General Mechanical Engineering 4.

105

V. Khoan,
Khoan, khoé
khoét, doa và tarô (drilling, boring, reaming and taping)
Khoan,
Khoan, khoé
khoét, doa là các phương phápháp gia công lỗ nhưng khả
khả năng công
nghệ
nghệ khá
khác nhau do đó phạ
phạm vi sử dụng cũng khá khác nhau
A. Khoan (drilling)
- Khoan là phương phá
pháp tạo lỗ từ phôi đặc trên các máy khoan,
khoan, máy
tiệ
tiện, máy phay vạn năng,
năng, …
- Khoan là nguyên công chuẩ
chuẩn bị cho cắt ren,
ren, tiệ
tiện ren,
ren, tiệ
tiện tinh,
tinh, …
- Có khả
khả năng tạo lỗ có đườ
đường kính từ 0,1~80mm
- Đối với lỗ >20mm, tạo lỗ thô ban đầu bằng đúc hay gia công áp lực
1. Chuyể
Chuyển động tạo hình
- Khoan bằng máy khoan:
khoan: dao quay và tịnh tiế
tiến, chi tiế
tiết đứng yên
tiện: chi tiế
- Khoan trên máy tiệ tiết quay, mũi khoan tịnh tiế
tiến
- Khoan trên máy phay vạn năng:
năng: mũi khoan quay, chi tiế
tiết tịnh tiế
tiến

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

General Mechanical Engineering 4.106

2. Dụng cụ cắt (mũi khoan)

khoan)

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

1
General Mechanical Engineering 4.107

3. Máy
- Máy khoan bàn

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

General Mechanical Engineering 4.108

- Máy khoan cần

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

2
General Mechanical Engineering 4.109

4. Đặc điểđiểm công nghệ

nghệ của khoan
- Khoan đạt độ chíchính xác thấ
thấp vì
+ Kết cấu của mũi khoan chưa hoà hoàn thiệ
thiện, phầ
phần lõi nhỏ
nhỏ nên mũi
khoan có độ cứng vững kém
+ Lưỡ
Lưỡi khoan mài lại thườ
thường không đảm bảo độ chí chính xác của 2
lưỡ
lưỡi cắt → lỗ khoan thườ
thường bị cong hay loe rộng
- Đối với lỗ lớn, lực cắt lớn → khoan từ kích thướ
thước nhỏ
nhỏ đến lớn
- Đối với các lỗ đúc, dập sẵn, không dùng khoan để gia công phá phá vì
mũi khoan có sức bền kém, không chị chịu nỗi lớp vỏ cứng của lỗ, dể bị
lệch theo hướ
hướng của lỗ (đúc, dập) sẵn trên phôi
- Nâng cao độ chíchính xác bằng cách
+ Dùng bạc dẫn hướhướng để tăng độ cứng vững của mũi khoan
+ Dùng mũi khoan tâm tạo lỗ mồi trướ
trước khi khoan

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

General Mechanical Engineering 4.110

B. Khoé
Khoét (boring)
Khoé
Khoét là phương phá
pháp gia công mở rộng lỗ nhằ
nhằm
- Nâng cao độ chí
chính xác và chấ
chất lượ
lượng bề mặt lỗ
- Chuẩ
Chuẩn bị cho doa để đạt độ chí
chính xác và độ bóng bề mặt cao hơn
1. Chuyể
Chuyển động tạo hình:
nh: như đối với khoan
2. Dụng cụ cắt (dao khoé
khoét)
- Dao khoé nhiều lưỡ
khoét có nhiề lưỡi cắt hơn khoan → độ cứng vững cao hơn

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

3
General Mechanical Engineering 4.111

3. Máy
Có thể
thể khoé
khoét trên máy khoan,
khoan, máy tiệ
tiện, máy phay hoặ
hoặc máy doa

Thiế
Thiết bị khoé
khoét tay

Khoé
Khoét rộng lỗ trên máy khoan Máy khoé
khoét cầm tay

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

General Mechanical Engineering 4.112

4. Khả
Khả năng công nghệ
nghệ của khoé
khoét
- Có khả
khả năng gia công đượ
được lỗ trụ
trụ, lỗ bậc, lỗ côn và mặt đầu vuông
góc với tâm tùy theo kết cấu của dao khoé
khoét

khoé
khoét rộng lỗ khoé
khoét lỗ bậc khoé
khoét lỗ côn khoé
khoét mặt đầu
- Dao khoé
khoét có độ cứng vững cao hơn khoan → khoé khoét đảm bảo độ
chính xác, độ nhẵ
chí nhẵn bóng cao hơn khoan
Khoét sửa đượ
- Khoé được sai lệch về vị trí
trí tương quan của lỗ do khoan,
khoan, đúc
hoặc gia công áp lực để lại → các lỗ đúc, dập sẵn nên dùng dao
hoặ
khoét để gia công hơn là dùng dao khoan
khoé
khả năng cắt với lượ
- Có khả lượng chạ
chạy dao lớn → năng suấ
suất cao

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

4
General Mechanical Engineering 4.113

C. Doa (reaming)
- Doa là phương phá
pháp gia công tinh các lỗ đã đượ
được khoan,
khoan, khoé
khoét hoặ
hoặc tiệ
tiện
- Lượ
Lượng dư cho gia công
+ doa thô:
thô: 0,25~0,50mm
+ doa tinh:
tinh: 0,05~0,15mm
1. Chuyể
Chuyển động tạo hình:
nh: như đối với khoan
2. Dụng cụ cắt (dao doa)
doa)
- Dao doa có độ cứng vững cao,
cao, lưỡ
lưỡi cắt thườ
thường phân bố không đối
xứng nên giả
giảm rung động trong quáquá trì
trình cắt
- Dao doa đắt tiề
tiền, đi cùng bộ với dao khoan và khoé
khoét

Dao doa có lưỡ

lưỡi cắt thẳ
thẳng

Dao doa có lưỡ

lưỡi cắt xoắ
xoắn

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

General Mechanical Engineering 4.114

3. Máy
Có thể
thể khoé
khoét trên máy khoan,
khoan, máy tiệ
tiện, máy phay hoặ
hoặc máy doa

Doa bằng tay

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

5
General Mechanical Engineering 4.115

4. Khả
Khả năng công nghệ
nghệ của doa
- Có 2 phươngv phá
pháp doa:
doa: doa cưỡ
cưỡng bức và doa tùy động
- Doa cưỡ
cưỡng bức
+ Dao doa đượ
được lắp cứng vào trụ
trục máy
+ Thườ
Thường xảy ra hiệ
hiện tượ
tượng lay rộng lỗ do

có độ lệch tâm giữ
giữa trụ
trục dao và trụ
trục máy

có hiệ
hiện tượ
tượng lẹo dao

vật liệ
liệu gia công không đồng nhấ
nhất

dao bị mòn
- Doa tùy động
+ Trụ
Trục dao nối với máy bằng khớkhớp tùy động → giữgiữa trụ
trục dao và
trụ
trục máy có chuyể
chuyển động lắc theo 2 phương
+ Dao doa đượ
được định hướ
hướng bằng bề mặt lỗ của chi tiế tiết → khắ
khắc
phụ
phục đượ
được ảnh hưở
hưởng

sai lệch của trụ
trục chí
chính

độ không đồng tâm giữ giữa trụ
trục dao và trụ
trục chí
chính

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

General Mechanical Engineering 4.116

D. Tarô (taping)
Tarô là phương phá pháp gia công ren tiêu chuẩ
chuẩn có đườ
đường kính trung bình và
nhỏ
nhỏ . C ó thể
thể tarô ren trong và ren ngoà
ngo ài

Tarô ren trong Tarô ren ngoà

ngoài

1. Chuyể
Chuyển động tạo hình:
nh: như đối với khoan
2. Dụng cụ cắt (dao tarô)
tarô)

Dao tarô trong (tape) Dao tarô ngoà

ngoài (die)
HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

6
General Mechanical Engineering 4.117

3. Máy
- Dụng cụ tarô tay

T-handle tape wrench Tape wrench / Die stocks

Tarô bằng tay

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

General Mechanical Engineering 4.118

- Dụng cụ tarô máy

Hand operated tapper Automatic tapping machine

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

7
General Mechanical Engineering 4.119

4. Đặc điể
điểm công nghệ
nghệ của tarô
thể gia công ren trụ
- Có thể trụ và ren côn, hoặc không thông
côn, thông hoặ
+ cắt ren lỗ thông có thể
thể thự
thực hiệ
hiện bằng tay hay máy
+ cắt ren lỗ không thông chỉ
chỉ có thể
thể thự
thực hiệ
hiện bằng tay
- Khi tarô
tarô, nhiề
nhiều lưỡ
lưỡi dao tham gia cắt cùng lúc nên tỏa nhiệ
nhiệt nhiề
nhiều và
thoá
thoát phoi khó
khó khăn
- Vận tốc tarô thấ
thấp, dao yếu dễ gãy
- Bộ tarô gồm 2~3 cái có đườ đường kính khá
khác nhau nhằ
nhằm giả
giảm moment
xoắ
xoắn, trá
tránh gãy tarô và tăng độ bóng bề mặt ren
- Năng suấ
suất tarô thấ
thấp

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

General Mechanical Engineering 4.120

VI. Chuố
Chuốt (broaching)
Chuố
Chuốt là phương phá
pháp gia công dùng nhiề
nhiều lưỡ
lưỡi cắt cùng lúc

1. Chuyể
Chuyển động tạo hình
Chuyển động đơn giả
Chuyể giản, thườ
thường là chuyể
chuyển động tịnh tiế
tiến của dao chuố
chuốt /
chi tiế
tiết. C ó thể
thể c ó phố
ph ố i hợ p vớ i ể
chuyể
chuy n động quay
2. Dụng cụ cắt (dao chuố chuốt)
- Các thàthành phầ
phần cơ bản của một dao chuố chuốt lỗ tròn

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

8
General Mechanical Engineering 4.121

- Các dạng dao chuố

chuốt

hexagonal radial spline key way broach key way self-

rotary cut rotary cut rotary cut supporting broach

puller end-spline helical-spline multiple-spline round burnishing

broach broach involute broach broach

round pull broach spline push broach pine-tree broach indexable carbide carbide insert
surface broach broach

spline punch two-tooth punch broach strip broach pot broach

broach

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

General Mechanical Engineering 4.122

3. Máy

Máy chuố
chuốt ngang

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

9
General Mechanical Engineering 4.123

Máy chuố
chuốt đứng

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

General Mechanical Engineering 4.124

Máy chuố
chuốt liên tục

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

10
General Mechanical Engineering 4.125

4. Khả
Khả năng công nghệ
nghệ của chuố
chuốt
- Có khả
khả năng chuố
chuốt lỗ: lỗ tròn,
tròn, lỗ đa giá
giác và lăng trụ
trụ, lỗ có rãnh thẳ
thẳng
hoặ
hoặc xoắ
xoắn, lỗ then hoa,
hoa, bánh răng trong,
trong, …
- Có khả
khả năng chuố
chuốt mặt phẳ
phẳng:
ng: mặt phẳ
phẳng,
ng, rãnh,
rãnh, …

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

General Mechanical Engineering 4.126

- Ưu điể
điểm
+ Độ chí
chính xác cao, chất lượ
cao, chấ lượng bề mặt gia công tốt vì vận tốc cắt
thấp, biế
thấ biến dạng dẻo không nhiề nhiều
+ Có thể
thể thay thế
th ế cho c ả gia công tinh. Nếu dùng
thô và gia công tinh.
chuố
chu ốt lỗ , chuố
chu ốt c ó ể
thể
th thay ế
thế
th cho c ả khoan r ộng,
ng, khoé
khoét và doa
Chuyển động đơn giả
+ Chuyể giản, vận tốc cắt thấ
thấp nhưng năng suấ suất cao
+ Vận tốc cắt thấ
thấp nhưng năng suấ suất cao do nhiề
nhiều lưỡ
lưỡi cắt cùng tham
gia cắt cùng lúc
thể gia công đượ
+ Có thể được nhiề
nhiều loạ
loại lỗ khá
khác nhau như tròn, vuông, định
tròn, vuông,
nh, lỗ thẳ
hình, thẳng và tiế
tiết diệ
diện không đổi
thể gia công lỗ không thông,
+ Có thể thông, và lỗ xoắ
xoắn
- Nhượ
Nhược điể
điểm
+ Dao đắt tiề
tiền, khó chế tạo
khó chế
+ Lực chuố
chuố t l ớn → yêu cầu máy có công suấsuất lớn, độ cứng vững cao
Chuốt không sửa đượ
+ Chuố được sai lệch vị trí
trí tương quan

HCM City Univ. of Technology, Mechanical Engineering Department Nguyen Tan Tien - Phan Hoang Long

11