığ ı g ib i cereyan ettiğ i h a b erin i verir.
S aat on bir. O rdu sözcü sü açıklam a y ap ar: 'B aşkan B eşir Ce-
m ayel'in ka tled ilm esi son rası Tsahal B atı B ey ru t’a bu g ece, d ü
z en i sa ğ la m a k v e vahim k a rışıklıkları ö n lem ek için g irm iştir.'37
S aat on iki. S av u n m a B akanı, F alan j lid erleriy le Beyrut'ta
p a rtilerin in g en el m erkezin d e buluşur. Şaron şöy le der: D urum
k ritik, o y ü zd en şim d i bazı k a ra rla r a lm ak zoru n dayız. Biz si-
z in ley iz v e size bütün g erek li d esteğ i vereceğ iz."
P erşem be 16 E ylü l 1982

"Saat on. E ytan rap or ed er: B ü tü n şeh ir elim izin altında.
H er şey sakin. K a m p la r tecrit ed ild i ve kuşatıldı. F alan jistler
o ralara on bir bu çu kta girecekler.
S aat on iki. F a la n jist kom u tan lar, S abra ve Ş atila F ilistin
k am p ların a g irm ed en önce, Tsahal ile bağ lan tılı ilk toplan tıları
için gelirler. P lân ların a g öre, y ü z elli a sk er girecektir.
Saat on dokuz. B eyrut karargâh ku vvetlerin den soru m lu teğ
m en A lul, ken di el radyosunu din lerken kam plara g irm iş bir F a
lan jist subayla F alan j özel harekât kom utanı Elie H u beyka arasın
d aki bir kon u şm ayla aniden karşılaşır. O subayın elin de elli kadın
ve çocu k vardır ve H u beyka'ya ne yapm ası gerektiğ in i sorar. Ö te
k i cevap verir: Bu tarzda sordu ğu n soruların bu son u n cu su olsun
artık. N e yapm an g erektiğin sen ço k iyi biliyorsu n ! F alan j gen el
karargâhının çatısında ayakta duran F a la n jis tle r fa b a kaba ve ke
sik kesik gülerler. A lu l an lar ki bu kadın ve çocu klar öldü rü lecek
ler, derken hem en g ru p kom u tan ı bilgilen dirm eye koşar."
C u m a 17 E ylü l 1982
“S aat on beş otuz. G en elk u rm a y B aşkan ı, B ey ru t y a k ın ın d a
k i H ald e h av aalan ın a gelir. K u z ey kom u tan lığ ı kom u tan ı tara
fın d a n k a rşıla n ır v e F alan j g en el kararg âh ın a k a d a r ken d isin e
37 S h im o n Shiffer, ag c, s. 211 221

!
İ l â h î M e s a j l a r T o p r a k ı l i l i sti ı ı ■ 141
refakat eder. D rori on a F a la n jistlerin y ap ıp ettik leri kon u su n d a

bild iklerin i anlatır. H içb ir y oru m y a p m ad an dinler.
S aat on altı otuz. F a la n j g en el kara rg â h ın d a bir toplantı y a
pılır. G en elku rm ay B aşkan ı, L ü bn an ord u su n u sah ad a y a p tık la
rından d olayı m em n u n iy etin i ifad e eder. Ö zetle, Fakhan i'n in
g ü n ey in d e boşaltılm ış k a m p la rd a k i 'tem izlik' harekâtın a ertesi
gü n sabah saat beşe ka d a r d evam ed ebileceklerin i, o saa tte A m e
rikan baskısı y ü zü n d en ateşkes y ap a ca k la rın ı açıklar. F alan jist
lid erler F ilistin k a m p la rın d a k i ru h satsız bin aların y ık ım ı için
bu ld ozerler isterler. E ytan bir tane v erm ey i kabu l eder."
İşte ondan sonra, olayları soruşturm akla yüküm lü "K a-

hane K om isyon u "n u n suçlunun su ç m ahallinde olm adığını
gösteren o iğrenç m üdahalesi başlayacak ve sonuçta İsrailli
lerin "dolaylı soru m lu " (!) oldukları sonucuna varacaktır.
Begin şöyle diyerek, hiç değilse d ah a açık yüreklilik
gösterecek ti: "Yahudi a lm a y a n la r Yahudi olm ay an ları öld ü r
d ü ler v e bizi s u çlu y o r la r!."
İsrail ve d ü n y a k am u oy u ön ü n d e bu can avarlığı ö rtm e
ye h izm et ed en K ahane rap o ru , kendi cinayetleri ü zerin d e
so ru ştu rm a y a p m a y a m u k ted ir bir "d e m o k ra si"d e n dem
v u rarak , iki h edefe od ak lan ıyord u :
1. Bir sistem in m an tığın d an , yani siyasî siyonizm in ve
on u n İsrail D evleti tarafın d an kanlı bir şekilde yü rü rlü ğ e
kon u lu şu n d an k ayn ak lan an g erçeği insanların hatalarına
yüklem ek.
2. Bu eylem -Filistin lilerin fiziken im ha ed ilm eleri-, İs
railliler v e onların "işbirlikçisi" Falanjistler tarafın d an se
nelerd en beri p rogram lan m ışk en , bunun hata v ey a kusur
old u ğu n a inandırm ak.
B egin, Falan jistlerin Filistinlilere karşı m isillem e y a p
m a ihtim alini " eksik d eğ erlen d irm iş" ; Şaron k atliâm lard an
h a b e rd a r old u ğ u z a m a n " h arekete g eçm ey i ih m al etm iş" ;
Ş am ir m ü d a h a le etm em ek le "yan lış y a p m ış " tı! G en elk u r
m ay B aşkanı ise k am p lard ak i halk için tehlikeyi " h esap la
y a m a m ış ”tı!
442 •R o g e r G a ra u d y
O ysa bu projeler yıllardır, Falanjist "y ed ek ler"iy le d e

v am lı bağlantı içinde hazırlanm ıştı; siyasî liderler ve so
ru m lu askerler tarafın d an bu hâdiselerin d ö rt dörtlü k bir
şekilde bilm işi, olayların rap oru n d ak i kasıtlı bir y alan k ar
şısında d u ra k sa m a y a n bu ad alet o y u n u n u gü lü n ç d u ru
m a d ü şü rü y o r: "K ahane raporu, İsrail askerlerin in kam pların
ağ açlıklı y o lla rın d a ne olu p bittiğ in i, karakolu n çatısın a kon u l
m u ş d ev teleskop ların y a rd ım ıy la bile g ö rem ed iğ in i ileri sü rü
y ordu. O ysa bu bin an ın altın cı katın a çıkan g a zeteciler h er şeyi
çıp lak g ö z le rahatça g örebildiler. "38
Böylece savaş suçluları bu işten ucu z kurtuldular: Şaron
ile Şam ir yeniden bakan oldu, Begin kendi rızasıyla sahne
d en çekildi. Rafael E y tan sâkin bir emeklilikten istifade etti.
E ğ e r A BD yöneticilerinin yeşil ışığı ve A vrupalı politi
kacıların su ç ortağı sessizliği olm asayd ı, İsrail elbette bun
ların hiçbirini y a p am azd ı.
İsrail D ışişleri B ak an lığ ı gen el d ire k tö rü D av id
K im che, 28 A ralık 198 1 'd e, VVashington'a gönderildi.
"20 M ayıs 1982'de Şaron W ashin gton ’a gitti ve D ışişleri Ba
kanı A lexan dre H aig'le bir görü şm e yaptı. İsrail yanlısı eğilim leri
ni hiçbir zam an gizlem em iş olan H aig, İsrailli bakanın istilâ pro
jelerin i teşvik veya kabu l etm iş olduğunu inatla inkâr etti. İsrailli
bakansa, İsrail'in ister istem ez Lübnan'ı istilâ etm eyi dü şü n dü ğü
nü ve A BD 'nin, Irak'ın nükleer reaktörünün bom balanm asın da
olduğu gibi, şaşırıp kalm am ası için bu A m erikalıya haber verm ek
için ken disiyle bulu şm aya gittiğin i açıkladı. H aig'e, Lübnan'da
'durunı, bizim daha uzun süre ken dim izi tutam ayacağım ız şekil
dedir' açıklam asını yaptı. Eski Başkan C arter daha sonra -a s ıl il
gili kişinin şiddetle reddetiği o ş e y i- D ışişleri Bakanı'nın yapacağı
harekât için İsrail'e yeşil ışık yakm ış olduğunu açıkça belirtti.''39
B aşbakan Begin, y ard ım cıları v e T sahal'ın istih barat şe
fi ile birlikte 15 H a z ira n 1 9 8 2 'd c A B D 'ye h arek et ettiğinde,
İsrail çoktan B ey ru t kap ıların daydı.
\
38 R an d al, age, s. 36.

39 R and al, age, 266.
[
İ l â h î M t 'S L i jl .ı r l iıj> r .ıp ,ı I i li - i i n • 1 4 3
R an d al'la m utab ık o larak sözü noktalayalım :

"E ld eki bü tü n d eliller g ö s teriy o r ki Rctıgım h ü kü m eti, h are
kâtı ilk safh aları boy u n ca d u rd u rm a k için d aha ön ce, M art
1978'de, İsrailliler G ü n ey L ü bn an 'ı işgal ettiklerin d e C arter'ın
en başta g ö sterd iğ i en erjik tepkin in a k s in e - h içb ir şey yapm adı.
1982'd e A B D , İsrail'in L ü bn an 'd an d erh al çek ilm esin i em reden
B M G ü v en lik K on sey i'n in k a r a r tasarıların a on ay verm ey i de
falarca reddetti. Tam aksin e, İsra illiler leh in e ö y le bir ısrarla oy
v erd iler ki O rta d o ğ u ’nun bü tü n o M ach iav elleri, L la ig ’in k en d i
leriy le a k tif bir şekild e su ç ortaklığ ı ettiğ in d en em in old u lar. "40
Böylece, "g ü v e n lik " v e y a "C elile'd e b arış" m asalları
nın ötesinde, Lü b n an savaşın ın anlam ı tastam am aydınlı
ğa kavuşur. Z aten B egin 'in yeni bakanı (aşırı sağcı, dinci,
m illiyetçi parti T eh iya'd an ) P rofesö r N e 'E m a n 198 2 'd e b u
n u açık açık söyler: ''Lübnan'da y en i bir dü zen k u rm a k için
İs r a il’in elin e eşsiz bir fır s a t g eçm iştir... O rdu orada uzun süre
kalm ay a hazırlannıalıdır.
B u esn ad a İsrail, tarihen İsrail ToprağTnın bü tü n ley ici p a r
çası olan bu bölg ed e ek o n o m ik ve tekn ik d u ru m u n u d ü z eltebile
cektir... L itan i ırm ağın a ka d a r L ü b n a n ’ın g ü n ey kısm ın ı g elişm e
p lân ın a d âh il etm esi m ü m kü n olacaktır..." 41
H er tırm an m a h arek etin d en son ra old u ğu gibi elbette
siyonist yöneticiler, siyasî siyonizm in u zu n vadeli plânını
gerçek leştirm ek için d ah a u z a ğ a gitm ek gerektiğini h atır
latırlar. Şim di " işin h en ü z sad ece kü çü k bir kısm ın ı y ap tık" di
ye d ü şü n en A riel Ş aron 'd u r.42
B u sav aş için o ld u ğ u k ad a r d iğ er sa v a şla r için de bu
söz öylesin e d o ğ ru d u r ki, nitekim P ro fe sö r L eib ow itz
K u d ü s 'te 14 H a z ira n 1 9 8 2 'd e y ap tığı basın to p lan tısın d a
40 R an d al, age, s. 266.

41 Jeru salem Post, 24 H aziran 1982. H atırlay alım ki 1919'd a V ersailles K on-
g re s i'n e g ön d erd iğ i m ek tu b u n d a C lıaim VVei/ınann şu nu y azıy ord u :
"Vaat ed ilm iş İsrail D evleti'ııin sın ırlan , tabii zengin liklerin den yararlan m ası
için bütiin G ü n ey Lübnan'ı içerm esi gerekir."
41 O ria n a F a lla ci'n in A riel Şaron 'l.ı m ülakatı, L u rayea d erg isi, M ilan, 28
A ğ u sto s 1982.
ce saretle şöyle d iy o rd u : "Bu sav aşın g a y esi, b ir so n ra k in i

h a z ır la m a k tır ."
H er şey gerçek ten de Y eşu 'n u n kitabındaki şu cüm leyi
siyon ist yön eticilerin harfiyen u y g u lu y o rlarm ış gibi cere
y a n ed iy or: "A yağınızın taban ın ın basacağı h er yeri, size v er
d im ." (Yeşu, 1 / 3 )
İh tiyat generali G azit'in hatırlattığı gibi, siyasî siyon iz
m in asıl hedefi, "B ü y ü k İsrail" anlayışıdır. Bu gen eral şim
d ilerde B i'r S eb 'a 'd a (Beer-Sheba) Ben G u ryon Ü n iversite-
si'n d e rektördür. İsrail-A rap çatışm asıyla ilgili tem el h e
deflere dikkat çekerken şunu söyler: "İsrail toprağ ın ın bir
g ü n bü tü n ü y le İsrail eg em en liğ in d e olm ası ve dahası bir Yahu
di D ev leti için de b ü tü n leşm esi gerekiyor. İsrail, İsrail'in tarih î
top rakları ü zerin d eki A ra p varlığı problem in in radikal bir çöz ü
m ü n ü n â ciliy etin i kabu l etm ek zoru n d ad ır. "43
F ilistin 'd e n A ra p la rı k o v m ak v e d ışa rıd a A ra p ü lk e
lerin i, siy o n ist p rojen in iki k an ad ı o lacak şek ilde, b ö lm e
y e ç a lış m a k ...
K u d ü s 'te "D ü n y a S iy o n ist Teşkilâtı" ta ra fın d a n n e ş
red ilen K iv o u n im (Y ö n e lişler) d erg isin in (nu. 14, Şubat
1 9 8 2 ) bir m ak alesi, "İs ra il'in sek sen li y ıllard ak i strateji
s i n i sergiler.
Bu m etin, önceki bü tü n saldırıların d a çok ötesine gide
rek, Siyonist İsrail D evleti'nin sistemli ve genelleştirilmiş bir
şekilde bütün kom şu A rap devletlerinin yapılarına karşı,
onları p arçalayacak tarzd a, bir m üdahaleyi öngörüyor.
B u ça p ta bir teşebbüs, A B D 'n in İsrail'e v erd iğ i şartsız
v e sınırsız destekle, sa d ece b ü tü n A rap ülkelerini ve d iğer
M ü slü m an m em lek etleri değil, bü tü n Ü çü n cü D ü n ya ül
kelerini de k açın ılm az bir çalkantıya sürükleyecektir. Bu
sü reç içinde S ovyetler Birliği de m ü d ah aled e b u lu n m ak
tan kendini alam ayacak tır. O y ü zd en bu plân, b ü tü n bir
gezegen i intihara sürü k leyebilecek bir ü çü n cü d ü n y a sa
vaşı için en tehlikeli tetikleyiciyi olşturur.
43 Yediot A haron ot, 15 O cak 1982.

I
İ l â h î M i ' S i i j l . ı r ' o | > r , ı £ ı l ;i l i s t ı ı ı • 4 1 ^
K iv ou n im ’deki bu m ak aled e "so ğ u k sav a ş"ın ana tem a

ları ele alınır.
"SSCB'rıin en ön em li h ed eflerin d en biri, Hasra K örfezi'nin
d ev asa kay n akların ın ve d ü n y a m aden kay n akların ın b ü y ü k kıs
m ının bu lu n du ğu G ü n ey A frika'n ın kon trolü n ü elin e g eçirerek
Batı'yı yen m ektir. G elecekte karşı karşıy a ka la ca ğ ım ız bu kü re
sel çatışm an ın boy u tların ı h ay al edebiliriz. G orşkov doktrin i,
okyan u sların v e Ü çüncü D iin ya'n ın m ad en ce en zen gin bölg e
lerinin S ov y etlerce kon trolü n ü ön görü yor. S o v y etler B irliği'nin
n ü kleer silâh larla ilgili şim d iki an lay ışların a g öre, bir n ü kleer
savaşı başlatıp kazan m aları ve bu n u n la ayakta k a la ra k B atı'nın
ask erî g ü cü n ü im ha etm eleri ve h alkların ı M arksizm -L en in iz-
m in h izm etin d e kölelere d ön ü ştü rm eleri m üm kü ndür. B ugün
dü n ya barışı ve bizim k en d i v arlığ ım ız için baş teh like b u d u r."
Bu şekilde u ç n ok taların a g ö tü rü ld ü ğ ü n d e (ve bahset
tiğim iz m etin, Siyonist yön eticilerin kendi doktrin leri ve
h ezeyan ları içinde bunu tered d ü tsü z göze alabileceklerini
gösteriyo r), siyonist proje o z a m a n d ü n yan ın sınırlı sad e
ce bir p arçasını ilgilendirm ekle kalm ıyor: Bu proje, bütün
d ü n yayı teh d it ediyor. Bu m eg alo m an hedefler, en çılgın
mitolojik tasav v u rlarıy la bile, son d erece tehlikelidir, çü n
kü Siyonist D evlet gelecek için ilân ettiği şeyleri şim diye
kadar hep yap m ış v e gerçekleştirm iştir.
O hâld e, Siyonist T eşk ilâttan çıkan ve siyasî siyoniz
m in asırlık "B ü y ü k İsrail" rü yasın ın b u gü n k ü sonuçları
üzerindeki niyetleri açığ a v u ra n o m akalenin en anlam lı
pasajlarını aktaralım :
"Sina'yı, şim d iki k ay n aklarıy la birlikte, y en id en feth etm ek ,
Canip D av id ve barış an laşm aların ın bu gü n e kad ar erişm ey i en
g elled iğ i ön celikli bir hedeftir... P etrolden ve on dan kayn aklan an
g elirlerd en m ahru m , bu alan d a çok bü y ü k m asraflara m ahkû m
bizler, Sedat'ın ziy areti ve Î9 7 9 'd a ken d isiy le im zalan an sefil
an laşm a ön cesin d e g eçerli olan d u ru m u n a Sina'yı y en id en ka
v u ştu rm a k için m ecbu ren harekete g eçm eliyiz.
M ısır'ın ekon om ik du rum u , rejim inin niteliği ve A rap politi
kası, İsrail'in m ü d ah ale etm ek zoru m la kalacağı bir ortam a d o ğ
44 ( •R o g er G arau d y
ru sü rü klen m ektedir... M ısır, d ah ilî çatışm aların dan ötürü, artık

bizim için stratejik bir p roblem olu ştu rm u y or ve onu 1967 H azi
ran Savaşı son rasın d a bu lu n du ğ u durum a, 24 saatten daha kısa
bir zam an d a, g eri d ön d ü rm ek m üm kündür. M ısır'ın ''Arap âle
m in in lideri" olduğu efsan esi çoktan çökm üştür... hem İsrail,
hem de A rap d ü n yasın ın g eri kalan ı karşısın da gü cü n ü y ü zde 50
kaybetm iştir. K ısa vad ed e Sina y arım adasın ın g eri alın m asın dan
y a ra r sağlayabilecektir, fa k a t bu, g ü ç ilişkisini tem elden d eğ iştir
m eyecektir. M erkezileşm iş g öv d e olarak M ısır çoktan beri bir ce
settir, h ele g ittikçe sertleşen M ü slü m an H ıristiyan çatışm ası he
saba katıldığın da... A yrı coğ rafi bölgelere bölü n m esi, 1990'lı y ıl
lard a batı cep h esin d e bizim siy asî h edefim iz olm alıdır.
B ir k ere M ısır bu şek ild e bölü n ü p m erkezî iktidardan yoksu n
b ırakıld ı m ı, Libya, S u dan g ib i d iğ er u zak ü lkeler de aynı p a rça
lan m ay ı y aşayacaklardır. Yukarı M ısır'd a bir K ıp tî D evleti'nin
ve z a y ıf ön em d e kü çü k bölg esel k im liklerin olu ştu ru lm ası, şim
d ilik barış a n laşm asıy la ertelen m iştir, fa k a t uzun v ad ed e k a çı
n ılm az bir tarih î g elişim in anahtarıdır.
G ö rü n ü şü n e rağ m en batı cep h esi, doğu cep h esin d en daha
az p ro b lem olu ştu ru y or. L ü b n an 'ın beş ey a lete a y rılm ası...
A ra p â lem in in ta m a m ın d a olu p b itec ek o la n ın ön işa reti o la
caktır. İr a k v e S u riy e'n in e tn ik v ey a d in î k riterler tem elin e d a
y alı b elli b ö lg eler h â lin d e p a rça la n m a sı, ilk a şa m a d a bu d ev let
lerin a sk erî g ü cü n ü k ırd ık ta n son ra, uzu n v ad ed e, İsra il'in ön
celik li g a y e s i olm alıdır.
Suriye'nin etn ik yapısı, onu bölünm e tehlikesiyle baş başa bı
rakıyor. Bu parçalanm a, sah il boyu n ca bir Şii deûleti, H alep böl
g esin de bir S ünni devleti, Şam bölgesin de bir diğeri ve ken di dev
letin i -b e lk i de bizim G olan üzerinde- m utlaka H u ran ve Ür
dün'ün ku zeyin i kap say acak şekilde olu ştu rm ayı isteyebilecek bir
D ü rzî kim liğinin g erçekleştirilm esiyle sonuçlanacaktır... Böyle
bir devlet uzun vadede bölge için barışın ve gü ven liğ in bir ga ra n
tisi olacaktır. Bu da bizim rahatça erişebileceğ im iz bir hedeftir.
P etrolce zen g in ve iç m ü cad elelerin p en çesin d eki Irak, İsra
il'in h e d e f tahtası udadır. O nun d ağ ılm ası, bizim için, S u ri
ye'nin d ağ ılm asın d an daha ön em lidir, çü n kü o yakın v ad ed e İs
I
İlâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı b ilis lin • 147
rail için en cid d i teh likey i tem sil ed iy o r 44 B ir S u rn /e-lrak sav a

şı, bize karşı g en iş çaplı bir çatışm ay a g irişem ey ecek şekilde,
içerden çökü şü n ü kolay laştıracaktır. A rap lar arası h er çeşit ça
tışm a bizim için fa y d a lı o la ca k v e bu p arçalan m an ın saatin i h ız
landıracaktır... H âlen İran 'a karşı y ap ılan sav aşın bu ku tu p laş
m a olayın ı çabu klaştırm ası m üm kü ndü r.
B ü tü n A rap Y arım adası, içerid en g elen b a skılar son u cu n da,
aynı türden bir d ağ ılm ay a m ahkûm dur. Ö zellikle S u u di A ra b is
tan bu duru m dadır, çü n kü iç çatışm aların v ah im leşm esi ve reji
m in dü şü şü , g ü n cel siy a sî y ap ıların m an tığı gereğidir.
Ü rdü n , y a k ın g e le c e k te s tr a te jik bir h ed eftir. U zun v a d ed e
b izim için a r tık b ir teh d it teşk il etm ey ecek tir, h e le d a ğ ılm a s ın
dan , H ü sey in 'in k ra llığ ın ın so n a e rm esin d en v e de iktid a rın
F ilistin ço ğ u n lu ğ u n elin e g e çm e s in d e n son ra... İsra il p o litik a
sı işte bu n a y ö n elm elid ir. B u d eğ işik lik , A ra p n ü fu s y o ğ u n
lu klu B atı Ş eria p r o b lem in in çö z ü m ü a n la m ın a g elecek tir. Bu
A ra p la rın d o ğ u y a - b a r ış şa r tla r ı için d e v ey a bir sav aş s o n u
cu n d a - g ö çü v e İk tisa d î b ü y ü m e ve n ü fu s a rtışın ın d o n m a sı,
g e lec ek tek i d eğ işim lerin g a ra n tisid ir. Bu sü r e c i h ız la n d ırm a k
için h er şey i y a p m a lıy ız .
Ö zerklik p lân ın ı ve bir u zlaşm a veya toprakların bir taksim i
ni g erektiren ve iki m illetin ay rılm asın ı en g elley ecek olan d iğ er
her şeyi de red d etm ek gerekir. Ç ü nkü bunlar, g e r çek bir barış
için de birlikte y aşam an ın zoru n lu şartlarıdır.
İsrailli A rapların (Filistinliler kastediliyor), vatan olarak sade
ce Ü rdün'e sahip olabileceklerini anlam aları gerekir... Ve denizle
Ü rdün ırm ağı arasındaki Yahudi egem enliğin i tanım adıkça g ü
vende olm ayacaklardır... N ükleer çağın bu girişinde, Yahudi nüfu
sunun dörtte üçünün nüfusu kalabalık ve tabiî olarak tehlikeye
açık bir kıyıya toplanm ış bulu nm asını artık kabul etm ek m üm kün
değildir; bu nüfusun dağılım ı bizim iç siyasetim izin çok önem li bir
44 D e ğ işik A ra p rejim leri h ak k ın d ak i bu yardılar, bu m akalen in y azıld ığ ı

d ö n em in (1982) d am g asın ı taşır; bu rad a söz konusu olan ister Irak v ey a
d ah a ön ce M ısır v e d aha u zak ta Ü n lü n söz konusu olsun... İsrail'in im
h a h e d e fi, h e r ne olu rsa olsu n , d eğişm ed en devam eder.
448 •R o g er G arau d y
gereğidir. Yahuda, Sâm ire ve Cehle, m illî bekam ızın yegân e tem i
natıdır. D ağlık bölgelerde çoğunluğu sağlayam azsak, bu ülkeyi
kaybetm iş olan H açlıların akıbetine uğrarız.
B ö lg ey i n ü fu s, str a te ji v e ek o n o m i p lâ n ın d a y en id en d en g e
lem ek , bizim ba şlıca e m elim iz o lm a lıd ır; bu ise, B i'r Seb'a (Be-
e r - S h e b a ) ’dan Y ukarı C elile'y e k a d a r g id en ve bu g ü n n ered ey
se Y ahu di'den boş olan b ö lg en in su k a y n a k la rın ın k on trolü n ü
g e r e k tir ir ."
Filistinlilerin kovulm asını, m allarına el konulm asım ve
tenkilini, ardından O rta d o ğ u 'd a açtığı bir dizi saldırgan sa
vaştan sonra, şim di de bütün A rap devletlerini p arçalam a
yı hedefleyen siyasî siyonizm in söm ürgeci v e ırkçı projesi,
b u n d an böyle d ü n y a barışı için bir tehdit oluşturm aktadır.
Toprağının genişliği ve nüfus sayısı bu k a d ar az olan
b ir ülkenin, d ü n y a siyasetin d e b öyle bir rol oyn am ası p a
rad o k sal görülebilir.
B u n u an lam ak için, ü ç kıtanın k avşağın d a çok önem li
o lm asın a rağ m en , on u n stratejik k on u m u n u ileri sü rm ek
y etm ez. H aîm VVeizmann, B ritan ya m u h atap ların a, "Yahu
d i bir Filistin , In g iltere için, özellikle de S ü veyş K an alı k on u
su n d a, bir g ü v en ce o la ca k tır "45 tezini ileri sü rerk en işte İsra
il'in bu k on u m u n u k asted iyord u .
G erçek ten de İsrail B a tı'd a n D o ğ u 'y a g id en en ö n e m
li tica rî v e ask erî y o lu n "a n a h ta rla rT 'n ı elin d e tu tu y o r v e
h er ne k a d a r artık h e g e m o n y a la rın d e v ir teslim i y ü z ü n
d en bu b u g ü n İn giltere h esab ın a d eğilse d e, A B D 'n in he-
sab m ad ır. O rta d o ğ u 'n u n ja n d a rm a sı o larak İsrail'in ro
lü, İra n 'd a k i ü sle rin e (Ş a h 'm d e v rilm e sin d e n so n ra)
b u n d a n b ö y le g ü v e n m e d iy e b ir şey sö z k o n u su o lm a d ı
ğ ın d a n A B D için ço k d a h a ö n em li bir h âl alm ıştır. O y ü z
d en , İsrail tek b aşın a sa d e ce S ü v e y ş'i değil, p e tro l b ö lg e
sini de k o n tro l ed eb ilir v e D o ğ u A k d e n iz 'd e g ü v en li ü s
ler sağlayab ilir. Bu g ö re v le ri ise, A BD k en d i b aşın a y a
p a m a z (V ietn am te crü b esi A B D 'y i Ü çü n c ü D ü n y a 'y a
45 B kz: H aîm VVeizmann, N .ıssan ce d 'is ra e l/ İsra il'in D o ğ u şu .

İlâ h î M e s a jla r T o p r.ı^ ı ili l i ı ı -4 1 9
d o ğ ru d a n m ü d a h a le n o k ta sın d a fazlasıy la sarsm ıştır).

O nun için A BD , İsra il'e şa rtsız v e sın ırsız bir d estek v e
rerek, o n u n a ra cılığ ıy la e y le m le rd e b u lu n u y o r. Bu d u
rum A BD için çok d a h a ra h a t o lu yo r, çü n k ü z a m a n z a
m an İsra il'e sözlü bir k ın a m a d a b u lu n ab iliyor, fak at v e
tosu yla d a on u hep k o ru y u p o n u n h a re k e t sahasını k ısıt
lay acak h er tü rlü ce z a la n d ırm a y ı ö n lü y o r; bu a ra d a da
bu h a y a tî g ö re v le ri y e rin e g e tirm e si v e A B D 'n in d ü n y a
d en gesin d ek i k o n u m u n u d e v a m e ttirm e si için, gerekli
silâh v e m ü h im m a tı te m in e tm e y i sü rd ü rü y o r. M eselâ,
A B D 'n in İsrail o rd u su n a en geliştirilm iş silâh a ra ç v e g e
reçlerini v e rm e si d ik k at çekicidir. In te rn a tio n al H erald
Tribüne g a z e te si 2 2 T em m u z 1 9 8 2 'd e b ize şu n u h ab er
v eriy o rd u : " İs r a il h ü k ü m e ti bu sen e a s k e r î silâ h la n m a ve teç
h iz a t için beş b u ç u k m ily a r h a rca y a ca k . Bu m ik tarın ü çte biri
A m erikan h â z in esin d en k a r ş ıla n a c a k .”
İsrail ord u su n u n donanım ının h em en h em en tam am ı,
A m erika'nın yabancı ülkelere askerî y ard ım p rogram ın d an
sağlanm ıştır. 1951 yılından beri dağıtılan yirm i sekiz m ilyar
dolarlık bu yardım ın on beş m ilyar dolarını İsrail almıştır.
L ü b n an 'ı istilâsı ö n cesin d e İsrail'in sahip old u ğ u 567
uçaktan 457'si, VVashignton'un verd iği hibe ve ik razlar sa
yesinde, A B D 'd en satın alınm ıştı.
M isket bom b aların ın (ki İsrailliler şim di onları yap ab i
lecekler) teslim inin tehir edilm esi h âriç, A B D 'nin İsrail'e
silâh sağ lam a k on u su n d a h iç kopukluk olm am ıştır. B izzat
P entagon v e İsrail'in resm î ağızlarına göre, ön görü len on
bir F-15 uçağın ın satışı, b u n u n y an ın d a da ö n ced en p ro g
ram lanm ış olan uçakların, ken d in d en k u m an dalı füzele
rin, kam yon ların ve d iğer zırhlı araçların teslim i "n o rm al
olarak " gerçekleşecektir.
Silâhlı k u vvetler ile iki ülkenin silâh san ayileri arasın
daki sıkı ilişki, İsrail'e karşı A m erik a'n ın h er m isillem e
projesini tu tarsız ve sevim siz hâle getiriyor. Pentagon, İs
rail'in aldığı v e b azıları h enüz A m erikan ord u su n ca d e
nenm em iş silâh türlerinin etkililiğiyle ilgili İsrail'den ay
rıntılı bilgiler alıyor. L ü b n an savaşının ilk safhasında Suri

y e'd ek i u zak hed eflere karşı kullanılan H aw k ey e E -2C ke
şif u çak ları için de aynı şey söz konusu olacaktır.
B öylece A m erik an o rd u su , h erh an gi bir A m erik an sefer
birliğinin y ap ab ileceğin d en çok d ah a etkili olan İsrail o r
d u su sayesin d e ön cü teknik silâhlarını gerçek şartlard a
deneyebiliyor.
"Jeopolitik b ak ım d an ", H itlercilerin dediği gibi, Sü
v ey ş dışın d a A sy a 'n ın d iğer yolu n u (Le C a p /Ü m it Bur-
n u 'n u ) kontrol ed en v e A frika ü zerin d e baskı kurabilen
sad ece G üney A frika, A B D 'ye benzer h izm etleri verebilir.
F ak at bu hizm etler, İsrail'inkiyle kıyas kabul etm eyecek
k ad ar d ah a az ön em d e olacaktır.
İkisi de ben zeri bir ırk ayırım cılığı yap tığı v e biri Siyah
d ü n y a ile ötekisi A rap âlem iyle sürekli çatışm a içinde b u
lu n d u ğu için bu birbirini tam am layıcılık, İsrail ile G üney
A frika arasın d a o ld u k ça bilinçlidir ve sıkı bir d ayan ış
m ay la kendisini gösterm ektedir.
Jeıv ish affa irs, bu staratejik "ta m a m la y ıcılığ ı" d ah a
1 9 7 6 'd a çok net bir şekilde o rta y a k oym u ştu r:
"... G ü n ey A frika, -İsrail'in m ütevazı, fa k a t yeri d oldu ru la
m az bir nöbetçi g ibi n öbet tu ttu ğ u - O rtadoğu'yu ken di sav u n m a
sının en ileri hattı olarak görüyor. Bir başka ifadeyle İsrail, âcil
d u ru m da bü yü k giriş yolu olabilecek kulvarı koru yor ve m üm kün
olan en uzun zam an boyu n ca da korum ası gerekiyor... İsrail için
h ay atî olan A kden iz ile H in t O kyanusu arasın daki geçişin g elece
ği, G ün ey A frika için de Ü m it B urnu y o lu n u n in u h afa z a sı kadar
önem lidir. Şayet bu bölge düşm an ellere geçerse... Ü m it Burnu
den iz yolu bir y an ıy la ele geçirilm iş olur ve g ü v en lik sorunları
G ü n ey A frika için son derecede daha vahim hâl alır. A frika kıtası
nın uç noktasında u yan ık v e ekon om ik yön den gü çlü bir m illetin
varlığı, İsra il için arka bölg elerin i garan tiy e alm a bakım ından et-
?Şhıi bir stratejin in tem el bir unsurunu oluşturur..."
Bu işbirliğinin, V o rster'in 1 9 7 6 'd a İsrail'i ziyareti sıra
sındaki-çaıpıcı icraatlarla so m u t bir şekilde gösterilm ekle
k alınm ayıp, İkinci D ünya Savaşı sırasında, N azi yanlısı
İlâ h î M e s a jla r T op rağı b ilislin -451
O ssaw a B ranchvag Ö rg ü tü 'n d e 46 general rütbesiyle görev

yapm ış, ırk ayırım cılığıyla en fazla dam galı bir ülkenin
başbakanı olan V orster'le sıkı bir askerî, ticarî ve kültürel
işbirliği de k u ru lm a sı o ld u k ç a d ik k ate d eğer. İsrail
H a'aretz gazetesi 26 N isan 1 9 7 6 'd a , bu ziyaretle ilgili şun-
larm altını çiziyord u : "Ç ok d ah a az ön em li şah siy etlerin İk in
ci D ü n ya S avaşı'n daki tu tu m u n u y akın d an in celem e kon u su n
da son d erece h assas olan bizler, n asıl o lu y or da V orster'in g eç
m işi kon u su n d a lakay t kalabiliy oru z? ... İsrail'in m illî m en faati,
acaba altı m ilyon N a z i h olokostu n u n ku rban ların ın h a tırasın
dan d ah a m ı ku tsald ır? "
1 9 7 0 'te Şim on Peres tarafından G üney A frika Savunm a
Bakanı Botha47 ile yü rü tü len ilk görü şm elerden itibaren,
ilişkiler gitgide dah a sıklaştırılır. G üney Afrika şirketleri İs
rail'i dünyanın geri kalan ülkelerinin ekonom ik boykotunu
kırm ak için kullanır ve İsrail ile A vrupa O rtak Pazarı ara
sında ekonom i, sanayi ve bilim plânındaki anlaşm a, onların
O rtak P azar ülkelerine ürünlerini sokm a im kânı sağlar.
"Fakat bütün d iğ er ilişkilerin d e ötesin de, iki m em leket a ra
sın d aki en tem el an laşm a noktası a sk erî p lâ n d a d ır. "48
L o n d ra T im es gazetesi 3 N isa n 1 9 7 6 'd a teyit ed er: "Si
lâh a m barg osu y ü z ü n d en G ü n ey A frika, m od ern m a tery el te
d a rik in d e bazı z o rlu k la rla karşılaşıy or. B u n a k a rşılık İsrail,
k en d isin e bu n ları tem in ed ecek n â d ir ü lkelerd en b irid ir ve a y
rıca on u A ra p la ra karşı y a p tığ ı sa v a şla rd a e d in d iğ i tecrü b ed en
y a r a rla n d ır abilir... Son y ılla rd a G ü n ey A frik a g itg id e İsrail'le
iy ice özd eşleşti. Bu ara d a siy o n ist rejim in g e lişm esiy le A frik a-
n er rejim in g eliş m e s i a ra sın d a k i y akın b en z erlik ler ü z erin d e
ısra rla d u ru lu y or."
46 V orstre 1 9 4 2 'de şu n ları y azıy o rd u : “B izler n asyonal sosyalizm in b ir m ü tte

f i k i b ir 'H ıristiy an n asy o n a liz m i’ııden yan ayız. Buna İtalya'da fa ş iz m deniyor,
A lm an y a'd a ‘nasyonal so sy a liz m ’, G ü n ey A frika'da ise ‘H ıristiyan n asy on aliz
m i" d iy oru z." (Z ik red en: H ep p le, South A frica: les travailleurs sou s l'apart-
h eid /G ü n ey A frika: İrk A yırım cılığı A ltındaki İşçiler).
17 B kz: Se ch ab a, n is a n 1970.
4S C. L. Su lzberg er, N ew York Tim es, 30 N is.ııı 1971.
A m erik an Yahudi K ongresi Başkam 1 9 7 6 'd a BM Genel

S ek reteri'n e bir m ek tu p la "İsrail'in G ü n ey A frika'ya silâh te
m in eden m illetler a rasın d a y er alm asın ı esefle not ettiğ i" nı bil
d iriy o rd u .49
G üney A frika için başlıca "m ü b ad ele p arası", sahip ol
d u ğ u ve İsrail tarafın d an hırsla arzu lan an u ran yu m d u .
H âlbuki d ah a 1976 K asım ında İsrail'in H iroşim a tipi b om
b alard an on ü ç ilâ y irm i adetlik bir nükleer d ep osu vard ı.50
29 H a riz a n 1 9 7 5 'te İsrail gazetesi H a'aretz, Shlom o A h-
ro n so n 'u n " İsrail'in stra tejik ve p olitik d u ru m u n u n yen iden
in celen m esi g erek tiğ i" ü zerin d e d u ran bir m akalesini y ay ın
lıyordu. Y azar şu n lara dikkat çekiyordu: "N ü kleer silâh,
A ra p la rın İsrail'e karşı n ih âî bir z a fer k azan m a u m u tların ı ters
y ü z ed ebilecek a raçlard an biridir... Yeterli sayıda atom bom bası
bü tü n A rap başşeh irlerin d e çok bü y ü k h asa rlar m eydan a g etire
b ilir v e A su v an barajın ı yıkabilir. E k bir m iktarla da orta bü y ü k
lü kte şeh irleri ve p etro l tesislerin i vu rabiliriz... A rap d ü n y a sın
d a y ü z lerce h e d e f v ar ki bu n ların im hası, A rap ların K ip p u r sa
vaşın d a kazan d ıkları bü tü n av an tajları ellerin d en alır..."
Şim di şu so ru y a ce v ap verebiliriz:
Siyonist İsrail D evleti, b u gü n d ü n y a barışını tehlikeye
d üşürebilecek küresel d evlet stratejisi içinde böylesi bir
Önemi nasıl k azan ab ilm iştir?
- Ç ünkü İsrail D evleti, B atı'n m O rtad o ğ u 'd ak i m ü şte
rek söm ü rgeciliğin in artık sad ece vekili değildir. D ünya
sa tran ç tahtası ü zerin d eki gü çler ilişkisinde, özellikle ABD
için, önem li bir p a rça hâline gelm iştir.
49 H a'aretz, 14 K asın ı 1976.

50 B rian B eck ett, M iıiıile l'.ııal h ıtcn ıa tio ııa l, K asım 1976.
IV
FİLİSTİN DİRENİŞİ
üzyıllar b oy u n ca sık sık istilâlarla k arşılaşan Filistin

Y halkı, işgalciye direnişte u zu n bir geleneğe sahiptir.
O sm anlı İm p ara to rlu ğ u 'n u n d ü şü şü n ü n h em en ard ın
dan, Filistin halkı için İngilizlerle siyonistlerin çifte sö
m ü rgeciliğin e karşı direniş başlar. Ö ncekilerde old u ğu gi
bi bu direniş de, söm ü rg eciliğ e karşı A ra p halklarının ta
m am ın ın m ü cad elesi olur.
1919 Şubat ayın d an itibaren, K u d ü s'te top lan an ilk Fi
listin H alk K ongresi, b ü tü n A ra p la r gibi, A lm an y a'n ın
m üttefiki O sm anlı İm p a ra to rlu ğ u 'n u y ık m aya katılm aları
karşılığında kendilerine Birinci D ünya Savaşı sırasın da
İtilâf D evletleri'nin v a a t ettikleri bağım sızlığı talep eder.
A ra p d ünyasının söm ü rgeci p aylaşım ı için R u sya, İn
giltere v e Fran sa arasın d a im zalan an gizli an laşm aların
Rus ihtilâlciler tarafın d an yayın lan m asıyla A vrupalı sö
m ürgecilerin iki yü zlü lü ğü o rtay a çıktığı, Şerif H ü sey in 'e
gön d erd iği m ek tu p lard a M ac-m ah o n tarafından A rap lara
yapılm ış v a atler ile B alfou r Bildirisi son rasın d a İngilizler
tarafın d an Yahudi dininin m an ev î ışıldam a m erkezi Filis
tin 'd e bir "M illî Yahudi Y u vası" değil de Batılı güçlerin
desteğiyle siyasî hâkim iyetini d ayatan bir Siyonist D evlet
olu ştu rm a taah h ü tleri arasın d a apaçık bir çelişki g ö rü n
d ü ğ ü zam an , direniş artık sad ece eşrafın s ö z l ü protestola
rıyla sınırlı k alm adı. A ksine bu direniş bir halk hareketine,

b ilhassa da yen i sö m ü rg eci istilâcılara karşı topraklarını
sav u n a n köylülerin hareketin e d önüştü. N ü fu su n gerçek
te y ü z d e 92'sin i olu ştu rd u k ları hâlde, "B alfou r Bildiri-
si"n in u tan ç verici bir şekilde "Filistin'in Y ahudi olm ayan
h a lk ı" diye ad lan d ırd ığı kim selerin öfkesi işte o zam an
patlad ı. O "B ild iri" onların hakkını k oru yacağın ı iddia
e d iy ord u . İngiliz sö m ü rgeciler v e onların koru m ası altın
daki siyonistler on ların haklarını gitgide p ervasız bir şe
kilde ayak lar altına alıyorlardı.
1920 'd e n 1 9 2 9 'a isyanlar arttıkça arttı. İsyanların sebep
leri, bu "karışık lık lar"la ilgili olarak bü tü n B ritanya araştır
m a kom isyonlarının kabul ettiği gibi, hep aynıydı. Filis
tin'deki bu "k ö y ü ler sav aşı"n ın on yıllık bilânçosunu çıka
ran Shaw K om isyon u , h er iki taraftan da şahitleri dinledik
ten sonra, “Savaştan ö n ce Y ahudilerle A rap lar yan y a n a dostça,
en azın dan h oşgörü için d e y aşıyorlardı "l tespitini yap ıyord u .
1936 ayaklanm alarından sonra aynı problem i yeniden
ele alan yeni Shaw K om isyonu, iki cem aat arasındaki ilişki
lerin kökten değişim inin sebeplerini tahlil ediyordu: "B ri-
tanyalılar tarafından verilen bağım sızlık vaatlerinin tutulm am ası
karşısında A rapların uğradığı hayal kırıklığı ve A rapların B alfour
Bildirisi'nin kendilerini s e lf determ inasyon hakkından m ahrum et
tiği kanaati, bir de bu kan aate eklenen, bir 'M illî Yahudi Y uvası’
oluşturulm asının Yahudi g öçü n ü bü yü k ölçüde artırıp kendilerini
İktisadî ve siyasî boyun eğişe sü rü kleyeceği korkusu... "2
"İlişkilerin d e ğ işm esi"n in şu şekilde o rtay a konabilece
ği açıkça gö rü lü y or: Y ahudi v e M ü slü m an C em aatler ara
sında hiçbir z a m a n vah im çatışm alar olm am ış, fakat siy o
n istler ile yerli (ister M ü slü m an , ister Flıristiyan) A rap lar
arasın d a ise şiddetli bir zıtlaşm a görü lm ü ştü r.
1 B ritan y a H ü k ü m et A rşiv leri, “R eport o f the C om m issiop on the P alestin e dis-

tnrban ceslF ilistin 'deki Knrgnşnlnrln İlgili K om isyon R aporu ", ağ u sto s 1929
C m d , 3530, s. 150.
2 A ynı eser, Sh aw A raştırm a K om isy on u , 1937.
I
İlâ h î M e s a jla r T o p ra k ı H lis tin • 435
H a y fa 'd a yap ılan III. Filistin H alk K ongresi sonunda

1920'd e olu ştu ru lan A ra p İcra K om itesi eşraftan m eyd an a
geliyord u . Bu eşrafın İn giltere'ye g ön d erd iğ i heyetler, di
lekçeler, gösteri ve grev çağrıları etkili olm adı. 1922'd en
1931'e siyonist gö çü B ritan ya "m a n d a "s ı altında ik k atm a
çıktı: G ö çm e n n ü fu s 1 9 2 2 'd e 8 3 .7 9 0 'd a n 1 9 3 1 'd e
1 74.6 0 6 'y a yükseldi. (Yahudi A jansı adlı) Siyonist Teşki-
lât'ın top rak istiflem e faaliyeti, 1 9 2 0 'd e 650 kilom etre ka
reden 1 .2 0 0 'e u zan d ı v e Siyonist A jan s'm bu toprakları,
statüleri gereği, "Y ahudi h alkın ın d ev red ilem ez m ü lkü " ilân
ed en ırkçı özel şartları, top lu k am u laştırm ayı geri d ö n d ü
rülem ez yap ıyo rd u . B u to p rak ların y ü z d e 9 8 'd e n fazlası
nın (ezici çoğu n lu ğ u y u rt dışın d a ikam et ed en ) b ü yü k
m ülk sahiplerinden alınm ası ve bu top rak lar "Y ahudi h a l
kının d ev red ilem ez m ü lkü " hâline getirilerek Y ahudilerden
başkasının b u ralard a çalışm asın a izin verilm em esi d olayı
sıyla bu o p erasyo n u n en v ah im sonucu, o za m an a k ad ar
uzaktaki sahipler hesabına top rağı ekip biçen Filistinli
köylüler, kendi top rak ların d an uzak laştırılm aları ve çoğu
z am an işsiz işsiz d o laşm ak ü zere şehirlere g ö ç etm ek z o
ru n d a kalm aları olm uştur.
1 9 3 0 'd a Yahudi A jansı'nın tarım v e yerleşim cilik u z m a
nı D oktor A. Rupin, A jan s'a v erd iği gizli ra p o ru n d a şöyle
yazıyord u : "Filistin'de k ök salm am ız için toprak en v a zg eçil
m ez unsurdur. F ilistin 'd e işçi olm ad an ekim y a p ıla b ilir araz i de
söz kon u su olm ay acağ ın d an , toprağı ekip biçen kö y lü leri y erin
den etm ek ve d olay ısıy la hem sah ip lerin i hem d e kiracıların ı
u zaklaştırm ak için bizim top rak ed in m em iz gerekiyor. "3
Filistin direnişinin ilk safhası bu y ü z d e n ö zü itibariyle,
top rak ların d an edilm iş v e geçim kaynakları ellerinden
alınm ış bir "k ö y lü ler sav aşı" oldu.
Bu direnişin ikinci safhası, A lm an ya'd a Yahudilere yap ı
lan zu lm ü n göçü sad ece m iktarca değil, m ah iyetçe de bir
değişikliğe uğrattığı zam an başladı. Çünkü o zam an a ka
3 " İs r a il'd e A rap n ü fu s" (İbran ice), şu rad a: AnıUııııı ( I‘171 73), s. 10.
d ar siyonist yerleşim ciler köylü ve işçiyken, siyonist yön e

ticiler ile N aziler arasındaki m alî anlaşm alar (A lm an y a'd an
ayrılm ak için en az bin sterlinlik bir kefalet gerektiği için)
yeni tip bir göçü n d oğ m asın a yol açtı: Serm ayelerini, sana
yilerini ve son derece kalifiye teknik elem anlarını alıp geti
ren zengin p ara babalarının göçü. Böylelikle banka sektörü
ve Filistin'deki siyonist sanayi yatırım ları çok çabuk geliş
ti. Yahudi olm ayan köylülerin tarla b ağ v e bahçelerde çalış
tırılm asını yasak layan Siyonist Teşkilât'ın çizgisindeki en
eski yerleşim ci Yahudi işçiler ve onların döllbri, aynı ilkeyi
fabrikalara da yaydılar. N itekim "H ista d ro u th " adlı "sen
dikal" örgüt, aynı ırkçı tekelciliği benim seyerek, işletm eler
de Yahudi işçi tekelini elinde tu tm ak ve böylece de tarım is
tihdam ından old u ğu gibi sanayi istihdam ından da A rap la
rı dışlam ak için "Y ah u d i işçi" parolasını o rta y a attı.
O y ü z d e n A rap direnişi genişledi ve radikalleşti. A rtık
bu sad ece top rak sız "k ö y lü lerin sa v a şı" o lm ak tan çıktı,
san ayi sek törü n d e istih d am teh d id i altındaki işçilerin ta
m am ın a uzandı.
Bu direniş yen i bir nitelik de k azandı. O z am an a k ad ar
köylülerin isyan ları m ahallî, tek tü k ve en o rtad ak i gâ-
s ıp /h a k yiyici siyonist y erleşim ciy e yönelikti.
H arek et işçilere v e şehirdeki sektöre y ayıld ığı zam an
d ah a m erk ezileşm iş v e d ah a bilinçli bir k arak ter alm ıştı. O
y ü zd e n de k ötü lü ğü n özellikle k ayn ağın a, y an i o o lm ad an
siyonist sızm an ın m ü m k ü n o lm ay acağ ı B ritan ya söm ü rge
hegem o n y asın a sald ırılm ay a başlandı.
A rtık m ah allî "k ö y lü ay ak lan m aları" değil, top lu bir
h arek et söz k o n u su yd u . 1 9 3 3 'te n 1 9 3 5 'e bu y en i direniş
şekli, halk kitlelerine d ayalı silâhlı m ü cad elen in öncüsü
Şeyh İzzed d in el K assam tarafın d an ete k em iğe b ü rü n d ü
rü ld ü . A rtık eşrafın L o n d ra 'd a k i aracılarıyla çene çalm ala
rı devri geçti, yerin i belli h edefleri olan sö m ü rg e karşıtı bir
kitle eylem i aldı. H ed ef, B ritan ya m an d asın a son verm ek
ve böylece iktidarın siyon istlere d evred ilm esin i engelle
m ek için İslâm adına y ap ılacak bir d evrim d i.
İlâ h î M e s a jla r T op rağı l ilistin • >57
El K assam 1933'te, H ay fa'n m sefil varoşlarında yaşayan,

topraksız köylülerin kırsal gö çü n ü n ürünü, işçi ve köylüler
le siyonistlerin ırkçı politikası ve "H istad ro u th " yü zü n d en
işlerinden olm uş em ekçilerin hareketini organize eder.
1935'te, bu şekilde gerçek bir ihtilâl hareketini olu ştu
ran El K assam , yö n etim m erk ezin i F lay fa'd an kırsal kesi
m e n ak led er; o ra d a k öylü lerd en d estek alan bir gerilla, İn
giliz garn izon ların ın top lan d ığı şeh irlerd en çok d ah a etki
li olm ay a başlar.
19 K asım 1 9 3 5 'te El K assam , 25 taraftarın ın b u lu n d u ğu
genel karargâh ın ı 600 B ritan ya askerinin kuşattığı bir ça r
p ışm ad a elinde silâhla v u ru şu rk en şehit edilir.
Liderlerinin ölüm ü ü zerin e bir an d ağılan birlikleri, y e
nid en kendilerine geldiler ve 193 6 'd a , 1939'd ak i İkinci
D ü n ya S avaşı'n m b aşına k ad ar sürecek olan, genel bir
ayak lan m ayı başlattılar.
G enel bir g rev b ü tü n faal sektörleri felceder ve böylece
B ritan ya birliklerini, polis karakollarını ve siyonist y erle
şim cileri h ırp alayan silâhlı direnişe d estek olunur.
B rita n y a 'n ın o lay ları b astırm ası çok sert olur. İngiliz
tak viye birliklerinin gelm esi, H a g a n a h 'm katılm ası ve
d iğ e r siyon ist terö rist g ru p la r ile birlikte g ö çm e n d u ru
m u n a d ü şm ü ş (M ü slü m an v e y a H ıristiy an ) A ra p la r her
y erd e takibe alınır. S on u çta top lu tu tu k lam alar, idam lar,
to p la m a k am p ların a k a p a tm a la r alır y ü rü r. Bu sin d irm e
harek etin e 20 bin B ritan y a askeri, 3 bin polis ve onların
siyon ist "h e m p â "la rı katılır. A m erik alı Y ah u d i tarihçi
N orton M e zv in sk y 'y e göre, bu sıra d a y ak laşık 3 bin kişi
ö ld ü rü lm ü ş v e 6 bin kişi tu tu k lan m ıştır. 110 y ö n etici de
idam edilm iştir.
İngiliz tarafm d an sa 135 ölü ve 867 yaralı vardır. Siyo-
nistlerden de 329 kişi ölm üş ve 386'sı yaralanm ıştır.
Bu kanlı b astırm a yine de ayaklanm ayı son lan d ıram a-
dı. Ve isyan an cak İkinci D ünya Savaşı başında İngilizlerin
güçlerini d ağ ıtm am ak için, yeni bir kere daha Filistinlilere
"B e y a z K itap " aracılığıyla hem bağım sızlık, h em de Siyo

nist gö çü sın ırlan d ırm a vaad in d e b u lundu kları zam an
d u rd u . Bu v aatlere inanan v ey a inanır gibi y ap an kom şu
A ra p yön eticileri tarafın d an çatışm alara ara verilm esi ça ğ
rısı, m ü cad eley i ask ıya aldırdı.
S av aş so n rası Ingiliz h ü k ü m eti, Filistin m eselesin e si
y a s î b ir çö z ü m b u lm ak m ak sad ıy la L o n d ra 'd a 1946 E y lü
lü n d en 1 9 4 7 Şu b atın a k a d ar sü ren b ir top lan tı yap ar.
Y ü k se k A ra p K o m ite s i tek liflerin i s u n a r: F ilis tin 'in
(1 9 3 9 'd a v a a t ed ilen ) b ağım sızlığın ın ilânı; o sırad a (H it-
ler z u lm ü n ü n b itm esi so n rasın d a) F ilistin 'd e b u lu n an
b ü tü n Y ahudiler, Filistin v atan d aşlığ ın ı seçeb ilecek ve
kendi k ü ltü r ve d in î h ak ların ı g aran ti ed en bir statü d en
y a ra rla n m a k la b erab er, d iğ er Filistinlilerin b ü tü n h ak la
rın d an d a y a ra rla n a ca k lard ır. Y ü rü tm e ve y a s a m a p lâ
n ın d a (M ü slü m an v e y a H ıristiy an ) A ra p la r ile Y ah u d iler
arasın d ak i yetk i p ay laşım ı, h er iki to p lu lu k arasın d ak i
say ı o ran ın d a olacak tır.
Fak at siyonist yö n eticiler bu teklifleri reddettiler. H er
şey d en ön ce on lar biliyorlardı ki 1 9 3 6 -1 9 3 9 ay ak lan m a
sın d an beri A rap ların silâhlanm ası yasak lan m ıştı, buna
karşılık siyonistlerin ask erî ve ask erî tipteki örgü tleri Ba-
tı'd a n bol m ik tard a silâh ve m ü h im m at alıyorlardı.
N itekim hasım ların ın silâhsız olm aların d an y ara rla n a
rak terö r estirdiler, D eyr Y âsin örn eğin d e o ld u ğ u gibi b a
zı köylerin tam am ın ı k atliâm a tabi tu ttu lar ve böylece si
lâhsız Filistinlileri k a çm ay a m ecb u r bıraktılar.
Yalnız, Kudüs çevresinde, Abdülkâdir El Hüseyin kom u
tasındaki silâh ve m ü h im m atça son derece az donanım lı bir
grup direndi. K om utan Abdülkâdir de N isan 1948'd e siyo
nist birlikler El Kastal'ı ele geçirdiklerinde şehit edildi.
Filistinli direnişçilere kendilerini savunm aları için silâh
verm eyi bile reddeden kom şu A rap ülkeleri, bu katliâm lar
karşısında nihayet 15 M ayıs 1948'de m üdahale kararı aldılar.
Katliâmların ve ilhakların hem en ardından, 60 bin siyonist
tam donanımlı ordunun karşısına kötü düzenlenm iş, kötü
İlâ h î M e s a jla r Toprağı 1 ılis liıı 4 )9
kadrolu topu topu 22 bin insanla çıktılar. Yenildiler ve böyle

ce siyonistler Filistin topraklarının yü zd e 78'ini ele geçirdiler.
Filistin'in kaderi ö zü itibariyle bu n d an böyle bir kere
dah a Filistin'in dışında, siyonist n ü fu slan d ırm a sö m ü rg e
ciliği y ü zü n d en n ered eyse tam am ı sü rgü n e m ah k û m bir
halkın canlı kalan inancıyla belirlenecekti.
M ücadele ancak kendilerini kabul eden ülkelerden hare
ketle devam ettirilebilirdi. İlk önce M ısır'dan: 1950'den baş
layarak küçük Filistinli m ücahit gruplar, işgalciyi ülkenin
içinde vu rm ak için, G azze yoluyla İsrail'e sızm aya başladılar.
Filistin'i silâhlı m ü cad ele yolu y la bu k u rtarm a teşebbü
sü, 195 7 'd e , İsrail D evleti'n in k u ru lu şu n u n ilânından bu
yan a ilk örgü tlü Filistin harek etin in o rta y a k onm asıyla ete
kem iğe b ü rü n m ü ş oldu: Filistinlileri kendi kaderlerini b e
lirlem eye çağıran "F e tih "tir bu.
60'lı yıllarda iki olay, Filistin direniş hareketinin yeniden
yönlendirilm esini ve geliştirilm esini çabuklaştıracaktır:
- 1961'd e, M ısır ile Suriye'n in tek bir "B irleşik A rap
C u m h u riy eti" olarak birleşm e teşebbüsünün başarısızlığı,
"m illiyetçilik" düşü n cesin i b ü yü k sarsın tıya u ğratır (İs
lâm 'ın "ü m m e t" k av ram ıy la h iç alâkası o lm ayan bu "m il
liyetçilik" d ü şü n cesin in teorisyenlerinin, Batı ekolünde
yetişm iş, Suriye ve Irak 'tak i m illiyetçi "B a a s " hareketin
den M işel Eflak veya Filistin direnişi içinde y er alan Jorj
H a b a ş /G e o rg e s H ab ach e gibi H ıristiyan ların olm ası m a
n idardır.) Bu başarısızlık, A rap birliğinin ku rtu lu ş için g e
rekli bir ön şart old u ğu k u ru n tu su n u yıkar;
- U z u n bir silâhlı m ü cad eled en son ra 196 2 'd e C eza
y ir'in k u rtu lu şu, bir halkın tam am ı h ü rriy et m ücad elesin e
katıldığında, ask erî araç ve gereç bak ım ın dan çok aleyhte
bir oran tı bulunsa bile, söm ürgeciliğin yenilebileceği inan
cını güçlendirir.
Bu çifte tecrübe, 1 H aziran 1964'te, K u d ü s'te top lan an
ve h arek etin tem el Yasasını belirleyen I. Filistin Millî K on-
sey i'd e, Filistin K u rtu lu ş Ö rgü tii'n ü n (FK Ö ) k u ru lm asın
da b ü y ü k bir rol oynar.
S iyo n ist p ro p a g a n d a n ın y a y d ığ ı y a la n la rın aksin e bu

te m e l Y a sa 'n ın h içb ir şek ild e M u sevilere ve o n ların d in
lerin e k arşı d eğil d e, d o ğ ru d a n d o ğ ru y a S iy o n ist D ev-
le t'ın s iy a s î eg e m e n lik v e b ask ısın a y ö n elik o lm ası dik
k at çek icid ir:
M ad d e 1: " F ilistin halkı A rap halkın ın bir p arça sıd ır. "
M ad d e 2: "S iyon ist işgalin başın a ka d ar d evam lı ola ra k F i
listin 'de y aşam ış Y ahudiler, F ilistin li kabul edilirler."
B öylece h er türlü dinî ve ırkî ayırımcılıkj d ah a baştan
reddedilm iştir.
Bu tem el Yasa h em bir ilkeyi hem de bir olgu yu h atırla
tıyo rd u : " 1947'de F ilistin 'in taksim i ve İsrail'in ku ru lm ası,...
h er şey d en ön ce s e lf d eterm in asy on hakkın ı tanıyan B irleşm iş
M illetler S ö zleşm esiy le taban tabana zıttır."
A v ru p a söm ü rgeciliği ve BM 'n in illegal k ararıyla Filis
tin 'd e o rtay a k on an problem in, old u k ça d ar bir m illî d av a
o larak değil de, Verimli H ilâl bütünü içerisinde bir un su r
o larak g örü lm esi son d erece önem lidir. Ç ü nkü sad ece Fi
listin değil, A rap âlem i de Verim li H ilâl'i o lu ştu ran p a rça
lardan bir parçadır.
Tespit edilen hedefin, siyonistlerin yalan p ro p a g a n d a
sının B atı'd a sık sık estirdiği h avan ın aksine, "Y ahudileri
denize d ök m ek " o lm am ası d a son d erece önem lidir. D ola
yısıyla (M ü slü m an v e y a H ıristiyan ) Filistinliler bir dine
v e y a bir "ırk "a karşı değil, sö m ü rg eci bir zu lm e ve bu zu l
m ü haklı g österm ey e s iy a sî bir ideolojiye, yan i siyasî siyo-
n izm e karşı m ü cad ele veriyorlar.
Filistin direnişinin en b aşta gelen hareketi Fetih M erkez
K om itesi'n in 1 O cak 1969 tarihli Bildirisi, (ikinci m ad d eyi)
gü çlü bir şekilde h atırlatıyord u : "Filistin m illî ku rtu lu ş h a
reketi Fetih, Y ahudilere karşı etn ik v ey a d in î bir cem aat old u kla
rı için m ü cad ele verm iyor. Teokratik, ırkçı ve y ay ılm acı b ir sis
tem ü zerin e ku ru lu bir söm ü rg eciliğ in ifadesi, siy on izm in ve s ö
m ü rgeciliğin tem silcisi İsrail'e karşı m ü cad ele ediyor."
M ayıs 1 9 7 0 'te A m m a n 'd a to p lan an 7. Filistin M illî
K o n sey i'n in o rta k g ö rü sü , " F ilistin ih tilâ lin in a m a cın ın s i
İlâ h î M e s a jla r Topıagı b iliştin • 461
y o n ist k im liğ in ortad an k a ld ır m a k o ld u ğ u " hatırlatılır. Elbet

te bu ("k im lik ") ifad esi zih in leri k arıştırsa da, yin e de
k asted ilen d ü şm an ın siy o n iz m , on u n ideolojisi v e devlet
yapısı o ld u ğ u , ne kişilerin ne d e on ların dininin söz k o
n u su olm ad ığ ı o rtad ad ır.
Z a te n bu ta m a m e n açık v e n ettir v e Filistin d ireniş h a
reketin in d eğ işm ez bir k u ralı o larak d a d e v a m ed egel-
miştir.
B u n a karşılık, p ro g ra m ın ilk d ü zen lem eleri, d ön em in
tarih î h âl ve şartları için d e, a ra sıra Verim li Ffilâl'in b ü
y ü k gelen eğin e ve İslâm 'ın "ü m m e t" (açık "d in î c e m a
a t" ) d ü şü n cesin e y ab an cı bir d a m g a taşır. M illiyetçiliğin
N âsırcı v e B aasçı tezlerin in etkisiyle, 1968 tem el Y asa-
sı'n d a "Filistin, B rita n y a M an d ası sınırları içinde, " b ö lü n
m ez bir b irlik o lu ştu ru r" d en iy o rd u . "İn g iliz M a n d a sı"n a
bu g a rip g ö n d e rm e , tem el bir teorik yanlışı g ö z le r ön ü n e
serer. Ç ü n k ü bu, " Ü m m e t" in sö m ü rg e ci k asap lar tarafın
d an p a rç a p a rça ed ilm esi vak ıasın ı, kabul etm ek d em ek
tir. H âlb u k i tarih en kesin olan bir v ak ıa v a rsa, o da, Filis
tin'in , Verim li H ilâl'in b ü tü n ley ici bir p a rçası o ld u ğ u ve
h a tta o n u n en ön em li h alk ala rın d a n birini o lu ştu rd u ğ u ,
ü stelik de on su z M e z o p o ta m y a ve M ısır'ın b inlerce yıllık
karşılıklı verim len işin in k esin tiye u ğ ra y a ca ğ ı gerçeğid ir.
O dönem in dam gasını taşıyan bir başka iz: "Silâhlı m üca
dele", "Filistin'i kurtarm anın tek yolu " olarak görülmesidir.
D ah a 19 6 8 'd e bile bu şüpheliydi. Ç ünkü h er şeyd en ön
ce o d ön em d e İsraillilerin d ev let terörizm iyle Filistinlileri
k ovarak yerlerin e k u d u rm u şçasm a yen i y erleşim yerleri
açıp Yahudi n ü fu su artırm aları, Filistinlileri Filistin'de
çok tan iyice azınlık d u ru m u n a d ü şü rm ü ştü . Asıl ikinci
n ok ta ise, İsrailli Siyonistler son derece ü stü n askerî araç
v e gereçlerd en v e A B D 'nin şartsız v e sınırsız d esteğin d en
y ararlan ıyo rlard ı, o ysa Filistinlilerin k ah ram an ca direnişi,
A rap devletlerinin sad ece lâflarıyla destekleniyor, zam an
z am a n da bu direniş on lard an bazıları tarafından ya felç
ediliyor y a d a h ed ef alınıyordu.
4 6 2 • R o g e r G a ra u d y
A yrıca da, A B D 'd ek i4 ve bütün Batı ülkelerindeki belli

başlı "m e d y a "y ı konrolleri altında tutm ası sayesinde Siyo
nist p ro p ag an d a ve d ezen form asy on ağı, öyle güçlü o rg a
nize olm uş ve öyle m erkezileşm işti ki basın, rad yo, televiz
y on ve film yoluyla en ufak bir direniş eylem ini Batı k am u
o y u n d a "te rö riz m "e ve kendi d evlet terörizm i ve saldır
ganlıklarını da "m e şru m ü d a fa a "y a dönüştürerek, siyahı
beyaz, beyazı da siyah gösterebiliyordu ve hâlâ da göstere
biliyor. M eselâ İsrail D evleti'nin k u ru lu şu n d an bugüne
k urbanların oranı 1 İsrailliye karşılık 100 Filistinlidir. Fakat
Batı k am u o yu n d a öyle bir yön len d irm e yapılm ıştır ki, " te
rö ristler" denildi m i h em en akla ilk gelen Filistinlilerdir!
B unun k arşısında, A rap ajanslarının ve h ab er o rg an la
rının etkisi n ered ey se hiç m esabesindedir. H er A rap ülke
si, o rtak m enfaati hiç gözetm ek sizin ve çalışm a ve u y g u la
m a stilini Batılı kafa yap ısın a göre u y arlam ay ı hiç d ü şü n
m eksizin kendi bencil çıkarının p ro p agan d asın ı yapıyor.
A rap d ü n yasın d a hiç kim se, Filistinler bile, siyonistle-
rin asıl g ü cü n ü n ask erî değil, Batı k am u o y u n u yön len d ir
m e kudreti o ld u ğ u n u n farkında değil!
Bir haber ağı ve m erkezileşm iş ve Batılı şartlara adapte
edilm iş p ro p ag an d a organ izasyon u n u n , m eselâ, A m erikan
v eya A vrupa k am u o y u n u çok az da olsa İsrail'e askerî ve
m alî yard ım d a bir indirim e gidilecek şekilde, siyonizm in
gerçek yü zü n ü gösterebildiğini bir an h ayal edelim , bu,
y ü z başarılı askerî o p erasy o n d an çok daha önem li ve de
ğerli olacaktır. Ç ünkü o z a m a n -o n c a p alavracılıklarına
rağm en , Batı'nın lütfü olm ad an ne ekonom ik ne de askerî
yön d en ü ç ay bile tu tu n am ay acak larm ı çok iyi b ilen - İsra
illi yöneticileri öyle bir panik sarar ki m üzak ere m asasına
ister istem ez otu rm ak zo ru n d a kalırlar. Sonuçta, rövan ş al
m a d u ygu su olm aksızın, d ü n ya siyonizm inin beli kırıldığı
4 Bkz. y u k an ki bö lü m lerd e g eçen I'iıllbrig h t raporu ve A flred LilienthaT in şu

kitabı: Zıomsf coıımrfıoıı/SM/om'sf Bağlantı ve W lıat Pricc Israel/İsrail'in Fiyatı
N e?, H enry R egnery Y ayınlan, C hicago, 1953 (gü ncellen m iş baskısı 1983).
İlâ h î M e s a jla r lu p ı ağı T ilistin ■463
için, Filistin'de Yahudilerin -h â lih a z ırd a o rad a yaşayan

bütün Y ah u d ilerin - Flıristiyan vey a M ü slüm an A raplarla
birlikte yaşam ası için barışçı bir çözü m bulunabilir.
"Kudüs, din î tarihi ve m an evî değerleriyle, g elecek kuşaklar
için, bizim ebedî varlığım ızın, m edeniyetim izin, İnsanî değerlerim i
zin şahididir, nitekim onun göğü altında üç dinin doğm uş olm ası
ve onun ujkunda bu dinlerin insanlığı aydınlatm ak için parıldam a
sı şaşırtıcı değildir. " Halkının çektiği uzun çileyi dile getirerek
Yaser A rafat ekliyordu: "Bütün bunlar bizi ırkçı yapm adı... O
ı/iizden Yahudilere karşı yapılan bütün cinayetlere üzülüyoruz...
FKÖ 'nün başkanı olarak Yahudileri, her birini şahsen, siyoniz
min ve İsrailli yöneticilerin kendilerini sürükledikleri uçurum konu
sunda bakışlarını yeniden gözden geçirm eye çağırıyorum . Bu yol,
onları kanlı, devam lı ve aralıksız savaş yapm ada ısrarlı bir insan
kaybına götürecek ve kendilerini kurbanlık koyun gibi kullanacak bir
yoldur. Biz sizleri, M asada* intihar kom pleksini genelleştirm ek ve
sizi m eşum bir kadere ikna etm ek isteyen yöneticilerinizin niyetle
rinden arınm ış bir başka yola girm eniz çağrısında bulunuyoruz.
D em okratik Filistin'im izde gerçekten bir barış içinde, beraberce y a
şayabilm em iz için, size en kalbî bir davette bulunuyoruz. FKÖ'nün
başkam olarak ilân ediyorum ki, bizler bir tek dam la dahi Yahudi ve
Arap kanının akıtılm asını istem iyoruz. H alkım ızın hak ve özlem le
rine ve de um utlara dayalı, âdil bir barışı bulursak, hiçbir şekilde sa
vaşı bir dakika daha olsun devam ettirm e peşinde değiliz."5
* M ilâd i birin ci y ü zy ıld a Filistin R o m alıların h âk im iy etin d ey k en , Y ah u d ilcr

R om a eg em en liğ in e karşı ayaklan dılar. İsyan d ört sen e d evam etti. R o m a
lılar 7 0 y ılınd a isyanı bastırdılar. Sad ece b ir n o k tad a isyan 73 y ılına kad ar
d evam etti. Bu nok ta M asad a d ağı idi. So n u n d a R om alılar bu d ağd aki k a
lenin etrafını y a k laşık sekiz bin ask erle kuşattılar. K u şatm a yedi ay sürdü.
S o n u n d a hareketli bir k u ley e y erleştirilen b ir koçbaşı ile k ale kapısını k ır
dılar. L ejy o n erler içeriye g ird ik lerin d e isy an cıların b ü tü n b in a la n y ak ıp
y ok etm iş old u k ların ı, sad ece g ıd a depoların ı y ak m ad ık ların ı gördüler.
O rad a da isy ancılar kadın, çocuk, yaşlı ve g en ç h ep sin in in tih ar etm iş b e
d en leriy le karşılaştılar. O nlar, m u tlak bir yenilgi ve on ıın ard ın d an g e le
cek esaretten k u rtu lm ak için ölü m ü tercih etm işlerdi. Say ıları bin kadardı.
K itle hâlind e ölü m ü seçm işlerd i. Bu toplu intihard an sad ece beş ço cu ğ u y
la b ir su d ep osu n a sak lan an b ir kadın k urtu lm uştu . Çev.
Y aser A rafat, B irleşm iş M ille tle r'd e k i N utku, 13 K asım 1074.
Filistin direnişinin u zu n yolu, b u gü n bize on u n a şam a

larını tek tek k ay d etm e ve gelecekle ilgili bakış açılarını
ö n g ö rm e im kânı veriyor.
İlk aşa m a d a M ısır'd a n h areketle direnişi örgü tlem en in
im kânsızlığı, Filistin direnişinin üslerini d iğer k om şu bir
ülkeye, yani Ü rd ü n 'e n ak letm eye m ecb u r etti.
O rad a ilk defa Filistin direnişinin A rap âlem inde buru n
b u ru n a geldiği tem el çelişki ortay a çıktı.
Çeşitli A ra p ülk eleri, kend ilerin i Filistin direnişinin
d estek çisi o larak g ö rm e m e z lik ed em ed iler. Ç ü n k ü h er
şey d e n ön ce bu d iren iş, h em Batı sö m ü rg eciliğ in e hem
de o n u n en kanlı y ard a k çısı siy o n izm e k arşı m ü cad eley i
sem b o lize e d iy o rd u . A y rıca, M ü slü m an to p lu m u n u n
(ü m m etin in ) çeşitli sö m ü rg e cile r tarafın d an p a rç a p arça
ed ilm esi, A ra p to p lu m u n u n Batı m od elin e ve eski sö
m ü rg e cile rin b ölm e irad e le rin e göre u lu s-d e v le tle r h âlin
de u falan m ası so n rasın d a, Filistin o b ü tü n d en koparılıp
alınm ış bir et p a rça sıy d ı. O n u n için rejim leri ne o lu rsa ol
sun, d erin h alk kitlelerin in isy an etm e se ler bile, kınayıp
ay ıp la m a la rın a im k ân v e rm e m e k için A ra p d evletleri,
g erek m alî d estek , g erek se sırf sö z d e kalsa d ah i aldığı ka
rarla rla , "F ilistin h a lk ın ın za m a n a şım ın a u ğ ram az h ak ları"
için m ü ca d e le y i d estek lem e m e cb u riy etlerin i ifade et
m ek ten k a çam azlard ı.
A slında bu destek, d iğer başka k ayg ılard an ötü rü , ta
m am en ihm al ed ilm em işse bile, hep sınırlı olm uştu r. Z a
ten, b izzat Filistin'in hâli, A rap âlem inin birlikten yoksun
olu şu n u n kötü so n u cu n u b ü tü n çıplaklığıyla gözler ön ü
ne seriyor. E ğ er A rap d ü n yası bir, b erab er v e u yan ık ol
saydı, Filistin'de Siyonizm p roblem i asla b u gü n k ü şekle
gelem ezdi. Filistin o y ü z d e n A rap devletlerinin v icd an î
rahatsızlığıdır. Ö zellikle de Filistin direnişi, bu "sta tü -
k o "n u n çok açık ve net sorgulanışıdır. Bu direniş kendi
sinde köklü değişikliklerin u m u d u n u taşıyor, üstelik sa
dece Filistin'de de değil. 1 9 6 8 'd e n itibaren Filistin Millî
Yasası, 14. m ad d esin d e şunu ilân ed iy ord u : "A rap dü n y ası-
İlâ h î M e s a jla r T o p ra k ı î'ilis tin -4 6 5
itin ka d eri v e hatta A rap v a rlığ ı6, F ilis tin ’in k a d erin e bağlıdır...
Filistin halkı öncü b irlik rolü oy n am aktad ır..."
Fetih M erkez K om itesi'nin 1 O cak 1969 tarihli kararı şu
açıklığı getiriyordu: "Filistin D evrim i, m ahallî tek bir alana bağ
lı kalm adan, kendi ekon om ik ve sosyal ku ru m lan ın geliştirerek...
ister istem ez A rap âlem in de devrim ciliği olgu nlaştıracak m aya hâ
line gelecektir... Filistin D evrim i, aslında, çağdışı ekonom ik, ide
olojik ve politik kurum lara karşı isyanın ocağı durum undadır."
Filistinlilerin yüzyıllardır ekip biçtikleri ve yabancı kolo
niler/yerleşim ciler tarafından ellerinden alm an topraklar
üzerindeki haklı talepleri, toprağın işleyene ait olduğu du y
gusunu taşıyan bütün o köylülerin, bütün o "fellâh"ların
gizli özlem inin en radikal ifadesidir. C ezayir örneği bu ko
nuda m anidardır: Yabancı yerleşim cilerin ellerindeki top
rakların kam ulaştırılm ası için sürdürülen m ücadele, büyük
toprak sahiplerinin, "m illî" de olsalar, derebeylik im tiyazla
rını topluca ele alan bir tarım reform uyla sonuçlanmıştır.
F ak at bu, Filistin direnişinin geleceği m a y alam a (nü
fuzlu kim seler içinse, "y ık ıcı" gü ç) rolü n ü n sad ece bir y ö
nünü oluşturur.
Politik alanda bu direniş, tu tu cu lu ğa karşı hareketi de
temsil eder. D aha ziyade dışarıdan, bu canlı gü cü kontrol
altında tu tm ak veya hiç değilse kendi çıkarları yolunda
kullanm ak isteyen devletler tarafından çıkarılan iç çatışm a
larına rağm en, FK Ö 'n ü n neredeyse halkın tam am ın dan al
dığı büyük destek, gizli faaliyette bulunm anın bü tün engel
lerine, bilhassa da dağınık ve sürgünde olm asına mukabil,
kendisine dem okratik bir yapı k azandırm a im kânı verm iş
ti r. N itekim onun sürgündeki gerçek Parlam en to niteliğin
deki Millî K onsey'inde çeşitli hareketler (direniş hareketle
ri, sendika veya m eslek birlikleri) belli bir oran içinde tem
sil edilmektedir. Siyasî ve m eslekî çoğulculuk, birliğin şar
tıdır, onun için Phristiyanlar ve M üslüm anlar hiçbir ayırım
11 Y u k arık i sa y falard a, b ü tü n A rap d evletlerin i bö lü p p arçalam ay ı h e d efle

y en siy o n ist sta ra tejiy e (1982) bakını/..
olm aksızın bunu n içinde yerlerini alırlar. Filistin'in m ü stak

bel ekonom isinin çekirdeğini oluşturan sınaî, zırâî ve sine
m acılıkla ilgili girişim cilikler bile, örgütlenm eleriyle bile
katılım cı bir dem okrasinin hebercisidirler.
FK Ö 1 9 6 9 'd a n itibaren hedefini belirlem iştir: Filistin'de
d em o k ratik bir d ev let kurm ak.
FK Ö 'd ek i böylesi bir açılım ve böylesi bir dem okrasi
iradesi, geniş halk kesim lerin d e d erin yan k ılar uyandırır,
çü n k ü on lar için Filistin d ü n y a çap ın d a, özellikle de A rap
ülkelerinde bir sem bol hâline gelm iştir. Ç ü n k ü Filistin di
renişi b ü tü n h alklara bir u m u t ışığı olm uştur.
A m a bu ışıltının kendisi ve yayılm asın ın iç m antığı,
A ra p d ü n yasın ın siyasî yöneticileri arasın d a endişe ve b a
zen de düşm anlık u yan d ırıyor. Ç ü n k ü bu yöneticiler, ikti
darlarının tekelciliğine v e d on u p kalm ışlığına, bir de ken
dilerinin özel çık arların a toz k on d u rm ak istem iyorlar. O n
ların "m illî" dedikleri m enfaatler, aslında kendi h u d u tla
rının ufkuyla sınırlı özel hesaplar, özel çıkarlardır. Bu özel
çıkarlar, isterse A rap âlem inin ve M ü slü m an "ü m m eti"n in
ihtiy aç ve gereklerine ta m a m e n ters d ü şsü n ... B u nlara ek
olarak da, özellikle İsrail'e en yak ın devletlerde, A BD 'nin
şartsız v e sınırsız d esteğin d en v e A v ru p a ülkelerinin ekse
risinin suç o rtak lığın d an y a ra rla n a n İsrailliler tarafından
kendi top rak ların a karşı m isillem eler v e y a saldırılar yapıl
m ası korkusu h ü k ü m sü rü yor.
D in î k o n u d a b ile, H ıris tiy a n la rla k a rd e şç e b ir birliği
s ü rd ü rm e k a ra rlılığ ın d a k i Filistin lilerin ta m a m e n m e ş
ru k a y g ıla rı v e siy asî, ırk çı ve g a sp çı siy o n iz m e olan
m u h a le fe tle rin i M u se v ile re v e o n la rın F lıristiy a n ve
M ü slü m a n la rla ay n ı İb ra h im î g e le n e k için d e kök salm ış
d in lerin e k arşı en u fak b ir d ü şm a n lık la k a rıştırm am a
k o n u su n d a k i açık ira d e le ri, e v e t işte b ü tü n bu açılım ,
A ra p âlem in in siy a s î y ö n e ticile ri ile İslâ m 'ı, y an i " A l
la h 'a b o y u n e ğ m e y i" , belli b ir g elen ek le sın ırla n d ırm a
ya eğilim li y o b a z din a d a m la rı ta ra fın d a n b a z e n k uş
k u y la k arşılan ıy or.
1
İlâ h î M e s a jla r lo p ra ğ ı biliştin ■4f>7
Birleşm iş M illetler'de 13 K asım 1974'te yaplığı yankılar

uyan d ıran k onuşm asında Yaser A rafat, “tek tanrılı dinlerin
beşiği"nin korunm asını hatırlattıktan sonra, şu noktaya dik
kat çekiyordu: " B izler Yahudilikle siyon izm arasın da kesin bir
ayırım yapıyoruz. Biz siy on ist söm ü rg eciliğ e karşı çıkıyor, am a
Yahudi inancın a hü rm et ediyoruz, çü n kü bu din, bizim m an e
vî m irasım ızın bir p arçasıd ır." Yahudilik ile Siyonizm ara
sındaki bu açık ayırım , bazı ülkelerde hâlâ dikkate alınm ı
yor. M eselâ, çok önceki sayfalarda gözler önüne serdiğim iz
gibi, Rus Çarlığı'nın polisi tarafından 20. yüzyıl başında u y
durulm uş, k ocam an bir yalan olan Siyonizm in P rotokolleri
adlı kitap yayın lan m aya d evam ediyor ve Fas, M ısır ve İran
dışındaki o A rap ülkelerine (sad ece siyonistler de değil) Ya
hudiler kabul edilm iyor! D ahası, yobaz din ad am ları ve si
yasî yöneticiler; bu dinin, İslâm î "m irasın bir p arçası" oldu
ğunu (K u r'â n apaçık belirtirttiği için) inkâr edem iyorlarsa
da, Eski ve Yeni A hit ile Yahudi-FIıristiyan m anevi değerle
ri hakkında koyu bir cehalet içinde bulunuyorlar.
K u r'â n mesajının ru h u n a çok ters olan İslâm 'ı can sıkıcı
bu "adaya h apsetm e/tecrit etm e" eğilimi, bu mesajın altüst
edici yeniliğini gölgeler. Ç ünkü İslâm, yani A llah'ın irade
sine teslim iyet, ilk insan ve ilk p eygam b er liz . Â d em 'd en
beri bütün dinlerin ortak paydasıdır; bütün halklara gön d e
rilmiş bütün peygam berler, aynı ve tek A llah'ın elçileridir.
Bu k on u d a da, M ü slü m an to p lu m u n d a ve b eşer toplu-
m unda, ilk im an d eneyim leri ne olursa olsun, m utlakla
hem âhenk y aşam an ın özlem ini çeken b ü tü n insanların
yüzü, ruh d aralm ası ve u m u tla, ilâhî m esajlar top rağı Fi
listin'e çevriliyor.
Elbette, çünkü orası on ca u m u d u n ve bir o k ad ar da
/e n g in m esajın taşıyıcısıdır. Filistin direnişi her yerd e m il
lî özel çıkarcılığın d ar çerçevelerini, tek p a rçad an oluşan
iktidarları, dinî yobazlıkları, kültürle karışm ış folkloru kı
rıp parçalıyor.
İlk ve en şiddetli ça rp m a Ü rd ü n 'd e olm uşsa, bu genel
sebeplerin özel şartlara eklenm iş olm asındandır. Ü rdün ,
4 6 ‘ •R o g e r G a r a u d y
İsrail D evleti ile en u zu n ortak sınırı olan v e b u n d an dola

yı d a m isillem e risklerinin en b ü yü k old u ğu ülkedir.
Ü stelik Ü rd ü n 'd e n ü fu su n b ü yü k çoğu n lu ğu Filistinli
dir; Filistinli bir ik tidar tarafın d an yetkinin eld en alınm a
sı korkusu, bir b aşk a ü lk ed en çok d ah a büyüktür.
Son olarak Batı Ş eria'nm , 1948 savaşın d an sonra, Ü rd ü n
tarafın d an ilhakı, hayli hınç d u yu lm asın a yol açm ıştı, o da
y etm iy o rm u ş gibi Ü rd ü n , BM G üvenlik K onseyi'nin 242
n u m aralı kararını v e R ogers planını d a,k ab u l etm işti. Bu
k arar v e bu plân, Filistinlilere Filistin'de bağım sız bir d ev
let k u rm a hakkını tam am en o rtad an kaldırıyor ve proble
mi İsrail ile kom şu devletler arasındaki sınır problem i ola
rak ele alıyordu. Filistinilerse, bu sınırların h er iki tarafın-
d an d an da sad ece "m ü lte cile r" olarak g örü lü yord u .
Flâlbuki Filistinliler ile Ü rd ü n 'ü n ortak eylem i, gü cü n ü
gösterm işti. B u n u n en p arlak örn eği K erâm e savaşıdır. Ü r
d ü n ırm ağ ı v a d isin d e k ü çü k bir şeh ir o lan K erâm e,
1 9 6 7 'den beri Filistin direnişinin belli başlı ü slerin d en biri
hâline gelm işti. 21 M art 1 9 6 8 'd e on bin İsrail askeri, ateş
kes h attın a d ö rt k ilom etre m esafed en, şehre ta a rru z d a b u
lundu. 3 00 k ad ar Filistinli "fe d â î", Ü rd ü n askerinin de
d esteğiyle, geri çek ilm em eye k arar verdi. D erken on beş
saat süren çatışm an ın ard ın d an İsrailliler ağ ır k ayıplar v e
rerek uzaklaştılar.
Bu zafer direnişe b ü y ü k bir m oral verdi. O cak 1969'd a
F K Ö 'd e direniş harek etlerin in b irleşm esi gerçekleşti. Bu
harek etlerin en önem lisi olan Fetih 'in lideri Yaser A rafat,
Başkan seçildi.
1 9 70'e k ad ar direniş, h er g ü n birçok eylem d ü zen lem e
yi b aşardı ve siyonist işgalciyi gerek işgal top rak ların d a,
gerekse Siyonist D evlet'in m erk ezin d e d efalarca vu rd u .
Fakat Filistin direnişi tarafından gerçekleştirilen bu başa
rılar ve bunlar sayesinde edindiği prestij, Ü rdünlü yetkilile
ri kendi ülkelerinde çifte bir iktidarın kurulm asından kaygı
d u ym aya şevketti. Ü rd ü n 'e karşı İsrail'in geniş çaplı bir mi
sillem ede bulunm ası korkusu d u y m aya d a başladılar.
I
İlâ h î M e s a jla r T o p ra k ı I-ilistin • 469
D erken K ral H ü seyin rejim ine yönelen bu çifte tehlike

yi, m ülteci k am plarına v e "Fed âyî'T erin üslerine karşı bir
dizi saldırıyla Filistin direnişini Ü rd ü n 'd e n b ertaraf ede
rek, önlem eye k arar verd i. Şiddetli bir direnişe ve Eylül
1970, ard ın d an T em m uz 1971 A clû n katliâm larınd a binler
ce kurban verm elerin e rağ m en Filistinliler, sayıca üstün, en
gelişm iş askerî teçhizatla donanım lı ve başarısızlık d u ru
m u n d a asıl hedefleri FK Ö 'yü im h a etm ek olan kim selerin
dış yard ım ın a güvenebilen Ü rd ü n ord u su n u yenem ediler.
A n cak 1 9 7 4 'te, R abat A rap zirvesin d e, d iğer A rap ülke
leri gibi Ü rd ü n de FK Ö 'y ü Filistin halkının tek tem silcisi
olarak tanıdı.
Filistin direnişi, Ü rd ü n 'd e aldığı bu ağır d arb ed en son
ra, İsrail D evleti'yle en u zu n sınırı k ap sayan tem el strate
jik ü ssü n d en m ah ru m kaldı.
Faaliyetinin m erkezini d eğ iştirm eye m ecb u r oldu.
Filistinlilere artık, d ö rt bin yıld an beri atalarının y a şa
dıkları top rak la bir sınırdan, Filistin 'den b aşk a y er k alm a
dı. Bu sınır, Lübnan sınırıydı.
Ü rd ü n tecrübesi, bir gerilla başarısının tem el şartının ne
olm ası gerektiği k onusunda Filistin direnişinin gözü n ü aç
tı: İçinde üslerinin b u lu n d u ğu halkla yakın ilişki kurm ak...
Bu, evrensel değeri olan bir kanundur. C he G u eva-
ra'n ın B oliv ya'd ak i günlüklerinin son trajik sayfalarını
o k u d u ğ u m u z d a g ö rü rü z ki, bir d evrim hareketi ne k ad ar
k ah ram an ca yap ılırsa yapılsın, kitlelerde kök salm am ış,
halkla bir v e b ü tü n olm am ışsa, başarısızlığa v e tek başına
ölüp gitm eye m ah k û m d u r. Bir d evrim h areketinin hedefi,
içinde eylem yaptığı halkın u m u t v e beklentileriyle örtü ş-
m elidir. C h e G u ev ara m isalinde old u ğu gibi, örnek bir y ü
ce gön ü llü lü k v e cesaretle yola k oyu lm u ş olsa bile, bir " e t
kili azınlık'Tn her z a m a n v e her yerd e "a te şley ici" vazife
si görebileceği fikri, d evrim ci bir harek et veya bir ku rtu lu ş
harek eti için intihara sürükleyen bir fikirdir.
B u n a karşılık, yö n verici fikrinin "ta rım refo rm u " gibi
gü çlü bir silâh old u ğ u M ao Z ed on g'u ıı "U z u n Y ü rü
y ü ş"ü n d e n , Fidel C astro ile C he G u ev ara'n m Sierra köy

lüleri arasın d a "su d ak i bir balık gibi" yaşad ık ları ve H a
v an a genel g rev in d e n ih ayet asıl silâhı buldu kları K ü
b a'n ın S ierra-M aestra'sın a; V ietnam k u rtu lu ş savaşın d an ,
C ez a y ir ve N ik arag u a k u rtu lu ş savaşların a k ad ar isp at
lan m ıştır ki, halk ile k u ru lan yakın bağ, en ileri d ereced e
ask erî d onanım lı g ü çler karşısın d a bile, zafere erm enin
sırrıdır. İran 'ın h em Şah h em de A m erika gibi çifte bir bo
y u n d u ru k tan k u rtu lu şu , im an ve fikir g ü cü n ü n , halka n ü
fuz ettiğinde, silâhların g ü cü n d e n bile ü stü n o ld u ğ u n u is
p a t etm iştir. Ç ü n k ü silâh lar ne k ad ar çok gelişm iş olursa
olsun, onları taşıy an lar in san d ır ve bu insanların beyinle
rinde v e y a kalplerinde bir şey p arçalan d ığı zam an , silâh
lar on ların ellerin d en düşer.
Filistin direnişinin d u ru m u , şöyle çok özel bir nitelik ka
zanm ış bulunuyor: Siyonistlerin ve onların Batılı suç ortak
larının nüfuslandırm a söm ürgeciliği, Filistin içinde yerli
halkı, yani Filistinlileri öz vatan ların da oldukça azınlık y ap
m ayı ve d evasa bir "d ia sp o ra " olu şturm ayı başarm ıştır.
Filistin direnişi yıllar b oyu n ca Lübnan'ın siyasî ve sosyal
hayatıyla bütünleşm esini bildi ve ekonom ik ve siyasî y ö n
den en kötü şartlarda bulunan büyük çoğunluğu M üslü
m an, geniş halk kitleleriyle güçlü bir ittifak kurm ayı gerçek
leştirdi. Bu halk kitleleri, Filistin direnişinde kendi özlem le
rinin derin bir yankısını buluyorlardı. Ç ünkü onlar da, ül
kenin bütün dizginlerini elinde tutan, çoğunluğu H ıristi
y a n 7 olan büyük Lübnan burjuvazisinin İktisadî söm ü rü
sünden ve siyasî h egem on yasın d an kurtulm ak istiyorlardı.
G erçek ise b am b aşk ad ır: H er şeyd en önce genellikle
A ra p ve çoğu z a m a n M ü slü m an A rap k ard eşleriyle daya-
7 B atı ba sın ın d a çok sık k u lla n ıla n "L ü b n a n H ıristiy a n la rı" ifad esi tam a
m en ald atıcı b ir ad lan d ırm ad ır. Ç ü n k ü bu sö y lem , b ir d in î to p lu lu ğ u n bir
b aşk a M ü slü m an to p lu lu ğ a karşı o ld u ğ u d ü şü n cesin i u y an d ırıy o r. Bu
b asm a in an acak o lu rsak , b ü tü n olu p b iten lerin , san k i L ü b n a n 'd a bütün
H ıristiy a n ların M ârû n i ve b ü tü n M â rû n ilerin de "fa la n jis t", y an i İsrail'in
alçak ça işlerin in p aralı a sk erleri o ld u ğ u anlaşılır.
I
İlâ h î M e s a jla r T o p ra k ı F ilistin 471
nışm a içindeki O rto d ok s H ıristiy an lar ve M elkite Katolik-

leri vardır. M ârû n iler arasın d a bile zu lm e karşı çıkan H ı
ristiyan direnişçiler b u lu n m ak tad ır. F ra n co 'n u n İspanyol
faşizm inin "p h a la g e s/fa la n jla r"ın ı taklit ed erek Pierre C e
m ayel tarafın d an k u ru lan "F alan jistler", tüfeklerinin d ip
çiklerine -" d in d a r H ıristiy an " F ra n co ta rz ın d a - H z. M er
yem resm i yap ıştırsalar da, Tel e l-Z a a ta r'd a n Sabra ve Şa-
tilla'ya Filistin k am p ların d ak i kıyım ları yap ıp İsrail siyo-
nizm inin gö zd e uşaklığını ed erk en , kendilerini H ıristiyan
ahlâkının tem silcileri olarak gösterm eleri hayli zo r olur.
Sırf H ıristiyan ism inin şerefi için bile olsa, "L ü b n an lı H ı-
ristiyan lar" ifadesinin kesinlikle d ışlanm ası gerekir, zira
bu söylem M ü slü m an lar ile H ıristiyan lar arasın d a dinî bir
çatışm an ın varlığına inandırır. Flâlbuki asırlar b oyu n ca
Lübnan, h er iki to p lu lu ğ u n barış içinde b erab erce y a ş a m a
sının en gü zel örneğini verm iştir.
Filistin direnişi ile L ü b n an hük ü m eti arasın d a ilk kriz
p atlak verd iğin d e, Lü b n an halkının tabanı direnişi d estek
ler ve h üküm etini L ü b n an 'd ak i Filistin direnişinin yasal
o larak tan ın m aya zorlar.
3 K asım 19 6 9 'd a im zalan an K ahire an laşm ası bu tanı
m ayı onaylar.
L ü b n an 'ın bütü n ilerici gü çleriyle k u rd u ğu bu b ağ sa
yesind e FK Ö , bu ülkedeki k u vvetlerini sağlam bir şekilde
yap ılan d ırm ay ı başarır. Sadece ask erî k u vvetini değil, si
y asî organ izasy on u n u ve özellikle kültür y ön ü n d en p arla
m asını da. N itekim B eyru t Filistin A raştırm aları M erkezi,
kendisini A rap dünyasın ın k ü ltü r k u ru luşlarının birinci
sırasına otu rtan çok önem li bir incelem e ve araştırm a fa
aliyetinde bulunur. Filistinliler için kültür, bir vatan hâline
gelir. A rap ülkelerinin çoğ u n d a Filistinliler İlmî araştırm a,
eğitim ve öğretim , serbest m eslekler ve san at dallarının
ü st k adrolarım m ey d an a getirirler.
Ekim 1973'te Mısır, Suriye ve İsrail arasın d a savaş p a t
lak verd iğin d e, Filistin k urtuluş o rd u su bütün k u vvetleri
ni kuzey, g ü n ey cephelerine seferber ed er ve işgal altın d a
ki to p rak lard a Filistinli işçilerin grevi, İsrail ekonom isinin

bir kısm ını felce uğratır.
Mısır birliklerinin "B a r-L e v h attı"nı aşm alarından sonra
İsraillilerin yenilm ezliği m asalının tuz buz olm aya başladı
ğı ve A m erikalılar tarafın d an alelacele kurulan bir "h av a
k öp rü sü "n ü n İsraillileri gü ç bir d u ru m d an çekip çıkardığı
bu savaş esnasında M ısırlı ve Suriyeli yöneticilerin niyetle
ri açık bir şekilde ortay a çıktı. A skerî plânda, ilk başarılar
d an y ararlan m ak için hiçbir şey yapılm adı. Buısavaşın h e
definin bir Filistin devletinin kurulm ası için İsraillileri m ü
zakere m asasına o tu rm ay a zorlam ak olm adığı, fakat sad e
ce İsrail'in sınırlarını sabitleştirm eye yönelik diplom atik gi
rişim leri desteklem ek old u ğu apaçık ortadaydı. 1974'te y a
pılan İsrail-Suriye ve İsrail-M ısır ikili anlaşm aları, ayrıca 19
K asım 1977'd e (M ısır D evlet Başkam ) Sedat'ın İsrail'i ziya
reti ve 1978 yazın d a İsrail, Sedat ve ABD arasında im zala
n an C am p D avid anlaşm aları bu gerçeği gözler önüne ser
di. Sina yarım adasın d a gü lü n ç bir sım r düzeltm esi m u k a
bilinde M ısır yöneticisi, Filistin d avasıyla her türlü dayanış
m ayı bir yan a atarak, Begin'in sözd e "o to n o m i" projesini
kabul ediyordu. B u projenin, daha önce de belirttiğim iz gi
bi, self d eterm inasyonla hiçbir alâkası yoktu; tam aksine bu
proje, oton om yön etim e sad ece sanal yetkiler bahşederek,
siyonist devletin A rap işbirlikçileri tarafından yü rürlüğe
konulm uş, Batı Şeria'nın İsrail'e ilhakının ön belirtisini
oluşturuyor; K u d ü s'ü n tam am ını siyonistlerin ellerine bıra
kıyor; onlara işgal topraklarında yerleşim politikalarını d e
v am ettirm eleri v e "g ü v en liğ in sağlan m ası" bahanesiyle
o rad a terör estirm eleri için b ü tü n kolaylıklar sunuluyordu.
E n v e r S ed at'ın ihaneti, b öy lece g ü n ey d en em in d u ru
m a gelen Siyonistlere b ü tü n gü çlerin i L ü b n an 'a karşı y ığ
m a im kânı verir. Bu ihanet, A m erik a'n ın O rta d o ğ u 'y a m ü
d ah alesinin güçlenm esini v e K issin ger'ın , Filistinlilerin ve
A rap ülkelerinin tam am ın ın im kânlarını gid erek d ah a faz
la k ısıtlayarak siyonist politikanın "k ü çü k ad ım larla" iler-
letilm esine yönelik siyasî zaferini de on aylıyord u .
İlâ h î M e s a jla r T oprağı b iliştin •4/3
O an d an itibaren siyon istlerin ve Batılı su ç ortaklarının

bütü n çabaları, Filistin direnişinin Lübnan üslerini imha
etm ey e ve bu ülkede İsrail d evletin in varlığın d an bile ön
celere u zan an şu siyon ist hedefleri gerçek leştirm eye y ö n e
lecektir: G erek d ü p e d ü z ilhak, gerekse 19 5 4 'ten beri M oşe
D ay an 'm ö n gö rd ü ğ ü gibi8, İsrail'in h im ayesin d e "H ıristi
y an " denilen kukla bir d ev let k u rarak İsrail'in sınırlarını
Litani ırm ağın a k ad ar u z a tm a k ...
L ü b n an k am u o y u n u Filistin d iren işin e k arşı kışk ırt
m ak için İsrailli y ö n eticiler G ü n ey L ü b n an v e h alta B ey
ru t ü zerin d e u çu şları v e b o m b ard ım an ların ı artırdılar.
L ü b n an sağı ve o rd u su , h alka bu m isillem elerin (çok ö n
ced en tasarlan m ış p lân lar o ld u ğu h â ld e ) Filistinlilerin
ü lk ed e b u lu n u şu n d a n k ayn ak lan d ığın ı te k rarlay arak , si
y on istlerin p ro v o k asy o n ların ı d ah a bir y a n k ılan d ırm ay a
g a y re t ed iy o rd u .
Filistin direnişine yap ılan saldırı, F K Ö 'n ü n m illetlera
rası p lân d a gitgide a rtan bir itibar k azan m ası oran ın d a az
gınlaşıyordu.
O zam an a k ad ar siyonistlerin ve onların Batılı kefilleri
nin çok etkili p ro p ag an d ası, k am u o yu n a Siyonist İsrail
D evleti'nin, başka hiçbir d evletin sahip olm adığı, "tarih î"
ve h atta "ilâh î" bir m eşru lu ğ a sahip old u ğu n a (hâlbuki
bütü n d iğ er d evletler gibi o da "old u b ittiler" ve g ü ç ilişki
lerinin neticesiyd i) ve Filistin m eselesinin de İnsanî şekil
de d ü zen len m esi gerek en bir "m ü lteciler" m eselesind en
başka bir şey olm ad ığın a in an d ırm ayı b aşarm ıştı.
F ak at söm ü rgecilik ten yeni k u rtu lm u ş halkların Birleş
m iş M illetler'e g irm e oranı arttıkça Ü çü n cü D ü n ya Ü lke
leri, Filistin direnişinin söm ü rgecilik karşıtı m ü cad elesin
de kendisini b u lm aya başladı. Siyonist m asalına inanm ak
için geriye artık sad ece Batılılar (bu eski sö m ü rgeciler ve
A B D ) kalıyordu.
8 Bu n o k tay a g etirilen açık lam alar için bkz: M cııtoirıv ılc M oslıc Slıarctt/M os-
h e Sharett'in H atıraları, 16 M ay ıs 1954.
FK Ö böylece B ağlantısız Ü lkeler K onferansı'nın ve

(Ü çü n cü D ünya ülkelerinin g erçek te 107'sin i bir aray a
to p lay an ) "G ru p 7 7 "n in üyesi oldu. 22 K asım 1 974'te Ya-
ser A rafat, F K Ö 'n ü n resm î tem silcisi sıfatıyla, B M 'd e ko
n u şm a y a p m a y a d av e t edildi ve k on u şm asın d a, Filistin
Tem el Y asası'nın hedefinin, d ah a ön ce de g ö rd ü ğ ü m ü z gi
bi, "Y ahudileri d en ize d ö k m e k " şeklindeki sözd e A rap tehdi
d iyle ilgili İsrail p ro p ag an d asın ın saçm alığını gözler ö n ü
ne serdi. Yaser A rafat BM k ü rsü sü n d e âçık ve net olarak
şunu haykırdı: "B izler y a rın k i F ilistin için orta k u m u tlarım ız
dan söz ederken , bakış a çım ız bizim le barış için de ve a y ırım cılık
y a p m ad an birlikte y a şa m a y ı k a bu l eden F ilistin 'd eki bütün Ya
h u d ileri d e ka p sıy o r. "
1 9 7 7 'd e XIII. Filistin M illî K ongresi p rogram ın ı dönüş
hakkı, self d e term in asy o n hakkı ve bağım sız bir Filistin
D evleti k u rm a hakkı o larak ü ç n ok tad a özetlediği zam an ,
bu h aklar kendisine d ah a ön ce BM G enel A ssam b lesi'in
3 2 3 6 n u m aralı k ararıyla kesin olarak tanınm ış haklardı.
1 9 7 5 'te Birleşm iş M illetler bir "Filistin Flalkm ın Z am an
A şım ına U ğ ra m a y a n Fîaklarını U y g u lam a K om itesi" k u r
m u ştu . Bu k arar 1 9 8 0 'd e , özel bir o tu ru m için top lan an
G enel A ssam b le'd e 112 lehte, 7 aleyh te (b u n lard an biri de
A BD idi) ve 27 çek im ser oyla tasdik edildi.
FK Ö 'n ü n sesine m illetlerarasın d a bu k ad ar geniş çaplı
kulak verild iğin e göre, İsrailli yön eticilerin bu gidişe ağır
bir d arb e indirm eleri artık âcil hâle geliyordu.
İşte bu sırada, onların em ellerine hizm et etm ek için tam
"zam an ın d a" bir "L ü b n an iç savaşı" patlak verdi. Bu iç sa
vaş çoktandır sürekli bir şekilde içten içe kaynıyordu. İm ti
yazlı burjuva azınlığın söm ü rgeci Fransız işgalciyle işbirli
ği ettiği günden beri bu azınlık, geniş halk kesim lerinin
aleyhine habire zenginleşiyor ve söm ürgeciler sayesinde
ekonom i ve siyasetin bü tü n dizginlerini elinde tutuyordu.
Dış plân d a da bu kül altındaki krizin patlak verm esi,
tam zam an ın d a oldu. Ç ünkü Kissinger, İsrail'e h er kom şu
ülkeyle ikili an laşm alar y ap tıra ra k h er türlü A rap birliği
f
İlâ h î M e s a jla r Toprağı l ilistin •47 5
beklentisinin önünü alm ak için sayısız m ekik d okum uştu.

Eylül 1 9 7 5 'te A BD M ısır'd a n İsrail'le olan an laşm azlık ları
nı ask eri değil barışçı y ollarla çö zm e vaadini aldı. M ısır
böylece o y u n dışı bırakılınca İsrailli yöneticiler, L ü b
n an 'd a istedikleri gibi at oy n atm ak ta serbest kaldılar ve
orad ak i Filistinlilere ve ilerici gü çlere karşı saldırılarını a r
tırırlar. Filistinlilerle L ü b n an solu arasın d ak i ittifakın iyi
den iyiye pekişm esin d en k orkan, siyonistlerin o Falanjist
paralı askerleri, 13 N isan 1 9 7 5 'te Filistinli sivilleri katliâ
m a tâbi tu tarak yan gın a m ah su s körükle giderler. Bu y a n
gının zirv e noktasını 12 A ğ u sto s 1 9 7 6 'd a Tel e l-Z aatar Fi
listin k am pının katliâm ı oluşturur. O rad a altı ay sü ren ve
k am p ın ü zerin e h er g ü n 4 0 bin m erm i yağd ırılan bir k u
şa tm a d a n son ra, en k az altındaki h en d ek lerd e bekleyen F i
listin direnişçilerine karşı nih âî saldırı em ri verilir. B izzat
m ilisler bu katliâm sald ırısın da bir v ey a iki bin ölü old u
ğu tah m in in d e b u lu n u yorlar.9
3 5 bin kişilik bir k am p tan geriy e sa d e ce k ü ller kalı
y o rd u . Filistinlileri k o v m a k v e y a k atletm ek için 1 9 6 9 'd a
k u ru lm u ş, bir tü r Lüb n an lı "K u K lux K lan " olan faşist
m ilis g ü cü , gizli "T a n z im " d ern eği, bu "iş i" Israilli su
b ay ların izn iyle y erin e g etiriy o rlard ı. N itek im 198 2 'd e
K n e sse t'te Ş aron , siy asî h asım ların a karşı Sabra v e Şati-
la'y ı istism a r ed en Şim on P e re s'i h aşlark en bu g erçeğ i d i
le g etirm işti: " F ilistin liler Tel el-Z ,aatar'da k atliâ m a tâbi tu
tu lu rk en İs r a illi s u b a y la r n ered ey d iler? O d ö n em d e siz S a v u n
m a B a k a n ı'y d ın ız !"
L ü b n an tam bir d ağılm a d u ru m u n a sürüklendiğinden,
o sıra istilâ için en elverişli andı.
4 F laziran 1982 C u m a gü n ü saat 15'i 15 geçe yedi b om
b ard ım an u çağı d algası B eyru t üzerin d e u çar ve Sabra ve
Şatila Filistin kam plarını bom balar. Sayda yakınlarındaki
Z ah ran i ırm ağın ın etrafını b om b ard ım an eder.
9 Jo h n B u llo ck , D eath o f a countrylH ir Ü lkenin Ö lüm ü, s. 180.

Bir g ü n önce, 3 H aziran d a, A riel Şaron ilân etm işti:

"C am p D av id an la şm a la rıy la F K Ö 'n ü n siy a sî ağ ırlığ ı daha ö n
ce kısm en n ötralize ed ild i, y eterin ce değil. O y ü zd en kesin im
h ası için h arekete g eçm e liy iz . "
İsrail'in b ah an elerin in tutarsızlığını gözler ön ü n e ser
m iştik (FK Ö tarafın d an ölü m e m ah k û m edilen Ebu N idal
tarafın d an açıkça kabullenildiği hâlde, L o n d ra 'd a bir İsra
illi d ip lo m ata y ap ılan suikast; bir sene önce yapılan ve
FK Ö tarafın d an asla çiğn en m eyen ateşkes anlaşm ası o rta
d ay k en "C elile'd e B a rış" h arekâtı, vb.). G üney L ü bnan'ı
ilhak etm e eski p lân ın a göre, istilâ E v v eli n ehri v e Sayda
istik am etin d e d e v a m eder.
6 H a z ira n d a BM G üvenlik K on sey i'n d e İrlan d a tarafın
d an teklif edilen ve İsrail'in b ü tü n ask erî güçlerini geri
çekm esini isteyen k a ra r oybirliğiyle kabul edilir. A m a İs
railli yöneticiler, A m erik an h ü k ü m etinin oy verm esin e
rağ m en , vetosu n u k u llan arak İsrail'in cezasız kalm asını
sa ğ lay acağ ın d an em indirler. E rtesi g ünden, y an i 7 H a z i
ran d an itibaren A m erik a'n ın B M 'd eki tem silcisi B ayan
K irk p atrick İsrail tezlerini savu n u r.
K u ru ld u ğ u n d a n b eri O rta d o ğ u 'y u d u rm a d a n k an ve
ateşe b u lay an Siyonist İsrail D evleti'n in bu yeni saldırısın
dan d ah a ön ce de bahsettik. Bu saldırılar siyon izm in m an
tığı gereğiydi.
B u ra d a aynı k on u ya sad ece, o saldırı neticesin de Filis
tin direnişine ne o ld u ğ u n u in celem ek için d ö n ü y o ru z.
Filistin direnişi, m a d d î u n su ru n İnsanî u n su ra galip
g elm ed iği h er seferinde yine de kah ram anlığını isp at e t
m ekten geri kalm az. M eselâ B eau fort Şatosu g öğü s göğse
bir ça rp ışm ad an son ra d ü şm ü ş ve o ra d a Filistinliler en
son ferdine k ad ar v u ru şa ra k can verm işlerdir. B ey ru t'ta
bile Şaron b aşarısız olm u ştu r, çünkü to p çu ve h av a birlik
lerinin ağır b o m b ard ım an ın a rağ m en d irenişçiler teslim
olm am ıştır. Şaron için sad ece iki yol kalm ıştı: Biri, B ey
ru t'u n tam am ını im ha etm ekti (bunun için yeterli teknik
im k ân a sahipti, fakat İsrail'in ahlâki inandırıcılığı bütün
I
İlâ h î M e s a jla r T o p ra k ı b iliştin • 177
d ü n y ad a çok tan y o k o ld u ğ u için, bu v arsay ım siyaseten

d ü şü n ü lem ezd i). Ö teki çö z ü m ise, bir sokak savaşı başlat
m aktı. Şaron bunu g ö z e alam ad ı, zira silâh ve m alzem ece
ü stü n lü k bu d u ru m d a belirleyici bir rol o y n a m ay acağ ın
dan, Filistinli direnişçiler g ö zü pekliği İsrail birliklerine
çok p ah alıya m al olu r ve İsrail k am u o y u bile b u n a çok zor
katlanırdı. O y ü z d e n Şaron, İsrail o rd u su tarafından d o n a
tılmış, silâhlandırılm ış v e (insan kasaplıklarına geceleyin
bile d ev am edebilm eleri için füzelerle önleri aydınlatıla
rak) yönlendirilm iş p aralı ask erleri Falanjistleri Sabra ve
Şatila Filistin k am p ların a salıvererek intikam hırsını tat
m in etm ekle yetin m ek m ecb u riyetin d e kaldı.
Filistin direnişi şerefini so n u n a k ad ar k oru du. Bu k or
kunç im tih an d an m a n e v î itibarı artm ış olarak çıktı, İsrail
ise b ü tü n d ü n y ad a kesin bir imaj kaybına u ğrad ı.
K atliâm v e yıkım lardan iki sene sonra, işgal ordusu
L ü b n an 'd an çekilm ek z o ru n d a kaldı ve en köle ruhlu "iş
birlikçileri" dahi kendisinden uzaklaştılar. B ozgu n a u ğ ra
yan N azi ord u su n u n 1 945'te O ra d o u r'd a yaptığı gibi, İsra
il ord u su d a artık L ü bnan'daki D ireniş'e karşı saldırılarını
artırm ak, b uldozerlerle köyleri yıkm ak ve b ü tü n bir halkın
kendi birliklerini hırpalam asını terör yoluyla asgariye in
d irm eye çalışm ak gibi yollara b aşv u rm ay a koyuldu. A ske
rî bir kaynakta şu h u su sa dikkat çekiliyordu: "Bu, topyekûn
bir sav aş h âlin i aldı. A rtık y en i d ü şm an lar edin m e riski v a r d e
m ek g ü lü n ç olur, çün kü artık çoktan d ır d ostu m u z kalm adı. " 10
Filistin direnişi için, Lü b n an trajedisinden sonra, im

kânlarının ve beklentilerinin b ilânçosu nedir?
D ört buçuk* m ilyon n üfusu (yü zd e 20'si H ıristiyan)
olan Filistin halkı, bugün y u rtsu z bir halktır.
10 Le M on d e g azetesi, C u m a 22 Şu b at 1985, L ü b n an 'd ak i m u h abiri Jca n -P i-

erre L a n g c llie r'y e v erilen d em eç.
* B u ra d a v e aşa ğ ılard a v erilen rak am lar 1986 yılına göredir, çev.
B ir m ily o n yed i y ü z bini F ilistin 'd e, beş y ü z elli bini

de h içb ir g e rçe k siy a sî h ak ların ın (p arti k u rm a hakkı bi
le) o lm ad ığ ı İsra il'd e y aşar. E k o n o m ik y ö n d e n en aşağı
v e en pis işlerd e çalıştırılırlar. İsrail D e v leti'n in k astlara
b ö lü n m ü ş to p lu m u n d a ü çü n cü tab ak a v atan d aşlarıd ır.
B u k a st sistem in in tep esin d e, A v ru p a (özellikle R u s, P o
lonyalI v e A lm a n ) k ökenli "A s k e n a z la r" b u lu n u r, on ların
a rd ın d a n A ra p ü lk elerin d en gelen "S e fa ra d la ç" y e r alır
v e b u çifte y ab an cı işgalin k arşısın d a, siy on ist sö m ü rg e
ciliğin to p rak ların ı e llerin d en aldığı, öz v atan ların d a
m ü lteci d u ru m u n a d ü şm ü ş, ırkçı bir ta rz d a m u a m e le g ö
ren yerli Filistinliler g ö rü lü r.
830 bin Filistinli Batı Ş eria'd a ve 450 bini de G azze şeri
dinde yaşıyor. İşgalcinin dayattığı her türlü kötü m u am e
leyle yü z yüze ve olağan ü stü sıkıyönetim altm dalar. G ün
den gü n e toprakları kem iriliyor, silâhtan arındırılm ış bir
top lu m içinde silâhlı gezm e hakkına sahip yeni yerleşim ci
ler tarafından m ülkiyetleri çalm ıyor. En ufak bir isyan h a
reketinde derhal asker takviyesi yapılabilm esi için ülkenin
her bir yanı b ü yü k otob an ağıyla kaplanm ış bulunuyor. En
güçlü koloniler, stratejik ü sler o lu ştu rm ak için, bu otob an
ların kavşak ların a yerleştirilm iştir. F K Ö 'ye bağlı oldukları
için belediye b aşk an larm ın g örev d en alın m asından ve p o
lisiye terörd en y ılm ad an sürekli gösteriler y ap an halkın
baş eğdirilem ez red d in e rağ m en , bu gü venli bölgelere
ayırm a yöntem i, az çok etkili bir askerî direnişi fiilen im
kânsız kılıyor. D ah a ö n ce tahlil ettiğim iz o riyak ârca
"özerk lik statü sü " adı verilen projeler, Batı Şeria ve G az
ze'd e, G üney A frika'nın "B an tu stan lar / kapalı âlanlar'hna
ben zer bir d u ru m u gerçek leştirm eye yöneliktir.
H em zaten, o "d e m ir ö k çe"n in de ö tesin de, soygu n lar
ve sü rgü n lerd en d olayı Filistinlilerin artık sad ece bir azın
lık hâline geldikleri bir Filistin 'de iç direniş askerî bir bi
çim alam az.
A sk erî direnişin sınırdaş h içbir ülk ed e de artık hiçbir
harek et üssü yok: Ne Mısır, ne Ü rd ü n , ne Suriye, ne de
İlâ h î M e s a jla r T o p r a ğ ı 1'ilistin •4 7 9
Lü b n an 'd a. B u n a karşılık, L ü b n a n 'd a n hareketle yeni, İs

lâm î, bir direniş şekli d o ğ m u ş b ulunuyor.
Filistin direnişinin asıl gü cü "D ia sp o ra "sm d ad ır. Bu di-
aspora, 3 m ilyon d an fazla Filistinliden olu şm ak ta v e sayı
ca en kuvvetli oldukları yerleri Ü rd ü n (bir m ilyon d an faz
la), L ü b n an (350 bin), K u v e y t (300 bin), S u riye (220 bin),
Suudi A rab istan v e d iğ er K örfez ülkeleri (yaklaşık 220
bin) olu ştu rm ak tad ır. A yrıca Batı ülkelerinde de b u lu n u
yo rlar (A B D 'd e 100 bin d en fazla).
Bu "D ia sp o ra "m n en dikkate d eğer yö n ü , h er şeyden
önce kültür seviyesinin yüksekliğidir. Filistinlilerin okur
y a z a r oranı A rap d ü n yasın ın en yükseği olm ak la kalm ı
yor, yü k sek okul dip lom ası olan lar bakım ından d a Filis
tinlilerin yü zd esi (130 bin, yan i binde 35), on binlerce m ü
hendisi, d ok toru , ö ğ retm en ve ö ğretim üyesiyle İsrail v e
ya İn giltere'ninkinden d ah a yüksektir.
Filistin direnişinin geleceği, hem hâlâ Filistin'de y a şa
yan v e her ne şekilde olu rsa olsun siyonist işgalciyle "iş
birliği y a p m a y a n " Filistinlilerin alt ed ilm ez iradesine ve
bu "D ia sp o ra "n m d e v asa v e birleşik gayretin e bağlıdır.
Elinde önem li finans kayn ak ları v a r; çünkü Batı ve A rap
ülkelerindeki Filistinlilerin b ü yü k bir kısm ının hatırı sayı
lır servetleri bulunuyor.
İsraillilerin sistemli (ve gelir getirici) bir şekilde yatırım la
rını özellikle de "m e d y a "y a yönlendirm ek için kendi m ilyar
derlerini nasıl organize ettiklerini gördük.11 Bu yaürım lar İs
raillilere, Batı'da basın, yayıncılık, radyo-telvizyon, film ve
reklâmcılık üzerinde kesin bir denetim gücü sağlamıştır.
K a m u o y u n u p eşin d en sü rü k lem ek v e h ü k ü m etlere
baskı y a p m a k için m e d y a g ü cü n ü n bu h ay atî önem i, ne
A rap ülkelerince k avranm ıştır, ne de h atta Filistinlilerce.
B u n u n zafere erm en in , yani "d ö n ü ş"ü n belirleyici silâ
hı old u ğu n u , siyonistlerin u zu n zam an d an beri anladıkla
rı gibi, g ö rü p fark edem em işlerdir.
11 Y u k arılard a b a k ın ız : İsrail D e v lcti'ııiıı finansm anı, s. 380

Ü stelik Filistinliler için siyon ist "d ö n ü ş" m iti de söz k o

nu su değil (hiçbir z a m a n ayak b asm ad ığı v e -A r th u r Ko-
e stle r'in "O n ü çü n cü K abile" adını verd iği kabilenin d u ru
m u n d a old u ğ u gibi, İbranilerin "on ik i" kabilesiyle zü rri-
yet, ırk v e y a tarih î b ak ım d an hiçbir bağı b u lu n m a y a n -
hiçbir atasının asla o tu rm ad ığ ı bir to p ra ğ a "d ö n ü ş "te n n a
sıl bahsedilebilir?).
Filistinliler için söz k on u su olan, 1 9 4 8 'd ep itibaren ko
vu ld u k ları ve atalarının kesintisiz olarak 4 000 yıl b oy u n
ca ekip biçtikleri bir to p ra ğ a dönüştür.
Filistin direnişinin b aşarısı, şu öncelikli hedefin gerçek
leştirilm esine b ağlıdır: K am u o y u n u yen id en yön len d irm e
gayesiyle "m e d y a " y a h âkim olm ak için m erkezileşm iş,
sistem li ve çok şekilli bir o rgan izasy on d an hareketle, siyo-
nistlerin u staca im bikten geçirilm iş yüzyıllık yalanlarını,
m ily on larca Batılının bilincinde, nasıl bu k ad ar u zu n süre
kandırıldıklarının şaşkınlığını u y an d ırm ak ve hakikati
b ü tü n çıplaklığıyla k e şfettirm ek ...
O za m a n , işte an cak o z a m a n . İsrail siyon izm i ö ld ü
rü cü d arb ey i a lacak v e m illetlerarası k am u h u k u k u n u n
için e im tiy azsız o larak girm ek m ecb u riy etin d e k alacak
tır. Y ah u d i d in in d en v e y a Y ah u d i so y u n d a n erk ek ve k a
dınlar, siy asî siy o n izm in ideolojik gerg in lik ten k u rtu l
m u ş o larak , işte o z a m a n Filistin d iren işin in g erçek an la
m ını ve şu öncelikli v e n ih âî hedefini a n lay ab ilecek ler
dir: Y aser A ra fa t'ın d a y a z d ığ ı gibi, F ilistin 'd e, içlerin d en
hiçbiri d iğ erin in " u y r u ğ u " olm ak sızın , o rta k İb rah im î
g elen eğ in birlik ve b erab erliğ i için d e Y ah u d i, H ıristiy an
ve M ü slü m an ları y a şa tm a k .
Filistin ve K u d ü s o z a m a n tarihlerinin d oru k nok tasına
erişecek.
N için H z. D av u t'u n orasını kendisine b aşşehir ed in
m ezd en bin, H z. İsa'nın o rta y a çıkışından iki bin, H alife
H z. Ö m er'in teslim alm asın d an iki bin altı y ü z k ü su r yıl
önce Kenanlıların v e Yebusilerin kutsal şehri olan K ud ü s
"U r S alim ", evet, niçin o K udüs, M u sevi, H ıristiyan ve
İ lâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı b iliş tin • 181
M ü slü m an olm ak ü zere ü ç İb rah im î geleneğin d ü n ya ça

pında başkenti, "k u tsal şeh ri" olm asın?
O z a m a n K u d ü s ve Filistin, b u lu şm a yeri ve karşılıklı
ilişkiler k avşağı olarak tarihlerinin en zirvesine erişecek
ve Verimli Hilâl, kültürleri ve eserleri karşılıklı olarak döl
leyen binlerce yıllık tarih î m isy on u n u bir kere d ah a yerine
getirebilecektir.
B u lu şm a yeri: Y ah u d iler H z. İsa'yı A llah 'ın elçisi ola
rak kabul etm eyi, H ıristiyan lar d a H z. M u h am m ed 'i A l
lah'ın p eygam b eri olarak tan ım ayı red d ed erk en, ü ç vah -
yedilm iş dinin ortak inancının atası olan H z. İbrahim 'in
örneğini verdiği A llah 'a kayıtsız şartsız teslim olm a ru h u
na sâdık kalan M ü slüm anlar, H z. M u sa ile Flz. İsa'yı A l
lah'ın elçileri olarak g ö rü r ve on lara bu niteliklerinden d o
layı h ü rm et ederler.
İlişkiler kavşağı: Süper güçlerin birbirine m eyd an oku
yan iki bloğu arasında bir kapışm a yeri olm ak yerine... Batı
sömürgeciliğinin, Batı'm n bu köşesini A rap âleminin kalbi
ne göm m ek için siyonizm e om u z verm eye k arar verdiğin
den beri, Verimli Hilâl ve onun bütünleyici parçası olan Fi
listin, M ezop otam ya'd an M ısır'a, H int O kyanusu'ndan A k
deniz'e ve A sya'd an A frika'ya m edeniyetleri ve insanları
birbiriyle buluşturm a gibi bin yıllık rolünü oy n ayam az oldu.
Şimdi burası siyonizm in hegem onyası altm da tem aslar top
rağı değil, aksine doğunun ve batının iki bloğu arasında d u
var ve sınır, İsrail'in kendisine kale vazifesi görd üğü Batı ile
m eydan okuyan Ü çüncü D ünya arasında d u var ve sınırdır.
K u d ü s yen id en bu b u lu şm a ve ilişkiler k u rm a yeri ol
d u ğ u n d a, bütün halklar P ey g am b er İşaya ile birlikte, yeni
K u d ü s'ü n A llah tarafın d an aydınlatılm ış old u ğu için d ü n
yayı aydınlattığını v e on u n karanlıklar içinde diriliş u m u
du old u ğ u n u söyleyebileceklerdir:
K a lk ay ağ a ve ışık ol,
çü n kü g elm ed e ışığın...
m illetler senin ışığına doğru yürüyecekler. (İşaya, 6 0 /1 - 3 )
... Yeni g ö k ler y aratacağ ım

ve y en i bir yer,
böy lece g eçm iş h a tırla n m a y a ca k bir daha. ( 6 5 /1 7 )
... D övü p sap an d em irleri y a p a ca k la r kılıçların ı

ve m ızrakların ı bağcı bıçakları.
M illet m illete karşı k ılıç k ald ırm ay acak
ve çocu klarım ız öğ ren m ey ecek artık savaşı. ( 2 / 4 )
1
SONUÇ
aul Valery şöyle y az ıy o rd u : "Tarih, in san zih n in in işle

P d iğ i en tehlikeli üründür. İn san ı d ü şlere ve d ü şü n celere iter.
H alkların başını döndü rür, h afızaların a sah te h a tıra lar y erleşti
rir; on ları bü y ü klü k sa y ıklam aların a ya da u y d u rm ay a dayan an
sızıld an m alara götü rü r. M illetleri kindar, burn u bü yü k, çek il
m ez, içi boş insan toplu lu kları d u ru m u n a g etirir." 1
H içbir y erd e bu tehlike Filistin tarihinde g örü len d en
d ah a b ü yü k değildir.
E v et, Filistin için bu böyledir:
H em Paul V alery'nin g ö zler ön ü n e serdiği sebeplerden
ötü rü : Ç ü n k ü tarih, X IX. yü zyılın arkaik m illiyetçiliklerini
haklı g österm e ideolojisidir.
H em de başka seb ep lerd en ö tü rü : Ç ünkü o rad a m itolo
ji çoğu zam an tarihin yerini alır.
Bu kitap, tarihin ve tarih î tartışm aların ü stü n e çıkm a
iddiası taşım ıyor. F ak at V alery'nin d ü şü n d ü ğ ü n ü n tersi
ne, tarihi gelecek açısın d an so rg u lam aya çalışıyor. Ç ünkü
gerçek an lam d a İnsanî olan y eg ân e tarih, yazılan değil y a
pılan tarihtir: Yani, geleceğin tarihi.
G elecek, hiçlikten d o ğ m az. O nun yapısı bizi geçm işi
so rg u lam ay a m ecb u r eder. O rad an ders alalım diye değil.
1 P au l Valery, R eg ard s su r le m on de tıclu el/G ü ııiiınü z D ü n yasın a B akışlar, G al-

Iim ard "L a P le ia d e ", c. 2, s. 935.
O n u n sürekliliğini k av ray alım diye. Bu süreklilikler b azen

organ ik tir v e h a y a t taşıyıcıdır, b azen de kem ikleştiricidir,
b azen y aratıcı k op m alard ır, sahih "d e v rim le r"d ir, b azen
de bizi bir karşı d ev rim le g eçm işe v e nihilizm e götü ren ,
İnsanî y ü z lü hiçbir g eleceği b a şlatm ay an b asit inkârlardır.
Filistin tarihi ü zerin d ek i bu u z u n araştırm ayla, h er şey
d en ön ce m itolojinin yerin e tarihi otu rtm ayı, bu tü r m ito
lojilerin d o ğ u ş sebeplerini hesab a k atm ayı ve onların çoğu
z am an tarihle niçin iç içe girip tarihin y ü rü y ü şü n ü y ö n
lendirdiğini vey a (sap tırd ığın ı) açık lam aya çalıştık. O nun
için de bir to p rak ü zerin d e ardı ard ın a b aş g österen o lay
ları an latm ak la yetin m eyip , Filistin'in tarihini ve mitini
halkların m u h ay yilesin d en de takip ettik.
D on Q u ich otte, idealin g erçek ten d ah a d o ğ ru o ld u ğ u
na in an m ak ta haklıydı.
Ç ü n k ü m itin, tarih e bir şekil d ay attığı v e akışını en iyi
ye, yan i yaratıcı ü to p y a y a v e y a en k ötü ye, yani haklı gös
term e ideolojisine d o ğ ru d eğiştird iği olur.
Tarihteki Filistin ü zerin e bu d en em e, ilgili b ü tü n m ito
lojilere karşı, k en disindeki d evam lılıkla k o p m ayı birbirin
den ayırarak , bölgen in tarih î seyrin i g ö z ön ü n e serm e gi
rişim idir.
A. D evam lılık
Filistin hiçbir z a m a n m ü n ferit bir varlık olm am ıştır. Ta
rihinin devam lılığını y a p a n da zaten, ele alacağım ız k op
m alar dışında, on u n bir b u lu şm a, y ak ın laşm a v e b ü tü n leş
m e yeri olm asıdır.
Bu yerlerd e sen tezler v e y a en azın d an k ay n aşm alar ger
çekleşir. B ütün A sy a 'd a n kalkıp A vru p a v ey a M ağ rip 'e git
m ek üzere A k d en iz'e u laşan ticaret k ervan larından, Flint
İm p arato ru A soka tarafından III. y ü zyıld a b ü tü n d ü n yaya
gönderilen Budist m isyonerlere kadar... N itekim o Budist-
lerden Filistin'e gelenler o ray a yerleşip kalırlar.
/
İlâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı F ilis tin •43 5
Verimli H ilâl'in b ü tü n ü n d en a y rıla m a y an Filistin, m e

den iyetler d iyalo g u n u n devam lılık diyarıdır.
İ ler şey d en ön ce de, göçeb elerin , A ra b istan 'd an M ezo
p o ta m y a 'y a , S u riye'ye, Filistin 'e ve M ısır'a kasırga gibi
b u rg açlan an sürekli g öçleriyle k u ru lu r bu diyalog. O nlar
sayesin d e d ü n yan ın en b ü y ü k v e en eski iki m edeniyeti,
yan i Verimli Flilâl ile M ısır m ed en iyetleri bu k avşak ta k ar
şılıklı olarak birbirlerini zenginleştirirler.
H in d istan 'd an İran 'a A sy a 'n ın v e M ısır yolu yla da A f
rik a'n ın b ü tü n ilham larının im tiyazlı b u lu şm a noktası
olan bu yerd e, G ılg am ış'm F a u stçu d estan ın d an A k h en a
to n 'u n b ü y ü k tek tan rıcı h ayalin e kadar, en yü ce ruhanî-
liklerin yankıları çınladı.
Böylelikle de Filistin İlâhî m esajların top rağı oldu. Ç ü n
kü İsrail p eygam b erlerin in y ü ce sesleri b u rad a yank ılan
dı; Ffz. İsa'n ın kıyam ı b u rad a gerçekleşti; İslâm b u ray a
önceki b ü tü n p eyg am b erleri aynı A llah 'ın elçileri olarak
tan ım ay a geldi: Ffz. İbrahim , FIz. M usa, H z. İsa ve H z.
M u h am m ed .
A kdenizli B atı'yla b ağlar b u ra d a k u ru ldu: Filistinliler
v e Fenikeliler, K a rta ca 'd a n , ileride M arsilya olacak ve
"D o ğ u 'n u n k apısı" olm akla g u ru rlan acak P h o cee'y e ve
b ü tü n A k d en iz'e b u ra d a n açıldılar.
B u rası yabancı h eg em o n y aların seller gibi b oşan m ası
na da şahit oldu: P ersler ve M ısırlılar, B ü yük İsk ender ve
Rom alılar, M oğollar ve H açlılar, İngilizler ve Siyonistler.
B. K opm alar
Belli başlı kopm alar, B atı'n m burasını tecrit edilm iş bir

iç top rağ ı hâline getirm e girişim leri y ü zü n d en olm uştur.
O d u ru m d a Filistin kendi içine k apatılıyordu. O n d ö rt
asırd an beri p arçası old u ğu Verimli H ilâl'd en ve A rap
d ü n y asın d an koparılıyor, A sya ile A frika, D oğu ile Batı
arasın d a oyn ad ığı k avşak rolü elinden alınıyordu. Ç ünkü
o ra y a ta m a m e n Batılı b ir d ev let dikilecekti. B atı'nin eklen

tisi o larak bu d evletin y a p a y hayatı da, an cak B atı'n m p a
ra v e silâhına b ağım lı olm akla m ü m k ü n olacaktı.
E n d ik k ate d e ğ e r iki girişim , XII. v e XIII. yü zyılların se
kiz H açlı Seferinin istilâsı ile bir asırdır sü ren siyonist sö
m ü rg eciliğ in altı g ö ç d algasın ın istilâsı oldu.
H açlı Seferleri tecrübesi, iki yü z sene süren, bitm ek bil
m ez bir savaş deneyim i oldu ve bir bozgun ile bu istilânın
toptan reddedişiyle kapandı. Bir ordu, ne kadar güçlü olur
sa olsun ve teknik ve donanım ı ne kadar üstün olursa olsun,
bir halkın iradesine son suza dek kendisini zorla benim sete-
m ez. V ietn am 'd an C e z a y ir'e bütün söm ürgeciliklerin nihâî
yıkılışı, bir ord u n u n bir halkla çaüşm ası, bazı katliâm lardan
sonra, d eğişm ez bir şekilde ordunun bozgunuyla sona erer.
Siyonizm Filistin'i an cak iki savaş sayesinde ele geçirebil
di ve b u gü n e k ad ar da ancak beş savaşla orad a tutunabildi.
Birinci zaferini (1917 Balfour Bildirisi) ancak, Osmanlı İm-
paratorlu ğu 'n u p arçalam ayı hedefleyen söm ürgeci güçlerin
rekabet oyununa katılarak kazanabildi; bu m irastan bir pay
alm a vaadini de ancak Birinci D ünya Savaşı'nda A lm an
ya'nın önüne geçm eye ve siyonistlerin desteğiyle ABD'yi
kendi safına çekm eye çalışan İngiltere'den elde edebildi.
Filistin 'e g ö ç d alg aların a gelince, sad ece ü çü n cü dalga
(1 9 1 9 -1 9 2 3 ), Filistin 'd e 1 9 1 4 'teki Yahudi n ü fu su n seviyesi
ni yak alam a im kânı verd i: 85 000.
D örd ü n cü d alga (1924—1932), 89 000 göçm en getirdi. Sırf
siyonizm e olan inançları y ü zü n d en harekete geçen, hatta
dü n yad ak i siyonist p ara yard ım ı toplam alarıyla m ad d eten
de desteklenip teşvik edilen, üstelik de arkalarında İngiliz
him ayesi b u lunan yeni göçm en sayısı o k ad ar az oldu ki,
"1927'de ilk defa, d ışarıya g ö ç içeriye göçü gerid e bıraktı".2 Siyo
nist proje daha o zam an başarısızlığa m ah k û m olm uştu.
Siyonist proje, Siyonist yön eticilere Filistin'e çok b ü
y ü k sayıd a Y ah u d i'yi zorla g ö ç ettirm e im kânı tan ıyan
2 A m erican Jeıvish Y etırbook/A ken kan Yahudi Y d h ğ ı, s. 53.

İlâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı I'iliştin • 187
H itle r'in Yahudi karşıtı politikası sayesin d e "k u rtu ld u ":

"A lm an Y ahudileri'nin Y erleştirilm esi M erkez B ürosu, siy on ist
olm ad ığ ı h âld e sertifika istey en k im seleri d ışla m akla işe başladı.
F ilistin 'in ih tiy aç ve çıkarları, Y ahu dilere ku rtu lu ş g etirm e stra
tejisin den, bu du ru m d a, d ah a a ğ ır ba sıy o rd u ." 3
B öylece, "A lm an Y ahu dileri şu iki seçen ek arasın d a ka lıy o r
lardı: Ya siy o n istler tarafın d an ku ru lan ‘beyin y ık am a k am p la
rı" ndan g eçip F ilistin 'e g itm ek, y a da toplam a k am p ların d a y ok
olu p g itm ek . "4
Bu a m a ç birliğinin so n u cu kazan çlı oldu: 1 9 2 9 'd a n
1 9 3 3 'e 188 000 Yahudi Filistin 'e giriş y ap ar; H itler'in ikti
d a ra gelişi bu harek eti h ızlan d ırır: 19 3 3 'ten 1 9 3 9 'a Filis
tin 'e 215 000 giriş olur. Siyonist yön eticilerin baskısı y ü
zü n d en , A lm a n y a 'd a baskı gö ren Y ahudilerin ülkelerine
kabulüne m üttefiklerin sın ırlam a getirm esiyle, 194 6 'd a F i
listin'deki Yahudi n ü fu su 608 0 0 0 'e yükselir (o sırad a o ra
da 1 m ilyon 2 37 000 A ra p y aşıy ord u ).
İki D ü n ya S avaşı'n d an d o ğ a n Siyonist İsrail D evleti,
b u g ü n e k ad ar beş sav aşla ay ak ta kalabilm iştir: 1948'd ek i,
(İngiltere v e F ran sa'n ın su ç ortaklığıyla) 1956'd ak i savaş,
yap tığı ilhaklarla 1973 savaşın ı k açınılm az kılan 1967 sal
dırısı, son o larak d a 1 9 8 2 'd e yap ılan L ü b n an istilâsı.
Bu ask erî etkinliğine ra ğ m e n İsrail siyonizm i yeniden
1927'd ek i gibi tıkanm a d u ru m a gelm iştir. Ç ünkü içeriye
göç, d ışarıya g ö çü telâfi edem iyor. Şu tem el seb ep lerd en
ötü rü : H er şey d en önce, yöneticilerinin savaşçı siyaseti se
bebiyle İsrail D evleti, Y ahudilerin en az g ü v en d e old u ğu
ülkedir. D iasp ora'n ın gü ven liği bile, İsrail'in siyonist y ö
neticilerinin h a k s ız lık la r ın d a n k ayn ak lan an öfke v e de bu
devletin d ışarıd an aldığı g itgid e ağırlaşan m alî öd en ek ler
y ü zü n d e n ileride teh d it altına girebilir; öyle bir d ev let ki,
3 D avidovvicz (L u cy S.), L a g ııerre coııtre les Jıtifs (1933-1945)/Y ahu dilcre K a r

şı S avaş (1933-1945), H ach ette Y ay ın ları, 1977, s. 306.
4 H . G. Sch a ffer: T he soviet treatm eııt o f the few s/Y ahu dilcre S ovyet M u am elesi,
N ew York, 1974, s. 79.
gid erek artan m ik tard a on ca d olar p o m p alan m asın a ra ğ

m en, h er zam an iflâsın eşiğindeki bir ek on om inin aleyhi
ne olarak, b ü tçesin in en b ü yü k kısm ını sav aşa ayırıyor.
G ün üm üzde tek arta kalanları İsrail ve G üney Afrika*
olan söm ü rgecilik işte böyle suni bir şekilde ayakta tutuluyor.
Süpergüçler** tarafından yönetilen "iki b lo k "a karşı ba
ğımlılıkla git gide çağ dışı hâle gelen ve m od ası geçen m il
liyetçilik aynı şekilde y ap a y olarak sü rd ü rü lm eye çalışılıyor.
Bu İsrail m illiyetçiliği, Filistin 'de tarih en hiçbir zam an
"m illet" olam ad ığı için çok d ah a fazla y a p a y bir m illiyet
çiliktir. N itekim H z. D a v u t'u n Krallığı z am an ın d a bile,
o ra d a bir Yahudi m illeti olm adı. Ç ü n k ü (Filistinlerin ege
m enliğindeki) sahil kısm ı asla bu krallığın bir p arçası de
ğildi; K u d ü s ise H z. D a v u t'u n İbrani o lm ay an paralı as
kerlerin ce fethedilen ve h âk im olunan, Y ah u d a ile İsrail
arasınd ak i "D a v u t Şeh ri" idi.
Bu siyasî yapı öyle kırılgan v e öyle istikrarsızdı ki, oto
n om bir k ü ltü rü n gelişm esin e izin v erm iy o rd u . N itekim
H z. S ü ley m an , M a b e d 'i d ik tird iğ in d e, S ur K ralı H i-
ra m 'd a n istediği Filistinler tarafın d an plânları çizilm iş, in
şaatı gerçekleştirilm iş ve tezyin atı y ap ılm ıştı.5 D ö rt bin
* K itab ın yazıldığı d ö n em d e G ü n ey A frika ırk ay ırım cılığ ı yapan, ço k küçük

bir azın lık olan B eyazların g en iş Siy ah i kitleleri ezd iğ i sö m ü rg eci bir ü lk ey
di. D ış d ü nyan ın şid d etlen en am barg o su y ü zü n d en 1990 v e 1991'd e yavaş
y av aş d em o k ratik leşm ey e başlay an bu ülk e 1994'te ilk siy ah i b aşk an ı Nel-
son M an d ela'y ı seçerek B ey azların zu lm ü n d en kurtu ld u , çev.
** E serin k alem e alın d ığ ı 198 6 'd a S o v y e tle r B irliğ i ay ak tay d ı v e d ü n y a bir
y an d a A B D v e d iğ e r y an d a SS C B o lm a k ü zere iki sü p erg ü cü n etk isiy le
iki blo ğ a b ö lü n m ü ş d u ru m d a y d ı, çev.
5 Bu d u ru m , "M a b e d " i b u lm a b a h a n e siy le b a şla tıla n "a rk e o lo jik k a z ıla r"ııı
b o şu n a lığ m ı a p a çık g ö z ler ö n ü n e serer. Ç ü n k ü en iyi h â ld e bile ondan
k alsa k alsa p e k u fa k k alın tıla r k alırd ı, b ö y le si k a lın tıla r b u lu n u p çıkarı-
b ilse d ahi, on lar da "B iliş tin " e ad ın ı v erm iş o lan "F ilis tin le r " in k ü ltü rü
n ü n b ir ispatı olur. G eri k a la n ın d a ise, bu lu n sa b u lu n sa, " a ğ la m a d u v arı"
adı v erilen (H ero d e/ I lero d u s tarafın d an inşa ettirilm iş) R om a d u varının
u z a n tıla rı bu lu n abiliııir. Bu k a zıların asıl seb eb i, İslâm m ed en iy etin in
m u h teşem san at ese rlerin in â b id eleri olan M escid -i A k sâ ile K u b b etü s
s a h ra 'y ı sa rsm a k ve çö kertm ek tir.
İlâ h î M i's.ıjl.ıi' l o j h i l r ti n M* 1
yıllık tarih içinde bir İb ran î D evleti ancak I İz. D avut ve

H z. S ü leym an 'la 78 v e M akkabelerle de 100 yıllık bir v ar
lığa sahip olm uştur.
Bir sim etrik h ata d a "Filistin m illeti"ndeıı bahsetm ekle
işlenir. Ç ünkü Filistin halkının haklı m ü cadelesi, kelim e
nin Batılı anlam ıyla "m illiy etçi" bir m ü cad ele değildir. N i-
teki^ı bu m ü cad ele, bir taraftan , ataları tarafın d an ekilip
biçilm iş bir to p ra ğ a "d ö n ü ş ", d iğer taraftan da, A rap ca
m iasının v e "ü m m e t"in yen id en tam am layıcı bir parçası
olm a m ücadelesidir.
İsrail'in m illiyetçiliği k o n u su n d a A vrupalIların (A vus

tu rya ve Y unanistan h âriç) tu tu m u , tarihe, A vru p a'n ın
ekon om ik çıkarlarına, barışın siyasî gereklerine v e d ü n y a
nın m an evî geleceğine karşıdır.
Tarihe karşıd ır. B u d en e m e n in b irin ci b ö lü m ü n d e, Ve
rim li H ilâ l'in o lu ştu rd u ğ u d e v a sa m ed e n iy et p o tasın ın
ta rih î an lam ı g ö zler ö n ü n e serd ik . Bu rolü n sa d e ce ç a r
pıcı iki örn eğin i v e re ce k o lu rsak : B ey ru t, asırlar b o y u , tâ
eski ça ğ la rd a n b eri, Ç in 'd e n gelen "ip e k y o lu "n u n v arış
n o k taların d an biri o lm u ştu r. Şehir sa d e ce ipek a tö ly e le
riyle d eğil, R o m a İm p a ra to rlu ğ u ile Ç in İm p a ra to rlu
ğ u 'n u n b ilm ed ik leri k ad îm bir k ü ltü rü n taşıyıcısı o l
m akla d a m e şh u rd u . Bir d ü n y a n ın a çık to p lu m la rm a ters
d ü şen im p a ra to rlu k la rın k a p a lı to p lu m ları, o ra d a tica re t
ten k ü ltü re v a rın c a y a k a d a r b ü y ü k İnsanî alışv eriş a ğ la
rı d o k u y o rla rd ı.
Bir b aşk a Örnek, T e d m ü r/P a lm ira örneğidir. B u rası
nın, A k d en iz'd en H in d istan 'a u zan an ve ekonom iler ile
m edeniyetlerin karşılıklı zenginleşm esini sağ lay an d evasa
yol şebekesinin o rgan izasyon u içinde oyn ad ığı önem li
rolden d ah a ön ce bahsetm iştik.
R o m alılar T e d m ü r/P a lm ira 'y ı y erle bir ettiler. A ra p
lar bin sen e so n ra K u rtu b a 'y ı kurdular. "V erim li H i-
lâl"in v e o n u n ru h u n u n bu m irasçıları, K u rtu b a C am i-
Ü n iv e rsite si'y le k ü ltü r m en z ille rin d en birini g e rçe k le ş

tiriy o rla rd ı. İşte b ü tü n B a tı'n ın ü zerin e ü ç y ü z y ıl b o y u n
ca D o ğ u 'n u n , Eski Y u n a n 'ın ve H in d ista n 'ın bilim v e bil
g elik leri o ra d a n ışıld ayıp y a y ıla ca k tır; ü stelik bilim ve
b ilgelik eserlerin in s a d e c e te rcü m e le ri d e değil, y a ş a y a n
b ir İslâ m 'ın yen i sen tezleri ve y a ra tıcı g eliştirm eleriy le
s u n u la ca k tır onlar. Bu m e d e n iy e t sa h asın ın ö b ü r u c u n
d a, B a ğ d a t'ta v e B a sra K ö rfe z i'n e y ak ın C ü n d iş a p u r'a
k a d a r u z a n a n b ö lg e d e , İslâm d ü n y asın ın , G rek âlem in in
v e H in d is ta n 'ın ta b ip leri v e h e k im leri el b irliği e d iy o r
lard ı. İslâm d ü n y ası, ü ç b in yıl ön ce V erim li H ilâl h alk
ları ta ra fın d a n açılm ış y o ld a , in san ın in san ileştirilm esin
de o eşsiz p o ta v az ife sin i g ö rü y o rd u .
Beş bin yıldan beri ilk defa, bu in sanileştirm e h arek eti
ni tersine çevirm e girişim ine şah it o lu yoru z. Ç ünkü tarih
b o y u n ca bu bölge dış istilâlar ve işgaller g örd ü , fakat on
lard an hiçbiri yerlileri y a k o vm ay ı y a d a im ha etm eyi ken
disine gaye ed in m ed i. R om alılar, H açlılar, h atta İngiliz sö
m ü rgeciler, garn izon ların ı k u rm ak v e to p rak lara hâkim
olup halkını sö m ü rm ek için ülkeyi işgal etm ekle yetin d i
ler. Siyonistin m ak sad ı, gö rü lm em iş, d u y u lm am ış bir şey
dir: Bir halkın yerin e b aşk a bir halkı o tu rtm ak v e bir m e
d en iyetin yerin e bir b aşk a m ed en iyeti yerleştirm ek:
"Y ah u d i D evleti" k itabında (s. 95) "Biz orad a A vru pa için
A sya'ya karşı sip erin bir p arçası olacağ ız, barb arlığ a karşı m e
d en iy etin ileri karakolu v a z ifesin i g ö receğ iz " (bu ifade, b ir m e
d en iy etin /V erim li H ilâ l v e İslâm m ed en iy etin in in kârı d em ek
tir) diye ilân ed en H e rz l'd e n , 15 H a z iran 1969 tarihli "S u n -
d ay T im es"a, " F ilistin liler yoktur. S an ki F ilistin 'd e k en d ilerin i
F ilistin halkı ola ra k g ören F ilistin li bir h a lk varm ış da, san ki biz
on ları kap ıy a ko y m u şu z v e ellerin d en m em leketlerin i alm ışız.
Yok ki o n lar" (bu ifade de, bir halkın inkârı d em ektir) diye
d em eç v eren M ad am G old a M e ir'e k a d a r...
Bu a rad a İsrail'in şu tem el k anunlarını d a u n u tm a y a
lım: Ö zellikle de 1953 ve 1 9 5 6 'd a kabul edilen M illî Y ah u
di Fon u (K eren K ay em et) ve İm ar Fon u (K eren K ayesod )
İ l â h î M e s a j l a r T o p r a ğ ı l i l i s l i ı ı • 191
kanunlarım ... Bu kanunlar, top rak ların "Yahudi olm ayan a

satılam ay acağ ın ı v e k ira la n a m a y a ca ğ ın ı" h ü k m e b ağlar (to p
rağ a k ad ar u z a n a n ırkçı inkârcılık).
Yukarıdaki ü ç d u ru m d a söz k onusu olan, tarihte g ö rü l
m em iş kökten yeni bir girişim d ir: Bir m ed eniyetin yerine
diğer bir m ed en iyeti k o y m ak (Verimli H ilâl'iııkini inkâr
v e im h a ederek B atı'nınkini); bir halkın yerine bir başkası
nı k oym ak (b ütün d ü n y a d a n k op u p gelen istilâcıların y e r
li A rap halkı b ertaraf etm esi); d ö rt bin yıld an beri ekip bi
çenlerin elinden top rağın ı gasb ed ip , y ü zd e 99'u n u n bu
top rak ta yaşam ış tek bir atası bile b u lu n m ayan göçm en le
re (tarih î ve ırkî m itler üreterek ) "eb ed iy en " v erm ek için,
top rak m ülkiyetine ırkçı bir kriter d ayatm ak .
"A sim ila sy o n "u n (yan i bizim dinî inancım ızı p ay laş
m ay a n in san larla o rtak bir m ed en iy et inşasının) siyonist
red d iyle başlayıp A rap ların halkına, to p rağ ın a v e m ed en i
yetine k ad ar u zan an böylesine bir başkasını ret, gerçek ta
rihte, o d a en azın d an b aşlan gıçta, ön ced en tasarlan m a
dan, Batılılar tarafın d an A m erik an yerlilerinin geri itilm e
si ve im h asıyla sad ece bir kere m ey d a n a gelen ve bir diğer
kere de, o d a h edefine u laşm aksızın, H itler'in A ry a
n izm 'in ırkçı m iti ad ın a Slavların v e bu a ra d a d a "Y ah u
d i'le rin kökünü kazım ayı h ay al ed en tarih î fantazyası
içinde görü len bir fenom endir.
Son u çlar b ü tü n insanlık için ö ld ü rü cü olm uştur. Verim
li H ilâl'in "a çık " m ed en iyetin in en eski o cağ ın a d ayatılan
bu top lu kültür em p eryalizm i girişim i, sad ece on u n yen i
d en dirilm esini v e b ü tü n cih an a İnsanî yü zlü bir geleceğin
inşasına yap ab ileceği katkıları engellem ekle kalm az. Aynı
zam a n d a böylesi derinlikte bir saldırı b ü tü n cem aatlerin
yobazlıklarını d a besler. E n b aşta d a Siyonist İsrail D evle
ti'n in yobazlarını... Ç ü n k ü o ra d a "d in î p artiler" ve h a
ham lık (sayıca az olm aların a rağm en ), bu saldırıyı haklı
g ö sterm ek için gerekli mi tik ve ideolojik b ahaneleri sağ la
y a ra k çok önem li bir rol oynarlar. I laham M eir K aha-
n e'n in d u ru m u m an id ard ır: O nun kanlı ve tahripkâr h e
zeyan ları* İsrailli y ön eticiler tarafın d an b ü tü n ü yle dikka

te alınm ayabilir, fakat bu y ön eticiler on u n sad ece aşırılık
larını v e beceriksizliklerini kınayabilirler. Fak at prensip
o larak karşı çıkam azlar, çü n k ü u ç n ok taların a k ad ar g ö tü
rü ld ü ğ ü n d e siyonizm in iç m an tığı bu H ah am 'ın teklifle
riyle çelişm ez. Bu tem el ü zerin d e K n esset'e m illetvekili
seçilebilm esi v e b öylece m illetvekilliği d ok u n u lm azlık la
rından yararlan ab ilm esi de m anidardır.
Siyonist saldırı v e on u n y ay ılm a projeleri, tehdit altın
daki kim liklerini, en k ötü şekilde, k o ru m ay a kalkışan bü
tün A ra p m illiyetçiliklerinin ve b ü tü n M ü slü m an y o b az
lıkların d a gıdasıdır.
İşte bu y ü z d e n Filistin direnişi, ask erî başarısızlıkları
n e olu rsa olsun, evrensel d eğeri olan m isyon u üstlenm iş;
yan i, Verimli H ilâl'in binlerce yıllık işlevi d o ğ ru ltu su n d a,
m e d e n iy e ti m e d e n iy e tle sa v u n m a n ın ta rih î g ö rev in i
om uzlam ıştır.
Filistin p roblem inin b u ra d a kısm î, (Batılı an lam d a)
"m illî" çö zü m ü söz k on u su o lam az. M ü m k ü n olan tek çö
zü m , an cak Verimli Flilâl'in b ü tü n ü için b ulunabilecek çö
zü m d ü r. Ç ü nk ü Filistin Verim li H ilâl'in içinde ayrı bir
varlık değildir, hiçbir z a m a n da olm am ıştır.
A rap âlem i an cak Verim li H ilâl'in m an ev î m irasını ve
cm p ery al B atı'n m v e on u n Filistin'deki siyon ist k u y ru ğ u
n u n kapalı anlayışının tersine, Verim li H ilâl'in "a çık " to p
lu m v e in an ç anlayışını ü stlen erek yaşayab ilir ve gerçek
b ir R ön esan s gerçekleştirebilir.
B u gü n k ü A ra p d ü n yasın ın en b ü yü k iki zaafı, siyasî
m illiyetçilikleri ve dinî yob azlık larıyla, bu m irasa sad ak at
sizliğinden kaynaklanıyor.
Filistin "d iasp o ra"sın ın en b ü y ü k m isyon u , işte bu iki
ö ld ü rü cü hastalık tan k u rtu lm a y a y ard ım etm ek olm alıdır.
* H aham M eir Kahane, tem sil bir grup kurmuş, Filsitin'den bü tü n A rapların
gönüllü veya gönülsüz sü rülü p çıkarılm alarım , M escid-i A ksâ ile K ubbetüs-
sahrâ’mn yıkılıp yerine Süleym an M ûbedi'nin yapılm asını teklif etm işti çev.
İ lâ h î M e s a jla r to p r a ğ ı î’ilistin •43 3
"M illiyetçi" bir direniş, tıpkı d iğer A ra p m illiyetçilikle

ri gibi, kendisini bitkisel h a y a ta g irm ey e m ah k û m eder.
Bir d iğer m isyon u da, bu d iasp o ram n içinde M üslü
m an v ey a H ıristiyan farklı dinî in an ıştan A rap lar ortak la
şa faaliyet gösterd iği için, A ra p ülkelerini İb rahim î im anın
birliğinin ve on u n yen i y aratıcı im k ânlarının bilincine v a r
d ırarak d inî yobazlıklarını aşm aların a, İslâm 'ın, H ıristi-
yan lık 'm v e M usevilik'in canlı k ayn ak ların a d ön m eye
y ard ım etm ek olm alıdır.
A v ru p a tarihinin bir d e ğ işm e z i/ sâbitesi, Filistin'in tari

h î işlevinin iki defa (H açlılar ile söm ü rgecilik v e onun
uzantısı Siyonizm tarafın d an ) d u rd u ru lm ası dışında, D o
ğ u 'y la sıkı b ağlar k u rm ak tır; bu sad ece A vrupa, A sy a'n ın
bir yarım ad ası o ld u ğ u n d an değil, ru h î köklerini de o ra
d an aldığı iç in ...
B ütün Sokrates öncesi felsefe, Milet'li Thales, Elea'lı P ar-
m enides ve Zenon, Efes'li H eraklit ve daha niceleriyle Pers
İm paratorlu ğu 'u n bir eyaleti olan K üçük A s y a /A n a d o lu 'd a
gelişti ve A sya'nın yeniden H elen dünyasını kurtuluş dinle
riyle verim li hâle getirm esine kadar sadece M ed savaşları
kısa süreli bir kap an m aya yol açtı. Bu arad a Afrika, özellik
le de Mısır, Pisagor ve Eflâtun'a ilk ilham larım taşıyordu.
Büyük İskender'se, İndus'e kadar yaptığı at koşturm asında,
H elenizm i A sy a'y a b ağlam a hayalinin peşindeydi. Subay ve
askerlerinin İranlı kadınlarla evlenm eleri, bu rüyanın m uh
teşem bir kutlam ası oldu; Grek sanatıyla İran sanatının sen
tezi olan G andhara v e H int sanatı ise, o dönem in en büyü
leyici kalıntısıdır. "Eski H elen dünyası Şehir Devlet'in çökm esiy
le öldüğü " sırada, Büyük İskender "yen i bir dünya keşfetm e"yi
denedi. "Böylelikle, B ü yük İskender oralardan geçtiğinde, G rek
bilgeliği ile H indu bilgeliği birbirine d oku n d u lar”6. D erken Afri
6 A n d re B on n ard , C iv ilisation grecqu e, d 'ld ırip id e iı A lcın ııdric/Ö ripidcs'ten İs

ken d eriy e'y e G rek M ed en iyeti, s. 169-184.
494 •R o g e r G a ra u d y
k a'd a İskenderiye, A sya'nın Afrika'nın ve A kdeniz A vrupa-

sı'nın kavşağında, bütün A kdeniz'in ruhî parıldam asm m en
b ü yü k m erkezi hâline geliyordu.
A skerlerinin v e k om u tan ların ın daha u zağ a, evrensel
diy aloğ u v e k ü ltü rlerin k ayn aşm asını sağ lay acak rü y ay a
d o ğ ru gitm eyi red d ettik leri an d a B ü yü k İskender, Plu-
tark h o s'u n anlattığına göre, İndus nehrinin k enarında, is
y an k âr ord u su n a şöyle hitap etti : "H ep in iz g itm ek isted iğ i
n ize g öre, h ay d i dön ü n m em leketin ize! H iksosları ve Tanaisleri
y en en D ion ysiu s'tan başkası g eçem ed iğ i hâlde İn d u s n eh rin i de
g eçen kralın ıza sırt d ön d ü ğ ü n ü zü ilan edin ! K ralın ızı koru m a
g ö rev in i de y en ilg iy e u ğ ray an lara bıraktığ ın ızı söy ley in ! A n la
tın bu n ların h ep sin i! B elki bu a h lâ k î d av ran ışın ız ka rşısın d a in
san ların g ö z ü n d e m u h teşem , ilâhların katın d a da m u kad d es g ö
rü n ü rsü n ü z... H aydi, g id in !7
A rd ın d a n ç a d ır ın a çek ild i. D ah a so n ra da o rd u su n u n Yu
n a n ista n 'a d oğ ru y o la çık m a m a s ı için P ersli k o m u ta n la rın a
e m ir le r v erd i."
A frika seferi k o n u su n d a da P lu tark h os bize şunları an
latır: "B ü y ü k İskender, M ısır filo z o fu A bsim on 'u d in lem ey e can
atardı, çün kü on u n 'Allah in san ların kralıdır... B ü tü n in san la
rın orta k babasıdır... O, iyi in san ları iyi ku lla rıy la tanıştırır'
şek lin d ek i sözlerin i d u y u n ca çok m em n u n olm u ştu ." 8 D oğu ile
b ağlan tı k u ru ld u k tan son ra, iyilik y ap an larla kötü lü k y a
p an lar arasın d a fark g ö zetm ek sizin , tü m insanların b ab a
sı v e tek ilâh fikri k o n u su n d a, G reklerle B arb arlar arasın
daki H elenik çatışm a baş gösterd i.*
7 Plutarkhos, Vie d'A lexandre/Büyiik İskender'in H ayatı, zikreden Bonnard, s. 195.

8 A ge., s. 194.
* So n d ört p arag raf eserin elim iz d e b u lu n a n F ra n sız ca b a sk ısın d a y e r alm ı
yor, b iz d ek i b a sk ısın d a sa d ece 7 v e 8 nolu d ip n o tla rı bu lu n u y or. B iz bu
p a ra g ra fla rı A rap ça tercü m esin d en çev ird ik. K itap m a a le s e f p iy a sa d a ol
m a d ığ ı için aslın ı g ö rm ed iğ im iz bu p a ra g ra fla rın A ra p ça y a v e o ra d a n da
d ilim iz e d oğ ru olarak ak ta rılıp ak ta rılm a d ığ ın d a n p e k em in d eğ iliz. İle
rid e o p a rag rafların F ran sızcalarm ı b u lu rsak , o rijin a lin d en çev ireb ilm ey i
ü m it ed iy o ru z, çev.
İlâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı F ilistin 495
Filistin'deki K u d ü s'ten , S uriye'deki A n t a k y a ' d a n, Mı

sır'd ak i İsk en d eriye'd en y o la çıkan o evrensel mesajın ta
şıyıcısı, ilk H ıristiyan top lu lu k ları B atı'ya doğru kafile ka
file ilerlediler. A yrıca O rta d o ğ u 'd a d a, (g ü n ü m ü z Türki
ye'sin d ek i) K a p ad o k y a'n m v e y a (g ü n ü m ü z T ü rk iye'sin
deki) A n tak y a'n ın "G rek P e d e rle r"i, yeni dini en iyi tem
sil ed erek ışıldattılar, tıpkı (g ü n ü m ü z M ısır'ın d aki) İsken
d eriy e'd e ve Lâtin ler için de (b ugünkü T u nus'taki) K arta-
ca 'd a A ziz A u g u stin 'le yap ıld ığı g ib i...
Ç ok d ah a sonraları, 7 9 7 'd e , C h a rle m a g n e/Ş arlm an y ,
B atı'nın İm p arato ru o lm ad an ön ce, M ü slü m an ların H ali
fesi H aru n R eşid'le m üttefik olu yord u , tıpkı 1553'te, I.
F ra n ç o is /F ra n s u v a 'n m O sm anlı İm p arato rlu ğ u 'n u n Sul
tanı M u h teşem S ü leym an 'la ittifak yap tığı gibi.
Kanlı h eg em on y a id d ialarıyla birlikte H açlıların, sö
m ürgeciliğin v e siyon izm in b ayağ ı h esapları, D oğu ile B a
tı arasındaki binlerce yıllık bu karşılıklı zenginleşm enin
tam tersi istikam ette yol alır.
Ü stelik bu, A v ru p a'n ın en b ü yü k ekonom ik, siyasî ve
ruhî beklentilerinin de aleyhinedir.
B u gü n İktisadî açıd an A vru p a, petrol tem ini bakım ın
d an y ü z d e 5 2 O rta d o ğ u 'y a ve y ü zd e 70 A rap d ünyasına
v e Fran sa enerjisi y ön ü n d en de C ezayir gazın a bağım lıdır.
F ran sa'n ın sad ece C e z a y ir'le , İsrail'd en d ö rt kat daha
önem li ticarî ilişkisi vardır.
B ü tü n A vru p a için de aynı şey söz k on u su d u r.9 A rap
ülkelerinin ihracatın ın yarısı, kendi ihracatının y ü zd e
12'sini bu ülkelere (A B D 'y e olan y ü zd e 11'1e karşılaştırın)
y a p a n A vru p a T op lu lu ğu 'n a yön eliyor.10 M üşteri olarak
da, tedarikçi olarak da A ra p ülkeleri böylece A vru p a'n ın
birinci ortağıdır.
9 B kz: B ernard G ran otier, Israel, cau se de la trosiem e g ııerre ın on diale/Ü çü n cii
D ü n ya S avaşı'n ın S ebebi İsrail, L 'H arm attan Yayınları, 1982, s. 244-248.
10 D ış T icaret İstatistik leri, s. 20 v e P roblem es eeon om iı/ııes et so ciaııx /E k on om ik
v e S osyal P roblem ler, no. 425, 9 E kim 1981.
Ek on om ik tem elleri z aten m e v cu t, o y ü zd en A vru p a ile

M ü slü m an "ü m m e t" i arasın d a, A vru p a ile bağlantısız
Ü çü n cü D ü n y a arasın d a h er z a m a n k u ru lacak sıkı bir bir
liktelikle bu tem eller ra h a t ra h a t genişletilebilir.
S ad ece bu birliktelik, iki blok arasın daki d ü n y an ın k u
tu p laşm asın d an v e b ü tü n gezegen im ize iki sü p er g ü cü n
ortak h eg em o n y asın d an k u rtu lm a im kânı sağlayabilir.
B u g ü n d ü n ya barışının, yan i şu anki im ha etm e tekni
ğindeki gelişm e d ü zey im iz göz önüne alındığında, d ü n
y an ın ay ak ta kalm asın ın kendisine bağlı old u ğ u en ö n em
li siyasî soru n budur.
- A slında b ü tü n o y u n siyasî p lân d a oynanıyor. N e
"Ü ç ü n c ü D ü n y a" tek b aşına, ne de b ölü n m ü ş v e D o-
ğ u 'd a n k op m u ş A vru p a, iki blokun intihar sistem ini kıra
bilecek bir g ü ç oluşturabilir. B u n d an dolayı, "b ağlan tısız"
o larak k alm a irad elerin e ra ğ m e n Ü çü n cü D ü n ya ülkeleri,
d ay an ılm az bir çekim g ü cü yle, b lok lard an birinin v ey a
öb ü rü n ü n çekim alanına girerek sallanıyor v ey a birbirin
d en ayrılıyor, A v ru p a ise tabiî ki Batı ve D oğu diye hâlâ
ikiye b ölünüyor.*
Batı A v ru p a'd a, A lm an y a b aşta olm ak üzere, halklar
ABD karşısında gitgide d ah a çok bağım lı olm a tehlikesini
hissediyorlar. İngiltere için tam bağım lılık olan bu durum ,
esas itibariyle, Y unanistan ile A vu stu rya'n ın çabalarına
rağm en , A vru p a'n ın b ü tü n geri kalanı için de geçerlidir.
"Ü çü n cü D ü n ya" ve A vrupa, d o ğ ru d an d o ğ ru y a asla
birbirleriyle çatışm aya girm eyen, fakat A sya, Lâtin A m eri
ka, Afrika, O rtad oğu ve A v ru p a'd a aracı şahıslarla vu ru şan
iki "B ü y ü k "ü n satran ç tahtasın d a piyon vazifesi görüyor.
İkisi de, son petro-d olarlarm a k ad ar M üslüm anları kendi
araların d a b oğu ştu rm ak ve A vrupalıları d a birbirleriyle son
A vrupa-füzesine k ad ar v u ru ştu rm ak tan m em nundur.
* D a h a ön ce de belirttiğim i/, gibi bu ese r 1986 y ılın d a k a lem e alın d ığ ı için o

z a m a n la r iki sü p er g ü ç ABI 1 ve S S C B 'n in olu ştu rd u ğ u iki b lo k d ev am ed i
y o r ve A lm a n y a bile b ö lü n m ü ş h â ld e b u lu n u y o rd u , çev.
İlâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı F ilis tin •4 9 7
A vru p a'n ın bağım lılığı, Filistin soru n u k on u su n d a b ü

tün çıplaklığıyla kendisin gösterm ek ted ir, zira hiçbir y e r
de gelip geçici sözlerle gerçek tu tu m lar arasındaki u çu
ru m bu k ad ar b ü yü k olm am ıştır.
M eselâ, 12 v e 13 H a z ira n 1 9 8 0 'd e V enedik'te top lanan
D ok u zlar A vru p a'sı zirv esin d e, "F ilistin halkı s e lf d eterm i
n asyon hakkın ı isted iğ i g ib i k u lla n a b ilm elid ir" açıklam ası y a
pılır. Tek taraflı o larak "K u d ü s'ü n statü sü n ü d eğ iştirm e am a
cı g ü d en " h er teşebbüse karşı olu n d u ğ u söylenir. Lü b n an
k on u su n d a da aynı D ok u zlar yine 13 H aziran 1980 gü n ü
"Lübnan toprakların ın b ü tü n lü ğ ü n e h alel v erebilecek h er türlü
h arekete son v erilm esi" çağ rısın d a bulunur. H âl b öyleyken
(bu D ok u zlar içinde y e r alan) F ran sa'n ın yeni C u m h u r
başkanı ilk resm î ziyaretini, İsrail'e yapar. A slında ılımlı
bir A rap d evlet ad am ı olan Birleşik A rap Em irlikleri B aş
kanı Şeyh Z â y e d 'in de dikkat çektiği gibi, " K n esset'te y a p
tığı kon u şm ad a M itteran d , F ilistin soru n u y la ilgili tavır k o y
m aktan ço k uzaktı, G olan'ın ilh akın ı bile kınam adı''11, b u n u n
la d a kalm az, K u d ü s'e gitm eyi kabul etm ekle, bu şehrin il-
hâkını d a destekler.
D ah a önce, 7 H aziran 198 1 'd e , Fran sız Siyonizm ihm li
deri A lain de R ortschild, B aşbakan Pierre M a u ro y 'd an
M itterand tarafın d an v erilen sö z ü n tu tu lu p İsrail'e karşı
alm an 7 H aziran 1977, 2 4 T em m uz 1977 v e 9 M ayıs 1980
boykot tedbirlerinin kaldırılm asını istem işti.12
B öylece tecrit edilm iş hâlinden yakasını k u rtaran İsrail,
A B D 'n in şartsız d esteğ i v e A vru p a'n ın itaatkâr su ç o rtak
11 Le M on de, 12 M a rt 1982.
12 B a şk a n lık seçim k am p an y ası sırasın d a, (aşırı siy o n ist sağ cı) "Y ah u d i Ye-
n ile n iş '"in G en el Sekreteri Ü stad H enri H ajd en b erg , T ribüne S ion iste g a
z e tesin d e -G is c a rd d 'E sta in g ve R o g er A sco t'u cez a la n d ırm a k m a k sa
d ıy la - M itte ra n d 'a oy v erilm esi çağ rısı y ap ıy ord u . Inform ation s Ju iv es de,
b ir C R IF (F ra n sa Y ah u d ilerin i Tem sil K o n sey i) y ö n eticisin in , E m ile To-
u a ti'n in k a lem in d en , bir Yahudi seçm en in oy verm e k riterin in ''İsrail'in
eg em en liğ i v e g ü v en liğ i" o lm ası g erek tiğin i hatırlatıy o rd u (bkz. Le M on de,
2 N isa n 1981).
4 9 8 ■R o g e r G a r a u d y
lığıyla, L ü b n an 'ı, ceza g ö rm e k ork u su olm ad an , istilâ ed e

bileceğini biliyordu.
8 H aziran 1 9 8 2 'de istilâ olu r o lm az b ü tü n d ü n y a k am u-
o u y u n u n kınam ası ü zerin e BM G üvenlik K onseyi to p lan
dı v e B egin 'd en birliklerini geri çekm esini isteyen kararını
aldı. O ybirliğiyle. Bir oy eksikti! ABD veto su n u bastı. K at
liâm a yeşil ışıktı bu.
A vru p a k u zu k u zu A B D 'n in peşine takıldığı için bir ke
re d ah a b ü tü n Batı, İsrail saldırısına arka çıkarak "Ü çü n cü
D ü n y a "y a m e y d an ok u yord u .
- İsrail siyonizm i ile bu d ay an ışm a tem el bir sebebe d a
yanıyor. İsrail O rta d o ğ u 'd a o rtak bir söm ü rgeciliğin vekil
liğini yapıyor. İsrail, A B D hesabına, D oğu ile Batı, Şark ile
G arp arası ilişkilerin kapısını k ap atan şu iki anahtarın
g ö zcü lü ğ ü n ü y ap ıy o r: S ü veyş K analı ve Ç anakkale B o ğ a
zı. Bir ü çü n cü an ah tarsa, zaten A B D 'nin k oru m ası G üney
A frik a'n ın e lin d e ...
- D oğu ile Batı a rasın d a karşılıklı verim leşm e ilişkileri
ni kesen bu kilitlem e, ço k d ah a d erin bir p lân d a, yan i ruh
p lân ın d a m ahvedicidir.
D ün yan ın b ü tü n m a n e v î d eğerleri bak ım ından...
Siyonist m illiyetçiliğe destek, b izzat M useviler için de,
o m u h teşem p e y g a m b e ri geleneği gö rü n m ez bir d u ru m a
sokm uştur. M usevilik, artık siyonistlere sad ece siyasetleri
için kılıf v e b ah an e vazifesi görü yor. B öylesine âletleştiril-
diği için de, evrensel m a n e v î d eğerlerin yeri d old u ru lm az
bir p arçası olan M u sevi m esajı, artık m an ev î ışıldam asını
gerçek leştirem iyor. İsrail D evleti, İsrail oğullarının Tan-
rı'sının yerini alan p u tçu bir im an şartı hâline gelm iştir.
Bu kâfirce yer değişim inin bilincinde olm ayan bazı Hı-
ristiyanlar da, kendilerinin en yü ce m an evî geleneğini, ya
ni o özgün, Filistin kökenli 1 Iıristiyanlı geleneğini, "K ostan-
tin izm "e feda ediyorlar. 1 lâlbuki K on stan tin izm / Constan-
tinism e devletin siyasetini, im anın içselleştirilm esinin ve
evrenselleştirilm esinin önüne geçirerek Flıristiyanlığı saf
dışı bırakmıştır.
İlâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı M is t in •4 >9
Batı'yla bu yeni çatışm ak karşılaşm adan ötürü İslâm da

tehlikeli bir şekilde kirleniyor. Siyonist saldırıların sürekli
gerginliği, İslâm 'ın ruhuna zıt iki akımı güçlendiriyor:
Ö ncelikle, İsrail'in d ev am lı g a sp la rın d a n d olayı, g e
rek (A vru p a tipi) b ölgesel m illiyetçilik ler şeklinde, g e
rekse A ra pçılığı İslâ m 'd a n d ah a fazla y ü ce lten "N a sırcı"
v e y a "B a a s ç ı" tip bir "A ra p m illiyetçiliğ i" şeklinde ol
sun, m illiyetçilik k ızıştırılıyor ve b ö y lece de İslâm "ü m
m e t"! p arçalan ıy or.
Son ra da ve d ah a da d erin bir biçim d e, b ü tü n Batı ta ra
fından cesaretlendirilen bu siyon ist saldırganlık, Batılı
olan her şeyin red d i k on u su n d a genel bir tepkiye v e g eç
m işe y ob azca k a p an m ay a sürüklüyor.
Siyonizm v e B atı'nın su ç ortaklığı, en gerici eğilim leri
işte böyle besliyor. Batı m ed y ası, hem geçm işe dönüş, hem
de B atı'nın "iki b ü yü ğü , A BD ve SSC B"nin e g em en old u
ğu g ü n ü m ü z d ü n yasın ın sap m aların ın soru m lu larıyla
m ü cad ele ed en o kim seleri, "e n te g ris t/fu n d a m a n ta lis t"13
yaftasıyla sık sık yaftalıyor.
Ç ü n k ü İslâm , o ö z g ü n d erin m esajıyla, diğerleri gibi bir
din değildir.
Peygam b er H z. M u h am m ed hiçbir zam an yeni bir din
getirdiği iddiasında bulunm am ıştır. Ç ünkü K u r'â n vahyi,
özü itibariyle tem el, yegâne ve ilk dinm bir hatırlatılmasıdır.
İlk insan ve ilk p eygam b er olan H z. Â d em 'in dininin... Zira
13 La g ııer re Ira k -lra n /Ira k -lra n S avaşı (A lb ta ro s Y ay ın ları, P aris, 1 985) k ita
b ın d a B ay Trab Z em zem i şu n o k ta n ın altın ı çizer: "İlk d efa Ispan ya'da
1 8 9 4 tarih in d e, d ev leti K ilise'y e/d in e boyu n eğ d irm ek isiteyen b ir İsp an y ol
h areketin in ü y elerin i b elirlem ek için 'en teg rist/in teg riste' ifad esi k u lla n ılm ış
ve bit kav ram o zam an ortay a çıkm ıştır; ... 'integrism e' kelim esi F ran sızcay a
1950'd e g irm iş v e h er türlü g eliş m ey i reddeden K a tolikleriıı d o k trin ci e ğ ilim i
n i a n la tm a k için ku llan ılm ıştır. 'E ııteg rist/F u n d am an talist' d en ilen M iislii-
m an lara g elin ce, on la r ise to p la m la rın ı sa ğ lıklı b ir şek ild e g eliş tir m ek için
ay aklan ıy orlar... A llah'ın ira d esin e uygun hareket etm ek, O 'nıın m esajın ı k a
b u l etm ek v e on u n u y g u lam a sa h asın a kon m ası için çaba g österm ek, ‘iııtc-
g re/d o ğ rıı v e d ü r ü s t’ olm aktır, fa k a t asla ve kal'a ‘in teg riste/fıın d am an ta -
lis t/g e r ic i’ o lm ak d eğ ild ir" (s. 251-252).
insan ancak kendisine üflenen ve kendisine bu aşk ın /y ü ce,

bu peygam b eri boyu tu veren İlâhî ruhla insan olm uştur.
O n u n için K u r'â n H z. İbrahim , H z. M u sa, H z. İsa'yı İs
lâm 'ın p eygam b erleri olarak görür. Z aten İslâm , "A llah'ın
irad esin e boyu n eğ m e" an lam ın a gelir ki bu da, h er dinin o r
tak p aydasıdır.
H a tta sad ece İb rah im î gelenekten gelen M usevi, H ıris
tiy an v e y a M ü slü m an dinlerinin de değil.
Zira K u r'â n 'd a A llah 'ın bü tü n h alklara elçiler g ön d erd i
ği ve bu p ey g am b erler arasın d a K u r'â n 'd a adlarından
bah sed ilen ler old u ğ u gibi b ah sed ilm eyenlerin de old u ğu
hatırlatılır. M eselâ H in t'in v e y a Ç in'in, A vru p a'n ın veya
A frik a'n ın y ah u t d a keşif öncesi A m erik a'sın ın p e y g a m
berleri g ib i...
H er türlü "seçilm iş h alk " iddiasını tem elinden dışlayan
bu evrensel, g ü çlü in an ç; Tanrı'sı, Y aratıcısı bir old u ğu n a
göre, insanlığı d a bir o larak g ören bu köklü tektanrıcılık,
siyon ist m illiyetçilik tarafın d an â d etâ alaya alınıp hiçe sa
yılm ıştır. Ç ünkü siyon ist m illiyetçilik, kendi politikasının
bir âleti y a p a ra k M u sev î diniyle açıkça alay ed iyor; bir
y e ry ü z ü h ü k ü m ran lığı değil de, bir Tanrı H ükü m ranlığı
olan o vaad in , özel bir y erd e v e özel bir halkta değil, biz
za t H z. İsa 'd a gerçek leştiğin i u n u ttu rarak , K onstanti-
n iz m 'e geri d ön m ey e z o rlam ak suretiyle de, Filistin H ıris
tiyanlığını y o lu n d an sap tırıy o r; İslâm ülkelerini de, sırf
tepki yü zü n d en , K u r'â n 'ın evren sel m esajını, bir bölgenin
ve bir geleneğin özel d u ru m u y la k arıştırm aya sevkediyor.
"Ş e ria t", en d erin an lam ıyla İslâm k anunu, A llah 'ın ira
desine b oyu n eğ m e k an u n u d u r. Bu ise, insanların ellerini
kesm e kanunu değil, tam aksine A llah'ın, Hiç kim senin
k an d ırâm ay acağT ö A llah 'ın , yap tığ ım ız her iş ye h er d a v
ranışta hazır ve gözetleyici o ld u ğ u n u n Tailmcinde olm ak
tır; insfjıalardan soru m lu o ld u ğ u m u z u n şu u ru n d a olm ak
tır, ö i'asanlar ki onlara Allah kendi ru h u n d an üflem iş ve
öhü* y ery ü zü n d e Halifesi olm ak la yü k ü m lü kılmış, yani
tabiatın den gelerin d en v e insanlar arası m ü n aseb etlerd en
soru m lu Vekili olarak tay in etm iştir. Bu sorum luluksa,

eşitsizliklerin söz k o n u su o lam a y a ca ğ ı alışverişlerdeki
açıklık v e d ü rü stlü k ten tu tu n da, b ü tü n bir insanlığın
m enfaatinin, bir m illetin h er tü rlü h egem o n yacı iddiala
rından dah a ü stü n o ld u ğ u n u sa v u n m a y a k ad ar u z a nan
bir sorum luluktur. Bütün" b u n larsa, an cak h er bir kim se
kendi vicd an ın ın derin liğin d e kendisini b ü tü n d iğerlerin
den so ru m lu hissettiğin de v e m u tlak (İlâhî) değerlere
d u y d u ğ u saygı sebebiyle m u tlak olana (yani İlâhî olana)
katıldığında m ü m k ü n olur.
İnsan oğlu n u n bu aşkın b o y u tu n u bir y a n a b ırak m aya
kalkarsak, geriye to p lu m lard a bireylerin, gru p ların ve
m illetlerin gü ç istekleri, h az alm a istekleri ve b ü y ü m e is
teklerinin kıran k ırana yah şice çarp ışm asın d an ve onların
"te rö r d e n g e le rin d e n b aşka bir şey k a lm a z .
Işıldayan sem bolü K udüs, tem eli de Filistin'deki büyük
İbrahim î dinlerin kardeşçe buluşm ası olan bu tarihin son
hesapta kazancı y a da kaybı b u d u r işte. Tıpkı Tevrat'ın Tek
vin bölüm ünde “Ve y ery ü zü n ü n bütün kabileleri sen d e m ü ba
rek olacaktır" denildiği gibi (Tekvin, 1 2 /3 v e 2 8 /1 4 ).
H er tü rlü söm ü rgecilik v e y a h egem on yacılığa karşı İn
san î yü zlü bir geleceğe açılış... K endisi Verimli H ilâl ve
A rap âlem in d en kop arılm ad ığın d a, insanlık için can lan d ı
rıcı bir rol oyn ayab ilen Filistin'in binlerce yıllık tarihinin
anlam ı işte budur.
Parlak sim gesi K u d ü s kenti, tem eli de H z. İb rah im 'd en
inen dinlerin Filistin to p rağ ın d a k ard eşçe b u lu şm aları
olan bu tarihin son h esap ta kazancı v e y a kaybı d a budur.
Bu m esaj, sad ece kökenini H z. İb rah im 'd en alm ış m a
n ev î ailenin m üm in lerin e seslenm iyor.
Ç ü n k ü biz, H z. İb rah im 'e edilen v aad 'in , o "ah it"in , o
"seçim "in , H z. İb rah im 'in o kurbanının, o "Ç ık ış"ın , H z.
M u sa'n ın b izzat şahsının v e m esajının b izzat "an lam ı"n a,
değil de, "o lg u la r" a b ağlandıklarından kısa görü şlü , in
sanlık tan nasibi o lm ay an bir tarihsel p ozitivizm e kapıla
cak in an çsızlara bile şunu söyleyeceğiz: Tarihe köstebek
g özleriyle değil, b asb ay ağı in san ca b akarsak, yan i insanın

g eçm işte nasıl zam a n la insanileştiğini, nasıl öteki h ay v a n
tü rlerin d en ayrı olarak "şa ira n e " bu lu şlarla kendi h a y atı
n a ve ö lü m ü n e bir an lam v e rm e y e çalıştığını, gerçek ten
m u tlak in san ca y a şa m a tarzın d ak i sınıra bir geçiş olarak
kendi k afasında ü rettiği y a d a h azır bulup d a yaşad ığı
k ah ram an ların y a d a azizlerin im gelerini araştırırsak, işte
o z a m a n tarihsel so ru n y er değiştirir.
Sorun, H z. İbrahim 'in gerçekten de "K alde'deki U r"d a
m ı d oğm u ştu r (aslında bu tarihe terstir)14, güzergâhı sahi
den bize anlatılan gü zergâh mıdır, kendisine vaatte bulun
m ak ve bir toprak v e y a bir zü rriyet bağışlam ak için Tanrı
ona görü n m ü ş m ü d ü r (hangi şekilde?), H z. M u sa'm n "tu tu
şan çalı"sım n hangi d ağ ü zerinde olduğunu v ey a Yeşu'm n
sahiden kabilelerin başkom utanı ve K enanlılarm (tıpkı çok
asırlar sonra başkalarının A m erikan yerlilerinin kâtilleri ol
dukları gibi) kâtili olup olm adığını, vb., bilm ek değildir.
Sorun ta m a m e n b am b aşk ad ır ve bu so ru n hiçbir şekil
de kılı kırk y a ra n b ir bilim titizliğiyle a raştırm a y ap ılm a
sını d ışlam az, tam aksine b u n u n yapılm asını ister ve peşi
n en de kabul eder. A sıl so ru n şu d u r: İnsanın, h ayatın , k ah
ram an ların olu şu m v e gelişim inde son d erece önem li, g er
çek v e y a efsan evî bu tem el anlatılar, h an g i zam an d a, h a n
gi tarih î şartlar altın d a, h an g i İnsanî gru p lar içinde ve h a n
gi gayelerle o rta y a k o n m u ştu r? Ö nem li olan, insanların
bu im ajları b izzat kendilerinin tasarlayıp o rta y a koyabil
m iş olm alarıd ır da. O nlar, İnsanî şekil altın d a15 yeni bir
gerçekliği aralay an , in san a yen i ufuklar açan v e h er İnsa
n î projeyi v e bu projenin h er u yg u lam asın ı şu insan k erv a
nının son su z ufk u n a o ran la gö receleştirm ek için o yeni öl-
14 K a id e ism i, g elen eğ in H z. İb ra h im 'i k o n u m lan d ırd ığ ı z a m a n d a n asırla r

ca so n ra, an ca k IX. y ü z y ıld a o rtay a çıkm ıştır.
15 H ariku lad e olan nokta, in sanların , y an i "şa irle rin ", b izzat h ay atım ızd a
h âlâ canlı m aya olm aya d evam ed en 1 lek to r vey a R am a k arak terin i tasav
vu r ed ip olu ştu rab ilm elerid ir; I le k to r'u n T ru v a'd a A şil'e k arşı savaşı, tıp
kı R a m a 'm n Sri h an k a'd a Ka v an a'y a karşı zaferi gibi, b ir efsan e olsa b ile ,..
İlâ h î M e s a jla r T o p ra ğ ı F ilis tin 513
çü yü keşfeden bu m od ellere göre y aşa m a y ı denediler. O

sonsu z ufuk ki İb rahim î gelen ek on u A llah olarak ad lan
dırır v e bu sonsuz ufuk insana, K ie rk e g a a rd 'm "im a n şö
v aly esi" H z. İbrahim 'le ilgili eşsiz tefek k ü rü nde dile getir
diği gibi, en d ü nyalık işlerinde bile "son su zlu ğ u n h areketle
r i m y a p m a im kânı v erir.16
Şim di bu "teo lo jik "17 bakış açısı içinde seçim , ahit, toprak
ve z ü rriy et v aad i tem aların ı y en id en ele alalım ; bunları (si
y asî siyon izm in gü lü n ç ve katliâm cı iddiası olan m ülkiyet
tap u su v e y a siyasî bir p ro g ra m ın belgesi tarzın d a) "o la y
lar" o larak g ö rü p an lam ak için değil de, M usevilerin, H ı
ristiyan ların ve M ü slü m an ların b ü yü k İb rahim î çizgisinin
kalkış n oktasında, on ların "a n la m "ın ı M u sevî dininin
m u h teşem m irası olarak kabullenm ek için ...
Din ulularının v e o n lar arasın d a birinci sırad a yer alan
H z. İbrah im 'in tarihî şah siyetler olm adıklarını ve ahit, v a
at v e seçim in kaynağını tarih ten değil de efsaneden v e şiir
den aldığını tasav v u r etm ek, bizi bu m itlerin anlam ını so r
g u lam ak tan alıkoym adığı gibi, so rg u lam ay a d âv et bile
eder. Ç ünkü ahit, insanın T anrı'yla ilişkileri p roblem idir;
vaat,..T an n 'm n iradesi ile İnsanî bir proje arasındaki ilişki
so ru n u d u r; seçim ise, aşkın b oy u tu n u ü stlen d iğind e in sa
nın soru m lu lu ğu m eselesidir.
V aadin anlam ını kökten çarp ıtarak siyasî siyonizm in
ihanet ettiği İbrahim î im anın d ü n y ay a verdiği h ârikulâd e
mesaj işte budur.
16 Sö ren K ierk eg aard , C rain te et trem blem cn t/K orku vc T itreyiş, B ü tü n E serle
ri, ed. de l'O ra n te , 1972, c. V, H z. İb ra h im 'in Ö vg ü sü , s. 104-145. "İb ra h i
m î ç iz g i" içind ek i M u sev ilik, H ıristiy an lık ve İslâm in an cın ın k u ru cu e y
lem i ü z erin d ek i b u "te fe k k ü r", çağ ım ızın ö n em li p ro b lem le rin in çö zü
m ü n d e, ö z ellik le de im an ın ahlâk , siy aset v e b ilim le ilişk ilerin in h a llin
de, b u g ü n b iz e g ün cel v e g erçek çi görünüyor.
17 "T e o lö jik "te n k astım , in san ın aşk ın b o y u tu n u n araştırılm asıd ır, yani
g eçm işin in (gerçek , fakat k ısm î v e m ah allî) d eterm in izm lerin d en in sa
n ın d a im a " şâ irâ n e " k op m a im k ân ını v e h ay atın ın ve ö lü m ü n ü n , ira d e
n in v e y a ra tıcı T a n n 'm n an lam ın ı, sürekli "a ra y ış ı"ııı, p o stu lat icabı, a
p irio ri/ p eşin en d ışlam ay an in san ın ve tarihinin bir incelen m esid ir.
Siyasî siyon izm M u seviliğe ihanet etm iş ve H ıristiyan

lığı saptırm ıştır.
G erçekten de H ıristiyanlık, M u seviliğin şu en m u h te
şem m irasın d an , yan i H z. İb rah im 'in im an ın d an u zak la
şarak b ü yü k ölçü d e b ozu lm u ştu r.
O ysa o im an, A llah 'ın v aatlerin d en y ararlan m an ın d e
ğil de, O 'n u n irad esin e b o y u n eğm en in yollarını arar.
K ierk egaard , (ü çü de bir olan) ü ç cem aat için bir ayrı
calık değil de, bir soru m lu lu k v aad i olan o "v a a d " in m u
hatabı b ü tü n İb rah im î nesiller için, im anın ortak noktası
nı, herh an gi bir Y ahudi, H ıristiyan v e y a M ü slü m an ilâhi
y a tçıd a n çok d ah a d erin bir şekilde tan ım lam ıştır: İnsanın
projesini, A llah 'ın irad esin e tâbi kılm ak. Bu ise, A llah'ın
m u rad ın ın ne old u ğu k on u su n d a hiçbir z a m a n kesin bil
giye sahip o la m a y a n in san için h em riskli, hem de y ü cel
tici bir m acerad ır. Tıpkı K ari B a rth 'ın y a zdığı gibi, Allah
hak k ın d a söylediklerim in h e p si, bir insanın söyledikleri
dir. H er z a m a n eksik olan bir sözle, y anılabilen bir insanın
sözü d ü r. N itekim K ierk egaard şöyle y azıy o rd u : "İm an ın
nasıl da h içb ir alan d a d u y u lm a m ış bir p a rad oks old u ğ u n u g ö s
term ek istiyoru m . B u n u n için H z. İbrah im k ıssasın d ak i d iy a lek
tik öğ ey i p roblem ler şek lin d e orta y a koy acağ ım . Sözünü ettiğ im i
şey, bir cin ay eti Tanrı tarafın d an on ay lan an k u tsa l bir ey lem e
dön ü ştü rebiliyor, H z. İbrah im 'e oğ lu n u sa ğ salim g eri verdire-
biliyor. Bu p a ra d o k sla r h içb ir m an tığ a g elm ez, çü n kü im an, a k
lın bittiğ i y erd e başlar." 18
B ü tü n h alklar için v e b ü tü n zam an lard a, İlâhî "reh b er
lik", yan i insanın ölü m v e ölü m son rasının, h ayatın ın ve
tarihinin anlam ının izahı b u d u r işte.
Bu "reh b erlik "i Batı beş y ü z yıldır kaybetti. O yü zd en
de ölm ekte. K ö r k u d retin in sarh o şlu ğ u içinde.
Bu tarihin, yani insanlık destanındaki bu b üyük Filistin
ânının sonunda, köhnem iş v e saptırılm ış milliyetçilikleri
aşarak, D oğu ile Batı'nın K u d ü s'te yeni bir buluşm asım n
18 A ge, X V III, 3.
İlâ h î M e s a jliiı lıi| n.ıg ı I ile .İm • sus
nasıl olabileceğinin arayışı içinde olm alıyı/,... Ihı buluşma,

B atı'nm (araçlar dinine d ön ü şen teknokrasi yü/.üıulen baş
lı başına gayelerm iş gibi görü len ) tekniklerinin aıtık yıkıcı
sap m aların a izin verilm eyeceği bir buluşm a olm alıdır
K aynağım çoğunlukla A sy a 'd a n alan İlâhî mesajın "rehber
liği"yle yürü tü len bir b u lu şm a olmalıdır... Kısacası, "reli
berlik"in yeniden keşfiyle, tekniğin bu harikulade imkânla
rımn insam n im hasına değil de hizm etine konulması yo
lunda gerçekleşecek bir b u lu şm a o lm a lıd ır...
Ç ü n k ü insan, an cak A llah 'ı kalbinde hissettiği zam an
insandır.
BELGELER
I
İzak Ş am ir'in ön d e gelen yön eticilerin
den biri old u ğ u "İrg u n Z vai L e u m i/M il
lî A sk erî Ö rg ü t" h areketi tarafın d an y a
pılm ış N azilerle işbirliği teklifleri.
Bu fotokopi, alındığı şu İbranice kitabın

3 15-316 -3 1 7 . sayfaların ı yan sıtıy or (en
b aşta k ap ağ ın fotok op isi b u lu n u y o r):
"A lm an Siyasetinde Filistin P rob lem i"
(1889-1945). B ar İlan Ü niversitesi, R am at
Gan., İsrail, Ek no. 11: A lm an ca orijinal
m etnin fotokopisi.
7 H 1 V ’ ı ı ı #*w w ıwre>rs ** .n rt rrrr .m ı» -w >> .^ w >» ıva.ı rjm
Gıundrncje d a Vor% Jılagcs def Nalioftalen Mllitaeriechen Orja/ıKaton

in PtUetıirr» ( I r p m L r* a i Lrtımİ) hetreffcnd def Loesung def jued**
n ı n » a a n a n . ^ n >chen Tr»ge Europu and def aklıvm Teilnahırte def N M .O . a n
Kıieje an der Sene D n t d ıU f ld ı.
n iM n o a * ı n r « T iı» n i’ ia
l t 4 S — IM 9 O 'J f l E ı h t dm ( M « m *<m A n l« ) ı* A ıı $l; ila n a t a n w A ı a a h ü iılıc d a M '
k M DrertaeMaaA in A n ı A m ın n m id *« d B a A n |n r» r» ııiif* » ıı » n H >a
A n m m N « n w * w « f F * ır r »« « i n ra d ik ıla L n w | A v i» t n f n p A r A
E n k a V iM ■n n ı ı ra a ( * lı A n n iM i E n fir * 1
D m r r a la in v n t A r p m lm k a M avna av* E n ro fa M ■ !•* V n M ir | « * t
art L n rn n * A r a n k iv h m F n f t. dia a W na r a ifa tg « m d lc h and a d | « t k i|
d n rk ı d i* UaFm rnattiM if A m t M aana la dia lla â n a t A * ju eekiıekıaa V o lta ,
w :k P a la n ın a , and A n d ı dia E m c h * * ) daa Jadamtaaiaa ta an an a h ia ır l*
r r lm G rm rrn . *n n kana.
!>aa fendladıe P rnM na »af diaaa Wpiaa n k n M and damkf da* jn d iv k t
V-4% e n d fv c ttlf and (var » m e r ta M ı n a Ht da* { İ d dar p c iitin l ıı a Taa-
ll|tr M and d n pa lm la «f*n K »ro pİr* der ItcaalHJeekna F n la ı l't ı a ı n m . A f
K ııim tln ı M ü O rria İN * O rı anta jilta ı İH P a la m lıta flra a a Z r r t l L a m ıi).
!•>* N M O . d rr d iı «>nfck« nflm da FJmUHhmf der d e a lırfu a Rricku ri f iı r uaf
a n j IH m Beklim den ra d n tjm i* teetıca T a e lifk ıit in ic rfıa lb D n K ıd ıla M İı
a n t ra A n ın m in İM k a ı E ra ifra lin a fd a c n m fa l nrkanm ia l. rft dar A itmek*,
dan
I ama İM u MM m iM r n l a f l r a ia > ı a daa Bekaa fra «İner Ntemrd m n f
F iir e fa «açkı deulaekm K ıa u ıp tm aad dan «aknen aaıtnm h a Arpâ-
ra i rmcM d n (vadiacİMn V nltaa. dia » m d n N M.O. *a»l«*rpc*1 i n h a,
beeickmı k ıa m e ,
Z. eine K ı r f in lim la lu k r a dem Neoaa D m u d ıla n d aad aiaam «n m n H a ı,
ro d ita c h nalicm alra lltA r n a n u n m ttrflic kı — ara aad
J dia ErrickHaag d a lıkleriackıea l u Jem la a ln tu l a a lin n a kr and m a li-
ta a m G n m d tifc , d n M arım a V n V s fm rtıe e tlfih m it dam DetHrcSm
Raickıa «tirende. i M la trtra ra dnr P’ılır e ııt ım d S ta n k a n f dar n t m ı f *
liy ra d rıitrk ım ItK M ş M iıim M im Nakıaa O ıien» art.
A aifrkM «d i n t i m i E rv a c a a n fm Ira t dia N M.O. ia P atentine. a m rf d n
kkedinfunj »iner A n rrk ı amı nf A » A a ermackınıen a a lim a lm A ifın ılm n ı
d n lıra rM iıc S rn Fretkmlıkı». ai f un f «rilcne d n Om»rck>m * ric k ırrfie rv n f. an
| V *~ o n o 'o ’n * ] * d in e lka ant dem A » |» Im »« «inar it im e Trilnaktm c m K ric fa aa d n Scva
D rv lK M a n A Fmaa.
Va m u o v j ) f p t a a n
D m » A a frkıe t aailm a d n N M .O . drraa T a rU fk rü aaf daı m itil eactaekır.
v > rn jrre n fe H ın la «nd tnfm m eikan G ekıial. ia and nacK Keti K im I r a n fa a ta a tn le rfıe a
V n rkın iftangm a n lı a a tftrkıa lh P a te n tim i, lic lı «m rarken kim im e . «aer a |r>
f 313 I
.cnııng und Fu d in in | rlef N M O . m m ilnae'tache
■kmc an Kampfhandlaaııgcu iu m 7*eca c dc< Ernkc-
m uptfchcaalc F in a l »a k kıkdc* in i İte
der l< ii( ı« '« lm ı F m h n ı« İK a c |iıi> f an d e ' N n n d
rrm to rkc ıtiıe n d e m Steılium . im 7 t"» m m < n K ın p m il
| d o n tr p ıc iK k ıa Jude apt «akIcnn un Sı ı no de»
ınncn < ln fucdiıekcn V otk t», «m »de in den Augen
m n **in c im G ıL n d lıp a dicacr N nıonJm ıng un-
iıc ılın iH iw r |\ı> | anıeıdc a u c k in de l

ı l ı ı İH ıv h c n
İ t • d n d n ın h c a R n lu k t u k n üçgen. in d e l İle t»
te K m b i a u r 1* nnd C o a ia io n I n a u n ı a m k um
n ı ch la g m K u n rt U ckcrhiirfc «Mt e l d ic t n m H h • (.
a ile* N M O in r > U o ı» ı
I aut den ptcdıackcn Scltnlachutzr m Palacalıar* und
|N A | ıN c u e Zıoauaimcke O ıg an rta IN It) k e rrra |egan*
ır k dic I m - a dca H a n V Jakm int'.y t u tu Minem
lu m m t a li beıaıad
det Kraıefnanıliarkeıı O f|a a o a h m m II alacalını l
cıtanaiunm n unanocgltc'a ma* kt ı . iu chrte im lic ıb e
ımcncn D ru c i la n c k tı ik i und d rr.N M .O . und M
Iu n f d ır Re» B *-urgunI
İte E rtich ıu n g dca lw W ı tta a lc ı in acın an b iu o rııck cn
lıchcn U u a n ın c h n Strorm uagca. lakm dm N M O .

alton ata d a l c-im igc M H ld lu r E n c k lm tu a g und
dca V aletta ırdee ak und o kete tu ik re r Ccaıac
t a lı d ic ı ia l i| » e k te n M ille t tu r [ ı ı d c ı u if und
C ka fa tlcr und ikre atMı-tıagliaı.ko C ınııctkıng ıtı dm

necnaiıgan V etln4g««*m m ı ı ı ı det ra g lııckcn Vet*
c t i | l f t and dic müncer»teke A m kildun g ık rc r M a*
nanen a ım m ı lı e
luckıirm cn a cM a on K o k u dca la k tra 1 9 M b t f a n
latı I1 M , nack det VetocReralaekung d cı engl Weıaa*
ke Inlcnaıaicrung ih tet lefto aıatıath tn Taettgkcal tınd
aur k o v ..-| c ııtım )^ r k r a c Teeaıgkcrt. m n e dic targ-
iun|ra. aoni ıkıctteM laal «tın der graam ırn \Vek-
rk e n »n ed en
m eıkm k dw N M f l actkan endıge prdnıackc Buetua
•od k ta - V n k
■ ıı k m p ta e rc k lıtk mH der m ılaanıackcn O rgan*
t nal tanelen fim unaackcn F-ıgcnd k e ti aut und Mand
puedııtken Maaacn dm k r ann d rrı m Piden den Kampd
•an lle a trtıc tu n g •cainHgaca und ik a a u t rfk rfc e AU
I İt* I
H a m ntyımnhtn * " l «l«c der N M O h d u rn ın ı
H at K 'ı i K h ı i H f lıc r o n M itk ith c a g e B o r ic h u a g ta in def ık a ıu lifM N dm -
te h e a R a g im ıa g and dm a ü N M iİK k m K ıc r ıe n . d « dra B c ııifk a ıa p r a del
N M O . | im w n lıN tıu H ı a d V t ı « M * d N a c n i |t|C N t> ı c h ı c n S o a n id e n w ı« h -
ıc n d d a l» h rr » lt> * | < v ıltn u n c C n jf p m det M l| lic d c ı ı‘e r N M O ’ uı
P a l ■<*■■*» a a c l ı P n ie a m u id i, » n «a ta d an K u c iik n d u ıc « p n ln i« r lıa ıN R .
ııc fi ta İh ta a ıİM ır r ılc K m A m h itd u n g « e ıv o llk n m r « w u rd c t
C u V othandluaıca. dia t» i« rh e n dar N .II.O u n * der polnıachcn le g ı*n j» g
ia W ın rliM , ı . « a lı A k ıiım c n ın g uad K ıa ık rc ın iın ın g ih ıc r llillc . g r uchn
antıdan. a ad daa ana d a * Arehiven d a ehem i ligen g o l* R cgim ıng le ic iıl m
e n rh a * m i r eroıde*. Umden duaeh d 'a KrirgahepR a ıw Ende.
D ia N .ld .O . İM d in i W c l**K h *« u n g and S ın ıkla r ıw k m * d ia lora ilıa a *
t« a i|a a g n la ra g M ang «aramadı .
D*e K a m p lfa a h ifte it d a N M O . konm a ru ko ia rr îc d arada d u rrh ruetk*
Mehil m an Abarahımaeıaalunea le iıra t der e n g ln rh rn V n « ı ll« i| and d e l A ııja ı.
aoch dia d a ğadirehen S oa»lıw ca. p a ra lyıie n o d a a n tılie h | c k I « i k M
vada.
I )I1 I
II
ABD'deki siyonist "lobi"
S en atö r F u llb rig h t'ın b aşk an lık ettiği
A m erikan S en atosu D ışişleri K om isyo-
nu 'n u n dinlem elerinin tutanağı.
23 M ayıs 1963 o tu ru m u , s. 1339 ve 1340

ACTIV1T1ES OF NONDIPLOIİİATIC REPRESENTATIVES OF
FOREIGN PRİNCIPALS İN THE UNITED STATES
H E A R IN G
H l:H »ltK T IIH
E IG U T Y -E IG lim CONGRESS
K IllîiT MKKSION
UNDKIl T IIH AIITUOUITV OK KKNATK U KS oM TloN »C. « m i

COKCUKKS, AN I) SKNATH U N * H.HTION 3 i, » T U rONOIIK.HS,
A U T llO lti/.lN O TUH roM M ITTK K ON KOIIHIUN UKİjATİONS TO
R TIIİIV THK AOTIV1TIKS OK NONOIIM.OM ATH* IIKHIKSKNTA-
TIVKH OK KOKKKiN l'II IN i: il‘AI.S İN T IIH IIN İT K İ) SYATKH
PAKT 9
MAT Sİ, 10U3
.Frlntod for Hm dm o f tlıo CiNiınılttco on KOroign Rolatlons
4 - W 1
CooY 1963
11.8. OOTKRNMICNT 1’RnrTTNO O FIIC I

VAIIIINGTOR ( MM
1338 ACTivrriKR of agents o f foreign principals in u .s .
t ies. W e liii tl ınııny of I lıcnı tlıis morniııg, Mr. Boııksleiıijyou rcıııeııı-

l>cr. TIıc American Zionist Coııııcil givıııg reporls, tlıut is at lenst
wlıen Mr. Ilnmıııer vvns tlıc re, .ıs to ırhaıt they ılo. You meaıı t hey no
loııgcr "et sııch reports? W hat did t hey do \vith the ıııoııey you gave
tlıeın?
Mr. H amlin . We lınve aıı idca of \vhafc (hey do \vilh tlıc nıoııey.
The C i i a ir m a n . Don't tlıcy give you w ritteıı reportsî
M r. H a m l in . N o ; tlıe v d o n 't.
T h e C haikman . IVell, they did form erly ; didıı t they ?
Mr. H amlin . Not during my time.
The C i i a ir m a n . When Mr. Hammer wns the re they did; it was so
testilied tlıis ıııorning.
Mr. ILamlin. Tlıat ınay be; not during my tiıne.
THE BANK LEUMI
The C iiairman . Tlıat is right. They \vcrc reports o f activities that

they carry ou, is whut I had ın mind.
Teli me, wluıt is the Bank Lcumi 1
Mr. H a m lin . I t is an israel i bank with an ölüce in New York.
Transla led. it. menus tlıc ııatioıınl bank of israel.
The C iiairm an . I s it a Government institution ?
Mr. H a m lin . No, sir.
The C h airm an . Privatcly owned?
Mr. B o u k s te in . A re vou looking to me for an ansıver?
The C h airm an . No, I mcan, i f you do not know------
Mr. B o u k ste in . I lıappcn to be coıııısel for the bank. I can teli
you.
The C h airm an . A li rigiıt. Wiıat is it?
M r. B o u k ste in . In fact, I registered its stoeks witlı the Sccıırities
nnd Eaclıange Commission. I t ıs a nongovernıııcııtal bank, owned by
stocklıolders ali över the world.
The C h airm an . Private people?
Mr. B o u k ste in . Private ındıviduals; yes. Its voting slıarcs are
controlled by a self-perpetuating trust wniclı was formcd some or
GO years aço, « lıcıı ıt was kııown as the Anglo-Palestine Bank, Ltd.,
chartcrcd ın Londoıı.
The C iiairm an . İts trust wos located in Londoıı ?
Mr. B o u k ste in . I t was at one time located in London. I t is now
located in Tel Aviv.
The C iiairm an . I t has trustecs?
Mr. B o u k ste in . I t has trustees.
The C h airm an . Hovr many?
Mr. B o u k ste in . I do not remcnıbcr the exact nııınber. I would say
£oınowlıere between 15 and 20.
The C iiairm an . Are any of tlıeın ıııcıııbcrs of the Government of
israel?
Mr. B o u k ste in . No, sir.
Tlıc C hairm an. They are ali private citizeııs?
Mr. B o u k ste in . Rigiıt.
ACT1V1TIES OF AGENTS OF FOItElCN PfUNCİPALS IN Ü.S. 1 3 3 9
M EM O C O N C E R N İN O 1 9 0 2 -0 :1 U U C H îE T A R Y T K A lt
T he C hairman. I show yoıt a copy of an undatcd memorandum

titled “American Zionist Council, Coııımittee on Information aıul Puh-
lic KelaHons,*’ which oııtlines tlmt foııııtıiüoo’s plans for tlı© 1ÖG2-03
hudgotary year, and ask il a copy of fclıis memorandum appears in
your fiies?
Mr. H a m lin . Yes, sir. Tİtis appeared in our fileş.
The C iia irm a n . I will just filo it for tlıe rccord.
(T h e document roferrea to follows:)
A merican Z ionist Council
CO M M ITT EK ON INFORMATION AND F O R U C KELAT10N S
Tlıe Coıtııuittee cnrries on a m ajör part of İta work tbrough bighly sjıecinllm l
mıbcotııtnıttees coıuposed of professioııal» İn &|»eciiic a ren s of actlvlty who voiuu-
teer tiıeır Services to tlıe Amerinin Zlonİst CouncİI. İ t İR tlıe Rubcommlttee
chnirmen \v!ıo lınve been Instrunıental, for tlıe ıııost p a rt İn uıoblUzlug tiıese
experts to şerre wlth tlıens to help iııtcrpret Israel to tlıe general American
pufrlic. İn addition, the AZC stnff corries on a number of nctivitles on tts on a
w itbout beneftt of these vohınteers.
The Conıınlttee plans to operate İn tlıe foliouing nreas durlng the 1902*63
budgetary year.
t . M agazine»
Cııttlvatlon of editors.
Stluıulation and placenıeot of sultable articles İn (Jhe m ajör consumer
magazine*.
R epriııtlng and distribution of favorable tnaterlnls w hkh appear İn the abore
pubİİcatlon*.
Stim ulation o f articles İti tradc and sperlailzed journaİR.
IAaism» w İUı vrrlters resldeııt in Israel ria a lltcrary o çent İn New York for
İdeas and placenıent
S. T V . R a ılio, Film »
T h e Department nrranges for taiks and İnterviews on Radlo and TV t and
aerviriııg o f İlim requestR.
I t aiso cuitivntes leading persnnalltics İn these medla.
I t encourages networks and statious to crcate program? revoivlng around
Isra e l.
5. C hri»tinn Itcllgiou» Group»
C uttirntloıı of key reüglous leaders and groups.
S e Mi ne up Seminnrs on Israeİ for Christiaa ciergy.
Sth n u latin c of positive articles İn the Protestan t and Cathoiİc press.
Cotııdenıctİoıı of hostiletnaieriul lıı tlıut prens.
R eprints and distribution of favorable ma ter İa is from tlıe church press.
Stim ulation of sultable artlcics İn the jonrııais of the Jew ish reiigious groups.
4- A ca d em ic Circlc»
Support o f tlıe American Associntlon for Middİe East Studİes.
Support of the Inter-ünlversity Comraitteeon Isrnel.
Cuttivntlon of leaders İn the academic comuıuııity.
Stim ulation of "Isra e l Duy” on college cnmpuMcn.
Cooperatiou with coliegcs aud uuiversities İn settlng up of Seminars on tlıe
Mlddte E ast.
Moultoring and counteractioıı of mntertni İn the campus press.
Stim uiatİng of artlcies in academic journııİH.
Guldance to student Zlonlsts and otber Jevvish students on Arab-Israei İûcs.
Counteractlon of hostlle facuity and Arab students.
Preparatİon of m aterials for etementary and bigh schooİ facu ltr.
HVM A C T IV 1T IK S O F A U K N TS O F lO ltF .IC N F IU N C IP A L S İN ü .8 .
T h e D aily i'rr*M
Cullİvalion of editöre.
SIİHiııhıl 1*mi #»f iMiKİflvt* ımıtortııİ vln syndicolcd wrllrnt, t***I««ı»t»İHİ»c%rtr.
MM» *»f t«<*KİİIO M lllt«*rlltl.
Ucpriııtİug aml distributlon of favorable nınterials.
Ct. Jlo o k s
Assİstnııre to ııuldlshere İn tlıe pronıotion of worth\vlılle books.
l ’roıımtion of revleıvs of farornble books.
Distributlon of books to publlc and college İİbrarles.
7. S p e a k crs
The Spcakers Bnrenu wilt continue to ntülze Israells, American Chrlstlans,
and American Jew s on academic, rellgious, etrle, and other platforma arouııd
tlıe eoııııtry for posltlve presentatlons on Israel.
S. U n ison ıcith oryanizations, hoth on th e n atlon al an d lo ca l tcrcU t c»pcc talip
th o sr ırfth a n internationat relation s program
Specln! liaisnn with Negro coıunıunlty.
9. P r o jc e ls and I**no*
Issıınııce of s|>eclnl nmlerlal and guldance oıı coııtrororslal İkkucs suelı ok
Arab refıım *s. Syriun-lsrael nituntinn. ete.
Progmnıing for s|*eclal occasloııs sueh as Yom Ilaııtzm aut, ele.
10. V isitorz to I t r a e l
Subsidizntlon to IndİTİdıtai publlc oplnlon molders to lıelp prorlde (hem \vlth
atı eX|»erience iıı IsraeL
Inter-tJıılvereİty Commlttee Rtııdy Tonr to IsraeL
Organize other toure İn \vhiclı publlc oplnlon tuoldere \vlll particiımte.
Provlde sııltnhle nrraııgements İn Isracl for Itııudllıtg of Amerlcıın vUdi o re.
11. t'Huntrractino the OpponUion
The ımıııllorlııg nıul conııterııction of ali a cllrltle s carried oııt here by Ilıe
Anıl w, American Fricnds of the Mİddie Kast, aud other hostlle groups.
12. MiscetîancmiB
Aııswerİııg m pıests for İtıfonımtlotı aml provldiııg sııltııhle literatüre for
Ilıe m tıny tlionKnııdsof rı«|iu sİM uımunlty recelved.
Tho C hairman. Tlıis indin» led soıuc of Ilıe activities of Ilıe Amer
ican Zionist Couııcil.
I slıow you—this is during tlıat same period in whiclı you have jııst
testifıed tlıey sııpplied about 80 percent of their fundsî The Agency
is supplying 80 percent of the funds f
Mr. H a m lin . There is no date on it, but we can assıınıe tlıat.
The C ıı aikman. Yes. I t says there, as follows:
During the 19G2-G3 budgetary year—
] nıean the nıemo, itself, says tlıat.
Mr. H a m lin . Yes. Ulı, ves, excuse nıe.
Tlıe C iiairm an . You will have to eaccuse nıe. I will be göne about
5 minutes to vote on the floor.
Mr. H am lin . JMay I ndd one sentence to tlıat? Tlıis is a deserip-
tion of the pıtblic Information activities of the cotıncil. There were
otlıer activities, of cotırse.
The Ciiaium an. Tlıese are part, at least, o f their activities.
Wc \vill recess fo ra few minutes.
( Wlıereııpon, a slıort recess was taken.)
he conınıittoc wili conıe toorıler.
Mr. Hainlin, of a votıcher in the ııaıııe of the
orican SeHinıt, ılateıl Jııno 22, IÎHİ2, iti Ilıe
, pavable t o İhı* A meri can Zioııist Coııııcil, for
or May itK»2, anıt s|ierial jmblic relations bıulget,
stıch a vouclıerf
ıl, sir.
f e will put tlıat iıı tlıc ıvcortl.
reci to io llo w s:)
İsrailli siyonistlerin
Ortadoğu'da 80'li yıllar
için stratejik plânı
"D ü n y a S iyonist Teşkilâtı" tarafın d an

K u d ü s'te y ay ın lan an "K iv u n im /Y ön eliş-
ler" d erg isin d e çıkan O d ed Y in o n 'u n
" 80'li y ılla rd a İsra il için bir s tr a te ji" başlık
lı m akalesinin İbranice tam m etninin fo
tokopisi. Sayı 14, Şubat 1982 (sayfalar
50 'd e n 5 9 'a ).
Bu m ak alen in belli başlı pasajlarının te r

cüm esi elinizdeki eserd e verilm iştir.
o ’jiöffn j n w a V in sr’? sratnınBOK
?V ı ı ı r r m V n y a n a
nxs
>' ,a"ow vn — 14 m n n p j» m »
^ttjp ..naıpa ’aı^ n®nn mm tonavnm a^ mnru n’aıa®n ıro® t a onmaa

o’a’tonn -»oo apy in i’ my ’rrn n m ı nam .rinan rnaa «rantta mmnooı
o’anpnan ratoya ora orn tjk .otoya ton nimet ta ,n rra ı ta onaran Batana
rrtan maı® rm cuoı ,iotp^> bho navt ırıt® m®uxn mniDovn ®m nra toy
pa o n * :* p ıy n î t y o’jmatan onanan o’O’toınV man vfr r o m ıa^ jts ny unan® naa nmy
oıcnna ma’omoııt .Tİökiooio otoy*nBp®n Kon i t k o i ,no’a m a nt nriBOVt
.in ta n omta rm .nnYP.n runan toy anmayı naı®!’ ® .narp .orannn D’iun^
.omırrvn ommon «mn^ n®m nîianaı .n®™ -pn nasırt» ranV
pa on* ,t»»N *>n jım y o n o’Vaoa om ,nny naa onut tnan^ o’t a ’ rot® ’bik ’ i v neona t” bwd nı ı r y
t a nnıooıann o»y u\n ’oiKrann rta n n .’ rraun ır*n nnına m®nn naona
«y»bN , n j e p m * mxKr>torx.n t a mı®\nto n«n^ npran * ırr » ı r a r t n m m nrotamn nep®nn
nyaı® mtatam jvnnann .n’B’toen otoyn ncp®n .ojıtojnn tkb manyan
oıxn® norann ,na jııa ta i ova® "mmam naa nona .u a ta t a m rraıtnn
11 nep®n .onpraa trnnaınn v>anx nx xVa^ uru na tam .oıp’.n tana mn onoa
rnrera ta nara nmt oıma maıt®nn nına® nına n®xa .manan tr y a ntaana
.ita D’TKTna'vı oraıtoıen ortatan ran» ton «omn t a
o’taa omt® omîiunîîn ®"tata cn m m .o u r’ ia Tunton yanıt la® otoya
nnann t a npran ’ Kinn ta nıraV mtotn tmı 16 jrrarroeı 'antrt oma
mpen ta noıaV r«w nop®nn .toaa xta nany^ nB’K®m |tnn .ırm ,* ıranyan
•«vwa Tnn*m>D ıaw •Biuıvjnn r>’ ımy

'VI nt npno .American Universiıies F itld Staff, Rcpoıt No. 33, 1979 i
:îbp>7td Dtnyn *nr»oı>D,JK npTnna or»3 .2000 n m m mrkrn e n^nn o7wn ıro rta ııcv
ınonn / rnaon* njtannn o n n n a ;> o 140 ;>n 218 ^M nn ;.'rv 26i ;> ö 6 » m n ;.y® 958 ,r*0
,1980 ‘»r’ 197 tn nn r v D 'iını «7 a-z Jm 110 ,wrn Tma
o*> «n n oTıyn n”o lta» Mi yftv 5 *m ınôıTaucr tm y 50 D>wa tvp 2000 ram n n
49
IV
N ürnberg M ahkem esi'nde

26 Nisan 1946'da, Julius
Streicher'in savaş suçlusu
ilân edilm esi
V
Siyonist mitolojinin
halk için resim lendirilişi
23 O cak 1 9 8 3 'te "Jou rn al do ( .r n r v r " 'c l c

y a y ın la n a n S ig ism o n d Cioron'in ( İ r i
A viv) m akalesi.
i
c
o
v-
cü
sı
(/)
0
m
*—
<
ÎD
3
o
“co
* 0
3
0
O
“ D
• «
Î 0
0
0
TÜRKÇE'DE GARAUDY
1. Jecıtı-Pcıul S artre v e M cırksizm e, Selâhattin Hilâv, İstan

bul, Sosyal Yay. 1962.
2. S osyalizm v e İslâm iy et, D o ğ an A vcıoğlu, E. Tüfekçi, İs
tanbul, Y ö n Yay. 1965.
3. G erçekçilik A çısın d an Kaflca, M eh m et D oğan, İstanbul,
H ü r Yay. 1965.
4. G erçekçilik A çısın d an P icasso, M eh m et D oğan, İstan
bul, H ü r Yay. 1966.
5. G erçekçilik A çısın d an S ain t-John P erse, M ehm et Do-
ğan-Said M aden, İstanbul, M ay Yay. 1967.
6. Y irm inci Y ü zyılda M arksizm , Galip Aydın, İstanbul,
H ab o ra K itabevi, 1968.
7. D oğm ayan H ü rriy et, A ydil Balta, İstanbul, E Yay. 1969.
8. K ari M arx'ın F ik ir D ü n yası, A d n an C em gil, İstanbul,
A ltın Kitaplar, 1969.
9. S osyalizm in B ü y ü k D ön em eci, İ. Banguoğlu-K .Yargıcı,
İstanbul, M illiyet Yay. 1970.
10. M arks İçin A nahtar, A. Taner Kışlalı, A nkara, Bilgi
Yayınevi, 1974.
11. S osyalizm v e A hlâk, Selâhattin Hilâv, İstanbul, Süreç
Yay. 1976.
12. K ıy ışız B ir G erçekçilik Ü zerine, M ehm et D oğan, İzm ir
A ydın Yayınevi, 1982.
13. Siyon izm D osyası, N ezih U zel, İstanbul, Pınar Yay.
1983.
r
0 6 7 6 5 6
14. İslâm ın V a'dettikleri, D oç. Dr. Salih A kdem ir, İstan

bul, P ın ar Yay. 1984.
15. Y aşayan lara Ç ağrı, C em al A ydın-N uri A yd oğm u ş, İs
tanbul, P ın ar Yay. 1986.
16. A forozd an D iyaloga, Prof. Dr. Sadık Kılıç, İstanbul,
Birey Yay. 1986.
17. İslâm ve İn san lığ ın G eleceği, C em al A ydın, İstanbul,
P ın ar Yay. 1990.
18. P ica sso -S a in t Joh n P erse-K afka, M eh m et PI. D oğan, İs
tanbul, Payel Yay. 1991.
19. E n teg rizm , K âm il Bilgin Ç ileçöp, İstanbul, P ın ar Yay.
1992. ____ _____ ___
20. in san lığ ın M ed en iy et D estan ı, C em al A ydın, İstanbul,
P m a r:Y h y T 9 9 5 . ~ ' ~—^__
21. İsrail M itler ve Terör, C em al A ydın, İstanbul, Pın ar
Yay. 1996.
22. Ç ökü şü n Ö n ciisii A B D , C em al A ydın, İstanbul, N ehir
Yay. 1997.
23. Y irm inci Y ü zyıl B iy ografisi, Fecr Yayınları, 1998.
24. Yaşayan İslâm , M eh m et B ayrak d ar, İstabul, Pın ar
Yay. 2000.
25. A m erikan E fsan esi, C em ay Aydın, T ü rk Edeb iyatı
Vakfı, 2003.
26. Y ü zy ılım ızd a Yalnız Y olculuğum E IA T IR A LA R , C em al
A ydın, T ürk E d eb iyatı Vakfı, 2005.
27. Ş ahitlerim , C em al A ydın, T ürk E debiyatı Vakfı, 2006.
28. K afka, M eh m et Sert, Yirm i D ört Yayınları, 2007.
29. B atı Terörü, A yşe M eral, P ın ar Yayınları, 2008.
• e * -VSi ►
İ ■ -' i
A,
fiil
Yüzyılımızda
Yalnız
Yolculuğum
HATIRALAR
20. YÜZYILIN HATI RALARI

F ran sa’ da Komünist P a rti’ nin en ü st n o k ta la rın a çıkmış; dünyanın
en önde g elen S ta lin , C a s tro , Malraux, Picasso gibi pek çok lider,
d üşünür ve s a n a tç ıs ıy la tanışm ış; b ü tü n h a y a tı in san lığ ın onuru
için mücadeleyle geçmiş bir büyük adamın heyecan verici h a tıra la rı...

Roger Garaudy - İlahi Mesajlar Toprağı Filistin

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Roger Garaudy - İlahi Mesajlar Toprağı Filistin

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Eserin özgün adı

B ask ı-C ilt

*TÜ RK EDEBİYATI VAKFI YAYINLARI

Geç Kalmış Bir Eser ................................................................. 7

1) E ski A hit'in bu oku n u şu , b ir H ıristayan için, kâfirliktir ..................... 171

1) A vru pa R ö n esan sı ve Y ahudiliğin d e ğ iş im le r i........................................... 195

1) S iyon izm v e Ş ark M e se le si’n de sö m ü rg eci rekab etler ............................ 2 3 9

a) "Taksim " ve " O ld u b itti" p o litik a sı ...............................................................358

Irkçılık ve d evlet t e r ö r ü ............................................................................................ 391

lin izd eki eser, y azılm ası y ön ü n d en d e­

cim i k a d a r bu eserin d aha ön ce çevrilm eyişi-

Bu eserin Giriş'ten sonraki 121. sayfaya kadar

ncyclopaedia B ritannica, bu k on u d a onu ayn en izle­

ileticilerinden Sir I lu b ert Y oun g'ın 1921'd en itibaren belir­

1 D o recn In g ram s: P alcstiııc p ap crs/F ilistin E vrakı (1 9 1 7 -1 9 2 2 ), Scccts o f conf-

Yoksa "E sk i A h it'te çok nad iren k arşılaşılan "2, fakat h a ­

1) Filistin çok geniş organik bir birliğin sad ece bir ü y e­

2 P ere R. D e Vaux: H istoire an cien n e d' Israel/İsraiT iıı Eski Tarihi, G a b a ld a y a ­

dan hareketle, A rab istan 'd an gelen göçebelerin neredeyse

Sayd a ile Şam , Trablus ile H u m u s arasın d a da benzer

2) Bu birlik k ü ltü r ve zih n iyet plânında da ifade edile­

3 Au pays de Baal et d ’Astarte/Baal ve A starte’iıı Ülkesinde, (Pierre Amiet'nin

m edeniyeti çab u cak ö zü m sem iş görü n ü yorlar. U r İm p ara-

5 A ynı eser, s. 103.

açısını, son k azıların ışığın d a, d ü z e ltm e m iz u y g u n olur:

A su rlu lar g erçek ten de m ağ lu p ettikleri kavim lerin sa­

3) Verimli H ilâl'in bu u çsu z bucaksız alanındaki m ed e­

* B u in celem em d e Yu su f A şk ar B e y 'e ço k şey bo rçlu old u ğ u m u b e lirtm eli­

Bu bakış açısı, eski to p lu m la rm h areketlerini basite in­

"V erim li H ilâP'in binlerce yıllık tarihinin bu önem li ka­

H ıristiyanlığın Batı tarafın d an "p e y g am b erlere" yapıl­

m en os, P arm an id es, H erak litos. G erçi bunların hepsi de

kezi olan bu krallık, aşırıya k açan bir d eğerlen d irm eyle

Son olarak, bu tarihin üzerin e bir ü çü n cü ön yargı ağır

için g iriştiğ im iz bu d e n e m e , bizi k ay gı v e u m u tla o rta y a

Tarih ön cesin e giriş

Filistin'in coğrafî yapısı basittir: A k d en iz kıyısında, ku­

Son olarak , verim liliği v e su lam a im k ân larıyla dikkati

İşte bu yü zd en , Verim li H ilâl, insanları A llah 'a g ö tü r­

d a, bakır eşyanın, g eom etrik süslem eli seram iğin ve bitki

B üyük İsk en d er'in istilâsına (33 3 ) kadarki sayısız g ö ç­

in d irgen en v e dolayısıyla so n su z d ereced e d ah a geniş bir

bu to p ra k ta kök salm ış olan bir h alkın v e bir k ü ltü rü n

G ü nah işlem ed en erişirse ölü m e

Verimli H ilâl, O n E m ir'd e n asırlarca ön ce, Bâbil Kralı

oranlığıyla, H z. İsa'nın İncil'i aracılığıyla ve İslâm 'ın m e­

BİR TOPRAĞIN TARİHİ

ilistin'in tarihi, araştırm acıların dinî v ey a siyasî tu ­

ve sistem li, arkeolojik, topografik, jeolojik ve etnolojik bir

1 Seıren K ierk cg aard , K orku ve T itrem e, 1972, s. 1 0 4 -1 4 5 .

zitivist bir an layışın d an tarih araştırm ası an cak bu bakış

2 G iriş n iteliğ in d ek i bu u y a n la r "k o n u d ışı teolojik a y rın tıla r" d eğildir. Bu

İnsanın olgunlaşm asına onca katkıda bulunan o kahra­

4 P ere d e Vaux, H istoire an cien n e d'Israel/İsrail'in E ski Tarihi, G ab ald a Y ay ın ­

Belki kendisi, İbranilerin ön lerin d e denizin açıldığı o

M eselâ: P ap y ru s A n astasi V I, 5 1 -6 1 . Z ik red ild iği yer: Textes du P roche-

nül rahatlığıyla sözü n ü şöyle bağlar: "Bu kıssad an ö ğ ren iy o ­

Kendi ülkesindeki Yerlilerin k o vu lu şu n u da h atırlattık ­

K en an m e d e n iy e ti h a k k m d ak i ilk k itap , "C a n a n

la n o ra y a yerleşm ek için en batı u cu n a, K en an 'a k ad ar

12 A . H . G ard in cr, N otes on the story o f S in uhe/S in u he'n iıı R om an ı H akkın da

to rlu ğ u 'n u n tam am ın ı ele geçirdikleri devirdi. Filistin ar­

dizin i bü km ey i bilm ey en , çiğ et y iy en , h a y a tın d a ev i olm am ış ve

lin izd eki eser, y azılm ası y ön ü n d en d e

ncyclopaedia B ritannica, bu k on u d a onu ayn en izle

ileticilerinden Sir I lu b ert Y oun g'ın 1921'd en itibaren belir

Yoksa "E sk i A h it'te çok nad iren k arşılaşılan "2, fakat h a

1) Filistin çok geniş organik bir birliğin sad ece bir ü y e

2 P ere R. D e Vaux: H istoire an cien n e d' Israel/İsraiT iıı Eski Tarihi, G a b a ld a y a

2) Bu birlik k ü ltü r ve zih n iyet plânında da ifade edile

A su rlu lar g erçek ten de m ağ lu p ettikleri kavim lerin sa

3) Verimli H ilâl'in bu u çsu z bucaksız alanındaki m ed e

* B u in celem em d e Yu su f A şk ar B e y 'e ço k şey bo rçlu old u ğ u m u b e lirtm eli

Bu bakış açısı, eski to p lu m la rm h areketlerini basite in

"V erim li H ilâP'in binlerce yıllık tarihinin bu önem li ka

H ıristiyanlığın Batı tarafın d an "p e y g am b erlere" yapıl

Filistin'in coğrafî yapısı basittir: A k d en iz kıyısında, ku

İşte bu yü zd en , Verim li H ilâl, insanları A llah 'a g ö tü r

B üyük İsk en d er'in istilâsına (33 3 ) kadarki sayısız g ö ç

oranlığıyla, H z. İsa'nın İncil'i aracılığıyla ve İslâm 'ın m e

ilistin'in tarihi, araştırm acıların dinî v ey a siyasî tu

İnsanın olgunlaşm asına onca katkıda bulunan o kahra

4 P ere d e Vaux, H istoire an cien n e d'Israel/İsrail'in E ski Tarihi, G ab ald a Y ay ın

nül rahatlığıyla sözü n ü şöyle bağlar: "Bu kıssad an ö ğ ren iy o

Kendi ülkesindeki Yerlilerin k o vu lu şu n u da h atırlattık

to rlu ğ u 'n u n tam am ın ı ele geçirdikleri devirdi. Filistin ar

I lurri sü v arileri azın lık o ld u k ları için ne dillerini d a y a t

v u d 'u n 104. M e z m u r'u y la eşleştirerek, Filistin'in din anla

ruldu... Bu sen e birlik ler g e lirse kralın v ilây etleri koru n m u ş o la

N e v a r ki o d ön em d ek i Filistin'in san at dehasının ken

K en an ilâhiyatçıları, (bü yü k ihtim alle El ile özd eşleştir

G ü n ü m ü z d e h er türlü ten k itçi tavırdan uzak du ran in an ç sa

rail o ğ u lla rı" nın zaferleri anlatılır. B ütün bunların ard ın

sezd ikleri E ski A hit'in a rkasın d aki bütün o K enan katkısın ı g ö z

rast" vardır. "Bu K en an 'd an şim d iy e ka d a r tek bilin en n u m u

29 Bu ay rın tılı p aralel incelem e, m eselâ, R o b c rt W. R o g ers ta ra fın d a n y a p ıl

san şeklinde tezah ü r ed en Tanrı v e O 'n d a seçilm iş olan in

dı. Bu so n u n cu su n u n h ü k ü m ran lığı zam an ın d a, u zu n za

İsrail adı, ilk ve tek defa olarak , M Ö 1 2 2 5 'e d oğru Fira

7 G. E. M en d e n h all, T he I l e b m v coııq ııest o f P alestin e/ İbran ilerin F ilistin 'i İs

yatın aşırı bolluğun İlâhı B aal'in h ü k ü m sü rd ü ğ ü zen gin

Tehlikeler v e y a sav aşların şiddeti arttığında, bu iktida

şı çıkanlar -k i bunları I. Sam u el "sa p k ın lar" ( 1 0 / 2 7 ) ola

D av u t b u n d an böyle devletini kurabilirdi. İlk önce d ev

G eriye, yerin e kim in g eçeceği m eselesi kalıyordu. D a

eşitsizliği kabullenen bir inanıştı. Y ahve ise, çöl gezgin le

‘‘Tanrı'nın bu seçkin ku lların ın z a a f ve liy akatsizliğ in e rağ

2) E lohist (Tanrı'yı "E lo h im " kelim esiyle ifade eden) kay