Literaturuli Meskheti - Jule 2018

”დადგით მესხეთში აკვნები, აღზარდეთ კვლავ რუსთაველი” გიორგი ლეონიძე
№7 (235)
ივლისი
2018 წელი
ფასი 40 თეთრი
გამოცემის მეოცე წელი ”LITERATURULI MESKHETI” ”ЛИТЕРАТУРУЛИ МЕСХЕТИ”
ირაკლი აბაშიძე
მესხეთს
უფრო მხურვალედ, ჩვენი გონების
ვიდრე არასდროს, გაშლის,
მინდა გემთხვიო და გეთაყვანო, განფენის,
ათას ავდარში, ჩვენი კაცობის ძველო თავდებო,
ათას ვარამში ჩვენი სიმღერის და აღმაფრენის,
შენ, დაუშლელო, ჩვენო აკვანო! ჩვენი დიდების ფუძის დამდებო!
მინდა ხერთვისში, თმოგვში, მინდა,

ხანძთაში შენს მთებთან თავი დავხარო,
შენი ზეიმის მოსვლა გახარო, უხვად შეგმოსო ვარდის სამოსით;
ათას გრიგალში, ათას ხანძარში მინდა,
დაუნგრეველო ჩვენო სახლ-კარო! ზეიმი ჩვენი გახარო,
მკერდში ჩაგეკრა ამ მისალოცით.
შენ, ჩვენო ფესვო, მინდა,
მარად ცოცხალო, პირნათლად თვალში შეგხედო,
ბრძენო რაინდო, შუქო, უკვდავო, უკვდავ ელვისა...
ტკბილსაჭვრეტელო, ჩემო მესხეთო,
ჩვენი სასახლის ხუროთმოძღვარო, ჩემო მესხეთო,
ჩვენი გვირგვინის ოქრომჭედელო! მშობელო მიწავ რუსთაველისა!..
ლეგენდის ჩრდილი ლიტერატურული

კონკურსი
(ცოტა რამ გელათის მონასტრის სახელწოდების წარმოქმნისა და ცვლილების შესახებ) გაზეთ „ლიტერატურული მესხეთის” რედაქცია აც-
ველებს კი ტრადიციად ჰქონდათ, „ნათლობის” ასეთ
ხადებს ლიტერატურულ კონკურსს პოეზიაში. საკონ-
იოსებ მერაბიშვილი შემთხვევაში, გამოერკვიათ, დაედგინათ, სახელდა- კურსო მასალები მიიღება დევიზით: ერთი კონვერტით
სარქმევის ძირითადი არსი, მთავარი დამახასიათე- იგზავნება საკონკურსო მასალა, მეორე კონვერტით
ბელი, რომელსაც, ამა თუ იმ ვარიანტით, სახელწო- – ავტორის ვინაობა, მისამართი, საკონტაქტო ტელე-
დებაში მის რაობას ჩადებდნენ. ფონი, ლექსების ჩამონათვალი (კონვერტზე არ უნდა
სიტყვა გელათი რომ არაფერს ნიშნავს, ქართ-
ველებს დიდი ხანია შეუნიშნავთ, მაგრამ, ამ მხრივ,
მიეთითოს ავტორის ვინაობა).
კვლევა-ძიება არ ჩატარებულა, დასკვნა კი არსე- კონკურსში მონაწილეობის მიღება შეუძლია საქარ-
ბითად ერთპიროვნულად გამოთქმულ აზრს წარ- თველოსა და უცხოეთში მცხოვრებ ყველა მოქალაქეს,
მოადგენს. გარდა „ლიტერატურულ მესხეთის” თანამშრომლები-
ეს მოსაზრება გამოსავალს ეძებს არა ქართულ სა, სარედაქციო საბჭოსა და ჟიურის წევრთა ოჯახის
ნიადაგზე. ცხადია, ასეთი დასკვნები არ იქნება შეც-
დომისაგან დაზღვეული. მაგალითად, დავით ღამ-
წევრებისა.
ბაშიძე ასკვნის, რომ „სიტყვა გელათი არაფერს ნიშ- დაწესებულია პრემიები:
ნავს, მას გაენათი ეწოდებოდაო”, მაგრამ იგი ამის პირველი პრემია – 1000 ლარი – ასპინძის მერიისაგან;
დასაბუთებას ბერძნულ წყაროებში ეძებს. უნდა მეორე პრემია – 500 ლარი – სამცხე-ჯავახეთის სახელმწიფო უნივერსიტე-
მივიჩნიოთ, რომ მას ეს არც გაემტყუნება. მაშინ მო- ტისაგან;
დად იყო ქცეული, ყველაფრის დასაბამი ბერძნულ,
ან ლათინურ ენებში ეძიათ:
ორ-ორი მესამე პრემია – 400-400 ლარი – ივ.ჯავახიშვილის სახელობის
ღამბაშიძე დეკანოზი იყო, მან, როგორც სასუ- თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მორფოლოგიის ინსტიტუტისა და კერ-
რუის-ურბნისის საეკლესიო კრებამ დავით აღ- ლიერო პირმა. გვერდი აუარა გელათში საგანმა- ძო პირ ელდარ ალიევისაგან;
მაშენებელი დაარწმუნა, რომ საქართველოში უნდა ნათლებლო ცენტრის – აკადემიის არსებობას, წინა
ასევე დაწესებულია ერთი სპეციალური პრემია – 400 ლარი, ნომინაციაში
შექმნილიყო ისეთი სოციალ-ეკონომიკური პირობე- პლანზე წამოსწია რელიგიური მოტივები. მისი აზ-
ბი, რომელსაც აუცილებლად ესაჭიროებოდა საკუ- რით – „სიტყვა გაენათე წარმომდგარა ბერძნული – რელიგიურ თემატიკაზე – ანდრია პირველწოდებულის სახელობის თბილისის
თარი საგანმანათლებლო სისტემა. სხვა ღონისძი- სიტყვის გენიაფლიაკონისაგან და ნიშნავს დაბადე- ქართული უნივერსიტეტისაგან.
ებათა გარდა, 1106 წელს, მისი ხელმძღვანელობით ბას. ალბათ ასეთი სახელი ეწოდა მონასტერს იმის გამარჯვებულების საზეიმო წარდგინება მოხდება ვარძიაში – „პოეზიის სა-
დაიწყო იმ დიდი საგანმანათლებლო კერის აგება, ან გამო რომ, მონასტრის უმთავრესი ტამარი არის აღ- ხალხო დღესასწაულზე – შოთაობაზე”, ხოლო დაჯილდოების ცერემონიალი გა-
უფრო სწორად, აღდგენა, რომელიც დღევანდელო- მშენებელი ღვთის მშობლის დაბადების სახელზეო”.
იმართება ივ.ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში
ბაში გელათის სახელით არის ცნობილი. ზერელეა ასეთი მსჯელობა. როგორც ჩანს, არც
გელათი სამონასტრო კომპლექსი იყო, სადაც, ავტორი ყოფილა მასში დარწმუნებული და სიტყვა ამა წლის სექტემბერში.
ამავდროულად, მეფეთა სამარხსაც და სამიწათ- „ალბათ” მოუშველებია. ჩვენ გვინდა დავუბრუნდეთ საკონკურსო ლექსები უნდა გამოიგზავნოს მხოლოდ ნაბეჭდი ფორმით, არა-
მოქმედო ერთეულსაც წარმოადგენდა, ამავე დროს, იმ უფრო ძარღვმაგარ ფაქტორს, რომელსაც მაშინ- უმეტეს 5 გამოუქვეყნებელი ლექსისა. ხელნაწერი არ მიიღება.
საგანმანათლებლო ცენტრადაც ითვლებოდა და დელ გელათში ჰქონდა ადგილი. ეს არის უმაღლესი საკონკურსო ლექსების მიღების ბოლო ვადაა 2018 წლის 1 სექტემბერი და
სნეულთა და დავრდომილთა თავშესაფრადაც (ე.წ. სასწავლებელი – „გელათის აკადებია”.
იგზავნება შემდეგ მისამართზე:
სოხასტერად). ამიტომ ასეთ რთულსა და კომბინი- როგორც იმდროინდელი მდგომარეობის ანა-
რებულ ნაგებობას, რომელიც, ერთდროულად, რამ- 0500, ასპინძის მუნიციპალიტეტი, დაბა ასპინძა, თამარის ქ.3.
დენიმე ფუნქციის მატარებელი იყო, არ შეიძლებო- გაზეთ „ლიტერატურული მესხეთის” რედაქცია.
და „გელათი” თავიდანვე რქმეოდა. დასასრული მე-11 გვ. საკონტაქტო ტელ. 5 99 97 95 24
სიტყვა „გელათი” არაფერს არ ნიშნავს, ქართ-
2 ლიტერატურული მესხეთი 2018 წელი, ივლისი
პროზა
ნით ბორკილები და კვლავ დაგიბრუნებთ ქართველოს გადმოეცა და უკვე ჩვენი მართლაც, საშველი არსაიდან არ ჩანს, პარაკობთ სოფლების აღდგენაზე, ბუ-
ვახტანგ გურგენიძე მშვიდობას, სიხარულს, სიყვარულს...” ნავთობით აკმაყოფილებს რესპუბლიკის სიკეთეს სიავე, სინდისს უსინდისობა, ნების დაცვაზე. ლაპარაკი ვერ უშველის
თქვენ კი, შვილო ჩემო, ამირანის გოდე- მოთხოვნებს, ორი წლის შემდეგ, როცა სიყვარულს სიძულვილი სძლევს... კიდევ საქმეს...
სვანეთში, დალის მთის კალთებზე, ბას და თხოვნას, ორაზროვნად და, ამავე დამთავრდება ქარხნის რეკონსტრუქ- ბევრი საშინელებაა მოსალოდნელი, შვი- ხშირად, ჩვენში, გაკვირვებას იწ-
სამი დღე და ღამე ნადირობაში გავატა- დროს, დამცინავად ასე პასუხობს: – „არა ცია, იგი მთლიანდ იმუშავებს მხოლოდ ლო! აი, თუნდაც, გიფიქრია, რა შედეგი ვევს, ერთი მხრივ, მუშახელის მიპატი-
რეთ. ისე მოსპობილა საჯიხვეთი, რომ და არა! ვერ შეგვაცდენო...” და მხოლოდ ქართულ ნავთობზეო... იგი- მოჰყვება, როცა კაშხალებს დაემუქრება ჟება ქალაქად, მეორე მხრივ – ლაპარაკი
მხოლოდ ორმა არჩვმა გადაგვირბინა. – დედავ, ძვირფასო! შენ, როგორც ვე ითქმის ახლად აღმოჩენილ ბუნებრივ საშიშროება?! და, რამდენი დაგუბებული სოფელზე, – სოფელს მივხედოთ, ნუ
მეოთხე დილით, მე და ჩემი მეგობარი, მასწავლებელი, თითქმის სამოცი წელი სხვა რესურსებზეცო, სამრეწველო ნედ- „ზღვები” გვაქვს, შვილო, ამიერ და იმიერ მოვშლით წინაპართა ნაკვალევს, ნუ
მშიერ-მწყურვალები, მივადექით იქვე, არ უკიჟინებდი ბავშვებს, სოფლის ლეულის ბაზის მკვეთრ ზრდაზე, შავი ამ პატარა საქართველოში! ღმერთმა ნუ დავკარგავთ ჩვენს მარჩენალსო, ჩვენ
ერთი სოფლის „საზაფხულო საძოვრე- ხალხს, რომ სხვა დროა, სხვანაირად და ფერადი მეტალურგიის წარმოების ქნას, რომ ამასაც მოესწროს ჩვენი ქვე- მამაპაპათა საფლავებს... ერთმანეთში
ბის” ფერმას. გულკეთილმა სვანებმა მიდის საქმეო. დღეს, ნამდვილად ჩვენი გადიდებაზე, ქიმიური მრეწველობისა ყანა! ირევა, შვილო, სიტყვა და საქმე. კარგად
შეგვიპატიჟეს და დაგვაპურეს. კარავში, ქვეყნისთვის ახალი ეპოქაა, დღეს მთა- და სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის ისიც გასათვალისწინებელია, შვი- მახსოვს, როცა ენგურის მშენებლობა
სადაც ჩვენ გავჩერდით, რამდენიმე წიგ- ვარია ბუნების რესურსების მთლიანი გადასამუშავებელი უდიდესი სიმძლავ- ლო, რომ ამ ქვეყანაზე გამოულეველი დაიწყო, როგორი ქება-დიდებით იხსე-
ნიც იდო მაგიდაზე. ერთ-ერთი შევარჩიე გამოყენება... ამიტომ ღიმილს იწვევს რეების ამოქმედებაზე... და ყოველივე არაფერია, ხომ გაგიგონია, ზღვა კოვზით ნიებდნენ ყველას, ვინც სოფლიდან იყრე-
და თვალიერება დავიწყე. იქვე მყოფმა, შენი, ძვირფასო დედა, ვიწრო-ეროვ- ამისთვის ჩვენს რესპუბლიკას საკუთარი დაილევაო. მე, საერთოდ, მოგახსენებ, ბოდა ოჯახებით. ფილმებიც კი მიუძღვ-
ფერწასულმა გოგონამ, გადმომხედა და ნული შეზღუდულობა, – რა დროს და- რეზერვები გააჩნიაო. მას არ დასჭირ- თორემ რას წარმოადგენს შენი პატარა ნეს მათ; ხოტბას არ აკლებდნენ ფეხის
წყენით წარმოსთქვა: „მაგის დამწერს, ცარიელებულ სოფელზე ფიქრია, ან დება მაინცდამაინც ბევრი მუშახელის საქართველოს რესურსები, ამხელა ქვეყ- ხმას აყოლილი მწერლები, მეცნიერები,
ხელში რომ ჩამივარდეს, მე ვაჩვენებდი რას იძლევა შენი გადახრუკული მთის შემოყვანა რესპუბლიკის ფარგლებს ნების წარმოებისათვის, როგორც თქვენ რომლებიც ამჟამად საწინააღმდეგოს წე-
სეირსო”! მას კვერი სხვებმაც დაუკრეს: სოფლები?! რაც შეეხება ბუნებას, ნუ გარედან და ეს უნდა გაკეთდეს ადგი- უწოდებთ. ისე კი, ადგილებზე ბუნების რენ, – თურმე, ენგურის დაგუბებამ შავი
– რაშია საქმე-მეთქი, – შევეკითხე. დარდობ, ჩვენც, ჩვენს შვილიშვილებს ლობრივი მოსახლეობის შრომაში უკეთ ათვისება, საწარმოო ობიექტების მშე- ზღვის სანაპიროს ნგრევა გამოიწვიაო...
– წაიკითხეთ და მიხვდებით! – ასეთი და მათ შვილთაშვილებსაც ეყოფა. მერე ჩაბმითო... ადვილი წარმოსადგენია, შვი- ნებლობა, მუშახელის გამოყენება და ნგრევა და უბედურება გენახა, რომ არ
სვანეთი არავის გაუგონია, როგორც მან- თუ საჭირო შეიქმნება, გამოვიყენებთ ლო, ამდენი მუშახელის კიდევ უფრო სხვა, უნდა ხდებოდეს გეგმაზომიერად, ჩაეშალათ ქართველ მამულიშვილებს
დაა დაწერილი. ოკეანეებს, მზის ენერგიას, პლანეტებს. მეტი მოზიდვით, რა დაემართებათ ისე- შესაძლებლობისა და მომავლის გათვა- დარიალისა და მთელი რაჭის დაგუბება
დავინტერესდი, გარეთ გამოვედი, დღეისათვის კი ყველაფერი – „ამირანის დაც გაპარტახებულ ჩვენს სოფლებს... ლისწინებით, რათა არ მოხდეს როგორც ელექტროენერგიისათვის... ასევე შეც-
ცოტა მაღლობზე ავინაცვლე, ერთი ცეცხლიც და მისი ცრემლებიც”, ბუნე- არა მგონია რაიმე უშველოს ხალხისაგან ბუნებრივი სიმდიდრის, ისე მოსახლე- დომად ჩაითვლება, ალბათ, ინგირის, ჟინ-
დიდი ფიჭვის ძირზე მოვთავსდი და და- ბაც და მშობლიური სოფელიც, მთელი დაცარიელებულ არა მარტო მთიანეთს, ობისაგან დაცარიელება; არ დავკარგოთ ვალის, მინაძის კაშხალებიც. თურმე, თა-
ვიწყე სვანების მიერ „დაწუნებული” წიგ- ჩვენი ძალაც და ენერგიაც, – უნდა ემსა- არამედ ბარსაც, ხოლო მომავალში, ალ- ერის სახე, ჩვენი ხალხის თვითმყოფადო- ვის დროზე, რუსთავის ქარხნის აშენება
ნის კითხვა... ხურებოდეს საერთო მიზანს! ბათ, კვლავ გაცივდება ასობით, ათიათა- ბა, საჭიროა შევისწავლოთ გლეხი, შვი- თბილისში ყოფილა გათვალისწინებული.
ძროხების წველის დამთავრების – როგორ ცუდი აგიტატორივით მე- სობით კერა, როცა საქმეს ვერ უშველის, ლო, გლეხი – მიწის მუშა, გლეხი მხვნელ- ჭკვიანი კაცები რომ არ ჩარეულიყვნენ,
შემდეგ, კარავს დავუბრუნდი. შესასვ- ლაპარაკები, შვილო! როგორ არ ვიცი, შვილო, თითო-ოროლა გაპარტახებული მთესველი, მევენახე, მებაღე, მეფუტკ- ანანურის ისტორიული ძეგლიც წყალქ-
ლელთან რამდენიმე სვანი ახალგაზრდა რომ საჭიროა დიდი მშენებლობები; სა- მთის სოფლის აღდგენა... რე, მწყემსი, მეწისქვილე, მეტყევე. სხვა ვეშ მოექცეოდაო, რომ რიონის დაგუბე-
შემომეგება და შემეკითხნენ: ჭიროა დედამიწის გულიდან ამოვიღოთ რადგან ამ ქვეყნიდან მეც მალე მხრივ, საქართველო წარმოუდგენელია! ბით დავამახინჯეთ, თურმე, ძველის-ძვე-
– ახლა გვითხარით, ასეთია სვანე-
თი?
– აბა, შეხედეთ კავკასიონს, უშბას,
თეთნულდს, სვანეთის ქედს. ისინი, უმე-
ტესად, ბურუსში არიან გახვეულები! ალ-
ბათ, ამ წიგნის ავტორმა, მაშინ იმოგზა- მონადირის დღიურიდან,
ანუ დიალოგი შვილთან
ურა სვანეთში, როცა აქაურობა ნისლით
იყო დაფარული, – ორაზროვნად ვუპასუ-
ხე და მაღლაფერიძის წიგნი „უშბა” თავის
ადგილზე დავდე.
წამოვედი მესტიისკენ. გზა-ბი-
ლიკებიდან გავყურებდით საოცნებო
კავკასიას გოროზად, როგორც ჩოხის
კალთებს გადმოჰყურებდა მყინვარით
მოსილ გარემოს, სადაც მიიკლაკნებიან
პატარა ნაკადულები და შემდეგ მშობ-
ლისაგან მოწყვეტილნი, თანდითანობით
ერთდებიან და აბობოქრებულნი მიარღ-
ვევენ ხევსა და ღელეებს...
საღამო ჟამს ერთ სოფელს მივუახ-
ლოვდით. გადავწყვიტეთ ღამეც იქ გაგ- სიმდიდრე და ხალხის კეთილდღეობას წამსვლელი ვარ, შვილო, ერთსაც მო- აბა, რა საკადრისია თქვენი ასეთი განც- ლი ქალაქი ქუთაისიო, ამასაც აღიარებთ,
ვეთენებინა. მიმართულება სოფლის მოვახმაროთ, რომ აუცილებელია ყო- გახსენებ: მეცნიერებამ, ტექნიკამ და ხადება: „ვის რად უნდა შენი მთაგორიანი, რომ დატბორილი ადგილებით ისპობა
ცენტრისკენ ავიღეთ და... ერთ-ერთი ველგვარი ბუნებრივი სიმდიდრეების ბუნების განუკითხავმა გარდაქმნებმა, გაპარტახებული სოფელიო”? რას მიქ- სახნავ-სათესი მიწები, ტყე... მიწის ქვეშ
პედაგოგის ოჯახის სტუმრები შევიქე- გამოყენება, მაგრამ ეს უნდა იყოს მო- თავისი თავი გამოააშკარავა. ხშირად ვიან გაპარტახებული! რატომ გავიწყდე- არქეოლოგიური ძეგლები... აი რას ნიშ-
ნით. ეს ისე ბუნებრივად მოხდა, რომ არც ფიქრებული, გეგმაზომიერი, რომ ერთმა სიკეთის ნაცვლად უბედურება დაგვატყ- ბა, რომ საქართველო მთლიანად მთაგო- ნავს, შვილო, თქვენებურად „ამირანის
მასპინძელს და არც მის დაუპატიჟებელ საქმიანობამ მეორე არ დააზარალოს... დება თავს. თუ ხვდები, რომ ადამიანებიც რიანია, – სვანეთიც, რაჭაც, ლეჩხუმიც, მიჯაჭვა”. არ ვიცი, როგორ მიაჯაჭვეთ
სტუმრებს უგრძვნიათ რაიმე უხერხუ- მე, შვილო, კარგად იცი, რომ სოფელში, გარდაიქმნენ, – დედა შვილს დააცილა, აფხაზეთიც, აჭარაც, ოსეთიც, იმერე- საბოლოოდ ამირანი, მაგრამ მჯერა,
ლობა. ამ სახლში ცხოვრობდა ქართული ქართული ენის, ლიტერატურისა და ის- ადამიანები ერთმანეთს დააშორა, აღარც თიც, სამეგრელოც, გურიაც, სამცხე-ჯა- რომ ამირანია ჩვენი ხალხის სიძლიერის
ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი, ტორიის გარდა, გეოგრაფიასაც ვასწავ- ნათესავი, აღარც ნათელმირონი, აღაც ვახეთიც, თრიალეთიც და ქართლ-კახე- სიმბოლოც და მისი მარადისობაც. იგი
მარტოხელა დედაკაცს იმ დღეს, დიდი ლიდი, ცოტა რამ მეც გამეგება ამ საქმე- მისვლა-მოსვლა... თვეები გავა და კარს თიც. არა, შვილო, სოფლის, თავისი ერის პატრონობს დღესაც საქართველოს,
სიხარული ედგა ოჯახში, მისი ერთადერ- ში. დედამიწაზეც და საზოგადოებაშიც, არავინ შემოგიღებს. ამ ტექნიკურმა უარმყოფელი, ყველა მტერზე დიდი მტე- შენს უპატრონოდ დარჩენილ სვანურ
თი ვაჟიშვილი, რომელიც დიდი ხანია რაც კი რამ ხდება ცუდი, შეუსაბამო, სა- პროგრესმა წარმოშვა უმუშევრობა, შიმ- რია, ხომ გაგიგონია? რატომ გავიწყდება, კოშკებსაც და სოფლებსაც. მე მჯერა
ბარში გადასახლებულა, დედასთან იყო ბოლოო ანგარიშით, ყველაფერში ადამი- შილი, სიღატაკე. იმ სიკეთეს, იმ სიმდიდ- რომ რაც კი რამ არსებობს ამ ქვეყანაზე, თქვენიც! ადამიანს რა გამოულევს ხვა-
„სტუმრად”... ანია დამნაშავე. ის არღვევს ბუნებასთან რეს, რომელსაც ხალხი ჰქმნის, თვითონ რითაც სულდგმულობს კაცობრიობა, ლინდელი დღის რწმენას. ღმერთმა ნუ
ვახშმობის შემდეგ, ჩვენ მეორე ღვთით დადგენილ კავშირს, ის უხეშად მშრომელი ნაკლებად იყენებს. ქვეყნები რითაც თავი მოგვაქვს, ჩვენ, სოფელშიც მოგვიშალოს იმედი! მჯერა, რომ ქვეყა-
„სასტუმრო” ოთახში მოგვათავსეს და ერევა საუკუნეების მანძილზე დაკანონე- და ხალხები ერთმანეთს მტრობენ, ეჯიბ- გლეხების მიერაა შექმნილო! თქვენ ამ- ნას, ხალხს, დაუბრუნდება რწმენა. ეს
თვითონ ძველებურ, კოშკისძირა ოდაში ბულ ჰარმონიაში; განსაკუთრებით დამ- რებიან ყველაფერში, – ესეც თქვენი ბობთ: „სახელმწიფოსთვის მომგებიანი იქნება „ამირანის გათავისუფლებაც” და
დარჩნენ. ნაშავეა, როცა ბუნებაზე ზემოქმედებით ტექნიკის შედეგია. იმისათვის მზადება არ არისო ასეთი სოფლები”! – ვინ გითხ- სიკეთის ბოროტებაზე გამარჯვებაც. ამ
მთელი ღამის განმავლობაში, თითქ- დროს, ანგარიშს არ უწევს არაფერს, არც და მთელი დოვლათის ამ საქმისათვის რათ, ვინ დაგაჯერათ! აბა მოუარეთ, მი- იმედით წავალ, შვილო, ამა ქვეყნიდან და
მის არ შეუწყვეტიათ დედაშვილს საუბა- დღევანდელ და არც ხვალინდელ დღეს, ხარჯვა, ესეც „პროგრესის” მიზეზითაა. უალერსეთ, დაამუშავეთ, ახარეთ, რაც ამავე სულისკვეთებით შევხვდები საიქი-
რი. ჩვენ შორის კედლის ღია ფანჯარამ ივიწყებს ისტორიის გაკვეთილებს... სხვა- ვინ-ვის ებრძვის, ან რისთვის ებრძვის, ხარობს და ამრავლეთ, რაც გამრავლ- ოში, – „დაცემულ ანგელოზის” სამყარო-
„შესაძლებლობა” მოგვცა ყველაფერი ნაირია, შვილო, ეს დალოცვილი ბუნება, კაცი ვერ გაიგებს. ამიტომაცაა ჩემნაირი დება. ამასთან ერთად, დაუმატეთ დღე- ში ჩემს ღირსეულ წინაპრებს. მჯერა, შვი-
მოგვესმინა. მოგვიტეოს ჩვენმა ძვირფას- – კარგად მოეპყრობი, ისიც ერთი ათად უბრალო ადამიანები, ჩვენთანაც და სხვა ვანდელი განათლება და მაშინ მიხვდე- ლო, რომ საუკუნეობრივი ჯვარცმისაგან
მა მასპინძელმა, თუ მათი გულისნადები გადაგიხდის, გაგახარებს, მტრულად ქვეყნებშიც, უმწეობისაგან, უპატრო- ბით, რომ ენგურზე ნაკლები მომგებიანი ტანჯულ საქართველოში, მის ყველა
საჯაროდ გამოვიტანეთ. ეს დიალოგი მოექცევი და, ისიც მთელი თავისი მრის- ნობისგან გამოურკვეველი შიშით ცას როდის იქნება თქვენთვის „გაპარტახე- კუთხეში, მარად ენთება ქართველი ერის
დღევანდელი მთისა და ბარის სატკივა- ხანებით, არ გაპატიებს, არ დაგინდობს, შევყურებთ და შველას ღვთისგან მოვე- ბული” სვანეთის სოფლები... მიწა მიწაა, უკვდავების სანთელი და მარად იმეფებს
რია, თავისებური გოდება ეპოქისა: სამაგიეროს გაზღვევინებს, მიწასთან ლით. აი, რა ამივიკითხე ამას წინათ ერთ შვილო, ჩვენი და ყველას მარჩენალი, ყოვლისშემძლე იმედი ამირანის განთა-
– არა, ჩემო საყვარელო შვილო! გაგასწორებს, წაგლეკავს, დაგწვავს, შიმ- ახალგამოცემული წიგნიდან: დღევანდე- უკვდავებაც და მარადისობაც. სინამდვი- ვისუფლებისა; მარადიულად იგუგუნებს
ამირანი რომ არ გაჩენილიყო, იმ ღმერ- შილისაგან სულს ამოგხდის. ხომ ხედავ, ლი ადამიანები ისევე უმწეოდ დგანან სა- ლეს, როგორც იტყვიან, თვალებში უნდა „მამლი მუხასა”, „ლილეო” და „მრავალჟა-
თგამწყრალს ცეცხლი რომ არ მოეპარა მთელი სიმკაცრით გვპასუხობს ბუნე- კუთარი ნამოქმედარის წინაშე, როგორც ჩავხედოთ; ბუნებას, სოფელს... კვლავ მიერი”!
ყოვლისშემძლისათვის, დღეს უფრო ბა ამჟამადაც, როცა მოუფიქრებლად ძველი ხალხები სტიქიური კატასტროფე- უნდა შევიყვაროთ ბუნება, მიწას უნდა არ დაგავიწყდეს, შვილო, რომ ჯერ
ბედნიერიც და მრავალრიცხოვანიც ვაშრობთ ჭაობებს, გაუმართლებლად ბის პირისპირო. ძველები, შვილო, ბუნე- მოვეფეროთ. ვიცი, ძნელია, გიჭირთ, კიდევ თავისი სახე არ დაუკარგავს ზე-
ვიქნებოდით. თუ არა ამირანი, ჩვენც და ვანადგურებთ ტყეებს, უანგარიშოდ ბის სასწაულებრივი ძალების წინაშე ლო- შეუძლებლად გეჩვენებათ შეცდომების ცას და მიწას, ჯერ კიდევ არსებობს
მომავალ თაობასაც შემოგვრჩებოდა სო- ვქაჩავთ ბუნების წიაღიდან ღვთით მო- ცულობდნენ, ჩვენ კი, ჩვენივე „ნამოქმე- აღიარება, „უკან დაბრუნება”, მაგრამ სიკეთე და სინათლე, ჯერ კიდევ მძლავ-
ფელი, გვექნებოდა სუფთა ჰაერი, ანკარა მადლებულ სხვადასხვა საბადოებს... დარი”, – ტექნიკური სასწაულები, შიშის უნდა დაუბრუნდეთ სოფელს მთაშიც და რობს ყოვლის შემძლე სიყვარული! დაე,
წყალი და შეუბღალავი ჩვენი მარჩენალი ასეა საზოგადოებაც. აქაც დარღვეულია, ჟრუანტელს გვგვრიან, როცა გავიხსე- ბარშიც. სხვა გზა არ არსებობს, სხვა გზა, იცოდნენ მათაც, ვისაც აღარ სჯერათ
მიწა. ბუნების წიაღში მარად იარსებებდა თუნდაც მუშახელის ჰარმონია... ამან ნებთ, რომ მათ შეუძლიათ თვით დედამი- ქვეყანას განადგურებისაკენ, ხოლო ერს სიყვარულის ძალა და ძლიერება, რომ
ყოველივე სიკეთე – „პური ჩვენი არსო- გამოიწვია ბარისა და მთის სოფლების წაც ააფეთქონ. ამან დაამკვიდრა შვილო, სიკვდილისაკენ წაიყვანს. შენვე უნდა ისინი საცოდავი ცოცხალი მკვდრები
ბისა”. არ განადგურდებოდა სოფელი და დაცარიელებაც. შენ რაღა გაგამტყონო, რწმენის დაკარგვა – ადამიანი ყოვლის დაუბრუნდე, შვილო, შენსავე სოფელს... არიან თავიანთი ქვეყნისთვის. დადგება
მასთან ერთად ცხოველთა და მცენარე- შვილო, და აი რას წერენ ოფიციალური შემძლე, უძლურ არსებად იქცა. მას ცალ- უპატრონოდ დარჩენილ ეკლესიის სამ- დრო, შვილო, როდესაც სიმართლე და
თა სამყარო. პირები გაზეთებში, მე ეს ამონაწერები კე თითქმის არაფერი შეუძლია. რწმენის რეკლოზე რომ ზარია შემორჩენილი, შენ სიყვარული გაიმარჯვებს, – სიყვარული
– კი, მაგრამ, ძვირფასო დედა, ჩემ- შევინახე, რომ ურწმუნოები დამერწმუ- დაკარგვა, შვილო, სიკვდილის თანატო- უნდა შემოჰკრა, შენ უნდა მოუხმო სოფ- იხსნის ყველას სოციალური უთანასწო-
თვის გაუგებარია, მაინც რა შუაშია აქ ნებინა. აი სიტყვა-სიტყვით რაა მოთხრო- ლია. ადამიანს აღარ სჯერა არავისი, გა- ლიდან საშოვარზე გახიზნულთ... როცა რებისაგან, ყოველი ფორმის ჩაგვრისა
ამირანი? ბილი: თურმე, ჩემნაირი შეუგნებლები, ორებულია, ზოგი პირუტყვის დონემდეა დაბრუნდებით მამა-პაპათა ნასახლარზე და ექსპლოატაციისაგან, ომების საში-
–ჰმ, თქვენს გამონათქვამს ვიმე- ყოველი ახალი ქარხნის თუ ახალი გზის, დასული. ხომ გაგიგონია, შვილო, მეფე- და „ლილეოს” დასძახებთ, ორბნიც და ნელებებისაგან, მხოლოდ სიყვარულის
ორებ, შვილო! თქვენ არ გაიძახით, რომ გვირაბისა თუ ჭაბურღილის კოშკურის ებიც მაშინ მეფობენ, როცა მრევლიც არწივნიც გამოჩნდებიან ცაზე, საჯიხ- ყოვლის შემძლეობა დაამკვიდრებს ძმო-
„ამირანის ცრემლებისგან ბობოქარ ენ- მშენებლობას, ეროვნული ინტერესების უდგას მხარში... ამან გამოიწვია ზნეობ- ვეთს ჯიხვიც დაუბრუნდება, მერცხლე- ბასა და ბედნიერებას ჩვენს პლანეტაზე,
გურზე ავაგებთ ახალ შუქურას და ახალ- უგულვებელყოფად მიიჩნევენ; თურმე, რივი ხრწნაც. ახლა, იმდენ რამეს წერენ ბიც მოაკითხავენ უპატრონოდ მიტოვე- მაშ გაუფრთხილდი სიყვარულს, იმათ
ახალ სასწაულებს მოვახდენთო?.. გავიწ- ვერ გაგვიგია, რომ, აქამდე, არნახული ჟურნალ-გაზეთებში, იმდენ სისაძაგლეს ბულ თავიანთი ბუდეების ნანგრევებს... კი, სიყვარულის მოძულეებს, ახსოვდეთ,
ყდებათ, რომ „ამირანის ცეცხლისაგან” სამეცნიერო-ტექნიკური რევოლუციის აჩვენებენ ტელევიზორში, რომ ადამიანს იმედი არასოდეს დაგვიკარგავს, არც რომ მათ ამ წუთისოფლის საზღვარს
შექმნილმა ამ „სასწაულებმა” მოსპო არა პირობებში, ყოველგვარი ეროვნული თმა ყალყზე დაუდგება, გაგიჟდება...ამი- მოხუცს და არც მშობლიურ მხარეს... იქით, არ გადმოყვებათ ამქვეყნიური
მარტო ბუნება, არამედ, ჩვენი მარჩენა- ინტერესები მეორე რიგში უნდა გადა- ტომაც აიშვა ადამიანმა, გვერდზე დადგა დიახ, უნდა დაუბრუნდეთ მამა-პაპი- „დიდება”! დაუბრუნდით სიყვარულს,
ლი სოფელიც. დიახაც, თქვენი შემყურე, ვიტანოთ და ამით უნდა შევძლოთ ყო- და ამბობს: „მოხდეს რაც მოსახდენია, სეულ ადგილებს! უნდა დაანთოთ ცეცხ- იზრუნეთ სიყვარულისთვის, რომელიც
ბობოქრობს, ტირის და ჰგოდებს ჩვენი ველგვარი უკიდურესობისაგან თავის მე მაინც არავინ არაფერს მეკითხებაო”. ლი მათ გაციებულ კერებზე! თქვენმა კაცობრიობისათვის ერთადერთი გა-
უპირველესი წინაპარი ამირანი და გვე- დაღწევა... ბუნების სილამაზისათვის ნამეტანი გაშიშვლდა, შვილო, ხალხიც და შვილებმა აქ უნდა მოისმინონ ზღაპრები დამრჩენელი ძალაა, სანამ გვიანი არაა!
ვედრება – „მე, ღმერთმა სიკეთისათვის თბილისის ახლო-მახლო ნავთის ჭაბურ- საზოგადოებაც... ძნელი გამოსაცნობი ამირანზე, აქვე უნდა იმღერონ მრავალ- შეაერთეთ ყველა ქვეყნის ხალხთა დათ-
მიმაჯაჭვა, მაწამა, მთები თავზე დამად- ღილები ნაკლებ სასიხარულო მოვლე- შეიქმნა, ვინ ცრუობს და ვინ მართალია! ჟამიერი და აქვე აითვისონ შოთა, ილია, რგუნული სიყვარულის ნაკადულები და
გა, ორბი და ხალიბაური მჭედლები და- ნაა, არც ნავთის სუნია სასიამოვნო და როგორც გითხარი, ადამიანები სოდო- აკაკი, ვაჟა, ყაზბეგი... ნუ შეშინდებით, ისინი წალეკავენ ბოროტებას, რომელიც
რაჯად დამიყენა... თქვენ კი ამ ცეცხლით არც გარემოს გაჭუჭყიანება, მაგრამ მებად, ორპირებად და ორგულებად სოფელი ღონიერია. გული ნუ დაგწყდე- ხარხარებს მხოლოდ სიკვდილს!
სპობთ ყველაფერს, სწვავთ დედამიწას... შეუძლებელია საკუთარი ნავთის მოპო- იქცნენ. მათ აღარ აფიქრებთ და ადარ- ბათ თუ მიწაც გაოხრებული, გადახრი-
მეყო ორნაირი ტანჯვა, წამებაც და სირ- ვებაზე უარის თქმა, მითუმეტეს, რომ დებთ არც ხვალინდელი დღე და არც ოკებული დაგხვდებათ... საქართველოს ცენტრალური სა-
ცხვილიც, გამათავისუფლეთ, მომხსე- ბათუმის ქარხანა, რომელიც უკვე სა- სამშობლო... ამ ქვეყანას რომ უყურებ, ამ ბოლო დროს თქვენც ბევრს ლა- ხელმწიფო არქივი ფ.303, N 567
2018 წელი, ივლისი ლიტერატურული მესხეთი 3
პოეზია
და შემოსეულ გამოუხსნელ ღმერთამდე მისვლა, და იდაყვებით. დრო გადმოვარდა,
უჩა ღონღაძე სიზმრებს ვებრძვი, უღელს შეება, სანამ სახლამდე გული ეჩვევა გადმოაგდეს
როგორც სიცხეებს, რომ არ მენახა– მოგასწრებს და სიტყვებს და შეესწარი,
***
რომლებშიც არ ხარ, ჩრდილების სმით – ჩამოვა თოვლი. უხმოს, წყდება გზა ფუტკრის
როგორ იარე,
არსად არ ხარ მისი ღვიძლივით სანამ ხელების სიტყვებს უთუთოს: ნაკბენივით,
ამ ღამეში
ან გვიანდები... გადიდებული ჩატეხილი გული პურზე და წყდება ნერვი და
მიამბე თოვლო,
ძილში ვბორგავდი და გაჭრილი სახურავიდან წყალზე ჯდება, სხეულში რჩება,
შენებმა-მეთქი,
უნებურად ის ღამეები. ჩამოვარდება გულზე დაღლილი – შხამიანი,
თუ იციან,
პირჯვრის წერისთვის აქეთ მოიწი, უწყინარი ფხაჭნის შეკეტილ როგორც ნესტარი.
რომ წამოხვედი?
საყინულედან სინათლისკენ, ბარტყივით სითბო, მოგონებას, მანამდე მე ვარ
მითხარი, სად აქვს
არა ჩემი მანდ, შეიძლება, პირველი შენგან კარს და ქუთუთოს მიწიძვრებით
დაწყევლილთა
მომაქვს თითები, დგას შედეგივით მოღალატე ცა თვალებიდან გამოუცდელი,
ცის სურვილს ბოლო,
ძილში ვბორგავდი, უეჭველი რწმენა წავიდა გაგდებული შენც იძაბები,
სად განისვენებს
უნებურად, ქსელი ობობის, და რატომღაც მე გარეთ ძაღლივით. თავს იტკიებ
სამუდამოდ
პირჯვრის წერისთვის, რომლის მიზეზი შენ მახსოვხარ, წარბი ირყევა, ზეცის არევით,
ფიქრი მოხეტე?
უძღებ შვილივით მნიშვნელოვნად წახვედი თითქოს. წამწამს ბაძავს, როცა ფეხზე დგას
მითხარი... მე კარგს
უსაყვარლეს არ შეიცვლება, ძვირფას თუთებზე როგორც ტიხარი მთელი სახლი,
ჯერ-ჯერობით
თოვლს ვეჭიდები, – როგორც მიზეზი – ორმოც ზღაპარს და აღარ მყოფნის სახლთან უზრდელი
ვერაფერს გეტყვი,
რომ დაიბრუნეს მოარული გიყვება სიცხე ერთიანი წევს რაღაც ცუდის
გაძარცულს დამაქვს
მთების მსგავსმა ავადმყოფობის. ანუ საფუძვლოდ მზერის ოთახი, მოლოდინი
ცივი სახით
ხმებმა წინა დღეს, როგორ მინდოდა, ჩაშლილი ხარ ცრემლს ვიშველიებ – მეძებარივით.
ღიმილი ნაჭრის,
გზებმა წუხელი ცოტა ადრე ჩეროთა ჭორში, ძმაზე ვფიქრობ – როცა იმედით
შიში დამეძებს,
მხოლოდ ჩემთვის, წყეულ წყენაზე, – ტირილსაც თითქოს – რომ გავიხარო ან თითებით
ტყის პირებზე,
რომ მოიგონეს, მისი გრძელი და სხვა გამოგდის – გაორებული, გაურკვევლობა
როგორც მეტყევე,
ხელისგულივით სიყვარულზე პირველად იწყებ, რამდენიმე არ იბზარება,
კოპლებიანი
გუნდა-გუნდა სუსტი თითები არადა, ორი კუთხით ცოტა ხნით. ჩვენს შუაში,
ოცნებების
ეძებს სინათლეს მე ჩემს თვალებშიც, ან ცამეტი ასეთ ამინდში როგორც კედელი
ფეხში დაჭრისთვის...
ჩემი უბრალო, უპრობლემოდ წუთის წინ მორჩი. მე ამ ცაზე და წვიმასავით
თუნდაც ტყუილი
უსინათლო ცოტა მშვიდი ვარ წამოსული
რეალურად
და ბრმა სტრიქონი... და თვალებს ვფხაჭნი თავზე გვევლება
იყოს, – მითხარი,
და ეს სინათლე, დახუჭულებს, სიტყვების ჯერი
მიმატრიალე,
მგონია რომ მხოლოდ ცის მერე: უაზრო და
მიმითითე, –
მოდის შენიდან, არც ისე ავად, განუწყვეტელი.
ყვავისო თუთა...
როგორც შინიდან... ისე ძლიერ არ ვუფიქრდებით,
მარტოსული ვარ –
ცოდვა არ გაქვს, მეწვის თითივით ბავშვობაში
სულიც არ მაქვს –
არ გაქვს ტიტანთა ჩაყოლებული რადგან საქციელს,
დღეს მე, ვით ქარი,
შური და ახლა ქუთუთოში რადგან ნაბიჯებს
ცარიელი მაქვს
სუსტი მხრებით, ორი სიზმარი! დიდობაშიც
ტყუილების
იმას შენ იტან, არ ვუკვირდებით,
გაჭრილი გუდა...
რასაც მე, ალბათ, *** სიტყვებად როდის
ვერასოდეს ვერ წამოვედი,– დავაზრეთ
***
ვერ ავიტანდი... სიომ ისევ, და,
დრო გადის, მაგრამ
რასაც მე, ალბათ, სოფელში ვარო,– გადავაქციეთ
ბუნებრივი
ვერასოდეს ნაჩხაპნი ფოთლით გასააზრებლად,
ეს სიახლოვე
ვერ გავუძლებდი... ალეწილი ბუნებრივად,
მე მაიმედებს,
ვერ გავუძლებდი, გიწუხს იერი: მზარდი კვირტები?
უსათუოდ
ვერ ვზიდავდი მარცხენა მხარზე წვიმდა თუ თოვდა? –
რომ კვლავ შევხვდებით,
- მეთქი, უშენოდ, იდაყვებით შავ თუთებთან
როცა სიცოცხლეს
მომეცი შენი მეყრდნობა მთვარე თეთრი თუთები
გავეცლებით
თბილი ხელი, როდის დავკარგეთ
ხვალ ან ახლავე, და გაყვითლებულ
ჩვენი უძღები და წავაგეთ,
სიბერით, ვნებით, შენს სურათებს
შვილიც დაბრუნდა... როგორც თავები?
ამნეზიით, ვათვალიერებთ...
დაგვიბრუნდა, წუხილს როდიდან
ან სულ შემთხვევით... მერე ტირილის,
მინდა ვუჩვენო,
ასე ძალიან, მგონია რომ ვენატრებით,
თუ როგორ ფეთქავს
ასე ჩუმად არ მაქვს უფლება, ვესათუთებით,
მოწოლილი
როდის დაღამდა, მერე შემოდის ღამეს როდიდან
სახლი გულივით,
რომ ვერ გავიგე თერმომეტრზე ვეგებით და
როცა აღარ წვიმს,
შენზე ფრთხილი, მეზობლის ბავშვი, ვეჭიდავებით?
მზეს ვუყვარვართ
შენი შეხება, მერე შეცვლილი, რას ვუძლებთ, ანდა
ან წვიმს ისევე,
მასზე, – რაც ძლიერ გაბზარული რას გავუძლებთ,
როცა, ძაღლურად,
ტკივილამდე ხმით ვეუბნები, რას გავუძელით –
ვამჩნევ, როგორ
მღლიდა აქამდე, – რომ გასული ხარ... ჯერ არ იციან
აღარ იქცევა
წუხილი მწყდება, რომ სხვაგან ხარ... უგუნურმა
წამოწოლილი
დაღლეტილი, რომ არ ხარ სახლში...
მხართეძოზე ჩვენმა შვილებმა,
როგორც ფეხები
კართან სიცივე... დასასიზმრები,
ახლად აზლაზვნით, ***
როგორ გვამშვიდებს დასაკოცნი
უსურვილოდ დღეებიც, ვიცი,
ბუნებრივი გიორგი პაპკიაურის ნახატი შენი მუცელი
ვდგები დივნიდან, გაუნძრევლად,
ეს სიახლოვე ჯერ ჩემს ტუჩებს და
საძინებელში ასე ვიწვები,
და გვაიმედებს, პარამეტრებს
ამ დღეს მაინც, სანამ შენი ხმით,
უსათუოდ რომ შემენიშნა, თავს იხსენიებ, ემორჩილება.
რომ გადავიდე, შენივ ნებით
რომ კვლავ შევხვდებით, როგორც ძმის თვალში როცა არ თოვს, ჯერ ბალახივით
დრო ტკივილივით ნათილისმარი, –
როცა სიცოცხლეს შემინიშნავს მესამე პირში, ხის ძირებში
მოსისხარი ხმელ თივასავით
გავეცლებით, ბეწვის ხიდები. სრული სახელით
თუ გამივლიდა ვთიბავ სახეებს.
ხვალ ან ახლავე, ეს ნაზამთრალ გულს ახლა მხოლოდ ღერა-ღერა
აღარ მეგონა... სახეებს-მეთქი...
სიბერით, ვნებით, ახლა ესმის, მიმართავ წამწამს, არ ჩაიწვება, –
ორი მერცხლის ჩავფიქრდი და
ამნეზიით ალბათ, ნახევრად, რომელზეც ცრემლის მოგროვებული
ამბავს თავიდან სხვა რამ მინდოდა
ან სულ, შემთხვევით!!! ცივი ვერ იგებს, კონწიალის სველ მინდვრებზე
ვიწყებ – იზრდება მეთქვა – დავხუჭავ
ვერც გაიგებს არა ხარ ღირსი, ჩემი სიზმარი.
მოსისხარი ტკივილამდე
*** ამას გული ხომ, რომელზეც ცრემლი არ მომშივდება
დრო ტკივილივით, – უცებ გახელილ
ის აქ სუნთქავდა, მზემდე მინდოდა კონწიალით ერთი კვირა,
შენთვის რომ არ მაქვს, თვალებს და მომდევს
ამ ოთახში, მშრალ სიტყვებზე იზრდება ამ წამს. არ მომწყურდება,
უხმოდ რომ ვკლავ... ქარზე ჩქარი
ამის მოწმენი სველ ბალახივით ნისლად ჩავყვები
და ჩვენც ვიზრდებით, გზა მკითხავივით
ეს კედლებია მისი წამწამი ხსოვნა მინდორთა,
მხოლოდ ხანდახან გამხდარ ხელზე ორიოდე
გაყინული, წარამარა რომლებიც ბევრჯერ
ხასიათზე შეგახებს თითებს სიტყვის გამო ხევს,
ყრუ და უფერო, ამოსულიყო. ბავშვებივით
ღამით ვილევით, და შენი სიზმრით, ვიდრე ღრუბლები,
ის უჩვეულოდ მე ახლა მხოლოდ გადავირბინეთ,
როგორც ილევა შენი შიშით მორჩენილი,
მგრძნობდა, როგორ წვიმიანი სიმართლე რომ არ
ანთებული აცახცახდება: როგორც ხურდები
გითხრა...მოწმენდილ ღამით ვდგები, რომ გვენახა და
შენი თითები, გზა, გაძლებისკენ, ჩამოწელილ ცას
ცაზე ღრუბელს, რომ სახლში მოვზიდო, გადაგვერბინა,
როცა ჩემს თითებს გატანისკენ, ჯიბესავით
მოყვარული მისი ხმიდან, ჯერ უფსკრულებზე
შემთხვევითაც რომელიც გიდევს, – სულ არ ჩამოხევს.
იგრძნობს ღრუბელი. მისი ვეება ნიჭიერი
არ ეხებიან... სიზმარზე იტყვის, მანამდე-მეთქი,
ჩაუკეცავი და ცაზე ლურჯი ნების სირბილე
ზოგჯერ მოვიწყენთ, მზეზე იტყვის, შენც არ გძინავს,
ეს ოცნება თვალებიდან, დაცემებს ჩვენსას
გავყვითლდებით რომ არ ახდება! უძლებ სიცხეებს,
და სარეცელი როგორც მთებიდან იზუთხავს და
ხოლმე უქაროდ
ადრეც დაქონდათ ჩამოტანილი ზღვა გიყვარს, მაგრამ სწავლობს ზეპირად.
და გახუნებულ ***
გადაცმულებს – ხელებივით სახლს უვლიდა ჯერ ისევ ვწევარ
შენს ღიმილებს ასეთ ამინდში
ლანდებს ციმციმით, დიდი ხეები!!! არ ეუბნები გაუნძრევლად,
თარიღებივით ჭერზე გასულ
რადგან ყოველთვის, და ტკივილს, ასეც ვიწვები,
ვეღარ აღვნიშნავ ცეცხლს მოსაწყენი
ანდა თითქმის *** როგორც, სანამ შენი ხმით
კალენდარზე თამაშით ვტოვებ,
მას არ ეცალა უკვე სახლამდე პროვინციულ შენივ ნებით
ჩემს სამწუხაროდ... გულს ვიღეღავ
მწუხარებისთვის, ჩვეულებრივ, ქალაქს იწყებენ, ნათილისმარი, –
დღეს – რიცხვს და ქარს დავყვები
სიმართლისთვის ჩამოდის ნისლი, შენი ტუჩების ხმელ თივასავით
ვგულისხმობ, და მეც თოვლივით
და სიმძიმისთვის. უკვე გჭირდება დაკვნეტილი ღერა-ღერა
შენით როცა აღარ ცივ მიწაზე
ანუ ტკივილოდ უჩვეულო გარეუბნები. არ ჩაიწვება, –
იწყება, – ვფეთქავ ნატკენი
მწიკვ შვებაში ზრუნვა და მოვლა, მანამდე ხსნიდან, მოგროვებული,
მოშიებული მუხლის თავებით,
სულს ვინ იძლევა, რადგან თავად ღმერთს ბიუსტიდან ხის ძირებში
უგემურად სურვილებით
მაგრამ დუმილის გირჩევნია ანდა მერვედან ჩემი სიზმარი!
ჭამენ ლანდები
მუნოება და მთლიანად ითავსებს ყველა სხვა [საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის „მისნი... დიდნი საქმენი ჯერ შიგნეულად გა-
ვაჟა ოთარაშვილი დანარჩენ მცნებებს, ესენია: გიყვარდეს უფალი ენციკლოპედიური ლექსიკონი. თბ. 2007 წ. მოძიებულნი არ არიან და ელიან პირუთვნელს
შენი და გიყვარდეს მოყვასი, ვითარცა თავი ენრ. გაბისაშვილის რედ. გვ. 59]. შურს კი სულ- გამკითხველსა” - ბრძანებდა ილია ჭავჭავაძე
შენი. ამ მცნებათა დაცვა კი, ერთგულების გა- ხან-საბა ორბელიანი ასე განმარტავს: „შური - XIX ს-ის მიწურულს დიდ მოურავზე.
ღალატის რეშე შეუძლებელია, რამეთუ გაცემა და ღალა-
ტი უცხოა მოყვარული გულისათვის.
არს მწუხარებაჲ სხვისა კეთილსა ზედა” [სულ-
ხან-საბა ორბელიანი, „ლექსიკონი ქართული”.
„ამ ქვეყნად იყო და ქვეყანა მის მიერ შეიქ-
მნა და ქვეყანამ იგი ვერ იცნო” - ქადაგებს
სათავეებთან გავიხსენოთ ბიბლიური იოსები, მისი გაცე-
მა საკუთარი ძმების მიერ. იოსების ისტორია
თბ. 1993 წ. ტ.II, გვ. 310], ხოლო სიტყვა „ღა-
ლატი” განიმარტება შემდეგნაირად: „ღალატი
იოანეს სახარება (1.10). ივერთა ერის ბევრი
დიდი შვილი დღესაც ჯერ კიდევ შეუსწავლე-
ბიბლიური პატრიარქების ციკლს განეკუთვნე- - მუხთლად მოკლვა” ან „მუხთლად სიკვდილი” ლი და დაუფასებელია... ამიტომაც შეიქმნა
საეკლესიო გადმოცემით, უხილავი, ან-
ბა. ბიბლიის თანახმად, იოსები იაკობისა და რა- [სულხან-საბა ორბელიანი „ლქ”, თბ. 1993 წ. ტ. საქართველოს პატრიარქის ილია II-ის 2009
გელოზთა სამყარო ღმერთმა ხილულ სამყა-
ქელის ძე იყო. შურიანმა ძმებმა იოსები მონად II, გვ. 246]. მეორენაირად ერთგჰულების ნაკ- წლის 10 ივლისის ბრძანებით საქართველოს
როზე უწინარეს შექმნა (ასე ფიქრობს ბევრი
მიჰყიდეს ვაჭრებს, რომლებმაც იგი ეგვიპტეში ლებობა უკვე ღალატია. საპატრიარქოსთან „საქართველოს რეალური
წმინდა მამა. მაგალითად: წმ. ამბროსი მედი-
წაიყვანეს. აქ იოსები ჯერ საპყრობილეში მოხვ- ძმისადმი ღალატის, შურის, ამპარტავნე- ისტორიის დამდგენი მუდმივმოქმედი კომი-
ოლანელი, ნეტარი იერონიმე, გრიგოლ დიდი,
და, მაგრამ ბოლოს ფარაონის კარზე აღზევდა ბის, ორგულობის მაგალითია ბიბლიაში კაენის სია” მისი მაღალყოვლადუსამღდელოესობის
ანასტასი სინელი), „ოდეს იქმნნეს ვარსკვ-
და მამა და ძმები ეგვიპტეში მიიწვია (დაბადება, მიერ აბელის მოკვლა მუხანათურად და ამ მანგლისისა და წალკის მიტროპოლიტ ანა-
ლავნი, მაქებდეს მე ხმითა დიდითა ყოველნი
37-50). მკვლელობის დაფარვა. კაენს „უთხრა ღმერ- ნიას (ჯაფარიძის) ხელმძღვანელობით.
ანგელოზნი ჩემნი”, – ეუბნება უფალი იობს
იოსები ცხოვრობდა ქანაანში. ის იაკობის თმა: ეს რა ჩაიდინე? შენი ძმის სისხლი მიწი-
(ძველი აღთქმა - იობი 38.7).
სწავლება ანგელოზთა სხვადასხვა და-
მეთერთმეტე ვაჟი იყო. იაკობს ვა-
ჟიშვილებს შორის ყველაზე მეტად
ღალატი
სის არსებობის შესახებ, საღმრთო წერილზე
დაყრდნობით, მრავალ ღმრთისმეტყველთან
იოსები უყვარდა, რადგან იგი მარ- ისტორიულ-
გვხვდება. მათ შორის განსაკუთრებით მნიშ-
თალი, მშვიდი და მორჩილი ყმაწვი-
ლი იყო. იაკობი არ ფარავდა თავის
თეოლოგიურ
ვნელოვანია პავლე მოციქულის მოწაფის,
სიყვარულს იოსებისადმი: როცა და- ჭრილში ქართველ
წმინდა დიონისე არეოპაგელის შრომა: „ცი-
ური იერარქიის შესახებ”. მან ანგელოზთა
ნარჩენი შვილები მთელ თვეებს სამწ- წმინდანთა
ყემსურში ატარებდნენ, იოსები მამას
ცხრა დასი განაჩინა – სერაფიმნი, ქერუბიმნი,
მუდამ შინ ჰყავდა და ჭრელი ტანი- მაგალითზე
საყდარნი, უფლებანი, ძალნი, ხელმწიფებანი,
მთავრობანი, მთავარანგელოზნი, ანგელოზ-
სამოსით მოსავდა. ძმებმა იოსების (მოკლე
შური ჩაიდეს გულში. ეს შური მალე
ნი.
სიძულვილად ექცათ ძმებს, მაგრამ მიმოხილვა)
სწორედ ხილული სამყაროს შექმნამდე,
ჯერ კიდევ ადამის მოდგმის ქვეყნად გაჩე-
სიძულვილისთვის მათ სხვა მიზე- წმინდა მეფე
ნამდე, დაიწყო შურისა და ამპარტავნების
ზიც ჰქონდათ. იოსებმა ორი სიზმარი
ნახა, ორივე სიზმარში ძმები თაყვანს
ვახტანგ
გამო სამყაროს შემოქმედის მიმართ პირვე-
ლი ღალატის გამოვლინება. ორგულობასა
სცემდნენ მას. როცა იოსებმა ძმებს გორგასალი
და მტრობას აქედან დაუდო სათავე სატანამ,
სიზმრები მოუყვა, მათი სიძულვილი
კიდევ უფრო გაძლიერდა.
(431-491)
რომელიც ადრე ერთ-ერთი ანგელოზი იყო და
ერთ დღეს, როცა იოსების უფ- „ქართლის ცხოვრების” მიხედ-
„ლუციფერი” ანუ მოელვარე ეწოდებოდა.
როსი ძმები მამის ცხვარს მწყემსავ- ვით, ვახტანგ გორგასალი 15 წლი-
იგი დაამარცხა მიქაელ მთავარანგელოზ-
დნენ, მამამ იოსებს სთხოვა, ძმები სა ასულა სამეფო ტახტზე. იგი
მა, ანგელოზთა დასის წინამძღოლმა (რომლის
მოენახულებინა. დაინახეს თუ არა ყმაწვილობიდანვე ყოფილა სწავ-
სახელი ებრაულად ნიშნავს: „რომელი ვითარცა
ძმებმა იოსები, ერთმანეთს უთხრეს: ლისმოყვარე საღმრთო რჯულისა
ღალატის თემა თეოლოგიურ ჭრილში

„მოდი, მოვკლათ!” მაგრამ უფროსმა ძმამ, რე- დან შემომღაღადებს...” [„ძველი აღთქმა”. დაბ. და სამხედრო საქმისა. ჯუანშერი შემდეგნა-
ღმერთი“). სწორედ ის შეებრძოლა და დაამხო
უბენმა თქვა: „არა, არ ჩაიდინოთ ასეთი რამ!” 4.10]. კაენმა ხომ ეს მკვლელობა ძმისადმი ირად გადმოგვცემს გორგასლის გამეფებას:
ღვთის წინააღმდეგ ამხედრებული სატანა და
მათ შეიპყრეს იოსები და ამომშრალ ჭაში ჩააგ- შურის გამო ჩაიდინა. ღალატი ნიკო ჩუბინაშ- „...ხოლო ვახტანგ იყო სწავლის მოსწრაფე
მის მსახურებთან ერთად ზეციდან გადმოაგ-
დეს, მერე დასხდნენ და მსჯელობა დაიწყეს, რა ვილის „ქართულ ლექსიკონში” შემდეგნაირად ფრიად სამღვთო-სამხედროთა, არამედ რა
დო. სწორედ ღმერთთან გატოლების ამპარტავ-
გაეკეთებინათ. არის განმარტებული: „ღალატი - მუხთლად იქმნა წლისა იე (ანუ 15 წლის - ვ. ო.), მოუწო-
ნებამ სატინუილი ბოროტ ანგელოზად აქცია.
ამ დროს ისმაელელმა კაცებმა ჩამოიარეს. შეთქმულება მოსაკლავად ვისსამე” ანუ „გან- და დიდებულთა და დაჯდა დალიჭსა ზედა
შემდეგ, ბიბლიაში აღწერილია პირველი
იუდამ ნახევარძმებს უთხრა: „მოდი, იოსები ის- ცემა” [ნ. ჩუბინაშვილი „ქართული ლექსიკონი”, და იწყო სიტყუად: „ეჰა დიდებულო მოიწია
ადამიანების – ადამისა და ევას შეცოდების მო-
მაელებს მივყიდოთ”. ისინი დასთანხმდნენ და თბ. 1961 წ. გვ. 408]. უკვდავი შოთა რუსთავე- ჩვენ ზედა მწუხარება ძლიერი, რამეთუ მოგ-
მენტი, რომელიც საფუძვლად დაედო ადამის
იოსები 20 ვერცხლად გაყიდეს. რა სიბოროტე ლი „ვეფხისტყაოსანში” ერთგან წერს: ვიხუნეს ჩვენ საზღვარნი ჩვენნი და გვერივ-
მოდგმის დაცემას და ცოდვის ბუნების შეძენას,
და სისასტიკეა! „მოახსენა: ორგულობა თქვენი ღმერთმან ნენ მტერნი ცოდვათა ჩენთათვის, ვინაჲთგან
რაც ადრე უცხო იყო ედემში უფლის ერთგულე-
მათ დაკლეს თხა, იოსების ტანსაცმელი შემანანა, ვსცოდეთ წინაშე ღვთისა და არა დავიცვე-
ბაში და თანხმობაში თანამცხოვრები ადამიანე-
სისხლში ამოსვარეს, მამას მიუტანეს და უთ- თუღა ოდეს შე-ღა-გცოდო, მაშინ მომკალ ნით მცნებანი მისნი” [ჯუანშრი „ქართლის
ბისათვის.
ხრეს: „ეს ვიპოვეთ, ნახე, იოსებისა ხომ არ მემცა განა!” ცხოვრება”, თბ. 1973 წ. გვ. 101]. ამ სიტყვებ-
ბოროტ სულს შეშურდა ადამ და ევას ნეტა-
არის?” იაკობმა შვილის ტანსაცმელი იცნო: [შ. რუსთაველი, სტრ. 419. „ვეფხისტყაოსა- ში კარგად ჩანს მეფის ქრისტიანული მრწამ-
რი ცხოვრებისა, მათ გველის სახით გამოეცხა-
„ეტყობა, ნადირმა შეჭამა!” – წამოიძახა მან. ნი”. პ. ინგოროყვას რედ. გვ. 240. თბ. 1970 წ.]. სი და ღვთისმოსაობა. იგი იბერიის სახელმ-
და და უფლის წინააღმდეგ დაუწყო საუბარი,
იოსების ძმებმაც ხომ ეს ჩაიფიქრეს. იაკობმა კაცობრიობის ცხოვრება ადამიანის სულ- წიფოს წარუმატებლობას მტერს კი არ აბრა-
რომ შემოქმედი იმიტომ არ გაძლევთ სიკეთისა
ძალიან განიცადა შვილის დაკარგვა და დიდ- ში ბოროტის ჩასახლების შედეგად ცოდვები- ლებს, არამედ საკუთარ და ერის ცოდვებს.
და ბოროტის ხიდან (ჩვენთვის ნაცნობი ვაშ-
ხანს გლოვობდა მას... მაგრამ იოსები არ მომ- თაა სავსე. მათ შორის ერთ-ერთი უმძიმესი ამ დროს საქართველოს დასავლეთიდან ბერ-
ლის) შეჭმის უფლებას, ღმერთივით შეიქმნები-
კვდარა, თუმცა ეს სხვა ისტორიაა და როგორ ცოდვაა უფლის, სამშობლოს, მოყვასის, ახ- ძნები აფხაზეთიდან უტევენ, უჭირავთ ეგრი-
თო და მარხვის დარღვევისა და ღვთის ურჩობი-
გვაგონებს მართალი იოსების 20 ვერცხლად ლობლის ღალატი. სისწყალი ციხე-გოჯამდე, აღმოსავლეთიდან
საკენ უბიძგებდა.
გაყიდვა, იუდას მიერ ქრისტეს 30 ვერცხლად როცა სულიერად უფალს ღალატობ, – სპარსეთი, ჩრდილოეთიდან ოსები აწიოკე-
წმინდა მამათა სწავლების მიხედვით, ადამ
გაცემას... აქაც საფუძველი შური და ამით გა- როცა არ შეგიძლია „გიყვარდეს მოყვასი ბენ მშვიდობიან მოსახლეობას. სწორად შე-
და ევას რომ ბოროტისთვის არ მოესმინათ და
მოწვეული გულქვა ღალატია. შენი” და ხშირად არღვევ მცნებას „არა ცილი ნიშნავს მეუფე ანანია (ჯაფარიძე), რომ მეფე
უფლის სიტყვის ერთგულნი დარჩენილიყვნენ,
ღალატის თემას ბიბლიაში ისევ აგრძელებს სწამო მოყვასსა შენსა წამებითა ცრუითა”, ვახტანგ გორგასლის მსგავსად, იმ ეპოქაში
ან შეცოდების შემდეგ მოენანიებიათ, თავის
იუდას მაგალითი, რომელმაც გასცა მუხანათუ- მაშინ სამშობლოსაც ღალატობ და შენს ხალ- ყოველი ქართველი ასე აზროვნებს, ამას ამ-
მართლება და ყვედრება არ დაეწყოთ უფლისთ-
რად შემოქმედი, უფალი იესო ქრისტე და სასიკ- ხსაც. მსოფლიოს ისტორიამ და, მათ შორის, ბობს ყოველი ქართველი და იყვნენ დიდ მწუ-
ვის, მაშინ მოწყალე ღმერთი მათ აპატიებდა...
ვდილოდ გაიმეტა უდანაშაულო ძე კაცისა... ბუნებრივია, საქართველოს ისტორიამაც ხარებაში, რადგანაც ღმერთმა უცხო ტომის
მაგრამ, სამწუხაროდ, ამ ცოდვამ – იგივე ღა-
იუდას ღალატის მაგალითი იმითაც არის იცის ღალატის უამრავი შემთხვევა სხვადასხ- დუშმანს მიუგდო ივერიელთა მამული სა-
ლატმა, უფლის ერთგულებისა და სიტყვისადმი
საინტერესო, რომ თვით ქრისტეს გვერდით, ვა სახისა და მასშტაბისა. ჯიჯგნად ქართველთა მიერ ღვთის მიმართ
და ღმერთის მორჩილების დარღვევამ, სათავე
ახლობელთა წრეში ყოფნაც არ შველის ბორო- ქართული ისტორიოგრაფიიდან ღალატის „განმრავლებულ ცოდვათა” გამო (მიტრო-
დაუდო კაცთა მოდგმაში ცოდვით დაცემას,
ტისაგან დასახსნელად ადამიანს. და მოყვასის დაუნდობლობის ბევრი მაგა- პოლიტი ანანია ჯაფარიძე) [„საქართველოს
ბოროტი ძალების სულიერი დაცემა-გადაგვა-
ასევე პეტრე მოციქულის ღალატი იმით ლითი შეიძლება გავიხსენოთ. განვიხილოთ სამოციქულო ეკლესიის ისტორია”. თბ. 2009
რების შემდეგ.
არის საინტერესო, რომ ასევე უფალი იესო თეოლოგიურ, უფრო ზუსტად, ისტორიულ- წ. გვ. 262].
კერძოდ, კაენისა და აბელის მაგალითით
ქრისტეს ახლობელ მოციქულთა წრეში აღმო- თეოლოგიურ ჭრილში ღალატის თემა სხვა- რა ჩანს ჩვენი ერის მატიანის ამ ამო-
კიდევ უფრო მძაფრდება ეს ცოდვა, როცა კაენ-
ცენდა იგი. პეტრე იმიტომ აღმოჩნდა მოღა- დასხვა ისტორიული პიროვნებების ზოგად ნარიდებიდან? პასუხი ერთია: ქართველი
მა, შურის გამო, საკუთარი ძმა ღალატით მოკ-
ლატის როლში, რომელსაც იგი მთელი ცხოვ- მაგალითზე, ხოლო შემდეგ საქართველოს ერი მეფე ვახტანგ გორგასლიდან (431-491
ლა და პირველი უდანაშაულო სისხლი დაიღვა-
რება ინანიებდა, რომ თავდაჯერებული იყო ეროვნული გმირის, დიდი მხედართმთავრისა წწ.) დაწყებული უფრო ახლოა V საუკუნეში
რა დედამიწაზე...
და სხვებზე აღმატებულად მიაჩნდა თავი და და მამულიშვილის გიორგი სააკაძის ცხოვ- უფალთან, ვიდრე დღეს. მეფე, ერი და ბერი,
საუკუნეების მანძილზე დღემდე იმკის
ამბობდა: უფალო, ყველამ რომ გიღალატოს, რების მაგალითზე, იმდროინდელი უმნიშვნე- სხვას კი არ აბრალებს თავის გაჭირვებას და
სამყარო ამ ცოდვებით გამოწვეულ სავალა-
მე არ გიღალატებო და მამლის შეყივლებამ- ლოვანესი მოვლენების თეოლოგიურ ჭრილში მტრის შემოსევას, არამედ მორჩილად მიიჩ-
ლო შედეგებს... ბევრი შემზარავი მაგალითი
დე სამჯერ უღალატა. ანუ ადამიანს ღმერთის ანალიზით დავადგინოთ ჭეშმარიტება. ნევს ღვთის სასჯელად, ცდილობს გამოას-
შეიძლება მოვიყვანოთ კაცობრიობის ისტორი-
იმედი უნდა ჰქონდეს და არა საკუთარი თავის. გიორგი სააკაძის ანუ დიდი მოურავის პი- წოროს თავისი შეცდომები და ღვთის გზით
იდან შურისა, ამპარტავნებისა, გაცემისა, ღა-
„მაგრამ ღმერთი არ გასწირეს” – შოთა ბრძა- როვნება ავირჩიეთ იმიტომ, რომ დღემდე ორ- იაროს.
ლატისა.... ქვეყნიერება მოელოდა ამ ცოდვის
ნებს. გვარი აზრი არსებობს ამ ტრაგიკული ბედის ამ დროს არც ვახტანგ მეფე, არც ქარ-
ბორკილთაგან განმათავისუფლებელ მესიას...
დასკვნა ერთია: ადამიანში ცოდვა, რომე- მამაც პიროვნებაზე. ერთნი მას გმირად მოიხ- თველობა არ არის მშიშარა და ლაჩარი. ვა-
თუმცა თვით მაცხოვარსაც უდიდესი ღალატი,
ლიც ადამ და ევადან მოსდევს, ყველაშია ჩა- სენიებენ, მეორენი კი – მოღალატედ. ჩვენ მიერ რან-ხოსრო-ტანგ-მგელ-ლომ-მუზარადიანს
გაცემა და ჯვარზე გაკვრა ხვდა წილად იუდა-
ბუდებული და ბოროტის ძირი ყველა ადამიან- ახლად აღმოჩენილი ისტორიოგრაფიული მასა- ნიშნავდა სპარსულად გორგასლის სახელი,
საგან – მისივე მოწაფისაგან...
ში სახლობს. მხოლოდ მას არ უნდა მივცეთ ლის ანალიზით გვინდა თეოლოგიურ ჭრილში რამეთუ იგი ბრძოლაში მგელ-ლომიანი მუზა-
როცა ადამიანები ცდილობდნენ გამხდა-
გაფურჩქვნა-აღმოცენების საშუალება ჩვენი პირუთვნელად წარმოვაჩინოთ მტყუან-მართა- რადით ომობდა მამაცურად. არსებობს სხვა
რიყვნენ ადვილი გზით ღმერთივით, უფალი
უფალთან ყოფნით, ლოცვითა და მარხვით, ლი. ამას გვავალებს ჩვენი ბრძენი კათოლიკოს- ვერსიაც, რომელიც ილია ჭავჭავაძემ გაზეთ
თვით იმოსავს კაცის სახეს, ადამიანთა დიდი
ქრისტიანული ცხოვრების წესით, აღსარება- პატრიარქის ილია II-ის 2015 წელს წარმოთქ- „ივერიაში” (№144) დაბეჭდა 1902 წელს:
სიყვარულისა და მისივე ქმნილების მიმართ
ზიარებით. ე. ი. ადამიანი თავისი ცხოვრების მული საოცარი სიტყვები: „გიორგი სააკაძე იმ „სპარსელები ქართველებს გურგებს გვეძახ-
ერთგულების გამო და ჯვარს ეცვა კაცთათვის,
მანძილზე არ უნდა მოდუნდეს, რათა ბოროტ- პიროვნებათა რიცხვს მიეკუთვნება, რომელთა დნენ და კასპიის ზღვასაც გურგების ზღვას
რათა ადამის მოდგმა სულიერი სიკვდილისგან
მა ვერ იპოვოს მასში ნიადაგი. შესახებაც კამათი სულ იქნება. ერთნი მას გა- (ერთ-ერთი სახელია კასპიის ზღისა - ვ. ო.),
ეხსნა...
ღალატი სათავეს ქრისტიანული მოძღვ- ნიკითხავენ, მეორენი კი გმირად წარმოაჩენენ. ე. ი. ქართველების ზღვას. სწორედ ამიტომ
და მაინც, როგორ შეუძლია ადამიანს გან-
რების მიხედვით ამპარტავნებისგან და შურის- ამ პიროვნებას მეტად რთულ დროს მოუწია ვახტანგსაც გორგასლანს ეძახდნენ მისი ვაჟ-
ღმრთობა... ისევ წმინდა მამათა გამონათქვა-
გან იღებს. ამპარტავნება ერთ-ერთი შვიდ მო- ცხოვრება და თავის ასპარეზზე მოღაწეობისას კაცობის გამო, ე. ი. ქართველთა ლომი, ანუ
მებით, ეს მხოლოდ ღვთის და მოყვასის ერთ-
მაკვდინებელ ცოდვათაგანია. იგი არის ცრუ – მრავალი ფაქტორისათვის ანგარიშის გაწევა. ქართველების ლომიო”.
გულებით, უფლის მორჩილებითა და თავმდაბ-
გრძნობა საკუთარი თავის უპირატესობისა, დაუშვა ძალიან დიდი შეცდომებიც, მაგრამ, საქართველოს გასაერთიანებლად წარ-
ლობითაა შესაძლებელი და არა ღალატით და
ანუ ქედმაღლობა, ზეობა, გოროზობა, რაც ვფიქრობთ, სამშობლოს სიყვარული მისთვის მოებულ ბრძოლებში მოპოვებული წარ-
მადლის მიტაცებით. შორს რომ არ წავიდეთ,
უპირისპირდება სიმდაბლეს (თავმდაბლობას) უმთავრესი იყო. მატებების პარალელურად ვახტანგ მეფე
თვით ქრისტე ღმერთი ბრძანებს სახარებაში,
და შეიცავს სიცრუის ელემენტებს, არამართე- ღმერთმა შეიწყალოს გიორგი სააკაძის უკვ- საეკლესიო საქმეთა და
რომ ათი მცნებიდან ყველაზე უმთავრესი ორი
ბულ დამოკიდებულებას და შეხედულებას სა- დავი სული”. ეკლესია-მონასტრების კე-
მცნებაა, რომელზედაც დგას სჯული და სარწ- 
კუთარი თავისა და გარემომცველთა მიმართ გიორგი სააკაძემ მთელი ეპოქა შექმნა. თილმშნებლობა-გამგებ-
 ლობითაც გამოირჩეოდა. მის თვინიერ ალი შუაბის ძისა” – წერს ჟამთააღმ- გორც იქნა, ჩააღწიეს ნიგალას, თითქოს თავი არაბებმა ადვილად მონახეს 30 ვერცხლად გა-
მიერ არის საფუძველჩაყრი- წერელი „ქართლის ცხოვრებაში”. ქართლის სამშვიდობოს დაიგულეს, მაგრამ სწორედ აქ ყიდული იუდების ბრბო...
ლი და აშენებული უძველესი შემომტკიცების შემდეგ ბარდავიც ქართლს შე- დატრიალდა ტრაგედია. უზარმაზარი მეფე საქართველოს ისტორიიდან მრავალი შემ-
ქართული ტაძრები: მეტეხის, მოუერთა და სამი წლის მანძილზე მის „სახლად აშოტ კურაპალატი გვიან მიხვდა, რომ მის წი- ზარავი მაგალითი შეიძლება მოვიყვანოთ ღა-
წილკნის, სამთავისის, ანჩისხატის და სხვ. იყო ტფილისი და ბარდავი”. გამოხდა ხანი და ნააღდეგ საშინელი ღალატი მოემზადებინათ. ლატისა, გამცემლობისა, ორგულობისა, რომ-
484-491 წლებში. 482-484 წლებში ახალი დე- „განძლიერდა ხელმწიფება აგარანთა და იწყეს ეგონა ნიგალაში ერთგული ხალხი დახვდე- ლებიც ვინმეს (არა აქვს მნიშვნელობა მდიდა-
დაქალაქის გალავნის მშენებლობას იწყებს ძიება აშოტისა და ვერ უძლო წინააღმდგომად ბოდა, მაგრამ მოღალატეები და ორგულები რია თუ ღარიბი, თავადია თუ მეფე, გლეხია თუ
[ვ. ოთარაშვილი „ძველი ანჩისხატის ტაძარი მათდა აშოტ და ივლტოდა მათგან”. საქართ- დახვდნენ... სწორედ მათ აღმართეს მეფის აზნაური, საერო პირია თუ სასულიერო, კაცია
ტფილისში, 2001 წ. გვ. 4]. მას კავშირი აქვს ველოს დედაქალაქი თბილისი კვლავ არაბებმა წინააღმდეგ მახვილი, ვისგანაც დაცვას მო- თუ ქალი) ჩაუდენია, სული ბოროტისთვის მი-
ჩვენს დიდ წმინდანთან პეტრე იბერთან და, ჩაიგდეს ხელში და აშოტ კურაპალატი მტერს ელოდა აშოტ კურაპალატი. შეთქმულება კარ- უცია, იუდას გზას დასდგომია, შედეგი ყოველ-
სავარაუდოდ, მისი არქიტექტურული ნახა- განერიდა და გადაწყვეტილი ჰქონდა წასვლა გად იყო ორგანიზებული. აშოტ მეფეს მცირე თვის ტრაგიკულია, უარყოფითია, დამანგრევე-
ზების მიხედვით აწარმოებს ქრისტიანულ თანხმლები ამალა ამოუხოცეს, რადგან შეთქ- ლია...
ეკლესია-ტაძრების მშენებლობას საქართ- მულნი რიცხობრივად დიდად სჭარბობდნენ გავიხსენოთ კიდევ ჩვენი ისტორიიდან
ველოში. ვახტანგ გორგასლის ცხოვრება, მათ. მეფემ ვერაფერი გააწყო ბრძოლით, რამდენიმე ღალატის მაგალითი: IX საუკუნე-
დაბადება-გარდაცვალების თარიღები გა- ცხენიდან ჩამოხტა და იქვე მდგარ თავის ში თბილისის ამირა საჰაკის კარზე გაზრდილი
მოიკვლია შესანიშნავმა ქართველმა ისტო- აშენებულ პეტრე-პავლეს ეკლესიას მიაშურა, „დიაკვანი ცქირი”, როცა გრიგოლ ხანძთელის
რიკოსმა ვახტანგ გოილაძემ [ვ. გოილაძე ალბათ, იმის იმედითაც, რომ წმინდა ტაძარში მკვლელს მოისყიდის რამდენიმე „გრინვა ფეტ-
„ვახტანგ გორგასალი და მისი ისტორიკო- ხელს არ ახლებდნენ... შესაზარი ტრაგედია ვის მარცვლად და რამდენიმე თხად”... მიზე-
სი”, თბ. 1991 წ.] და მეუფე ანანია ჯაფარი- კი სწორედ ეკლესიაში დატრიალდა: მეფის და ზი: „მოითხოვა ანჩის საყდარი უკეთურმან მან
ძემ [„ვახტანგ გორგასალი”. თბ. 2009 წ.]. ქვეყნის მოღალატე მდევრებმა ეკლესიაში, ცქირმან” – გვეუბნება გიორგი მერჩულე. „ასოჲ
ვახტანგ გორგასლის ცნობილი სიტყვე- ზედ საკურთხეველთან დაკლეს მეფე აშოტ დამპალი” – ასე უწოდებს ნადიაკვნარ ცქირს
ბია: „ეძიებდეთ ქრისტესათვის სიკვდილსა კურაპალატი-ბაგრატიონი. აი, რას წერს გიორგი მერჩულე. ამ ორ სიტყვაში ყველაფერი
სახელსა მისსა ზედა, რათა წარუვალი დი- „ქართლის ცხოვრების” მემატიანე: „რამეთუ დევს ბოროტს შეპყრობილი კარიერისტი ნაძი-
დება მოიგოთ”, რომელიც ყველა ჭეშმარი- დაკლეს იგი მუნ ვითარცა ცხოვარი აღსავალ- რალა და ამპარტავანი ცქირისა. გრიგოლ ხან-
ტი ქართველი ქრისტიანის გულს დღესაც სა საკურთხევლისასა და სისხლი მისი დათხე- ძთელი კი ამ უკვდავ ჰაგიოგრაფიულ ძეგლში
ათბობს და მაცხოვრისათვის და სამშობ- ული დღესაცა საჩინოდ სახილველ არს...” ე. მთელი თავისი სულიერი სიწმინდით და დიდე-
ლოსათვის თავდადების ჟინით აღავსებს. ი. საქართველოს მეფის თავზე დატრიალებუ- ბულებით, მაგრამ თავშკავებითა და მოწიწებით
მშვენიერი ხალხური ლექსია მიძღვნილი ლი უბედურებისას მე-9 საუკუნეში დანთხე- არის წარმოჩინებული: „რამეთუ არქიმანდ-
გორგასალ მეფისადმი: ული სისხლი ეკლესიის საკურთხეველზე მე- რიტი იყო იგი დიდებულთა მათ უდაბნოთა”...
„ვახტანგ მეფე ღმერთს უყვარდა, 11 საუკუნეშიც „იხილვებოდა”, როცა ჩვენი სწორედ უფალმა და დედაღვთისმშობელმა
ციდან შემოესმა რეკვა... მემატიანე ამ ისტორიას წერდა. საკვირველი გადაარჩინა უდიდესი მეუდაბნოე ქართველი
იალბუზზე ფეხი შესდგა, ღალატის და ორგულობის ერთ-ერთი შემაძრ- მამა მკვლელის ისარს, რომელმაც ხანძთელის
დიდმა მთებმა იწყეს დრეკა”... წუნებელი პიკია ჩვენი წარსული ისტორიისა. თავზე ღვთიური აურა დაინახა. ისე საოცარია,
მრავალი საგმირო მაგალითის მოყვანა აშოტ კურაპალატი შემდეგ არტანუჯში წაას- მე-9 საუკუნეში ის მოსყიდული მკვლელი უფრო
შეგვიძლია და ვახტანგ გორგასლის მიერ ვენეს მისმა ერთგულმა ქართველობამ და მი- ახლოს იყო უფალთან თუ ილია ჭავჭავაძის
მოგებულ ბრძოლათა აღწერა, მაგრამ „ქარ- სივე აგებულ ტაძარში დაკრძალეს. მოღალა- მკვლელები 1907 წელს წიწამურის გზაზე, რომ
თლის ცხოვრება” (ჯუანშერი) ვახტანგ გორ- ტეებზე შურიც იძიეს ივერიელებმა: ჭოროხის შუბლი გაუგმირეს ერის მამას და ვერც ილიას
გასლის ბრძოლაში სასიკვდილოდ დაჭრის ხეობაში წამოეწივნენ შეთქმულ იუდებს და ბუმბერაზობა და ვერც ღვთის ნათელი ვერ და-
ამბავს ასე გადმოგვცემს: „...მუნ ბრძოლასა
სპარსმან ვინმე სცა ისარი ვახტანგ მკერდ-
ვახტანგ გორგასალი მუსრი გაავლეს.
მაგრამ ისმის ისევ კითხვა: ვინ და რატომ
ინახეს მომავალი წმინდანის თავზე.
არადა, რა საოცარი ჰიმნოგრაფიული და
გიორგი სააკაძის მაგალითზე

სა...” მაგრამ ნეტა მტრის გამოსროლილ ისარს საბერძნეთში. იგი ცოლ-შვილთან და მცირე პოეტური მემკვიდრეობა დაგვიტოვა დიდმა
მოეკლა გორგასალი! სინამდვილეში მტრის სპასთან ერთად გზად ჯავახეთში დასასვენებ- მამამ გრიგოლ ხანძთელმა „იამბიკონნი”, „გა-
ისარს არ დაუჭრია სასიკვდილოდ სასიქადუ- ლად ფარავნის ტბასთან შეჩერდა. მძინარე სა- ლობანი აღვსებისანი”, „გალობანი ნათელთანი”,
ლო ქართველი მეფე. იგი ღალატით მოკლეს. მეფო ამალას უეცრად სარკინოზები დაესხნენ „სტიქარონნი ნათელთანი და ჰაბო ისმაიტელ-
ფეოდალების ღალატმა იმსხვერპლა. თავისი- თავს და თითქოს სასიკვდილოდ იყვნენ განწი- ყოფილისა ქართველისანი”, „ძლევაჲ ჯვართა
ვე მხლებელ მონას მოაკვლევინეს, რომელ- რულნი ქართველნი, მაგრამ „შეეწია ღმერთი ბარბაროზთა ზედა”, „ჯვარისა გამოჩინებაჲ
მაც კარგად იცოდა სადა ჰქონდა გორგასალს აშოტ კურაპალატსა და კნინსა ლაშქარს მისსა, იერუსალემს, გოლგოთას, და ჯუარისა აღმარ-
ჯაჭვის პერანგი გარღვეული... აი, რას გად- მოსცა ძლევაჲ მათ ზედა და მოსრნეს სიმრავ- თვაჲ მცხეთას” და თითქოს ეხლაც ყურში გვეს-
მოგვცემს ერთი უმნიშვნელოვანესი ისტორი- ლენი ურიცხვნი მტრისა”. აშოტ კურაპალატმა მის მისი უფლის რწმენითა და სასოებით ნათქ-
ული ცნობა ამის შესახებ: „ხოლო მოიკლა იგი ამ გამარჯვებაში ღვთის ნიშანი განჭვრიტა და ვამი სიტყვები:
სპარსთა ბრძოლასა შინა მონაყოფილისაგან საბერძნეთში წასვლა გადაიფიქრა და შავშეთ- „...რჩეულნო ღმრთისანო,
მისისა, რამეთუ იცოდა განახევი ჯაჭვისაჲ კლარჯეთში დარჩენა გადაწყვიტა. ამ დროს პატიოსანნო მეფენო,
ღლიასა ქუეშე. და აღიპყრა რა ხმალი თვისი, სამხრეთ საქართველო მტერთა შემოსევე- გიხაროდენ ქრისტეჲს მორწმუნენო,
რათა სცეს კაცსა სპარსთაგანსა, მონამან მან ბის და ხოლერის ეპიდემიის გამო სავალალო რომელთა ღმრთისაგან მოგიღებიეს
ბოროტმან ჰკრა ისარი ღლიასა ქუეშე და მით მდგომარეობაში იმყოფებოდა, მოსახლეობაც საჭურველი მტკიცე –
მოჰკლა...” [ვ. ჭელიძე „ქართლის ცხოვრების გაწყვეტის პირზე იყო. მემატიანე ბრძანებს: უძლეველი ჯუარი,
ქრონიკები”, თბ. 1997 წ. გვ. 252]. „მცირედდღა დაშთეს კაცნი ადგილ-ადგილ”. და მით დასთრგუნენით
ბუნებრივია, მეფის ახლობელთა წრის აშოტ კურაპალატმა-ბაგრატიონმა აღადგინა ნათესავნი წარმართთანი
გარდა არავის ეცოდინებოდა, რომ იღლიის კეთილმსახური ვახტანგ მეფის მიერ აგებული აწ და უკუნითი უკუნისამდე...
ქვეშ რკინის პერანგი გარღეული ჰქონდა გორ- არტანუჯის ციხე, რომელიც მურვან-ყრუს შე- და გულში ვიძახი კრძალვით: ამინ!”
გასალს. ვის და რა შურდათ ვახტანგ მეფისა, მოსევებისას დაინგრა. მის მახლობლად ქალა- [პ. ინგოროყვა. „თხზულებათა კრებული”.
დღესაც უპასუხოდაა თითქოს ეს კითხვა... ქი აღაშნა და ბაგრატიონთა სამბრძანებლად ტ. III. თბ. 1965 წ. გვ. 391.]
განა საკვირველი არ არის ასეთ ზნეკე- გამოაცხადა. ასევე მორწმუნე მეფემ ააშენა ამ ისევ ისმის კითხვა: შეიძლებოდა ასეთ მე-
თილ და გმირულად მეომარ მეფესაც გა- მხარეში პეტრე და პავლე მოციქულების სახე- უდაბნოე წმიდა მამაზე იარაღის აღმართვა?
მოუჩნდა საახლობლო წრიდან მოღალატე ლობის ეკლესია. ჟამთააღმწერელი საქართ- ვინ იყო მკვლელობის დამკვეთი? რა ეროვ-
იუდა, რომელმაც „იორსა ზედა” ერთ-ერთი ველოს ისტორიისა წერს: „მრავალგზის მოსცა ნების? ვინ იყო შემსრულებელი? რა ეროვნე-
ბრძოლის დროს 491 წელს იღლიის ქვეშ „გან- ღმერთმან აშოტ კურაპალატსა ძლევა და დიდე- აშოტ კურაპალატი ბის?
რღვეულ” ჯაჭვის პერანგში შხამიანი ისარი ბა ბრძოლასა შინა...” სამხრეთ საქართველოში ერთი მხრივ პასუხი ასეთია: იუდას ეროვნება
სტყორცნა და სასიკვდილოდ დაჭრა ფილტ- ამ დროსვე მოღაწეობდა უდიდესი წმინდა ქარ- არა აქვს. ვერც რუის-ურბნისის 1104 წლის საეკ-
ვში სულიერადაც და ფიზიკურადაც (იგი 2 თველი მამა – ერთ-ერთი დიდი სვეტი ივერიელ- მოკლა ქართლის მეფე აშოტ დიდი კურაპალატი? ლესიო კრების მომწვევი და ჩამტარებელი „ქვაბ
მ 40 სმ იყო) უდიდესი ქართველი მეფე. რა თა სახელმწიფო და ეროვნული ცნობიერებისა მეისტორიე მკვლელთა ვინაობას მშრალად ავაზაკთაგან ქმნული” ღვთის სახლის უღირს-
ნაღვლიანი სტრიქონებია „ქართლის ცხოვ- – გრიგოლ ხანძთელი (759-861 წწ.). ამ დროს გადმოგვცემს: „მოიკლა... აშოტ ხელითა ოროზ- თაგან განმწმენდი, დიდგორის და მრავალ ომთა
რებაში” ღვთისნიერი მეფის გარდაცვალბის საქართველოს ეს ძირძველი მიწა-წყალი, რომე- მოროზის ძეთათაო...” მაგრამ, სამწუხაროდ, მომგები „მკლავითა ძლიერითა”, „ვითა ლომი”
თაობაზე: „...გარდაიცვალა მხნე და მოწამე- ლიც დღეს, სამწუხაროდ, თურქეთის მიერ არის არაფერია თქმული ვინ მოამზადა ეს კარგად და „ვითა გრიგალი” – დიდი მეფე დავით აღმაშ-
ობისა ღირსი გორგასალ...” [„ქც” თბ. 1973 წ. ოკუპირებული, ქართული კულტურის, სული- ორგანიზებული შეთქმულება, როგორ მოამ- ნებელი, უბადლო მეფსალმუნე და ღვთისმოშიში
გვ. 115], თუმცა მანამდე ქრისტეს სჯულის ერების უდიდესი ცენტრი იყო. აშოტ კურაპა- ზადეს? უპასუხო კითხვებია კვლავ! წმინდა ვერ გადაურჩა ერთხელ კარვის პირას მდგომი
ერთგულება დაავალა მომაკვდავმა თანმხ- ლატი მთელი საქართველოს გასაერთიანებლად ექვთიმე თაყაიშვილი სამართლიანად შენიშ- მისთვის შინაურ მოღალატეთა ნასროლ ისარს.
ლებთ. ემზადებოდა, მაგრამ... ნავს: „ვინც უნდა ყოფილიყვნენ აშოტ მეფის უფალმა არ ინება მისი სიკვდილი და გულზე
აი, ასე ღალატით აღესრულა წმინდა არაბთა ერთ-ერთი თავდასხმის მოლო- მკვლელები, რასაკვირველია, არაბთაგან იყვ- დაკიდებულმა მთავარანგელოზის ხატმა იხსნა
მეფე ვახტანგ გორგასალი. დინში აშოტ კურაპალატი ლაშქრის შეგრო- ნენ მოსყიდულნი და მოგზავნილნიო...” [ვ. ჭე- გმირი მეფე... იუდას თესლი ერია თურმე დავით
ისმის კითხვა: განა რა დანაშაული ჰქონ- ვებას შესდგომია, როგორც გადმოგვცემს ლიძე „ქართლის ცხოვრების ქრონიკები”, თბ. აღმაშენებლის საახლობლო წრეშიც...
და მაცხოვრის ერთგულ ვახტანგ გორგა- „ქართლის ცხოვრება” – „კუალად გამოვიდა 1997 წ. გვ. 428]. მეც ასე მგონია, რომ არაბთა- არც ერეკლე II-ს აკლდა მოღალატეები კრწანი-
სალს, რომ მუხანათურად დაჭრეს სასიკვდი- აშოტ, რათა შემოიკრიბოს სპანი” [„ქც”, ტ. IV, გან მოსყიდულ იუდათა ნამოქმედარია აშოტ სის ომში და მიუხედავად ქართველთა ჯარის სიმ-
ლოდ მოღალატის ხელით? გვ. 129, თბ. 1973 წ.]. ასევე „ქართლის ცხოვ- კურაპალატის „ცხოვარივით დაკვლა” საკურ- ცირისა, მტრის გამარჯვებაში დიდია „დამსახურე-
რების” სუმბატ დავითის ძის „ქრონიკიდან” თხეველზე. ქართველები იყვნენ მკვლელები, ბა” შინაური იუდა-გამყიდველებისა...
წმინდა მეფე აშოტ ვგებულობთ: „განვიდა აშოტ, რათამცა შეკრი-
ბა ლაშქარი ბრძოლისათვის სარკინოზთასა”
რადგან როცა ეკლესიას თავს აფარებდა მეფე,
ფიქრობდა, რომ წმინდა ადგილას, სალოცავ
არც ილია ჭავჭავაძის მკვლელები არ მო-
სულან საგურამოს გზაზე წიწამურთან სხვა
დიდი კურაპალატი [„ქც”, ტ. I, თბ. 1955 წ. გვ. 253]. საუბედუროდ, ტაძარში მეფის სისხლს ქართველი არ დაღვრი- კონტინენტიდან და სიტყვები „ილია ვარ!”
(ბაგრატიონი) როგორც მემატიანე გადმოგვცემს, „სპათა
შემოკრებამდე დაესხნენ სარკინოზნი, და ივ-
და, რაშიც „ქართლის ცხოვრებაც” გვემოწმე-
ბა, რომ „დაესხნენ თავს უცნაურად”. შემდგომ
ქართველ მოღალატეთა ნასროლმა ტყვიებმა
დაადუმა...
(813-826) ლტოდა აშოტ ნაგალით, რათა ჰპოვოს სპანი დროის საქართველოს ისტორიის მკვლევარები მსგავსი მაგალითები, სამწუხაროდ, მრავ-
თვისნი”. როგორც ჩანს, მტრის დიდი ლაშქ- ვარაუდობენ, რომ აშოტ კურაპალატი თავისი- ლადაა ჩვენი ერის (და არა მარტო ჩვენი!) ის-
„...განადიდა უფალმან მეფობა აშოტ კურა- რის თავდასხმას ელოდებოდა აშოტ მეფე და ვე ქვეშევრდომმა ფეოდალებმა მოკლეს. ეს ის ტორიაში...
პალატისა ბაგრატოვანისა” – იუწყება „ქართ- თავად ჰქონდა გადაწყვეტილი ჯარის შეგრო- ფეოდალები იყვნენ, ვისაც არ აწყობდათ აშოტ გიორგი სააკაძესთან დაკავშირებით
ლის ცხოვრების” მემატიანე [„ქართლის ცხოვ- ვება, მაგრამ ვიდრე ლაშქარს შეკრებდა, სა- კურაპალატის მიერ გაერთიანებული მძლავრი ცოტა უცნაურად არის საქმე. აქ ქართველე-
რება”, ტ. II, თბ. 1973 წ. გვ. 128. „ქართლის მეფოს სხვადასხვა კუთხიდან, მანამდე მეფეს ქვეყნის არტახებში ცხოვრება და სამთავრო- ბიც და უცხოელებიც, საქართველოს მტრე-
ცხოვრება”, ტ. I, თბ. 1955 წ. გვ. 252]. გიორგი თავს დაესხა მოსყიდულ მეომართა ჯგუფი [ვ. ებად დაქუცმაცებულ ივერიაში ავკაცობის ბიც და ქართველი ისტორიკოსებიც, გმირა-
მერჩულეს თხზულებაშიც ხშირად ვხვდებით ჭელიძე, „ქართლის ცხოვრების ქრონიკები”, მეტი უფლება ჰქონდათ და პიროვნული გამ- დაც აღიარებენ დიდ მოურავს და მოღალატის
ანჩის ეპისკოპოსთან დაკავშირებით აშოტ თბ. 1997 წ. გვ. 427-429]. პირველი შეტაკების დიდრების მეტი საშუალება. ასეთია, სამწუხა- ხალათითაც მოსავენ. ამიტომ საჭიროა ერთ-
კურაპალატის სახელს. მან მეფედ დადგინე- დროს მეფე, რომელსაც მცირე ამალა ახლდა როდ, ფეოდალური ურთიერთობის ხასიათი, ხელ და სამუდამოდ დადგინდეს სიმართლე
ბისთანავე დაიწყო ბრძოლა საქართველოს და ჯარის შეკრება ჯერ ვერ მოესწრო, გადარ- მისი სოციალური არსი. მსხვილ ფეოდალთა პო- ისტორიული მოვლენებისა და ფაქტების თე-
გაერთიანებისთვის. ისარგებლა არაბთა დაუძ- ჩა ცოცხალი, გაცლა ამჯობინა და ნიგალისა- ლიტიკური ხედვა ეროვნულ სახელმწიფოებრივ ოლოგიური ანალიზის საფუძველზე.
ლურებით და თბილისიდან განდევნა აგარიან- კენ გასწია, სადაც უკვე ეგულებოდა თავისი აზროვნებას უმეტეს შემთხვევაში მოკლებუ-
ნი. „ტფილისს არავინ დარჩა სარკინოზთაგანი, ერთგული ლაშქრის ნაწილი შეკრებილი. რო- ლია და ამ შემთხვევაშიც ქართველებს შორის გაგრძელება იქნება
6 ლიტერატურული მესხეთი ესსე 2018 წელი, ივლისი
პლანეტის ახალმა რელიგიამ პერიოდულად სიყვარული. ჩვენ ხომ შორსა ვართ ამდაგვარ ტის რელიგიურ მარად კონფლიქტურსა და ხში-
რეზო ადამია გაანადგურა უსასტიკესი წარმართობა და, სამ- ზეციურ-ღვთიურ მოულოდნელობათაგან. ეს რად დამღუპველ ნერვიულ შავბნელ მოზაიკას.
წუხაროდ, მათგან შეუგნებლებმა იმ დროთა, აუხდენელი ნატვრა ჩემეული ლოცვაა თავად უხსოვარი დროიდან ადამიანის უკეთურობა
ვარსკვლავეთური სამყაროს ჭეშმარიტად შორეული უფლის, ზემოქმედებით შექმნილი ხე- და, ნეტავიც კია ფრიად თავისებურებებით. და ბოროტება ყველგან ყელაფერს მისწვდა და
მოაზროვნე, ქრისტიანული ზეჰუმანური რელი- ლოვნების ნიმუშ-შედევრებიც მიაყოლეს. უჩვენოდაც, უსასრულობის ღმერთისთვის, ყვე- უკუნეთური კვალი დატოვა, მაგრამ ზეციურ
გიის უფლისეული სიახლე მისიით, მაცხოვრის რელიგიურად უძლიერეს იუდეველებს კი ლაფერი წინასწარ ნათელია. საუბედუროდ, ადა- ანგელოზებს ავი ქმედებით ვერასოდეს მიუახ-
ოთხი თავდადებული მოსწავლე ერთდროულად ვერაფრით ვერ გაეკარნენ, აქ რაღაც კოსმო- მიანში ჩასახულ ეშმაკეულ ბოროტად შობილ ლოვდა: მხოლოდ გამუდმებითი თხოვნა-მუდა-
დედამიწის არც ერთ ქვეყანას არ ხლებია: ამ სა- სურ კანონ-წონასწორობასთან გვაქვს შეხებები. თვისებებს ხშირად და საბოლოოდ არაფერი არ რით და მორჩილებით, იმედის თვალ-გონებით
ხის მოციქულეობრივი მოვლენა მთელს საქრის- საუბედუროდ, წარმართობის მოშლას მოჰყვა ჯაბნის. ეს უკვე ცალკე, ისევ კოსმიური მიუწვ- შესციცინებს. გვიკვირს და ისმის კითხვა, რა-
ტიანოში მართლაც რომ იშვიათობაა. პირველი ადამიანების დიდი მსხვერპლი, ალბათ, დადგე- დომელი უღვთო მკაცრი ძალაა მარად უსაშვე- შია მდგომარეობა? რათა კოსმოსურ უტეხ, სუ-
საუკუნის მეორე ნახევარში დიდი და მრავალ- ნილია სამყაროში ღვთიური სიახლე – დიადური, ლო და მეცნიერულადაც შეუსწავლელი. თქვენ, ლიერ, იდუმალ, უფლისეულ ზეენერგიულ ფე-
სარწმუნოებრივი ისრაელიდან, სამარადისოდ გარკვეულ თავდადებას მოითხოვს: ამას, მგონი, ჩემზე ძლიერნო, ჯობია მას მიხედოთ და ღვთის- ნომენთან გვაქვს სიახლოვე, როგორც დედამ-
აღმდგარი იესოს ღვთიური მითითებით ყოველ- ვერც ერთი ზეძალა ვერ გაითვალისწინებდა, ნიერად გაანელოთ უკუღმართული თვისებები, ზესთან, მიუდგომელ-მიუწვდომელია ცოცხალი
მხრივ დარწმუნებულნი და წინასწარმეტყვე- კოლხეთ-იბერიაში კი, როგორც მოგახსენეთ, ვინემ ღრმად მორწმუნის კეთილ და ალალ ნატვ- არსებანი, ასევეა ყოველთა მფარველ ანგელო-
ლურად უძველეს კოლხეთს გულითადი და სუ- ყოველივე სასტიკი შეწირვები შედარებით ნაკ- რას, ალმაცერად უყურებდეთ, რათა ყოველივე ზებთანაც, თავისი ვარსკვლავეთური განსხვა-
ლიერი ნდობით მხსნელად გამოეცხადნენ (სამ- ლებად მოხდებოდა. ჭეშმარიტებამ უფრო იბე- ჩემეული ისევ მართალი ცისარტყელას პლა- ვებული სულიერი თუ სივრცობრვი სიშორით. ამ
შობლოდან განდევნილები კოლხეთ-იბერიაში რიის წარმართული ბოროტი კერპები დაამსხვ- ნეტარიუმის ანარეკლი ფერებიდან მოედინება ფორმის შეუძლებლობაზე მოკრძალებით, წუთი-
ღვიძლ შვილებად გრძნობდნენ თავს). ღვთისგან რია და მათ ადგილას სიკეთის, სიცოცხლის და შეუდარებელი მზიური და კეთილმოსიყვარულე ერად მაინც ვიფიქროთ და, ალბათ, მთავარანგე-
განმანათლებლად მოვლენილებმა, შორეული სიყვარულის წმიდათაწმიდა ხეები აღმოაცენა. ზრახვებით. ვის ჰკითხეს ან ვინ უთანხმდება ლოზიც რომ განკაცებულიყო, მაშინვე წიოკით
წარსულის ლეგენდარულ მიწაზე თითოეულად დროთა დინებას შებერებული კაცობრიობის ადამიანებს, სად უნდა მომხდარიყო ღვთის მოვ- დაუპირისპირდებოდნენ უღვთო-უკუღმართად
უვნებლად და დამოუკიდებლად თავისუფლად ცივილიზაცია საწყის ლეგენდა-ქალაქი აია, ფა- ლინება. შესაძლოა, კოსმოსური უთვალავი მოძ- დაბადებულნი, საშინელი შურით, ბოღმით და
იქადაგეს და წმიდად აღვლენილებმა საღვთო ზისი, დიოსკურია, ციხეგოჯი (არქეოპოლისი), რაობა-ბრძოლა წინააღმდეგობების ტალღურმა ბოროტულ-მოღალატეობრივი ზრახვებით...
წერილი შეუფერხებლად უწყვეტ ქმნად განავ- ვაჟა-ფშაველას ხევსურეთისეული საკვირ-
რცეს. ღვთისგან მოწოდებულნი ეკლესიათა ველი გამონათქვამია: გველს დაუჩივლია, კბენა
აღმართვის და ხატის შექმნის ხელოვნებით
გოდებაა და
ადამიანმა მასწავლაო... (ერთ-ერთმა განაწყენე-
გაწაფეს კოლხები, ძირძველი საქართველო, ბულმა მისტიკოსმა საშინელება ბრძანა თურმე,
უფალ იესო ქრისტეს სარწმუნოებაზე სამუ- სატანა ადამიანის ტყუპისცალიაო!!)
დამოდ დაამკვიდრეს. წარმართობისმიერი რა არის ადამიანი? ღმერთის ტრაგედია
უმძიმესი კანონცხოვრებისგან გაწამებულმა მორგენშტერნი: ნათელი რეალობაა!
ხალხმა მდუმარე შინაგანი სწრაფვა ზეიმით
ვედრება
უძველესი რელიგიებიდან, უფრო წარმარ-
მიიღო ქრისტიანობა და ბნელეთურ-მწვალებ- თობიდან, მოყოლებული, დედამიწაზე, სამწუხა-
ლური სარწმუნოება ბრძნული და გმირული როდ, ადამიანებთან ერთად, ღმერთებიც დაუნ-
შემართებით, იმავდროულად, უარყო.. ქალა- დობლად ებრძვიან ერთმანეთს: გადის დრო
ქიდუმალ აიას, ჭყონდიდის, აკადემიად წარდ- და გონებრივ-ზნეობრივი წინსვლის მაგიერ,
გენილი ფაზისის, დიოსკურიის, პეტრას არქე- სამკვდრო-სასიცოცხლოდ ახალი და ძველი რე-
ოპოლისის, ბიჭვინთის, საკულტო ადგილმშ- ლიგიები უფრო დაუპირისპირდა ურთიერთს.
ვენება ვანის და მრავალი უმნიშვნელოვანესი აღმაშფოთებელ ღვთიურთაგან ისმის კითხვა,
ქალაქისა თუ სოფლის კერპთაყვანისმცემლო- საიდან იბადება ამდაგვარი უთანასწორო საში-
ბა სამუდამოდ გაუქმდა. და, განგებ შერჩეულ, ნელებაო?! ჯიუტი ფაქტია, რომ ყოველივე ადა-
არქაულ ულამაზეს ვარდისფერ-მოცისფრო,
ყოველთა
მიანის უმძიმესი და უნდო ბუნებიდან მომდინა-
უხსოვარდროინდელ ქვაზე ყოველთა სალო- რეობს. ადამის მოდგმის გადამრჩენელად უსას-
ცავად, ლუკა მოციქულის მიერ უძველეს ფი- რულობიდან ებოძა მას წმიდა უფლისმიერობა,
ცარზე შექმნილი, მაცხოვრის სასწაულმოქ- მაგრამ თავისი შეუთავსებელი ხასიათ-თვისება
მედი მზეხატი დაასვენეს, სადაც იმ ადგილზე ყველგან ბოლომდე ბნელ ფორმად ჩადო. თანვე,
მალე პირველი ქრისტიანული სამების სახე- სრული მიწიერი კაცთა არსება ხომ მარადიულ
ლობის მცირე ბაზილიკა აშენდა. წვალებაშია და მათი ყოფა ცხოვრებისეული უმ-
ისტორიული სიმართლე, `ქართლის ცხოვ- კაცრესი გამოცდაა. ამდაგვარი არსებობიდანაც
რება~ იუწყება, ვახტანგ გორგასლის წინაპარ- გამოუმუშავდა მას მწარე საპირისპირო თვისე-
მა, წარმართმა მეფემ, დიდი ამალით გაილაშქ- ბები.
რა უდანაშაულო ქრისტიანულ ეგრის-კოლხეთ- პეტრა – ჭყონდიდის საბრძანებელი, კოლხეთის ცვლილებებმა მაგ დროს შემთხვევით ისრაელში ადამიანი რომ ბოროტია, ამაშია ჩემი ნუგე-
ზე და მართლმადიდებლურ მოსახლეობას წმიდა რამდენიმე ქალაქი და სოფელი პირადად, ასევე ჩამოიარა, მაგრამ (მართალია, რელიგიურ სწავ- ში, რადგან ის ძალას წარმოშობს. ნიცშე უთუოდ
ხატები გადაამალვინესო (რაც არ გვიკვირს). თქვენგან მრავალთ, წარმოგვიდგენია კოლხეთ- ლებათა ეტაპებთან კი გვაქვს საქმე, ოღონდ) შე- დიდ ნებასაც მოაბრძანებს, მაგრამ... საკვირ-
სიწმინდის გაჩენის დღიდან ღვთისნიერმა იბერიის ქრისტიანული სარწმუნოების სათაყ- დეგი? მთლიანობაში გაოგნებულმა ადამიანებ- ველ და უმნიშვნელოვანეს ვარსკვლავეთურ
კოლხმა-ქართველებმა ოთხი მოციქულთაგა- ვანებელ უძველეს აკვნად, რომელთაც, მოგვი- მა, რაც კი ვიწვნიეთ, ტანჯვა-წამებით, სიკვდი- მოვლენა-მოძრაობათა გაქრობა-აღდგენა თუა
ნიდან ორის უპატიოსნესი ნეშტი, რომლებიც ანებით, ქალაქი მცხეთა, მზის ამოსვლასავით, ლის ყველა უსაშინლესი ფორმით, ისტორიულად სამყაროს სივრცეში, მაშინ საოცარი საწყისი,
მზის სისტემის დროთა დაუთმობელმა დინებამ გულღიად შეეგება, მოციქულთა სწორის, წმიდა სახეზეა; რასაც ჩაჟამულ ქარბორბალად მოჰყვა შუა და ბოლოცაა მისი; აგრეთვე მარადიული
ფიზიკურად მოამწიფა და კეთილმხცოვანნი ნინო კაბადოკიელის მეოხებით და მარადიულ მომაკვდინებელი ჯვარცმა, მოწინავე წმიდანის ფენომენალური საიდუმლო ხაზიც არსებობს
მიიცვალნენ, ვალმოხდილ-იმქვეყნიურნი მიწას ქრისტიანულ სახელმწიფო სარწმუნოებად დაკა- თავის კვეთა, ტანჯვა, პირადი და ხალხთა მასი- უკიდეგანობაში, რომელსაც დაწყება-დასას-
მიაბარა და მარადისობის მშობლიური ნისლ-სა- ნონდა, ერთ დროს ლეგენდარული მეფე აიეტის, ური შეწირვები, წარმართთაგან საშინელი დას- რული არ გააჩნია. ჩვენ უთუოდ სივრცობრი-
ბურველი გადააფარა, წმიდად მოვლენა სვიმონ ოქროს ვერძის საოცრება ასული მედეას მითო- ჯები, მკვლელობები, ხოცვა-ჟლეტები, სარწმუ- ვი იმ გზა ელემენტ-ხაზთ მოძრაობის მავალნი
კანანელს და კეთილ მატათას: ხოლო ყოვლის- სურ-მისტერიული კოლხური მხარით და სრუ- ნოებათა უთანხმოება, დევნა და ასეთ უბედუ- ვართ, რა თქმა უნდა, აზროვნების, სულიერი
შემძლე მოციქულმა ანდრია პირველწოდებულ- ლიად საქართველო. რებას, საქვეყნოდ ბნელ ტრადიციად ქცეულს, და შინაგანი განწყობილების სხვადასხვა სფე-
მა კი ფეხით, იესო ქრისტესმიერად, შემოიარა ჩვენს მარტოსულ, სიცოცხლით სავსე პლა- ბოლო არ უჩანს. რათა? რატომ? რისთვის, საბო- როთი. ამქვეყნიური ცხოვრება თითქოსდა მი-
ჭეშმარიტების მომლოდინე ქვეყანა და, ვინ ნეტაზე ექვს მილიარდზე მეტი ადამიანი ცხოვ- ლოოდ რას ფიქრობს ქვეყნიერების პატრონი? წიერი თვისებებითაა შემოფარგლული და იქვე
იცის, რამდენი ქალამანი გაცვითა, კოლხი კეთი- რობს: ხუთი მილიარდი, თუ მეტი არა, ქრისტი- ცნებების, ფანტაზიების, მომავლის ოცნებების ჩამაფიქრებლად ცხოველურ-ფიზიოლოგიური
ლი მეწაღეების მიერ ირმის ტყავისაგან შეკერი- ანი არ გახლავთ, რამდენიმე ათეული მილიონი და უფრო უხილაობის იქითაა, ყოველივე ადამი- პირდაპირი თანხმობით, ფიზიკურად მრავალი
ლი. მერმე კმაყოფილი და მადლიერი ზეციური კი ათეისტია. სამწუხაროდ, მრავალათასეული ანის თანდაყოლილმა უმძიმესმა ბუნებამ ხომ არ ბუნებრივი თვისებებიდან გამომდინარე; ხოლო
შეგნებით, დაუღლელი მასწავლებელი იბერიას ანტიქრისტე და სატანისტია. ხოლო ნაღდი გაამძაფრა ის მოვლენები, ზემოთ სულიერი ტკი- შემდეგი სხვა იდუმალი, სულიერ-ფსიქოლოგი-
და სხვა მეზობელ ქვეყნებს ეახლა, ყველა მათგა- ქრისტიანები ვინც ვართ და სხვა უახლოესი აღ- ვილებით რომ შევეხე მარად შეუგუებელ ქვესკ- ური საფეხურები ურთულესია და მის წინაშე ნე-
ნი წარმატებით გააქრისტიანა. მაცხოვრის უერ- მსარებლობის მრავალ უფლისმიერ ხალხს კბი- ნელურ ჩვენეულ ხასიათს? ბისმიერთა რეალური შეგონებები უსუსურია...
თგულესი მიმდევარი სვიმონ კანანელი იმდენად ლებით და სიცოცხლის ფასად გვიკავია კაცთა ველური ცხოვრების სინამდვილეში, დედა- პიროვნება – ადამიანი, უწყვეტად მოდის სივრ-
ახლობელი და ღვიძლი გაუხდა კოლხ-იბერიელ შორის ჭეშმარიტება, სიყვარული და სიკეთის მიწაზე თუ ქვეყნიერებაში, უთვალავი რამე ფსი- ცის მიუწვდომელი მდიდარ-უკვდავი უჯრედო-
ხალხს – თავისუფალ და უკვე ქრისტიან ქვე- ზეცისგან განწმენდილი გრძნობები... ქოლოგიური, ზნეობრივი და გონებრივი ჭეშმა- ვანი საგანძურიდან და შეუწყვეტლივ გადის ზე-
ყანას, მარადიულ განსასვენებლად, როგორც უსასრულო ოკეანედან ხმელეთზე უმწეოდ რიტებისაკენ სვლაში უმართავია. საუბედუროდ, ცის სავსეობის გაგრძელების უსასრულობაში.
მოგახსენეთ, მათი მითიური მიწა ირჩია, კერ- გამორიყულივით, ბავშვობიდან ღრმად მორწ- მაგ უკეთურობებს სრულიად სხვა ბნელეთური რატომღაც ბევრს ჰგონია, ყოველივე ჩვენეული
ძოდ, ბიჭვინთის ზღვისპირეთი. იგივე ზეციური მუნემ და ხატმწერმა წარმოსახვით მაინც რომ ძალა განაგებს და, აქედან გამომდინარე, მრა- მხოლოდ მიწიერი პროცესიაო. მაგრე რომ არაა,
ბედი ეწია ერთგულ მატათას, რომლის საფლავი ვინატრო, სიყვარულითა და სიკეთით სავსემ ვალი ზეციურ-სტიქიურ-მომწამვლელი სულის მეგობრებო, ფაქტია, კოსმოსური ინსტინქტი,
დრომ თუ ურჯულოთა შემოსევებმა პირისაგან ვიოცნებო, რათა ზეუსასრულობის უფალს, ლე- სივრცობრივი ჟანგი ადამიანშიც მძლავრობს სიმართლესთან ბინადრობს, რათა, თვით დე-
მიწისა წაშალა, მაგრამ კოსმოსურ უკიდეგანო გენდარულ კოლხეთ-იბერიაში მოევლინა ნათე- და საშინელ ბოროტმოქმედად აყალიბებს. რა დამიწა, ქვეყნიერების უმცირესი შემადგენელი
მეხსიერებაში, ქალაქ პეტრას ციხის და ირგვ- ლი იესო. ამით რა სარწმუნოებრივი დანაშაულია თქმა უნდა, ისევ ზნეამღვრეული ვარსკვლავთა მორჩილი კონტაქტ-პლანეტათაგანია. ხოლო
ლივი წმიდა სამარხ-სანახები ნათლად მოიხილ- დაშვებული? ყველაფერი ის წმიდა წიგნები, საღ- უარყოფითი მკვეთრი სხივები მოქმედებს და ადამიანის მთლიანი ფსიქო-სულიერი გონ-გუ-
ვება; ზოგან ფანტასტიურ ადგილმდებარეობას ვთო წერილები, ლოცვები, სწავლებებიც, ოდნავ უკეთურთა ქსელს დღენიადაგ აძლიერებს. ბევ- ლის გამოუკვლევი სირთულეები იმაში მდგომა-
კოსმოსსასწაულმხილველები ციხეგოჯის მი- ან საკმაოდ განსხვავებით შავი ზღვისპირეთში, რჯერ დამიწერია, რომ კეთილ და ავ პლანეტათა რეობს, რომ მუდმივად პირადული გაუცხოებუ-
დამოებსაც ამსგავსებენ. ღრმად მორწმუნემ ქალაქ აიაში, ფაზისში ან პეტრაში რომ დაწერი- ქვეყნიური ქმედება, ჩვენდა საბედნიეროდ, უფ- ლი თავის მეობის ძიებაშია, აქვე, რაც მთავარია,
და მოკრძალებულმა ბართლომემ, დაუღალავი ლიყო, ხომ შეეძლო მათივე უსაზღვრო ზეციური ლის კეთილი განგებლობითაა დამუხტული, რი- ყოველთა მხსნელია და მიუწვდომელი ღმერ-
შრომა-მეცადინეობით ყოველ მიყრუებულ მთის ფანტაზია, გავლენა, ჭეშმარიტებიდან გამომ- თაც მუდმივად გაწონასწორდებ-განიწმინდება თისა, ოდითგანვე იმიტომაც დაიწყო ადამიანმა
სოფელსაც ბეჯითად მიემასწავლება და თითქ- დინარე, ყოვლისშემძლე ზეციურ დასს კოლხი კაცობრიობა... უფლისკენ მოუსვენარი ლტოლვა, ქვეყნიურთან
მის უკლებლივ მოაქცია ქრისტეს რჯულზე. ხალხი, მრავალი ათასი წლიდან მოყოლებული, ხოლო ნატრული, მშვიდობიანი, მორჩილი, ერთად პირადი, ყოველგვარი სულიერ-გონებ-
მერმე აღმოსავლეთის ერთ-ერთ უძველეს ქვე- უთუოდ ქვეცნობიერად მაცხოვრისეული თან- უფლისეული სულიერების გარემოცვაში აღვ- რივი განზომილებებით, თითქოსდა ხილული
ყანას განმწმენდ-განმანათებლად ეწვია, სადაც დაყოლილი უძველესი რწმენით და სრულყო- ლენილი სარწმუნოება მარად პროგრესულ, კე- ნაწილობრივ დაემორჩილებინა მას, მაგრამ უკ-
უმოწყალოდ, ჭირშემყრელურად აწამეს. ყოვე- ფილი ზნეობით ცხოვრობდა. ისე, უბრალოდ და თილ და ურთიერთსიყვარულის გარემოცვაში ლებლივ ყველა მათგანს, თურმე, გარემოსგან
ლივე მათგან გაწეული ღვაწლ-შეწირვა უფლის- თვითდინებით არ შეიქმნებოდა ოქროს ვერძი და იქნებოდა. ხალხთა, ეროვნებათა და მრავალ პი- უამრავი პირობები და ყველაფერი ზედმეტადაც
მიერია და პლანეტაზე ჭეშმარიტად ჰუმანური კოლხური ოქრომრავალი კულტურა-ცივილიზა- როვნებათა განადგურება-ხოცვა-ჟლეტვებს რო- სჭირდება, დღენიადაგ ეძებს, უკმაყოფილოა მუ-
რჯულის ზეიმ-გამარჯვებაა. ცია... ჩვენ კი, რატომღაც, გვგონია ურყევ კანო- გორც სრულიად საქრისტიანოში, ასევე ყველ- დამ, აღუვსებელია, ქმნის, იგონებს სიახლეებს,
სამწუხაროდ, დიდი ქრისტიანული ქვეყ- ნად და დოგმებად ქცეული ყოველგვარი დღევან- გან, უთუოდ ავიცდენდით და არ დაიბადებოდ- იბრძვის, ბოროტობს, სულ კონფლიქტშია და
ნების დამპყრობლური უღვთო, მოღალატური დელი რელიგიური აზროვნება კანონიკები რომ ნენ კულტურა-ცივილიზაციის და ხალხთა გამა- იწვის. საბოლოოდ თავისი შინაგანი უმთავრე-
ხასიათიდან გამომდინარე, კოლხეთ-იბერიის ამ არა, თავზე დაგვექცევა ცა და მიწაო. რეალუ- ნადგურებელი, ბელადად წოდებული დემონები. სი ბუნება როგორმე ერთობ უნდა შეიცნოს,
სახის რელიგიურ-სარწმუნოებრივ სიამაყე-ის- რად ასე ხომ არ გახლავთ კოსმოსი მოწყობილი; ამ შემთხვევაში თბილისის ათი ათასი წმიდანის დაიურვოს, მაგრამ ისმის კითხვა: აგრე რატომ
ტორიაზე, თვალს ხუჭავენ. ყოველგვარი ეჭვების გარეშე სამყარო აურაცხე- ისტორია ხომ ყელაფრის მთქმელია! რა თქმა უჭირს, ეძნელება ყველაფერი და მუდამ წამება-
ღვთიური ნატვრაა ამ ნაწარმოებში და ოც- ლი გალაქტიკებით შეუჩერებლივ მოძრავია და უნდა, როგორც მოგახსენეთ, კოსმოსმაც დედა- შია?.. უეჭველად მასში მისი გაჩენის და არსებო-
ნება... სიახლეებითი უსაზღვრო გარდაქმნებია, საერ- მიწაზე თავისი უარყოფითი სხივებიც მრავლად ბის შეუცნობადი უფლის მიუწვდომელი და ურ-
ზოგჯერ რა ძლიერი ყოფილა უსამართლო- თო აზროვნებითაც მარად პროგრესული და ჩაყარა და უაზრო-უადგილო მარტვილობა ეშ- თულესი ფენომენია ჩასახული. ან, შესაძლოა,
ბა და ბოროტება. ეს უკვე პირდაპირი მტრული მისგან მაგნიტურად მოესხივება ყოველგვარი მაკეულ ტრადიციად იქცა... კოლხეთ-იბერიასა რომ ის, თავად იყოს ყოველივეს და ყველაფრის
მოქმედებით მაცხოვრის უარყოფა – ჭეშმარი- რელიგიური ზესიახლე-სწავლებები ადამიანთა და საბერძნეთში, მაცხოვარს, შესაძლებელია, ას საწყისი, (ზოგჯერ კითხვასაც ვსვამ: – სატანა
ტებისა და წმიდათაწმიდა რელიგიის უკეთური ზნეობრივ წარმმართველი სულიერი ჰარმონია ოც წლამდე ან ბევრად მეტიც ღვთიური სვლა- ადამიანით ხომ არ გაჩნდა?!) კოსმოსურ უწყვეტ
დამახინჯებაა. ნუთუ ღმერთის მაინც არ ეში- და ვარსკვლავეთური საოცრება, საღვთო წერი- დიდებით პლანეტის მანათობლად ეცხოვრა, სხივ-მაგნიტს დაქვემდებარებული, ანუ სამყა-
ნიათ, ან კოსმოსური ხელუხლებელი უბრძენესი ლისეული შეგონება. უზარმაზარი უსაზღვრო მსოფლიოს უამრავი და ყოველგვარი წამყვანი როს სიმბოლური უიშვიათესი მეტეორული მუქი
განძთმეუფების. მაცხოვრის და თავისი უახლო- წარმოსახვებითი შემოქმედია თავად სამყარო, რელიგიები ოცნება-კაცთმეგობრობაში მოექ- ლურჯი ქვისგან გამოჩორკნილი სიცოცხლის
ესი მოწაფეების რეალურ ისტორიას ხომ ვერა- ვინ იცის, მართლაც მაცხოვრის მეორედ მოსვ- ცია და, მართლაც, უფალს ხელს ვერ შეუშლი- თასისმიერი (რაზეც მე ხშირად ვსაუბრობ).
ვინ და ვერავითარი უკეთური შური ეშმაკეული ლა კოსმიურ გავლენა ულამაზეს მცხეთაში მოხ- და ფუჭი ადამიანური, დაუნდობელი ბოროტი მილიონობით და ათასწლეულთა დაგრო-
ვერაგობითაც ვერ ამოშლის წმიდად დაწერილი დეს, ვარძიაში, უფლისციხეში, ზღვით განბანილ ძალა და მორჩილ ნებად დაჰყვებოდა უზენაესის ვილი, მაღალგონიერი აზროვნება დასჭირდა
თუ დაუწერელი წიგნიდან. ფაზისში ან კავკასიის მთებისკენ მიმავალ მარ- უკეთილშობილეს მიუწვდომლობას. ამჟამად?! ადამის მოდგმას, ბიბლია –
ქრისტიანობის საზიანოდ სატანას ნუ ახა- ტვილში და მხოლოდ ქართულ ენაზე იქადაგოს, თვალს ნუ ვხუჭავთ, კრიტიკულად განწყობილო წიგნ-შედევრი რომ შეექმნა; 
რებთ, ბოროტზრახვებიანო ადამიანებო!. მომავალი ათასწლეულების სიბრძნე, სიკეთე და საზოგადოებავ და კარგად გადავხედოთ პლანე- ებრაელთა უძლიერესი თორა
ესსე
 და შესანიშნავ-ნააზრები ყუ- რატომ მიმატოვე?!~ – ჯვარზე გაკრული და

რანი. აგრეთვე სივრცობრივი უკიდურესად ნაწამები, დასისხლიანებულ- კულტურა
სულთჰარმონია ბუდისტური
მოძღვრებისა. სიყვარულის,
სხეულდაგლეჯილი, მომაკვდავი იესო, მარ-
ტოდ დარჩენილი, მიწასა და ცას შუა ჯვარს
პიანისტთა მე-2
სიკეთის და ჭეშმარიტება-ზნეობის დროშა
`ახალი აღთქმა~ და, კიდევ რამდენიმე, შე-
ცმული, შესთხოვს უფალს და ზეციდან პლანე-
ტის წონის ბრილიანტ-ცრემლი გადმოვარდა. საერთაშორისო კონკურსი ბორჯომში
დარებით მცირე, მაგრამ ნათელ-თეორიული მაცხოვრისეული ასეთი უმძიმესი გარემოების
სწავლა-ქადაგებანი და ამათგან იშვა საოც- შემთხვევაში მიუწვდომელი ფსიქოლოგიურ- სააზეიმო ცერემონიაზე სერვატორიის პროფესორმა სამუსიკო სკოლა, – კონკურსის
რება განძთსიმდიდრე ვარსკვლავებით მო- მართალი ფიქრ-ვედრებაა და უკიდურესო- კონკურსის დამაარსებელმა ალექსანდრე კორსანტიამ, დაარსებიდან დღემდე აქტი-
ვარაყებული ღვთიური წიგნები, ურთულესი ბისას მაცხოვარი რეალურობით გაიხსნა და თამარ ლიჩელმა 4 ასაკობრივი ჩაიკოვსკის და კლივლენდის ური მონაწილეობისა და ჩარ-
მიწიერ-ზეციური ზნეობრივ ჭეშმარიტებათა იდუმალ მკვებავმა, ღვთიურმა გონ-სულით კატეგორიის მიხედვით, I-II-III საერთაშორისო კონკურსების თულობისათვის.
გამოხატვისა. კოსმოსური უზარმაზარი მო- სინათლის უშორესმა მართალმა გონიერმა პრემიის გამარჯვებულები და ლაურეატმა, გამოჩენილმა პი- აღსანიშნავია, რომ წელს
მავლის ადამიანებს ისევ ათასეული წლები ფორმამ ათქმევინა: რატომ მიმატოვე, მამა?! ცნობილი მუსიკოსებისა და ანისტმა ალექსანდრე გინდინმა კონკურსმა ფესტივალის სტა-
დასჭირდება, მათივე დროების სრულყოფილი საუბედუროდ, უსაზღვრო სამყაროს მთავარ- მუსიკალური ორგანიზაციების და კონკურსის დამფუძნებელ- ტუსიც მიიღო. კონკურსანტე-
რელიგიური სიახლეების მოსვლის ლოდინში, უფალიც ვერ უმკლავდება თურმე ავსულსხი- მიერ დაწესებული სპეციალუ- მა და სამხატვრო ხელმძღვა- ბის მოსმენებთან ერთად 21, 24
რის შემდეგ გაუმთლიანდება უფლის, ურ- ვოსან პლანეტებს და დედამიწაზე მისი გავლე- რი პრიზის მფლობელი მონაწი- ნელმა, პიანისტმა თამარ ლი- და 25 ივნისს გაიმართა გამოჩე-
თულესი შეუსწავლელი სულის და სრულიად ნისაგან ბოროტად მცხოვრებთ, რათა უმეტე- ლეები დააჯილდოვა. ჩელმა. ნილი პიანისტების ალექსანდ-
უცხო ზეციურ ახლად აღმოჩენილ უხილავ სობათაგანი სიკვდილამდე გამოუსწორებელი დაკავებული ადგილების აღსანიშნავია, რომ კონ- რე გინდინის, გიგი პიანომენისა
სამყაროს, ანუ უთვალავ გალაქტიკათა მა- სიავის საშოა... მიხედვით, კონკურ- და ბექა გოჩიაშვი-
რად ურღვევ ჰარმონიულ ანსამბლს. ამ სახის წარმართობიდანაც უსაშველოდ ცოდვი- სანტებისათვის გაიცა ლის კონცერტები.
შორეული მომავლის გარდაუვალი საღვთო ლიანთ, კეთილი და მოსიყვარულე, ბრძენთაბ- სოლიდური ფულადი საკონკურსო
სწავლებანი უფრო კეთილ ჯილდოები. კონკურ- დღეებს სასტუმრო
განსხვავებული იქნება ამჟა- სის საპრემიო ფონდი „Crowne Plaza”-მ
მინდელ მყარად არსებულთან წელს 15 000 ლარით უმასპინძლა.
შედარებით. ხოლო უბრძენესი განისაზაღვრა, რომე- თენგიზ ამირე-
`ათი მცნებიდან~ დაწყებული ლიც საქართველოს ჯიბის სახელობის
წმიდათაწმიდა უამრავი ჭეშმა- კულტურისა და ძეგლ- პიანისტთა ბორ-
რიტებანი მიმდინარე ტოტებ- თა დაცვის სამინისტ- ჯომის საერთაშო-
დახუნძლული ათასწლეული- როსა და ბორჯომის რისო კონკურსი
სა, ოქროს მოქნილი ზამბარა- მუნიციპალიტეტის 2015 წელს ღვაწლ-
სავით გაჰყვება სამარადისოდ მიერ დაწესდა. მოსილი ქართველი
უკიდურესად განსხვავებული კონკურსი სა- პიანისტისა და პე-
სიახლე რელიგიური მოძღ- ზეიმოდ 20 ივნისის დაგოგის, თენგიზ
ვრებების; ასევე აურაცხელ გაიხსნა და 5 დღის ამირეჯიბის საპა-
წელთა მერმეც, ნებისმიერ, განმავლობაში მიმ- დაჯილდოების ცერემონიალი ტივსაცემოდ დაარ-
ახლადგამოცხადებულ სამყა- დინარეობდა. მასში სდა. 2017 წელს
როსეულ სარწმუნოებრივ ჰარ- საქართველოს გარდა კონკურსს საერთა-
მონიას, ოდნავ გაუმჯობესე- სომხეთიდან, აზერბაიჯანიდან, კურში წარმატებული გამოსვ- შორისო სტატუსი მიენიჭა.
ბული ფორმით გაჰყვება მცნება `გიყვარდეს რძენი, ზეციური მოვლენა მხსნელი როგორც უკრაინიდან, თურქეთიდან და ლა ჰქონდა ბორჯომის სამუ- კონკურსის მიზანი კლა-
მტერი შენი~... `რათა არ იციან რასა იქმნიან~. იქნა გვეახლა გადამრჩენად, ჩვენ კი ჯვარცმა, რუსეთიდან ჩამოსულმა 6-დან სიკო სკოლის პედაგოგების სიკური მუსიკით ახალგაზრ-
მარადიული და უზარმაზარი კოსმოსური ფი- წამხდარი ძმარ-შხამწურწუფა შევახვედრეთ. 25 წლამდე ასაკის კონკურსან- – მარინა რატიანისა და მარი- დების დაინტერესება და მათი
ლოსოფიაა მზის სხივივით ნათელი... დიახ! შხამისფერ მრავალფეხა უკიდურესად ტებმა მიიღეს მონაწილეობა. ნა გაბაშვილის მოსწავლეებს. საშემსრულებლო დონის ამაღ-
მომავლის საუკუნეები და ათასწლეულები, მონდომებულმა ეშმაკმა ვერაფერი ვერ საკონკურსო მოსმენებში პატარა პიანისტები ბარბარე ლებაა.
უფლისეულ ამოუწურავ გენიათა საოცრე- დააკლო იესო ქრისტეს, ჭეშმარიტების მო- მონაწილეები შეაფასეს ცნო- გაგლოშვილი, ლიზი ხაჩიძე და კონკურსის დაარსებიდან
ბა ქმნილებების ჭეშმარიტ და თვითმყოფად ძულეებმა კი დაუნდობლად აწამეს და სიკვ- ბილმა ქართველმა პიანისტ- საბა ლომსაძე კონკურის მე-2 დღემდე მისი აქტიური მხარ-
წმიდა რელიგიების ეპოქათა ღაღადი იქნება, დილით განიშორეს. სათაყვანებელი წიგნი მა, მრავალი საერთაშორისო და მე-3 ადგილების მფლობე- დამჭერი ბორჯომის მუნიციპა-
პლანეტის უმთავრეს და სრულიად სიახლე `ახალი აღთქმა~ ჩვეულებრივი მომუშაკე კონკურსის ლაურეატმა, ბოს- ლები გახდნენ. დიპლომით და- ლიტეტია.
აღმსარებლობათა გვერდით... პიროვნებებიდან უფალ იესოს მიერ მოცი- ტონის ნიუ-ინგლანდის კონ- ჯილდოვდა ასევე ბორჯომის
ადვილად შესაძლებელია, მომავალში სიტ- ქულებად ნაკურთხებმა დაწერეს მაშინ, რო-
ყვა ტერმინ-განმარტება რელიგიური, შეიც-
ვალოს მოსული მცნება კოსმოსური მოძღვ-
რებებით, რათა აწ მომდინარე უსასრულობის
დესაც მაცხოვარი დედამიწიდან ამაღლე-
ბით გასული იყო. წმინდა ოთხთავი უთუოდ,
აწმყო-მომავლის წარმოუდგენელი იმედით
ფილმის პრემიერა
როცა ემოციებით, შეგრძნებებითა და განცდე- ხიობთა დასს ფილმის „ექვთიმე ღვთისკაცის" გადა-
ათასწლეულები სამყაროსეული დაუსრულე- სავსე, ბრძნული და კეთილაზროვნებითი ბით ივსები, სიტყვები აქ უკვე ზედმეტია. ღებისა და ბორჯომში ჩამოტანისათვის.
ბელი და მრავალმხრივი ვარსკვლავეთური რელიგიურ-ქრისტიანული სწავლებაა, რო- ამ საღამოსაც ასე მოხდა. საპრემიერო ჩვენებამ ბორჯომში 15 ივნისს
ფორმა-ძიებებით იქნება სავსე... მელშიც შესწორებების შეტანის უფლება ჯერ იყო წითელი ხალიჩა, შემდეგ სამახსოვრო ცენტრალური (ისტორიული) პარკის კინოთეატრში
წუთით წარმოვიდგინოთ, ადამიანი რომ მხოლოდ ღმერთ იესოს ექნებოდა და აქვს, ფოტოები ფილმის დიდ ბანერთან, შემდეგ რეჟისო- სრული ანშლაგით ჩაიარა.
არ არსებობდეს ჩვენს პლანეტაზე, თავისი მაგრამ... რის სიტყვა, სიტყ- ფ ი ლ მ ი ს
მრავალი ხასიათ-ურთულესი ფსიქოლოგიით, დრო უსასრულობიდან მოედინება უწყვე- ვას ფილმი მოჰყვა, ჩვენებას სამც-
რა სახ-ზნეობის და შინაარსის იქნებოდა გა- ტად და დაუსაბამობაში გადის. ფილმის სცენებს ხე-ჯავახეთის გუ-
ძარცული დედამიწა? უფალი ქვეყნიერების სიბრძნე-სიმართლის ამქვეყნიურ თუ იმქ- ემოცია და ემო- ბერნატორი კახა
მიმართებაში ზეენარული ძალა ფუნქციებით ვეყნიურ სრულ ჭეშმარიტებაზე, უფალი მხო- ციას ცრემლი... სამხარაძე, ბორ-
როგორ იმოქმედებდა, ამ თემაზე მიახლოები- ლოდ გენიოსებს ააზროვნებს. როგორც თქვენ იყო ამბავი ჯომის მუნიცი-
თი გააზრებაც კი ძნელია. სრულიად ვამართ- ნებისმიერნი, მეც ხომ უფლის და სამყაროს ექვთიმესი, გულ- პალიტეტის მერი
ლებ ბრძენ მეცნიერს – `ადამიანი ციდან ჩა- უმცირესი ნაწილაკი ვარ და ჩემდა უნებურად ში ჩამწვდომი და ლევან ლიპარტია,
მოგდებული ღმერთიაო~. აგრეთვე სიღრმისე- ზოგჯერ ნაწილობრივ სიმართლეზე ავლაპა- სევდიანი, ამაღელ- საკრებულოს
ულად რომ გვმოძღვრავენ, – `ადამიანს ზეცა რაკდები: რატომ?! მიუბრძანეთ ზეუზენაეს- ვებელი და დარდი- თავმჯდომარე
ახსოვსო~, მაგრამ მას დროულად მიწა ულა- ძალებო, მკვლელებად შობილ უბოროტეს ანი, ტკივილიანი გიორგი გოგი-
მაზესი, კეთილი, წყალი, ჰაერი და აურაცხელი არსებებს, სიკეთე, სიბრძნე, სიყვარულისა და და, ამავდრო- ჩაიშვილი და მუ-
ცოცხალი არსებანი დახვდა. რა თქმა უნდა, ის ზნეობრივი ბედნიერების მომტანი და სიცოც- ულად, იმედიანი. ნიციპალიტეტის
თავიდანვე ზეციური სრულყოფილებით ვერ ხლის უფლისეული სიმბოლო – ძე ღვთისა, მა- ექვთიმეს ოფიციალური პი-
ეწვეოდა დედამიწას და გარდაუვალი ევოლუ- მაზეციერი იესო?! ცხოვრებით იც- რები დაესწრნენ.
ციური განვითარებაც ბუნებასთან სიახლო- სწავლებაში მტკიცედ ჩაკეტილნი დამაჯე- ხოვრა მაყურე- სიუჟეტი
ვით თანადროულად მიიღო, მგრამ, როგორც რებლად გვმოძღვრავენ, ამდაგვარად წერია ბელმა მის საქართველოში, მისივე გულითა და სუ- 1921-1945 წლებში ექვთიმეს საფრანგეთში ემიგრა-
თავის დროზე მოგახსენეთ, ზეციდან უმ- საღვთო წერილშიო. ნებისმიერი მოძღვრება- ლით, მისივე განცდებითა და მოლოდინებით. ციაში ყოფნის პერიოდს ასახავს. ფილმის მთავარი
თავრესი ვარსკვლავების კეთილი და უხიაგი თაგანი ხომ კაცთა მიერ დაწერილია, მრავალ- გასაკვირი არაფერია, ერთია სამშობლო ჩვენი გმირი ქართველი ერის საგანძურს იცავს მსოფ-
თვისებები უკლებლივ ჩამოჰყვა, მათგან უმ- მხრივი ზეციური შეგონება-ცნობიერებიდან და ერთია გულიც ჩვენი მისთვის მფეთქავი. ლიოს ცნობილი მუზეუმებისგან, მდიდარი კოლექ-
თავრესი სიყვარული და ბოროტქმედებიანო- გამომდინარე. უფალს და ძე ღვთისას ერთი დიახ, ამ დღეს ყველას უნდოდა ყოფილიყო ექ- ციონერებისგან, კრიმინალებისგან. სურათში ასევე
ბა. დედამიწაზე ღმერთი და ადამიანი ერთად წინადადებაც არა აქვთ ჩვენთვის შექმნილი ვთიმე.... ექვთიმე ღვთისკაცი, კაცი მართალი, და ექვთიმე თაყაიშვილისა და ნინო პოლტორაცკაიას
გამოჩნდა და სამარადისოდ დამკვიდრდა, მაგ- წერილ-ნაანდერძევი. ხოლო უკიდურეს შემთ- სამშობლოზე უზომოდ შეყვარებული. გამორჩეული სიყვარულის ისტორიაა აღწერილი.
რამ კაცთა მოდგმა, თავისი ბრმა და გონებრი- ხვევაში, მაცხოვრის უსაზღვროდ სპეტაკმა P.S. ბორჯომის მუნიციპალიტეტი მადლობას
ვი სისუტეებიდან გამომდინარე, მარადიულად შეგნებამ, მიმნდობმა სულიერმა დაყოლამაც უხდის რეჟისორ ნიკოლოზ ხომასურიძესა და მსა- ლონდა ფილიშვილი
დაეძებს თავის გვერდით მყოფ უფალს და ხში- განსაზღვრა მთავარ-შემაძრწუნებელი და
რად ღალატობს კიდევაც. დადგენილი ვერსი-
აა, როგორც ხშირად ვწერ, მხოლოდ სამყაროს
ახალმა უკეთილშობილესმა დინება-ნაკადმა
უნდა უშველოს მათ... უფლისმიერად ძირ-
ქვეყნიურ უმძიმესი სისხლიანი ჯვარ-ტრაგე-
დია.
დედამიწელების შავი ძალებისგან მხსნე-
ლი, თითქმის უმეტესობისაგან მიტოვებუ-
გილოცავთ!
სახალხო მთქმელს გურამ ქუნცელს (ივანიძეს) 75 წელი შეუსრულდა. იგი დიდი ხანია ცხოვ-
ფესვიანად გააძლიეროს და თავადვე გააწმენ- ლი, უარყოფილი, განწირული პირადი ზეცი-
დინოს თავისი კუთვნილი მხოლოდ სულიერი ური ზნეშემართებით, ყველაფერზე და ყვე- რობს და მუშაობს ბორჯომში. მას, როგორც პროფესიონალ ავტომძღოლს, კარგად იცნობს
გარემო წმიდათაწმიდა ზნეობრივი ფორმიდან ლაზე აღმატებული აღმოჩნდა. ეჭვს გარე- ბორჯომის მოსახლეობა და დიდ პატივსაც სცემენ. მიუხედავად იმისა, რომ მას აკადემიური
დაწყებული, თუ არადა, დედამიწაზე ადამი- შეა, კოსმოსური უარყოფითი ურთიერთში განათლება არ აქვს მიღებული, თავისი დაუღალავი შრომითა და მეცადინეობით მიაღწია იმას,
ანის ტანჯვა-წამებას დასასრული არ ექნება გადაბურდული სხივებიც გარემო სივრცეში რომ გამხდარიყო საქართველოს ჟურნალისტთა ფედერაციის წევრი და თავისი კალამი პოეზი-
მზის სისტემის სანიმუშო მიწიერმა მას- ხომ უხილავ ხავსისფერ კაპილარებადაა აშიც ეცადა. მისი, როგორც სახალხო მთქმელის, ლექსები, სისტემატურად იბეჭდება გაზეთ
პინძლებმა შხამს ამოვლებული სულით აწა- დაქსაქსულ-ჩასახული. ჩვენი კი, მცირედ „ბორჯომის” ფურცლებზე და მკითხველთა დიდ ინტერესს იწვევს.
მეს მაცხოვარი და ყაჩაღის დონეზე მოკლეს. დარჩენილნი, მოულოდნელი ზეციური მრუ- გაზეთ „ლიტერატურული მესხეთის” რედაქცია ულოცავს გურამ ქუნცელს საიუბილეო
მერე სიბრძნისეულად ითქვა, ასე უნდოდაო დე მოვლენებისგანაც წინდაუხედავად და თარიღს, უსურვებს წარმატებებს, დიდხანს სიცოცხლეს და იმის უნარს, კიდევ ბევრი, ლამაზი
მხსნელს, რათა გამოესყიდა, თურმე, დიდიან- საცოდავად შემცდარნი ურთიერთგანმწი- ლექსით გაეხარებინოს თავისი თაყვანისმცემლები.
პატარიანად მისივე მკვლელებითურთ თანდა- რავ გადაბრალებებზეც ვართ გადართულნი. აქვე გთავაზობთ მის ერთ ლექსს:
ყოლილი ბინძური ცოდვებისგან. მერე?! მაინც ამდაგვარი დაუსრულებელი მდგომარეობით
არ დაადგა საშველი და სხვა ფორმით უფრო დაღონებულნი, სამართლიანად ვკითხუ- როგორ მინდოდა
მძაფრად გაგრძელდა მორჩილ მორწმუნეთა ლობთ: – რა ხდება ჩვენს ირგვლივ და სამ- როგორ მინდოდა სოფელში ვინაც ვერ გაიხარაო,
გაუთავებელი დასჯა, ტანჯვა და მკვლელობე- ყაროში?! თქმაც არ უნდა, მიუწვდომელი მეცხოვრა, გამეხარაო, მეძმო და მესიყვარულა,
ბი. მხოლოდ ასეა საჭირო, თუ არადა სამოთხე- განზომილების და უმკაცრესი უდრეკ, და- მქონოდა ჩემი სახლ-კარი, მეზობელ სოფლებთანაო,
ში ვერ მოხვდებითო. ალბათ, გულუბრყვილო უმორჩილებელ კოსმოსურ უმძაფრეს გარ- ბაღჩა, ბაღი და ყანაო. რომ მოვკვდე, დავმარხულიყავ
ფანატიკოსები მალე უბოროტეს დამნაშავეებ- დამავალ წესრიგთან გვაქვს საქმე-შეხებები, მეთიბა მინდორ-ველები, საყვარელ მშობლებთანაო.
საც გაამართლებენ მიტევების ფონზე ის საში- რომელიც ჯეროვნად აღაზევებს ცოდვილი- მემწყემსა ნახირ-ფარაო, მაგრამ ჩემ საუბედუროდ
ნელი უკეთურობა ხომ ფაქტიურად მასიურად, ანობისკენ გადახრილ კაცთ-ეშმაკეულთ. მეკოცნა, გულში ჩამეკრა, თავს მიწა დამეყარაო,
მათ, კანონმდებლებმაც, განახორციელეს. ჩვენგან, ყველას ხომ არ ძალგვიძს ჩემ სოფლის დიდ-პატარაო. ბედ-იღბლის უკუღმართობამ
ამქვეყნიურობა უწყვეტი წინააღმდეგობე- თვალ-გონების დახუჭვა და გულღიად ვა- დავმტკბარიყავი მე მისი სოფელთან სულ გამყარაო.
ბია და სიცოცხლე ჟამთა სვლით ურთულესია, ღიარებთ, რომ გონ-სულიერი მოთმინებით მშვენიერებით თანაო, და-ძმებმაც ზურგი მაქციეს,
კოსმოსური თუ უახლოეს მიწიერ მოვლენათა უნდა ველოდოთ შეწუხებულ პლანეტაზე ჩემი ლექსებით შემემკო ღარიბ-ღატაკი ხარაო,
ჩახლართული ხვეულებით. უპატიებელ შემთ- უფლისმიერ უკეთილშობილეს ზნეობრივ- ყოველი დრო და ხანაო. ღმერთო, მიშველე, არ ვიცი,
ხვევაშიც გვეუბნებიან, ყოველივე მაგ სახის განმწმენდავი ჭეშმარიტების ჰარმონიის მე- მელოცა სალოცავებზე, კვლავ რა მომელის ხვალაო.
მოქმედებები აუცილებელ-ჩვეულებრივია ორედ მოსვლას... „ჯვარზე” და „საყდართანაო”,
თურმე. აქ დავძენ უმძაფრეს მოვლენას: `მამა, დასასრული იქნება დამენთო წმინდა სანთლები გურამ ქუნცელი (ივანიძე)
საქართველოს სახელმწიფოს პრობლემები

თანამედროვე გეოპოლიტიკურ კონტექსტში და 1944
წელს მესხეთიდან დეპორტირებული მოსახლეობის
შთამომავალთა რეპატრიაციის საკითხი
ლი", "თურქი", "თურქი-მესხი"... წინააღმდეგობრი-
ვია ევროსაბჭოს დოკუმენტების ტერმინოლოგიაც
ისტორიული ასპექტი ვი რელიგიური ომი; სინამდვილეში კი, მანამდე და
მის მერეც, სხვადასხვა აღმსარებლობის ძმებს ნორ-
ტარიელ ფუტკარაძე (რომელიც შექმნილია ქართველ პოლიტიკოსებთან
ძველი ისტორიული წყაროებისა და ბოლო სა-
მალური ურთიერთობა ჰქონდათ. ამ კონტექსტში,
პროფესორი კოორდინაციითაც). ზოგ დოკუმენტში გამოყენე-
უკუნეების ფაქტობრივი მონაცემების შეჯერება
1919 წელს მომხდარ ერთ მძიმე ამბავს დავიმოწმებ:
ბულია "Meskhetian population", რაც ქართულად ახალციხის რაიონის სოფელ ჭვინთის მცხოვრები,
ცხადყოფს, რომ სამხრეთ საქართველოს – ისტორი-
ქართველთა მიერ პირველი სახელმწიფო და- `მესხეთის მოსახლეობას~ ან "მესხ მოსახლეობას~ მუსლიმანი ქართველი, ვინმე შავქათ შაქრიძე სერ-
ული მესხეთის – მოსახლეობა ეთნიკური ქართველი
ფუძნდა დაახლოებით 3300 წლის წინ; მის საზღვ- ნიშნავს, ზოგში კი – "Meskhetian Turks", ანუ "მესხე- ვერ-ბეგის `ჩეთნიკებმა~ აწამეს – ძელზე გასვეს
იყო; ამ მხარეში ქრისტიანობა იქადაგა ქრისტეს მო-
რებს წარმოაჩენს უძველესი კოლხური არქეოლოგი- თის თურქები". – იმის გამო, რომ იგი საკუთარ ოჯახში ქრისტიან
წაფემ – ანდრია პირველწოდებულმა. IV საუკუნიდან
ური კულტურის გავრცელების არეალი, რომელიც ეს ტერმინოლოგიური სიჭრელე მანიშნებელია, მეზობლებს იფარავდა (მასალა ჩაწერილია სოფელ
კი საქართველოს ამ მხარეშიც ოფიციალური რელი-
მოიცავს ისტორიულ მესხეთსაც. უძველესი დრო- რომ არც საერთაშორისო სივრცეში და არც საქარ- ჭვინთაში 2005 წლის ივნისში; რესპონდენტი – ჭვინ-
გია ქრისტიანობა ოყო.
იდან ქართველებით დასახლებული მესხეთი ბოლო თველოს პოლიტიკური ელიტის დიდ ნაწილში ამ თის მცხოვრები ნაილა ბერიძე; მასალის ჩამწერი –
ასევე, ყველასათვის ცნობილია, რომ სამხრეთ
საუკუნეებამდე ყოველთვის იყო ქართული სახელმ- საკითხთან მიმართებით სწორი ხედვა არაა ჩამოყა- დოქტორანტი მიხეილ ლაბაძე).
საქართველომ – ისტორიულმა მესხეთმა – არაერთ-
წიფოს ერთ-ერთი ცენტრალური ნაწილი. ლიბებული. 1919 წელს დამოუკიდებელი საქართველოს ხე-
ხელ შეძლო ერთიანი ქართული (ქართულენოვანი)
რუსეთის მიერ 1801-1865 წლებში ანექსირე- საკუთარი ისტორიული იდენტობის განსაზღვ- ლისუფლებამ მოიგერია "ჩეთნიკების" ავანტიურა.
სახელმწიფოს აღორძინება... საქართველოს ამ მხა-
ბულმა საქართველომ დამოუკიდებლობა აღიდგინა რაში სხვადასხვა მიდგომა აქვთ 1944 წელს დეპორ- ცოტა ხნის შემდეგ ამ ავანტიურის ხელმძღვანელი –
რისთვის შეუქცევადი მძიმე პერი-
1918 წელს. ისტორიული მესხეთი სრუ- სერვერ-ბეგ ქვაბლიანსკი – ქემალისტი გახდა; 1923
ოდი იწყება 1555 წლიდან, როდე-
ლად შედიოდა მის საზღვრებში, მაგრამ წელს იგი თურქეთის პარლამენტის წევრად აირჩიეს
საც ქალაქ ამასიაში ოსმალეთმა და
ოსმალეთისა (და მისი სამართალმემკ- არტაანის მხრიდან.
სპარსეთმა საქართველო გაინაწი-
ვიდრე ქემალისტური თურქეთისა) და ლეს, ოსმალთა პირველი იერიშების
რუსეთის შეთანხმებით /ქართველთა
სახელმწიფოს ინტერესების იგნორირე-
მსხვერპლი კი მესხეთი გახდა.
ოსმალეთის გავლენის ველში
ვინ არის
ბით/ 1919-1921 წლების შემდეგ საქართ-
ველომ დაკარგა ისტორიული მესხეთის
მოქცეულ საქართველოს ამ ნა- პასუხისმგებელი
წილში საბოლოოდ დამკვიდრების
ერთი ნაწილი (ხოფა-ბორჩხა-ართვინის, მიზნით, იმპერიის ხელისუფლება 1944 წელს
ოლთისის, თორთუმის, იუსუფელის
მხარეები). ამავე გარიგებით, მესხეთის
დღენიადაგ ცდილობდა დემოგრა-
ფიული ბალანსის შეცვლას; დე-
მესხეთიდან
მეორე ნაწილი, საქართველოს სხვა მხა-
რეებთან ერთად, დარჩა კომუნისტურ
მოგრაფიული სიტუაციის შეცვლის
ერთ-ერთი გზაა ადგილობრივი მო-
მოსახლეობის
რუსეთს.
საკუთრივ, საბჭოთა იმპერიის ხე-
სახლეობის ცნობიერების შეცვლა დეპორტაციის გამო?
შესაბამისი რელიგიური და ენობ-
ლისუფლებამ არანაკლები უბედურე- რივი პოლიტიკის წარმოებით. საარქივო მონაცემების მიხედვით, 1944 წელს
ბა მოუტანა მესხეთის მოსახლეობას; შენიშვნა: ძლიერი გეოპოლი- საბჭოთა მუშაკებმა მესხეთის მუსლიმანური სოფ-
კერძოდ, საარქივო მონაცემების მი- ტიკური მოთამაშეების მრავალ- ლები ჩამოიარეს და ხალხს ეროვნებას ეკითხებოდ-
ხედვით, 1944 წელს სამხრეთ საქართ- სურათებზე: მაჰმადიანი მესხები. გასული სა- საუკუნოვანი დაპირისპირების ნენ: უმრავლესობა პასუხობდა, რომ "ქართველი"
ველოდან გადაასახლეს დაახლოებით უკუნის 20-იანი წლები ეპიცენტრში მყოფ ისეთ ქვეყანაში, არ იყო (ყოფილი სსრ კავშირის თავდაცვის სამი-
19 ათასამდე ოჯახი (94 000 ადამი- როგორიცაა საქართველო, მოსახ- ნისტროს საარქივო მასალები შეისწავლა და დო-
ანი); მათი უმრავლესობა, წარმოშო- ლეობა განიხილება უმთავრეს გე- კუმენტური მასალის საფუძველზე დაფუძნებული
ბით, ეთნიკური ქართველი იყო, მაგ- ოპოლიტიკურ სიმძლავრედ; შესაბამისად, გარეშე ეს ინფორმაცია მოგვაწოდა პროფესორმა ვახტანგ
რამ საბჭოურ საარქივო მონაცემებში ამათგან 14 ტირებული მოსახლეობის შთამომავლებსაც; მსჯე- ძალები დღენიადაგ ცდილობენ მოსახლეობის ცნო- გურულმა)...
ათას ოჯახს ეროვნებად “თურქი" უწერია, დანარ- ლობისათვის იხ. მაგ.: ბიერების შეცვლას (რელიგიისა ან დედაენის შეცვ- ადამიანების ეროვნული თუ ეთნიკური იდენტო-
ჩენს – აზერბაიჯანელი, თარაქამა ან ქურთი; კერ- "Среди турок-месхетинцев нет согласия по
ლით), ან ახორციელებენ გენოციდს. ბა განათლების დონეზეა დამოკიდებული; არაიშვი-
ძოდ: სსრკ თავდაცვის სახელმწიფო კომიტეტის поводу своего собственного происхождения. Более ამ კონტექსტშია განსახილველი შემდეგი ფაქ- ათად, გაუნათლებელი ინდივიდები რელიგიასა და
1944 წლის 31 ივლისის N 6279-ის დადგენილების 80% из них считают себя потомками этнических ტი: ეთნიკურობას ერთმანეთთან ათანაბრებდნენ. აკა-
საფუძველზე, სულ საქართველოს სს რესპუბლი- турок-«ерли» (турецкоговорящие земледельцы) ოსმალეთის ხელისუფლება გამუსლიმანებულ დემიური სამეცნიერო ინფორმაციის უქონლობის
კიდან სპეცგადასახლებულ იქნა 19 818 ოჯახი. и «теряклы» (пастухи-азербайджанцы),
ქართველს გადასახადს არ სთხოვდა, ქრისტიანებს გამო არაიშვიათია შემთხვევები, როცა პიროვნებას
მათ შორის: თურქები — 14 493 ოჯახი; ქურთე- остальные возводят свою родословную к части კი დიდ გადასახადს უწესებდა; ასევე, გამუსლი- დაკარგული აქვს იდენტობა ან, ამ თვალსაზრისით,
ბი — 1 830 ოჯახი; აზერბაიჯანლები — 3 058 грузин-месхов и армян-хемшилов, принявших მანებულ თავად-აზნაურობას პრივილიგიებსა და დეზორიენტირებულია; ჩვენს შემთხვევაშიც, დე-
ოჯახი; იეზიდები — 7 ოჯახი; თათრები — 126 ислам в XVII – XVIII веках и перешедших на ძალაუფლებას უნარჩუნებდა, ქრისტიანს კი – არ- პორტირებულთაგან უმრავლესობას არ ჰქონდა ინ-
ოჯახი და ხემშილები – 304 ოჯახი (დეპორტი- турецкий язык. Имеется также версия о том, что თმევდა. თავდაპირველად, ძალაუფლება რომ შე- ფორმაცია საკუთარი ეთნიკური ისტორიის შესახებ
რებული მოსახლეობის ეროვნების განსაზღვრის турки-месхетинцы произошли от симбиоза одного ენარჩუნებინა, თავადაზნაურობა გამუსლიმანდა. (დღესაც, ასევე, ცალმხრივი ინფორმაცია აქვს მათ
თვალსაზრისით, საინტერესოა ორი დიდი ბოლ- из родов турок-османов, осевших здесь, все с тем ხალხის ნაწილი ჯერ ფორმალურად გამუსლიმანდა შთამომავალთა უმრავლესობას). მე-20 საუკუნის
შევიკის: სერგო ორჯონიკიძისა და ფილიპე მახა- же грузинским племенем месхов". საგადასახადო შეღავათების გამო, მეორე ნაწილმა 30-იან წლებში სიტუაცია დაამძიმა იმანაც, რომ საბ-
რაძის დისკუსია: რიგ შემთხვევებში წინააღმდეგობრივი შინაარ-
კი კათოლიკობა მიიღო, რადგან ოსმალეთი კათო- ჭოთა წყობილების დამყარების შემდეგ კათოლიკე
სერგო ორჯონიკიძე: "ახალციხისა და ახალქა- სის მიუხედავად, არსებული აკადემიური კვლევები ლიკეებს ნაკლებად დევნიდა (ისინი დღემდე "ფრან- ქართველებს ქართული სკოლები გაუხსნეს, მუს-
ლაქის მაზრებში სცხოვრობს 55 000 თურქი..." ცხადყოფს (ამ წიგნში, რატომღაც, მესხური მეტყ-
გებად" იწოდებიან). მესხი მოსახლეობის მესამე ლიმან ქართველებს კი – აზერბაიჯანული (სხვათა
ფილიპე მახარაძე: "ამ მაზრებში არავითა- ველება ჩათვლილია თურქული ენის დიალექტად; ნაწილი მართლმადიდებელად დარჩა... პარალელუ- შორის, ამავე პერიოდში აჭარაში მხოლოდ ქართუ-
რი თურქები არ მოიპოვება და იმ მოსახლეობას, სინამდვილეში, უეჭველი ფაქტია, რომ ისტორი- რად, გამორიცხული არაა, რომ რეგიონში თურქული ლენოვანი სკოლები გაიხსნა; აქ, ილია ჭავჭავაძის
რომელიც აღნიშნულია თურქებათ, 80 %, ან თითქ- ული მესხური მეტყველება არის ქართული ენის დი- ტომების ჩამოსახლებაც დაიწყო. დროიდან მოყოლებული, ქართულ სკოლებზე იყო
მის 90 %-საც კი შეადგენს ქართველი მუსულმანები, ალექტი, ხოლო დეპორტირებული მოსახლეობის მე-19 საუკუნეში კავკასიაში/საქართველოში ორიენტირება; ბუნებრივია, ამას ადგილობრივმა
დანარჩენი 10-20 %-ს კი შეადგენენ თურქები, თარა- დიდი ნაწილის სალაპარაკო ენად იქცა თურქული გაბატონებისათვის ოსმალეთს მეტოქეობას უწევს მოღვაწეებმაც შეუწყვეს ხელი, მაგ., ჰაიდარ, ზია
ქამები და სხვანი (ფილიპე მახარაძე, თხზულებათა ენის ზეპირი ნაირსახეობა), რომ დეპორტირებუ- რუსეთი. სამხრეთ საქართველოს დემოგრაფიული და მემედ აბაშიძეებმა, ხასან თხილაიშვილმა, ბე-
კრებული, ტ. IV, ნაციონალური საკითხი, თფილისი, ლი მოსახლეობის დიდი ნაწილი იყო ეთნიკური სიტუაცია უფრო დაამძიმა რუსეთის იმპერიის გე- ჟანიძეებმა, ხიმშიაშვილებმა.. პირადად, ჩემთვის
1924, გვ. 264). ქართველი (ან ქართულენოვანი), ხოლო ნაწილი,
ნერალ პასკევიჩის მიერ 1829 წელს ერზერუმიდან საამაყოა, რომ ზემო აჭარაში ერთ-ერთი პირველი
დღეს საქართველოს მესამედი ოკუპირებულია მართლაც, იყო ეთნიკური თურქი თუ თარაქამა; დევნილი სომხების საქართველოში დასახლებამ... ქართული სკოლა გაიხსნა ბაბუაჩემის მამის ოჯახ-
რუსეთის მიერ, ქართველთა სრული გენოციდია შესაბამისად, პირადად მე, დეპორტირებულთა რუსეთს დღესაც სურს, კავკასიაში შექმნას მისთვის ში). სწორედ სკოლები აღმოჩნდა საბოლოო გზაგამ-
განხორციელებული აფხაზეთსა და ცხინვალის მხა- საერთო სახელად ვირჩევ შესიტყვებას: "1944 წელს სასურველი დემოგრაფიული სიტუაცია. ყარი, კერძოდ: საბჭოთა პროპაგანდის მიუხედავად,
რეში; სამხრეთ საქართველოს დიდ ნაწილზე ვერ სამხრეთ საქართველოდან დეპორტირებული მო- სამხრეთ საქართველოს – ისტორიული მეს- ქართულენოვანმა სკოლებმა ქართული ეროვნული
ფუნქციონირებს ქართული, როგორც სახელმწიფო სახლეობა". 2004-2007 წლებში ევროპულმა ცენტ- ხეთის – გამო რეგიონის ძლიერ გეოპოლიტიკურ მეობა გააძლიერა, ხოლო აზერბაიჯანულენოვანმა
ენა. ასეთ უმძიმეს სიტუაციაში შეუძლებელია დე- რმა განახორციელა ფართომასშტაბიანი პროექტი მოთამაშეთა დაპირისპირება ახალ აქტიურ ფაზაში სკოლებმა უფრო დათრგუნა მუსლიმანი ქართველე-
მოგრაფიული ხასიათის ისეთი სერიოზული პროექ- (მისი ბიუჯეტი შეადგენდა 318 ათას ევროს), რო- გადავიდა პირველი მსოფლიო ომის დროს; კავკა- ბის ეთნიკური არსი.
ტების განხორციელება, როგორიცაა 1944 წელს კო- მელიც მიზნად ისახავდა დეპორტირებულ მესხთა სიაში გაბატონების მოსურნე ქვეყნების (ინგლისი, საქართველოს მოქალაქე მუსლიმანი მესხები-
მუნისტური იმპერიის ხელისუფლების მიერ გასახ- მდგომარეობის შესწავლას ამჟამინდელი განსახ- ოსმალეთი, რუსეთი...) წახალისებით 1918-1919 სათვის აზერბაიჯანულენოვანი სკოლების გახსნაში
ლებული მოსახლეობის რეპატრიაცია; მით უმეტეს, ლების ქვეყნებში. ევროპული ცენტრის ცნობით, წლების დამოუკიდებელ საქართველოში, კერძოდ, "ჩადებული" პოლიტიკა, რა თქმა უნდა, იყო საბჭოთა
არსებობს რისკი, მესხეთში მათი კომპაქტურად პროექტის ფარგლებში დეპორტირებულ მესხთა სამცხე-ჯავახეთში, პროვოცირებულ იქნა რელი- იმპერიის შორს მიმავალი დივერსია ქართველი ერი-
დასახლების შემთხვევაში, პროვოცირდეს მათი რე- ამჟამინდელი განსახლების ცხრა ქვეყანაში პირვე- გიური დაპირისპირება; დაპირისპირება სისხლიან სა და საქართველოს წინააღმდეგ.
ალური ეთნიკური დაპირისპირება 1829 წელს რუსი ლი რიგის კვლევები ჩატარდა. ამ მონაცემების თა- ავანტიურად აქციეს ინგლისის გარკვეულ წრეებთან
გენერლის – პასკევიჩის – მიერ სამცხე-ჯავახეთში ნახმად, აზერბაიჯანში 95 000 მესხი ცხოვრობს, დაკავშირებულმა იმდროინდელმა ადგილობრივმა
ჩამოსახლებულ სომხებთან (ამ თვალსაზრისით სა- ყირგიზეთში – 50-70 000, ყაზახეთში – 150 000, ავანტიურისტმა პოლიტიკოსებმა: ეთნიკურმა ქურ- თანამედროვე
ყურადღებო მასალისათვის იხ.: http://www.ahiska. რუსეთში – 68 400, უზბეკეთში – 25 000, უკრაინაში
moy.su/news/2008-02-24-48: "Фанатичная вражда – 9 200, თურქეთში – 35 000, საქართველოში – 700,
თმა იბრაჰიმ-ბეი ჯიჰანგიროღლუმ და ქართული
წარმოშობის ლიდერებმა: ომერ ფაიკ-ბეგ ყიფიანმა
კონტექსტში არსებითია
армян к туркам шокировала представителей აშშ-ში – 2 000. თუ ამ კვლევის შედეგებს დავეყრ-
Федерального Союза народов Европы, которые დნობით, ცხრავე ქვეყანაში ერთად დაახლოებით
და ოსმან სერვერ-ბეგ ათაბეკოვ-ქვაბლიანსკიმ; მათ
სურდათ საქართველოს სახელმწიფოს ამ ნაწილზე
სხვა გარემოება:
10 ноября 1998 г. участвовали во встрече с 455 000-მდე "მაჰმადიანი მესხი" ცხოვრობს. ბოლო შეექმნათ მუსლიმანური რესბუბლიკა სახელწო-
армянской общественностью в Армянском წლებში რუსეთის (კრასნოდარის მხარის) ხარჯზე 1944 წელს მესხეთიდან გასახლებული ეთნიკუ-
დებით: "სამხრეთ-დასავლეთ კავკასიის ისლამურ- რი ქართველების ცნობიერებისა და კულტურისგან
государственном театре в Тбилиси. Член 12 000-მდე გაიზარდა აშშ-ში გადასულ "მუსლიმან დემოკრატიული რესპუბლიკა"; შესაბამისად, მათ
делегации С.Червонная, побывавшая в Тбилиси მესხთა" რაოდენობა. ამავე კვლევის შედეგების თა- მკვეთრად განსხვავდება მათი მემკვიდრეების ცნო-
ბრძოლა წამოიწყეს საქართველოს დამოუკიდებელი ბიერება და კულტურა, რამდენადაც ისინი დაიბად-
с целью ознакомления с положением турок, ნახმად, საქართველოში დაბრუნების მსურველთა სახელმწიფოს წინააღმდეგ; ბრძოლის საწყის ეტა-
отмечала в своем отчете, что делегация ФСНЕ რაოდენობა დაახლოებით 100 000-ს შეადგენს. ნენ და აღიზარდნენ სხვაენოვან და სხვა ეთნოსების
პად კი დასახეს რეგიონში მცხოვრები ქრისტიანი მიერ დაფუძნებულ სახელმწიფოებში: რუსეთში,
на этой встрече "имела возможность воочию შდრ.:
მოსახლეობის გენოციდი. კერძოდ, 1918-1919 წლებ- აზერბაიჯანში, ყაზახეთში... კერძოდ, სამი ჯგუფი
убедиться, с какой развязностью выдвигаются საქართველოს ხელისუფლების ოფიციალური
ში მათ მიერ მოხდა ქრისტიან მესხთა დარბევა. დარ- შეიძლება გამოვყოთ:
в этой среде претензии и идеи, проникнутые ცნობით, სამხრეთ საქართველოდან (მესხეთიდან) ბევაში აქტიურები იყვნენ სერვერ-ბეგის "ჩათნიკები"
яростной туркофобией"...) დეპორტირებულ მოქალაქეთა 5 ათასზე მეტმა შთა- 1. გადასახლებულთა შთამომავლობის ძალიან
(პარტიზანები). მცირე ნაწილს ახსოვს ქართველობა; მათმა ერთმა
1944 წელს დეპორტირებული მოსახლეობის მომავალმა საქართველოს ხელისუფლებას მიმარ- სწორედ ამ ავანტიურის შემდეგ შეიქმნა "მითი",
შთამომავლების აღსანიშნავად გამოყენებულია თა, რომ დააბრუნოს წინაპართა სამშობლოში. ჯგუფმა დაიბრუნა ქართული გვარებიც და დედა-
რომ სამცხე-ჯავახეთში მიმდინარეობდა ხანგრძლი- ენაც ისწავლა; ამ თვალსაზრისით, საინტერესოა
სხვადასხვა სახელი: "მესხი", “მუსლიმანი ქართვე-
სამტრედიის რაიონში ჩასახლებულ მესხთა უახლე- ბობს, მაგრამ ვიდრე თუნდაც ათი ათასი ადამიანი ველოს ისტორიული მიწა-წყლის მფლობელობის თველოს საზოგადოებაში მათი უმტკივნეულო ინ-
სი ისტორია, რომელიც გამოწვლილვით შევისწავ- დაბრუნდება, ბევრი რამ უნდა დაზუსტდეს; კერ- კონტექსტში საქართველო აგებს საინფორმაციო ტეგრაციისათვის, მაგრამ 1944 წელს დეპორტირე-
ლეთ; კერძოდ, 2002-2003 წლებში ჩემ და ჩემი კო- ძოდ, ის, რომ ადამიანმა, რომელიც საქართველოში ომს; კერძოდ, თანამედროვე ცნობილ ენციკლოპე- ბულთა რეპატრიაციის საკითხის გადაწყვეტამდე
ლეგების (ფილოლოგი ხ. ჯავახაძე, თურქოლოგი გ. ბრუნდება, სულ ცოტა, საქართველოს სახელმწიფო დიებსა თუ საინფორმაციო პორტალებში ქართვე- მოსაგვარებელია საქართველოსთვის არსებითი
ქამუშაძე, ეთნოგრაფი დ. შავიანიძე, ენათმეცნიერი ენა უნდა იცოდეს, ანუ მოქალაქეობის მინიჭება ლად არ მიიჩნევა ქართველთა ნახევარზე მეტი და სამი უმთავრესი საკითხი:
ე. დადიანი...) მიერ დაარსებულმა ორგანიზაციამ: სახელმწიფო ენის ცოდნასა და კიდევ სხვა კონსტი- საქართველოს ისტორიულ მოსახლეობად მიიჩნე- I. საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის
"ქართველური ენა და კულტურა საზღვრებს გარე- ტუციური მოთხოვნების შესრულების შემდეგ უნდა ვიან სხვები... შესაბამისია (ნაკლებადეკვატურია) აღდგენა;
შე", ქუთაისის აკაკი წერეთლის სახელობის სახელ- მოხდეს. საგულისხმოა, რომ მსოფლიოში არავის საერთაშორისო ექსპერტების რეკომენდაციებიც; II. პოსტსაბჭოთა რუსეთის მიერ აფხაზეთიდან
მწიფო უნივერსიტეტის ხელშეწყობით, განახორ- აქვს აღებული ვალდებულება, რომ ნახევარ მი- ამ ყოველივეს ერთ-ერთი წახნაგია საქართველო- და ცხინვალის მხარიდან ბოლო წლებში გამოდევნი-
ციელა პირველი პროექტი სამტრედიის რაიონის ლიონ დევნილს აფხაზეთსა და ცხინვალის მხარეში ში თურქების ავტოქთონობის თემა; კერძოდ, ე.წ. ლი 500 000 ქართველის (თუ საქართველოს ერთი-
სოფ. იანეთის მეცხრე უბანში მცხოვრები მესხი დააბრუნებს და, საერთოდ, თუ დაბრუნებაზეა ლა- თურქი მესხების წარმომადგენელთა დიდი ნაწი- ანობის მომხრე აფხაზის, ოსის, რუსის, ბერძენის...)
რეპატრიანტებისთვის; პროექტი მიზნად ისახავდა პარაკი, რომელ დეპორტირებულთა დაბრუნებით ლი თვლის, რომ საქართველოს ავტოქთონი, ანუ დაბრუნება თავიანთ სახლებში;
რეპატრირებული მესხების ისტორიის შესწავლას, უნდა დავიწყოთ? პირველ რიგში, შაჰ-აბასის მიერ ძირძველი მოსახლეობაა თურქები და ამის დასამ- III. საქართველოს სახელმწიფოს ისტორიულ
მათთვის ბიბლიოთეკის შექმნასა და ქართული ენის გადასახლებულ ქართველთა შთამომავლების დაბ- ტკიცებლად ტერმინ `ბუნ-თურქს~ იშველიებს, ტერიტორიაზე – აფხაზეთში, ცხინვალის მხარესა
სწავლებას. მეორე პროექტი განვახორციელეთ რუნების დაფინანსებით ხომ არა? რომელიც `ქართლის ცხოვრებაშია~ ნახსენები. და სამხრეთ საქართველოში /სადაც კომპაქტურად
2004 წელს არასამთავრობო ორგანიზაცია "საქართ- პირადად, მე მიმაჩნია, რომ როგორც საქართვე- სინამდვილეში, `ქართლის ცხოვრებაში~ შესიტყ- ცხოვრობენ ბოლო საუკუნეებში ჩამოსახლებული
ველოს სამეურვეო საბჭოების ასოციაციის" გეგმის ლოსთვის, ასევე, სახელმწიფოთა ევროპული ოჯა- ვება: "ბუნ-თურქი" არაქრისტიანი მოსახლეობის სომხები და აზერბაიჯანლები) – სახელმწიფო ენის
შესაბამისად (პროეტის ხელმძღვანელი ხ. ჯავახაძე, ხისთვის პირველი რიგის ამოცანაა აფხაზეთიდან და ეპითეტადაა გამოყენებული და არა ავტოქთონი ფუნქციონირების აღდგენა.
კონსულტანტი მერი ელენ ჩათვინი, სამეცნიერო სამაჩაბლოდან რუსეთის იმპერიის მიერ გამოდევნი- თურქების აღსანიშნავად; ეს ვრცელი თემაა; ამაზე აქვე აღვნიშნავ: თავიანთი გადაუდებელი
კონსულტანტი ტ. ფუტკარაძე), რომელიც დაარსდა ლი ქართველებისა და საქართველოს ერთიანობის სხვაგან გვაქვს მსჯელობა; აქ მოკლედ აღვნიშ- პრობლემები აქვთ 1944 წელს დეპორტირებულ-
"დასავლეთ საქართველოს თემის მობილიზაციის მომხრე აფხაზთა და ოსთა დაბრუნება. ევროსაბ- ნავთ, რომ საქართველოს ტერიტორიაზე თურქუ- თა შთამომავლებსაც; კერძოდ, ყველა ადამიანის
ინიციატივის" პროგრამის დასრულების შემდეგ. ჭო და, საერთოდ, მსოფლიო საქართველოს უნდა ლი ტომების შემოსვლა იწყება ბოლო საუკუნეებ- უპირველესი ინტერესია სასიცოცხლო პირობების
პროექტის მიზანი იყო იანეთის სკოლის დახმარე- დაეხმაროს, რომ ჯერ ეს უსახლკაროდ შექმნა; შესაბამისად, აუცილებელია,
ბა. იანეთში მომდევნო პროექტები გახორციელდა დარჩენილი, შიმშილით სიკვდილის საფრ- მესხეთიდან დეპორტირებულ პირ-
სამცხე-ჯავახეთის რეგიონულ ასოციაცია "ტოლე- თხის ქვეშ მყოფი ახალდეპორტირებული თა მემკვიდრეებისთვის შეიქმნას
რანტთან" ერთად (ხელმძღვანელი ც. მესხიშვილი). მოსახლეობა დაბრუნდეს საქართველოს ნორმალური ყოფითი ცხოვრების
განხორციელებული პროექტების ფარგლებში ამ კუთხეებში. პირობები. დეპორტირებულთა 100
მომზადდა რამდენიმე სამეცნიერო გამოკვლევა. სამწუხაროა, რომ 1944 წელს დეპორ- 000 მემკვიდრე საქართველოში რომ
ისტორიულ, ლინგვისტურ, ეთნოგრაფიულ და ტირებულთა პრობლემაც მსოფლიოს ჩამოსახლდეს, ბევრი სხვა გადაუჭრე-
სოციოლოგიურ მასალაზე დაფუძნებული კვლევა დიდი გეოპოლიტიკური მოთამაშეების ლი პრობლემის გარდა, შეუძლებელი
ცხადყოფს, რომ სამტრედიაში დასახლებული მეს- დაპირისპირების კონტექსტის ნაწილად იქნება მათი დასაქმება, შესაბამისად,
ხების უმრავლესობის ისტორიული თუ ამჟამინდე- იქცა; კერძოდ, კავკასიაში გასაბატონებ- ფიზიკური არსებობა. არსებითია
ლი ეთნიკური თვითაღქმა (იდენტობა) ქართულია. ლად ამ თემით სპეკულირებენ როგორც ისიც, რომ მათი წინაპრების სოფლე-
2. სამტრედიაში (იანეთში) დაბრუნებული მეს- რუსეთის, ასევე, თურქეთის პოლიტიკუ- ბის დიდ ნაწილში ათეულობით წლე-
ხებისგან განსხვავებით, დეპორტირებულთა შთა- რი სპექტრის სერიოზული სეგმენტები. ბია სხვები ცხოვრობენ, რომელთაც
მომავლების უდიდესი ნაწილი თავს ქართველად არ შედეგად, იზრდება საქართველოს სა- წასასვლელი არსად აქვთ.
მიიჩნევს, არ იცის არც ქართული ენა და არ სურს ხელმწიფოს შემდგომი დეზინტეგრაციის რეპატრიაციის მსურველთა დიდი
საქართველოს მოსახლეობაში ინტეგრაცია (მაგ., საფრთხე. ნაწილი საარსებო მინიმუმის ზღვარ-
ისინი უკვე ინტეგრირდნენ შეერთებული შტატები- გადამწყვეტი სიტყვა საქართველოს ზე ცხოვრობს; შესაბამისად, პირველ
სა თუ თურქეთის მოქალაქეებში). ხელისუფლებამ უნდა თქვას, რომელმაც რიგში, აუცილებელია, დეპორტაციის
3. გადასახლებულთა შთამომავლების არც უნდა გაითვალისწინოს ზემოთ წარმოდ- პროცესზე პასუხისმგებელმა ქვეყანამ
თუ მცირე ნაწილი თვლის, რომ თურქია და სურს გენილი ყველა რისკ-ფაქტორი თუ პრობ- მათ მისცეს შესაბამისი ფულადი კომ-
დაბრუნდეს მესხეთში, რომელიც, მათივე ში, კერძოდ, 1555 წლის ამასიის პენსაცია, რის შემდეგაც დეპორტირებულთა შთა-
აზრით, არ უნდა დარჩეს საქართველოს ზავის შემდეგ; საქართველოს ავ- მომავლები თავად აირჩევენ საცხოვრებელ ადგილსა
ორგანულ ნაწილად... ტოქთონი მოსახლეობა მხოლოდ თუ საქმიანობის სფეროს. კერძოდ, რამდენადაც ჩემ-
საერთაშორისო კანონმდებლობის ქართველები არიან. შესაბამისად, თვისაა ცნობილი, უმეტესობას არ სურს ეკონომიკუ-
გათვალისწინებით, საქართველოში დაბ- ყველაფერი უნდა გაკეთდეს სა- რად მძიმე დღეში მყოფ საქართველოში დაბრუნება,
რუნების უფლება მხოლოდ იმ პირთ შეიძ- ქართველოში მცხოვრები თუ ვინაიდან მათ არ იციან საქართველოს სახელმწიფო
ლება მიეცეთ, რომლებიც აღიარებენ სა- დეპორტირებული მოსახლეობის ენა და გაუჭირდებათ აქ ადაპტაცია. ვისაც სურს სა-
ქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას სწორი ინფორმირებისათვის, რამ- ქართველოში დაბრუნება და საქართველოს სახელმ-
და ეუფლებიან საქართველოს სახელმწი- დენადაც, დეპორტირებულთა წიფოში ინტეგრირება, მას ხელი უნდა შევუწყოთ,
ფო ენას. შესაბამისად, უნდა დაიგეგმოს შთამომავლობის უმრავლესობა- ოღონდ საქართველოს პირველი რიგის ამოცანების
მათთვის სახელმწიფო ენის სწავლება; ში ქართული ცნობიერება, ენა, მოგვარების შემდეგ (საქართველოს დეოკუპაცია;
ასევე, აუცილებელია, პირველ წლებში ეროვნული მეხსიერება სრულიად აფხაზეთსა და ცხინვალის მხარეში დევნილთა დაბ-
მაინც, რეპატრირებულთა ყოფითი ცხოვ- წაშლილია... არადა, ფაქტია, რომ რუნება; საქართველოში სახელმწიფო ენის ფუნქცი-
რების უზრუნველყოფა. 1944 წელს, გადასახლების მომენ- ონირების სრულად აღდგენა).
ტში, ქართული ენა ყველა გადა-
სახლებულმა ოჯახმა იცოდა; გა-
ვინ უნდა გაიღოს ნათლების დეფიციტის გამო მათი დასკვნის ნაცვლად:
1. 1944 წელს სამხრეთ საქართველოდან მუს-
საამისო სახსრები? დიდი ნაწილი რელიგიას აიგივებ-
და ეროვნებასთან და თავს ქარ- ლიმანი მოსახლეობა გაასახლა საბჭოთა იმპერიის
1944 წელს დეპორტირებული მო- ხელისუფლებამ. ვფიქრობ, ლოგიკურია, საბჭოთა
თველად (მართლმადიდებლად)
სახლეობის შთამომავალთა მიერ შექმნი- კავშირის ატომური ენერგიის, ინფრასტრუქტური-
არ თვლიდა, რამდენადაც ამ რე-
ლი თანამედროვე ვებგვერდები თუ დეპორტირე- სა და რესურსების სამართალმემკვიდრე ქვეყანამ
ლემა. საქართველოს ამჟამინდელი ხელისუფლე- გიონის მოსახლეობისთვის მართლმადიდებელი
ბულთა გამოკითხვების მიხედვით მომზადებული (ქვეყნებმა) იზრუნოს (იზრუნონ) დეპორტირებული
ბისა თუ საერთაშორისო ორგანიზაციების მიერ ასოცირდებოდა ქართველთან, კათოლიკე – ფრან-
გამოკვლევები ცხადყოფს, რომ დეპორტირებულ- მოსახლეობის ბედზე და გამოყოს (გამოყონ) შესა-
აღარ უნდა განმეორდეს წინამორბედთა უმძიმესი გთან, მუსლიმანი – თურქთან. შესაბამისად, დე-
თა შთამომავლებს არასწორი წარმოდგენა აქვთ ბამისი ფულადი კომპენსაცია, რომელსაც მიიღებენ
შეცდომები (მაგ., საქართველოს ხელისუფლების პორტირებულთა შთამომავლების დაბრუნებამდე
დეპორტაციის პროცესზე; კერძოდ, მათი დასკვ- დეპორტირებულთა შთამომავლები.
მიერ 1999 წელს აღებული ვალდებულება იყო აუცილებელია მათი სწორი ინფორმირება თავიან-
ნით დეპორტაცია განახორციელეს ქართველებ- 2. საქართველო მუდამ იყო ორიენტირებული
ნაჩქარევი და, განხორციელების თვალსაზრისით, თი წინაპრების ისტორიის შესახებ, რომ მათ გაუჩნ-
მა, რამდენადაც სტალინი და ბერია ქართველები კავკასიაში მშვიდობიან თანაცხოვრებასა და აქ
სრულიად არარეალური. იხ.: საქართველოს განაც- დეთ ინტერესი, დაიბრუნონ წინაპრების დედაენა;
იყვნენ... დასახლებული თავისი მოსახლეობის უფლებების
ხადი ევროპის საბჭოში გაწევრიანების შესახებ; / ეს კი ხელს შეუწყობს მათ ინტეგრაციას საქართ-
1944 წელს განხორციელებული მასობრივი დაცვაზე; ასეა დღესაც, თუმცა, საქართველოში
დასკვნა 209 (1999)/: "გაწევრიანებიდან ორი წლის ველოს სახელმწიფოში.
ძალადობის – დეპორტაციის – დაბრალება ქართ- დაბრუნების მსურველ დეპორტირებულ პირთათ-
განმავლობაში მიღებულ იქნას სამართლებრივი 2. რეპატრიაციის მსურველთა ინფორმირება
ველი ერისადმი უსაფუძვლოა; ამ პერიოდში ქართ- ვის (თუ მათ მემკვიდრეთათვის) ყველა შესაბამისი
ბაზა, რომელიც დაუშვებს საბჭოთა რეჟიმის მიერ დეპორტაციის პროცესის შესახებ:
ველი ერის ინტერესების გამომხატველი პოლიტი- პირობის შექმნა შესაძლებელია მხოლოდ საქართვე-
დეპორტირებული მესხი მოსახლეობის რეპატრი- დეპორტაცია დაგეგმა და განახორციელა რუ-
კოსები არ იყვნენ ხელისუფლებაში, რამდენადაც ლოს დეოკუპაციისა და ტერიტორიული მთლიანო-
აციას და ინტეგრაციას ქართველ ეროვნებაზე უფ- სეთის საბჭოთა იმპერიამ; ამ დანაშაულში არავი-
საქართველო დაპყრობილი იყო საბჭოთა იმპერიის ბის აღდგენის შემდეგ.
ლების ჩათვლით; ამ სამართლებრივი საფუძვლის თარი წილი არ უდევს ქართველ ერს, ზოგადად, სა-
მიერ; კერძოდ, ფაქტია, რომ 1944 წელს თურქეთის 3. რეპატრიაციის პრობლემა მეტად რთულია
მიღებამდე, მის შესახებ გაწეულ იქნას კონსულტა- ქართველოს სახელმწიფოს. შესაბამისად, რეპატრი-
საზღვრიდან მუსლიმანი მოსახლეობის დეპორტა- და მრავალწახნაგოვან რისკებს შეიცავს. ცივი-
ციები ევროპის საბჭოსთან; გაწევრიანებიდან სამი აციის პროცესის მატერიალური უზრუნველყოფა
ცია განახორციელა გერმანია-თურქეთის ალიანს- ლიზებული მსოფლიოსათვის ნათელია, რომ დე-
წლის განმავლობაში დაწყებულ იქნას რეპატრი- და საქართველოში დაბრუნების მსურველთათვის
თან დაპირისპირებულმა რუსეთის იმპერიამ; შე- პორტირებულთა შთამომავლების დაბრუნების
აციის და ინტეგრაციის პროცესი, ხოლო გაწევრი- საქართველოს სახელმწიფო ენის სწავლების და-
საბამისად, საქართველოდან მუსლიმანი მოსახლე- საკითხი განხილულ უნდა იქნას საქართველოს
ანებიდან თორმეტი წლის განმავლობაში დასრულ- ფინანსება უნდა მოხდეს საბჭოთა კავშირის სამარ-
ობის დეპორტაციაზე მთავარი პასუხისმგებლობა სახელმწიფოს ტერიტორიული მთლიანობის აღ-
დეს მესხი მოსახლეობის რეპატრიაციის პროცესი) თალმემკვდრე ქვეყნის (ქვეყნების) მიერ.
უნდა აიღოს კომუნისტური რუსეთის იმპერიის დგენის კონტექსტში; საქართველოს მხრიდანაც
და არსებული სერიოზული პრობლემა ისე უნდა შენიშვნა: 1999 წელს, საქართველოს არალე-
სამართალმემკვიდრემ – რუსეთის ფედერაციამ. არის მცდელობა, საერთაშორისო სტრუქტუ-
მოგვარდეს, რომ დაცულ იქნეს დეპორტირებულ- გიტიმურმა ხელისუფლებამ – რუსეთისადმი ლო-
თა უფლებებიც და საქართველოს სახელმწიფოს იალურად განწყობილმა შევარდნაძის რეჟიმმა რებთან სრული კოორდინაციით შემუშავდეს
საერთაშორისო სასიცოცხლო ინტერესებიც /არ უნდა მიეცეთ თა- - ნაჩქარევად აიღო პასუხისმგებლობა "Meskhetian რეალური გეგმა 1944 წელს დეპორტირებული
მოსახლეობის შთამომავალთა განსახლებისა თუ
ვისუფალი ქმედების საშუალება იმ ჯგუფებს, რომ- population"-ის დაბრუნების შესახებ (და არა – თურ-
სამართალი და ლებსაც სურთ, სამხრეთ საქართველო ახალ "ცხელ ქი მესხების დაბრუნების შესახებ). ევროსაბჭოს მათი ნაწილის საქართველოს სახელმწიფოში უმ-
კერად" აქციონ/. ექსპერტებს "გამორჩათ" ის ფაქტიც, რომ საქართ- ტკივნეულო ინტეგრაციისათვის.
ვალდებულება რეპატრიაციის ფართომასშტაბიანი ახალი ველოს არ გაუსახლებია ეს მოსახლეობა. წესით, ევ- მიმდინარე ეტაპზე ევროსაბჭოს ექსპერტებ-
მა, ზოგადად, საერთაშორისო საზოგადოებამ,
მესხეთიდან გეგმა უნდა შეიქმნას საერთაშორისო სამართლის
ბაზაზე და, ეკონომიკურ თუ სამართლებრივ წახ-
როსაბჭოს საბჭოთა კავშირის სამართალმემკვიდრე
რუსეთისთვის უნდა მოეთხოვა გადასახლებულთა მესხეთიდან დეპორტირებულთა რეპატრიაციის
დეპორტირებულთა ნაგებთან ერთად, გათვალისწინებულ უნდა იქნას შთამომავლებისთვის ფულადი კომპენსაციის გაცე- პროცესში სრულად და ადეკვატურად უნდა გაით-
ვალისწინოს, ერთი მხრივ, საქართველოს სახელმ-
"საინფორმაციო ომის" პროცესში დეზორიენტირე- მა და ამ ტანჯული მოსახლეობის უზრუნველყოფა
რეპატრიაციისა თუ ბული საზოგადოებისთვის ობიექტური ინფორმა- სათანადო საარსებო პირობებით. წიფოს ამჟამინდელი მძიმე ვითარება (1992-2008
ციის მიწოდების აუცილებლობა; კერძოდ, ამ კუთ- დღეს, როდესაც 1944 წელს გასახლებულთა წლებში აფხაზეთისა და ცხინვალის მხარიდან
კომპენსაციის შესახებ ხით არსებითია: საქართველოში ჩამოსახლების საკითხი დგას, ყვე- გამოდევნილი მოსახლეობის დროულად დაბრუ-
1. რეპატრიაციის მსურველთა ინფორმირება ლასთვის გასაგებია, რომ მათი დიდი ნაწილი უკვე ნების აუცილებლობა, საქართველოს ნახევარ ტე-
სხვადასხვა ცნობით, დეპორტირებული მოსახ- წინაპრების ისტორიის შესახებ: ცოცხალი აღარ არის და საბჭოთა რუსეთის იმპე- რიტორიაზე სახელმწიფო ენის ფუნქციონირების
ლეობის შთამომავლები დღეს ნახევარ მილიონს თანამედროვე ჰუმანიტარული მეცნიერებები რიის მიერ განწირულთ უკან ვეღარ დავაბრუნებთ; აღდგენის რთული პერსპექტივა; მესხეთის მკვიდ-
შეადგენენ. მათგან, ძალიან ბევრი რუსეთსა და ყალიბდება ბოლო ორ საუკუნეში; ამ პერიოდში სა- შესაბამისად, ცოცხლად დარჩენილთა თუ გარდაც- რი მოსახლეობის განწყობა და რისკ-ფაქტორები
აშშ-ში ცხოვრობს, ასევე, – თურქეთსა და აზერბა- ქართველო ანექსირებული იყო რუსეთის იმპერიის ვლილთა პირდაპირი მემკვიდრეების ნების გათვა- რეპატრიაციის პროცესში...), მეორე მხრივ კი,
იჯანშიც, საქართველოში დაბრუნების სურვილი მიერ; შესაბამისად, მეცნიერული ქართველოლო- ლისწინებით, საქართველოში დაბრუნების მოსურ- რეპატრიაციის მსურველთა ყოფასა თუ იდენ-
კი, როგორც ვიცით, 5 800 ოჯახმა, ანუ, მაქსიმუმ, გიის განვითარებას დიდი დაღი დაასვა რუსეთის ნეთათვის უნდა შემუშავდეს მრავალწახნაგოვანი ტობასთან დაკავშირებული მრავალწახნაგოვანი
ათი ათასმა ადამიანმა გამოთქვა. მოკლედ, ნახევარ- იმპერიის ინტერესებმა. ამის გამოა, რომ საქართ- და ნაკლები რისკების შემცველი პოლიტიკა საქარ- პრობლემები... ამ თვალსაზრისით, კიდევ ბევრი
მილიონიანი მასის შემოდინების საფრთხე არ არსე- რამეა შესასწავლი და გასაანალიზებელი.
ახალციხის გათავისუფლების 190 წლისთავისათვის

ვაი იმათ გაჩენასა, რა გონჯ ალაგას ჰყრიანო.” რომელიც ასევე გაგონილი მაქვს არჩილ ჯვარიძისაგან გასული საუკუნის
ამ ლექსში, რომ იტყვიან, ყველაფერი ადგილზეა, – რითმა, რიტმი, ში- 70-იან წლებში:
ნაარსი. მისი ღირსება კიდევ იმაშია, რომ არ ღალატობს ისტორიულ სინამდ- „ერეკლე ბატონისთანას დედა ვერ გაზრდის შვილსა,
ვილეს და სწორად, ლოგიკური თანმიმდევრობით გადმოგვცემს ფაქტებსა სტამბოლამდის ხელთ ეჭირა, მოსაზღვრეა დაღესტნისა,
და მოვლენებს. ჯერ მლოცველი მაღლა ღვთისა, დამხსნელია წარე ტყვისა,
საინტერესოა მეორე ლექსიც, რომელსაც იმ დროს, იმ ბრძოლების გიორგის მეფობა მისცა, შენი ხმალი კარგად სჭრისა,
სუნი ასდის. ლექსი ჩაწერილია ილია მაისურაძის მიერ 79 წელს მუსხელი ვერ გაუძღვა საქართველოს, აიღო და რუსეთს მისცა”.
ისაკ მაისურაძისაგან 1937 წელს: *
„დაღრუბლა ცა და ქვეყანა, სულ დედამიწა ღვარაო, რა შეიძლება ითქვას ახალციხის ბრძოლებზე. 1828 წლის აგვისტოში
ერეკლე აწყვერს მოსულა, შვიდი დღე-ღამე მდგარაო, რუსეთის ჯარმა პასკევიჩის ხელმძღვანელობით და ქართველების აქტიური
რუსმა აართვა ღალატი, ქურდულებ გაიპარაო, მონაწილეობით გაათავისუფლეს ახალციხე თურქთა 250-წლიანი ბატონო-
ერეკლემ გადმოიხედა, ცრემლები გადმოყარაო, ბისაგან. აღსრულდა ერეკლე მეფის ოცნება – მისი გარდაცვალებიდან 30
ერეკლე აწყვერს ვერ დადგა, ჯავახეთ გაეჩქარაო, წლის შემდეგ – „ქვეყანა ახალციხისა” – დედასამშობლოს დაუბრუნდა.
ასპინძის ბოლოს ავიდა, იქ ლეკი დაეხალაო. საინტერესო ხალხური ლექსებია შემონახული ახალციხის აღებასთან
ლეკი ჩასხდა მათარისში, თოფს დაატანა ძალაო, დაკავშირებით. ასპინძის ომისადმი მიძღვნილ ლექსებში ერეკლე მეორეა
მაცადე ჩემო ბერქეზო, მაცადე ჩემო ლალაო, ხოტბაშესხმულ-განდიდებული, ახალციხის ბრძოლების ამსახველი ლექსე-
ერეკლემ შემოუქნია, მხრიები დაათალაო,. ბის ქების საგანს პასკევიჩი და მისი მხედრობა წარმოადგენს. „ახალციხის
ხმალდახმალ შევა ქართველი, ცხვარივით წამოშალაო, აღება მასკევიჩისაგან” – ასეა დასათაურებული ერთი ვრცელი ლექსი,
აშურმიანი ლეკები წყალში უკუღმა ყარაო, რომელიც ოსმალთა ბატონობისდროინდელ ხიზაბავრელ „კარგ შაირის
არტანულაში შექეცა, ავლაბარ გამოყარაო, მთქმელ” მამულას შეუთხზავს:
შარშან შემძვრალი ჩირგვებში დღესაც ვერ გამომძვრალაო”? „მამულა მოჰყვა ლექსებსა, კარგ შაირების მთქმელია,
ჭობარელ სახალხო მთქმელ შაო (ალექსი) ჯვარიძეს ასპინძის ომი ასე ღმერთო, უშველე ხელმწიფეს, შენ მოუმართე ხელია,
წარმოუდგენია: ყიზილბაში გააფუჭა, ის თეირანი მთელია,
ახლა აზრუმისკენ მიდის, იქით უჩვენა წვერია,
ასპინძისა და
1770 წლის გაზაფხულზე რუს-ქართველთა გაერთიანებული ლაშქარი, არ ვარგა ყარსისა ციხე, არტანის არაფერია,
ერეკლე მეორისა და გენერალ ტოტლებენის სარდლობით, ბორჯომის ხე- აქებენ ახალციხისას, იმის აღება ძნელია,
ობიდან სამცხეში შემოვიდა. ლაშქრობის მიზანი ახალციხის სამგალავნიანი
ახალციხის ბრძოლები
იმდენი ჯარი მიუდის, ვარსკვლავივითა ბევრია,
ციხის აღება იყო, რომელსაც 10 ათასკაციანი თურქული გარნიზონი იცავ- ახალქალაქი აიღო, ხერთვისს სწვდა ჯარის წვერია.
და. ყოვლად წმინდა მოეხმაროს და ის იყოს წინამძღვარი,
მესხურ
17 აპრილს, როდესაც მოკავშირეები აწყურის ციხეს შემოადგნენ, პასკევიჩს წელზე აკრია ღვთისგან დალოცვილი ხმალი,
თავი იჩინა აზრთა სხვადასხვაობამ: ერეკლეს სურდა გვერდი აევლო აწ-
ყურის ციხისთვის და იერიში მიეტანათ ახალციხის ციხეზე, რადგან ახალ- ახალციხეს შემოერტყა, გაადევნა ციხეს თვალი,
შემოუწყო ზარბაზნები, დააყარა ცეცხლის ალი,
ზეპირსიტყვიერებაში
ციხის აღების შემთხვევაში, აწყურის ციხე ვეღარ გაბედავდა წინააღმდე-
გობის გაწევას, ტოტლებენი კი მოითხოვდა აწყურის ციხეზე შეტევის დაწ- თორმეტი დღე გაუმაგრდა, მეცამეტეს უყო ძალი,
ყებას. დაჰყვა ქართველი მეფე ჭირვეული გენერლის ნებას. ის იყო ცხარე შეანგრია და შელეწა სანგრები თუ მიწის ზღვარი,
ბრძოლები გაჩაღდა, რომ უცებ ტოტლებენმა ვერაგულად უღალატა შიდ დაერია სალდათი, სუნგებს1 გააქვთ ჩხური-ჩხარი,
მოკავშირეს, მოხსნა თავისი ჯარი და, ერეკლეს ბევრი ხვეწნა-მუდარისა ხოცეს და ჟლიტეს თათრები, აადინეს სისხლის ღვარი,
და, ბოლოს, დამუქრების მიუხედავად, უკან დაბრუნდა ბორჯომის მიმარ- იენიჩარი სულ გაწყვიტეს, ამოიყარეს მით ჯავრი.
თულებით. ერეკლე არ დაიბნა, გათამამებული მტერი უკუაქცია ციხეშივე მეჩითები სულ წაართვეს, შიგან ჩამოჰკიდეს ზარი,
და, რადგანაც მცირერიცხოვანი ჯარით აღარ შეიძლებოდა ლაშქრობის
გაგრძელება, გადაწყვიტა, ასპინძა-წალკის უმოკლესი გზით, თბილისში ქალაქს ცეცხლი წაუკიდეს, ცაში ადიოდა ალი,
დაბრუნება. მან აწყურიდან გადალახა ელიზის გადასასვლელი, გადავიდა ხანდრის წვერზე აიყვანეს ქრისტიანნი, კაცი, ქალი.
ასპინძაში, დაამარცხა ხერთვისისა და ახალქალაქის ციხეებიდან წამოსუ- აქებენ ქოსა ფაშასა, მას დაუბრმეს ორივ თვალი,
ლი მტრის მრავალრიცხოვანი ჯარი, რასაც მოჰყვა ლეკ-ოსმალთა მთავა- ვალის ჭალაში დაყარა იმოდება დუნგო2 ჯარი,
რი ძალების განადგურება. ეს მოხდა შემდეგნაირად: მტერმა, რომელიც სულ არ უშველა ქალაქსა, არ ეომა რუსს დამფრთხალი,
მიუხვდა ერეკლეს განზრახვას, თბილისში, მოკლე გზით დაბრუნების შე- პასკევიჩმა გაისტუმრა, ვით გასათხოვარი ქალი,
სახებ, გადაწყვიტა ასპინძასთან დახვედროდა და დაემარცხებინა იგი. ამ თავზედ ჩიქილა დახურა და ზედ წამოასხა ჩარი,
მიზნით მან თავი მოუყარა დიდ ჯარს, მათ შორის 4000 რჩეულ ცხენოსანს უთხრა, წადი, გამეცალე, გინდ მადრიელი, გინდ მწყრალი,
და ასპინძის ხიდთან, მტკვრის მარჯვენა ნაპირზე დააბანაკა. ერეკლემ
ასპინძის მაღლობებთან ჩაასაფრა თავისი ჯარი, ხოლო მტკვარზე გადე- რაც გეწადოს, ისა ჰქენი, შეიყარე დიდი ჯარი,
ბული ხიდი ღამით ააყრევინა აღაბაბ ერისთავს, ხუდია ბორჩალოელსა ამ საქმეზედა გაგზავნე სტამბოლს ხვანთქართან ჩაფარი,
და სვიმონ მუხრან-ბატონს. მეორე დღეს ფიცხელი ბრძოლა გაჩაღდა. მე ბევრს არ დავიგვიანებ, არ მჭირია ფარი, ხმალი,
მაღლობებთან ჩასაფრებულმა ქართველებმა ჯერ თოფებით ჩაცელეს ხევ-ღელებს, მთებს გადმოვლახამ, წინ მიძღვის ჩემი ნაფარი,
მტრის მეწინავე რაზმები და, შემდეგ, სამი მხრიდან ეკვეთნენ ელვისებური სულ თამაშობით წამოვალ, მოგივათ თქვენცა ხაბარი,
სისწრაფით. ლეკ-ოსმალთა ჯარი შედრკა, აირია, თავზარდაცემულებმა აზრუმს მოვალ, იქა ვნახამ, თქვენ სარასკირს, რაღაც არი”.
ხიდს მიაშურეს, მაგრამ ხიდი ჩაიქცა. ქართულმა ხმალმა და ადიდებულმა ახალციხის აღებასთან დაკავშირებით კიდევ ერთ ხალხურ ლექსს
მდინარემ შთანთქა ლეკ-ოსმალნი, გადარჩა მხოლოდ უმნიშვნელო ნაწილი წარვუდგენთ მკითხველს. ეს ლექსი, მართლია ვერ შეედრება მამულას
ფეხმარდი ცხენების წყალობით. ერეკლემ საკუთარი ხელით განგმირა ლე-
კების კოხტა ბელადი მალაჩინი. ეს მოხდა 1770 წლის 20 აპრილს, რომელ- ლექსს მხატვრულობის თვალსაზრისით, მასში აქა-იქ დარღვეულია მარ-
საც ასპინძელები „ერეკლეს ნახიდარს” უწოდებენ. ცვალთა რაოდენობა, რითმა. რიტმი, მუსიკალობა, მაგრამ აშკარაა ის
ასპინძის ომში ერეკლე მეორის ბრწყინვალე გამარჯვებამ ისე დააფრთ- სულისკვეთება, რაც დაუფლებოდა მაშინდელ მტერ-მოყვარეს. ლექსი
ხო ნიალის თურქები, რომ, თურმე, ცხენებს უკუღმა ადგამდნენ უნაგირებს „ომისთვის დაჰკრეს ბუკები, ხმალმა დაიწყო პრიალი, ჩაწერილია 1937 წელს ილია მაისურაძის მიერ ზემოხსენებული ისაკ მაისუ-
და თავქუდმოგლეჯილები გარბოდნენ. დაჭრილთა ოხვრის ხმა მოდის, ისმოდა ისართ ცრიალი, რაძისაგან:
ასეთი იყო ხმალჩაუგებელი პატარა კახი – ის ყველგან საკადრის პასუხს დამარცხებულსა მტრის ჯარებს საქმე ძალიან წაუხდათ,
სცემდა მტერს – ქართლშიც, კახეთშიც, სამცხეშიც... მადლიერი მესხები და სანამ ხიდამდის მივიდნენ, ხიდი აყრილი დაუხვდათ.
ჯავახები ქების სიტყვებს არ იშურებდნენ ასპინძის გმირის მიმართ. დღემდე უკან მოსდევდა ერეკლე – „დაჰკარით”! მტერს მიჰკიოდა,
შემონახულია მრავალი ხალხური ლექსი რომლის პირველშემკრები მე-19 დამფრთხალი ოსმალოს ჯარი შიშით მტკვარაში ცვიოდა”.
საუკუნის ცნობილი საეკლესიო და საზოგადო მოღვაწე, ფოლკლორისტი ლექსი „ასპინძას ერეკლე ვნახე” ჩაწერილია 1936 წელს, 82 წლის როს-
და მკვლევარი „ვინმე მესხი” – ივანე გვარამაძე იყო. ეს ლექსები დაუნჯებუ- ტომ წინწკალაძისაგან (სოფ. მურჯახეთი, ახალქალაქის რაიონი):
ლია სამცხე-ჯავახეთის ისტორიული მუზეუმისა და თბილისის ხელნაწერ- ასპინძას ერეკლე ვნახე, ხელში ეჭირა ხმალია,
თა ინსტიტუტის ფონდებში. ამ ხალხური ლექსების ნაწილი შეტანილია ექ- ლეკებს თავებს აწყვიტავდა ის ტყვიასავით მალია,
ვთიმე თაყაიშვილის „ძველი საქართველოს” მესამე ტომში (1913-1914 წ.წ.), ისე მოყარა ლეკები, სულ აღარ სჩანდა კვალია,
სერგი მაკალათიას – „მესხეთ-ჯავახეთში” (1ზ938), სერგო ხოსიტაშვილის ლეკების კოხტაც იქ მოჰკლა, მასაც გაუპო თავია,
– „ასპინძის ომში” (1972 წ.). ერთ-ერთ ლექსში მთქმელს ასე აქვს გადმოცე- როსტომივით დატრიალდა, ყველას აძახა „ვაია”,
მული ერეკლე მეორის გალაშქრება სამცხე-საათაბაგოზე: სად ეომებით ერეკლეს, ხომ არ გგონიათ ქალია?”
„დიდება და მადლი ღმერთსა, რომ გამოჩნდა ქრისტეს ჯვარი, ასპინძაში გამარჯვებულ ერეკლეს ვერც ხერთვისის მეციხოვნეებმა
ოთხი კუთხე სულ შეიძრა, თავი რუსთ ხელმწიფე არი, გაუწიეს წინააღმდეგობა, პირიქით, დიდი პატივისცემით მიიღეს:
ერეკლეს შემოუთვალა სალამი და საჩუქარი, „ხერთვისის ხიდსა შემოდგა, თოფებს არ გააქვთ ძგერაო,
ასრე მიყვარხარ, ერეკლე, როგორც ჩემი და და ძმანი, თათრებმა თავი დაუკრეს, წინ ვერ დაუდგნენ, ვერაო,
მანც მადლობა მოახსენა, მეგობრობა შენი ვცანი, მიიღეს პატივისცემით, დალაგდნენ იმ დღეს ჯერაო,
ეს ფაშები მაწუხებენ, ლეკია თუ ენგიჩარი, ხანუმებმა გადმოხედეს, პირზე გადაჰკრათ ფერმაო, პასკევიჩი
ცოტა რამ ხანს მოიცადა, შეიყარა გურჯის ჯარი, თქვეს: „ვაითუ ძვირად დაგვიჯდეს ამ სარაიათგან ცქერაო.”
ადგა და ქართლი შემოვლო, გაამაგრა ტაშისკარი, მერმე რომ უკან წავიდნენ, უწყეს შორიდან მზერაო”.
ხეობაზედ შემოწკიპა, აწყვერს მოვა წინა ჯარი, ერთ ხალხურ ლექსში ავღანელთა გაკადნიერებული ბელადის აზატ-ხა- „გამთელდა ცა და ქვეყანა, ჩვენთვის ამოქროლდა ქარი,
აწყვრის ციხეს შემოადგა, შეუშალა ცალი მხარი, ნისა და ერეკლე მეფის შებრძოლებაა გადმოცემული. „ერეკლე რა კაციაო?” პასკევიჩი ცხენზე შეჯდა, შეიქმნება ნიავ-ქარი,
ესროლა და ჩამოყარა ბედნებიდგან ბაირახტარი, – უკითხავს აზატ-ხანს: ყარსის ფაშას შეუთვალა, კარგად გაახილე თვალი,
ზეითგან ტყვია ზუზუნობს, ოხერში წყალი არ არის. – „რა მოგახსენოთ, ბატონო, ყმაწვილია პაწიაო, ასი ათასი სალდათი, სულ შელესილი ხმალითა,
ბაგალოი გამოვარდა, ყელ-ყური ჰქონდა დამწვარი, გული უდგია ალმასის, გარედან სალი კლდეაო, შიესივნენ ყარსის ციხეს, შეუშალეს დავთარია,
სულ გაგვიწყვიტა ლაშკარი, ეს რაღა ღვთის რისხვა არი! ასრე დაანგრევს ციხესა, როგორც ფუტურო ხეაო”. გამოიყვანეს ყარსის ფაშა, უკან გაუკრეს ხელია:
რუსის ჯარი შემწედ ჰყავდა, სულ არ დაუჭირეს მხარი, აზატ-ხანმა გადმოლახა მდინარე არეზის (არაქსის) ხეობა და იწყო – შენ თბილ ქალაქსა წადი, იქ არი წყალი თბილია.
ისევ უკან მიდიოდნენ, რაღაზედაც განაცხარი, ერეკლე მეორის ყმადნაფიცი ნახიჭევანისა და ერევნის სახანოების აოხრება გაგზავნეს თბილის ქალაქსა, გაათია ზამთარია.
შუამავალთ ვერა ქნეს რა, სულ ვერ გარდიხადეს ვალი, და ბოლოს ალყა შემოარტყა ერევნის ციხეს. ერეკლეს საპასუხო მოქმედება მაშინ ბრძანა პასკევიჩმა, ახლა წავალ ახალციხეს,
ტოტლებენმა უღალატა, სხვას დაადვა თავის ბრალი, ასე აქვს გადმოცემული სახალხო მთქმელს: მაინც მაქ მისი ჯავრია,
ზარბაზნები არ ახმარა, გაბრუნდა შურისგან მთვრალი, „ერეკლემ ცხენს შეუტია, ხევს გაადინა ჩქაფანი, ამობრძანდა ახალციხეს, მთლად მოაქ მთა და ბარია.
მეფემ არაფრად ჩააგდო იმისთანა წუწკი, მყრალი, სისხლისა დადგა მორევი, ცხენს შეეღება ფაფარი, ტავშან-თაფაზე3 მოვიდა, იქ დაასვენა ჯარია,
აწყურითგან გარდავიდა, ასპინძას მიადგა მწყრალი, წინ ვერავინ ვერ დაუდგა, მტერს სრესდა მისი ნაფარი. თათრები მაგრა დაუხვდნენ, ტყვია ესროლეს წარია,
რაც იქ დაუკლო ლეკ-ოსმალთ, აქ შეუთავა ზარალი, უკრავდა კაცსა მოჰკლამდა იმისი ცხენის ქაქანი, სალდათებმა დაიძახეს, – ვაი, რა ჩვენი ბრალია,
ბევრი მოწიფული ჰყავდა, ხელ-ფეხით ყაფლა-თარალი, ისრე გარბოდა აზატ-ხან, როგორც ხორასნის ჩაფარი”. შეეხვეწნენ ყოვლა წმინდას, ავიღოთ წმინდა ჯვარია.
თათრებმან შემოუტიეს, სულ არ იცოდნენ ყარალი, დიდი ხნის ნაბრძოლ-ნაჯაფარი ქართველი მეფე-სარდალი 1798 წელს მეზარბაზნემ დაიძახა: – ვაი, რა ჩვენი ბრალია,
ვერც წინ დაუდგნენ, ვერც უკან, გაუცუდდათ ჰალლა ჰალი, გარდაიცვალა. შეეხსნათ ქართველებს „რკინის კარი”, მაგრამ არ უნდათ მიდღემჩი არ შერცხვენილა ამ ჩვენი რუსის გვარია,
იშვირეს პირი, ხიდს ეცნენ, აყრილ იყო გასავალი, დაიჯერონ მწარე სინამდვილე. მათ ცოცხლად წარმოუდგენიათ ერეკლე მოუხშირა დარბაზარი, მოუდვა ცეცლის ალია.
პანტ-პუნტით წყალში სცვიოდნენ ქალ, მაჰმადა და სარალი, და მისი საქმეებიც. სწორედ ეს აზრია გატარებული ერთ ხალხურ ლექსში, ქალაქს ცეცხლი წაუკიდეს, ცაში ავიდა ალია,
სალავათიც ვერ მოჰქონდათ, ისრე გასტეხოდათ თვალი, რომელიც 1973 წელს ჩავიწერე „ვეფხიტყაოსნის” ზეპირად მცოდნე არჩილ თათრებ შეურცხვათ ნამუსი, გაუღეს ციხის კარია,
ხრამი შეეკრათ თვითანვე, ვერა ჰქნეს რა, იყვნენ მხდალი, ჯვარიძისაგან (დაბ. 1901 წელს სოფ. ჭობარეთში). ნავანების გვერდში გარბის თათრის ქალი თუ რძალია,
იქ დახვდა კოხტა ბელადი, მას გავარდა ორივ თვალი, „ცხეთას დგას ოქროსა კუბო, შიგ ნათობს კელაპტარია, ზოგი უკაბოდ გარბოდა, ზოგს თავს არ ესხა ჩარია,
ეს ერეკლე გაითხოვა: „აგერ არის საბურთალი”! შიგა წევს ნეფე ერეკლე, ბაგრატიონთა გვარია, არსიანიც გადირბინეს, ძლივს მოირჩინეს თავია.
ნეტავი როგორ შებედა, როგორ გაუმართა თვალი? მას დაუხუჭამს თვალები, კი არ გეგონოთ მკვდარია, ასეთი გულმხურვალე ლექსებით ეხმიანებოდნენ ჩვენი წინაპრები თა-
ორნივ ხმალდახმალ შეიბნენ, მწვე გათამამდა მურტალი, მაგის გამჩენის ჭირიმე, ჩვენ გულში ცოცხლად არია, ვიანთ განმათავისუფლებლებს.
ზედ შევარდა მოურიდლად, ვაი მისი ბედის ბრალი, შვილებს გადუგდო ბეგთარი და სისხლიანი ხმალია: ვაჟა სამსონიძე
ისრე გადასჭრა ცხენზედა, წყალივით გაავლო ხმალი, სანამდის ვიყავ, კარგ ვიყავ, მივძარ-მოვძარი მთანია,
რომ თვითონაც ვერ შეიტყო, გადავარდა ლეკი მყრალი... ახლა თქვენ შეინახევით ქალაქის მეიდანია.”
შენ ერეკლე ჰოქმიანო, ცხენ მაღალ უნაგრიანო, ქალაქისა და მისი „მეიდნის შენახვაში”, ცხადია, სამშობლოს დაცვა-შე- 1 სუნგი – ხიშტი;
შენი ნახოცი ლეკები ასპინძის ბოლოს ჰყრიანო, ნახვა და მოვლა-პატრონობა იგულისხმება. 2 დუნგო – ზანტი, მოუქნელი
დავამთავროთ საუბარი ასპინძის გმირის შესახებ ხალხური ლექსით, 3 ტავშან-თაფა – კურდღლის გორა, ე.წ. „ამირანის გორა: ახალციხის
ყვავი, ყორანი ლეშსა სჭამს, კაჭკაჭნი თვალებს სთხრიანო,
საბარგო დასახლების ტერიტორიაზე
ლეგენდის ჩრდილი
(ცოტა რამ გელათის მონასტრის სახელწოდების წარმოქმნისა და ცვლილების შესახებ)
სახარების ეტრატზე დაწერილ ქართულ თარგმანზე ყოფილა მისი გაენათის მონასტრისა, სხვაგანაც ასევეაო”, „გაენათის მონასტერში
დასაწყისი გვ.1 რედაქტორის მინაწერი. მკითხველს ვთავაზობთ ერთ ამონარიდს: ამ უკანასკნელ ხანამდე ინახებოდა დავით აღმაშენებლის ცხოვრე-
ლიზი გვიჩვენებს, თავდაპირველად, გელათში მთავარი მაინც ე.წ. „ჩუმგ წელსა ოქტომბრის კგ დღესა მივედი გაენათის მონასტერ- ბისად აღწერა. იგი გაენათის მონასტრიდან მიტროპოლიტ დავითს
აკადემიაა. მისი შენობაც გიგანტური ყოფილა: კედლების სიმაღლე სა შინა ბრძანებითა ნიკიფორე ეპისკოპოსის, წავიკითხე სახარების თავის ძმა გიორგისათვის მიუცია, რომლის შემდეგ იგი აღარა სჩანს.
10 მეტრს უდრიდა, სიგრძე – 25,3-ს. ხოლო სიგანე – 10, 3 მეტრს. თარგმანი.... ნეტარი მას, ვინცა მეთოთხმეტე საუკუნეში უხილავს ავტორი ამბობს, რომ ამით ვამთავრებ გაენათის შესანიშნავი მონას-
გელათის აკადემიაში ასწავლიდნენ არითმეტიკას, მუსიკას, გე- დიდი საწიგნე გაენათისა ახლა წიგნთა საგანძური გაძარცულიაო”. ტრის აღწერასო” (11).
ომეტრიას, რიტორიკას, გრამატიკას, ფილოსოფიას, ასტრონომიას. გელათის სამონასტრო წიგნში, საცავის მარაგიდან, სხვა ადგილებში აზუსტებდა რა ადგილმდებარეობას, ღამბაშიძე აღნიშნავს –
ქართველი ინტელიგენციის აზრით, გელათის მონასტერს უნდა წიგნების გადატანის შესახებ, აკადემიკოსი მარი ბროსესადმი მიწე- „დავითმა აღაშენა წმინდა გიორგის ეკლესია იმ ადგილას, სადაც
„გაენათლებინა” ქართველები და მათში ცოდნა შეეტანა, რომელიც რილ წერილში, ქუთაისელი დეკანოზი ნიკოლოზ ქუთათელაძე აღ- დღეს გაენათის სობორიაო”. გარდა ამისა, დავითმა გაენათეს მონას-
თურქ-სელჯუკთა შემოსევების შედეგად დაიმცრო, ხოლო 1080 ნიშნავს: „გაენათის არქივში გუჯრები იყვნენ ჩყკს წლიდან (ე.ი. 1820 ტერთან საავადმყოფო დააარსაო (15).
წლიდან, ე.წ., „დიდი თურქობის გამო, უფრო გაქუფრდა. წლიდან) აქ ქუთაისის სობორში არიან შემოკრებილ და იმათთან აქვე იგი აღნიშნავს, რომ „ანდერძის დაწერის შემდეგ დავითი
ცნობილია, რომ იმპერია, იმპერატორი, როგორც ტერმინი, გრა- სხვანიცაო” (იხ. „ინსტიტუტ ვოსტოკოვედენია აკადემია ნაუკ სსსრ გარდაიცვალა. მისი გვამი მისმა მოძღვარმა არსენმა მთელი საზო-
მატიკული ტერმინოლოგიისაგანაა წარმოშობილი. გრამატიკულად, რუკოპის”, შეკვ.N40). გადოების თანდასწრებით დიდის პატივით მოასვენეს გაენათის მო-
უღლებაში, ბრძანებით მიმართვას, ლათინურად „იმპერატივი” ეწო- 1904 წლის „ივერია” (N174), აქვეყნებს ცნობას, რომელიც 1895 ნასტერში და დაასაფლავეს უმთავრესი ტაძრის შესავალ ეკლესიაში
დება და აი ამ გრამატიკული ტერმინის შესაბამისად, თუ მეორე პირს წელს გელათის მონასტრის გაქურდვას შეეხება. ავტორს, რომელიც (18).
ებრძანება საჭირო ოპერაციის შესრულება, ეს მეორე პირი თვითონ გელათში საგანგებოდ ჩავიდა, მოყავს მონასტრის მსახურთა განც- ავტორი ეხება რა დავითის სხეულებრივ ზვიადობას, აღნიშნავს,
უნდა მოემსახუროს დასახულ მიზანს (დავით ღამბაშიძე – „გაენათის ხადება, რომ „მძარცველის მურდალ ხელს გადაურჩა ისეთი ნივთები, რომ „გაენათის ტაძრის სალაროში შენახულ ძვირფას ნივთებში
მონასტერი”, ქ.ქუთაისი, 1888 წ. გვ.1). როგორიცაა: იმერეთის მეფეთა დიად ძვირფასი სამეფო გვირგვინი, არის დავითის ბეჭედიც, რომელშიაც თავისუფლად შედის კაცის ხე-
დავითის დროინდელ საქართველოს, უპირველესად, ესაჭირო- იმერთა კათალიკოზთა და გაენათელ მიტროპოლიტთა მიტრები ლის სამი თითი” (19).
ებოდა სწავლა-განათლება. ვიღაცას თავს უნდა ედვა, ვიღაცას უნდა (ძვირფასი ქვებით მოჭედილი ოქროს თავსახური) კათალიკოზის აღწერს რა დავითის სურათს, ღამბაშიძე, სხვათა შორის, უჩვე-
განეფანტა ბურუსი, ვიღაცას უნდა გაენათლებინა უსწავლელობის მიერ წირვის დროს სახმარი ქოშები, რომელიც ხალხში თამარმეფი- ნებს, რომ მას „მარჯვენა ხელში უკავია გაენათეს ტაძარი... ამ სახით
წყვდიადი. მართალია შუა საუკუნეებში იმდროინდელ სეულად არიან ცნობილი”. დავითი იხატებოდა იმ ეკლესიების კედლებზე, რომელნიც აშენებუ-
ბევრ ქვეყანაში იყო ქართული მწიგნობრული კერები, ლან დავითის დროს, ასევეა გაენათის ტაძრის ჩრდი-
ზოგი მათგანი წინ უსწრებდა გელათის კვლავ აღდ- ლოეთ კედელზეც.
გენას, როგორიცაა გრიგოლ მაკურიანის მიერ 1083 ისტორიის ჩარხი ბრუნვას განაგრძობდა... დადგა
წელს ბულგარეთში აგებული, შემდეგში პეტრიწონის დრო, როდესაც გელათი აღარ იყო მანათობელი. ამის
სახელით ცნობილი სემინარია-მონასტერი და სხვ., შემდეგ მის სახელწოდებაშიც ჯერ ასო „ა” გაქრა, იმ
მაგრამ ყველა ისინი საქართველოს საზღვრებს გარეთ დროინდელი ცნობილი პირები ნაცვლად „გაენათელი-
იყო, საქართველოში კი ისეთი მონასტრები, რომელ- სა” უკვე „გენათელად” იხსენიებიან:
ნიც კულტურის კერად ითვლებოდნენ (როგორიც იყო ასე მაგალითად:
ბანა, ოშკი, ხახული, ზარზმა, ხანძთა, ტბეთი, ბოლნი- 1). გელათის მონასტრის მთლიან ანსამბლში რამ-
სი, იშხანი და სხვანი), ან ქართულ იურისდიქციას დენიმე ნაგებობაა. აქედან ზოგს მინაშენებს ეძახიან.
აღარ ემორჩილებოდნენ, ანდა, ჟამთა სიავის გამო, ღვთისმშობლის სახელობის ეკლესიის ჩრდილოეთ
ვეღარ ბრწყინავდნენ. კედელს მთელ სიგრძეზე გასდევს „მინაშენი”, იგი ოთხ
კულტურის ისეთი კერები, როგორიც გელათი- განყოფილებიანია. კარიბჭეში, ჩრდილოეთის კარების
სა და იყალთოს აკადემიები იყვნენ, ალბათ, წინათაც თაღზე, ახლაც შემონახულია წარწერა: „ჰოი, ასულო
არსებობდნენ, მაგრამ მხოლოდ მეთორმეტე საუკუნე- სიონისაო, ნაყოფო იოვაკიმესიო, სურნელებავ სამოთ-
ში იქნენ აღდგენილნი, მათ შორის პირველი გელათი ხისაო, წმინდაო ღვთისმშობელო, შეიწყალე სული ან-
იყო. ასე, რომ, საერთო განათლების მძლავრი ნაკადი ტონ გენათელის მღვდელთ მთავარ ეპიზკოპოზისა”.
გელათიდან უნდა წამოსულიყო, პირველად მას უნდა 2). იმავე მინაშენის კარიბჭეს სამხრეთის მხარე-
გაენათებინა წყვდიადი, იგი უნდა „გამხდარიყო ქართ- საც გაირჩევა წარწერა „მაწყვერელმან და აწ გენათელ
ველთა შორის ცოდნის გამავრცელებული, განათლე- მთავარ ეპიზკოპოსმან ანტონი დავხატე კარიბჭეს ესე
ბის საქმის მესაჭე, გაენათებია ცოდნის საგანძური და ჩემთა სულის საუხად”. ეს ის ანტონია, რომელიც ჯერ
სახელად „გაენათე” ეწოდა. გელათის მონასტრის აზრობრივი შედგენილობიდან გამომდინა- მესხეთში, ახლანდელი სოფელ აწყურის საეპისკოპოსოში განთქ-
თუ ამ სახელწოდებას გრამატიკულად გავშიფრავთ, შემდეგს მი- რე, ვგებულობთ, რომ მას უნდა გაენათებინა სწავლისაკენ მიმავალი მული იყო, მაგრამ, ჟამთა სიავემ. ისიც დააკნინა და მისი ეპისკოპო-
ვიღებთ: „საქართველოს მაშინდელი საჭეთმპყრობელთაგან ახლად ბილიკი. სამშობლომ მას უბრძანა, – ხელი შეუწყე, ხალხმა ბნელს სიც, რომელიც, თავის წინაპართა მსგავსად, „მაწყვერლის” ტიტულს
დაარსებულ აკადემიას ებრძანა: „გაენათე”! ე.ი. ლამპრად აენთე და თავი დააღწიოსო. ატარებდა, დასავლეთ საქართველოში გადადის და 1565 წლიდან
დავით აღმაშენებლის მიერ ქუთაისიდან ანაგებ მონასტერს რომ კათედრას იკავებს.
„გაენათე” ერქვა, მტკიცდება კიდევ ერთი საბუთით. ეს არის 1888 3). მაცხოვრის სახელობის ეკლესიაში, რომელიც ჩრდილოეთ
წელს ქალაქ ქუთაისში, გამომცემლობა „მწყემსის” სტამბაში დაბეჭ- მინაშენის პირველ განყოფილებას წარმოადგენს, ჩრდილოეთისავე
დილი წიგნი – „გაენათის მონასტერი და ცხოვრების აღწერილობა კედელზე არის ფრესკა წარწერით: „ბატონიშვილი გენათელი სვი-
მეფის დავით მეოთხის აღმაშენებლისა”. მონი”! იქვე მის წინ არის მისი საფლავიც. ეს ის სვიმონ გენათელია,
დასახელებული წიგნი შეუდგენიათ დეკანოზ დავით ღამბაში- რომელიც ისტორიოგრაფიაში „სვიმონ გენათელ ეპისკოპოსად არის
ძეს. წიგნის ავტორს მრავალჯერ აქვს დასახელებული გელათის ცნობილი. მინაშენის მესამე განყოფილებაში, რომლის კედლები მე-
მონასტერი, მათ შორის სახელწოდებად ხან გელათია ნახმარი, ხან 17 საუკუნეში მოუხატინებიათ, მის ჩრდილოეთ კედელზე იკითხება:
გაენათი. ასე განსაჯეთ, წიგნის სატიტულო ფურცელზე წერია „გა- „გენათელი ზაქარია ქვარიანი”.
ენათის მონასტერი”, ხოლო წიგნის ტექსტის დაწყების პირველსავე 4).მე-17 საუკუნის აქტიურ პოლიტიკურ მოღვაწეთა შორის
გვერდს სათაურად წამძღვარებული აქვს „გელათის მონასტერი”. გედეონ ლორთქიფანიძე იხსენიება. 1669 წელს მეფემ იგი ელჩად
ამასთანავე, მონასტრის ხსენებისას, ყოველთვის ნახმარია „გა- გაგზავნა რუსეთში. იქ მან შვიდი წელი დაჰყო. გედენს გაენათის მო-
ენათი”, ხოლო მონასტრის ხსენების სხვა დანარჩენ შემთხვევაში, ნასტერში ხანგრძლივად ეკავა ეპისკოპოსის თანამდებობა და აქვე
რომელიც თხრობითი ხასიათისაა, იქ ნახმარია სიტყვა „გელათი”. მიიცვალა 1682 წელს.
მოვიყვანთ რამდენიმე ფაქტს, სადაც ძირითადად გამოყენებუ- 5). ქართულ ისტორიოგრაფიაში ძირითადი წყარო „ქართლის
ლია სიტყვა „გაენათი”, ფრჩხილებში ნაჩვენები ციფრები კი აღნიშნა- ცხოვრებაა”. სხვა ავტორთან ან გადამწერთან იგი განსხვავებული
ვენ ზემოთ დასახელებული წიგნის გვერდებს. სახელწოდებითაა წარმოდგენილი. მიუხედავად ამისა, ისინი ხან
ავტორი „ქ.ქუთაისიდან 8 ვერსის მანძილზე” მყოფ მონასტრის ურთიერთ შევსებას წარმოადგენენ, ხან გაგრძელებას, ზოგჯერ კი
შესახებ წერს: „სიტყვა გელათი, რომელსაც უწოდებენ ამ მონას- განმეორებასაც.
დავით აღმაშენებლის საფლავი ტერს, არაფერს ნიშნავს. მონასტრის ნამდვილი სახელი არის „გაენა- რიგი საკითხების გადმოცემისას, „ქართლის ცხოვრება” მეტად
თე” (1). უტყუარი და სანდო წყაროა. აქ საინტერესოდაა წარმოდგენილი
ქართველებს სწავლა-განათლებისაკენ გზა გაუნათეო”. ამიტომაც დ.ღამბაშიძე გაენათეს ხმარობს იქ, სადაც ავტორი აყენებს კით- ეკლესია-მონასტრების თაობაზეც. ჩვენ მხოლოდ რამდენიმე ისეთი
იყო, რომ მას სახელი „გაენათე” მანამდე შერჩა, ვიდრე აკადემია ხვას, როდის და ვისგან არის აღშენებული გაენათეს მონასტერიო. მაგალითის მოყვანით შემოვიფარგებით, სადაც უშუალოდ „გენათე”
აქტიურად მოქმედებდა და სწავლა-განათლების საქმე წინა პლანზე იგი იქვე პასუხობს – „გაენათის მონასტერი აღუშენებია მეფე დავით არის დასახელებული. ასე მაგალითად: – სიმონ ყაუხჩიშვილის მიერ
იყო წამოწეული. აღმაშენებელსო” (1). ყველა ძირითადი ხელნაწერების მიხედვით – „ქართლის ცხოვრების”
დღევანდელ გელათს რომ თავდაპირველად „გაენათე” ერქ- იგი აქვე აღნიშნავს, რომ „ხრამისა და ალგეთის მინდვრებში მე-2 ტომში, 643-ე გვერდის მეორე სვეტში დასახელებულია გენათეს
ვა, მრავალრიცხოვანი ფაქტებით მტკიცდება. ჩვენ დავასახელებთ ძლევამოსილებისა და კახეთის შემოერთების სახსოვრად დავით აღ- მოძღვარი ილარიონი და ამავე ტაძრის ეპისკოპოსი მელიქსედეკ საყ-
მხოლოდ რამდენიმე მათგანს. ასე მაგალითად: მაშენებელმა აღაშენა გაენათეს მონასტერი” (5). ვარელიძე.
დავით აღმაშენებლის მოწვევით, საქართველოში ჩამოდის ეხება რა მონასტრის მატერიალურ მხარეს, ღამბაშიძე აღნიშ- უფრო ვრცლადაა ნათქვამი 487-ე გვერდზე: „ქორონიკონსა
იოანე პეტრიწი. ეს ის იოანეა, რომელიც თვით პეტრიწონის სასული- ნავს: – „გაენათის” მონასტერზე მეფენი დიდ მზრუნველობას იჩენე- რჟგ: დიდისა მონასტრისა გენათისა წინამძღვარი მანასე მიიცვალა”,
ერო სემინარიას ჩაუდგა სათავეში და იმდენი ღვაწლი დასდო, რომ ნო” (5). „მათ მომდევნო მეფე-მთავრებმა გაენათის მონასტერი უხვი ანდა კიდევ, იმავე გვერდზე „ქორონიკონსა რჟზ: აიღო გორი ალექ-
სახელიც კი იქაურობის გამო შეერქვა და ბევრი წიგნიც თარგმნა. შეწირულებით გაამდიდრესო” (5). იქვე აღნიშნულია, რომ „დავითმა სანდრემ, ძემან ბაგრატისამან, თვესა აგვისტოს 6 ამავე წელსა ქუ-
ამ მეტად დიდ საქმეში გათვითცნობიერებულ პიროვნებას – შეკრიბა გაენათში ღვთის მოსავნი კაცნი”. უფრო ქვემოთ კი ნათქვა- თაისს. თათარნი მოვიდნენ და დასწვეს დიდი მონასტერი გენათისა
იოანე პეტრიწს საუკეთესოდ ეცოდინებოდა, სად იმყოფებოდა და მია, – „1109 – 1212 წლებში გაენათის მონასტერი ყვაოდა. მის საერ- შიგნით და გარეთ”.
რა ერქვა იმ დაწესებულებას, სადაც ასე ენერგიულად მოღვაწეობ- თო სუფრაზე იკრიბებოდა სამასამდე ბერ-მონაზონი” (5). „ქართლის ცხოვრებისავე” 493-ე გვერდზე – „რომ ქორონიკონსა
და იგი. ეხება რა სააღმშენებლო მასალას, ავტორი აღნიშნავს: „გაენა- ს8 მიიცვალა ილარიონ პატრონი, თვესა მაისსა 6”... უფრო ქვევით კი
თავის ავტოგრაფში გარკვევით წერს, რომ დავით მერვის მიერ თეს უმთავრესი ტამარის კანკელი ორ-ეტეჟიანია თეთრი თლილი წერია: „ქორონიკონსა სიზ მეფემან ბაგრატ გაჰყო ლიხთ იმერი სამ
მოალერსებული და მისივე ყურადღებით ყოველმხრივ უზრუნველ- ქვბისაგან” (7). საეპისკოპოსოდ დიდისა ცათა მიბაძვისა საყდრისა, ახლისა იერუსა-
ყოფილი მუშაობს „კელნსა” (ე.ი. ოთახსა) შინა გაენათისასაო. დ. ღამბაშიძე ჩამოთვლის რა მონასტრის ძვირფასეულობას, ლიმისა, გენათისა ეპისკოპოსად დააყანე მელიქსედეკ საყვარელიძე”;
ვ.ჩანკვეტაძე თავის ნაშრომში – „გელათის აკადემიის” მეათე მეოთხე ნომრით აჩვენებს, რომ „გაენათის ღვთისმშობლის ხატი ბევრი მაგალითის მოყვანა შეიძლებოდა, მაგრამ მგონი ესეც
გვერდზე აღნიშნავს: დავით აღმაშენებლის მიერ გელათს „ადგილსა გაკეთებულია მოოქროვილი ვერცხლისაგან. ხატი ძველი დროისაა, საკმარისია. ერთს კი ვიტყვით, სახელწოდებაში ერთი ასოს, სახელ-
ყოვლად მშვენიერსა და უვნებელსა, დაარსებულ იქნა მონასტერი, მის მორთვაზე უშრომიათ იმერეთის ბევრ მეფეებს” (8). იმავე გვერ- დობრ „ა”-ს ამოვარდნა არ არღვევს მისი სახელის პირველ სიმბოლი-
რომელიც შემდეგი სხვადასხვა წყაროებში „ახალი მონასტრის”, აგ- დზე ვკითხულობთ, – ახალი ათონის სიმონ კანანელის მონასტრის კას, ცვლის მხოლოდ დროის ფაქტორს და წარმოადგენს მომხდარ
რეთვე „გაენათის მონასტრის” სახელითაცაა ცნობილიო. ძმებს, სათათრეთთან ომის დროს, გაენათის მონასტრისთვის შე- ამბებთან დაკავშირებულ თავისებურ რელიაციას. სიტყვა „გაენათე”
მაშასადამე, იქაც ნახმარია სიტყვა „გაენათი”. უფარებიათ თავი. აქ მათ მოურთავთ ის კიდობანი, რომელშიც წმინ- თითქოს უბრძანებს მომავალში გაენათეო, ხოლო სიტყვა „გენათე”,
ამგვარ საკითხებში ღრმად გათვითცნობიერებული კორნელი დანთა ნაწილები ყოფილა შენახული. თითქოს ანგარიშის ჩაბარებაა – დავალება შევასრულე უკვე გენა-
კეკელიძე თავისი ნაშრომის – „ქართული ლიტერატურის ისტო- ამავე ნაშრომის მე-9 გვერდზე 3-ჯერ აქვს ნახსენები „გაენათე”, თეო. აქ ორივე სიტყვა სამშობლოსათვის გზის მანათობლად ყოფნას
რიის” პირველი ტომის გეოგრაფიულ სახელთა საძიებელში, იქ, სახელდობრ, „აფხაზეთის კათალიკოსი ევდემონი დავითს შველოდა, გულისხმობს, ხოლო დროთა ცვლას მოყოლილმა ჟამთა სიავემ გა-
სადაც „გაენათე” უწერია, მიუთითებს, – ვნახე გელათიო. ამით იგი რათა გაენათის ტაძარი აეგოთ ბიჭვინთის მსგავსად. იქ დახატულია ენათში სწავლა-განათლების საქმე – სწავლა შეასუსტა, დააჩაჩანაკა,
„გაენათესა” და „გელათს” შორის სრულ იგივობას უსვამს ხაზს. დავით, რომელსაც „ხელთ უპყრია გაენათის ეკლესია”. დავითის უკანა პლანზე გადასწია. ამასობაში გელათში მონასტრულმა ყოფამ
კ.კეკელიძე, როგორც უმაღლესი სასულიერო პირი, მოგვიანე- გვერდით დახატულნი არ არიან მისი დიდებულნი წინაპარნი, რად- პრივილიგებული როლი მიისაკუთრა. აკადემიაში სწავლა შეწყდა,
ბით, აკადემიკოსი გახდა და, ცხადია, ამ საკითხში არ შეცდებოდა. გან მათ დროს ჯერ კიდევ არ იყო აღშენებული გაენათეს ტაძარი”. ხოლო თვით სასწავლო დარბაზი ჯერ ბერების სასადილო ოთახად
ვისაც გელათის შესახებ ნაშრომი გაუკეთებია, მას ტაძარი 1881 წელს არქეოლოგებმა ინახულეს გაენათის მონასტერი. გადაიქცა, მერე კი დაინგრა კიდეც.
თვალითაც არ უნახავს, მონასტრის სახელად „გელათს” ხშირად მურავლიოვის თქმით, „გაენათში ნახული მთაწმინდელის სახარება სახელწოდება „გაენათესაც” აზრობრივი შინაარსი თანდათანო-
ხმარობს, ხოლო ვინც გელათის შესახებ ისტორიულ წყაროს შიგ გე- არაფრით არ ჩამოუვარდება ბერძნულ წიგნებს, რომელიც მას უნა- ბით გამოეცვალა.
ლათში ქმნიდა, ისინი მონასტრის სახელად ხმარობენ „გაენათს” . ასე ხავს პაპის სასახლის წიგნთსაცავში. ეს ცვლილება მას ფონეტიკურად ასე შეეცვალა: სიტყვა „გაენა-
უფრო ოფიციალური იყო. მაგალითად: 1894 წელს ჟურნალი „კვალი” ცალკე განყოფილებაშია ჩამოთვლილი მონასტრის ქონება. აქ თეში” ასო „ნ”-ს ადგილი ასო „ლ”-მ დაიკავა, ხოლო ბოლო ასო „ე” ასო
მეცამეტე ნომრის მე-15 გვერდზე გელათის შესახებ გამოქვეყნებულ გაენათი წერია ოთხჯერ, რომელსაც აქვე წარმოვადგენთ: „გაენა- „ი”-თი შიცვალა და ნაცვლად „გენათესი” მივიღეთ გელათი.
ნარკვევში გვაწვდის (გ.წერეთლის) ცნობას, რომ იოანე ოქროპირის თის მონასტრის უძრავი ქონება”... „უწმინდელს დროში გაენათის
მონასტერს ჰქონდა ბევრი ტყე”, „მათ რიცხვს არ ემატება... ეს გარდა 1963 წელი
ფოლკლორი
ცოდვა-მადლი წიგნს ასწონის, *** ულვაშებში ჩაეცინაო,

საით უფრო დამძიმდება, ოქრო, ოქროს აუწონე, მიწყვიტ-მოწყვიტეს ჯაჭვები,
ერთი წლის სავალ გზაზედა მარგალიტი მინასაო, ყველა ტყვეს მოელხინაო,
ეკალ-უკალი ჰფენია, ჩემი თავი ენაცვალოს მტრების იარაღს აიღებს
დგას კუპრიელის ქვევრია ჩემს პატარა სვინასაო. იერიში მიიტანაო.
გარს უკიდია გენია, თითო მოქნევით სამ-სამსა
ამხანაგის მოღალატეს *** კუწავდა როგორც ჩალაო,
შიგ უდევს ენის წვერია ამ ბაღჩას წყალი დაუგდე, რაც იმათ დღე დააყენა
ნათლიისა შემცოდესა დეესხენ, დე იდინოსა, ის სხვებისთვისაც კმარაო.
ახალსა შეყრილ მიჯნურსა,
გამოსჭრიან სამწვადესა,
დეესხენ დაეძინოსა.1 ***
გაუხვრეტენ ენის წვერსა, *** ჰოი, შენ კი გენაცვალე,
შიგ უყრიან წითელ გველსა, ბაღჩაშია გადვიხედე, შენ ბასრი ხანჯალ-ხმალისა,
დედა ობლების გამშვები გატეხილი ცულისთვინა, წვერ-ულვაშით შემკობილხარ
ეფარება კაცის მკვლელსა, გოგოვ, ერთი მაკოცნინე ჯერ არა ხარ ოცი წლისა,
უბეში უსხედს გველები: მამაშენის სულისთვინა. გიყვარს შენი ქვეყანა,
ეხვევიან ძუძუებსა. გამწყვეტი ხარ მისი მტრისა.
***
*** სიკვდილმა უთხრა ჭაბუკსა:
„რა ხელს მოგცემს ჩემი ბრძოლა?!
სიმხიარულე გიხდება
იმისთანა ქამანდს გესვრი,
ზოგიერთი ბრიყვი კაცი
სიცილი ლაზათიანი, შიშით გახდე მუშტის ტოლა, ზოგიერთი ბრიყვი კაცი,
მინახამს შენი გვირგვინი: ისეთ მიჯნურს მოგაშორამ,
წითელი ლალის ფრთიანი, ცოლის სიტყვით ძმას ეყრება,
ჩვენი გაზეთის მკითხველებისთვის ვით შეკრული ვარდის კონა”. ამის შემდეგ იმ საცოლეს
კარგადაა ცნობილი გასული საუკუ- უკან მაყრები მოგდევდნენ
თოფიანი და ხმლიანი. რა კეთილი დაეყრება?
ნის 30-იან წლებში ჯავახეთში მოღვაწე
ახალგაზრდა ფოლკლორისტის გიორგი მე უკან მივჩანჩალებდე ძმა მაშინ მოაგონდება
გოგოლაძის სახელი, რომლის მიერ ჩა- ჩემი სტვირ ქამანჩიანი, პატარძალი როცა ყანას უწყებს მკასა,
წერილი ხალხური ზეპირსიტყვიერების ფულები ბევრი ამეღოს: მამკითხავი იმას არ ჰყამს.
იველაანთ ქალი ვიყავ,
მარგალიტები არაერთხელ შევთავაზეთ ჯიბეს გაჰქონდეს ჩხრიალი. რაც მოთიბა, მიაქვს ქარსა,
გორანაანთ პატარძალი, ცოლი ქალბატონი არის,
ჩვენი გაზეთის ერთგულ მკითხველებს, საკიდები დავკარგევით
რომელიც მოვიძიეთ სხვადასხვა მუზე- *** არსად შველის თავის ქმარსა,
მეგრელის ქალსა შევყვარდი, საძებნელად წასვლა არი, ჩაიცვამს ფარჩის კაბებსა,
უმებსა და ფოლკლორულ ცენტრებში.
ვაგრძელებთ მის მიერ 1937 წელს არაყს მასმევდა დილითა, ნიჯგორშია რომ ჩავედი, კოპით დაიხურამს თავსა.
ჯავახეთში ჩაწერილ სხვა მასალების ახლა მეც ხელი შეუწყე: შემხვდა კაცი უცხო გვარი, კოხტათ გაივლ-გამოივლის
ბეჭდვას, რომელიც დავანებულია ახალ- ყველს უზიდამდი პინითა. მე ჩვენებური მეგონა ბიჭებს მოაწონებს თავსა.
ციხის სახელმწიფო მუზეუმის ფონდებში ურიას ქალმა დამწყევლა: თურმე იყო აფიცერი,
და მოგვაწოდა ამავე მუზეუმის პასუხის- სულ ამოიღო ძირითა, ცხენით ახლო გამიარა, ***
მგებელმა მუშაკებმა გრიგოლ (გრიშა) მერე მეცხვერემ დასწყევლა ნაღველისა სმა სჯობია
გამიცინა, მიყო თვალი,
ჯვარიძემ და ლევან ლაფაჩმა, რაზე- თავის ცოდვილის პირითა: შხამიან თაფლის სმასაო,
ლამაზო, ქმარი მოგიკვდეს, იმას იქვე გაჰბარცამდა2
დაც დიდ მადლობას ვუხდით. ყოფილიყო ჩემი ქმარი, სჯობს, მშობელმა შვას ლეკვები,
თავს დასტიროდე დილითა,
დედამთილი მამეშველა, იმ უნამუსო ქალსაო.
მეც ასე ჩამოვიარო
ცოდვა და მადლი ამ ჩემი ჭრელი სტვირითა. მაშინ დამანება თავი.
დავკაზმო ბედაურები,
ვიტყვი და ვიტყვი, შეიძლება,
თუ არ ვიტყვი არ იქნება
სულ ოქროს უნაგირითა, ციციშვილი
მე კიდევ ხელი ჩაგავლო, შაქშეთი რომ აიღეს
დედის ავად მოკიდება გამარჯვებულსა ციციშვილს
წამოგიყვანო ლხინითა.
შვილისაგან არ იქნება! ერთი რამე ჯავრი აქო,
ღმერთმა ისე გადღეგრძელოს: შაქშეთი რომ აიღეს
ვიცი, ზოგიერთი შვილი ყარსის ციხე არ მინახამს:
როგორც აბრამი და სარა, იყო ორშაფათ დილაო,
დედას წიხლით ზედ შედგება,
დიღომი სახნავად მოგცეს, ქალები ბევრი წაასხეს, მინდა თვალით დავინახო,
მამას გარეთ გამოაგდებს:
წილკანში აგეღოს ღალა. მარიამი და თინაო, ყეენმა შემოუთვალა:
„წადი, თვალიმც დაგიდგება”!
შვიდი ფარა ცხვარი მოგცეს, ახალციხეს გადიყვანეს, „ყარსთან ტყვილად ხელი გაქო
სადაც წავა ანუგეშებს,
დასათვლელად ისიც კმარა. მტრის სარდლებს ჩაეძინაო, თუ ყბედობას არ მოიშლი,
ბედის წერა წინ დახვდება,
ერთ ტყვეს ვაჟკაცსა გმირიძეს
ბეწვის ხიდი ვიწრო არის, ზარბაზნებიც ბევრი მაქო,
***
ცოდვიანს არ გაესვლება. მაგრამ შენსავით არა ვარ,
სადილობამდი, სამხრამდი
მადლიანი რომ შედგება 1 სოფ. ხიზაბავრაში წესი აქვთ, რომ ახალ- რომ წინადვე დავიბაქო (?).
დავით აიღო ქალაქი,
ბოგირ-ხიდად ეჩვენება, გაზრდა და მასთან ტოლიანიც ვაჟი თუ გარ- ახალციხის სახელმწიფო მუზეუმი. გიორგი
თუ ძროხა არ მოიწველოს, დაიცვალა, დატირებაზე ამ ლექსს ამბობენ.
ცოდვიანი რო შედგება
სიდან იქნება კარაქი? გოგოლაძის ხელნაწერთა ფონდი N 87
მოწყდება და ჩავარდება. 2 ე.ი. მოჰკლამდაო. სოფ. სარო - ჯავახეთშია.
წიგნის წარდგინება
გამომცემლის დავით ახლოურის რადაქტორო- ვეს და მომავალი წარმატებები უსურვეს რედაქ- შეცდომის
ბით გამოცემული – თანამედროვე ქართული პო-
ეზიის მრავალტომეულის – „მზის არილის” 330
ტორ-გამომცემელს სამცხე-ჯავახეთის სახელმ-
წიფო უნივერსიტეტის რექტორმა მაკა ბერიძემ,
გასწორება
გვერდიანი მე-19-ე ტომი, სადაც შესულია ოთხი პროფესორმა მერაბ ბერიძემ, სამცხე-ჯავახე- ჩვენი გა-
ავტორი. თის სამხარეო ადმინისტრაციის ადგილობრივი
ბატონი დავითი ფართო დიაპაზონის შემოქ- თვითმმართველობის ორგანოებთან ურთიერ-
ზეთის წინა
მედია, იგი ათზე მეტი წიგნის ავტორი, გაზეთისა თობის სამსახურის უფროსმა ქეთევან მეშველა- ნ ო მ ე რ შ ი ,
და ჟურნალის რედაქტორი და, ამავდროულად, ძემ, ქალაქ ახალციხის მერის მოადგილემ გურამ
მე-12-ე გვერ-
გორის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესო- მელიქიძემ, გაზეთ „ლიტერატურული მესხეთის”
რია. რედაქტორმა ავთანდილ ბერიძემ, სახალხო დზე, წერილში
ბოლო რამდენიმე წელია ახალციხის რაი- დავით ახლოურის შემოქმედებას ჩვენი გა- მთქმელმა ვასილ კვინცხაძემ, ბიზნესმენმა ვლა- – „კონკურსი
ონულ ბიბლიოთეკაში ბევრი საინტერესო ღო- ზეთის მკითხველებიც რამდენჯერმე გაეცნო და დიმერ ზედგინიძემ, პედაგოგმა სოსო გიქოშვილ-
ნისძიება ტარდება, რაც ძირითადად ხელოვნე- დიდი მოწონებაც დაიმსახურეს. სამწუხაროა, მა, მერიის კულტურის სამსახურის უფროსმა ესსეებში”, – გა-
ბისა და კულტურის განვითარების ხელშეწყობის რომ ასეთი ნიჭით დაჯილდოებულ პოეტებსა და ზაზა თამარაშვილმა, ახალციხის სახელმწიფო მარჯვებული
საქმისკენაა მიმართული. ჩვენი გაზეთის მკითხ- მწერლებს ჩვენს „ეროვნულ, სამშობლოს სიყ- თეატრის ადმინისტრატორმა შალვა ტაბატაძემ
ველები არაერთხელ გაეცნენ აქ გამართულ ღო- ვარულში თავგადამკვდარ” ტელევიზიებში იშ- და სხვებმა. მოწვეული სტუმრები და დამსწრე კონკურსანტის
ნისძიებებზე საგაზეთო მასალებს და რაოდენ სა- ვიათზე იშვიათად თუ შევხვდებით და, ვინ იცის, საზოგადოება დალოცა მამა სტეფანემ, ხოლო სალომე გიორ-
სიამოვნოა, რომ დამსწრეთა რაოდენობა მსგავს რამდენი ასეთი დიდებული ადამიანის გამომზე- მამა გიორგიმ წაიკითხა დედამისის ლექსი, რომე-
შეხვედრებზე ყოველთვის საგრძნობლად მატუ- ურება, რარიგად წაადგებოდა ჩვენი ახალგაზრ- ლიც ამ ტომშია შესული და დიდი წვლილი შეიტა- გაძის სურათის
ლობს. დობის მაღალი იდეალებით აღზრდისათვის. ნა მის გამოცემაში. ნაცვლად და-
სულ ახლახან, ამავე ბიბლიოთეკაში, კიდევ აღნიშნულ ტომში შესულმა ავტორებმა, წიგნის წარდგინებისას ბევრი თბილი სიტყვა სალომე
ერთი დასამახსოვრებელი ღონისძიების მოწმენი რომლებიც ასევე მოწვეულები იყვნენ წიგნის ითქვა ბატონ დავით ახლოურის მიმართ, იმედი იბეჭდა სხვისი
გიორგაძის
გავხდით. მისმა ხელმძღვანელმა, ქალბატონმა წარდგინებაზე, წაიკითხეს თავიანთი შემოქმედე- გამოთქვეს, რომ ანალოგიური შეხვედრები მო- სურათი, რა-
ლილი აჩელაშვილმა საზოგადოებას წარუდგინა ბის ნიმუშები. ვალშიც დაიგეგმება.
ქალაქ გორში მოღვაწე ცნობილი პოეტისა და წიგნის შეფასებისას მოსაზრებები გამოთქ- ავთანდილ მესხი ზეც გაზეთის
რედაქცია ბოდიშს უხდის მას.
გაზეთ „ლიტერატურული მესხეთის” მეოხია ლიანა მანჩხაშვილი
გაზეთ „ლიტერატურული მესხეთის” ელექტრონული ვერსია შეგიძლიათ იხილოთ შემდეგ მისამართზე: www.scri.co; fcoo: ლიტერატურული მესხეთი
გაზეთის რედაქცია სარგებ-

ფიზიკური პირი ავთანდილ ბერიძე
დამფუძნებლები: ლობს თავისუფალი პრესის
სსიპ სამცხე-ჯავახეთის სახელმწიფო უნივერსიტეტი პრინციპებით და ავტორის
მოსაზრებებსა და გამონათქვა-
მებზე პასუხს არ აგებს
კომპიუტერული
უზრუნველყოფა
მერაბ ბერიძე, 5
ირმა ჯიშკარიანის
საბურთალოს 43ა lit.shti@il.co
ტელ: 2–93–27–66

Literaturuli Meskheti - Jule 2018

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Literaturuli Meskheti - Jule 2018

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

”დადგით მესხეთში აკვნები, აღზარდეთ კვლავ რუსთაველი” გიორგი ლეონიძე

გამოცემის მეოცე წელი ”LITERATURULI MESKHETI” ”ЛИТЕРАТУРУЛИ МЕСХЕТИ”

მინდა ხერთვისში, თმოგვში, მინდა,

ლეგენდის ჩრდილი ლიტერატურული

ღალატის თემა თეოლოგიურ ჭრილში

გიორგი სააკაძის მაგალითზე

 და შესანიშნავ-ნააზრები ყუ- რატომ მიმატოვე?!~ – ჯვარზე გაკრული და

საქართველოს სახელმწიფოს პრობლემები

ახალციხის გათავისუფლების 190 წლისთავისათვის

ცოდვა-მადლი წიგნს ასწონის, *** ულვაშებში ჩაეცინაო,

გაზეთის რედაქცია სარგებ-

You might also like