You are on page 1of 272
Te mt me uy fi PGS. TS. TRINH CHAT - TS. LE VAN UYEN TINH TOAN THIET KE HE DAN DONG CO KHi TAP MOT (Tai ban fan thif s4u) or \ A THU VIEN iy Luar ays” NHA XUAT BAN GIAO DUC LOT NOI DAU Tinh toén thiét ké hé din dong co khi la noi dung khong thé thiéu trong nhiéu chuong trinh dao tao ki su co kh{ nh&m cing cffp cdc kién tht co sd cho sinh vién vé két cfu méy. Noi dung b sach bao g6m nhitng vdn dé co ban trong thiét ké may va hé thong din dng ; tinh todn thiét ké chi tiét may theo cée chi tiéu cha yéu vé kha nang Jam vige ; thiét ké két cfu chi tist may, vd, khung va bé méy ; chon cfp chinh xéc, l4p ghép va phuong phép trinh bay ban ve, trong dé cung cp nhiéu s6 ligu méi vé phuong phdp tink, vé dung sai ldp ghép va cdc 86 ligu tra citu khdc. Thu@t ngit va ki hiéu ding trong cu6n séch dya theo tiéu chudn Nha nuéc, phi hop véi thuat ng va ki higu quéc te. S4ch duge trinh bay theo huéng tin hoc hda nh&m tao thudn Igi cho ngudi sit dung cd thé lap trinh dé tinh todn thiét ké ting chi tiét may hodc tinh todn thiét ké hop giam t6c trén mdy vi tinh. Theo tai ligu nay, céc chuong trinh tinh hé din dgng co kh{ da duge soan thao va Iuu tri tai Trudng Dai hoe Bach khoa Ha NOi. Séch ding lam tai ligu thiét ké mon hoc va thiét ke t6t nghi¢p cho sinh vién nganh co kh{ céc trudng Dei hoc ki thuat, déng thdi cd thé sit dyng lam tai liu tham, khdo cho cdc ki su lam viée trong IInh vyc tinh todn thiét ké may. BO séch g6m hai tap, do PGS. TS Trinh Chat viét tap m$t va céc chuong 20, 21 va 24 cia tap hai, cing céc phan phy luc tuong ung. TS. Le Van Uyén viet phan ba va cfe chuong 22, 23 cia tap hai cing céc phén phy lyc tvong tng. ‘Mc gid chan thanh c4m on d6ng nghigp trong bd mon Co sé thiét ké méy va khoa Co khi Trudng Dai hgc Bach Khoa Ha Noi vé nhiing déng gép quy bau trong qué trinh bien soan, déng thdi hoan nghénh va chan thanh mong dgi nhitng y kién bé khuyét "ela ban dgc xa géin. CAC TAC GIA Phan mét HE DAN DONG CO KHi CO SO THIET KE VA TINH TOAN. DONG HOC 1, NHUNG VAN DE Co’ BAN VE THIET KE MAY VA Hf THONG DAN DONG L.1. NOI DUNG THIET KE& MAY VA CHI TIET MAY M6i mot may bao gém nhiéu chi tiét may. Céc chi tit may od cOng dung chung cs mat 6 hdu hét cdc thiét bj va day chuyén cOng nghé. Vi vay thiét ké chi tiét may co vai trd rét quan trong trong thiét ké may ndi chung. Chi tiét may duge thiét ké ra phdi thoa man cdc yéu cdu ki thuat, lam viéc én dinh trong su6t thai han phuc vu da dinh véi chi phi ché tao va sit dung thap nhdt. Duong nhién céc chi tiét may duge thiét ké ra chi cd thé thyc hien't6t chic nang cha minh trén nhitng may cy thé pha hgp v6i cong dung cia méy trong day chuyén cong nghé. Véi céc may phat va bién déi nang lugng thi chi tiéu hang ddu cia méy 1a higu sudt trong khi dé & céc méy cAt ktm logi thi nang suit, do chinh xéc gia cong Ia nhiing chi tiéu quan trong nhét, cdn 6 cAc kh{ cu do thl do nhay, dO chinh xéc va do 6n dinh cia céc s6 do lai quan trong hon ca: Noi khéc di, chi ti¢u kinh té - ki thuat cia chi tiét may duge thiét ké phai phi: hgp véi chi tiéu kinh té - ki thuat cia toan méy. Do truéc hét 1A nang sudt, dO tin cay va tuéi tho cao, kinh t@ trong ché tao va sit dung, thuan lgi vA an ton trong cham séc bao du@ng, kh6i Ivgng gidm. Ngoai ra cdn c6 cée yéu cfu khéc, tiy theo tru’ng hgp cu thé, chang han nhv khuOn khé kich thuéc nhé gon, lam viéc ém, hinh thie dep vwv.. Xudt phat tit céc chi tidu kink té ki thuat trén day, thiét ké may bao gém céc noi dung sau : a) Xe dinh nguyén tde hoat dong va ché do lam vite cia may dy dinh thiét ké. b) Lap so dé chung toan may va cdc bd phan may théa man cdc yéu cfu cho truéc. Dé xudt mot sé phuong 4n thc hién, d4nh gié va so s4nh céc phuong 4n dé tim ra phuong 4n phi hop nhat dap tng nhiéu nhdt cdc yéu cfu da duge dat ra. ©) Xée dinh lye ho&e momen téc dung lén céc bo phan méy va dac tinh thay dé6i cla tai trong. 4) Chon vat ligu thich hgp nhAm si dung mot cAch c6 Igi nhat tinh chét da dang va khée bigt cia vat liu dé néng cao higu qua va dQ tin cay lam viée cia may, e) Thuc hién céc tinh toén dong hoe, luc, do Bén va céc tink ton khéc nhim xéc dinh kich thuéc cla chi tiét m4y, bd phan may va toan may. g) Thiét ké két cfu céc chi tiét may, bO phfn méy vA ton méy théa man cde chi tieu vé kha nang lam viéc d6ng thdi dap tng céc yeu cfu cong nghé va lap ghép. h) Lap thuyét minh, cée huéng din vé sit dung va sita chita may Voi ni dung nhu trén, rd rang rang thiét ké may 1a cong viéc rét phic tap, ddi hai nhitng hiéu biét sau séc vé If thuyét va thuc hanh. Duong nhién bang viée giao cdc dé tai thiét ké thich hop, cng viée cia ngudi ki su tuong lai sé don gidn hon. Trén h.1.1 la mot thi dy : Thiét ké hé din dong xich tai dé van chuyén than. O day da cho tri s6 va dac tinh tdi trong, van t6c va cdc thong s6 cfn thiét khdc, do vay ngudi thiét ké khong cn thiét phai thyc hién cdc n6i dung kh4 phitc tap a) va b) va nhy vay ndi dung thiét ké chi con bao g6m céc buéc : tinh todn dong hoc, chon dong co dién va phan ph6i ti s6 truyén, tinh todn thiét ké cae chi tiét may, thiét ké két cu chi tiét may va bd phan méy, thc hién céc ban vé chung, bin vé lép hop giam tc va khung bé, ban vé ché tao va viét thuyét minh. ‘Tat nhién trong qué trinh thiét k6, sau khi da xéc dinh duge mot sO thong s6 nhu cong sudt, ti sé truyén va mOt 86 kich thuée khée, ngudi thiét ké ed thé co nhiing nhan xét va dénh gid xem céc s6 ligu thiét ké da cho cd phi hgp véi.loai hop giam t6c, so d6 hé thong va phuong 4n ddn dong hay khong. Nhu vay tinh 7 todn thiét ké chi tiét 5 méy la phén quan PARTS ey trong cia thiét Re ii . EK ay Se méy va d6 én mon es hoc chi tiét may véi noi dung thiét ké cdc hé th6ng din dong bang tai, xich tai, thing tron v.v... chinh 1a cong viée thiét ke két cfu déu tién cha sinh vién. 6 Nam viing noi dung thiét ké& va hoan thanh co chat Ivong dé 4n nay, sinh vién sé cé diéu kién dé f 7 thyc hien t6t cde => Co) thigt ke khée cing é qt =) nhu thiét ké t6t nghiép sau nay. 4 1 - Tong co dien I rt 2 n6i trye =. || ct 3 3 - hep gidm t6e Ly, Je | 4 - be may 5 - xich truyén dong Hink 11. So 45 he din dong xich tai 6 1.2. PHUONG PHAP TINH TOAN THIET K& MAY VA CHI TIET MAY D6i v6i phan lén san phém, hoan thanh thiét ké chi la két qua déu tién cla céng vige thiét ké. Thong qua viée ché thi, céc nhuge diém vé két cfu, cOng nghé cia ban thiét ké, k8 cd cdc sai sdt v6 tinh todn, sy khong phi hop vé kich thu6c, tinh khong cong nghé, céc_khé khan trong cham sdc bao dudng may v. sé duge phat hién va stia chita. Duong nhién viée thay déi két cfu 4 céc m&u méy thit nghi¢m ddi héi phuong tién va thdi gian. Chi phi nay cang {t néu thitt ké ddu tién duge nghién cttu, tinh todn cang cfin than, Sy thay déi da la khong déng ké v6 hinh déng va kich thuéc cia chi tit may hoae chi tist khéc cing gay ra nhitng khé khan lén, vi diéu dé lién quan dén hang loat chi tiét khéc. Vi vay ngudi thiét ké phai ndm ving ting kich thuéc, ting dudng nét cla ban vé, ting yéu t6 két cfu trén co sé cdc tink toan chinh xc va chi y déy di dén dac diém tinh ton chi tiét may cing nhu phuong phép thiét ké may ndi chung. 1.2.1. DAC DIEM TINH TOAN THIST KE CHI TIT MAY Trong thye té tinh todn chi tist may gap r&t nhiéu khé khan nhu : hinh dang chi tiét_méy kh4 phitc tap, céc y€u t6 luc khong biét duge chinh xéc, cd nhiéu yéu t6 anh hudng dén kha nang lam viéc cita chi tiét my chia duge phn 4nh ddy du vao cong thie tinh. Vi vay ngudi thiét ké céin Itu y nhitng dac diém tinh todn chi tiét may du6i day dé xit If trong qué trinh thiét ké. a) Tinh ton xée dinh kich thuéc chi tiét may thudng tién hanh theo hai buée : tinh thiét ké va tinh kiém nghiém, trong dé do diéu kign lam viée phite tap cia chi tiét may, tinh thiét k6 thutng duge don gidn héa va mang tinh cht gén ding. Ty cdc két cfu va kich thiféc da chon, qua biféc tinh kiém nghiém sé quyét dinh ln cu6i gid tri cila cdc thong 56 va kich thuéc co ban cia chi tiét méy. b) Ben canh viée sit dung cdc cOng thie chinh xéc dé xéc dinh nhiing yéu t6 quan trong nh&t cia chi tiét may, r&t nhiéu kich thuéc cia cfc yéu t6 két cfu khéc duge tinh theo cong thttc kinh nghiém, chang han d6i v6i bénh rang, ngoai dung kinh va chiéu rong vanh rang dugc xéc dinh tit chi tiéu vé dO bén, céc kich thuéc cdn lai cia vanh rang va mayo duge xéc dinh theo quan hé két cfu, dya theo ldi khuyén trong tai ligu ki thuét. Céc cong thitc kinh nghi¢m nay thudng cho trong mot pham vi rong, do dé khi sit dyng cfn cAn nhac. Iya chon cho phi hgp v6i tru’ng hyp cu thé cia dé tai thigt ké. : c) Trong tinh todn thiét ké, s6 an s6 thuéng nhiéu hon s6 phuong trinh, vi vay cin dya vao céc quan hé két cfu dé chon truéc mot s6 thong s6, trén co sd dé ma xéc dinh céc thong s6 cdn lai. Mat khéc nén két hgp tinh to4n voi ve hinh, vi rang rt nhiéu kich thuéc c4n cho tinh toan (chang han khoang céch giifa cdc g6i da, vi tri dat luc...) chi cé thé nhan duge tit hinh vé, déng thdi tit céc hinh v6 cing ed thé kiém tra va phat hién cAc sai sot trong tinh todn. d) Cung mét ndi dung thiét k& co thé 06 nhiéu gidi phép thyc hién. Vi vay trong tinh toén thiét ké chi tiét m4y nén chon d6ng thdi mOt sé phuong én dé tinh todn, so sdnh, trén co sé dé x4c djnh phuong 4n co Igi nhat dép tng cdc chi tiéu kinh té& i: ki thuat. Chon duge phtong 4n két cfu o6 Igi nhdt dé chinh 1a yeu c&u cao nhét trong thigt ké méy, nhiem va nay doi hdi ngudi thiét ké bist van dung séng tao céc van dé Mf thuyét két hgp vi céc kinh nghiém rt ra ti thyc tién san xuét. e) Ngay nay, khi ki thugt tin hoc dang xAm nh@p manh mé vao moi nganh khoa hoc va cOng nghé, viée ndm ving va ting dung cdc kién thite tin hoc phuc vu ty dong hoa thiét ké chi tiét méy cAng trd nén ep thiét va ch4c chén s6 gdp phén nfng cao chat lugng thiét ké, tiét kim duge thi gian va cong sic thit ké. Ti mi vé van dé nay xem trong myc 24 (tap hai). 1.2.2. che NGUYEN TAC VA GIAI PHAP TRONG THIET KE rong qué trinh thiét ké may, ngudi thiét k cfin thyc hig¢n ding nhitng quy inh va can nhéc dé gidi quyét t6t cdc vin dé sau day : a) Thye hign ding nhi¢m vy thiét k6. Céc 96 ligu ki thuat phai duge tuan thi triét 46. Trong qué trinh thyc hign, néu ngudi thiét ké (hode sinh vien) cd nhitng dé xudt gop phn hoan thién ting phan hoac toan bd noi dung va nhiém vy thiét ké thi diéu dé cfn duge sy théa thugn cis ben dat hang (hoac ngudi huéng dfn). b) Két cfu cfin cd sy hai hoa vé kich thuéc cia céc bO phan may va chi tiét may, vé hé s6 an toan, tuéi tho va dQ tin cay lam viéc. Su hai hoa vé mat kich thuéc cha céc bé phan m4y trong hé ‘din dong co thé duge thye hign bang nhiéu bign phép nhv chon loai truyén dong (truyén dong thudng, truyén dong hanh tinh, truyén dong truc vit...), loai khép n6i, sy phan ph6i tl 86 truyén trong he d&n dong, chon vat ligu v.v.:. Mat khéc yéu cdu vé dO tin cay lam viée khong cho phép tén tai trong hé th6ng di chi 1A mot yéu t6 khong du bén hodc tuéi tho khong dam bao, béi vi diéu dé lam gidm do tin cay lam vigc cia cA hé th6ng. Tuy nhién trong thyc té lai gap trudng hgp cdc yéu tO khdc nhau cia két c&u duge tinh theo tuéi tho hodc thdi han lam viée khéc nhau. Chang han, truc cd thé lam viée lau dai, trong khi 6 lan cd tuéi tho xc dinh. Khi dé néu chon 6 lan cd tu6i tho Ién hon, chAng han bang tu6i tho cia may, cd thé gay ra tinh trang lam tang mot cach khong hgp If trong lvgng va kich thuéc toan may. Vi vay gidi ph4p 6 day 1a chon 6 lan cd tudi tho ng4n hon va tién hanh thay 6 trong cée ki dai tu ho&c trung tu méy. Van dé quan trong 6 day la khong cho phép bat ki mot chi tiét nao duge hu héng truéc thdi hen quy dinh. c) B6 tri hop If céc don vj ldp, dam bdo kich thuéc khudn khd nhé gon, théo lap thugn tién, diéu chinh va chim eéc bao duéng don gidn, thuan Igi. Trong céc dau dé thiét ké chi tiét may, thudng cho truéc so dé bé tri cdc don vj ldp va loai don vj lap (xem h.1.1). Trong trudng hop nay ngudi thiét ké cain biét danh gid tu nhuge diém cia s0 d6 b6-tr{ da cho va biét Iya chon s¢ d6 thich hgp nhét vi nhing diéu ki¢n cu thé. d) Ly¥a chon mt céch ed cAn ci vat ligu va phutong phép nhigt luygn, dam bdo gidm duge kh6i lgng san ph&m, giam chi phi cia céc vat ligu dét tién va gidm gid thanh két cfu. Dé ché tao cdc chi tiét cé anh hudng quyét dinh dén kich thuéc va kh6i Ivgng sin phém (chang han bénh rang trong hop s6 ot6) nén ‘sit dung rng rai céc loai thép hgp kim va céc phyong phép nhi¢t luyén nhu t0i, thém cacbon, tham nito... Tréi lai, néu khong yéu cfu kich thuéc va kh6i lugng phai gon, nhe thi nén chon vat ligu ré tién hon, nhigt luyén dat do rén thép hon (HB < 350) nhu thé sé gidm duge chi phi gia cong. 8 e) Chon dang cong nghé gia cOng chi tiét cd xét t6i quy m6 san xudt, phitong phép ché tao phdi va gia cong co. MOt qua trinh cong nghé nao dé (qué trinh ché tao phoi, gia cOng co hay l4p rap) khéng nhitng chi phy thudc vao két cfu cia san phém ma cdn phy thudc vao quy mo sin xudt tic 1A san Jugng trong mOt don vj thdi gian. ChAng han trong. san xudt don chiéc thudng ding phdi han, trong khi trong sin xudt hang loat lai hay ding phoi dic. Dé gia cong co kh{ cfc chi tiét may, trong sin xudt don chiée thudng ding céc loai méy van nang, dao cAt don gidn va khong cn d6 gé dac biét, cdn trong san xudt hang loat lén cfin cd céc thiét bj chuyén ding va céc d6 ga dac biét. - Két cfu chi tiét may phy thude vao cong ngh¢ tao phoi va phuong phép gia cong 0, D6i voi phOi rén hinh dang két cfu cfin don gidn, d6i voi phOi dic, yéu edu 6 sy chuyén tiép déu dan gitta cdc chiéu day thanh diic, c&c géc lugn va sy don gin vé Khuén méu, d6i v6i céc chi tiét cfin gia cong co, 86 mat gia cOng nén {t nhét, dang bé mat cfn thuan tién cho viéc gia cOng, chi tiét cé chd dé c6 djnh trén ban méy... g) Sit dung rong rai tiéu chudn Nha nuéc, tiéu chudn nganh, tiéy chun tinh, thanh ph6 va tigu chudn co sé trong thiét ké. Ding bd phan méy va chi tiét may tiéu chun cho phép giam nhe cong viée thiét ké, giam gid thanh ché tad, sifa chita va bao dudng, mé rong trao d6i trong nuéc va hgp tac quéc t&. Ngoai viéc st dung rong rai cfc chi tiét tigu chudn nhu 6 lan, khép néi, céc chi tiét kep chat, tay quay, vd lang v.v., trong tinh todn thiét ké chi tist méy nhét thiét phai sit dung c4c thong s6 tiéu chudn nhu médun bénh rang, chiéu dai dai hinh thang, buéc xich v.v.. Tuy nhién do s6 lugng tiéu chudn cia nuéc ta cdn ft, nhiéu loai vat tu nhu thép, kim Jogi mau, nhiéu chi tiét méy nhu 6 lan, dai v.v... cdn phai nh@p ngogi, vi vay trong nhiéu trudng hgp phai dung cdc tieu chuén khée nhu GOST cia Lién XO truée day, tigu chudn cla Hi ding tuong trg kinh t& ci (ST SEV), d6ng thdi nuéc ta cing bat ddu nghién ctu 4p dung cdc tiéu chudn cia T6 chic tiéu chudn hdéa Quéc té (ISO). h) Thyc hign sy th6ng nhét héa trong thiét ké. Nh’ sy thong nhét hda, tic la kha nang sit dung voi s6 lugng t6i da cd thé céc chi tiét méy va bo phan méy cé cing quy c4ch kich thuéc va cdc yéu t6 cing loai, vat ligu va phOi cing loai dé ché tao céc chi tiét dé, s6 lam giém dugc thdi han va gié thanh thiét ké, ché tao san pham, don gian va ha gid thanb st dyng cing nhu sifa chita. Thi dy théng nhét héa médun cia rang 88 gidm duge danh myc dao cét, thing nhét héa bé mat lap ghép sé giim duge danh myc calip kiém tra, théng nhét hda ‘cdc chi tiét ghép cd ren sé lAm giém duge bO chia van v.v.. 7 Nhu vay cfing nhu tiéu chudn hda, théng nhét hda cé téc dung nang cao cfc chi tigu kinh té - kd thudt cia két cdu. Ngudi thist ké cfin thyc hign nguyén t&c thong nh&t héa trong t&t cA céc giai doan thiét ké. Phan t{ch lan cudi cdc két cfu theo nguyén tée thing nhét héa duge tién hanh sau khi hoan thanh cdc ban vé lp. Lic nay cfn xem xét ching han nhu loai va kich thuéc 6 lan, mOdun bénh rang, céc chi tiét lp ghép, kich thuée cdc bé mat l4p ghép, vat ligu v.v.. Néu trong thiét ké sit dung nhiéu phuong 4n cia mot yéu t6 nao dé, thi dé thugn tie¢n hay lap céc ban ké, chang han ban ké céc chi ti6t od ren ding dé l4p ghép cho trong bang 1.1, ban ké cfc kich thuée ldp ghép ghi trong bang 1.2. Bang 1.1 $6 lugng tinh theo don vi ‘Ten chi tiét va - l4p ghép 86 higa tiéu chudn Kich thuée ae Tong s6 1 2 3 4 | Buléng, TCVN1889-76 | M8 x 40 8 18 12 = | eset | M8 x 45 4 2 - - 6 M10 x 50 | 6 10 8 6 30 M12 x 50 | - - 2 > 2 Bulong, TCVN 1890-76 | M10 x 50 | - 6 - : 6 Véi quan diém th6ng nhat hoa va khong gay hau qua xéu dén chat lugng két cfu va do bén cia méi ghép nén thay thé cdc bulong M8 x 45 (6 chiéc) bang bulong M8 x 40 (88 chiéc), thay thé bulong M12 x 50 (2 chiéc) bing buléng M10 x 50 (30 chiéc), thay thé cdc bulong nila tinh ddu sdu canh nhé M10 x 50 theo TCVN 1890-76 bing buléng nia tinh ddu sdu canh nhd M10. x 50 theo TCVN 1889-76 (80 chiéc). Cang vay, néu cd thé duge, nén thay thé kich thuée @50f7 (gap 1 lan) bang kich thuée 5018 (gap 11 én) - xem bang 1.2. Bang 1.2 Kich thuée S6 lugng tinh theo don vi lép ghép ‘Téng 86 1 2 3 4 50H7 4 - 2 6 12 50H8 2 4 2 - 8 5017 - - 1 - 1 50/8 3 4 4 - ll Sau khi thay déi céc yu t6 két cfu theo quan diém théng nhdt hda, cn sita chita ban vé tuong ‘tng va ghi lai ban ké cdc chi tist lp ghép va cdc kich thuéc l4p ghép vao thuyét minh. i) Lya chon mét céch cd can cit cdc kidu lMp, dung sai, c&p chinh x4c va cp do nhdém bé mat chi ti6t. Can ctf 6 day la anh huéng cia cdc yéu t6 vita néu dén tinh chat hoat dong va sit dung cia san-phéim va kha nang céng nghé thyc t& cia noi ché tao. Ti mi hon vé v&n dé nay cd thé xem trong phdn III, myc 19 va 20 cia tai ligu nay. k) Boi tron tét cdc yéu t6 lam viée trong diéu kién ma sét (6 lan, co céu din hu6ng, an khép bénh rang va truc vit...) nham dam bao tu6i tho, chi, tiét khong bi mdn truéc thdi han quy dinh, khong xay ra hién tugng tréc 16 hogc dinh bé mat tiép xtc. Dam bao b0i tron t6t khong chi bang do tin cay cla hé th6ng bdi tron ma cin bing chét lugng cia vat liéu boi tron. Thyc-t® cho'thdy chon dung ch&t bdi tron cd thé nang cao tuéi tho chi tiét may lén vai In. 10 1.3. TAL LIEU THIET KE (THEO TCVN 3819-83) Céc h6 so lign quan dén qué trinh: tinh todn thiét ké méy duge goi 1A tai ligu thiét ké, bao gém céc ban vé' va tai ligu bang chi, x4c djnh thanh ph4n va cfu tao sin phém v6i ndi dung céin thiét dé nghién citu hode ché tao, kiém tra, nghiém thu, sit dung va sia chita san phdm. Tai ligu thiét ke duoc chia thanh céc dang sau day : - Ban vé (ban vé chi tist, ban lp, ban chung, ban lép dat...) ; ~ Bang ke ; ~ Ban thuyét minh ; ~ Diéu kign kd thuat 5 Va cée tai lieu khéc lien quan dén sit dung, sia chia, bdo duong méy v.v.. 1.3.1. BAN VE Yeu céu co ban d6i véi cfc ban vé cho trong TCVN 3826-83. Kich thuéc gify vé theo TCVN 2-74, ghi trong bang 1.3 Bang 1.3 Ki hiéu 44 (A0) 21 (AN) 22 (A2) 12 (A3) 11 (A4) | Kich thuéc, mm |1189 x 841| 594 x 841 | 594. x 420 | 297 x 420 | 297 x 210 Ban vé l4p va ban vé ché tqo thudng duge vé v6i tl i¢ 1: 1. Véi céc ban ve chung cing nhu ban vé ché tao céc chi tiét cd kich thuéc 16n (chdng han vo hOp- gidm t6c) 6 thé si dung mOt trong céc ti 1é thu nhé sau day: 1:2;1:2,5;1:4;1:5; 1:10; 1:15; 1:20; 1:25; 1:40; 1: 50: Dé thé hién céc yéu t6 két cfu nhé (ranh thodt d4 mai, géc lugn...) cd thé sit dung mot trong céc ti 1¢ phdng to sau day: 2:154:15;5:15 10:1; 20:1; 40: 2; 50: 1. $6 lugng céc mat cét chi nen di dé dién ta hon toan két c&u cha cAe chi tist hoae bo phan méy. Khung ten ban ve (theo TCVN 3821-83) Khung tén duge dat 8 phia dudi, géc bon phai ban vé. Theo TCVN 3821-83, ngoai khung tén con ding khung phy va t6ng s6 6 trén hai khung nay lén dén 29, dé ghi 29 noi dung khée nhau. V6i thiét k& m6n hoc, thiét ké t6t nghiép va trong trudng hop cfin ghi don gidn, cd thé stt dung khung tén cho trong bang 1.4, 6 dé khong ghi khung phy va luge bét mot s6 6. Noi dung ghi trong céc 0 cla khung ten (96 cba 0 ghi trong dau ngoge don) nh sau (ngoai 8 noi dung’ da ghi truc tiép tran khung tén) : 1 - Tén goi san phdm (thi du: hop gidm t6c ; banh rang...) ; 2 - Ki hiéu ban vé ; dang hé th6ng céc con s6 dé ki hiéu. Thi dy trén ban vé chung ghi 03.06.01, thi ki higu nay biéu thi : 03 ~ s6 dé thiét ké, 06 - 96 phuong An, dW 01 - ki higu ban vé chung ; hoae néu trén khung tén cla ban vé lap hOp gidm t6c ghi 03.06.02 thi con sé 02 - ki higu hop giam téc trén ban vé chung ; 3 - Kf higu vat ligu chi tiét (chi ghi 6 nay trén ban vé chi tiét) ; 4 ~ $6 thi tu cia tw (d6i véi cdc tAi ligu thiét k6 chi cé mot ta thi 6 nay dé tréng) ; 5 - $6 lugng chung ciia cdc ban vé (chi ghi 6 nay vao to’thi nhat cia tai liéu thiét ke) ; 6 = Ten trudng va lép sinh vién ; 7 - Ten san phém theo déu dé hodc dé tai thiét ké. Trong 6 "kh6i lugng" ghi kh6i lvgng san phém tinh bang kg ma khong ghi don vi do Khung tén nay thong nb&t cho tét cA cdc loai ban vé. Khi ding khé gidy 11 (Ad) th Ktiung tén duge dat 4 canh ngén cia ta gidy. Batig 1.4 (7) | (2) SE Uday [nar aeng | 7a 1 7 23 5 110. niga =f [chat ning [Ro va fer [ony si Ta (4) [Soe 20 <5) re 58 (6) Bang 1.5 So a Ky higu Tén got wong] Vat liéu Ghi chil & Ben vi lép _ chi tig [ _| [ Chi ti@h tiéu chudh f ‘| (7) (737) | SL Reamer rare nga a [sw (5) THIBE Re ~| 20 aa deat ——— ~ (1) 2 Duyet a =) 1.3.2. BANG K& (theo TCVN 3824-83) - Bang 1.5, Bang ké duce ghi trén khd gidy 11 (A4) cho titng don vi lap, t6 hop va b6 (tai ligu). Thong thutng bang ké bao g6m : tai liéu, t6 hgp, don vj lap, chi tiét, san phdm tiéu chudn, sin phdm khdc, vat ligu va bO tai liu kém theo (tai ligu st dung, l4p dat, thay thé, dy phong, dung cu va phy ting, bao géi...). Tuy nhién theo TCVN 3824-83, tay theo céu tao cia sin phém, cs thé bé bét cdc noi dung trén. Véi cdc thiét ké mon hoc, ghi bang ké theo méu trén bang 1.5, g6m ba nOi dung : don vi lp, chi tiét va san phdm tiéu chudn. ‘Trong phén "Don vj lép" va "Chi tiét” ghi theo thi ty trong bang chit cdi ten goi cia don vi lép hode chi tiét. ‘Trong phan "San phém tiéu chudn", trudc hét ghi tén cdc sin phém theo tiéu chudn Nha nwéc sau dé dén tiéu chudn nganh. Trong pham vi titng loai ti¢u chun, ghi lén lugt tén cdc sin phdm cing loai (chang han 6 lan, chi tiét ghép bang ren...). Trong pham vi cia loai san phdm, ghi tén goi sin phém theo van chit cdi (thi du bulong, vit, vit cAy...). Trong cing mot tén goi sin phém ghi lén lugt theo ki hiéu chi thi tu tigu chudn tang dén va sau cing theo tht ty tang dén cia cde thong sO hoae kich thuée co ban (thi dy momen d6i voi khép ndi, duéng kinh d6i véi bulong...). Ghi cdc cOt trén bang ké nhu sau : a) Trong c6t "Vi tri" ghi sO thi ty cde phn cfu thanh sin phdm (chang han céc chi tiét trong hop gidm téc) dutge lp trong bang ké (ghi theo sO thi tu da ghi tren ban vé cdc don vi lip). b) Trong cot "Ki higu" ghi ki higu ban vé c4c phén cfu thanh san phém (chang han ghi 03.06.02.01 - ki higu ban vé banh rang trong hop gidm t6c, dé s6 3, phitong an 6). Trong phan "Sin phém tigu chudn" khong ghi edt nay. c) Trong edt "Ten goi" ghi ten sin phém. Riéng phén "San phém tiéu chudn" con ghi them k{ higu quy wéc tuong ng véi tieu chudn (chang han ghi : bulong M12 x 50.86 TCVN 1890-76). d) Trong cot "S6 lugng" ghi sé lugng céc phén cfu thanh cia sin phdm duge lap bang ke. e) Trong cét "Vat liéu" ghi ki higu vat liéu theo 'TCVN vé vat liéu. g) Trong c6t "Chi thich” ghi céc chi din phy nhim. tao diéu kién thuan lgi cho vige lap ké hoach va té chitc sin xudt sin phém. Phan khung tén phia duoi bang ghi (bang 1.5) vé co ban gi6ng céch ghi céc 0 6 khung tén ban vé, chi khéc 6 chd khong cd 6 (3), trén 6 4 ghi s6 thit ty cia td bang ké (néu bang ké chi cd 1 t& thi khéng ghi 6 nay) va trén 6 5 ghi sé lugng chung cia cae bang ké. Cac ta cha bang ke duge dong thanh t4p riéng hoae ghép voi thuyét minh 1.3.3, BAN THUYET MINH Trén co sé cdc tai liéu ghi chép trong qué trinh thiét ké va sau khi da hoan thanh cdc ban vé, ngudi thiét ké tién hanh viét thuyét minh. 13 Noi dung thuyét minh bao g6m : a) Muc luc. b) Cac s6 ligu ki thuat phuc vu cho dé tai thiét ké (d6i voi thiét ké mOn hoc 1a déu dé thiét ké). + c) Phan tich va trinh bay co sé cia so dé co c&u da duge chon (sinh vién thiét ké sé thuc hién noi dung nay néu mu6n’ thay déi so d6 hé th6ng din dong da cho trong dau dé thist k6). d) Tinh todn dong hoc va tinh lyc co cfu : tinh cOng suét cén thiét, chon dong co, tinh ti s6-truyén chung va phan phéi ti sO truyén chung cho cdc cp, tinh céng sudt va momen téc dong lén céc truc. e) Tinh todn thiét ké céc chi tiét may va bo ph4n méy, bao gém : chi tiéu tinh ton, chon vat liéu va x4c dinh tng sudt cho phép, tinh thiét ké va tinh ki€ém nghiém. V6i ¢6 4n mon hoc chi tiét may, ndi dung nay bao g6m : tinh cdc bd truyén, tinh thiét ké truc, chon 6 lan, tinh cdc yéu t6 cia vo hop giam t6c, chon khép n6i va vat ligu béi tron. g) Lap bang ghi cdc chi tiét tiéu chudn (6 lan, chi tit ghép cd ren...), thOng ké céc méi ghép véi kich thu6c danh nghia va sai léch giéi han, trén co sd dé va d6i chiéu véi cde you céu vé thOng nhét hda trong thist ké, giam.bét ching loai va quy cdch cic m6i ghép va chi tiét titu chuén (xem diém 7, myc 1.2.2). Nhin chung thuyét minh cfin trinh bay déy du va sic tich co sé cia phuong phép tinh, céch Iya chon céc thong s6, két qua bang s6 va cc tai ligu tham khéo. Thuyét minh duge viét trén khé gidy 11 (A4) hode trén gidy viét hoc sinh khé 270 x 180 (d6i véi thiét k& mén hoc), duge déng bang bla cing, ngoai bia ghi céc noi dung, chang han nhu : ‘Trudng Dai hoc Bach Khoa Ha Noi Thuyét minh Dé 4n mon hoc Chi tiét may Sinh vién... - Lép... Gido vien huéng dén... Ha Ni 200 2. DONG CO’ DIEN Chon dong co dién dé din dong may mde hoge cdc thiét bj cng nghé 1a giai doan dau tién trong qué trinh tinh toan thiét ké may. Trong trudng hgp ding hop giam t6c va dong co biét lap, viéc chon dung loai dong co anh huéng rat nhiéu dén vie lya chon va thiét ké hop gidm t6c cing nhu céc bd truyén ngoai hop. Mu6n chon dung dong co cén hiéu rd dac tinh va pham vi st dung cia titng loai, déng thdi céin ché ¥ dén cdc yéu cfu lam viéc cy thé cia thiét bi cfin duge din dong. 14 2.1. CAC LOAI DONG CO DIEN 2.1.1. DONG CO DIEN MOT CHIBU (kich ti mac song song, n6i tiép hoc hén hop) va hé th6ng dong co - méy phét (ding dong din kfch ti diéu_chinh) cho phép thay 6i tri 86 cia momen va van t6c géc trong mot pham vi rong (3: 1 dén 4 : 1 d6i véi dong co dign mOt chiéu va 100 : 1 d6i v6i dong co - méy phat), dam bao khéi dong m, ham va dao chiéu d& dang, do dé dugc ding rong rai trong céc thiét bj van chuyén bang dién, thang méy, méy truc, cdc thiét bi thi nghiém v.v.. Nhuge diém cia ching 1a dat, riéng loai dong co dign mot chiéu lai khé kiém va phai tang them vn dau tu dé dat céc thiét bj chinh liu. 2.1.2. DONG CO DIRN XOAY CHIEU Bao g6m hai loai : m6t pha va ba pha. Dong co mot pha cd cong sudt tuong déi nhd, cd thé mAc vao mang dif chigu sng, do vay ding thuan tién cho céc dung cy gia dinh, nhung hiéu sudt thap. Trong cong nghiép sit dung rong rai dong co ba pha. Ching gém hai logi : d6ng bd va khong déng bd. . Déng co ba pha ddng bO cd van t6c gdc khong d6i, khong phy thudec vao tri s6 cla tai trong va thyc t€ khong diéu chinh duge. So véi dong co ba pha khong d6ng bo, dong co ba pha déng bO cé wu diém hitu sudt va cosp cao, hé s6 qué tai l6n, nhung cd nhuge diém : thiét bj tuong d6i phitc tap, gid thanh tyong d6i cao vi pbai co thiét bj phy dé khdi dong dong cv. VI vay dong eo ba pha déng b6 duge sit dyng trong nhitng trudng hgp higu'sudt dong co va tri 86 cosp cé vai trd quyét dinh (thf dy khi yeu cfu cOng sudt dong co lén - trén 100kW, lai it phai md méy va ding méy) cing nhu khi cin dam bdo chat ché trj 86 khong déi cia van t6c géc. Dong co ba pha khong dong 60 g6m hai’ kiéu : roto day quan va roto ngén mach. Dong co ba pha khong d6ng bd roto day qu&n cho phép diéu chinh van. t6c trong mot pham vi nhé (khodng 5%), cd dong dign mé méy nhé nhung hé s6 cong suat (cosp) thdp, gid thanh cao, kich thuéc l6n va van hanh phttc tap, ding thich hop khi cin diéu chinh trong m6t,pham. vi hep dé tlm ra van t6c thich hgp cla day chuyén cong nghé d& duge lap dat. Dong co ba pha khong déng bo roto ngén mach co wu diém : két cu don gidn, gid thanh tuong d6i ha, d& bdo quan, lam viée tin cAy, cé thé méc tryc tiép vao ludi dién ba pha khong cfin biém déi dong dign. Nhuge diém cia nd la : higu sudt va hé 96 cong sudt thap (so v6i dong co ba pha déng bo), khong diéu chinh duge van t6c (so véi dong co mot chiéu va dong co ba pha khong d6ng b0 roto day qu4n). Nhd c6 nhiéu uu diém co ban, dong co xoay chiéu ba pha khong d6ng bp roto ngéin mach duge sit dung rat phé bién trong céc nganh cong nghigp. Dé din dong céc thist bj van chuyén, bang tai, x{ch tai, thing tron v.v.. nén sit dung logi dong co nay. 15 2.2, DAC TINH Ki THUAT CUA DONG CO DIEN Cae thong 66 Ki thugt cia dong co dign xoay chiéu ba pha khong déng bo roto ngdn mech cho trong céc bang P1.1 dén P1.3, (Phy luc) cdn kich thuéc lép dat cia céc dong co nay ghi trong céc bang P1.4 dén P1.7. Ngoai tri sé cha cong suft dac trung cho kha nang tai cia dong co dién, cfin luu ¥ céc thOng s6 sau day : a) S6 vong quay dong bb $6 vong quay déng bd cia dgng co khong déng'bd, duge xéc dinh khi dong co chay kh6ng tai theo céng thifc sau : . ny, = 60fip (2.1) trong dé : f - tfin s6 cla dong dign xoay chiéu, Hz (thung hay sit dung f = 50 Hz) ; P - 86 doi cue. Khi 6 tai t6c dQ cla dong co gidm xuOng. Sy gidm sO vong quay cla dong co dién duge dac trung bing dQ trugt s, tinh theo cOng thite : ib . 8 = 100% (2.2) Bap trong dé : n 1a s6 vong quay thy cia dong co tng voi tai trong da cho, Tuong tng v6i ch dQ sit dung danh dinh cla dong co ta co sé vong quay danh nghla ng, va momen danh nghla T,,. V6i ché do 1am viée danh djnh, dong co cé thé lam viéc lau dai ma khong bi nong, trong khi dé tri s6 cla higu sudt gén bang tri 7 Tr s6 cue dai. Khi md may (n = 0) eo f. dong co sinh ra momen khdi dong ty bd Ty (d0 trugt cyc dai s = 1) - xem My Kt FH h2.1, Tuy theo céch khdi dong, Ta momen quay cla dong co lic déu tang Ién dén Tiyax (Ung voi 36 vong a a ar a quay t6i han n,,) sau dé gidm dan dén momen cta tai trong lam viée (chang han dén Ty, ting voi ny,) hoge gidm dfn dén 0 tng voi ny, (Ichi dong co chay khong tai). Doan ti T = 0 (chay khOng tai) dén T,, gn nhu dung thang, ttic 1A trong giéi han nay momen ti 16 voi d6 trugt hodc dé gidm cia tén s6 quay. ‘Trong cdc bang tra dong co thudng cho trj 86 cba sé vong quay danh nghia dng voi cong sudt P va s6 vong quay déng bo ng, xdc dinh. Vi vay, bén canh cOng sudt, 85 vong quay déng b6 duge ding lam cain et dé chon kich thuéc dong co. Hinh 2.1. Dic tuyén cia dong cd ba pha khong déng b9 roto ngin mach b) Mémen khoi dong va mémen dank nghia Dac tinh cia dong co (quan hé gitta momen dong co T, va 86 vong quay n) duge git nguyén khéng phy thugc vao viée déng co chay khong tai hay cd tai. Khi chay khong tai, tosn bO mémen quay réto chi phi chi dé gia t6c roto va cdc kh6i lugng bi dan : 16 _ 2.3) Tadytd, @3) trong dé:J, = GD?/4g - momen quan tinh cia kh6i lugng roto dohg co ; GD? - momen vo lang ciia réto (xem bang P1.2 Phu luc) ; g - gia t6c trong trudng ; € = dw/dt - gia t6c géc ; J, - momen quén tinh thay thé (momen quén tinh cla cdc kh6i lugng bi d4n thu gon vé truc roto). Chang han d6i vi hé théng trén h.2.2 co thé tinh duge J,, theo cong thie J. J. 2 =s+ 1S 2 2 yy (42) 3 (2.4) trong d6:u,, u)... — ti s6 truyén ti dong co dén céc khoi Ivong quay tuong tng Cong thiéc (2.4) cho thy anh huéng cia khéi lugng quay dén luc quén tinh cia hé théng giam ti 1¢ véi binh phuong cua ti s6 truyén. TW, 5% Sou, Chang han khi Jy = Jy u, = 5, u, = 4 thi anh huéng cia J, sé bang 400 lan nhé hon so vi Jy. Tu dé suy ra rang khi thiét ké cfin dac biet 4 % cha ¥ gidm kh6i lugng quay ldp trén true quay nhanh. Chang han trong trudng hgp ding néi truc dé n6i dong co véi hop gidm t6c thi nén Himk 2.2. So d6 he vA momen quinitinh thay thé chon loai cs kh6i lvgng nhe Khi chay cé tai Ty = THe (2.5) trong dé T = momen xon cia tai trong (momen tai). Chi y rang khi mé. m4y, mOmen tai khong duge vugt qud mémen khéi dong cia dong co (T < Ty) néu khong dong co sé khong chay. Trong cfc bang tra cia dong co déu cho ti s6 Ty/Ty» dé cing 14 mot s6 ligu c&n duge tham khao khi chon nhan hiéu dOng co, vi diéu kién Tam < Tk/Tan (2.6) trong 46:T,,,, — momen thé méy cla thiét bj cin din dong. Néu dang lam viée & ché do én dinh nao dé (chang han véi Ty, va ny,) ma dong co bj qué tai vi bt ki If do nao, s6 vong quay cla dong co sé gidm. Mémen qué tai du chi téc dong trong thdi-gian ngén khong duge vugt qué momen eve dai T,,, cla dong co, néu khong dong co sé ditng lai hoac bj chay khi khong kip ngdt nguén hoac gidm tai. Vi vay ngoai ti sé Ty/T,, trong mot s6 bang tra dong co cdn cho tri 86 cia TadTan Khi thiét ké, ding tri 86 cia -T,,,/Ty, d8 kiém tra kha nang qué tai cia thiét bj dam bao diéu kién TyT < Trad Tin (2.7) trong dé: Ty, - momen qué tdi, xudt hign khi thiét bj lam vige. 2.TTTK HEDANDONGCK T1-A DRT 17 THy view.) ahd? a c) Dac tinh ki thudt cia mOt sé déng co Tren bang 2.1 ghi pham vi cOng sudt ting véi céc 86 vong quay d6ng bd khdc nhau cia ba loai dong co # dong co nhan higu DK do nha méy Dign - Co Ha Noi ché tao, dong co nhén hi¢u K do nha may dong co Viet - Hung ché tao va dng co nhan higu 4A do Li¢n X6 (ci) ché tao. : Bang 2.1. So sénh pham vi cong sudt cia céc logi dong co dign 86 vong quay dong Pham vi cng sudt, kW, ca dong co BO ny, (ve/ph) DK K ve 3000 0,6 ... 33 0,75 ... 30 0,09 ... 315, 1500 0,6 ... 28 G75ee1 50). 0,06 ... 315, 1000 0,6 ... 40 - 0,18 ... 200 150 - 0,25 ... 160 600 - - 37 2 110 500 : - 45... 90 Ngoai ra dé cé thé so sénh them mot sO tinh nang khdc, trén bang 2.2 gidi thigu mOt 6 thong s6 cia ba loai dong cd trén day ung voi s6 vong quay déng b6 1a 3000 vg/ph va 1500 vg/ph. Bang 2.2, Thong s6 cia céc logi dong co dign 86 vong quay dong bd ny, ve/ph 3000 1500 Thong 56 Logi dong co Loai dong co DK K 4A DK K 4A KI higu DK 42-2 | K112M2 |4A90L2Y3| DK 52-4 | K160s4 |4a132S4Y3 Cong sust, kW | 2,8 3 3 1 1,5 15 cosp 0,88 0,9 0,88 0,85 0,86 0,86 Th/Tan 1,9 2,5 2,0 1,5 2,2 2,0 Khoi lugng, kg 47 42 28,7 104 94 11 Ti cc bang 2.1, 2.2 va cdc bang P1.1 - P1.6 (Phy lyc) cd thé rit ra may nhan xét sau + - Cée dong co 4A duge ché tao theo GOST 19528-74 thay thé céc dng co ci A2, AO1 va AO2 ndi chung cé Kkh6i ltgng nhe hon khodng 18% so v6i A2 vA AO2, cing d6ng thdi nhe hon so v6i DK va K. Mat khaéc ching cd pham vi cOng suat lén hon va 86 vong quay d6ng bo rong hon so véi DK va K. - Cée dong co K c6 kh6i lugng nhé hon so voi DK va dac bigt cé momen khdi dong cao hon 4A va DK. 18 . 2-TTTKHEDANDONGK T18 2.3. PHUONG PHAP CHON DONG CO Chon dong co dign tién hanh theo cdc bude sau day : - Tinh cong sudt cfin thiét cha dong co ; - Xée dinh so bd 86 vong quay déng bd cia dong co ; - Dya vao cOng suit va s6 vong quay déng bd két hyp véi céc yeu céu vé qué tai, mémen mé may va phuong phép Idp dat dng co dé chon kich thuéc dong co pha hyp voi yeu cfu thiét ké, 2.3.1, XAC DINH CONG SUAT DONG CO Cong suat trén truc dong co di¢n duge xdc djnh theo cong thitc Pa = Pig (2.8) trong dé P., - cong sudt cfin thiét trén truc dong co, kW ; P, - cong sudt tinh toén trén tryc may cong téc, kW ; 1 - higu sudt truyén dong . 1 = Mla (2.9) v6l my 1p 73 1A higu sudt cia cée bd truyén va cla cdc c&p 6 trong hé th6ng din dong, chon theo bang 2.3. Bang 2.3. Trj 86 higu sufit cia céc logi bo truyén va 6 Higu suét 7 cia bg truyén hoac 6 Ten goi Duge. che kin DE hd BO truyén bénh rang tru 0,96 - 0,98 0,93 - 0,95 BO truyén banh rang con 0,95 - 0,97 0,92 - 0,94 BO truyén tryc vit - Ty ham 0,30 - 0,40 0,2 - 0,3 - Khong ty ham voi z, = 1 0,70 - 0,75 a= 2 0,75 - 0,82 234 0,87 - 0,92 BO truyén x{ich 0,95 - 0,97 0,90 - 0,93 Bo truyén bénh ma sat 0,90 - 0,96 0,70 - 0,88 BQ truyén dai 0,95 - 0,96 Mot cap 6 lan 0,99 - 0,995 Mot cap 6 trugt 0,98 - 0,99 Cha thich : Tri 96 hidu sudt cila ede b¢ truytn bank rang cho trong bang tng vdi cép chinh xéc 8 va 9. Khi ding 66 truyén kin vdi cdp chinh xc 6 hode 7 thi tang tri, 26 trong bang lén 1 - 1,5%. Nhu vay mu6n xéc djnh cOng sudt dong co cfin biét cOng suat tinh tosn P,. Tri s6 cla P, va do dé cong sudt cha dong co duge xéc dinh tay thudc vao ch dQ lam vigc cia dong co va tinh chit tai trong, 19 D6i v6i cée dong co lam viéc lau dai, ching han dong co kéo may bom, quat gid, may c&t kim loai, hé th6ng d4n dong bang tai..., tai trong téc dung cé thé Ja tai trong khong d6i hode thay adi. ~ Truong hop wi trong khong déi : Cong sudt tinh todn la cong sudt lam vite trén tryc méy cong tac PL = Py (2.10) Voi céc hé théng din dong bing tai, xich tai thudng biét truéc luc kéo vA van t6e bang tai hoae xich tai, khi dé cOng suat lam viée duge tinh theo céng thitc Fv Py = yo00 (2.11) trong dé:P,, - cong sudt trén truc tang quay hoac dia xich, kW ; F - luc kéo bang tai hoac xich tai, N ; v - van t6c bang tai hoac xich tai, mis. ~ Truong hop tdi trong thay ddi (h.2.3) : Trutng hgp nay nhiét dd dong co tang gidm tay theo sy thay d6i cha 4ai trong, do dé cfin chon dong eo sao cho trong qué trinh lam viée, Iie chay qué tai, lic chay non tai nhung nhiét 49 dong cd dat duge tri sé én dinh. Muén vay ta coi déng co lam viée yéi cong sudt tong duong khong déi ma mt mét ndng lugng do no sinh ’ ra tuong duong v6i m&t mat nang luong do cong s sudt thay d6i (thi dy nhv trén h.2.3) gay nén trong cing mot thdi gian. Khi dé, theo b,2.3 : Mink 2.3. So d6 tai trong thay di : PL = Pig (2.12) Py = Vit, + Pity + PAat, +t, + &) . (2.13) hay Py = Py V2(PyP,)*t/24, (2.14) trong dé:P, - c6ng sudt lén nhft trong céc cong sudt tac dung lau dai trén truc may cng tac, kW ; P, ~ cOng sudt téc dung trong thi gian t,, kW. 2.3.2. XAC BINH SG BO SO VONG QUAY DONG BO Nhu da biét, véi déng ca xoay chiéu ba pha khéng d6ng bo co thé chon s6 vong quay déng bd khéc nhau ing v6i cling mot pham vi cOng sudt : ng, = 3000, 1500, 2000, 750... vgiph (xem bang 2.1 va bang P1.1 - P1.3, Phu luc) Chu y rang khi s6 vong quay déng b6 cla dong co cang tang thi khudn khé, kh6i lugng va gid thanh dong co cing gidm (vi sO doi cue p gidm), trong khi-dé hiéu suat va hé s6 cong sudt (cosy) cang tang. Vi vay ngudi sit dung mong muén ding dong co 6 86 vong quay cao Tuy nhién ding d6ng cd vi s6 vong quay cao lai yéu cfu gidm téc nhiéu hon, tic la phai sit dung hé théng din dong vdi ti sO trayén lon hon, két qua 1a kich thuéc va gid thanh cdc b6 truyén tang lén. Vi vay trong thiét ké nén ph6i hgp hai yéu t6 20 vita néu, dong thdi cfin can ett vao so 46 cia hé thong din. dong cfin thiét ké dé chon 86 vong quay thich hgp cho dong co. Co thé tham khao bang 2.4 du6i day dé. chon ti 86 truyén nén ding cho céc bo truyén cd mat trong hé théng din dong réi dya vao 86 vong quay cia truc may cong téc dé x4c dinh so bO 86 vong quay déng bo cia dong co. Bang 2.4. Ti s6 truyén nén ding cho cfc bo truyén trong hé Logi truyén dong Ti 86 truyén nén ding u Truyén ddng bénh rang tru : 7 - DE ho 4..6 - Hop giam t6c 1 cfp 3... 5 - Hop gidm t6c 2 cap 8... 40 Truyén dong banh rang con : - DE ho 2.3 - Hop gidm t6c 1 cap 24 ~ Hop giam t6c con - try 2 c&p 10 ... 25 ‘Truy6n dong truc vit : - DE ho 15 ... 60 - Hop gidm t6c 1 cap 10 ... 40 - Hop gidm t6c 2 cp truc vit 300 ... 800 - Hop gidm t6c 2 cap truc vit - banh rang ho&e banh rang ~ truc vit 60 ... 90 Truyén dong dai det : - Thudng 24 - Cé bénh cang 4.6 Truyén dong dai thang 8.5 Truyén dong xich 2 B Truyén dong bénk ma sét 24 ‘Tl 86 truyén toan bd u, cia hé thong d&n dong duge tinh theo cong thite Uy = Uyty.ty... (2.15) trong dé u,, up, ug... 1a tl 86 truyén cia ting bo truyén tham gia vao hé th6ng dén dong. 86 vong quay cla tryc méy cong téc (truc tang quay hode dia xich tai) : ny = 60000 vxD) (2.16) hoac my = 60000 v/(zt) (2.17) trong dé = v ~ van t6c bang tai hose xich tai, m/s ; D - dudng kinh tang quay, mm ; z ~ 86 rang dia xich tai ; t - biéc xfch cia x{ch tai, mm. Tu u, vA n,, c6 thé tinh duge sé vong quay so bd cia dong co : Dg, = My.t, (2.18) 21 . CHON QUY CACH DONG CO- Dua vao cing sudt cén thiét tinh theo (2.8) va sé vong quay so bd cla dong co tinh theo (2.18) két hop véi céc yéu cu vé momen’ md may va phiong php lap dat dong co dé chon quy céch dong co trong cée bing Pl.1 ... P1.7, Phu luc Dong co duge chon phai cd cong sudt Py, va s6 vong quay déng bO théa man diéu kien; Py. > P, «en (2.19) Dg, = Bsp| déng thdi cé mémen mé méy thda man diéu kién (2.6) : Vom < Ty/Tyy mn Trong céc bang P1.1, P1.2 va P1.3, Phu luc, ghi cdc thong s6 ki thuat cla dong co Auge chori, bao gém cong sudt, sé vong quay danh’ nghia, hé sO obng suat, Ty/Ty,, va kh6i lugng dong. co. Dudng kinh truc dong co va cdc kich thuée lap dat ctla déng co tra trong bang P1.4, P15, P1.6 hoac P1.7, Phy luc, tay thudc vao phudng phdp 4p dat dong co, phi hop v6i hé théng dan dong. 2.3.4. TRUONG HOP DONG CO LAM VI£C NGAN HAN Chon dong co cho trudng hgp lam viée ngén han thudng tién hanh nhu sau : xéc dinh cong sudt can thiét cha dong co va thdi gian lam vite thye té cia thiét bi réi ket hop véi diéu kign qua tdi va mé may d8 chon dong co. A 2 5 ‘Tai trong tac dung 6 thé khong déi hoac thay déi nhu trén hinh 2.4, 1, Trutng hop dong co chi lam viéc trong mot thi gian ng&n véi tai trong khong déi : sau do nghi rat lau, chang han dong co dé din dong hé théng ddng mé cita cng cia cfc cong trinh thay loi. O day trong thoi gian lam viée dong co chua kip nong téi mét nhiét do xdc dinh, con Hink 2.4. So didi tong 468i vai Khi ding thi dé thoi gian dé ngudi bingenhi¢t do dong co lam vige agin han mi truéng xung quanh. Cae dong co nay duge san xuft chuyén ding, cd kha nang qué tai 16n va co cong sudt ting voi thdi gian lam viée xéc dinh (10, 15, 30 va 60 phit). Trong truéng hop nay céng sudt dong co duge x4e dinh theo cong sudt tinh todn gin voi dO dai thdi gian lam viée : P= Py (2.20) voi P,, - cong sudt lam viée tng véi thdi gian 10, 15, 80 hose 60 phiit, 22 2. Trudng hop dong co lam vige ng4n han véi tai trong thay d6i': con goi la ché dd ngén han lap lai (h. 2.4). O day dong co lam viée theo chu ki’: 1am viéc - nghi - lam ‘vic. Trong lic lam viée dong co chua kip ndng dén nhiét dO xéc dinh, lic nghl lai chua kip nguOi dén nhiet do moi trugng xung quanh, ching han cfc dong co kéo tdi, dong co ding cho cén truc, may nang... Ché do ngén han lap lai duge dac trung bdi do dai lam vige tuong déi, tic la tl s6 cia thdi gian lam viée cia dong co trén thdi gian cia mot chu ki lam vie (ts%) : ty ty ts% = —~ 100 = ——~— 100 (2.21) tex 1 tt, +ty trong dé:t, = t, +t, - thdi gian lam viée ; ty - thdi gian nghi ; t, ki (xem h. 2.4) DE lam viée theo ché dd nay, dong co cing duge ché tao chuyén ding cd kha nang qué tai lén va mémen quén tinh nhé voi cdc dO dai lam viée tuong déi la 15, 25, 40 va 60%. Tri s6 cia ts cang nhé, cOng suat dong co cang lén. Trong trudng hgp nay, cong sudt tinh toan dugc xéc dinh theo cOng thitc © ick ~ thoi gian chu = Pig Visits, (2.22) ‘vi Pig = Vet, + Po yt, + ty) (2.28) trong d6:P,, ~ cOng suat tong duong, kW ; ts, - tri s6 thuc cia ts theo d6 thi tai trong (thi dy h.'2.4) : : t, +t, ty 1 ts; = ——. 100 = “100; 1 ty Ft, - to tex. ts, - tri s6 cia ts tiéu chuén géin ts, nhat (bang P1.8, Phu luc) Trung hop ts; > 60%, ddng co duge coi nhu lam viéc trong ché d6 dai han véi tai trong thay déi. 3. Chon dong co : - Trudng hgp tai trong khong déi : Sau khi xéc dinh duge cong sudt cfin thiét cia dong co theo (2.8) (2.10) va (2.11), hay chon trong bang P1.8, Phu luc, théi gian lam viée tiéu chuén gén nhat véi thdi gian lam viéc thuc té dé chon dong co. Dong co duge chon phai dam bdo diéu kign Pee td Pe 1, < Teg (2.24) trong dé Py, 1a cong sudt dong co tuong ting v6i thdi gian lam viée tiéu chun da chon ; Ty — momen cyc dai cia dong co ting voi Py, (bang P1.8, Phu luc) ; T, mémen qué tai xudt hién khi thigt bj lam viée. ~ Trudng hop tai trong thay déi : Sau khi xdc dinh duge cong sudt cfin thiét cha dong co theo (2.8), (2.22) va (2.23), tinh ts, theo (2.21), chon ts, gan nhdt véi ts, va dua vao cOng sudt cfin thiét dé tra dong co trong bang P1.8, Phu luc. Dong co duge chon phai cd cong sudt Py, ting vi ts, d9 chon VA Ty ttiong tng, théa man diéu kign (2.24) 23 2.3.5. THE DU Chon dong co dién-dé dan d6ng xich tai theo so d6 trén hinh 1.1 v6i cdc s6 ligu sau : lye kéo xich tai F = 11000N, van t6c xich tai v = 0,4 m/s, bude xich t = 80mm, 86 rang dia xich z = 10 ; Tyy/T = 1,4. TAi trong tinh. Gidi : 4. Tu cong thie (2.8), (2.10) va (2.11) ta cd Fy _ 1000.04 ct ~ 10007 ~ 1000: 0,84 trong U6 theo cong thitc (2.9) P, = 5,238kW 1 = Ka Terie or = 9,99-0,99°.0,977.0,93 = 0,84 vi ny — higu sudt n6i truc di dong ; 7, - higu sudt 1 cAp 6 lan ; 7,, - higu suat 1 cap bénh rang trong hop gidm t6c, d day cfn luu ¥ rang sau khi phan doi, dong cong sudt lai duge nh4p lai nén chi tinh hiéu sudt cho mét cap bénh rang 6 c&p phan doi ; 7x ~ higu sudt bd truyén xich ; 7, - higu sudt 1 cAp 6 trugt, tri sé cia céc hiéu suat trén tra theo bang 2.3. 2. Theo cOng thie (2.17) : ny, = 60000 vit) = 60000.0,4(10.80) = 30 vg/ph 3. Tir bang 2.4 chon ti s6 truyén cia hOp gidm t6c binh rang hai c&p wu, = 20, i, = 2,2, do dé sO vong quay so bd cia dong ca theo (2.18) : Rey = Dy, = 30.20.2,2 = 1320 vg/ph Chon 86 vong quay déng bd cla dong co ng, = 1500 vgiph 4. Theo bang P1.3, Phu luc v6i P, = 5,238kW va ny, = 1500 vg/ph ding dong co K132M4 c6 Py, = 5,5kW, ng, = 1445 vglph ; Ty/Tyn = 2 > Tg/T = 14. 3. HOP GIAM TOC VA TINH TOAN DONG HOC Hf DAN DONG CO KHi Trong céc hé din dong co kh{ thudng sit dung cfc bd truyén banh rang hoac truc vit dudi dang mot té hop biét lap, duge goi la hép gidm t6c. Hop gidm t6c 1A co cfu truyén dong bang an kh6p truc tiép,'od ti sO truyén khong d6i va duge ding d@ gidm van t6c gée vA tang momen xodn. Mét loai co cu tuong ty nhung duge ding dé tang van téc géc va giam mémen xodn duge goi 1a hop tang téc. Tuy theo ti sé truyén chung cia hOp gidm téc, ngudi ta phan ra : hop gidm t6c mot c&p va hop gidm t6c nhiéu cép. ‘Tay theo loai truyén dong trong hop gidm t6c phan ra : hOp gidm t6c bénh rang try ; hOp giam t6c banh rang cOn hoac cOn ~ try ; hOp gidm t6c truc vit, true vit - 24 banh rang hoac banh rang - truc vit ; hop gidm téc bénh rang hanh tinh ; hop giam t6c banh rang sdng va dong co - hop gidm t6c. Hop gidm t6c duge sit dung rong rai trong cdc nganh co khi, luyén kim, hda chat, trong cong nghiép dong tau v.v.. Dudi day trinh bay céc loai hOp giam t6c thv@ng ding, phuong phap phan phoi ti s6 truyén trong hop giam t6c nhiéu cp va tinh todn dong hoc hé dan dong co khi. 3.1, CAC LOAI HOP GIAM TOC 3.1.1. HOP GIAM TOC BANH RANG TRU Hop gidm t6c baph rang tru duge ding rong rai hon cA nh¥ cdc uu diém : tudi tho va hiéu suat cao, két cfu don gidn, co thé sit dung trong mét pham vi rong cia van t6c vA tai trong. Loai rang banh rang trong hop gidm téc cd thé la : thang, nghiéng hoac chit V. Phan lén cdc hop gidm t6c c6 cong dung chung ding rang nghiéng nhd kha nang tai lon hon va van t6c lam viée cao hon so véi rang thing. Banh rang chit V do ché tao phic tap nén it st dung hon, chi yéu trong trugng hop tai nang va khong cho phép lye doc truc én téc dung én 6. $6 cap cia hOp gidm tée dude chon tiy thudc ti s6 truyén chung cia hop. 1. Hop giam t6éc banh rang tru m6t cfp (h.3.1.2) duge sit dung khi ti s6 truyén u < 7+ 8 (néu ding banh rang tru rang thang thi u < 5). Néu ding ti s6 truyén 1én hon, kich thuée va khOi Iugng hop gidm t6c mot cp sé lén hon so véi hop gidm t6c hai cfip. 2. Hop giam téc bénh rang tru hai cp (h.3.1b, c, d, e) duge si dung nhiéu nhét, ti s6 truyén chung cia hop gidm t6c thudng bang tit 8 dén 40. Ching duge b6 tri theo ba so dé sau day : a) So dd Rhai trién (h.3.1b) : Hop gidm t6c kiéu nay don gidn nh&t nhung cd nhuge diém 1a cdc banh rang b6 tri khong d6i xing voi cdc 6, do dé lam tang sy phan b6 khong déu tai trong trén chiéu dai rang. Vi vay cin cha y thiét ké truc di cting, dac bigt la trong trugng hgp cde binh rang duge nhi¢t luyén dat dO rdn cao va chju tai trong thay déi,‘vi khi dé ‘kha nang chay mdn cia banh rang rat kém. Tuy nhién vi két cfu don gian nén logi so dé nay duge st dung nhiéu trong thye té. 6) So dd phan doi (h.3.1d, e) : Cong sudt duge phan doi 6 c&p nhanh (h. 3.1d) hoac c&p cham (h.3.le), trong dé hop gidm téc phan d6i c&p nhanh duge ding nhiéu hon ‘Véi két cdu nay, cdp cham chiu tai l6n hon cs thé ché tao véi chiéu rong vanh rang khé lén (y,, 2 0,5) nhd vi tri banh rang d6i xting voi céc 6 cd thé khdc phyc su phan b6 khong déu tai trong trén chiéu rong vanh rang. DE tai trong phan b6.déu cho céc cap bénh rang phan d6i, ngudi ta ding hai cap banh rang nghiéng co goc nghiéng lén (8 = 30... 40°) va huéng rang nguge nhau (xem h.8.2), déng thdi trong hai truc mang cap banh rang phan d0i, chi mot truc duge cb dinh d6i vdi vd hOp, cdn tryc thit hai duge dat trén 6 tuy dong (xem myc 13, phan ba, tap hai) cho phép truc nay tiy ¥ di dong doc truc. Néu cée 6 cla ca hai truc déu 25) la 6 c6 dinh thi do sai s6-khéng tranh khdi vé ché tao va lap ghép, cOng sudt sé phan b6 khong d6u cho cdc cap banh rang cia cp phan doi. Hink 3.1, Cac loai sd dé hop gidm te Thudng dat 6 tay dong 6 g6i dé chju tai nhé hon. Kinh nghiém st dung cho thay sai s6 ché tao cd thé lam cho truc di chuyén vai milimet, vi vay dé gidm mdn bé mat l&p ghép giita 6 va vo, thusng ding 6 dia tru ngdn dé co ng&n chan trén vong trong Yam 6 tay dong (xem h. 3.2) hodc ding 6 trugt. Trong hép gidm t6c phan doi cip phanh: (h. 3.2), banh rang cia cp cham cs thé dugc ché tao véi rang thang, rang nghiéng hoac rang chi V. Trusng hop ding rang thang hodc rang nghiéng thi 6 cia truc cham la 6 c6 djnh, cdn khi ding rang chi V, 6 cua truc cham la 6 tay dong. Khi chon so d6 b6 tri 6 lan cdn phai dam bao sao cho tai trong doc truc khong duge cfm bang 6 cap rang ké bén, khong duge tac dong vao truc tay dong cia cfip phan di (hoae bd truyén bénh rang chit V) néu khong thi sy can bang cia tai trong 26 doc truc 4 cfip phan doi s& bj phd vd va cong sudt sé phan b6 khOng déu cho céc cap banh rang phan d0i nay. Vi thé, néu 6 hop gidm t6c phan doi cp cham (h.3.1e) sit dung rang nghiéng cho bQ truyén bénh rang cép nhanh thi 6 cia truc 1 va 2 (cp nhanh) 1a 6 c6 dinh cdn 6 cia truc 3 1a 6 tay dong. Cung v6i If do dd, 6 hop giam t6c trén h.3.2, ding 6 c6 dinh cho tryc 2 va 8 con 6 cia truc 1 la 6 tiy dong. Tr A Hinh 3.2. Hop gidm t6c phan doi ofp nhanh So véi sa d6 khai trién, so d6 phan doi cs uu diém : ~ Tai trong phan b6 déu cho cée 6 ; - Giam duge sy phan b6 khong déu tai trong tren chiéu rong vanh rang nbd cdc banh rang duge b6 tri doi xting d6i voi cdc 6 ; - Tai cdc tiét dién nguy hiém cia tryc trung gian (truc 2) m6men xo4n chi tuong ting véi mOt nia cOng sudt duge truyén t6i tryc. Nh céc uu diém trén, hOp gidm t6c ‘loai nay néi chung cé thé nhe hon khoang 20% so voi hop gidm t6c khai trién. Tuy nhién hop gidm t6c phan dOi lai cd nhuge diém 1a chiéu rong cia hop tang, c&u tao bd phan 6 phic tap hon, 86 lugng chi tiét va kh6i lugng gia cong tang. ¢) So dd dong truc (h.3.1c, g, 1 va-h.3.3) : Loai nay cd dac diém la dudng tam cia truc vao va tryc ra tring nhau, nhd dé cé thé gidm bét duge chiéu dai cia hop giam t6c va nhiéu khi gitp cho vige b6 tri gon co cfu (xem hinh 3.4). Tuy nhién so d6 déng truc cé mot s6 nhuge diém sau : - Kha nang tai cla cp nhanh khong ding hét vi, tai trong tac dung vao c4p cham Ién ‘hon khé nhiéu so véi cp nhanh (T, = u,T, véi T,, T, lén lugt 1a momen xo4n trén cp nhanh va c4p cham, u, - ti s6 truyén cép nhanh) trong khi dé khoang cdch truc cia hai cp Iai bang nhau (xem cOng thifc tinh khoang cach truc 6. 15a). 27 Hink 3.3. Hop giim 16c déng truc Hink 3.4. Dong cd - Hop gidm t6c déng true 28 - Phai b6 trf céc 6 ciia céc truc d6ng tam ben trong hop gidm t6c, lam phitc tap két cu g6i dd va gay khé khan cho viéc boi tron cdc 6 nay: - Khoang céch gitta céc géi dé cia truc trung gian l6n, do dé mu6n dam bao truc da bén va di ogng cfin phai tang dudng kinh truc. Nhiing nhuge diém trén han ché pham vi sit dung cla hOp gidm t6c d6ng truc. Ching duge sit dyng khi khOng cfin thiét phai cd hai du ra cia tryc quay nhanh va truc quay chém, trong khi dé lai yeu cfu b6 trf gon co cfu (hinh 3.4). Ngoai hdp gidm t6c mOt dong cOng sudt (h.3.3) trong thyc t cdn ding hop gidm t6c hai dong cOng suat (h.3.1g va h.3.5). O day cOng sudt tit truc chi dong duge truyén @¢ CNTNG © BUA e EATING STK TA 5 N pase a lic. | Yale | | NEO t p TA BINIIN| jae GN. ® Wie ia ie ENINIRe 2 iy Hinh 3.5, Hop gidm t6c hai ddng cong sust t6i truc bj dong theo hai dong nh’ dé cd thé gidm dang ké dung kinh banh rang, van t6c vong ciing nhu kich thu6c khudn kh6 theo huéng thing géc véi mat phdng bd tr{ cde dung tam truc. Viée phan b6 déu tai trong cho hai truc trung gian duge thyc hign bing céc bién ph4p cong nghé va két cu. Ching han trén h.3.5 ding cAc truc xoin 1, trong dé cé mdt truc l4p tai ché véi banh rang sau khi chon khe hé cla cc canh rang lam viée 6 cc bO truyén. 3. Hop gidm t6c bénh rang try ba cfip (h.3.1h, i, k) duge st dyng khi tl s6 truyén u = 87... 250, duge b6 tri theo so dé khai trién (b.3.1h) hoa phan doi 6 c&p trung gian (h.3.1i). Nhu da thdy trén h.3.1, céc dudng tam truc cia hop gidm t6c banh rang try 1 cp, 2 cp va 3 c&p thudng duge bé tr{ trén mot mat phdng nAm ngang. Tuy nhién céc dudng tam truc cd thé duge b6 tri tren mat phAng nghiéng nhAm tao thuan Igi cho vige boi tron ché an khép bang céch nhing cdc bénh rang trong déu (xem h.3.1k), nhung trong trudng hgp nay két cfu vo hop sé phic tap hon. Hop gidm t6c voi céc truc b6 tr{ trong mat phdng thang ding (h. 3.1m) chiém dién tich mat bing nhé hon, duge st dung khi diéu kién bé tr{ chung cla méy ddi hdi nhu vay. 29 Dé dan dong cac truc thang ding, trong thuc té cdn gap cdc hép giam téc banh rang tru cd truc thang ding (h.3.1n), loai nay thudng sit dung ddng co cé bich (xem muc 2). RO rang ring khi st dung céc hop gidm t6c od so dé vé trén h.8.1l, m, n, viéc béi tron cdc banh rang va 6 phia trén sé gap kho khan. 3.1.2. HOP GIAM TOC BANH RANG CON VA CON-TRU Hop giam t6c banh rang con (h.3.6a, b) dude si dung khi cén truyén momen xodn va chuyén dong quay gitfa céc truc giao nhau, géc gitta céc true thudng 1a 90°. Khi ti sO truyén. u < 3 ding banh rang cn rang thang, véi ti s6 truyén lén hon (u < 6) thuéng stt dung banh rang con rang nghiéng hoac rang cung tron. Hinh 3.6. Céic loai sd 46 hop gidm t6c binh ring cOn va con ~ tru 30 Thong thudng céc du’ng tam truc cia hOp gidm t6c banh rang cOn duge bé tri trong mat phdng ndm ngang (h.3.6a), tuy nhién cing cd thé sit dung hop gidm t6c b4nh rang con co tryc cham bé6 tr{ thang dtng (h.3.6b) hodc tryc. nhanh thang ding, khi dé thutng ding dong ca ed bich dé dfn dong hop gidm t6c. Khi cfin truyén momen xodn va chuyén dong quay gitta cée truc giao nhau nhung v6i tI s6 truyén Ién hon, ngudi ta sit dung hOp gidm t6c bénh rang cn ~ tru hai cp (h.8.6c, d, e) hoc ba efp (h.3.6g, h) trong dé chi b6 tr{ cap bénh rang cn 6 cp nhanh. Hop giam t6c banh rang con - try hai c&p thudng duge bé tri theo so d6 vé trén h.3.6c, 6 dé cic dudng tam tryc duge s4p xép trong mat phdng ndm ngang. Ciing co “thé sit dung hop giam t6c bénh rang con - try cd truc nhanh nAm ngang va hai truc cham thang diing (h.3.6d) hoa hp gidm t6c bénh rang con - tru cé truc nhanh thing ding duge ddn dong bang déng co c6 bich va hai truc cham n&m ngang (h.3.60). Hop giam t6c bénh rang cdn - tru ba cp v6i mOt cp banh rang con va hai cAp bénh rang tru cd thé bé tri theo so d6 Khai trién (b.3.6g) ho&e d6ng truc (h.3.6h). Hop gidm t6c bénh rang con - tru hai cp thwdng duge sit dung khi ti 86 truyén u = 8... 15, cdn d6i véi hdp gidm t6c con - tru ba cAp, thong thutng u = 25 ... 75. Tuy nhién theo kinh ngkiém cia nganh cong nghiép sin xuét hop gidm t6c, cd thé thiét ké hOp gidm t6c bdnh rang cén - tru hai cp va ba cfp véi ti sé truyén tuong wing bing u = 6,3 ... 27,5 va u = 28,3 ... 182, Thi dy vé hop gidm t6c banh rang con cho trén h.3.7. Nhuge diém cia hop giam téc bénh rang con ~ tru la : - Gia thanh ché tao d4t han (phai cd dao va may chuyén ding dé ché tao bénh rang cOn, ngoai dung sai vé kich thuéc va rang cdn phai dam bdo dung sai vé gdc gitta hai tryc). Hink 3.7. Hop gidm t6e binh rang con 31 - L4p ghép- kho khan vi b0.truyén bénh rang cOn rt nhdy véi sy khong tring dinh ciia céc cén lan do sai sé ché tao va lap ghép, do bién dang cia tryc khi chju tai va do bién dang nhiet. ~ Kh6i lugng va kfch thuéc lén hon so véi hop gidm t6c banh rang try. Mac di: cé nhitng nhuge diém trén day, hop giam t6c banh rang cOn va con - tru vin duge st dung trong thc té vi két cdu may nhiéu khi ddi hdi céc tryc vao va ra phai dug b6 tri thang géc véi nhau. DE giam bét sy phan b6 khong déu tai trong trén chiéu dai rang do banh cOn nhé phai l4p chia (l4p cOngxon) - xem h.3.7, cd thé sit dung két c&u lp khong chla nhu trén h.3.8, tuy nhién két cdu nay phtic tap hon, do dé chi nén ding khi hop giam t6c chju tai trong \én. Hink 3.8. Hop gidm tc banh ring cOn - try véi bénh rang con khong lp chia HOP GIAM T6c TRYC ViT Hop gidm t6c truc vit duge ding dé truyén chuyén dong vA momen xodn giita cfc truc chéo nhau. So dé dong chi yéu cia hop gidm t6c truc vit cho trén h.3.9, gém : hOp giam t6c truc vit mot cp (h.3.9a, b, c, d), hop giam t6c banh rang ~ truc vit (h.3.9e), hop giam t6c truc vit - banh rang (h.3.9g) va hop gidm t6c true vit hai c&p (h.3.9h). Hop gidm thc truc vit mét c&p duge ding khi tl 86 truyén u = 8 ... 63, od thé duge thiét ké voi 4 dang so d6 sau : - Hop gidm t6c mot c&p voi truc vit dat duéi bénh vit (h.3.9a) duge st dung khi van t6c vong cia truc vit v, = 4... 5 m/s, boi tron ché an khép bang céch ngam tryc vit trong ddu. Voi c4ch b6 tri theo so dé nay, xd sudt roi cia bot kim loai do moh vao ché an khép ft hon. 32 - Hop giam téc mot edp voi truc vit dac trén (h.3.9b) duge sit dung khi v, > 5 m/s, boi tron ché an khép bang cach ng&m bénh vit trong ddu. Ding so dé nay trénh - duge mat mat nhiéu vi khudy dau do true vit quay nhanh, nhung diéu kién téa nhiét qua ddu kém hon, ngoai ra phai cd thiét bj riéng dé boi tron 8 cua truc vit. ~ Hop gidm t6c mot cfp véi true vit thang ding an khép véi banh vit lap trén truc n&m ngang (h.3.9c) thutng duge d&n dong bang dong co ed bich dat trén vé hop gidm t6c. - Hop giam téc mét cdp v6i truc vit nam ngang an khép véi banh vit lép trén truc thing dting (h.3.9d) duge ding dé din dong céc true ding cla co cfu lam vige, thi du co cfu xoay cia cfn truc. Hai loai so dé hop giam t6c truc vit mot cdp véi mot truc thang ding é6 nhuge diém 1a b6i tron 6 truc thang ding rét khé khan va phai é p == ding két céu lot kin phite tap dé dam bao cho dau khdi ink 3.9. So 46 hop gidm t6c truc vit va chay ra ngoai, vi vay trong hop gidm t6c truc vit ~ bénh ring thuc té {t ding. Hop gidm tc banh ring - truc vit va hop gidm t6c truc vit ~ bank ring duge sit dung khi ti 86 truyén u = 50 ... 130, dac biét co thé ldy u = 480. So véi hop gidm t6c bénh rang - true vit (h.3.9e), hop giam t6c truc vit ~ banh rang (h.3.9g) cd uu diém : hiéu sudt cao hon, kich thu6c bénh vit nhé hon (bO truyén truc vit dat & cép nhanh nén momen xodn nhé hon) do dé tiét kigm duge kim loai mau quy hiém dé ché tao bénh vit. Thé nhung hop gidm t6c banh rang - truc vit (thi dy vé két cfu vé trén h.3.10) lai cé uu diém : Khu6n khé kfch thuée hop gon hon, van t6c trugt nhé hon do dé c6 thé ding dong co quay nhanh hon dé din dong hop gidm t6c, d6ng thdi cd thé ding d6ng thanh khong thiéc ré hon dé ché tao banh vit. Hop gidm te truc vit hai cp duge sit dung khi ti s6 truyén u = 70 ... 2500, déc bigt es thé toi 3600. Ti sO truyén cp nhanh nén chon nhé hon mot it so v6i cAp cham, nhw thé Khuon khé kich thie hop sé gon hon. Voi cflp nhanb, truc vit nen dat trén banh vit cdn d6i véi cAp cham truc vit nén dat dudi. 7 So véi hp gidm t6c bénh rang, hop gidm t6c truc vit cé uu diém : véi khu6n khé kich thuée nhé co thé thyc hign duge ti s6 truyén Jén, lam viée ém nhing cd nhuge diém : hiéu suat thép, nguy hiém vé dinh va mén tang khi b6 truyén lam viéc lau S-TTTK HEDANDONGCK THA 33 dai, phai dung kim loi mau hiém va d4t tién d8 ché tao banh vit. Vi vay nén sit _ dung hop gidm t6c truc vit lam viée trong nhitng khong thdi gian ngdn, cdn néu cén phai Jam viée lau dai thi chi nén ding hp gidm t6c truc vit dé truyén cOng sudt duéi 40... 50kW. Hink 3.10. Hop gidm t6c banh rang ~ true vit \ 3.1.4. HOP GIAM TOC BANH RANG HANH TINH Céc loai hop giam t6c vita trinh bay cé cae banh rang (tryc vit, banh vit) lp tron cée true c6 vi tri c6 dink. Khée vi céc hop giam t6c nay, hop giam t6c bénh rang hanh tinh co mot banh rang lp trén tryuc di dong, duge goi la bénh vé tinh. Hop giam t6c banh rang hanh tinh cd thé duge thiét ké theo cdc so d6 cho trén hinh 3.11. Trén h.8.11a,.b, ¢ 1A co cu hanh tinh cé hai bénh trung tam 1 va 3 va cfin 0 mang truc cla banh vé tinh co mot vanh rang 2. Nhd cdc uu diém : két cfu don gidn, Kkhudn khé gon, higu suat cao va quén tinh nhé, cdc, phidng 4n két cfu nay duge ding rong rai hon ca. - Hop gidm t6c hanh tinh véi banh rang cé rang trong 3 c6 dinh (h.3.11a) co thé thyc hign ti s6 truyén uj, = 3 ... 9 va higu sudt 7 = 0,97 ... 0,99. Thé nhung so d6 nay khogg thich hgp véi s6 vong quay cao cia cén, vi khi dé Ive li tam én han ché 34 ‘S-TTTX HEDANBONGCHT1-8 kha nang tai cia cée 6 cia banh vé tinh. Trung hgp nay thudng ding hop gidm t6c v6i clin 0 c6 dinh dé ghép céc truc cla hai t8 mdy quay theo hai chiéu nguge nhau (h. 3.11c). Truyén dong hanh tinh v6i bénh rang trung tam 1 c6 dinh (h.3.11b) duge ding khi ti s6 truyén nbd (uj, = 1,18 ... 1,5) higu sudt lon (q = 0,99 ... 0,996) chang han dé dn dong chong chong ca dong co méy bay. Hink 3.11. Céc logi so 46 hop gidm t6c bénh ring hanh tinh So d6 cia co cfu hanh tinh cing gém hai bénh trung tam va cn nhung bénh ve tinh od hai vanh rang duge vé trén h.3.11d, tuy phite tap vé két cfu va Mp rép nhung cho phép tang tri s6 tuyét déi cia tl s6 truyén dén 15 (khi w, = 0) va 16 (khi w, = 0). So d6 co cau hanh tinh véi ba banh rang trung tam 1, 3, 5 duge vé trén h. 3.11e véi bénh vé tinh cé mOt vanh rang va trén h.3.11g v6i banh vé tinh co hai vanh rang. Cfin 0 trong céc co cfu nay khong tiép nh@n tai trong ngoai va chi ding d& dd. cde banh vé tinh. Véi cdc két cu nay, truyén dong hanh tinh co thé thy hién duge ti s6 truyén ti 20 ... 200 va higu sudt 7 = 0,7 ... 0,9. ‘Trén h.3.12 1a ké6t cdu cia hop gidm t6c banh rang hanh tinh mOt cp gém hai bénh trung tam va cfin theo so d6 h.3.11a. So v6i hop gidm t6c bénh rang, hop gidm t6c banh rang hanh tinh cd kich thuéc gon hon, khéi Ivgng nhé hon nhd cong sudt 35 duge truyén theo mot sé dong (tuong ting vdi sé banh vé tinh) va sit dung banh rang 4n khép trong cd dd bén tiép xtc cao hon so véi banh rang an khép- ngoai. a Mu6n thie ké hop giam téc hanh tinh véi ti s6 truyén Ién c6 thé ding so 46 8:11 hoac 3.11e, g, nhung khi do higu sudt truyén dong giam (xem [6]). Vi vay hop Ii hon ca d6i Oi trudng hop tl s6 truyén Ién va hiéu suat cao 1 phéi hop cae cap truyén dong hanh tinh vi nhau (so, 46 3.11h, i) hod. phoi hgp 1 cép truyén dong bdnh rang cd truc 6 dinh véi mét cap banh rang hanh tinh (h.3.18). 6 day nha kha nang tai lon hon, truyén dong hanh tinh dat 4 cap cham 1a c&p chiu tai lén hon. Hinh 3.13. Hop gidm t6c banh’ ring thudng va banh rang hank tinh 36 4 re SSG Cu6i cing voi hop gidm t6c hanh tinh, vin dé pha b6 déu tai trong cho céc bénh v@ tinh cfn duge luu y gidi quyét bang cac bign phép két céu, ching ham trén h.3.12 ding bénh rang tay dong b (khong ding 6 dé do banh trung tam 3 cé rang trong). Ti mi hon vé van dé nay cé thé xem thém myc 14.1 va tai ligu [9]. Nhu vay bang‘cdch Iya chon mgt so d6 thich hgp, cd thé thiét ké hp gidm t6e hanh tinh dat higu sudét cao, pham vi tl s6 truy6n rong, két cfu gon, kh6i lugng nhd. Nh nhiing wu diém rt co ban dé nén di phai ning cao do chinh xé¢ ché tad va lép ghép, hOp giam t6c hanh tinh dugc sit dung ngay cang rong rai. Mot kiéu truyén dong hanh tinh véi bénh v@ tinh 1a binh rang mém dé bién dang duge goi la truyén dong séng. Trén h.3.14 1a két c&u-cia hp gidm t6c banh rang sdng mét cp. Chuyén dong tit truc vao 2 trén dé l4p bO tao séng 1 qua bénh rang mém 4 an khép véi banh rang cing c& dinh 3 va bac then hoa 6 t6i truc ra 5, Nhd tinh chét an kh6p nhiéu doi, truyén dong bénh rang séng dam bao dO chinh xéc dong hoc cao, lam viée 6m, rang ft bi mdn, thyc hién duge tl sO truyén lén trong mot c&p (u = 70 ... 400). Tuy nhién higu suat tuong d6i thap (q = 0,8 ... 0,9) han ché pham vi sit dung cla bO truyén nay. Chang ding thfch hgp dé truyén chuyén dong quay qua cdc thanh kin hoac dé ddn dong céc thiét bj lam viée trong nhiing khodng thdi gian ngdn. ld Hink 3.14. Hop gi t6c banh ring séng 3.1.5. DONG CO - HOP GIAM-T6C Ngoai céc hdp gidm t6c vi tinh chét la mét co cfu doc lap, trong thyc té sit dung rat rong rai dong co - hop gidm’t6c. Dé 1a mot té hop gém dong co dién va hop gidm t6c 06 vé duge'c6 dinh v6i nhau (hinh 3.4). Ket cfu nay co nhiéu wu diém nhu : khong phai ding kh6p n6i dé ndi cdc true cia dong co va hop gidm t6c Diét lap, do do két cau gon hon, gidm chi ph{ vé ché tao va lp ghép, thiét ‘bj lam viec én dinh va hi¢u 37 sutit cao hon. Vi vay trong nhiing nam gn day cac nghién ctu vé Dong co - hop gidm t6c duge phat trién r&t manh, nhiéu loai két cfu méi da duge ché tao, pham vi cong sudt va ti sO truyén ngay cang mé rong. Cing nhu hOp gidm t6c biét lap, hién nay da san xudt duge céc loai Dong co - hop giam t6c banh rang try v6i 86 cp ti 1 dén 3, Dong co - hop gidm t6c banh rang con ~ try, Dong co - hop gidm t6c truc vit va bénh rang - truc vit, Dong co - hop giam t6c bénh rang hanh tinh (hinh 3.16), l4p rép v6i céc may Jam viée bang dé (hinh 3.15a), bich (hinh 3.15b) hode cA dé va bich (hinh 3.15c) dat nam ngang hodc thing ding, Ngoai.ra cdn ding Dong co - bién tc cd s6 vong quay cha truc ra duge diéu chinh v6 c&p nhd bién t6c dai hoac bé bién -t4n. y : y 2 © 9g Hinh 3.15. Cac phugng 4n lip dat dong co ~ hop giam t6c So véi hop gidm t6c biét lap, Dong co - hop gidm t6c cd mot 86 diac diém sau day : - Két cfu duge thyc hign theo kiéu bloc, nhd 46 o¢ thé Idp ghép cdc bl6c nay theo nhiéu phuong An, 05 thé IA dong co vA hop gidm toc biet lap, Dong co - hop gidm t6c hoae Dong cd - hop gidm t6c kdm bién t6c ~ Sit dung bO truyén bénh rang tru v6i quy cfch xéc dinh dé n6i true dong co voi true quay nhanh cia céc loi hop gidm t6c khéc nhau, di dé 1a Dong co - hop gidm t6c bénh rang try, bénh rang cOn - try, banh rang ~ truc vit -hay loai Dong co - hop gidm t6c ding bd bién tan ; ~ Vi Dong co - hOp gidm t6c bénh rang try cfc bO truyén bénh rang duge ldp lén céc true cd dutng tam nam trong mat phdng thang diing va duge b6 tri theo kiéu d6ng truc (hinh 3.4) nhung véi mOt khodng léch nao dé nhAm mé rong kha nang sit dung ctia ching. Cach b6 tri nay lam cho. hop gon ca vé chiéu rng va chiéu cao. Kich thuée vé hop duge thiét ké phi hgp voi kich thuéc vd dong co. Ké6t cfu cia Dong co - hop gidm t6c véi nhiing dac diém trén day da vA dang duge thuc hign ngay cang hoan thién nhd nhiing gidi phép sau day : - Th6ng nhét hda va quy céch hda céc thong s6 co ban cia cdc bd truyén va cla cdc loai Dong co - hop gidm’ téc. 38 - Ding céc loai vat liéu cd dé bén vA dO rdn cao dé ché tao cde chi tiét cua hop nhAm giam kh6i lugng va kich thuéc khu6n khé cia Dong co ~ hOp gidm t6c. - M8 rong pham vi sit dung cia céc loai Dong co - hOp gidm t6c, dac bist chi y nang cao do tin cy lam vige va ha gid thinh d0i: voi cde loai Dong co - hop gidm t6e 06 sit dung cdc bd bién tan. - Lya chon t6i vu céc thong s6 co ban cia hop va cia hé truyén dong banh rang trong hop xudt phét ti nhiing chi tiéu x4c dink. Day 18 mot trong nhing ndi dung dang thu hit su cha ¥ cia cdc chuyén gia trong linh vuc thiét ké toi wu — = Hink 3.16. Dong co hop gidm 16c bénh rang hanh tinh Nhu vay dé d&n dong céc méy cong téc khéc nhau cé thé sit dung nhiéu loai hop giam t6c c6 cOng dung chung nhung thyc hién theo nhiéu so d6 dng khéc nhau. Chon loai va so d6 nao cia hOp gidm t6c dé ding truéc hét phdi xudt phét tu diéu kién Jam vige va yéu céu cu thé cha mdy cong téc, sv thudn tién trong viée bé tri céc thiét bi cua hé théng dén dong, déng thdi cfn cAn ct vao dac diéin két c&u cing nhu uu, nhuge diém cta ting loai, 3.2. PHAN PHOI Ti SO TRUYEN TRONG HOP GIAM TOC NHIEU CAP Ben cank vat liéu ch tao bénh rang va diéu kien chju tai, vi¢e phan phéi ti 66 trayén u,, cho céc cfip bd truyén trong hop co anh huéng rét lén dén kich thuéc va Kh6i lugng cia hop gidm t6c. Cé nhiéu phutong phap phan phdi ti sO truyén, xudt phat ti cdc yéu cfu vé cong nghé, vé kich thuéc vA kh6i lugng gon nhe va vin dé boi tron céc banh rang an khép. Song céc phiiong phép nay déu dua vao diéu kién sic bén déu : céc célp banh rang trong hop cén cd kha nang tai tiép xtc nhu nhau. 39 3.2.1. HOP GIAM TOC BANH RANG TRY HAI CAP Ti cong thic tinh ting sudt tiép xc trong bd truyén bénh rang (xem cong thtic 6.33) cé thé x4c dinh duge m6émen xodn cho phép trén truc bénh rang chi déng cla bo truyén : (r] | [o,,17 ' FT Cleon hoac Yoder it) = trong 46:4 = Wdyy 5 [Ko] = [oy )Ky(Zy2y32,)) 5 Ki hiéu chi sé 1 cho cdc théng s6 cia bd truyén c&p nhanh va chi s6 2 - cho bd truyén c&p cham, tri sO cia mOdmen xon cho phép trén tryc bénh chi dong d6i voi cp nhanh va cp cham sé la: tn = Pettit w= “30a, +1) 5 B.D py = Vest natal Koad (1 = 2(a, +1) Cho y rang: T I(T eee (8.2) 7, Wy 7 vA u, = u,.u,, ta duge phuong trinh do bén déu sau day (u, + ut a3 = 1 (3.3) (a, + Ua, trong dé: © = dya0/dyar (4) ¥ [Kp,] g = eee, oad (3.5) Year” [Ky] Nhung d,, = 2a,/(u + 1) do dé o6 thé viet phuang trinh do bén déu dudi mot dang khée : ut oy 2w2\3 - a (ay) ( = (3.6) Voi céc hop giam t6c’tiéu-chudn, nhim muc dich th6ng nhét héa t6i da vd hdp, ngudi ta quy dinh ti s6 a,/a,, va thay cho hé s6 yyq ding tri s6 y,, = bla, voi Yoa = (U + Dy y,/2 u, +4 40 Do do tit (3.6) suy ra : av2y3 Mtl ; O(a ara) uy, = 1 (3.7) trong dé : VYra2 (Koa) — eee Bool (3.8) Peat’ TKoy] Tu cdc cng thite (3.3), (3.6) va (3.7).c6 thé thay rang v6i nhing gid tri xéc dinh cia A hoae 8, ti s6 truyén u, eta c&p nhanh u, phy thugc vao cach ee chon gid tri cla C = d,,./d,, hoac’ 3 cla ti s6 a,o/a,,. VA vi vay xuat hien 8 nhitng phuong phap phan ti s6 truyén khée nhau : a) Phin w, theo yéu clu gia cong v6 hép : V6i céc hop gidm t6c tiéu chudin, nhAm myc dich théng nhat héa t6i da vé hOp tao thuan Igi-cho viée gia > rie 7 “cong co vd hop, ngudi ta quy dinh ti 2 ielels/eis1s/=1steF s6 cia khodng cach truc cp cham eee ee a.) va cp nhanh a,,, trén co sé do ma phan phdi ti sé truyén u,, cho cdc c&p. Chang han theo GOST 2185-66, Hinh 3.17. Chon u, theo yéu cu gia cng v6 hop tay theo u, tl s6 aya, = 1,56 ... 1,6 Dé thi xde dinh tri s6 cha u, = flu, ; @ ; (@y9/a,,)°] theo cOng thite (3.7) ve tren h.3.17m 6 dé chon 6 = 1 va a,,/a,, = 1,58. b) Phan u, theo yéu ctu b6i tron : Dé boi tron ché An kh6p cia cdc banh rang trong hOp gidm t6c, ngudi ta tinh toén dé céc bénh I6n dude nhing vao ddu dung trong hop. Khi ti sé dutng kinh c = dy,/d,, = 1 cA hai bénh Ién cia hop gidm t6c cd cae true duge bé tri trong mat phdng ndm ngang, sé duge nhing nhu nhau trong hép dau, d6ng thdi kich thuée hép gidm t6c do theo mat phang thing géc vdi mat phang cha dudng tam céc truc, sé nhé nhit. Tuy nhién cén luu y rang banh rang c&p nhanh quay nhanh hon banh rang c&p cham, do dé néu nhing bénh Ién cp nhanh sau vao trong déu sé lam tang tn that do khudy dau, vi vay nén chon c > 1 ; trong thuc té thugng chon 1 < c < 1,3. D6 thj xdc dinh tri s6 cia u, = f(u, ; Ac?) tinh theo cong thtic (3.3) cho trén h.3.18, Ding d6 thj nay co thé phan ti 86 truyén cua hop gidm t6c binh rang tru hai c&p theo dy kién két cfu thong qua tl s6 dudng kinh c. : ) Phin wu, theo yéu clu. gon nhe : V6i céc hop gidm t6c banh rang tru loai nang thi chi titu vé kich thu6c va. khéi lugng'lai co y nghia quan trong. Vi vay trong truong hop nay ngudi ta phan uw, cho céc cp xudt phat tir diéu kién t6ng khoang céch truc la nhé nhét. 41

You might also like