Professional Documents
Culture Documents
VJHIVEBSnVWMWffiíS,
1
O015 03925
0272
J
PL
6056
.S87
cop.2
DICCIONARIO
A 01. T A GAL
i'Joi
;
. :
.
' , i .... V -1 .' . f í"v. *
;'''
%
DICCIONARIO
MANUAL
DE TÉRMINOS COMUNES
ESPAÑOL-TAGALO
POR
SEGUNDA EDICIÓN
MANILA: 1913.
librería y papelería
DÉ
J. MARTÍNEZ
P. Moraga 84/36, P. Calderón 108 y Real 163/166, Intramuros
frrt
, S í' "7
'
ñbü cor*/
Rosalio Serrano.
y -
notas
1. La letra- h en tagalo se pronuncia como ,;.
DICCIONARIO
MANUAL
ESPAÑOL-TAGALO
Abacería./. Tindahan ng Abalanzarse, r. Al pelí*
garíaail, manga langís, gro Sumugbi; dumalii-
euc&, tuyo, etc. song &a panganib
Abajar ó bajar, a. Mag- Abalorio, m. Mánic.
babá; magpanáog. Abandonado, áa.pp Pa-
Abajarse ó bajarse, r. bayá
Bumaba; manáog. Por — Abandonar, a Magpabayá
¿a cuesta, Umusós.— La Abandono, m. Capabayaán
cabeza Tamango.— Ca- Abanicar, a. Magpaypay.
beza y hombros: Yumucó. Abanico, m Paypay ó pa~
— La cabeza, haciendo tnaypay.
cortesía. Umuco* Pro- Abaratar, a. Algo. Ipag-
fundamente. Umucod; tu* mura — La mercadería^
mouad.— La tierra como perdiendo parte del prin-
hundiéndose. Humac-hac; cipal. Magpanguluguí
huinipa. ipaglúsong mura. •
v
loal. piración. Singap.
Agacharse, r. Yamccó; su- Agorar, Manghulá; umi~
a.
múcot; sumueab. lao sa pamamag-itan ng
Agalla. /
Háaang. manga anito.
Agareno, na. adj. Maho- Agostar, a. Matuyó afc
metano madarang nang mala-
.
BA BA
diquit. rami.
Belfo, fa. adj. Lábing Beneficio, m. Oaloob ó
maeapal; labian. cagálingan na ibinigay
Belga ó bélgico, aij. Ta- ó quinacamtan. Pagpa-
ga Bélgica. palá. Paquinábang.
Bellaco, ca. adj. Tam- Benemérito, ta. adj: May
palásan. carapatan.
Bellaquear, n. Manam- Benevolencia./. Cabuti-
palásan. han ó cagandahan nang
Bellaquería./. Oatampa loob. Sintá.
lasánan. • Benévolo, la. adj. Ma-
Belleza. /. Caríquitaa; buting calooban.
ganda. Benignidad, adj. Caala-
Bello, Ha. m. y f. Ma- man .
O
suavidad Ca- .
li¿ao. ma.
Bordo, m. Labi. Gasa. Borrajear, a. Sumulat-
O embarcación. Sasac- sulat ng ualang sinúsulat
yan. De cualquiera cosa. na parang pagpapata-
Piling. las lamang nang ca-
Bordón, m. Toncod. Bor- may.
dón nang guitara, etc. Borrar, a. y r. Pumaul^
O vicio de repetición. bumurá. —U oscurecer.
Ang paguulit sa pag- Labuan
sasalitá nang manga ui- Borrasca. /, Baguio; si-
BR 82 BB
na piaagpupunoan nang cel na bontot nang baca
Brigadier. Catungculang ó balbas nang cambing.
militar na mataas sa Co- Broche, m. Pansará nang
ronel at mababá sa Ma- damit ó manilia.
riscalde campo. Brolna. /. Lutos. Biró.
Brillante, m. Diamanteñg Bromar. /. Lutosin.
maniogning. Bromear, a Ó embromar.
Brillantez. /. Quilap; Magbiró; magsisté.
ningning; tingcad. Bronce, m. Nagcácalahoe
Brillar, n. Síagningning. na tangso at tinga. Tang-
Brincar, n* Lumucsó; lu- song dilao /
mactao; lumiskn. Bronceadura. /. Pagcu-
Brinco, m. I/ucsó; lactao. cúlay tangsó ó ang pagtti-
Brindar, n. Uminom sa guing cúlay tangsó.
cagálingan ó capurihan Broncear, a. Magcúlay
jainoman. Maghayin; mag- tangso,
alay ó magaloe nang Bronco, ca. adj. Gatol-
anoman. Maganyaya ó gatol.
maganyayahan. Broquel, m Panangá.
Brio. m. Tigás; güilas. Brotar, n. (Algo). Lumi-
Brioso, sa. adj. May tigas; tao; sumipot. — Renuevo,
maguilap salangapang.
; Umosbong. La semilla.
Brisa, m. O viento del nor- Gumití. — Mucha sarna r
deste, Amihan. viruelas. Pusac— La es-
Britano, na. adj. Taga piga. Sapao.— Las yerbas
Bretaña ó Inglaterra. ó barbas. Sumibol. —
Brocado, m. Damit na Agua en el pomo ó fuente.
habing Butlá at pílac ó Butnalong.
- sutlá at guintó na may Broza. /. Yaguit; layac.
labor/ — Del ajonjolí exprimido.
Brocal, m. Labl nang Sápal; palay at.
balong bato ó bábahan. Bruces, adv. (A ó de) Taob
Coloong; laloran. • ó pataob.
Brocha. /. Escoba ó pM- Brujo, ja. s. Hocloban;
BU 83 BU
mangcueúlam, — Que di- Buen. adj. Bueno.
cen vuela de noche. Buena fama. Puri.
Asuang. Buenaventura, f. Pálad
Brujear. n. Mátfgungu^ ó cap alaran. Panghuhu-
km; mangcuciilam. lang may anito.
Brújula. /. Ó aguja de Bueno, na. adj: Mabuti;
marear, Paraluman. Si- maigui. Qué. Mari nga.
lipan. Es eso. Cápala pa.
Brujulear, a. Pumíngol Buenpasar. m. Magaling
ó pumintá nang baraja. na pagcabúhay.
Hutnulá; sumílip. Buey. m. Bacang capón.
Bruñido, da. adj. Binuli. Búfalo, la. m. y /. Ca-
Bruñidor, m. Pangbuli. labao.
Bruñir, a. Bumuli. Bufar, n. Bumugá; sumi-
Brutal, adj Parang há- ngásing. ..
CA CA
Cabal, adj. Ganap; ua- Cabecear, n. Tumangó-
labg culang; hustó. tangó; umantóc; yo-
Cabalgar, n. Mangabayo. cayoc.
Sumacay ang alinmang Cabeceo, m. Tango; an-
háyop na apat ang paá toc; yocayoc.
sa caniyang babayi. Cabecera. /. Clonan.
Caballa. /. Hasáhasá; Cabecilla, m. Puno nang
luínahan. manga souail.
Caballete, m. (De tejado). Caber, n. Magcasiya.
*
Palupo. Cabestrante» m. Guili-
Caballo, m. Cabayo. Ca- ngan panghiguít nang
bayo sa manga larong lubid sa paghihila ó
ajedrez at baraja. Ca- pagtataás nang manga
bayo ó banco nang mag- mabigat na lubhá. Ca-
lalagarí. Saquit na bú % brescante.
col sa síngit. Cabigan Cabeza. /. UIo. Punong
sa Jabay nang sinulid. namamahalá. — De la
Cabana, f. Dalundong; cama. Ulonan.— De li-
CA 89 CA
Calabrete. m Lúbid sa Calcedonia ó ágata. Ba-
sasacyan. tong mabalagá.
Calado, m. Buida ó la- Calceta. /. Ang isinosoot
bor sa manga metal, cá- sa paá bago magsoot ng
hoy, etc. medias.
Calafatear. « Magsicsic Calcetín, m Medias na
nang yúnot ó bunot na maicll
ninotnot at sáhing sa Calcinación./. Pagaépog.
manga síuang nang sa- Calcinar, a. y r. Mag-
sacyan. ápog.
Calambre, m. Pulícat; Calcular, a. Bumálac.
ngirbi; manghid. Cálculo, m. Bálac.
Calamidad. /. Sacuná ó Caldear, a. y r. Paba-
casaquitan nang bayan. gahin; pacainitin.
Calar, a Tomiim; ¿ama- Caldera. /. Caua; cati-
gos sa anoman ang tú ngang tangsó ó ba-
big, tinta,
. etc. Mataos cal.
na mabalatá ang lihim Calderilla. /. Salaping
ó cabagay an nang ano- tangsd ó cualtá.
man, Lupang maraming Caldero: m. Tangeong
batong inaapog. Pumi- • timba.
raso nang munti nang Calderón, m Tanda nang
anomang bunga na ta- libo; tanda sa música at
Jagang títicman. Icabit sa imprenta.
ang bayoneta sa baril. Caldillo, to, m. Ang
Dumaguit ang ibón (para salsang pinacasabao ng
nang limbas) na humuli fritada at iba pang
nang ibang háyop. luto.
Calavera. /. Bungó.— Calda m. Sabao.— Be sal-
Persona de poco juicio. muera. Patis.
Tauong . ualang pag- Caldoso, sa. adj. Masa-
aacalá. bao; may eabao.
Calcañal, m. Calcañar. Calenda, f. Ang pagbasa
Sácong. nang tinátauag na mar-
OA 90 *
CA
tirolog|o. Unang arao dilim. Hindi tinataos ng
nang buan. liuanag na para baga ng
Calendario, m. Almana- bubog*
que. Calendario. Caligrafía. /. Arte nang
Calentar, a. y r. Magínit; pagsúlat.
magálit.— O estar en celos Cáliz, m. Sisidlang guintd
las bestias. Maglandi ó pílac na guinagamit
ang manga háyop. La nang Sacerdote sa pag-
morisqueta fria. Isa- mimisa. Campanillang
ngag —
Hojas al Juego. quinacacabitan nang tang-
Magláib.—El sol. Umí- cay nang bulaclac.
nit. —
Calentarse persona Calma. ./, Caualang ha-
ó animal al fuego. Mag- ngin, alisuas. Pagcátiguil,
darang; manalang. pagcatabímic. Caliuagan;
Calentón, [Darse un
r. cacuparan.
calentón). Magíait na bi- Calmante, adj. Pangpa-
glá at sa maraming apoy. túlog.
Calentura. /. Lagnat. Calmar, w. Tumahímic.
Calero, ra. adj. Nauucol Calofrío, m. Pangiqui.
sa ápog. Magáapcg. Calor, m. Init.— Grande.
Calesa. /. Isang bágay» Alisuas. Tagbisl.
na cotse. Caloroso, sa. adj. Calu-
Calidad. /. Caugalian at roso. Maíoit.
calagayang sarili nang Calostro, m. Ang unang
bauat isa,t, isang bágay. gatas nang bagong na-
Calidad. nganganac.
Cálido, da. adj. Macapag- Calumnia. /. Sumbong
bibigay init. na hindi totoo.
Caliente, adj. M^ínit. Calva. /. Uloog ualang
Calificar, a. Magalingin ó buhoc. Upao.— En la co-
masamin ang isang ba- ronilla. Togtog ^-Perfecta.
gay, ayon sa caniyang Togtoguin.
lagay at caugalian. Calvario, m. Daang pi«
Caliginoso, sa. adj. Ma- nag Estacionan cong
CA 91 CA
Cuaresma. Caramihan Carnada. / Catipunan ng
nang útang. mga tútang anac nang
Calvinista, s. Campon ni isang inabin. Oapisanan
Calvino na sumusunod ng mga magnanacao.
sa# caniyang áral Camafeo, m. Labor na re-
Calvo, va. adj. Upauin, liereó realzado sa ba-
calvó. Lupang ualang tong mabalagá.
damó. Camaleón, m. Hiniangb.
Calzada./. Daan ó lansa- Camamila, camomila./.
ngang may látag na Manzanilla.
*bato. Camándula./. Cuintas na
Calzado, m. Pangbálot sa maicling may sampuo <ó
manga paá, para nang tatlong puong butii.
zapatos, bótamete. Cámara./. Ang pinacama-
Cal son. m. Salaual ó sa- luang na pítac ng loob
loual. nang bábay. Sa palacio,
Calzonazo. m. Batugan. ay ang lugal na diño-
Anyayfc. doonan nang Harl sa
Calzoncillos, m. Salaual pagealingá sa nangag-
na panoson ó pangila- sisidulog sa caniya —
lim. granero. Bangan. Pag-
Callar, w. Tumahímic— iilaguin. Muy líquidos.
uan.
Candor, m. Candidez. nistros sa Sta. Iglesia.
Canela. /. Balat nang Isang bahagui nang Misa.
canela. Mala. Calingag; Buis nang lupa.
cayomanis. Canongía./. Ang manga
CA 95 OA
carapatan nang Canó- gauang pul vos at ipi-
nigo. nagbubucas nang caus-
Canónigo, m. Ang Sacer- tico.
doteng may canongía. Cantarín, na. adj. Mag-
Canonista, m. Ang marú- aauit; mangangantá.
nong na nagaral nang Cántaro, m. Bangá —
cánones. Grande. Calambá —Cha-
Canonizar, a. Ilagay nang to. Gálong. — Pequeño.
Santo Papa ang sino- Galongan De caña grue-
mang may carapatan sa. Bungboog.
sa bilang nang manga Cantatriz ó cantarína./.
Santos. Magaauit.
Canoso, sa. adj. May uban. Cantazo, ra. Haguis nang
Cansancio, m. Págod; pa- bato.
— De alguna parte
gal. Cantera. /.• Oficio nang
del cuerpo como brazo. cantero. Manga batong
Ngímay. — De camino. nalabrá na.
Tícal. De haber corrido Cantero, m. Maglalabrá
mucho. Sagadsad. nang bato.
Cantar, a. Umáuit; mag- Cántico, m. Canta; áuit sa
cantá. La victoria. Mag- pagpupuri pagpapasalá-
— Para
;
baco. canayon. ,
nutungo. ó cuadro.
Conversar, n. Magpana- Copia. /. Caeaganaan ó
yam; magompoc. caramihan nang ano-
co 119 CO
man. — traslado. Sa- Cordillera. /. Sunodsu-
lín. — retrato. Lara- nod na bundoc ó taluc-
uan. toc nang manga bun-
*
Copiar, a. Sumalin; hu- doc.
muad, Cordura. /. Cabáitan.
Copla. /. Dalit Corma. Colma.
/.
Coplear, n. Magdalit ó Cornada. /. Suag. *
DA DA
Dable, adj. Magágauá; De beber. Magpainom.
, mangyéyari. — De vestir. Magpa-
Dádiva. J m Handog; bi- — Arcadas para
ratQit.
yayá; bigay. vomitar. Domoual; do-
Dadivoso, sa. adj. Ma- mogua. — Gracias. Pa-
pagbiyayá; mapami- salámat. Lección. Mag-
— Parte. Magbi-
súlit.
Dallador, m. Mangaga- gay alam. A la vela.
pas. Lomáyag. — Dinero en
Dalle, m. Pangapas; lilic. señal de compra. Mag-
Dama./. Babayingguinoo. patinga. — Consigo en
Grayon ang táuag sa tierra. Mátimbouang.
manga señorang ábay Color al oro. Sapuhin.
nang Reina at Princesa, De palos á alguno. Ham-
at gayón din sa manga balusin. — Bo-
Vueltas.
criadang ealapit na pa- miling; omínog; lomí-
lagui nang manga ma- bot. Fin á alguna obra.
lalaquing señora. Ba- Tapusin. —
Una ojeada.
baying butihin. Larong Lomingay. — Principio
dama. á algo. Muían. — Pres-
Damasco, m. Tábing na tado. Magpahiram;
.• pamuti. Damasco. magpaútang.— Bación á
Damasquillo, m. Habing las aves. Magpalá-
parang damasco. bol. En el punto. Pa-
Damnificar, a. Sumirá; tiacan. — Prestado solare
manganyayá; magpa- prendé. Magpasanlá. —
eamá. Como lanzada aon palo*
Dañoso, sa. adj. Macasi- ó caña. Saesaquin. Ca-
macasasama.
eirá; bezadas de sueño. Mag-
Dar. a. Magbigay. De antoc. — Voces. Humiao.
comer. Magpacain. — De priesa. Magda~
DE 127 DE
lidali. — Cerrado él pu- tangen nang magasaua
ño. Sumuntóc; dumá- sa canilang sarili.
bauasan him.
Descordar, a. Megalis Descuerno, m. Paghálay.
nang cuerdas. Descuidado, da. adj. Ta
Descorderar, a. Magáuat mad; pabayá.
sa suso nang anac nang Descuidar, n. €y r. Mali-
manga tupa. ngat; maualang bahalá.
Descornar, a Magalis Magpabayá
nang manga súogay Descuido, m Capabayaan;
Descortés, adj. Ualang pagcalingat; catama-
gálang. rán.
Descortesía. £ Caualan Desde, pre. Mulá.
DE 140 DE
Desdecirle, r. Pagbali- Desembolsar, a Cunin 6
can ang nasabi na. alisin sa bulsá.—Ó pa-
Desdentado, da. adj. gar. Magbáyad nang
Tipo; ualang ngipin. salspí.
Desdichado, da. adj. Cu- Desemborrachar, a. y r.
malay 6; idestierro.
Desposorio, m. Pagcaca- Desterronar, a. Buhag-
sal. haguin ang manga ti-
Despreciar, a. Sumip- ningcal.
hajó; humámac. Destetadera./. Pangáuat
Desprecio, m. Paghámac; sa suso.
pag8iphayó. Destilar, a. Magálac.
Después, adv. Saca; ma- Destilatorio, m. Pinag-
mayá. - Que. C&pagcá. aalacan.
Despuntar, a. Alisan nang Destornillador, m. Pang-
dulo; pudpurin; pungu- calag nang tornillo.
lin. —
La aurora Magbu- Destornillar, a. Louagan
cang liuayuay. ó calaguin ang torni-
Desquijarar, a. Lapaquin llo.
EC EO
Ebriedad. /. Pagcalangó. Eclipse, m. Pagtatagó sa
Ebrio, bria. adj. Langó. áting mata nang liuá-
Ebrioso, sa. adj. Malalá- nag nang alinmang as-
ngohin. tro dáhil sa ibang naca-
Ebúrneo, nea.adj. Gáring cacanlong. Lahó.
Eclesiastés. m. Isa sa Eco. m. Alingaongao.
manga sagrado na
libro De voz sin saber de
gauá ng haring Salomón. donde. Oliyao.
Eclesiástico, ca. adj. Economía. /. Pagtitipid.
Ang nauucol sa Simba- Mabuting panihalá; pag~
han m. Clérigo. cacaayos ng anoman*
EF 157 EG
Económico, ca. adj, Ma nangyayan sa arao-
tipid a rao.
Economizar, a Magtipid Efervescencia./. Malub-
Echadero. m. Tulugan. hang pagculd ng dugo
Echadillo, m. Batang ta at iba pa,
pon. Efesino, na. adj. Taga
Echar, a. Itapon; itaboy Efeso.
paalisin. Echar ó po Eficacia. /. Calacasan ng
ner. Maglagay.— O apos bisa ó capangyarihang
tar. Pumustá; tomayá gumauá.
— De la boca la comida Eficaz, adj. Mábi'sá.
no tragada. lluá — La Efigie. /. Larauan
culpa á otro. Ihinguil sa Efundir, a. Magbuhos;
iba ang sala. ibuhos.
^
Edad. /. Bilang nang taon Efusión. /. Pagcábuhoe;
mulá nang ipanganac. pagcábubó.
Edad. Egida. /. Pagaampon;
Edicto, m. Utos. pagtatangol.
Edificar, a. y r. Magba- Egipciaco, ca. adj. Egip-
ngon nang báhay ó sitn- ciano
han. O dar buen ejem- Egipciano, na. adj. Egip-
plo. Magbigay ng mabu- cio
ting halimbau&. Egipcio, cia. adj. Tagá
Editicativo, va. adj. Na- Egipto ó ang nauúcol
eapagbibigay nang ma- sa Egipto.
buting halimbauá. Egoísta, m. Ang ualang
Edificio, m Báhay; sim- linilingon at qniniquilala
bahan. cun di ang ganang
Educar, a. Magturó; uiná- caniyá.
ral. Egregio, gia. adj. Ilustre.
Efectuar, a. y r. Ilagay Marilag.
sa gauá; gauin. Ege. m. Ang pahalang na
Efemérides. /. Librong nasusuot ang manga
quinasusulatan nang dalo at quinacabitan ng
EJ 158 EM
ñianga rueda, ó pagu- El. art. Ang. Ella, ello.
buntisan. ^B(^' -
*'
Embetunar, a. Capulan
Embarcación. Sasac-
nang galagala.
/.
yan. — Pequeña de vela.
Emblandecer, a y r Mag-
Parao. — Pequeña.
palambot; lumambot
Lon-
day; panga.
Emblanquecer, a y r.
Magpapéü; pumutí.
Embarcar, a.Mag-y r.
Embobado, da. p. p. Ti-
lulan; lumulan; sumacay;
guil; tanga
tumugpá.
Embolsar, a. Itagó sa
Embarco, m Paglululan bulsá; ipamulsá.
Embargar, a. Magembar- Embolso, m. Pagsisilid sa
go.— Prenda sacada por bulsá.
fuerza Hit; mangilit Embornal, m. Butas na
Embarnizar, a. Magbar- pálabasan nang túbig;
niz; gibo. pabuluang.
Embarque, m. Embarco. Emborrachar, a. Maca-
Embarrar, a. Capulan ng langó; m&glangó; magla-
lupa ó pútie. sing.— Al pescado. Tuba-.
Embate, m, «Hampas na hin; balaeingin.
malacas nang alón sa Emboscar, a. Magsuot sa
dágát. gúbat.
Embaucar, a. Magdaya- Embosquecer, n. Ma-
dayá; umupat. guing gúbat.
Embaular, a. Isilid sa baúl. Embotar, a. (Filos). Pu-
Embebecer, a. y r. Ma- murol ang talim.
ualang dili. Embotellar, a. Isilid sa
Embeleco, m. Dayá manga botella.
Embelesar, a. y r. Máti- Embozar, a. y r. Mag-
guil; maualang dili. taquip nang muc-há.—
Embestida. /. Paghan- poner bozal. Maglagay
dulongi nang busal.
EM 160 EM
Embrear, a Capulan ng man. Icalat ang manga
sáhing. súlat, salapi, etc., sa ca-
Embriagar, a. y r. Ma tamihagjj|^sa lahat.
ealangó. — O enagenar EmoluMHpo. m Paqui-
Maualang loob. nábang^ranomang cargo
Embriaguez. /. Pagca ó eatungculan.
langó. Empacho, m. Hiyá; pag-
Embrollar, y a. r. Gu caumid. —
O indigestión.
lohio;magulóf* Di pagcatunao nang qui-
Embrollo, m. Caguluhan nain.
Embrollón, na. m. y f. Empalagar, a. Masuyfc;
* Mapanguló. masunoc.
Embudo, m. Balisungsong Empalago, m. Sunoc; suya
Embudo. Empalagoso, sa. adj. Na-
Embuste, m. Casinunga casusuyá
lingan sa pagdarayk, Empapar, a. Tigmaquin;
Embustería. /. (Fam) pigtaiD; mapigtá; matig-
Paya, mac.
Embustero, ra. m. y / Empapelar, a. Balutin
Magdarayang *
sinongá sa papel.
ling. Empaque, m. Pagbabastá.
Embutir, a. Magsicsic Emparedar, a. Sadhan sa
magimbute loob nang pader.
Emético, ea. adj. Maca- Emparejar, a. Padparin;
pagpapasuca. palasin; pantain.
Emigrar, Iuann. ang Empatar, a. Magcápáris
eaniyang bayan at ma- ang manga botos.
mayan sa iba. Empate, m. Pageacáparis
Eminencia. /. Cataasan. nang botos.
Eminente, adj. Mataas. Empedernido, da. adj
Eminentísimo, adj. Tí- Matigas na parang
tulo nang cardenal. bato.
Emitir, a.ant Itapon sa Empedrado, m. Látag na
dácong labas ang ano- bato.
EM 161 EN
Empedrar, a. Maglátag Emprestar, a. Magpahi-
nang bato ram
Empeine, m. Tusón —Del Empréstito» m. Pagpapa-
pié. Bubong nang paá. hiram.— O cosa prestada.
O enfermedad del cutis. Ang hiniram.
Buni. Empujar, a. Itúlac
Empeinoso, sa. adj. May Empuje, a. Pagtutúlac*
buni. Empuñadura. /. Pulu-
Empellar, a Magtúlac. han; tatangnan.
Empellón. Túlac. Empuñar, a. Hauacan sa
Empeñar, a. Magsanlá .— puluhan; quimquimm.
Insistir con tesón.Magpí- Empuyar. n. Masuyac;
Iit.—Adeudarse r. Magca- masubyang.
tátang. — O poner por me- Emulación, y. Pageaibig
dianero Magempefio pumaris at lumaK>, sa iba.
Empeorar, a. Sumamfi; Capanaghilian.
lumubhá ang saquit ó Émulo, m. Caagau.
iba pa. En. pre. Sa.
Empezar, a. Muían; mag- Enagenar. a. Ilípat sa
pasimulá; magpasi- iba ang pagaarl.— r. Ma-
munó ualang dili.
"'
12
178
FA FA
FR 182 FR
manga liquido, sa ma- Fragante, Mabangó.
adj.
catouid ang túbig; suca; Frágil, adj Marupoc.
etc.— De sangre. Agas. Fragilidad./ Carupucan.
— De sangre por las na- Fragmento, m Manga pi-
rices, Balinguyngoy. rápirasong anomaog na*
Fofo, fa. adj. Buhaghag. básag. Ang capiraso ó
Fogón, m. Dapog; calan. isang bahaguing natirá
Foragido, da. adj. Masa nang libro ó súlat.
mang tauo; nagtatagó sa Fragoso, sa. adj. Racó-
justicia. bacó; banginbangin.
Forastero, ra. adj. Ibang Fragua. /. Labolan; pan-
bayan. dayan.
Formidable, adj. Cata- Francés, sa. adj Taga
cot-tácot. Francia.
Fornicación./. Pagapid. Franco, ca. adj. Magan-
Forraje, m Damong ipi- dang loob. —
Desemba-
nacacain sa cabayo. razado. Maliuánag na
Fortaleza. /. Tíbay; la- ualang súcal.— Ingenuo.
cas. De licor. Tápang. Tapat na loob.— fn. mo-
Fortuito, ta. adj. Pag- neda francesa. Salaping
cacataon ó nagcataon. francés.
Fortuna./. Pálad.— ca- Fraternal, adj. Caucu-
sualidad. Pagcacataon lan nang magcaca-
Forzar, a. Pumílit; du- patid.
mahas. Fraternidad./ Pagcaca-
Forzoso, sa. adj. Sápilitan isa nang magcacapatid.
ó di mailagan. Fraterno, na. adj, Ang
Forzudo, da. adj. Mala- nararapat sa magcaca-
cas. patid.
Fractura. /. Pagcaball Fratricida, com. Ang na-
ó pageabásag nang tay sa capatid.
butó. Fraticidio. m. Pagpatay
Fragancia. /. Cabango- sa capatid.
han. Fraude, m. Dayá.
FR 183 FU
Fraudulencia. /. Cada- Frivolo, la. adj. Ualang
yaan. cabuluhan
Fraudulento, ta. adj. May Frondosidad. /. Cayabu-
dayá; magdarayá. ngan.
Frecuencia, f. Cadalasan. Frondoso, sa. adj. Ma-
Frecuentar, a. Magma- yábong.
dalas. Frontero, ra. adj. Ta-
Frecuente, adj. Madalas. pat.
Fregar, a. Cumuscos; Frotación. /. Paghílot;
umisis; humudhod; mag- paghágod; pagcus-
punas. cos.
Freir. a. Lutuin sa cu- Frotar, a Humílot; hu-
uiuculong manticá; mag- mágod; cumuscos.
pirito. Fructífero, ra. adj. Na-
Frenesí. /. Cabaliuang múmunga.
may lagnat ó pagcahi Fructificación./. Pamu-
bang. muoga.
Frente./. Noó. -Enfren- Fructificar, a. Magbu-
te. Sa tapat. nga.
Fresco, ca. adj. Sariuá; Frugalidad. / Casucatan
bago; malamig. sa pagcain; pagdaramit,
Frescura. /. Calamigan; etc.
casar iuaan. Fruncimiento, m. Pag-
Frialdad. /. Lamig. cuton.
Frió, ria. adj. Malamig; Fruncir, a. Magcuton.
maguinao. D.e terciana. Fruta. /. Bunga nang
Pangiqui. cáhoy at iba pa na qui-
Friolento, ta. adj. Ma- nacain.
guínauin. Fruto, m. Bunga nang
Friolera. '/. Bágay pa cáhoy. Provecho Paqui-
muoti ang halaga. nábang.
Frito, ta. p. p. Linutó Fuego, ra. Apoy.
sa cumuculong manticá; Fuelle, m. Bubulusan.
pirito; pinirito. Fuente. /. Bucal.— Plata
FU 184 FU
grande. Pingang mala- Fundir, a. Bumubó; mag-
quí .
—
Origen. Pinangali- bubó.
ngan. Fúnebre, adj. Malumbay.
Fuera, adv. Lugal sa da- Funeral, adj. Ang ná-
pit Jabas. uucol sa paglilibing.
Fuerte, adj. Malacas; ma- Funesto, ta. adj. Malum-
tiga8; matíbay; lubhang bay.
mabisá ó matápang. Furioso, sa. adj Balio.
Fuerza. /. Lacas; tigas; Furor, m. Gálit.
tíbay; bisa ó tápang; pag- Furtivo, va. adj. Gauang
pílit. patagó na parang nacao.
Fugitivo, va. adj. Pala- Fútil, adj. Ualang cabu-
tanan; ligao; layas. luban.
Fundición, f. Pagbubó ó Futuro, f a. adj. Ang dá-
pagbububó. rating.
GA GA
Gaceta. /. Papel na nag- Galán, m. Butihin.
cácalatnang balita Galápago, m. Pagong
Gaditano, na. adj. Tagá Galardón, m. Gantí
Cádiz. Galillo, m. Tilao; cam-
Gajo. m. Piling — Bel ra- panilia sa lalamunan.
cimo de la tonga. Ba- Galopín, m. Alilá sa co-
laba. — De naranja einá
Liba. . Gallardo, da. Mariquit
Gala.- /. Pananamit na Gallego, ga. Tagá Ga-
marilag. licia.
HA .HA
Habanero, ra. adj. Tagá mangúsap; maguicá —
Habana. Quedito. Unianas —En-
Habano, na. adj. Gáling tredientes Bumulong.
ó gauá sa Habana. Muy en secreto al oido.
Haber, verbo auxiliar m Umungot. — Sin rodeos.
Pagaarl Talampac. — Eecio. Tu-
Hábil, adj. Talastas; pan- ra a lac. — Alborotando.
tas. Cumasab. — Por cifras.
Habitación. /. Báhay ó Paronglit ó parunguit. —
silid na tabaoan. Confusamente. Guro-
Habitante, com Balang guro.— Por rodeo. Tam-
isa sa manga nanana- bis.
han sa isang bayan ó Hablador, m. Palauicá;
najon. maorirá, bibigán; bunga-
Habitar, a Manahan; tu- ngaan.
rnaban. Hablilla./ Sabisabí.
Hábito, m, Pananamit — Hacedero, ra. adj. Ang
Costumbre. Caratihan. sucat magauá; ó maga-
Habitual, adj, Gauá ó gauá.
saquit na dati. Hacedor, m. Mangagauá,
Habituarse, r. Mamihasa. Hacienda. /. Fam. Ari-
Hablar, r.. Magbadyá; arian.
HA 191 HA
Hacendoso, sa. adj. Ma- Halagar, a. Amoamoin;
calingá; masípag; masí- himanhimanin; iroguin.
cap. Halago* m. Amó; írog;.
Hacer, a Gumauá. Daño bimanhiman.
á otro hallando mal en Hallar, a. y r. Macátag-
su ausencia. Mangan- pó; macátuclas; macápu-
yay á. Divisiones, Mag- lot
pangcat. —
Algo volun- Hamaca. /. Duyan.
m
tariamente. Cusa Trai- — Hambre. / Gútom.
ción. Maglilo.— Algo de Hambriento, ta. adj. Na-
noche. Maglámay.— gugútom; maguguto-
Despacio Anáyad.— iVo- min.
che las aves. Huma- Haragán, na. adj Alisagá
pon. — Caso. Alumana- ó ang nagtatagó sa gauá.
hin; pansinin. —Juicio. Harapo, m. Alapot; ula-
Magacalá. — Señas con pot.
las cejas. Cumindat. Harem, m. Táhanao nang
r. De
rogar fingiendo manga babayi sa palacio
no querer lo que quiere nang Gran-Turco
Magpacunuarí. De— r. Harina. /. Galapong na
nuevas. Magmaangmaa- tuyo.— Que saca de la
ngan. palma. Yuro.
Hacia. Daco.— Donde. Da- Harmonía, f? Armonía.
co saan. Harnero, m. Griba. Bi-
Hacienda./. Arl. Lupang . láo.
sinásaca. Hartar, a. y r. Mabusog;.
Hacina./. Mándala; salan- mabuya; magsauá
san nang anomang big- Hartura. /. Sauá; cabu-
quisbigquiB; balang isang sugan.
pancó. Hasta, pre. Hangan.— Que
Hacha. /. Palacol.-De no. Hangan di
carpintero. Palatbao. — De Hastío, m. So'ocásoc*— D&
cañas para alumbrar. Sa- algo que ya cansa. Gauá.
ló; quinidquid. Haz. / Carayagan; balai
HE 192 HE
ó ibabao nang boong orina. Panghí. - Del so-
lupa De leña, etc. Ca- buco. Anghit.
paogcó; cabigquie. Helar, a. y n. Mamoó ó
Hazmereir. m. Nagui- mátulog p^ra nang man-
guing áliuan ó paguiguing tica ó sabao enn pana-
áliuan. hong inalamig — Pas-
Hebra. /. Hiblá. mar. Mapatígüil ó ma-
Hebraico, ca. adj. He- tiguilan.
breo. Heliómetro. m Casang- .
Herrar, Maglagay ng
a.
dera. Bumiac; sutnibac. patos na bacal sa ma-
Hendidura./. Hendidura. nga paá nang cabayo.
Henil, m Lalagyan nang Marcar. Maghero; mag-
damong aug ngala,i, heno. quintal — O guarnecer con
Heno. m. Ngalan nang hierro. Magcalupcop nang
damong quinacain nang bacal.
cabayo, baca, etc. Herrería. /. Pandayan.
Heredad. / Búquid. Herrero, m Panday,
Heredar, a Magmana Herrín, m Caláuang.
— Be los padres la cos- Herrugiento, ta. adj.
tumbre. Nagniana. Herumbroso.
Heredero, ra. m. yf. Ang Herrumbre. / Herrín.
maginamana. Herrumbroso, sa. adj.
Herencia. /. Mana; ca- May caláuang ó maca-
manahan. láuang.
Herida. / Súgat. Herventar, a. Magpa-
Herir, a Sumúgat. culó.
Hermafrodito, ta. m. Bi- Hervir, n. Cumuló.
nabayi. Hervor, m. Culo ó pag-
Hermanar, a. y r. Pag- culo
pisanin; pagparisin. Hez. /. Látac
Hermano, na. m. y /. Hiedra. /. Galamay-amó.
Capatid. —Menor. Bata, Hiél. Apdó./
bongsó. Hielo, m. Túbig na na-
Hermoso, sa. adj. Mabu- moo dáhil sa lamig.
ti-Nhariquit; magandá. Hierro, m. Bacal.
Hermosura. /. Diquit; Hígado, m. Atay.
buti; ganda; galing. Higo, m Bunga nang
Herpes, m. y pl. Buning hi güero.
baligtad. Hijastro, tra. m. y /.
Herradura. /. Bacal na- Pamanquin sa paquiná-
patos sa manga paá ng bang.
cabayo. Hijo, ja. m. y /. Anac.
13
HI 194 HO
— Unigénito. Bugtong. — Hisopo, m Panguisie.
Primogénito. Pangánay. Hispalense, adj. Tagá
— Menor. Bungsó. Sevilla ó ang náuucol
Hilacha. /. Lamuymoy. doon.
Hilandero, ra. m. y /. Hispánico, ca. adj. Ang
Mánunulid. natutungcol sa Es-
Hilar* a. Sumúlid. paña.
Hilera. /. Taludtod Hispanizar, a. Papaguing
Hilo. m. Siüúlid. castilain.
Hilván, m. Hilbana. Hispano, na. adj, JTaga
Hilvanar, a. Maghilbana* España.
Hincapié, m. Paninícad Hispido, da. adj. Ang
sa paglalaban. matigas ang balahibo.-
Hincar, a. Magpacó; mag- Histérico, m. Saquit na
magsacsac.
tíric; bumabábag sa manga
Hinchado, da. adj. Palaló. lítid, - adj. Natutungcol
Hinchar, a. Puain nang sa báhay bata.
hangin para nang pan- Historia. / Salitá
tog Hosico. m Ngu ó. -Be
Hinchazón./. Pamaman- camarón. Sungot.
tog — Vanidad ó sobervia. Hocicudo, da. adj. Ngu*
Capalaluan. suan.
Hipérbole, m. y /. Exa- Hogar, m. Pinagsisigan.
geración. — Casa. Báhay.
Hipo, m Sinoc. Hoguera. /. Siga
Hipocresía, f. Pagbaba- Hoja. Dahon.
/.
nalbanalan; pagbabalin- Hojarasca. /. .Manga dá-
tuná. hong laglag sa lupa
Hipócrita, adj. y com. Holganza. /. Pagpapahi-
Mapagbanalbanalan; ngá at pagaalio.
Hipoteca./. Sanlang lupk Holgar, n. Magpahingá;
sa sal$ping buisan. magalio.
Hisopear, a. Ipaguisicang Holgazán, na. adj. y s.
IG IG
Ida. /, Pagalis. Igual, adj. Magcaparis;
ídem. lot. lat. Gayondin. caparis; capara; capan-
Idéntico, ca. adj Lo mis- tay.
mo. Gayondin; capara. Igualar, a. y r. Pantayin;
Idioma, m. Uicá pataguin. — Algo . cor-
Idiota, adj. Mangmang tando. Padparin; paga-
na lubhá lasin.
Idiotez, f. Camangma- Igualdad./ Pagcacapara;
ngang lubhá. pagcacaayon.
Idólatra, adj. Palaanito Igualmente, adv Para-
ó sumasambá sa anito. para.
Idolatría. /. Pagaanito. Iguana. /. Bayáuac
ídolo, m. Anito. Ijada. /. Himpac-himpa-
Idóneo, nea. adj. May can. Saquit na ápad.
caya. Ijar. m. Ijada.
Iglesia. y. Simbahan. Ilegal, adj. For. Laban
ígneo, nea. adj. Apoy sa matouid ó ualá sa
ó cúlay apoy. catouiran.
Ignición, y. Pagaapoy ng Ilegible, adj. Di mabasa.
bacal, etc. Ilícito, ta. adj. Hindi
Ignívomo, ma. adj. Bu- dápat.
mubugá ó sumusuca ng Ilimitado, da. adj. Ualang
apoy. hang4.
Ignominia, f. Camura- Iluminación, f. Tanglao.
hang hayag sa bayan ó Pamuting maraming
sa maraming tauo. ilao.
Ignorancia, /. Di caru- Iluminar, a Magtanglao;
nungan. magpamuti nang manga
Ignorante, adj. Ualang ilao.
dúnong; di nacaaalam. Iluminativo, va. adj. Ma-
IM 199 IM
catatanglao ó Búcat ma- Imbuir, a. Oralian.
catanglao. Imitación. /. Paghuad;
Ilusión./. Cainalian ó pag- P a gga gad; pagtúlad.
cacámali nang bait, para Imitar, a. Humuad; tu-
nang dayang caipala,i, múlad; gumagad.
gauin nang diablo na Impaciencia. /. Caualan
paghihiehurang Ángel. nang pagbabatá; inip.
Harayá; hirayá Impacientar, a. y r. Mai-
Ilusivo, va, adj Naca- nip.
rarayá. Impaciente, adj. Maíni-
Iluso, sa. adf Dinayá ó pin.
napagdayaan. Impalpable, adj. Ang di
Ilusorio, ría. adj. Ang súcat mahipó ó niásalat.
súcat macadayá. For. — Impar, adj. Hindi magca-
Ualang halaga. paris ó ualang caparis.
Ilustración,/ Ilao; tang- Imparcial. adj. Ualang
lao; liuanagan; padila- quiniquilingan.
guin. Impasibilidad./ Pagca-
Ilustre, adj Dilag; ma- ualang dálitá.
dilag. Impasible, adj. Ualang
Ilustrísimo,ma.^¿ Lub- dálitá.
hang madilag; cadilag- Impavidez. / Tápang.
dilagan. Galang na ibi- Impecable, adj. Ang di
nibigay sa manga Sres súcat magcásala.
Obispo at Arzobispo. Impedido, da. adj. Ang
Imagen. /. Larauan. may damdad na di inaca-
Imaginación./. Ahá, ha- gauá.
raya, dilidili ó dili Impedimento, m. Dahi-
imán, m Batobalani — lang nacapipíguil; naca-
Atractivo. Panhalina. hedlang.
Imbécil, adj. Mahiná Impedir, a. Piguilin.— Los
Imbecilidad./ Cayayatan intentos de otro. Sauatain.
ó capayatan at cahinaan. Impenitencia./ Di pag-
Imbornal, m Embornal. sisising tiquis at nag-
IM 200 IM
paparati sa pagcaca- pagdalanging calancap ay
sala. luhá.
Impensado, da. ar/y Hin- Importe, m Halaga.
di tinatalagá. Importuno, na. adj.Mao-
Imperceptible, Angadj. rirá; madiuará; naeamú-
di sucat maramdaman muhí
ó maaninao nang mata Imposible, adj. Di súcat
nang bait. mangyari.
Imperfecto, ta. adj. Hin- Impostura. / Bintang;
dí ganap; hindí yari. parátang.
Imperio, m Cabagsican; Impotencia. / Caualan
capangyarihan. nang capangyarihan.
Impertinencia./. Cabu- Impotente, adj, Ualang
tingtingan. Nimia de- capangyarihan. Incapaz
licadeza Casungi t an
. . — de engendrar, Ualang
Importunidad, (Jadiua- capangyarihan magca-
raan. anac.
Impertinente- adj. Masu- Impracticable.^ Hindi
ngit. magauá — Int' ansitable.
Impiedad»/. Caualan nang Hindi malacaran ó ma-
auá. Caeulangan sa pag- pagdaanan.
ganap sa catungculang Imprecación./. Panana-
binyagan. langin nang masamá.
Impío, pía. adj. Ualang Sumpá
auá. Irreligioso. Hindi Impresión. / Paglilim-
ganap sa catungculang bag; pagcálimbag
binyagan. Impresionar, a. y r. Ita-
Implacable, adj. Hindi nim sa loob.
mapalubay. Impreso, sa. adj. Lim-
Implicación.- /. Pagca- bag
caalit nang uicá Imprimir, a. Maglimbag.
Implicancia. /. Implica- — En el ánimo. Ipalaman
ción. sa loob. Algo como sello.
Imploración./.Pagdaing; ítala.
IN 201 IN
Improperio, m. Mura; rating; di malapitan; di
pagmura maabot.
Improvisación. /. Cabig- Inadmisible.^?/. Ang di
laanang di na pinagísip súcat maualá
muña. Inanimado, da. adj Ua-
Improviso, sa. adj. Biglá lang eáloloua.
na di muña pinaguarl. Inánime, adj. Inanimado.
Imprudencia, /. Caua- Inapetencia. /. Caualan
lang bait. nang ganang cumain.
Imprudente, adj. Ualang Inaplicado, da. adj. Pa-
bait. bayá; tamad.
Impudencia. / Caualan Inapreciable, adj. Ualang
nang hiyá. casing halaga.
Impudente, adj. Ualang Inaudito, te. adj Caibá
hiyá. at cailan ma,i, di nadi-
Impudicicia./. Cahalayan
Impúdico, ca. adj. Ma- Incansable, adj. Matagal.
hálay; ualang hiyá. Incapacidad. /. Caualan
Impugnación. / Pagta- nang caya —Necedad. Ca-
tacuil sa náquilalang ca- mangmangan.
totohanan. Pag sal ang- Incapaz, adj. Ualang caya;
sang mangmang.
Impugnar, a. Itacuil ang Incauto, ta. adj Ualang
catotohanang naquiqui- íngat.
lala. Sumalangeang. Incendiar, a y r. Su-
Impune, adj. Hindí nag- múcog.
cacadusa. Incendio, m. Súnog.
Imputación. /. Pagbibi- Incensación, j. Pagsuob
gay sala. nang incienso.
Imputador. m. For. Ang Incensar, a. Sumuob ng
nagbibintang. incienso.
Imputar, a. Magbigay Incertidumbre. /. Caua-
lan nang catotohanan.
Inaccesible, adj Di ma Incesante, adj. Ualang
IN 202 IN
taban; ualang humpay. iláquip. —O comprender.
Incierto, ta. adj. Ualang Malangcap; masacop.
catotohanan; hindi to- Inclusión./. Paglaláquip.
toó. —Amistad. Pagiibigan.
Incitación. ./. Pagaaglahí; Inclusive, adv. m lat.
pagoloc; pamomong- Láquip.
cahi. Inclusa. /. Báhay na pi-
Incitar, a. Omorall.— A naglalagyan sa manga
reñir con palabras. Mag- sangol na tapón.
hamon. Incluso, sa. adj. Caláquip.
Incivil, adj. Ang cúlang Incógnito, ta. adj. Hindi
nang pagaaral, ó di nag- quilalá; di naqiwquilala;
aaral.Mangmang, ayao paquilala.
Inclemencia. /. Gaualan Incombustible, adj Ang
nang auá. di súcat masúnog.
Inclemente, adj. Ualang Incomparable, adj Ua-
auá. lang capara.
Inclinación. /. Ugaü — Incompasivo, va. adj Ua-
Be cabeza. Pagtungó ó lang habag; ualang auá.
pagyucó. Incomprensible, adj. Di
Inclinado, da. adj. Tungo; matingcalá; macam-
di
yucó. —Inclinado el cuer- pan, ó di maabot nang
po como quien muestra bait.
el trasero. Tuad. Pa-— Inconstancia. / Di pag-
lo, árbol ó cosa. Son- capaisá; caalisagaan.
day. Inconstante, adj. Di ma«
Inclinar, a Tumungó.— paisa; alisagá
La cabeza haciendo reve- Inconsútil, adj Ualang
rencia Yumueod. tabi.
Inclinarse, r. Humílig.— Incontinencia. /. Ang di
Como recostándose. Su- pagcapíguil sa caloo-
málig. ban.
ínclito, ta. adj. Marilag. Incontinente, adj. Ua-
Incluir, a. Ipalaman ó lang pagpipíguil.
IN 203 IN
Incontinenti, adv. Cara- Inculcar, a. Magulit.
caraca; caguinsaguinsá.. Inculpable, adj. Ualang
Incontrastable, adj. Di sala.
mátalo. Inculto, ta* adj. Hindi
Incorporación./ Pagba- lauag ó masúcal na
bahog. lupa —
Biistieo. Mang-
Incorporar, a Magbahog. mang.
Incorporarse, r. Magba- Incumbencia./ Capama-
ngong maupó ang na- halaan.
cahigá, ó ang nacahigá,i, Incurable, adj Hindi sú-
umupó. cat magamot, ó hindi
Incorpóreo, rea. Ualang gumaling.
catauan. Incuria./ Capabayaan ó
Incorregible, adj. Ang caualan nang húsay.
aayao magpacagaling. Incurioso, sa. adj. Paba-
Incorruptible, adj. Ang yá; ualang húsay.
di nabubuloc; ó nasi- Indagar, a. Averiguar.
sirá Indeciso, sa. adj. No re*
Incredulidad./. Di pani- suelto, Ualang pasiyá.
niualá. —Falta de fé. Di —Dudoso. Nagaalinla-
pananarapalatay a ngan nagsasálauahan
;
IN 206 IN
Infractor, ra. m.yf. Ang lang cay a.
sumirá ó sumisirá nang Inhabilidad. /. Ineptitud:.
ley, ó cautusan, ó pinag Caualan nang caya.
tipanan. Inhabitable, adj. Ang di
Infructífero, ra. adj. Ang súcat matahanan
di súcat mamunga. Inhumanidad. /. Cruel-
Infructuoso, sa. adj. Ua- dad. Cabangisan; cabag-
lang paquinábang. sican.
Infundado, da. adj. Ua- Inhumano, na. adj. Cruel.
lang pinagpapatacaran. Mabangis; mabagsic
Infusión. •/. Pagbabábad Inicial, adj {Letra) Unang
nang anoman sa tú- letra nang isang pangu-
big, suca ó álac na igá ngÚ8ap.
gamot. Pagbibinyag at Inicuo, cua, adj. Lub-
pagcasi nang gracia nang hang masamá.
Dios. Iniquidad. /. Malaquing
Ingenio, m. Bait. casaman.
Ingenuo, nua. adj Tapat Injuriar, a. Humimauk.
na loob ó mapagtapat. Injusto, ta. adj. Di tapat.
Ingina. /. Síhang. — An- Inmaculado, da. adj. Ua
gina. Pamamagá nang la- lang mansa
lamunan. Inmaturo, ra. adj. Hindi
Ingle. /. Síngit. hinog.
Inglés, sa. adj. Tagá In- Inmediación. / Calapi-
glaterra. tang ualang iba sa paguitan
Ingratitud. /. Paglímot Inmediatamente, adv.
sa útang na loob ó di pag- Tatnbing; cagyat; pagdaca.
quilala. Capalanaarahan. Inmediato, ta. adj Mala-
Ingrato, ta. adj. Pala- pit na ualang iba sa pa-
mara; lilo. guitan.
Ingreso, m. Pagpásoc; Inmensidad, j. Di ma-
pagpapásoc üáng salaping bilang na súcat.
cargo. Inmenso, sa. adj. Ualang
Inhábil, adj, Inepto. Ua- súcat; di masúcat.
IN 207 IN
Inmensurable, adj. Di Inmundicia, f. Dumí -Im-
mangyaring maeúcat. Carumihan.
pureza.
Inmengir. a. y r. Ilubog Inmundo, da. adj. Maca-
na mabasá at ialis agad. súsuclatn. —Impuro. Ma-
Inmersión./. Paglulubog rumí.
na agad iniaalis. Inavegable, adj. Di ma-
Inminente, adj Nagba- pamancaan; di malaya-
balá ó malápit mang- gan
yari. Innecesario, ria. adj.
Inmoble, adj Di matínag Hindi cailangan
ó di macatínag. Innegable, adj Di maica-
Inmoderado, da. adj. cailá ó maitatalo.
Ualang tuto. Innumerable.^ Díma-
Inmolación. /. Pagaálay bílang.
nang búhay nang tupa ó Inobediente, adj. Masuain
baca, etc. Inocente, adj. Ualang
Inmolar, a Magálay ng sala. Musmos na ualang
búhay nang tupa ó cor- málay.
derOj etc. Inodoro, ra. adj. Ualang
Inmortal, adj. Hindi ma- amoy.
mámatay. Inoficioso, sa. adj. Ga-
Inmortalidad./. Caualan uang laban sa matouid
nang capangyarihang Inopinado, da. adj Nang-
mamatay. Calouataog yaring di inaacalang
lubhang maha'á sa ala- mangyari.
ala nang manga tauo. Inquieto, ta. adj. Duli-
Inmóvil, adj Inmoble. Di ngás; magasó; inagas-
cuoaiquilos. lao; gala.
Inmovible, adj. Inmoble Inquietud./ Ligalig; ba-
Ang di súcat maquilos gabag, —Be ánimo. Ba-
ó cutnilos usa. — Interior. Tiga-
Inmudable, adj. Inmuta- gal.
ble. Ang di mangyaring Inquirir, a. Magosisá;.
maibá ó mabago. magsiyasat. La verdad*
IN 208 IN
Sigasiguin. - Buscando lo Inserción. /. Pagpapa-
que falta Tatap. lamán.
Insaciable, adj Ualang Insertar, a Incluir. Mag-
cabusugan; ualang sauá. palaman.
Insaculación* /. Pagtiti- Inserto, ta. p. p. Napa-
pon nang manga nga- palaman.
lang sosorteohin. Inservible, adj. Ualang
Insacular. "
a. Magtipon siibé.
nang manga ngalan ng Insigne, adj. Célebre fa-
sosorteohin. moso. Bantog.
Insanable, adj. Incurable Insignia. /. Tandang pi-
Insania. /. Cabaliuan; nagcacaquilalanan ng
caololan. tanging camáhalan.
Insano, na. adj. Baliu; Pendón, Bandilá
olol. Insignificante, adj Ua-
Insecto, m Háyop na lang cahologan.
ualang butó sa gulo- Insinuar, a.Bumáguit ng
god. anoman .
For Ipaqui-
.
JA JA
LA LA
La. art Aog. ngagcacacuroscuros, at
Lábaro, m Estandarte ó nang magcaligaoligao ang
bandilang romano, ang na sa loob, na di mátu-
cifra nang ngalau ni tuhan ang labasan — met.
Cristo Bágay na maguió at
Laberinto, m. Lugal na suotsuot.
talagang guinauang ma- Labia, /. Fam Anuencia. f
rita.
testamento.
Lechón, na. m. y / Biic. Legendario, m Libro ng
— Pequeño. Colig manga búhay nang mga
Lechuga. / Pananim na Santos.
litsugas. Legión. / Bílang na ua-
Lechugado, da. adj. Pa- láng ulat nang manga
rang dahon ng litsugas. tauo, etc.
LE 229 LE
Legionense. adj. Leonés, Lejanía. /. Layó.
Leonesa. Taga León. Lejano, na. adj. Malayo.
Legista, m. Ang nagaáral Lejos, adv. Layong mala-
nang leyes. quí; malayo; palac; di
Legítimaé/. Ang mana ng palac.
balang isa nang manga Lelo, la. adj. Hangal.
anae na túnay sa pagea- Lendrera. /. Pangsúyod
matay ng eanilang ama. sa ulo; súyod.
Legítimo, ma. adj. Ang Lengua. /. Dilá; uicá.
naaayon sa catouiran; Lenguado, m. Isdang
anac na totoo dapá.
Lego, ga. adj. Hindí clé- Lenguaje, m. Uicá. Ang
rigo. —Ignorante. Mang- talagang gauí na pag-
máng na di maálam ng uiuieá nang isa,t, isa.
súlat.— w?. Ang manga Lenguaraz, adj. Ang ma-
paring religioso na hin- runong nang dalauá 6
dí naguiguing de misa. ilan mang bágay na ui-
Calidad nang dapat ma- cá — Deslenguado. Us-
guing fiador. lac
Legua. /. Súcat nang layó Lengüeta. /. Epiglotes.
na may anim na libo Tilao; pinacadilá; simé;
anim na raan anim na- — Fiel del -peso. Dilá ng
puo at anim na vara at timbangan.
dalauáng tercia, at da- Lengüetada. /. Paghí-
lauáng puo nang leguas mod.
na ito ang nanasoc sa Lenidad. /. Suavidad. Ca-
balang isa nang tinata- lambutan; calubayan sa
uag na grado. anoman.
Legumbre./ Gúlay ó ma- Lenificativo, va. adj. Le-
nga bunga na para nang nitivo.
batao, cábay, sétao, áyap, Lenitivo, va. adj. Nacala-
patán!; etc. lambot; nacalulubay.
Leido, da. adj. Ang ma- m. Medicamento suavi*
raming napagbasá. sante. Gamot na pang-
LE 230 LE
palubay. Pángpalubay Lesivo, Va. adj. Macasí-
loüb. siiá; macasafiamá.
Lentitud./. Cábanayaran Lesna./. Pangduró nang
sa pangyá^ari ó pag- zapatero.
gauá nang anoman. Leste, m. Amihan ó gá-
Lento, ta. adj. Banáyad. ling sa arao.
— Árbol correoso. Macú- Letra. /. Búlát.
nat at malámbot. Letrado, m. Abogado
Leñtdr. m. Gluten. Ang Letrina. /. Cumon.
alinmang bágay na pá- Levadizo, za. adj. Buha
niquitm tin; buhatbúhat.
Lefia../. Cáhoy ó siit na Levantamiento, m Pag-
pangátong. batigon; pánghihimagsifc;
Leñador, ra. m. y /. pagaalsá ó íngay nang
Mángangahoy ó magca- bayáb.
cahoy.
Leñera. / Taguan ó bun
Levantar, a Bumangón;
magbangon. — Algo.
tunan nang cáhoy. Magtaas; bumúhat.
Leñero, m. Magcacahoy El rostro. Tümungháy.
Leño. m. Cáhoy na ualá dumunghal. Algo —
de
nang sángá. Cálap. la punta á lo largo.
Leóít. m. Halímao. Tuasin. —
Con palanca.
Leonera. / Haulang cú- Sualin. La cabeza mi-
lungan ng león. Garito rando al cielo. Tuttringia-
Leonés, sa. adj. m. y/ lá. — Testimonio Mág-
Taga León, bintang.
Leóniéa./ y adj. Ranina. Levantarse, r. Bumángob;
Ugat sa ilálim nang dilá. tumindig; bumalicuas.
Leopardo, nt. Háyop na Levante, ni. Este. Síla-
apat ang paá. ng&n&n.
LejJfrá./ Saquit sa balat. Levar, a. Magtaas nang
Lerdo, da. adj. Mabágal. sinipete.
Leridano, tía. adj. Tága Leve¿ adj. Magáan ó
Lérida. munti ang halaga.
LI 231 LI
Levedad. /. • Catintian at Libertado, da. adj. Pa-
cagaanan. ngabas toaguicá nang di
Levita, m. Sacerdote sa dapat. Thlip'aúdas.
Israel.—/. Isang bágay Libertar, a. Jr r. Patiá-
na casaca. lan ang sinoman, etmin
Levitico. m. Libro nang sa pagcaalipin, pagfcft-
LLA LLA
MA MA
Macerar, a. Palambutin Machacar, a Dumúrog;
sa pucpoc ibang
ó sa bumugbog, etc.
paraan.-— met. Pasaquitan Machacón, na. adj. Ma-
ang catauan üang manga diuará; maúlit; ma-
penitencia, etc. urirá.
Maceta. /. Ang pinagta- Machado, m. Palacol na
tamnan nang iminama- paniútol nang cálap.
cetas, etc , etc. Machetazo, m Hampas
Macilento, ta. adj. Payat; ó tagá nang machete.
putlain malungcot.
at Machete, m Machete ó
Macicez. Catigasan at
/. hapac
casinsinan, ó cabooan na Machina. /. Máquinang
ualang guang. guinágamit sa pagtatayd
Macizar, a. Sicsiquin ang ó pagaalis nang albor
guang na tumigas at nang sasacyan.
maguing buo. Macho, m Háyop na la-
Macizo, za. adj Ma^insin laqui, etc, etc., etc.
at matigas. — De caña. Machorra. /. Fam. Ba-
Písig. baying hindí nagaanac.
Mácula. /. Mansa. Machote ó machota. (A)
Machacadera. /. Pamit- mod. adv. Parang pald
pit ó pangdúrog. nang maso.
Machacador, ra. m. y/. Machucadura. /. Pag-
Mangdudúrog. dúrog.
MA 243 MA
Machucar, a. Bugbuguin; Madrasta. /. Ali sa pa-
papagpasain. quinabangó asauang cauli
Madama. /. Ito,i, uicang nang ama.
france3 na caparis nang Madraza. /. Fam. Inang
tauag na señora. mapagbigay loob at
Madeja. /. Lábay. Lala- malambing sa manga
quiog tamad at pabayá. anac.
etc. Madre./ Babayingnanga-
Madera. /. Cálap; eáhoy. nac; iná. Titutong ibini-
— Colorada. Tindalo; ba- bigay sa manga reli-
lay ong; asaná. — Que se giosa — Donde se concibe
cruza al caer. Balhag. y alimenta el feto. Bá-
Amarilla. Bangcal. Que — hay bata. — De leche. Si-
boya. Batang.— Que car- sma, etc.
gan las vigas de la casa. Madrecica, lia, ta. y.
Bongcalo. — De Brasil. Pángitlugan ó púgad ng
Sapang. manga ibón.
Maderada, f. Ang capi- Madriguera. /. Ang can-
sanan nang maraming lungan nang manga co-
cálap. nejo at iba pang manga
Maderaje, m Ang capisa- háyop. Ang lugal na
nan naog manga cáhoy tagó na pinagcacanlu-
na cailangan sa mga Sim- ngan nang manga may
bahan, báhay na bato, masasamang pamumú-
etc. hay.
Maderamen, m. Made- Madrileño, ña. adj. Ang
raje. tubo sa Madrid ó ang
.
chero. ogog.
Mayordoma. /. Asaua ng Mecer, a y r. Ugain;
mayordomo. egoguin; ogoyin; galauin;
Mayordomear, a. Mama- logloguin.
hala sa báhay ó sa pag- Mecha, f. Timsim.— Pa-
aarl. hilo Mitsá
Mayordomía. / Ang ca- Mechar.» Magmitsá;mag-
tungculan nang mayor- timsim.
domo. Mechear. f Caeangcapang
Mayordomo, m. Ang puno guinagámit sa paglalagay
nang manga alilá ó ang nang mitsá.
pinagcacatiualaan nang Mechero, rn. Pinaglalag-
ME 261 ME
yan nang mitsá ó tim- Medicinar, u. Gumamot;
sim. gamutin.
Mechoso, sa. adj. Mara- Medición. /. Pagsúcat.
ming mitsá ó timsim. Médico, ca. adj. Nauucol
Media//. Guitná; calahati. sa pangagamot.— m. y /.
— Ganta. Caguitná;. cá- Mangagamot
guitnaan. Libra. Oalaha- Medida. /. Tacalan; pa-
ting libra. Noche. Ha- núcat.— De una braza.
ting gabí. Pangdipá ^-De siete gañ-
Mediación. /
Calahatian; ías Pítuhang salop.
Caláguitaaan. De turras de cien bra-
Medianero, ra. adj. Ang zas de largo y ciento
namamaguitan ó nagta de ancho. Quiñón. De
tangeácal. cien brazas de largo
Mediano, na. adj. Ugall; y diez de ancho. Bali-
hindi malaqui ni hindi taug. —De diez brazas
.munti, Hindi marami; cuadradas. Loang. — De
hindi cácaunti. una ganta. Salop. De
Mediante, p. a Sa pa- una chupa. Gátang.
mamaguitan. — adv 8a Medio, dia. adj. Cala-
pagca; alangálang; sa da- hati; guitná; paguitan. —
hilan. Podrido Bilasá. Crudo.
Mediar, n. Mácalahatl. Sálabsaban. Dia. Tang-
Mamaguitan; magtangeá- hali —
Maduro. Mani-
cal Pumaguitná balang. —Dormido. Alim-
Mediato, ta. adj. Malá- púogat. —
Peso. Isang
pit. salapi. — 'Real. Sicolo.
Medicamento, m. Gamot. Entre dedos ó piernas.
Medicastro, m. Mangaga- Ngingl.
mot na hindi nagaáral. Medir, a. Tumacal; su-
Medicina. / Arte nang mueat; tumarol.
i
pangagamot. Meditación. / Pagaala-
Medicinal, adj. Uagámu- ala; pagninilaynílay; pag-
tan. uauari.
ME 262 ME
Meditar, a. Magaalaala; Melancolía. /. Pighati;
maguarl; magnílay. sindac; lumbay; na ma-
Mediterráneo, nea. adj. laquí at lagul.
Paguitan nang dalauang Melancolizar, a. yr. Mag-
lupa. pighatí; masindac; malum-
Medra. /. Paglagó; pag- bay ó magbigay pighati;
dauíi; paglaquí; pag- magbigay sindac; mag-
tubó. bigay lumbay.
Medrar, n. Lumagó; tu Melena. /. Buhoc sa itaas
mubó; dumami; luma- nang noo.
quí.~ met Yumamaa. Melenudo, da. adj. Ma-
Medroso, sa. adj. Ma- lago ang buhoc.
tatacutin. Ang natatá- Melero, m. Magpupulot.
cot. Pinagtataguan nang pu-
Médulo. /. Laman ng loob lot
ng butó ó útac sa butó. Melindre. /. Isang bágay
Mejicano, na. adj. Tagá na cacanin. Pagtutum-
Méjico ó ang caugalian pictumpicang nacayaya-
doon. mot.
Mejilla. /. Pisngí. Melindroso, sa. adj. Ma-
Mejor, adj comp. Maga- pagtumpic; pihican.
ling; mabuti; mahángay. Melón, m. Milon.
Mejora. /. Muláing; la- Melonar, m Ang lupang
mang; táuad; galiog; may tanim na milon.
buti. Melonera. m. Ang nag-
Mejorar, a. Mamulaing; tátanim ó nagbíbilí nang
lumamang; tumáuad; milon.
gumaling; bumuti; gu- Mella. /. Tipo; bingao;
minhaua. bingás.
Melada. /. tluináyat na Mellado, da. adj. Tipo;
tinápay na pinalutong sa bingao; bingaa.
baga at babad sa pulot. Mellar, a. Matipó; mabi-
Melado, da. adj. Cúlay ngao; mabingas.
pulot. Mellizo, za. adj. Cambal.
ME 263 ME
Membrudo, da. adj. Pisi- Mendigo, m. Ang nang-
sigáa. híhíngi nang limos.
Memento, m pl Ang da- Mendiguez. /. Ang pag-
lauang bahagui nang ca- papalimos.
non ng misa, na iniaala- Mendoso, sa. adj. Má-
la 8a manga buhay at liin.
luinípat. etc
Mudo, da. adj. Pipi ó Mugido, m. Ungá nang
humal, etc., etc. manga baca.
Mueble, adj Pagaarl ó Mugre. /. Libag.
casangeapan sa loob Mugriento, ta. adj Ma-
nang báhay. libag.
Muela. /. Batong panli- Muharra. /. Bacal sa dula
guis; batong hasaan ng nang tagdan nang ban~
patalim. Bagang etc, dilá.
etc. *
Muger. /. Babayi.— JEfcíé-
Mueblaje ó moblaje, m ril. Báog. —
Preñada.
Oa ti punan náng casang- Buntis; dalang tauo —
capan sa loob nang bá- Desenvuelta. Dalahirá.
hay. —A- quién falta la regla.
Mueblaje, m Buis na si- Láyag, etc., etc.
nisingil sa manga sasac- Mujeriego, ga. adj Ang
yang domóroong. nauucol sa babayi. La-
MU 281 MU
laquing mapangálunyá. Multiplicar, a y n Mag-
Caramihan nang babayi. parami ó dumami.
Mujeril, aij. Nauucol sa Mundo, m. Ang
calae-han
babayi. nang lupa. Sandaigdi-
Muladar, m. Tapunan ng gan, sanglibutan, etc y .
:
MU
Murmujear, a, Magmurá música, pintura at iba
ó magbubulong pa, etc , etc.
Murmullo, m Magulong Música. /. Caramihan ng
eáingayan. mga músicong nagsisi-
Murmuración./ Pagmu- tugtog. Tungcol naea-
murá sa hindí náqui- uiuiling paquingan, etc
quita, etc.
Murmurar, a. Umugong Musical, adj. Ang nauu-
ang ágosnang túbig col sa música.
Magbubulong ó ma- * Músico, ca. m y/, Ang
ngúsap nang hindi máin- nagaáral nang múdca.
tiadihan ang may gálit Apg marunongnang mú-
Maguica ó magnaurá sica.
sa hindí caharap ó na- Muslo, m. Hita,
quiquita. Musulmán, m Campon
Musa. /. Isa sa manga ni Mahoma.
Diosdiosang nagtitirá ea Mutilación. /. Pagcapú-
manga bundoc at gúbat tol nang alinmang car
na sinasabi sa manga sangcapan ng catauan.
fábula. Mutilar, a. Pumútoló pag-
Muselina. /. Ngalan ng putol nang alinmang ca-
cayo. Marsolina. sangcapan ng catauan.
Museo, m. Lugalnasad- Muy. adv. Lubhá - Bue-
yang nalalaan sa pag- no, Lubhang mabuti.
aáral nang manga ca- — Muy malo. Lubhang
runungang para nang masamá.
283
NA NA
j-
OB OB
PA PA
PA 306 PA
Pastelería* /. Tindahan Patentizar, a. Ihayag.
nang pastel. P^ter noster. m. Padre
Pastelero, ra. m. y /. nuestro. Ama namin.
Mangagauá ó nagtitindá Patíbulo, m. Bibitayan.
nang pastel. Pato. m. y /. Itie; bibi.
Pastor, ra. m. y /. Ang —
Pequeño Baliuis
.
En ver-
pá. Al aire ropa mo- so la prosa. Tulain; c&t>
jada. Yangyang. La — hain. Punto en la es-
barba sobre la palma de critura. Tuldican; tuldu-
la mano. Mangalum- can. — Los pies sobre
babá. TJn gallo á vista algo. ItuogtoDg. — Pié
de otro para que pelee. ó pierna sobre muslo ó
Iulot.— Leña al fuego pierna de otro. Idantay.
para cebarlo. Magdú- Al soslayo. íhiuas. —
poog. —
Una cosa encima Una cosa en lugar de
de otra para taparla. Isu la que se perdió^ Híili
clob ó isaelob. Carga — pan. El difunto en las
¿obre los hombros. Pa- andas. Ibúrol. Algo
san sa balíoat. Dere- — á la larga pora que
cho algo, Banusin; tui- le vean. Humera-hará;
rin. En bastidor. Ibas- humará. — En cruz.
eagan. — La mano sobre Magdipá; dumipá.
los ojos para mirar al En frente. Tumapat.
sol. Managosilao. Algo — Tieso. Manigas.
en hilera. Italatag. El sol. Sumibsib; lu-
Una cosa debajo de otra. múnod; lumubog. — En
Isúcob; ipailálim. — La cuatro pies. Tumuad,
mano abierta en cual- —Hermoso. Bumtiti; gu-
quiera parte del cuerpo. mandá; dumiquit.— A
Itúcob; itutób.— Espique la sombra. Sutiailóng.
para soliviar alguna — Al sol ó al aire para
PO 328 PO
que le dé de lleno. Su- Porción. /. Halaga ó ba-
pángab. — Uno de ¡a haguing quinuha sa ma-
otra parte. Cumabilá. rami.
Negro lo blanco. Mangi- Pordiosear, n. Magpa-
tim. En pié. Tumindig; limos.
tumayó. Al sol. Mag- Pordiosero, ra. adj. Sa-
bilad. lante pulubi.
Poniente, m. Calunuran. Porfía. /. Pagtatalo.
Pontazgo, m. Upa sa pag- Porfiado, da. adj. Di ma-
daan sa tulay. pasucang hátol; euail;
Pontear, a. Gumauá ó mapagsouay.
maglagay nang tulay. Poro. m. Ang mga butas
Pontificado, m. Camáha- na mumunti sa catauan
lan al carapatan ng Obis- na di maaninao na pi-
po at Arzobispo ai pa- nagdaraanan ng pauis.
iíahong linalacaran ng ca- Porque y por qué conj.
niyang capangyarihan. ¿Baquin?. Dice qué.
Pontifical, adj. Ang na- Di anhin dao. — JV¿>
QU QU
Que. vel. Na. Ano; anhin. Quebranto, m. Pagsalang-
— Importa, Di anhin. san; pagbáeag; pag-
Porque. Mayapa't. Se — dicdic; pagliguis; pag-
me dá á mi Anhin co. sirá; pagcalas; pag-
— Sé yo. Ay euan co.— úmog. Del cuerpo. Pa-
Tenemos con eso. Anong ngangayáyat; panghihi-
atin niyan.— Tanto. Mag- ná. Auá ó habag. Ca-
cano. eiraan.
Quebrada. /. Talabis; la- Quebrar, a. Baliin; basa-
bac; lambac. guin; sirain.—
bacliin;
Quebradero, vn. Ang bu- Con los Ngalu-
dientes.
mabásag. Be —
cabeza. tin.— Cosa de metal. Pa-
Basagulo. cahin. El pescuezo. Pu-
Quebradizo, za. adj. Ba- tutin. Pumi-
Loza.
basaguin.-— Como vidrio. sang ó pingasin.
Malutong. Huevo. Pumisá ó pi-
Quebrado, da. adj. Basag. sain.
Nangulugui ó napútol Quedar, n. Mátirá; má-
ang puhunan. Linúlus- lagac humabilin.
lusan. Quedo, da. adj. Ualang
Quebrador, ra. m. y /. quibó; tiguil. -
m. adv.
Ang bumabasag ó su- Anas; bulong.
misirá Quehacer* m, Gauá; abala.
Quebradura./, Cabasagan Queja. /. Daing; hinana-
Quebrantar, a Salangsa- quit
ngin; basaguin; dicdi Quejarse./. Daing; lumú-
quin; liguisin; sirain. hog. Como el enfermo.
La promesa. Calasin; Humalinghing.
calaguin. Las piernas. Quejido, m. Daing; ha-
Omoguin. linhing.
QU 342 QU
Quejoso, sa. adj. May Quietar, a. Aquietar.
hinanaquit; dumáraiog. Quieto, ta. adi. Tahímic;
Quema. /. Súaog. ualang quibó.
Quemadero, m. Pinagsu- Quietud. /. Catahimican;
sunugan. catiuasayan.
Quemado, da. adj. Sunog; Quijada./. Síhang; panga.
tupoc; napas6 Quijal ó quijar, m. Ba-
Quemador, ra. m. y /. gang.— Quijada.
Mánunuoog. Quijarudo, da. adj. Si-
Quemadura. /. Pasó. hangan; pangahan.
Quemar, a. Suuiúnog; Quilate, m Url.
pumasó. Quilatera. /. Urian.
Querella./ Habla; daing; Quilla. /. Lunas nang
ó caráingan; parali. sasacyan.
Querellarse, r. Quejarse. Quimera. /. Auay ó pag-
— Fot. Maghablá. tatalo.
Querelloso, sa. adj. Ang Quimérico, ca. adj. Ma-
inay habla ó inay daing. yábang.
Querencia. ./. Lugal na Quimerista, adj. Pala-
pinagcaraniuan nang auay; mapagtalo
manga háyop.— met. Ba- Quimerizar, n. Magya-
hay ó lugal na quina- bang.
uiuilihan nang sinoman. Quina ó quinaquina./.
Pagibig. Dita.
Querer, Umibig; mag-
a. Quince, m. Labing lima.
loob; magnasá. Quincena. /. Balang la-
Querido, da. p.p. Iniibig; bing lima.
caibigan. Quindenio, m. Balang la-
Quiebra. /. Basag; bali; bing limang taón.
lahang. Entre los co- Quinientos, tas. adj. pl.
merciantes. Pangulugui. Limang daan.
Quien, adj. Sino. Quinquenio, m. Balang
Quienquiera, adj. Sino- limang taón.
man ó balang na. Quinta. /. Báhay ó lugal
QU 343 QU
"f»"apin8gaaliuan ea pá- ollejo. Balucao.— L<r su-
rang ó sa büquid. Bá- perfino. Bauasan. — . Lo
casiunan. dado. Bauiin. — La ca-
Quintal, m. Timbang beza á otro. Pugutan.
isang daang libra ó Algo de la superficie.
ápat na arroba. Icali- Cascasin. — Nata de la
maog babagui nang isang leche ó gordura del caldo*
daan. tíaguipin — La espuma
Quinto, ta. adj. Lima — de lo que se cuece. 8a-
m. Icalimá - adj. Bagong gapin. — Algo encima dé
tauong násorteo. alguna cosa. Hanapin.
Quitaguas, m. Páyong. Por fuerza. Agauin;
Quitalpón, m. Quitapón. dahasia. —
Raices ó la
Quitapón, m. Tangalin. carne pegada al cuerpo.
Quitar, a Alisin. La — Himangitin. — La ceri-
cascara al algodón. Put- lla de la oreja. Hinulí.
putin.— La punta á algo. — La escalera ponién-
Pungulin; tapasin. El — dola á un lado Ili-
RA RA
Rabadilla. /. Tulatod ngitngit.
Rabanal, m. Tatamnan Rabiar, n. Magngálit; ma-
nang labanos. gálit. — Gon gestos. Man-
Rabanillo, m. Casim ng guiguil.
álac na naguiguing suc&. Rabiatar, a. Talian sa
Rábano, m. habanos. buntot.
Rabear, n. Mamaypoy. Rabicorto, ta. adj. Mai-
Rabia. /. Gálit; ngálit; cli ang buntot.
RA 344 RA
Rabieta, f, d. Malaquing Racionalidad. /. Pagea-
r
cagalitang nangaling 8a ayon sa matouid.
munting dabilan. Racionero, m. Ang nag-
Rabilargo, ga. adj. Ma- papalábol.
habang buntot. Rada. /. Canlungan nang
Rabioso, sa. adj. Ulol na manga sasacyan.
háyop para nang aso- Raedera, f. Oascasan; ca-
men Magagalitin. casan.
Rabo, m Buntot. Raedizo, za. adj. Ang
Rabón, na. adj. Putol madaling cacasin, calisin,
ang buntot. calusin.
Raboso, sa. adj. May Raedor, ra. m, y /. Ang
buntot. cumacacas ó nagcacas-
Rabotear, a. Magpútol cas; cumacalis ó cuma-
nang buntot nang háyop r calos.
at ang panahong pagpu- Raedura. /. Yamuam.
putol nang buntot nang Raer. a. Calisin; cascasin;
manga báyop. cacasin; calusin. — Tierra.
Rabudo, da. adj. Mababá Cahiguin.
ang buntot. Raido, da. adj. Fam Gu«
Racimo, m. Buig. lanit; nasnas.
Racimoso, sa. adj. May Raigón, m. Pupo nang
buig. bagang ó nang ngipin
Raciocinar, n. Maguari; na nababaon sa guilá-
paguariin; pagisiping ma- guid. De árboles. Tuod;
hinahon. bánil.
Raciocinio, m Paguariing Raiz. m. Ugat nang cáhoy
mahinahon. óhalaman.— me¿. Opté de
Ración. /. Que se dá á cualquiera cosa. Pudó.
cada una. Palábol. — Raja. /. Sibac; casibac.
De vino 'para una. Tá- Rajar, a. Sibaquin; su-
gay. mibac.
Racional, adj. Nauucol Ralear. «. Lumabnao; du-
ó naaayon sa matouid. málang.
•*^ . RA 345 RA
*Haío, la. aí/j. Madalang. Rapadura*/. Pagáhit;pag-
Malabnao; malasao. satsat.
Rallar, a. Cumudcod; cu- Rapar, a. Fam. Umáhit*
mayod sumatsat; magnacao.
Rallo, m. Cascasan nang Rapaz, adj. Ang hílig
tinapay. sa pagnanacao. Paslit;.
Rama. /. Sangá. pahat.
Ramalazo, m. Hampss ng Rapidez. /. Catulinan.
ramal ó sugat na gauá Rápido, da. adi. Matulin;
nang hampas nang ra- madalí; biglá
mal. Rapiña, f. Agao; nacao.
•
Ramera. /. Babaying ma- Rapiñar, a. Magnacao;
samá ang pagbubühay. mangagao.
Ramillete, m Ang ca- Rapista, m. Fam. Mang-
tipunan nang sarissring aáhit.
bulaclac na mababangó Rapta, adj. Babaying ina-
na guinagauang pa- gao ó itinanan nang la-
muti. laqui.
Ramiza. /. Capisanan ng Rapto, m. Nacao. Pag-
manga sangang putol. agao ó pagtatanan nang
Ramonear, n. Putlin ang babayi.
manga sangá nang eá- Raptor, ra. m. y /. Ma-
hoy. ngangagao nang babayi»
Ramoneo, m. Ang pagpu- Rara cosa. Catacatacá.
tol nang sangá nang Raras veces ó pocas
cáhoy. veces. Maminsan min-
Ramoso, sa. adj, Masangá. san; marálang.
Rana. /. Palacá; tugac; Raro, ra. adj. Marálang.
cabacab. Rasadura. /. Pagcaloa.
Rancio, cia. adj. Maantá. Rasar, a. Baer. Calusin.
Rapacidad. J. Hilig nang Rascadera, f. Pangámot.
loob sa pagnanacao. Rascador, m. Pangámot;
Rapador, ra. m. y /. pangascas; pangusot.
Mangaáhit. Rascadera. /. Pagcámot;
RA 346 RE
pagcascas; galos ó had- Ratonero, ra, ratones-
had na gauá nang ca- co, ca. adj Nauucol sa
mot. daga
Rascar, a Cumámot; cu- Raudal, m Caagusan.
mascas Raudo, da. adj. Matulin.
Rastro, m. Bacas; latidas Raya.// Gúhit —Pescado.
Rastrojo, m. Dayami. Pagui. pl Liba; gulis.
Rasura./ Paggupit; pag- Rayado, m. May gúhit;
áhit nang buhoc ó bal- guhitan.
bas, Yamuam, Rayar, a. Gumúhit; má«
Rasurar, a. Umáhit; gu- guhit. Bumurá nang
mupit nang buhoc ó bal- súlat.
bas. Rayo. m. Lintic. Liuánag.
Rata./. Dagang babayi. Ang manga cáhoy na
Ratear, a. Bumahagui ó pinacatadyang nang rue-
magbahagui nang dá- da na nacapacó sa
pat. Mangumit.— n. Umú- maza.
sad Rayoso, sa. adj. Maj mga
Ratería. / Panguumit. gúhit.
Ratero, ra. adj. Ang umu- Raza. /. Labl. Liuánag.
usad sa lupa. Itinatauag nang ilao. Liba nang
ito ñaman sa manga cucó nang cabajo.
ibong lubhang mababá Razón. /. Catuiran. Pag-
sa lupa cong lumipad. iísip.
Manguumit. Razonable, adj. Tama sa
Ratificación. /
Pagpa catuiran. May catuiran.
patibay; pagpapatotoo ng Razonado, da. May pag-
8inabi ó guinauá. iisip at catuiran.
Rato. adj. Sandalí. Razonar, n Mangátuiran.
Ratón, m. Daga. Real. adj. Ang nauucol
Ratona./. Dagang babayi. sa hari. Lubhang ma-
Ratonera. /. Patibong. buti.— met. Magandang
Lungá ó pagad nang loob; mataas; marilag.
daga. Sicápat.
m^- .-
r ~~ RE 347 RE
Kéáiizar. a. Matunayan. capang pangcuha ng ano-
—
La mercadería redu- mang nahulog sa balón.
cirla á dinero Sala- Rebañar, a. Arrebañar.
piin. Tipunin at ligpiting la-
Realzar, a. Magpaumboc hat ang
anoman.
ó rnagpatamboc nang Rebaño, m. Capisanan ng
burda sa pílac, guintó, manga háyop para ng
damit. baca, calabao, tupa.
Reanimar, a y r.Magba- Rebate, m. Pagcacatag-
gong lacas; magbigay pó; pagaáuay; pagbaba-
tápang ó lacas. bag.
Reapretar, a. Higpitaüg Rebatiña./. Pagaagauan.
mulí ó higpitaüg maga- Rebatir, a. (Como pelotaj.
li»g. Orlot.
Rearar, a. Araruhin niuli Rebato, m. Biglang pag-
Reatar, a. Taliang muli dulog sa caauay.
ó taliang pacahigpitin. Rebelan a. Magbudhi.
Reaventar, a. Iyangyang — r. Magbimagsic; tu-
na mulí ang anoman. malícod.
Rebaja. / Pagbauas; pag- Rebelde, adj.Masóuayin,
aalis ó pagcueúlang ng Rebeldía. /. Pagsuay.
anoman. Rebelión. /. Ang pang-
Rebajar, a. Mafcbauas; hihimagsic.
culangan ang anoman. Rebelón, na* adj. Caba-
Magbabá ó magbauas yong matigas ang ulo.
nang halagang dati. Rebisabuelo, la. m. y/.
Rebajo, m. Sábac nang Nunó sa talampacan ó
cahoy ó bato. ama at iná nang nunó
Rebalaje, m. Uli-uli. sa túhod.
Rebanada. /. Cahiuá; ca- Rebisnieto, ta. m. y /.
gáyat. Apó sa talampacan.
Rebanar, a Gumáyat; tu- Reblandecer, a. ó r. Pa-
milad. lambutin ó magpalambot
Rebañadera. /. Casang- nang anoman.
RE 348 RE
Rebosar, n. Lumabis; yas ó casangcapan nang
c
umapao. Lo que hierve. ~*pamamáhay.
Uinuguá; sumubó. Recambio, m. Huling
Rebozar, a. Magbálot ng pagpalit.
anomang úlam sa itlog, Recancanilla. /. Pagpi-
harina, etc., saca lutuin pilaypilayan nang manga
sa manticá. Magtaquip bata.
nang cúmot sa mue-há. Recapacitar, a. Maguarí-
Rebozo, m. Ang pagta- uarl; magisiplsip.
taquip nang cúmot sa Recepción./. Pagtangap.
mucha — met. Pagda- Receptar, a. For. Magta-
dahidahilan. adv. Pagta- gó ó magtaquip ng may
tagó casalanan. Tumangap.
Rebueno, na. adj Fam. Recibir, a. Tupangap.
Lubhang magaling —Provecho. Maquina-
Rebufar, n. Sumiogásing bang. A otro saliendo
na muí i ó malacas. del encuentro. Sumalú-
Rebullir, w. Cumiios ang bong.
dating hindi gumaga- Recien. adv. Bago.
lao. Recio, cia. adj. Malacas;
Rebusca. /. Panghihimá- matíbay.
lay. Paghánap na ma- Reclamo, m Pangatí —
galing. For. Pagsasaysay ng ma*
Rebuscar, a Manghimá- touid ó catouiran.
lay;manghimúlot. Hana- Reclinar, a n. y r. Hu-
pÍQg magaling. milig; maghílig; tuma-
Recaída./. (Del enfermo) guílid; magtaguilid.
Bíoat. Icalauang pagca- Reclinatorio, m* Hiligan.
hulog. Recluir, a. Cumuloog;
Recalentar, a. y r. Mu- magculoDg ó magbi-
ling maginit ó maginit langó
na magaling Reclusión. /. Pagculong
Recámara. /. Silid. Aug ó pagbibilango.
pinaglalagyan nang hi- Reclusorio, m Culungan.
RE 349 RE
Recobran a. Papanauliin Recompensar, a. Guman-
ang naualá. Macaalam ting loob; bumihis.
tauo ang naualang Reconciliar, a. Bumatl
loob. — r. Magbagong sa cataniman r. Icom-
paghalúcay paggagau-
; nibin.
gao; pagbiling. Cagulu- Rezo. m. Dasal; pagda-
han. rasal.
Revolver, a (Mezclan* Rezongar, n. Umúngol.
do). Haluin; magla- Rezongón, na. adj. Ungu-
hoc. —
Lo de abajo 1ÍQ.
SA SA
Sábado, m. Icapitong arao Sabana. /. Párang.
at catapusau nang isang Sabañón, m. Alipungá.
lingo. Sabedor, ra. m. y /. Na-
Sabalera, m. Magbaba- caaalam; nacatatalastas ó
ngos. nacábalitá.
Sábalo, m. Bangos. Saber, a. Dúnong; alam.
Sábana. /. Cútnot. Sabido, da. adj. Maálam.
SA 368 SA
Sabidor, ra. m. y /. Sa- Sacamuelas. m. Marú-
bedor* nong gumauá at magla-
Sabiduría./. Carunungan. gaynangngipin. Panguha
Sabio, bia. adj. Marúnong; nang bagang.
pantás. Sacapelotas, m. Panguha
Sablazo, m. Lapad. Súgat nang bala.
na gauá nang sable. Sacar, a. Cumuha. Algo
Sable, m. Armas na si- con vaso. Cumadló.
nampáloc, mahabá at Metal de las minas. Du-
maquítid sa eampilan. mulang. —
Del fuego la
Saboneta. /. Reloj ú ora- olla. Ahonio; hangoin.
sáng pámulsahin. — Algo del hoyo. Da-
Sabor, m. Sarap; lasap; láuit. De agujero algo
lasa. Linamuam; nam- con palitos ó con él dedo.
nam. De fruta verde. Dumúquit; cumalícot;
Saelap. Áspero. Paclá. dumúcot. Algo debajo
Saborear, a. Lasapín; la- del agua. Haguílap.
ngapí o .
r. Acordándose Fuera. Lual. Humangó.
de algo. Lumasap.— —Algo de un montón.
Mascando con algún ruido. Humapao. — Como ani-
Tumacat». llo del dedo. Humúgot.
Sabroso, sa. adj. Masarap. —De comer. Maghayiú.
Saca./. Cunin ó pagcuba. Fuera Maglabas.
algo.
Sacabalaó sacábalas, m. —El puñal. Labnos;
Casangcapang panguha hunos. Fuego con pe-
nang bala sa catauan ó dernal. Magpanting;
sa cañón. magpingquí. — Fuego
Sacacorchos, m. Oasang- con palo ó caña. Mag-
capang panguha nang pauás; puyos.
Tierra
tapón nang bote. con una caña hendida.
Sacamanchas, m. Mang- Salacsac. —
Las pepitas
aalis nang mansa. del algodón por prensa.
Sacamolero, m. Sacarnue- Pipis. La gallina los
las. pollos. Pisa. — La cera
SA 369 SA
délos oidos. Cáhig. Agua Sacudir, a. Magpaspas;
con Gaseo de coco de la maguaguag. Las aves—
tinaja.Tumabó. las plumas mojadas, Pi-
Sacatapón, m, Sacacorchos* lig, — El ave ó perro f
Sacatrapos, m Casang- agua ó polvo. Paligpig.
eapang pangaba nang — Algo como ropa. Pag-
taco sa baril at pangli- Pag-
nis pa nito. Sachar, a. Alisan nang
Sacerdocio, m Ang ca- damó luagan
at ang
máhalan, calágayan at lupa nang pananim; ba-
catungculan nang paii. yubuan.
Sacerdotal, adj. Nauucol Saeta. /. Pana; palasó;
m parL túnod.
Sacerdote, m. Parí, Saetada. /. Saetazo,
Saciable. adj. Ang sú- Saetazo, m. Pagpaná ó
cat. maeabusog ó maca- súgat na gauá nang pa-
bundat lasó.
Saciar, a. Mabundat; ma- Sagacidad. /. Catalasang
sandat. cumilala.
Saciedad. /. Pagcasandat; Sagaz, Ang bihasang
adj.
pageabundat. mabait na maalam cu-
Sacio, cia. adj. Banda!; milala nang manga bá-
eandat. gay na mangyayari bago
Saco. m. Súpot. Samsam. dumating. Asong mata-
Sacra. /. Ang manga cua- las ang amoy sa bacas
drong may salaming na na pinagdaanan nang há-
aa ibabao nang alta sa yop na ibig hulihin.
simbahan. Sahumadura./. Pagsuob.
Sacramentar, a. Hatdan Sahumar, a. Sumuob.
nang Sto. Viático ang Sahumerio, m. Suob.
may saquit. Sahumo, m. Sahumerio,
Sacudida./. Sacudimiento. Sainar, a. Magpatabá ng
Sacudimiento, m. Pag- manga háyop.
pag; paspas. Saja. /. Sajadura.
24
SA 370 SA
Sajadura. /. Cadlit; tabad Salina. /. Pinaggagauan
Sajar, a jCumadlit. -Ji- nang asín.
guna parte del cuerpo Salinero, vi Magaasin.
Tabaran; cadlitan.— A lo Salino, na. adj May asín.
largo. Tari. Salir, n Lumitao; su*
Sal. /. Asin. mipot; lumabas. En —
Sala. /. Lugal nang ba« banca hacia al mar.
hay na eaugaliang cá- Lumuas. Al — camino,
lagyan nang manga Abat.— A recibir & al-
panauhin. Sa mga ma- guno para enseñarle el
taas na tribunal ang camino. Salongsongan.
pinageacatipunan nang —
A dar prisa á al*
manga Jueces cun nag- guno. Salúbong; sa-
eÍ8Íhatol. longsong. —- Con ímpetu
Saladero, m. Asinan ó como agua represada.
pinagaasnan. Buluac. —
De algo á
Salado, da. adj. Maasin; alguna parte. Galing.
maálat. Barall; balao- El escalón de su lugar.
balao. Malitang.— -á ladefensa
Saladura. /. Pagaasin. de otro. Tindig; ma-
Salar, Magasin ó as-
a. nindigan. — El licor de
nan ang anoman. la vasija.Túmulo. r. —
Salcochar, a. Magsan- De repente como las tri-
cutsá; sancutsahin. pas de la barriga Pus-
Salegar, m. Lugal na pi- lit. El sol, luna, etc. Su-
nagpapacanan nang asín mílang; sumíeat.
sa manga háyop. Saliva. /. Láuay.
Salero, m. Palaasnan; Salivación. /. Pagiala-
suic. uay.
Saleroso, sa. adj. Tauong Salivar, n. Maglauay.
masayang sumalitá. Salmanticense ó* sal-
Salín, m. Almacén ó ca- mantino, adj. Tagá Sa-
malig na pinagtitipunan lamanca ó ang tubo ai
nang asín. caugalian doon.
SA 371 SA
Salmuera. /. Tugn6; pa- Saltarín, na. m. y /.
tis. Mánanayao
Salobre, adj. Alat ó ma- Saltatriz. /. Naghabá-
alai. nap búhay* sa sayao.
Salobreño, ña. adj Lu- Salteador, w. Tulisan;
pang alatin ó may asín. maglilingó.
Salpicadura. / Uisic; pi- Saltear, a. Maglingó;
eic; tilansic; pulandít. manghárang.
Salpicar, a. Tumilansic; Salteo, m Paglingó.
pumulandit. Salubre, adj. Saludable.
Salpresar, a Magburo. Salud. /. Guinhaua; ga-
Salpreso, sa.p.p. Buro.- ling.
Oon sal y morisqueta. Saludable, adj. Caguin-
Pacásam. bagumhaua.
Salpullido, m. Bungang Saludador, m. Mapagbi-
arao. gay gálang.
Salsa. /. Sarisaring na- Saludar, a. Bumati.—
ngagcacahaló at dinicdic Bando la bienvenida.
na ito,i, sáhucaa nang S&lámat.
manga guisado. Saludo, m. Bati.
Salsera. /. Lalagyan ng Salutación. /. Pagbaü.
sáhucan. Salutífero, ra. adj. Sa-
Salserilla. /. Suic. ludable*
Saltar, n. Lumucsó —De Salvado, m. Darac.
lo alto. Magtalon. Salvador, ra. m. y /.
Como astillas. Umilan- Mananacop.
dang. — Hacia arriba Salvaguardia, m. Taga
como el agua que yerve. tanod sa anomang bá-
fctílacbó; sulac. Como gay; bágay ó lugal at
el cabalh. Dambá. — iba pa.
De un número grande á Salvar, a. Tumtibos mag-
otro. Lactao. — Como ligtas sa panganib 6
chispas. Tilansic; ilang- caánay.
dang. Samanta ó samaritana.
SA 372 SA
adj Taga Samaría. Sano, na. adj. Magaling;
Sanar, a. Gumaling .— La ualaríg saquít.
herida. Mabahao. Santabárbara. /. Taguan
Sanativo, va. adj, Naca- nang pólvora sa manga
gagaling ó macagaga- sasacjan.
ling. Santidad./. Casantosan.
Sancochar, a. Magsan- Santiguar, a. y r. Mag-
cutsá. — Camarones. Mag- antandá ó mageuros.
halabos. Sactan ó hampasin.
Sandalia. /. Paragatos. Santísimo, m. Ang casan-
Sandía. /. Pacuan. tosantosan sa aliar.
Sandio, adj. HarigaL Santo, ta. adj. Banal.
Sangley. adj. Insic. Taga Langit.
Sangradera. /. Panan- Santoral, m Librong qui-
grá. napapalamnan ng toga
Sangrador, m Mana- búhay nang Santo.
nangrá. Saña /. Gálit.
Sangraza, j. Pasa —De Sapo. m. Cácac; palacá.
heridas, carne ó pescado. Saquear, a. Sumamsam.
Sago. Saqueo, m. Pagsam-
Sangre. /. Dugo. sam.
Sangriento, ta. adj. Du- Saquera, adj. Caráyom
múrugó; tigm&c nang na panabi nang eúpot.
dugo, Tauo ó hayop Saquería. /. Oaramihan
na mabangis. nang súpot.
Sanguaza./. Sangraza. Sarampión, m. Tigdas ó
Sanguijuela./. Lintá. ticdas.
Bel monte. Limátic. Sardina. J. Halobaybay;
Sanguinario, ria. adj. tamban.
Mabangis. Sarna. / Galis.
Sanguíneo, nea. adj. Sarnoso, sa. adj, Gálisin.
Sanguino. Sarpullido, n. Bungang
Sanguino, na. adj. Ma- arao.
xaming dugo, Sarracina. /. Auay.
SE 375 SE
Sarta. /. Duruan; tuhu- pinagpapatuyuan nang
gan. anoman.
Sartén. /. Isang bágay Secante. p. a Nacatutuyd.
na cauali na may ta- Ang inihahaló sa color
tangnan. at nang matuyong ma-
Sartenada. /. Ang pini- dalí cun ipagpintá.
pirito sa sartén. Secar, a. Magpatujó.—
Sartenazo, m. Malacas Algo al sol Ibilad.
na hampas nang sar- Algo al Tapa.
fuego.
tén. — Matuyó.
r. O flor. —
Sastra. /. Asaua nang Malantá.— De mucho sol.
sastre. Matuyot.
Satisfacer, a. Magbáyad; Seco, ca. adj. Tuyo; ua-
magcauas. Mabuya ó lang catas.
mabusog sa anomang Secretar, n. Farn. Mag-
guinugustó. lihim; magsalitá nang li-
ligaya. múgot. —
Lo que tiene
Solazar, a. y r. Magsayá; vivo en la mano 6 atado
niagaliu. 6 encerrado. Alpas. — La
Solazoso, sa. adj. Naca- palabra Calas. — Lazo.
aliu; natutuá. Igcas.
Solazo, m. Init nang Soltería. /. Cabagong-
arao. tauban; cadalagaban.
Soldado, m. Sundalo. Soltero, ra. adj.* m. y
Soldador, m. Manghibí- j. Bagongtauo; da-
nang Casangcapan sa laga.
paghihínang. Solterón* na. adj. Ba-
Soldar, a. Magbínang gongtauo ó dalagang
Solear, a Asolear. Ibi- matandá.
4ad. Soluble, adj, Macácaca-
Soledad. /. llang; capang- lag. -
TA TA
Tabalada. /. Tampal. alatiit nang tabla cung
Tabalario, m. Fam. Pi- tapacan.
guí. Taburete, m. Uupan.
Tabalear, a. Mecer. Tacaño, fia. adj. Suític.
Ugain. Táctica. '/.'
Arteng nag-
Tabanazo, m. Fam. Tam- tuturó nang paghahá-
pal. nay nang hocbó sa pag-
Tábano, m. Bangao. babaca.
Tabaquera, / Lalagyan Tacha, f. Pintas.
nang tabaco. Tachar, a. Pumintas; pin-
Tabaquería./. Tindahan tasan.
nang tabaco ,, Tachador, m. Pintasin;
Tabaquero, m. Magtata- mapamintas.
bacó. Tachuda. /. Pacong ma-
Taberna. /. Tindaban lihit.
ÜN UR
Ubre. /. Suso nang ma- vestido con otro. Catnig.
nga háyop. — Una cosa con otra.
Último, ma. adj. Hulí; Agápay.
catapinan. Universo, sa. adj. Ang
Un. adj. lea. muüdó.
Unanimidad./. Pagcaca- Uno, na. adj. Isa. — Ves.
ieá ó pagcacacaisá nang Minsan. Palabra. Ca-
marami. tagá.
Undécimo, ma. adj. Ica- Untar, a. Magpáhid; lá-
labing isa. hid; bibó.
Único, ca. adj. Iisá; bug- Uña. / Cucó.
tong. Uñarada, j. Cámot ó
Uniformidad/. Pagcaca- galos na gauá nang cá-
sundó; pagcacatuto. mot.
Unigénito, ta. adj. Anac Uñero, m. Tungá.
na bugfcong. Uñoso, sa. udj. líahabk.
Unión. /. Pagcacaisá; pag- ang cucó.
cacapisan. Urdir, a. Maghánay nang;
Unir. a. Ilangeap. — Un háhabihin.
,U8 400 US
Urgencia, f. Oailftogaii. Usurar, a. Usurear.
Usar. a. Gamitin. . Usurean a. Magpatubó.
Uso. m. UgalL Asal Usurero, ra. m. y /. Ma-
ó caugalian. Paggá* pagpatubó.
mit Usurpar, a. Gumaya;
Usura, j. Patubó. utnanquin.
VA VA
^
;
:
• ya:<r^: ::
mm^®i
m.
#!S11§B
.:.fe
•
-:.-: f-.
:
.:
:
- ,4!U
I
9
x-
tí
:*
;%^v
^$'#«W.,.
PL
6056
.S87
cop.2