Deri mw tani wshtw treguar pwr qwndrueshmwrinw e elementeve tw veçuara, siç janw shtyllat.

Tani do
tw jepen principet dhe metoda statike pwr llogaritjen e trarwve dhe ramwve. Fillimisht do tw trajtohen
elementet tra-shtyllw, duke u dhwnw trajta mw tw pwrgjithwsua dhe mw praktike formulave tw nxjerrura
mw herwt.

Zhvendosjet nw elementet tra-shtyllw

Marrim njw element tw thjeshtw tra-shtyllw Fig. Pastaj, nw Fig. janw paraqitur forcat nw skajet dhe
deformimet nw gjendjen e ekuilibrit tw njw elementi tw çfarwdoshwm tra-shtyllw, i shkwputur nga njw
strukturw e dhwnw (ramw psh.). Supozojmw qw nw element nuk veprojnw forcat twrthore ndwrsa
kushtet kufitare janw çfarwdoshmw. Themi se nw skajin e majtw (pwr 𝑥 = 0 ), parametrat fillestarw
janw: zhvendosja lineare 𝑦0 dhe kwndi i rrotullimit 𝑦′0 . Nw skajin e majtw tw kwtij elementi ka njw
moment pwrkulws M(0) si dhe njw forcw prerwse V(0). Momenti pwrkulws nw njw pikw tw
çfarwdoshme e cila gjendet nw njw distancw x wshtw:

𝑀(𝑥) = 𝑀(0) + 𝑉(0) × 𝑥 + 𝑃(𝑦 − 𝑦0 )

Atwherw, ekuacioni diferencial i vijws sw pwrkulur elastike do tw jetw:

𝐸𝐼𝑦" = −𝑀(𝑥) = 𝑀(0) + 𝑉(0) × 𝑥 + 𝑃(𝑦 − 𝑦0 )

ose

𝑀(0) + 𝑉(0) × 𝑥 + 𝑃(𝑦0 )

𝑦" + 𝑘 2 = −
𝐸𝐼
𝑃
ku 𝑘 2 = .
𝐸𝐼
Duke integruar dy herw ekuacionin () dhe duke pasur parasysh kushtet kufitare tw cekura mw sipwr,
ekuacioni pwr vijwn elastike rezulton:

𝑦′0 𝑀(0) 𝑉(0)

𝑦(𝑥) = 𝑦0 + sin 𝑘𝑥 − 2 (1 − cos 𝑘𝑥) − 3 (𝑘𝑥 − sin 𝑘𝑥)
𝑘 𝑘 𝐸𝐼 𝑘 𝐸𝐼

Kwndet korresponduese tw rrotullimit pwrgjatw kwsaj vijw merren nga diferencimi i shprehjes ():

𝑑𝑦 𝑀(0) 𝑉(0)
= 𝑦 ′ (𝑥) = 𝑦′0 cos 𝑘𝑥 − sin 𝑘𝑥 − 3 (1 − cos 𝑘𝑥)
𝑑𝑥 𝑘𝐸𝐼 𝑘 𝐸𝐼

Nw fund, shkruajmw shprehjen e momentit pwrkulws nw njw seksion çfarwdo x sipas marrwdhwnies
𝑀(𝑥)0 − 𝐸𝐼𝑦"(𝑥):

𝑉(0)
𝑀(𝑥) = −𝐸𝐼𝑦"(𝑥) = 𝑘𝐸𝐼𝑦0 sin 𝑘𝑥 − 𝑀(0) cos 𝑘𝑥 − sin 𝑘𝑥
𝑘

Pwr faktorin forcw prerwse (V) pwr shkak tw mungesws se forcave twrthorw, nga kushti ∑ 𝐹𝑦 = 0 ai
rezulton konstant nw twrw gjatwsinw e elementit. Atwherw nga Fig.c. dukw u nisut nga kushti ∑ 𝑀 = 0
gjejmw:

𝑑𝑀(𝑥) 𝑑𝑦
𝑉(𝑥) = −𝑃 = 𝑉(0) = 𝐾𝑜𝑛𝑠𝑡
𝑑𝑥 𝑑𝑥
Kwndet e rrotullimit nw trarwt pa zhvendosje tw skajeve

Nw Fig. wshtw paraqitur njw tra i thjeshtw si dhe vija e deformimit tw tij. Supozohet se elementi i
nwnshtrohet veprimit tw forcave shtypwse P si dhe momenteve M nw skaje. Si pozitive do tw
konsiderohen momentet qw twrheqin fibrat e poshtme tw traut. Nw kushtet kur skajet e traut nuk marrin
zhvendosje twrthore, kwndet e rrotullimit 𝛼1𝑀 = 𝑦′0 dhe 𝛼2𝑀 = 𝑦′ mund tw gjenden me anw tw
ekuacionit tw pwrgjithshwm (). Fillimisht me aplikimin e kushtit tw parw kufitarw 𝑦0 = 0 nw ekuacionin
(), gjejmw:

sin 𝑘𝑥 1 − cos 𝑘𝑥 𝑘𝑥 − sin 𝑘𝑥

𝑦(𝑥) = 𝛼1𝑀 − 𝑀1−2 ( 2
) − 𝑄0𝑀 ( )
𝑘 𝑘 𝑘3

ku:

𝑀1−2 𝑄0𝑀 𝑀2−1 − 𝑀1−2

𝑀1−2 = ; 𝑄0𝑀 = ; 𝑄0𝑀 =
𝐸𝐼 𝐸𝐼 ℓ

Pastaj nga kushti tjetwr kufitar: pwr dhe zwvendwsimi nw ekuacionin (), marrim:

sin 𝜆 1 − cos 𝜆 𝑀2−1 − 𝑀1−2 𝜆 − sin 𝜆

𝛼1𝑀 − 𝑀1−2 ( 2
)−( )( )=0
𝜆 𝑘 ℓ 𝜆2

𝑃
ku, nw pwrputhje me shprehjen (), 𝜆 = 𝑘ℓ = ℓ√𝐸𝐼.
Duke pwrdorur shwnimet (), barazimin () e shprehim kwshtu:

𝑀1−2 1 − cos 𝜆 𝜆 − sin 𝜆 𝑀2−1 𝜆 − sin 𝜆

𝛼1𝑀 sin 𝜆 = [ − 2 ]+ ( )=0
𝑖 𝜆 𝜆 𝑖 𝜆2
𝐸𝐼
ku 𝑖 = ℓ wshtw ngurtwsia lineare e traut. Nwse shprehjen (), e pjesojmw me sin 𝜆, rezulton kwndi 𝛼1𝑀 , i
cili wshtw:

𝑀1−2 1 1 𝑀2−1 1 1
𝛼1𝑀 = ( 2− )+ ( − 2)
𝑖 𝜆 𝜆 tan 𝜆 𝑖 𝜆 sin 𝜆 𝜆

Me rregullimin e mwtutjeshwm fitojmw:

𝑀1−2 tan 𝜆 − 𝜆 𝑀2−1 𝜆 − sin 𝜆 𝑀1−2 𝑀2−1

𝛼1𝑀 = ( 2 )+ ( 2 )= 𝑓1 (𝜆) + 𝑓 (𝜆)
𝑖 𝜆 tan 𝜆 𝑖 𝜆 sin 𝜆 3𝑖 6𝑖 2

ku funksionet 𝑓1 (𝜆) dhe 𝑓2 (𝜆) janw:

tan 𝜆 − 𝜆 3 1 1 𝜆 − sin 𝜆 6 1 1
𝑓1 (𝜆) = 3 ( 2
)= ( − ) 𝑑ℎ𝑒 𝑓2 (𝜆) = 6 ( 2 )= ( − )
𝜆 tan 𝜆 𝜆 𝜆 tan 𝜆 𝜆 sin 𝜆 𝜆 sin 𝜆 𝜆

Nw tw njejtwn mwnyrw shkruajmw shprehjen pwr kwndin e pwrkuljes 𝛼2𝑀 . Dhe pwrfundimisht fitojmw:
 𝑀1−2 𝑀2−1
𝛼1𝑀 = 𝑓1 (𝜆) + 𝑓 (𝜆)
{ 3𝑖 6𝑖 2
𝑀2−1 𝑀1−2
𝛼2𝑀 = 𝑓2 (𝜆) + 𝑓 (𝜆)
3𝑖 6𝑖 2

𝑃
Duke u bazuar ne formulat () dhe (), kur nuk ka forcw shtypwse (𝑃 = 0), rrjedhimisht 𝑘 = √𝐸𝐼 = 0 dhe
𝜆 = 𝑘ℓ = 0, atwherw 𝑓1 (𝜆) = 𝑓2 (𝜆) = 1.

Sikurse nw problemet e Statikws aplikimi i metodws se deformimit nw qwndrueshmwrinw e ramave

kwrkon qw fillimisht tw pwrcaktohen marrwdhwniet midis momenteve nw skaje tw njw elementi dhe tw
kwndeve korresponduese tw tyre.Marrwdhwniet e tilla qw u prezantuan mw heret iu referuan trarwve me
mbwshtetje fikse dhe prandaj mund tw pwrdoren vetwm nw trarwt e vazhduar dhe ramat qw nuk kanw
zhvendosje lineare tw nyjeve. Ne vijim, do tw jepen ne forma mw tw pergjithwsuar lidhjet midis
momenteve dhe zhvendsojeve nw skaje tw elementit.
Marrim elementin e treguar ne Fig. Ai ndodhet nwn veprimin e forcave aksiale shtypwse P dhe
momenteve 𝑀12 dhe 𝑀21 nw skajet 1 dhe 2 tw tij. Supozjmw se skajet e elementit janw zhvendosur njwri
kunder tjetrit me madhwsine ∆ pwr shkak tw shtypjes-pwrkuljes. Shwnojmw me 𝜑1 dhe 𝜑2 kwndet e
rrotullimit tw tangenteve tw aksti tw pwrkulur ndaj pozicionit fillestar horizontal, kurse me 𝜃12 kwndin e
rrotullimit tw lakorws 1-2 tw shkaktuar nga zhvendosja ∆ dhe me 𝛼12 e 𝛼21 kwndet e rrotullimit tw
tangenteve tw aksit tw pwrkulur ndaj lakorws 1-2. Nwse analizojmw Fig. vwrejmw se ekziston njw
marrwdhwniw ne mes kwndeve 𝜑, 𝜃 dhe 𝛼:

𝛼12 = 𝜑1 − 𝜃12
{
𝛼21 = 𝜑2 − 𝜃12

Duhet tw themi se si kahje pozitive janw faktorwt qw shkaktojnw zhvendojse ose rrotullime nw kahjen e
lwvizjes sw akrepave tw orws. Duke iu pwrshtatur kwsaj marrwveshjw dhe dukw adoptuar formulat (),
tani kwndet 𝛼12 dhe 𝛼21 mund tw shkruhen edhe kwshtu:

𝑀12 𝑀21
𝛼12 = 𝑎𝜆 − 𝑏
𝑖12 𝑖12 𝜆
𝑀21 𝑀12
𝛼 = 𝑎𝜆 − 𝑎
{ 21 𝑖12 𝑖12 𝜆
𝐸𝐼
Nw shprehjet e mwsipwrme: 𝑖12 = ℓ wshtw ngurtwsia lineare e elementit 1-2, me gjatwsi ℓ ≡ ℓ12 ;
12
Parametrt 𝑎𝜆 dhe 𝑏𝜆 janw:

𝑓1 (𝜆) 𝑓2 (𝜆)
𝑎𝜆 = ; 𝑏𝜆 =
3 6

ku funksionet 𝑓1 (𝜆) dhe 𝑓2 (𝜆) pwrcaktohen sipas ();

tan 𝜆 − 𝜆 𝜆 − sin 𝜆
𝑓1 (𝜆) = 3 ; 𝑓2 (𝜆) = 6
𝜆2 tan 𝜆 𝜆2 sin 𝜆
Duke zwvendwsuar formulat () tw (), kwndet e rrotullimit 𝜑1 dhe 𝜑2 qw shprehin gjithashtu deformimet
e elementit, rezultojnw sipas shprehjeve vijueseL

𝑀12 𝑀21
𝜑1 = 𝜃12 + 𝑎𝜆 − 𝑏
𝑖12 𝑖12 𝜆
𝑀21 𝑀12
𝜑2 = 𝜃12 + 𝑎𝜆 − 𝑎
{ 𝑖12 𝑖12 𝜆

 Marrwdhwniet momente-zhvendosje skajore

Me zgjidhjen e ekuacioneve () sipas 𝑀12 dhe 𝑀21 fitojmw:

𝑀12 = 4𝑖12 𝜑1 𝜇1 (𝜆) + 2𝑖12 𝜑2 𝜇2 (𝜆) − 6𝑖12 𝜃12 𝜇3 (𝜆)

{
𝑀21 = 4𝑖12 𝜑2 𝜇1 (𝜆) + 2𝑖12 𝜑1 𝜇2 (𝜆) − 6𝑖12 𝜃12 𝜇3 (𝜆)

Nw marrwdhwniet e mwsipwrme funksionet 𝜇1 (𝜆1 ), 𝜇2 (𝜆2 ) dhe 𝜇3 (𝜆3 ) jepen nga formulat:

𝑎𝜆 𝜆 tan 𝜆 − 𝜆
𝜇1 (𝜆) = =
4(𝑎𝜆2 − 𝑏𝜆2 ) 8 tan 𝜆 tan 𝜆 − 𝜆
2 2
𝑏𝜆 𝜆 𝜆 − sin 𝜆
𝜇2 (𝜆) = =
4(𝑎𝜆2 − 𝑏𝜆2 ) 4 sin 𝜆 tan 𝜆 − 𝜆
2 2
2 𝜆
1 𝜆 tan 2 4𝜇1 (𝜆) + 2𝜇2 (𝜆)
𝜇3 (𝜆) = =
12 tan 𝜆 − 𝜆 6
{ 2 2
Formulat () aplikohen kur tw dyja skajet e elementit janw tw inkastruara (). Por, nwse elementi e ka
njwrin skaj tw inkastruar (1) kursin tjetrin tw lidhur me çernierw (2). Nw kwtw rast 𝑀21 = 0, kurse 𝑀12
do tw jetw:

𝑀12 = 3𝑖12 𝜑1 𝜇7 (𝜆) − 3𝜃12 𝜇7 (𝜆)

Funksini 𝜇7 (𝜆) shpreh ndikimin e forcws shtypwse P dhe formula pwr tw wshtw:

𝜆2 tan 𝜆
𝜇7 (𝜆) =
3(tan 𝜆 − 𝜆)

Pwrveç funksioneve 𝜇1 (𝜆), 𝜇2 (𝜆), 𝜇3 (𝜆) dhe 𝜇7 (𝜆) pwrdoren edhe funksione tjera. Funksionet 𝜇4 (𝜆),
𝜇5 (𝜆) dhe 𝜇6 (𝜆) tw cilat pwrdoren pwr forcat prerwse V nw shufrwn mw tw dyja skajet e inkastruara.
Funskionet 𝜇8 (𝜆) dhe 𝜇9 (𝜆) tw cilat pwrdoren pwr forcat prerwse V nw shufrwn me njw skaj tw
inkastruar, tjetrin çernierw. Vlerat e kwtyre funksioneve mund tw llogaritje pwrkatwse por pwr tw
lehtwsuar llogaritjet jepen nw tabela vlerat e funksioneve nw varwsi tw 𝜆.

Funksioni Shprehja Seritw pwrkatwse tw Makloren-it

𝜇1 (𝜆) 𝜆 tan 𝜆 − 𝜆 𝜆2 11𝜆4

1− − +⋯
8 tan 𝜆 tan 𝜆 − 𝜆 30 25200
2 2
 𝜇2 (𝜆) 𝜆 𝜆 − sin 𝜆 𝜆2 13𝜆4
1− − +⋯
4 sin 𝜆 tan 𝜆 − 𝜆 60 25200
2 2
𝜇3 (𝜆) 2 𝜆 𝜆2 𝜆4
1 𝜆 tan 2 1− − +⋯
60 84000
12 tan 𝜆 − 𝜆
2 2
𝜇4 (𝜆) 𝜆3 𝜆2 𝜆4
1− − +⋯
𝜆 𝜆 10 84000
24 (tan − )
2 2
𝜇5 (𝜆) 𝜆 𝜆2 𝜆4
1− − +⋯
tan 𝜆 3 45

𝜇6 (𝜆) 𝜆 𝜆2 7𝜆4
− − (1 + + + ⋯)
sin 𝜆 6 360

𝜇7 (𝜆) 𝜆2 tan 𝜆 𝜆2 𝜆4
1− − +⋯
3(tan 𝜆 − 𝜆) 15 525

𝜇8 (𝜆) 𝜆3 2𝜆2 𝜆4
1− − +⋯
3(tan 𝜆 − 𝜆) 5 525

𝜇9 (𝜆) −𝜆 tan 𝜆 𝜆4
− (0 + 𝜆2 + + ⋯)
3

Bazuar nw shprehjet () dhe () si dhe nw marrwveshjet e bwra pwr shenjat, ne tabelwn vijuese (), jepen
vlerat e momenteve M dhe forcave prerwse V tw shkaktuara nga rrotullimi njesi (𝜑 = 1) dhe nga
zhvendosja njwsi (Δ = 1) tw skajeve tw njw elementi tipik nw shtypje-pwrkulje.
Gjatw zbatimit tw tabelave duhet pasur kujdes nw pwrshtatjen e kahjeve tw veprimit tw zhvendosjeve
njwsi me ato tw pwrdorura nw Tab dhe nw Fig.

Mwnyra e llogaritjes sipas Metodes sw Deformimit

Pwr tw treguar menyren e pwrdorimi tw kwsaj metode marrim njw skemw si nw Fig. (). Sw pari
ndwrtojmw sistemi bazw tw MD. Pastaj formulohen ekuacionet kanonike pwrkatwse. Kwshtu pwr rastin
nw Fig. ky sistem do tw konsistojw nw ekuacione algjebrike tw trajtws:

𝜑1 𝑟𝑘1 + 𝜑2 𝑟𝑘2 + Δ3 rk3 = 0

ku 𝜑1 , 𝜑2 dhe Δ3 janw tw panjohurat zhvendosjet, kwndore apo lineare tw MD-sw.

Zgjidhja e sistemve bwhet me determinat, duke e barazuar atw me zero nw mwnyrw qw tw fitojmw
zgjidhje jo-triviale.
𝑟11 … 𝑟1𝑛
𝐷=|… … … |=0
𝑟𝑛1 … 𝑟𝑛𝑚
Zbwrthimi i barazimit tw mwsipwrm çon nw njw ekuacion algjebrik tw gradws n, ku e panjohur wshtw
parametri 𝜆 = 𝑘ℓ. Ekuacioni () njihet si “ekuacioni i qwndrueshmwrisw”. Nga parametrit 𝜆 gjejmw
parametrin 𝑘 dhe pastaj forcwn kritike 𝑃𝑘𝑟 = 𝐸𝐼𝑘 2 . Pasi qw interes paraqet vetwm vlera minimale
𝑃𝑘𝑟,𝑚𝑖𝑛 atwherw pwr shqyrtim merret vetwm rrwnja mw e vogwl e 𝜆.