ΑΝΤΙΨΥΧΩΤΙΚΑ / ΝΕΥΡΟΛΗΠΤΙΚΑ

Πρώτο η χλωροπρομαζίνη το 1952 - αρχές '60: αλοπερδιόλη, αντιψυχωτικό αναφοράς

Θ.Χ.
• Βραχέα ψυχωτικά επεισόδια
• Οξείες και χρόνιες ψυχώσεις
• Παραληρητική διαταραχή
• Σχιζοφρένεια
• Άτυπη ψύχωση

• Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή

• Μανία
• Ψυχωσική κατάθλιψη
• Διεγερτική κατάθλιψη

• Ντελίριο
• Οργανικά εγκεφαλικά σύνδρομα
• Εκδηλώσεις επι άνοιας

• OCD
• Tourette's
• PTSD
• Schizotypal - borderline PD

• Ψυχοκινητική διέγερση
• Ψυχωτικές εκδηλώσεις από τοξίκωση/στέρηση

(Δράση γενικώς επί των θετικών συμπτωμάτων)

1ης γενιάς
Μ.Δ.
αποκλεισμός μετασυναπτικών D2 (+D1 μερικώς) σε όλες τις ντοπαμινεργικές οδούς:
θερ. δράση-μεσομεταιχμιακή οδός, ΕΠΣ ανεπιθύμητες-μελαινοραβδωτή οδός
+αποκλεισμός α1, Η1, mAchR

Αγωγή
Διαφορετικό προφίλ/ισοδύναμα σε ισοδύναμες δόσεις

Υποχώρηση θετικών συμπτωμάτων - μη βελτίωση αρνητικών

Κατασταλτική δράση - άμεση, αντιψυχωσική - 3-4w

Ανταπόκριση: 25% πλήρης ύφεση, 50% ύφεση με υποτροπές, 25% χωρίς πλήρη αποδρομή πρώτου
επεισοδίου

Χρήση στην κλινική πράξη και μετά από αποτυχία δύο άτυπων ατιψυχωσικών για θεραπεία. (+ παλιοί
σταθεροποιημένοι ασθενείς χωρίς σοβαρές ανεπιθύμητες)

Χλωροπρομαζίνη (Largactil): 300-1000 mg/d

Αλοπερδιόλη (Aloperdin): 5-20 mg/d

A.E.
Ισχυρά αντιψυχωσικά (αλοπερδιόλη): ΕΠΣ ανεπιθύμητες, μικρή καταστολή
Ασθενούς ισχύος αψ (χλωροπρομαζίνη): Ισχυρή καταστολή/ΑΝΣ ανεπιθύμητες [αποκλεισμός
υποδοχέων μη ντοπαμίνης], λίγες ΕΠΣ

I. Αποκλεισμός υποδοχέων ντοπαμίνης

1. Μελαινοραβδωτή οδός - ΕΠΣ ανεπιθύμητες:
α. Οξέα εξωπυραμιδικά σύνδρομα: ακαθησία, δυστονία, παρκινσονισμός,
δυσκηνισία
β. Όψιμα εξωπυραμιδικά σύνδρομα: όψιμη ακαθησία, όψιμη δυσκινησία
2. Φυματοχοανική οδός - υπερπρολακτιναιμία. Γαλακτόρροια, αμηνόρροια,
ελάττωση γονιμότητας, σεξουαλική δυσλειτουργία
3. Μεσοφλοιική οδός - επιδείνωση αρνητικών συμπτωμάτων/γνωστικών
ελλειμμάτων
4. Κακόηθες νευροληπτικό σύνδρομο

ΙΙ. Αποκλεισμός υποδοχέων ακετυλοχολίνης - μουσκαρινικών Μ1

- Κεντρικός/ΚΝΣ: καταστολή, διαταραχές μνήμης, ελάττωση αντιψυχωτικής δράσης,
παράδοξες αντιδράσεις
- Περιφερικός: ξηροστομία, θόλωση όρασης, δυσκοιλιότητα, επίσχεση ούρων,
ελάττωση ιδρώτα κτλ [ατροπινοειδείς]

ΙΙΙ. Αποκλεισμός Η1 ισταμινικών υποδοχέων

- Υπνηλία, καταστολή, αδυναμία, αύξηση βάρους

ΙV. Αποκλεισμός α1 αδρενεργικών υποδοχέων

- Ορθοστατική υπόταση, ταχυκαρδία, ζάλη-καρηβαρία, σεξουαλική δυσλειτουργία
(μείωση λίμπιντο, διαταραχές στύσης/εκσπερμάτωσης), απάθεια-καταστολή

V. Άλλες/ιδιοσυγκρασιακές
- Δερματικό εξάνθημα/φωτοευαισθησία (φαινοθειαζίνες)
- Μείωση ουδού επιληψίας (πλην αλοπερδιόλης)
- Λευκοπενία-ακοκκιοκυτταραμία (σπάνια με φαινοθειαζίνες)
- Μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια (σπάνια με φαινοθειαζίνες)
- QT elongation
- Χολοστατικός ίκτερος (χλωροπρομαζίνη)
- SIADH υπονατριαιμία(+υποασβ κτλ) περί τα 135 (αλοπερδιόλη)
 - NMS

ΕΠΣ ανεπιθύμητες:

D2 μελαινοραβδωτής οδού + Ach (παλίνδρομο σύστημα ρύθμισης στα βασικά γάγγλια)

5-ΗΤ 2Α προστασία από εκδήλωση ΕΠΣ Α.Ε.

Οξείες δυστονίες: 1-5d από έναρξη αγωγής, μυϊκοί σπασμοί (ραιβόκρανο, βολβόστροφοι κρίσεις,
κορμού), πρώτη χορήγηση, νέοι άνδρες, υψηλή δόση-ταχεία αύξηση, οικογ. ιστορικό. Αντιχολινεργικά
[akineton]-αλλαγή αγωγής

Παρκινσονισμός: 5-30d από έναρξη αγωγής, 20-40%: τρόμος, βραδυκινησία, δυσκαμψία, διαταραχές
ισορροπίας. Νεαροί ή μεγάλοι, γυναίκες, συναισθηματική διαταραχή, υψηλής ισχύος νευροληπτικά-
συγχορήγηση με Li. Αντιχολινεργικά-ντοπαμινεργικοί αγωνιστές (αμανταδίνη)-αλλαγή αγωγής

Ακαθησία: 1-30d από έναρξη αγωγής, 25%: συνεχής τάση του ασθενούς να βρίσκεται σε κίνηση/κινεί
μέλη του σώματός του, δδ από ψυχοκινητική διέγερση. Γυναίκες, υψηλή δόση. b-blockers-
αντιχολινεργικά-benzos-αλλαγή αγωγής

Χρόνια ακαθησία: εμφανίζεται όψιμα μετά από θεραπεία μηνών ή από απότομη διακοπή.
Περιορισμένη, συνοδεύεται από όψιμη δυσκινησία.

Όψιμη δυσκινησία: Μετά από μήνες/έτη αγωγής συχνότερα υψηλής δόσης: κινήσεις ακούσιες
επαναλαμβανόμενες, χορειοαθετωσικές/ρυθμικές γλώσσας/κορμού/άκρων, μικρη δυσφορία αλλά
στιγματισμός. Συχνότερα σε αντιψυχωσικά 1ης γενιάς, γυναίκες μεγάλης ηλικίας, μονοπολική
κατάθλιψη. ΧΩΡΙΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ: ελάττωση αντιχολινεργικών/αλλαγή αγωγής.

Κακόηθες νευροληπτικό σύνδρομο:

Συνηθέστερα σε 1ης γενιάς αντιψυχωσικά-ισχυρός αποκλεισμός ντοπαμινεργικών υποδοχέων. Άνδρες,

υψηλές δόσεις για οξείες ψυχώσεις, συγχορήγηση ψυχιατρικών φαρμάκων, οργανική διαταραχή,
διέγερση, αφυδάτωση. Υπερπυρεξία, διαταραχές συνείδησης, μυϊκή υπερτονία, έντονη εφίδρωση,
αστάθεια ΒΡ-ταχυκαρδία. Ραβδομυόλυση-μυοσφαιρινουρία, λευκοκυττάρωση-αύξηση CPK. -->
επιληπτικές κρίσεις, νεφρική ανεπάρκεια, εγκεφαλική αιμορραγία. 20% θνητότητα. Νοσηλεία-
συμπτωματική αντιμετώπιση-αγωνιστές ντοπαμίνης.
δδ από σύνδρομο σεροτονίνης: βραδυκινησία, μυική ακαμψία, λευκοκυττάρωση

2ης γενιάς
Μ.Δ.
Αποκλεισμός D2 ντοπαμινεργικών και σεροτονινεργικών 5-ΗΤ 1Α, 5-ΗΤ 2Α, 5-ΗΤ 2C.
- Τα άτυπα αντιψυχωσικά δρουν εκλεκτικότερα σε κυκλώματα σχετικά με τη θεραπευτική δράση και
λιγότερο σε κυκλώματα που προκαλούν ανεπιθύμητες.
- Ο αποκλεισμός των υποδοχέων σεροτονίνης οδηγεί σε αύξηση έκκρισης ντοπαμίνης σε κυκλώματα
σχετικά με ανεπιθύμητες -> βελτίωση, και στον προμετωπιαίο φλοιό -> βελτίωση αρνητικών
συμπτωμάτων σχιζοφρένειας.
- Τα άτυπα έχουν χαμηλότερη συγγένεια για D2 υποδοχείς - ταχεία αποσύνδεση - λιγότερα ΕΠΣ.
- Λοιποί υποδοχείς: α1, α2, Η1, Μ1: καταστολή, αύξηση βάρους, ΣΔ, αντιχολινεργικές.
- Η κλοζαπίνη υπερέχει στην treatment resistant schizophrenia και ελαττώνει τον κίνδυνο αυτοκτονίας.

Χαρακτηριστικά δράσης:
1. Λιγότερα ΕΠΣ από 1ης γενιάς
2. Εξίσου αποτελεσματικά με 1ης γενιάς στη βελτίωση θετικών συμπτωμάτων
3. Αποτελεσματικά/θετικές ενδείξεις στη βελτίωση αρνητικών συμπτωμάτων/γνωστικών ελλειμμάτων

Θ.Χ.
+ για την ενίσχυση της θεραπευτικής επίδρασης σε μη ψυχωσική μείζονα κατάθλιψη: κεταιπίνη,
ολανζαπίνη, απιπραζόλη
ολανζαπίνη-φλουοξετίνη [και σε ψυχωσική], κεταιπίνη-μιτραζαπίνη

Α.Ε.
Ι. Μεταβολικές - Μεταβολικό σύνδρομο
- Αύξηση βάρους (ποικίλλει με τους παράγοντες),
- Σακχαρώδης διαβήτης (διαταραχή ανοχής στη γλυκόζη, ανθεκτικότητα σε
ινσουλίνη, υπεργλυκαιμία, ΣΔ τύπου 2)
- Υπερλιπιδαιμία (συγκεκριμένα φάρμακα της κατηγορίας επιδεινώνουν το
λιπιδαιμικό προφίλ)

Πριν την έναρξη της θεραπείας, παράγοντες κινδύνου και ιστορικό. Σε επιδείνωση, αλλαγή αγωγής ή
παραπομπή σε ειδικό.

ΙΙ. Εξωπυραμιδικά - Παρκινσονισμός

- Συγκρίσιμα με placebo πλην ρισπερδιόνης-αμισουλπρίδης.

ΙΙΙ. Υπερπρολακτιναιμία
- Ολανζαπίνη-ρισπερδιόνη-αμισουλπρίδη, υψηλές δόσεις
IV. QT elongation
- Σερτινιδόλη-αμισουλπρίδη

V. Αντιχολινεργικές ανεπιθύμητες-ορθοστατική υπόταση

- Κλοζαπίνη, ολανζαπίνη-κετιαπίνη

VI. Καταστολή και υπνηλία

- Κλοζαπίνη, ολανζαπίνη, κεταιπίνη, ρισπερδιόνη

VII. Ιδιοδυγκρασιακές
- Ακοκκιοκυτταραιμία, κλοζαπίνη 2%: πρώτο εξάμηνο εβδομαδιαία γενική αίματος,
έπειτα ανά δύο εβδομάδες, άμεση διακοπή αν τάση πτώσης λευκών
- Επιληπτικές κρίσεις, κλοζαπίνη 10%
- Συγκοπή, εγκεφαλικά επεισόδια, ΤΤΡ: ρισπεριδόνη

Αλληλεπιδράσεις αντιψυχωσικών
Αντιβιοτικά, αντικαταθλιπτικά, αντιμυκητιασικά, αντιιικά, ανθελονοσιακά, αντιψυχωσικά,
βενζοδιαδεπίνες, ατομοξετίνη, b-blockers, ανταγωνιστές ασβεστίου, διουρητικά, γκρειπφρουτ, λίθιο

ΑΓΧΟΛΥΤΙΚΑ
-> βενζοδιαζεπίνες, βουσπιρόνη

Μ.Δ.
Θετικός αλλοστερικός τελεστής GABA-A υποδοχέων - είσοδος Cl- και υπερπόλωση νευρώνων - μείωση
διεγερσιμότητας

Θ.Χ.
Δράσεις: Αγχολυτική, υπνωτική, αντιεπιληπτική, μυοχαλαρωτική, κατασταλτική

• Διαταραχή πανικού [για βραχύ διάστημα, 2-4w, άμεση δράση. Ανοχή κ στερτητικό? Rebound
effect?]
• Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή [βραχύ διάστημα 2-4w, άμεση δράση]
• Αϋπνία [βραχύ διάστημα, διακεκομμένα και σε μικρές δόσεις, 2-4w, rebound?, βραχείας
δράσης αλλιώς καρηβαρία επόμενης μέρας, κίνδυνος τροχαίων/πτώσεων]
• Επιληπτικές κρίσεις [IV/ορθό status epilepticus]
• Αποτοξίνωση από αλκοόλ [βραχύ διάστημα, ελάττωση στερητικών συμπτωμάτων,
απαραιτήτως μακράς δράσης]
• Οξύ άγχος [βραχύ διάστημα, κατά περίσταση]

-Δίδονται βραχέως στην έναρξη θεραπείας με SSRI κτλ μέχρι να επιτευχθεί θεραπευτικό αποτέλεσμα

Αντενδείξεις
• Παθήσεις αναπνευστικού - myasthenia gravis, υπνική άπνοια, βρογχίτις, ΧΑΠ
• Διαταραχές προσωπικότητας - πνευματική καθυστέρηση: παράδοξες αντιδράσεις
 • Μείζων κατάθλιψη - αυτοκτονικός ιδεασμός
• Κατάχρηση κατασταλτικών ΚΝΣ

Α.Ε.
- Υπνηλία, ζάλη, ελάττωση ψυχοκινητικότητας και προσοχής +τροχαία ατυχήματα - πτώσεις, ελάττωση
λίμπιντο και στυτική δυσλειτουργία, προσθιόδρομη αμνησία, μακροπρόθεσμα-νοητική έκπτωση,
παράδοξες αντιδράσεις-BPD?
- Ανοχή και εξάρτηση - ταχεία έκπτωση θεραπευτικών αποτελεσμάτων αλλά όχι ανεπιθύμητων.
Στερητικό - ευερεθιστότητα, άγχος, διαταραχές ύπνου, τρόμος, αδυναμία συγκέντρωσης - αλλαγή σε
μακράς δράσης και ελάττωση δόσης 10% ανα εβδ. Επιδείνωση από φθοριοκιολόνες - GABA
ανταγωνισμός.
- OD - υπνηλία, νυσταγμός, αταξία, διαταραχές ομιλίας - φλουμαζενίλη (δεν προτιμάται)

Αλληλεπιδράσεις
lorazepam, oxazepam, temazepam: γλυκουρονιδίαση, όχι P450!
Ομάδα μεταβολιζόμενων από Ρ450: αντιβιοτικά, αντιμυκητιασικά, αντιιικά, αντικαταθλιπτικά
ΑΥΞΗΣΗ επιπέδων
ΟΧΙ με αλκοόλ, οπιοειδή, κατασταλτικά ΚΝΣ

Βουσπιρόνη (Welbutrin)
5-ΗΤ1Α αγωνιστής, προ- (θερ. δράση) και μετα- (Α.Ε.) συναπτικός αγωνιστής. Γενικευμένη αγχώδης
διαταραχή-έναρξη δράσης βραδέως 2-4εβδ, ενίσχυση SSRI σε μείζονα κατάθλιψη-όχι σεξ
δυσλειτουργία. Καλά ανεκτή, ναυτία-ζάλη-κεφαλαλγία.

Υπνωτικά
Βενζοδιαζεπίνες - ζολπιδέμη, ζαλεπλόνη, ζοπικλόνη.

Μη-βενζοδιαζεπινικά υπνωτικά
Λιγότερες ανεπιθύμητες από βενζο σε μνήμη, γνωστικές και κινητικές λειτουργίες, ταχεία έναρξη
δράσης, όχι εξάρτηση-ανοχή
Ζολπιδέμη: υπνωτικό, δράση σε λίγες ώρες
Ζαλεπλόνη: Άμεση δράση 1 ώρα, μικρός χρόνος ημιζωής- αυπνία στην έναρξη, jet lag
Ζοπικλόνη: ενδιάμεση

Μελατονίνη
jet lag, βάρδιες προσωπικού - βραδεία αποδέσμευση - ως 3 εβδομάδες, όχι εξάρτηση

ΑΝΤΙΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ
Τρικυκλικά
Μ.Δ. - Α.Ε.
SNRI - θεραπευτική δράση
Α.Ε., αποκλεισμός:
α1 - ορθοστατική υπόταση, ζάλη, υπνηλία
mAch - ατροπινοειδείς: ξηροστομία, θόλωση όρασης, δυσκοιλιότητα, επίσχεση ούρων
Η1 - υπνηλία, αύξηση βάρους
δίαυλοι νατρίου σε εγκέφαλο και καρδιά - επιληπτογόνος δράση, αρρυθμίες

προσοχή σε ηλικιωμένους, καρδιακά προβλήματα, υπερτροφία προστάτη, γλαύκωμα, επικίνδυνο

overdose!

ταχεία ελάττωση άγχους-αϋπνίας, αντικαταθλιπτικό αποτέλεσμα 3w, βραδύτερη δράση σε OCD.

Θ.Χ.
Κατάθλιψη - αποτελεσματικότερα άλλων στη μελαγχολική, δεύτερης γραμμής - χρήση σε ανθεκτικές
μορφές, λόγω Α.Ε. και ελάττωσης συμμόρφωσης + αγχώδειες διαταραχές - OCD, χρόνιος πόνος,
νυχτερινή ενούρηση.

Διεγερτική-αγχώδης κατάθλιψη: τύπου αμιτριπτυλίνης (Saroten)

Κατάθλιψη με ψυχοκινητική καταστολή: τύπου δεσιπραμίνης
OCD - panic disorder: Κλομιπραμίνη (Anafranil)
Ηλικιωμένοι: με ασθενή αντιχολινεργική δράση - νοριτριπτυλίνη

Overdose
Αύξηση θερμοκρασίας, μυδρίαση, υπνηλία, σύγχυση, σπασμοί-κρίσεις, ταχυκαρδία, ανακοπή. Ενεργός
άνθρακας - δικαρβονικό νάτριο για αλκαλοποίηση.

Αλληλεπιδράσεις
Ρ450: σιμετιδίνη, μεθυλφαινιδάτη, φλουοξετίνη, αντιψυχωσικά, ανταγωνιστές ασβεστίου
QT: κινιδίνη, αστεμιζόλη
Αλκοόλ, βαρβιτουρικά

QT prolongation: haloperdiol / ziprasidole (Geodon), sertidole, methadone / αμιοδαρόνη, σοταλόλη /

αστεμιζόλη / αλκοόλ / SSRI + θειαζίδες / μακρολίδες
υποθυρεοειδισμός, υποασβεστιαιμία, υποκαλαιμία?

Αναστολείς ΜΑΟ
Σύνδρομο τυραμίνης: μη εκλεκτικοί, μη αντιστρεπτοί αναστολείς ΜΑΟ - ΜΑΟ-Α: αποικοδόμηση σεροτ-
νορεπινεφ., ΜΑΟ-Β: τυραμίνης. Τροφές πλούσιες σε τυραμίνη: ώριμα τυριά, σαλάμι, σολομός, κόκκινο
κρασί, μπύρα, συμπαθητικομιμητικά, αποσυμφορητικά ρινός, αναλγητικά, αντικαταθλιπτικά.
Υπερτασική κρίση - θανατηφόρος εγκεφαλική αιμορραγία. Μη πρόσληψη έως και 2 εβδ από διακοπή.

Εκλεκτικοί ΜΑΟ-Α, αντιστρεπτοί αναστολείς - μη αντιδράσεις τυραμίνης: μοκλοβεμίδη (Aurorix). 80%

απόκριση σε atypical depression + χρήση σε δυσθυμία - ανθεκτικές μορφές.

SSRI
Μ.Δ.
Αναστολή επαναπρόσληψης σεροτονίνης από προσυναπτ νευρων- αύξηση σύνδεσης με υποδοχείς
μετασυναπτ νευρων- υποέκφραση υποδοχέων και αντικαταθλιπτικό αποτέλεσμα, 2-3w.

Θ.Χ.
• Μείζων κατάθλιψη - αποτελεσματικότερα (> placebo) σε χρόνιες και σοβαρότερες μορφές
• Αγχώδεις διαταραχές - GAD χωρίς απόκριση σε ψυχοθεραπεία, OCD μέτρια-σοβαρή
• Νευρογενής βουλιμία

Α.Ε.
- Ξηροστομία, κεφαλαλγία [στρες?, αναμονή, λίγη αμιτριπτυλίνη], ζάλη-ναυτία [αναμονή, λήψη με
φαγητό], διάρροια [φαμοτιδίνη]/δυσκοιλιότητα [αναμονή, άθληση, αλλαγές στη διατροφή, όχι
υπακτικά], διαταραχές εκσπερμάτισης, ελάττωση libido [drug holidays, ελάττωση δόσης, bethanechol-
parasymatheticomimetic OR cyproheptadine λίγο πριν/σταθερή συγχορήγηση βουπροπιόνης ή
αμανταδίνης], κόπωση, δερματολογικά, μεταβολές βάρους [άυξηση: ελάττωση υδατανθράκων,
άθληση, αλλαγή σε fluoxetine], υπνηλία [προ ύπνου]/αϋπνία [πρωί], ανορεξία, άγχος-διέγερση-
νευρικότητα, manic switch, αύξηση αυτοκτονικού ιδεασμού σε νεαρούς***, οστεοπόρωση

• Υπονατριαιμία - συχνή ειδικά στα SSRI σε ηλικιωμένους!

• OD: Ναυτία, έμετος, διέγερση, τρόμος, νυσταγμός, φλεβοκομβική ταχυκαρδία

• Serotonin syndrome - συγχορήγηση σεροτονινεργικών/ψυχιατρικών φαρμάκων, ειδικά ΜΑΟΙ -

St john's wort. Νευρομυϊκή υπερδραστηριότητα (τρόμος, αύξηση αντανακλάσεων, μυόκλονος,
ακαμψία), αυτονομική δυσλειτουργία (ταχυκαρδία, διαταραχές αρτηριακής πίεσης,
υπερθερμία, εφίδρωση), διαταραχές συνείδησης (σύγχυση, διέγερση, μανία)
Διάγνωση: τρόμος, επιθετικότητα, ακαθησία/κλόνος.
Χορηγούμε ανταγ σεροτ - cyproheptadine και εφαρμόζουμε ενεργά μέτρα πτώσης θ

• SSRI discontinuation syndrome - γριποειδές σύνδρομο, διαταραχές ύπνου, brain zaps,

δυσφορία - άγχος. Ειδικά σε παροξετίνη - βενλαφαξίνη.

Αγωγή
Σε επιμένουσες ήπιες ή μέτριες-βαρύτερες μορφές MD, χορήγηση - αποτέλεσμα σε 2-3w - καλύτερα
ανεκτά και ασφαλέστερα σε OD από TCA. Αξιολόγηση ανά 1-2 w - switch? σε 4 w - συνέχιση θεραπείας
για 6μηνο μετά ύφεσης ή και περισσότερο αν επιμένουσα μορφή γενικώς
Μακροχρόνιο άγχος: μετά ψυχοθεραπείας, έναρξη μαζί με benzos
Ειδικά

Fluoxetine (Prozac, Ladose)

MD, OCD, bulimia
διεγερτική
7% εξάνθημα

Sertraline (Zoloft)
MD, OCD, panic
διεγερτική
Paroxetine (Paxil)
MD, OCD, panic

Fluvoxamine (Luvox)
OCD

Citalopram (Celexa)
MD, panic
QT prolongation*
η ομεπραζόλη την αυξάνει στο πλάσμα

S-citalopram (Lexapro)
MD, GAD
λιγότερες ανεπιθύμητες
QT prolongation*
ομεπραζόλη αυξάνει επίπεδα

Venlafaxine (Effexor, Pristiq) - SNRI

resistant MDD, GAD, panic
όχι σε καρδιακά προβλήματα - αρρύθμιστη υπέρταση
discontinuation syndrome

Duloxetine (Cymbalta) - SNRI

MDD, GAD, fibromyalgia*, neuropathic pain
όχι σε καρδιακά προβλήματα - αρρύθμιστη υπέρταση

Tradnozone - 5-HT2A block

αντικαταθλιπτικό και υπναγωγό

Bupropion - Welbutrin (SDRI)

Mitrazapine (Remeron)
MD και αγχώδης

Treatment-resistant depression
Μη απόκριση μετά επαρκούς χορήγησης 2 αντικαταθλιπτικών (όχι συγχρόνως). Επανεξέταση
διάγνωσης, εξέταση συμμόρφωσης -> αύξηση δόσης, switch, συνδυασμός μεταξύ κατηγοριών,
ενισχυτές (αντιψυχωτικά, θυρεοειδικές ορμόνες), ECT κτλ.

Sinyor M, Schaffer A, Levitt A (2010). "The Sequenced Treatment Alternatives to Relieve Depression
(STAR*D) Trial: A Review"
1. πρώτο SSRI: 50% απόκριση, 30% πλήρης
2. +CBT ή αλλαγή (όχι κλινικά σημαντικό το ποιο!)
3. +λίθιο/Τ3 ή αλλαγή σε μιτραζαπίνη/νορτριπτιλίνη
4. ΜΑΟΙ ή βενλαφαξίνη/μιτραζαπίνη
Αλληλεπιδράσεις
• Συγχορήγηση με ΜΑΟΙ/Σεροτονινεργικά - serotonin syndrome
• SSRI επηρεασμός P450: Άυξηση επιπέδων ψυχιατρικών φαρμάκων, b-blockers, κωδεϊνη,
τριαζολοβενζοδιαζεπίνες, ανταγωνιστές ασβεστίου.
Fluoxetine/paroxetine: CYP2D6 - ΚΙΝΔΥΝΟΣ για 1c αντιαρρυθμικά
Sertraline: CYP3A4 - καρβαμαζεπίνη, διγοξίνη
• Παρεκτόπιση φαρμάκων με μεγάλο plasma binding: Βαρφαρίνη -> αιμορραγία
• Επηρεασμός P450 που μεταβολίζουν SSRI από άλλα φάρμακα: κινιδίνη

Επιλογή
• Ιστορικό δραστικού φαρμάκου σε ασθενή ή 1ου βαθμού συγγενή? Επιλογή.
• Χαρ/κα ασθενούς και χαρ/κα φαρμάκου

ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΤΕΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ (MOOD STABILIZERS)

Λίθιο, αντιεπιληπτικά, κάποια άτυπα αντιψυχωσικά - θεραπεία διπολικής διαταραχής: μανιακή φάση
και πρόληψη υποτροπών - ενίοτε και μετάπτωσης σε καταθλιπτική φάση.

Λίθιο (Milithin)
Θ.Χ.
Προφύλαξη και θεραπεία μανίας, υπομανίας, κατάθλιψης σε διπολική διατ.
(λιγότερο σε rapid cycling)
Προφύλαξη και θεραπεία σε υποτροπιάζουσα μείζονα κατάθλιψη
Ενίσυχση αντικαταθλιπτικής αγωγής
Κυκλοθυμία

Αγωγή
Στενότατο θεραπευτικό εύρος (0,5-1,5 mEq/L) - αργή τιτλοποίηση και μέτρηση επιπέδων.
Προ έναρξης, εκτίμηση θυρεοειδόυς (TSH), νεφρών (ουρία, κρεατινίνη, ηλεκτρολύτες), καρδιάς και
μετά ανά 6μηνο.

Α.Ε.
Αντενδείκνυται σε καρδιακές και νεφρικές παθήσεις.
Ελάττωση επιληπτικού ουδού
QT prolongation*
Τυπικές: Ναυτία, διάρροια, πολυουρία, πολυδιψία, ελαφρός τρόμος.
Μακροχρόνια χορήγηση: υποθυρεοειδισμός, υπερπαραθυρεοειδισμός, νεφρικές βλάβες-νεφρογενής
άποιος διαβήτης-νεφρική ανεπάρκεια, νευροτοξικότητα-διαταραχές μνήμης, καρδιογραφικές
αλλοιώσεις.
Τοξίκωση: έμετοι, κοιλιακοί πόνοι, παραλήρημα, αταξία, σπασμοί, κώμα -> ολιγουρία, νεφρική
ανεπάρκεια, θάνατος. ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΕ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ!
Αλληλεπιδράσεις ΑΥΞΗΣΗ ΕΠΙΠΕΔΩΝ-τοξικότητα από: θειαζίδες, τετρακυκλίνες, NSAID
ΕΛΑΤΤΩΣΗ από: βρογχοδιασταλτικά, βεραπαμίλη

Βαλπροϊκό
Αντιεπιληπτικό + ιδιαιτέρως μανία, rapid cycling.
Τυπικές: Ναυτία, υπνηλία, καταστολή, γαστρεντερικά ενοχλήματα
Προσοχή: ηπατοτοξικότητα - αν αύξηση PTT ή εικόνα ηπατικής δυσλειτουργίας διακοπή
θρομβοκυτοπενία - αιματολογικός έλεγχος

Καρβαμαζεπίνη
Αντιεπιληπτικό + οξεία μανία+προφύλαξη.
Τυπικές: Υπνηλία, γαστρεντερικές διαταραχές
Προσοχή: Αιματολογικές (λευκοπενία), ηπατική δυσλειτουργία, δερματολογικά (Stevens-Johnson).
P450 ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ!

Λαμοτριγίνη
Αντιεπιληπτικό + επεισόδια μανίας, μικτά, καταθλιπτικά + συντήρηση + ενίσχυση αντικαταθλιπτικών.
Συχνές: Κεφαλαλγία, ζάλη, γαστρεντερικά
Προσοχή: δερματολογικά (Stevens-Johnson)

Γκαμπαπεντίνη
Μανιακά επεισόδια + σταθεροποιητής. Ζάλη - υπνηλία - αιματολογικά

Τοπιραμάτη
Σταθεροποιητής

ΑΝΟΙΑ
Αντιχολινεστερασικά-αύξηση διαθεσιμότητας Ach σε νευρώνες, σημαντική για τις γνωστικές
λειτουργίες. Δονζεπίλη, ριβαστιγμίνη, γκανταλαμίνη - γαστρεντερικές διαταραχές.
NMDA ανταγωνιστές - μεμαντίνη-προστατευτικά για νευρώνες, ψύχωση σε συγχορήγηση με άλλους

ECT
Γενικευμένη τονικοκλονική επιληπτική κρίση - σήμερα υπό γενική αναισθησία: περιορισμός
ανεπιθύμητων συμβάντων.
Ενδείκνυται αν απαιτείται ταχεία απόκριση σε σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές.

1ης γραμμής:
• Κακόηθες νευροληπτικό σύνδρομο
• Κακοήθης κατατονία
• Σοβαρό καταθλιπτικό επεισόδιο
 • Ψύχωση σε εγκύους
• Σχιζοφρένεια

Αποτελεσματική σε treatment resistant depression και με παραλήρημα - οξεία έναρξη. Επίσης σε μανία
- σχιζοφρένεια κατατονική, ανθεκτική στη θεραπεία, επιπλεκόμενη από MDD.

Αντένδειξη σοβαρά καρδιαγγειακά προβλήματα.

Χωρίς σοβαρές ανεπιθύμητες ή κατάγματα.

[Συντέθηκε από: Ψυχιατρική Καπρίνη - Φαρμακοθεραπεία Fulgraff - Φάρμακα Rang - Εθνικό

συνταγολόγιο ΕΟΦ - British National Formulary - Harrison Internal Medicine - Wikipedia]

Έλεγχος προ χορήγησης φαρμάκων

1. Νεφροί [ουρία, κρεατινίνη], ήπαρ [SGOT, SGPT, γ-GT, χολερυθρίνη, INR], λευκώματα, γενική
αίματος, αντικειμενική αξιολόγηση διαταραχών ΓΕΣ.
2. Αλλεργίες: και ποια εχει πάρει και δεν έπαθε!
3. Κύηση - πιθανή? τεστ
4. G6PD
5. Long QT
6. Αλληλεπιδράσεις
7. Νοητική/ψυχική/πνευματική κατάσταση/οικείο περιβάλλον-συνοδοί: ικανότητα να
ακολουθήσει την αγωγή