Advokati 2015 N1-2

2015 weli
#1-2
ჟურნალი გამოცემულია ამერიკის შეერთებული შტატების სავაჭრო დეპარტამენტის
`კომერციული სამართლის განვითარების პროგრამის~ (CLDP) მხარდაჭერით.
საქართველოს ადვოკატთა ასოციაცია მადლობას უხდის ევროკავშირის

პროექტს „სისხლის სამართლის რეფორმის მხარდაჭერა საქართველოში”,
ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლოს გადაწყვეტილებების
მომზადებისთვის.
სარედაქციო კოლეგიის თავმჯდომარე:
როინ მიგრიაული
სარედაქციო კოლეგია:
ასათიანი დავით, გამყრელიძე ოთარ, გვენეტაძე ნინო, თოდრია ინგა,
ნადიბაიძე ლელა, სალხინაშვილი მაკა, ტურავა პაატა,
ყანდაშვილი ირაკლი, ძლიერიშვილი ზურაბ, ჭეჭელაშვილი ზურაბ,
ხატიაშვილი ზაზა, ხოფერია ნინო
ჟურნალის რედაქტორი:
ეკა ხიმშიაშვილი
ISSN – 1987-5 479
ჟურნალში გამოქვეყნებული მასალების ნაწილობრივი ან მთლიანი გამოყენება კომეციული

მიზნით, ს.ს.ი.პ. „საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის” ნებართის გარეშე აკრძალულია.
სარჩევი
ჟურნალის სარედაქციო კოლეგიის თავმჯდომარის მიმართვა ......................................................................... 6
ადვოკატთა ასოციაციის საქმიანობა
სამართლის უზენაესობის და მართლმსაჯულების რეფორმების კომისიის საკანონმდებლო

წინადადებები „უზენაესი სასამართლოს ეფექტური რეფორმირებისთვის” ...............................................................8
ინტერვიუ ადვოკატთა ასოციაციის სამართლის უზენაესობის და მართლმსაჯულების

რეფორმების კომიტეტის თავმჯდომარე, ადვოკატ დავით ასათიანთან................................................................ 12
ადვოკატი და ეთიკა
საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის ეთიკის კომისიის გადაწყვეტილება

საქმეზე #103/13, 07.07.2014 ........................................................................................................................... 17
ეთიკის კომისიის რეკომენდაცია ...................................................................................................................... 21
ადვოკატთა ასოციაციის სასწავლო ცენტრი

ადვოკატთა ასოციაციის სასწავლო ცენტრის სამოქმედო გეგმა 2015 წელი.................................................. 26
სასამართლო პრაქტიკა
ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება

საქმე: „ვილე ლიხტენშტეინის წინააღმდეგ” (განაცხადი no. 28396/95)
სტრასბურგი 28 ოქტომბერი, 1999 .................................................................................................................. 28
ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება, მოკლე მიმოხილვა...................... 38
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის N1/1/548 გადაწყვეტილება ........... 39
საექსპერტო შეფასება საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს

2015 წლის 22 იანვრის №1/1/548 გადაწყვეტილებაზე .......................................................................... 54
4
ადვოკატი და მეცნიერება
ადვოკატი ზურაბ მუხურაძე, „მოვალის უფლებრივი მდგომარეობა ვალდებულების

შესრულების ხელისშემშლელი გარემოებების დადგომისას............................................................................. 57
ადვოკატი ლაშა ცერცვაძე, დერივაციული სარჩელი – Derivative Lawsuit ..................................................... 69
სამართლის პუბლიცისტიკა
პროფ. ოთარ გამყრელიძე, მოსყიდვა ქვემოდან თუ მოსყიდვა ზემოდან (მე-2 ნაწილი) ............................... 80
ადვოკატის მოსაზრებები
ადვოკატი ლეილა არხოშაშვილი, შესაგებლის წარმოუდგენლობის გამო დაუსწრებელი

გადაწყვეტილების მიღებასთან დაკავშირებული პრობლემატური საკითხები ............................................... 90
ადვოკატი ზურაბ თოდუა, ნაფიც მსაჯულთა სასამართლო –

ძვირადღირებული სიამოვნება თუ აუცილებელობა ........................................................................................ 95
5
მიმართვა
კატი ზურაბ თოდუა, რომელმაც თითქმის 30 წლის წინ

სოხუმში დაწყებული და იძულებით შეწყვეტილი მეცნი
ერული მოღვაწეობა კვლავ განაახლა, როდესაც წინამ
დებარე ჟურნალში ძალიან საინტერესო მოსაზრებები
შემოგვთავაზა ნაფიც მსაჯულთა სასამართლოსთან
დაკავშირებით. იმედია, ბატონი ზურაბი კვლავ აქტიუ
რად გააგრძელებს თავისი მეტად საინტერესო მოსაზ
რებების ქაღალდზე გადატანას და, იქნებ, მომავალში
მეცნიერთა რიგებშიც კი ვიხილოთ იგი.
წინამდებარე ნომერში კვლავ წარმოგიდგენთ ადვოკა

ტების საინტერესო სამეცნიერო სტატიებს, აგრეთვე,
მათს მოსაზრებებს სამართლებრივ საკითხებთან და
კავშირებით. რუბრიკაში „სამართლის პუბლიცისტიკა”
კვლავ გრძელდება დაბეჭდვა ბატონი ოთარ გამყრელი
როინ მიგრიაუ
ლი
ჟურნალის სარედაქციო კოლეგიის თავმჯ
დ ომარე, ძის პუბლიცისტური ნაწარმოებისა – „მოსყიდვა ქვემო
ადვოკატი, ასოცირებული პროფესორი დან თუ მოსყიდვა ზემოდან”. 2008 წელს გამოცემული ეს
ნაწარმოები თავის აქტუალობას დღესაც კი არ კარგავს.
ძვირფასო კოლეგებო!
ჟურნალი კვალვ უთმობს ადგილს ადვოკატის ეთიკას
პირველ რიგში, მინდა, ვისარგებლო შემთხვევით და თან დაკავშირებულ საკითხებს და ბეჭდავს ეთიკის
ჟურნალ „ადვოკატის” სარედაქციო კოლეგიის წევრს, კომისიის ერთ-ერთ რეკომენდაციას, რომელიც ეხება
ქალბატონ ნინო გვენეტაძეს, ჟურნალის ფურცლები კომპანიის იურისტზე ადვოკატთა პროფესიული ეთი
დან მივულოცო საქართველოს უზენაესი სასამართლოს კის ნორმების გავრცელების საკითხს. ჟურნალში იბეჭ
თავმჯდომარედ არჩევა, ვუსურვო მას წარმატებული დება, ასევე, ეთიკის ახალი კომისიის მიერ მიღებული
და ნაყოფიერი საქმიანობა ამ მეტად საპასუხისმგებ ერთ-ერთი გადაწყვეტილებაც, რომელიც შეეხება ად
ლო თანამდებობაზე. ჟურნალის სარედაქციო კოლე ვოკატის ვალდებულებას, სრულად და ზუსტად აწარ
გია იმედს იტოვებს, რომ ქალბატონი ნინო, მართლმ მოოს ჩანაწერები საქმის წარმოების ხარჯებთან და
საჯულების რეფორმის განხორციელების ურთულეს კლიენტის სახსრების განკარგვასთან დაკავშირებით.
პროცესში, გამონახავს საკმარის დროს და თავისი კომ
პეტენტური რეკომენდაციებით კვლავ იზრუნებს ჟურ ჟურნალის წინამდებარე ნომერში, კვლავინდებურად,
ნალის სამეცნიერო პოტენციალის ასამაღლებლად. შეხვდებით სასამართლო გადაწყვეტილებებს. ამჯერა
დაც შემოთავაზებულია ადამიანის უფლებათა დაცვის
როგორც მოსალოდნელი იყო, ჟურნალ „ადვოკატის” ევროპული სასამართლოსა და საქართველოს საკონს
ახალმა ფორმატმა დიდი მოწონება დაიმსახურა არა ტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებები.
მარტო ადვოკატებში, არამედ სხვა პროფესიის ადა
მიანებშიც. მოწონება ხვდა, აგრეთვე, ჟურნალის ახალ დასასრულ, მინდა, ასევე, ვისარგებლო შემთხვევით და
რუბრიკებსაც, რომლებიც, ძირითადად, ადვოკატებსა ასოციაციაში გაერთიანებულ ყველა ადვოკატს მივუ
და მათ საქმიანობებზეა ორიენტირებული. ლოცო აღდგომის ბრწყინვალე დღესასწაული!
ადვოკატების მიერ ჟურნალში სამეცნიერო სტატიები პატივისცემით

სა თუ მოსაზრებების გამოქვეყნებამ სტიმული უნდა
მისცეს მათ „დაფარული” სამეცნიერო პოტენციალის
გამომჟღავნებაში. ამის საუკეთესო მაგალითია ადვო
6
სამართლის უზენაესობის და
მართლმსაჯულების
რეფორმების კომისია
„საკანონმდებლო წინადადებები
უზენაესი სასამართლოს ეფექტური რეფორმირებისთვის“
1) „საერთო სასამართლოების შესახებ” საქარ უმაღლესი იურიდიული განათლება, მოსამართლედ

თველოს ორგანული კანონის მე-15 მუხლის მუშაობის არანაკლებ 5 წლის, ხოლო ადვოკატად ან
(უზენაესი სასამართლოს სტრუქტურა) პირველი პროკურორად საქმიანობის არანაკლებ 10 წლის გა
პუნქტის მოქმედი რედაქცია: მოცდილება”.
„1. უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეთა რაო

დენობას განსაზღვრავს უზენაესი სასამართლოს 2) საქართველოს კონსტიტუციის 90-ე მუხლის
პლენუმი”. მესამე ნაწილის მოქმედი რედაქცია:
„3. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს უფლე

შემოთავაზებული ცვლილება: ბამოსილება, ორგანიზაცია, საქმიანობისა და უზე
ნაესი სასამართლოს წევრთა უფლებამოსილების
ა) „საერთო სასამართლოების შესახებ” კანონის ვადამდე შეწყვეტის წესი განისაზღვრება ორგანუ
მე–15 მუხლის პირველი პუნქტი ჩამოყალიბდეს ლი კანონით.
შემდეგი რედაქციით:
მუხლი 15. უზენაესი სასამართლოს სტრუქტურა შემოთავაზებული ცვლილება:
„1. საქართველოს უზენაესი სასამართლო შედგება ბ) საქართველოს კონსტიტუციის 90-ე მუხლის მე-3
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს თავმჯდო პუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:
მარისა და საქართველოს უზენაესი სასამართლოს
27 მოსამართლისაგან. უზენაესი სასამართლოს „მუხლი 90.
მოსამართლე, გარდა ამავე მუხლის 11-ლი პუნქ
ტით გათვალისწინებული შემთხვევისა, შეიძლება 3. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს უფ
იყოს საქართველოს მოქალაქე, რომელსაც აქვს ლებამოსილება, ორგანიზაცია, საქმიანო-ბისა და
8
უზენაესი სასამართლოს წევრთა შერჩევის კრიტე „4. უზენაესი სასამართლოს პალატები, გარდა დი
რიუმები და უფლებამოსი-ლების ვადამდე შეწყვე დი პალატისა და სადისციპლინო პალატისა, შედგე
ტის წესი განისაზღვრება ორგანული კანონით”. ბა კოლეგიებისაგან.
შემოთავაზებული ცვლილება: 5) „საერთო სასამართლოების შესახებ” ორგა

ნულ კანონს დაემატოს შემდეგი შინაარსის 161-ე
გ) „საერთო სასამართლოების შესახებ” კანონის მუხლი”
მე-15 მუხლს დაემატოს შემდეგი შინაარსის 11
პუნქტი: „მუხლი 161. უზენაესი სასამართლოს კოლეგია
და მისი შემადგენლობა
მუხლი 15. უზენაესი სასამართლოს სტრუქტურა
1. უზენაეს სასამართლოში საქმეს განიხილავს
„1 . უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეთა რა
1
უზენაესი სასამართლოს კოლეგია სამი მოსამარ
ოდენობის არაუმეტეს 1/4 შეიძლება იყოს საქარ თლის შემადგენლობით. უზენაესი სასამართლოს
თველოს მოქალაქე, რომელსაც აქვს უმაღლესი კოლეგია შედგება 3 ძირითადი და 2 სათადარიგო
იურიდიული განათლება, არის სამართლის დარგის მოსამართლისაგან.
გამოჩენილი სპეციალისტი და მისი პროფესიული
გამოცდილება შეესაბამება უზენაესი სასამართ 2. უზენაესი სასამართლოს კოლეგიის ძირითადი
ლოს წევრის მაღალ სტატუსს. მოსამართლის არყოფნის შემთხვევაში (მივლინება,
ავადმყოფობა და სხვა საპატიო მიზეზი), საქმის
3) „საერთო სასამართლოების შესახებ” საქარ განხილვაში შეიძლება მონაწილეობდეს მხოლოდ
თველოს ორგანული კანონის მე-16 მუხლის ამავე კოლეგიის სათადარიგო მოსამართლე.
(უზენაესი სასამართლოს პალატა) მეორე პუნქ
ტის მოქმედი რედაქცია: 3. უზენაესი სასამართლოს კოლეგიის ძირითადი
მოსამართლის არყოფნის შემთხვევაში, სათადარი
„2. უზენაესი სასამართლოს პალატა (გარდა დიდი გო მოსამართლის შერჩევა უნდა მოხდეს ამავე კო
პალატისა) საქმეს განიხილავს 3 მოსამართლის შე ლეგიის სათადარიგო მოსამართლისაგან ანბანური
მადგენლობით. რიგითობის მიხედვით.
4. თუ უზენაესი სასამართლოს კოლეგიის ძირითად

შემოთავაზებული ცვლილებები: და სათადარიგო მოსამართლეთა არყოფნის შემ
თხვევაში, კოლეგიის შემადგენლობაში 3 მოსამარ
დ) „საერთო სასამართლოების შესახებ” კანონის თლეზე ნაკლები აღმოჩნდა, დამატებითი სათადა
მე–16 მუხლის მეორე პუნქტი ამოღებული იქნას რიგო მოსამართლის განსაზღვრის საკითხს წყვეტს
უზენაესი სასამართლოს პლენუმი, სრული შემად
გენლობის უმრავლესობით.
4) „საერთო სასამართლოების შესახებ” სა
5. უზენაესი სასამართლოს კოლეგიის სათადარიგო
ქართველოს ორგანული კანონის მე-16 მუხლს მოსამართლე, თავის მხრივ, არის სხვა კოლეგიის
(უზენაესი სასამართლოს პალატა) დაემატოს ძირითადი მოსამართლე. ამასთან, ერთი მოსამარ
შემდეგი შინაარსის მე-4 პუნქტი: თლე შეიძლება იყოს რამდენიმე კოლეგიის სათადა
რიგო მოსამართლე.
9
6) „საერთო სასამართლოების შესახებ” საქარ „მუხლი 18. უზენაესი სასამართლოს პლენუმი

თველოს ორგანული კანონის მე-18 მუხლის
(უზენაესი სასამართლოს პლენუმი ) პირველი „2.
პუნქტის მოქმედი რედაქცია:
ბ) განსაზღვროს უზენაესი სასამართლოს პალატებ
„1. უზენაესი სასამართლოს პლენუმი შედგება უზე ში მოსამართლეთა რაოდენობა; დაადგინოს უზე
ნაესი სასამართლოს თავმჯდომარის, მისი პირ ნაესი სასამართლოს პალატებში მოსამართლეთა
ველი მოადგილისა და მოადგილეების, უზენაესი განაწილება; აირჩიოს პალატის თავმჯდომარეები;
სასამართლოს წევრებისა და სააპელაციო სასამარ განსაზღვროს უზენაესი სასამართლოს პალატებში
თლოების თავმჯდომარეებისაგან”. კოლეგიების შემადგენლობა და კოლეგიის სათადა
რიგო მოსამართლისა და დამატებითი სათადარიგო
მოსამართლის ვინაობა;
შემოთავაზებული ცვლილებები:
ე) „საერთო სასამართლოების შესახებ” კანონის ...

მე-18 მუხლის (უზენაესი სასამართლოს პლენუ
მი) პირველი პუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რე ო) დაამტკიცოს უზენაესი სასამართლოს პლენუმზე
დაქციით: განსახილველ საკითხთა ჩამონათვალი (დღის წეს
რიგი) და ცვლილებები შეიტანოს დღის წესრიგში;
„მუხლი 18. უზენაესი სასამართლოს პლენუმი”
პ) უზენაესი სასამართლოს პალატებში მოსამარ
„1. უზენაესი სასამართლოს პლენუმი შედგება უზე თლეთა რაოდენობის განსაზღვრის, უზენაესი სა
ნაესი სასამართლოს თავმჯდომარისა და უზენაესი სამართლოს პალატებში მოსამართლეთა განა
სასამართლოს მოსამართლეებისაგან. წილების, პალატის თავმჯდომარეების არჩევის,
უზენაესი სასამართლოს პალატებში კოლეგიების
7) „საერთო სასამართლოების შესახებ” საქარ რაოდენობის, შემადგენლობისა და კოლეგიის სა
თველოს ორგანული კანონის მე-18 მუხლის თადარიგო მოსამართლის განსაზღვრის მიზნით
(უზენაესი სასამართლოს პლენუმი) მე-2 პუნქ დაამტკიცოს რეგლამენტი;
ტის „ბ” ქვეპუნქტის მოქმედი რედაქცია:
„ბ) უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის წარდ 8) „საერთო სასამართლოების შესახებ” საქარ

გინებით აირჩიოს უზენაესი სასამართლოს პალა
ტების (გარდა საკვალიფიკაციო პალატისა) შემად თველოს ორგანული კანონის მე-18 მუხლის
გენლობები და თავმჯდომარეები” (უზენაესი სასამართლოს პლენუმი) მე-4 პუნქ
ტის მოქმედი რედაქცია:
შემოთავაზებული ცვლილებები: „4. პლენუმი უფლებამოსილია განიხილოს საკითხი,

თუ მის სხდომას ესწრება პლენუმის წევრთა არა
ვ) „საერთო სასამართლოების შესახებ” კანონის ნაკლებ ორი მესამედისა. გადაწყვეტილება მიღე
მე-18 მუხლის (უზენაესი სასამართლოს პლენუ ბულად ითვლება, თუ მას მხარი დაუჭირა სხდომის
მი) მე-2 პუნქტის „ბ” ქვეპუნქტი ჩამოყალიბდეს მონაწილეთა არანაკლებ ორმა მესამედმა.
შემდეგი რედაქციით და დაემატოს შემდეგი ში
ნაარსის „ო” და „პ” ქვეპუნქტები:
10
შემოთავაზებული ცვლილებები: შემოთავაზებული ცვლილებები:
ზ) „საერთო სასამართლოების შესახებ” კანონის მე- ი) „საერთო სასამართლოების შესახებ” კანონის

18 მუხლის (უზენაესი სასამართლოს პლენუმი) მე-4 მე-18 მუხლის (უზენაესი სასამართლოს პლენუ
პუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით: მი) მე-5 პუნქტი ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქ
ციით და დაემატოს შემდეგი შინაარსის მე-7 და
„4. უზენაესი სასამართლოს პლენუმი, ამ კანონის მე-8 პუნქტები:
მე-18 მუხლის მე-2 პუნქტის „ა”, „ბ”, „გ”, „დ”, „ე”,
„კ”, „ლ”, „ო”, „პ” ქვეპუნქტებით გათვალისწინებულ „მუხლი 18. უზენაესი სასამართლოს პლენუმი
მის უფლებამოსილებას მიკუთვნებულ საკითხებზე,
გადაწყვეტილებას იღებს სრული შემადგენლობის 5. პლენუმი მოიწვევა საჭიროებისამებრ, მაგრამ
უმრავლესობით, ფარული კენჭისყრით. არანაკლებ წელიწადში ერთხელ. უზენაესი სასა
მართლოს პლენუმი მოიწვევა უზენაესი სასამარ
თ) „საერთო სასამართლოების შესახებ” კანონის თლოს თავმჯდომარის მიერ ან პლენუმის წევრთა
მე-18 მუხლის (უზენაესი სასამართლოს პლენუ 1/3-ის მოთხოვნით.
მი) მე-18 მუხლს დაემატოს შემდეგი შინაარსის
41 და 42 პუნქტები ...
„მუხლი 18. უზენაესი სასამართლოს პლენუმი 7. პლენუმზე განსახილველ საკითხებზე დღის წეს
რიგის პროექტის წარდგენის უფლება აქვს უზენა
41. უზენაესი სასამართლოს პლენუმი უფლება ესი სასამართლოს თავმჯდომარეს ან პლენუმის
მოსილია ამ კანონის მე-18 მუხლის მე-2 პუნქტის წევრთა 1/3-ს. საბოლოოდ პლენუმზე განსახილვე
„ვ”, „ზ”, „თ”, „ი”, „ლ1”, „მ”, „ნ”, ქვეპუნქტებით გათ ლი საკითხების ჩამონათვალს ამტკიცებს პლენუმი
ვალისწინებული საკითხები განიხილოს, თუ მის სრული შემადგენლობის უმრავლესობით.
სხდომას ესწრება პლენუმის წევრთა არანაკლებ
ორი მესამედისა. 8. ამ მუხლის მე-2 პუნქტის „პ” ქვეპუნქტით გათვა
ლისწინებული რეგლამენტის პროექტის წარდგენის
42. მე-41 პუნქტით გათვალისწინებულ საკითხებ უფლება აქვს უზენაესი სასამართლოს თავმჯდო
ზე გადაწყვეტილება მიღებულად ითვლება, თუ მას მარეს ან პლენუმის წევრთა 1/3-ს”.
მხარი დაუჭირა პლენუმის სხდომის მონაწილეთა
არანაკლებ ორმა მესამედმა”.
9) „საერთო სასამართლოების შესახებ” საქარ

თველოს ორგანული კანონის მე-18 მუხლის
(უზენაესი სასამართლოს პლენუმი) მე-5 პუნქ
ტის მოქმედი რედაქცია:
„5. პლენუმი მოიწვევა საჭიროებისამებრ, მაგრამ

არანაკლებ წელიწადში ერთხელ. პლენუმის სხდო
მას ნიშნავს უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომა
რე თავისი ინიციატივით ან პლენუმის წევრთა არა
ნაკლებ ერთი მეხუთედის მოთხოვნით
11
„არ გვაქვს იმის ამბიცია,

რომ შემოთავაზებული წინადადებები იდეალურია,
თუმცა რეფორმის გარეშე ეფექტური მართლმსაჯულების
სისტემის ჩამოყალიბება შეუძლებელი იქნება“
ინტერვიუ საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის აღმასრულებელი საბჭოს

წევრთან, სამართლის უზენაესობისა და მართლმსაჯულების რეფორმების კომისიის
თავმჯდომარე, ადვოკატ დავით ასათიანთან დავით ასათიანთან.
ბატონო დავ ით, საქ ართველოს ადვოკატთ ა ასო მართლ ის უზენ აეს ობის ა და მართლმს აჯ ულ ების
ციაც იაში 2014 წელს შეი ქმნ ა სამ ართლ ის უზე რეფ ორმ ების კომ ის ია . კომ ის იი ს მიზ ან ია იური
ნაესობისა და მართლმს აჯ ულების რეფორმ ებ ის დიულ ი პროფ ეს იის ა და ადვოკ ატთ ა კორპუსის
კომისია, რას საქმ იან ობს კომ ისია , რა მიზნ ებ ი ჩართ ულ ობის ხელშ ეწყობა, დამ ოუკ იდ ებელ ი და
და ამოც ანები აქვს მას? ხარისხ იან ი მართლმს აჯ ულ ების მის აღწ ევად. კო
მის იი ს ამოც ან ებია : ქვეყან აშ ი მიმდ ინ არე მართლ
”საქართველოს ადვ ოკატთა ასოც იაც იი ს” აღმ ას მს აჯ ულ ების სისტ ემ ის რეფ ორმ ის პროც ესში ად
რულებელი საბჭ ოს 2014 წლის 10 ივლის ის გა ვოკ ატთ ა კორპ უს ის ა და იურიდ იულ ი პროფესიი ს
დაწყვეტილებით და საქ ართვ ელოს ადვოკ ატთ ა ძალ ისხმ ევის გაძლ იერება, საკ ან ონმდ ებლო და
ასოციაციის წესდ ებ ის შეს აბ ამ ის ად, შეი ქმნ ა სა მარეგ ულ ირებელ ი მხარდ აჭერის უზრუნვ ელყო
12
ფა, სამართლის უზენ აეს ობ ის დამკვიდრების და ჭვირვალ ედ განხ ორც იელდ ა, ადვოკ ატთა ასოცია
დამოუკ იდებ ელი მართლმს აჯულებ ისათვის, სა ციი ს ვებგვერდზ ე ინფ ორმ აც იი ს განთ ავსებით და
მართლ ის უზენ აეს ობ ის დამკვ იდრ ებ ის და მართ თავად მსურველთ ა განც ხად ებების საფუძველზე.
ლმსაჯულებ ის რეფ ორმ ებ ის პროც ესშ ი სხვად ასხ
ვა იურიდიული პროფ ეს იებ ის და ინსტ იტ უტ ების: თქვენ ი კომ ისიის მიერ მომზ ად ებ ული იქნა სა
სასამართლ ოს, ადვ ოკატურ ის, პროკ ურატ ურის, კან ონმდ ებლ ო წინ ად ად ებ ა, რომ ელ იც ეხება
ნოტარ იატის, აღმ ასრ ულებლებ ის ა და სხვ. თან ამ უზენ აესი სას ამ ართლ ოს რეფ ორმ ირ ებას?
შრ ომლ ობის ფორმ ატის ჩამ ოყ ალიბ ება. ამ ამო
ცანების განს ახ ორც იელებლად კომ ის ია მუშ აობს უზენ აეს ი სას ამ ართლ ოს სტრუქტ ურის, ამავე სა
კანონპრ ოე ქტებზ ე, წინ ად ად ებ ებზ ე, რეკ ომ ენდ ა სამ ართლ ოს კოლ ეგ იის ა და მის ი შემ ადგენლ ობის,
ციებზე სამართლის უზენ აეს ობ ის ა და მართლმს ა ასევე, უზენ აეს ი სას ამ ართლ ოს პლენ უმის რეფორ
ჯულების რეფ ორმ ებ ის საკითხებზ ე. იგი აქტ იურად მირება უახლ ოეს მომ ავალშ ი დაი წყება და აღნიშ
თანამშრ ომლობს სას ამ ართლო და აღმ ასრულ ე ნულ ი ინიც იატ ივა, იუსტ იც იი ს სამ ინ ისტროსთან
ბელ ხელის უფლებ ასთან და მართლმს აჯ ულ ების ერთ ად, საქართველ ოს ადვოკ ატთ ა ასოციაცი
სფერ ოშ ი მომ უშავ ე საე რთაშორ ის ო და არას ამ ა ის მართლმს აჯ ულ ების რეფ ორმ ების კომისიასაც
თავრ ობო ორგან იზ აც იე ბთან თუ კოალ იც იებთ ან. ეკუთვნ ის.
კომისიას დაგეგმ ილი აქვს ფორ უმ ებ ის, სამ უშ აო
შეხვედრ ებ ის ა და კონფ ერ ენც იებ ის მოწყობა, აგ მომზ ად ებულ ი საკ ან ონმდ ებლ ო წინ ადადებების
რეთვე, საჯ არ ო განც ხად ებ ებ ის გავრც ელ ება სა მიხ ედვით, ცვლილ ებები უნდ ა შევიდ ეს „საერთო
მართლ ის უზენ აეს ობ ის ა და მართლმს აჯ ულ ების სას ამ ართლ ოების შეს ახ ებ” ორგ ან ულ კანონში.
რეფორმებთან დაკავშირ ებ ულ საკითხებზ ე. თავის კერძ ოდ, პროექტ ი ითვალ ისწ ინ ებს უზენაესი სასა
საქმიანობის პროც ესში, კომ ის ია აანალ იზ ებს და მართლ ოს სტრუქტ ურის, უზენ აეს ი სასამართლ ოს
ეყრდნობა საუკეთეს ო საე რთაშორ ის ო პრაქტ იკ ას კოლ ეგ იის ა და მის ი შემ ადგ ენლ ობის, ასევე, უზე
და ამ მიმართილებ ით ატარ ებს ძალზე საი ნტ ერე ნაეს ი სას ამ ართლ ოს პლენ უმ ის რეფ ორმირებას.
სო კვლევებს.
კან ონპროექტ ის ავტ ორები პარლ ამ ენტს ვთავა
რამდენი წევრ ისგან შედგება კომ ისია და ვინ ზობთ, მკაფ იოდ გაიწ ეროს უზენ აეს სასამართ
არიან ისინი? ლოშ ი საქმ ეების დას აშვებობის კრიტ ერიუმები,
მოს ამ ართლ ეთ ა რაოდ ენ ობა და მათ ი პროფესი
კომისია შედგებ ა 15 წევრ ის აგან, რომ ელთ აგ ან ულ ი გამ ოცდ ილ ება. კერძ ოდ, შეთ ავაზებულ ი კა
2/3 საქართვ ელოს ადვ ოკატთა ასოც იაც იი ს წევ ნონპროექტ ის მიხ ედვით, საქართველ ოს უზენაესი
რია, ხოლ ო დან არჩ ენ ი წევრ ებ ი შეი ძლ ება იყვნ ენ სას ამ ართლ ოს მოს ამ ართლ ეთ ა რაოდ ენობა ორგა
სამეცნიერ ო წრეებ იდ ან და შეს აბ ამ ის ი პროფ ილ ის ნულ ი კან ონ ის საფ უძველზ ე – 27 წევრით უნდა გა
არასამთავრობ ო ორგან იზ აც იებ იდ ან. კომ ის ია ს ნის აზღვროს. მოქმ ედ ი რედ აქც იი თ კი, უზენაესი
ჰყავს თავმჯდ ომ არ ე, რომ ელს აც ნიშნ ავს აღმ ას სას ამ ართლ ოს მოს ამ ართლ ეთ ა რაოდ ენობას თა
რულ ებელ ი საბჭ ო. კომ ის იი ს სხდომ ებ ის მუშ აობა ვად უზენ აეს ი სას ამ ართლ ოს პლენ უმ ი განსაზღ
ში მონაწილეობ ენ სხვად ასხვ ა დარგის ექსპ ერტ ე ვრავს; პლენ უმ ის გად აწყვეტ ილ ებით, დღეს უზე
ბი და იურიდ იული პროფ ეს იი ს წარმ ომადგ ენლ ები, ნაეს სას ამ ართლ ოშ ი 16 მოს ამ ართლ ე უნდა იყოს,
როგორც სას ამ ართლო სისტემ იდ ან, ასევე სხვა თუმც ა სას ამ ართლ ოშ ი 2 ვაკ ანტ ური თანამდებობა
სახელმწიფ ო ინსტიტუტებ იდ ან. კომ ის იი ს სხდო კვლავ რჩება. როგ ორც მოგ ეხს ენ ებათ, პარლ ამენ
მის მოწვევა ხდებ ა არან აკლებ თვეშ ი ერთ ხელ. ტმ ა უზენ აეს ი სას ამ ართლ ოს თავმჯდ ომარედ ერ
ჩვენი მიზან ი იყო, რაც შეი ძლებ ა მეტ დაი ნტ ერე თხმ ად აიჩია ქალბატ ონ ი ნინ ო გვენ ეტაძე. ვსარ
სებულ ადვოკატს მიეღ ო მონ აწილეობა კომ ის იი ს გებლ ობ შემთ ხვევით და გულ ით ად ად ვულ ოცავ
მუშაობაში და წევრთა შერჩ ევ აც საჯაროდ და გამ მას ამ მნიშვნ ელ ოვან ნომ ინ აც ია ს და ვფიქრობ,
13
ქ-ნი ნინო ღირს ეულად გაუ ძღვ ებ ა დამ ოუკ იდ ებე როგ ორ ფიქრ ობთ, რა მიმ ართ ულ ებ ებ ით არის
ლი მართლმსაჯ ულებ ის სისტემ ის დამკვ იდრების საჭ ირ ო აქტ იურ ი მუშ აობ ა სასამ ართლ ო სისტე
პროცესს და ამ მიმ ართებ ით ადვ ოკატთა კორპ უს ი მაშ ი, რა ძირ ით ად ი გამ ოწვ ევ ებ ი დგას მის წინა
ოპტიმისტურ ად ვართ განწყობ ილი. შე?
გარდა ამისა, უზენ აეს ი სას ამ ართლოს მოს ამ არ სას ამ ართლ ო ხელ ის უფლ ების წინ აშ ე მნიშვნელ ო
თლის არჩევის წესთან დაკავშირ ებ ით, კან ონპ ვან ი გამ ოწვევებია , თუმც ა, სამწ უხ აროა , რომ ამ
როექტის ავტორ ებს მიგვ აჩნ ია, რომ უზენ აეს ი სირთ ულ ეებზ ე, ძირით ად ად, ის ხალხ ი საუბრობს,
სასამართლოს მოს ამ ართლე შეი ძლებ ა იყოს სა რომ ელ იც ნაკლ ებად არის საკ ითხის არსშ ი გარ
ქართველ ოს მოქ ალაქ ე, რომ ელს აც აქვს უმაღლ ე კვეულ ი და ხშირად ამ ადამ იან ების მსჯელ ობა
სი იურიდიული გან ათლებ ა, მოს ამ ართლედ მუშ ა ზედ აპ ირულ ი და არაპროფ ეს იონ ალ ურია . მართ
ობის არანაკლ ებ 5 წლის, ხოლო ადვ ოკატად ან/დ ა ლმს აჯ ულ ების სისტ ემ ა რთულ ი სამ ართლებრივი
პროკ ურ ორ ად საქმ იან ობ ის არან აკლებ 10 წლის ინსტ იტ უტ ია , რომლ ის ეფექტ ურად ორგ ანიზება
გამოცდილ ება. დიდ ძალ ისხმ ევას და რეს ურს ებს მოი თხოვს. სა
მართლ იან ი სას ამ ართლ ოს დამკვიდრება არ არის
გარდა ამისა, მართლმს აჯულებ ის კომ ის იი ს წევ ერთჯ ერად ი პროც ეს ი, ეს არის ყოველდღიური
რები მივიჩნევთ, რომ უზენ აეს ი სას ამ ართლ ოს შრომ ა და, თუ გინდ ათ, ბრძოლ ა იურიდ იულ ი პრო
მოსამართლ ეთა რაოდ ენ ობ ის არაუმ ეტეს 1/4 შე ფეს იი ს, საზ ოგ ად ოების ა და თავის უფ ალ ი მედიი ს
იძლება იყოს საქ ართვ ელოს მოქ ალაქ ე, რომ ელ აქტ იური ჩართ ულ ობით. ჩვენ ი ისტ ორიი ს მანძილ
საც აქვს უმაღლ ეს ი იურიდ იული გან ათლება, არის ზე ჩვენ არ გვქონ ია დამ ოუკ იდ ებელ ი მართლმსა
სამართლის დარგის გამ ოჩ ენ ილი სპეც იალ ისტ ი ჯულ ების ტრად იც ია და ამ კუთხით საწყის ეტაპზე
და მისი პროფეს იული გამ ოცდ ილებ ა შეეს აბამ ება ვართ, თუმ ც ა გვაქვს შან ს ი, რომ თუ კ ი ამ პრო
უზენაესი სასამ ართლოს წევრ ის მაღ ალ სტატ უსს. ცეს ებშ ი პოლ იტ იკ ა არ ჩაერევა, დამ ოუკ იდებელ ი
ამით, კომისიამ ერთი მხრივ, ხაზ ი გაუ სვ ა უზენ ა სას ამ ართლ ო ჩამ ოყალ იბდ ება. ნიშ ანდ ობლ ივია ,
ეს სასამართლოში გამ ოცდ ილი კადრ ებ ის დაწ ინ ა რომ საქართველ ოს დამ ოუკ იდ ებლ ობის მოპოვე
ურების აუცილ ებლობ ას, ისე როგორც აკად ემ იუ ბის შემდ ეგ, უზენ აეს ი სას ამ ართლ ოს არც ერთ
რი წრეების წარმ ომ ადგენლებ ის ა და გამ ოჩენ ილ ი თავჯდ ომ არეს, გარდ ა ბოლ ო თავმჯდ ომარისა,
იურისტების უზენ აე ს სას ამ ართლოში არჩევის შე თავის ი ათწლ იან ი სამ ოს ამ ართლ ეო ვად ა ბოლ ომ
საძლ ებლ ობას. დე არ ამოუწ ურავს და ვად აზ ე ადრე შეუწყდათ
უფლ ებამ ოს ილ ება. ეს კიდ ევ ერთ ხელ მოწმობს,
რაც შეეხება უზენაესი სასამართლოს პალატებს, რომ სას ამ ართლ ოშ ი მიმდ ინ არე პროც ეს ები პირ
გარდა დიდი პალატისა და სადისციპლინო პალატი დაპ ირ უკავშ ირდ ებოდ ა პოლ იტ იკ ურ ცვლილ ე
სა, ის მყარად განსაზღვრული კოლეგიებისაგან უნ ბებს, რაც არასწ ორია . ახლ ა გვაქვს შანს ი, თუკი,
და შედგებოდეს, რადგანაც მხარემ უნდა იცოდეს, რა თქმა უნდ ა, იქნ ება ამის ნება, პოლ იტ იკური
თუ რომელი კოლეგიური შემადგენლობა იხილავს პროც ეს ები სამ ართლ ებრივ სიბრტ ყეშ ი გადავიყ
საკასაციო საჩივრებს. შესაბამისად, უნდა დასრულ ვან ოთ. ეს ძალ ია ნ დიდ საფრთ ხეს აგვაცილ ებს.
დეს ის მანკიერი პრაქტიკა, როცა კონკრეტული სპე სამწ უხ აროდ, საქართველ ოშ ი ჩვეულ ებრივ პრაქ
ციალიზაციის საქმის განხილვაში მონაწილეობენ ტიკ ად იქც ა, პოლ იტ იკ ური ცვლილ ებების შემდეგ
სხვა პალატის და სპეციალიზაციის მოსამართლეე ყოფ ილ ი ხელ ის უფლ ების მაღალ ი თან ამდებობის
ბი. კომისიის აზრით, თუ ამ კუთხით მნიშვნელოვა პირთ ა მიმ ართ სისხლ ის სამ ართლ ებრივი დევნის
ნი რეფორმები არ გატარდა, კითხვის ქვეშ დადგება დაწყება. ამ კუთხით, მგონ ი, უკვე მეს ამ ე წრეზე
კანონიერი სასამართლო შემადგელობის პრინციპი ვართ. ამ ტიპ ის გახმ აურებულ ი გამ ოძ იებებისა თუ
და, შესაბამისად, ეფექტური მართლმსაჯულების სას ამ ართლ ო პროც ეს ების მიმ ართ უამრავი კითხა
განხორციელება გართულდება. ისმ ის ქვეყნ ის შიგნ ით აც და უცხოეთშ იც, ხომ არ
14
არის ამ დროს პროკურ ატურ ა მიკერძ ოებულ ი? რომ ამა თუ იმ ადამ ია ნზ ე საზ ოგ ად ოებ ის უდიდეს
ადგილი ხომ არ აქვს პოლიტიკურ ი ოპონ ენტ ების ნაწ ილს ჩამ ოყალ იბებულ ი აქვს კონკრეტულ ი აზ
დევნას, ანდ ა შერჩ ევ ით მართლმს აჯ ულ ებას? ამ რი, რომ ის, მაგ ალ ით ად, დამნ აშ ავეა და ამ დროს
დროს სასამ ართლო ხელის უფლებ ის სათ ავეშ ი პო საქმ ის მტკიც ებულ ებები სხვა რამ ეს ადასტურებს,
ლიტიკ ურ ი ნიშნ ით შერჩ ეული პირ ოვნების ყოფნ ა ანდ ა, პირიქით. ესეც მნიშვნ ელ ოვან ი გამოწვევაა
მთლიანდ გამ ორ იცხავს მსგავს საქმ ეე ბშ ი მიუკ ერ მოს ამ ართლ ისთვის და მის ი დამ ოუკიდებლ ობი
ძოებულ ობ ის ა და დამ ოუკიდ ებლობ ის რწმენ ას და, სათვის. ამიტ ომ არის მნიშვნ ელ ოვან ი, ინდივიდუ
შესაბამისად, მართლმს აჯულებ ის მიმ ართ ნდო ალ ურ მოს ამ ართლ ეს შეექმნ ას სრულ ი გარანტია
ბას. ამიტომ ვაცხად ებდ ით, რომ უზენ აეს ი სას ა და პირობები იმის ა, რომ თავის უფ ალ გარემო
მართლ ოს თავმჯდ ომ არ ედ უნდ ა შერჩეულ იყო ში მიიღოს დამ ოუკ იდ ებელ ი გად აწყვეტილ ებები,
იურიდიულ ი პროფ ეს იიდ ან გამ ოს ული მიუკ ერძ ო მხოლ ოდ კან ონზ ე და საქმ ეშ ი არს ებულ მტკიცე
ებელი პირ ოვნ ებ ა, რომ ელიც არ იქნ ებოდ ა წინ ას ბულ ებებზ ე დაყრდნ ობით. ამ მიმ ართ ულ ებით ბო
წარ განწ ყობ ილი კონკრ ეტული საქმ ის ა თუ პირის ლო ორი წლის განმ ავლ ობაშ ი სას იკ ეთო ძვრებია ,
მიმართ და რომ ელს აც არ ექნ ებ ოდ ა პოლ იტ იკ ური თუმც ა სრულ დამ ოუკ იდ ებლ ობას ა და მაღ ალკ
ინტერ ესები. ვფიქრ ობ, პრეზ იდ ენტმ ა, პარლ ამ ენ ვალ იფ იც იურობამდ ე კიდ ევ დიდ ი გზაა გასავლ ე
ტმა და მთლიან ად იურიდ იუ ლმ ა საზ ოგ ად ოებამ ლი. ჩვენ ი ძირით ად ი გამ ოწვევაც სწორედ ესაა
სწორ ად გააცნ ობ იერ ა აღნ იშნ ული მოთხოვნ ები – სას ამ ართლ ო გახდ ეს დამ ოუკ იდ ებელ ი, კვალ ი
და, როგორც ზემ ოთ აღვნ იშნ ეთ, ქალბატ ონ ი ნინ ო ფიც იური და პოლ იტ იკ ურად ნეი ტრალური, რაც
გვენეტაძის არჩ ევ ა ამ მაღ ალ პოსტზ ე იმედ ისმ ომ ხარისხ იან ი მართლმს აჯ ულ ების განხ ორცილ ების
ცემ მოვლენ ად უნდ ა შევ აფ ას ოთ, რამაც სას ამ არ წინ აპ ირობაა და რაშ იც ადვოკ ატ ები მნიშვნელ ო
თლ ოს მიმართ ნდობ ა უნდ ა გაზ არდ ოს. აქვე, პო ვან ი როლ ის თამ აშს ვაპ ირებთ.
ლიტიკ ოსების მიმ ართ პატივ ისც ემ ის მიუხ ედ ავად,
მინდა, მათ მოვ უწოდ ო, თავ ი შეკავ ონ მართმს აჯ უ
ლების პროც ეს ებზ ე ზეგავლენ ის აგან და მისც ენ
საშ უალ ება იურიდ იული პროფ ეს იი ს წარმ ომ ად
გენლებს, სწორ ად წარმ ართონ ეს სფერო.
თქვენი აზრით, დღეს რა პრობლემ ებ ია სას ამ არ

თლო სისტ ემ აში?
სასამართლ ოს დღეს დამ ოუკიდ ებლობის ა და სა

ზოგადოებრ ივ ი ნდობ ის პრობლემ ებ ი აქვს. სამ არ
თლ იანობა მოი თხოვს აღინ იშნ ოს, რომ 2012 წელს
ხელისუფლებ ის ცვლილებ ის შემდ ეგ, სას ამ ართ
ლოზე სახ ელის უფლებ ო ზეგავლენ ა რეალ ურად
შემცირდა, რაც ახალი ხელის უფლებ ის აქტ ივშ ი
უნდა ჩაიწ ერ ოს. თუმც ა მარტო ამ ზეგ ავლ ენ ის
შემცირ ება საკმ არ ის ი არ არის. სასამ ართლ ოზ ე
გავლენა მარტო ხელის უფლებ ის მხრიდ ან არ მო
დის. ზეწოლა შეი ძლებ ა, ბიზნ ესწრ ეებიდ ან ანდ ა
მედიაჯგუფ ებ იდ ან მომდ ინ არ ეო ბდ ეს. სას ამ ართ
ლო დამოუკიდ ებლობ ისთვ ის, ასევ ე, სახ იფ ათ ოა
გაბატონებ ული საზ ოგად ოე ბრ ივ ი აზრი თუ სტე
რეოტიპი. ადვ ოკატებს გვქონ ია შემთ ხვევები,
15
საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის

ეთიკის კომისიის გადაწყვეტილება
საქმეზე #103/13, 07.07.2014
საჩივრის კომისიაშ
ი შემოსვლ
ის თარიღი: 14.08.2013
საჩივრის ავტორი: კლიენტი
საპროცესო კოლეგია: მესამე დისციპლინური კოლეგია (წინა მოწვევის

ეთიკის კომისია)
შედეგი: დისციპლინური დევნის აღძვრა
სავარაუდო დარღვევა: სრული და ზუსტი ჩანაწერების წარმოების

ვალდებულება საქმის წარმოების ხარჯებთან დაკავშირებით, კლიენტის
სახსრების განკარგვის წესი
გადაწყვეტილების გამოტანის თარიღი: 04.12.2013
განხილვის კოლეგია: მესამე დისციპლინური კოლეგია (ახალი მოწვევის

ეთიკის კომისია)
შედეგი: ადვოკატის მიმართ გამოყენებულია დისციპლინური სახდელი
გადაწყვეტილების გამოტანის თარიღი: 07.07.2014
1. ფაქტობრ ივ ი გარემოებ ებ ი: კატმ ა და საჩივრის ავტ ორის შვილმ ა, ამხანაგობის
ახალმ ა თავმჯდ ომ არემ. ამხ ან აგ ობამ თბილ ისის
ეთიკ ის კომის იას საჩ ივრ ით მიმ ართა კლიენტმ ა. სააპ ელ აც იო სას ამ ართლ ოშ ი დავა წააგო. ასეთი
შედ ეგ ის შემდ ეგ, საჩივრის ავტ ორმ ა ადვოკატს
საჩივრ ის ავტორ ის განც ხად ებ ით, ზეპ ირი ხელ გაუუ ქმ ა რწმუნ ებულ ება და მოსთ ხოვა ანაბარზე
შეკრ ულ ების ა და რწმუნ ებ ულებ ის საფ უძველზ ე, ხელმ ოწ ერის გაუ ქმ ება, რაზ ეც ადვოკატმა უარი
ადვოკ ატს უნდ ა წარმ ოე დგინ ა ამხ ანაგ ობის ინ გან უცხად ა. თანხ ა ისევ საერთ ო ანაბარზე, ადვო
ტერ ესები სას ამ ართლოში. საქმ ის სას ამ ართლ ო კატ ის განკ არგ ულ ებაშ ია და იგი მას უკან არ აბ
ში მოგების პირ ობ ით, ადვ ოკატმ ა მას საერთ ო რუნ ებს. საჩივრის ავტ ორს ორმ აგ ი ხელმოწერის
ანაბრ ის სახ ით წინ ასწარ შეატან ინ ა 49 785 ლარი. გამ ო ვერ გაა ქვს თანხ ა. საჩივრის ავტ ორის გან
ანაბრ ის ხელშეკრ ულებ ას ხელი მოაწ ერეს ადვო მარტ ებით, ადვოკ ატ ის მიერ ამხ ან აგ ობ ისთვის მი
17
ყენებული ზიან ი გამ ოიხ ატა იმაში, რომ ადვოკ ატ ზუსტ ჩან აწ ერებს საჩივრის ავტ ორის მიერ გადახ
მა წააგო საქმე და ახლა ადვ ოკატი საშუალ ებას არ დილ საქმ ის წარმ ოების ხარჯ ებთ ან დაკ ავშირე
აძლევს საჩივრის ავტორს, მიიღ ოს 49 785 ლარი. ბით, ასევე, არ აწვდ იდ ა კლიენტს ანგ არიშგებას,
ხოლ ო საა დვოკ ატ ო მომს ახ ურების ურთ იერთობის
ადვოკ ატის პოზ იც იი თ, აღნ იშნ ულ თანხ ას არან აი შეწყვეტ ის შემდ ეგ კლიენტს არ დაუ ბრუნ ა ყველ ა
რი კავშ ირ ი არ აქვს ხსენ ებ ული სას ამ ართლ ო პრო დოკ უმ ენტ ი, ფულ ად ი სახსრები ან სხვა ქონება,
ცესის შედეგთან, ვინ აიდ ან რამდ ენ იმ ე დავის გარ რომლ ებიც კლიენტმ ა გად ასც ა ადვოკ ატს ან მი
და, ის საჩივრ ის ავტორს, როგორც ამხ ან აგ ობის ანდ ო წარმ ომ ადგ ენლ ობით ი უფლ ებამ ოს ილ ების
თავმჯდომარ ეს, ისე წარმ ოადგენდ ა უცხოუ რ შპს განხ ორც იელ ების ას, შეს აძლ ოა დარღვეულ ი ყო
-სთან ურთიერთობ ებში. ადვ ოკატს საჩ ივრის ავ ფილ იყო ადვოკ ატთ ა პროფ ეს იულ ი ეთიკ ის კოდექ
ტორ ი შეუთანხმდ ა, საი ნვ ესტიც იო პროე ქტ ის შემ სის მე-8 მუხლ ის მე-12, მე-13, მე-15 ნაწ ილები.
თხვევაში, მისი მოც ულობ ის გათვ ალისწ ინ ებით,
ანაზღაუ რ ების სახ ით – 30 000 აშშ დოლარზ ე, რაც
შეადგენდა საი ნვ ესტიც იო პროე ქტის ღირ ებულ ე 3. ეთიკის კომისიი ს გად აწყვეტ ილ ების
ბის – 3 000 000 აშშ დოლარ ის – 1 %-ს. ამხ ან აგ ო შინ აარსი
ბისთვის გაწეულ ი წარმ ომ ადგენლობ ითი და იური
დიული მომსახ ურ ებ ის შედ ეგად, განხ ორც იელდ ა 3.1. ეთიკის კომ ისიის მიერ დადგ ენ ილ ი უდავ ო
3 000 000 აშშ დოლარ ის საი ნვ ესტიც იო პროექტ ი, ფაქტ ობრ ივ ი გარ ემ ოებ ებ ი:
რომელიც გულისხმ ობდ ა მემ ორ ანდ უმ ის, შეთ ანხ
მებების, კრების ოქმ ებ ის, წესდ ებ ის მომზად ების – ადვოკ ატს ა და კლიენტს შორის არს ებობდა შე
10-თვიან პროც ესს. ეს არ ყოფ ილა ერთჯ ერად ი თანხმ ება და რწმუნ ებულ ება;
მომსახურ ება. საი ნვ ესტიც იო პროე ქტთან დაკ ავ
შირ ებული მომს ახ ურ ებ ის ანაზღაურ ებ ა, მხარე – ადვოკ ატს ა და კლიენტს შორის არ არსებობს
თა შეთანხმების თან ახმ ად, უნდ ა მომხდ არიყო წერილ ობით ი ხელშ ეკრულ ება და მის ით განსაზღ
მშენებლობის დაწყებ ისთან ავ ე, მან ამდ ე კი მარ ვრულ ი საა დვოკ ატ ო საქმ იან ობის საგ ან ი, მისით
წმუნებელს გად ას ახდ ელი თანხ ა უნდ ა გან ეთ ავ დადგ ენ ილ ი უფლ ებები და მოვალ ეობები;
სებინა რომელ იმ ე ბანკში ერთობლივ ანგ არიშზ ე.
საჩივრ ის ავტორ ის მოთხოვნ ის ამ ებრ, გად ას ახ – ადვოკ ატს ა და კლიენტს შორის საერთ ო დეპო
დელ ი თანხა განთავსდ ა ადვ ოკატის ა და საჩივრის ზიტზ ე არს ებულ ი თანხ ა, რომლ ის გამ ოყენება
ავტორ ის შვილ ის (ამხანაგობის თავმჯდ ომ არის) მხოლ ოდ ორმხრივი ხელმ ოწ ერის დად ასტ ურებით
საერთო ანგარიშზ ე. 49 785 ლარ ი წარმ ოა დგ ენ არის შეს აძლ ებელ ი;
და საინვესტიციო პროე ქტის განხ ორც იელ ების
სამართლებრ ივი უზრ უნვ ელყ ოფ ის ღირ ებულ ებას – ადვოკ ატ ის მიერ არ ყოფ ილ ა ნაწ არმ ოები ფინან
და, შეთანხმების პირ ობ ებ ის დადგომ ის გამ ო, მარ სური ანგ არიშგ ება კლიენტ ის ა და საერთ ო სადე
წმუნებელ ი ვალდ ებ ული იყო ადვ ოკატის ათვის გა პოზ იტ ო თანხ ების ა;
დაეხადა გაწეული მომს ახ ურ ებ ის საფ ას ურ ი.
– ადვოკ ატ ის მიერ საზღაურის მიღება ნაწ ილ ობ
რივ არ ხდებოდ ა დადგ ენ ილ ი წეს ით და არ ხდე
2. საპროცეს ო კოლეგიის ბოდ ა მის ი დოკ უმ ენტ ური აღრიცხვა. ასეთი დო
გადაწყვეტილებ ის შინაა რს ი კუმ ენტ ები, საბანკ ო ამონ აწ ერები ან სხვა სახით
წარმ ოდგ ენ ილ ი არ ყოფ ილ ა;
საპრ ოცესო კოლეგიამ მიი ჩნ ია, რომ თუ საქმ ის
განხილვის წეს ით გამ ოკვლევ ის ას, დად ასტ ურდ ე – ადვოკ ატმ ა არ გად ასც ა კლიენტს მოთხოვნილ ი
ბოდა, რომ ადვ ოკატი არ აწარმ ოე ბდ ა სრულ და დოკ უმ ენტ აც ია .
18
3.2. ეთიკის კომ ისიის დისციპლინ ურ ი კოლ ე დაკ ავშ ირებით, ეთიკ ის კომ ის ია მ 2012 წლის 18
ივნ ის ის გად აწყვეტ ილ ებით დისც იპლ ინურ საქმე
გიის მიე რ დადგენ ილი სადავო ფაქტ ობრ ივ ი ზე #004/12 დაა დგ ინ ა, რომ
გარემოებ ები:
- ადვოკ ატის მიე რ კლიე ნტის საკითხის წამ ოჭრი “კლიენტის მიერ ადვოკატ ის ათვის ფულა
დან გამომდინ არ ე, სწრაფ ი ინფ ორმ ირება და კონ დი სახსრების ან ქონ ების მინდ ობისას, ად
სულტირ ება; ვოკატმ ა უნდ ა უზრუნველყოს მინდობილ ი
ფულადი სახსრების ან ქონ ების კეთილ
– ადვოკ ატს ა და კლიე ნტს შორ ის დად ებულ ი შე სინდის იერად მართვა და მინდ ობილ ქონე
თანხმების საგნ ის ზუსტი რაობ ა და გას აწ ევი ბასთ ან დაკავშ ირებით განხ ორციელ ებულ ი
იურიდიულ ი დახმ არ ებ ის ფარგლებ ი; ქმედ ებების შეს ახ ებ კლიენტს მიაწოდოს
ინფ ორმ აც ია . ადვოკატმ ა უნდ ა გამოიჩ ინოს
– ადვოკ ატის დაპ ირ ებ ა სამ ართლებრ ივ შედ ეგზ ე. განს აკ უთრებულ ი გულ ისხმ ერება კლიენტის
მიერ მინდ ობილ ი ქონ ების მართვისას, რაც
განხილვის კოლეგიამ მოც ემ ული გარ ემ ოებები მი გულ ისხმ ობს მინდ ობილ ი ფულადი სახსრე
იჩნია სადავ ოდ, ვინ აიდ ან საჩ ივრ ის ავტ ორს ა და ბის ან ქონ ების საკ უთ არი ფულადი სახსრე
ადვოკ ატს განსხვ ავ ებ ული პოზ იც იებ ი გაა ჩნდ ათ ბისგან გამ ოც ალკ ევებას და მათ მართვას
მოცემულ გარ ემ ოებ ებთან დაკავშირ ებით, თუმც ა კლიენტ ის ინტ ერეს ებიდ ან გამომდინარე,
მოცემული გარ ემ ოებ ებ ის დას ადგენ ად, მხარეებს რადგან მოც ემ ულ შემთ ხვევაშ ი არსებობს
დამატებითი მტკიც ებ ულებ ა ან ინფ ორმ აც ია არ კლიენტ ის ათვის მატ ერიალ ური ზიანის მი
წარმოუ დგენ იათ. ყენ ების რისკ ი. კლიენტ ის მიერ ადვოკატი
სათვის ფულადი სახსრების მართვის მინ
დობის ას, კლიენტ ის ნდობა ეფუძნება არა
4. სამართლებრ ივ ი შეფას ებ ა მხოლ ოდ ადვოკატ ის პირად თვისებებს, არა
მედ მის ი ადვოკატ ის პროფ ეს იის ადმი კუთვ
ეთიკ ის კომის იამ დაადგინ ა, რომ ადვ ოკ ატმ ა და ნილ ებას, რაც ადვოკატ ის მიერ უნდა იქნეს
არღვია სრული და ზუსტი ჩან აწერ ებ ის წარმ ოების გამ ართლ ებულ ი. ადვოკატ ის მიერ კლიენტი
ვალდებულ ებ ა საქმ ის წარმ ოებ ის ხარჯ ებთ ან და საგან მინდ ობილ ი ფულადი სახსრების პირა
კავშ ირ ებით და კლიე ნტის სახსრ ებ ის განკ არგვის დი მიზნ ებისთვის გამ ოყენ ება წარმოა დგენს
წესი. ადვოკატ ის მიერ როგ ორც კლიე ნტის პირა
დი ნდობის, ასევე პროფ ეს იულ ი ფიდუცია
ეთიკ ის კომ ის იი ს შეფ ას ებ ით, საქმ ის წარმ ოების რულ ი ვალდ ებულ ებების დარღვევას.”
ნებისმიერ ეტაპზ ე კლიე ნტის ათვ ის ხელმ ის აწვ
დომი უნდა იყოს ფინ ანს ურ საკითხებთ ან დაკ ავ
შირ ებით ინფ ორმ აც ია. ადვ ოკატის მიერ „სრული ეთიკ ის კომ ის ია მ 2012 წლის 02 ივლ ისის გადაწყ
და ზუსტი ჩან აწერ ის” წარმ ოებ ის ვალდ ებულ ება ვეტ ილ ებით დისც იპლ ინ ურ საქმ ეზ ე #003/12 და
მოიცავს კლიე ნტის საქმ ეზ ე ფინ ანს ურ დან ახ არ ადგ ინ ა, რომ
ჯებთან დაკავშირ ებ ული ინფ ორმ აც იი ს შემცვე
ლი ყველა დოკუმ ენტის წარმ ოებ ას. აღნ იშნ ულ ი
ვალდებულ ებ ა უკავშირდ ებ ა კლიე ნტ ის მოთხოვ “ადვოკატმა არ უნდ ა დაუ შვას იმ ფულადი
ნისთანავე ანგარ იშგებ ის მოწესრ იგებულ ი სახ ით სახსრების დაყოვნ ება, რაიმ ე სახით საკუ
მიწ ოდების ვალდ ებ ულებ ას. კლიე ნტის მიერ ად თარ ანგარიშზ ე თუ პირად სალაროში შენახ
ვოკ ატისათვ ის ფულად ი სახსრ ებ ის მინდ ობასთ ან ვა, რომ ელ იც არ წარმ ოა დგ ენს ადვოკატის
19
ქონებას. კლიე ნტის მიე რ ფულადი თან ადვოკ ატს, ზემ ოთ მოც ემ ულ ი უმოქმ ედ ობა/მოქ
ხის მინდ ობ ა ადვ ოკატის ათვ ის, ამ უკან ას მედ ებებით არ დაუც ავს ადვოკ ატთ ა პროფესიუ
კნელისათვ ის წარმ ოშობს ვალდ ებ ულ ებას, ლი ეთიკ ის კოდ ექს ის მე-8 მუხლ ის მე-12, მე-13 და
მინდობილი თანხ ა, კლიე ნტის მით ით ები მე-15 ნაწ ილ ებით გათვალ ისწ ინ ებულ ი პროფესიუ
სამებრ, კონკრ ეტული დან იშნ ულებ ით გა ლი ქცევის წეს ები: ადვოკ ატმ ა არ გააკ ეთ ა ზუსტი
მოიყენოს. იმ შემთხვ ევ აში, თუ კლიენტ ის ფინ ანს ური ჩან აწ ერები კლიენტ ის თანხ ების შესა
მიერ მინდ ობ ილი თანხ ის გამ ოყ ენ ება აღარ ხებ, მინდ ობილ ი თანხ ების მართვის ას არ იხელ
არის საჭირ ო, მნიშვნ ელობ ა არ აქვს სუბი მძ ღვან ელ ა კეთ ილს ინდ ის იერებით, ზუსტად არ
ექტურ ი თუ ობიე ქტურ ი საფ უძვლის გამ ო, განს აზღვრა და კლიენტთ ან არ შეათ ანხმ ა უფლ ე
ადვოკატს პროფ ეს იული ეთიკურ ი ვალდ ებუ ბები ორმხრივი ფინ ანს ური ბიუჯ ეტ ის განკარგვის
ლებიდან გამ ომდინ არ ე, კეთილს ინდის იერი ან ცალმხრივი პრეტ ენზ იი ს შეს ახ ებ. ამასთან ერ
წარმომადგენლობ ის ფარგლებში, ეკისრე თად, არ არს ებობდ ა კლიენტ ის ათვის დოკ უმენტე
ბა პასუხისმგებლობ ა, შეძლებ ისდ აგვარად, ბის დაბრუნ ებაზ ე უარი მიზ ეზ ი, რადგ ან დოკუმენ
უმოკლეს დროში აცნ ობ ოს კლიე ნტს თანხ ის ტები და მასშ ი მოც ემ ულ ი ინფ ორმ აც ია კლიენტს
დაბრ უნებ ის შეს ახ ებ და პირვ ელი შეს აძლ ებ უკავშ ირდ ება და მას ეკუთვნ ის. დოკ უმ ენტები,
ლობისთან ავ ე, ყოვ ელგვ არ ი დაყ ოვნ ების ა კლიენტ ის მიერ მიწ ოდ ებულ ი, ადვოკ ატ ის მიერ
და კლიენტთან შეთანხმ ებ ის გარ ეშე, მინდ ო მოპ ოვებულ ი ან ადვოკ ატ ის მიერ დამ უშ ავებულ ი
ბილ ი ქონებ ის სხვა ქმედ ებ ის განს ახ ორც ი საკ ითხის იურიდ იულ ი სახ ე ან ფორმ აა , რომლ ის
ელ ებლად გად ამ ის ამ ართებ ის არიდ ებით, დან იშნ ულ ება ან ღირებულ ება კლიენტ ის ინტე
უკლებლივ დაუბრ უნ ოს კლიე ნტს ამ უკან ას რეს ების გატ არების პროპ ორც იულ ია , ამასთან,
კნელის კუთვნ ილი თანხ ა თუ სხვა ქონ ება. საშ უალ ებაა იმის ა, რომ მიღწ ეულ ი იქნ ას ის, რაც
ეთიკ ურ ი ვალდ ებ ულებ ებ ის დაცვ ა ემს ახ უ კლიენტ ის კან ონ იერ ინტ ერეს ებს ემს ახ ურება. ად
რება კლიე ნტის საუკეთეს ო ინტერ ეს ებს და ვოკ ატს არ გაა ჩნ ია მიზ ეზ ი, არ დაუ ბრუნ ოს კლი
ადვოკატის პროფ ეს იულ სახ ეს, რომ ელ იც ენტს დოკ უმ ენტ ები. სხვა შემთ ხვევაშ ი ივარაუდე
თავისი ქმედ ებ ებ ით პატივ ისც ემ ას უნდ ა აღ ბა საშ უალ ებად, დაიყოლ იოს კლიენტ ი ან აიძულ ოს
ძრ ავდეს კლიე ნტში და გან ამტკიც ებდ ეს ად იგი, იმოქმ ედ ოს მის სას არგ ებლ ოდ. აქაც ჩანს ად
ვოკატ-კლ იე ნტის ურთიე რთობ ას.“ ვოკ ატ ის ფინ ანს ური არაპროპ ორც იულ ი ინტერე
სი.
ადვოკ ატთა პროფ ეს იული ეთიკის კოდ ექსის მე-8 პროფ ეს იულ ი ეთიკ ის კოდ ექს ის მე-8 მუხლის მე-
მუხლ ის მე-15 ნაწილით გათვ ალისწინ ებ ულ ი ვალ 12, მე-13 და მე-15 ნაწ ილ ები არეგ ულ ირებს ად
დებულ ება ვრცელდ ებ ა როგორც კლიე ნტ ის, ისე ვოკ ატ ისთვის პროფ ეს იუ ლ ქცევას კლიენტის
ადვოკ ატის ინიც იატივ ით ხელშეკრ ულებ ის შეწყ თანხ ების ანგ არიშგ ების ა და კეთ ილს ინდ ისიერად
ვეტის შემთხვევ ებზ ე. ადვ ოკატს არც ურთ იერ მართვის კუთხით. ეს რეგ ულ აც იები იცავს კლი
თობის დასრ ულ ებ ის შემდ ეგ დაუ ბრ უნ ებ ია კლიენ ენტს, გად ახდ ილ ი ან მინდ ობილ ი ფულ ად ი სახსრე
ტისათვის მისგან მინდ ობ ილი ფულად ი სახსრები ბი არ იყოს არაპროპ ორც იულ ად გახ არჯ ულ ი.
იმის გათვალ ისწინ ებ ით, რომ მას უფლება აქვს
კლიენტისათვის გად ას აც ემ ი თანხ იდ ან გამ ოქვი საქართველ ოს უზენ აეს ი სას ამ ართლ ოს სადისციპ
თოს ურთიერთ ობ ის შეწყვ ეტამდ ე განხ ორც იელ ე ლინ ო პალ ატ ის 2015 წლის 28 იანვრის გადაწყვე
ბული მომსახურ ებ ისთვ ის მის აღ ებ ი გას ამრჯ ელ ო ტილ ებით (საქმე Nდს-შ/5-14) უცვლ ელ ი დარჩ ა
და გაწ ეული ხარჯი. ეთიკ ის კომ ის იი ს გად აწყვეტ ილ ება.
20
საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის ეთიკის კომისიის
რეკომენდაცია
კომპანიის იურისტზე ადვოკატთა პროფესიული ეთიკის

ნორმების გავრცელების შესახებ
ეთიკის კომისიის შემადგენლობა:

კომისიის თავმჯდომარე: ციცინო ცხვედიანი
კომისიის წევრები: ეკატერინე გასიტაშვილი, ზვიად კორძაძე,
პავლე აბაიაძე, გიორგი ტურაზაშვილი,
გოჩა სვანიძე, თორნიკე ბაქრაძე,
ია გაბედავა
შეკითხვის კომისიაში შემოსვლის თარიღი: 29.11.2014

შეკითხვის რეგისტრაციის ნომერი: 012/14
შეკითხვა: „ადვოკატთა შესახებ” საქართველოს კანონის მე-2

მუხლი: „საადვოკატო საქმიანობა მოიცავს: ადვო
ვრცელდება თუ არა კომპანიის იურისტზე სამარ კატის მიერ იურიდიული რჩევის მიცემას იმ პირი
თალწარმოების დროს ყველა „ეთიკური ნორმა”? სათვის, რომელმაც მას დახმარებისათვის მიმართა
თუ პასუხი დადებითია, რა დოზით ვრცელდება? (კლიენტი); კლიენტის წარმომადგენლობას საკონ
კომპანიის იურისტი, ამავდროულად, მოქმედი ად სტიტუციო დავის, სისხლის, სამოქალაქო ან ადმი
ვოკატია? ნისტრაციული სამართლის საქმეზე სასამართლოში,
არბიტრაჟში, დაკავების, გამოძიების ორგანოებში;
მესამე პირის მიმართ სამართლებრივი დოკუმენტე
ანალიზი: ბის მომზადებას და კლიენტის სახელით ნებისმიერი
დოკუმენტაციის წარდგენას; ისეთი იურიდიული დახ
„ადვოკატთა შესახებ” საქართველოს კანონის 1-ლი მარების გაწევას, რომელიც არ უკავშირდება მესამე
მუხლის მე-2 პუნქტი: „ადვოკატი არის თავისუფალი პირის წინაშე წარმომადგენლობას.”
პროფესიის პირი, რომელიც ემორჩილება მხოლოდ კა
ნონსა და პროფესიული ეთიკის ნორმებს და გაწევრია ადვოკატთა პროფესიული ეთიკის კოდექსის
ნებულია საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციაში.” მე-11 მუხლის 1-ლი ნაწილი: „ეთიკის კოდექსის
21
მოქმედება ვრცელდება ადვოკატებზე. ადვოკა შესახებ” საქართველოს კანონისა და ადვოკატ

ტი პასუხისმგებელია იმ პირთა ეთიკურ ქცევაზე, თა პროფესიული ეთიკის კოდექსის რეგულირების
რომელიც მოქმედებს ადვოკატის დავალებით, ან სფეროში. ადვოკატთა ასოციაციის წევრობა – ად
მისი სახელით ახორციელებს ქმედებას, გარდა იმ ვოკატის, თავისუფალი პროფესიის წარმომადგენ
შემთხვევისა, როცა ადვოკატმა მიიღო ყველა გო ლის სტატუსი – გამოხატავს კონკრეტული პირის
ნივრული ზომა იმისთვის, რომ ამ პირების ქცე კავშირს ადვოკატთა ასოციაციასთან და ადვო
ვა შესაბამისობაში ყოფილიყო ეთიკის კოდექსის კატთა ერთიან სიაში რიცხული მოქმედი ადვოკა
მოთხოვნებთან.” ტები, რომელთაც არ აქვთ წევრობა შეჩერებული,
ექვემდებარებიან ადვოკატთა პროფესიულ ეთიკურ
ადვ ოკ ატ ის ცნებ ა განმ არტ ებ ულ ია „ადვოკატთა ვალდებულებებს; სწორედ ადვოკატის სტატუსი
შეს ახ ებ” საქ ართვ ელ ოს კან ონ ის პირვ ელ ი წარმოშობს ვალდებულებას ადვოკატთა მრავალა
მუხლ ის მე-2 პუნქტშ ი, რომლ ის მიხ ედვ ით აც: თასიანი კორპორაციის წინაშე, რომელიც შეესაბა
„ადვოკატი არის თავ ის უფ ალ ი პროფ ეს იი ს პი მება ეთიკის კოდექსში გაცხადებულ მაღალ მიზანს
რი, რომ ელ იც ემორჩ ილ ებ ა მხოლ ოდ კან ონს ა – თითოეულმა ადვოკატმა შეინარჩუნოს პროფესი
და პროფ ეს იულ ი ეთიკ ის ნორმ ებს და გაწ ევრ ია ული ღირსება, პატივი სცეს თავის საქმიანობას და
ნებ ულ ია საქ ართვ ელ ოს ადვ ოკ ატთ ა ასოც იაც ი იზრუნოს პროფესიისათვის მაღალი ნდობის მოსა
აშ ი.” პოვებლად.
„ადვოკატთა შეს ახ ებ” საქ ართვ ელ ოს კან ონ ის ადვოკატის პროფესიული ეთიკის ნორმები გამო
პირვ ელ ი მუხლ ის მე-2 პუნქტ ი ამომწ ურ ავ ად აყა იყენება ადვოკატის როგორც მოქმედების, ისე
ლიბ ებს ადვ ოკ ატ ის ცნებ ას და განს აზღვრ ავს, უმოქმედობის შემთხვევაში. ზოგადად, ადვოკა
რომ: ტი საადვოკატო საქმიანობას ახორციელებს კლი
ენტის სასარგებლოდ, თუმცა პროფესიის მაღალი
1. ადვოკატი არის თავისუფალი პროფესიის მქონე სტანდარტებიდან და ეთიკის კოდექსის მიზნები
პირი, რაც იმას ნიშნავს, რომ იგი ემორჩილება მხო დან გამომდინარე, ადვოკატზე პროფესიული ეთი
ლოდ კანონსა და პროფესიული ეთიკის კოდექსის კის ნორმების მოქმედება ვრცელდება არა მხოლოდ
ნორმებს და არა ზემდგომ პირს; მაშინ, როდესაც იგი წარმოადგენს კლიენტის ინ
ტერესებს, არამედ მაშინაც, როცა ადვოკატი, მისი
2. იმისათვის, რომ პირი ჩაითვალოს ადვოკატად, სტატუსიდან გამომდინარე, ვალდებულია დაიცვას
აუცილებელია, რომ იგი გაწევრიანებული იყოს პროფესიული ეთიკა. ხოლო პროფესიული ეთიკა
ს.ს.ი.პ. საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციაში. მოიცავს არა მხოლოდ საადვოკატო საქმიანობას,
არამედ ადვოკატის სტატუსის მქონე პიროვნების
„ადვოკატთა შესახებ” საქართველოს კანონისა და ქმედებებსაც, რომელიც იმავდროულად წარმოად
ადვოკატთა პროფესიული ეთიკის კოდექსის რე გენს პროფესიას. შესაბამისად, ადვოკატი ვალდე
გულაცია ვრცელდება მხოლოდ ადვოკატებზე, შე ბულია იზრუნოს პროფესიულ იმიჯზე და კორპო
საბამისად, იმ შემთხვევაში, თუ პირი არ არის ად რაციულ ავტორიტეტზე.
ვოკატი და მას არ აქვს მინიჭებული საადვოკატო
საქმიანობის უფლებამოსილება ს.ს.ი.პ. საქართვე ეთიკის კომისია განმარტავს, რომ ადვოკატმა შე
ლოს ადვოკატთა ასოციაციის მიერ, მასზე აღნიშ საძლოა „არაორგანიზებულად” განახორციელოს
ნული ნორმატიული აქტების მოქმედება არ გავრ საადვოკატო საქმიანობა – მას მხოლოდ სთხოვონ
ცელდება. რჩევა დამოუკიდებლად იმისა, შემდეგ გაფორმდე
ბა თუ არა მხარეთა შორის იურიდიული მომსახუ
იურისტი, რომელიც არის სსიპ საქართველოს ად რების ხელშეკრულება, ან თანახმა იქნება თუ არა
ვოკატთა ასოციაციის წევრი, ექცევა „ადვოკატთა ადვოკატი, განახორციელოს ამ პირის წარმომად
22
გენლობა. ამის მიუხედავად, ადვოკატზე პასუხის იურისტ ის მიღ ებ ის ას, გახშ ირდ ა მოთხოვნ ა საა დ
მგებლობა მაინც გავრცელდება, რადგან იგი ად ვოკ ატ ო საქმ იან ობ ის უფლ ებ ამ ოს ილ ებ ის მქონ ე
ვოკატის სტატუსის მატარებელი და პროფესიის იურისტ ებზ ე, რაც განპ ირ ობ ებ ულ ია იმ მიზ ეზ ით,
წარმომადგენელია მას შემდეგ, რაც გაწევრიანდა რომ კომპ ან ია ს აღარ დასჭ ირდ ეს გარ ე იურისტ ის
ს.ს.ი.პ. საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციაში. დახმ არ ებ ით სარგ ებლ ობ ა და მისს ავ ე თან ამშრ ო
ადვოკატზე პროფესიული ეთიკური ვალდებულე მელს შეე ძლ ოს სამ ართ ალწ არმ ოებ ის სხვად ასხ
ბები ვრცელდება, თუ იკვეთება სამართლებრივი ვა ეტაპზ ე კომპ ან იი ს ინტ ერ ეს ებ ის წარმ ოდგ ენ ა.
რჩევის მიცემა, პროფესიული დავალება თუ სხვა იმის გათვ ალ ისწ ინ ებ ით, რომ არს ებ ობს ადვ ო
არაერთჯერადი დახმარება. კატთ ა ასოც იაც იი ს წევრ ად რიცხულ ი ადვ ოკ ატ ის
კომპ ან იი ს იურისტ ად დაქ ირ ავ ებ ის მოთხოვნ ა,
ეთიკის კომისია მიიჩნევს, რომ შეკითხვის განმარ კომპ ან იი ს მიე რ დაქ ირ ავ ებ ულ ადვ ოკ ატთ ა ასო
ტებიდან გამომდინარე, სარეკომენდაციო გადაწყ ციაც იი ს წევრ იურისტთ ან შრომ ით ი ხელშ ეკრ უ
ვეტილებაში უნდა განიხილოს ის გარემოებებიც, ლებ ის გაფ ორმ ებ ა არ ცვლის ადვ ოკ ატ ის ეთიკ ურ
როდესაც ადვოკატი არის სისხლის სამართლის სპე ვალდ ებ ულ ებ ებს; რეკ ომ ენდ აც იი ს გაც ემ ის ას
ციალიზაციის მქონე, ანუ საადვოკატო საქმიანობის კომ ის ია მიუთ ით ებს, რომ უფას ო იურიდ იულ ი
უფლებამოსილება მას მინიჭებული აქვს სისხლის დახმ არ ებ ის სამს ახ ურ ის ადვ ოკ ატ ებს აც უფორმ
სამართლის დარგში და იმავდროულად მას ხელშეკ დებ ათ შრომ ით ი ხელშ ეკრ ულ ებ ა და აღნ იშნ ულ ი
რულება აქვს გაფორმებული კომპანიასთან. ასეთ სამს ახ ურ ის იურისტ ებზ ეც, რომლ ებ იც ირიცხე
შემთხვევაში, სისხლის სამართლის სპეციალიზაციის ბია ნ ადვ ოკ ატთ ა ერთ ია ნ სიაშ ი, ვრცელდ ებ ა
ადვოკატი კომპანიას წარმოადგენს პირველი ინსტან პროფ ეს იულ ი ეთიკ ის მოთხოვნ ებ ი.
ციის ან სააპელაციო ინსტანციის სასამართლოში,
როგორც კომპანიის იურისტი. ამ შემთხვევაში, ეთი პროფესიული ეთიკის კოდექსის მოქმედება ვრცელ
კის კომისიის მიერ დადგენილი პრაქტიკის მიხედვით, დება ისეთ შემთხვევაზეც, როდესაც კომპანია უჩი
შესაძლოა დადგეს დისციპლინური პასუხისმგებლო ვის თავის იურისტს ეთიკის კომისიაში, რომელიც,
ბის საკითხი, კერძოდ, ადვოკატთა პროფესიული მიუხედავად იმისა, რომ მასთან შრომითი ხელშეკ
ეთიკის კოდექსის მე-8 მუხლის მე-5 ნაწილით დად რულების საფუძველზეა დასაქმებული, იმავდროუ
გენილი კვალიფიციური და კეთილსინდისიერი წარ ლად ადვოკატთა ასოციაციის წევრია.
მომადგენლობის განხორციელების ვალდებულების
დაუცველობის საფუძვლით. ადვოკატთა ერთიან რეესტრში რიცხულ ყველა ად
ვოკატზე, რომელიც ახორციელებს საქმიანობას
ეთიკის კომისია განმარტავს, რომ „ადვოკატთა შე როგორც კომპანიის იურისტი და სხვ., ვრცელდე
სახებ” საქართველოს კანონის მე-2 მუხლი, რომე ბა ადვოკატთა პროფესიული ეთიკის ნორმები. ამ
ლიც ეხება საადვოკატო საქმიანობას, ვრცელდება დროს ადვოკატთა ასოციაციისათვის კომპანიის
იურისტებზე, რომლებიც ირიცხებიან ს.ს.ი.პ. სა იურისტის კლიენტს წარმოადგენს მისი დამქირა
ქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის წევრთა ერ ვებელი. ამ ვითარებიდან გამონაკლის შემთხვევად
თიან რეესტრში და წარმოადგენენ სამინისტროებს შეიძლება ჩაითვალოს ვითარება, როდესაც კომპა
თუ კერძო კომპანიებს. ეთიკის კომისიის მოსაზრე ნიის იურისტს შრომით ხელშეკრულებაში უწერია,
ბით, ამ სტატუსის მქონე პირებზე უნდა გავრცელ რომ დაქირავებულია მხოლოდ იურისტად.
დეს ადვოკატთა პროფესიული ეთიკის ნორმების
რეგულაცია. ეთიკის კომისია, რეკომენდაციის გაცემისას, ითვა
ლისწინებს ამ საკითხთან დაკავშირებით არსებულ
ეთიკ ის კომ ის ია , რეკ ომ ენდ აც იი ს გაც ემ ის ას, ით მიდგომებს ევროპასა და ამერიკის შეერთებულ
ვალ ისწ ინ ებს არს ებ ულ პრაქტ იკ ულ ტენდ ეც ია ს, შტატებში. აღნიშნულ მიდგომებს შორის არსებობს
რომლ ის მიხ ედვ ით, კერძ ო იურიდ იუ ლ ფირმ ებშ ი, გარკვეული განსხვავება.
23
ამერიკის შეერთებულ შტატებში კომპანიის იურისტებს ადვ ოკ ატ ის სტატ უს ის მქონ ე პირ ის აგ ან საზ ოგ ა
მოეთხოვებათ იყვნენ ადვოკატთა ასოციაციის წევრე დოებ ის მოლ ოდ ინ ი და პროფ ეს იის ადმ ი სანდ ო
ბი და, შესაბამისად, დაიცვან ადვოკატთა ქცევის ის ობ ა მოიც ავს იმგვ არ დამ ოკ იდ ებ ულ ებ ას ეთიკ უ
წესები, რომლებიც შესაძლოა, მოეთხოვოს კომპანიის რი ვალდ ებ ულ ებ ის ადმ ი, როდ ეს აც პირს კარგ ად
იურისტს კონკრეტულ შემთხვევაში. მაგალითად, ად აქვს გაცნ ობ იერ ებ ულ ი პროფ ეს იულ ი პას უხ ისმ
ვოკატის ანაზღაურების მარეგულირებელი ნორმები გებლ ობ ა არა მხოლ ოდ მარწმ უნ ებლ ის (ყოფილი
ამ შემთხვევაში არ გამოიყენება, რადგან ისინი კომ მარწმ უნ ებლ ის), არამ ედ საზ ოგ ად ოებ ის ა და სა
პანიაში იღებენ ხელფასს, როგორც თანამშრომლები კუთ არ ი პროფ ეს იი ს წინ აშ ე. ეთიკ ის კომ ის ია გან
– დაქირავებული მუშაკები. შესაძლებელია, აღნიშნუ მარტ ავს, რომ კლიე ნტ ი, მარწმ უნ ებ ელ ი, რომ ელ
ლი იურისტი ასრულებდეს კომპანიის მხოლოდ შიდა საც სამ ართლ ებრ ივ ი ხას იათ ის კონს ულტ აც ია ს
სამუშაოს: დოკუმენტების შედგენა, ხელშეკრულებაზე უწევს, სას ამ ართლ ოშ ი წარმ ოა დგ ენს თუ სხვა სა
მუშაობა, სამუშაო პროცესის კანონთან შესაბამისობა ხის იურიდ იუ ლ რჩევ ას აძლ ევს პროფ ეს იი თ ადვ ო
და ა.შ. თუმცა, როდესაც კომპანიის იურისტი გამო კატ ი, მოელ ის ამ უკან ასკნ ელ ის აგ ან კეთ ილს ინ
დის სასამართლოში კომპანიის ინტერესებისათვის, მან დის იე რ დამ ოკ იდ ებ ულ ებ ას.”
უნდა დაიცვას ქცევის წესები მოწინააღმდეგე მხარის
ადვოკატთან, მოწმესთან და სასამართლოსთან მი
მართებით. აშშ-ის მიდგომის მიხედვით, უმეტეს შემ დასკვნა:
თხვევაში კომპანიის იურისტი ვალდებულია დაიცვას
ეთიკის ნორმები იმ ფარგლებში, რაც შეესაბამება კომ ეთიკის კომისიის განმარტებით, კომპანიის იურის
პანიის იურისტის როლს. ტზე ვრცელდება ადვოკატთა პროფესიული ეთიკის
ნორმები, თუკი იურისტი ირიცხება ს.ს.ი.პ. საქართ
რაც შეეხება ევროპულ მიდგომას, კომპანიის ველოს ადვოკატთა ასოციაციის ერთიან სიაში.
იურისტებისათვის არსებობს ეთიკის კოდექსი, რო
მელიც აწესრიგებს კონკრეტულად მათ ქმედებებს.
კოდექსში გაწერილი ვალდებულებები მსგავსია
ადვოკატთა ეთიკური ვალდებულებებისა და შეე
ხება კვალიფიციურობას, კონფიდენციალურობას,
ინტერესთა კონფლიქტის დაუშვებლობას და ა.შ.
ეთიკ ის კომ ის ია მ 2014 წლის 17 ივლ ის ის გად აწყ
ვეტ ილ ებ აშ ი, დისც იპლ ინ ურ საქმ ეზ ე №002/14,
განმ არტ ა: „ადვოკატთა პროფ ეს იულ ი ეთიკ ის
კოდ ექს ით დადგ ენ ილ ი მიზნ იდ ან გამ ომდ ინ არ ე,
პირს, რომ ელ იც არის ადვ ოკ ატთ ა ასოც იაც იი ს
წევრ ი, ადვ ოკ ატ ის სტატ უს ი ბოჭ ავს იმ პროფ ე
სიულ ი სტანდ არტ ით, რომ ელ იც მას ეკისრ ებ ა,
როგ ორც არა მხოლ ოდ კონკრ ეტ ულ ი კლიე ნტ ის
წინ აშ ე, არამ ედ, როგ ორც პროფ ეს იი ს წარმ ომ ად
გენ ელს. ეთიკ ის კოდ ექს ი ადვ ოკ ატს ავალდ ებ უ
ლებს არა მხოლ ოდ კლიე ნტ ის კვალ იფ იც იუ რ და რეკომენდაცია არ არის სავალდებულო ეთიკის
კეთ ილს ინდ ის იე რ წარმ ომ ადგ ენლ ობ ას, არამ ედ კომისიის ან სასამართლოს მიერ რომელიმე დის
პროფ ეს იის ადმ ი საზ ოგ ად ოებ ის მხრიდ ან პატ ი ციპლინური საქმის განხილვისას. თუმცა შესაძ
ვისც ემ ას ა და სანდ ოობ ის მოპ ოვ ებ ას (იხ. ეთიკ ის ლებელია, იგი გამოყენებული იქნეს ერთ-ერთ წყა
კოდ ექს ის პრეა მბ ულ ა)... როდ ეთიკის კომისიის გადაწყვეტილებაში.
24
ადვოკატთა ასოციაციის სასწავლო ცენტრის

სამოქმედო გეგმა
2015 წელი
ადვოკატთა ასოციაციის სასწავლო ცენტრმა შეიმუშა • განგრძობადი იურიდიული განათლების ფარგ

ვა 2015 წლის სამოქმედო გეგმა, რომლის მიხედვითაც: ლებში, ორგანიზებული უნდა იქნეს 200-250 ტრე
ნინგი;
• გათვალისწინებულია სწავლების მეთოდოლოგი
ის განვითარება; • სწავლების პროცესებში ხელი უნდა შეეწყოს ად
ვოკატთა მოტივაციის გაზრდას;
• უნდა განისაზღვროს სწავლების წესები;
• ახლად გაწევრიანებული ადვოკატებისთვ ის უნდა
• უნდა განისაზღვროს საგანმანათლებლო ღონის შემუშავდეს სწავლების სისტემა;
ძიებების თემები, საკითხების აქტუალობისა და
ადვოკატების საჭიროებების გათვალისწინებით; • ორგანიზებული უნდა იქნეს ადვოკატთა საკვალი
ფიკაციო გამოცდებისა და გამოცდისთვის მოსამ
• ორგანიზებული უნდა იქნეს სპეციალიზირებული ზადებელი კურსები;
კურსები;
• უნდა განვითარდეს სწავლებისთვის საჭირო მა
• უნდა განახლდეს სასწავლო მოდულები და შემუ ტერიალურ-ტექნიკური ბაზა;
შავდეს ახალი;
• უნდა მოხდეს საგრანტო შესაძლებლობების იდენ
• გამოყენებული უნდა იქნეს დისტანციური სწავ ტიფიცირება და მომზადდეს და პროექტები.
ლების მეთოდოლოგია;
26
სპეციალიზირებული კურსები
განგრძობადი იურიდიული განათლების ადვოკატებისთვის
ფარგლებში, 2015 წლის აპრილში დაგეგ
მილი ტრენინგების თემატიკა: 2015 წლის სექტემბრიდან ადვოკატთა ასოციაციის
სასწავლო ცენტრი გეგმავს, არასრულწლოვანთა
• ადვოკატთა პროფესიული ეთიკა (2015 წლის სას მართლმსაჯულების საკითხებზე სპეციალიზირე
წავლო მოდული); ბული კურსების ორგანიზებას. 2015 წლის გან
მავლობაში, თბილისსა და საქართველოს სხვა ქა
• ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციისა ლაქებში, კურსებს გაივლის კონკურსის შედეგად
და ევროპის შესწორებული სოციალური ქარტიის შერჩეული 210 ადვოკატი. კურსის მონაწილეები
შიდა სახლმწიფოებრივ დონეზე გამოყენება; შეისწავლიან: საკანონმდებლო ცვლილებებს, საერ
თაშორისო სტანდარტებს, ფსიქოლოგიურ ასპექ
• ადვოკატის როლი მედიაციის პროცესში; ტებსა და დაზარალებული/მოწმე ბავშვის დაკითხ
ვა/გამოკითხვის სტრუქტურირებულ მეთოდებს.
• კრედიტის უზრუნველყოფის საშუალებები, სამო
ქალაქო კოდექსის მიხედვით;
ადვოკატთა საკვალიფიკაციო გამოცდები
• მტკიცებითი პროცესის პრობლემური საკითხები
სამოქალაქო სამართალწარმოებაში; 2015 წლის ადვოკატთა საკვალიფიკაციო გამოც
დაზე რეგისტრაცია გამოცხადდა მიმდინარე წლის
• ბრალეული და ბრალის გარეშე პასუხისმგებლობა 2 თებერვალს და გაგრძელდა 27 თებერვლამდე.
დელიქტურ სამართალში; გამოცდაზე დარეგისტრირდა 621 აპლიკანტი, აქე
დან: სამოქალაქო სამართლის სპეციალიზაციის
• ოჯახში ძალადობის აღკვეთის, მსხვერპლთა დაც განხრით – 315, სისხლის სამართლის სპეციალი
ვისა და დახმარების საკითხები; ზაციით – 176 და საერთო სპეციალიზაციით – 130
აპლიკანტი.
• საავტორო უფლებები;
• სასამართლო გადაწყვეტილებების დასაბუთების ადვოკატთა საკვალიფიკაციო გამოც

ტექნიკა; დისთვის მოსამზადებელი კურსები
• გადახდიისუუნარობის საქმის წარმოება. ადვოკატთა ასოციაციის სასწავლო ცენტრი ორგა

ნიზებას უწევს ადვოკატთა საკვალიფიკაციო გა
მოცდისთვის მოსამზადებელ კურსებს. მოსამზადე
აკრედიტებული ტრენინგების შესახებ ბელი კურსი ითვალისწინებს გამოცდის თეორიული
დამატებითი ინფორმაცია იხილეთ ვებ მასალის, უახლესი საკანონმდებლო ცვლილებები
გვერდზე edu.gba.ge სა და ტესტის ამოხსნის მეთოდების შესწავლას.
მიმდინარე წელს მოსამზადებელ კურსებზე დარე
რეგისტრაციისთვის დაგვიკავშირდით: გისტრირდა 54 მონაწილე. მოსამზადებელ კურსებ
ზე ლექციებს გაუძღვებიან მოწვეული ლექტორები:
(+995 32) 2987878 / 555070786 / ირმა ხარშილაძე, ზურაბ ძლიერიშვილი, მაია ახა
555010605 / 555007708 ლაძე, ლევან ჯანაშია, ბესარიონ ბოხაშვილი, ირაკ
sascavlocentri@gba.ge / education@gba.ge ლი დვალიძე, ნინო ბოჭორიშვილი და ბესიკ მეურ
მიშვილი.
27
ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული

სასამართლ ოს გადაწყვეტილება
საქმე: „ვილე ლიხტენშტეინ
ის წინააღმდეგ“
(განაცხადი no. 28396/95)
სტრასბურგი
28 ოქტომბერი, 1999
ფაქტები 8. 1995 წლის 16 თებერვალს, კონსტიტუციური იურის

დიქციისა და ფუნდამენტური უფლებების შესახებ ლექ
I. საქმის გარემოებები ციების სერიების კონტექსში, განმცხადებელმა ჩაატარა
ლექცია ლიხტენშტეინ-ინსტიტუტში, კვლევით ინსტი
6. 1992 წელს ლიხ ტენშტე
ინის პრინცს [...] ჰანს ტუტში, „ლიხტენშტეინის საკონსტიტუციო სასამართ
ადამ მეორესა (”პრინცი”) და ლიხტენშტეინის მთავ ლოს მახასიათბლებისა და ფუნქციების შესახებ”. ლექ
რობას შორის პოლიტიკურ კომპეტენციებთან და ციის მსვლელობისას, განმცხადებელმა გამოთქვა აზრი,
კავშირებით, რომელიც ევროპის ეკონომიკურ ზო რომ საკონსტიტუციო სასამართლო იყო კომპეტენტური
ნაში ლიხტენშტეინის გაწევრიანების პლებისციტს ორგანო, რომელსაც შეეძლო „კონსტიტუციის ინტერპრე
უკავშირდებოდა, უთანხმოება წარმოიშვა. ამ დრო ტაცია პრინცსა (მთავრობა) და ლანდტაგს (პარლამენტს)
ისთვის განმცხადებელი იყო ლიხტენშტეინის მთავ შორის უთანხმოების არსებობის შემთხვევაში”.
რობის წევრი. 1992 წლის 28 ოქტომბერს პრინცსა
და მთავრობის წევრებს შორის მომხდარი უთანხ 9. 1995 წლის 17 თებერვალს გაზეთმა Liechtenstei-
მოების შემდეგ, საკითხი გადაწყდა პრინცის, ლან ner Volksblatt-მა დაბეჭდა სტატია განმცხადებლის
დტაგისა (პარლამენტის) და მთავრობის საერთო ლექციის შესახებ და აღნიშნა, inter alia, მისი შეხე
განცხადებით. დულებები საკონსტიტუციო სასამართლოს კომპე
ტენციების შესახებ.
7. 1993 წლის მაისში, არჩევნებისა და ახალი ლან
დტაგის შეკრების შემდეგ, პრინცსა და მთავრობას 10. 1995 წლის 27 თებერვალს პრინცმა აღნიშნუ
შორის გაიმართა დისკუსია სხვადასხვა კონსტიტუ ლი ლექციის შესახებ, როგორც ის გაშუქებული იყო
ციურ საკითხზე. ამ დროისთვის განმცხადებელი Liechtensteiner Volksblatt-ის სტატიაში, განმცხადე
მთავრობის წევრი უკვე აღარ იყო. განმცხადებელს ბელს წერილი მისწერა.
მონაწილეობა არ მიუღია 1993 წლის მაისის არჩევ
ნებში და 1993 წლის დეკემბერში განსაზღვრული 11. წერილი, რომელიც სამეფო ჰერალდიკის შემც
ვადით დაინიშნა ლიხტენშეინის ადმინისტრაციული ველ ფურცელზე იყო დაწერილი, შემდეგი შინაარ
სასამართლოს პრეზიდენტად. სის იყო:
29
“ვადუცის სასახლე, 27 თებერვალი, 1995 თქვენი განცხადება იმ დროისთვის და მთავ

დოქტორ ჰერბერტ ვილეს რობის პოზიცია უკიდურესად ამპარტავნულად
ლიხტენშტეინის ადმინისტრაციული სასა ჩავთალე და ამიტომ მთავრობას გარკვევით შე
მართლოს პრეზიდენტს ვატყობინე, რომ მან ჩემი ნდობა დაკარგა. კომ
[განმცხადებლის პირადი მისამართი] პრომისის შედეგად, რომელიც, საბედნიეროდ,
შედგა ერთი მხრივ, ლანდტაგსა და მთავრობას
ბატონო, და მეორე მხრივ, ჩემ შორის, მე განვაცხადე, რომ
მე ძალიან გაკვირვებული დავრჩი Liechtens კვლავ მქონდა მთავრობის ნდობა, და ეს გავაკე
teiner Volksblatt-ის 17 თებერვლის გამოცე თე იმ იმედით, რომ მთავრობის ინდივიდუალურ
მაში სტატიის წაკითხვით, რომელიც თქვენ მა წევრებმა გაანალიზეს, რომ მათ გაუმართლე
მიერ ჩატარებულ ლექციას, “ლიხტენშტეინის ბელი პოზიცია ჰქონდათ ჩვენი კონსტიტუციის
საკონსტიტუციო სასამართოს მახასიათებ მიმართ და ახლა აღიარებდნენ, რომ ისინი ვალ
ლებს და ფუნქციებს” ეხებოდა. მე ჩავთვა დებულები იყვნენ, დაეცვათ კონსტიტუცია. ისე
ლე, რომ თქვენ მიერ გაკეთებული კომენტა ვე, როგორც მე დავნიშნავდი ბატონ ბრუნჰარტს
რი სასამართლოს კომპეტენციების შესახებ, მთავრობის ხელმძღვანელად, თუ მისი პარტია
განსაკუთრებით კი ის, რომ საკონსტიტუციო გაიმარჯვებდა არჩევნებში, მე დაგნიშნეთ ად
სასამართლოს, როგორც კანონის ინტერპ მინისტრაციული სასამართლოს პრეზიდენტად,
რეტაციის უფლების მქონე სასამართლოს, ლანდტაგის რეკომენდაციის საფუძველზე.
შეიძლება მიმართონ პრინცსა და ხალხს შო
რის უთანხმოების შემთხვევაში, სწორად იყო სამწუხაროდ, Liechtensteiner Volksblatt-ის სტა
გადმოცემული გამოცემის სტატიაში. ტიის წაკითხვის შემდეგ მივხვდი, რომ თქვენ
კვლავ არ თვლით თავს ვალ დებულად, კონ ს
თქვენ უდავოდ გემახსოვრებათ განხილვა, რო ტიტუციას დაემორჩილოთ და გაქვთ შეხედუ
მელიც მთავრობასა და ჩემ შორის მოხდა 1992 ლებები, რომლებიც აშკარად ეწინააღმდეგება
წლის 28 ოქტომბრამდე, რომელსაც თქვენც კონსტიტუციის სულისკვეთებას. ყველა, ვინც
ესწრებოდით, როგორც მთავრობის ხელმძღ წაიკითხავს კონსტიტუციის შესაბამის მუხლებს,
ვანელის მოადგილე. მე მაშინ, ვადუცის სასახ დაინახავს, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს
ლეში განხილვისას, მთავრობის ყურადღება არ აქვს კომპეტენცია, გადაწყვიტოს უთანხმოე
გავამახვილე იმ ფაქტზე, რომ ის (მთავრობა) ბა ხალხს ა (ლანდტაგი) და პრინცს შორის. ჩემი
კონსტიტუციას არ ემორჩილებოდა და წავი აზრით, დოქტორო ვილე, თქვენი პოზიცია შე
კითხე შესაბამისი მუხლები კონსტიტუციი უფერებელს გხდით საჯარო სამსახურისთვის.
დან. თქვენ მიპასუხეთ, რომ არ ეთანხმებოდით არ ვაპირებ თქვენთან გრძელ საჯარო ან კერძო
(მსგავსი შინაარსის სიტყვებით) კონსტიტუცი დისკუსიაში ჩართვას, მაგრამ მსურს შეგატყობი
ის ამ ნაწილს და შესაბამისად, თავს ვალდე ნოთ, რომ მომავალში არ ვაპირებ საჯარო სამსა
ბულად არ თვლიდით, დამორჩილებოდით მას. ხურში თქვენს დანიშვნას, იქნება ეს ლანდტაგის
რადგან მთავრობის სხვა წევრები თქვენ არ თუ სხვა რომელიმე ინსტიტუტის რეკომენდა
შეგეწინააღმდეგნენ, მე იძულებული ვიყავი ჩა ციით. მე იმედი მაქვს, რომ გადაწყვეტილებების
მეთვალა, რომ მთლიანი მთავრობა იზიარებდა მიღებისას, როგორც ადმინისტრაციული სასა
ამ პოზიციას, რომ ორი ინსტიტუტი, რომელ მართლოს პრეზიდენტი, თქვენ დაემორჩილებით
თაც აქვთ უზენაესი ძალაუფლება, პრინცი და კონსტიტუციასა და სხვა კანონებს.
ხალხი, კონსტიტუციის და კანონების ფარგ
ლებში უნდა მოქმედებდნენ, მაგრამ არა მთავ პატივისცემით,
რობის წევრები, რომელთაც ფიცი აქვთ დადე ჰანს ადამ მეორე
ბული, რომ კონსტიტუციას დაიცავენ. ლიხტენშტეინის პრინცი”
30
12. 1995 წლის 9 მარტს, განმცხადებელმა წერილის ზანი იყო საჯარო დებატის თავიდან აცილება[...].
საშუალებით შეატყობინა ლანდტაგის პრეზიდენტს მისი აზრით, გრძელი საჯარო დისკუსია ბატონი
1995 წლის 27 თებერვლის წერილის შესახებ. მან ვილეს კვალიფიკაციაზე, დაეკავებინა მოსამარ
უარყო განცხადება, თითქოს ის თავს ვალდებულად თლის პოზიცია, მიუღებელი იყო, რადგან ბატონი
არ თვლის დამორჩილებოდა კონსტიტუციას ან მის ვილე კვლავ ამ პოზიციაზე რჩებოდა და პრინცის
რომელიმე ნაწილს. მან ასევე ახსნა თავისი კვლევა კრიტიკა არ იყო მიმართული ადმინისტრაციული
საკონსტიტუციო სასამართლოს კომპეტენციებზე. სასამართლოს გადაწყვეტილებებისკენ, არამედ ბა
მისი თქმით, აზრის გამოხატვა, რომელსაც პრინ ტონი ვილეს კონსტიტუციისადმი ზოგადი დამოკი
ცი არ ეთანხმება, არ შეიძლება ჩაითვალოს კონს დებულებისკენ.
ტიტუციის დაუმორჩილებლობად. თუმცა, პრინცის
მიერ გამოტანილი დასკვნით, რომელიც მან წე 15. პრინცმა აღნიშნა, რომ მისი დისკრეციის სა
რილში გამოხატა, ეჭვქვეშ დადგა მისი, როგორც კითხი იყო, დანიშნავდა თუ არა კანდიდატს საჯარო
ადმინისტრაციული სასამართლოს პრეზიდენტის, სამსახურში და ის ვალდებული არ იყო გაეცხადე
თანამდებობა. ლანდტაგის პრეზიდენტმა შეატყო ბინა მისი გადაწყვეტილებების მიზეზები. თუმცა,
ბინა განმცხადებელს, რომ ლანდტაგმა განიხილა რადგან ის ბატონ ვილეს დიდი ხნის განმავლობა
აღნიშნული საკითხი პარლამენტში და ერთხმად ში იცნობდა, მან ჩათვალა, რომ უნდა განემარტა
მივიდა დასკვნამდე, რომ მის მიერ ლექციის ფარ მის შესახებ გადაწყვეტილების მიზეზები. ამასთან,
გლებში სამართლებრივი აზრის გამოხატვის გამო, გადაწყვეტილება, აღარ დაენიშნა ის ერთ-ერთი
განმცხადებლის სამსახური ეჭვქვეშ არ დამდგარა. უმაღლესი სასამართლოს პრეზიდენტად მის მიერ
გამოხატული აზრის გამო, არ წარმოადგენდა ბა
13. 1995 წლის 20 მარტს განმცხადებელმა პრინცს, ტონი ვილეს აზრისა და გამოხატვის თავისუფლე
1995 წლის 27 თებერვლის წერილის საპასუხოდ, ბების შეზღუდვას. ყველა მოქალაქეს აქვს უფლე
მისწერა წერილი და თან დაურთო მის მიერ ლანდ ბა წამოაყენოს შემოთავაზება კონსტიტუციის ან
ტაგის პრეზიდენტისთვის მიწერილი წერილის ას რაიმე სხვა საკანონმდებლო ცვლილების შესახებ.
ლი. მან წერილში ახსნა, რომ მისი, როგორც იურის თუმცა, ბატონი ვილე, მთავრობის წევრობისას და
ტის მოსაზრება იყო, რომ მისი განცხადებები 1995 შემდეგ, ლექციის ჩატარების დროს, არ იყენებდა
წლის 16 თებერვლის ლექციაზე, კონკრეტულად კი ამ კონსტიტუციურ და დემოკრატიულ უფლებას,
ის, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს ჰქონდა არამედ უბრალოდ უგულებელყოფდა კონსტიტუ
კომპეტენცია მოეხდინა კონსტიტუციის ინტერპ ციის იმ ნაწილს, რომელსაც ის არ ეთანხმებოდა.
რეტაცია პრინცსა და ხალხს (ლანდტაგს) შორის
უთანხმოების არსებობის შემთხვევაში, იყო მართა 16. პრინცმა ასევე ახსნა, რომ კონსტიტუციის ნა
ლი და კონსტიტუციას არ არღვევდა. განმცხადე წილი, კონკრეტულად კი მუხლი 112, ეხებოდა სა
ბელმა მიუთითა, რომ პრინცის განცხადება, რომ ის კონსტიტუციო სასამართლოს კომპეტენციას კონ
არ აპირებდა მომავალში განმცხადებლის საჯარო სტიტუციის ინტერპრეტაციაში მთავრობასა და
სამსახურში დანიშვნას, წარმოადგენდა მისი აზრი ლანდტაგს შორის უთანხმოების შემთხვევაში. ტერ
სა და გამოხატვის თავისუფლებების შეზღუდვას, მინების „მთავრობა” და „ლანდტაგი” აღრევა ტერ
რაც დაცულია კონსტიტუციითა და ევროპის ადა მინებში „პრინცი” და „ხალხი”, როგორც ეს ბატონმა
მიანის უფლებათა კონვენციით. [...] ვილემა გააკეთა, კანონის უზენაესობას დააყენებ
და ეჭვქვეშ. როგორც სახელმწიფოს მეთაური, ის
14. 1995 წლის 4 აპრილის საპასუხო წერილში ვალდებული იყო დაეცვა კონსტიტუციური წყობა
პრინცმა აღნიშნა, რომ ბატონმა ვილემ 1995 წლის და ხალხის დემოკრატიული უფლებები. ის ვერ შე
27 თებერვლის წერილი ადამიანების დიდ ჯგუფს ასრულებდა თავის მოვალეობებს პირნათლად, თუ
გაუზიარა. პრინცმა აღნიშნა, რომ ბატონი ვილეს დანიშნავდა სასამართლოს ერთ-ერთ უმაღლეს პო
თვის პერსონალური წერილის გაგზავნით, მისი მი ზიციაზე ადამიანს, რომელიც მისი განცხადებები
31
სა და მიდგომების საფუძველზე, არ იყო მზად და ზიდენ ტის ოფი სის ვა და. 1997 წლის 14 აპ რილს
ეცვა კონსტიტუცია. ლიხტენშტეინის ლანდტაგმა გადაწყვიტა, კვლავ
წამოეყენებინა განმცხადებლის კანდიდატურა ად
17. 1995 წლის 2 ივნისს პრინცმა გაუგზავნა გან მინისტრაციული სასამართლოს პრეზიდენტობის
მცხადებელს, ადმინისტრაციული სასამართლოს პოზიციაზე.
პრეზიდენტს, ღია წერილი, რომელიც ლიხტენშტე
ინის გაზეთებში დაიბეჭდა. პრინცმა აღნიშნა, რომ 21. 1997 წლის 17 აპრილის წერილში ლანდტაგის
ბატონმა ვილემ საჯარო გახადა მისი 1995 წლის 27 პრეზიდენტის მიმართ, პრინცმა უარი განაცხა
თებერვლის წერილის ნაწილი. რადგან ამან გამო და მიეღო განმცხადებლის კანდიდატურა. მან ახ
იწვია სხვადასხვა კომენტარი, პრინცი აუცილებ სნა, რომ ბატონ ვილესთან მისი გამოცდილების
ლად მიიჩნევდა, მისი პოზიცია ღია წერილის საშუ საფუძველზე ის დარწმუნდა, რომ ბატონი ვილე
ალებით აეხსნა. თავს ვალდებულად არ თვლიდა, დამორჩილებოდა
ლიხტენშტეინის კონსტიტუციას. ამ გარემოებე
18. მისი აზრით, კანონის უზენაესობაზე დაფუძნებულ ბის გათვალისწინებით, ის, როგორც სახელმწიფოს
დემოკრატიულ ქვეყანაში, განსხვავება უნდა არსე მეთაური, ვერ შეასრულებდა თავის მოვალეობას
ბობდეს გამოხატვის თავისუფლებასა და იმ საშუალე პირნათლად, თუ ბატონ ვილეს ადმინისტრაციული
ბებს შორის, რომელთაც იყენებს ინდივიდი, თავისი სასამართლოს პრეზიდენტად დანიშნავდა. პრინც
აზრების საზოგადოებისთვის თავს მოხვევისთვის. ამ მა, ასევე, აღნიშნა, რომ ბატონს ვილეს, როგორც
მხრივ, ადამიანმა პატივი უნდა სცეს კონსტიტუციასა ადმინისტრაციული სასამართლოს მოსამართლეს,
და სტატუტებში გაწერილ წესებს. პრინცმა აღნიშნა, მისი პროფესიული კვალიფიკაციების გათვალისწი
რომ ბატონი ვილეს, როგორც მოსამართლის, უფლება ნებით, მნიშვნელოვანი დამსახურება ჰქონდა სასა
იყო გამოეხატა აზრი, რომ მონარქია აღარ იყო სასარ მართლოს წინაშე, და რომ მისთვის (პრინცისთვის),
გებლო; [...]რომ პრინცი უნდა ემორჩილებოდეს ლიხ გარკვეულწილად, გასაგები იყო მისი კანდიდატუ
ტენშტეინის იურისდიქციას; და რომ საკონსტიტუციო რის წამოყენება. თუ ლანდტაგი არ იზიარებდა მის
სასამართლოს უნდა მიეცეს დამატებითი უფლებამო აზრს ბატონი ვილეს შესახებ, მას (ლანდტაგს) შე
სილება. თუმცა, ბატონ ვილეს არ ჰქონდა უფლება თა ეძლო აერჩია ის ადმინისტრაციული სასამართლოს
ვი კონსტიტუციაზე მაღლა დაეყენებინა ან წაექეზები ასოცირებულ მოსამართლედ.
ნა საკონსტიტუციო სასამართლო, რომ მიეთვისებინა
კომპეტენცია, რომელიც კონსტიტუციით არ არის გათ 22. განმცხადებელი დღეისთვის მუშაობს ლიხტენ
ვალისწინებული. [...] შტეინის ინსტიტუტის მკვლევარად.
[...]
19. პრინცმა, ასევე, ახსენა 1992 წლის შემოდგო
მის პოლიტიკური მოვლენები და ბოლოს, აღნიშნა,
რომ 1995 წლის 17 თებერვალს ლიხტენშტეინის გა კანონმდებლობა
ზეთში გამოქვეყნებული სტატიის საფუძველზე, ის
იძულებული იყო დაესკვნა, რომ ბატონი ვილე აგ I. კონვენციის მეათე მუხლის
რძელებდა თავისი თავის კონსტიტუციაზე მაღლა სავარაუდო დარღვევა
დაყენებას. მან ახსნა, რომ, შესაბამისად, ის ეცადა,
რაც შეიძლება ადრე შეეტყობინებინა ბატონი ვი 35. განმცხადებელმა იჩივლა, რომ მის მიერ, 1995
ლესთვის პერსონალურ წერილში, რომ მომავალში წლის 16 თებერვალს ლიხტენშტეინის ინსტიტუტ
მის საჯარო სამსახურში დანიშვნას არ აპირებდა. ში კონსტიტუციურ კანონმდებლობაზე გამართული
ლექციის ფარგლებში გამოხატული აზრის გამო,
20. 1997 წლის გაზაფხულზე განმცხადებელს ამო 1995 წლის 16 თებერვალს, ლიხტენშტეინის მო
ეწურა ადმინისტრაციული სასამართლოს პრე ნარქმა, მისმა უდიდებულესობამ პრინც ჰანს ადამ
32
მეორემ, მისთვის მიწერილ წერილში განაცხადა, ამზადებდა. მისთვის დართულ განმარტებით ბა
რომ მას საჯარო სამსახურში აღარ დანიშნავდა. ის რათში განმცხადებელი გამოთქვამდა იმავე აზრს.
თვლის, რომ ეს წარმოადგენს კონვენციის მეათე ორივე შემთხვევაში პრინცი პირდაპირ შეეწინააღ
მუხლით გარანტირებული გამოხატვის თავისუფ მდეგა განმცხადებელს. მიუხედავად ამისა, 1993
ლების დარღვევას. [...] წლის დეკემბერში პრინცმა განმცხადებელი და
ნიშნა ადმინისტრაციული სასამართლოს პრეზი
დენტის თანამდებობაზე. შესაბამისად, პრინცის
A. მეათე მუხლის შესაბამისობის შესახებ წერილი გამოხატავდა პრინცის იმედგაცრუებას და
გაკვირვებას, რომ განმცხადებელმა, მიუხედავად
36. განმცხადებლის აზრით, პრინცის გადაწყვე საკონსტიტუციო სასამართლოს იურისდიქციის შე
ტილება, რომ მომავალში არ დაენიშნა იგი საჯა სახებ მიღწეული კომპრომისისა, ჩაატარა საჯარო
რო სამსახურში, მიუხედავად იმისა, იქნებოდა მისი გამოსვლა ამ საკითხზე, იმის გათვალისწინებით,
კანდიდატურა წარმოდგენილი ლანდტაგის თუ ნე რომ იცოდა, პრინცი მის მიერ გამოთქმულ აზრს არ
ბისმიერ სხვა ინსტიტუტის მიერ, რაც გამოხატული დაეთანხმებოდა.
იყო პრინცის 1995 წლის 27 თებერვლის წერილში,
წარმოადგენდა პირდაპირ რეაქციას მის აკადემიურ 38. 1995 წლის 27 თებერვალს პრინცის მიერ გაგ
ლექციაზე, რომელიც მან რამდენიმე დღით ადრე ზავნილი წერილი იყო პერსონალური წერილი, არ
ჩაატარა და არ ჩაითვლებოდა სხვა არაფრად, თუ იყო განკუთვნილი ფართო საზოგადოებისთვის
არა მის სამართლებრივ მოსაზრებაზე სანქციად. და გაგზავნილი იყო განმცხადებლის კერძო მისა
მიუხედავად იმისა, რომ კონვენცია არ იცავს ადა მართზე. ის არ წარმოადგენდა სახელმწიფოს ქმე
მიანის უფლებას, ჰქონდეს წვდომა საჯარო სამსა დებას, არამედ შეტყობინებას მომავალში გადაწყ
ხურზე, მეათე მუხლი ვრცელდება საჯარო მოსამ ვეტილების მიღების სურვილის შესახებ. წერილს
სახურეებზეც. არ ჰქონია პირდაპირი გავლენა განმცხადებლის
ლეგალურ სტატუსზე. ის არ გაუთავისუფლებიათ
37. მთავრობამ განაცხადა, რომ განმცხადებლის სამსახურიდან, არც მის პროფესიულ აქტივობას
ლექცია და პრინცის რეაქცია, გამოხატული 1995 არ შეშლია ხელი, ადმინისტრაცული სასამართლოს
წლის 27 თებერვლის წერილში, უნდა განხილული პრეზიდენტობის ფარგლებში. მაგრამ იმ შემთხვე
ყო ლიხტენშტეინში პრინცის უფლებამოსილების ვაშიც კი, თუ პრინცის წერილი აღქმული იქნა რო
შესახებ მიმდინარე პოლიტიკური დებატის გათვა გორც სახელმწიფოს ქმედება, კონვენცია ამ საქმეს
ლისწინებით, და არა იზოლირებულად. 1992 წელს ვერ შეეხება. რადგან სანქციას წარმოადგენდა გან
უთანხმოება იყო პრინცსა და მთავრობას შორის, მცხადებლის კონკრეტულ საჯარო თანამდებობაზე
ევროპის ეკონომიკურ ზონაში შესვლის შესახებ არ დანიშვნა, ის არ შეხებია განმცხადებლის არც
რეფერენდუმის თარიღთან დაკავშირებით. გან ერთ უფლებას, რადგან არ არსებობს საჯარო სამ
მცხადებელი მაშინ ლიხტენშტეინის მთავრობის სახურში დანიშვნის უფლება, არც ლიხტენშტეინის
წევრი, მთავრობის ხელმძღვანელის მოადგილე და კანონმდებლობით და არც კონვენციის მიხედვით.
სამართლებრივი პორტფოლიოს ხელმძღვანელი მეათე მუხლი არ ეხება იმ საქმეებს, რომლებშიც
იყო. უთანხმოების მსვლელობისას, განმცხადე ცენტრალური საკითხი საჯარო სამსახურში მუშა
ბელმა გამოთქვა აზრი, რომ კონსტიტუციის 112-ე ობის უფლებაა.
მუხლის თანახმად, საკონსტიტუციო სასამართლოს
ჰქონდა ძალაუფლება, მოეხდინა კონსტიტუციის 39. კომისია არსებითად დაეთანხმა განმცხადე
ინტერპრეტაცია, თუ პრინცი და ლანდტაგი ვერ ბელს. მან დაადგინა, რომ პრინცის გადაწყვეტი
შეთანხმდებოდნენ. იმავდროულად, ლანდტაგი სა ლება, არ დაენიშნა განმცხადებელი მომავალში
კონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ კანონმდებ საჯარო სამსახურში, როგორც ეს 1995 წლის 27
ლობაში საკანონმდებლო ცვლილების პროექტს თებერვლის წერილში გამოიხატა, წარმოადგენ
33
და განმცხადებლის გამოხატვის თავისუფლების ბელთან არსებითად შეიცავდა საყვედურს მის მიერ

შეზღუდვას, რაც დაცულია კონვენციის მეათე მუხ გამოთქმული აზრების გამო.
ლით.
45. მთავრობა აცხადებს, რომ პრინცის მიერ 1995
40. სასამართლო, პირველ რიგში, ყურადღებას მი წლის 27 თებერვალს გაგზავნილი წერილი იყო
აქცევს მთავრობის არგუმენტს, რომ საქმე არსე პრინცის მიერ მომავალში გადაწყვეტილების შე
ბითად ეხება საჯარო სამსახურისადმი წვდომას, საძლო მიღების შესახებ; შესაბამისად, ეს იყო პი
უფლებას, რომელიც კონვენციით არ არის გარან რადი წერილი და ვერ იქნებოდა სანქცია.
ტირებული.
46. სასამართლო აცხადებს, რომ სახელმწიფოს პა
41. ამ მხრივ, სას ამ ართ ლ ო აცხად ებს, რომ ადა სუხისმგებლობა კონვენციის მიხედვით, შეიძლება
მიან ის უფლ ებ ა, იმუშ აო ს საჯ არ ო სამს ახ ურშ ი, დადგეს მისი ორგანოების, აგენტების ან მოხელე
მიზ ანმ იმ ართ ულ ად არ იქნ ა შეტ ან ილ ი კონც ენც ი ების ქმედების შედეგად. როგორც საერთაშორისო
აშ ი. შეს აბ ამ ის ად, ადამ იან ის საჯ არ ო სამს ახ ურშ ი სამართლის შემთხვევაში, იმ ადამიანების ქმედე
არდ ან იშვნ ა ვერ გახდ ებ ა საჩ ივრ ის საფ უძვ ელ ი ბა, რომლებიც იმყოფებიან ოფიციალურ თანამ
კონვ ენც იი ს ფარგლ ებშ ი. თუმც ა, ეს არ ნიშნ ავს, დებობაზე, მიეწერება სახელმწიფოს და ადამია
რომ საჯ არ ო მოხ ელ ე, რომ ელ იც სამს ახ ურ იდ ან ნის თანამდებობა ამ შემთხვევაში უმნიშვნელოა.
გაათ ავ ის უფლ ეს, ვერ იჩივლ ებს სამს ახ ურ იდ ან ამასთანავე, კონვენციის ხელის მომწერი მხარის
გათ ავ ის უფლ ებ აზ ე, თუ ეს გათ ავ ის უფლ ებ ა კონ მოვალეობები შეიძლება დაირღვეს ნებისმიერი პი
ვენც იი თ გათვ ალ ისწ ინ ებ ულ მის უფლ ებ ას არღ რის მიერ, რომელიც ახორციელებს ოფიციალურ
ვევს. საჯ არ ო მოხ ელ ეებ ი კონვ ენც იი ს მიღმ ა არ ფუნქციას [...].
არია ნ. [...]
48. სასამართლო კიდევ ერთხელ აღნიშნავს, რომ
42. შესაბამისად, საჯარო მოსამსახურის სტატუსის განმცხადებელი ლიხტენშტეინის ადმინისტრაცი
მიღებისას, რომელიც მან მიიღო ლიხტენშტეინის ული სასამართლოს პრეზიდენტად დაინიშნა 1993
ადმინისტრაციული სასამართლოს პრეზიდენტად წლის დეკემბერში. 1995 წლის 27 თებერვალს ლიხ
დანიშვნისას, განმცხადებელს არ დაუკარგავს მეა ტენშტეინის პრინცმა წერილში განმცხადებელს აც
თე მუხლით გათვალისწინებული უფლებები. ნობა მისი განზრახვის შესახებ, რომ არ აპირებდა
მომავალში ის საჯარო სამსახურში დაენიშნა, მიუ
43. იმისთვის, რომ დადგინდეს, დაირღვა თუ არა ხედავად იმისა, თუ ვინ წამოაყენებდა მის კანდი
კონვენციის ეს მუხლი, უნდა დადგინდეს სადავო დატურას, ლანდტაგი თუ სხვა რომელიმე ორგანო.
ზომა წარმოადგენდა თუ არა გამოხატვის თავი პრინცის წერილი გამოიწვია, და ამაზე მხარეები არ
სუფლების შეზღუდვას – „ფორმალობის, პირობის, დავობენ, Liechtensteiner Volksblatt-ის სტატიამ, რო
შეზღუდვის ან სასჯელის” ფორმით – თუ ეს ზომა მელიც განმცხადებლის მიერ ლიხტენშტეინის სა
უკავშირდება საჯარო სამსახურში მუშაობის უფ კონსტიტუციო სასამართლოს მახასიათებლებისა
ლების სფეროს – უფლებას, რომელიც კონვენციით და ფუნქციების შესახებ ჩატარებულ ლექციას ეხე
არ არის დაცული. [...] ბოდა. ლექცია შეიცავდა განცხადებასაც, რომ სა
კონსტიტუციო სასამართლოს კომპეტენცია, კონ
44. [...] აქ, მოცემულ საქმეშიც, სასამართლო არ სტიტუციის ინტერპრეტაციის მხრივ, ვრცელდება
თვლის, რომ საქმის არსი ეხება საჯარო სამსახურ უთანხმოებებზე პრინცის ძალაუფლების შესახებ.
ში დასაქმების უფლებას. მიუხედავად იმისა, რომ პრინცის აზრით, განმცხადებლის მიერ აზრის ასე
პრინცმა წამოსწია მომავალში განმცხადებლის გამოხატვა კონსტიტუციას არღვევდა და განმცხა
ადმინისტრაციული სასამართლოს პრეზიდენტად დებლის დამოკიდებულება კონსტიტუციის მიმართ,
დანიშვნის საკითხი, მისი კომუნიკაცია განმცხადე მას შეუსაბამოს ხდიდა საჯარო სამსახურისთვის.
34
პრინცმა თავისი პოზიცია, რომ განმცხადებლის მედა და რომლის ქმედებაც აჩენს ლიხტენშტეინის,
საჯარო სამსახურში დანიშვნას არ აპირებდა 1995 როგორც კონვენციის ხელის მომწერი ქვეყნის პა
წლის 4 აპრილისა და 2 ივნისის წერილებშიც დაა სუხისმგებლობას. განმცხადებლის გამოხატვის
დასტურა, და საბოლოოდ, 1997 წლის 17 აპრილის თავისუფლება დაირღვა, როდესაც პრინცმა, გააკ
წერილში, როდესაც განმცხადებელი წარდგენილ რიტიკა განმცხადებლის საჯარო გამოსვლის შინა
იქნა ლიხტენშტეინის ადმინისტრაციული სასამარ არსი და განაცხადა, რომ გეგმავდა განმცხადებელ
თლოს პრეზიდენტობის პოზიციაზე, უარი განაცხა ზე სანქციის დაწესებას, რადგან მან თავისუფლად
და მის დანიშვნაზე. შესაბამისად, სასამართლო გამოხატა აზრი. პრინცის განცხადება, რომ ის არ
ვერ მიიღებს არგუმენტს, რომ პრინცის წერილები აპირებდა განმცხადებლის საჯარო თანამდებო
იყო პრივატული კორესპონდენცია და არ წარმოად ბაზე დანიშვნას, წარმოადგენდა საყვედურს განმ
გენდა სახელმწიფოს ქმედებას. ცხადებლის მიერ გამოხატვის თავისუფლების გა
მოყენებისთვის და ამავდროულად, აჩენდა შიშის
49. იმის დასაგდენად, ადგილი ჰქონდა თუ არა ფაქტორს განმცხადებელის მიერ გამოხატვის თა
განმცხადებლის გამოხატვის თავისუფლების ვისუფლების მომავალში გამოყენებასთან მიმარ
შეზღუდვას, სასამართლო თვლის, რომ ყურადღე თებით.
ბის ცენტრში უნდა მოექცეს პრინცის 1995 წლის
27 თებერვლის წერილი, რადგან სწორედ მასში იქ 51. შესაბამისად, ადგილი ჰქონდა განმცხადებლის
ნა პირველად გამოხატული პრინცის მიზნები გან გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვას, რაც მეა
მცხადებლის მიმართ. თუმცა ეს ზომა უნდა იქნეს თე მუხლით არის დაცული.
განხილული პრინცის შემდგომი კომუნიკაციის
კონტექსტში, რომლებშიც კვლავ დადასტურდა მი
სი მიზნები. B. იყო თუ არა შეზღუდვა გამართლებული
50. წერილის შინაარსის გათვალისწინებით, სასა 52. მსგავსი შეზღუდვა წარმოადგენს მეათე მუხ
მართლო ადგენს, რომ ადგილი ჰქონდა სახელმწი ლის დარღვ ევას, თუ არ დადასტურდა, რომ ის იყო
ფოს წარმომადგენლის მიერ განმცხადებლის გამო „კანონით გათვალისწინებული”, ემსახურებოდა
ხატვის თავისუფლების შეზღუდვას. სადავო ზომა ერთ ან რამდენიმე ლეგიტიმურ მიზეზს ან მეორე
გატარებულ იქნა განმცხადებლის საჯარო სამსა პარაგრაფით გათვალისწინებულ მიზეზებს და იყო
ხურში მუშაობისას; ის არ უკავშირდებოდა საჯარო „აუცილებელი დემოკრატიულ საზოგადოებაში”.
სამსახურში პირთა აყვანის პროცედურას ან საჯა
რო მოსამსახურის პროფესიოული კვალიფიკაციე
ბის შეფასებას. 1995 წლის 27 თებერვლის წერილის 1. “კანონით გათვალისწინებული” და
შინაარსიდან ჩანს, რომ პრინცს განმცხადებლის ლეგიტიმური მიზანი
მიმართ მომავალ ქმედებასთან დაკავშირებით გა 53. განმცხადებელმა განაცხადა, რომ შეზღუდვას
დაწყვეტილება მიღებული ჰქონდა, რაც მოიცავ არანაირი კანონიერი საფუძველი არ გააჩნია ლიხ
და მისი სუვერენული ძალაუფლების გამოყენებას, ტენშტეინის კანონმდებლობით. კონკრეტულად კი,
კონკრეტულად კი, საჯარო მოხელეების დანიშვ შეუძლებელი იყო, განეჭვრიტა, რომ პრინცი, მისი
ნის ძალაუფლებას. ამასთანავე, წერილი აშკარად საჯარო გამოსვლის გამო, დააწესებდა ასეთ სე
მიმართული იყო განმცხადებლის, როგორც ადმი რიოზულ და შორს მიმავალ სანქციას. ამასთანავე,
ნისტრაციული სასამართლოს პრეზიდენტის მი პრინცის მიერ გატარებული ზომა არ ემსახურებო
მართ, მიუხედავად იმისა, რომ ის კერძო მისამარ და არანაირ ლეგიტიმურ მიზანს.
თზე იყო გაგზავნილი. შესაბამისად, სადავო ზომა
მიღებულ იქნა იმ ორგანოს მიერ, რომელსაც გააჩ 54. მთავრობის მოსაზრებით, შეზღუდვა, თუ მას
ნდა კომპეტენცია, ემოქმედა ისე, როგორც იმოქ ადგილი ჰქონდა, გამართლებული იყო, რადგან გან
35
მცხადებელმა მოსამართლის ქცევის ნორმები და 60. მთავრობა თვლის, რომ განმცხადებლის ლექცია
ლიხტენშტეინის კანონმდებლობით განსაზღვრული ლიხტენშტეინის კონსტიტუციური სასამართლოს
სამსახურებრივი ფიცი დაარღვია, რომელიც, ასე ფუნქციების შესახებ შეიცავდა კონტროვერსიულ
ვე, მოიცავს პრინცისთვის ერთგულების, კონსტი განცხადებას და შეფარულ, მაგრამ მნიშვნელო
ტუციისა და კანონების მორჩილების დაფიცებას. ვან პროვოკაციას ლიხტენშტენის ერთ-ერთი სუ
ამასთანავე, შეზღუდვის მიზანი იყო საჯარო წეს ვერენის მიმართ. განმცხადებლისთვის ცნობილი
რიგის შენარჩუნება და სამოქალაქო სტაბილურო იყო, რომ მისი განცხადება საკონსტიტუციო სა
ბის წახალისება, ასევე, სასამართლო მიუკერძოებ სამართლოს კომპტენციის შესახებ (რომ სასამარ
ლობისა და დამოუკიდებლობის შენარჩუნება. თლოს ჰქონდა უფლება გადაეწყვიტა უთანხმოება
პარლამენტსა და პრინცს შორის) ეწინააღმდეგე
55. კომისიამ [...] დაადგინა, რომ აქ არსებითი ად ბოდა პრინცის ხედვას, რომელიც კონსტიტუციის
გილი უკავია საკითხს, იყო თუ არა ასეთი შეზღუდ ტექსტით იყო გამყარებული, რომლის მიხედვი
ვა „აუცილებელი დემოკრატიულ საზოგადოებაში”. თაც, პრინცს აქვს სრული იმუნიტეტი ნებისმიერი
[...] სასამართლოს იურისდიქციიდან. განმცხადებელი
ლექციის ჩასატარებლად მოწვეული იყო როგორც
მოსამართლე, და მან ეს შესაძლებლობა გამოიყე
2. “აუცილებელი დემოკრატიულ ნა რათა მისი პოლიტიკური და სამართლებრივი შე
საზოგადოებაში” ხედულებები გაეხადა საჯარო. მან, შესაბამისად,
57. განმცხადებელმა განაცხადა, რომ სადავო ზომა რისკის ქვეშ დააყენა სასამართლოს დამოუკიდებ
წარმოადგენდა მისი გამოხატვის თავისუფლების ლობისა და მიუკერძოებლობისადმი საზოგადოების
შეზღუდვას და ის არ მართლდებოდა მეათე მუხლის ნდობა.
მეორე პარაგრაფით, რადგან ის იყო „აუცილებელი
დემოკრატიულ საზოგადოებაში”. 61. [...]
(i) გამოხატვის თავისუფლება წარმოადგენს
58. კომისია იზიარებს ამ პოზიციას, მაშინ როცა დემოკრატიული საზოგადოების უმთავრეს
მთავრობა არ ეთანხმება. საფუძველს და ერთ-ერთ უმთავრეს პირობას
მისი პროგრესისა და თითოეული ადამიანის
59. მთავრობამ განაცხადა, რომ მეათე მუხლის მე თვითრეალიზაციისთვის. მეორე პარაგრაფი
ორე პარაგრაფი სახელმწიფოებს აძლევს დისკრე ეხება არა მხო ლოდ იმ “ინფორმაციას” და
ციის ფართო უფლებას, რათა დაადგინონ რომელი “იდეებს”, რომლებიც მიიღება ან აღქმულია
ქმედება არის შეუსაბამო „სასამართლო თანამდე როგორც არაშეურაცხმყოფელი ან ინდიფე
ბობისთვის”. მოსმენისას მათ ახსნეს, რომ საჯარო რენტული დამოკიდებულების წარმომქმნე
სამსახურის გარკვეულ დონეზე, აზრის გამოხატვა ლი, არამედ მათაც, რომლებიც შეურაცხ
იმ პირების მიერ, რომელთაც შეუძლიათ მაღალი ყოფს, იწვევს შოკს ან აღაშფოთებს; ასეთია
თანამდებობის პირების, მათ შორის (მაღალი თა პლურალიზმის, ტოლერანტობისა და გონე
ნამდებობის) მოსამართლეების დანიშვნა ან გათა ბაგახსნილობის მოთხოვნები, რომელთა გა
ვისუფლება, ატარებს გარკვეულ რისკს; ეს რისკი რეშეც ვერ იარსებებს “დემოკრატიული სა
ყველა ასეთი პირისთვის ცნობილია და იგი არ არის ზოგადოება”. გამოხატვის თავისუფლებას,
მიჩნეული ადამიანის უფლებების დარღვევად. მათი რომელიც მეათე მუხლითაა დაცული, ეხება
აზრით, სასამართლო თანამდებობა, თავისთავად, გარკვეული გამონაკლისები, რომლებიც უნ
მოიაზრებდა მაღალი დონის თავშეკავების ვალდე და იქნეს ვიწროდ ინტერპრეტირებული და
ბულებას ისეთი საჯარო განცხადებების გაკეთები შეზღუდვის აუცილებლობა უნდა იყოს დამა
სას, რომელთაც პოლიტიკური ელფერი დაჰკრავთ. ჯერებლად დადასტურებული.
36
(ii) ზედსართავი სახელი “აუცილებელი”, მე მართლო შენიშნავს, რომ ის წარმოადგენდა

ათე მუხლის მეორე პარაგრაფის კონტექს ლიხტენშტეინის კვლევით ინსტიტუტში აკა
ტში, გულისხმობს “სასწრაფო სოციალური დემიური ლექციების სერიების ნაწილს კონ
საჭიროების” არსებობას. ხელისმომწერ სა სტიტუციურ იურისდიქციასა და ფუნდამენ
ხელმწიფოებს აქვთ გარკვეული დისკრეცია, ტურ უფლებებზე [...].
იმის დასადგენად არსებობს თუ არა ასეთი
საჭიროება, მაგრამ ეს ხდება ევროპული ზე 66. განმცხადებლის შეხედულებით, ეს განცხადება
დამხედველობის პარალელურად, კანონისა წარმოადგენდა აკადემიურ კომენტარს კონსტიტუ
და მისი გატარების გათვალისწინებით, მათ ციის 112-ე მუხლის ინტერპრეტაციაზე. მთავრობა,
შორის დამოუკიდებელი სასამართლოების მეორე მხრივ, თვლის, რომ მიუხედვად იმისა, რომ
მიერ მიღებული გადაწყვეტელებების საფუძ განხცადება გაკეთდა აკადემიური მოსაზრების
ველზეც. შესაბამისად, სასამართლოს აქვს ფორმით, ის, არსებითად, იყო პოლიტიკური გან
უფლება მიიღოს საბოლოო გადაწყვეტილება ცხადება და თავდასხმა არსებულ კონსტიტუციურ
შეესაბამება თუ არა “შეზღუდვა” გამოხატ წყობაზე და შეუსაბამო იყო განმცხადებლის მიერ
ვის თავისუფლებას, როგორც ის დაცულია იმ დროისთვის დაკავებულ თანამდებობასთან [...]
მეათე მუხლით.
70. ამ საქმის ფაქტების გათვალისწინებით, სა
(iii) სასამართლოს მიზანია, ზედამხედველობი სამართლო ადგენს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ
თი იურისდიქციის ფარგლებში, არ დაიკავოს მთავრობის მიერ წარმოდგენილი მიზეზები, რომ
შესაბამისი ეროვნული ინსტიტუტების ადგი ლებიც გამოყენებულ იქნა განმცხადებლის გა
ლი, არამედ გადახედოს, რამდენად შეესაბა მოხატვის თავისუფლების შესაზღუდად, არ იყო
მება მათ მიერ მიღებული გადაწყვეტილებები საკმარისი იმის საჩვენებლად, რომ აღნიშნული
მათი დისკრეციის ფარგლებში მეათე მუხლს. შეზღუდვა „აუცილებელი იყო დემოკრატიულ სა
ეს არ გულისხმობს, რომ ზედამხედველობა ზოგადობაში”. იმ შემთხვევაშიც კი თუ დავუშვებთ
შემოისაზღვრება იმის დადგენით, იყო თუ დისკრეციის გარკვეულ დონეს, პრინცის ქმედება
არა სახელმწიფოს მიერ დისკრეციის გამოყე არის არაპროპორციული იმ მიზნებისა, რომელთაც
ნება გონივრული, ფრთხილი და კეთილსინ ის ემსახურებოდა. შესაბამისად, სასამართლო ად
დისიერი; სასამართლომ უნდა შეხედოს სა გენს, რომ დაირღვა კონვენციის მეათე მუხლი.
დავო ზომას მთლიანი საქმის კონტექსტში და [...]
დაადგინოს, იყო თუ არა ის “პროპორციული
ლეგიტიმური მიზნისა” და ეროვნული ხელი ამ მიზეზების გათვალისწინებით, სასამართლო
სუფლების მიერ გამოყენებული არგმუნტები, 1. ადგენს, თექვსმეტი ხმით ერთის წინააღმ
იყო თუ არა “რელევანტური და საკმარისი”. დეგ, რომ ადგილი ჰქონდა კონვენციის მეათე მუხ
ამ პროცესში სასამართლო უნდა დარწმუნ ლის დარღვევას.
დეს, რომ ეროვნული ხელისუფლების მიერ
გამოყენებული სტანდარტები შეესაბამება [...]
მეათე მუხლის პრინციპებს და ამასთანავე, 4. ადგენს ერთხმად,
რომ მათ გადაწყვეტილება მიიღეს რელევან ა) მოპასუხე სახელმწიფომ განმცხადებელს სამი
ტური ფაქტების შესაბამისი შეფასების სა თვის ვადაში გადაუხადოს შემდეგი თანხა:
ფუძველზე. i) 10,000 (ათი ათასი) შვეიცარული ფრანკი მორა
ლური ზიანის ანაზღრაურების მიზნით;
[...] (ii) 91,014.05 (ოთხმოცდათერთმეტი ათას თოთხმე
65. განმცხადებლის 1995 წლის 16 თებერ ტი) შვეიცარული ფრანკი და ხუთი ცენტი ხარჯების
ვლის ლექციასთან დაკავშირებით, სასა ასანაზღაურებლად;
37
ადამიანის უფლებათა ევროპული

სასამართლოს გადაწყვეტილება
მოკლე მიმოხილვა
ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული სასამართ ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ

ლო საქმეში „ვილე ლიხტენშტეინის წინააღმდეგ” კი განაცხადა, რომ განმცხადებლის გამოხატვის თა
დევ ერთხელ შეეხო საჯარო მოხელეთა, კერძოდ, მო ვისუფლება დაირღვა, როდესაც პრინცმა, გააკრი
სამართლეთა გამოხატვის თავისუფლების ფარგლებს. ტიკა განმცხადებლის საჯარო გამოსვლის შინაარსი
და განაცხადა, რომ გეგმავდა განმცხადებელზე სან
განმცხადებელი, ბატონი ჰერბერტ ვილე, ლიხტენშტე ქციის დაწესებას, რადგან მან თავისუფლად გამოხა
ინის ადმინისტრაციული სასამართლოს პრეზიდენტის ტა აზრი. „პრინცის განცხადება, რომ ის არ აპირებდა
თანამდებობას იკავებდა. ერთ-ერთ საჯარო ლექცია განმცხადებლის საჯარო თანამდებობაზე დანიშვნას,
ზე ბატონმა ვილემ გამოთქვა მოსაზრებები საკონსტი წარმოადგენდა საყვედურს განმცხადებლის მიერ გა
ტუციო სასამართლოს კომპეტენციასთან დაკავშირე მოხატვის თავისუფლების გამოყენებისთვის და ამავ
ბით. კონსტიტუციის ინტერპრეტაციის მხრივ, ვილეს დროულად, აჩენდა შიშის ფაქტორს განმცხადებელის
აზრით, საკონსტიტუციო სასამართლოს სრული უფ მიერ გამოხატვის თავისუფლების მომავალში გამოყე
ლება ჰქონდა ჩარეულიყო ლიხტენხშტეინის მონარ ნებასთან მიმართებით”.
ქსა და პარლამენტს შორის წარმოშობილ უთანხმოე
ბებში. აღნიშნული საჯარო ლექცია გააშუქა გამოცემა
Liechtensteiner Volksblatt-მა. სტატიის გამოქვეყნების
შემდეგ, ლიხტენშტეინის პრინცმა ჰანს ადამ მეორემ
პირადი წერილი მისწერა ბატონ ვილეს, რომელშიც
სტატიაში გაშუქებული მისი მოსაზრებები მკაცრად
გააკრიტიკა. პრინცის აზრით, ბატონი ვილეს მიერ აზ
რის ამგვარად გამოხატვა კონსტიტუციას არღვევდა
და განმცხადებლის დამოკიდებულება კონსტიტუცი
ის მიმართ, შეუსაბამოს ხდიდა მას საჯარო სამსახუ
რისთვის. იმავე წერილშივე პრინცმა აცნობა ბატონ
ვილეს, რომ მომავალში არ აპირებდა, იგი საჯარო
სამსახურში დაენიშნა, მიუხედავად იმისა, თუ ვინ წა
მოაყენებდა მის კანდიდატურას, პარლამენტი თუ სხვა
რომელიმე ორგანო.
რამდენიმე წლის შემდეგ, როდესაც ბატონ ვილეს ად

მინისტრაციული სასამართლოს პრეზიდენტის თანამ
დებობაზე ყოფნის ვადა ამოეწურა, პარლამენტმა მისი
კანდიდატურა წარუდგინა მონარქს ხელახლა, იმავე
პოზიციაზე დასანიშნად. პრინცმა მის დანიშვნაზე
უარი განაცხადა.
38
საქართველოს საკონსტიტუციო
სასამართლოს
2015 წლის 22 იანვრის N1/1/548 გადაწყვეტილება
კოლეგიის შემადგენლობა: კონსტანტინე ვარძელაშვილი (სხდომის თავმჯდომარე,
მომხსენებელი მოსამართლე), ქეთევან ერემაძე (წევრი), მაია კოპალეიშვილი (წევრი).
საქმის დასახელება: „საქართველოს მოქალაქე ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის
წინააღმდეგ“.
დავის საგანი: საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე–13 მუხლის მე–2
ნაწილის, ამავე კოდექსის 76–ე მუხლის მე–3 ნაწილისა და ამავე კოდექსის 169–ე მუხლის
პირველი ნაწილის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე–40 მუხლის მე–3
პუნქტთან მიმართებით.
საქმის განხილვის მონაწილენი: მოსარჩელე ზურაბ მიქაძე და მისი წარმომადგენელი კობა
კობახიძე; საქართველოს პარლამენტის წარმომადგენელი ზურაბ მაჭარაძე.
I. აღწერილობითი ნაწილი საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3

პუნქტთან მიმართებით.
1. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს
2012 წლის 21 დეკემბერს კონსტიტუციური სარჩე 3. საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგი
ლით (რეგისტრაციის N548) მიმართა საქართველოს ის არსებითი განხილვის სხდომა ზეპირი მოსმენით გა
მოქალაქე ზურაბ მიქაძემ. საკონსტიტუციო სასამარ იმართა 2013 წლის 29 ნოემბერს.
თლოს პირველ კოლეგიას კონსტიტუციური სარჩელი
არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადა 4. N548 კონსტიტუციური სარჩელის შემოტანის სა
საწყვეტად გადაეცა 2012 წლის 24 დეკემბერს. კონ ფუძველია საქართველოს კონსტიტუციის 89-ე მუხ
სტიტუციური სარჩელის არსებითად განსახილველად ლის პირველი პუნქტის „ვ” ქვეპუნქტი, „საქართველოს
მიღების საკითხის გადასაწყვეტად, საკონსტიტუციო საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ” საქართვე
სასამართლოს პირველი კოლეგიის განმწესრიგებე ლოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნ
ლი სხდომა, ზეპირი მოსმენის გარეშე, გაიმართა 2013 ქტის „ე” ქვეპუნქტი, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის
წლის 10 ივნისს. „ა” ქვეპუნქტი, „საკონსტიტუციო სამართალწარმოე
ბის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-15 და მე-16
2. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მუხლები.
პირველი კოლეგიის 2013 წლის 28 ივნისის №1/4/548
საოქმო ჩანაწერით კონსტიტუციური სარჩელი მი 5. მოს არჩელ ე სად ავოდ ხდის საქართველ ოს სისხ
ღებულ იქნა არსებითად განსახილველად სასარ ლის სამ ართლ ის საპროც ეს ო კოდ ექს ის მე-13 მუხ
ჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება ლის მე-2 ნაწ ილ ის, ამავე კოდ ექს ის 76-ე მუხლ ის
საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კო მე-3 ნაწ ილ ის ა და 169-ე მუხლ ის პირველი ნაწილ ის
დექსის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილის, ამავე კოდექსის კონსტ იტ უც იურობას საქართველ ოს კონსტიტუ
76-ე მუხლის მე-3 ნაწილისა და ამავე კოდექსის 169- ციი ს მე-40 მუხლ ის მე-3 პუნქტთ ან მიმართებით.
ე მუხლის პირველი ნაწილის კონსტიტუციურობას
39
6. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცე ნაწილის, ამავე კოდექსის 76-ე მუხლის მე-3 ნაწილისა
სო კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, და ამავე კოდექსის 169-ე მუხლის პირველი ნაწილის
„ბრალდებულის აღიარება, თუ ის არ დასტურდება მი თანახმად, პირის ბრალდებულად ცნობა და მსჯავ
სი ბრალეულობის დამადასტურებელი სხვა მტკიცე რდება შესაძლებელია განისაზღვროს არა უტყუარი
ბულებით, საკმარისი არ არის მის მიმართ გამამტყუ მტკიცებულებების, არამედ ორი ირიბი ჩვენების, რო
ნებელი განაჩენის გამოსატანად. გამამტყუნებელი გორც ურთიერთშეთანხმებული მტკიცებულებების
განაჩენი უნდა ეფუძნებოდეს მხოლოდ ერთმანეთთან ერთობლიობით. მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ ორი ირიბი
შეთანხმებულ, აშკარა და დამაჯერებელ მტკიცებუ ჩვენების საფუძველზე პირის ბრალდებულად ცნობა
ლებათა ერთობლიობას, რომელიც გონივრულ ეჭვს და მსჯავრდება ეწინააღმდეგება საქართველოს კონ
მიღმა ადასტურებს პირის ბრალეულობას”, ხოლო სტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტის მოთხოვნებს.
ამავე კოდექსის 76-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით,
„სასამართლოში საქმის არსებითი განხილვის დროს 10. საკუთარი არგუმენტაციის გასამყარებლად მო
ირიბი ჩვენება დასაშვები მტკიცებულებაა, თუ იგი სარჩელე იშველიებს საქართველოს საკონსტიტუციო
დასტურდება სხვა მტკიცებულებით”. ამავე კოდექსის სასამართლოს 2009 წლის 13 მაისის გადაწყვეტილე
169-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, „პირის ბას საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, სა
ბრალდებულად ცნობის საფუძველია გამოძიების სტა ქართველოს მოქალაქე ელგუჯა საბაური და რუსეთის
დიაზე შეკრებილ იმ მტკიცებულებათა ერთობლიობა, ფედერაციის მოქალაქე ზვიად მანია საქართველოს
რომლებიც საკმარისია დასაბუთებული ვარაუდისათ პარლამენტის წინააღმდეგ”, ადამიანის უფლებათა
ვის, რომ ამ პირმა დანაშაული ჩაიდინა”. აღნიშნული ევროპული სასამართლოს 1995 წლის 22 ნოემბრის
სადავო ნორმებით დადგენილია პირის ბრალდებუ გადაწყვეტილებას საქმეზე „ს.ვ. გაერთიანებული სა
ლად ცნობისა და გამამტყუნებელი განაჩენის მტკიცე მეფოს წინააღმდეგ” და ამერიკის უზენაესი სასამართ
ბულებითი სტანდარტები, ასევე, ირიბი ჩვენების და ლოს 2003 წლის 26 ივნისის გადაწყვეტილებას საქმე
საშვებობის კრიტერიუმები. ზე „სტოგნერი კალიფორნიის წინააღმდეგ”.
7. 2013 წლის 14 ივნისს საქართველოს სისხლის სა 11. მოსარჩელე მხარემ, საქმის არსებითი განხილვის
მართლის საპროცესო კოდექსში განხორციელე სხდომაზე ყურადღება გაამახვილა იურიდიულ დოქტ
ბული ცვლილების შედეგად, ამავე კოდექსის 76-ე რინაში დამკვიდრებულ ტერმინოლოგიაზე, რომლის
მუხლის მე-3 ნაწილი შემდეგნაირად ჩამოყალიბდა: მიხედვითაც, სისხლის სამართლის პროცესში არსე
„სასამართლოში საქმის არსებითი განხილვის დროს ბობს პირდაპირი და არაპირდაპირი მტკიცებულებე
ირიბი ჩვენება დასაშვები მტკიცებულებაა, თუ იგი ბი. „ირიბი ჩვენება”, მოსარჩელის აზრით, არასწორი
დასტურდება სხვა ისეთი მტკიცებულებით, რომელიც ცნებაა და მისი დამკვიდრება სისხლის სამართლის
არ არის ირიბი ჩვენება”. პროცესუალურ კანონმდებლობაში შეცდომისკენ
უბიძგებს კანონის გამომყენებელს. კერძოდ, სისხ
8. საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 ლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 76-ე მუხლის
პუნქტის თანახმად, „დადგენილება ბრალდებულის სა მე-3 ნაწილის ახალი რედაქციის ჩანაწერი ირიბ ჩვე
ხით პირის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ, საბრალ ნებას მაშინ აცხადებს დასაშვებ მტკიცებულებად, თუ
დებო დასკვნა და გამამტყუნებელი განაჩენი უნდა იგი დასტურდება სხვა ისეთი მტკიცებულებით, რო
ემყარებოდეს მხოლოდ უტყუარ მტკიცებულებებს. მელიც არ არის ირიბი ჩვენება. მოსარჩელის განცხა
ყოველგვარი ეჭვი, რომელიც ვერ დადასტურდება კა დებით, ასეთ შემთხვევაში არსებობს შესაძლებლობა,
ნონით დადგენილი წესით, უნდა გადაწყდეს ბრალდე რომ ირიბი ჩვენება, რომელიც დაეფუძნება სხვა ირიბ,
ბულის სასარგებლოდ”. ანუ არაპირდაპირ მტკიცებულებას, ერთობლიობაში
საფუძვლად დაედოს პირის მიმართ გამამტყუნებელ
9. მოსარჩელის მტკიცებით, საქართველოს სისხლის განაჩენს. მისი აზრით, კანონის ამგვარი ინტერპრე
სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2 ტაცია სავსებით შესაძლებელია, რაც მოსამართლეს
40
ანიჭებს თავისუფლებას, ორ არაპირდაპირ მტკიცე ჩენის გამოტანისას არ უნდა იღებდეს მხედველობაში

ბულებას დააფუძნოს გამამტყუნებელი განაჩენი. მო აღნიშნული ნორმით დადგენილ სტანდარტებს. შესა
სარჩელე მხარის მტკიცებით, აღნიშნული მსჯელობა ბამისად, სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის
სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 76-ე მუხ 82-ე მუხლზე აპელირება, მოსარჩელე მხარის განმარ
ლის მე-3 ნაწილის არაკონსტიტუციურობის მთავარი ტებით, ვერ მოხსნის სადავო ნორმების კონსტიტუცი
ინდიკატორია. ურობის პრობლემას.
12. მოსარჩელემ ასევე ხაზი გაუსვა სისხლის სამართ 15. ზემოაღნიშნული არგუმენტაციის საფუძველზე,
ლის საპროცესო კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილს მოსარჩელე მხარის აზრით, სადავო ნორმები არაკონ
და გამოყო გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანისთ სტიტუციურად უნდა იქნეს ცნობილი საქართველოს
ვის აუცილებელი კრიტერიუმები. კერძოდ, ასეთ შემ კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტთან მიმარ
თხვევაში მტკიცებულებები უნდა იყოს ერთმანეთთან თებით.
შეთანხმებული, აშკარა, დამაჯერებელი და სახეზე
უნდა იყოს ამ მტკიცებულებათა ერთობლიობა. მისი 16. მოპასუხე მხარემ, საქმის არსებითი განხილვის
აზრით, ამ ნორმის უმთავრესი ხარვეზი გამოიხატება სხდომაზე განაცხადა, რომ სადავო ნორმები სრუ
იმაში, რომ აქ მოხსენიებული არ არის „უტყუარობის” ლად შეესაბამება საქართველოს კონსტიტუციის მე-
კონსტიტუციური სტანდარტი. ასეთი მოცემულობა კი 40 მუხლის მე-3 პუნქტით დადგენილ „უტყუარობის”
უშვებს ნორმის არაერთგვაროვანი წაკითხვის ალბა სტანდარტს. საქართველოს პარლამენტის წარმომად
თობას. მოსარჩელის განმარტებით, ამგვარი ლოგი გენლის განცხადებით, სისხლის სამართლის პროცესი
კით ტყუილიც შეიძლება იყოს აშკარა, დამაჯერებელი არის ერთი დიდი ერთობლიობა და სადავო ნორმები არ
და ერთმანეთთან შეთანხმებული, რაც დაეფუძნება უნდა შეფასდეს როგორც ცალკე აღებული მოცემუ
გამამტყუნებელ განაჩენს. ყოველივე ეს, მოსარჩელე ლობა. ისინი განხილული უნდა იქნეს სისხლის სამარ
მხარის მტკიცებით, სისხლის სამართლის საპროცესო თლის საპროცესო კანონმდებლობის სხვა ნორმებთან
კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილის არაკონსტიტუ ერთად. კერძოდ, სისხლის სამართლის საპროცესო
ციურობაზე მიუთითებს. კოდექსის 82-ე მუხლის პირველი ნაწილი ადგენს, რომ
„მტკიცებულება უნდა შეფასდეს სისხლის სამართლის
13. მოსარჩელე მხარის განცხადებით, სისხლის სა საქმესთან მისი რელევანტურობის, დასაშვებობის და
მართლის 169-ე მუხლის პირველ ნაწილსაც ანალო უტყუარობის თვალსაზრისით”. ამავე მუხლის მე-2 ნა
გიურად აქვს „უტყუარობის” პრობლემა. კერძოდ, იგი წილში კი საუბ არია, რომ „მტკიცებულებას არ აქვს წი
შესაძლებლობას იძლევა, პირის ბრალდებულად ცნო ნასწარ დადგენილი ძალა”. მოპასუხე მხარის განმარ
ბისთვის გამოყენებული იქნეს ისეთი მტკიცებულებე ტებით, ნებისმიერ ირიბ თუ არაირიბ მტკიცებულებას,
ბი, რომლებიც არ არის თავისი არსით უტყუარი, რაც, რომელიც წარედგინება სასამართლოს, არ აქვს წი
მოსარჩელის მტკიცებით, აშკარად ეწინააღმდეგება ნასწარ დადგენილი ძალა. სწორედ მოსამართლემ უნ
კონსტიტუციის მე-40 მუხლის სტანდარტს. და შეაფასოს იგი რელევანტურობის, დასაშვებობისა
და უტყუარობის თვალსაზრისით და მხოლოდ ასეთი
14. მოსარჩელე მხარემ უარყო სისხლის სამართლის ტესტის გავლის შემდეგ დაუდოს საფუძვლად საბო
საპროცესო კოდექსის 82-ე მუხლის კრიტერიუმების ლოო განაჩენს. მოპასუხის აზრით, კანონი მოსამარ
გამოყენების შესაძლებლობა სასამართლოს მიერ გა თლეს ანიჭებს გადამწყვეტ როლს მტკიცებულებების
მამტყუნებელი განაჩენის გამოტანისას. მოსარჩელის შეფასების პროცესში, რაც, თავის მხრივ, სრულად შე
აზრით, აღნიშნული ნორმა ეხება სისხლის სამართლის ესაბამება კონსტიტუციის მე-40 მუხლით დადგენილ
პროცესს ზოგად ასპექტში. კერძოდ, იმას, თუ როგორ სტანდარტებს.
უნდა მოხდეს გამოძიების დაწყება, შეფასდეს მტკი
ცებულებები და მათი რელევანტურობა ბრალდების 17. მოპასუხე მხარემ დამატებით აღნიშნა, რომ კა
მხარის მიერ. რაც შეეხება სასამართლოს, იგი განა ნონით განსხვავებული მტკიცების სტანდარტები არ
41
სებობს სისხლის სამართლის პროცესის თითოეული სისხლის სამართლის პროცესით გათვალისწინებული

სტადიისთვის. ესენია სისხლის სამართლის საპროცე ნებისმიერი მტკიცებულება, რომელიც ირიბ ჩვენებას
სო კოდექსის მე-3 მუხლით გათვალისწინებული ტერ მხოლოდ ასეთ შემთხვევაში გახდის დასაშვებს.
მინები: „დასაბუთებული ვარაუდი”, „ალბათობის მაღა
ლი ხარისხი” და „გონივრულ ეჭვს მიღმა”, რომლებიც 19. საქართველოს პარლამენტის წარმომადგენელმა
გადაწყვეტილების მიღების პროცესში მოსამართლის ასევე აღნიშნა, რომ საკონსტიტუციო სამართალწარ
თვის წარმოადგენენ სახელმძღვანელო სტანდარტებს. მოების კანონმდებლობის მიხედვით, სადავო ნორმა
მოპასუხის განცხადებით, მოსამართლე სისხლის სა ში განხორციელებული ცვლილების შემდეგ, საქმეზე
მართლის პროცესის თითოეულ სტადიაზე, სწორედ წარმოების გაგრძელებისთვის აუცილებელია, მოსარ
ამ სტანდარტების გამოყენებით, ერთნაირად აფასებს ჩელემ დაასაბუთოს საქმის გაგრძელების განსაკუთ
მტკიცებულებებს რელევანტურობის, დასაშვებობისა რებული მნიშვნელობა მისი უფლებებისა და თავისუფ
და უტყუარობის თვალსაზრისით და თუ მას, როგორც ლებების დაცვის თვალსაზრისით. მოპასუხის აზრით,
ობიექტურ პირს, ერთობლიობაში შეექმნება საკმა მოსარჩელემ ამ კუთხით ვერ შეძლო სასამართლოსთ
რისი კანონიერი საფუძველი, მაშინ მიიღებს შესაბა ვის საკმარისი არგუმენტაციის წარდგენა, რაც უნდა
მის დასაბუთებულ გადაწყვეტილებას. საქართველოს გახდეს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის
პარლამენტის წარმომადგენლის აზრით, აღნიშნული 76-ე მუხლის მე-3 ნაწილის ასპექტში საკონსტიტუციო
სტანდარტები სრულ შესაბამისობაშია კონსტიტუცი სამართალწარმოების შეწყვეტის საფუძველი. რაც შე
ის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტთან. ეხება ამავე კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილსა და
169-ე მუხლის პირველ ნაწილს, მოპასუხე მხარის გან
18. მოპასუხე მხარის განმარტებით, არსებული კონ ცხადებით, ზემოაღნიშნული არგუმენტაციის საფუძ
სტიტუციური დავის არსი სისხლის სამართლის საპ ველზე, საკონსტიტუციო სასამართლომ ამ ნაწილში
როცესო კოდექსის 76-ე მუხლის მე-3 ნაწილს უკავ არ უნდა დააკმაყოფილოს კონსტიტუციური სარჩელი.
შირდება. ამ ნორმაზე დიდწილადაა დამოკიდებული
დანარჩენი სადავო ნორმების კონსტიტუციურობის
შეფასების საკითხი. მოპასუხე მხარის მტკიცებით, II. სამოტივაციო ნაწილი
საქართველოს პარლამენტის მიერ მითითებულ ნორ
მაში შეტანილმა ცვლილებამ გაცილებით აამაღლა საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3
„უტყუარობის” კონსტიტუციური სტანდარტი. ახალი პუნქტით დაცული სფერო
მოცემულობით, მოსამართლე ვერ დაეყრდნობა ორი
ირიბი ჩვენების ტანდემს გადაწყვეტილების მიღე 1. საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3
ბისას. აღნიშნული ცვლილება პირდაპირ მიემართე პუნქტის მიხედვით, დადგენილება ბრალდებულის სა
ბა სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე- ხით პირის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ, საბრალ
13 მუხლის მე-2 ნაწილსა და ამავე კოდექსის 169-ე დებო დასკვნა და გამამტყუნებელი განაჩენი უნდა
მუხლის პირველ ნაწილს. მოცემული ორივე სადავო ემყარებოდეს მხოლოდ უტყუარ მტკიცებულებებს.
ნორმა პირდაპირ მიუთითებს მტკიცებულებათა ერ ყოველგვარი ეჭვი, რომელიც ვერ დადასტურდება კა
თობლიობაზე, როგორც გამამტყუნებელი განაჩენის ნონით დადგენილი წესით, უნდა გადაწყდეს ბრალდე
გამოტანისა და პირის ბრალდებულად ცნობისათვის ბულის სასარგებლოდ.
აუცილებელ ელემენტზე. მოპასუხის აზრით, სისხლის
სამართლის საპროცესო კოდექსის 76-ე მუხლის მე-3 2. აღნიშნული კონსტიტუციური დებულება წარმოად
ნაწილში შეტანილი ცვლილების შემდეგ ვერ შედგება გენს სამართლებრივი სახელმწიფოს ერთ-ერთ საფუძ
ირიბ მტკიცებულებათა ერთობლიობა, ვინაიდან ირი ველს, განამტკიცებს უდანაშაულო პირის მსჯავრდე
ბი ჩვენება მაშინ არის დასაშვები, თუ იგი დასტურ ბის თავიდან აცილების მნიშვნელოვან, საყოველთაოდ
დება სხვა მტკიცებულებით, რომელიც არ არის ირი აღიარებულ პრინციპს – „in dubio pro reo”, რომლის თა
ბი ჩვენება. ასეთი მტკიცებულება კი შეიძლება იყოს ნახმად, დაუშვებელია პირის მსჯავრდება საეჭვო ხა
42
სიათის ბრალდებების საფუძველზე და, ამდენად, სის ლის წარდგენა ან განაჩენის გამოტანა ისეთ მტკიცე
ხლისსამართლებრივი დევნის პროცესში ადამიანის ბულებებზე დაყრდნობით, რომლებიც არ არის უტყუ
უფლებების დაცვის მნიშვნელოვან გარანტიას ქმნის. არი, წარმოშობს თუ არა ირიბი ჩვენების გამოყენების
მხოლოდ უტყუარი მტკიცებულებების საფუძველზე შესაძლებლობა კონსტიტუციური უფლების დარღვე
პასუხისმგებლობის დაკისრების პრინციპი წარმოად ვის რისკს, არსებობს თუ არა საფრთხე იმისა, რომ გა
გენს იმის გარანტიას, რომ სახელმწიფო მოხელეთა ნაჩენი გამოტანილი იქნეს საეჭვო, ყალბ ან არასანდო
თვითნებობისა თუ შეცდომების შედეგად არ მოხდეს მტკიცებულებებზე დაყრდნობით. სასამართლომ უნ
უდანაშაულო პირის მსჯავრდება. სამართლებრი და შეამოწმოს შეიცავს თუ არა სისხლის სამართლის
ვი სახელმწიფო გულისხმობს ისეთი სამართლებრი საპროცესო კანონმდებლობა საკმარის გარანტიებს
ვი სისტემის არსებობას, რომლის პირობებშიც პირის იმისთვის, რომ პირის მიერ დანაშაულის ჩადენის ფაქ
წინააღმდეგ განხორციელებული მართლმსაჯულების ტი უტყუარად იქნეს დადასტურებული. ამ კითხვებზე
ღონისძიებები – ბრალდება და პასუხისმგებლობის პასუხის გასაცემად, პირველ რიგში, აუცილებელია
დაკისრება უნდა განხორციელდეს ადეკვატური სტან როგორც სადავო ნორმების შინაარსის, ასევე სისხ
დარტების შესაბამისად. ლის სამართლის პროცესში ირიბი ჩვენების მნიშვნე
ლობის, მისი არსის განმარტება.
3. აღნიშნული კონსტიტუციური ნორმა ასევე უკავ
შირდება კონსტიტუციის ამავე მუხლის პირველი 5. სისხლის სამართლის საქმეებზე მართლმსაჯუ
პუნქტით განმტკიცებულ უდანაშაულობის პრეზუმ ლების განხორციელების პროცესში მტკიცებულე
ფციის პრინციპს. კონსტიტუციური დებულება, რომ ბა წარმოადგენს ინფორმაციის წყაროს, რომელმაც
„ყოველგვარი ეჭვი, რომელიც ვერ დადასტურდება შეიძლება დაადასტუროს ან უარყოს ბრალდებული
კანონით დადგენილი წესით, უნდა გადაწყდეს ბრალ პირის მიერ დანაშაულის ჩადენის ფაქტი. მტკიცებუ
დებულის სასარგებლოდ”, ქმნის ბრალდებულის დაც ლებების მეშვეობით სასამართლო ადგენს, „არსებობს
ვის მნიშვნელოვან გარანტიას. საქართველოს უზე თუ არა ფაქტი ან ქმედება, რომლის გამოც ხორციელ
ნაესი სასამართლოს კონსტიტუციური წარდგინების დება სისხლის სამართლის პროცესი, ჩაიდინა თუ არა
შეფასებისას საკონსტიტუციო სასამართლომ ასევე ეს ქმედება გარკვეულმა პირმა, დამნაშავეა თუ არა
აღნიშნა, რომ „...პირისათვის პასუხისმგებლობის და იგი, აგრეთვე გარემოებებს, რომლებიც გავლენას ახ
კისრების პროცესში უაღრესად დიდი მნიშვნელობა დენს ბრალდებულის პასუხისმგებლობის ხასიათსა და
ენიჭება სამართლიანი სასამართლოს უფლებითა და ხარისხზე” (სსსკ-ის მე-3 მუხლის 23-ე ნაწილი). ცხა
საპროცესო გარანტიებით სრულყოფილ სარგებლო დია, რომ ამ პროცესში ყალბი, არასანდო ან საეჭვო
ბას. პასუხისმგებლობის დაკისრებისას ინდივიდი არ მტკიცებულების დაშვების შესაძლებლობა, იმავდრო
უნდა წარმოადგენდეს სამართალწარმოების ობიექტს ულად, უდანაშაულო პირისთვის პასუხისმგებლობის
და უნდა აღიჭურვოს დაცვის იმ მექანიზმებით, რა დაკისრების შესაძლებლობის დაშვებასაც გულის
საც სამართლიანი სასამართლოს უფლება მოითხოვს” ხმობს, რაც არა მხოლოდ კონსტიტუციით დაცულ
(საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 უფლებას, არამედ სისხლისსამართლებრივი დევნის
წლის 24 დეკემბრის №3/3/601 გადაწყვეტილება სა მიზნებსაც უპირისპირდება. სწორედ ამიტომ, საქარ
ქართველოს უზენაესი სასამართლოს კონსტიტუციურ თველოს კონსტიტუცია ერთმნიშვნელოვნად ადგენს,
წარდგინებაზე საქართველოს 1998 წლის 20 თებერვ რომ მხოლოდ უტყუარი მტკიცებულება შეიძლება
ლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 546- გახდეს პირის ბრალდების და შემდგომში მისი დამნა
ე მუხლის და ამავე კოდექსის 518-ე მუხლის პირველი შავედ ცნობის საფუძველი.
ნაწილის კონსტიტუციურობის თაობაზე, II-11).
6. ყოველი მტკიცებულება, რომელიც ბრალდებასა
4. მოცემული დავის ფარგლებში საკონსტიტუციო სა თუ განაჩენს საფუძვლად ედება, შესაძლოა იწვევდეს
სამართლომ პასუხი უნდა გასცეს კითხვებს, სადავო დავას. გამოძიების შედეგად მოპოვებული მტკიცებუ
ნორმების საფუძველზე შესაძლებელია თუ არა ბრა ლებები, როგორც წესი, მხარეთა განსხვავებული შე
43
ფასებისა და კამათის საგანს წარმოადგენს. სისხლის 9. ამ მხრივ საყურადღებოა სსსკ-ის 72-ე მუხლის მე-2
სამართლებრივი დევნის სხვადასხვა ეტაპზე მხარეებს ნაწილი, რომლის თანახმად, მტკიცებულება დაუშვე
ეძლევათ შესაძლებლობა, შეამოწმონ მტკიცებულე ბელია, „თუ იგი მოპოვებულია ამ კოდექსით დადგე
ბათა ნამდვილობა, ფაქტობრივი და სამართლებრი ნილი წესის დაცვით, მაგრამ უარყოფილი არ არის
ვი გარემოებები, რომლებიც ასაბუთებს ან უარყოფს გონივრული ეჭვი მისი შესაძლო გამოცვლის, მისი ნი
ბრალდებული პირის კავშირს ჩადენილ დანაშაულთან. შან-თვისებების არსებითი შეცვლის ან მასზე დარჩე
ნილი კვალის არსებითი გაქრობის შესახებ”. აღნიშნუ
7. უტყუარობის კონსტიტუციური სტანდარტი მო ლი ნორმა შეიცავს მტკიცებულებების ავთენტურობის
იცავს არა მხოლოდ საეჭვო მტკიცებულების და შემოწმების მოთხოვნას (ვალდებულებას). მისი მიზა
უშვებლობის მითითებას – უნდა გამოირიცხოს ნია, გამორიცხოს ყალბი, სახეშეცვლილი და, ამ მხრივ,
ეჭვი მტკიცებულების გაყალბების ან არსებითი ნი არასანდო მტკიცებულებების გამოყენების შესაძლებ
შან-თვისებების დაკარგვის შესახებ, არამედ ასე ლობა.
ვე მოთხოვნას, რომ საქმისთვის მნიშვნელოვანი
ფაქტისა თუ გარემოების დადასტურება მხოლოდ 10. ამავე კოდექსის 82-ე მუხლის პირველი ნაწილი და
სანდო წყაროდან მიღებული და ჯეროვნად შემოწ მატებით ადგენს, რომ „მტკიცებულება უნდა შეფასდეს
მებული ინფორმაციის საფუძველზე მოხდეს. მტკი სისხლის სამართლის საქმესთან მისი რელევანტურო
ცებულების საფუძველზე მიღებულმა ინფორმაციამ ბის, დასაშვებობის და უტყუარობის თვალსაზრისით”.
უტყუარად, ერთმნიშვნელოვნად უნდა მიუთითოს ამ ნორმის თანახმად, შესაბამისი უფლებამოსილების
იმ ფაქტობრივ გარემოებაზე, რომლის დასადასტუ მქონე პირმა უნდა შეამოწმოს, არის თუ არა წარმოდ
რებლადაც არის წარმოდგენილი. მტკიცებულების გენილი მტკიცებულება კანონით დაშვებული, შეიცავს
წარდგენის მიზანს საქმისთვის რელევანტური ფაქ თუ არა ის საქმისთვის რელევანტურ, მნიშვნელოვან
ტებისა თუ გარემოებების დადასტურება წარმოად ინფორმაციას, კანონით დადგენილი წესით შეამოწ
გენს, რაც, საბოლოო ჯამში, პირის ბრალეულობაზე მოს, რამდენად ადასტურებს იმ ფაქტსა თუ გარემო
მიუთითებს. კონსტიტუციური მოთხოვნაა, რომ შე ებას, რომლის დასამტკიცებლადაც არის წარმოდგე
საბამისი უფლებამოსილების მქონე პირმა ბრალის ნილი.
დასაბუთებისას გამოიყენოს მხოლოდ ის მტკიცებუ
ლებები, რომლებსაც ის უტყუარად მიიჩნევს, რო 11. თავის მხრივ, მტკიცებულების უტყუარობას –
მელთა სანდოობაში, ნამდვილობაში ეჭვის შეტანის კანონით დადგენილი წესით სასამართლოში წარდ
საფუძველი არ არსებობს. გენილი ინფორმაციის სანდოობას განაპირობებს ის,
თუ რამდენად არის შესაძლებელი ან უზრუნველყო
8. სწორედ ამიტომ, სისხლისსამართლებრივი დევ ფილი მისი შემოწმება. მტკიცებულებების შეფასე
ნის განმახორციელებელი ორგანო, რომლის ძი ბისას შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე პირი
რითად ამოცანას დანაშაულის გამოძიება და მისი კეთილსინდისიერად, მიუკერძოებლად, შინაგანი
პრევენცია წარმოადგენს, კანონმდებელმა უნდა რწმენის საფუძველზე უნდა მოქმედებდეს, თუმცა
უზრუნველყოს გამოძიებისთვის საჭირო ეფექტუ ეს ვერ იქნება შეცდომისაგან ან უფლებამოსილე
რი და, ამავე დროს, მკაფიოდ ფორმულირებული, ბის ბოროტად გამოყენებისაგან დაცვის საკმარისი
განჭვრეტადი სამართლებრივი მექანიზმებით, რომ გარანტია. კანონმდებელმა უნდა აღჭურვოს საქმის
ლებიც სისხლისსამართლებრივი დევნის პროცესში განმხილველი სასამართლო შესაბამისი სახელმძღ
სავარაუდო შეცდომის ან თვითნებობის საფრთხეს ვანელო ნორმებით, რომელიც საქმის გადაწყვეტის
არსებითად გამორიცხავს. კანონმდებლობა უნდა პროცესში გამორიცხავს იმგვარ მტკიცებულებებს,
ითვალისწინებდეს იმ მინიმალურ გარანტიებს, რომ რომელიც თავისი ბუნებით ან შინაარსით შეიძლე
ლებიც გამორიცხავს პოტენციურად მცდარი, საეჭ ბა არ იყოს სანდო, და ამდენად, შესაძლებლობას
ვო მტკიცებულებების ბრალდებულის საწინააღმდე მისცემს სასამართლოს ან სისხლისსამართლებრივ
გოდ გამოყენების შესაძლებლობას. დევნაზე პასუხისმგებელ ორგანოს, მართლმსა
44
ჯულების ინტერესებიდან გამომდინარე, შინაგანი სხვა ისეთ ი მტკიც ებულ ებით, რომ ელ იც არ არის
რწმენის საფუძველზე შეაფასოს მტკიცებულებათა ირიბი ჩვენ ება”.
სანდოობის ხარისხი.
15. საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ წინამდე
12. მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ კანონი უნდა ითვა ბარე კონსტიტუციური სარჩელის არსებითად გან
ლისწინებდეს სახელმძღვანელო ნორმებს, რომლებიც სახილველად მიღების საკითხი, განმწესრიგებელი
უფლებამოსილ პირს შესაძლებლობას მისცემს, გა სხდომა, ზეპირი მოსმენის გარეშე, გაიმართა 2013
დაწყვეტილება მხოლოდ უტყუარ მტკიცებულებებზე წლის 10 ივნისს, ხოლო არსებითად განსახილველად
დაყრდნობით მიიღოს. მისი აზრით, ირიბი ჩვენების მიღების შესახებ საოქმო ჩანაწერი (№1/4/548) გა
გამოყენების შემთხვევაში, სსსკ-ის 76-ე მუხლი, ისე მოქვეყნდა 2013 წლის 28 ივნისს. ამავე დროს სა
ვე როგორც სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექ ქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კო
სის სხვა ნორმები, ვერ პასუხობენ მტკიცებულების დექსში განხორციელებული ცვლილების შედეგად
უტყუარობის კონსტიტუციურ სტანდარტს. შესაბამი სსსკ-ის 76-ე მუხლის მე-3 ნაწილის ახალი რედაქცია
სად, მოცემული დავის ფარგლებში, საკონსტიტუციო 2013 წლის 27 ივნისს ამოქმედდა. „საკონსტიტუციო
სასამართლომ უნდა შეაფასოს, რამდენად აკმაყოფი სამართალწარმოების შესახებ” საქართველოს კანო
ლებს სსსკ-ის 76-ე მუხლის მე-3 ნაწილი, სსსკ-ის მე-13 ნის მე-13 მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, საქმის
მუხლის მე-2 ნაწილი და 169-ე მუხლის პირველი ნაწი განხილვის მომენტისათვის, სადავო აქტის გაუქმება
ლი მტკიცებულებათა უტყუარობის კონსტიტუციურ ან ძალადაკარგულად ცნობა, გარდა ამავე მუხლის
მოთხოვნას. მე-6 პუნქტით გათვალისწინებული შემთხვევები
სა, იწვევს საკონსტიტუციო სასამართლოში საქმის
შეწყვეტას. ხოლო ამავე კანონის მე-6 პუნქტის მი
სსსკ-ის 76-ე მუხლის შესაბამისობა საქართველოს ხედვით კი, იმ შემთხვევაში, როდესაც სადავო ნორ
კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტთან მის გაუქმება ხდება სარჩელის არსებითად მიღების
შემდეგ, საკონსტიტუციო სასამართლო უფლებამო
13. სსსკ-ის 76-ე მუხლი განსაზღვრავს ირიბი ჩვენე სილია, სადავო ნორმის კონსტიტუციასთან შესაბა
ბის დეფინიციას და მის დასაშვებობას. აღნიშნული მისობის საკითხი გადაწყვიტოს იმ შემთხვევაში, თუ
მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, ირიბია მოწმის ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია კონსტიტუციუ
ისეთი ჩვენება, რომელიც ეფუძნება სხვა პირის მი რი უფლებებისა და თავისუფლებების უზრუნველსა
ერ გავრცელებულ ინფორმაციას. ამავე მუხლის მე-2 ყოფად. სადავო ნორმაში განხორციელებული ცვლი
ნაწილის თანახმად, სისხლის სამართლის პროცესზე ლება წინ უსწრებს 548-ე ნორმით რეგისტრირებული
ასეთი ჩვენება დასაშვებია, თუკი პირს შეუძლია, მი კონსტიტუციური სარჩელის არსებითად განსახილ
უთითოს ინფორმაციის წყაროზე. ხოლო სსსკ-ის 76-ე ველად მიღების შესახებ საოქმო ჩანაწერის გამოქ
მუხლის მე-3 ნაწილი, რომელსაც მოსარჩელე მხარე ვეყნებას, რაც ფორმალურად, საკონსტიტუციო სა
სადავოდ მიიჩნევს, ადგენს, რომ „სასამართლოში საქ მართალწარმოების შესახებ კანონის მე-13 მუხლის
მის არსებითი განხილვის დროს ირიბი ჩვენება და მე-2 და მე-6 პუნქტების შესაბამისად, წარმოადგენს
საშვები მტკიცებულებაა, თუ იგი დასტურდება სხვა კონსტიტუციურ სარჩელზე სამართალწარმოების
მტკიცებულებით”. შეწყვეტის საფუძველს.
14. 2013 წლის 14 ივ ნ ისს სსსკ-ის 76-ე მუხ ლ ის 16.ზემოაღნიშნულიდანგამომდინარე,„საკონსტიტუციო

მე-3 ნაწილში განხ ორც იე ლდ ა საკან ონმდ ებლ ო სამართალწარმოების შესახებ” საქართველოს კანონის
ცვლილ ება, რომლის მიხ ედვ ით, სად ავ ო ნორმ ა ჩა მე-13 მუხლის მე-2 და მე-6 პუნქტების საფუძველზე, სა
მოყალიბდა შემდ ეგი სახ ით: „სასამართლოში საქ ქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მიიჩნევს,
მის არსებითი განხ ილვ ის დროს ირიბი ჩვენ ება რომ N548 კონსტიტუციურ სარჩელზე, სასარჩელო
დასაშვები მტკიც ებ ულებ აა, თუ იგი დასტ ურდ ება მოთხოვნის ამ ნაწილში, საქმისწარმოება უნდა შეწყდეს.
45
სსსკ-ის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილის და 169-ე მუხ იყოს „ერთმანეთთან შეთანხმებული”, „აშკარა” და
ლის პირველი ნაწილის შესაბამისობა საქართვე „დამაჯერებელი”, მაგრამ მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ
ლოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტთან ეს არ არის საკმარისი იმისთვის, რომ უზრუნველყო
ფილი იქნეს თავად ირიბი ჩვენების, როგორც ცალკე
17. კონსტიტუციურ სარჩელში ასევე აღიშნულია, რომ აღებული ერთ-ერთი მტკიცებულების უტყუარობა.
სადავოდ გამხდარი სსსკ-ის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწი მტკიცებულებები შესაძლოა დამაჯერებლად გამო
ლი ეწინააღმდეგებოდა საქართველოს კონსტიტუ იყურებოდეს, თუმცა ეს, თავისთავად, ირიბი ჩვენე
ციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტს, რამდენადაც პირის ბის – სხვა პირის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციაზე
მსჯავრდება შესაძლებელია განსაზღვრულიყო ორი დაყრდნობით მიცემული ჩვენების, უტყუარობას არ
ირიბი ჩვენების, როგორც ურთიერთშეთანხმებული ნიშნავს.
მტკიცებულებების ერთობლიობით. მოსარჩელის აზ
რით, სსსკ-ის მე-13 მუხლის მეორე ნაწილი და სსსკ-ის 20. მოსარჩელე ასევე ეჭვქვეშ აყენებს სსსკ-ის 169-ე
76-ე მუხლის მე-3 ნაწილის ძველი რედაქცია არ გამო მუხლის პირველი ნაწილის კონსტიტუციურობას და
რიცხავდა ერთი ირიბი ჩვენების მეორე ირიბი ჩვენე მიიჩნევს, რომ აღნიშნული ნორმა არ გამორიცხავს
ბით გამყარების და, შესაბამისად, ასეთი მტკიცებუ პირის ბრალდების შესაძლებლობას მხოლოდ ირი
ლებების უტყუარად მიჩნევის შესაძლებლობას. ბი მტკიცებულებების საფუძველზე, რაც ეწინააღმ
დეგება კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტ
18. არსებითი სხდომის დროს მოსარჩელე მხარემ და ში არსებულ უტყუარობის სტანდარტს. მოსარჩელე
მატებით მიუთითა, რომ სსსკ-ის 76-ე მუხლის მე-3 მიუთითებს, რომ სსსკ-ის 76-ე მუხლის მე-3 ნაწილ
ნაწილში განხორციელებულმა ცვლილებამ პრობლე ში განხორციელებულ უკანასკნელ საკანონმდებლო
მა მხოლოდ ნაწილობრივ გადაჭრა. მართალია, საკა ცვლილებებს რაიმე გავლენა არ მოუხდენია სადავო
ნონმდებლო ცვლილება მხოლოდ ორი ირიბი ჩვენების ნორმაზე.
საფუძველზე პირის მსჯავრდების შესაძლებლობას
გამორიცხავს, მაგრამ სადავო ნორმა კვლავაც არ შე 21. სსსკ-ის 76-ე მუხლი აწესრიგებს სისხლის სამარ
იცავს კონსტიტუციური უფლების დაცვის სათანადო თლის პროცესში ირიბი ჩვენების არსსა და მისი და
გარანტიას, ვინაიდან კვლავ არსებობს არასაკმარი საშვებობის საკითხებს. აღნიშნული მუხლი უშუალოდ
სად მყარი, არასანდო მტკიცებულებების გამოყენების არ ადგენს მტკიცებულებების გამოყენების წესს, არ
საფრთხე. განსაზღვრავს იმ მინიმალურ სტანდარტებს, რომ
ლებიც უნდა დაედოს საფუძვლად პირის ბრალდებას
19. მოსარჩელე მხარე მიიჩნევს, რომ სსსკ-ის მე-13 ან მის მსჯავრდებას. ასეთი წესი მოცემულია სსსკ
მუხლის მე-2 ნაწილი არაკონსტიტუციურია, ვინაიდან -ის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილში, რომლის მიხედვით,
უშვებს შესაძლებლობას, რომ გამამტყუნებელი განა „გამამტყუნებელი განაჩენი უნდა ეფუძნებოდეს მხო
ჩენი გამოტანილ იქნეს ისეთი მტკიცებულების გამო ლოდ ერთმანეთთან შეთანხმებულ, აშკარა და დამაჯე
ყენებით, რომელიც თავისი არსით არ არის უტყუარი. რებელ მტკიცებულებათა ერთობლიობას, რომელიც
ასეთ საეჭვო მტკიცებულებად მოსარჩელე ირიბ ჩვე გონივრულ ეჭვს მიღმა ადასტურებს პირის ბრალეუ
ნებას მიიჩნევს. იგი თვლის, რომ სსსკ-ის 76-ე მუხლის ლობას”. ამდენად, სსსკ-ის 76-ე მუხლი, მე-13 მუხლის
მე-3 ნაწილი ვერ უზრუნველყოფს ირიბი ჩვენების სა მე-2 ნაწილთან და 169-ე მუხლის პირველ ნაწილთან
ფუძველზე მიღებული ინფორმაციის უტყუარობას, ერთობლიობაში ქმნის ნორმატიულ საფუძველს, რო
რამდენადაც ირიბი ჩვენების დადასტურება შესაძლოა მელიც ირიბ ჩვენებას არა მხოლოდ ბრალის წაყენე
მოხდეს სხვა ისეთი მტკიცებულებით, რომელიც, თა ბისთვის, არამედ ბრალდებულის დამნაშავედ ცნობის
ვის მხრივ, პირდაპირ არ მიუთითებს პირის ბრალეუ თვის ერთ-ერთ ვარგის მტკიცებულებად აქცევს.
ლობაზე. მიუხედავად ამისა, ირიბი ჩვენება განაჩენის
ერთ-ერთი საფუძველი შეიძლება გახდეს. მართალია, 22. როგორც უკვე აღინიშნა, კონსტიტუციის მე-40
სადავო ნორმის თანახმად მტკიცებულებები უნდა მუხლის მე-3 პუნქტის მიხედვით, „დადგენილება ბრალ
46
დებულის სახით პასუხისგებაში მიცემის შესახებ” და მა საკანონმდებლო ნორმებმა უნდა დააბალანსოს ბუ
საბრალდებო დასკვნა უნდა ეფუძნებოდეს უტყუარ ნებრივი უპირატესობა, რომელიც შეიძლება ბრალდე
მტკიცებულებებს. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ ბის მხარეს დაცვის მხარესთან შედარებით გააჩნდეს
„დადგენილება ბრალდებულის სახით პასუხისგებაში და შესაძლებლობა მისცეს ბრალდებულს, სრულყო
მიცემის შესახებ” წარმოადგენს კონსტიტუციურ ტერ ფილად დაიცვას საკუთარი ინტერესები, რაც, თავის
მინს, რომელსაც ავტონომიური მნიშვნელობა აქვს მხრივ, მართლმსაჯულების ინტერესებს ემსახურება.
და გულისხმობს აქტს ან გადაწყვეტილებას, რომლის ასეთია კანონის უზენაესობის პატივისცემისა და სა
საფუძველზეც იწყება პირის მიმართ სისხლისსამარ მართლებრივი სახელმწიფოს კონსტიტუციური პრინ
თლებრივი დევნა, მისთვის ბრალის წაყენება. მოცე ციპების მოთხოვნა. თვითნებობისა და შეცდომის
მული კონსტიტუციური დანაწესი მოითხოვს, რომ პი თავიდან აცილება ემსახურება მართლმსაჯულების
რის სისხლისსამართლებრივი დევნა, მისთვის ბრალის ინტერესებს, ხელს უწყობს დანაშაულის სათანადოდ
წარდგენა არ განხორციელდეს არსებითად მცდარი, გამოძიებას, რეალური დამნაშავის გამოვლენას და
გაყალბებული, არასაკმარისად სანდო ან მეტწილად შემდგომ მის მსჯავრდებას.
საეჭვო მტკიცებულებების საფუძველზე.
25. როგორც აღინიშნა, მტკიცებულებათა უტყუა
23. უთითებს რა უტყუარ მტკიცებულებებზე, აღნიშ რობის კონსტიტუციური პრინციპი მოითხოვს იმას,
ნული კონსტიტუციური ნორმა, უპირველეს ყოვლისა, რომ საეჭვო, მცდარი ან სავარაუდოდ გაყალბებული
ადგენს, რომ განაჩენი მხოლოდ მტკიცებულებებს უნ მტკიცებულებები გამოირიცხოს სისხლის სამართლის
და ეყრდნობოდეს. ეს უმნიშვნელოვანესი გარანტია საქმეზე წარდგენილი მტკიცებულებებიდან. გამო
გამორიცხავს, მტკიცებულებების გარეშე, მხოლოდ რიცხული უნდა იყოს გონივრული ეჭვი წარდგენილი
ვარაუდების გამო პასუხისმგებლობის დაკისრებას. მტკიცებულების ნამდვილობასთან და სანდოობას
ამდენად, მტკიცებულებები სისხლის სამართლის თან დაკავშირებით. სათანადო პროცესუალური სტან
პროცესში წარმოადგენს განაჩენის დადგომისთვის დარტების შემცველი, არაორაზროვანი ნორმების
უალტერნატივო საშუალებას. სისხლის სამართლის საფუძველზე, სასამართლოს, კონკრეტული საქმის
საქმისათვის რელევანტური ფაქტობრივი გარემოე სპეციფიკის გათვალისწინებით, უნდა შეეძლოს წარ
ბების არსებობა დასტურდება შესაბამისი მტკიცებუ მოდგენილი მტკიცებულებების რელევანტურობის,
ლებების წარმოდგენით. მხარეთა მიერ მტკიცებულე მათი მნიშვნელობისა და უტყუარობის შეფასება. შე
ბების წარმოდგენისა და საწინააღმდეგო მხარის მიერ საბამისად, კანონმდებელი ვალდებულია, აღჭურვოს
წარმოდგენილი მტკიცებულებების ეჭვქვეშ დაყენე სასამართლო სახელმძღვანელო პრინციპებით, რომე
ბით, მხარეები ცდილობენ, დაადასტურონ ან უარყონ ლიც მას ირიბი ჩვენების დასაშვებობის საკითხის ან,
სისხლის სამართლის საქმისათვის მნიშვნელოვანი ასეთ ჩვენებაზე დაყრდნობით, განაჩენის მიღებაში
ფაქტები. დაეხმარება.
24. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ სისხლისსამარ 26. სისხლის სამართლის პროცესში დასაშვები უნდა იყოს
თლებრივი დევნის, ისევე როგორც მართლმსაჯუ ისეთი მტკიცებულება, რომლის სანდოობა, ზოგადად, არ
ლების განხორციელებისას, ზოგადად, სახელმწიფო იწვევს ეჭვს და, როგორც წესი, ინფორმაციის სანდო წყა
შებოჭილი უნდა იყოს მკაფიოდ ფორმულირებული როდ შეიძლება იქნეს მიჩნეული. ასე მაგალითად, ეჭვს არ
საკანონმდებლო ნორმებით, რომლებიც მინიმუმამდე იწვევს, რომ თვითმხილველი მოწმის ჩვენება, ამოღებუ
დაიყვანს თვითნებობის ან შეცდომის დაშვების საფრ ლი ნივთმტკიცებულება, ექსპერტის მიერ სასამართლოში
თხეს. სახელმწიფოს ხელთ არსებული მნიშვნელოვანი მიცემული ჩვენება ან სხვა მსგავსი სახის მტკიცებულება
რესურსი, რომელიც დანაშაულთან დაკავშირებული ინფორმაციის სანდო წყაროს განეკუთვნება. შესაბამი
ფაქტებისა და გარემოებების გამოძიებისკენ არის მი სად, კანონი მათ ბრალის დასადასტურებლად ვარგის და,
მართული, არ უნდა იქნეს ბოროტად გამოყენებული. ამდენად, დასაშვებ საშუალებად მიიჩნევს, რაც, ცხადია,
გონივრულმა, ზედმიწევნით ზუსტად განსაზღვრულ არ ნიშნავს, რომ ასეთი მტკიცებულებების საფუძველზე
47
მიღებული ინფორმაცია, იმთავითვე, შემოწმების გარეშე, უნდა იქნას გამოყენებული ირიბი ჩვენება პირისთვის
სარწმუნოდ ჩაითვლება. საყურადღებოა, რომ სისხლის ბრალის წაყენების ან განაჩენის გამოტანის დროს.
სამართლის საპროცესო კოდექსი ირიბ ჩვენებას ინფორ შესაბამისად, ბრალის წაყენება და გამამტყუნებელი
მაციის სპეციფიკურ, სხვა მტკიცებულებებისაგან განსხ განაჩენის მიღება შესაძლებელია მოხდეს მტკიცებუ
ვავებულ წყაროდ განიხილავს. სსსკ-ის 76-ე მუხლის მე-3 ლებათა იმგვარი ერთობლიობით, რომელიც არა მხო
ნაწილის თანახმად, ირიბი ჩვენება დასაშვებია მხლოდ იმ ლოდ მოიცავდეს ირიბ ჩვენებას, არამედ არსებითად
შემთხვევაში, თუ ის სხვა მტკიცებულებით არის გამყა ემყარება მას. ასევე, იქმნება შთაბეჭდილებაც და მო
რებული, მაშინ როდესაც თვითმხილველი მოწმის ან ექს ლოდინიც იმისა, რომ ირიბი ჩვენება, როგორც წესი,
პერტის ჩვენების დასაშვებად ცნობისთვის ასეთი პირობა მისაღები, სანდო და ვარგისი მტკიცებულებაა, მსგავ
დაწესებული არ არის. სად სხვა მტკიცებულებებისა (თვითმხილველი მოწმის
ან დაზარალებულის ჩვენება, ნივთმტკიცებულება და
27. სისხლის სამართლის საქმეში შესაძლოა არსებობ ა.შ.), რომლებიც ბრალის დასადასტურებლად არის
დეს ირიბი ჩვენება, რომელიც განსხვავებული გარე წარმოდგენილი.
მოებების დასამტკიცებლად იქნება წარმოდგენილი
და რომელიც სხვა რელევანტურ ინფორმაციასთან ერ 29. სასამართლოს მიერ ისეთი ჩვენების დასაშვებად
თად შექმნის მტკიცებულებათა ერთობლიობას. ირიბი ცნობა, რომელიც ემყარება სხვა პირის მიერ გაკეთებულ
ჩვენება, როგორც ერთ-ერთი მტკიცებულება, შესაძ განცხადებას ან გავრცელებულ ინფორმაციას, შეიცავს
ლოა პირდაპირ მიუთითებდეს ბრალდებულის მიერ მრავალ რისკს. მათ შორის, რთულია იმის შეფასება, თუ
დანაშაულის ჩადენის ფაქტზე ან იყოს „დამხმარე” რამდენად სანდოა ან სარწმუნოა ასეთი ინფორმაცია,
ხასიათის, ადასტურებდეს საქმისთვის მნიშვნელო ვინაიდან სასამართლო შეზღუდულია შესაძლებლობაში,
ვან „გვერდით” ფაქტს ან გარემოებას. კონსტიტუცი შეამოწმოს ინფორმაციის გამავრცელებელი პირის გან
ის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტის მოთხოვნების უზრუნ წყობა, მისი დამოკიდებულება იმ მოვლენების მიმართ,
ველსაყოფად განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი ხდება რომლებიც სისხლისამართლებრივ საქმეს უკავშირდე
ასეთი ჩვენების სათანადო შემოწმება. ამიტომ კანონი ბა. ასევე რთულია იმის განჭვრეტა, თუ როგორ ჩვენებას
მკაფიოდ უნდა განსაზღვრავდეს, თუ რა შემთხვევებ მისცემდა ეს პირი, ის რომ სასამართლოში გამოცხადე
შია დასაშვები ირიბი ჩვენების გამოყენება, მკაცრი ბულიყო. მართალია, სსსკ-ის 76-ე მუხლის მე-3 ნაწილი
და ზედმიწევნით ზუსტი უნდა იყოს მისი დასაშვებო მიუთითებს, რომ ირიბი ჩვენების მიმცემმა პირმა უნდა
ბის პირობები. რამდენადაც მაღალია ირიბი ჩვენების დაასახელოს ინფორმაციის წყარო, რომლის იდენტი
საფუძველზე მიღებული ინფორმაციის მნიშვნელობა ფიცირება და რეალურად არსებობის შემოწმება შესაძ
ბრალის დადასტურების საკითხში, მით უფრო მნიშვ ლებელია, ერთმნიშვნელოვნად არსად იკითხება ირიბი
ნელოვანი ხდება წესი, რომელიც ასეთი ჩვენების გა ჩვენებით იდენტიფიცირებული წყაროს სათანადოდ შე
მოყენებას შესაძლებელს ხდის. მოწმების ვალდებულება და წესი.
28. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი ად 30. სისხლის სამართლის პროცესში მოწმის ჩვენება
გენს წესს, რომელიც, ერთი მხრივ, ბრალის წაყენების მნიშვნელოვან როლს თამაშობს, ის შეიძლება იყოს
მიზნებისთვის ირიბ ჩვენებას (იდენტიფიცირებადი ინფორმაციის ერთ-ერთი, ზოგჯერ კი ყველაზე მნიშვ
წყაროს მითითების შემთხვევაში) დასაშვებ მტკიცე ნელოვანი წყარო. მოწმის მიერ მიწოდებულ ინფორმა
ბულებად მიიჩნევს, ხოლო საქმის არსებითი განხილ ციაზე დაყრდნობით, მხარეები სასამართლოში ცდი
ვისთვის ერთ დამატებით პირობას ადგენს – ირიბი ლობენ წარმოაჩინონ დანაშაულთან დაკავშირებული
ჩვენება სხვა ისეთი მტკიცებულებით უნდა დასტურ სურათი. მოწმეს შეუძლია ამოიცნოს დამნაშავე, სასა
დებოდეს, რომელიც არ არის ირიბი ჩვენება. ამავე მართლოს მიაწოდოს ინფორმაცია იმ გარემოებების
დროს, მტკიცებულებათა დასაშვებობის მარეგული შესახებ, რომელთა თვითმხილველი თავად იყო, დაა
რებელი ნორმები არ შეიცავს დამატებით რაიმე მი დასტუროს ან უარყოს ინფორმაცია საქმისთვის მნიშ
თითებას, წესს იმასთან დაკავშირებით, თუ როგორ ვნელოვან ფაქტთან დაკავშირებით.
48
31. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ მოწმის მიერ რიცხავდეს ორმაგი ირიბი ჩვენების დაშვების შე
ცრუ ჩვენების მიცემისთვის გათვალისწინებულია შე საძლებლობას. ირიბი ჩვენების მიმცემი პირის მიერ
საბამისი სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა, ინფორმაციის წყაროს მითითება, თავისთავად, არ
რაც მოწმის ჩვენების სანდოობის უზრუნველსაყოფად გამორიცხავს იმის თეორიულ შესაძლებლობას, რომ
მნიშვნელოვან სამართლებრივ მექანიზმს წარმოად პირი, ვის ინფორმაციასაც ირიბი ჩვენება ეფუძნება,
გენს. ირიბი ჩვენების შემთხვევაში კი ეს მექანიზმი ასევე არ იყოს იმ ფაქტის თვითმხილველი, რომლის
სანდოობის უზრუნველსაყოფად ნაკლებად ეფექტურ დადასტურებასაც ირიბი ჩვენება ისახავს მიზნად.
საშუალებას წარმოადგენს, რამდენადაც ირიბი ჩვენე
ბის მიმცემ პირს არ შეუძლია დაადასტუროს, თუ რამ 35. ამ საფრთხეების მიუხედავად, მოსარჩელის მიერ
დენად უტყუარია სხვა პირის მიერ გავრცელებული სადავოდ გამხდარი ნორმები შესაძლებელს ხდის, რომ
ინფორმაცია. სასამართლოს, მათ შორის, ნაფიც მსაჯულებს შინა
განი რწმენა, პირის ბრალეულობასთან დაკავშირებით
32. სა დავო ნორ მა ასევე არ გა მორიცხავს იმის შე ირიბი ჩვენების (ან ჩვენებების) შედეგად მიღებული
საძლებლობას, რომ ირიბი ჩვენება გამოყენებული ინფორმაციის საფუძველზე ჩამოუყალიბდეთ. ვინაი
იქნეს, როდესაც ფაქტის თვითმხილველი მოწმე (ვის დან საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცეო
სიტყვებსაც ირიბი ჩვენება ეყრდნობა) შეიძლება იქ კოდექსში არაფერი მიუთითებს იმაზე, რომ ირიბი
ნეს მოწვეული სასამართლოში ჩვენების მისაცემად ჩვენების დასაშვებად ცნობისთვის, ამავე კოდექ
ან უკვე აქვს მიცემული ასეთი ჩვენება. ასეთ შემთხ სის 76-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული
ვევებში საეჭვო და გაუგებარი ხდება ირიბი ჩვენების მოთხოვნის გარდა, რაიმე სხვა წინა პირობა უნდა იქ
გამოყენების აუცილებლობა და მიზანი. ერთდროუ ნეს დაკმაყოფილებული, არაფერი გამორიცხავს იმის
ლად ირიბი ჩვენების მიმცემი პირის და ინფორმაციის შესაძლებლობას, რომ პირის ბრალეულობასთან და
გამავრცელებელი პირის დაკითხვა, ზოგიერთ შემთხ კავშირებული გადაწყვეტილების მიღებისას სასამარ
ვევაში, შეიძლება ობიექტური აუცილებლობით იყოს თლო ირიბ ჩვენებას სხვა მტკიცებულებების მსგავსად
განპირობებული, თუმცა ასევე შესაძლებელია მტკი დაეყრდნოს.
ცებულებათა სიმრავლის მცდარი აღქმა შექმნას და
შეცდომის დაშვების ალბათობა გაზარდოს. 36. ამავე დროს უნდა აღინიშნოს, რომ საკონსტიტუ
ციო სასამართლო არ გამორიცხავს, გამონაკლის შემ
33. კანონმდებლობა არც იმას გამორიცხავს ერთმნიშ თხვევებში, ირიბი ჩვენების გამოყენების მართლზო
ვნელოვნად, რომ ბრალის წარდგენისას ან განაჩენის მიერებას. ასეთი გამონაკლისის დაშვება შესაძლოა
გამოტანისას გამოყენებული იქნეს ერთზე მეტი ირიბი გამართლებული იყოს, თუ არსებობს ობიექტური მი
ჩვენება, რომელიც ერთსა და იმავე ფაქტს „ირიბად” ზეზი, რის გამოც შეუძლებელია იმ პირის დაკითხვა,
ადასტურებს. ირიბ ჩვენებათა სიმრავლე თავისთავად რომლის სიტყვებსაც ემყარება ირიბი ჩვენება და, რო
არ უნდა განაპირობებდეს ამ ჩვენებების საფუძველზე დესაც ეს აუცილებელია მართლმსაჯულების ინტე
მიღებული ინფორმაციის სანდოობას. ირიბი ჩვენების რესებიდან გამომდინარე. მაგალითად, სასამართლომ
სხვა მტკიცებულებით დადასტურებით არ იცვლება ამ შესაძლებელია განიხილოს ირიბი ჩვენების დაშვების
მტკიცებულების ბუნება, იცვლება მხოლოდ ამ სახის შესაძლებლობა, როდესაც მოწმე ან დაზარალებუ
მტკიცებულებით დარწმუნების შესაძლებლობის ხა ლი დაშინებულია ან არსებობს მისი როგორც მოწმის
რისხი. უსაფრთხოების უზრუნველყოფის აუცილებლობა.
ბრლადებულის კანონსაწინააღმდეგო ქმედებამ – მოწ
34. გაუმართლებელია ირიბი ჩვენების ავტომატუ მის დაშინებამ არ უნდა შეაფერხოს მართლმსაჯულე
რად დაშვება და მისი გამოყენება განურჩევლად იმი ბის განხორციელება და სწორედ ამიტომ, გამონაკლის
სა, თუ რა პირობებში, რა ფორმითა და საშუალებით შემთხვევებში, სასამართლო უფლებამოსილი უნდა
გახდა ცნობილი ირიბი ჩვენების მიმცემი პირისთვის იყოს, შეაფასოს ირიბი ჩვენების დასაშვებობისა და
აღნიშნული ინფორმაცია. კანონი ასევე უნდა გამო მისი გამოყენების აუცილებლობა. აუცილებლობა შე
49
იძლება წარმოიშვას სხვა შემთხვევაშიც, როდესაც ინ ვა, შემდეგი ორი პირობა უნდა იქნეს დაცული: უნდა
ფორმაციის ავტორი თავად ვერ ახერხებს ან არ სურს არსებობდეს მოწმის სასამართლოში არგამოცხადე
ჩვენების მიცემა და ამისთვის მნიშვნელოვანი მიზეზი ბის მნიშვნელოვანი მიზეზი ან/და ირიბი ჩვენება არ
არსებობს. ვინაიდან სისხლის სამართლის საპროცესო უნდა წარმოადგენდეს განაჩენის არსებით ან ერთა
კოდექსი ადგენს ირიბი ჩვენების ზოგად დასაშვებო დერთ საფუძველს (ადამიანის უფლებათა ევროპული
ბას, მისი გამოყენება შეიძლება მოხდეს იმ შემთხვე სასამართლოს 2011 წლის 15 დეკემბრის გადაწყვე
ვაშიც, როდესაც მართლმსაჯულების ინტერესებიდან ტილება საქმეზე „Al-Khawaja and Tahery v. The Uni-
გამომდინარე, ამის აუცილებლობა არ არსებობს. ted Kingdom”, საჩივრები: N26766/05 და N22228/06
და გადაწყვეტილება საქმეზე „Horncastle and Others
37. ირიბი ჩვენების დასაშვებად ცნობის და მისი გამო v. The United Kingdom” საჩივარი: N4184/10). თუმცა
ყენების საკითხის გადაწყვეტა მკაფიოდ ფორმული ზოგიერთ შემთხვევაში სასამართლო აღნიშნული წე
რებული მარეგულირებელი ნორმებისა და სათანადო სიდან გამონაკლისის დაშვების შესაძლებლობასაც
პროცესუალური გარანტიების პირობებში უნდა მოხ არ გამორიცხავს, თუ ნეგატიური ფაქტორები, რომ
დეს. ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში სასამართლომ ლებიც ირიბი ჩვენების გამოყენების შედეგად დაცვის
უნდა შეაფასოს გარემოებები, რომლებიც ირიბი ჩვე მხარისთვის წარმოიშვება, სათანადოდ არის დაბა
ნების წარდგენის გასამართლებლად არის დასახელე ლანსებული (ადამიანის უფლებათა ევროპული სასა
ბული სისხლისსამართლებრივ დევნაზე პასუხისმგე მართლოს 2011 წლის 15 დეკემბრის გადაწყვეტილება
ბელი ორგანოს მიერ. საქმეზე „Al-Khawaja and Tahery v. the United Kingdom”,
საჩივრები: N26766/05 და N22228/06).
38. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ამ მაგალითების და
სახელება, a priori, არ გულისხმობს მათ კონსტიტუ 40. სადავო ნორმის კონსტიტუციურობის შეფასებისას
ციურობას, თითოეული საგამონაკლისო შემთხვევის მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული და სათანადოდ
კონსტიტუციასთან შესაბამისობის საკითხის შეფა შემოწმებული მოპასუხის – საქართველოს პარლამენ
სება, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში, ლეგიტიმური ტის წარმომადგენლის არგუმენტი, რომლის თანახ
მიზნების და ამ მიზნების მისაღწევად გამოყენებული მად, უტყუარი მტკიცებულებების გამოყენებით პირის
საშულებების კონტექსტში უნდა მოხდეს. თუმცა იმ ბრალდების ან მსჯავრდების გარანტიას სსსკ-ის მე-13
შემთხვევაშიც კი, თუ დავუშვებთ მსგავსი საგამონაკ და 82-ე მუხლები წარმოადგენს. აღნიშნული ნორმები
ლისო პირობების კონსტიტუციასთან შესაბამისობის მიუთითებენ, რომ გამამტყუნებელი განაჩენის გამო
პრეზუმფციას, ეს, თავისთავად, ვერ უზრუნველყოფს სატანად უნდა არსებობდეს ერთმანეთთან შეთანხმე
სადავო ნორმით დადგენილი ზოგადი წესის კონსტი ბული, აშკარა და დამაჯერებელი მტკიცებულებების
ტუციურობას, რომელიც ირიბი ჩვენების დასაშვებო ერთობლიობა, რომელიც გონივრულ ეჭვს მიღმა და
ბას ნებისმიერი გამონაკლისის გარეშე უშვებს. ადასტურებს პირის ბრალეულობას.
39. ირიბი ჩვენების გამოყენების პრაქტიკული მა 41. გონივრულ ეჭვს მიღმა მტკიცებულებითი სტან
გალითების წარმოსაჩენად საინტერესოა ადამიანის დარტი თამაშობს სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან
უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკა. რო როლს სისხლის სამართლის პროცესში. იგი უზრუნ
გორც წესი, ირიბი ჩვენება გამოიყენება იმ შემთხვე ველყოფს უდანაშაულობის პრეზუმფციის პრინციპის
ვაში, როდესაც მოწმე (ინფორმაციის პირველწყარო) დაცვას, არსებითად ამცირებს უსამართლო და დაუ
გარკვეული მიზეზით თავად ვერ ან არ ცხადდება სა საბუთებელი გამამტყუნებელი განაჩენის საფრთხეს,
სამართლოში და ეს მიზეზი სასამართლოსთვის ცნო მართლმსაჯულების განხორციელების პროცესში
ბილია. საყურადღებოა, რომ ამ მხრივ სტრასბურგის ხელს უწყობს შეცდომის დაშვების საფრთხის თავიდან
სასამართლომ შემდეგი მინიმალური სტანდარტი ჩა აცილებას. მსჯავრდების შემთხვევაში შეზღუდვას ექ
მოაყალიბა. იმისთვის, რომ ირიბი ჩვენების გამოყენე ვემდებარება პირის თავისუფლება, ასევე ხდება მისი
ბამ არ გამოიწვიოს კონვენციის მე-6 მუხლის დარღვე პიროვნების სტიგმატიზაცია. ბრალდებულს არ უნდა
50
შეერაცხოს დანაშაული მანამ, სანამ მტკიცებულებე სუფლების სასარგებლოდ. მტკიცებულებების ამგვა

ბის საკმარისი და დამაჯერებელი ერთობლიობით არ რი ტესტით შეფასების შემდეგ არის შესაძლებელი,
დადასტურდება დანაშაულის თითოეული ელემენტის სამართლებრივი კვალიფიკაცია მიეცეს პირის ქმე
არსებობა მის ქმედებაში. დებას და დაეკისროს პასუხისმგებლობა. გონივრულ
ეჭვს მიღმა სტანდარტი უნდა გამორიცხავდეს ეჭვები
42. დანაშაულებრივი ქმედება უნდა დადასტურდეს სა და ვარაუდების საფუძველზე პირისათვის სისხლის
გონივრულ ეჭვს მიღმა, უნდა გამოირიცხოს ყოველ სამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრებას და,
გვარი გონივრული ეჭვი პირის მიერ დანაშაულის ჩა ამდენად, ამყარებს საზოგადოების ნდობას სისხლის
დენასთან დაკავშირებით. საზოგადოება, რომელიც სამართლის საქმეზე მართლმსაჯულების მიმართ.
იღვწის ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების
დასაცავად, იცის ადამიანის თავისუფლების ფასი, არ 45. გონივრულ ეჭვს მიღმა ტესტი წარმოადგენს სა
დაუშვებს ისეთი პირის მსჯავრდებას, რომლის ბრა ხელმძღვანელო კრიტერიუმს, რომელსაც სასამართ
ლეულობა მიუკერძოებელი და გონიერი დამკვირვებ ლო იყენებს პირის დამნაშავედ ცნობისთვის, მიანიშ
ლისთვის საეჭვო რჩება. ნებს სასამართლოს, თუ რამდენად მყარი უნდა იყოს
რწმენა იმისა, რომ ბრალდებულმა ჩაიდინა დანაშაუ
43. ამასთანავე, გონივრულ ეჭვს მიღმა სტანდარტი ლი. სასამართლო ბრალდებულს დამნაშავედ ცნობს,
თამაშობს მნიშვნელოვან როლს მართლმსაჯულე როდესაც საქმეში არსებული მტკიცებულებები მას
ბისადმი საზოგადოების ნდობის ჩამოყალიბებაში. გონივრულ ეჭვს მიღმა დაარწმუნებს პირის ბრალეუ
სასიცოცხლოდ აუცილებელია, რომ სახელმწიფოს ლობაში. ეს რწმენა სასამართლოს, კანონით დადგენი
ლეგიტიმური უფლება, განახორციელოს სისხლისსა ლი წესის მიხედვით წარდგენილი მტკიცებულებების
მართლებრივი დევნა, აღასრულოს მართლმსაჯულე საფუძველზე, იმ მტკიცებულებებზე დაყრდნობით
ბა, არ იქნეს დასუსტებული ისეთი მტკიცებულებითი უყალიბდება, რომელსაც კანონით სანდო და დასაშვე
სტანდარტით, რომელიც მიუკერძოებულ ადამიანს, ბად მიიჩნევს.
საზოგადოებას გაუჩენს ეჭვს უდანაშაულო პირის
მსჯავრდების შესახებ. ასევე აუცილებელია, რომ თა 46. სსსკ-ის თანახმად, მოწმის ჩვენება, როგორც ერ
ვისუფალ საზოგადოებაში თითოეულ პირს ჰქონდეს თ-ერთი მტკიცებულება, კანონით დადგენილი წესით
იმის რწმენაცა და სამართლებრივი გარანტიაც, რომ უნდა იყოს წარდგენილი სასამართლოში. სსსკ-ის 76-ე
სახელმწიფო არ მოახდენს მის მსჯავრდებას, თუკი მუხლი ერთ-ერთ ასეთ წესს შეიცავს, რომლის თანახ
სამართლიანი სასამართლო პროცესის შედეგად, ყვე მად, ირიბი ჩვენების ფარგლებში მოწმეს შეუძლია გა
ლაზე მაღალი დამაჯერებლობით (სიზუსტით) არ დარ მოძიებას ან სასამართლოს მიაწოდოს ინფორმაცია იმ
წმუნდება პირის ბრალეულობაში. ფაქტების შესახებ, რომლის თვითმხილველი თავად
არ ყოფილა, არამედ „ეფუძნება სხვა პირის მიერ გავ
44. ადამიანის პიროვნული თავისუფლების მნიშვ რცელებულ ინფორმაციას”. ამდენად, ირიბი ჩვენება,
ნელობიდან გამომდინარე, საქართველოს კონსტი თუ ის სსსკ-ის ზემოთ დასახელებულ მოთხოვნას პა
ტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტი მოითხოვს, რომ სუხობს (და ამავე დროს შეიცავს კანონით დადგენი
მტკიცებულებების შეფასებისას წარმოშობილი ნე ლი წესით მოპოვებულ და საქმისთვის რელევანტურ
ბისმიერი ასეთი ეჭვი უნდა გადაწყდეს ბრალდებუ ინფორმაციას), დასაშვებ მტკიცებულებას წარმოად
ლის სასარგებლოდ. ეს მტკიცებულებითი სტანდარტი გენს. ხოლო მისი სანდოობა, სსსკ-ის იმავე მუხლზე
ვალდებულებას აკისრებს დანაშაულებრივი ფაქტების დაყრდნობით, მოწმდება სხვა მტკიცებულებით, რო
დამდგენ სასამართლოს, რომ სამართლიანად გადაჭ მელიც ადასტურებს ირიბი ჩვენების საფუძველზე მი
რას სამხილებს შორის არსებული კონფლიქტები, სა ღებულ ინფორმაციას.
თანადოდ აწონოს მტკიცებულებები და ამ პროცესში
წარმოშობილი ყოველგვარი გონივრული ეჭვი გადაწყ 47. ამდენად, ირიბი ჩვენების შემთხვევაში მოწმე გა
ვიტოს ბრალდებულის უდანაშაულობის, მისი თავი მოძიებას ან სასამართლოს აწვდ ის ინფორმაციას
51
ბრალდებულის მიერ დანაშაულებრივი ქმედების გან თანადო შემოწმების, ეჭვების გამორიცხვის გარეშე,
ხორციელების ან სხვა გარემოებების შესახებ, რო საფუძვლად დაედოს პირის ბრალდებულად ცნობის
მელთა თვითმხილველი თავად არ ყოფილა. როგორც შესახებ გადაწყვეტილებას. მტკიცებულებათა ერ
აღინიშნა, სსსკ-ის 76-ე მუხლი ასეთ ჩვენებებს დასაშ თობლიობის დასაბუთებულ ვარაუდს მიღმა შემოწ
ვებად მიიჩნევს, ხოლო სადავო ნორმები მათ პირის მების კანონით გათვალისწინებული სტანდარტი ვერ
ბრალეულობასთან დაკავშირებული გადაწყვეტილე გამორიცხავს იმ საფრთხეებს, რომლებიც ირიბი ჩვე
ბის მისაღებად, სხვა მტკიცებულებების მსგავსად, ნების, როგორც საქმისთვის მნიშვნელოვანი ერთ-ერ
ვარგის მტკიცებულებად აქცევს. ამდენად, ტესტი, თი ძირითადი მტკიცებულების საფუძველზე პირის
რომელიც სასამართლომ/ნაფიცმა მსაჯულმა შინაგა ბრალდებას იწვევს. ყოველივე ეს მიუთითებს იმაზე,
ნი რწმენის შესამოწმებლად უნდა გამოიყენოს, ვერ რომ პირის ბრალდებულად ცნობა შეიძლება მოხდეს
გამორიცხავს ირიბ ჩვენებასთან, როგორც ერთ-ერთ ისეთ მტკიცებულებებზე დაყრდნობით, რომელიც არ
მტკიცებულებასთან დაკავშირებულ საფრთხეს. აკმაყოფილებს კონსტიტუციით დადგენილ უტყუარო
ბის სტანდარტს.
48. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 169-ე
მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, პირის ბრალდე 50. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკონსტი
ბულად ცნობისთვის საჭიროა გამოძიების სტადიაზე ტუციო სასამართლო თვლის, რომ სადავო ნორმე
შეკრებილ მტკიცებულებათა ერთობლიობა, რომე ბი შეიცავს მტკიცებულებათა შეფასების პროცესში
ლიც დასაბუთებულ ვარაუდს უნდა ქმნიდეს იმის შე შეცდომების დაშვების შესაძლებლობას და საფრ
სახებ, რომ პირმა დანაშაული ჩაიდინა. ხოლო სსსკ-ის თხის შემცველია ობიექტური და სამართლიანი მარ
მე-3 მუხლის მე-11 ნაწილის თანახმად, დასაბუთებუ თლმსაჯულების განხორციელებისთვის. მაღალია
ლი ვარაუდი ფაქტების და ინფორმაციის ერთობლი ალბათობა იმისა, რომ ირიბი ჩვენება სისხლის სა
ობაა, რომელიც ობიექტურ პირს დააკმაყოფილებდა, მართლის საქმის საბოლოო შედეგზე მნიშვნელოვან
რათა დაესკვნა პირის მიერ დანაშაულის შესაძლო ჩა გავლენას მოახდენს. სწორედ ირიბი ჩვენების მოს
დენა. მენის საფუძველზე, მოსამართლეს ან ნაფიც მსაჯუ
ლებს შეიძლება ჩამოუყალიბდეთ შინაგანი რწმენა
49. სისხლისსამართლებრივ დევნაზე პასუხისმგებელ დანაშაულთან დაკავშირებით, ხოლო სადავო ნორ
მა პირმა ბრალის წაყენების საკითხის გადაწყვეტისას მები ვერ უზრუნველყოფს შეცდომის ასაცილებლად
სსსკ-ის ნორმების გათვალისწინებით უნდა შეაფასოს საკმარის გარანტიას.
მტკიცებულებათა ერთობლიობა, რომელთა მნიშვ
ნელოვან ნაწილს შესაძლოა ირიბი მტკიცებულებე 51. მტკიცებულება ადეკვატურად უნდა ასახავდეს იმ
ბი წარმოადგენდეს. ამასთანავე, კანონმდებლობა არ ფაქტობრივ გარემოებას, რომლის დასადასტურებლა
იძლევა რაიმე მითითებას იმასთან დაკავშირებით, დაც არის წარმოდგენილი. მტკიცებულება ვერ იქნება
თუ რა წონა უნდა მიენიჭოს ირიბ მტკიცებულებას უტყუარი, თუ იგი იმაზე მეტ გავლენას ახდენს მართ
პირის ბრალდებულად ცნობისთვის. ასეთ პირობებ ლმსაჯულებაზე, ვიდრე ეს მისი ბუნებიდან უნდა გა
ში, ბუნებრივია, შეფასებას საჭიროებს ის გარემოე მომდინარეობდეს. მტკიცებულება არ უნდა უქმნიდეს
ბა, რამდენად სანდოდ ადასტურებს ირიბი ჩვენება ფაქტების დამდგენს მცდარ წარმოდგენას ამა თუ იმ
იმ გარემოებას, რომლის დასადასტურებლადაც არის ფაქტობრივი გარემოების არსებობის ან არარსებობის
წარმოდგენილი. როგორც ზემოთ არაერთხელ აღი თაობაზე.
ნიშნა, ცალკეულ შემთხვევაში ირიბი ჩვენების სან
დოობა შესაძლებელია ეჭვქვეშ დადგეს, არაფერი 52. ირიბი ჩვენება, ზოგადად, ნაკლებად სანდო მტკი
გამორიცხავს იმ ფაქტს, რომ ირიბი ჩვენების წყარო ცებულებაა, მისი გამოყენება შეიცავს პირის ბრალე
ცდებოდეს ან განზრახ ცრუობდეს. აქედან გამომდი ულობასთან დაკავშირებით მცდარი აღქმის შექმნის
ნარე, არსებობს იმის წინა პირობები, რომ ირიბი ჩვე საფრთხეს და, ამდენად, შეიძლება დასაშვები იყოს
ნების საფუძველზე მიღებული ინფორმაცია, მისი სა მხოლოდ გამონაკლის შემთხვევებში, კანონით გათვა
52
ლისწინებული მკაფიო წესისა და სათანადო კონსტი III. სარეზოლუციო ნაწილი

ტუციური გარანტიების უზრუნველყოფის პირობებში
და არა მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კო საქართველოს კონსტიტუციის 89-ე მუხლის პირ
დექსით განსაზღვრული ზოგადი წესით. ველი პუნქტის „ვ” ქვეპუნქტის და მე-2 პუნქტის,
„საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შე
53. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სა სახებ” საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხ
კონსტიტუციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სსსკ-ის ლის პირველი პუნქტის „ე” ქვეპუნქტის, 21-ე მუხლის
მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილი და 169-ე მუხლის პირველი მე-2 პუნქტის, 23-ე მუხლის პირველი პუნქტის, 25-ე
ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც შესაძ მუხლის პირველი, მე-2 და მე-3 პუნქტების, 27-ე მუხ
ლებელს ხდის, ირიბი ჩვენების საფუძველზე მიღებულ ლის მე-5 პუნქტის, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა”
იქნეს პირის ბრალეულობასთან დაკავშირებული გა ქვეპუნქტის, 43-ე მუხლის მე-2, მე-4, მე-7, მე-8 პუნქ
დაწყვეტილება, ვერ პასუხობს საქართველოს კონს ტების და 45-ე მუხლის, „საკონსტიტუციო სამართალ
ტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტით დადგენილ წარმოების შესახებ” საქართველოს კანონის მე-7 მუხ
უტყუარობის მოთხოვნებს და, შესაბამისად, არაკონ ლის პირველი და მე-2 პუნქტების, 30-ე, 31-ე, 32-ე და
სტიტუციურია. 33-ე მუხლების საფუძველზე,
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო

ადგენს:
1. დაკმაყოფილდეს N548 კონსტიტუციური სარჩელი („საქართველოს მოქალაქე ზურაბ მიქაძე საქარ
თველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”).
2. არაკონსტიტუციურად იქნეს ცნობილი საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტ
თან მიმართებით ა) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2
ნაწილის მე-2 წინადადების ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს ამავე კოდექსის
76-ე მუხლით განსაზღვრული (2013 წლის 14 ივნისის რედაქცია) მტკიცებულების – ირიბი ჩვენე
ბის საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას; ბ) საქართველოს სისხ
ლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 169-ე მუხლის პირველი ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი,
რომელიც ითვალისწინებს ამავე კოდექსის 76-ე მუხლით განსაზღვრული (2013 წლის 14 ივნისის
რედაქცია) მტკიცებულების – ირიბი ჩვენების საფუძველზე პირის ბრალდებულად ცნობის შესაძ
ლებლობას.
3. შეწყდეს სამართალწარმოება N548 კონსტიტუციურ სარჩელზე („საქართველოს მოქალაქე ზურაბ
მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”) სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც
შეეხება საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 76-ე მუხლის მე-3 ნაწილის (2010
წლის 24 სექტემბრის რედაქცია) კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის
მე-3 პუნქტთან მიმართებით.
4. არაკონსტიტუციური ნორმები ძალადაკარგულად იქნეს ცნობილი ამ გადაწყვეტილების გამოქვეყ
ნების მომენტიდან.
5. გადაწყვეტილება ძალაშია საკონსტიტუციო სასამართლოს სხდომაზე მისი საჯაროდ გამოცხადების
მომენტიდან.
6. გადაწყვეტილება საბოლოოა და გასაჩივრებას ან გადასინჯვას არ ექვემდებარება.
7. გადაწყვეტილების ასლი გაეგზავნოს მხარეებს, საქართველოს პრეზიდენტს, საქართველოს უზენა
ეს სასამართლოს და საქართველოს მთავრობას.
8. გადაწყვეტილება გამოქვეყნდეს „საქართველოს საკანონმდებლო მაცნეში” 15 დღის ვადაში.
53
საექსპერტო შეფასება
საქართველოს საკონსტ
იტუციო სასამართლოს
2015 წლის 22 იანვრის N1/1/548 გადაწყვეტილებაზე
(სისხლის სამართლის პროცესში მტკიცებულებად

ირიბი ჩვენების კონსტიტუციურ
ობის შესახებ)
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის ირიბი ჩვენება, რადგან არსებითი განხილვის დაწყებამდე
21 დეკემბერს კონსტიტუციური სარჩელით მიმართა სა მოსამართლე, როდესაც ნაფიც მსაჯულებს განმარტე
ქართველოს მოქალაქე ზურაბ მიქაძემ და მოითხოვა და ბებს აძლევს, არ ეუბნება მათ, თუ როგორია ან რომელია
დეგნილიყო საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცე ირიბი ჩვენება. ასეთ შემთხვევაში ხომ არ ივარაუდება,
სო კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილის, ამავე კოდექსის რომ მსაჯულებმა არ იციან, რომ ვერდიქტის გამოტანის
76-ე მუხლის მე-3 ნაწილისა და ამავე კოდექსის 169-ე მუხ მომენტში ჯერ უნდა აღმოაჩინონ (გამოიცნონ) რომელია
ლის პირველი ნაწილის კონსტიტუციურობა საქართველოს ირიბი ჩვენება და შემდგომ კი უნდა იფიქრონ მის საჭი
კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტთან მიმართებით. როებაზეც? თითქოს ჩვენი მსჯელობა სხვა მიმართულე
სარჩელი მიღებული იქნა წარმოებაში და გადაწვეტილების ბით შეიძლება წავიდეს, რომ არა ნაფიც მსაჯულთა არსი
მიხედვით, ზემოაღნიშნული ნორმები არაკონსტიტუციუ და დანიშულება, რაც სწორედ მათ გონებრივ, სამართ
რად იქნა ცნობილი საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 ლის თეორიებით წინასწარ გაუწერელ შესაძლებლობებში
მუხლის მე-3 პუნქტთან მიმართებით. მდგომარეობს – თავისუფლად შეაფასონ ის ინფორმაცია,
რომელიც მოწმემ გააჟღერა მათს წინაშე და ამ ინფორმა
აღნიშნული გადაწყვეტილება მნიშვნელოვანი უნდა აღმოჩ ციას თავად მიანიჭონ დამადასტურებელი ან უარმყოფი,
ნდეს სისხლის სამართალწარმოებაში მონაწილე დაცვის ცენტრალური თუ ნაკლებად კავშირში მყოფი, ჭორი თუ
მხარისათვის. ადვოკატებს ეძლევათ შესაძლებლობა, მე სარწმუნო სტატუსი. მსაჯულისათვის, მისი თავისუფალი
ტი როლი შეასრულონ ადამიანის უფლებათა დაცვის სამ გონივრული დამოკიდებულების გამო, შეიძლება ნაკლე
სახურში. ადვოკატებს ეძლევათ შანსი უფრო ეფექტურად ბად საინტერესო იყოს მისთვის გადმოცემული ინფორმა
აწარმოონ კლიენტის (ბრალდებულის) ინტერესების სასარ ციის სტატუსი – რას უწოდებს კანონი ასეთ ინფორმაციას,
გებლოდ პროფესიული საქმიანობა და, გარკვეულწილად, რომლის მიმწოდებელიც საუბრობს ამბავზე და ეს ამბა
სასამართლო წარმოების დასრულების სავარაუდო პროგ ვი მას მოუყვა ამ ამბის შემსწრე სხვა პირმა. ივარაუდება,
ნოზიც კი განუცხადონ კლიენტებს. რომ მსაჯული, ვერდიქტის გამოტანისას, ასეთ ინფორმა
ციას თავის „იერარქიულ ადგილს მიუჩენს გონებაში”, ხო
ლო სხვა მსაჯულებთან მსჯელობისა და ოპონირებისას
ჩვენების ირიბი ხასიათის შესახებ კი, შეეცდება, დაასაბუთოს ამ ინფორმაციისადმი საკუთა
რი დამოკიდებულება და გადაწყვეტილების მიღებისას –
სისხლის სამართლის პროცესის ნოვატორობა, ძირითა მისი გამოიყენების შესაძლებლობა.
დად, მის შეჯიბრებითობასა და, შეიძლება ითქვას, სასა
მართლოშივე ნაფიც მსაჯულთა სასამართლო სისტემის აშშ – ში სასამართლოებს საერთო მიდგომები აქვთ
შექმნაშია. მსაჯულთა მონაწილეობით მიღებული ვერ (არსებობს მტკიცებულებათა ფედერალური წესები). აღ
დიქტი, რომელიც მხოლოდ ორი სახისა – უდანაშაულოა ნიშნული გულისხმობს იმას, თუ როგორი უნდა იყოს
ან დამნაშავეა – არ საბუთდება, ის განაჩენის ძირითადი მტკიცებულება, რომ იგი გამოყენებული იქნას მართლმ
შემადგენელი ნაწილია, ხოლო ნაფიც მსაჯულთა გარეშე საჯულებაში, მისი მომხმარებლის – ხალხის – მიერ. ამ მა
ბრალდების განხილვის შედეგი (განაჩენი) კი, მოსამართ ხასიათებლებით ხდება ირიბი მტკიცებულების (ჩვენების)
ლის მიერ აუცილებლად უნდა დასაბუთდეს და თანაც – გამიჯვნა სხვა სახის მტკიცებულებებისგან. აშშ – ში ირიბ
წერილობით. სასამართლო სხდომის მიმდინარეობისას, ჩვენებას „hearsay” უწოდებენ. პირდაპირი თრგმანით, ის
როდესაც ბრალდების შესახებ მხარეთა მტკიცებულებებს უფ რო მე ტად „ყურმოკრულს” ნიშ ნავს, ვიდ რე „ირიბ” ან
ნაფიც მსაჯულები ისმენენ, მათ არ იციან, თუ რომელია „არაპირდაპირ ჩვენებას”.
54
რატომ აღიძრა საკონსტიტუციო სარჩელი? უნდა გაიაროს, რისი გადალახავაც უნდა შეძლოს არსე
ბით განხილვამდე, ანუ წინასასამართლო სხდომისათვის.
სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი (76-ე მუხ მხოლოდ ამის შემდგომ მიაღწევს ბრალდების მხარე ე.წ.
ლი) განმარტავს, თუ როგორ უნდა დავადგინოთ, ჩვენება „მესამე საფეხურს” გონივრულ ეჭვს მიღმა სტანდარტს,
ირიბია თუ – არა. მაგრამ არსებობს ინტერესი ირიბი ჩვე რომელიც წარმოადგენს გამამტყუნებელი განაჩენისათ
ნებისა, როგორც სასამართლო განაჩენის საფუძველისა. ვის საჭირო ხარისხს.
სასამართლოები თავიანთ გადაწყვეტილებებში უფრო
ნაკლებად, ვიდრე მეტად აფასებენ ამა თუ იმ ჩვენებას საკონსტიტუციო სასამართლოს ამ გადაწყვეტილებით
და მის სახეს (ირიბია თუ არა). ბევრ განაჩენში ვერ შეხ გამოირიცხა ირიბი ჩვენების გამოყენება, არა მხოლოდ
ვდებით მსჯელობას, შეფასებას, თუ რატომ მიიჩნია მო გამამტყუნებელი განაჩენისათვის, არამედ ბრალდების
სამართლემ მოწმის ინფორმაცია ირიბ ჩვენებად. ამით წარდგენის დროსაც მაშინ, როცა ბრალდების წარდგენის
ისინი მცირე პრაქტიკას გვთავაზობენ და როგორც მხა სტანდარტია დასაბუთებული ვარაუდი, რომ პირმა შეიძ
რეებს, ისე განაჩენის სხვა მომხმარებლებს, არ განუმარ ლება ჩაიდინა დანაშაული. ხოლო განაჩენის გამოტანის
ტავენ ირიბი ჩვენების შესახებ. რჩება კანონი, რომელიც შემთხვევაში, ანუ გონივრულ ეჭვს მიღმა სტანდარტის
იკითხება და ზოგჯერ სხვადასხვაგვარ განმარტებებსაც მიღწევისას, ფასდება არა მხოლოდ უტყუარობა, არა
ვისმენთ. ასე, მაგალითად, შესაძლებელია, რომ ირიბი მედ საკმარისობა/უკმარისობა დამნაშავედ/უდანაშაუ
ჩვენება დასაშვები მტკიცებულება იყოს საქმის არსები ლოდ ცნობისათვის. სისხლის სამართლლებრივი დევნის
თად განხილვის დროს, მაგრამ არა – გამამტყუნებელი მდგომარეობა კი, პროკურორის დისკრეციაა, რა დროსაც,
განაჩენის საფუძვლისა. „დასაბუთებული ვარაუდის” სტანდარტის განმარტებიდან
გამომდინარე, არ არის აუცილებელი ირიბი ჩვენებების გა
საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების სა მორიცხვა. თავად ჩვენებაც ხომ, თავისი არსით, ნაბიჯ-ნა
ფუძველია მომჩივნის არგუმენტაცია მიმდინარე სისხლის ბიჯ (გამოძიებისა და წინასასამრთლოს სხდომის ეტაპი),
სამართლის კანონმდებლობის არაკონსტიტუციურობას სასამართლოში გაჟღერებულ ინფორმაციად ყალიბდება.
თან დაკავშირებით, რომელიც იცავს ბრალდებულს, მის საკონსტიტუციო სასამართლომ ამ გადაწყვეტილებით მო
მიმართ შესაძლო სასამართლო თვითნებობის განხორციე აწესრიგა ეს მოცემულობა, რაც საერთო სასამართლოების
ლებისაგან, რათა არ მოხდეს მისი მსჯავრდება ირიბი სახის პასიურ როლს უსვამს ხაზს.
ჩვენებების, როგორც მტკიცებულებების, საფუძველზე. თუ
იარსებებდა სასამართლო პრეცედენტი, ანუ მოსამართლის მიუხედავად ამისა, ვთანხმდებით, რომ სახელმწიფო შე
მიერ კანონის განმარტება და მისი გამოყენების შემთხვე ბოჭილი უნდა იყოს მკაფიოდ ფორმულირებული საკანონ
ვები (განაჩენის დასაბუთება არა ირიბი ჩვენებების საფუძ მდებლო ნორმებით, რომლებიც მინიმუმამდე დაიყვანს
ველზე), რაც აისახებოდა განაჩენებში, შესაძლებელია, რომ თვითნებობის ან შეცდომის დაშვების საფრთხეს. სწორედ,
არც ყოფილიყო 2015 წლის 22 იანვრის საკონსტიტუციო ამაზე მიუთითებს საკონსტიტუციო სასამართლოს 22 იანვ
სასამართლოს აღნიშნული გადაწყვეტილებაც. რის გადაწყეეტილება.
ამჯერად, კი კანონმა, ფაქტობრივად, გამორიცხვა ირიბ ამასთანავე, დავრწმუნდით, თუ რამდენად მნიშვნელო

ჩვენებაზე დაფუძნებული გამამტყუნებელი განაჩენების ვანია ამ კუთხით საერთო სასამართლოების პრაქტიკა
არსებობა. და უზენაესი სასამართლოს განმარტებანი. სწორედ მათ
უნდა განმარტონ ესა თუ ის ნორმა, რაც მართლმსაჯუ
ლების განვითარების პროცესსაც ემსახურება. საკონ
სტიტუციო სასამართლომ ამ გადაწყვეტილებით კონ
სტანდარატი
კრეტული რეცეპტი მიაწოდა სასამართლო სისტემას
სისხლის სამართლის პროცესის სტადიები, შეიძლება და მნიშვნელოვანია მისი გამოყენება განაჩენების ამ
ითქვას, კავშირშია ირიბი ჩვენების დანიშნულება/გამო კუთხით დასასაბუთებლად.
ყენებასთან. გამოძიების პროცესში შესაძლებელია, რომ
მოხდეს კონკრეტული პირის ბრალდებულად გადაქცევა,
ადვოკატი გიორგი ტურაზაშვილი
რაც იმას ნიშნავს, რომ არსებობს დასაბუთებული ვარა
სისხლის სამართლის, იურიდიული ეთიკის,
უდის სტანდარტი. ეს სტანდარტი არ არის გამამამტყუ
ნაფიც მსაჯულთა სასაართლო პროფესიული
ნებელი განაჩენის გამოტანისათვის საჭირო სტანდარტი.
უნარ-ჩვევების, სამართლებრივი მართლწერისა და
მანამდე ბრალდების მხარის მტკიცებულებათა ხარისხმა
გადაწყვეტილებითა დასაბუთების სპეციალისტი
მეორე, ანუ ალბათობის მაღალი ხარისხის, სტანდრატი
55
მოვალის უფლებრივი მდგომარეობა

ვალდებულების შესრულების ხელისშემშლელი
გარემოებების დადგომისას
პრინციპია, რომ ვალდებულება უნდა შესრულდეს,
ამ დანაწესის ყოველთვის შესრულებამ შეიძლე
ბა უფრო მეტი უსამართლობა გამოიწვიოს, ვიდრე
მისმა შეუსრულებლობამ. ამიტომ, ბრალეული პა
სუხისმგებლობის პრინციპზე დაყრდნობით, სახელ
შეკრულებო სამართალში ჩამოყალიბდა პრინციპი,
რომლის თანახმად, არავის შეიძლება მოეთხოვოს
შეუძლებლის შესრულება.
ვალდებულების შესრულების ხელისშემშლელი გა

რემოებების დადგომისას, აუცილებელია, როგორც
კრედიტორის, ასევე, მოვალის ინტერესების თა
ნაფარდობის დაცვა. კრედიტორის ინტერესების
დაცვის მიზნით, უნდა დადგინდეს მოვალის პასუ
ხისმგებლობისგან გათავისუფლების ჩარჩოები.
მოვალე არ შეიძლება დაეყრდნოს მის მიერ ვალ
დებულების შეუსრულებლობისთვის პასუხისმგებ
ლობის გამორიცხვას, ვალდებულების შესრულე
ბის ხელისშემშლელი გარემოებების დადგომისას,
თუკი იგი არაკეთილსინდისიერი საქციელით ცდი
ლობს უფლების ბოროტად გამოყენებას, ან ასეთი
გარემოებების დადგომაში ბრალი უმთავრესად მო
ვალეს მიუძღვის. ამიტომ, ყოველი კონკრეტული
შემთხვევის დროს, სუბიექტური და ობიექტური
მხარის შეფასებით, უნდა დადგინდეს, ეკისრება თუ
ზურაბ მუხურაძე არა მოვალეს პასუხისმგებლობა ვალდებულების
ადვოკატი, შპს „იურიდიული და ბიზნეს კონსალტინგი (LBC)”
შესრულების ხელისშემშლელი გარემოებების დად
გომისას.
შესავალი ამდენად, აუცილებელია ზუსტად განისაზღვროს

როგორც მოვალის პასუხისმგებლობის გამორიცხ
ზოგადად, სახელშეკრულებო სამართლიანობა მო ვისთვის აუცილებელი წინაპირობები, ასევე, ასეთი
ითხოვს, რომ მხარე არ შეიძლება იყოს შესრულების პასუხისმგებლობის დაკისრების საფუძველი, ვალ
ყოველგვარი რისკის მატარებელი1. მიუხედავად დებულების შესრულების ხელისშემშლელი გარე
იმისა, რომ ვალდებულებითი სამართლის ძირეული მოებების დადგომის მიუხედავად.
1 ლ. ჭანტურია, ბ. ზოიძე. საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის კომენტარი, წიგნი მესამე. გამომცემლობა „სამართალი” 2001წ. გვ. 399
57
საკითხის მნიშვნელობიდან გამომდინარე, მის რე წესრიგის ფუძემდებლური დანაწესია, რომელიც

გულირებას ვხვდებით როგორც სხვადასხვა შიდა იმპერატიულად ადგენს სახელშეკრულებო პირობე
სახელმწიფოებრივ კოდიფიკაციებში, აგრეთვე, სა ბის შესრულების სავალდებულოობას, სამოქალაქო
ერთაშორისო ხასიათის დოკუმენტებში2. მოვალის ბრუნვის სტაბილურობისა და სახელშეკრულებო
პასუხისმგებლობის საკითხს სხვადასხვა სამართ წონასწორობის უზრუნველყოფის მიზნით3.
ლებრივ სისტემაში ახასიათებს როგორც მსგავსე
ბა, ასევე, განსხვავება. ნაშრომი მიზნად ისახავს შესრულების ვალდებულება უნდა გულისხმობდეს
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის შესაბამისი შესრულების შესაძლებლობას. ამიტომ, ხელშეკ
დებულებების შედარებას კონტინენტური ევრო რულებათა სავალდებულოობის პარალელურად,
პის სამართლის ქვეყნების და საერთაშორისო ხა მხარეს არ შეიძლება მოეთხოვოს შეუძლებლის
სიათის დოკუმენტების შესაბამის ნორმებთან და შესრულება (impossibilium nulla obligation est). ვალ
შედარების გზით ვალდებულების შესრულების დებულების შესრულების დამაბრკოლებელი გარე
ხელისშემშლელ გარემოებებთან დაკავშირებით მოებანი ზეგავლენას ახდენენ ვალდებულების შეს
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსში არსებული რულების მბოჭავ ხასიათზე. ამიტომ, შესრულების
ხარვეზების გამოვლენას და მათი შევსების გზების შეუძლებლობის პირობებში პრინციპი Ppacta sunt
დასახვას. ამ პროცესში წარმოჩინდება ვალდებუ servanda – ძირეულ სახეცვლილებას განიცდის4.
ლების შესრულების ხელისშემშლელი გარემოებე
ბის არსებობისას, მოვალის უფლება-მოვალეობებ ისეთ ი გარემ ოებები, როგ ორებიც აა საერთაშორი
თან დაკავშირებით პრობლემატური საკითხები. სო და სამ ოქალ აქო ომები, არეულ ობები და რევო
ლუც იები, მეკ ობრეობა და საბოტ აჟი, სტიქიური
ნაშრომში, პირველ რიგში, განიხილება ვალდებუ უბედ ურებები, ბოიკ ოტ ი, გაფ იცვა, ხელ ისუფლ ე
ლების შესრულების ხელისშემშლელი გარემოებების ბის კან ონ იერი თუ უკან ონ ო მოქმ ედ ებები, შეი ძ
გამიჯვნის საკითხი, შემდეგ განხილულია პასუხის ლება მხარის მიერ ხელშ ეკრულ ებით ნაკ ისრი ვალ
მგებლობისგან განთავისუფლების წინაპირობები, დებულ ების შესრულ ებაზ ე გავლ ენ ას ახდენდეს.
მომდევნო თავი შეეხება ვალდებულების შესრულე ასეთმ ა გარემ ოებებმ ა შეი ძლ ება ვალდ ებულ ების
ბის შეუძლებლობის და შესრულების გართულებისას შესრულ ებას ხელ ი შეუშ ალ ოს გარკვეულ ი ხარის
მოვალის ნაწარმოებ უფლება-მოვალეობებს და ბო ხით – შეი ძლ ება მის ი შესრულ ება შეუ ძლ ებლად აქ
ლოს განიხილება ხელშეკრულების შეცვლილი გარე ციოს ან მის ი შესრულ ება იმდ ენ ად გართ ულდეს,
მოებებისადმი მისადაგების საკითხი. რომ მოვალ ის მდგომ არეობა უკიდ ურეს ად დაა მძი
მოს.
1. ვალდებულების შესრულებისათვის სამოქალაქო სამართლის და საერთო სამართლის

ხელის შეშლა. ინსტიტუტის ადგილი ვალ ტრადიციულ დოქტრინაში სოლიდური მხარდაჭე
დებულებითი სამართლის სისტემაში რაა გამოთქმული pacta sunt servanda-ს პრინცი
პისათვის. მთავარი გამონაკლისი ამ პრინციპიდან,
პრინციპი `ხელშეკრულება უნდა შესრულდეს~ – როგორც საერთო სამართლის ქვეყნებში, ასევე,
pacta sunt servanda – მსოფლიოს ყველა მართლ სამოქალაქო სამართლის ქვეყნებში, არის შესრუ
2 იხ. საერთაშორისო კომერციული ხელშეკრულებების პრინციპები (PICC 2004) ევროპის სახელშეკრულებო სამართლის პრინციპები
(PECL 1999) საერთო შეხედულებათა სისტემის პროექტი (DCFR 2008), კერძო სამართლის ინსტიტუტის უნიფიკაციის საერთაშორისო
ინსტიტუტის (UNIDROIT) პრინციპები, გაეროს 1980 წლის კონვენცია საქონლის საერთაშორისო ყიდვა-გაყიდვის ხელშეკრულებათა
შესახებ.
3
ნ. ჩიტაშვილი. ბრალის მნიშვნელობა სახელშეკრულებო პასუხისმგებლობის განსაზღვრისთვის, სამართლის ჟურნალი #1, 2009,
თბილისი, გვ. 143
4 ნ. ჩიტაშვილი. დასახელებული ნაშრომი. გვ. 175-176
58
ლების შეუძლებლობის დოქტრინა, რომელიც ზოგ ლისწინების მიზნით. ბოლო პროექტის მიხედვით,
ჯერ დაუძლეველ ძალად, ხოლო ზოგჯერ მიზნის ვალდებულების შესრულების ხელისშემშლელი ორი
მოშლად (frustration) იწოდება. გარემოებაა გათვალისწინებული: ე.წ. ფორს მაჟო
რული გარემოება, რომელიც აწესებს პირობებს,
მრავ ალ სამ ართლ ებრ ივ სისტ ემ აშ ი ამ გამ ო ვალდებულების შეუსრულებლობისას მხარის პასუ
ნაკლ ისს ემატ ებ ა შესრ ულ ებ ის გართ ულ ებ ა ხისმგებლობისგან გასათავისუფლებლად, როდე
(hardship). შესრ ულ ებ ის შეუ ძლ ებლ ობ ისგ ან განს საც მათი შესრულება შეუძლებელი გახდა და შეს
ხვ ავ ებ ით, არის შემთ ხვ ევ ებ ი, როდ ეს აც ვალდ ე რულების დამამძიმებელი გარემოებები (hardship).
ბულ ებ ის შეს ასრ ულ ებლ ად აუცილ ებ ელ ი ხდებ ა ეს უკანასკნელი მიზნად ისახავს იმ შემთხვევების
დაძლ ეულ ი იქნ ეს წარმ ოშ ობ ილ ი წინ აა ღმდ ეგ ო გათვალისწინებას, როდესაც მხარეთა სახელშეკ
ბებ ი, თუმც ა ეს დამ ატ ებ ით ტვირთს დააკ ისრ ებს რულებო უფლება-მოვალეობებში ხდება წონასწო
ერთ- ერთ მხარ ეს. ასეთ ი გარ ემ ოებ ებ ის არს ებ ო რობის ისე დარღვევა, რომ ერთ-ერთი მონაწილე
ბის ას მხარ ეს შეუ ძლ ია მიუთ ით ოს შესრ ულ ებ ის ექცევა მეტისმეტად არახელსაყრელ მდგომარეო
გართ ულ ებ აზ ე, როგ ორც სამ ოქ ალ აქ ო ბრუნვ აშ ი ბაში6.
ვალდ ებ ულ ებ ის შეუ სრ ულ ებლ ობ ის გამ ამ ართ
ლებ ელ საფ უძვ ელზ ე. შესრ ულ ებ ის გართ ულ ებ ის საინტერესოა საკითხი იმის თაობაზე, თუ სახელ
შემთ ხვ ევ აშ ი ვალდ ებ ულ ებ ის შემსრ ულ ებ ელ მხა შეკრულებო სამართლის რომელ ინსტიტუტში უნდა
რეს ტვირთ ად აწვ ებ ა შესრ ულ ებ ა, რადგ ან შეს გაერთიანდეს ვალდებულების შესრულების ხელის
რულ ებ ის მიზნ ით გასც ემს მეტს, ვიდრ ე იღებს შემშლელი გარემოებები – ვალდებულების შესრუ
სან აცვლ ოდ. ამით კი ირღვ ევ ა ექვ ივ ალ ენტ ურ ო ლებაში, თუ – მის დარღვევაში.
ბის პრინც იპ ი 5.
UNIDROIT-ის საერთაშორისო კომერციული ხელ
ამდენად, იმის შესაბამისად, თუ როგორია ვალ შეკრულებების პრინციპებში (შემდგომში UNIDROI-
დებულების შესრულებისათვის ხელის შეშლის ხა T-ის პრინციპები) დაუძლეველი ძალა გათვალის
რისხი, ერთმანეთისგან უნდა განსხვავდეს შეს წინებულია ვალდებულების შეუსრულებლობის
რულების შეუძლებლობა და მისი ერთ-ერთი სახე თავში. რაც შეეხება შესრულების გართულებას, იგი
– დაუძლეველი ძალა (force majeure, act of god და მოცემულია ვალდებულების შესრულების თავში. ამ
სხვა) და შესრულების გართულება (hardship). დაყოფის ლოგიკური ახსნა ნათელია: თუ შესრულე
ბა შეუძლებელია, მაშინ ვალდებულება რჩება შე
მსგავსად არის ვალდებულების შესრულებისათ სასრულებელი. ვალდებულების შეუსრულებლობა
ვის ხელისშემშლელი გარემოებები დაყოფილი სა გახდება მოვალის პასუხისმგებლობისგან განთავი
ერთაშორისო სავაჭრო პალატის საერთაშორისო სუფლების საფუძველი, თუ ზიანის ანაზღაურების
სავაჭრო პრაქტიკის კომისიის მიერ, რომელმაც მოთხოვნის უფლების წარმომშობი, უნდა გადაწყ
შეიმუშავა ვალდებულების შესრულების ხელისშემ დეს, სწორედ, ვალდებულების შეუსრულებლობის
შლელი გარემოებების სარეკომენდაციო ხასიათის თავში.
ჩამონათვალი. აღნიშნული ჩამონათვალი გამოიცა,
საერთაშორისო ხელშეკრულებებში მათი გათვა
5
შეადარეთ: გ. გოგიაშვილი. Clausula rebus sic stantibus, დინამიკა და სტატიკა სამართალში, ჟურნალში „ქართული სამართლის
მიმოხილვა”, ტომი 9, #1-2, 2006, გვ.108
6 W. Melis, Force Majeure and Hardship Clauses in International Commercial Contracts in View of the Practice of the ICC Court of Arbitration. 1
J. Int’l Arb. 1984წ. გვ. 213
59
1.1. შესრულების შეუძლებლობა ლისწ ინ ებ ენ ხელშ ეკრ ულ ებ აშ ი, რომ ესა თუ ის
და დაუძლეველი ძალა (force majeure) გარ ემ ოებ ა წარმ ოა დგ ენს დაუ ძლ ევ ელ ძალ ას,
იმისდ ა მიუხ ედ ავ ად, თუ რა პირ ობ ებს უნდ ა აკ
დაუძლეველი ძალა, როგორც შესრულების შე მაყ ოფ ილ ებდ ეს დაუ ძლ ევ ელ ი ძალ ა ასეთ ად მიჩ
უძლებლობის ერთ-ერთი გამოვლინება, მხარეთა ნევ ისთვ ის.
პასუხისმგებლობისგან განთავისუფლების ძველ
თაგანვე ცნობილი გარემოებაა. იგი შესრულებას მაგალითისათვის, საერთაშორისო სავაჭრო პალა
შეუძლებელს ხდის და არა დამამძიმებელს. ეს ისე ტის არბიტრაჟის გადაწყვეტილებებით დადგენილი
თი მოვლენაა, რომლის წინასწარ გათვალისწინება პრაქტიკით, ომი დაუძლეველ ძალად მაშინ მიიჩნე
შეუძლებელია7. ვა, თუ საომარმა მოქმედებამ პირდაპირი ზეგავლე
ნა მოახდინა შესრულებაზე. ერთ-ერთ გადაწყვეტი
მიუხედავად იმისა, რომ დაუძლეველი ძალის დროს ლებაში არბიტრაჟმა ომი არ მიიჩნია დაუძლეველ
შესრულება შეუძლებელია, იგი არ უნდა გაიგივდეს ძალად, რამდენადაც მისი მოქმედების პერიოდში
შესრულების შეუძლებლობასთან. შესრულების შე ანალოგიური მოქმედების შესრულება შეძლეს ხელ
უძლებლობა უფრო ფართო ცნებაა და მოიცავს რო შეკრულების სხვა მონაწილეებმა8.
გორც სუბიექტურ, ასევე ობიექტურ (აბსოლუტურ)
შეუძლებლობას. რაც შეეხება დაუძლეველ ძალას, ამდენად, მოვალის პასუხისმგებლობისგან გამო
ის ობიექტური გარემოებაა და არაა დამოკიდებუ რიცხვის მიზნით აუცილებელია, რომ შესრულების
ლი სუბიექტის უნარზე. დაუძლეველი ძალის დროს შეუძლებლობა მოვალეზე პირდაპირ და უშუალოდ
შესრულება შეუძლებელი ხდება არა მარტო კონკ ახდენდეს ზემოქმედებას.
რეტული მოვალისთვის, არამედ ნებისმიერი პირის
თვის, ვისაც ანალოგიური ვალდებულების შესრუ
ლება სურს. 1.2. ვალდებულების შესრულების გართულება
(hardship)
ვინაიდან შესრულების შეუძლებლობა მოიცავს
დაუძლეველ ძალასაც, მიზანშეწონილია, პასუხის თუ გარემოებები, რომლებზეც გათვლილია ხელ
მგებლობის გამომრიცხველ ამ გარემოებაზე საუბ შეკრულება, შეიცვლება, მაშინ ის ხშირად კარგავს
რისას, მათი ერთი ტერმინით – შესრულების შეუძ აზრს და ხელშეკრულების ზედმიწევნით დაცვა
ლებლობა – მოხსენიება. სრულად არ მიგვიყვანს იმ შედეგებთან, რა მიზნი
თაც ის შეიქმნა9. ამიტომ, მნიშვნელოვანია შეცვ
შესრ ულ ებ ის შეუ ძლ ებლ ობ ას ადგ ილ ი აქვს თუ ლილი გარემოებების მოწესრიგების საკითხი.
არა, ყოვ ელ კონკრ ეტ ულ შემთ ხვ ევ აშ ი უნდ ა გა
დაწყდ ეს, საქმ ის გარ ემ ოებ ათ ა გათვ ალ ისწ ინ ე შესრულების გართულებას მაშინ აქვს ადგილი, რო
ბით. იგი წარმ ოა დგ ენს შეფ ას ებ ით კატ ეგ ორ ია ს. დესაც მისი შესრულება მარტოოდენ რთულდება,
ხშირ ად მხარ ეებ ი შესრ ულ ებ ის შეუ ძლ ებლ ობ ას ხოლო ობიექტურად იგი მაინც შესრულებადია10.
მიი ჩნ ევ ენ მხოლ ოდ სახ ელშ ეკრ ულ ებ ო ბუნ ებ ის შესრულების გართულება სხვადასხვა სამართლებ
მქონ ე გარ ემ ოებ ად. ისინ ი თავ ის უფლ ად ითვ ა რივ სისტემაში ამა თუ იმ მოდიფიკაციით გამოიყე
7 ლ. ჭანტურია, ბ. ზოიძე. საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის კომენტარი. წიგნი მესამე. გამომცემლობა „სამართალი” 2001წ. გვ. 372
8 W. Melis, Force Majeure and Hardship Clauses in International Commercial Contracts in View of the Practice of the ICC Court of Arbitration. 1
J. Int’l Arb. 1984წ. გვ. 213
9 გ. გოგიაშვილი, დასახელებული ნაშრომი, გვ. 106
10 ნ. ჩიტაშვილი, დასახელებული ნაშრომი, გვ. 180
60
ნება, როგორებიცაა `ხელშეკრულებათა გაყინვა~, მოქალაქო კოდექსი ასეთ რამეს არ ითვალისწინებს.

`გარიგების საფუძველთა მოშლა~ (frustration)11. გერმანიის სააპელაციო სასამართლოს პრაქტიკაში
ყოფილა შემთხვევა, როდესაც მხარე არ განთავი
ასეთი გარემოებების წარმოშობა სახელშეკრულე სუფლებულა პასუხისმგებლობისგან ისეთ ვითარე
ბო წონასწორობას ძირეულად ცვლის იმით, რომ მხა ბაშიც კი, როდესაც მხარის მიერ შესასრულებელი
რის მიერ შესასრულებელი მოქმედების ღირებულება ვალდებულების ღირებულებითი გამოხატულება გა
მკვეთრად იზრდება ან მკვეთრად მცირდება12, რაც იზარდა 300%-ზე მეტად16.
მნიშვნელოვნად შეუსაბამოა კრედიტორის შესრულე
ბის ინტერესებთან, ვალდებულებითი ურთიერთობის ვალდებულების შესრულების გართულების დროს
შინაარსსა და კეთილსინდისიერების პრინციპთან13. ხელშეკრულების პირვანდელი დებულებებისათვის
ფასის მერყეობამ, რომელიც გაუთვალისწინებელი იყო გვერდის ავლა წარმოადგენს კეთილსინდისიერების
ხელშეკრულების დადების დროს შეიძლება მყიდველი პრინციპის ერთ-ერთ გამოხატულებას17. უკიდურესად
სათვის გამოიწვიოს არამართლზომიერი შებოჭვა, ხო გართულებული ვალდებულების შესრულება გამოიწ
ლო გამყიდველისთვის შესრულება გააუფასუროს14. ვევდა სამართლისა და სამართლიანობის ცნებებისადმი
აშკარა შეუსაბამობას18 და დაარღვევდა ურთიერთვალ
შესრულების ღირებულებითი გამოხატულების დებულებათა ბალანსს19. სწორედ, კეთილსინდისიერე
ცვლილება წარმოშობს თუ არა შესრულების გარ ბის პრინციპზე დაყრდნობით, გერმანიაში პირველი
თულებას, უნდა გადაწყდეს ყოველ კონკრეტულ მსოფლიო ომის შემდგომ გერმანიის საიმპერიო სასა
შემთხვევაში, რომლის საზომი, ყველა შემთხვე მართლოს მიერ გაზიარებული იქნა ოერტმანის თეორია
ვაში, ობიექტური გარემოებანი უნდა იყოს. ამგვა `გარიგების საფუძვლის შესახებ~ (geschäftsgrundlage),
რად, ყურადღება უნდა მიექცეს იმას, ხელშეკრუ რომლის თანახმად, ნებადართულ იქნა ხელშეკრულე
ლება გრძელვადიანია თუ არა, აგრეთვე იმას, თუ ბის მისადაგება შეცვლილი გარემოებებისადმი ან მი
რას შეადგენს ვაჭრობის შესაბამის სფეროში მოგე სი გაუქმება, თუ გარიგების საფუძველი შეიცვლებოდა
ბის მოცულობა. მარტო შესრულების მიმღების ან ან მოისპობოდა20. ოერტმანის თეორიამ ასახვა ჰპოვა,
ვალდებულების შემსრულების მხრიდან მისი შეფა ასევე, თავად გერმანიის სამოქალაქო კოდექსში. ვალ
სება მხედველობაში არ მიიღება15. დებულებითი სამართლის მოდერნიზების შესახებ 2001
წლის კანონმა საბოლოოდ მოახდინა ხელშეკრულების
UNIDROIT-ის პრინციპების 6.2.2 მუხლის თანახმად, შეცვლილი გარემოებებისადმი მისადაგების საკითხის
ასეთი მკვეთრი ცვლილება მაშინ არის სახეზე, რო სამოქალაქო კოდექსის §313-ში ინკორპორირება, რომ
დესაც შესრულების ღირებულებითი გამოხატულების ლის ანალოგიურია საქართველოს სამოქალაქო კოდექ
ცვლილება მოხდა 50%-ზე მეტით. საქართველოს სა სის 398-ე მუხლი.
11 ლ. ჭანტურია, ბ. ზოიძე. გვ. 400

12 Joseph. M. Perillo, Force Majeure and Hardship under the UNIDROIT principles of international commercial contracts. Tulane Journal of In-
ternational and Comptive Law, 1997წ.
13 ნ. ჩიტაშვილი, გვ. 180
14 I. Schwenzer. Wider perspective: Force Majeure and Hardship in international sales contract. Victoria University of Wellington Law Review,
2009 წ. გვ. 2
16 I. Schwenzer. გვ. 4
17 გ. ვაშაკიძე, კეთილსინდისიერება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის მიხედვით – აბსტრაქცია თუ მოქმედი სამართალი, ჟურნალში
„ქართული სამართლის მიმოხილვა”, ტომი 10, #1, 2007წ., გვ. 26
18 K. Zweigert, H. Kötz, Introduction to Comparative Law, Volume II – The Institutions of Private Law, 2nd Revised ed., Translated from German
by Weir T., Oxford, Clarendon Press, 1987წ. გვ. 521, მითითებულია: ჭანტურია. ზოიძე. გვ. 408.
19 ნ. ჩიტაშვილი. გვ.180
20 ა. იოსელიანი. კეთილსინდისიერების პრინციპი სახელშეკრულებო სამართალში (შედარებითსამართლებრივი გამოკვლევა), ჟურნალში
„ქართული სამართლის მიმოხილვა”, სპეციალური გამოშვება, 2007წ., გვ. 26
61
2. პასუხისმგებლობის გამორიცხვისთ ლი, რომლებიც მოვალის პასუხისმგებლობას გამო

ვის აუცილებელი წინაპირობები რიცხავს ვალდებულების შეუსრულებლობისას. ეს
მახასიათებლები გათვალისწინებულ იქნა საქონლის
შესრულების შეუძლებლობას და შესრულების გარ საერთაშორისო ყიდვა-გაყიდვის ხელშეკრულებათა
თულებას (hardship) შორის აშკარა განსხვავებების გა შესახებ გაეროს კონვენციის 79-ე მუხლის პირველ
კეთება არ არის ყოველთვის იოლი. ერთ-ერთი, რაც პუნქტში, ასევე, ევროპის სახელშეკრულებო სამართ
მათ ერთმანეთისგან განასხვავებთ, ესაა შესრულების ლის პრინციპების 8.108 მუხლში. ორივე აქტის თანახ
შესაძლებლობა. დაუძლეველი ძალა არათუ ამძიმებს მად, ხელისშემშლელი გარემოებები მოვალისათვის
შესრულებას, არამედ შეუძლებელს ხდის მას, რაც შე უნდა იყოს წინასწარ გაუთვალისწინებელი ხელშეკ
ეხება შესრულების გართულებას, მის დროს, მართა რულების დადების დროს და მას არ უნდა ჰქონდეს
ლია, შესრულება შესაძლებელია, მაგრამ შესრულების შესაძლებლობა ეს გარემოებები ან მათი შედეგები
სიმძიმის გამო გონიერების ფარგლებს მიღმაა მისი თავიდან აიცილოს, ე.ი. ისინი უნდა იყოს მისი კონ
შესრულება. მათ შორი, აგრეთვე, განმასხვავებელია ტროლის მიღმა. ამავე დროს, ორივე დასახელებული
პასუხისმგებლობის საკითხიც. შესრულების შეუძ აქტი ავტომატურად არ ათავისუფლებს მხარეს პასუ
ლებლობის მოქმედების პირობებში, მთლიანი ვალდე ხისმგებლობისგან. აუცილებელია, მხარემ, რომელიც
ბულების შეუსრულებლობის შემთხვევაშიც კი, მოვა ვერ ასრულებს ნაკისრ ვალდებულებას, შესრულების
ლე პასუხს არ აგებს შეუსრულებლობით მიყენებული ხელისშემშლელი გარემოებების არსებობისას, მეორე
ზიანისთვის, შესრულების დამაბრკოლებელი გარე მხარეს შეატყობინოს ასეთი გარემოებების გამო მი
მოებები კი მხოლოდ იმ ფარგლებში გამორიცხავს პა სი ვალდებულების შესრულებისთვის ხელის შეშლის
სუხისმგებლობას, რომელ ფარგლებშიც შესრულე თაობაზე. ასეთი შეტყობინება კრედიტორს უნდა გა
ბა დამძიმდა. კიდევ ერთი საკითხი, რომელიც ამ ორ ეგზავნოს ბრალეული გაჭიანურების გარეშე მას მე
ინსტიტუსტს ერთმანეთისგან განასხვავებს, არის ის, რე, რაც მოვალემ შეიტყო ან უნდა შეეტყო ვალდებუ
რომ დროებითი შესრულების შეუძლებლობისას შეს ლების შესრულების ხელისშემშლელი გარემოებების
რულება გადაიდება ამ გარემოებების გასვლამდე, თაობაზე. წინააღმდეგ შემთხვევაში მისი პასუხისმ
გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა მხარეები მოითხოვენ გებლობა არ გამოირიცხება და უნდა აანაზღაუროს
ხელშეკრულების მოშლას. დამაბრკოლებელი გარემო ის ზიანი, რაც კრედიტორს მიადგება.
ებების დროს მხარე ავტომატურად ვერ დაეყრდნობა
ამ გარემოებას და ვერ დაელოდება მათ ამოწურვას, ამრიგად, შეიძლება გამოვყოთ ის წინაპირობები,
ცალმხრივი მოქმედებით (შეთანხმების გარეშე). ასევე რომლებიც უნდა იყოს მოვალის პასუხისმგებლო
მნიშვნელოვანი განმასხვავებელი ნიშანია ისიც, რომ ბისგან განთავისუფლების საფუძველი, როცა ის
შესრულების შეუძლებლობა არ წარმოშობს ხელშეკ ვალდებულების შესრულებისას წააწყდება ხელის
რულების შეცვლის ვალდებულებას (ასეთი ცვლილება შემშლელ გარემოებებს. ასეთი წინაპირობებია:
მაინც ვერ განხორციელდება, იმდენად, რამდენადაც ვალდებულების შესრულების ხელისშემშლელი გა
იმავეს შესრულება ნებისმიერი ცვლილებით შეუძლე რემოების მოვალის კონტროლს მიღმა არსებობა და
ბელი იქნება) რაც შეეხება დამაბრკოლებელ გარემო მისი წინასწარ გათვალისწინების შეუძლებლობა.
ებებს, მათი დადგომისას შეიძლება ხელშეკრულების
შეცვლა და ახალი პირობების ადაპტირება ხელშეკრუ გარდა ზემოთ დასახელებული მახასიათებლებისა,
ლებაში. ვალდებულების შესრულების შეუძლებლად მიჩნე
ვისთვის აუცილებელ წინაპირობებად, ასევე, მოხ
დოქტრინისა და სასამართო პრაქტიკის მიერ შე სენიებულია, რომ შესრულება დროებით ან სამუდა
მუშავებული იქნა იმ მახასიათებლების ჩამონათვა მოდ უნდა იყოს შეუძლებელი21.
21 W. Melis, Force Majeure and Hardship Clauses in International Commercial Contracts in View of the Practice of the ICC Court of Arbitration.
1 J. Int’l Arb. 1984წ. გვ. 213
62
შესაძლებელია მოვალისთვის ვალდებულების შეს ლად. ასეთი გარემოების წინასწარ გათვალისწინე

რულების ხელისშემშლელი გარემოება წინასწარ ბა უნდა იყოს შეუძლებელი როგორც კონკრეტული
გაუთვალისწინებელი და მისი კონტროლის მიღმა მოვალისთვის, ასევე, ნებისმიერი წინდახედული და
იყოს, მაგრამ მან ვერ აირიდოს პასუხისმგებლობა. გონიერი შემსრულებლისთვის.
ასეთ შემთხვევას მაშინ ექნება ადგილი, როდესაც
მოვალეს ვალდებულება უნდა შეესრულებინა შეს გარემოების წინასწარ გაუთვალისწინებლობაზე,
რულების ხელისშემშლელი გარემოებების წარმო როგორც პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლების
შობამდე და მან შესრულების ვადას გადააცილა. საფუძველზე საუბრისას, ყურადსაღებია სუბიექ
ასეთ შემთხვევაში იგი პასუხისმგებლობას ვერ გა ტის მიერ გარემოების აღქმის მომენტი. ის გარე
ექცევა, ვინაიდან შესრულების შეუძლებლობა ან მოებანი, რომლებიც ხელშეკრულების დადების
გართულება არ წარმოიშობოდა, მოვალეს ნაკისრი საფუძველი გახდა, მისი დადების შემდეგ უნდა შე
ვალდებულების შესრულების ვადა რომ არ გადაე იცვალოს, რათა მხარეს წარმოეშვას პასუხისმგებ
ცილებინა22. ლობისგან გათავისუფლების შესაძლებლობა. ამის
მიზეზი ისაა, რომ თუ მხარეებს შეეძლოთ ხელშეკ
ვალდებულების შესრულების ხელისშემშლელი გა რულების დადების დროს ვალდებულების შესრუ
რემოებების არსებობისას, მიუხედავად იმისა, რომ ლების ხელისშემშლელი გარემოებების გათვალის
შეიძლება ყველა წინაპირობა არსებობდეს მოვალის წინება, ისინი ამ გარემოებებს ხელშეკრულებაში
პასუხისმგებლობის გამორიცხვისათვის, შეიძლება, გაითვალისწინებდნენ, ხოლო მათი გაუთვალისწი
რომ თავად მხარეებმა თავიანთ ხელშეკრულებაში ნებლობისას მხარე არის ამ ტვირთის მატარებე
გაითვალისწინონ ასეთი გარემოებების დადგომი ლი24.
სას რისკის განაწილების საკითხი. ასეთ შემთხვე
ვაში ხელშეკრულების დანაწესი მიიჩნევა კანონის გარემოება მოვალისთვის წინასწარ გაუთვალის
ნორმათა შემცვლელად. რისკის განაწილების თაო წინებელია თუ არა, უნდა გადაწყდეს ყოველ კონკ
ბაზე მხარეთა შეთანხმება უნდა იყოს მკაფიოდ გა რეტულ შემთხვევაში საქმის ვითარების შეფასების
მოვლენილი. ასევე, მისი განაწილება მხარეთა შო გზით. ყურადღება უნდა მიექცეს ვალდებულების
რის შეიძლება იყოს საგულისხმოც23. შესრულების ადგილს, დროს და ვითარებას. თუ,
დავუშვებთ, რომ ვალდებულება უნდა შესრულდეს
მეწყერსაშიშ ზონაში, მაშინ ივარაუდება, რომ მხა
2.1. გარემოების `წინასწარ რეებმა ხელშეკრულების დადების მომენტში იციან
გაუთვალისწინებლობა~ ასეთი გარემო პირობების შესახებ და თავის თავზე
უნდა აიღონ შესრულების ხელის შეშლის რისკიც.
ვალდებულების შესრულების ხელის შემშლელი
გარემოება უნდა იყოს წინასწარ გაუთვალისწი
ნებელი, არა მარტო არახელსაყრელ პირობებში 2.2. `აუცდენელი~ (მოვალის კონტროლს მიღმა
აღმოჩენილი მხარისათვის, არამედ ნებისმიერი არსებული) გარემოებები
ანალოგიური ვალდებულების შემსრულებელი პი
რისთვის. UNIDROIT-ის პრინციპები, გარემოების ვალდებულების შესრულების ხელისშემშლელი გა
წინასწარ გაუთვალისწინებლად მიჩნევისთვის, ად რემოება უნდა იყოს არახელსაყრელ პირობებში
გენს სუბიექტის შესაძლებლობას განმსაზღვრე აღმოჩენილი მხარის კონტროლს მიღმა. ასეთი გა
22 ნ. ჩიტაშვილი. გვ. 184

24 Joseph. M. Perillo, Force Majeure and Hardship under the UNIDROIT principles of international commercial contracts. Tulane Journal of In-
ternational and Comptive Law, 1997წ.
63
რემოება მაშინ არის სახეზე, როდესაც მხარე სა სამართლით დადგენილი წესრიგი უნდა უზრუნ
ხელშეკრულებო ურთიერთობაში წარმოშობილ ველყოფდეს ურთიერთობის ყველა მონაწილის ინ
დაბრკოლებაზე ზემოქმედების შესაძლებლობას ტერესების თანაზომიერად დაცვას, ამიტომ არ
მოკლებულია25. ამასთან, ასეთი გარემოების დად შეიძლება, რომ ვალდებულების დარღვევისას, ხელ
გომაში მას არ უნდა მიუძღვოდეს წვლილი. შეკრულების შესრულების ხელისშემშლელ გარე
მოებებზე დაყრდნობით, მოვალე გათავისუფლდეს
თუ მოვ ალ ემ საკ უთ არ ი ბრალ ეულ ი მოქმ ედ ებ ით ყველაფრისგან. მოვალე არ შეიძლება `სიხარულით
უკიდ ურ ეს ად დაა მძ იმ ა შესრ ულ ებ ა, მაშ ინ იგი შეხვდეს~ ვალდებულების შესრულების ხელისშემშ
შესრ ულ ებ ის ვალდ ებ ულ ებ ისგ ან განთ ავ ის უფ ლელ გარემოებებს, იმ იმედით, რომ იგი სახელშეკ
ლებ ის პრივ ილ ეგ იი თ ვერ ისარგ ებლ ებს და შე რულებო ურთიერთობისას წარმოშობილი ნებისმი
საბ ამ ის ად ვალდ ებ ულ ი იქნ ებ ა, არაგ ონ ივრ ულ ად ერი ვალდებულებისგან გათავისუფლდება.
დიდ ი ხარჯ ებ ის ფას ად, გან ახ ორც იელ ოს ხელ
შეკრ ულ ებ ით შეთ ანხმ ებ ულ ი პირვ ელ ად ი ვალდ ე ხელშეკრულების შეუსრულებლობისას პირველადი
ბულ ებ ა. ვალდებულებისაგან გათავისუფლება არ გულის
ხმობს მოვალის პასუხისმგებლობის სრულ გამო
აღსანიშნავია, რომ მხარის მიერ მისი კონტროლის რიცხვას, რადგანაც დამრღვევი მხარის მიმართ
მიღმა არსებულ გარემოებებზე ზემოქმედებაზე სა კრედიტორის სასარგებლოდ აღმოჩნდება მეორადი
უბრისას, აუცილებელი არაა, რომ მას მოეთხოვოს მოთხოვნის უფლებები26.
დამაბრკოლებელი გარემოებების აღმოფხვრა ისე
თი მოქმედებით, რომელიც ვალდებულების შეუს იმის მიხედვით, თუ როგორია შესრულების ხელის
რულებლობის რისკის შეუსაბამო, არაპროპორციუ შემშლელი გარემოების ხასიათი – შესრულებას
ლი ან უკანონოა. შეუძლებელს ხდის, თუ მხოლოდ ართულებს მას –
განსხვავებული შედეგები დგება.
3. ვალდებულების შესრულების შეუძ

ლებლობის და შესრულების გართულე 3.1 ხელშეკრულებაზე უარის თქმის უფლება
ბისას მოვალის ნაწარმოები უფლება-
მოვალეობები ვალდებულების შესრულების ხელისშემშლელი გა
რემოებების არსებობისას პირველ რიგში უნდა გა
ვალდებულების შესრ ულებ ის შეუ ძლებლ ობა და ირკვეს, თუ რა ბედი ეწევა მხარეებს შორის დადე
შესრ ულ ების გართულებ ა ყურ ადღებ ას იქც ევს ბულ ხელშეკრულებას. საქართველოს სამოქალაქო
მოვალის პასუხ ისმგებლობ ასთან დაკავშ ირებით, კოდექსის 399-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახ
იმდენად, რამდ ენ ად აც აუცილებ ელია იმის გან მად, პატივსადები საფუძვლიდან გამომდინარე,
საზღვრ ა, თუ რა შედ ეგებ ი დადგებ ა მის მიერ ხელშეკრულების ნებისმიერ მხარეს შეუძლია უარი
ასეთ ვითარ ებაში ვალდ ებ ულებ ის შეუ სრულ ებ თქვას გრძელვადიან ვალდებულებით ურთიერ
ლობისათვის. კრედ იტორ ის ინტერ ეს ებ ის დაც თობაზე. პატივსადები საფუძველი შეიძლება იყოს
ვის თვალსაზრის ით, აუცილებ ელია, მან იცოდ ეს, როგორც სუბიექტური გარემოება, დაკავშირებული
რისი მოთხოვნის უფლებ ა შეი ძლებ ა ჰქონდ ეს მას ხელშეკრულების ერთ-ერთ მონაწილესთან, ასევე
მოვალისგან ასეთი გარ ემ ოებ ებ ის დადგომ ის ას და – ობიექტური. კოდექსი განმარტავს, თუ რა შეიძ
რისი – არა. ლება იყოს პატივსადები საფუძველი და ამბობს,

64
რომ ასეთი საფუძველი სახეზეა, როდესაც ხელშეკ ყველა შემთხვევაში – ვალდებულების შესრულების
რულების მომშლელ მხარეს კონკრეტული ვითარე შეუძლებლობისას და შესრულების გართულები
ბის, მათ შორის, დაუძლეველი ძალის და ორმხრივი სას – მოვალის მიერ ხელშეკრულებაზე უარი უნდა
ინტერესების გათვალისწინებით, არ შეიძლება მო იყოს შედეგი ასეთი გარემოებების დადგომისა.
ეთხოვოს სახელშეკრულებო ურთიერთობის გაგრ
ძელება შეთანხმებული ვადის ან ხელშეკრულების
მოშლისთვის დაწესებული ვადის გასვლამდე. 3.2. ზიანის ანაზღაურების ვალდებულებისგან
გათავისუფლება
როგორც მოცემული მუხლის ფორმულირებიდან
ჩანს, მხარის უფლება, დაუძლეველი ძალის ზემოქ ზიანის ანაზღაურება მოვალეს მაშინ ეკისრება,
მედებისას მოშალოს ხელშეკრულება, პირდაპირ როდესაც მის მიერ ვალდებულების შეუსრულებ
არის გათვალისწინებული სამოქალაქო კოდექსში. ლობა გამოწვეულია მისი მართლსაწინააღმდეგო
მიუხედავად მუხლის ფორმულირებისა, შესრულე და ბრალეული მოქმედების შედეგად. ამიტომ, ყვე
ბის შეუძლებლობის სხვა შემთხვევებთან დაკავ ლაზე მნიშვნელოვანი შესაძლებლობა, რასაც შეს
შირებითაც უნდა ითქვას, რომ მათი მოქმედების რულების ხელისშემშლელი გარემოებები ანიჭებენ
დროს ხელშეკრულების მოშლა ისევეა შესაძლებე მოვალეს მის მიერ ნაკისრი ვალდებულების დარღ
ლი, როგორც დაუძლეველი ძალის დროს. რაც შე ვევისას, სწორედ ზიანის ანაზღაურების მოვალეო
ეხება ვალდებულების შესრულების გართულებას, ბისგან გათავისუფლებაა, ცალკეული გამონაკლი
ასეთ ვითარებაში ხელშეკრულებიდან გასვლის უფ სების გარდა.
ლება რეგულირდება სამოქალაქო კოდექსის 398-ე
მუხლის მე-3 ნაწილით, სადაც საუბარია შემთხვე ხშირად, მხარეები თავად ხელშეკრულებებში ით
ვაზე, როდესაც მხარეები ვერ შეთანხმდნენ ხელ ვალისწინებენ პასუხისმგებლობის გამორიცხვას,
შეკრულების შეცვლილი გარემოებებისადმი მისა ვალდებულების შესრულების ხელისშემშლელი გა
დაგების საკითხზე, ან როდესაც ხელშეკრულების რემოებების დადგომისას. შესაბამისი დათქმები
ასეთი შეცვლა შეუძლებელია. მოწოდებულია, დაეხმაროს მხარეებს იმ ზიანის
მინიმიზაციაში, რომელიც შეიძლება გამოიწვი
ამასთან ხელშეკრულებაზე უარის თქმის უფლება ოს შესრულების ხელისშემშლელმა გარემოებებმა.
შესრულების ხელისშემშლელი გარემოებების დად ტიპიური დათქმა ფორს მაჟორზე ითვალისწინებს
გომისას ეკუთვნის როგორც მოვალეს, რომელიც პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლების საფუძვ
ნაკისრ ვალდებულებას ვერ ასრულებს, ან მისი ლებს იმ შემთხვევებისათვის, როდესაც შესრულე
შესრულებისას მოუწევს შეუსაბამოდ არახელსაყ ბა, ფაქტობრივად ან იურიდიულად, შეუძლებელია.
რელ პირობებში აღმოჩენა, ასევე, კრედიტორს. ამის სა პირის პი
როდ, clausula rebus sic stantibus
– გარემოების არსებითი შეცვლის შესახებ – გა
გაეროს კონვენცია საქონლის საერთაშორისო ყიდ მოიყენება მაშინ, როდესაც ხელშეკრულებაში არ
ვა-გაყიდვის ხელშეკრულებათა შესახებ შესრულების სებული პირობები იცვლება ისე, რომ, მართალია,
შეუძლებლობისას მხარეს აძლევს ხელშეკრულების შესრულება არ არის შეუძლებელი, მაგრამ მხარის
გაუქმების მოთხოვნის შესაძლებლობას. რაც შეეხება თვის ეს უკიდურესად მძიმეა.
ევროპის სახელშეკრულებო სამართლის პრინციპებს,
მისი 9:303-ე მუხლის მე-4 პუნქტის შესაბამისად, მიუხედავად იმისა, გაითვალისწინებენ თუ არა
ხელშეკრულება ავტომატურად უქმდება, თუ სახეზეა ხელშეკრულებით მხარეები ზიანის ანაზღაურე
ისეთი ხელისშემშლელი გარემოება, რომელიც წარ ბის მოვალეობისგან გათავისუფლების შესაძლებ
მოადგენს მუდმივს. ასეთ შემთხვევაში ხელშეკრუ ლობას, ვალდებულების შესრულების ხელისშემშ
ლების მოშლის შესახებ შეტყობინება სავალდებულო ლელი გარემოებების დადგომისას, მოვალე მაინც
არ არის. თავისუფლდება პასუხისმგებლობისგან, ვინაიდან
65
ხელისშემშლელი გარემოებების დროს პასუხისმ შესრულებაზე. ასეთი მიდგომა გამართლებულია,

გებლობის გამორიცხვა გამომდინარეობს კანონის ვინაიდან შესრულების შეუძლებლობა და მისი გარ
ობიექტური ნებიდან და არა – მხარეთა შორის და თულება მოვალეს ზიანის ანაზღაურებისგან ათავი
დებული ხელშეკრულებიდან. სუფლებს იმის გამო, რომ მას ვალდებულების დარ
ღვევაში ბრალი არ მიუძღვის.
თუ ვალდებულების შესრულება შეუძლებელია ან
გართულებულია მხოლოდ ნაწილობრივ, მაშინ შე შესრულების შეუძლებლობისას, მხოლოდ მოვალის
იძლება საუბარი მხოლოდ ამ ნაწილისთვის მოვა არაბრალეული მოქმედების დროს, მისი პასუხისმ
ლის პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლებაზე. გებლობის გამორიცხვაზე საუბრობს ევროპის სა
დანარჩენ ნაწილში მოვალე რჩება პასუხისმგებე ხელშეკრულებო სამართლის პრინციპების 9:501
ლი. (1) მუხლი, რომლის მიხედვითაც, ვალდებულების
დარღვევა, შესრულების არაბრალეული შეუძლებ
შესრულების შეუძლებლობის არსებობისას, მოვა ლობის სახით, პასუხისმგებლობისაგან გათავისუფ
ლე უპირობოდ თავისუფლდება პირველადი ვალ ლების საფუძველია და, შესაბამისად, გამორიცხავს
დებულების შესრულებისაგან, მიუხედავად იმისა, ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის არსებობას28.
მიუძღვის თუ არა მას ბრალი შესრულების შეუძლებ
ლობის დადგომაში, ვინაიდან შეუძლებლის შესრუ ევროპის სახელშეკრულებო სამართლის პრინცი
ლება არავის ავალდებულებს. რაც შეეხება ზიანის პების 8.101.2 მუხლის თანახმად, ვალდებულების
ანაზღაურების საკითხს, ის ყველა შემთხვევაში და შესრულების ხელისშემშლელი გარემოებების არ
მოკიდებულია მოვალის ბრალეულობაზე. ამასთან სებობა კრედიტორს, მეორადი მოთხოვნის უფლე
მნიშვნელობა არ აქვს ვალდებულების შესრულების ბებიდან, ართმევს ვალდებულების დამატებითი
ხელისშემშლელი გარემოებების დადგომა მოვალემ შესრულებისა და ზიანის ანაზღაურების მოთხოვ
განზრახვით გამოიწვია, თუ გაუფრთხილებლობით. ნის უფლებას. განსხვავებით გერმანიის სამოქა
ლაქო კოდექსისგან, აღნიშნულ პრინციპებში არაა
საინტერესოდ რეგულირდება შესრულების გარ გათვალისწინებული შემთხვევა, თუ რა ბედი ეწე
თულებისას ზიანის ანაზღაურების საკითხი გერმა ვა მოვალეს მის მიერ ხელისშემშლელი გარემოე
ნიის სამოქალაქო კოდექსით. აღნიშნული კოდექ ბების ბრალეულად გამოწვევისას – უნდა შეასრუ
სის მიხედვითაც, თუ მოვალე არ თავისუფლდება ლოს ხელშეკრულების პირობები რადაც არ უნდა
შესრულების ვალდებულებისაგან იმის გამო, რომ დაუჯდეს, თუ უნდა აანაზღაუროს კრედიტორის
ასეთი დამაბრკოლებელი გარემოების დადგომაში მოთხოვნის შესაბამისი ოდენობის ზიანი.
მას ბრალი თვითონ მიუძღვის, იგი ზიანის ანაზღა
ურებისგან მაინც თავისუფლდება, ვინაიდან სა
ხელშეკრულებო ურთიერთობა ხელშეკრულებიდან 4. ვალდებულების შესრულების გართუ
გასვლის სამართლებრივ რეჟიმში არ ტრანსფორ ლებისას, შეცვლილი გარემოებებისად
მირდება27. მი ხელშეკრულების მისადაგება
ნებისმიერ შემთხვევაში, მოვალეს არ შეუძლია და ვალდებულების შესრულების გართულებისას, შეც

ეყრდნოს პასუხისმგებლობის გამომრიცხველ წინა ვლილი გარემოებებისადმი ხელშეკრულების მისა
პირობებს, თუკი მან ასეთი გარემოებების დადგო დაგების კანონით მინიჭებული შესაძლებლობის
მამდე უარი განაცხადა ნაკისრი ვალდებულებების გამოყენება, მხარის უფლებაა, რომლის სწორად

66
განხორციელებაზეა დამოკიდებული მოვალის სუ გამორიცხავს და, მეორეც, ყველა შემთხვევაში

ბიექტური უფლებების დაცვა. მას მერე, რაც მო ხელშეკრულების ძალაში დატოვება და შეცვლილი
ვალე ვალდებულებას შეასრულებს, იგი კარგავს გარემოებებისადმი მისი მისადაგება შეიძლება გა
შესრულების გართულების გამო კრედიტორისათ უმართლებელი გამოდგეს. ამასთან, მოლაპარაკე
ვის პრეტენზიების წარდგენის უფლებას. შესრუ ბების ხანგრძლივობამ შეიძლება გაართულოს მარ
ლების შემდგომ, მხარის პრეტენზიებს საფუძველი ტივი ურთიერთობები31.
ეცლება, როგორი დამამძიმებელიც არ უნდა იყოს
ეს მისთვის. თუმცა, როდესაც სახეზეა გართულე არც საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი და არც
ბული ვალდებულების ნაწილობრივი შესრულება, გერმანიის სამოქალაქო კოდექსი არაფერს ამბობს
მოვალეს შეუძლია, დარჩენილი ნაწილის მიმართ იმის შესახებ, თუ რა ვადაში უნდა მოითხოვოს და
მოითხოვოს კანონით მინიჭებული შესაძლებლობე ზარალებულმა მხარემ შეცვლილი გარემოებები
ბი, პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლების მიზ სადმი ხელშეკრულების მისადაგება. UNIDROIT-ის
ნით29. პრინციპების 6.2.3(1) მუხლი დაზარალებულ მხა
რეს შესაძლებლობას აძლევს, ბრალეული გაჭიანუ
შეცვლილი გარემოებებისადმი ხელშეკრულების რების გარეშე მოითხოვოს შეცვლილი გარემოებე
მისადაგება მოითხოვს მხარეთა კეთილსინდისი ბისადმი ხელშეკრულების მისადაგება. მიუხედავად
ერ მიდგომას მეორე მხარის ინტერესებისადმი და ასეთი ჩანაწერის არსებობისა, თუ მხარე გააჭიანუ
მხარეთა შორის მოლაპარაკება ისე უნდა წარიმარ რებს მეორე მხარისადმი ასეთი მოთხოვნის წარდ
თოს, რომ სათანადოდ დაბალანსდეს ორივე მხარის გენას, ეს ავტომატურად არ ართმევს მას ხელშეკ
ინტერესები. რულების შეცვლის მოთხოვნის უფლებას. თუ ასეთი
მოთხოვნა გამართლებულია, მეორე მხარე ვალდე
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის კომენტარის ბულია კეთილსინდისიერად მიუდგეს მეორე მხარის
ავტორების მიერ გამოთქმულია მოსაზრება, რომ უფლებებსა და ინტერესებს და შეუთანხმდეს მას
ვალდებულების შესრულების გართულებისას, მხა ხელშეკრულების შეცვლაზე. თუ ასეთი შეთანხმე
რეები ვალდებულნი არიან, ეცადონ, ხელშეკრულე ბა ვერ მოხდა, ან მოხდა არაკეთილსინდისიერად,
ბა მიუსადაგონ შეცვლილ გარემოებებს30. არახელსაყრელ პირობებში აღმოჩენილ მხარეს შე
უძლია მოსთხოვოს მას ზიანის ანაზღაურება.
ერთი შეხედვით, ვალდებულების შესრულების და
მაბრკოლებელი გარემოებების არსებობისას, მე ხელშეკრულების შესრულების გართულების წინაშე
ორე მხარის `უფლებებისა და ქონებისადმი გან აღმოჩენილმა მხარემ, კრედიტორისათვის ხელშეკ
საკუთრებული გულისხმიერების~ პრინციპის რულების გადასინჯვის მოთხოვნით მიმართვისას,
გათვალისწინებით, აუცილებელი უნდა იყოს ხელა უნდა დაადასტუროს ასეთი გარემოების არსებობა,
ხალი მოლაპარაკება შეცვლილი გარემოებებისად გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც სახეზეა საყო
მი ხელშეკრულების მისადაგების მიზნით, თუმცა ველთაოდ ცნობილი გარემოება.
სავსებით სწორად არის გამოთქმული მოსაზრება
იურიდიულ ლიტერატურაში, რომ, ჯერ ერთი, კონ იბადება კითხვა, შეუძლია თუ არა ვალდებულების
სტრუქციული მოლაპარაკება არ შეიძლება იძულე შემსრულებელ მხარეს, რომელიც წააწყდება შეს
ბის გზით განხორციელდეს, რადგან ეს ორი მოვ რულების გართულებას, შეცვლილი გარემოებე
ლენა (მოლაპარაკება და იძულება) ერთმანეთს ბის ხელშეკრულებაში ადაპტირებამდე, შეაჩეროს

30 იხ. ლ. ჭანტურია, ბ. ზოიძე. გვ. 404
31 I. Schwenzer. დასახელებული ნაშრომი. გვ. 7
67
ვალდებულების შესრულება. მხარეს UNIDROIT-ის ქვეყნ ებ ის სამ ოქ ალ აქ ო კოდ ექს ის ნორმ ებთ ან,
პრინციპების 6.2.3 მუხლის თანახმად, შეცვლილი რომლ ებ იც, თავ ის მხრივ, ცდილ ობ ენ, გაი თვ ა
გარემოებებისადმი ხელშეკრულების მისადაგების ლისწ ინ ონ საე რთ აშ ორ ის ო ხას იათ ის დოკ უმ ენტ ე
საკითხის გადაწყვეტამდე, თავისთავად არ ენიჭება ბის დებ ულ ებ ებ ი.
შესაძლებლობა, თავი შეიკავოს შესრულებისაგან.
შეჩერება შეიძლება გამართლებული იყოს მხოლოდ საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის ნორმები
საგანგებო სიტუაციებში32. შეიცავს როგორც ხარვეზებს, ასევე მნიშვნელო
ვანი ვაკუუმია ვალდებულების შესრულების ხე
შეცვლილი გარემოებებისადმი ხელშეკრულების ლისშემშლელ გარემოებებთან დაკავშირებით. ამ
მისადაგების საკითხი გაითვალისწინა საერთაშო პრობლემის მოგვარების მიზნით, მიზანშეწონილია
რისო სავაჭრო პალატის საერთაშორისო სავაჭ კოდექსს დაემატოს დამოუკიდებელი თავი შესრუ
რო პრაქტიკის კომისიამ, მის მიერ შემუშავებულ ლების შეუძლებლობის შესახებ, რომელშიც უნდა
ვალდებულების შესრულების ხელისშემშლელი გა მოწესრიგდეს შესრულების შეუძლებლობის ცალ
რემოებების სარეკომენდაციო ხასიათის ჩამონათ კეული შემთხვევები, მისი წარმოშობის წინაპი
ვალში. ვალდებულების შესრულების გართულების რობები და პასუხისმგებლობის საკითხი. ამასთან,
შემთხვევაში, მხარეებმა უნდა სცადონ ხელშეკრუ შესრულების შეუძლებლობა, იმდენად, რამდენა
ლების მისადაგება შეცვლილი გარემოებებისად დაც იწვევს ვალდებულების შეუსრულებლობას,
მი. ამ სტადიაზე მხარეებს შეუძლიათ გამოიყენონ მოთავსებული უნდა იქნას ვალდებულების დარღ
1978 წელს საერთაშორისო სავაჭრო პალატის მი ვევის კარში, ვინაიდან საქართველოს სამოქალაქო
ერ შემუშავებული წესები ხელშეკრულებათა გადა კოდექსი, როგორც ვალდებულების ბრალეულ, ისე
სინჯვის თაობაზე, რომლის მიხედვითაც, ინიშნება არაბრალეულ შეუსრულებლობას, ვალდებულების
სპეციალურად მესამე პირი, რომელიც მოახდენს ამ დარღვევად განიხილავს34.
ხელშეკრულების მისადაგებას არსებულ სიტუაცი
ასთან. თუ ვერ შეთანხმდნენ, მაშინ მხარეებს შეუძ რაც შეეხება შეცვლილი გარემოებების შესახებ
ლიათ მიმართონ უფლების დაცვის სამართლებრივ დებულებებს, მიზანშეწონილია, რომ ისინი გათვა
პროცედურებს33. ლისწინებული იყოს არა ვალდებულების დარღვე
ვის კარში, როგორც ეს დღეს არის წარმოდგენილი,
არამედ ვალდებულების შესრულების კარში. შეცვ
დასკვნა ლილი გარემოებები ვალდებულების შესრულებას
არ გამორიცხავს, ამიტომ შესრულების გართუ
როგ ორც დავ ინ ახ ეთ, ვალდ ებ ულ ებ ის შესრ ულ ე ლების დროს, ასეთი `სიმძიმის~ შედეგები სწორედ
ბის ხელ ისშ ემშლ ელ გარ ემ ოებ ებთ ან დაკ ავშ ი შესრულების კონტექსტში უნდა იყოს განხილული.
რებ ით, განსხვ ავ ებ ულ ი მიდგ ომ ებ ია სხვად ასხვ ა ამრიგად, საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის
ქვეყ ან აშ ი. ევრ ოპ ის ქვეყნ ებ ი მიი სწრ აფ ია ნ სა დებულებები ვალდებულების შესრულების ხელის
ერთ ო ევრ ოპ ულ ი სამ ოქ ალ აქ ო კოდ ექს ის შექმ შემშლელი გარემოებების არსებობისას, საჭირო
ნისკ ენ. საქ ართვ ელ ო ევრ ოპ ის ნაწ ილ ია , ამიტ ომ ებს გადახედვასა და სრულყოფას, უცხოური გა
მნიშვნ ელ ოვ ან ია , რომ ჩვენ ი სამ ოქ ალ აქ ო კოდ ექ მოცდილების გაზიარებით.
სის დებ ულ ებ ებ ის ჰარმ ონ იზ ებ ა მოხდ ეს ევრ ოპ ის

33 W. Melis. გვ. 215
34 ზ. ძლიერიშვილი, გ. ცერცვაძე, ი. რობაქიძე, გ. სვანაძე, ლ. ცერცვაძე, ლ. ჯანაშია. სახელშეკრულებო სამართალი, სახელმძღვანელო
სამართლის სკოლებისთვის. გამომცემლობა მერიდიანი. თბილისი 2014წ. გვ. 505
68
დერივაციული სარჩელი -
Derivative Lawsuit
ბუნებისა და ამგვარი სარჩელის მიერ საკორპორა
ციო სამართალში შესრულებული როლის შესახებ.
აქციონერები, როგორც წესი, არ არიან უფლებამოსილნი,

აღასრულონ კომპანიის უფლებები. მაგალითად, თუკი დი
რექტორმა დაარღვია საკუთარი ვალდებულება და კომ
პანიის ხარჯზე დააგროვა ერთი მილიონი აშშ დოლარი,
აქციონერს არ აქვს უფლება, წარადგინოს მის წინააღმ
დეგ სარჩელი და მოითხოვოს იმ დანაკარგის პროპორცი
ულად ანაზღაურება, რაც მან განიცადა. აღნიშნული წესი
მოქმედებს იმიტომ, რომ კომპანია წარმოადგნს დამოუ
კიდებელ იურიდიულ პირს, რომელიც განცალკევებულია
კონკრეტული აქციონერისაგან. მოცემულ შემთხვევაში
აქციონერი უფლებამოსილია წარადგინოს სარჩელი რო
გორც კომპანიის წარმომადგენელმა, კომპანიის სახელით
და მის სასარგებლოდ.
დირექტორები წარმოადგენენ კომპანიის ინტერე

სებს და მის მიმართ გააჩნიათ ვალდებულებები. შე
ლაშა ცერცვაძე საბამისად, მათ მიერ ვალდებულების დარღვევის
ადვოკატი, LLM. MLB, იურიდული კომპანია FLSFull Legal
შემთხვევაში ისინი პოტენციურად პირდაპირ ზიანს
Service მმართველი პარტნიორი.
აყენებენ სწორედ კომპანიას, ხოლო არაპირდაპირ
ზიანს – კომპანიასთან დაკავშირებულ სხვა პირებს,
შესავალი აქციონერებს, დასაქმებულებს, კრედიტორებს. შესა
ბამისად, პირველ რიგში, კომპანიაა უფლებამოსილი,
დერივაციულ სარჩელთან დაკავშირებით ქართული წარადგინოს სარჩელი დირექტორის წინააღმდეგ,
სასამართლო პრაქტიკა არ არსებობს. იმის გათვა მის მიერ ვალდებულების დარღვევის გამო. თუმცა
ლისწინებით, რომ „მეწარმეთა შესახებ” საქართვე საქმე ისაა, რომ ხშირად კომპანია დირექტორების
ლოს კანონი ასეთი სარჩელის აღძვრის შესაძლებ კონტროლის ქვეშაა და ეს უკანასკნელნი საკუთარი
ლობას ითვალისწინებს, ცხადია, დიდია ალბათობა თავის წინააღმდეგ სარჩელის წარდგენასთან დაკავ
იმისა, რომ ქართულ სასამართლოებს ამგვარი დავე შირებით, ცხადია, არ მიიღებენ გადაწყვეტილებას.
ბის განხილვა და გადაწყვეტა მოუწევს. აღნიშნულის ითვალისწინებს რა ასეთი შესაძლებლობის არსებო
გათვალისწინებით, მნიშვნელოვანია საერთაშორისო ბას, საკორპორაციო კანონმდებლობა აქციონერს ან
გამოცდილების გაზიარება. წინამდებარე სტატია აქციონერთა ჯგუფს ანიჭებს უფლებამოსილებას,
წარმოადგენს მოკლე მიმოხილვას დერივაციულ სარ დამრღვევ დირექტორთა წინააღმდეგ, კორპორაციის
ჩელის დადებითი და უარყოფითი მხარეების, მისი ნაცვლად, თავად წარადგინონ სარჩელი1.
1 A., Loos, (Edit) Winckler, Ripin, United States of America in: Directors’ Liability: A Worldwide Review, Kluwer Law International and International
Bar Association, Alphen aan den Rijn, 2006 ,103.
69
1. ზოგადი მიმოხილვა • მან წერილობით მოითხოვა კომპანიისგან ასეთი

სარჩელის წარდგენა, მაგრამ მისი მოთხოვნის მი
კომპანიათა შესახებ მოდელური აქტის თანახმად უხედავად, კომპანიას სარჩელი არ წარუდგენია და
(RMBCA)2 აქციონერმა რომ სარჩელი წარადგინოს მოთხოვნიდან გასულია 90 დღე.5
კომპანიის სახელით, ორ წინაპირობას უნდა აკმაყო
ფულებდეს: პირველი, იგი უნდა ფლობდეს აქციებს როგორც წესი, აქციონერმა წერილობით უნდა მოითხ
დირექტორის მიერ გადაცდომის ჩადენის მომენტი ვოს დირექტორთა მხრიდან სარჩელის აღძვრა ზიანის
სათვის და მეორე, აქციონერმა მიმართა კომპანიას მიმყენებლის მიმართ. თუმცა, უნდა ითქვას, რომ ხში
აღნიშნული სარჩელის წარდგენის მოთხოვნით, მაგ რად ზიანის მიმყენებელს თავად დირექტორები წარმო
რამ დირექტორატმა უარი განაცხადა სარჩელის წარ ადგენენ, ასეთ შემთხვევაში აქციონერი არ არის ვალ
დგენაზე, ან თუ არსებობს ინტერესთა კონფლიქტი, დებული წერილობითი მოთოხოვნა წარუდგინოს ჯერ
რამაც შესაძლოა გამოიწვიოს დირექტორატის მხრი დირექტორებს და მხოლოდ 90 დღის უშედეგოდ გასვ
დან სარჩელის შეტანისაგან თავის შეკავება. თუ აქ ლის შემდეგ აღძრას დერივაციული სარჩელი.6
ციონერის სარჩელი წარმატებული აღმოჩნდება, ამ
უკანასკნელის მიერ მიღებული თანხა ჩაირიცხება სასამართლო უარს იტყვის დერივაციული სარჩელის
კომპანიის ხაზინაში და ის პირდაპირ, პირადად მას განხილვაზე, თუკი დამოუკიდებელი დირექტორების
ვერ მიიღებს.3 უმრავლესობის ან სასამართლოს მიერ დანიშნულ
დამოუკიდებელ პირთა მიერ წარმოდგენილ იქნება
თუკი კომპანიას მესამე პირთა მხრიდან მიადგა ზი დასკვნა, რომ დერივაციული სარჩელი არ ემსახურე
ანი, დირექტორატია ის უფლებამოსილი ორგანო, ბა კომპანიის საუკეთესო ინტერესებს. ამგვარი გა
ვინც კომპანიის სახელით უნდა წარადგინოს სარჩე დაწყვეტილება მიღებულ უნდა იქნეს კეთილსინდისი
ლი ასეთი პირების წინააღმდეგ და მოითხოვოს ზია ერად, საქმის სათანადოდ, გონივრულად შესწავლისა
ნის ანაზღაურება. მაგრამ თუ კომპანია არ წარადგენს და გამოძიების საფუძველზე.7
სარჩელს, აქციონერია უფლებამოსილი, წარადგინოს
იგი კომპანიის სახელითა და მის ნაცვლად4. აღნიშ თუ აქციონერის მიერ წარდგენილი დერივაციული
ნულ სარჩელს ეწოდება დერივაციული, ანუ ნაწარმო სარჩელი წარმატებული აღმოჩნდება, წარმატების
ები სარჩელი, ვინაიდან იგი ნაწარმოები და წარმოშო შედეგად მიღებული ნებისმიერი სახის ანაზღაურებას
ბილია კომპანიის უფლებისგან. აქციონერს შეუძლია მიიღებს კომპანიის ხაზინა. აქციონერი უფლებამო
წარადგინოს დერივაციული სარჩელი თუ იგი: სილია აინაზღაუროს სარჩელის წარდგენისათვის გა
წეული გონივრული ხარჯები, მაგალითად, ხარჯები
• ზიანის მიყენების მომენტისათვის აქციონერი იყო, ადვოკატის, იურისტის მომსახურებისათვის და ა.შ.8
• სარჩელის წარდგენა წარმოადგენს კომპანიის საუ ინგლისში კომპანიის საუკეთესო ინტერესების შესაბა
კეთესო ინტერესს, მისად მოქმედება შესაძლოა, ასევე, თავის თავში გუ
2 Revised Model Business Corporation Act (RMBCA)

3 J., Barnes, Dworkin, Richards, Law For Business, 12th Ed, McGraw-Hill Education, New York, 2014, 550.
4 Revised Model Business Corporation Act sec. 7.40
5 RMBCA sec. 7.40
6 H., Cheesemen, Business law: Legal Environment, Online Commerce, Business Ethics, and International Issues, 10th Ed, Pearson Education,
New Jersey, 2013, 622.
70
ლისხმობდეს ინფორმაციის მიწოდებას დირექტორის ინგლისური კანონმდებლობის თანახმად, მხოლოდ თავად

მხრიდან თავად ამ უკანსკნელის ან სხვა დირექტორის კომპანიაა უფლებამოსილი, უჩივლოს სასამართლოში მის
მიერ ჩადენილ გადაცდომასთან დაკავშირებით.9 სასა ყოფილ ან არსებულ დირექტორს, ვალდებულებათა დარ
მართლომ მხედველობაში უნდა მიიღოს ამ ვალდებუ ღვევის გამო. ფაქტობრივად, დირექტორებს აქვთ ასეთ
ლების მოთხოვნები იმის დასადგენად, იყო თუ არა შე შემთხვევაში სარჩელის წარდგენის უფლებამოსილება,
საძლებელი დერივაციული სარჩელის წარდგენა.10 ვინაიდან კომპანია ხელოვნურად შექმნილი სუბიექტია
და მას არ შეუძლია იმოქმედოს დირექტორატის გარეშე.
ვინაიდან დირექტორებს ვალდებულება აქვთ საწარ დირექტორატის მხრიდან სარჩელის წარდგენის შემთხვე
მოს მიმართ, ამ ვალებულებათა დარღვევის გამო ვებს ადგილი აქვს ხოლმე, ძირითადად, როდესაც ერთი
„დამნაშავე” დირექტორის წინააღმდეგ სარჩელის კომპანია დაეუფლება მეორეს. ასევე, კომპანიის ლიკვი
წარდგენის უფლება სწორედ კომპანიას გააჩნია. ხო დატორი ან ადმინისტრატორი არის უფლებამოსილი პი
ლო თუკი კომპანიას არ შეუძლია ან არ გამოთქვამს რი, წარადგინოს სარჩელი.13
სურვილს უჩივლოს „დამნაშავე” დირექტორს (რაც,
ძირითადად, მაშინ ხდება როდესაც ეს უკანასკნელი სასამართლოს მინიჭებული აქვს ძალაუფლება, ნება
აკონტროლებს კომპანიას) ასეთ შემთხვევებში აქ დართოს ინდივიდუალურ აქციონერს, რათა ამ უკა
ციონერები, წილის მფლობელები არიან ის პირები, ნასკნელმა, დერივაციული სარჩელის გამოყენებით,
რომლებსაც უფლება აქვთ წარადგინონ დერივაცი წარადგინოს მოთხოვნა ვალდებულების დამრღვევი
ული სარჩელი დირექტორის წინააღმდეგ საკუთარი დირექტორის წინააღმდეგ, კომპანიის ნაცვლად და
სახელით, მაგრამ კომპანიის ნაცვლად.11 კომპანიის სახელით.14
კომპანიათა შესახებ აქტის 261-ე პარაგრაფის თა გერმანიის სააქციო კანონის 117-ე პარაგრაფის შესა
ნახმად, აქციონერმა, რომლსაც დერივაციული სარ ბამისად, ზიანის მოთხოვნის უფლება აქვს საზოგადო
ჩელის წარგენა სურს, ამასთან დაკავშირებით თანხ ებას დირექტორატის მეშვეობით და არა – ცალკეულ
მობა სასამართლოსგან უნდა მიიღოს. სასამართლო აქციონერს15. თავად აქციონერს დამოუკიდებლად არ
იღებს გადაწყვეტილებას, დაუშვას დერივაციული აქვს უფლება ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა წაუყე
სარჩელი თუ – არა. მოსარჩელეს მოუწევს, წარადგი ნოს ზიანის მიმყენებელს, ამისათვის მან, თავდაპირვე
ნოს სათანდო მტკიცებულებანი აღნიშნული უფლე ლად, უნდა მიმართოს საზოგადოების დირექტორატს,
ბის მოსაპოვებლად, ხოლო თუკი ამას ვერ შეძლებს, როგორც ხელმძღვანელობით და წარმომადგენლობით
სასამართლო უარს ეტყვის მას დერივაციული სარ ორგანოს.16 ვინაიდან გერმანიას ორსაფეხურიანი მარ
ჩელის წარდგენაზე. აღნიშნულთან დაკავშირებით, თვის სისტემა აქვს, სამეთვალყურეო საბჭოს გააჩნია
სასამართლო უფლებამოსლია, გამოსცეს შესაბამისი ვალდებულება (და არა დისკრეცია), წარადგინოს სარ
ბრძანება (consequential order), თუკი იგი ამას საჭი ჩელი დირექტორის წინააღმდეგ, რათა თავიდან აიცი
როდ მიიჩნევს.12 ლოს საკუთარი პასუხისმგებლობა კომპანიის მიმართ.17
9 GHLM Trading Ltd v. Maroo (2012)EWHC 61 (Ch) at (168) ხელმისაწვდომია: http://www.bailii.org/ew/cases/EWHC/Ch/2012/61.html (ბოლოს
გამოხმობილია: 09.05.2014)
10 R., Hollington, Hollington on Shareholder’s Rights, 7th Ed, Sweet & Maxwell, London, 2013, 67.
11 A., Loose, Griffiths, Impey, The Company Director, Power, Duties and Liability ,10th Ed, Jordan Published Limited, Bristol, 2008, 301.
12 CompaniesAct2006,Para:261(1,2),ხელმისაწვდომია:http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2006/46/pdfs/ukpga_20060046_en.pdf (ბოლოს
გამოხმობილია :12.05.2014)
13 R., Smerdon, A practical Guide to Corporate Governance, 4th Ed, Sweet&Maxwell, London, 2010, 90.
14 R., Smerdon, A practical Guide to Corporate Governance, 4th Ed, Sweet&Maxwell, London, 2010, 90.
15 Aktiengesetz (AktG¬) para. 117
16 ბურდული, მცირე აქციონერის უფლებათა ბოროტად გამოყენება/ თანამედროვე საკორპორაციო სამართლის თეორიული და პრაკტიკული
საკითხები, თინათინ წერეთლის სახელმწიფოსა და სამართლის ინსტიტუტი, გამომცემლობა „მერიდიანი,” 2009, 270-271.
17 A., Loos, (Edit) Germany in: Directors’ Liability: A Worldwide Review, Kluwer Law International and International Bar Association, Alphen aan
den Rijn, 2006,289.
71
2. დერივაციული სარჩელი „მეწარმეთა უნდა მოხდეს იმის დასაბუთება, რომ სარჩელის აღ
შესახებ” კანონში ძვრა ეწინააღმდეგება საზოგადების ინტერესებს?
მიზანშეწონილია საკითხი განხილულ და გადაწყვე
„მეწარმეთა შესახებ” საქართელოს კანონის 53.5-ე ტილ უნდა იქნეს პარტნიორთა/აქციონერთა კრებაზე
მუხლი სს-ის პარტნიორს დერივაციული სარჩელის და კრებამ მიიღოს გადაწყვეტილება ხმების უბრალო
აღძვრის უფლებას 2008 წლის მარტში განხორცი უმრავლესობით.
ელებული ცვლილებების შემდეგ აძლევს. თუმცა,
მსგავს შესაძლებლობას კანონი არ ითვალისწინებდა თუკი 90 დღეში საზოგადოება არ წარადგენს სარ
შპს-ს პარტნიორებისათვის, რის გამოც საკორპორა ჩელს, რომლის აღძვრასაც პარტნიორი/აქციონერი
ციო სამართლის სფეროში დასაქმებულ იურსტებს ითხოვს და არც კრების მიერ იქნება სათანადო გა
ერთადერთ იმედად 53.5 მუხლის ანალოგიის წესით დაწყვეტილება მიღებული, მაშინ უკვე სასამართლომ
გამოყენების შესალებლობა რჩებოდა. თუმცა ეს მხო უნდა იმსჯელოს წინასწარ ჯერ იმის თაობაზე, რამ
ლოდ თეორიული მსჯელობა იყო და რამდენად გაი დენად მიზანშეწონილია სარჩელის აღძვრა კომპანი
ზიარებდა სასმართლო ამ მოსაზრებას, ცხადია, არა ის ინტერესებიდან გამომდინარე, მოუსმინოს ორივე
ვინ იცოდა. 2014 წლის 31 ოქტომბერს მეწარმეთა მხარეს და მხარეთა მოსმენის და ფაქტების შეფასე
კანონში შევიდა ცვლილება, კერძოდ, კანონის 46-ე ბის შემდეგ, მიიღოს გადაწყვეტილება, დაიწყოს არ
მუხლს დაემატა მე-5 ნაწილი18, რომლითაც შპს-ის სებითი განხილვა თუ – არა.
პარტნიორს მიენიჭა დერივაციული სარჩელის აღძვ
რის შესაძლებლობა. აღნიშნული ცვლილება, ცხადია, „მეწარმეთა კანონის” შესაბამისი ნორმები არ ითვა
დადებითად უნდა შეფასდეს, თუმცა, სამწუხაროდ, ლისწინებენ მეტად მნიშვნელოვან საკითხს, კერძოდ,
ისიც უნდა ითქვას, რომ მეწარმეთა კანონის 46.5 და თუ დამრღვევი აკონტროლებს კომპანიას, მაშინ კა
53.5 მუხლები დაზუსტებას საჭიროებენ. ნონი უნდა იძლეოდეს სარჩელის აღძვრის შესაძ
ლებლობას დაუყოვნებლივ და 90 დღე მოცდა აღარ
კანონის დასახელებული ნორმები ორ ალტერნატივას უნდა იყოს საჭირო, ვინაიდან არსებობს რეალური
უტოვებს კომპანიას. ვინაიდან კომპანიას წარმოდ საფრთხე იმისა, რომ ამ ხნის განმავლობაში შესაძ
გენს დირექტორატი, შესაბამისად, ამ ორგანოს აქვს ლოა საერთოდაც აზრი დაეკარგოს სარჩელს, დამ
ორი ალტერნატივა: პირველი, აღძრას დერივაციული რღვევის მხრიდან განხორციელებულ ქმედებათა
სარჩელი დამრღვევის მიმართ, ასეთი მოთხოვნის მი გამო, და მეორე, თუკი დამრღვევი აკონტოროლებს
ღებიდან 90 დღის ვადაში და, მეორე, ამავე ვადაში კომპანიას (მაგალიათად, წარმოადგენს უმრავლე
დაასაბუთოს, რომ დერივაციული სარჩელის აღძვრა სობაში მყოფ აქციონერს/პარტნიორს და, ამავდრო
ეწინააღმდეგება კომპანიის ინტერესებს. ულად, დირექტორს ამ კომპანიაში), ცხადია, იგი არ
მიიღებს გადაწყვეტილებას საკუთარი თავის წინა
უმთავრესი კითხვა, რომელზე პასუხის გაცემაც სა აღმდეგ სარჩელის წარდგენის შესახებ, შესაბამისად,
სიცოცხლო მნიშვნელობისაა, შემდეგია: ვის წინაშე 90-დღიანი მოლოდინის რეჟიმიც აბსოლუტურად
18
მეწარმეთა შესახებ კანონის 46-ე მუხლს დაემატა მეხუთე ნაწილ, რომელიც ითვალისწინებს დერივატული სარჩელის აღძვრის
შესაძლებლობას შპს-ს პარტნიორის მიერ, ცვლილების თანახმად: თუ შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებამ არ
განახორციელა საკუთარი მოთხოვნა მესამე პირის მიმართ, პარტნიორს შეუძლია საზოგადოების ნაცვლად და მის სასარგებლოდ,
თავისი სახელით შეიტანოს სარჩელი აღნიშნული მოთხოვნის განსახორციელებლად. იგი მიიჩნევა სათანადო მოსარჩელედ, თუ
საზოგადოება პარტნიორის წერილობითი მოთხოვნის მიღებიდან 90 დღის განმავლობაში არ აღძრავს სარჩელს მესამე პირის
წინააღმდეგ ან ვერ დაასაბუთებს, რომ ასეთი სარჩელის აღძვრა ეწინააღმდეგება საზოგადოების ინტერესებს. სასამართლოს
მიერ პარტნიორის სარჩელის დაკმაყოფილების შემთხვევაში საზოგადოება ვალდებულია აუნაზღაუროს პარტნიორს სარჩელთან
დაკავშირებული, კეთილგონიერების ფარგლებში გაწეული სასამართლოსგარეშე ხარჯები, ადვოკატის ხარჯების ჩათვლით.
საზოგადოება თავისუფლდება ამ ხარჯების ანაზღაურების მოვალეობისაგან, თუ იგი დაამტკიცებს, რომ სარჩელის დაკმაყოფილება
საზოგადოებისათვის საზიანო აღმოჩნდა. თუ პარტნიორი მიჩნეულ იქნა არასათანადო მოსარჩელედ ან მისი სარჩელი არ
დაკმაყოფილდა, პარტნიორს ეკისრება საზოგადოების მიერ კეთილგონიერების ფარგლებში გაწეული იმ ხარჯების ანაზღაურების
ვალდებულება, რომლებიც წარმოიშვა პარტნიორის მოთხოვნასთან დაკავშირებით. პარტნიორის ქონებრივი მდგომარეობის
გათვალისწინებით, სასამართლოს შეუძლია გადაუვადოს მას სასამართლო ხარჯების ანაზღაურება. (31.10.2014)
72
უადგილოა ასეთ შემთხვევებში. ზემოაღნიშნულიდან ვინაიდან „მეწარმეთა შესახებ” კანონი დეტალურად

გამომდინარე, კარგი იქნება, თუ კანონში ცვლილე და ნათლად არ არეგულირებს დირექტორთა გადაწყ
ბის განხორციელებამდე, სასამართლოები, დერივა ვეტილების რატიფიკაციასა და ავტორიზაციასთან
ციული სარჩელის განხილვისას, გამოასწორებენ ამ დაკავშირებულ საკითხებს, მიზანშეწონილია, ქარ
ხარვეზს. თული სასამართლოს მიერ დერივაციული სარჩელის
განხილვის შემთხვევაში, გათვლისწინებულ იქნეს
დერივაციული სარჩელის აღძვრის უფლება უნდა ამერიკული და ევროპული გამოცდილება აღნიშნულ
ჰქონდეს, ასევე, საწარმოს კრედიტორსაც იმ შემ საკითხთან დაკავშირებით, რაზეც დეტალურად შემ
თხვევაში, თუკი კომპანია გაკოტრების პირასაა. შე დეგ თავში იქნება საუბარი.
საბამისად, კანონში გამოყენებულ ფორმულირებას
– „პარტნიორს შეუძლია საზოგადოების ნაცვლად და
მის სასარგებლოდ, თავისი სახელით შეიტანოს სარ 3. აქციონერთა მხრიდან დირექტორთა
ჩელი მოთხოვნის განსახორციელებლად” (მშკ, მუხლი გადაწყვეტილების ავტორიზაცია/რა
46.5, 53.5) უნდა დაემატოს, რომ ასეთი სარჩელის აღ ტიფიკაცია და სარჩელის წარდგენაზე
ძვრის უფლება აქვს კრედიტორსაც, თუკი კომპანია უარის თქმა
გადახდისუუნაროა ან გადახდისუუნარობის პირასაა.
„მეწარმეთა შესახებ” კანონის ნორმების ფართო გან ბრიტანული საკორპორაციო კანონმდებლობა უშვებს
მარტების საფუძველზე19 ასეთი დასკვნის გაკეთება შესაძლებლობას, კომპანიის აქციონერთა მხრიდან
შესაძლებელია, მაგრამ, უმჯობესია, კანონი არაო თანხმობის შემთხვევაში, არ ჩაითვალოს კომპანი
რაზროვნად ადგენდეს ამ უფლებას, რათა სასამარ ის მიმართ ვალდებულების დარღვევად დირექტო
თლოს ინტერპრეტაციაზე არ იყოს დამოკიდებული რის ქმედება (მოქმედება ან უმოქმედობა), რომელიც,
კრედიტორის ბედი. სხვაგვარად, ვალდებულების დარღვევა იქნებოდა.
აქციონერები უფლებამოსილნი არიან აქციონერთა
ასევე, ცალსახად უნდა ითქვას, რომ „მესამე პირს”, კრებაზე მოახდინონ დირექტორთა ქმედების ავტო
კანონის 46.5 და 53.5 მუხლების მიზნებისათვის, წარ რიზაცია ან რატიფიკაცია. მათ შორის, გარდა იმ გან
მოადგენს ნებისმიერი პირი, ვის მიმართაც კომპანი სხვავებისა, რომ ავტორიზაციას კონკრეტული ტრან
ას შეიძლება ჰქონდეს მოთხოვნა, მათ შორის აქციო ზაქციის განხორციელებამდე აქვს ადგილი, ხოლო
ნერები, დირექტორები და სამეთვალყურეო საბჭოს რატიფიკაციას კი – მას შემდეგ, რაც ტრანზაქიცა უკ
წევრები (ასეთის არსებობის შემთხვევაში.) ვე განხორციელდა, ასევე, არსებობს პროცედურული
შინაარსის განსხვავებაც, რასაც უდიდესი პრაქტიკუ
აღსანიშნავია, რომ დერივაციული სარჩელის აღძვ ლი მნიშვნელობა აქვს.
რის უფლება არ წარმოადგენს აბსოლუტურ უფლე
ბას და იგი შესაძლოა შეზღუდული იქნეს, კერძოდ, ავტორიზაციის შემთხვევაში, დირექტორი რომელ
საკორპორაციო სამართალი იცნობს აქციონერთა საც აქვს ინტერესთა კონფქლიტი საკითხთან დაკაში
მხრიდან დირექტორატის ქმედების ავტორიზაცი რებით, უფლებამოსილია, მას შემდეგ, რაც მოახდენს
ას და რატიფიკაციას. ამდენად, აქციონერთა კრე ტრანზაქციასთან დაკავშირებით ინტერესთა კონფ
ბას შეუძლია გადაწყვიტოს, რომ, მიუხედავად ჩა ლიქტის გულწრფელ გამჟღავნება-დეკლარირებას,
დენილი გადაცდომისა, არ წარადგინოს სარჩელი მონაწილეობა მიიღოს სხდომის მიმდინარეობაში და
დირექტორის წინააღმდეგ. როგორც წესი, ასეთი კეჭისყრაში, თუკი იგი ამავდროულად აქციონერიც
გადაწყვეტილების მიღება უბრალო უმრავლესობის არის. ხოლო რატიფიკაციის შემთხვევაში ვინაიდან
მიერ ხდება. ამ დროს ვალდებულება უკვე დარღვეულია და მხო
19 მაგ. „მეწარმეთა შესახებ” საქართველოს კანონი, მუხლი. 9.9.
73
ლოდ ამის შემდეგ ხდება მისი დადასტურება, ანუ რა • კომპანიაზე ზრუნვისა და სათანადო უნარების ქო
ტიფიკაცია, ვალდებულების დამრღვევი დირექტო ნის ვალდებულების დარღვევა.
რი, თუ იმავდროულად არის აქციონერიც, არ არის
უფლებამოსილი მონაწილეობა მიიღოს აქციონერთა რატიფიკაციის მექანიზმის არსებობა მნიშვნელო
კრებაში და რატიფიკაციასთან დაკავშირებით ხმის ვანია თანამედროვე კომერციული ურთიერთობების
მიცემის პროცესში. უფრო მეტიც, ხმის მიცემის უფ პირობებში, დირექტორთა ვალდებულებების კონ
ლება არ უნდა მიეცეთ, ასევე, გადაცდომის ჩამდენ ტექსტში, ვინაიდან გადაწყვეტილების რატიფიკაცი
დირექტორთან დაახლოებულ აქციონერებს. ასევე, ის უფლება დირექტორატის საქმიანობას უფრო მოქ
მნიშვნელოვანია, აღინიშნოს, რომ თუკი მოხდა დი ნილს ხდის.22
რექტორის ქმედების ავტორიზაცია/რატიფიკაცია,
აქციონერებს აღარ აქვთ უფლება ავტორიზებულ ან აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ დირექტორთა მიერ კომ
რატიფიცირებულ საკითხთან დაკავშირებით აღძრან პანიის ქონების მითვისებისა და არაკეთილსინდისი
დერივაციული სარჩელი.20 ერი, თაღლითური მოქმედების არსებობის შემთხვე
ვაში, აქციონერთა მხრიდან რატიფიკაცია არ არის
დირექტორთა მხრიდან გადაცდომასთან დაკავშირე შესაძლებელი.23
ბული ფაქტების სრულად გამჟღავნების (Disclosure)
შემდეგ, ვალდებულების დარღვევის მთელ რიგ შემ გადაწყვეტილება რატიფიკაციის შესახებ მიღებულ
თხვევებში, შესაძლოა მათი რატიფიკაცია მოხდეს იუნდა იქნეს აქციონერთა სართო კრებაზე. თუკი გა
აქციონერთა მხრიდან, თუკი კომპანია კვლავაც, ჩვე დაწყვეტილება რატიფიაციის შესახებ მიღებულ იქნა
ულებრივ, განაგრძობს საქმიანობას. რატიფიკაციას ერთხმად, ასეთი გადაწყვეტილება შემდგომში სადაო
ექვემდებარება ისეთი დარღვევები, როგორიცაა: აღარ შეიძლება გახდეს24. დავის წარმოშობის შემ
თხვევაში, როდესაც დირექტორთა ქმედების რატი
• კომპანიის წესდების შესაბამისად მოქმედების ვალ ფიკაცია ხდება უმრავლესობაში მყოფ აქციონერთა
დებულების დარღვევა;21 მიერ, წარმოიშობა უმცირესობაში მყოფთა უფლების
დაცვის პრობლემა.
• კომპანიის საუკეთესო ინტერსების შესაბამისად და
სათანადო მიზნის მისაღწევად მოქმედების ვალდე Foss v Harbottle25 არის მნიშვნელოვანი და ცნობილი
ბულების დარღვევა; პრეცედენტული საქმე ინგლისში საკორპორაციო სა
მართლის ისტორიაში, რომლის თანახმდაც ქმედე
• ინტერესთა კონფლიქტისათვის თავის არიდების ბის, რომელმაც გამოიწვია გადაცდომა კომპანიის
ვალდებულების დარღვევა. მიმართ და, შესაბამისად, დააზარალა იგი, გასაჩივ
რების უფლება აქვს, პირველ რიგში, თავად კომპანი
• დირექტორის პოზიციაზე ყოფნის გამოყენება, პი ას და იგი წარმოადგენს სათანადო მოსარჩელეს. აღ
რადი სარგებელის მისაღებად; ნიშნული ცნობილია, როგორც Foss v Harbottle წესი,
20 S., Morrtimore, (Edit) Company Directors Duties, Liabilities and Remedies, 2nd Ed, Oxford University Press, Oxford, 2013, 236.
21 H.,Hirt, The Enforcement of Directors’ Duties in Britain and Germany, European Academic Publishers, Bern 2004 ,91.
22 H.,Hirt, The Enforcement of Directors’ Duties in Britain and Germany, European Academic Publishers, Bern 2004 ,90.
23 H.,Hirt, The Enforcement of Directors’ Duties in Britain and Germany, European Academic Publishers, Bern 2004,91.
24 CompaniesAct2006,Para:261(1,6),ხელმისაწვდომია:http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2006/46/pdfs/ukpga_20060046_en.pdf (ბოლოს
გამოხმობილია: 12.05.2014)
25 შეად: Foss v Harbottle (1843) 67 ER 189 Boyle A. J., The rule in Foss v. Harbottle, excerpt : Minority Shareholders’Remedies,Cambri-
dgeUniversityPress,ხელმისაწვდომია:http://assets.cambridge.org/97805217/91069/excerpt/9780521791069_excerpt.pdf ბოლოს
გამოხმობილია:12.05.2014)
74
და სხვაგვარი შეხედულებანი, რომლებიც შემდგომში • თუკი დირექტორი არ მოქმედებდა დადგენილი, სა

განვითარდა, წარმოადგენენ გამონაკლისს ამ წესი თანადო პროცედურის მიხედვით;
დან. ერთ-ერთ ასეთ გამონაკლისს წარმოადგენს დე
რივაციული სარჩელი, რომელიც საშულებას აძლევს • დარღვ ეულ იქნა აქციონერის პერსონალური, პირა
უმცირესობაში მყოფ აქციონერს, წარადგინოს სარ დი უფლებები;
ჩელი კომპანიის სახელით. აღნიშნული უფლება გან
საკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს მაშინ, როდესაც • თაღლითობა უმრავლესობაში მყოფი აქციონერე
სამართალდამრღვევი აკონტროლებს კომპანიას. ბის მხრიდან უმცირესობაში მყოფთა მიმართ.27
დასახელებული გადაწყვეტილება საინტერესოა იმ შესაბამისად, უმცირესობაში მყოფმა აქციონერ

დენად, რამდენადაც ორი მნიშვნელოვანი პრინციპი მა დერივაციული სარჩელის წარდგენისათვის უნდა
იქნა დადგენილი ამ გადაწყვეტილებით. პირველი, თუ დაადასტუროს, რომ დირექტორატის მხრიდან ჩა
გადაცდომა ჩადენილია კომპანიის მიმართ და ზიანიც დენილია „სამართალდარღვევა” რომელიც არ ექვემ
ამ უკანასკნელმა განიცადა, მხოლოდ კომპანიაა უფ დებარება აქციონერთა მხრიდან მოწონებას ან რა
ლებამოსილი, წარადგინოს სარჩელი და მოითხოვოს ტიფიკაციას ან/და რომ სამართალდამრღვევს აქვს
ზიანის ანაზღაურება (Proper Plaintiff Rule); მეორე, იურიდიული კონტროლი კომპანიაზე.28
თუ გადაცდომა, რომელიც ჩადენილია დირექტორის
მიერ, ექვემდებარება აქციონერთა უბრალო უმრავ განსხვავება არსებობს დირექტორთა ქმედების რა
ლესობის მიერ, აქციონერთა კრებაზე მიღებული გა ტიფიციერებასა და სასამართლოში მათ წინააღმდეგ
დაწყვტილებით რატიფიკაციას ან მოწონებას, მაშინ სარჩელის არ წარდგენასთან დაკავშირებით აქციო
სასამართლო არ ჩაერევა და არ განიხილავს ასეთ და ნერთა გადაწყვეტილებას შორის. რატიფიცირების
ვას ( Majority Rule Principle)26. შემთხვევაში კომპანია კარგავს შესაძლებლობას,
წარდგონოს სარჩელი დირექტორატის წინააღმდეგ
მოგვიანებით მიჩნეულ იქნა, რომ Foss v Harbottle მომავალში, ხოლო გადაწყვეტილება, რომლის თან
გადაწყვეტილება უსამართლო იყო უმცირესობაში ხმადაც, აქციონერები უარს აცხადებენ უჩივლონ
მყოფ აქციონერთა მიმართ და ოთხი ძირითადი გა დირქტორებს, შეიძლება განხილულ იქნეს როგორც
მონაკლისი დადგინდა ამ წესიდან, კერძოდ, იგი არ ამ უფლების შეჩერება, რადგანაც ასეთ შემთხვევაში
ვრცელდება: შესაძლებელია აქციონერებმა მომავალში გადაიფიქ
რონ და წარადგინონ სარჩელი, ან ახალმა აქციონერ
• დირექტორთა მხრიდან უფლებამოსილების გადა მა ან კიდევ გაკოტრების მმართველმა აღძრას იგი.
მეტებისა (Ultra Vires) და უკანონო ტრანზაქციის გან რა თქმა უნდა, სარჩელის წარდგენისათვის არსებუ
ხორცილების შემთხვევაში; ლი ხანდაზმულობის ვადის დაცვით.29
26
Foss v Harbottle (1843) 67 ER 189 case brief ხელმისაწვდომია: http://www.studymode.com/essays/Case-Laws-For-Commercial
-Laws-897897.html (ბოლოს გამოხმობილია: 12.05.2014)
ოსი (foss) და ტურტონი (Turton) იყვნენ უმცირესობაში მყოფი აქციოენერები, ხოლო ჰარბოტი (Harbotte) და მასთან ასოცირებული პირები
ფ
კი დირექტორები და აქციონერები იმავე კოპანიაში. ჰარბოტმა და მასთან ასოცირებულმა პირებმა კომპანის მიჰყიდეს მიწის ნაკვეთი
არარეალურ, გაზრდილ ფასად. ფოსმა და სხვა უმცირესობაში მყოფმა აქციოენრებმა წარადგინეს სარჩელი ჰარბოტისა და მასთან
ასოცირებული პირების (დირექტორების) მიმართ. სარჩელში განმარტეს, რომ კომპანია მოტყუებული იქნა ამ ტრანზაქციის შედეგად,
ვინაიდან მიწა შეძენილია რეალურ ღირებულებაზე მეტ ფასად. შესაბამისად ზიანი სახეზეა. ჰარბოტის განმარტებით, დირექტორატი
იყო უფლებამოსილი განესაზღვრა, თუ რა ფასად მოხდებოდა მიწის შეძენა. ხოლო სასამართლომ განმარტა, რომ აღნიშნული ქმედების
შედეგად ზიანი მიადგა კომპანის და სწორედ ეს უკანაკნელი იქნა მოტყუებული და დაზარალებულ და არა პერსონალურად ფოსი და
სხვა უმცირესობაში მყოფი აქციონერები. სასამართლოს განმარტებით, ვინაიდან კომპანიას გააჩნია განცალკევებული იურიდიული
იდენტობა (სამართალსუბიექტურობა), სწორედ იგია უფლებამოსილი, წარადგინოს ასეთ შემთხვევაში სარჩელი და – არა მისი
აქციონერები. იხ. N., Grier, UK Company Law, John Wily & Sons Ltd, West Sussex, 1998, 314-315.
27 N., Grier, UK Company Law, John Wily & Sons Ltd, West Sussex, 1998, 314.
28 A., Boyle, The rule in Foss v. Harbottle, Excerpt : Minority Shareholders’ Remedies, Cambridge UniversityPressხელმისაწვდომია:http://as-
sets.cambridge.org/97805217/91069/excerpt/9780521791069_excerpt.pdf (ბოლოს გამოხმობილია:12.05.2014)
29 H., Hirt, The Enforcement of Directors’ Duties in Britain and Germany, European Academic Publishers, Bern 2004 ,93.
75
უმცირეოსობაში მყოფი აქციონერების დაცვის მიზ ხორციელდება (Compensatory Damages) და მიიჩ

ნით, შესაძლებელია დადგინდეს ფართო წრე დირექ ნევა, რომ ეს ადექვატური მექანიზმია გადაცდომის
ტორთა მხრიდან ჩადენილი ისეთი გადაცდომებისა, პრევენციისათვის. რაც ex ante მუშაობს, როგორც
რომლებიც არ ექვემდებარება რატიფიკაციას, მა ზიანის მიყენებისაგან შემაკავებელი მექანიზმი და
შინ როდესაც გადაცდომის ჩამდენი დირექტორი არ ამ გზით დანახარჯების ოპტიმიზაციის საშულებას
აკონტროლებს კომპანიას, ვინაიდან თუკი გადაცდო აძლევს კომპანიებს, ვინაიდან დირექტორი ინფორ
მის ჩამდენი აკონტროლებს კომპანიას, იგი ვერ მიი მირებულია ex post ვალდებულების წარმოშობის შე
ღებს გადაწყვეტილებას ტრანზაქციის რატიფიკაცი სახებ და სულ მცირე ღრმად დაფიქრდება მაინც, ჩა
ის შესახებ.30 იდინოს თუ არა გადაცდომა.34
გარდა დერივაციული სარჩელისა, ამერიკული კანონ

მდებლობის თანახმად, აქციონერი უფლებამოსილია 4. დერივაციული სარჩელის
მოითხოვოს ზიანიას ანაზღაურება, თუკი კომპანი დანიშნულება, დადებითი და
ის არასწორად მართვამ ამ უკანასკნელის დაშლა უარყოფითი მხარეები
და გაკოტრება გამოიწვია. აქციონერი, ასევე, უფ
ლებამოსილია სასამართლოს გზით მოითხოვოს დი დერივაციული სარჩელი არ წარმოადგენს სამარ
რექტორის შეცვლა, თუკი მას აქვს სათანადო მტკი თალწარმოების ერთ-ერთ ფორმას. მაშინ, როდესაც
ცებულება იფიქროს, რომ კომპანია პრინციპულად დირექტორთა მხრიდან ვალდებულების მნიშვნელო
არასწორად არის მართული31 (Mismanagement of the ვანი დარღვევის საფრთხე ან ეჭვი არსებობს, დერი
Company). ვაციული სარჩელი წარმოადგენს დირექტორთა კორ
პორაციული ანგარიშვალდებულების მექანიზმს.35
კონტრაქტის დარღვევის ან დელიქტის გამო, სასა
მართლო დაცვის საშუალების უმთავრესი ფუნქცია მართალია, იგი კონტროლის სრულყოფილი და უნაკ
შესაძლოა შემდეგნაირად განიმარტოს: კომპენსა ლო მექანიზმი არ არის, მაგრამ ეს ნაკლად არ უნდა
ცია, რესტიტუცია, დასჯა, პოზიტიურ ვალდებულე ჩაითვალოს, ვინაიდან სრულყოფილი კორპორაციუ
ბათა მყარი შესრულება, გადაცდომის პრევენცია, ლი მართვისა და კონტროლის მექანიზმი ბუნებაში არ
უფლებათა დეკლარირება.32 Compensatory Damages არსებობს და ვერც იარსებეს იმ მარტივის მიზეზის
-საკომპენსაციო ზიანის ანაზღაურების მიზანს წარ გამო, რომ თავად ადამინი არ არის სრულყოფილი,
მოადგენს ჩააყენოს მოსარჩელე იმ მდგომარეობაში, ხოლო ეს მექანიზმები კი სწორედ ადამიანთა მიერ
რომელშიც იგი იქნებოდა, დელიქტს (ან ხელშეკრუ იქმნება.
ლების დარღვევას) ადგილი რომ არ ჰქონოდა.33
დერივაციული სარჩელის გამოყენება უზრუნველ
გადაცდომისაგან თავის შეკავების უზრუნველყოფა, ყოფს, რომ სამართალდარღვევით გამოწვეული ზია
ძირითადად, გადაცდომის ჩამდენისათვის მიყენე ნი ანაზღაურებული იქნება კომპანიის სახელით მოქ
ბული ზიანის სრულად ანაზღაურების დაკისრებით მედი აქციონერის მიერ.36
30 CompaniesAct2006,Para:239(4),ხელმისაწვდომია:http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2006/46/pdfs/ukpga_20060046_en.pdf (ბოლოს
გამოხმობილია :12.05.2014)
31 A., Loos, (Ed) Winckler, Ripin, United States of America in: Directors’ Liability: A Worldwide Review, Kluwer Law International and International
Bar Association, Alphen aan den Rijn, 2006,103.
32 A,.Burrows, Remedies for Torts and Breach of Contract, 3rd Ed, Oxford University Press, New York,2009, 9.
33 A,.Burrows, Remedies for Torts and Breach of Contract, 3rd Ed, Oxford University Press, New York,2009,33.
34 A,.Reisberg, Derivative Actions and Corporate Governance, Oxford University Press, New York, 2007, 65.
35 A,.Reisberg, Derivative Actions and Corporate Governance, Oxford University Press, New York, 2007,5.
76
დერივაციული სარჩელი დაკავშირებულია კონტ წარმოება არც ღირდეს იმ დანაკარგად, რაც შეიძლე
როლთან, მარტივად რომ ვთქვათ, იგი იმ დისბალან ბა კომპანიამ განიცადოს. მეორე, უცნობია, როგორ
სის მაკონტროლებელ მექანიზმს წარმოდგენს, რომე დამთავრდება სამართალწარმოება (საკმაოდ რთულია
ლიც წარმოიშობა დირექტორებს როგორც კომპანიის სასამართლოს დარწმუნება დირექტორის მიერ ვალდე
ყოველდღიური საქმიანობის მმართველებსა და აქ ბულების დარღვევის ფაქტის არსებობაში, სხვადასხვა
ციონერებს შორის37, რადგანაც ისინი, რომლებიც გარემობათა გამო) და გამოვა თუ არა გამარჯვებული
ფლობენ დიდ კორპორაციებს, ვერ აკონტროლებენ კომპანია ამ პროცესიდან. არადა, ზემოაღნიშნული
მას, და პირიქით, ვინც აკონტროლებს ასეთ კორპო უარყოფითი შედეგები, ამის მიუხედავად, უკვე, ცალ
რაციებს, არ გააჩნია მნიშვნელოვანი მესაკუთრული სახად, სახეზე იქნება. მესამე, სასამართლო პროცესის
ინტერესები მათ მიმართ38. წარმატებით დასრულების შემთხვევაშიც კი, შესაძლე
ბელია, რომ მოპასუხე დირექტორს უბრალოდ არ ჰქონ
დერივაციული სარჩელის ერთ-ერთ მიზანს წარმო დეს შესაძლებლობა (ფინანსური რესურსი), აანაზღაუ
ადგენს მენეჯმენტისა და აქციონერთა ინტერესების როს ზიანი, რომელიც კომპანიას მიადგა მისი ქმედების
დაახლოება. ასეთი სარჩელი, ერთი მხრივ, ერთგვა გამო. შედეგად, სახეზეა გადაწყვეტილება, რომელიც
რი პრევენციაა დირექტორის მხრიდან გადაცდომის ვერ აღსრულდება, კომპანია ვერ იღებს თანხას და
საწინააღმდეგოდ, როდესაც მას გააზრებული აქვს, ამის პარალელურად სახეზეა ის უარყოფითი შედეგე
რომ აქციონერი უფლებამოსილია, დირექტორატის ბი, რომლებიც სასამართლო განხილვას ახლავს თან.
გვერდის ავლით, დამოუკიდებლად აღძრას დერივა მეოთხე, დირექტორთა წინააღმდეგ სამართალწარმო
ციული სრჩელი და მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება. ების შესაძლებლობის გაზრდილმა რისკებმა შესაძლოა
მეორე მხრივ, დერივაციული სარჩელი ხელს უწყობს გამოიწვიოს ამ თანამდებობის დაკავებისაგან თავის
ე.წ. აგენტის დანახარჯების (Agency Costs)39 შემცი შეკავების სურვილი, რაც კომპანიის ხარჯებს გაზრ
რებას, კერძოდ, აქციონერთა მხრიდან მენეჯმენტის დის, ვინაიდან, ვინც დაეთანხმება, დაიკავოს დირექ
საქმიანობის მონიტორინგთან დაკავშირებული ხარ ტორის პოზიცია, მოითხოვს დიდ ანაზღაურებას, დიდი
ჯების შემცირებას.40 რისკების პროპორციულად. მეხუთე, მართალია, უმცი
რესობაში მყოფ აქციონერს აქვს უფლება აღძრას დე
დერივაციულ სარჩელს ნაკლოვანებებიც აქვს და მან რივაციული სარჩელი, მაგრამ ეს ქმნის იმის საშიშროე
შესაძლოა უარყოფითი გავლენა იქონიოს კომპანიის ბას, რომ ამ უკანასკნელმა სულაც არ გაითვალისწინოს
საქმიანობაზე სხვადახვა მიზეზთა გამო. კერძოდ, პირ მთლიანდ კომპანიის ინტერსები გრძელვადიან პერს
ველი, სარჩელის აღძვრის შედეგად, საჯარო ხდება ინ პექტივაში, ვინაიდან მისი წილი არც თუ ისე დიდია. მე
ფორმაცია, რომელიც კომპანიის იმიჯზე უარყოფითად ექვსე, მნიშვნელოვან არგუმენტს, დერივაციული სარ
აისახება. აღნიშნული ფაქტი კი ინვესტიციების მოზიდ ჩელის წინააღმდეგ, წარმოადგენს ის გარემოებაც, რომ
ვას აფერხებს. საერთო ჯამში, შესაძლოა, სამართალ ამგვარი სარჩელის შესაძლებლობა დირექტორს უკ
37 A,.Reisberg, Derivative Actions and Corporate Governance, Oxford University Press, New York, 2007, 20.
38 A., Berle, G., Means, The Modern Corporation and Private Property, New York, 1932,5. ხელმისაწვდომია: http://www.unz.org/Pub/BerleA-
dolf193200001?View=PDF(ბოლოს გამოხმობილია: 04.06.2014)
39 ეკონომისტები, კომპანიის მესაკუთრეობისა და მასზე კონტროლის გამიჯვნისათვის იყენებენ პრინციპალის და აგენტის თეორიას
(Principle-Agnent-Model), რომლის თანახმადაც, აქციონერი არის პრინციპალი, ხოლო დირექტორი კი მისი ინტერესების შესაბამისად
მოქმედი აგენტი. ხშირად პრინციპალის მხრიდან აგენტის კონტროლი ვერ ხერხდება. დირექტორატის ყოველდღიური საქმიანობის
კონტროლი არ არის მიზენშეწონილი, არც იურიდიული და არც ეკონომიკური თუ ფინანსური თვალსაზრსისით. შესაბამისად,
დირექტორებს შესაძლოა გაუჩნდეთ ცდუნება, გამოიყენონ მინიჭებული ძალაუფლება დაფარულად, მხოლოდ პირადი ინტერსებისათვის.
ეკონომიკურ ლიტერატურაში არსებობს ტერმინები „დაფარული სარგებლი” (Hidden Gain) და დაფარული მოქმედება (Hidden Ac-
tion), რომლებიც გამოიყენება იმის დასადგენად და გამოსახატავად, რომ დირექტორმა დაარღვია ერთგულების ვალდებულება. რაც
წარმოშობს კიდეც დამატებით დანახარჯებს კომპანიისათვის, რასაც Agency Costs, ანუ აგენტის გამო გამოწვეული დანახარჯები
ეწოდება. იხ. H., Fleischer, The Responsibility of the Management and of the Board and Its Enforcement, in: Reforming Company and take-
over law in Europ, Oxford University Press, New York, 2004 , 379.
40 A,. Reisberg, Derivative Actions and Corporate Governance, Oxford University Press, New York, 2007, 24.
77
ლავს სურვილს, გამოიჩინოს ინიციატივა და მიიღოს სა დეს, სანაცვლოდ კი, სამართალწარმოებისათვის სა
რისკო გადაწვეტილება კომპანიის მართვის პროცესში, ჭირო დანახარჯების ანაზღაურებაც კი ვერ მოხდეს.
არადა ბიზნეს საქმიანობაში რისკი და მოგების მაღალი შესაბამისად, კეთილსინდისიერი იურისტის მოვალე
პროცენტული მაჩვენებელი ხშირად პირდაპირპრო ობაა, კვალიფიციური რჩევა მისცეს ბიზნესს დერი
პორციულ დამოკიდებულებაშია ერთმანეთთან. მეშვი ვაციული სარჩელის წარდგენის მიზანშეწონილობას
დე, ცალსახად უნდა ითქვას, რომ სამართლაწარმოება თან დაკავშირებით.
არ წარმოადგენს დირექტორატის გადაწყვეტილებისა
და საქმიანობის შეფასების ეფექტურ მექანიზმს. მერ ამერიკის სამართლის ინსტიტუტის (American law Ins-
ვე, პირადი პასუხისმგებობის გამორიცხვის მიზნით, titute – ALI) მიერ აღიარებულია, რომ დერივაციული
შესაძლოა, დირქტორის მიერ დაქირავებულ იქნეს ექ სარჩელის დანიშნულება, უფრო გრძელვადიან პერ
სპერტთა უფრო ფართო წრე, მეტი თანამშრომელი და სპექტივაში, აქციონერთა ინტერესის დაცვაა, ვიდ
მან მეტი დრო მოანდომოს გადაწყვეტილების მიღებას, რე კონკრეტულ შემთხვევაში ზიანის ანაზღაურების
რაც, ცხადია, გაზრდის კომპანიის ხარჯებს და აისახე მიღება. ვინაიდან იგი დირექტორებს უბიძგებს, თავი
ბა მისი საქმიანობის ეფექტურობაზე.41 შეიკავონ გადაცდომისაგან. ხოლო კონკრეტულ შემ
თხვაში კი შესაძლოა, სასამართლო ხარჯები აღემა
დერივაციული სარჩელის სიხშირემ შესაძლოა, გამო ტებოდეს კიდეც ზიანის ანაზღაურების სახით მიღე
იწვიოს კვალიფიციური კადრების გადინება კომპანი ბულ თანხას.42
იდან. ამიტომ ასეთი სარჩელის აღძვრამდე კარგად
დაფიქრებაა საჭირო იმ აქციონერის მხრიდან, ვისაც ALI-ის განმარტებით, დერივაციულ სარჩელს, ასევე,
მართლაც ადარდებს კომპანიის ბედი. თუმცა კანონ შეუძლია სოციალური საჯარო სარგებლის მოტანა,
მდებლობა მხოლოდ აქციონერების კეთილსინდისი ვინაიდან იგი მომავალი სამართალდარღვევისაგან
ერების იმედად არ ტოვებს კომპანიას და სწორედ თავის შეკავებისაკენ არის მიმართული.43
ამიტომ არსებობს აშშ-ს, ბრიტანეთისა და გერმანი
ის კანონმდებლობაში ზემოთხსენებული შემზღუდა ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, შეიძლება ითქვას,
ვი ფაქტორები, რომლებიც დერივაციული სარჩელის რომ დერივაციული სარჩელის უმთავრეს დანიშნულე
აღძვრის მსურველმა უნდა გადალახოს, სანამ და ბას გადაცდომის წინააღმდეგ შემაკავებელი ფუნქცია
იწყება ძირითადი სამართალწარმოება. წარმოადგენს, ვიდრე მისი საშუალებით კომპენსაციის
მიღების შესაძლებლობა. ცხადია, აღნიშნული მსჯე
ლობა ისე არ უნდა იქნეს აღქმული, რომ დერივაციული
5. დასკვნა სარჩელის აღძვრას საერთოდ არ აქვს აზრი. პირიქით,
კონკრეტული გარემოების გათვალისწინებით, ასეთი
დასკვნის სახით უნდა ითქვას, რომ დერივაციული სარჩელის წარდგენა შესაძლოა, ერთადერთი სწორი
სარჩელის დანიშნულებისა და ფუნქციის ცოდნას გზა იყოს კომპანიის ინტერესების დასაცავად. შესაბა
უდიდესი პრაქტიკული მნიშვნელობა აქვს როგორც მისად, მსჯელობას მივყავართ დასკვნამდე, რომ დე
კომპანიის დირექტორებისათვის, ასევე, პრაქტიკოსი რივაციული სარჩელის აღძვრა უნდა მოხდეს ყოველი
იურისტებისათვის (ადვოკატებისათვის), რომლებიც კონკრეტული საქმის გარემოებების გათვალისწინებით
იურიდიულ კონსულტაციას უწევენ ბიზნესს. (case-by-case), მათი სათანადოდ შეფასების საფუძ
ველზე. შესაბამისად, არ არსებობს ერთი უნივერსა
როგორც ზემოთ აღინიშნა, დერივაციული სარჩელის ლური ფორმულა სარჩელის აღძვრის ან მის აღძვრაზე
აღძვრის შედეგად, შესაძლოა, კომპანია დაზარალ უარი თქმის მიზანშეწონილობის შესახებ.
41 A,.Reisberg, Derivative Actions and Corporate Governance, Oxford University Press, New York, 2007, 48-49-50.
78
მოსყიდვა ქვემოდან
თუ მოსყიდვა ზემოდან 1
(გაგრძელება)
რომელსაც ეწოდება „ევროპის მოსამართლეები და

პროკურორები დემოკრატიისა და ფუნდამენტური
უფლებების დასაცავად”, უერთებენ თავიანთ ხმას
საქართველოში არსებულ საერთაშორისო საზოგა
დოების წარმომადგენლებს, რომლებიც გამოთქვამენ
შეშფოთებას საქართველოს უზენაეს სასამართლოში
წარმართული დისციპლინარული პროცესის გამო.”
მაგრამ, მიუხედავად მათი ამ შეშფოთებისა, ჩვენ

მა რეფორმატორებმა მოსამართლეთა ეს საკადრო
ცვლილებები სასამართლო რეფორმის წარმატებულ
ეტაპად მიიჩნიეს და საკმაოდ მშვიდად გააგრძელეს
თავიანთი საქმე. მათი აზრით – „სასამართლო რე
ფორ მის ახა ლი ტალ ღა 1998 წელს დაწყე ბული სა
სამართლო რეფორმის გაგრძელებაა. ეს რეფორმა
თავის დროზე წარმატებული იყო, თუმცა ახლა ბევრი
რამ ახლიდან ხდება” (ვ. ცერცვაძე). „მსგავს დისკომ
ოთარ გამყრელიძე ფორტს სასამართლო, ალბათ, რეფორმის დასაწყის
სამართლის მეცნიერებათა დოქტორი
ში 1998-2000 წლებში განიცდიდა. რეფორმა წარმა
პროფესორი
ტებულად დაიწყო. მომდევნო წლების მოვლენებმა
კი დაგვანახა, რომ სასამართლო სისტემა ძალიან
1. კარგად გრძნობდა თავს არსებულ სახელმწიფო სის
ტემაში, როცა სახელმწიფო საქმიანობის ყველა სფე
საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 2006 რო ძალიან მძიმე კორუფციულ ურთიერთობებში იყო
წლის 28 აპრილის ცვლილებები, როგორც უკვე ჩაფლული (კოტე კუბლაშვილი, იხ. ჟურნ. „აფხაზეთის
ვთქვით, შემთხვევით მოვლენას არ წარმოადგენს. ეს მართლმსაჯულების მაცნე”, 2005, #6).
ცვლილებები პირდაპირ უკავშირდება ამ ბოლო დროს
სასამართლო რეფორმის მეორე ეტაპად წოდებულ რადგან საკითხი რეფორმის პირველ ეტაპს შეეხო,
მოსამართლეთა საკადრო გადაადგილების საკითხს, მოდით, გავიხსენოთ, რა მოხდა მაშინ და როგორ გან
რომელმაც დიდი ხმაური გამოიწვია ჩვენში. ეს ამბავი ვითარდა მოვლენები საქართველოს სასამართლო
უკვე გასცდა საქართველოს ფარგლებს და ევროკავ სისტემაში. 1997 წ. 13 ივნისს საქართველოს პარლა
შირის საბჭოს გენერალურ მდივანს, ბატონ ჰავიერ მენტმა მიიღო კანონი, რომლის მიხედვით, საქართ
სოლანასაც ეცნობა. ჩემ წინ დევს დოკუმენტი, რო ველოს საერთო სასამართლოების მოსმართლეთა
მელშიც ნათქვამია, რომ იმ გაერთიანების წევრები, მთელ შემადგენლობას უფლებამოსილება ვადამდე
1 მოცემული პუბლიცისტური წერილი დაბეჭდილია ჟურნალში „ცხოვრება და კანონი”, 2008წ. იანვარი-თებერვალი #3 და 2008წ. მარტი
-აპრილი #2(4). აღნიშნული წერილის პირველი ნაწილი დაიბეჭდა ჟურნალში „ადვოკატი”, 2014წ. #3-4
80
უწყდებოდა. საკონსტიტუციო სასამართლომ ეს კა როგორ გავიგოთ ეს სიტყვები? იყო თუ არა ეს სა
ნონი სავსებით სამართლიანად ანტიკონსტიტუცი სამართლოს საქმიანობაში უკანონო, ანტიკორუფ
ურად სცნო. მკითხველს, ალბათ, ემახსოვრება, რო ციული ჩარევა, რომელიც ოფიციალურად არის და
გორ აღაშფოთა ამ ფაქტმა მაშინდელ პოლიტიკოსთა დასტურებული პრესის ფურცლებში? ისე გამოდის,
ერთი ნაწილი, რასაც რუსთაველის გამზირზე საპრო რომ თითქოს უზენაესი სასამართლოს თავჯდომარე
ტესტო მსვლელობა და საკონსტიტუციო სასამართ ვალდებული იყო, დალაპარაკებოდა საქმის განმხილ
ლოს იმ მოსამართლეთა ფიტულების საჯაროდ დაწვა ველ მოსამართლეს და ეთქვა მისთვის, რომ საქმე ზ.
მოჰყვა, რომლებმაც საკონსტიტუციო სასამართლოს ჟვანიას პარტიის სასარგებლოდ გადაეწყვიტა. თუ ლ.
ხსენებულ გადაწყვეტილებას მოაწერა ხელი. ამ აქ ჭანტურია ასე მოიქცეოდა, მაშინ სასამართლო რე
ციამ თავისი შედეგი გამოიღო. მიუხედავად იმისა, ფორმა, თურმე ნუ იტყვით, წარმატებული იქნებოდა.
რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტი ლ. ჭანტურიამ ამ საყვედურს სავსებით დასაბუთებუ
ლება საბოლოოა და მისი გასაჩივრება არ შეიძლება, ლად და კორექტულად უპასუხა: „გადაწყვეტილებას
ეს გადაწყვეტილება მაინც არ აღსრულდა. საქართ იღებენ სასამართლო და კონკრეტული მოსამართლე
ველოს პარლამენტმა ხსენებულ კანონში ცვლილება ები, უზენაესი სასამართლოს თავჯდომარე არ იღებს
შეიტანა, რომლითაც შეძლეს, გვერდი აევლოთ სა გადაწყვეტილებას...” (იხ. გაზ. „ოცდაოთხი საათის”
კონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებისათ დასახელებული ნომერი).
ვის და საერთო სასამართლოების მოსამართლეები
ვადამდე დაითხოვეს. ამას მოჰყვა საკადრო ცვლი გავყვეთ მოვლენების მსვლელობას. 2004 წლის 11
ლებანი საქართველოს უზენაეს სასამართლოშიც, ივნისს საქართველოს უზენაეს სასამართლოში ოფი
სადაც თავჯდომარედ, მ. უგრეხელიძის ნაცვლად, ლ. ციალური სხდომა გაიმართა, სადაც საქართველოს
ჭანტურია მოვიდა. ეს იყო სასამართლო რეფორმის პრეზიდენტის თანდასწრებით ლ.ჭანტურიამ ვრცელი
პირველი ეტაპი, რომელიც, როგორც ახლა ამბობენ, მოხსენება გააკეთა და სასამართლოში თავისი მოღ
წარმატებულად დაიწყო. რა მოხდა ამის შემდეგ? რა ვაწეობის ხუთწლიანი პერიოდის ანგარიში წარმო
დაგვანახა მომდევნო წლების მოვლენებმა? ადგინა. რაც მთავარია, ლ.ჭანტურიამ ამ სხდომაზე
პრეზიდენტს უზენაესი სასამართლოს თავჯდომა
გადავშალოთ გაზეთ „ოცდაოთხი საათის” 2002 წ. რეობიდან ვადამდე გადადგომის თხოვნით მიმართა.
11 ივნისის (#9) ნომერი, სადაც დაბეჭდილია ვრცე თავისი გადადგომა მან ასე ახსნა: „ხუთი წლის გან
ლი მასალა, რომელშიც მაშინდელი ოპოზიციის ერთ- მავლობაში ლანძღვა-გინების მეტი არ მომისმენია
ერთი ლიდერის ზ. ჟვანიასა და უზენაესი სასამართ არაფერი”. მოხსენება ლ. ჭანტურიამ ამ სიტყვებით
ლოს თავმჯდომარის ლ. ჭანტურიას შორის მწვავე დაასრულა: ძალიან მინდა ქართული სახელმწიფოს
დაპირისპირებაა ასახული. საკითხი ეხებოდა იმას, აღმშენებლობის საქმეში მონაწილეობა, „რაც შეუძ
რომ ცენტრალურმა საარჩევნო კომისიამ ზ. ჟვანი ლებელია სასამართლო ხელისუფლებაში ყოფნით,
ას პარტია რეგისტრაციაში არ გაატარა. ეს საქმე რადგან უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარეს
სასამართლოში გასაჩივრდა. სასამართლოში საქმის დუმილი, დუმილი და კიდევ დუმილი მოეთხოვე
მსვლელობით უკმაყოფილო ზ. ჟვანია დაკავშირე ბა. დუმილისაგან დავიღალე, გაუთავებელი და და
ბია ლ. ჭანტურიას და უთხოვია მისთვის, ჩარეული უმსახურებელი ლანძღვა-გინებისგანაც (იხ. გაზ.
ყო ამ საქმეში, რათა სასამართლოს სწორი გადაწყ „საქართველოს რესპუბლიკა”, 2004, 15 ივნისი).
ვეტილება მიეღო. „მე მაშინვე დავუკავშირდი ლადო
ჭანტურიას, – ამბობდა ზ. ჟვანია – გამოვხატე ჩემი სხდომაზე ამ სტრიქონების ავტორიც იყო მიწვეუ
უკიდურესი აღშფოთება, რამდენჯერმე ვესაუბრე, ლი ოფიციალურად და ეს სიტყვები თავისი ყურით
ვთხოვე, გარკვეულიყო ამ საქმეში, რადგან სრული მოისმინა. აქედან აშკარაა, რომ ლ.ჭანტურია კი არ
ად წარმოუდგენელი რამ ხდებოდა. ვეცადე, ამეხსნა გადადგა, იგი აიძულეს გადამდგარიყო. რა მოხდა?
მისთვის, რომ ეს არ იყო ჩვეულებრივი სასამართლო როგორც ჩანს, იმ პოლიტიკურ ძალებს, რომლებმაც
პროცესი...” ლ.ჭანტურია და მოსამართლეთა ახალი შემადგენ
81
ლობა 1999 წ. სასამართლო ხელისუფლებაში მოიყ (იხ. გაზ. „კვირის პალიტრა”, 26 დეკემბერი 2005წ., 1
ვანეს, უპირველეს ყოვლისა, თავისი ვიწრო პარტიუ იანვარი 2006წ.).
ლი მიზნები ამოძრავებდათ. მაგრამ მათი იმედი არ
გამართლდა. ეს პირდაპირ იგრძნობოდა ამ ძალე საქართველოს იუსტიციის საბჭომ დისციპლინური
ბის ერთ-ერთი მეთაურის ზ. ჟვანიას სიტყვებიდან, დევნა აღძრა აგრეთვე საქართველოს უზენაესი სასა
რომლებითაც ის მოსამართლეებს საყვედურობდა: მართლოს მოსამართლეების: დავით სულაქველიძის,
„მრცხვენია, რომ მივიღე მონაწილეობა იმ პროცესში, ნინო გვენეტაძის, მერაბ ტურავას, თამარ ლალიაშ
რომლითაც თქვენ უზენაესი სასამართლოს მოსამარ ვილის, მურმან ისაევისა და თბილისის საოლქო სა
თლეების მანტიები ჩაიცვით” (იხ. გაზ.”ოცდაოთხი სამართლოს მოსამართლეთა ერთი ჯგუფის წინააღ
საათის” დასახელებული ნომერი). უზენაესი სასამარ მდეგ. ვინც აქ დასახელებულ მოსამართლეებს ასე
თლოს მოსამართლეები კი სხვაგვარად ფიქრობდნენ. თუ ისე მაინც იცნობს, არ შეიძლება გაკვირვებული
მათ მოსამართლის მანტიები ჩაიცვეს და როგორც ეს არ დარჩეს ჩვენი რეფორმატორების მოქმედებით.
პროფესიონალს მოეთხოვება, კანონის მორჩილება თურმე ნუ იტყვით – „30 წელს გადაცილებულ ადა
გადაწყვიტეს. მოსამართლეთა კანონისადმი მორჩი მიანებს შორის – როგორც ამას რეფორმის ერთ-ერ
ლება კი ჩვენს ახალ გამოჩეკილ პოლიტიკოსებს ხელს თი მესვეური უზენაესი სასამართლოს თავჯდომარე
არ აძლევდათ. აი, ეს იყო ამ კონფლიქტის ნამდვილი კ. კუბლაშვილი გვიმტკიცებდა – არ არის საკმარისი
მიზეზი და არა სასამართლო სისტემის კორუფციაში რესურსი, რომ სასამართლო რეფორმა წარმატებით
ჩაფლა. კორუფცია აქ არაფერ შუაშია. გაგრძელდეს და დასრულდეს (იხ. ჟურნ. „აფხაზეთის
მართლმსაჯულების მაცნე”, 2005, #6, გვ. 16). ამის
ამის შემდეგ ქართული მართლმსაჯულების ცა კი გამო იყო, რომ მოსამართლის ასაკი 30-დან 28 წლამ
დევ უფრო მოიქუფრა. ჩვენი სასამართლო სისტე დე დაიყვანეს.
მა მძიმე გამოცდის წინაშე დადგა. როგორც შემდეგ
გვარწმუნებდნენ, თავიდანვე წარმატებული და მერე, საკითხავია, მოსამართლეთა კადრის ასეთი ნაკლე
თურმე ნუ იტყვით, ჩიხში შესული რეფორმის ახალი ბობის პირობებში, ჭკუათმყოფელი კაცი დავით სუ
ეტაპი დაიწყო. 1999 წელს არჩეულ მოსამართლეებს ლაქველიძეს, ნინო გვენეტაძეს, მერაბ ტურავას,
შესთავაზეს, თვითონ დაეწერათ ვადამდე გადად თამარ ლალიაშვილს, თამაზ ილიაშვილსა და სხვა
გომის განცხადებები, სამაგიეროდ, მაღალ პენსიას კვალიფიციურ მოსამართლეებს დაუწყებდა დევნას?
– 3000 ლარს შეჰპირდნენ. ბევრმა ეს კორუფციული ბატონო კოტე! რას უწუნებდით ამ მოსამართლეებს
გარიგება მიიღო და ნებაყოფლობით გადადგა. მაგ – პატიოსნებას, ცოდნას თუ გამოცდილებას – დევნა
რამ აღმოჩნდნენ ისეთები, რომლებიც მტკიცე უარზე რომ დაუწყეთ და მათი უფლებამოსილების ვადამდე
დადგნენ და ამ ანტიკორუფციულ მოთხოვნას არ და შეწყვეტა განიზრახეთ? ვითომ 28 წლის მოსამართ
ემორჩილნენ. ამიტომ მათ წინააღმდეგ დისციპლინა ლე მათზე უკეთ იმუშავებს? მაგრამ დასახელებულ
რული პასუხისმგებლობის მექანიზმი აამუშავეს, საქ მოსამართლეებს, ამ დადებით თვისებასთან ერთად,
მეში იუსტიციის უმაღლესი საბჭო ჩაერთო. ერთი ისეთი თვისებაც აქვთ, რომელიც თქვენ და
თქვენს მხარდამჭერ პოლიტიკოსებს ძლიერ გაღიზი
დაიწყო იმ მოსამართლეთა დისციპლინური დევნა, ანებდათ. ეს კანონმორჩილებაა, რაც მოსამართლის
რომლებიც ნებაყოფლობით არ გადადგნენ. აი, ამის თვის უმთავრესია.
ერთ-ერთი ნიმუში. უზენაესი სასამართლოს მოსა
მართლე თამაზ ილიაშვილი აცხადებს: „ბატონმა კო ახლა მოვუსმინოთ იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს
ტე კუბლაშვილმა უზენაესი სასამართლოს ბიუროს მდივანს, ბატონ ვალერი ცერცვაძეს, რომელსაც,
უფროსის ხელით დაბეჭდილი განცხადება თანამდე ასევე, სასამართლო რეფორმის ახალი ეტაპის სა
ბობიდან ჩემი გადადგომის თაობაზე, ხელმოსაწერად თავეში ვხედავთ. მოსამართლის დამოუკიდებლობის
გამომიგზავნა. უარი ვთქვი. იმ დღიდან ჩემ მიმართ საკითხთან დაკავშირებით იგი კორესპონდენტს პა
ერთდროულად ორი დისციპლინური დევნა აღძრეს სუხობდა: „პირადად მე ხშირად ველაპარაკები თო
82
თოეულ მოსამართლეს, ვთხოვ, გაამხილოს, თუკი მას ატარებდით და პატიოსან მოსამართლეებს ეძებ
ვინმე ურეკავს და აწუხებს, ზემოქმედებას ახდენს დით, მაშინ რატომ დაუწყეთ დევნა დავით სულაქვე
მასზე, მაგრამ, საბედნიეროდ, არავინ ამბობს, რომ ლიძეს?
ეს ასეა” (იხ. ჟურნ. „აფხაზეთის მართლმსაჯულების
მაცნე”, 2005, #6, 22-ე გვ.). შეიძლება გვითხრათ, რომ, ჯერ ერთი, ამ მოსამარ
თლეებს კორუფციული დარღვევების გამო არ ედა
ხედავთ, რა ბედნიერები ვყოფილვართ? ისეთი რე ვებოდნენ. მეორეც, დავით სულაქველიძე მოსამარ
ფორმა გაგვიტარებია, რომ მოსამართლეს უკვე თლის თანმდებობიდან არ გაუთავისუფლებიათ და
აღარავინ ურეკავს, არავინ აწუხებს და ის მხოლოდ სადისციპლინო პალატა მის მიმართ მხოლოდ შენიშ
კანონს ემორჩილება. შე დალოცვილო, ასე რამ და ვნით დაკმაყოფილდა. ჩვენ ამაზე შეიძლება ვუპასუ
გაყრუათ ეს ახალგაზრდა კაცი, რომ ვერ გაიგონეთ ხოთ, რომ დავით სულაქველიძის გათავისუფლება,
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დევნილ მო ალბათ, ძალიანაც უნდოდათ, ვინაიდან ის მართლაც
სამართლეთა ხმა, ხმა, რომელიც მთელ დასავლეთ პრინციპული და დაუმორჩილებელი მოსამართლეა,
ევროპას მისწვდა?! საკითხავია, ასფუთიან ჭურში მაგრამ ვეღარ გაბედეს, რადგან ეს ფაქტი კიდე უფ
ხომ არ იჯექით, რომ ამ მოსამართლეთა ხმამ, რომე რო გახმაურდებოდა და რეფორმატორთა ნამდვილი
ლიც დასავლეთ ევროპამდე მივიდა, თქვენამდე ვერ ზრახვები კიდევ უფრო გამოაშკარავდებოდა. რაც
მოაღწია? ისინი ხომ საჯაროდ ამხელდნენ საქართვე შეეხება იმას, რომ ამ მოსამართლეებს კორუფციული
ლოს უზენაესი სასამართლოს თავჯდომარეს, რომე დარღვევის გამო არ ედავებოდნენ, ეს, რასაკვირვე
ლიც კონკრეტული გადაწყვეტილების მიღების დროს ლია, გასაგებია, რადგანაც მათ ასეთი დარღვევები
მათზე ზეგავლენას არაერთხელ ცდილობდა!. სათვის ვერც შეედავებოდნენ.
ჩავყვეთ ქვემოთ. ბატონი ვალერი ცერცვაძე ამ სა რახან სიტყვა მოსყიდვაზე ჩამოვარდა, მოდით, სა
უ
ბარს ასე აგ რძელებს: იმას, ვინც „ზემოქმედებას სამართლო რეფორმასთან მიმართებაში მოკლედ ამ
ახორციელებს, თუ დახვდა პრინციპული მოსამართ საკითხსაც შევეხოთ. კორუფცია ლათინური სიტყვაა
ლე, რომელიც წელში გამართულია და სუფთა წარ და მოხელის, ამ შემთხვევაში მოსამართლის, მოს
სული აქვს, იქნება პრინციპული, ღირსეული და თავს ყიდვას ნიშნავს. სასამართლო სისტემაში მოსყიდ
არავის დაუხრის. თავიანთი მანკიერი წარსულისგან ვის გავრცელებული სახეობაა მექრთამეობა, ესე იგი
შეშინებული მოსამართლეები კი არც გვჭირდება და მოსამართლის მოსყიდვა, ქრთამის მიმცემის სასარ
მალე არც გვეყოლება (იქვე). გებლო გადაწყვეტილების მიღების მიზნით. ეს არის
მოსყიდვის, კორუფციის ის შემთხვევა, როცა მომს
თუ თქვენ ისეთი მოსამართლეები გაინტერესებთ, ყიდველი კერძო პირია. ეს არის მოსყიდვა ქვემოდან.
„ვისაც სუფთა წარსული აქვს, მაშინ რას ერჩოდით მაგრამ მოსყიდვა შეიძლება ზემოდანაც. ამის ნიმუ
დასახელებულ მოსამართლეებს, რომლებმაც, თქვენი შია იმ მოსამართლეთათვის მაღალი პენსიის დანიშ
თქმისა არ იყოს, სწორედ ამის გამო თავი არც თქვენ ვნა, რომლებიც თავიანთი უფლებამოსილების სა
და არც სხვას არ დაუხარეს და ნამდვილად ღირსეუ კონსტიტუციო ვადის ამოწურვამდე ნებაყოფლობით
ლად მოიქცნენ? ისინი ხომ არ იყვნ ენ „თავიანთი მან გადადგებიან. ასე მოხდა სასამართლო რეფორმის ამ
კიერი წარსულისაგან შეშინებული მოსამართლეები?” ახალ ეტაპზეც, როცა ნებაყოფლობით გადამდგარ
სხვებზე რომ არაფერი ვთქვათ, ამის ნათელსაყოფად მოსამართლეებს 3000 ლარი პენსია დაუნიშნეს. მოს
მარტო ერთი თვალსაჩინო მაგალითიც კმარა. საქარ ყიდვაა ისიც, როცა კანონმორჩილი მოსამართლის
თველოს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლე და ადგილას მოჰყავთ მოსამართლე, რომელიც კანონს
ვით სულაქველიძე, რომელიც წლების განმავლობაში კი არა, თავის ზემდგომს ემორჩილება და, სამაგიე
თბილისის საოლქო სასამართლოს თავჯდომარე იყო, როდ, მას მაღალ ხელფასს უნიშნავენ. ასე რომ, არა
დღემდე უბინაოა და ნაქირავებ ბინაში ცხოვრობს. ეს ვითარი მნიშვნელობა არ აქვს იმას, მატერიალური
ხომ თქვენ ძალიან კარგად იცით! თუ თქვენ რეფორ გასამრჯელოს საფასურად, ვის ნებას ვემორჩილე
83
ბით – კერძო პირისას თუ ჩვენი ზემდგომი სახელმწი დაცვლილთან მისი ქორწინება იურიდიულად იყო
ფო მოხელისას. არც ერთ შემთხვევაში მოსამართლე გაფორმებული. იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს გა
არ არის კანონმორჩილი. ერთი სიტყვით, მოსყიდვა დაწყვეტილება ეყრდნობა საქართველოს სამოქალა
ორი სახისაა: მოსყიდვა ქვემოდან და მოსყიდვა ზე ქო სამართლის კოდექსის 1106-ე მუხლს, რომლის
მოდან. საყურადღებოა ის, რომ ზემოთ დასახელებუ მიხედვით, ქორწინება რეგისტრირებული უნდა იყოს
ლი მოსამართლეები არ აჰყვნენ ამ ცდუნებას და ამ „მოქალაქეთა მდგომარეობის რეგისტრაციის სახელ
შემთხვევაშიც ვერ მოისყიდეს ისინი. ჩვენი რეფორ მწიფო ორგანოში”.
მატორები, ეტყობა, მათი მხრიდან ასეთ სიმტკიცეს
არ ელოდნენ და ამიტომ, როგორც უკვე ვთქვით, იძუ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 44-ე
ლებულნი გახდნენ, მათ მიმართ დისციპლინური დევ მუხლის 21-ე ნაწილით, ახლო ნათესავად, სხვებთან
ნა აღეძრათ. მკითხველი უთუოდ დაინტერესდება, ერთად მიჩნეულია, აგრეთვე, „მეუღლე (მათ შორის
მაინც რა დარღვევა დაედო საფუძვლად ამ მოსამარ განქორწინებული)”. გარდაცვლილი ბერინაშვილი
თლეთა თანამდებობიდან გათავისუფლებას და რამ და ხინჩაგოვა კი რეგისტრირებული საერთოდ არ
დენად სამართლიანად დაეკისრათ მათ დისციპლი ყოფილან და მხოლოდ ფაქტიურ საქორწინო ურთი
ნური პასუხიმგებლობა. ზოგიერთმა შეიძლება ისიც ერთობაში იყვნენ. მაშასადამე, ისინი არც დაქორწი
იფიქროს, თქვენ რომ ასე აქებთ ამ მოსამართლეებს, ნებულნი ყოფილან და არც – განქორწინებულნი. მაგ
განა ისინი არ შეიძლებოდა შემცდარიყვნენ და თუნ რამ ამით მაინც რა მოხდა და რატომ დაუწყეს დევნა
დაც დისციპლინური გადაცდომა ჩაედინათ? „და შე მოსამართლეებს? მოხდა ის, რომ, როგორც ამას
უმცდარი ამქვეყნად მეფეცა ნუ გეგონებათო”. ხომ მოსამართლეთა დისციპლინური დევნის გადაწყვე
ამბობს მგოსანი. ვნახოთ, როგორაა ამ მხრივ საქმე. ტილება გვამცნობს, დაზარალდა მსჯავრდებული,
აი, ბრალდების ერთი ეპიზოდი. რომელსაც სასჯელის სახით, სამის ნაცვლად, ცხრა
წლით აღეკვეთა თავისუფლება. აი, დაზარალებულის
ეს არის ამჟამად ძალიან გახმაურებული ბერინაშვი უფლებამონაცვლედ რომ დედა ყოფილიყო, მაშინ
ლის საქმე. ძმამ მოკლა ძმა. მკვლელობის შემთხვე მსჯავრდებულს ასე მკაცრად ვერ დასჯიდნენ, რად
ვაში, აუცილებელია გაირკვეს, ვინ იქნება დაზარა გან დედა შვილის უფრო მკაცრ პასუხისმგებლობას
ლებულის უფლებამონაცვლე, რომელიც წინასწარ მხარს არ დაუჭერდა. ეს მოხდა იმის გამო, რომ სა
გამოძიებასა და სასამართლოში გარდაცვლილის სამართლომ ხინჩაგოვა უკანონოდ სცნო დაზარალე
ინტერესს დაიცავს. საქართველოს სისხლის სამართ ბულის უფლებამონაცვლედ, რითაც მოსამართლეებ
ლის საპროცესო კოდექსის 68-ე მუხლის თანახმად, მა ჩაიდინეს დისციპლინური გადაცდომა – „კანონის
გარდაცვლილის „უფლებები ენიჭება მის რომელიმე უხეში დარღვევა”, რომელიც გათვალისწინებულია
ახლო ნათესავს”. ამ შემთხვევაში ეს უფლება გარ „საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამარ
დაცვლილის დედას ვერა ბერინაშვილს მიანიჭეს. თლეთა დისციპლინური სამართალწარმოებისა და
მაგრამ ზემდგომმა სასამართლომ დაზარალებულის დისციპლინური სამართალწარმოების შესახებ” კანო
ინტერესების დამცველად, დედის მაგიერ, გარდაცვ ნის მე-2 მუხლის მე-2 ნაწილის „ა” პუნქტით.
ლილის მეუღლე – მაყვალა ხინჩაგოვა სცნო.
ასეთია საქმის მოკლე შინაარსი. სასამართლო პრო
მაგრამ ხინჩაგოვა გარდაცვლილთან რეგისტრირე ცესზე, სადაც მოსმართლეთა დისციპლინური პასუ
ბულ ქორწინებაში არ იმყოფებოდა, თუმცა მისგან ხისმგებლობის საკითხი იხილებოდა, დავა ორ ძირი
ორი არასრულწლოვანი შვილი ჰყავს და ერთადაც თად საკითხზე მიმდინარეობდა: 1) ჩაითვლება თუ
ცხოვრობდნენ, საერთო მეურნეობა ჰქონდათ. აი, არა ახლო ნათესავად მეუღლე, რომელიც გარდაცვ
სწორედ ამიტომ დაიწყო დასახელებულ მოსამართ ლილთან რეგისტრირებულ ქორწინებაში არ იმყოფე
ლეთა დისციპლინური დევნა, რადგან საქართველოს ბოდა და 2) თუ ასეთი მეუღლე ახლო ნათესავად ვერ
იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს აზრით, მეუღლე ახ ჩაითვლება და მოსამართლემ არასწორად განმარტა
ლო ნათესავად მხოლოდ მაშინ ჩაითვლება, თუ გარ კანონი, ესე იგი, დაარღვია ის, მაშინ ხომ არ ეფუძნე
84
ბა ეს დარღვევა მის შინაგან რწმენას, ესე იგი, სწამ ლის შესაბამისად, ახლო ნათესავად ითვლება მშო
და თუ არა მოსამართლეს, რომ სწორად იქცეოდა. თუ ბელი, შვილად ამყვანი, შვილი, მეუღლე (მათ შორის,
დამტკიცდებოდა, რომ მოსამართლეს, რომელიც კა განქორწინებული).
ნონს არასწორად განმარტავდა, სწამდა თავისი ქცე
ვის სისწორე, მაშინ ის დისციპლინური წესით პასუხს კანონის ზემოხსენებული დებულებიდან გამომდი
არ აგებდა (იხ. დასახელებული კანონის მე-2 მუხლის ნარე, გარდაცვლილი პირის უფლებამონაცვლე შე
შენიშვნა). იძლება იყოს განქორწინებული მეუღლე .... მაყვა
ლა ხინჩაგოვა გარდაცვლილთან რეგისტრირებულ
ახლა მოდით, თვალი გავადევნოთ, როგორ წარიმართა ქორწინებაში არ იმყოფებოდა, შესაბამისად, ის ვერ
ხსენებულ მოსამართლეთა წინააღმდეგ დისციპლინუ ჩაითვლებოდა განქორწინებულ მეუღლედ და, ამდე
რი სამართალწარმოება. ბერინაშვილის საქმესთან და ნად, ვერ ისარგებლებდა საქმეზე დაზარალებულის
კავშირებით იუსტიციის უმაღლესმა საბჭომ 2004წ. 26 სტატუსით.
ოქტომბერს თექვსმეტი მოსამართლის მიმართ აღძრა
დისციპლინური დევნა. მაგრამ დაწყებული დევნა ამ ზუსტად ამ შემთხვევას მიესადაგება ცნობილი ხალ
ორგანომ 2005 წლის 26 თებერვლის გადაწყვეტილე ხური გამოთქმა – აბა, ჩემო მანასეო, ხან ისე და ხან
ბით შეწყვიტა. ამის შემდეგ 2005 წლის 19 სექტემბრის ასეო! საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭო
გადაწყვეტილებით საბჭომ ეს დევნა ისევ განაახლა. ჯერ ამბობს, რომ საპროცესო კოდექსის 44-ე მუხ
როცა იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს 2005 წლის 26 თე ლის 21-ე ნაწილის შინაარსი არარეგისტრირებულ,
ბერვლისა და 19 სექტემბრის გადაწყვეტილებებს ერთ ფაქტიურ საქორწინო ურთიერთობასაც მოიცავს, მე
მანეთს ადარებ, გაკვირვებული რჩები, რადგან ორივე რე კი გვიმტკიცებს, თითქოს აქ მხოლოდ წინათ რე
გადაწყვეტილებაში ერთი და იმავე ფაქტის ურთიერ გისტრირებული და შემდეგ განქორწინებული მეუღ
თგამომრიცხავი შეფასებაა მოცემული. ეს გარემოება ლე იგულისხმება.
მით უფრო იწვევს მკითხველის გაკვირვებას, რომ ორი
ვე გადაწყვეტილებას ერთი და იგივე პიროვნება – სა როგორც ვხედავთ, იუსტიციის უმაღლესი საბჭო წი
ქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მდივანი ვა ნა გადაწყვეტილებით კანონს ისევე განმარტავს,
ლერი ცერცვაძე აწერს ხელს. როგორც დევნილი მოსამართლეები განმარტავდ
ნენ. საბჭო ამ მოსამართლეთა სასარგებლოდ კონს
2005 წლის 26 თებერვლის გადაწყვეტილებაში, რომ ტიტუციის 84-ე მუხლსაც კი იშველიებს. იუსტიციის
ლითაც მოსამართლეთა მიმართ აღძრული დისციპ საბჭოს აზრით, „დისციპლინური დევნის აღძვრა სა
ლინური დევნა შეწყდა, ვკითხულობთ, რომ სისხლის ქართველოს უზენაესი სასამართლოს და თბილისის
სამართლის საპროცესო კოდექსის 44-ე მუხლის 21-ე საოლქო სასამართლოს მოსამართლეების მიმართ.....
ნაწილი „ქორწინების რეგისტრაციაში სამართლებ ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 84-ე
რივად არმყოფ, ყოფილ მეუღლესაც აძლევს უფლე მუხლით გარანტირებული მოსამართლის დამოუკი
ბას, ცნობილ იქნეს დაზარალებულის უფლებამონაც დებლობის პრინციპს, რომლის მიხედვით, არავის
ვლედ. აქედან გამომდინარე, სასამართლომ გააკეთა აქვს უფლება მოსთხოვოს მოსამართლეს ანგარიში
ინტერპრეტაცია, რომ სისხლის სამართლის პროცესში კონკრეტულ საქმეზე”.
მეუღლის ცნების ქვეშ იგულისხმება არა მარტო რე
გისტრირებულ, არამედ, ასევე, ფაქტობრივად, არარე საყურადღებოა, რა უნდა ყოფილიყო იმის მიზეზი,
გისტრირებულ ქორწინებაში მყოფი მეუღლეც”. რომ საქართველოს იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში
მოსამართლეთა წინააღმდეგ დაწყებული დისციპ
2005 წლის 19 სექტემბრის გადაწყვეტილებით კი, ლინური დევნა, რომელიც 2005 წლის 26 თებერვლის
იუსტიციის უმაღლესი საბჭო ამის საწინააღმდეგოდ გადაწყვეტილების თანახმად, ეწინააღმდეგებოდა
ამტკიცებს, რომ „საქართველოს სისხლის სამართ „საქართველოს კონსტიტუციის 84-ე მუხლით გარან
ლის საპროცესო კოდექსის 44-ე მუხლის 21-ე ნაწი ტირებული მოსამართლის დამოუკიდებლობის პრინ
85
ციპს” და ამიტომ სავსებით სამართლიანად შეწყდა, საქმის ნაწილში დაუსაბუთებლად მიიჩნია და ამ ეპი
2005 წლის 19 სექტემბრისთვის კვლავ განახლდა? ზოდში მოსამართლეთა გამართლება მოითხოვა.
საკითხავია, რა უფლებით განაახლა საქართველოს
იუსტიციის უმაღლესმა საბჭომ მოსამართლეთა დის „სასამართლო პრაქტიკასა და დოქტრინაში აღი
ციპლინური დევნა, რომელიც რამდენიმე თვის წინ არებული მოსაზრებების საფუძველზე ოჯახური
თვითონვე ანტიკონსტიტუციურად აღიარა? აშკა ცხოვრების ინსტიტუტი არ არის გაიგივებული ქა
რაა, რომ ეს უსამართლო დევნა იმის გამო განახლ ლისა და მამაკაცის ოფიციალურ, რეგისტრირებულ
და, რომ თავიდან მოეცილებინათ კანონმორჩილი, კავშირთან – ამბობს განსხვავებული აზრის ავტო
პრინციპული მოსამართლეები, რომლებიც ამ ვაირე რი. ამის საფუძველზე მოსამართლე ასაბუთებს,
ფორმატორთა ნებას არ დაემორჩილნენ და რომლებ რომ სასამართლო სწორად მოიქცა, როცა ხინ
მაც კონსტიტუციური ვადის ამოწურვამდე საკუთა ჩაგოვა გარდაცვლილი ბერინაშვილის მეუღლედ
რი განცხადებით არ დატოვეს სამსახური. როგორც ცნო, მიუხედავად არარეგისტრირებული ქორწინე
ჩანს, დაუძახეს ვ. ცერცვაძეს, სადაც ჯერ არს, და ბისა, და ის დაზარალებულის უფლებამონაცვლედ
შეაცვლევინეს თავისი სწორი გადაწყვეტილება. აღიარა. პირდაპირ უნდა ითქვს, რომ შექმნილ ვი
თარებაში მოსამართლის ეს ქცევა, ესე იგი განს
ასე იყო თუ ისე, მოსამართლეთა ეს უსამართლო დევნა ხვავებული აზრის გამოთქმა, ნამდვილი გმირობის
გაგრძელდა. საქართველოს საერთო სასამართლოების ტოლფასი იყო.
მოსამართლეთა სადისციპლინო საბჭოს სადისციპლი
ნო კოლეგიის 2005 წ. 26 დეკემბრის გადაწყვეტილებით ასეთივე აზრია გამოხატული საქართველოს იუსტიცი
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლე ის უმაღლესი საბჭოს 2005 წლის 26 თებერვლის ზე
ებს თ. ლალიაშვილს, მ. ისაევს, ნ. გვენეტაძეს, მ. ტუ მოთდასახელებული გადაწყვეტილებითაც, რომელშიც
რავას „დაეკისრათ დისციპლინური პასუხისმგებლობა ნათქვამია, რომ „საქართველოს სამოქალაქო სამართ
და სახდელი – მოსამართლეთა თანამდებობიდან გათა ლებრივი ურთიერთობებისაგან განსხვავებით, სადაც
ვისუფლება, ხოლო საქართველოს უზენაესი სასამართ მეუღლეთა უფლება-მოვალეობები წარმოიშვა მხო
ლოს მოსამართლე სულაქველიძეს დაეკისრა დისციპ ლოდ მოქალაქეობრივი მდგომარეობის რეგისტრაციის
ლინური პასუხისმგებლობა და სახდელი – შენიშვნა. ორგანოში რეგისტრირებული ქორწინებიდან, სისხლის
სახდელები დაადეს დანარჩენ მოსამართლეებსაც. ყვე სამართლის საპროცესო კოდექსის 44-ე მუხლის 21-ე
ლაზე მკაცრი სახდელი მაინც თანამდებობიდან გათა ნაწილი .... ქორწინების რეგისტრაციაში სამართლებ
ვისუფლებაა, რაც მხოლოდ ზემოთ დასახელებულ ოთხ რივად არმყოფ, ყოფილ მეუღლესაც აძლევს უფლებას,
მოსამართლეს დაეკისრა. ცნობილ იქნეს დაზარალებულის უფლებამონაცვლედ”.
სადისციპლინო კოლეგიის 2005 წლის 26 დეკემბ ამავე აზრის ყოფილა საქართველოს უზენაესი სა
რის გადაწყვეტილება სახდელდაკისრებულ მოსა სამართლოს ცხრა და თბილისის საოლქო სასამარ
მართლეთა საჩივრის საფუძველზე განიხილა საქარ თლოს, ასევე, ცხრა მოსამართლეც, როგორც ეს სა
თველოს უზენაესი სასამართლოს სადისციპლინო ქართველოს უზენაესი სასამართლოს სადისციპლინო
პალატამ, რომელმაც 2006 წ. 10 აგვისტოს გადაწყვე პალატის 2006 წ. 10 აგვისტოს გადაწყვეტილებაშია
ტილებით საჩივარი არ დააკმაყოფილა. აღნიშნული (მე -14 გვ.).
ვიდრე სადისციპლინო პალატის ამ გადაწყვეტილე აქედან აშკარაა, რამდენი მომხრე ჰყოლია მეუღლის
ბაზე რაიმეს ვიტყოდეთ, მკითხველს მინდა ვაუწყო, ცნების ისეთ გაგებას, რომლისთვისაც მოსამართლეე
რომ პალატის შემადგენლობის სამი მოსამართლიდან ბი ჯვარს აცვეს და ოთხი მათგანი სამსახურიდანაც კი
ერთ-ერთმა განსხვავებული აზრი გამოთქვა და არ გაათავისუფლეს. მიუხედავად მეუღლის ცნების ასეთი
დაეთანხმა დანარჩენებს. საგულისხმოა, რომ ამ მო გაგებისა, საქართველოს საერთო სასამართლოების
სამართლემ (თ. თოდრია) ბრალდება ბერინაშვილის მოსამართლეთა სადისციპლინო საბჭოს სადისციპლი
86
ნო კოლეგია მაინც უცილობლობს და ცდილობს დაამ კანონის ტექსტის შინაარსის ასეთი ფართო გაგე
ტკიცოს, თითქოს საქართველოს სისხლის სამართლის ბა სავსებით გამართლებული და ლოგიკურია. თუკი
საპროცესო კოდექსის 44-ე მუხლის 21-ე ნაწილის გა „განქორწინებულს” მეუღლედ ჩავთვლით, მაშინ რა
მოყენების დროს მოსამართლეები არ მოქმედებდნენ ტომ არ უნდა მოიცვას ამ ცნებამ დაუქორწინებელი,
შინაგანი რწმენით, რადგან კოდექსის დასახელებული ფაქტიურ ცოლ-ქმრულ ურთიერთობაში მყოფიც?
მუხლი „იმპერატიული ხასიათისაა” და მისი შინაარსი როცა მეუღლეები განქორწინდებიან, ისინი ერთად
ყველამ ერთნაირად უნდა გაიგოს. ამავე პოზიციაზე აღარ ცხოვრობენ, მათ აღარც საერთო მეურნეობა
დგას საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სადის აქვთ. განქორწინებულისაგან განსხვავებით, ფაქტი
ციპლინო პალატაც (იხ. 2006 წ. 10 აგვისტოს გადაწყ ურ საქორწინო ურთიერთობაში მყოფნი კი ერთ ჭერ
ვეტილება). საკითხავია, როცა კანონის აზრი ერთ ქვეშ ცხოვრობენ, საერთო მეურნეობას ეწევიან და
ნაირად ესმის ოცამდე მოსამართლეს, უფრო მეტიც, ერთიანი ცხოვრებისეული მიზნები აქვთ. ამას ისიც
როცა ამავე აზრისაა ის მოსამართლეც, რომელიც მათ ემატება, რომ ხინჩაგოვას გარდაცვლილი ბერინაშ
ასამართლებს, შეიძლება განა იმის მტკიცება, რომ სახ ვილისაგან ორი მცირეწლოვანი შვილი დარჩა. შვი
დელდაკისრებული მოსამართლეები არ მოქმედებდნენ ლები გარდაცვლილის უფლებამონაცვლეები არიან.
შინაგანი რწმენით? როგორ გავიგოთ ეს? მაგრამ მცირეწლივანობის გამო, მათ კანონიერ წარ
მომადგენლად სასამართლოში დედა უნდა გამოსუ
ბერინაშვილის საქმე, რომელიც ხსენებულ მოსამარ ლიყო. ხინჩაგოვას ჩართვა პროცესში ამ მხრივაც გა
თლეთა დისციპლინურ პასუხისმგებლობას დაედო სა მართლებული იყო.
ფუძვლად, უაღრესად საყურადღებოა, თუ ამ საქმეს
სამოსამართლო სამართლის თვალსაზრისით მივუდგე საგულისხმოა ისიც, რომ მეუღლის ცნება მატერია
ბით. ჩვენ აქ მხოლოდ ერთი საკითხის გარკვევა გვაინ ლურ სისხლის სამართალშიც ასევე ფართოდ უნდა
ტერესებს. რამდენად სწორია, სამართლის ერთ დარგ გავიგოთ. მოვიტან ერთ თვალსაჩინო მაგალითს. სა
ში შემუშავებული ცნების ყოველთვის იმავე შინაარსით ქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 375-ე
გამოყენება სამართლის მეორე დარგში? რასაკვირვე მუხლით ისჯება „განსაკუთრებით მძიმე დანაშაულის
ლია, საკითხის ასეთი გადაწყვეტა არასწორია. დაფარვა წინასწარ შეუპირებლად”. ამ მუხლის შენიშ
ვნის თანახმად, დასახელებული დანაშაულისათვის
სადისციპლინო საბჭოს სადისციპლინო კოლეგია პასუხს არ აგებს „ის, ვინც წინასწარ შეუპირებლად
და უზენაესი სასამართლოს სადისციპლინო პალატა დაფარა ახლო ნათესავის დანაშაული”. ახლო ნათესა
თავიანთ ზემოთდასახელებულ გადაწყვეტილებაში ვების ჩამონათვალი კი მოცემულია ამავე კოდექსის
ცდილობენ იმის დასაბუთებას, რომ მეუღლის ცნება 109-ე მუხლის შენიშვნით. ამ ჩამონათვალში ახლო
ყოველთვის ისევე უნდა გავიგოთ სისხლის სამართ ნათესავად მეუღლეცაა დასახელებული.
ლის პროცესში, როგორც ეს სამოქალაქო სამართ
ლის კოდექსის 1106-ე მუხლშია განსაზღვრული. მაგ როგორ გავიგოთ აქ მეუღლის ცნება, ისე, როგორც ეს
რამ მათ ავიწყდებათ, რომ საქართველოს სისხლის მოცემულია საქართველოს სამოქალაქო სამართლის
სამართლის საპროცესო კოდექსის 44-ე მუხლის 21-ე კოდექსის 1106-ე მუხლში, რომლის მიხედვითაც, მე
ნაწილი ტექსტუალურადაც უფრო ფართოა, სამო უღლეები აუცილებლად უნდა იყვნენ იურიდიულად რე
ქალაქო სამართლის კოდექსის 1106-ე მუხლთან შე გისტრირებული შესაბამის სახელმწიფო ორგანოში, თუ
დარებით. საპროცესო კოდექსის 44-ე მუხლის 21-ე უფრო ფართოდ? რასაკვირველია, აქ მეუღლის ცნება
ნაწილის ტექსტიდან გამომდინარე, კანონმდებელს ფართოდ უნდა გავიგოთ. მეუღლედ, სისხლის სამართ
მეუღლის ცნება უფრო ფართოდ ესმის, რადგან ეს ლის კანონმდებლობის მიხედვით, ფაქტიურ საქორწი
ცნება განქორწინებული, ყოფილ მეუღლესაც მოი ნო ურთიერთობაში მყოფიც უნდა მივიჩნიოთ.
ცავს. მაშასადამე, მეუღლის ცნება ყოველთვის ერთ
მნიშვნელოვნად, „იმპერატიულად” არ შეიძლება გა მოვიტანოთ ასეთი მაგალითი. სამართლებრივად არა
ნისაზღვროს სამართლის ყველა დარგში. რეგისტრირებულმა მეუღლემ, ვთქვათ, ქმარმა, გან
87
საკუთრებით მძიმე დანაშაული ჩაიდინა. ცოლმა იგი სწორად განმარტეს. ამიტომ კანონის ასეთი განმარ
დამალა. უნდა დაისაჯოს თუ არა დამფარავი სისხლის ტებისთვის ხსენებული მოსამართლეები კი არ უნდა
სამართლის კოდექსის 375-ე მუხლით, რადგან ის რე დაგვესაჯა, პირიქით, მათთვის მადლობა უნდა გვეთ
გისტრირებულ ქორწინებაში არ იმყოფებოდა ქმართან ქვა. რადგან ამით მათ განავითარეს სამოსამართ
და არ ჰქონდა უფლება, დაეფარა მისი დანაშაული? ეს ლო სამართალი. აქ მინდა დავიმოწმო საქართველოს
უაზრობაა. როგორ უნდა მოსთხოვოს სახელმწიფომ უზენაესი სასამართლოს თავჯდომარის, კოტე კუბ
ადამიანს, არ დაფაროს დამნაშავე იმის გამო, რომ ის ლაშვილის, სიტყვები: „მოსამართლე არ არის ჩვეუ
დანაშაულის დაფარვის დროს ამ დამნაშავესთან რე ლებრივი საჯარო მოხელე, ის არის ძალიან მნიშვნე
გისტრირებულ ქორწინებაში არ იმყოფებოდა? მაგრამ ლოვანი სახელისუფლებო შტოს წარმომადგენელი,
დამნაშავესთან ეს არარეგისტრირეული მეუღლე სარე რომელიც, ფაქტობრივად, ქმნის სამართალს. მოსა
ცელს ხომ იყოფდა? მათ საერთო მეურნეობა ხომ ჰქონ მართლეები იყენებენ სამართლის ნორმებს და, ამას
დათ და ერთ ოჯახად ცხოვრობდნენ. რომელი ქმარი თანავე, თავიანთი გადაწყვეტილებებით ავითარებენ
გაჩერდება დამსმენ ცოლთან, ხომ დაინგრევა ოჯახი სამართალს” (იხ. ჟურნ. „აფხაზეთის მართლმსაჯუ
და ამით დაზარალდებიან შვილები. რას იტყვიან ისინი, ლების მაცნე”, 2005, #6, მე-17 გვ.).
როცა გაიგებენ, რომ დედამ მამა დააჭერინა. შვილი
სათვის რა მნიშვნელობა აქვს, მისი მშობლები რეგისტ ბერიანიშვილის საქმე სწორედ იმის საუკეთესო ნიმუ
რირებულ ქორწინებაში არიან, თუ არა? მეორე მხრივ, შია, როგორ შექმნეს მოსამართლეებმა სამართალი,
კიდევაც რომ მოვინდომოთ პასუხი ვაგებინოთ ადამი როგორ განავითარეს ის. ამიტომ გაკვირვებას იწ
ანს მასთან არარეგისტრირებული მეუღლის დანაშაუ ვევს იმავე კოტე კუბლაშვილის სიტყვები, რომელიც
ლის დაფარვისათვის, ეს მოთხოვნა შედეგს მაინც არ გვპირდება, რომ „თუ რომელიმე მოსამართლე გარ
გამოიღებს. ის კანონის მოთხოვნას არ დაემორჩილება კვეული ნორმის განსაკუთრებულ ინტერპრეტაციას
და დამნაშავეს მაინც დაფარავს. ბატონებო! თუ თქვენ გააკეთებს, მე ვიქნები მისი უპირველესი დამცველი”
ევროპისაკენ მიდიხართ, ერთი შეეკითხეთ ევროპელს, (იხ. ჟურნ. „მართლმსაჯულება და კანონი”, 2005, #4,
ასე ესმით მათ მეუღლის ცნება? მე-8 გვ.). გაკვირვებას ეს სიტყვები იმიტომ იწვევს,
რომ ბატონმა კოტე კუბლაშვილმა დანაპირები არ შე
ეს საქმე უნიკალურია სამოსამართლო სამართლის ასრულა და არ დაიცვა მოსამართლეები, რომლებმაც
თვალსაზრისით, თუ საკითხს ახლა გარდაცვლილის „ნორმის განსაკუთრებული ინტერპრეტაცია გააკე
დედის პოზიციიდან შევაფასებთ. უნიკალური და იშვია თეს” ბერინაშვილის საქმის განხილვის დროს.
თი მოვლენაა ის იმიტომ, რომ ძმამ მოკლა ძმა. დედა ამ
შემთხვევაში, რომ იტყვიან, ორ ცეცხლს შუა აღმოჩნ
და: გარდაცვლილიც მისი შვილი იყო და განსასჯელიც. (დასასრული შემდეგ ნომერში)
რომელი შვილის ინტერესები უნდა დაეცვა მას – გარ
დაცვლილის თუ ცოცხალი შვილის? აქ ხომ ინტერესთა
კონფლიქტია? ამიტომ დედა არ შეიძლებოდა ობიექტუ შესწორება:
რი ყოფილიყო. გავიხსენოთ ხევისბერი გოჩას მაგალი ჟურნალ `ადვოკატის~ 2014 წლის N3-4 ნომერში ოთარ
თი. გოჩას ტრაგედია ორი მოვალეობის – სახელმწიფო გამყრელიძის სტატიაში გაიპარა ტექნიკური შეცდომა:
და მამაშვილური, ოჯახური მოვალეობების შეჯახების 72-ე გვერდის ბოლო აბზაცის მეორე წინადადება უნდა
იკითხებოდეს შემდეგნაირად:
შედეგი იყო. ამიტომ მოსამართლეები სწორად მოიქც
ნენ, როდესაც გარდაცვლილის ულებამონაცვლედ, დე სოციოლოგიური სკოლის მამამთავარი, გამოჩენილი
დის მაგივრად, მისი ფაქტიური მეუღლე, გარდაცვლი გერმანელი იურისტი ფრანც ლისტი სოციალური საშიშ
ლის შვილების დედა ცნეს. როების მიხედვით დამნაშავეებს სხვადასხვა ტიპებად
ჰყოფდა. მათ შორის იგი გამოყოფდა, ერთი მხრივ,
„გამოუსწორებელ დამნაშავეს, ხოლო მეორე მხრივ,
ერთი სიტყვით, რა კუთხიდანაც არ უნდა მივუდგეთ
შემთხვევით დამნაშავეს~
ამ საქმეს, აშკარაა, რომ მოსამართლეებმა კანონი
88
შესაგებლის წარმოუდგენლობის გამო

დაუსწრებელი გადაწყვეტილების
მიღებასთან დაკავშირებული
პრობლემატური საკითხები
ებების დადგენა, რომლებსაც მოთხოვნა ან მოწი
ნააღმდეგე მხარის უფლებები ემყარება. მხარეები
თვითონვე განსაზღვრავენ, თუ რომელი ფაქტე
ბი უნდა დაედოს საფუძვლად მათ მოთხოვნებს ან
რომელი მტკიცებულებებით უნდა იქნეს დადასტუ
რებული ეს ფაქტები. სარჩელით და შესაგებლით
ახორციელებენ მხარეები თავიანთ მატერიალურ-
სამართლებრივ უფლებათა პროცესუალურ რეალი
ზაციას.
საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით, მოპა

სუხე სარგებლობს მხარის უფლებით, წარადგინოს
თავისი მოსაზრებები სარჩელთან დაკავშირებით.
აღნიშნული განმტკიცებულია როგორც სამოქა
ლაქო საპროცესო კოდექსით, ასევე, სამოქალა
ქო კოდექსით. ჯერ კიდევ განსჯადობის საკითხის
გარკვევის ეტაპზეა დაცული მოპასუხის უფლება,
წარადგინოს შესაგებელი, საქართველოს სამოქა
ლაქო საპროცესო კოდექსის 21-ე მუხლის თანახ
ლეილა არხოშაშვილი მად.
გრიგოლ რობაქიძის სახელობის უნივერსიტეტის
სამართლის სკოლის დოქტორანტი, ადვოკატი
კანონი განსაზღვრავს მოპასუხის არა მარტო უფ
ლებებს, არამედ ვალდებულებებსაც, კერძოდ, სა
1997 წლის 14 ნოემბერს მიღებული სამოქალაქო მოქალაქო საპროცესო კოდექსის 201-ე მუხლის
საპროცესო კოდექსი დაფუძნებულია დისპოზი თანახმად, სასამართლოს მიერ დანიშნულ ვადაში,
ციურობისა და შეჯიბრებითობის პრინციპზე. სა მოპასუხე ვალდებულია სასამართლოს წარუდგი
მოქალაქო საპროცესო კოდექსის მეოთხე მუხლის ნოს შესაგებელი სარჩელში დასმულ საკითხებსა
პირველი ნაწილის თანახმად, სამართალწარმოება და მტკიცებულებებთან დაკავშირებით. მოპასუხემ
მიმდინარეობს შეჯიბრე-ბითობის საფუძველზე. აუცილებელია მიუთითოს თავისი მოსაზრება სარ
მხარეები სარგებლობენ თანაბარი უფლებებითა ჩელთან დაკავშირებით, ცნობს თუ არა სარჩელს,
და შესაძლებ-ლობებით, დაასაბუთონ თავიანთი თუ არ ცნობს – რა ფაქტებსა და გარემოებ ებს ემ
მოთხოვნები, უარყონ ან გააქარწყლონ მეორე მხა ყარება მისი შესაგებელი. აუცილე-ბელია მითითე
რის მიერ წამოყენებული მოთხოვნები, მოსაზრებე ბული იყოს მტკიცებულებები, რომლებიც დაადას
ბი თუ მტკიცებულებები. სასამართლოს არა აქვს ტურებს მის მიერ მითითე-ბულ გარემოებებს. თუ
უფლება თვითონ დაიწყოს იმ ფაქტობრივი გარემო ასეთი მითითებული იქნება, მაშინ აუცილებელია,
90
დართული იყოს შესაგებელზე ასეთი მტკიცებულე ვის კანონით დადგენილი წესით და ამით თავიდან
ბა, ან თუ მოპასუხეს არ შეუძლია იმ ეტაპზე მისი იქნება აცილებული შესაგებლის წარუდგენლობის
წარ-დგენა, მოპასუხემ სასამართლოს უნდა მიმარ გამო გამოტანილი დაუსწრებელი გადაწყვეტილე
თოს მტკიცებულებათა წარდგენის გადავადების ბის გასაჩივრებისათვის დაკარგული დრო.
მოთხოვნით, წინააღმდეგ შემთხვევაში მოპასუხეს
აღარ ექნება უფლება შემდგომ წარადგინოს მტკი საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსით
ცებულება. გათვალისწინებული 2321 მუხლი (დაუსწრებელი
გადაწყვეტილება შესაგებლის წარმოუდგენლობის
მოპასუხის მიერ შესაგებლის წარუდგენლობის შემ გამო) ვერ უზრუნველყოფს იმ მიზნის განხორციე
თხვევაში სამოქალაქო საპროცესო კოდე-ქსის 201- ლებას, რომელიც, ალბათ, თავის დროზე აღნიშნუ
ე მუხლის მე-7 ნაწილი სასამართლოს ავალდებუ ლი მუხლის დამატების საფუძველი გახდა. სასამარ
ლებს გამოიტანოს დაუსწრებელი გადაწყვეტილება თლო პრაქტიკამ აჩვენა, რომ არცთუ იშვიათია ამ
შესაგებლის წარუდგენლობის გამო. ვფიქრობთ, მუხლის გამოყენება. თბილისის საქალაქო სასამარ
რომ ეს მუხლი ამოღებული უნდა იქნეს. როგორც თლოს მიერ 2013 წლიდან 2014 წლის 11 ივლისის
სასამართლო პრაქტიკამ აჩვენა, აღნიშნული სა მდგომარეობით მიღებული იქნა 6.747 (ექვსი ათას
ფუძვლით დაუსწრებე-ლი გადაწყვეტილების გა შვიდას ორმოცდაშვიდი) დაუსწრებელი გადაწყ
მოტანა და მისი შედეგები გაცილებით დიდ დროს ვეტილება. რაც შეეხება დანარჩენ ინფორმაციას
თან არის დაკავშირებული. თუმცა საწინააღმდეგო – რამდენი ასეთი გადაწყვეტილება გასაჩივრდა,
მოსაზრება აქვს გამოხატული ბატონ ფ. ბასილიას. რამდენი გაუქმდა, რამდენი დარჩა ძალაში, გაურ
მისი აზრით, შესაგებლის წარუდგენლობის გამო, კვეველია, რადგან თბილისის საქალაქო სასამართ
დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გამოტანა გან ლოში არ ხორციელდება საქმეების (ინფორმაციის)
პირობებულია საპროცესო ეკონომიის პრინციპით, სტატისტიკური აღრიცხვა და დამუშავება. ანალო
რაც გულისხმობს საქმის დროულად, გაჭიანურების გიური მდგომარეობაა თბილისის სააპელაციო სა
გარეშე გადაწყვეტას. ასეთ შემთხვევაში გადაწყვე სამართლოში, არ არსებობს არც გასაჩივრებული
ტილება, თუ იგი არ გასაჩივ-რებულა, მალე შედის პირველი ინსტანციის სასამართლოს და არც თვით
კანონიერ ძალაში და მისი აღსრულებაც უმოკლეს სააპელაციო სასამართლოს მიერ გამოტანილი გა
ვადაში მოხდება. დაწყვეტილებების სტატისტიკური აღრიცხვა და
დამუშავება.
ვიზიარებთ იმ აზრს, რომ თუ დაუსწრებელი გა
დაწყვეტილება არ გასაჩივრდა, მალე შედის კანო თბილისის საქალაქო სასამართლოს მაგალითს თუ
ნიერ ძალაში, მაგრამ ასეთი გადაწყვეტილებები განვიხილავთ, დავრწმუნდებით, თუ რა სავალალო
მეტწილად საჩივრდება და გასაჩივრების შემთხ მდგომარეობაა. წელიწად-ნახევარში 6747 დაუს
ვევაში, როგორც აღვნიშნეთ, დიდ დროს აკარგ წრებელი გადაწყვეტილება, შესაგებლის წარმო
ვინებს მხარეებს და სასამართლოს. ჩვენი აზრით, უდგენლობის გამო, ძალიან ბევრია, უმეტესობა
შესაგებლის წარუდგენლობის შემთხვევაში, უნდა გასაჩივრდებოდა. როგორც ვიცით, საქართველოს
დაინიშნოს, ჩვეულებრივ, საქმის განხილვა, ხოლო სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 236-ე მუხლის
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 201-ე მუხლის თანახმად, მოპასუხეს შეუძლია საჩივარი შეიტა
მე-4 პუნქტის საფუძველზე, მოპასუხეს არ ექნება ნოს იმავე ინსტანციის სასამართლოში დაუსწრე
უფლება, წარადგინოს თავისი მოსაზრება სარჩელ ბელი გადაწყვეტილების გაუქმების მოთხოვნით.
ში მითითებულ თითოეულ ფაქტობრივ გარემოე 240-ე მუხ ლის მე-11 პუნ ქტ ის თანახმად, თუ სა
ბასა და მტკიცებულებებზე და სწორედ ეს იქნება ჩივრის განხილვის შედეგად აღმოჩნდება, რომ ამ
საფუძველი მის წინააღმდეგ გამოტანილი სასამარ კოდექსის 2321 მუხლის შესაბამისად გამოტანილი
თლო გადაწყვეტილებისა, რომელიც გასაჩივრდება დაუსწრებელი გადაწყვეტილება უნდა გაუქმდეს იმ
ჩვეულებრივი გადაწყვეტილების გასაჩივრებისათ საფუძვლით, რომ პასუხის (შესაგებლის) წარუდ
91
გენლობა გამოწვეული იყო საპატიო მიზეზით, სა სუხის მხოლოდ სამართლებრივ მოსაზრებებს. ამ
სამართლო განჩინებით აუქმებს დაუსწრებელ გა დროს სასამართლო მიიღებს ჩვეულებრივ (არა და
დაწყვეტილებას და მოპასუხეს აღუდგენს პასუხის უსწრებელ) გადაწყვეტილებას, რომელიც შეიძლე
(შესაგებლის) წარდგენისათვის ამ კოდექსის 201-ე ბა გასაჩივრდეს სააპელაციო წესით. საქმის ასეთი
მუხლის მე-2 ნაწილით დადგენილ ვადას. სასამარ განვითარებით, თავიდან იქნება აცილებული შესა
თლოს მიერ განსაზღვრული ვადა არ უნდა აღე გებლის წარმოუდგენლობის გამო, დაუსწრებელი
მატებოდეს 14 დღეს (ხოლო რთული კატეგორიის გადაწყვეტილების გასაჩივრებისათვის დაკარგუ
საქმეებზე 21 დღეს). უმეტეს შემთხვევაში პირვე ლი დრო. თუ მოპასუხე საპატიო მიზეზით ვერ წა
ლი ინსტანციის სასამართლო არ აუქმებს თავის რადგენს პასუხს (შესაგებელს), მაშინ მას უნდა მიე
მიღებულ გადაწყვეტილებას და მოპასუხე იძულე ცეს ვადა შესაგებლის წარსადგენად.
ბული ხდება, გაასაჩივროს დაუსწრებელი გადაწყ
ვეტილება. სასამართლოების გადატვირთულობის ვფიქრობთ, იმ შემთხვევაში, თუ მოპასუხე ვერ
გამო, აღნიშნული საქმეების განხილვა დიდხანს წარადგენს პასუხს (შესაგებელს), შეიძლება დაი
გრძელდება, რაც ხელს უშლის სწრაფი მართლმ ნიშნოს მოსამზადებელი სხდომა. ჩვენს პოზიცი
საჯულების განხორციელებას. აღნიშნული პრობ ას ამყარებს საქართველოს სამოქალაქო საპრო
ლება თავიდან რომ იქნეს აცილებული, აუცილებ ცესო კოდექსის 205-ე მუხლის პირველი ნაწილის
ლად მიგვაჩნია, რომ 2321 მუხ ლი (დაუსწრებელი დათქმა: „თუ მოსამართლის აზრით, სასამართლო
გადაწყვეტილება შესაგებლის წარმოუდგენლობის განხილვისათვის საქმის სათანადოდ მომზადების
გამო) გაუქმდეს. ეს ინსტიტუტი, როგორც აღვ ინტერესი ამას მოითხოვს”, მოსამართლე უფლება
ნიშნეთ, ხელს უშლის სწრაფი მართლმსაჯულების მოსილია დანიშნოს მოსამზადებელი სხდომა.
განხორციელებას, მიგვაჩნია, რომ ეს ინსტიტუტი
ზედმეტი რგოლია, რადგან ე.წ. „ურჩი მოპასუხე” ჩვენი პოზიცია ემყარება სწრაფი მართლმსაჯულე
ისედაც შეიძლება დაისაჯოს, თუკი არ წარადგენს ბის განხორციელების პრინციპს. როგორც აღვნიშ
შესაგებელს და არ დაიცავს თავს სარჩელისაგან. ნეთ, უმეტეს შემთხვევაში, პირველი ინსტანციის
201-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, მოპასუხე სასამართლო არ აუქმებს თავის მიერ მიღებულ და
თუ არ ეთანხმება სარჩელში მოყვანილ რომელიმე უსწრებელ გადაწყვეტილებას, რომელიც საჩივრდება
გარემოებას, იგი ვალდებულია მიუთითოს ამის მი სააპელაციო სასამართლოში. სასამართლოების გა
ზეზი და დაასაბუთოს შესაბამისი არგუმენტაციით. დატვირთულობის გამო, საჩივრის განხილვა ჭიანურ
წინააღმდეგ შემთხვევაში, მას ერთმევა უფლება დება, ამით კი ილახება როგორც მოპასუხის, ასევე,
შეასრულოს ასეთი მოქმედება საქმის არსებითად მოსარჩელის უფლებები; გამოირიცხება გასაჩივრე
განხილვის დროს. 201-ე მუხლის მე-5 ნაწილის თა ბის ზედმეტი რგოლი; საქმის განხილვის შედეგად,
ნახმად კი, მოპასუხე ვალდებულია პასუხს დაურ სასამართლოს მიერ გამოტანილი გადაწყვეტილება
თოს მასში მითითებული ყველა მტკიცებულება. კი გასაჩივრდება მხოლოდ სააპელაციო წესით.
თუ მოპასუხეს საპატიო მიზეზით არ შეუძლია პა
სუხთან ერთად მტკიცებულებათა წარდგენა, იგი ვფიქრობთ, რომ თითოეული ჩვენგანი დაინტერე
ვალდებულია, ამის შესახებ მიუთითოს პასუხში. სებული უნდა იყოს მართლმსაჯულების სწრაფი
წინააღმდეგ შემთხვევაში, მოპასუხეს ერთმევა უფ განხორციელებით. ეს კი არ უნდა ხდებოდეს ვინ
ლება, შემდგომში წარადგინოს მტკიცებულებები. მეს უფლებების შელახვის ხარჯზე. ყოველი მხარე
აღნიშნულის შესაბამისად, თუ მოპასუხე საერთოდ უზრუნველყოფილი უნდა იყოს სამართლიანი სასა
არ წარადგენს შესაგებელს, მას აღარ ექნება უფ მართლოს უფლებით. თუმცა, როგორც პრაქტიკა
ლება, წარადგინოს შესაგებელი და დაიცვას თა აჩვენებს, შესაგებლის წარმოუდგენლობის გამო,
ვი. ასეთ შემთხვევაში უნდა დაინიშნოს სხდომა, დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გამოტანის ინს
სადაც მოპასუხისაგან მტკიცებულებათა მიღება ტიტუტი პირიქით, აფერხებს სწრაფი მართლმსა
აღარ მოხდება და სასამართლო მოისმენს მოპა ჯულების განხორციელებას.
92
ზოგიერთი კატეგორიის საქმეზე განსაკუთრებული მიზანშეწონილია, საქართველოს სამოქალაქო საპ

სიფრთხილეა საჭირო, რათა თავიდან იქნეს აცილე როცესო კოდექსის 78-ე მუხლი ჩამო-ყალიბდეს
ბული სავალალო შედეგები, რომლებიც შეიძლება შემდეგნაირად:
განპირობებული იყოს იმ გარემო-ებით, რომ მხა
რემ ვერ დაამტკიცოს შესაგებლის წარმოუდგენ 1. თუ მხარის ადგილსამყოფელი უცნობია
ლობის საპატიო მიზეზი. ან მისთვის სასამართლო უწყების ჩაბარე
ბა სხვაგვარად ვერ ხერხდება, სასამართლო
მეტად მნიშვნელოვანია ყურადღების გამახვილება უფლებამოსილია გამოიტანოს განჩინება სა
ისეთ საკითხზე, როგორიცაა საჯარო შეტყობინე სამართლო შეტყობინების საჯაროდ გავ
ბა. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექ რცელების შესახებ. სასამართლო შეტყო
სის 78-ე მუხლის თანახმად: ბინება საჯაროდ ვრცელდება შესაბამისი
სასამართლოს ვებგვერდზე განთავსებით ან
1. თუ მხარ ის ადგილს ამყ ოფ ელ ი უცნ ობია დაინტერესებული მხარის მოთხოვნის შემ
ან მისთვ ის სას ამ ართლო უწყების ჩაბარე თხვევაში – მისივე ხარჯებით იმ გაზეთში,
ბა სხვაგვ არ ად ვერ ხერხდ ებ ა, სას ამ ართლ ო რომელიც მასობრივადაა გავრცელებული
უფლ ებ ამ ოს ილია გამ ოიტან ოს განჩინ ება მხარის საცხოვრებელი ადგილის შესაბამის
სასამართლო შეტყობ ინ ებ ის საჯ აროდ გავ ადმინისტრაციულ-ტერიტორიულ ერთეულ
რცელებ ის შეს ახ ებ. სას ამ ართლ ო შეტყო ში, ან ინფორმაციის სხვა საშუალებებში გა
ბინებ ა საჯარ ოდ ვრცელდ ებ ა შეს აბამ ი მოქვეყნებით.
სი სას ამ ართლოს შენ ობ აში თვალს აჩინ ო
ადგილზ ე ან ვებგვ ერდზ ე განთ ავს ებით ან 2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალის
დაინტ ერ ეს ებ ული მხარ ის მოთხოვნ ის შემ წინებულ შემთხვევაში სასამართლო უწყება
თხვევ აში – მის ივ ე ხარჯებ ით იმ გაზ ეთშ ი, მხარისათვის ჩაბარებულად ითვლება სასა
რომელიც მას ობრ ივ ად აა გავრც ელ ებულ ი მართლო შეტყობინების შესაბამისი სასამარ
მხარ ის საცხოვრ ებ ელი ადგილის შეს აბამ ის თლოს ვებგვერდზე განთავსებიდან ან გა
ადმინისტრ აც იულ-ტერ იტორ იულ ერთ ეუ ლ ზეთში ან ინფორმაციის სხვა საშუალებებში
ში, ან ინფ ორმ აც იი ს სხვა საშუალ ებებშ ი გა გამოქვეყნებიდან მე-7 დღეს.
მოქვეყნ ებ ით.
სას ამ ართლ ო შეტყობინ ების საჯ აროდ გავრცელ ე
2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალის ბა შეს აბამ ის სას ამ ართლ ოს შენ ობაშ ი თვალსაჩ ი
წინებულ შემთხვევაში სასამართლო უწყება ნო ადგ ილზ ე, ფორმ ალ ურ ხას ია თს ატარებს, თუმ
მხარისათვის ჩაბარებულად ითვლება სასა ცა სავალ ალ ო შედ ეგ ი მოა ქვს მოპ ასუხისათვის.
მართლო შეტყობინების შესაბამისი სასამარ მოპ ას უხ ე, რომ ელმ აც არ იცის, არის თუ არა მის
თლოს შენობაში თვალსაჩინო ადგილზე ან წინ აა ღმდ ეგ რაიმ ე დავა, რა თქმა უნდა, არ მივა
ვებგვერდზე განთავსებიდან ან გაზეთში ან სას ამ ართლ ოშ ი, რომ წაიკ ითხოს სასამართლ ოს
ინფორმაციის სხვა საშუალებებში გამოქვეყ დაფ აზ ე მის წინ აა ღმდ ეგ გამ ოტ ან ილ ი საჯ არო
ნებიდან მე-7 დღეს. შეტყობინ ება. თუ იცის, რომ მის წინ აა ღმდეგ არის
შეტ ან ილ ი სარჩელ ი სას ამ ართლ ოშ ი, მას პუბლ იკა
ვფიქრობთ, რომ ამოღებული უნდა იქნეს საქარ ცია ც არ დასჭირდ ება, რადგ ან ისედ აც ჩაიბარებს
თველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 78-ე სარჩელს და მას ალ ებს. თუ არ ჩაიბარ ებს, ჩაბა
მუხლის პირველ ნაწილში სიტყვები „სასამართლოს რებულ ად ჩაეთვლ ება და შეს აგ ებლ ის წარუდგენ
შენობაში თვალსაჩინო ადგილზე ან”. ასევე, მე ლობის შემთ ხვევაშ ი, რა თქმა უნდ ა, სასამართლ ო
ორე ნაწილში ამოღებული უნდა იქნეს სიტყვები: მიიღებს გად აწყვეტ ილ ებას, კან ონ ით დადგენილ ი
„შენობაში თვალსაჩინო ადგილზე ან”. წეს ით.
93
უამრავი დაუსწრებელი გადაწყვეტილება არსე მოპასუხემ (მოწინააღმდეგე მხარემ) ბრალეულად

ბობს, შესაგებლის წარმოუდგენლობის გამო, სწო უნდა დაარღვიოს შესაგებლის შეტანისათვის გან
რედ, საჯარო შეტყობინების საფუძველზე გამოტა საზღვრული ვადა. ამ ფაქტობრივი წინაპირობების
ნილი, რომლებიც შესულია კანონიერ ძალაში, ისევ არსებობა განაპირობებს სარჩელში მითითებული
საჯარო შეტყობინებით. მოპასუხე ვერ დაიცავს გარემოებების დადგენილად მიჩნევის აუცილებ
თავს, რადგან კანონი არ აძლევს ამის საშუალე ლობას. უზენაესი სასამართლო სავალდებულოდ
ბას. ვფიქრობთ, ეს არათანაბარ პირობებში აყენეს მიიჩნევს და ასეც უნდა იყოს, რომ მოპასუხეს, დად
მხარეებს, რაც ეწინა-აღმდეგება საქართველოს სა გენილი წესით, უნდა ჰქონდეს ჩაბარებული სარ
მოქალაქო საპროცესო კოდექსის მეოთხე მუხლის ჩელი, თანდართული მასალები და ამომწურავად
პირველი ნაწილის მოთხოვნებს. უნდა ჰქონდეს განმარტებული 201-ე მუხლის პირ
ველი ნაწილის „ბ” ქვეპუნქტის ფარგლებში დანიშ
სასამართლომ თავის ერთ-ერთ გადწყვეტილებას ნული საპროცესო ვადის არასაპატიოდ დარღვევის
საფუძვლად დაუდო განჩინება საჯარო პუბლიკა ნეგატიური შედეგების თაობაზე, მაშინ, როდესას
ციის შესახებ, რომლითაც მოპასუხეს განემარტა, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექ
რომ სარჩელი და თანდართული მასალები მისთვის სის 78-ე მუხლის თანახმად, სასამართლოს დაფაზე
ჩაბარებულად ჩაითვლებოდა სასამართლო შეტყო რამდენიმე დღით გაკრული განჩინება, რომლის არ
ბინების საჯაროდ გავრცელების შესახებ განჩინე სებობის შესახებ მოპასუხემ არაფერი არ იცის, შე
ბის სასამართლოს შენობაში თვალსაჩინო ადგილ დეგების განმარტებაზე რომ აღარაფერი ვთქვათ,
ზე და სასამართლოს ვებგვერდზე განთავსებით, იმ შევა კანონიერ ძალაში და მოსამართლე გამოიტანს
დროს, როდესაც მოპასუხეს თვალით არ უნახავს დაუსწრებელ გადაწყვეტილებას, იმავე მეთოდით
ეს განჩინება. ჩვენ ვიცით, რომ კანონის თანახმად, ისე შევა კანონიერ ძალაში დაუსწრებელი გადაწყ
მხარეს აუცილებლდ უნდა განემარტოს მოსამარ ვეტილება, რომ მოპასუხეს არაფერი ეცოდინება,
თლის მიერ, რომ თუ არ წარადგენს შესაგებელს თუ რა ხდება მის თავს.
განსაზღვრულ ვადაში, მის წინააღმდეგ გამოვა და
უსწრებელი გადაწყვეტილება შესაგებლის წარმო ვფიქრობთ, სასწრაფოდ უნდა იქნეს მიღებული
უდგენლობის გამო. ზომები, რათა აიკრძალოს კანცელარიის მუშაკის
მიერ სარჩელის ე.წ. „დაკონვერტება”. სარჩელი
უზენაესმა სასამართლომ 2013 წლის 25 დეკემბერს და მასალები მოპასუხეს უნდა ჩაბარდეს კანონით
№ას-307-292-2013 საქმეზე განმარტა სამოქალაქო დადგენილი წესით, რათა თვით საქმის განმხილვე
საპროცესო კოდექსის 2321-ე მუხლით გათვალის ლი მოსამართლის მიერ განჩინებით განისაზღვროს
წინებული მოპასუხის მიერ შესაგებლის წარუდგენ შესაგებლის შედგენისათვის საჭირო ვადა.
ლობის შედეგები, ასევე, შესაგებლის შეუტანლობის
მოტივით დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გამო ასევე, ამოღებული უნდა იქნეს არა მარტო სასამარ
ტანისათვის შემდეგი წინაპირობების არსებობის თლოს დაფაზე პუბლიკაციის განთავსება, არამედ
სავალდებულოობა: 1. მოპასუხე (მოწინააღმდეგე უნდა დაკონკრეტდეს მხოლოდ ერთი გაზეთი, რო
მხარე) სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 70- მელიც იქნება სპეცილური, საჯარო ინფორმაციე
78-ე მუხლების მოთხოვნათა დაცვით უნდა იყოს ბისათვის, ყველას ეცოდინება, რომ შესაძლებელია
ინფორმირებული საქმის განხილვის თაობაზე, მის წინაღმდეგ რაიმე ინფორმაცია იყოს განთავსე
კერძოდ, მას დადგენილი წესით უნდა ჰქონდეს ჩა ბული, ამიტომ ყველა ეცდება კვირში ერთხელ მა
ბარებული სარჩელი და თანდართული მასალები და ინც გადა-ამოწმოს აღნიშნული გაზეთი, რითაც თა
ამომწურავად უნდა ჰქონდეს განმარტებული 201-ე ვიდან იქნება აცილებული ის სავალალო შედეგები,
მუხლის პირველი ნაწილის „ბ” ქვეპუნქტის ფარგ რომლებსაც დღევანდელი კანონმდებლობა უწყობს
ლებში დანიშნული საპროცესო ვადის არასაპატი ხელს.
ოდ დარღვევის ნეგატიური შედეგების თაობაზე. 2.
94
ნაფიც მსაჯულთა სასამართლო -

ძვირადღირებული სიამოვნება
თუ აუცილებელობა
მეფ ის რუს ეთმ ა, საქართველ ოს დაუ ფლ ების შემ
დეგ, მიი ჩნ ია , რომ ქართ ულ ი საზ ოგ ადოება არ
იყო მზად ნაფ იც მსაჯ ულთ ა საზ ოგ ადოების და
სამკვიდრებლ ად და მომრიგ ებელ ი მოსამართლ ის
ინსტ იტ უტ ი გვაკმ არა. ილია ჭავჭავაძ ის ოცნება,
მიეღწ ია ნაფ იც ი მსაჯ ულ ების სას ამ ართლ ოს შე
მოღებაზ ე, მის სიც ოცხლ ეშ ი ვერ ახდ ა.
1919 წელს საქართველ ოს დამ ოუკ იდ ებ ელმა მთავ

რობამ მიიღო კან ონ ი „ნაფიც მსაჯ ულთ ა სასამარ
თლ ოს” შემ ოღების შეს ახ ებ, მაგრამ ეს კანონი,
ფაქტ ობრივად, ვერ განხ ორც იელდ ა.
საბჭოთ ა ოკუპ აც იი ს პირობებშ ი, საქართველ ოში

საბჭოთ ა მოს ამ ართლ ეები დამკვიდრდნენ. ნაფიც
ზურაბ თოდუა მსაჯ ულთ ა ინსტ იტ უტ ის პარალ ელ ურად დაწესე
ადვოკატი სისხლის სამართლის სპეციალიზაციით
ბულ ი სახ ალხ ო მსაჯ ულ ების ინსტ იტ უტ ი მხოლ ოდ
ფორმ ალ ური სახ ით არს ებობდ ა და არაფერი ჰქონ
და საერთ ო სას ამ ართლ ოშ ი ხალხ ის ხელ ისუფლ ე
ბის განხ ორც იელ ებასთ ან – იგი წმინდ ა ტიპის საბ
1. ნაფ იც მსაჯ ულთა სას ამართლოს ჭოთ ა სიმ ახ ინჯ ე იყო მართლმს აჯ ულ ებაში.
ისტორიული წინამ ორბ ედ ებ ი და ამ
ინსტიტუტ ის ისტ ორია საქ ართველოში 2010 წლის 01 ოქტ ომბრიდ ან საქართველ ოში დამ
კვიდრდ ა თან ამ ედროვე ტიპ ის ნაფ იც ი მსაჯ ულ ე
ნაფიცი მსაჯულებ ის ისტორ იას ქრისტ ეშ ობიდ ან ბის ინსტ იტ უტ ი.
VI საუკ უნის ათენ იდ ან აითვლიან, ხოლ ო იმ ფორ
მით, რა ფორმ ითაც იგი თან ამ ედრ ოვ ე მსოფლ იო
შია ცნობილ ი, XII საუკუნ ის ინგლისს მიი ჩნ ევენ. 2. ქართ ული თან ამედრ ოვე
სინ ამდვილე მართლმსაჯულებაშ ი და
საქართველოში, ტერმ ინ ი „მოსამართლე” XI სა ნაფიც მსაჯ ულთ ა სასამართლოს როლ ი
უკ უნიდან გვხვდებ ა. მან ამდ ე კი, მოს ამ ართლ ის ამ სინ ამდვილეში
ფუნქციების განმ ახ ორც იელებ ელს მოი ხს ენ იებ
დნენ ტერმინ ებ ით „ბჭე”, „მსაჯული”. სამ ართ ალ ქართ ულ სას ამ ართლ ო სია ნმდვილ ეშ ი ნაფიცი მსა
წარმოება წარმ ოდგენ ილი იყო „რჟულის” სახ ით. ჯულ ების სას ამ ართლ ოს დამკვიდრება ავადსახსე
მსაჯულთა რაოდ ენ ობ ა 4-დან 12-მდე მამ აკ აც ით ნებელ ი პოლ იტ იკ ური რეჟიმ ის ერთ- ერთ საუკეთე
განისაზღვრ ებ ოდ ა. სო მემკვიდრეობად უნდ ა მივიჩნ იოთ. შესაძლ ოა ,
95
იმ პოლ იტიკ ურ ი რეჟ იმ ის პოლიტიკურ ი მოღვა გად ოებას ისედ აც გარანტ ირებულ ი აქვს მიუკერ
წეობის დასასრულის მოახლოებ ის წინ მიღებულ ი ძოებელ ი და ობიექტ ური სას ამ ართლ ო ხელისუფ
გადაწყვეტილებ ა ნაფ იც ი მსაჯულებ ის სას ამ არ ლება, ანუ საზ ოგ ად ოება სას ამ ართლ ო შედეგებს
თლოს თაობაზ ე, იყოს მომ ავ ალი ხელის უფლ ები უფრო ნაკლ ები დან ახ არჯ ებით ღებულ ობს და
სათვის მიზანმ იმ ართული თავს ატეხ ის გად აც ემ ა პარალ ელ ურად, ძვირი სიამ ოვნ ების მოცილ ე
მემკვიდრ ეობით. ბას ცდილ ობს. მაგ ალ ით ად, ამერიკ ის შეერთე
ბულ შტატ ებშ ი მია ჩნ ია თ, რომ ნაფ იც ი მსაჯ ულ ე
ორივე შემთხვევ აში მოგებ ული ხალხ ი, საზ ოგ ა ბის სას ამ ართლ ო საზ ოგ ად ოების ათვის ზედმეტი
დოება რჩება, რამ ეთუ ამ ინსტიტუტის არს ებობა ტვირთ ია მხოლ ოდ იმის გამ ო, რომ იგი საკმაოდ
უძლ იერ ესი საშუალებ აა ხელის უფლებ აში ხალხ ის, ძვირადღირებულ ია . თუმც ა ნაწ ილს საპ ირისპირო
საზოგადოების ძალაუ ფლებ ის რეალურ ად გან მოს აზრება აქვს. სტატ ისტ იკ ა კი გვიჩვენ ებს, რომ
ხორციელ ებისა – ხალხ ი პირდ აპ ირ მონ აწ ილ ეობს ამ ქვეყან აშ ი კლებულ ობს ნაფ იც ი მსაჯ ულ ების
სასამართლო ძალაუ ფლებ ის განხ ორც იელ ებაშ ი, მიერ განხ ილ ულ საქმ ეთ ა რაოდ ენ ობა. არსებულ ი
ანუ ხალხი სასამ ართლო ხელის უფლებ ას ახორც ი სტატ ისტ იკ ით, ბოლ ო წლებია , საქმ ეების მხოლ ოდ
ელებს უშუალოდ თვითონ, დელეგირ ებ ის გარეშ ე 4 % იხილ ება ამ სას ამ ართლ ოს მიერ.
(შეადარეთ – საკან ონმდ ებლო ორგან ოში ხალხ ი
ხელ ისუფლ ებას ახორც იელებს მის მიე რ აჩეულ ი ნაფ იც ი მსაჯულ ებ ის სასამ ართლ ოს არსებობა
დელ ეგატების მეშვ ეობ ით). ამ დროს სწორედ ხალ ძალ ია ნ მაღ ალ ი ხარ ისხის შემ აკ ავ ებ ელ ი ძალ აა
ხი, საზოგადოებ აა დაც ული ყოვ ელგვ არ ი სახ ელ ი ისეთ ი ძალ ებ ის საწ ინ აა ღმდ ეგ ოდ, რომელთაც
სუფლებო ჩარ ევ ებ ის აგან, ანუ მავ ან ი, ბოროტ ი სას ამ ართლ ო ხელ ისუფლ ებ აშ ი ხელ ებ ის ფათუ
ხელ ისუფალიც კი, ნაკლებ ად (ან საე რთოდ ვერ) რი თან ამდ ევ წესად, თითქმ ის ყოვ ელდ ღიურ ო
ერევა ასეთი ტიპ ის მართლმს აჯულებ აში. ბად აქვთ ქცეულ ი.
აღნიშნულ ი გარ ემ ოებ ა დემ ოკრ ატიი ს უფრ ო მაღა ნაფ იც ი მსაჯ ულ ების სას ამ ართლ ოს შიშ ით პოლ ი
ლი ხარ ისხია, ვიდრ ე ხალხ ის ხელის უფლების გან ტიკ ოს ი, მაღაჩინ ოს ან ი, პროკ ურორი პოლ იციელ ი
ხორციელ ება არჩ ევ ით ორგან ოე ბში დელეგ ირების და თვით საქალ აქო სას ამ ართლ ოს მოს ამ ართლ ეც
მეშვეობით. კი იძულ ებულ ი იქნ ება სამ ოქალ აქო საზ ოგადოე
ბის ათვის მავნ ე, არას ას ურველ ჩვევებზ ე თქვას
ნაფიცი მსაჯულებ ის სას ამ ართლოს დამკვიდრე უარი და დაემ ორჩილ ოს სამ ართლ ის მთავარ დამკ
ბამ უდავოდ დად ებ ითი შედ ეგებ ი გამ ოიღ ო ყველ ა ვეთს – საზ ოგ ად ოებას, ხალხს და არა ვიწრო მერ
იმ ქვეყანაში, სად აც კი იგი იქნ ა დამკვ იდრ ებულ ი. კანტ ელ ურ ინტ ერეს ებს – მოა რგ ოს (ან თვითონ
ასეთ ქვეყნებშ ი სადღეის ოდ წმინდ ა სამ ოქალ აქო მოი რგ ოს) სამ ართ ალ ი.
საზოგადოებაა ჩამ ოყ ალიბ ებ ული და დღეს საზ ო
გადოებას გარ ანტირ ებ ული აქვს სამ ართლ იან ი და სადღეის ოდ არს ებულ ი პრაქტ იკ ის სტატ ისტ იკური
მიუკ ერძოებელ ი სას ამ ართლო ხელის უფლ ება. მონ აც ემ ებით, თბილ ის ის საქალ აქო სას ამ ართლ ო
ში ნაფ იც ი მსაჯ ულ ების სას ამ ართლ ოს მიერ 2010
ნაფიცი მსაჯულებ ის სას ამ ართლოს მრავ ალწლ ი წლის 01 ოქტ ომბრიდ ან დღემდ ე განხ ილ ულია სულ
ანი ისტორ იის მქონ ე ქვეყნ ებში უკვ ე დამდგ არია 9 სისხლ ის სამ ართლ ის საქმ ე, რომ ელთ აგ ან 2 საქ
შედეგი სამართლიან ი და მიუკერძ ოებ ელ ი სას ა მეზ ე მსაჯ ულ ებმ ა მიიღეს სრულ ი გამ ამ ართლ ებე
მართლო ინსტიტუტის სახ ით. აქედ ან გამომდ ინ ა ლი ვერდ იქტ ი, ხოლ ო 4 საქმ ეზ ე კი ნაწ ილ ობრივ
რე, ასეთ ქვეყნ ებში ნაფ იც ი მსაჯულებ ის ტიპ ის გაამ ართლ ეს ბრალდ ებულ ი.
სასამართლოებმ ა ნამდვ ილად დაკარგეს მათ ი უმ
თავრ ესი დანიშნ ულებ ა და საზ ოგად ოების ათვის ვფიქრობ, აღნ იშნ ულ ი ინფ ორმ აც ია დამ აფიქრე
ძვირ ადღირ ებულ სიამ ოვნ ებ ად იქცნ ენ. ამ საზ ო ბელ ი უნდ ა იყოს, რამ ეთ უ აშკ არაა , რომ დაუსაბუ
96
თებელი, კონკრ ეტული პირ ის ინტერ ესებს მორგ ე ჩარევა, ნაფ იც ი მსაჯ ულ ების სას ამ ართლ ო ინსტი
ბული, არაკვ ალიფ იც იურ ად შედგენ ილ ი სისხლ ის ტუტ ი ნამდვილ ად ძვირადღირებულ სიამოვნებად
სამართლ ის საქმ ეებ ი სრულიად უპერსპ ექტ ივოა იქც ევა და სწორედ ამ დროს იქნ ება საჭ ირო ფიქრი
ხალხის სას ამ ართლოს წინ აშე. ამ ინსტ იტ უტ ის არს ებობა-არარს ებობაზე.
ქართულ საზ ოგად ოებ აში გავრც ელებულ ი აზრი, აქც ენტ ი, სას ამ ართლ ოს ა და ხალხს შორის ჩატე
რომ სასამართლო ხელის უფლებ ა წინ ა პოლ იტ იკ უ ხილ ი ხიდ ის თაობაზ ე, ემყარება ჩემს პირად პრაქ
რი რეჟ იმის მიე რ თითქმ ის იავარქმნ ილ ია , ალბათ, ტიკ ას. ნაფ იც ი მსაჯ ულ ების მიერ ნაწ ილ ობრივი
მტკიცებას არ საჭ ირ ოე ბს. ამ რეალობის შედ ეგ ია გამ ამ ართლ ებელ ი ვერდ იქტ ის გამ ოცხადების შემ
სწორ ედ ის გარ ემ ოებ ა, რომ ხალხს ა და სას ამ ართ დეგ, სსკ 264-ე მუხლ ის მიხ ედვით, ინიშნება სას
ლოს შორ ის გაჩ ენ ილია უზარმ აზ არ ი უფსკრულ ი, ჯელ ის დან იშვნ ის სხდომ ა (ეს ისეთ ი შემთხვევაა ,
ამ უფსკრ ულის ამოვს ებ ას კი წლებ ი ესაჭიროება. როდ ეს აც მსაჯ ულ ებმ ა ნაწ ილ ობრივ ცნეს დამნა
ეს წლები კი აუცილებლად ნაფ იც ი მსაჯ ულ ების შავედ ბრალდ ებულ ი. ასეთ დროს სასამართლ ო
სასამართლ ო ხელის უფლებ ასთან ერთ ად უნდ ა ვალდ ებულ ია დან იშნ ოს სასჯ ელ ი იმ ეპიზოდზე,
გავიარ ოთ და, როდ ეს აც მივ იღ ებთ წმინდ ა სამ ო რომ ელზ ეც მსაჯ ულ ებმ ა გამ ამტ ყუნ ებელ ი ვერ
ქალაქო საზ ოგად ოებ ას, აქ ვერც ერთ ჩინ ოვნ იკს დიქტ ი მიიღეს).
აზრ ადაც არ მოუვ ა სას ამ ართლო ხელის უფლ ებაშ ი
97
სასჯელის დანიშვნ ის სხდომ აზ ე მსაჯულების დას ლიც იელ ები და მოს ამ ართლ ეებიც კი. სამ ოქ ალ აქო
წრების საკ ითხი წყდებ ა ბრალდ ებ ის ა და დაცვის საზ ოგ ად ოების ჩამ ოყალ იბების სტად იაზ ე მდგომი
მხარ ის ერთობლივ ი თანხმ ობ ით. ასეთ შემთ ხვე საზ ოგ ად ოების ათვის ამ კატ ეგ ორიი ს პირთ ა აქტი
ვებშ ი ბრალდებ ა მუდმ ივ ად უარს აცხად ებს მსა ვობა ჩვეულ ებრივი თან ამდ ევი პროც ეს ია და იგი
ჯულ ების დასწრ ებ აზ ე. მათი ეს უარი გამ ოწვე არ უნდ ა იქნ ეს გაზ იარებულ ი.
ულია მხოლ ოდ ერთად ერთი გარ ემ ოებ ით – მათ
აშკ არ ად ეშინიათ ხალხ ის სამ ართლიან ი სას ამ არ დას აბუთ ება ნაფ იც ი მსაჯ ულ ების სას ამ ართლ ოს
თლო გადაწყვეტილებ ის, თვალებში ვერ უყურე გაუ ქმ ების თაობაზ ე, ძირით ად ად ემყარება ამ სა
ბენ სიმართლ ეს და კან ონ ით მინ იჭ ებ ულ უფლ ებას სამ ართლ ოს შენ ახვის ხარჯ ებზ ე აპელ ირებას.
(თანხმობას მსაჯულებ ის მონ აწილეობ აზ ე) იყენ ე ოპონ ენტ ები ცალს ახ ად აცახდ ებენ, რომ თითქოს
ბენ ბორ ოტად. ასეთ ი ძვირადღირებულ ი სას ამ ართლ ოს შენახვა
ქვეყნ ის ეკონ ომ იკ აზ ე უარყოფ ით ად აისახ ება.
ეს გარ ემოება (ორივე მხარ ის თანხმ ობ ა) აშკ არად
უკეთეს მდგომარ ეობ აში აყენ ებს ბრალდ ებას, რა ვფიქრობ, ეს თვალს აზრის ი სრულ ია დ უარგუმენ
მეთუ მსაჯულ ებ ის მონ აწილეობ ა ასეთ სხდომ აზ ე ტოა , რამ ეთ უ ხარჯ ების დათვლ ის ას, ასევე, უნდა
ბალდებულს აძლევს შანსს, შებ ოჭ ოს მოს ამ ართ დავითვალ ოთ ის სავარაუდ ო ხარჯ ები, რაც, ალ
ლე სასჯელ ის დან იშვნ ის ას (ეს ის შემთხვ ევაა , თუ ბათ ობის მაღალ ი ხარისხ ით, შეი ძლ ება დაეკისროს
მსაჯულები ლოიალურ ი სასჯელის დან იშვნ ას მო საქართველ ოს სახ ელმწ იფ ოს ადამ იან ის უფლ ე
ითხოვენ). ხოლო თუ ბრალდ ებ ის მხარ ე ამის წინ ა ბათ ა ევროპ ულ ი სას ამ ართლ ოს გად აწყვეტილ ე
აღმდეგია, ნიშნ ავს იმას, რომ ბრალდ ებ ულმ ა და ბებით, სხვად ასხვა უკან ონ ობებით მიღ ებულ ი
კარგა ეს შანსი. ჩვეულ ებრივი სას ამ ართლ ო გად აწყვეტ ილ ებების
გას აჩივრების შემთ ხვევაშ ი. ამ უკან ასკნ ელ შემ
სამწ უხარ ოდ, სას ამ ართლო პრაქტიკა გვიჩვენ ებს, თხვევაშ ი კი, ბიუჯ ეტ ის მიერ გას აღები თანხები
რომ პროკ ურ ორებ ი ამ ნორმ ას ბორ ოტად იყენ ებენ აშკ არად კოლ ოს ალ ური შეი ძლ ება იყოს (მერე რა,
(ს/ს საქმე N 1-5496-14 ბრალდ ებ ულ ვ. წერეთ ე რომ ვალდ ებულ ება თანხ ის გად ახდ აზ ე რამდენიმე
ლის მიმართ. 19.12.2014 წელი, თბილის ი). მხარეს, წლის შემდ ეგ, სხვა ხელ ის უფლ ების მიმ ართ შეი ძ
რომელსაც გამ ართული აქვს თავ ის ი პოზ იც ია , ლება წარმ ოი შვას, ყველ ა შემთ ხვევაშ ი ხომ საზო
ხალხის არ უნდ ა ეშინ ოდ ეს, არ უნდ ა რცხვენ ო გად ოება ზარალდ ება).
დეს, არამედ, პირ იქ ით, უნდ ა ცდილობდ ეს, თავის ი
ქმედების შესაბ ამ ის ობ ის დად ასტურ ებ ას ხალხ ის ამდ ენ ად, ნაფ იც ი მსაჯ ულ ების სას ამ ართლ ოს
ნებასთან. შედარ ებ ის ათვ ის მოვ იყვ ან მსაჯ ულთ ა გაუ ქმ ების მხარდ ამჭერ პირებს უფრო სხვა, გა
გადაწყვეტილებ ის ადმ ი პატივ ისც ემ ის უშეს ან იშ ცილ ებით შორსმ იმ ავალ ი და საშ იშ ი ზრახვები
ნავეს მაგალ ითს – სოკრ ატეს, როდ ეს აც ნაფ იც ებ ამოძრავებთ, ვიდრე ამ სას ამ ართლ ოს შენახვით
მა სიკვდილით დასჯის ვერდ იქტი გამ ოუტ ან ეს, გამ ოწვეულ ი საბიუჯ ეტ ო ხარჯ ებით შეშფ ოთება.
მისმა მოწაფეებმ ა შესთავ აზ ეს გაქც ევ ის რეალ უ
რი გეგმა. მან უარი თქვა გაქც ევ აზ ე და დაემ ორ
ჩილ ა ხალხის გად აწყვ ეტილებ ას. 3. ნაფიც მსაჯულთ ა სასამართლო
სისტ ემისათვის თანმდ ევი რისკებ ი
ამ ბოლ ო პერ იო დში განს აკუთრ ებ ით გამ ოი კვეთ
ნენ მოხელ ეები, რომლებ იც დაუფ არ ავ ად აცხა ნაფ იც ი მსაჯ ულ ების სას ამ ართლ ოს არსებობა
დებენ ნაფიცი მსაჯულებ ის სას ამ ართლ ოს გა ქართ ულ ი საზ ოგ ად ოების ათვის, გარკვეულწი
უქმების შესახებ. ასეთ პირთა რიცხვში აშკ არად ლად, მაღალ ი ხარისხ ის რისკ ებთ ან არის დაკავ
ლიდერ ობენ მმართვ ელი პოლიტიკურ ი ძალ ის წარ შირებულ ი. ეს რისკ ები, უმრავლ ეს შემთ ხვევაში,
მომდგენლი პოლიტიკოს ებ ი, პროკურ ორ ები, პო მომგ ებია ნ პირობებშ ი ბრალდ ებას აყენ ებს.
98
ა) რისკი პირველი – უდან აშაულობის პრეზ უმფ ინფ ორმ აც ია ნაფ იც ი მსაჯ ულ ობის კანდიდატის
ციის სავარ აუდო დარღვევა შეს ახ ებ. ამ ვებგვერდზ ე უხვად აა ინფორმაცია
პირის პერს ონ ალ ური მონ აც ემ ების, საა ხლ ობლ ო
ეს რისკ ი წარმ ოიშობ ა მასმ ედ იი ს მეშვეობით, და წრის, ნათ ეს აური კავშ ირების, სამ ართ ალდამცავ
ნაშ აულ ის შეს ახ ებ ინფ ორმ აც იი ს გავრც ელ ების ორგ ან ოებთ ან ურთ იერთ ობის ა და სხვა მსგავსი
შემთხვევაშ ი. კერძ ოდ, როგორც წესი, დან აშ აუ გარემ ოებების შეს ახ ებ.
ლის შესახებ ინფ ორმ აც ია, უმრ ავლეს შემთ ხვევა
ში, ვრცელდ ებ ა სახ ელმწიფ ოს მიე რ. ინფ ორმ აც ი საკ ამ ათ ო არაა , რომ წინ ასწ არ, ასეთ ი ინფორმაცი
ას იმის შეს ახ ებ, რომ ჩად ენ ილია დან აშ აულ ი და ის მიღების შემდ ეგ, პროკ ურორი გაც ილ ებით უკე
დაკ ავებულია ვინმ ე „X” პირ ოვნ ებ ა, ავრც ელ ებს თეს მდგომ არეობაშ ი აღმ ოჩნდ ება, ვიდრე ადვოკა
მასმედია. ასეთი ინფ ორმ აც იი ს გავრც ელ ებით ტი. ეს უკან ას აკნ ელ ი იძულ ებულ ია , მსაჯ ულ ობის
ირღვევა არა მარტო პირ ის უდან აშაულ ობის პრე კანდ იდ ატ ის ათვის ათასგვარად დასმ ული კითხვე
ზუმფცია, არამ ედ ამ ინფ ორმ აც იამ შეს აძლ ოა , ბით მიიღოს მისგ ან მისთვის აუცილ ებელ ი ინფორ
პირდაპირ ი ზეგავლენ ა მოახდ ინ ოს ნაფ იც ი მსა მაც ია . დიდ ი ალბათ ობით, ადვოკ ატ ი ვერასდოდეს
ჯულის მიე რ მის აღ ებ ვერდ იქტზ ე, რამ ეთ უ პირი ვერ მოიპ ოვებს იმდ ენ ინფ ორმ აც ია ს ნაფიცი მსა
(მსაჯულობის კანდ იდ ატი), რომ ელიც შეს აძლ ოა , ჯულ ობის კანდ იდ ატ ის შეს ახ ებ, რამდ ენსაც პრო
შერჩეულ იქნ ეს ნაფ იც მსაჯულად, მასმ ედ იი თ კურორი საპ ოლ იც იო ვებ-გვერდ ის მეშვეობით.
გავრცელ ებ ული ინფ ორმ აც იი ს გავლენ ის ქვეშ შე
იძლ ება მოე ქც ეს. ასეთი გზით ინფ ორმ ირებულ ი ზემ ოა ღწ ერილ ი გარემ ობები აშკ არად მხარეთა
პირ ი მომგებ იან სიტუაც იაში მხოლოდ ბრალდ ებას არათ ან აბარ პირობებზ ე მეტყველ ებს.
აყენებს და იგი დაცვ ის საწინ ააღმდ ეგ ოდ იქნ ება
განწ ყობილი (მოგეხსენებათ, პირვ ელ ინფ ორმ აც ი
ას მუდმივად განს აკუთრ ებ ული ადგილ ი უჭირავს გამ ოსავ ალ ი:
ადამიანის ქვეცნ ობ იე რში).
პროკ ურორს კან ონ ით აეკრძ ალ ოს პოლ იციი ს ვებ
გვერდზ ე წვდომ ა. პროკ ურორს დაევალ ოს, არ გა
გამოსავ ალი: მოიყენ ოს ეს ვებგვერდ ი მსაჯ ულ ების შერჩ ევისას.
ასევე, არ უნდ ა მიენ იჭოს ვებგვერდზე წვდომის
აღნიშნული რისკი შეს აძლოა შემც ირდ ეს, თუ მას უფლ ება დაცვის მხარეს აც.
მედიას ექნებ ა ვალდ ებ ულებ ა, მაქს იმ ალ ურად და
იცვას დაკ ავ ებ ული „X” პირ ის უდან აშ აულ ობის პრაქტ იკ ის ა და მოქმ ედ ი კან ონმდ ებლ ობის სა
პრეზუმფც ია და დაევ ალებ ა, გააჟღ ეროს მეორე თან ად ო ანალ იზ ი ამ რისკ ის თავიდ ან აცილ ების
მხარ ის პოზ იც იაც. მხოლ ოდ ერთ ად ერთ საშ უალ ებას იძლევა – უნ
და მოხდ ეს დაცვის მხარის ამ რისკ იდ ან შესაძლ ო
დარღვეულ ი უფლ ების კომპ ენს ირება სხვა უფლ ე
ბ) რისკი მეორე – პერს ონ ალურ ინფ ორმ აც ია ს ბის გაზრდ ით. ასეთ ი უფლ ების გაზრდ ად მიმაჩნია
თან ხელმის აწვდომ ობა დაცვის ათვის ორით მეტ ი დაუს აბუთ ებელ ი აცი
ლების უფლ ების მინ იჭება, ნაცვლ ად მხარეთათ
ნაფიცი მსაჯულებ ის კანდ იდ ატებ ის დას ახ ელ ების ვის მინ იჭებულ ი 12-12 დაუს აბუთ ებელ ი აცილ ე
შემდეგ, როდ ეს აც ბრალდ ებ ის ა და დაცვის მხა ბის ა. დაცვის მხარის ათვის 14 დაუს აბუთებელ ი
რეებს გადაეც ემ ათ ნაფ იც ი მსაჯულ ების კანდ ი აცილ ების უფლ ების მინ იჭება, ნაწ ილ ობრივი კომ
დატთა სიებ ი, ბრალდ ებ ას ეძლევ ა შეს აძლ ებლ ო პენს აც ია შეი ძლ ება გახდ ეს დაცვის მხარისთვის,
ბა, წინასწარ (შერჩევის სხდომ ამდ ე), პოლ იც იი ს ამ რისკ ით წარმ ოშ ობილ ი თან ასწ ორობ ის პრინცი
სათანადო ვებ-გვერდ ის გამ ოყ ენ ებ ით, მოიპ ოვოს პის დარღვევის ას.
99
გ) რისკი მესამე – ვერდიქტის ამ გარემ ოების გამ ო, უარი ნაფ იც ი მსაჯ ულ ების
დაუსაბ უთ ებლ ობა სას ამ ართლ ოზ ე საქართველ ოს სახ ელმწ იფოსათ
ვის კიდ ევ უფრო მეტ ად უარეს ი შედ ეგ ების მომ
ნაფიც მსაჯულთა ვერდ იქტი (როგორც გამ ამ არ ტან ი შეი ძლ ება გახდ ეს. აქედ ან გამ ომდ ინ არ ე, მო
თლებელი, ასევ ე, გამ ამ ატყუნ ებ ელი) მსაჯ ულ ე საძ ებნ ია გამ ოს ავალ ი ცუდს ა და უარესს შორის.
ბის მიერ არ საბ უთდ ებ ა. ანუ, ვერდ იქტი მხოლ ოდ ცუდ ია გარემ ოება, რომ ელ იც მხარეს დიდ პერ
მშრალ ი ვალდ ებ ულებ აა მოს ამ ართლის მიმ ართ სპ ექტ ივას აძლ ევს ადამ იან ის უფლ ებათ ა ევრო
იმის შესახებ, დამნ აშავ ეა თუ არა პირ ი. პულ სას ამ ართლ ოშ ი გამ ამტ ყუნ ებელ ი ვერდიქტის
დაუს აბუთ ებლ ობის საფ უძვლ ით გას აჩივრებისას,
ადამიანის უფლ ებ ათა ევრ ოპ ული სას ამართლ ო ხოლ ო უარეს ია ის, რომ იმავე მხარეს უფრ ო დი
ორიენტირ ებულ ია მხოლოდ ისეთ სას ამართლ ო დი ასპ არეზ ი აქვს იმავე სას ამ ართლ ოშ ი (ნაფიცი
პრაქტიკ აზე, როდ ეს აც სას ამ ართლო ვალდ ებუ მსაჯ ულ ების სას ამ ართლ ოს არარს ებობის შემთხ
ლია დაასაბუთოს ნებ ისმ იერ ი გად აწყვ ეტ ილ ება. ვევაშ ი გად აწყვეტ ილ ებები მიიღება ჩვეულ ებრი
გადაწყვეტილებ ებ ის დაუს აბ უთებლობ ა შეს აძლ ე ვი, ორდ ინ არულ ი სას ამ ართლ ოს მიერ, როდესაც
ბელ ია გახდეს ამ სას ამ ართლოში სახ ელმწ იფ ო სამ ართლ იან ი სას ამ ართლ ოს უფლ ების დარღვით
სათვის მეტად არას ას ურვ ელი შედ ეგის მომტ ან ი. წარმ ოებულ საქმ ეებზ ე შეს აძლ ოა , გაც ილ ებით
მაგალ ითად, ადამ იან ის უფლებ ათა ევროპ ულმ ა უარეს ი შედ ეგ ები დადგ ეს. ეს ის შემთ ხვევაა , რო
სასამართლომ (საქმე: ტექსკე ბელგიი ს წინ აა ღმ დეს აც ნაფ იც ი მსაჯ ულ ების სას ამ ართლ ოს არარ
დეგ) აღნიშნა, რომ დაუს აბ უთებ ელი გად აწყვეტ ი სებობის შემთ ხვევაშ ი, ამ სას ამ ართ ოს შემაკავე
ლება ზღუდავს პირ ის უფლებ ას გად აწყვ ეტ ილ ების ბელ ი ფუნქც ია საერთ ოდ გამ ორც ხულ ი იქნება და
გასაჩივრ ებაზე (თუ არ გამ აჩნ ია დას აბ უთების არ პოლ იტ იკ ოსს, პროკ ურორს, პოლ იც იელს და თვით
გუმენტაცია, ბუნ ებრ ივ ია, უარგუმ ენტო გად აწყვე მოს ამ ართლ ეს აც კი ექნ ება შეს აძლ ებლ ობა, ზე
ტილებას ვერ გავ ას აჩ ივრ ებ). ბელგიი ს სახ ელმწ ი გავლ ენ ა მოა ხდ ინ ოს გან აჩენზ ე (იხ. თავი 2)
ფოს ტექსკ ეს სას არგებლოდ დაეკისრ ა სოლ იდ ური
თანხის გადახდ ა. საპროც ეს ო კან ონმდ ებლ ობით, ბრალდ ებულ ის
ცალმხრივი სურვილ ის შემთ ხვევაშ ი, ნაფ იცი მსა
ევრ ოპულ ი სას ამ ართლოს ასეთი დამ ოკ იდ ებუ ჯულ ების განს ახ ილველ საქმ ეთ ა კატ ეგ ორიი ს საქ
ლება ნაფიცი მსაჯულებ ის სას ამ ართლ ოს ადმ ი მე განს ახ ილველ ად გად აეც ემ ა ამ სას აამ ართლ ოს
გამოწვეულ ია მხოლოდ და მხოლოდ ერთ ად ერთ ი (ანუ, ამ საკ ითხზ ე ბრალდ ების თანხმ ობა არ წარ
მიზეზით – ამ სახ ელმწიფ ოე ბში დიდ ი ხან ია აუცი მოა დგ ენს აუცილ ებლ ობას). ბრალდ ებულ ი, ნაფიც
ლებლობას აღარ წარმ ოადგენს ძვირ ადღირებულ ი მსაჯ ულთ ა სას ამ ართლ ოს ადმ ი საქმ ის განსახილ
სასამართლო სისტემ ის შენ ახვ ა, ამ სახ ელმწ იფ ო ველ ად გად აც ემ ის გად აწყვეტ ილ ების მიღებისას,
ებშ ი უკვე იყო ისეთი მდგომ არ ეობ ა, როგ ორშ იც გარკვეუ ლწ ილ ად, უშვებს საკმ აოდ მაღალ ი ხა
დღეს საქართვ ელოს თან ამ ედრ ოვ ე სას ამ ართლ ო რისხ ის რისკ ის ალბათ ობას – მსაჯ ულ ების მიერ
სისტემა იმყოფებ ა. შეს აბ ამ ის ად, ამ სახ ელმწ იფ ო მიღებულ ი გამ ამტ ყუნ ებელ ი ვერდ იქტ ი არ საჩ ივ
ებს სამართლიან ი სას ამ ართლო უფლებ ის გარან რდ ება (გამონაკლისია შემთ ხვევები, როდ ესაც სა
ტიები ისედაც უხვ ად გააჩნ იათ. კას აც იო წეს ით სააპ ელ აც იო სას ამ ართლ ოში შე
იძლ ება გას აჩივრება, თუ სხდომ ის თავჯდ ომარის
ყველა დასახელებ ული რისკებ იდ ან ეს რისკ ი ყვე მიერ ადგ ილ ი ექნ ა საპროც ეს ო კან ონმდ ებლ ობით
ლაზე განსაკ უთრ ებ ულია, პრობლემ ურ ია, რამ ეთ უ გათვალ ისწ ინ ებულ ზოგ იერთ დარღვევას). ჩვეუ
ნებისმიერ ი გამამტყუნ ებ ელი ვერდ იქტის გას აჩივ ლებრივი სას ამ ართლ ო გან აჩენ ის შემთ ხვევაში კი,
რება ბელგიის სახ ელმწიფ ოს მსგავს მდგომ არეო ბრალდ ებულ ი სარგ ებლ ობს სააპ ელ აც იო და საკა
ბაში ჩააყენებს საქ ართვ ელოს სახ ელმწიფოს. საც იო გას აჩივრების უფლ ებებით.
100
ეს გარ ემოებ ა აშკარ ად მეტყვ ელებს რისკ ის მა შემთხვევაში). მით უფრო, ადამიანის უფლებათა ევ
ღალ ხარ ისხზ ე. ამავდრ ოულად, ხაზს უსვამს იმ როპული კონვენციის 34-ე მუხლით „საჩივრით სასა
გარ ემოებას, რომ რადგან აც ბრალდ ებულმ ა და მართლოს შეიძლება მიმართოს ნებისმიერმა ფიზი
უშვა ასეთი მაღ ალი რისკის არს ებ ობ ა, ეს ნიშნ ავს კურმა პირმა... რომელსაც მიაჩნია, რომ მსხვერპლია
იმას, რომ იგი კიდ ევ უფრ ო მეტად თავდ აჯ ერებუ რომელიმე მაღალი ხელშემკვრელი მხარის მიერ
ლია თავის უდან აშაულობ აში – იგი ხომ საკ ითხის კონვენციით ან მისი ოქმებით გათვალისწინებულ
გადაწყვეტ ას ანდ ობს სას ამ ართლოს, რომლ ის გა უფლებათა დარღვევის გამო. მხარეები კისრულო
დაწყვეტილებ ას ვერ გაას აჩ ივრ ებს შიდ ას ახ ელმ ბენ ვალდებულებას არაფრით დააბრკოლონ ამ უფ
წიფოებრ ივ ი საშუალებ ებ ით. ლების სრულად განხორციელება”.
ადამიანის უფლებ ათა ევრ ოპ ული კონვენც იი თ, თუ არ ვიდ ავებთ, რომ ნაფ იც ი მსაჯ ულ ების სა
გამამტყუნებ ელი ვერდ იქტი შეს აძლოა გას აჩივრე სამ ართლ ოს ადმ ი საქმ ის გად აც ემ ა – გარიგებაა
ბულ იქნეს ამ სას ამ ართლოში და როგ ორც ზემ ოთ მხარეთ ა შორის, აქვე, ამავე გარიგ ებაში, სრულ ი
ვნახეთ (საქმე – ტექსკე ბელგიი ს წინ აა ღმდ ეგ), ად დას აშვებად მიმ აჩნ ია დათქმ ა ბრალდებულ ისა
საკმაო დ მაღ ალი ხარ იხ ის პერსპ ექტივებით. იმის შეს ახ ებ, რომ იგი არ გაას აჩივრებს გამამტყუ
ნებელ ვერდ იქტს, ვერდ იქტ ის დაუს აბუთებლ ობის
ამ ლოგიკ ით, ნებ ისმ იერ ი ბრალდ ებ ულ ი გარისკ ავს საფ უძვლ ით (მას დარჩება უფლ ება გაასაჩ ივროს
(თუმცა ამ შემთხვ ევ აში, ეს მომგებ იან ი, მხოლ ოდ ვერდ იქტ ი სსსკ 266-ე მუხლ ით გათვალისწინებუ
დროში გაწ ელილი რისკია) და თუ ბრალდ ებულ ი ლი გარემ ოებების ირგვლ ივ).
საქართველოში საქმ ეს წააგებს, სტრასბურგ ის სა
სამართლ ოში მაღ ალი ალბ ათობ ით მას მოიგ ებს. ასეთ ი დათქმ ა კიდ ევ უფრო აამაღლ ებს ბრალდე
ბულ ის გად აწყვეტ ილ ების ხარისხს ნაფიცი მსაჯ უ
ეს პრობლემაა სწორედ ყველაზე დიდი პრობლემა ლების წინ აშ ე მის ი უდან აშ აულ ობის შესახებ და
და ამ პრობლემიდან გამოსავლის მოძებნა საკამოდ სახ ელმწ იფ ოს აც აარიდ ებს უსიამ ოვნ ო გადაწყვე
სერიოზული მსჯელობის საგანი უნდა გახდეს. ტილ ებას ადამ ინ ის უფლ ებათ ა ევროპულ ი სასა
მართლ ოდ ან.
გამოსავ ალი:
დასკვნ ა
ამ პრობლებ იდ ან გამ ოს ავლის ერთ- ერთ გზას ასე
ვხედავ: ბრალდ ებ ულის ადმ ი მინ იჭ ებ ა უფლ ების ა, სტატ იაშ ი დასმ ულ კითხვაზ ე ნაფ იც ი მსაჯ ულ ების
თვითონ გად აწყვ იტოს ნაფ იც ი მსაჯულ ების სას ა სას ამ ართლ ო შემდგ ომ ი ბედ ის შეს ახებ, პასუხი
მართლ ოსადმ ი საქმ ის გად აც ემ ა, შეს აძლ ებელ ია მხოლ ოდ ცალს ახ ა შეი ძლ ება იყოს – მან უნდა გა
განვიხილოთ, როგორც გარ იგებ ა, ნების გამ ოვ ნაგრძ ოს არს ებობა, უნდ ა დაი ხვეწ ოს, გამოსწორ
ლინება სახ ელმწიფ ოს ა და ბრალდ ებ ულს შორის. დეს თან ამდ ევი რისკ ები და მის გაუ ქმ ებ აზე საუბა
ასეთ დროს სახ ელმწიფ ო ვალდ ებ ულ ია უზრუნ რი მხოლ ოდ მაშ ინ შეი ძლ ება დავიწყოთ, როდესაც
ველყოს საქმ ის განხ ილვ ა მსაჯულთა სას ამ ართ ქვეყან ას ეყოლ ება ჭეშმ არიტ ად სამ ართლ იანი და
ლოში, ხოლო ბრალდ ებ ული უფლებ ამ ოს ილ ია ამ მიუკ ერძ ოებელ ი სას ამ ართლ ო და ისეთი სამოქა
სასამართლ ოს წინ აშე დაამტკიც ოს მის ი უდან აშ ა ლაქო საზ ოგ ად ოება, როდ ეს აც ამ საზოგადოების
ულ ობა. არც ერთ წევრს არ გაუ ჩნ დ ება აზრიც კი, რომ ჩა
ერიოს სას ამ ართლ ო ხელ ის უფლ ებაშ ი. ამ სამარ
ეს გარიგება არ გულისხმობს ადამიანის უფლებათა თლ ებრივი ნეტ არების დადგ ომ ამდ ე კი ნაფიცი
ევროპულ სასამართლოში საჩივრით მიმართვაზე მსაჯ ულ ების სას ამ ართლ ოს შეს ან ახ ად ხარჯ ების
უარს (რა თქმა უნდა, გამამტყუნებელი ვერდიქტის გაწ ევა არ უნდ ა იყოს მის ი გაუ ქმ ების მიზეზი.
101
ადვოკატთა საყურადღებოდ!
ყველა ადვოკატს შეუძლია ჟურნალში განათავსოს

სამეცნიერო ნაშრომი და მოსაზრებები. თქვენ მიერ
pr@gba.ge ელექტრონულ ფოსტაზე გამოგზავნი
ლი სამეცნიერო სტატია და მოსაზრება განიხილება
სარედაქციო კოლეგიის მიერ, არ რეცენზირდება,
და, კოლეგიის წევრთა უმრავლესობის თანხმობის
შემთხვევაში, გამოქვეყნდება ჟურნალ „ადვოკატის”
მომდევნო ნომერში.
გისურვებთ წარმატებებს!
კორექტორი:
ლელა ღვინიაშვილი
დიზაინი და დაკაბადონება:
თორნიკე ლორთქიფანიძე
ბეჭდვა:
შპს `სეზანი”
თბილისი
ძმები ზუბალაშვილების ქ. 36, ტელ: 2 22 46 54
ეთიკის კომისიის ცხელი ხაზი: ტელ: 2 200 262
სასწავლო ცენტრი: ტელ (+995 32) 2 98 78 78
ქუთაისი:
ნინოშვილის 8, ტელ: (0431) 247 247
თელავი:
ვარდოშვილის 15, ტელ: (0370) 272 015
ბათუმი
სარაჯიშვილის ქ. 22, ტელ: (422) 292 902
www.gba.ge

Advokati 2015 N1-2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Advokati 2015 N1-2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2015 weli

საქართველოს ადვოკატთა ასოციაცია მადლობას უხდის ევროკავშირის

ISSN – 1987-5 479

ჟურნალში გამოქვეყნებული მასალების ნაწილობრივი ან მთლიანი გამოყენება კომეციული

ადვოკატთა ასოციაციის საქმიანობა

სამართლის უზენაესობის და მართლმსაჯულების რეფორმების კომისიის საკანონმდებლო

ინტერვიუ ადვოკატთა ასოციაციის სამართლის უზენაესობის და მართლმსაჯულების

საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის ეთიკის კომისიის გადაწყვეტილება

ეთიკის კომისიის რეკომენდაცია ...................................................................................................................... 21

ადვოკატთა ასოციაციის სასწავლო ცენტრი

ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება, მოკლე მიმოხილვა...................... 38

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის N1/1/548 გადაწყვეტილება ........... 39

საექსპერტო შეფასება საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს

ადვოკატი ზურაბ მუხურაძე, „მოვალის უფლებრივი მდგომარეობა ვალდებულების

ადვოკატი ლაშა ცერცვაძე, დერივაციული სარჩელი – Derivative Lawsuit ..................................................... 69

ადვოკატი ლეილა არხოშაშვილი, შესაგებლის წარმოუდგენლობის გამო დაუსწრებელი

ადვოკატი ზურაბ თოდუა, ნაფიც მსაჯულთა სასამართლო –

კა­ტი ზუ­რაბ თო­დუ­ა, რო­მელ­მაც თით­ქ­მის 30 წლის წინ

წი­ნამ­დე­ბა­რე ნო­მერ­ში კვლავ წარ­მო­გიდ­გენთ ად­ვო­კა­

ად­ვო­კა­ტე­ბის მი­ერ ჟურ­ნალ­ში სა­მეც­ნი­ე­რო სტა­ტი­ე­ბი­ პა­ტი­ვის­ცე­მით

1) „საერთო სა­სა­მარ­თ­ლო­ე­ბის შე­სა­ხებ” სა­ქარ­ უმაღ­ლე­სი იური­დი­უ­ლი გა­ნათ­ლე­ბა, მო­სა­მარ­თ­ლედ

„1. უზე­ნა­ე­სი სა­სა­მარ­თ­ლოს მო­სა­მარ­თ­ლე­თა რა­ო­

„3. სა­ქარ­თ­ვე­ლოს უზე­ნა­ე­სი სა­სა­მარ­თ­ლოს უფ­ლე­

მუხ­ლი 15. უზე­ნა­ე­სი სა­სა­მარ­თ­ლოს სტრუქ­ტუ­რა შე­მო­თა­ვა­ზე­ბუ­ლი ცვლი­ლე­ბა:

შე­მო­თა­ვა­ზე­ბუ­ლი ცვლი­ლე­ბა: 5) „საერთო სა­სა­მარ­თ­ლო­ე­ბის შე­სა­ხებ” ორ­გა­

4. თუ უზე­ნა­ე­სი სა­სა­მარ­თ­ლოს კო­ლე­გი­ის ძი­რი­თად

6) „საერთო სა­სა­მარ­თ­ლო­ე­ბის შე­სა­ხებ” სა­ქარ­ „მუხლი 18. უზე­ნა­ე­სი სა­სა­მარ­თ­ლოს პლე­ნუ­მი

ე) „საერთო სა­სა­მარ­თ­ლო­ე­ბის შე­სა­ხებ” კა­ნო­ნის ...

„ბ) უზე­ნა­ე­სი სა­სა­მარ­თ­ლოს თავ­მ­ჯ­დო­მა­რის წარ­დ­ 8) „საერთო სა­სა­მარ­თ­ლო­ე­ბის შე­სა­ხებ” სა­ქარ­

შე­მო­თა­ვა­ზე­ბუ­ლი ცვლი­ლე­ბე­ბი: „4. პლე­ნუ­მი უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლია გა­ნი­ხი­ლოს სა­კითხი,

შე­მო­თა­ვა­ზე­ბუ­ლი ცვლი­ლე­ბე­ბი: შე­მო­თა­ვა­ზე­ბუ­ლი ცვლი­ლე­ბე­ბი:

ზ) „საერთო სა­სა­მარ­თ­ლო­ე­ბის შე­სა­ხებ” კა­ნო­ნის მე- ი) „საერთო სა­სა­მარ­თ­ლო­ე­ბის შე­სა­ხებ” კა­ნო­ნის

9) „საერთო სა­სა­მარ­თ­ლო­ე­ბის შე­სა­ხებ” სა­ქარ­

„5. პლე­ნუ­მი მო­იწ­ვე­ვა სა­ჭი­რო­ე­ბი­სა­მებრ, მაგ­რამ

„არ გვაქვს იმის ამბიცია,

ინტერვიუ საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის აღმასრულებელი საბჭოს

თქვე­ნი აზ­რით, დღეს რა პრობ­ლე­მ ე­ბ ია სა­ს ა­მ არ­

სა­სა­მარ­თ­ლ ოს დღეს და­მ ო­უ­კი­დ ებ­ლო­ბი­ს ა და სა­

სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ად­ვო­კატ­თა ასო­ცი­ა­ცი­ის

­საჩივრის ავტორი: კლიენტი

საპროცესო კოლეგია: მესამე დისციპლინური კოლეგია (წინა მოწვევის

შედეგი: დისციპლინური დევნის აღძვრა

სავარაუდო დარღვევა: სრული და ზუსტი ჩანაწერების წარმოების

გადაწყვეტილების გამოტანის თარიღი: 04.12.2013

განხილვის კოლეგია: მესამე დისციპლინური კოლეგია (ახალი მოწვევის

შედეგი: ადვოკატის მიმართ გამოყენებულია დისციპლინური სახდელი

გადაწყვეტილების გამოტანის თარიღი: 07.07.2014

სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ად­ვო­კატ­თა ასო­ცი­ა­ცი­ის ეთი­კის კო­მი­სი­ის

კომპანიის იურისტზე ადვოკატთა პროფესიული ეთიკის

ეთიკის კომისიის შემადგენლობა:

შეკითხვის კომისიაში შემოსვლის თარიღი: 29.11.2014

შე­კითხ­ვა: „ადვოკატთა შე­სა­ხებ” სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კა­ნო­ნის მე-2

მოქ­მე­დე­ბა ვრცელ­დე­ბა ად­ვო­კა­ტებ­ზე. ად­ვო­კა­ შე­სა­ხებ” სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კა­ნო­ნი­სა და ად­ვო­კატ­

ადვოკატთა ასოციაციის სასწავლო ცენტრის

ად­ვო­კატ­თა ასო­ცი­ა­ცი­ის სას­წავ­ლო ცენ­ტ­რ­მა შე­ი­მუ­შა­ • გან­გ­რ­ძო­ბა­დი იური­დი­უ­ლი გა­ნათ­ლე­ბის ფარ­გ­

• სა­სა­მარ­თ­ლო გა­დაწყ­ვე­ტი­ლე­ბე­ბის და­სა­ბუ­თე­ბის ად­ვო­კატ­თა საკ­ვა­ლი­ფი­კა­ციო გა­მოც­

• გა­დახ­დი­ი­სუ­უ­ნა­რო­ბის საქ­მის წარ­მო­ე­ბა. ად­ვო­კატ­თა ასო­ცი­ა­ცი­ის სას­წავ­ლო ცენ­ტ­რი ორ­გა­

ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­ბა­თა დაც­ვის ევ­რო­პუ­ლი

ფაქ­ტე­ბი 8. 1995 წლის 16 თე­ბერ­ვალს, კონ­ს­ტი­ტუ­ცი­უ­რი იურის­

“ვადუცის სა­სახ­ლე, 27 თე­ბერ­ვა­ლი, 1995 თქვე­ნი გან­ცხა­დე­ბა იმ დრო­ის­თ­ვის და მთავ­

და გან­მ­ცხა­დებ­ლის გა­მო­ხატ­ვის თა­ვი­სუფ­ლე­ბის ბელ­თან არ­სე­ბი­თად შე­ი­ცავ­და საყ­ვე­დურს მის მი­ერ

(ii) ზედ­სარ­თა­ვი სა­ხე­ლი “აუცილებელი”, მე­ მარ­თ­ლო შე­ნიშ­ნავს, რომ ის წარ­მო­ად­გენ­და

კატი ზურაბ თოდუა, რომელმაც თითქმის 30 წლის წინ

წინამდებარე ნომერში კვლავ წარმოგიდგენთ ადვოკა

ადვოკატების მიერ ჟურნალში სამეცნიერო სტატიები პატივისცემით

1) „საერთო სასამართლოების შესახებ” საქარ უმაღლესი იურიდიული განათლება, მოსამართლედ

„1. უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეთა რაო

„3. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს უფლე

მუხლი 15. უზენაესი სასამართლოს სტრუქტურა შემოთავაზებული ცვლილება:

შემოთავაზებული ცვლილება: 5) „საერთო სასამართლოების შესახებ” ორგა

4. თუ უზენაესი სასამართლოს კოლეგიის ძირითად

6) „საერთო სასამართლოების შესახებ” საქარ „მუხლი 18. უზენაესი სასამართლოს პლენუმი

ე) „საერთო სასამართლოების შესახებ” კანონის ...

„ბ) უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის წარდ 8) „საერთო სასამართლოების შესახებ” საქარ

შემოთავაზებული ცვლილებები: „4. პლენუმი უფლებამოსილია განიხილოს საკითხი,

შემოთავაზებული ცვლილებები: შემოთავაზებული ცვლილებები:

ზ) „საერთო სასამართლოების შესახებ” კანონის მე- ი) „საერთო სასამართლოების შესახებ” კანონის

9) „საერთო სასამართლოების შესახებ” საქარ

„5. პლენუმი მოიწვევა საჭიროებისამებრ, მაგრამ

თქვენი აზრით, დღეს რა პრობლემ ებ ია სას ამ არ

სასამართლ ოს დღეს დამ ოუკიდ ებლობის ა და სა

საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის

საჩივრის ავტორი: კლიენტი

საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის ეთიკის კომისიის

შეკითხვა: „ადვოკატთა შესახებ” საქართველოს კანონის მე-2

მოქმედება ვრცელდება ადვოკატებზე. ადვოკა შესახებ” საქართველოს კანონისა და ადვოკატ

ადვოკატთა ასოციაციის სასწავლო ცენტრმა შეიმუშა • განგრძობადი იურიდიული განათლების ფარგ

• სასამართლო გადაწყვეტილებების დასაბუთების ადვოკატთა საკვალიფიკაციო გამოც

• გადახდიისუუნარობის საქმის წარმოება. ადვოკატთა ასოციაციის სასწავლო ცენტრი ორგა

ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული

ფაქტები 8. 1995 წლის 16 თებერვალს, კონსტიტუციური იურის

“ვადუცის სასახლე, 27 თებერვალი, 1995 თქვენი განცხადება იმ დროისთვის და მთავ

და განმცხადებლის გამოხატვის თავისუფლების ბელთან არსებითად შეიცავდა საყვედურს მის მიერ

(ii) ზედსართავი სახელი “აუცილებელი”, მე მართლო შენიშნავს, რომ ის წარმოადგენდა

ადამიანის უფლებათა ევროპული

ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული სასამართ ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ

რამდენიმე წლის შემდეგ, როდესაც ბატონ ვილეს ად

I. აღწერილობითი ნაწილი საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3

ანიჭებს თავისუფლებას, ორ არაპირდაპირ მტკიცე ჩენის გამოტანისას არ უნდა იღებდეს მხედველობაში

სებობს სისხლის სამართლის პროცესის თითოეული სისხლის სამართლის პროცესით გათვალისწინებული

14. 2013 წლის 14 ივ ნ ისს სსსკ-ის 76-ე მუხ ლ ის 16.ზემოაღნიშნულიდანგამომდინარე,„საკონსტიტუციო

შეერაცხოს დანაშაული მანამ, სანამ მტკიცებულებე სუფლების სასარგებლოდ. მტკიცებულებების ამგვა

ლისწინებული მკაფიო წესისა და სათანადო კონსტი III. სარეზოლუციო ნაწილი

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო

(სისხლის სამართლის პროცესში მტკიცებულებად

ვალდებულების შესრულების ხელისშემშლელი გა

შესავალი ამდენად, აუცილებელია ზუსტად განისაზღვროს

საკითხის მნიშვნელობიდან გამომდინარე, მის რე წესრიგის ფუძემდებლური დანაწესია, რომელიც

1. ვალდებულების შესრულებისათვის სამოქალაქო სამართლის და საერთო სამართლის

ნება, როგორებიცაა `ხელშეკრულებათა გაყინვა~, მოქალაქო კოდექსი ასეთ რამეს არ ითვალისწინებს.

2. პასუხისმგებლობის გამორიცხვისთ ლი, რომლებიც მოვალის პასუხისმგებლობას გამო

შესაძლებელია მოვალისთვის ვალდებულების შეს ლად. ასეთი გარემოების წინასწარ გათვალისწინე

3. ვალდებულების შესრულების შეუძ

ხელისშემშლელი გარემოებების დროს პასუხისმ შესრულებაზე. ასეთი მიდგომა გამართლებულია,

ნებისმიერ შემთხვევაში, მოვალეს არ შეუძლია და ვალდებულების შესრულების გართულებისას, შეც

განხორციელებაზეა დამოკიდებული მოვალის სუ გამორიცხავს და, მეორეც, ყველა შემთხვევაში

აქციონერები, როგორც წესი, არ არიან უფლებამოსილნი,

დირექტორები წარმოადგენენ კომპანიის ინტერე

1. ზოგადი მიმოხილვა • მან წერილობით მოითხოვა კომპანიისგან ასეთი

უადგილოა ასეთ შემთხვევებში. ზემოაღნიშნულიდან ვინაიდან „მეწარმეთა შესახებ” კანონი დეტალურად

და სხვაგვარი შეხედულებანი, რომლებიც შემდგომში • თუკი დირექტორი არ მოქმედებდა დადგენილი, სა

დასახელებული გადაწყვეტილება საინტერესოა იმ შესაბამისად, უმცირესობაში მყოფმა აქციონერ

უმცირეოსობაში მყოფი აქციონერების დაცვის მიზ ხორციელდება (Compensatory Damages) და მიიჩ

გარდა დერივაციული სარჩელისა, ამერიკული კანონ

რომელსაც ეწოდება „ევროპის მოსამართლეები და

მაგრამ, მიუხედავად მათი ამ შეშფოთებისა, ჩვენ

საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით, მოპა

ზოგიერთი კატეგორიის საქმეზე განსაკუთრებული მიზანშეწონილია, საქართველოს სამოქალაქო საპ

უამრავი დაუსწრებელი გადაწყვეტილება არსე მოპასუხემ (მოწინააღმდეგე მხარემ) ბრალეულად

1919 წელს საქართველ ოს დამ ოუკ იდ ებ ელმა მთავ

საბჭოთ ა ოკუპ აც იი ს პირობებშ ი, საქართველ ოში

ყველა ადვოკატს შეუძლია ჟურნალში განათავსოს