AA

T TURK K0L T0R, DiL VE A

T Ri H YUKSEK KURUMU
T U R K T AR i H K U R U M U YAYI N LARI
III . Dizi - Say1 25"

SELAN1K1 MUSTAFA EFENDI

TARiH-i SELANiKI
(1003-1008/1595-1600)

II

2. Bask1

Haz1 rlayan
Prof. Dr. MEHMET IP$1RLI

OSMANLI DEVLETl'NIN

TURK TARiH KURUMU BASIMEVi - ANKARA

1999
Birinci Bask1: istanbul, 1989
 ic;;iNDEKiLER

MEfNiN FiHRiS T i ................................................................................... LXlll-XC

MEfiN ....................................................................................................... 433-864
Ill. Mehmed Devri Olaylan (1003-1008/1595-1600) ..................... 433-864
NUSHA FARKLARI ................................................................................. 865-916
T ARiH-i SELANiKI'DE KULLANILAN T ORK<;:E ARKAiK
KELiMELER . .
................................ ............ .................................... 917-918
iNDEKS .
............... ..................................................................................... 919-984

RaportOr: Prof, Dr. Yusuf HALACoGLU

ISBN 975-16-0893-7 Tk.

ISBN 975-16-1117-2

j_
 METNiN FiHRiSTi

ITT. Mehmed D evri Ofayl ar1 (1003-1008/1595-1600)

-Padi§ah-1 cedid Sultiin Mehillled Han'm Magmsa'dan dort ·giinde

A:s1tane-i serir-i saltanata teyrifleridlir 433. -Erkan-1 devlet U. sa'a­
det, vtlzera-i izam vu ulema-i kiram •bey'at il}lin Divan-1 aliye geldli.k­
leridiJT 434. -Padi§ah-1 magfurun na'§1 c;rkup cena:re namaz1 lklhn­
dug1dur 435. -�ehzadelerlin tabutlar:t. mli.zeyyen olup c;1kdug1 ve
namazlari k1lmup medfenlerine gOtlirlildli.gidfu' 435. �Padi§il:h-1 mag­
furun tevabi'i Eski Saray'a nakl olunduklaridur 436. -Ual a Mehmed
Pa§ a hazretleri vezir olmak ferman olundug1dur 437. -Has1ar bu­
yuruldug1dur 437. - Oteden gelen Kapu Agas1 Kila:rc1•ba§1 oldu­
g1dur 437. -c;'!1kan K•Iarc1-ba§l Beglwbegi oldugldur 437. -Mir­
ahur Nuh Aga ref' buyuru1dutJdur 437. -Merhilm Ferhad Pa§a
og.Jma Magnisa Sancag1 ferman olundugrdur 437. -Kapudan11ik
Hali! P a§a hazretlerine buyuruldug1dur 438. -Kapu kalkma umu­
men in'am-1 �eheil§ahi c;1kdupdur 438. Yedi•ku:He'de habs olan Delli
Ibrahim Pa§a siyaset buyuruldugrour 439. -P3idi§B,h - 1 magff!r ze­
m anmda kalan duyiln edas1yc;iin ·be§ yliz ak<;a ve guru§ <;1kdug1dur
440. -Sa'adetlti Padi§ah-1 alem-penah hazretleri evveil cum'a na­
mazma c;1kdug1dur 440. - Hli dd am- 1 zevi'l-ihtiram Harem-i muhte­
remde kanun-1 k adim Uzre mer atib-i wliyye Me c;tkduklandur 440.
-CUceler ve dilsizler zeva"Ld-i ru2lgar ne denlli varise ta§l'a c;1kduk­
lar1dur 441. -Kad1asker Efendilerin azli ve n'1Sb1dur 442. -Deif­
terdar Efendileriin azli ve nazb1dur 442. -Culus-1 ·saJlban:ait-1 'hlima­
yiln be§aretiy<;Un etrfuf u eknaf-1 mem Mik-i selatine ve hlikkam-1
memlekete ahkam gitdligidlir 442. -Sefwde olan Kwpu•hll;lkmun
in'fumari serdar hazretlerine giinderilmek buyuruldutJdur 443.
-Erbab-1 hu'lriika dluyiln virildligidlir 443. -Muhkem fuirtuna o1up
gem1Ier i!flemeylip, !stanbul'da k aht u, ga;la belirdligidiir 444. -Pa­
di§ah-'.l alem"Pffilah hazretleri cum'a namazina c;1ianaga nliyyet it­
mi§'ken fer3igat olundug1dur 444. -Cevr-i devr-i ruzgar-1 na-saz­
kardur 445. -HiJrayet 445. Erkan-1 devlet kanf!n-1 kadim-i Osmani
Uzre hll"at-1 2lemistani geydiikleridilT 446. -Vali-yi vilayet-i �ark
�ah Abbas'dan Mc;i ve name •geldligidlir 446. -LaJla M ehmed Pa§a
h!!IJ2ll'etleri Kasr-1 aliye vwrduklax1dur 447. Beglerbegilik v>irildiigi-
LX!V MEHMET IP$1RLI
diir 447. -Mahrits·a-i MIST Kaid1hg1 viriMiigidlir 447. Mahrii sa-i
M1sr Kaid1hgi V'irildilgidiir 447. Mahrusa-4 Ha;leb mwhgi V'irildiigi­
diiT 447. -Havass-1 Kostantiniyye Krudrhg1 V'iriidligidiir 447. -Ve­
zaret-i uzma ile serdarhk ve sipehsalarhk ve m\ihr-i izzet Ferhad
Pa§a hazretlerine ferman olundug1dur 448. -Sa'adetlii Padi§ah-1
geTdun•bestat cum'!a namazma <;ikduklar1dur 449. -Siyavu§ Pai,a
hazretleri I�a51'-1 B:liye istendiigidlir 449. -Serdar-1 asakir-i man­
si'lrede olan kapumlar gelilp haberler getlirdiiigidiir 4 49 . -Teitimme-li
k1ssadur ve Gii.Zi Oimy Han ibas1ldugidur 450. �Ef.lak \istiine s!'ll'�
dar olup giden Mar'a§ BegleJ:1begisi Mustafa Pll§a'nim. !!lndug1 he;be­
ridiir 451. -Tuna ya!1'la.r1 muhafazas1na S emban·b a.§1 mliceddooen
Yeni<:erller •1!emu'accelen gitmek fennan O\lundugidur 451. �er­
darhk ile ·giden s8Jbika 98.VU§ B:a§1 Mustafa Aga ahvaiidiir 452.
-'MiihimmM-1 sefer-4 htlmayi'ln i'liin Istalbl-1 Amireye tavar teda­
· avdet iden sefer1il J?tpll.hller culi'ls-1 hiimayi'ln in'amlarni aldukda:n
riiki fermin alunup, hazine <;ikdugidur 453. -Nuh Pa§Q ve Tat Ali
P� Divan'a. geliip el opdti.kleridiir 454. �a.'ooetlii Pad!i§ah-1 ger­
di'ln-va:kaT hazretleri cum"a. namazma Su:1t8Jn Bayezid Han Cami'ine
<;1kdugidur 454. -Kapuc1•ba§1 Veli ·azl buyuru!dugidur 454. -Mer.
hi'lm Ferhad ogh tekrar �ahinci-ba§il1k ka:bi'll itdiigidiir 454. -Gu­
rruba-i yemin .Agas1 ibruh� ile 1gi derken ruzl Cllundugidur 455. -BOltik­
kethiidabgi tebeddiilatidur 455. -Sa'Metlii Padd§ah hazretleri tiir­
beler oJiyarebine gikup aya:k-dtvant oldugidur 455. -<Miifti�yi zeman
hazreit;ler.ine tera:kki olundug!lduT 456. -Lam Ali Efendi tekTar
re'!s oldug1dur 456. -Murhiim Riamazan Pa§a intiikli!idiir 456.
-Merhi'lm ve magfi'lrun !eh Sultan Murad Han'un klrkl ta.roam
ol up , tiivbe-i §erif binas1na mtiba§eret olundugidur 457. . --SeferlU
gipahiler culi'ls-D hiimayi'ln in'anun reca �tdtiikleridiir 4!Sl. -Ve:D.r
Hasan Pa§a hazretlerine Ri'lmili Beglwbegiligi tekrillr iba'yin 'buyu­
ruldugidur 457. -Vi din mukabelesinde l!iiiff8Jr-1 hB.ksar itabur ile
Qturdugidur 458 .. -Hasb1hal-i ruzgar-1 na-<S!Wkar ve §ikayet ez-hilk­
kam-1 tam 'karan.r dewan 458. -Gtircistan Beglevbegi Ali B:eg'm
ba11lar ve 'burun kuJ.aJdar g(inderdiigidiir 459. -Beglerbeg,iler
ve
tebdH oldugEdur 460. -Sel'd3.r-1 rui hazretleri ,ota.kl.arJ ve toplar
ba§ra !l�dug1dur. -KrbrlS Beglerbegi ve Defterdin geliip el opdiiik­
lerJdiir 460. -M1sr Begle?'begiligi virildilgidiir 460. Merhi'lm Def­
terdar-1 sab1k intdltalidilr 461. -Beglel'begiler .tebdilddil:r 461. Si­
listre Begi dii§men Me alan memleket ahvalin mldiirdiigidilT 461.
-Valide Su ltan hazretlerine uli'lfe ve sll.liy ane lbuyuruldugidur 462.
-Vezir-i mil§ir Clga:la->!:ade Sinan Pai;a'ya. nagiehani azl haberi vi-
TARIH-1 SELANIK! LXV
rildiigidtir 462. -Yeni<;eri Ag·as1 Yemi§ct Hasan Aga azl oldugidur
463. -Cema'at-1 Gurruba-4 yesar Agahgi virildiigidiiT 463. -Misr'
dan ref' buyurrlan Hafiz Ahmed Pa!}a V'ilayet-i Yemen'e •gitmek re'y
olundug1dur 463. -8aMb-i hal!l ii ·akd huzi'l'l"lllda vMri' olaili treda­
riike mfrte'allrlt keliniat nakl oiundugidur 464. -SHahdar-ba§1hg1
ve Cebeci•ba§Il1gi .tecdtd buyuruldugidu:r 465. -Srubika azl ibuyu­
ruJ.an Milderris Zeynt Efendi'ye hazret-i Padi§ah-t 8.lem•penah Da­
riilhadis ta'ytn :buyuruldug1dur 465. -Kadrhk!Wr ve Medreseler tev­
cili 'buyuruldug1dur 466. -Azl 1buy:ur1lup seferden avdet iden Sinan
Pa�a hal'lretleri lstanbul'a girmeyiip Mrul!garn'ya gitmek ibuyurul­
dug1dur 466. -Ferman-1 ali-§an He erkoo-1 i;1a'adet ve a'yan-1 sal­
ta:nat Sadr1a'za:m Ferhad l'a:§a hazretleri evinde me§Veret il}iln
cem''iyyet·i a.zim itrlilklerd.dilr 467. �efer•i zafer-rehberden ik1§laya
sonra uli'lfelel'in dahi umi'lm iizre hilci'lm idiip �h� r eylediikleri
kilstalrhg1 beyan Mer 468. -Hilcum eylediikileri sebeb He Hll.Zine-i
Am1re'den <;1kan uli'lfelen tevzi' olundugidiur 4 72.. -Sirum Pa§a
<;iftJ!iginde
iturmayup Mialgara'ya gitdiigidil:r 473. �·amet-4 ·gav­
ga iftiraya . sebeb olup, azl ibuyuirulan Cigaia-zade Si:nan Pa§a ve
Siyavu§ Pa§a hazretlel\i ta§ra giltmek ibuyuruldugidur 473. -Sad­
rra.'zam ve SeJ:ldaT-1 ekrem Ferhad P� §evket ii ha§met ile sefer-l.
!'lafer-rehbere l)ikup gitdiigidiiT 474. -lbrahim Pll.§a hazretleri
bag<;ede Vfutide-4 Padi§ah-1 sa'adet-destgll.h hal'lretlerini selMiin He
§ek-buk ziyafehlne d:a'vet idiip, Padi§ah-1 cihan penll.h haZl'etleri
dahi vamp, te/irir •buyurduklrur1dur 474. -Van Beglevbegiligi viril­
dii@dilr 475. -Bud un Beglerbegiligi vivi'ldilgidiir 475. -Seroar
Ferhad Pa§a hazretleri ordu-y1 hiimayi'ln He vilayet"i Eflak seferd.ne
gi}<;iip gitdiigidiir 475. -Ni§anc1 Hamza Beg 'bi·hasebi':z->i:at ve'l-is•
tihkak tugra-i §erif Mdmetin Anatol! Beglevbegiligi tarikiyle otmek
arz olunup ferman olundug1dur 476. -Gii.Zi Giray Han hazretleri­
niin vazera-1i izam hazretleTine mufassai mektfub-1 §erif'lera geldii­
gidiir 476. -Tebriz Beglel'begi!Ogi wrildiigidiir 477. -K1br1s Beg­
levbegiligi virildilgidiir 477. -Kara Beglevbegiligi virildiigidiir
477. -C1g·ai·a-zooe Sinan P.a�a hazretleri yine mesned-i vezarete
gelmek 1buyuiruldugEdur 477. -i;?ikayet-4 ez-TU2lgar-1 peri§an-etvar
478. -Tezkireci•zade Mahmud Efendi Begl@begi oldu�dur 479.
-Tekrar menas1b-1 miinasib V'iri'ldiigidiir 479. -Sex-dilT Ferhad
Pai,a hazretleri yanmda asker cem'iyyetin ·gormege gidenler geliip
a.z kimse var didiikleri ve kiiffarun her taI'afda kil'lli cem'iyyeti ol-
LXV! MEHMET IP�IRLl
dugm llildfuidiikleridiiT 480. -Tebriz'e giden HMan Pa§a hazret­
lerine vezareit hiikmi giinderiliip muhafaza sipari§ ohmdugJ.dur 480.
-Tuna yahlar1 sakinleri feryildc1lar geliip Asitane-i sa'ildete ah­
valleriin bHdiirdlikleridiir 481. - Yenigeri Agias1 sefer-d zafer-reh­
bere g1kmak ve Donanma-y1 Hlimayftn Karailen'iz'e ve Akdeniz'e
gikmak vacibdiir diin±ldiigidiir 483. -A1da...i diniin inremal1ke akm
eylediigi ve Yenigeri bulunmayup Sekban•ba§l azl oldug1dur 483.
-Yen!igeri Agas1 g;tmek mukarrer buyurulm1§ iken tug iniip fera­
gat olundug1 bid'atdlir 484. -Miiftilenam hazretleri sefer umurma
miite'al hk me§verete cenab-1 �hen§ahi'ye varoug1dur 484. -!ge­
riiden Clice Oa'fer Aga ffi§ra ·b1ragr!d ugrdur 485. -Derya muhafa­
"asma Amavud Memi Pa§a <;1kup glitdligidiiT 485. -Karadelliz'e
giden donanmadan �a'boo Pa§a ha1berleridliil' 485. Sultan Murad
Han-1 ma.gfi\r tiinbesi masarifi miitevelli Hoca Ferruh'•a 1smarlan­
dug1dur 485. -S�latin-d izam tevliyetleri viri1diigidiir 486. -Kaz,
yumu'!'tas1 Defterdard'all akg·a tahsil olundugidur 486. -Yeni<;eri
Agas1 Ahmed Aga ,azl olunup, Yemi1>ci Has·an Aga tekrar Aga. oldu­
g1dur 486. -Yen:igeri AgaI1gmdan <;lkan Ahmed Aga'y a Bosna
Beglel'gegiligi virildiigidiir 487. -'11a!;!I'a J;nkan ciiee ha d!mlar !s­
tanbu1'da turmasun buyuruldugJ.dur 487. -Tekrar Sin.an Pa§a haz­
retleri sadr-1 i:zzeN geliip Ferhad ;f\3.§a azl buyuru1dugJ.dur 487. -Ri\­
mi'li muhasebe.,iliginden mukata'amhk viri1diigidiir 490. -Saray-1
Am:ire1<le bina a<;11up sa'll.detlii Padi§ll.h-1 alem-penah hazretleri Da­
riissa'ade tle Dskiidar ba�ne giitdiigidiiT 490. -Sa'll.detiii Pa­
di§ah-1 Mem-penll.h •haHede'Ha'hu hHB.fetehi\- Sadr'.la'l'lrum h!azretle­
rilni kasr-1 aliye istediil<foridiir 490. -Kapucrlar Kethiid8.s1 Ahmed
Aga ve ll.har kapucilar He Se!'dar-1 sab1k Ferhrud Pa§a iisti ne salm­
dugrdur 491. -Ferhad Pa§a tevabi'i Yedi•ktrlle'de hwbs buyuruldu­
g1dur 492. -Ferhad Pa§a eylediigi tebeddii!8.t tagyir buyurulduit­
dur 492. -S erdar-1 a sakir-i mansure Sinan Pa§a alem-i alem-8.ra-y1
Rasi\luHah'1 a'lilm-1 !slilm onlince a<;up <;1ikdugJ.dur 493. -S8:b1ka
Def:terdll.r olan Emir Efendi tekrar Ded'terdar oldiig1dur 494. -Ana­
tol! Kad1askerHgi Miifti Efendi ffiar1111d�1 Bostan-l'Jade Efendi'ye
buyuruldugldur 494. -Vezir ve Ri\miti Begle!'begisi. Hasan Pa§a
haz!'etleri V<idin tisitine .gelen kliffan §:iikest 'itdugUdiir 494. -Villl.­
yet"i Budun muhB.fazasmda olan asakir-d mansureden haiberl& ge­
liip, kliffll.r-1 mela 'in Estwgon Ustine geldi didiikleridiir 495. -'Mu­
ka<ddema Biilii:k"haJln serhllJdler nmhat-a,,asma ta'yin buyurulm1§ken
Sinan Pa§a hazretleriyle Eflak seferine gelesiz dinildtigidiir 496.
TARIH-l SELAN I Ki LXV!l
-Kapucrlar Kethiid8.s1 vardug1 mas:lrura.ta zafer miiyesser olmadu­
grdur 496. -Evkiif-1 selatin miitevellileri tebeddii!8.t1dur 497. -Ki­
tabetler virHdiigMiir 497. -D1§ Hazine Katibi Mevci\d8.ti intitkalidtir
497. -Pfildi§ah-1 alem-penll.h hazretleri geliip eribfilb-1 menastb el
opdlikleridiir 497. -Defterdll.rhik virildiigidiir 498. �am Kad!hit
v>irildligidiir 498. -B eglel'begi'ler tebeddiilati<dur 498. -Serdar Fer­
had Pa§a hazretleri iistine varup Kapuc1lar Kethiidas1 mUhr-d §erifi
alup gekliigidliir 498. -Seroar Sinan P.a§a h�retleri askeriin ikat­
tMlerinden Ferhad Pa§a'ya yerti§iin ta'!ltib eyfon diyli buyurdugJ.dur
499. -'l'etimm<ri klssadur 500. --Sa§�ed'rbe!'dfilr Emir Efendi Ser­
dll.r Sinan Pa§a yanma Eflak sed'erine gitd\igidiir 500. -Hal'Jret-d
Padi§ah-1 Mem-penah Dskiid ar .baggesmden arz odwima gel dtigi­
diir ·500. �Hasm elinden •ba§ kurtarup •gelen peri§an-1 ruzgar Fer·
had Pa§a'nun ahval-i p.iir-melalidiir 501. -Ha.c1lar bayranudur,
mub8.rek ola 502. -Bursa Kadlrhg1 virlldid igi tir 502. -Ri\mili Kad1-
askerligi ve Anatoh Kadrn:Skerligi ve !stanlbul KadrhgJ. viri<ldiigidiir
502. -Serh add-d , vilayet-i Budun'dan a.sB:ki:r-i mansi\re •ahvali geldii­
gidiir 502. -Se:rd:B.r-1 a'"am Sinan P.a§a Efl· ilik vhlayetine asakir-i
mansure ile giegdiigidlir 503. -H azret-d Pad!i§ah-1 gerdi'tn-vakiiT
Dskiidar baggesinden Arz-odasma geldiigidiir 503. -Ruzgar-1 garl­
dar-1 na-hemvardan 11ikayetdiir 504. -Diyar-1 MISl'iyye'den gelen
mahzen..i 8.m:ire-i ah§l!Jb bJaJberidiir 505. -Bi-tarlk1'l-8.riye B urhe.n
Efend:i Ba§-def,terdfurhk i'le Divan-1 8.liye ·geldiigidiir 505. -AM>a­
ba-zade tekrfilr mukata"ac1lnkdan kalkd1itd'nr' 505. -SerdAr-1 a'zam
Sin·an Pa§a hal'lretleri serh:add-d mansi'tre ahvalin •bildiriip hazine is­
tedigidiir 505. -�-ii muharremi ill•haram sene 1004. Serdll.r-1
a'zam Sinan Pa§a hazl'etleri'll'in. villayet..Q Eflll.k'dia eyledi.ikleri ceng
ii peygiiT hruberleridiir 507. -Efla'k vilayetine Begloobegi ta'yin olu­
nan Sat1rc1 Mehmed Pa§a'ya vezir elkabiyle hiikm-i §er!f ya:z1ldu­
g1dur 508. -Kara deniz'e Donanma-y1 Hiimayi'tn ile giden �'ban
Pa§a Trab!US§iim Begle11begisi oldu itdur 508. -Rilmhli Beglerbegi­
si Vezir Hasan l"a§'a ha:zrebleri ikal'a-d Vkliin iistiinde itdiigi muha­
rebe ve aldug1 kefereyi Asitane-i sia'adete gi:inderdligidtir 509. -Feir­
man-1 §mf ile 8.mme-d Mem Ok-meydan1 sa.hrasma miinacata �lk­
dukl!andur 509. -Muhasara olunan iklal'a-li EstOl'gon'dan gelen mu­
vahhi� haberlerdiir 510. -Hasblhal.-d devran-1 na-payidar 511.
-Beglerbegilere siyaset igiin gavu§�ar He a.hkam gi<bdugid'iir 511.
-Padi11il:h-1 alem-penah hazretleri serhadlere muh8.fl!l.l'Ja i<;Un asker
ve hazine ferman eylediigidiir 511. -Asitane-i sa'adete gelecek Ve-
LXVJU MEHMET 1P$1RLI TARIH-1 SELANiKi LXIX

zir Ca!fer P<l§a hazretleri stir' rut �le yiiriisiin buyuruldug1dur 512.
Jeri Eflak vilayetin itarac itdlirdiikde ma'al u netice has1l ohnayup
-Kezil:lik Ahmed Pa:>a diaihi isbi'chl ile gelaiin ibuyuruldull'idur 512.
avdet eyledi.igi ve hod-re'yliikleri 'h11;beri geldiig.idiir 538. -.Anlatob
'

-Ulema-d d:z8.m tariklannc a adet li kiiniln iizre nev:bet-i miiiaze-

Muhasebeciugl virildug.idlir 535. -Serdarbk i:le V'ilayet-d Bosna mu­
met vWiikleridtir 513. - Hooa Efendi hazretleri i:zz-i huzftr-1 Pa"
hafa2lasma giden Vezir-i mii§ir H8.f1z Ahmed Pa!ia hazretleri i;1kdu­
di§ahlye iste:ndiigidlir 513. -Zelzele v:Wki' oldull'idur 513. -EdB. vii
g1dur 535. -Seroar Memi Pa:(l!a Dona.nma-y1 Hlim8.yftn ile lima.na
tesltm olurum duyftn-1 miri tekra r tefti§ olumnak buyuruldull'idm:·
geliip dahil oldug.dur 535. -Sa'adetlii Padi!la.h-1 filem-penfill haz­
514. -§ahname ci Lokman ref' ibuyurulup, §8.hn8meci1i:k Ta.':liiki-zade
retleri ibu def 'a dahi Haz!:ne-d Enderun'dan sefer mii:hUn.m!\tmia. al­
Mehmed Efendi'ye ferman olunduiJ.dur 515. --Serdar-1 ela-em Sirum
tun -:;ik ardu:klar1dur 536. -Gtircistan hakimlerinden Dadyan'm Di­
Pa§a hiazretlerinden haber geldugidiii.r 515. -Ve bir def'ia. d:ahi Ha­
vii.n-1 mu'allaya kaniln tizre culus pi§kesi ,ge1diig.id\lr 536. -Serdar
zine-i Enderun'dan alt un <;lkup Kapuc1•ba§1 Veli Aga iie serhadda
Sina.n Pa § a hazretlerinlin EfJa,k v1iayetinde bi-h1redlik He vaki' olan
gi:inderiJdiigidii:r 516. -Budun Defterdan Ma:nsur Qelebi saJ.b u si­
peri§funl!klrur ha:beridiir 536. -Swdr1a'= Sinan Pa§a ·azl ibuyuru­
yaset olundutidur 516. -KUffB.r-1 hA,ksar Estorgon ka:l'ia.sm dogup_
lup Lafa Mehmed B�a ha.:1lI"eltlerine miihr-d izzet gonderiliip sad­
vere ile aldull'i haber i :geldugidiir 517. -lki Vezlr-d kar-agah kasr-1
l:"l'a'zam oldug1dur 537. -Merhftm Fetrhad Paga tevwbi'i azad o!du­
aliye izz-i huzftr-1 PRdi§ahlye taleb buyuruldugidur 523. -MahrO.­
gtdur 538. -Sinan Pa§a hazretlerinii.n .azl ile hhl-i piir-melalidiir
sa-i M1Sr kadtl1g1 ve H�elb-d §eih:ba kad1hg1 vmidigidlir 523. -Vezir-ii
538. -Smlri:a'zam Lala M ehmed .Pa!}a hazret.leri mizacmda. kiillf
kardan ve :>eca'at-§'i'ar C1g ala-z ade serdwhk i!e serh a dde :gOnderi:l­
ftitur olm a gm ikimd:i divam lrema•kan tbralrlm Pa§a 'hazretlerine
mek ferman olundugldur 524. -Yeni<;eri ta'ifesi Padd§Rh-1 filem­
sipari§ buyurulduiJ.dur 539. -B!ll§"def:ter darhk Mahmud Efendi'ye
penah h!m'etleri i:le sefere i;lkaruz ve iila kogmd1 olmazuz diyii ahd
v:e Ana.to ll Defterd8.rhg1 §eans Efendi'ye ibuyuruldugidur 539.
eylediiklerid1ir 524. -li;-ilde kiiffA,r-1 'h8.ksar �ileri memleket ba­
-Sa' adetlii Padi§fill-1 cem-cah hazretleri dariiilsa'Me ile Saray-1
sup nehb ii 'garert itdiiklertidtir 524. -Halk cum'a namazm kllup
Atik'den Saray-1 Amire'ye geldiikler1dlir 539. -Serhadd•i mansftre
zu'amasmdan Bahad1r ve §ec a'a1;-§i!ar kimesne iarzlar ·get;iiriip er ­
v:a'z nas-1-hat dhtleI'ken nfugehii.ni .guJgule ve fitine ey!ediikleridiir 525
-Padi§ah-1 gerdiln•bestat hazretleri V-skii.dar 'bag<;esinden Eski Sa­
kan-1 sa'adete d:ilirii.ne soyledtigidtir 539 . ......Oazi Gir a y Han h=et­
ray'a go<;diigidlir 525. -Ni11anc1 Pa§a erkii.n-1 sa'fudeti a.It ziy8.fet
leri Leh Kwa11 kefaleti i l e iislub-1 swb1k tizre viiayet-d Bogdan voy­
·

idi.ip di.igiin eyledi.ig1dilr 525. -Vilayet-d §irvan'dan Vezir Ca'fer

vodallil'm Ermene'ye al 1-virdiigidii:r MO. -Ref' ibuyurulan Sina.n
Pa§a hazretleri g eld'Ugid ilr 526. -Di yar-1 M1sriyye'den Vezir H8.fiz
Pa:>a hazretleri §am-1 dariise s iamda mtiteikii'id olup, Gelilbolu'dw
'

Ahmed Pa§a ·geldi.igidiir 526. -Vezlr ve Serdar C1grua-;zll.de Sinan

P,�a'.yia. in' am ve ata ya-y1 Padi.§8.hi oldug1dur 526. -Vezir-i miigir-i
ba-tedbir ti rft§en-mmir lbra:hlm Ba§a ha,zretleri nagehruni Yeni:<;eri
Agas1 evine vardug1dur 527. -Vezirla'zam Ferhaid Pag a ha;kkmda
mektub geliip keyd ti mekrleri karger olup, Y'edi-Jml:le'de oobs ibu­
yurup evleri mi.ihiirlendugidiir 528. -Vezir.J. mli§ir Ca'fer Paga llaz­
retlerinlin Divan-1 aliye ge 1dti g1diir 529. -Veziria'2lam Fe!'haid Pa­
§a'nm af'tab-1 omrf gurftb itdtigidtir 529. - Sa'adetlli PB.digah haz­
ret leri Eski Saray'dan cum'a namazma erklln-1 sa'Rdetle gl'kaug1-
dur 531. -Ayaaofya-i Kebir'de Va'iz Mev!Ana Muhyiddin Efelllldi
Saray-1 Atik'de V'a'z eyledugidiir 531. -Venec!Uk keferesinii:n cuifts-1
hiimayftn i«lin Asiltane ye pi§ ke§ ve hadayam geldtig.idiir 532. -Ve­
gitslin bu yuruldug1du r 541. -Merhftm Lala Mehmed Pa:>a sadr-1
vezaretde mu'ammer olmayup, civ:ar-1 ma,gf1retie mtikalidiir 541.
-Ve s a 'adetlii Padi§ah-1 din-penRh hazretleri 11rama2J<Ian i;Ikup ka ­
puc1lar kethtidas1 He mtihr-i izzeti yi ne Sinlan Paga h!m'etlerine
g0nderdiikleridlir 543. -Tetimme-i k1ssadur 544. -Sadna'z �
Sinan Pa!fa hazret leri Divrun-i aliye geld1igi ve ba:lnyye Hazine-1
Amire geldtigidiir 544. -Sa'adetm Pfudi§8.h ta§radan 21iy8.rete gel­
diikleridii:r 544. ......Olizide Kafir kaQup tlz ele 'geldtigidiii.r 545. -Sa­
b1ka Mlsr Beglerbegisi ve M1sr Defte:rdir1 v:efwt ey leyii p Defterdfur­
hk virildiigidiir 545. -Merhum Hayali"zade Omer Efend'i imha­
lidtir 545. -S ab1ka Cebeci•ba!}l Hain Aga og1'anlrur1 §ena'atde ·bulu­
nup siyaset olunduklar1dur 546. -Serdar-1 ekrem Sinan P<l§a haz­ _

zir.i diiir Had!m Ca'fer Pa§a hruiret.leri ni<;e giin OO§rada aram
retleriniin sefer muhasebesi paye-i serir-1 sa1tanata okund ugidur
idi.ip kalkup serhadde gi.tdiigidiir 532. -Serd8.r Sina.n Pa§a hazret-
546. -Trubib Bakkai.om.<leintiikalidiir 547. -§ah•zade ferzend-i Acem
LXX MEHMET iP�iRLl
Mirza Haydar veffutidur 547. -SadTl!a'llam Sina.n �a ulemil.-i din
ve me§ayih 'i giizini get:iWdiip, Pam§ah-1 alem-penfill h�tleriniin
sefere gitmesini me§veret eyledtikl€0:'i!dtlr 548. -Bu def'a dahi sa'a­
detlii Pfudi§ah-1 din"penah hazretleri hazi:n�i Elnderunda.n yedi yiiz
elli bin •a1tun <;1kard'ug1dur 549. -Selil.tin-i maz1ye evkiifmuh her
birine viizera -i izamda.n biri nfuzt!I" olup, tefti§ eylemek buyuru!du­
g1dur 549.. -Seferlerde BOliik-halkmun ulftfeleri miikel"!rer <;1kdug1
tefti§ buyuruldugidur 549. -BR§-def.Wrdar ola.n ef endiler begler­
begit>k pay esiyle miiteka
· 'id buyu!l"lllduklar1d'ur 550. -Vezir-i rO.­
§<lll-zami<r Cel'I'.ih Mehmed Pa§a h azretlerine ciiml e nlizl ve i1ahire
sefer-i hiimayi'ln sipari§ huyuruldugidur 551. Vacib4 masar viri-1-
<liigidti!I" 551. -BegloobegilikiOO:n miiltekii'id Piri Beg tahsil-d em­
val idtip A:s�tane� sa'adete gelen irsaliyedti!I" 552. -Re'is Y!llhya
Efendi ref' buyurnlup, yine Musa Efendi re'is oldui(Idur 552, -Tek­
rar Yemi§ci Hasan Aga Yeni<;eri agai1gmdan a.zl buyurulup Kapuc1-
ba§1 Veli Aga Yeni<;eri agas1 oldug1dur 552. -Qrldlr Beglerbegisi
Delli Hiz1r Pa§a der.zencir a=ayu!I" diUer ve ba§lar g()nderdiigidiir
552. -Sal-i tamam-1 Padi§ah-1 magfil.r Sultan Murad Han 553. -Vi­
layet-i Eflak mela'inine serdar olan m\Med Rldvan ele giriip, Bog­
dan voyvodas1 basdui(Idur 553. -Vilayet-i Yemen muhafaza­
smda Vez!r Hasan Pa§a hazretleriniin, culil.s-1 hiimiyil.n pi§ike§i gel­
diigi.dur 553. -Sab1k a MiisllimAn olan Mihne'niin na"llltisliman oglJ
Radval nam sabi vil ay et-i Eflak'a voyvoda tedal'iik o1undug1dur 554.
-Mikted R1dvan ba§m getiiren Mehmed <;avu§a sancak virildiigidiir
554. -Bu ·giin culil.s-1 hiimayi'ln olali kameriye hesab1 mre sene-d
kam il old1 555. -Padi§ah-1 magfil.r ho0as1 teJObiye buyurulup i.;erii
izz"i huzil.r-1 �eheu§ahi'ye taleb buyurnldui(Idur 555. -Derya •beg­
!erinden Murad Beg vefat eyleyiip sancai(I Qavu§ ba§rltlro.llll <;tlran
Mustafa Beg 'e virildiigidiir 556. Budun seJOhaddinde k1!l"al ahvalin
Mehmed Pa1<>a bildi'l'diigidiir 556. -Miifti ha:zrebleri ogh Mevlana
Mehmed Efe11di miiteka'id oldug1dur 556. -Mevl&na �ems ref' bu­
yurulup, Hoca Efendi-zade Mevlana Mehmed Efendi kadl olduii;idur
557. -Haleb ve TmblUS§fun ded'terdarhklar1 tevcih buyuruldug1duT
557. -Miinasih manas1 b ferman olunanlar Divfun-1 aliy e geldiikleri­
diir 557. -Merhil.m Lala Mehm.ed Pa§a'nun ogh ve sa'i!I" hiiddam1
ri'ayet ferman olundug 1dur 558. -Serh add-d vilayet-4 Budun ahvalin
be yan H:mege gelen Bol\ik-a gas1 Arnavud Ali Aga ' nun erkan-1
sa'adete si:iylediigidiir 558. -Ril.mili kadiaskerligi tebdil buyurul­
dug1dur 559. -Mel'kil.m Aga'nun izz-i huzil.r-1 �eh€ill§a hiye .giriip
TARIH-1 SELANIKI LXXI
ahval beyan eyl ediigi diir 559. -Vez!r CerrB:h Mehmed Pa§a haz­
retleri Kapu-kullarim Budun serhaddllle isful eylemeik buyuruldui(I­
dur 560. Vezi'l'ia'·zam h azretleri kasr-1 alide ceufub-1 Padi§Rhi'ye var­
dulclar1dU!I" 560. Merhil.m Padi§ah Hociasi Mevlfuna Sa'di Efendi :tek­
rar izz-i huzil.r-1 �hen§Rhi'ye istendiigidii!I" 560. -Anatol! Muha­
sebecisi .tek!l"fur Silahdar kBJtibi oldug1d ur 561. -K!S.puc1Jba§1 Lala
Pa§a�zade'nin IU§am g itdiig1diir 561. -Tuna d efterd3:rh i(I Miirt:efer­
ri:loa �eytfun oglma ve miiteferrHmlik defterdara arz olundug1dur
562. -Vil&yet-i Eflak us!Ub-1 sab1k ile Mihne ogh Sabiy Radval'a
voyvodalig1 ile arz olundui(Idur 562. -Erdel la 'indfl esir ola.n M ir­
Iiva Bali Beg baha tahslline .geliip ahvaJ bildiirdiigidiir 563. -Erdel
la'i:n esir mlistedim gavu§ eliyle Asitane-i sa'adete kag1t .ganderiip
haber lSm arladugidur 563. -Mihal la'in vez!!I" hegleJObegi eliyle
A:sit ane-i sa'adete •arzih3:! g.onderiip, afv reca eyfodiigidiir 564. -Ar­
z1hale cevab virmeyiip te'hire konuldug1dur 565. -Top-arabam­
ba§1 hg1 mahlil.l olup vi'l'ildiigi!diir 566. Vezir HaBllJI Pll.§a ha.zreitleri
Istanbul 1muhafazas111a kaldug1dur 566. -Serhadd-d mansil.reye le§­
ker yeti§C}iirmege ma'mil.r olan · vezir He asker gitmek istemediigidiir
566. -Kbbris Defterdarhi(I virildiigidiir 566. -Sag ulftfeciler lri­
tabeti virihrtl�ken miiyess er olmadugidur 567. -Hoca Efemli haz­
retleriniin izz-d huzil.r-1 Padi§filll' ye istendiigidiir 567. -Mehte!l"ler
kitfubeti virildiigLdiir 667. -Ril.ztiame-i hiimaYfui hidlneti virildiigi­
diir 567. -Da!l"iissa'a d e agahi(I !l'erman olundui(Idur 568. -Sa'adet:lii
Pfudi§ah-1 a!em·penah h azretleri erkfun-1 sa' adeitle cum'a :namazma
g1kduklaridur 568. -Zalim begden §ikayet iden kadirun dfudi aimup
beg dar-1 siyasete <; elcildiigidiir 569; -Mahril.sa-i Edirne kadihg1
viriliip, medari8"i aliyyede silsile oldui(Idur 569. -Sult3'n M.ehmed
Han tevliyeti kfuti·be virildiigid iir 569. -Tebriz muhifazasmda
ohm Hasan Pa§a ref' olup, beglerbegilikler virildiigidiir 569.. -Ali
Qavu§ miiteferrikahk tariki yl e ze'ameit ole miiteka'id oldui(Idur 570.
�sa'adetl ii Padi§ib hazretleri Vaiideye pR§makhk has tedariik
olunma:k ferman olundui(Idur 570. -Tebriz muhifamsmda Hasan
Pa�a muka.rmr buyurulup, •beglwbegiler tebdi! olunduiJ.dU!I" 570.
-Lala Mehmed Pa§a ogh KapuC1.;ba§1 al! cem'iyyet itdiigidiir 571.
-Vezir-i sa1is Mehmed Pa§a hazretleri le!!ker-i cedid ve hazine ile
s erhadd-d mansil.reye g1kup gitdiigidiir 571. -M!Sr Beglerbegisi Kurd
Pa§a ref' olunup, sabika Ba§-<iefte!l"dar o1an Seyyid !Mehmed Pa§a
M1sr Beglerbegisi oMugidur 572. -Budun'd an ul:a:klar ge1iip haber­
ler .getiirdiigidiir 572. -Vilayet-d Vidin muhafazasma me'mil.r Sa-
 MEHMET IP$iRLI
LXXII
-Sinan
t1rc1 Mehmed Pa§a'<lian gelen ul� heberidilr 573. Pa§a ogh
Mehrned Pa§:a Budun'1 b 1ra gup gitdi did:lkleridiir 573. - M1sr Beg­
lel'begisi divan-1 adalet-unvana geldiigid iir 574. -Anaroh Kamas­
kerHgi ve 'I'ahtgiih-1 saJtanat kad11llk:lan ferman olundugidur 574.
-Mo lla Ahmed Efendi'ye
rterrukki olup Diiriilhadis tevcih lbuyurul­
dug1dur 574. -MMrftsa-i tstanlbul 'da o1a.n ehl.i diikloan '.kassab ziya­
nm �ekmek bid'art:1na takrut1muz yokdur diyiip fjikayet eylediikleri­
diir 575. -�ahinci,,ba� ,buyurulup Der<vi§ Aga Doganc1 agas1 oldu­
g!dur 575. Mahrftsa-i Misr ve mahmiye-i 1stanbul ikaid1lan pAy e-i
serir-d s altrunata geldiild:eridiir 576. -M1sr Begle!'beg.isi olan Sey­
yid Mehmed l"la§a hazretlerine kanfm-1 kadim iizre sa.noo.k-1 hiima­
yfm .;l'kdug1du,,. 576. -Budun'd a muhafazada olan Anatoh Begler­
begisi Mehmed Pa§a hazretleri serhadd-i mrunsftre ve dii§men ah­
valm ibildiirdiigi@... 577. -Veziria"zam hazretleri divandan za'f ve
1zt1rab 'gttdiikleridiir 577. -Viiayet-i Bagdad'da Vezir Hmr �a
hazretlerinden l,!ikayet idenlerin ahvali goriilstin buyuruldugidur
578. -Nihiivend ikal'asmda o1an defteroanm kapuya ,geJen mek­
tftb1 haber�diir 578. -Vezir Htzir Pal,!a hazretleri iidemleriniin hak­
kmdan geldiigidiir 578. -Sinan Pa:§a hazretleri Divan-1 aliye ge!me­
ge ikt ida n olmadugidur 579. -Miitevelli Mehmed Emi111 Efend i �am
DeHerda,,.1 old ug1dur 579. -RumiM BegleJ!begisi Vezir Hasan Pa§a
hazretleril!lful viizera-i izam h a zretleri huzi\danna ,bildi.i.-diigi s er­
ha;dd-i dii§men ahvalldiir 579. -Bu :la.hi Ca'fer Pal,!a hazretlerlniin
vii·zera-i izam huzi\rlarma serhadd-i m ansur e ve dii§men-d din ah­
valin bildiirdiigidiir 580. Viiayet i KaraJinan'da biT mechulii'l-hal
- -
na-merd Celali olmak sevdas1yla C§kiya cem' eylediigidiir 581.
-Sa;dna'zam Sinan Pa§a ha:zretleri diinya-y1 1bi-ba.kiidan raht ve
baht1 gotiiriip ahlrete gagdiigidiir 581. -Miih,_.-i izzet sMrllbii'l-izz
ve's-ea'adet tbrohim Pa§a hazretlerine giinderildiigidiir 583. :tbtidll.
Sa;dr,a'zam tb...ahim .P•a§a -edame'tlahu ta'il:la folalehu- hazretleri
paye-i serir-i sa1tanata Sin an Pa§a ahvalin •a...z eylediigidiir 584.
-Merhum Sinan Pa§a'nun Hlzarre-i Enderi\na ·za;bt olunan metrft­
kat ve muhallefatidur 584.
-Vezi,,. ve Kapudan Haliil Pa.§a hazret­
leriniin ba§tardas1 deryaya indiigidiir 585. -Viiayet-i ·Eflak'de isyan
iden Mihal La'iniin Asi<tane-i sa'adete itazarru'namesi geldiiglidiir 586.
-VHayet-i Fes h1Hrim i MeV'lay Ahmed H9isi name ile tehniyet�i
saltan!llt i9iin tuhaf u hedaya getU..d
. iighliir 586. -Kad1hklru- tebdil
buyurulup med reselerd e silsHe o ldu gidur 586. -Ba§--0.efrerdarhk
tevcih buyurulup Ni§anvi He takdim ii te'hir bahsi oldugidu,_. 587.
TARIH-1 SELANIKi LXXIll
-Erzurum Beglel'begisi Mustaf a Pa§a hazretlerine vezir el­
kabiyle hiikm"i §erlf yaz1lma'k ferman olund1. 587. -Sol Uli\­
feciler Agas1 yolda§lariyle vilayet-i Budun'a hazine iletdii­
gidiir 588. -Merhum Serdar Mehm ed Pa§a ogh A.sirtane-i sa'adete
geliip culus pieykesin gekdiigidii r 588. -Klbns irsaMyesi geld iigi ve
Ba§--0.efterdar Hazine -i Amire'ye mag§u§ ·altun ve ·a:k9a almayup
yak dugidur 588. -Sefer--i zaf·er-rebJOO... i<;iin yeni sanookfar kesi­
ltip me§ll.yih-i iziim gcliip du'il:lar vii seniiliair oldugidur 589. �M1sr
Beglerbegisi Seyylid Mehmed Pa§a izz-i huzur-1 Padil,!Miiye isteniip
hil 'at-1 fahire ile tel,!rif buyuruldugidur 589. -Erzurum Defteroar,
hg1 v iril diigidiir 589. -Ni§anc1 Hamza Pa§a ile Defteroar Haci
!brahim �a mabeynleri i<;iin tezkire-d hfunayi\n rtehdid iizre <;lk·
dugidur 589. -S erhadd -i mansurede olan v e�irlerii n siidde-i. sa'adet­
madara ibildiirdiikleri ahvaldiir 590. -SB:blka Defterdar olan Hasan
Efendi d tyar-1 M1sriyye'de iimera-i muhiifaza d·an olmak fennan
olund ug1dur 590. �sa' adet!ii Padi§ah-1 zlllu'llah Hazine"i Enderun '
dan emval-i viifire .;1karup ita§ra virdiigidti:r 590. -Sipahi ler Muka­
belecisi sa'y u hidmeti mukabe�esinde hil'at- 1 fa.hire ile te§rif bu­
yuruldug1dur 591. -Yeni.;eriler Katibi dahi sa'y eylediikleri ecilden
hil'!at geydiikleridiir 591. -Sa'iidetlii Padl§iih Oem-cah ve sita re­
sipah hazretl eri Kapudan Pa§a'nun yeni yapulan iba§tardasma bi­
niip !)e'kdiirdiigidiir ·591. -M1sr Beglerbegisi deryfudan giibdiigidU...
·
592. -Ramazan-1 §erife hazirlanmak i<;iin eh:l-d Divan mu 'Rf o1duk­
lar1dur 592. -Vila.yet-i Kur1m Han1 Gazi Gir a y cfulibi ne sefere git­
diiklerinde sal<tanat tarafmdan •giirulerilen in'amtlur 593. -Merhum
Duhani-zade intikalidiir 593. -Evkaf muhasebecisi Ri\miii timar­
lari defterdar1 o1dugu ve muhasebecilik hidmeti bu fakire virildii­
gidiir 594. -Sefer-izafer esbfub u alati ve davar1 geregi .gj!bi teda­
riik olunup ahndug1 ve Yeni�eri ta'ifesiniin beyhude tekavviilatidur
594. -Sultan Siileyman hrutibi v e Ayasofya imll.m1 Amasyah Meh­
med <;elehi intikalidiir 595. -Reisiil'.kiittab Musa <;e!eb i hil'at-1 fahire
He te§rif buyuruldug1dur 595.
· -Erkan-1 Devlet ciimleten ulema-i
izam ve me§ayih-i lciram ile istiska namazma dergah-1 izzete glk­
duklar1 dur 596. - K a.n un I lmdim adet-i ma'rUfe-i miistakim iizre
-
viizera,i izam hazretleriniin Yeni9er i'ye s1mat-1 ni'meti .;ekildiigi­
diir 596.-Yeni .;eri yaz1c1s1 tebdil buyuru1dug1du,,. 596. -EI'bab-1
ma's1yet u hevaya siyaset oldug1dur 597. -Serhadd-i mansureden
feth u nusret haberleri geldiigidU... '597. -Sefer-i 21afer i<;iin esbfub-1
miihimmat ·cidd ii cehd ile tedariik olundug1dur 597. -BeJ.grad'da
LXXJV MEllMET !P�lRLi TARiH-l SELAN!Ki LXXV
Seroik Oa'fer Pa§a He s::oon Jla�a ogh Mehmed Pa§a beynleri mii­
asker teka'udi ferman olundug'idur 615. -Tah�gah-1 saltanatdil.,
kedder oldug1dur 598. -R;�mm Kad1aske ri ve iM1sr kad1hp virHdii­
sa.'il.detlii P.adi§ah gitmegle kaht u k1llet 01dug1dur 615. -Karl1hikla.r
gidiir 598. -Mar'a§ Beglerbegili gi virildiigldiir 598. -Miiteka'id,
V'irildligidlir 616. -BO!iik•aga.hg1 virildiigidiir 616. -Vezir-i swlta­
emekdar-1 Padi§fill-1 filem-penah Ali Qavu§ Lala Mehmed P�a hatu­
oot-ara hlfz u h1dsset-i miilklde cidd ii cehd eylediigidiir 616. -Is­
nun nikah i1xliigi:diir 599. -Sablka QaVU§"ba§1 olan
Mustafa Beg tanbul muhil.faza.smda. o1an Vezir- i hu§mend ha.zretlerinlin ibtida
tekrar beglerbegild:k hiikmiyle Nigboh sanca.iina gidiip ve ogh Vize
dergah-1 mu\a.llada. Divan eylediigid iir 617. -Vezir-i bil.-vaka.r Hasan
begi oldug'id ur 599. -Mwr'dan ref' ibuyurufan Kurd Pa§a'nu
n irsa­ Pa§a ha.zretlerine vekalet-i mutla.ka. iizre saltanait ta.rafmdan virilen
liyesi geldiigidfir 599. -�hzade Miidenisi Km:alu·zade Fehmi Qe
­ men§i'tr-1 hilmayi'tn olrundug'idur 618. -S3ibikii Sadr1a. 'zam Siyavu§
lebi-terk-i diinya-y1 fan! iiJdiigidiir 600. -Cil.mi'i §erif-i
Sultan Meh­ Pa§a. hazretleri teka'udine terakki ve istedikce geliip .sa.raymd>a. ol­
med Han'da du'a vii senaya cem'iyyet-i -a:zim oldugldur
600. -Mii­ maga izn-i hiimayi'tn buyuru1dug1dur 618. -Deryada. gezen levend
bil.rek id-d s·a'id oldug'idur 600. -Bayram gicesi Gall!Jta hal'icin
de kaleyteleri f1rsrut ile karir •ba.rga.sm a.lup ganimet e ylediik lerid iir 619.
nagehani ihrak vil.ki' oldugldur 601. -Serhadd-i mansur
e muhil.fa­ -Donanma-y1 Hiimayi'tn bak 1yyesi He Emin ve Ca.'fer P.�a g1kup
zasmda olan viizera-i izil.m Miha.li!;lii Ahmed Pa§a'YI
ahbar ile A.si­ gitdiig'>dii·r 619.-Ka.leyteler ile gemiler alat ve esba·b-1 sefer tahmil
til.ne-'i sa'adete ganderdiikleridiir 601. -Vezir-i sAMb-hQ§llle
t U §ev­
olunup, Karadeniz'den Tuna.'ya gitdUkl.eridiir 620. -Ordu-y1 Hii­

I
ket Hasan Pa§a. ha.zretleri 1stanbul muhil.fa:za.sma. kll:lmak muka.
r� muyandan !sba.nbul ve Eldirne Kad1hf;I tebdil ferman olunup, yine
rer oldug1dur 602. -Mukarldema serhadde ba.slhip ha.beri gelen
. a.rz o1undug'idur 620. -V!lide-i sa.'adet--penfuh ha.zretleri sa.da.kat
kiiffarun kelieleri ve deril.eri geldiigMtir 603. -�rada hazinedar I
­ eyledilltleri ve bir 'B.Ziz Ustilne tfuibe yap<lurouklandur 621. -V!lft.­
la.nn h1yaneti zahir olup siyaset olundug1dur 603. -GOnd eI\ ka.za-i
yet-d §irvan muhafazasma. vezaret ile giden Yemi!;ci Hasan §eVket
liahi ile ihril.k vaki' oldug1dur 604. -Kurd Pa.§a'ya. Basra Begler­
ii ha.§met �tdiigidUr 621. -Bostanic1-<b8.§1 Ferhad Aga derya. mu•
begiligi fermiln olundug1dur 604. -Oezayir-i Gllll:'b BeglerbegiMgi
virildiig>diir 604. -Meva!ici izamdan KiigUk Mustafa Efendi inti­ hafaza.smda thtimam iizre zabt idtip siyaset itdtlgidiir 622. -Ordu-yi
kal eylediig,idiir 605. -�am Ka.d 1hg1 virHdiigidiir 605. -Ve zi r
hiimiyi'tnda.n �a.hnameci Liokman geldiigidiir 622. -Miiderris Sey­
Ka.­ yid Kadri Qelebi intikalidlir 622. �MubB.rek id-i 11erlf olup v e Kapu­
pudan Haiti P.a.§a hazretleri Dona.nana.-yi Hiimayi'tn ile glkup sefer-i
2Jafer-r ehbere ol giin otak gl'kdug1dur 605. -Delii
c11a.r Kadt eifendiler yer1ii yerinde mukim o1al'!lll" hruberin ·getiirdiigi­
lhZl!r P.a§a. ve dlir 623. Defterdar Burha.n Efendi sa.'y u kifayeler izhar eylediigi­
Kefe Beglerbegisi ve � Kw:lm1 paye-'i serire y:iiz sti!rdiikleridli r
diir 623. -Mahmiye-d tsta.nbul'da. mela'in muhtekirler Jillesiyle kahJ1;
606. -Defrerdarhklar ve ri'tz-:nameci'lik 'V'iriHiip ve sefer"i muzaffer­
u k1llet gOrlindu,gidiir 624. Ordu-yi hilmayi'tndan ka.pucil.ar asker"'
fer igiin Divan dev§iiriiil ip hazine ba.gla.nd1g'idur 607. -Sa'adetlii
Pa­ ma.ns ure a.hvalin bilrliirdiikleridiir 625. Vezir-d mii§!r-i la-cazir ha.z­
d·i§fuh-1 .gerdti' n-bestait hazretleri tii:rbeler ziyaretine varup -tasaddu­
retleri u lema ve me§iiyih ve sadM ve Mnn!M halk1 cem' eyleyUp,
kat eylediig i ve Yemi �i Hassan Aga vezaret ile vilayet-i �irviln'a
git­ a.le'd�evllm du'alar itdiirdlikleridlir 626. -Diyar-1 M1snyye'den
dligidlir 607. -Vezir ve Kapudan Ha.lil Pa.§a hazretleri Donanma-y1
ka.d1vga.la.r getup, m!ri §eker ve ha.rut ge1Jiirdiikleridiir 627. -Ve Ka­
Hlimayi'tn ile Be11ikt8.§ iskelesinden 1g'Ogdiigidiir 608. -Ka. puci�ba.§1
ra.deniz'den nehr-i Tuna'ya gidecek ka.ley<telerlin kiiffar-1 haksal'a. it­
merhum Mehmed Pa§a ogh Sultan•zil.de 1brahim Aga ref' ibuyurul
du­ diikleri •ga.zanun haberidiir 627. -Ask� !slam canibinden ohlJI
g1dur 608. -Raye t-i alem-i 8.lem-ara hazret-i mefha.r-i mwcudat
ahval ve etvar haiberleri .ge1diigidiir 628. -Hoca. Efendi•zade mli­
§am-1 §erifden sefer-i zafer-rehbere geliip yeti§diigidiir 608.
-Ha.z­ derris Mes'ud Qeiebi 'intikalidiir 629. -Met"hi'tm ve ma.gfurun-leh
ret-i Halifetu'll8.hi fi'l-alem, seyyidi selatini'l-Ara.'b ve'l-Acem teftif-i
Sultan Siileyman Han t<Wliyeti virildtigidilr 629. -Sefer-i zafer-Teh­
mekalik -i tJngiirus niyyetine sefer-i zafer-rehbere g1kduatla.r1dur 609.
-Sa. 'adetlii Padi§ah hazretlerinlin rikab-1 hiimayi'tnlanna ya.na.§anla.r­ berdoo gelen haiberdiir 630. -Burhan Efendi ogh sefer.,i zaferden
ha.her ile geldiigidlir 630. -Me vacnb -i lerez vacib-i e'l'ba'·a. ve elf
dur 612. �ota.k-1 hiimayi'tna nuzi'tlden sonra va.ki' olal'J hala1:du
. r 613. V'iriidiigidiir 631. -Deft:erdar Burlmn Efendi ref' olup yerirne Murad
-Kaza He Ba.rut-harre helak oldug'idur 614. -Zeyill Efendi'ye Ka.di-
Efendi oldug'idur 631. -Burha.n Efendi-zade Qelebi ahvfilidiir 631.
L XXVI MEHMET IP�iRLI
-Merhflm Nig,boh'da intikal iden Mustafa Beg a:hvfilidilr 632. -Mer­
hum Vardari Mtisa <;:e!ebi inti'kalMlir 633. -Rum Beg ogh Behil-am
Pa§a tahsil-i emval ve irsaliyeler ile :geldligidtir 634. -Temdreci­
zade Mahmud Pa§a seferden geliip hirman li:zre :kalduil"idur 634.
-l;l3:h Abbas'dan a.i!;ir il�i geliyor didillrleri haberidlir 634. --Se­
fer-i zafer-rehiberden kapuc1far ile Dils;iJz Ag,& foth-i kal'a..i Egri
h3'ber-i meserret-eseriyle geldiigidiir 635. -Sefer-i hiimayftnda
erkan-1 sa'adetde olan l!ebeddlilat-1 meratib ve menas1bdur 636.
-Ve Egri kai"as1 seferinde Tatar Ham Giizi Gi'.ray Han !bile lbu�Ulll­
madugidur 637. -Vezir ve Kapudan Ha!H Pa§& �tleri Donan­
ma-y1 Hiimayftn ile liman·a dahil okluklandur 637. Feth ve zafer
haberleri geldlikde fukara ve zu"afaya Valide-'i sa'adet-pen3:h ha2lret­
leriniin tas3'ddukrut He •bezl-i ma! eyledlikleridtir 637. -Mevali-y:i
izamdan Mevlana B1y1kh Si.ileyman Efendi'ye teka'iid vazifesi 'Vi­
rildligidiir 638. -Vfili-yi vilayet-4 i;,lark l;l8.h Abbas il!Jiisi Elrdeb'il
Hruni Ziilfikar Han geldiigidiir 638. -Sefer•i muzaffer-feriin ikinci
hruber-i meserret-eseri geldiigi mahaldiir ki §erh u beyan o!unur 640.
-K·apuc1-ba§1 Ali Aga ile gelen hlikm-i suretidtirr. Ba-tahrir-4 Lam
Efendi, Mir•tevkI'i in§asl ve Katib Ga'i·bi hattl ile ge1iip vas1l old1,
azim slirur u behcetler has!f olup inti§iir buld1 643. -Gaza-i din-i
miibinde ru-gerdan olup, PB:di§ah-1 alem-penah hazretlerin a'da
yiizinde tenha koyup firar idenler hlli:kklillda v3'ki' olan hiikid
im iir
648. -Va1ide-i •sa'adet-pen8.h hazretleriniin mektub-1 §efa'a.tiyle
sadr-1 vezaret miihri yine lbrahim Ba§a ha:m'etlerine ferm3'n olun­
dug1dur 649. -Miihr-i izzet C1gala.zade Sinan P� haztetleriruien
almmak f'erman olundukda Kara Hisar-1 Sahib sanoogmda. otursun
ferman olllhduil"idur 650. -Sa'B:detlli Padi§3'h hazretleri Edir­
ne'ye ve Yenigeri Agas1 Hasan Aga istanbul'a geldllgi ve sa'adet­
lli P3'di§ah istimbale .tenbih buyuruldug•dur 650. -Hazret-4 Hallie-i
zemi:n ii zem3:n gaza-i azimden ·gelduklerinde i'kibfil Ii isti'kba! olup,
Daru's-s·altanati's-seniyye tahtgah-1 devlet-i Kosta;ntiniyye'ye dil.hil
olduklar1dur 651. -Tehniyet ve miibarek-badi-i kudum-1 sa'adet­
rusum ii;iin §u'ara-i devranun nazm-1 diirer•barlandur 654. -Ayin-i
§ehr ya'ni donanma olduil"idur 655. -Yenigeri mukllbeleciligi tefti!l
buyuruldug1dur 655. -KiiQiik Mir-ahurluk ve §ahinci•ba§1•hk viril­
diigidiir 656. -Sipahi oglan1ari kiitfubeti viriidriigidtir 656. -SHahdar­
ba§1hk virildiigidiir 656, -Va.Ji-i vitayet..i l;)ark l;lah Abbas M"irza
il<;isi Divan'a geldiigidiir 656. -Franga Paili§il.h1 il<;isi geldiigidiir.
Diyar-1 Garb'da ehl-i isl3'mdan Mlideccei ta'<ifesi lsprunya'dan ha-
TARIH-1 SELANIKi LXXVII
las i<}in donanma :teklif itdtlgidiir 657. -Anatol! <kachaskerligi ve
Mekke-i mlikerreme ·k!ad!hg1 virHdligidiir 659. -Merhftm R:achasker
Ali Qelebi mtikiilidiir 659. -Mevlama Es'ad Efenili'ye teka'lid va­
zifesi ·ziyrude ile buyuruldugidur 660. -Kisve-4 hiicre-i hazret-4 Ne­
beviyye -salla'flahu a!eyhi ve seflem- tecdid olunup, ka<limi kanfln
iizre geldilgidiir 660. -Teka'iid buyuruldugidur 661. Vened1klli me­
la'iniin bolyoz1 tebdil olunup, tehniyet•i gaza i� ii� •gell'!iig±cllir 661.
-Tahsil-i emvfile •gidiip bi·haber gelen <;a'V'll§a siyaset olundug1dur
661. -Sa'adetlii Padi§ah-1 cihan·penah hazretleriniin ¥iizera-i ali-<iah
ve zevd'l.-il<tidarlan zikridiir 662. -Sefer-i zafer-eserde K1run Han·
hg1 Feth Gimy Sulitan ferman-1 ali-§an ile tevcfu buyuil'lllup ve Gazi
ref' buyuruldlukda, vdlayet-i Eflak'de dernekrle memleiket-'i is!a­
rniy,ye muhafazasmd:a bulunmagla .giift ii gCt oldug1dur 663. -Te­
tiimme-i k1ssa.4 mefhum-1 mektub-1 Qazi Gimy Han be·viizera-4 dzam
664. -Silsile-i ulema-4 medaris-4 all 6&5. -Riyaset..i et1:bbil.-i Der­
sa'adet tevcih buyuruldug1dur 665. -Ruz-name-i sani h!idmeiti tev­
cih buyuruldug1dur 665. -Donanmov-y1 Hlimayfln �le gelen Yeni­
geriler in'3'm taleb eyledlikleridiir 666. -Ruz-nameci Mehmed Qe­
lebi bi-<bakrib ref' o!unup yerine 1brahim Qelebi rftz-:nameci oldu­
g1dur 666. -Y€11i.geriler Mukiibelecisi ishak Efendi tefiti&< olunup
ikinci rflz-nil.mecilik ferman olundugidur 667. -Gen:ce Beglevbegisi
el opdligidiir 667. -Baltac1 Mehmed Pa§a ogh Mahmud beglwbegl
oldug1dur 668. -Sefer-i hiillnayftnda nam-darl>k iden Murad Pa'l'l
geliip i:cwzet el'in opdligidiir. 668. -Van Begle1'begi!igi inayet buyu­
rulan Mustafa Pa§& el opdiigi:dlir 669. -Kapuc1·ba§l Abdurrahman
Aga Sultan hazrebleriyle hacc-1 §erife icazet elin opdiigidtir 669.
-Raz1ye Hrutun ogh Mus!tafa Pa§a hazret!fili vezaret �le l;)am-1 §e­
rife ferman olundugidur 669. -Serhadd-i mansure muhafazasmda
olan Mehmed Pa§a ogh Hasan Pa§a hazretlerinden ve gayri!erden
arzlar geliip dli§men-4 din a:hbarm lbi1dirdtikleridiir 669. -Sa'adetlii
Padi!}Ml-1 din-penah hazretleri cum'a namazmda a'yan-1 sa'adeite
sefere azimet ve teveccii:hiim mukarrerdiir diyii tenbih buyurdukla­
ndur 670. -2\elzele-i azim oldug1dur 670. -Mahmiye-i Edirne ka­
d1hgi virildlig,idiir 671. -Molla :K'as1m mezheb·i manas�ba geliip,
ahlrikar mukabelecilikde .gar-1 gururdan <;tlmp dar-1 karara giWiigl­
diir 671. -Ha.zine-4 Amine katibleri iginde si'lsHeoldug1dur 671.
�Kapucilar ketlliidahg1 hidmeti Kapuc1-iba§1 Ali Aga'ya ilhiik •bu­
yurulup, ma:kam-1 hidmetde muk'lm oldugidur 672. -Vezir-i dilir
Ca'f'er Pa&ia hazretleri eyalet ile 'Vi•layet-i Tebriz muhilfazasma girt;-
 MEHMET IP�IRLI
LXXVIII
dJlikleridiir 672. -SeI'hadd-i mansftre ahvali a.rz u i'lam otunduii­
dur 672. --Siidde-i sa'iidet-medarda turrun ilginiin salibanat hayr­
hiihhgi tizre a'da-'i din ha:berlerin bildUrdugidiir 673. -Serdar-1 iba­
vakar Saturc1 Mehmed Pa�a hazretleri firarller hakkmda hiisn-i
teilbir eyledukl eridiir 673. -K apu halkmun serdar veziria'zam ol­
- vafir esami' ihrac idtip, sa'y goSJterdiikleridiir 693. -Ma,tbah-1 Ami.re
mruk gerek ki i§imiiz rast gele didiikleridiir 674. -Tumun-zaae Efen­
di Dskiidar kad1s1 oldugidur 674. -�ah Abbas iIQisi Erdebil hakimi
ZU!fikar Han Divan•1 Miye ge1Up ziyafet o lundug1dur 675. -Sa.dr1a'­
zam hazretleri il<;i-i mti§arun-dleyhi ziyafet buyurduklandur 675.
-Ka za-i lliihi ile Selaniik'de kal'a-'i Vardar'da barut hazinesine y1!­
dmm hariib oldugi dur 676. -Sadna'zam hazretleri tekrar il!liyi oda
ziyafetine da'vet buyurduklar1dur. 676. -Kir1m vi!ayeti hanliii tev­
c!h buyurulan Feth Giray Han haberi geldiigidiir 677. -Miibarek ey­
yam-1 §erifede erb0ib-1 §akiinun <;Mmeci Tekyesi 'nde iitdtik!eri fe­
saddur 677. -Haslar kachhgi viriidiigidtlr 679. -Va'iz Emir Efen­
di'ye n&gehan! vaki' olan alwal-i piir-melaldtir 679. -Serhadd-1 man­
sftre-i Budun'dan ulaklar ile mekMib ve ahbar ge1diigidiir 680. - Sad­
r1a'za,m hazre11eri ve serdar-1 asker-d mansiire izz-'i huzftr-1 �hen­
§Mi'ye kasr-1 iiliye istendiigidUr 680. -Yeni<;eriler kethiidas1 se­
fer-'i zafer-rehbere me 'mftr olup hil' at geytip, el opdiikleridiir 680.
-Sab1ka Rftnrili Beglei1hegisi Hasan PW§a el opdiigidiir 681. -Han­
dan Aga Kmm Tatan hanf.an ma- beynlerine ·gidiip-gelUp haber ge­
tiirdUgidiir 681. -�ehziide SuUan Selim nam civan-baht inJtikalidfrr
682. -Mekke-i mtikerreme Mkimi Seyyidii's.sad§it ve menba'u's­
sa'adM hazretleri kisve-i Ka'be-'i mu 'a:zzama-i atik1 cuifts-1 hfuna­
ytin telmiyeti i<;iin mahmil ile gonderdtigidUr 682. -Tet:limme-'i
K issa 683. -Bayram giill!i btiyiik-mir-8.hftr aga vefat idtip, divan-1
Hakk'a gidiip ve ctimle ma! u menaii harem-i hiimayftna za'bt
o1undug1dur 685. -Biiyiik-mir-ahftrluk ferman olundug1dur 686.
-Erdel•ban1 la'inden adem ile tazarru '-ltlamesii ve Macar Ali Qag­
"11§ geldtigidiir 686. -Vilayet-t Budun muhafozasmda me'mfu- olan
Vezir Hafiz Ahmad Pa§a ha:zretlerinden gelen re'aya haberidUr 687.
-Deftel'darhk ferman olunduiidur 687. -Vezir-i mii§ir-i bwed­
bir Saiturc1 Mehmed P!l;'la --edame'l!ahu ta'ala tic!alehft-ha:zretleri
serda<rlrk ile sefer-i zafer rehibere <;IUrduiidur 689. -Serhadd-i man­
sftreden <;o!'bac1 ge1iip haiberler gettirdiigidiir 690. -Vezir i mii§!r-i
-
rU§en-zamir-i la-nazir Mehmed Pa§'a --edame':llahu ic!alehft•hazret­
leri sultan-zadelerini stinnet eylediiklerinde ulema :ziyatetidUr 690.
-Sultan-ziideler kanftn iizre mii.zeyyen paye-'i serir-i saloo.nate yfu
TARiH-i SELANIKi LXXIX
siirmege ·gitdii'kleridiir691. -Sftr-1 piir.surftrda er!kan-1 sa'adet zi­
yafot olunduk:lar1dur. Kanftn iizre Mi oom'iyyet oid"ug,dur 691.
-Sadna'•zam lbmhim Pa§a hazretleri Serdax-1 ali-kadr ooagma V'ar­
duklar1dur 692. -Cebeci"ba§1 ve Toj1C1"l:l'li§1 ve mukabeleci defterden
emini tebdil buyurulup, Abdullah <;:aVU§ Kapuc1lar kefuUdas1 olmak
fennan olunduiJdur 694. -MahrUsa-i Galata Kad1hgi virildiigidtir
694. -�pu Aga,s1 hazretleri Medresesinden A!bdiilgam-zade Srum-1
Semaniye'ye vardug1dur 694. �ehr-emaneti virildiigidiir 694. -Arna­
vud Memi Pa§a deryada serdar olup donanma gitdiigddUr 695. -Ra­
z1ye Ha!tun intikal eyledtigidiir 695. -Serdar-1 "afer-!!i'ar Mehmed
Pa§a hazretleri !llli<up ,gitdiikden sonra asker halkma muhkem ya­
saklar ve le§ker..j Tatar ciinibine istimaletler ile :vllig>iiler giltdngidiir
695. -�eyhiilislam ve MUftilenam ha:zretleri ogh Yahya Qelebi'yi
everilp aii ziyafet oldug1dur 696. -Sa'aidetlii Padi!!ah-1 cihan-penab
ha:zTetleri Davud Pa;§a <;:iftligi sarayma ziyafet buyurduk!arldur
696. -RuZ-ltl.8.meci tbvahim Qelebi sefere siiriiliip, yine §efa'atle
mu 'af ibuyurulduiidur 697. -Kadiasker-i Rumm Damad Efendi
ref' ibuyurulup silsile olduiidur 698. -Serhadd-i mansftre 1oogler­
begileri itebdil olunup, 'iki vezir-1 di! pezi<r serhadden ref' olunsuniar
diyU a.rz olundug1dur 698. -Serhadd-i mansftreden hruberler geliip
Vezir Hafiz Ahmed Pa§a hazretlel'i ,zalia'ir ile Budun'a V'ardugidur
700. -Diya<r-1 M1snyye kad1s1 ve de£terdari tebdil buyurnldugidur
701. -Ve ibu esnada vukft ibulan halatdur 701. -Merhfun dilir ii di­
laver Delii Htzir Pa§a intikalidilr 702. -Vilayet-i Tebrfa muhafaza­
sma Oa'fer P!l;'la hazretleriniiin tekrar giMiigidUr 703. -Mehdi na­
mma d!vane -Ve§ bir p!<r peyda olup siy§iset olundugidur 703. -Trab­
·
IUS§am Deftel'dari Bali Qelebi merhftmun erz&ki miriye zabt olun­
dug,dur 704. -Serdar-1 asakir-i mansftre Mehmed Pa11a hazretleri
serhadde miite'alhk umftr ve vaki' olan havadisi i'l§;m itdtigidtir 704.
-Riyaset-i Divan itebdil buyuruldugiaur 705. -Leh kiral1 il<;isi gel­
diigi ve ba'z1 havadis-d divamyediir 706. -Merhftm Mehmed iPa§a
ogli Vezlr Hasan Pa§a serhadd-i mansftreden kaldirup As\Ltfune-i
sa'iidete -ge1diigidiir 707. -Ve Yeni<;eri ta'tifesi ma"beynlerinde giift
u gft olup, sefere nida olundug1dur 707. -Anatol! Defterd&rhgi bu­
·
yuruldug1dur 708. -Sa'adetlii Padi§ah Saray-1 Atik'den cum'a na­
mazma !lll<dru!darl ve Sadria'zam hasta oldugidur 708. -Safer ay1
ahi<r olup, sa'adetlii Padi§il.h hazretleri Saray-1 Amire'ye geldiikleri-
LXXX MEHMET IP�IRLi TAR!H-1 SELANiK! LXXXI

diiT 708. -Tersane-emini ve !;ehr-eml:rrl tecd!d 'buyurulup, muhilse­ zk olup, Bagdad'a gitmek miiyesser olma)'Up mti\kiil eyledugidliir
beleri giiriilmek buyuruldug1dur 709. -Ha1eb Defterdan Atailk 721. -Kazau'llall He Sultan Mehmed Hoo m.iitevelllsinUn evleri yan­ !
.t
Mehmed Efendi'ye TrwbluS§am ilhak buyuruldug,dur 709. -Mer­
hum Mehmed Pa1;1a-zade Hasan Pa§a ha21ret:leri mesned-i vezarete
dug1dur 722. -Krupuc1•ba§1 MUS!tafa Aga mtik:iilidlir 722. Merhftm I
Mehmed Pa§a ogh Vezir Hasan Pa:;ia hazretlerine Bagdad'a gitmek
709. -AnaJtoh muhasebeciligi ke!;il.ke§e
aturup, p!1>ke!i <;ekdigidtiT
ferman olundug,dur ·722. -Valide-i . Pa�h-1 alem-penil.h hazret­
dii11diig:idiir
710. -Bagdad beglerbegiligi ve Erzurum Beglel'begiligi leriniin haydt u hasenMlan i<;iin cil.mi'-i §er!f ve •bina mahalli te­
virildng1diir 710. -Kad1rgalar Han gec;iirmek hidmetinden geliip, daruk olundug1dur 723. -Diyal.'bekir Defterdarr Maihmud Beg'iin
mevsim degildlir, ton olursa ge<;eliim didliikleri ha:ber ile geldilitleri­
erzak u esbfub1 m!r!ye zabt olunup, f\iruht buyuruldujtldur 723.
diir 710. -Sfublkiivez!ria'zaJm o�a:n lbn-i C1gal Sinan Pa§a hazretleri
-Valide•i Padi§ah-1 alem•penah hru,,retleriniin Medresesi tevcth
Bursa'dan vez!Wet He �am'a giitdiikleridlir 711. -Sadr1a'"am Ibra­ 724. Rftmili Kadiaskeri
silsile oldug1dur
buyurulup, miiderris!nde
him Pa§a hazretlerinden miihr-i izzet almup, hadim-i saltaruvt iizre u<;tujtldur 724.
sa'adet-al}lyandan
Kwi Yahya Efendi .Asitane-i
Hasa:n Pa:§a hazretlerine virildiigidlir 712. -Dlvan-1 mu'a1laila
-MaJtball-1 il.mire eml:rrl tebd!I buyuruldugrdur 725. -Ozbek Tatan
kiititil;b yerlii yerinde mukarrer olduklandur 713. -Serhadd-i men­
ham il<;i gehnek mukerrer olm1§ken mani' vaki' olup, konagmdan
su.-eden mektub geLiip, ha;ber §ayi' olduJt!dur 713. Tetimme-i ah­
giit;mediigidlir 725. -Abdullah Ha:n '])atwr-1 Ol'lbek tilgisi Divan-I al!ye
geliip ziyfilet olundugidur 726. -Merhum Mehmed Pa§a ogh Vezlr
bar-1 serhwddlir 713. -Ekabir §efa'atiyle seferoen kalanlara muh­
kem tenb!hat olunup, bl-V"akt sefere <;lkmaik fernnan olundug,dur
Hasan Pa§·a hazrertleri vilayert-i Bagdad muhil.faza;si:na el opdUgidUr
714. -Burha1t1 Efencli beglevbegilik rtar!klyle maha:ll-i mansub Bel­
727. �Seferlu Boliik-halk1na mukabele ile ulfrfe ·g!kduJtidur 727.
grad'a sefer zalla'irin tedal'iike fennan olundujtld\lr 714. -Sefer-i
-Lale-4z8:r Efendi ogh Ahmed Efendi Anwtoh defterdan oldug1-
2lafer-eserden haiber geldiigidiir 715. -Bir Yalludi sdyaset olundu­
dur 728. -Dlvan-1 ma'deiet.,mekanda -Rfuni:Ii w Anatol! muhase­
gudur 715. -Elvend•za<le Ali Pa§a'y1 Cllllllp0 ad-z3.de Hiiseyin Pa§a becilikleri virildiigidUr 728. -Tet:imme-i klssa 728. -0..bek Tatar1
iltizam He tefti§ iitmek
iSlbediigidiir 715. -Devatdarl1k virlldriigidUr Hc;isi D!van-1 Miye geliip, hil'&-1 fahire geyiip, icazet elin iipiip git­
diigidUr. 729. -Basra Beglel'begiligi viriliip ve deftevdarhklar vi­
716. Ba§•defterdarhk yine tek.-fur tebdil buyuruldug,dur 716. -Ah­
val ve ef'al u aikvil.1-i =gar-1 nil.-hemvardrun lrikayet ii §ikayetdtiT
729. -Kadrhk w silsile ile medaris tievcih 'bu•
rilriip el opdiikleridlir
716. -Kal'a"i Egri muhil.fazasmd a; olan Yeni<;eri ta'ifesiniilll itur­
yurulup, paye-i serir-i 9.lem-mas!re 1geldUkleridlir 729. -Mekke-i
nam•ba§1ya eylediikle:rii fesiidun miicruzatidur 717. -Serdil.r-1 3.11
Miikerreme kad1hg1 virildiigidU.. 730. -Yeni<;erHer katibi iMehmed
hazretlerinden haber ii metakib geldiigidU.. 718. -Defteroar Mah­
Efendi tekye•i MeV"levl-hane fubai'lan eylediiilderidUr. Teilmbbele'llah
mud Efendi Anwtoh beglerbegiligi uslubiyle deflberdarlrlt umunn
ta'ala 730. -Merhftm �eyhillislam ve Miiftilenam Bbsitan-zil.de
giirmek buyurtrldug1dur 718. -Elvend ogh Ali Pa§a ha:zretleri EJ:.endi in•ti'kaUdlir 730. -Sadrra.'zam Hasa:n Pa§a -edame'Ila­
Bagdad'·a eyalert V"e vezarert ile fennil.n olunup mesned-i vezar�te
hu ta'ala iclalehu- hruzreibleri il<;iyi :ziyfilet eylediigidoc 731. -Ru­
m:Lli Beglevbegisi Veli Pa§a hazretlerine vezfuret el:ki;biyle hiikm-i
oturdug1du.- 718. -Sab1kii Yeni<;eriler krutiJbi IMehmed Beg'iin evi
miihiirleniip kendUsi hacc-1 §erifden geldiikde yine tesllm olundug1- 732. �bek eyyamlarma ehl-i
�er!f yazr1mak fe.rnnan olundugidur
dur 719. Ali Efendi tile Okc1-zade sefere gitmek buy;uruldujtldur
Divan azad 01duklar1du.- 732. -Vidin muhar!Ll08Bmda olan Hafiz
719. -i,?am-1 l}er!f ve Hafob krud1hklan tevcih buyuruldujtldur 720.
Ahmed Pa:§a'da:n ba§lar ile yarar dH!er geldiigidlir 7'!3. -Ka;z&'ul­
-Raz1ye Hatun•zade Mustafa Pa!;!a �il.m'dan Haleb'e ve Haleb­
lah 'ile nagehan! Sadr1a'0am HasaJn Pa§a h:azretlerinden miih.--i izzet
den Kurd Pal}a Ma;r'a§'a gitdiikleridU.. 720. -Hiida-vJr<:li Pa§a yine
ahnup, Vez!r Mehmed Pa§a ha:zretlerine ferman olundug1dur 733.
Bosna beglerbegisi oldug1dur 720. -Kmalu-zade Mevlana HasaJll
733. -Srudna'"am Mehmed Pa�a -edame'll3.hu ta'ala dclalehu-haz­
Efendi yine diyil.r-1 M1snye kad1s1 oldugrdur 720. -SeferlU!erin retleri ve �eyhiilislam Hoca Efendi ha2lretleri el opdUgidiir 755.
geliip diikiildiikleridlir
720. -Der-i deV"letde kalup sefere gitmeyen­ -Sefere gideceklerin h'azin.,leri saJndukla.r ile Hazine-i Amire iinU-
leriin ulufeleri ahva!idiiT 721. -Merhftm Elvend-ogh Ali P!l;§a ve-
 LXXXll MEHMET IP�IRLl TARIH-1 SELAN!Ki LXXXIII

ne meydana lJ!kdug1dur 735. Has3Jll Pa,.a'ya BoS'tane1-ba.§1 Ferhad Pa,,a <;!iftligi Savay1'nda Padi§ah-1 alem-penfuh hazretlerine Sad­
Aga satve-4 kahire·i �ehen'§B.hi ile varup, Yedi"kulle'de omri defte­
r1a'2larrn ve Roca Efendi vardu'klandur 749. -Beglerbegililt tari­
I'in tarrniim eyledJiigjdfir 736. -Serha:dd-i ma:nsftreden muvahhi§ ha­
k1y!e Tugril.ke§•i Divan olan Hamza Pa§a geliip tekrar ni§anc1 ol­
berler geliip ahil:Il:-yi !s!lim hayrete dti§diikleridiir 737. -Sa'atc1 Ha­
dug1dur 749. -Anatol! Defterdari �ems Efendi yJne geliip defter­
S3Jll Pa§a hazretleriniin mesned-'i vezarete oturdug1dur
738. -Sab1- dar oldug1dur 749. -Gazi Giray Han'a Miiftilenfun Hoca Efendi
kii Veziria'zarrn olup eyalet ile �fun'a giden Cigala-zade tekrar
ka­ hazretleri •tarafmdan izn-i hiimayftn He yolunda:n mektub giltdii­
pudan oidugidur 738. -Baliik,halk1 <;1kan ulftfe lre
m-ayardur diyii gidiir 750. -Merhftm Lala Mehmed Pa,,a ogh E:apuc1,ba,,1 Mustafa
almayup, guigule ile agalannun ve katLbleriIJJiin
azl oldug1dur 738.
-Hasau Pa,,a zemil.runda sefere me'mftr olup <;1ikup gidenlerden ba­
Aga vilayet-i Diyarbekir'den tahsil eylediigi hazine ile geldiigid r �
750. -Kasaba-1 Osmanc1k kad1s1, kad!-'Y' sil:bik1 garazan katl it­
z1Iar1 hila-emr 1stanbul'a geldiigi §ayi' olmag1n buluolon ar habs ol­
diigi lussadur 7·50. -Oezire-i K1bris irsaliyesi ge1Up, teslim-4 Ha­
dug1dur 739. -!hril.k vaki' oldug1dur 739. -Selatin-i izam evkaf1-
zine-i Amire oldug1dur 751. -Karama.n'da ehl"i fesad sfthte il'ifei!i
nun nezil.reti hatt-1 hiimayftn ile Dariissa'ade Agas1 Osman Aga'ya
§ena'at 1idUp, hegleI'begi seferde olmagla Veztr Sa'wtc1 Hasan Pa§a
f.erman olundug1dur 740. -Miiftilenil.m Hoca Efendi hazretleri te­
muhil.fazaya emr olundugidur 751. -Kara-hisil.r-1 Sahtb S3Jllca.g1
vabi'i ve evlil:d-1 kiramalari ile Sadr1a'»iam Mehmed Pa§a hazret­
begi sefere siir'atle gfumeyiip eglenmek He salb olundugidur 751.
lerinde ii.Ii ziyafet olunduklandur 740. -Hasau Pa,,a'nun definesi
-Edirne muhMazasma Sina:n Pa,,a-zade Mehmed Plll§a giitmek fer­
bulundug1dur 741. -Ciimle evkiif-1 sel!Ltine Da'!'ilssa'ade Agas1
Os­ man o1undu�dur 752. -Tatar ham Je§ker-i •bi-§umar Ue sefere ge­
mau Aga naz1·r olup, viizera-i izam ve defterdarau kar1!>Jllaya:lar diyii
i;iip gitdiigi haber geliip s6ylendiigidiir 752. -Viizeraci izam haz­
buyuruldugidur 741. -Gurre-i ramazan-1 §erif sfubit olup, ru'yet-i
retleri yeni kesilen ak<;alan gormege D:wbhil.ne'ye vardu'klrur1dur
Mlal-i §evval miiyesser oldug1 ve serhaddlerden hwberler geldtigdd
iir 7•53. -Diyar-1 MliSl'1ye kullan fitne vii fesadl sebehlyle Krliu Dilsiz
742. -Ayasofya-i Kebir mal!allesinde nagehil.ni ihrak vil.ki' oldu­
u:lailda ge1iip, §erif Mehmed Pa§a irsaliyeyii noksil.n iizre gi:inder­
g�dur 743. -Tatar ham Giizi Giray Han'a k1h<; ve kaftan iie ·gi
den mekle satve-i kahire-i Pil.di§i\.hi'ye ugrayup, yerine Vezir Htz1r Pa,,a
Kapuc1-ba,,1 AH Aga'dan mel<tftb ve haberler geldiigidiir 743. -Def­
kadrrga ile gitdiigidiir 753. Vezir-1 sa:ltaJnwt-ara Kapudan Sinan
terdar-1 sab1k Ali Efendi k1§lada:n emr·i §erif ile getiirdiiliip,
tas­ Pa§a ha:zretleri Siidde-i sa'il.dete geldiikleridiir 754. -Mlsr u �am
hih-i s1kke i'!liin kwt' olunan alq;alar ilstiine Mzir ibuyuruldugidur kad1hl<lar1 tebdil buyuruldug1dur 756. -Kapudan Vezir C1gala-za­
743. -EtrM u eknAfda serhaddlerde olan le§ker-i bed-a.hd hakim­
de hazretlerini Davud Pa,,a <;M'Uigi Saray1'na Padi§il.h hazretleri is­
ler iistiine hiicftm eylediikleri haberleri •geldiigidiir 744. -Vilayet-i
tediikleridiir 756. -Sa'adetlii Padl§il.h-1 alem-penah hazretleri Da­
�irvan muh8fa2lasmda olan vezir-i piir.,hazm u re'y Yemi!lci
Has11.n vud Pa,,a <;iftligi Saray1'ndan !stanbul'a mii:barek id-i adhaya gel­
Pat;ia hazretleri a'da-i din :ba,,larin ve derHerin gi:inderdiigidiir 745.
diikleridiir 756. -Miibarek id-i s•a'idde kasr-1 aliye <;1kduklar1dur
-ViJayet-i Bosna Beglerbegisi H<iida-virdi Pa§a'nun ahva!-;i piir­
756. -Na'ibii'§-§er' Mevlana Siinbiil Ali nil:geham mazhar-1 gazrub
melalidiir 746. -�rvan-1 ·zemin hakimleriniin serlte,,lerinden Bur­
olup red buyuruldug1dur 757. -Larende'de e§kiya sfthte He erazil..j
han ogh ferzend-i dilbendi He Asitil.ne-'i sa'adete geliip muti' oldu­
nas sekban :ta.'1fesiniin memleket ha;!lu hrukkmdan geldiikleridiir 757.
g1dur 746. -Dubrevni:k keferesi maktft'larm Divrun-1 mu'ruMay
a ge­ -Defter-emini '!'ef' olup, harem -'i hiimil.yftn tarafmda.n yine mukar­
tiiriip teslim �tdiikleridiir 746. -Sa'il.detLU Padi!;&h-1 cihfun-pen
ah rer otaugidur 758. -Donanma-y1 Riimayftn ile Kapudan C1gaI�­
hazretleri harem-i hiimil.yftn ile Davud Pat;ia <;ifltligd sarayma ibuyur­
zade ni<;e diirlii noksan ile lJllkup gi<bdiikleridiir 758. -!stanbul v1-
duklar1dur 747. -Serdil.r-1 seroodd-i vilayet-'i Eflak Vezir-i !ba-ted­
bk H8f1z Ahmed Pa,, a hazretleri sefer ahvali 1beyil.runda erkfun-1
layetine hiikema Arz-1 veba'iyye didiikleri iizre kadimi hiine �
yin�
zahir olup, amme-i alem yine du'aya gikduklar1dur 759. -V1'1ayet-1 -
devlete gonderdiigi mei<til.b ha:beridiir 747. -Valide Sultan Medre­
Haleb Beglerbegiligi ile nezaret-i emvhl Haci Turahim Pa,,a'ya fe�'­
sesi virUdiigidiir 747. -Gazi Giray Han lrazretleriniin Erdel
vila­ man olundug1dur 759. -RftmHi kamaskerligi ve !sitanbul kad1lig1
yetine gegiip grdecek yo! ta'yin buyursunlar didugidiir 748. -Davud
tecdid buywu:idug1dur 760. -Saray-1 .A1Uk'den selatin ile teva§i
 LXXXlV MEHMET iP�lRLl TAR!H-1 SELAN!Ki LXXXV

ve cevari Mem-i ahi:rete gitdilkleridiir 760. -Kamer-i mtinevver
ukde-4 re'·sde tamamen miinhas11; olup, ayetu'>llah zahir oldugidur
760. -Valide-i ha2lret-i Padi§ah-1 cihan-penilli hazretlerintin cami'-i
§erlfine temel brragiidugidur 761. -Merhfun Krura Qelebi-zade Mev­
lana Hiisam Efendi in>tfil<fil 'idiip, rteka'iid va.zifesi Mevl8'na Abdil1baki
Efendi'ye iki yiiz ak9a oldug1dur 761. -Tuna defterd8'rhg1 tevc'ih
olundug1dur 762. -Saray-1 Atik'den merhfun Su!Jta.n Murad Han
krzlarmun <;ogi in.Ukiil eylediigi diir 762. Defterdar 1 emval Mah­
-
gonderii <;>kduklrur1dnr 771. -Hafiz Ahmed Pa§'a peri§an olan le§­
keri cem' idiip, kii!ffar1 basup, kal'ayr halas idiip, mela'in dag!ldu­
g>dur. Ve Padi§ah hazretleri miift!den isitif.til. itdilkleridiir 772. -Bu·
hava hakimi olan Abdullah Han'un vefati hwberidiir 773. -Bogdan
voyvoda,s1 Ertle! memleketiniin alan u tailan oldug-t haiberi bi ldiirip i ,
hidmetde bulundug1dur 774. -K·apu•agas1 Ga:zanfer Aga ve Biiyiik
Mir-ahi\r Ali aga kendii mallar1yle yiiz nefer itiifeng-end az yaya sek­

mud Efendi yerine Tezkireci-zade Mahmud Pa§a hazretleri defter­

dar oldugidur 762. -Anatoh Kadmskeri Ahi•zade Efenili ref' ibu­
-
ban ve elli nefer miikemmel cebe ve cev§enlii asker ta'yin idUp se­
fere yard1m .gonderdiikleridiir 774. -Sefere as!ker .Isa! eylemek
i
j,

He me'mur olan Vezir-i ba-<tedbir Mahmud Pa§a hazreitleri miisita.kil ll

yuruh.ip, yerine Damad Efendi geldiigidiir 762. -Defrter ;;
dar!J;kdan serdar buyur1ldug-tdur 774. -Merhum Veziri'a'zam Sinan P�a-ogh
ref' olunan Mahmu d Efendi'den Yahudiler ruk"a sunup, ahvali rtefti!l
Mehmed Pa§a'nun Sultan-zadeye ni§am gitdiig.idiir 775. -Donan·
buyuruldug1dur 763. -Merhum M!i'mar.;ba§1 Davud Aga intikiil
ma-yr Hlimaylindan evas�t-1 rebi'ulahirede kadurgalar geliip, ahbar
idiip, Dalg1<; Ahmed Aga mi'mar-ba§1 oldugidur 763. -Ruz-nameci
in.ha itdiik:leridiir 776. -Giircistan cil:n�binden gelen futuhat habe­
tebdil buyuruldug-tdur 764. -§ehr-emirti tebdtJtidiir 764. -Bursa
ridiir 777. __,�gir Pervane Aga'nun sdyasetidiir 777. -Vezir-i
kad1hg1 virHdiigidiir 764. -Ahi·zade .AibdiHhalim Efendi'ye takii.
'iid la-nazir Mehmed Pa§a hazretleriniin SuJJtan•zade olup sur-1 piir-sii­
buyuruldug1dur 764. -Edirne kad!lig1 virildiigidiir 764. -Sefer
-i rlir idiip meclis-i all oldug1dur 777. -Vaei:b-4 masar sene 1007 ulu­
zafer•rehbenden Benlii kapuc1 geliip, haberler ibildiirdi.
Ehl-i fs!iim fesi .bin bela i'ie cem' olup vi'!'ildiigidiir 779. --§ehzade namma bir
kiiffar-1 haksara mukabil o1acak zemandnr didi, du'alara i�igal
vecih yigit vesvese 'belasma ugrayup, siyaset olundug1dur 779. �Beg­
olund1 764. -Vezaret He RfunHi Beglevbegisi Veli Pa§a v!Hayet
-4 lerbegilik vir11dligidiir 780. -Serhadden kapuc1lar geliip, ahbar
Budun muhafazasmda iken ahil'et seferin itdiigidiir 765. -Kapu
­ getiirdiikleridiir 781. -Erkan-1 dev!etde Harem-4 hiimayilna miite'­
c1la,r Kethiidahg1 vi-rildiigidiir 766. -Mevlana Arab-zade Abdurr
auf alhk olanlardan bit1biriniin evladma sagdri; dileyiip ziyafet oldugidur
Efendi'ye taka'iid vazifesi vi·rildtigidiir 766. Vidin
muhafazasmda 782. -Gazi Giray Han hazretleri tev3Jbi'inden Silistre sancagr Begi
Vez>r Hafiz Ahmed Pa§a hazretlerinden kelleler ile
dH .geldugidiir ,A,hmed Pa§adan di'ller geldiigidiir 782. -Tetimme-i krssadur ve
766. -Vezir Mahmud Pa;oa hatum intikiil itdiigidiir 767. -§ehr
-i d:illerin ba'z1 takrk•i kelam1dut 782. -l:xsaliyeler geliip yeti§diigi
safer ahirinde isyan iizre olan Mihail 1a'miin hllesiy
le I�ker-d 1slama ve ,aJtun ve guru§ ziyadeye ge<;diigidiir 784. �Mevhfun Lale-izar­
ha,saret yetir,diigidiir 767. -Sadr1a'zam hazretleri Mehme
d Pa§a zil.de Ahmed Efendi intikalidiir 784. -KB:l'g&h-1 alemtin dlirlii diirlii
ve Yenigeri sefer-i zafer-rehbere i;�kmak ferman
olundug1dur 768. be§Vi§ ii na-sa:1Jkarhk!ar1dur ki nizam 1\1 intizam kaJkup perir,an-i
-Sa'adetlii Padi§ah-i gerdun-ibestat hazretleri leb-i
deryil.da olan ruzgar olmaga ·sebeb U ba'isdiir 784. --Si!istre saneag-t Begi Ahmed
Kandi! Bag<;esi'nden Saray-1 Amireye geldiigidiir 768. -Kap
uci"ba§1 Pa�a !f1rsat u nusrat ile §ikest eylediigi kiiffil:run kelleleri ve dilleri
Abdullah Aga sefer·i zafer-eserden h aber geitiirmek ferman
olundu­ geldiigidiir 785. ·-Serdar Hafiz Ahmed Pa1ia hazretleriniin 1sta.n­
gidur 769. -Asitane-i sa'Meitde tebdil buyurul·an menas>b-1
il.llye bul'a geldiigidiir 786. -Diyarbekir'iin hazine irshliyesi geldiigidiir
sil:hibleri paye-d serir-i a'laya yiiz siirdiikleridiir 769. -'Serd
il:r Ha· 786. -Haracc1 Kii<;iik Hamza nam sipahiniin akgas1 ahndug1dur
fiz Ahmed Pa§a hazretleri iistiine hile ile slil'et-i ita'atde
hasaret iden mela'in •ahvalidiir 769. --Sadr�a'zam hazretleri
geliip, 786. --Sadria'zam Mehmed Pa§a hazretleriyle Hoca Efendi 'Miifti­
yle Ye­ lenam kasr-1 a!ide izvi huzur-1 �eherr§ahide miilaklit itdiigidiir 786.
n·i<;eri Agas1 gitmeyiip Vezir Mahmud Pa§a 'gidecek oldu
gidur 770. -Mevali-yi izam ve tahtgah kad1hklari silsile oldugidur 787. -Ye­
-Defterdar ikapusmda 1bed-du'a iden kadi f<iic'eten vefat iltdiigi
ve mi§d Hasan Pa§a Asiitane'ye ferman olundugidur 787. -Sefer-i za­
1sma 'il Qavu§ he!ak oldug1dur 771. -Sefere me'mur olan
Vezir fer-rehber ruhval'idlir 787. -Sefer-i zafer-4nanda olup ahbar-1 me­
Mahmud Pa§a hazretleri alay-1 §evket ile <;>kup, el'kan-1
sa'adet serret igiin Asitane-i sa'adete •gelen agalardur 788. -Nagehani
 LXXXVI MEHMET IP�IRLI TARlH-1 SELANIKi LXXXYll

miihr-i i·zzet Mehmed Pa§a hazretlerinden almup samb-i evvel :tbra­

�� :tt:'� ".� I
:Oo.
oldug1dur 800. -Hazine-i A.mire kiitib e e nigeMni §il:p

I'
him Pa§a hazretlerine fernni'\.n o1undug1dur 789. -Evvel
Divi'\.n g:i.i­ rutve-i kahire ile ltapuc11aJr odas11IJ.a g1rup mans>blar1 V'!ri!ldugid1lr
ni zahir olan umfirdur 189. -�ahinci•ba.§1 Dervi§ Aga
Bosna Beg­
lel'lbegisi oldug1dur 790. -Valide-i Padi§ah hazretleri rah-1 -Varidat1 ahz olundug1dur 801. -Defterdar-1 emval Mah­
gazaya mud Pa§I). hazretleri miistevfa mal ta.hsil eyleyUp, •bi-tereddiid re§en
mal-1 hasenatmdan vkdi.ikleridiir 790. - Sadr1a'zam lbrah!im Pa§a
mevaci:bi virildiigidlir 802. -Siyaset oldugidur 802. -Sadn'azam
-
hazretleri Ha.zine i A.mire kaHbleriniin emr-i
§erif ile ahvfillerine
hazretlerintin otag1 i;1kdug1dur· -Serhadde tk1§lakdan Gazi Gi
802.
mukayyed oldug1dur 791. -Serhadd-i mansil :
rede T111tar Han1 Gazi
Giray Han'a k1§lamak ferm§.n olunup , §em§ir ray Han hazretleri kapuci•ba§1yla Nem�e k1ralmun sulh istedtlgl
-i =rin ve hii'at-1 fa­
hire ve U� kise a1tun 'gOnderi!diiigidiir traberin ,gandiirdiigidiir 803. -AltI 'ooliik haJ!kma Saidna'za.m haz­
791. -Donanma-yi Hiima­
yfin ile Kapudan Sinan Pa§a hazretleri ,geliip retleri saraymda tki k1st u!Ufe virildiigidiir .804. -Serdar Mahmud
Tersane-i A.mireye da­
hil oldukl'ar1dur 791. -�apudan Pa§a hazretl Pa§a hazretleri rtaraflllldan hl).barJ.ar geldiigidlir 804. -Sadria'zam
eri tkasr-1 aliye taleb
buyuruldugidur 792. -Sefer-i zafer-;re ve Miiftilenam Roca Efendi hazretleri izz-li huzftr-1 §ehen§ahi'ye
hber miihimmMI i�iln Ha­
zine-i Enderi'tndan altun l)ltkdug,dur 792.
-Beglerbegi Dervi§ Pa§a
vairup Hazine-i Ende.-Undan altun .;1kdug,dur 805. -Nagehani kiif­
�1kup -gitdi.igidi.ir 793. Vilayet-i §iirvfun far-1 haksar-1 h0isirin cezire-i Sak1z'a geliip, .gezend irl§dUrdiikleri­
muhsftl-i harir ·ks§.Jiyooi ge­
l.fip tiiccara ve sa'ire tarh olundugadur 793. diir 805. -Ord1cllar mahiye gidUp, l:stanbul'dan §Ikduk'lar1dur 806.
-Sefer-i zafer-eser ah­
vali me§veretine a'yi'\.n-1 devlet ii sa'ad -Srulr1a'zam ve Serdar-1 ek!rem lbrahim Pa§a h:azretleriniln sefer-i
et Sadna'zam hazret1eiri sa­
rayina geldiikleridiir 794. -Tebdil ve �111gyi zafer rehbere vilayet-i Ungiirus'a �tlcup gitdiitkleridiir 806. -Kefe
r ber-vech-i i'tidal 794.
-Niiz Bmaneti 'buyurulan Miiteferika beglerbegisini §"hid eylediikleridiir 808. -N�§i'\.nc1!Ik virildiigidiir
Mustafa Aga'ya siidde'i
sa'adet kapuc1•ba§1hg1 ferm0in olundug1d 808. -Halil Pa§a. hazretleriniilll Serdar-1 a.'zam h:azretlerioo varouk­
ur 795. -Mtilteferrika aga­
larun deftere tBrakkileri ge9i.ip temess lartdur 808. -Toplar iistiine R1dvan Aga kondug,dur 809. Qavu§­
iikleri ve yerleri bulunma­
yanlarun ulufeleri viri'lmek ferman olund
ug,dur 795. -Miizevr
ba§thk ka'im-makamhg1 hususus1dur 809. -BOliik-agaliklan te ­ �
ve did buyuruldugidur 809. -Yuvd yerinde on giin kairar olunup, Yem­
ahk!liffi ile bulunanlar siyilset olund11g1du
r 795. Kaza'u'llah He yine
Sarachanede ihrak vaki' olduil'idur 795. i;eriler agas1 ii� giinden soura gQ<;diigidiir 810. -Manas1b-1 'kaza �e
-Ulufe virildi.igidiir 796. .
-Seferden gelen mti:hiirlii kll'l defteri manils1b-1 divaniye tevcih buyuruldug1dur 810. --Okc1-zade f;!ah
mftcibiyle yoklanup mevcud
bulunan}ara recec ulftfesi vil'lildiigidiir Mehmed Efendi tevkI'i olup seferden avdet idiip geldiigidiir 811.
796. -Serdar-1 ba-tedbir
Malnnud Pa§a hazretleri .ta.rafmdan f.iitUh -i;!eyhiilislam hazret!eri ve sa'i.- ulemayi Rumili Kad1askeri Sun­
at ile galip ii mrunsur ve
muzaffer o!dutkla.n haiberleri 'geldiigidiir ullah Efendi da'vet idiip ogitllann siinnet eylediigidiir 811. -Do­
796. -M1sr'dan Seyyid
Mehmed Pa§a hazretleri gel·iip, diya.--1 nanma ile Kapudan Pa§a Karadeniz'den Tuna'ya Yahya Pa.§a ogh

yfindan berii vaki' ola.n israfMdan su'al

MISriye'llliin culus-1 hi.ima­
f;!a'ban Pa§a'y1 gonderdiigidi.ir ;ii il�
811. Rum kadumkerligi rildi.igi­
olunup, meclis eyledti:kle·
diir 812. -Padi§ah-1 alem•penah ·hazretler1 su-yolu kemerme seyre
gitdiikleridiir 812. -Tatiar Han! �azi G�r�y h�����. �aiberler
ridiir 797. -Serdar Maltmud Pa§a ta.-af
mda.n a'da-li dine galebe
haberleriyle Def,terdar Burha.n Efeudi geliip
kazaya defiterlerin ge­ .
geldiigidUr 812. -Hazine-i Am1re katl'bler1 degi§llldugidiiT 813.

i
tiirdug.idiir 798. -Hilal-i ramazani'l-m
libarnk tiili' olup Misr Beg­
lerbegiliginden bir sene mah su'§.1 olunu -Kapuda.n Pa§a hazretleri bai§tarday1 kemM-i zinet ile donad �_P
p cem'iyyet oldugiduT 798.
-Hils•ba�e'ae yap1fa.n ba§fa.rda1y 'kanfin Padi§ruh-1 zemin ii zeman hazret!eri sa'adetle geliip, makd �-1. h�­ II

I'
-1 kadim Uzre nihoog-i
liicce-i derya hi!Ze!br-i rftz-i vega Cigala-zad mayfin�ar1 i!e teberriiken ·te§rif buyurdukJ.a.-idur 813. -Vah-yi v1-
e Kapudan Pa§a deryaya
indiirdiigi 799. Siyavu"' Pa§a hazretlerin
iin ibala-ibien
layBt-i f;!ark Abbas tarafmdan il<;ilik ile mefMih ve name getii :"n
il d ferzend-i
erciimendi asib-i ruzgar ile haike dii§diigi E§ik Agas1 Ka.-ahan Aga'ya istikbale �tk1ldug1du.- 814. -Serdar-1
diir 799. -AnaJtoh ve
f;!1kk-1 sani defterdarh'klar1 virildUgidiir a'zam ve ekrem tarafmdan .gelen melctftb haberid1ir. Sll/turci Meh­
799. -Boyac1 kB.fir oldii­
gidiir 800. -Kefelii Mevl0ina Hi.iseyin Efend med Pa�a'nun i§in tamam ttdiitkleridiir 815. -Elflak la'ini tistline
i Kuds-i §erif kadis1
serdar o}an Vezir Mahmud Pa§a hazretlerlne Hazine-i Enderftn-
LXXXVlll MEHMET IP$1RLI TARIH-1 SELANiKi LXXXIX

dan ulufe g0nderi1diig1diir 816. -Vilayet-i Karaman'<la. zulm ii bi ­ gonderdiigidiir 832. -Haleb Begle11begisi HaCJ tbrahim Pa§a'dan
dadhk iden, erll.zil-i nasdan has1l olan Hiiseyin Pa§a'dan §ikayet irsMiye haberi geldiigidiir 832. -Haleb Beglerbegisii $8:m Yeni­
idenler ahviilidiir 816. -Rapudan Pa§a hazretleri derya seferine gerilerinlin ha.kikmdan gelilp, re'aya iis-tiinden rte'addilerin def'
gitdiigidiir 817. -Diyar-1 MISnye'den kadlrgafar geldiigidUr 817. idiip siyaset �tdiigidiir 832. -Sadr1a'zam sipehsalar-1 alem hazret­
-Hiiseyin Ba!Ja fesadatun def' u ref' itanek i9iin S€ll'dfu- vez!r ta'y!n lermiin K·apuc1"ba§1s1 . seferden ha;berler He geldiigidiir 833. -Vi­
olundug1dur 817. -Sinan Pa§a-zade Mehmed Pa§a hazretleri ha'in layet-i Tebriz muhafozasmda olan Vez!r ve 11eca'•at•§i'ar Oa'fer Pa­
Hiiseyin Pa§a iistiine <;1kup gitdiigidiir 818. -Se.fer-i 21afer-<iserden §a ha:2l!"etleri Giircistan Hakimi Stmon Han la'ini muharebede ele
s·erdar-1 a'zam hazretleri ademi ba'z1 ahbar getiirdngidiir 819. �Te­ geturup Asiitane'ye haberler geldiigidiir 833. -Ve Serdar Sinan
timme-i klssadur 820. -$am begle1:1begiliginden geliip vezaret ile Pa§a•zade Mehmed Pa§a •hazretleriniin ademleri geliip, J.e§ker-i
te11r!f buyurulan Ahmed Pa§a hazretleri isyiin iden Hiiseyin Pa§a bag-Iye haiberleri getiirdiikleridiir 834. -Haleb Beglellbegisi HaCJ
iistiine g1kup giJtmek fennan olundugJ.dur 820. -Selanik kad rhg1
ibrahim Ba§a ref' ohmup, yeri vezaret He seferde hidmetde bulu­
virildligi ve dahi vll.ki' olan vekayi'diir 820. �efer-i zafer-rehber­
nan Ahmed Pa§a'ya virildiigidiir 834. -Simon Han 1a'in •girifdar
den vaki' olan ahval ii etvardur 821. Merhfun Ebussu'il.d-zade Mus­
olduginda dii§en kelleler ile aznavurJ.ar Divan-1 mu'allaya •geldilk­
tafa Elfendi'niin intik!ilidiir 821. -Bagdad muhafazasmda olan Ve
leridiir 835. -Kara-hisar-1 $arkI sancagmda haramilik idenlerden
z!r-i dilir Hasan Pa§a hazretlerine $ah Abbas g()nderdiigi kagOCI
do11t neferi ele-giriip Divll.nda siiyiiset oldugrdur 835. -tsyll.n u
Asit.iineye •geldiigidiir 822. -Donanma-yi HiianiiyUndan Kapudan
tugyan iden biigiler iistilne serdar ta'yln buyurulan Mehmed Pa§a
Vez!r Sinan Pa§a hazretleriniin melcl:il.blar1 geliip ahviH i'lam eyle­
hazretlerillliin mekll.tib ve ha;berleridiir 836. ---Serdil.r-1 a'zam ve
diigidiir 823. -Pad i§ah-1 8:1em-peniih ha.zretleri Davud Pa§8 Qift­
ekrem tarafmdan gelen mekat�b ve ah:bar-1 sahihadur 837. -ibt:ida
ligi saraymda matbah em!ni •azl itdiigidiir 823. �ultiin Murad
Celall olup memali'k-i ma:hrfisada .tezvir ve te}bis ahkrun peyd a
Han -tabe serahu- rnMy<;iin mevlid okudug1 giin Miiftilenam Hoca
idiip gezen Rara Murad Beg :tutulup geldiigidiir 839. -Oa'fer Pa­
Efendi maraz-1 zil:tii'l�cenbden intik!il itdiigidiir 823. -.Asll.kir-i man­
§a-y1 diltr ha.zretlerinUn gelen Ka;puc1.;ba§1s1 Ali Aga'ya V•an Beg­
sure ahvalinden ba'z1 haberler siiylendiigidiir 824. -Evsil:f-1 haz­
lerbegi1'igi virildiigidiir 839. -'-Kara Murad Beg'Un ahvali istima'
ret-i Miiftilenam Mevle'l-mev8:li Sun'ullah Elfendi -damet feza'Huhil.
olunup siyaset olundugJ.dur 840. � Vali-yi v:ilayet-i §ark $8.h Ab­
825. -Ali Divan olup, paye-i serir-i alem•mas!re yiiz siirilldiigi­
bas Han'dan harem-i muhterem cambine Hiiseyin Beg :nam ilgiyle
diir 825. �Seferden gelen Erdel la'!n il<;isi haberidlir 825. -Miifti
gelen Giiliter nam Hatun geldii:kleridilr 34-0. -Ralrubahk divan
Efendi hazretlerinlin miinkirat men' buyurulup, nizam u intizam
olup il<;i-yi ·§iih-1 Surh-ser ziyafet olundugrdur 841. -Bagiler ve
igiin rslah-1 aleme c:idd ii cehd buyurduklandur 826. �a'adetlii
tagller iisbiine serdar ta'y!n •buyurulan Sinan Pa§a..zll.de Mehmed
Padi§ah hazretleri Saray-1 Amire'ye g&;iip, miilazim!n umil.men
Pa§a Kethii.das1 Qruker Beg geliip Hiiseyin P·a§a giriftar oldugr
ha:beri getiirdiigidiir 841. �Ba§-kapue1-ba:§1 Sefer Aga fntikal idiip
§ekva idiip, An8Jtoh Rad iaskeri ref' buyuruldugrdur 826. -Ulema-1
izam erkan-1 sa'adet ile m€llveret idiip, ahvll.l.,i piir-nnelal-i ruzgar
yerine Hassa <;:ukadar Davud Aga <;1kup ciimleye rtasaddur eyledii.­
gidiiir 842. -Nagehani Mukata'ac1 A:bdi . Qelebi lintiltal. idiip yerine
soyle§ildligidiir 827. -Sefer-i zafer-eserden ahbar soylendiigidiir
829. -A'da-1 devlet iistiine giden Serdar Vezi·r Sinan B� o h !t Akbaba-zade muk!ita'a;c1 oldugJ.dur 843. �!r-i ner ve hizebr-i vega
Mehmed Pa§a hazretleri tarafmdan gelen haberlerdiir 829. -Qa­
Kapudan Sinoo Pa§a kasr-1 $ehen§il.hiye �steniiip, pi§ke§ U hedll.ya­
VU§-ba§1 tebd!I buyuruldugJ.dur 830. -$1kk-1 sll.n! Defterdar1 in­
sm gekiip, umil.r-1 miilk ti millet ooyle§ildugidiir 843. �am beg­
tikal idiip , Ba11-ruznameci Mehmed Efendi Defterdar oldugJ.dur 830.
lerbegisi ref' buyuru1up $erif Mehmed Pa§.a Beglerbegi ferman
-Vi:layet-i Eflak J.a'!ni Mihal ahvalinden az wman i<;irule dilrlii
olundugJ.dur 844. -Yenigeri Agas1 Hasan Aga sefer-i zafer�sei'den
dilrlii ahbar-1 ac!!be arz olundug1dur 830. -Sa'adetlii Padi§iih haz­
!stanbul' a 'k1§l'aya geldiigidiir 844. -Sab1ka Kefe Defterdan olan
retieri Tatar Han ve Serdar-1 al! hazretlcrine hil'at-1 fiihire ve
Muvahhid Mustafa Efendi Kefe Beglerbegisi oldugJ.dur 845. -Bur­
§em§ir-i zerr!n ve ii<; 'kise filori ile Kapuc1-ba111 A:bdiilkerim Aga'y1
sa kad1s1 Kmalu-zll.de Hasan Efendi'ye nagehan! azl ve belki red
xc TARiH-1 SELANiK!

ll
bile femnan oh!illl§'ken yine ibka buyiuruldug1dur 845. -Valide-i
hazret -i Padi§ah-1 din-penah Medresesi'nden Mevlana Mustafa
Efendi Edirne kad1S1 olup, medaris-i ulyada silsile olduiJ.dur 846.
-1syan u tugyan iden M'in Hi.iseyin Pa§a tllltulup Divan-1 B:lide
§er'-i �rif ile ulema siyilset ibuyurulup, e§edd·i •azfub ile WI olun­
Padi§OJM cedid Sulmn Mehmed Han'm Magitisa'dan
dugldur 846. -VaeiJb-i recec ulufesi virildiigidiir 847. -Mk.tev­
dort gi.inde asitane-i serir-i saltanata te§ri:fleridiir'.
ki'i tebdil buyuruldug1dur 848. -�fum Begienbegisi olan �rif Meh­
med Pa!}a hazretleri vezaret ile te!}rif ;buyiurulup vezarete otur·
duldaridur 848. -BOli.ik-halkmun ·guigule ve velveleleriyle Sad­ Sene salase ve elf cumadelulasmun on altlnet cum'a gi.in dahve-i
a ka­
na'zam cenilibmdan deft.er geimeY'tlp, kohne defter i!e u!Ufeleri tev­ ki.ibrada miibarek sa'at ve ferhunde demde ·gi.ine§ delv' burcmd
zi olundug1dur 849. -Sahibetii'l•hayrat ve'l-hasenit VaJide SuJJtan ni'tn-1 sanini.in ve yenarisiin on yedinci gi.in, eyyam-1 erba'ind en iiQ

lra�retlerini.in bina-e�ina azl olunup, yerine gayn ta'yin buyurul­ giin kalm1i,d1, §iddet•i §ita bu sene kemal mert< Jbe i§tidad ii'zre olm1§•

dug1dur 849. -Su1tan Bayezid Han tavliyetinden K'alba-kulak ka­
puc1 ref' ;buy;uruiup, yer1 gayre virildi.igidi.ir 851. -Tetimme-i
klssadur 851. -Merhi'tme Raz1ye Hatun ogh Vezir Mustafa Pa§a
hazretleri Asitii.ne•i sa'adete •geldugidi.ir 852. -Vezir-i sani Hali!
Pa!}a hazretleri kanun-1 kadim Uzre ehl-i Divan1 ziyil:fet ibuyurduk­
lar1du�. ..852. -Etvar ve evo:a'-1 rul'lgardur 852. -Ruzgar-1 8,§iifte
hallermun kaht u lnlletden ve na-insM muhtekirler elinden
��§�krutt ri��. 853. -Nagehil.ni Si·pah ta'ifesi guluvv-i am ve
; .
dl. Mukad<lem hi.isn-i tedbir ile BostanCI-ba1>1 Ferhad Aga si.idde-i
sa'adet-medardan mektub-1 mi.i§'ir-i saltanat i!e• Magitisa'ya dort
1
gi.inde vusul bulup, hema.n ol gice sahib-serir nik-baht ve sezavar-
tac u taht hazretleri bir an ve bir sa'at aram u karar buyurmayup La­
las1 Mehmed Beg ve Mir-ahur1 Ahmed Aga vesa'ir rikab-1 hi.imayi'tm
mukarrebleriyle yarar atlara bini.ip, gi.izlde yedekler uydurup', kar
ve tufanda 1;1kup §eda'id-i sefer ile ve hezar mihnet i.i me§akkat-1
rmogar1 <;ekiip Mudanya iskelesine geldi.ikleri gibi bi-inayeti'llahi'l­

hucun_i-1 � ·1dup, Kira kar1yi ve oglum helak eyledi.ikleridUr 854. meliki'l-mu'in mukaddema ri'ty-1 deryada ci.ist i.i cuya g1kan iki pare
-Tet1mme-1 klssa 857. -Merhum Mevlana Abdi.ilbaki Efendi in­ kad1rga ile Ali J) Re'is rast 1geliip, sebeb-i nizam-1' alem olan
tika�idi.ir 858. -Ulufe i vacib-i re!}en sene-i 1-008 virildUgidi.ir 860.
: ri'th-bah§-1 ademyan Sultan Mehmed Han -111.aiaedJ,e'Tl@w; �o/01;0, hJiM,fie­
.
--::Div�n:� .
sa, adet-unvan da kiillun-1 kadim iiwe hayram elin op­ tehu- hazretlerini alup, ri'tz-1 mezbi'tred e zikr olundug, i.izre Sultan
dukl�rr<iur .86� -Bayram gicesi Hac1 llwahim Pa§a hazretleri i<;i.in
. •
Bayezid Han ..aileyhi'r�etiJ, ve'l-gu,frlltn- ll:o§kine yana3up, topla­
.
t�zkire-1 humayun glli<up vezir olma;k ferman olundug,d'lr l! 860. -Ha­ rin atdug1 mahal mi.i'ezzinler minarelerde cum'a salasm iderdi.
hl Pa!'!a hazretleri kar u 1bar-1 alemden fB:ri.g olup, Hafiz .Ahmed
Merhum Padi§ah'un dahi cenazesi salfus1 anunla iktifa olundi.
P8.;'!a hazreu.eri �m�i:_-1 mi.ilk i.i millet gormege §urn' eylediigidi.ir 861.
Ve munadiler cu!Us-1 sa'adet-me'nusm aleme• nida idiip ve cemi' ce•
-Bayram irtes1 <l1vanlar olup Kas1m Voyvoda teftl§ •buyuru!<lug1-
vami'un hatiblerine haber-i be!}aret yeti§di.irdiler. Hutbeler o giin
dur 862. -Haleb defterdarhg1 tebdil olundug,dur 862. -Burhan
mi.ibarek nam-1 sa'adet-encamlarma ibtida kllmup okund1. tl'mmet-i
Efendi'nin mevti haberi gel<liigidi.ir 862. -K!ara YaziCI Urla kal'­
Muhammed din-i Ahmed! i.izre (241a) ma'abid ii mesacidde ta'at u
asmdan g1kup giderken serdar-1 ekrem ile ma'reke �tdiigidi.ir 863.
ibadatda bulunup, dergah-1 Ahadiyyete, gelen Padi§ah igi.in « Alla­
-:-Ka:"hlll. Voyvoda yerine Selim Qelebi Voyvoda oldug,dur 863. -Ye­
humme eyyid ve unswr» du'alarm tazarru' u nali§]er ile mele-i
n�gen �g,asma 'Se�re gi'kup gitmek fermfun olundugrdur 863. --Ser­
a'laya <;1kardilar. Ve gegen mernum ve magfurun !eh Sultan Murad
da�-1 a z�. �rah1m P.a§a hazretlerinden ba'z1 haberler He .AJbdi <;e­
Han_ -toi/Je serklw- ruhiyi;iin dahi du'alar ve senaiar olunup, Fatihari
leb1 geld�g1dU: 864. - �erhi'tme Rfuz1ye Hatun ogh Mustafa Pa;'!a
;-' fayiha okund1. AllahUmmie takail>bel minna veUcemt'i'l-mi.llminine
i
hazretlerme hasJ.ar ta yin olundug,<lur 864. -K'as m Voyvoda'nun
ve'l-mu'wilnJat. Fi 16 cumadelfila, sene 1003. «Varis-i mi.ilk-i peder»
Qavu§ habsinden kagdug1dur 864.
( J-':. <!.I\. 6;1, = 1003) tarihdi.ir.
 I
I

434 MEHMET IP�IRLI TARIH-l SELANIKi 435

Erkan-1 devlet ii sa'adet, viizera-1 izam ve ulema-1 ba§l ve Qavu§ Agalar ve hazir bulunan Sipahiler ve hassa sarraclar
kiram bey'at i9iin Divan-1 aliye geldiikleridiir. ve kapuc1lar paye-i serir-i a'laya yiiz siirdiler.

Ve ba'de salati'l-cum'a erkan-1 devlet ve a'yan-1 saltanat viize­
ra-i izam ve ulema-1 kiram ciimleten libas-1 matem ile miilebbes §em­
le ve' destarlar ile hiizn-i tamam-1 mala-kelam frzre ,saray-1 .A.mire
canibine §itaban olup, Divan-1 mu'allada yer!U yerine mukim old1lar.
Ve Padi§ah-1 din-penah u hi!Rfet destgah -eyyed.e!Wh!w f!afa:ta Vl8
kalvvuoo- hazretleri dahi libas-1 matem-pu§ide l)ep-rastlu siyah atlas
P&di§llh-1 magffuoun na'§• 9ikup, cenaze na.mazi
ktlmdug.dur.
1zzetlii ve sa'adetlil. Padi§ah-1 zillu'llah hazretleri kalkup erkan-1
sa'adeti selamlayup, il)erU makarr-1 sa'adete buyurdJ!ar. Ve az1c1k
zeman miirftr itmedin tebdil-i came idiip, siirmai katife libas ile mer­

i1
birle burc-1 §erefden §ems-i haveri tulil.' ider gibi' serir-i saltanat-1 hil.m u magfil.run-leh Sultan Murad Han cenazesi na'§>lm' adet-i sela· Ji
"i
cihan-bani kanil.n-1 kadim iizre Bab-1 sa'adet oniinde kurulm1§ idi. tin-i izam iizre tertl
"b ii tezyin eylemi§lerdi. 1'J-agalari ve• Kapu-aga­
<;!1kup culil.s buyurduklari gibi ammeten \)aVU§lar alk1§layup, sit u sa­ s1 ve Hazined8.r-ba§1 ve Kil8.rc1•ba§1 ve Saray Agas1 getiirilp 1)1kar­
daJari Maka \llkd1. A'yan-1 sa'adet ve viizera-i izam hazretleri yiirii­ d1lar. Yanmca Padi§ah-1 din-penah hazretleri tekrar l)lkup viizera-i Ji
'i

yiip Ferhad Pa§a ve 1brahim Pa§a ve C1gala-zade Kapudan Vezir izam ve ulema-i kiram ·kar§ulayup, cenazeyi Divan-1 mu'allada He!•
Sinan Pa§a ve Cerrah Mehmed Pa§a ve Halil Pa§a ve Hasan' Pa§a va-hane oniinde musa:Jla gibi bir tahta-bend iistine vaz' eylediler.
ve Rumili Kadiaskeri Mevlana 'Sun'ullah Efendi ve Anatoh Kad1as­ Miiftilenam Bostan-z8.de Efendi gei;iip cenaze namazina• ala ma-fa­
keri Sinan Qelebi-zade Mevlana Ali Qelebi Efendi ve Ba§-defterdar raza'llah tekbir eyleyiip, ciimle iktida olunup, namaz k1lmd1ktan son­

.1·
Nuh Pa§a ve Mir-tevki-i Hamza Beg ve Anatoh Defterdar1 Lam Ali ra rfth-1 piir-fiitfthiyl)iin Fatihaci fayiha okunup, cenazeyi kald1rduk­

<;!elebi paye-i serir-i saltanata ta'ziyet i<;iin ciimlesi yiiz siirilp ma­
kamlarmda ka'im turd1lar.
Ve a'lemii'l-ulema'i'l-miitebahhirin Miiftilenam ve §eyhiilislam
Bostan-zade Efendi ve ·Mevlana Hoca-i Padiiiah-1 magfil.r Mevlana
Sa'di Efendi ve sab1ka Ril.mili Kad1askesi Kara <;:elebi•zade Mevlana
Hiiseyin Efendi ve sab1ka Ril.mili Kadiaskeri Mevlana Abdillbaki
Efendi (241b) ve sabrka Ril.mili Kad1askesi Mevlana Molla Ahmed
Efendi ve 1stanbul Kad1s1 merhil.m Ebussu'il.d-zade Mevlana Musta­
fa Efendi• ve Mevlana Arab-zade Abdurra'ftf Efendi ve sab1ka M1sr
KadJs1 Mevlana Bey-zade Efendi ve Sam'dan munfas1l Mevlana Ket­
hiida Mustafa Efendi ve mahrftsa-i Galata Kad1s1 NakibUle§rRf Mev­
1
lar1 gibi amme-i alem giriv ii nale-i fery8.d1 felek-esire10 yeti§diirdiler t
Mele-i a'la melekleri zar u giryan (242a) olan insana enin ii hantn
ile inlediler. Ve merhil.m ve magfil.run-leh babas1 Sultan 8elim Han 11
tiirbesi bagl)esinde kabr-i §erif ihzar olunup, erkan-1 devlet na'§ml IT
getiiriip, ol ma.halle yaturdilar. mema-i izam ve me§ayih-i kiram
etrafm alup, tilavet-i hatemat-1 Kur'an-1 azime ba§layup, kelime-i
Tevhid ve tesbih ii teh!U ile dergah-1 Ahadiyyet'den magfiret ta­
leb eylemege me§gul old1lar. Ah§am old1, i<;.eriiden 91kacak §ehzade­
ler cenazeleri yarmki giine te'hir olund1. Fi 16 §ehr-i cumadelfila,
sene 1003.
Miiddet-i saltanat-1 Sultan Murad Han aleyhi'r-ranmetii ve'r­
h

fJ
r1dvan sene : 21', '§ehr: 7, eyyam : 6 ; amre!1 sene : 50, Evlade§ ba-zii­
lana Ke§miri-zade Efendi ve merhil.m u magfftrun-leh Sultan Siiley­
kftr u inas neferen : 75, ziikil.r-1 mevcftd neferen: 19; rivayet-i sahi­
man Han miiderrisleri ve Semaniye miiderrisleri ve Dahil ve Haric
�iiderrisler�en' geliip �eti§ebilenler ; ba'dehft Yenil)eri Agas1 Yemi§­ ha neferden: 100.
ii
c1 Hasan Aga ve Sekban-ba§l' ve Yeni<;eriler Katibi Ali Efendi ve
�ehzii.deleriin tabutlan miizeyyen olup 91kdug1 ve �i
Ocak agalar1 erkaniyle ve Yeni�erilerden birka<; nefer ve Rikab-i ll
J'.11�
i
namazlan ktlmup medfenlerine glitiirid
il iigidiir.
H�ma 8:
Agal ri ve Asitane-i sa'adetde bulunan BO!iik-agalar1
:
u il.fem an-1
�
ye��r ve ?
uraba-i yemin ve <;:avu§-ba§1 Qoban Siiley­
Yevmii's-sebt fi 17 cumadelfila, sene 1003. iBu giin yine seherden
man Aga ve Muteferr1ka ve <;!a§nigirler ve Mehter-ba§l ve Saka- '
erkan-1 devlet ii saadet ile viizera-i izam ve ulema-i kiram ve me-
 MEHMET lP�lRLI
436
§ayih-i enful\ dahi ma'an Divan-1 mu'allaya haz1r olup, ciimlesi m ­ �
cevvezesiz libas-1 matem-pu§ide, yer!U yerinde mukim ii" miitehayy1r
ve muntaz1r turup karar eylediler. Ve mukaddema on dokuz nefer
§ehzadeler i!;iin serviden tabutlar ihzar olunup ve cenazelerine laz1m
olan esbab-1 miihimme haz1r u amade oldukda• i�erUde' dilsiz ve
dinsiz, feryad u figanlarm i§itmez Uzerlerine musallat olup, masla­
hatlarm bitUrUp, meyyitlerin gassallar gasl eyleyiip tekfin olunduk­
dan sonra tabutlarm miicevvezeler ve sor�lar ile mUzeyyen ii mii­
kemmel idiip, her fabuti dorder baltam ve kapuc1 katar idiip, kapu
oglanlariyle i�.-agalar1 Bab-1 Sa'adet'den �1kard1lar. Erkan-1 devlet
ammeten kalkup kar§u varup, cenazeleri Matbah-1 A.mire kapus1
onUnden Helva-hane kapusma gelince tahta-bend musallalar iistine
dizildi. Ve hirer birer Seyhiilislam Bostan-zade Efendi namazlarin
kilup ciimle erkan-1 devlet iktida eyledi. Ba'dehft ma'sftmlar musi­
betiniin ah u naleleri dftd1 asumana gikd1. Bu ate§ ile yanmad1k ci­
ger kalmad1. Dideler giryan (242b) ve diller biiryan cenazelerin ge­
tiiriip babalarinun ayagi ucuna defn idiip intizam virdiler. «Tiirbe-i
Sultan Murad» ( ,1,,.. .;11.l... �1- = 1003) aded-i hurftf-1 tarlh vaki'
olm1§d1r. «�iiheda-i' Al-i Osman» ( .;I;. JT ,\� '= 1003) dahi §eh­
zadelere tarihdiir.
Padi11ah-1 magfurun tevabi'i Eski Saray'a nakl
olunduldandur.
Ve merhftm ve magfftrun-leh Sultan Murad Han'un yigirmi bir
y1l zeman-1 saltanatmda kendiiler hayatmda vefat iden ziikftr u inas­
dan gayri mevcftd yigirmi yedi nefer ktzlar hayatda olup ve yedi
nefer hamile" cariyeler dahi kald1. Ve ciimleten merhftm Padi§ah-1
magrftrun iimm-i veledleri ve fira§larma dahil olup hidmet iden ce­
vari ve dayeleri ve tava§ileri cemi'an esbab u eskalleriyle heman ol
giin Sarrac-hane'den mafraclar ve sanduklar ve sepetler getiirdiler.
Ve ni�e yiiz hammal bargirleri tutulup ve arabalar ile yiiklediip
Eski Saray'a nakl idiip Kethiida Kadm ya'ni Can-Feda Hatun ile
«Ah el-mevt ve'l-firak» diyii �ikup gitdiler. Dariissa'ade tahliye fer­
man olund1. Fi yevmi'l-mezbftr.
TARIH,I SELAN!Ki 437
Lala Mehmed Pll§a hazretleri vezir olmak ferman
olunduW.dur.
Ve Lala Mehmed Pa§a hazretleri nezaret-i emval ile mesned-i
vezarete oturup vezir olmak ferman olund1. Qavu§-bal}1 <;:oban Siiley­
man Aga hiikm-i §erif iletiip hil'at-1 fahire geydi. Fi 18 cumadelftla,
sene 1003.
Haslar buyuruldug.dur.
Ve Lala Mehmed' Pa§a hazretlerine vezaret hass1 Magnisa'da
:;lehzade haslarindan virilmek ferman olund1, he1'gil!l olmam1§dur.
Oteden gelen Kapu Agas1 Kilarc1-b11§1 oldug.dur.
Ve Kilarc1-ba§1 Hiisrev Aga azl buyuruldt, Magnisa'dan gelen
Kapu-agas1 Kilarc1-ba§1 <ilmak ferman olundI.
9Jkan Kilarc1-hl1§1 Beglerbegi oldug.dur.
Ve bu esnada Kilarc1-ba§1hkdan ref' buyurulan Hiisrev Aga'ya
Diyarbekir Beglerbegiligi arz olunmak ferman olund1, maslahat go­
rU!di.
Mir-ahur Nuh Aga ref' buyuruldug1dur•.
Ve Biiyiik Mir-ahjl.r Nuh Aga azl buyur;uld1, hazret-i Padi§ah-1
Cem-cah ile ,gelen Mir-ahftr'> Ahmed i\ga Mir-ahftr olmak ferman
(243a) ofo.nd1. Mir-ahftrluk yine tehir olund1, ba'dehft mezbftr Ah­
med Aga K�iik Mir-ahftr old1.
Merhum Ferhad Pll§a oghna Magnisa Sancag1 ferman
olundug.dur'.
Ve liva-i Magnisa merhftm Ferhad Pa§a ogh Sultan-zade Mii­
teferrika Ham Beg'e Virlmek ferman olundI. Divan-1 aliye geliip
hil'at-1 fa.hire geyiip, paye-i serir-i saltanata yiiz siirdi. Fi 20 cuma­
delftla, sene 1003. Valide-i Padi§ah-1 cihan-penah hazretleri ol ha­
nedanda terbiye olm1§d1.
i
438 MEHMET IP�iRLI
Kapudaullk Halil Pa§a hazretlerine buyuruldugidur.
Ve Clgala-zade Vezir Sinan hazretlerinden kapudanhk aynlup,
Vezir Halil Pa§a hazretlerine virilmek ferman olund1, Kapudanilk
nam-dar, kar-agah elinde idi, bu re'y rekikdiir, sonunda nedameti
mukarrerdiir, hazz-1 nefsdiir didiler,
Kapu hallnna umfunen in'am-1 §ehen�hi !)tkdug1dur,
Ve culus-1 saltanatdan ii!) giin ge¢ikde' Divan-1 alide viizeril-i
izam nazarlarma i<)erii Hazine-i Enderfln'dan sa'Metlii Padi§ah-1
z1llu'llah hazretleri yiiz otuz alb kise altun !)Ikarup gi>nderdi, ki her
kise tamam onar bin filori iizre akd olunm1§, «Kapu-ha1kma umumen
in'am-1 §ehell§ahi virilsiin» diyii ferman olu.nd1. On ii<.< kerre yiiz bin
ve otuz alt1' bin altun olur. Elli be§ kisesi heman Yeni!)eri ta'ifesine
Aga kapusma gonderildi. Ma'adas1 Ha·zine-i Amire'de h1fz olund1.
Serdar-1 ali-kadr hazretleriyle seferde olanlarm in'am1 ba§ka ayn­
lup irsal olunacak old1. Ve Asitane-i sa'adetde istihdamda ve man­
tle olan Sipahi oglanlan cema'atma ve Silahdarlara ve Ulflfeciyan-1
yemin ve Gureba-i yesardan kalanlara ve agalanyla umflmen Siid­
de-i sa'Metde olan Ulflfeciyan-1 yesar ve Gureba-i yemin bO!iiklere
ve sa'ir ocaklardan sefere me'mur olmayup, Donanma-i Hiimayfln ile
derya seferine gidiip gelen Cebecilere ve Topc1lara ve mandelerine
ve Istabl-i A.mire halkma ve Matbah-1 A.mire hiiddamma ve ehl-i hi­
ref cema'atma kanun-1 kadtm iizre bah§i§ler tevzi' olund1. (243b)
Fi evahir-i §ehr-i cumadelflla, sene 1003.
Nazm
:.:._?" i Li I.$; jI \.4.J IS"" -..>
:.:..? i � ..}A:. J :. l..1: l)lp,-
� ('.,..>\... ur-,.; . �.-
.. · , v - - - .
� � <Jb;. 0J _;.
TARIH-1 SELANIKi 439
l
Ve culfls-1 saltanat-1 cihan-baniye §u'ara-i devran diirer-i gurer-ke­
lam ile garra kastdeler ve ziba tarihler nazm eylediler. Ale'l-husus
a'lemii'l-ulemai'l-izam sab1ka Rflmili Kad1askeri olan Mev!ana Ab­
diilbaki Efendi hazretleri ta:baka-i ulyada dimi§lerdi.
Kaside
Minnet Cenab_,,, Hakk'a dem-d-dem kezar-bdr
Fasl-i §itadla Mg_,,, cihiin buldA •noo-bahar
Giin gibi tac_,,, devlet §dha tulu' idiiip
&evn u mekana virdi ziyd ajtab-'Vdr
Hur§U gibi Pierliev-4 cUd u seha ile
Ruy_,,, zemiine Sa{)di z.er-i MnniMi!l.IQJ}Jydr
Kildi zemini berf gibi rllikd-4 sime [jark
ln'dm-'b am_,,, civd�erd lJahtiyar
Deryd..tyi kefi mevc-i \atd urdA §OyOO kiim
Yek-bdr sVm-i ndbiw zeyn oldA her kJendr.
Yedi-Kulle'de habs olan Delii• :tbrahim Pa§a
siyaset buyuruldug1dur.
Ve evahir-i §ehr-i oomade!U!Ma Yedi-Kulle'de mahbfls yatan
Delii lbrahim Pa§a'ya cum'a gicesi ferman-1 Padi§ahi ile <;avu§-ba§I
<;oban Siileyman Aga ve Suba§l R1dvan <;avu§' dort nefer cellad ile
varup, diinyada sadat-1 enama ve sll.ir ibadullaha itdugt zulm ii kat­
liin cezasm viriip bogdliar. Nefs-i §um1 vas1tas1yla halk-1 aleme itdii­
gi cevr ii sitem yoluna geldi. Ahiretde <)ekecegi iradet-i Hakk'a
kald1. Cesedini kald1rup, ol gice Narlu-kapu'da deryaya atdJ.lar.
Fi 23 cumadelflla, sene 1003.
«Ve cesedin hidmetkarlar1 deryadan serika idiip, Tophane'de
Qizmeci-ba:§1 Tekkesi'nde defn itdiler» diyii nakl olund1.
Beyt
ltdugin buldi ekdUgun bigdi
KendU iZe igii,rdugin i9di.
440 MEHMET lP�iRLi
Padi�h-1 magffir zemanrndan kalan duyfm edas1y9iin
be§ yiiz yiik a,k9a ve glll'U§ !)1kdug1dur.
Ve §ehr-i cumadelfila evil.hirinde sebt igiini Divan-1 alide viize­
ra-i izam ve ulema-i kiram ha:zretlerinden sa'adetlii Padi§ah-1 z11Iul­
ldh -eyyede-'aahu ta'aw, ve kavvahu• (244a) merhum Padi§ah-1 cen­
net-mekan zemamnda mevacibata ve Hassa hare Emini ve Matbah-1
A.mire Emini ve Tersane-i A.mire iQiin ve Arpa Emini bu ciimleniin
halkdan miihimmat-1 miriye alduklar1 meta' ve esbabm' bahalari vi­
rilmeyiip, baki kalan deynleri ne mikdar kalm1§dur diyii su'al bu­
yurd1lar. Viizera-i izam ve Defterdarlar ruzname-i hiimayilna ve mu­
kabele defterlerine ve iimena-i erba'a muhasebelerine muraca'at
idiip, sekiz yiiz yiik akgadan ziyade mala-kelam deyn buhmdugu he­
sab olunup arz olundukda «Rlrc tie yatmak lay1k u mi.ilnasib degil­
diir, ciimlesi virilsiin» diyii buyuruld1. Ve irtesi Hazine-i Enderlin'
dan bin kise a:k�a ve guru§ i,1kardup tamam be§ yiiz yiik a�a eda-i
duyftn igiin viizera-i izam nazarlarma .getiirdiJer. Ve «Memalik-i
mahrllsanun mahsfilab masarifi ni<;iin kifayet itmeye. Min ba'd �i­
yar-1 M1sriyye hazinesinden gayri hazine igerii alunmasun, ta§ra Ha­
zine-i Amire'de zabt olunsun» diyii ferman-1 ali sad1r old1.. «Ve §hn­
den gi;rii isril.fat ve ihracat tahfif olunup, itJafatdan hazer idesiiz.
Hazine-i Amire'yi borgludur dimiyesiz ve erbil.b-1 huk\ika hakkm1
teslim eyleyesiz» diyii muhkem tenbih ii yasak buyuruld1. Fi 23' cu­
madelula, sene 1003.
Sa'adetlii Padi§ah-1 alem-penah hazretleri evvel
cum'a namazma !llkduii;tdur.
Ve ibti'da o1 cum'a giin evvel Pil.di§ah-I saltanat-penah -haille­
ae'lldhu tofd.M lvildfle11!£'hu- hazretleri erkan-I devlet ve a'yan-I sa'adet
ile Ayasofya Cami'ine namaza �1kd1lar. Miibarek cemal-i ba-kemaJI
mii!C'tak1 amme-i alem du'a vii sena ve §iikr ii sipaslari mele-i a'laya
yet�dirdiler. Fl 23 cumft.delfila, sene" 1003.
Hiiddam-1 zevi'l-lhtiram Harem-i muhteremden kiinftn-1
kadim ttzre meratib-i aliyye ile !;lkduklar1dur.
Ve evil.hir-i• §ehr-i cumil.delulada ahad giini Harem·i muhterem­
den Padi§ah-1 magfftrun ig-oglanlar1 kanun-1 kadim-i Osmani ttzre
TAR!H-l SELAN!Ki 44 1
gikmak ferman olundi. Silahdar-I hassa Hasan Aga .Mir:ahurluk ile
.
sadr-ni§in Ferhad Pa§a hazretleri odasma gikup nuhman buyur�l­
dI'. Valide-i sa'adet-penah hazretleri §efa'atiyle (244b) Nuh A�a
kanftn iizre ulftfesiyle teka'iid itmek buyuruldI. Ve oteden gelen Mir­
ahur Ahmed Aga'ya Ki.ilgiik Mir-ahurluk buyuruldI. Ve Kiigiik Mir­
�
ahur Aga yoliyle Kapum-ba§I oldI. Ve Qukadar-I ha�sa ve Rik .bdar-I
hassa KapucI-ba§Ilik ile gikdilar. Ve hassa .oda-oglanlarI mutef;r­
rikahk ve ga§lltgirlik ile ve ziyade terakkiler Ile �kdilar. Ve merhum
� .
Beglerbegi karinda§I DQganc1-ba§1 Ha il Aga ?�k1r".,'-ba§hhk Ile l;Ik­
dI. Ve biiyiik-oda ve kiil<;iik-oda ve hazme ve kilar-oglanlarI umumen
boliiklere tevzi' olunmak buyuruldI. Ve Galata-saray1'ndan ve lbra­
him Pa§a'dan ve Edirne-sarayI'ndan gikl§' old1. C\imle bin iki yiiz
yetmi§ nefer .gikdilar. Yevmiyeleri bu denlii o!dI Ve sa'�detlii
:
Padi§ah-I alem-penah ile sancak-I hiimayiinda emekdar ve hidmet­
kar olan agalar ba§ka kanftn iizre in'amlarm alup, yollu yolunca te­
rakkiler ile' miiteferrikalar olup, zat-I !jeriflerine miinasib manasib
lll!lildukda tevcih olunup arz oluna diyii ferman olundI. Ve s'.'.kiz yiiz
_
neferden miitecaviz bO!iikler ve sair ocaklardan' terakkiye mustehik­
lara dahi terakkileri ferman olunup tevzi' olund1lar. Fl 26 cumade­ iJ
I
IUla, sene 1003.
Hakikaten Maguisa'drun gelen hliddam-I zevi'l-ihtiramun eksed i
Y1;1 '.".1
D
11
rustayi-ve§ olup adab-I devlet ile mii'eddeb" olma p, iltiza� ile a
?
dirlige ge«enlerdendiir. Ve bi'l-ciimle yine bu def a hasretu. 1-muluk
acib tuha:f ruzgar geliip cilve·niima oldilar.
Ciiceler ve dilsizler" zeva'id-i ruzgar ne denlii
;arise ta§ra !)Ikduklar1dur.
Ve merhum ve magfurun-leh Su1tan Murad Han meclisine te­
karrub iden mashara kahb" ciicelerden ve di:nsiz dilsizlerden Ha­
rem-i muhteremde kimse kalmayup hallerine gore kimine �ehr-emi­
ni canibinden ve kimine ruzname-i httmayftndan mii§ahere ulufeler
ferman olund1. El-hamdtt li'llah ta'ala damen-i saltanat anlarm vu­
cud-1 habil.set-aludlarmdan tathir olundI. «Derya na-paki t!l,§ra
atar» me§hurdur.
 442 MEHMET t��IRLl
Kad1asker Efendileriin azli ve nasb1dur.
Evahir-i 11ehr-i cumadelftlade (245a) Rftmili Kad1askeri iMevla­
na Sun'ullah Efendi ve Anatol! Kadiaskeri Mevlana Ali \;:elebi Efen­
di ref' buyuruld1. S8.b1kii Rftmili Kad1askeri Mevlana Abdiilbakl
Efendi yine Rftmili Kad1askeri old1. Ve Anatol! Kad1askeri, 1stan­
bul Kadls1 merhftm Ebussu'ftd-zade Mevlana Mustafa Efendi old1.
Ve 1stanbul Kad1hg1 Bursa Kad1s1 Mevlana Damad' Muhyiddin'e bu­
yuruldi. Ve Bursa Kad1hg1, Magnisa'da Sultan •Murad Han-1 mag­
fftr Medresesi'nden Mevlana lbrahim Efendi'ye, ki ciimleden eski ve
salah u diyanetle ma'rftf idi2, buyuruldI. Ve mahrftsa-i Edirne Ka­
d1s1 Ahi-zade Mevlana Abdillhalim ref' buyruld1. Sabik;;. Misr Kad1s1
Beg-zade Mevlana Mehmed Efendi Edirne Kad1s1 old1. «Ahi-zade
Efendi beyne'l-ulema· fazilet ile miimtaz u ser-efraz iken ru:llgar-1
gaddar na-sazkarhk eyledi» didiler.
Ve Kad1askerler ref'ine vech beyan idenler «Padi§ah-1 alem-pe­
•
nah hazretleri §ehzadeligi halinde miistahikler hakkmda gonderdik­
Ieri §efa'at-name-i §erifleri g,e<}meyiip ve belki ba'is-i hiraman ol­
dug1dur» didiler.
Deft.erdar Efendileriin azli ve nasb1dur.
�
Ve u esnada Anadolu Defterdan Lam Ali <;elebi ref buyurul­
d1 ve yenne sab1ka Anatol! Defterdan olan Mahmud Efendi ferman
olund1. Ve S1kk-1 sani defterdan Piri Beg efendi kendii aklammdan
tahsil-i emva!e gidiip, seferde Serdar-1 ali-kadr Sinan Pa§a -eda..
m.e'lmhu ta'dila Wlali6hu- hazretlerine isaJ eylemege me'mftr olnn§dl
��· buyuz:_Id1 ve Defterdarhk Tersane-i A.mire Emini Dervi§ Efen'.
r
d � Ye ferm �n o�u�d1. Ve Tersane emaneti sabrka Koyun emini thra­
h1m ·Oavu§ a v1r1lmek ferman olund1 fi 25 cumade!Ula sene
' '
Ba-§efa'at-1 §erife-i Enderftn.
Culfts-1 saltanat-1 hiimayftn be§aretiy!liin etraf u
eknaf-1 memwik-i selatine ve hiikkam-1
memleket.e ahkam gitdiigidiir.
.
".'e � � �
a'adetlii P di ahumuz -�e'llaluu, t.fa.'ala hilafethehu- haz­
retlermun culfts-1 humayfinlar1 miijdesin etraf u eknafda olan (245b)
TARiH-1 SELANIKi 443
if
j;
I
l
miilftk ii selatin ve hiikkama i'lam u ihbar itmek igiin Haremeyn-i
§erifeyn hakimi 1bn Ebi Niiniey hazretleri-§fN'inefie.lllu!TM.Jw, tla.'dza lj�­
r'e/'(m tialz'ilmon- ve Maveraiinnehr ve Semerkand ve Buhara Ha­
ve
kimi Abdullah Han hazretlerine ve !ran ve Turan-zemine ferman
ferma olan hakim-i K1z1lba§an olan Sah Abbas Mirza'ya vilayet-i
Giircistan Hakimleri Levend• Aleksandre Han'a ve Simon Han'a ve
Ag1k-ba§ ve dadyan'a ve Bahr-i Miizlim canibinden meydan-1 neber­
diin hizebr ii �ir-i Jiyam ra'ife-i Tatar-1 bad-riiftiir Ham Gazi Giray
Han hazretlerine ve Derya-y1 Sefid tarafmdan selatin-1 kiifr-ayin
Frall!la ve Venedik ve lngiltere ve Dubrevnik dojlarma ve Memalik-i
mahrftsa-i Padi§ahi serhadlerine ve• Ceza'ir-i Garb Beglerbegisine
ve• vi!ayet-i Tunus ve vilayet-i 'Tu:ablusgarb ve• vilayet-i Yemen ve
Aden ve Misr ve Sam ve Trablus§am ve Sivas ve Mar'a§ ve Haleb
ve Erzurum ve Diyarbekir ve Bagdad ve Tebriz ve Sirvan ve Revan
ve Nah.;1van ve Babiilebvab ve Musul-zemin ve Rakka Beglerbegileri­
ne ala haddihi Padi§ah-1 zemin ii zeman hazretleriniin sancak-1 hii­
mayfurda emekdar agalan ta'yin buyurulup, ahkam-1 §erife-i cihan­
muta' yaztlup culfts-1 cihan-bani-yi Sultan Mehmed Hani i'Jamma
gi)nderildi. Fi evahir-i §ehr'i cumadelftla, sene selase ve e1f.
Seferde olan Kapu-halkmun in'amlar1 serdar hazretlerine
gonderihnek buyuruldug.dur.
Ve sefer-i zafer-rehberde olan Kapu-halkmun culfts-1 hiimayftn
in'amlar1 ber-mftceb-i defter, neferlerine gore hisab olunup, Serdar-1
ba-vakar Sinan Pa;;ia -eiddimle'lldlllu. l!.afti;/4 i�tilenu- hazretlerine irsal
olunup, kanfur iizre culus terakkileriyle ulftfeleri virildiigi yerde tev­
zi olunmak ferman olund1. Ve hisab olunan hazineyi cema'at-1 Gura.­
ba-i yemin Agas1 Sinan Aga yarar yolda§lanyle isal eylemek buyu­
1003
· ruld1. Ve S.Udde-i sa'adetde istihdam olunup, mande olan BQ!iik-hal­
I!
kmun in'amlan agalan kapusunda bu fakir-i haklr kesirii't-tak­
sir ma'rifet ii nezaretiyle (246a) tevzi' olunmak emr olund1. Fi eva­
hir-i cumadelftla, sene selase ve elf.
u
. Erbab-1 huklika duyftn virildiigldm.
Ve Padi§ah-1 magfftr zemanmdan' kalan duyftn-1 miiteferrika
ber-mftceb-i defatir-i muhasebe iimena ile erbab-1 hukiik geliip Di-
444 MEHMET IP�IRLI
van-1 alide viizera-i izam nal'larlarmda hisab olunup, teslim ii tevzi'
olund1. Bir ni<;e eyyam evkat ta'til olunup virildi. Ba'deliu Lala Meh­
med Pa§a evinde Ba§-deifterdar Nuh Pa;§a Rumili niuhasebecisi Ak­
baba-zade kalfas12 ve §agirdleriyle hidmete haz1r olup, hukiik-1 deyn•
teslim eylediler. Fi evahir-i cumadelula, sene 1003.
Muhkem furtuna olup gemiler i§lemeyiip, istanbul'da
kaht n gala belirdiigidiir.
Ve bu esnada berd ii §ita 2.1iyade i§tidad iizre olup, muhMif ruz­
garlar esiip, nige eyyam karayel ve k1ble ve yild1z esmekle furtmalar
old1. Deryadan sefine geliip gitmege h� vechile mecal ii imkan olma­
di. Sular tond1, degirmenler donmez old1. 1stanbul kesret ii izdiha­
mma ekmek yeti§mek miimkin olmayup, azizii'l-vucud olmagla bir
somun iki a.Ju;aya sat1lurken ii<; ak.,aya hem-giina minnet ii s�pas'
ile ele girmedi. Hikmet-i 1lahidiir, her tecdid-i saltanat vaki' olduk­
da bu vilayetde kaht u k1llet' 1<ekmek adet old1. Erbab-1 ihtikar
•k'amehlu!miuilllUiu txxl(IJ,t},,. amme-i fileme na-insafhklar idiip, fukara
vii zu'afa §eda'ide miibtela olmakta hiikkam nafizii'l-kelam olmayup,
narhlar gozedilmekden kald1. Her ki§i istediigin ider old1.
Giizleriim yaJzyle vfran olmaduk yer kalmadz
Halimi bilmek dUersm iJte Jiiyle ma-c.era
Padi§ah-1 atem-penah hazretleri cum'a namazma !'lkmaga
niyyet itmi§ken feragat olundug1dnr.
Ve selh-i cumadelfila cum'a giin hazret-i 1Padi§ah-1 din-penah
eyyede'llahu ta'«Jfi, ve katvvahW.. Cami'-i §erif-i Sultan Mehmed Han
-tabe serdhu- tiirbesi ziyaretine ve namaza g1kmak niyyet ii azimet
buyurulm1§ken ve ciimle erkan-1 sa'ildet miitenebbih olup, Siidde-i
sa'adete miiteveccih olm1§ken ferfugat olund1. (246b) Yollar kardan
mem!U idi. Atlar• dondan yiirimekde usret gekerdi. Karm tabi'atm­
da karar yog1ken kar1 old1. �ubat ve filvaris eyyam1 §iddet-i §ita­
dan harekete meca1 yogidi. 'Vuhil§ u tuyftr ziyade helak old1 ve ha-·
§erat-1 arzdan nev'-i beni' insanun nak1sati ciiceler ve dilsizler ve
>-
TARIH·I SELANIKI 445
had1mlar ve bulalar, ki Sultan Murad Han-1 magfur devrinde kiilli
zuhurlar1 var idi, eylediikleri evza' ve etvarlar1 hakika;ten beka-i iz­
zete delalet itmezdi. Ve iki yildan miitecaviz zeman Padi§ah-1 mag­
fur1 cum'a namazma g1kmaga mani' olup, «Q1karsm amma Saray-1
;\mire'ye giremezsin, kul ta'ifesinin ittifak1 vardur, ha§a hal'iderler»
diyii tahvif idiip, istediikleri iizre hatt-1 hilmayftn ile' rii§vetler alup,
maslahatlar g0riirlerdi. El-hamdil li'llah ta'ala Padi§ah-1 sa'adet­
intibah hazretleri miilhem bi's-sevab olup ciimlesin dergahdan sii­
riip <;1kard1. Allah ta'ala re'y-i alem-aray-1 isabet;..peztr iistine da'im
ii sabit idiip avn-i 1Jahi karln-i devlet-i n3.-miitenahi ola.
Cevr-i devr-i ruzgar-1 na-sazkardur.
Ve bu esnada Hoca-i Sultan Murad Han-1 magfur a'i'emii'l-ule­
mai'l-miitebahhirln Mevle'l-mevall Sa'deddin Efendl -diimiet fezll/i'/Ju­
hU- hazretleriniin kevkeb-i devlet ii ikbali hubfttda old1. Eyyam-1
saltanat-1 Sultan Murad Hani'de sa'adet ii izzet-i kamgari ol mer­
tebe'° idi ki, Hoca Efendi vefat idiip Padi§ah hazretleri «Bir muhlis
du'ac1muz idi» diyiip cenazesine hazir olayd1. «�imdiki halde halk-1
alemiin na-insaflar1 eyyam-1 kamranide vaki' olan na-merza ve bel­
ki na-me§ru' evza'11 u etvar1 miisamaha iderlerdi. N3.-hakk alman
mal-1 miisadere ve hakk-1 eytam ve sa'ir vuku' bulan ahvale alim­
ler idi. Miisahele ve ihmal idiip, halk ile hakk iizre mu'amele eyle­
medi» diyii ni<;eler bin tiirlii niyaz ile virdiikleri hedayalarm taleb
ider old1lar.
Hikayet
Ve merhftm u .magfftrun-leh (247a) Padi§ah, �ehzadesi Sultan
Mehmed Han'a bir giin iki k1t'a harac defteri viriip «Al Mehmed
Han'um, hocan Mevlana Aznii'ye ilet, ma-yahtacma sarf eylesiin»
buyurm1§lar. i;lehzade hazretleri defterleri alup mu'allim-haneye ge­
tiiriip, Azmi Efendi nazarmda kom§11ar� «Nediir bu?» diyii su'al ey­
lediiklerinde «Harac defterleridiir, size' gi:inderdiler» buyurm1§lar.
Anlar dahi dimi!)l�r ki «El-hamdii li'llah ne halimliz var ise vardur,
bu maklilelere r1zamuz yokdur, miiberrayuz» diyiip kabul itmeyicek
�hzade hazretleri defterleri Padi§ah-1 alem-penah hazretleri huzft­
rma ·getiirdUklerinde «Almad1 m1 Hocan ?» dimi!)ler, §ayi'diir' be-

446 MEHMET IPSIRLI
niim hocam alur buyurm1§lar imi§. «01 takdirce ba'z1 mii§tebeh em­
valden ictinablar1' olmayup ve durilg-1 maslahat-amiz kelamdan dahi
miibalat itmediikleri sebebden Piidi§ah-1 mai?;fflT huzft.rmda vaki
olan kelimat-1 hakikat-encamlan mii'essir dii§mezdi. Va'z u tezkir
ve nasihatden anun i<;tin farig olm1§lard1» diyli nakl-i4 sahih eyle­
dilerdi.
Erkan-1 devlet kiinun-1 kadim-i Osmani iizre hil'at-1
zemistani geydillderidiir.
Sene 1003 cumadeliihiresiniin gurresinde §Ubat ve filvaris ev­
veli idi. Bu giin' erkan-1 devlet, viizera-i izam ve Miiftilenam ve Ka­
d1asker efendiler ve Defterdarlar ve Ni§anci hil'at-1 tfahire ve pos­
tin-i zemistani geydiler, giriip paye-i serir-i saltanata yliz siirdiler.
Ve Ba§-defterdar Nuh Pa§a Trablus§am Beglerbegisi old1. Ve def­
terdarhk mukaddema mal-1 miisadereye Qekiliip, eza vii ceza olunan
Hasan Qelebi Efendi'ye ferman olundl. Ve Trablus§am Beglerbegisi
Qak1rc1-ba31 Hasan Pa§a ref' buyuruld1.
Vali-yi viJayet-i �ark �ah Abbas'dan il!;i ve
name geldiigidlir.
Bu esnada ferman-fermay,1 �ark �ah Abbas her-gah Siidde-i
sa'adete diyar-i Acem tuhafm irshl eyleylip, arz-1 iltlasdan halt ol­
mayup ve adet-i ma'rflfe-i KiZilba§an• iizre Asitane-i sa'adetde olan
�ehzade Haydar Mirza'y.i ptirsi§-i hat1r itmek (247b) ve dayesin
getiirmek takn"biyle mii§arun-ileyh l';\ah'dan i�i ve name geliip, ne­
fts Acem kuma§lar1yle Sultan Murad Han hazretlerine miiteveccilt
olup gelmt§'di. Ve gelen ih;i Kerem 'Han nam Kazvtn Ham olup gel­
mi3di. Takdir-i lem-yezelide Sultan Mehmed Han -hulli.4.et hila/etuhU­
ha.zretleriniin culfls•1 serir-i saltanat-1 hiimayflnuna rast geliip,
eva'il-i 3ehr-i cumadelahirede all Divan olup name ile il�i ge!Up iii.I
ziyafet olund1. Kanfln-1 kadim-i Osman! iizre ri'ayet ii hlirmet ile
hil'at-1 fahire ,geylip, viizera-i izam ile giriip, paye-i serir"i saltanata
yliz �iirdi. Ve l';\ehzade Haydar Mirza culfls-1 hiimayflnda dest-bflse
yeti§emeylip, bu vas1ta ile Lalas1 ve kendiisi hil'at-1 fiihire ile te§­
rif buyurulup paye-i serir-i alem-masire yliz siirdiler. Fi eva'il-i
§ehr-i cum3.del3.hire, sene 1003.
TARiH-i SELANIKi 447
Lala Mehmed Pa§a hazretleri Kasr-1 aliye varduklar1dur.
Vezir Lala Mehmed Pa§a hazretleri Kasr-1 alide ekser-i evkat­
da' sa'adetlii Padi§ah-1 Cem-ciih huzft.r-1 izzetlerine haz1r olup,
umur-1 mlilk ii millet ooyle§iip, tedbir ii tedariik-i devlet re'y-i sa'ib­
pezirleriyle oldug1 mukarrer. Allah ta'ala miilhem bi's-savab
[idiip] ma-hiive'l-hak ilka eyleye didiler.
Beglerbegilik virildiigidiir.
ii
Ii
Ve eva'il-i i;iehr-i cumiidelahirede Zeyrek Ciice karmda§l Tiflis
i
Beglerbegisi azl buyuruld1. Yeri Habe§'den ma'zfil Tat Ali Beg'e fl
ferman olund1. Divan-.i aliye geliip paye-i serlr-i saltanata yiiz sli;di. 11
Memalik-i mahrilsa mahsflllinden nakd virilen beglerbegiliklerden­ [)
diir. Sekiz yiiz bin a1'!;a olur.
Mahrflsa-i M1sr Kadihg1 virildiigidlir.
Ve bu esnada mahrilsa-i Mlsr Kad1s1 Dukakin-zade Mevlana
Osman Efendi'den Arablar §ikayet idiip ruk'alar sunup feryadlar
eylediler, azl buyuruldl. Yeri Haleb'den munfas1l Kmalu-zade Mev­
lana Hasan <;elebi Efendi'ye ferman olund1. Fi 7 cumadelahire, sene
1003.
Mahrflsa-i Haleb Kadlh!li virildiigidiir.
Ve mahrflsa-i Haleb Kad1s1 Ta§kopri-zade (248a) Mevlana Ke­
mal Efendi azl buyuruld1. Ve Haleb kad1hg1 mukaddema Edirne'de
merhfun ve magfflrun !eh Sultan Selim Han Medresesi'nden Mekke-i
miikerreme kad1s1 olup gitmek miiyesser olmayan Tursun-zade Mev­
lana Abdiilbaki Efendi'ye ferman olundL Fi 6 cumadelahire, sene
1006.
HaWss-1 Kostantiniyye Kadthgi virildiigidiir.
Ve El'ZUrum Kad1S1 Molla Maksi'rd intikali haberi geldi. Yeri
TrabluS§am'dan munfas1l Kamf�ade Mevlana Efendi'ye bu­
yurulm1§d1, gitmek miiyesser olmad1. Hilla Havass-1 Kostantiniyye
 448 MEHMET iP�iRLl TARlH-1 SELAN!Ki 449

Kad1s1 Mev!ana Sari Muslihiddin Efendi azl buyuruld1, yeri Kami­ rekikdiir, kiilli te§Vi§e sebeb ii ba'is olur. Devlet peri§anltgi' mu­
zade Efendi'ye buyuruld1. Fi 6 cumadelithire, sene 1003. karrerdiir» diyii miitefekkir ii miitehayyir old1lar. Ve ba'z1lar dahi
«Boyle azimii'§-§an �en§ah-1 mu'azzam serir-i saltanat-1 cihan•
Vezaret-i uzma ile serdarhk ve sipehsa!arhk ve miihr-i izzet baniye ciilfts idiip, ciimletii'l-miilk vekil-i saltanat haricde olup,
Ferhad Pa§a hazretlerine ferman olundugufur. umur-1 devlet niyabeten giiriilmek ne miimkindiir diyiip miihri gon­
dermege sebeb old-liar. Ve merhum ve magfurun-leh Sultan Murad
Ve sene 1003 cumadelah.iresiniln altmm peru;-§enbih ·
giin ba'de Han miihri sakit old1, kelamii'l-meyyit 'abesdilr•• didiler.
salati'z-zuhr Padi§ah-1 zemin ii zeman, ba'is-i
emn ii eman hazret-i
Sultan 'Mehmed Han •hJuUmrlertl Mlafetru!hJU- nagehan [i] miihr-i sadr-1 Sa'adetlii Paw§ah-1 gerdfut-bestat cum'a namazma
izzeti kapuc1lar Kethildas1 Ahmed Aga He Ferha
tta'a:Ifi i<i�:anehu- d Pa§a -e<Mtrlla rvd lvu !)tkduklandur.
hazretlerirte gonderdi. Ve serdar ve sipehsalar-1
as·
ker-1 !slam olup sefer-jt zafer-rehbere gitmek �ehr-i mezburun yedincisi', seyyidil't-eyyam cum'a giin hazret-i
ferman olund1. Ciim!e
erkan-1 sa'adet, viizera-i izam ve ulema-i PMi§ah-1 sitare-sipah -ey'!fte<1'e'M1vu taf{)Jj); <Ve Jiia!V-VIMAl erkan-1
kiram tehniyet ve mii­
barek-badi i!)iin devlet-hanesini ,geliip. te§rif sa'adet ile ayin ve uslub-1 kadim-i selatin-i AI-i Osman iizre cum'a
eylediler. Hakikaten
vezir-i ali§an' mii§arun-ileyhi bi'l•benan 0Mug
1 sahife-i alemde sebt namazm eda itmege merhum ve magfflrun-leh Sultan 'Siileyman
olmu<d1. Padi§ah-1 magfur 'Sultan Murad Han -<l1i]J(fyM'r"l'tihmlJetU V'e'l-gru;fditn- CAmi'-i §erifine !)lkd1lar. Viizera-i
Han zemamnda kadr u
izzet bu!up, ferman-fermay-1 !ran ve Turan
� dab':nde v� ca-ni§lni �ah Abbas ile re'y ii
' ·�ah-1 Acem Muhammed
tedbir ber-savab eyle­
izam hazretleri kanun-1 kadim ve ka'ide-i devlet iizre gidii>de ve
geli§de ala-meratibihim yana§up umur-1 miilk ii millet ahvalin ala
yup, � -beym sulh u salah iizre k1lup, diyar
� -1 �ark'un ·giizlde mem­ makadirihim soyle§diler. Ve 'bu iislflb-1 ayin-i miistahsene-i Saltanat
leketim kabza-i tasarrufa getiiriip, k1la'-1
�
metin ve h1sn u hasin ya­ Padi§ah-1 magfur Sultan !Murad Han zemamnda mensi olup, yillar
�up, e �ke;-pe�ah §ehirlere merdan-1 kar-z
i\:r koyup, mirimiran ve ile metril.k olm1§d1. Viizera-i izamun yedisi .dahi nevbet ile yana•
iimera-� �am-dar n �sb eyleyiip ve -gerde
n-ke§an K1z1lba§am sildde-i §up, geli§de Cebe-hane-i A.mire oniinde Lala Mehmed Pa§a hazret­
_
s1dre _
-m§ana ruy-m al ve tazarru'-kiinan muti' u munkad leri ahir eyledilerdi.
eylediigi
ma'lum-1 alemiyandur.

Siyavll§ Pa§a hazretleri Kasr-1 aliye ist.endiigidiir.

Mii.Will'

0 � "': �t,... � .....w

...
.• ... ; w-
- �T
.
Ve bu esnada sa'itdetlii Padi§ah-1 zillu'llah �da!T141vw fu.'a'M
ve kamvahii.- hazretleri Cskiidar'da SiyaVU§ Pa§a hazretlerini Bos­

�i!�y�t-i i:e;a� v: N�hmvan ve $irvan ve Azerllaycan (248b)

tanc1-ba§1 Ferhad Aga i!e istediip ve Kasr-1 alide mill.3.kiit buyurup

ve <?u�mst �n ��h1!-1 mulk-1 Osmaniyan oldug, giM bi-inayeti'llaru'l­

elti\:f-1 (249a) aliyye-i �hen§ahi ile niivazi!:l buyuruld1lar. Fi eva'il-i
. . tiehr-i cumitdelithire, sene 1003.
Mehk1 1-Muste an bu def'a dahi kiiffar-1 haksar iistine giilib ii kiihir
olup, asakir-i 1slam ile mansil.r u muzaffel' ve a'da-i din mag!Ub u
�
Serdar-1 asakir-i mansfirede olan kapuctlar geliip
muh kar ola. Ugurlar1 hayr olup, futuhat-1 celileye mukarin ola­
ln-hurmeti
haberler getiirdiigidiir.
lar. Bi-ha'kktt ve Seyyidi'l4nliirse"Un ve Hatemtii!n"'fM!ai;yyfln
Amin. Fi 6 cumade!ahire, !lene 1003. §ehr-i cumadelahireniin sekizinci giin sefer-i zafer-eserde olan
Ve bu hu�usda kudema-i devlet• ukala-i ezkiya• «Miihr-i izzet
• asakir-i mansflre Serditri Sinan Pa§a ha?Jretleri canibinde duran
gazada asker-1 .fslitm ile miicahede iizre olanun hakk1 idi, bu re'y Dergah-1 al1 kapuc1lar1 geliip ahbar' ihbar eylediler, ki Tatar Ham

450 MEHMET lPSlRLI
Gazi Giray Han hazretleri ferman-1 §ehen,,ahf iizre T1m1§var ve Er­
del vilayetlerine k11ilaya2 tevecciih itdiiklerinde Tatar ta'ifesi re'aya­
y1 memleketden edna bahane ile S1g1r ve koyun alduklar1 Serdar
Sinan Pa§a hazretleri huzil.runda zahir olmagla Tatar'un birka<; ne­
ferin salb ii siyaset eylenii§ler ve bu babda Han hazretleri· rencide
o!up, Tatar ta'ifesiniin remide olmasma sebeb ii ba'is old1lar. Bun­
lar hanlarmdan gayriye ferman-ber degillerdiir. Bu Devlet-i kahire
hod nice diirlii hiikmet ile mu'akkad kanitn ve ka'.ide-i saltanat mu­
karrer iken ne aceb hikmet ile amel itmeyeler didiigin nakl ii beyan
eylediler. Ve harekete agaz idiip k1§laya gitdiigin bildiirdiler. Ve
Padi§ah-1 alem-peniih -h<aZledJe'Tldhm ./XJf«lii miUZkehu- hazretleri Ser­
dar Sinan Pa§a'nun ad! ii dad kasd idiip Tatar'a siyaset itdiigi mes­
mit'lar1 oldukda·' mutazarr1r olan re'ayay1 getlirdiip cebr ii noksan
ile ri'ayet idiip, ho§ ha! eyleyiip ve Tatar'1 hakimine giindermek
gerek idi buyurm1§lar. El-hakk kelamii'l-mulitk mu!U.ku'l-ke!amdur,
pesend'.ide-i enam olml§dur.
Tetimme-i klssadur ve Gazi Giray Han bas1ldugidur.
Ve bu esnada Memleket-i Eflak ve Bogdan re'ayas1 ve voyvoda­
lan ve banlar1 ale'l-ittifiik cem'iyyet-i azim eyleyiip «Kadimii'l-ey­
yamdan ila haze'l-an Selatin-i AI-i Osman'a muti' u munkiid olup,
maktit' cizyelerimiiz ve pi·§ke§lerimiiz iletiip §efekat u merhametler
umarduk. �imdiki halde zulm ii te'addi ile mal-i rii§vetleri ve riba­
hor Yeni<;eri ve sa'ir ie§keri iizerimiize musallat old1lar halimiiz te­
bah old1» diyiii rah-1 isyan u tugyana su1itk idiip, Eflak vilayetine Er­
del'den yard1mm (249b) Macar-1 fiiccar .geliip ve Bogdan vilayetine
Leh'den mu'avenete legiker-i mela'in-i bi'§umar gelmegle. ammeten
serke§lik ile ba§ kald1rup, her canibden ·ehl-i !slam kal'alarma ve
Tuna yahlarmda vak1' §ehirlere ve kasabata hiicitm idiip, katl ii k1-
till ve etfal-i zukitr u inas [1] esir eyleyiip, ate§-i harh i§ti'al iizre
iken le§ker-i Tatar ile Gazi Giray Han hazretleri dahi •geliip, dii§­
men-i dini Mge sayup, bl 1gice na-miinasib mahalde mihman olup ka­
rar itdiiginde gaflet ile tiifeng endaz' kiiffar-1 mela'in baskm idiip,
§a§k1nhk ile Han hazretleri yalnuz can halas idiip, Ruscuk'a ve Si­
listre'ye yeti§diigi haberleri ,geldi. Ve Padi§ah-1 magfitr intikali ve
cu!Us-1 saltanat-1 Sultan Mehmed iHani mesmu' u ma'lumlar1 olma­
m1§d1 , haberler virdiler ve Han .hazretleriniin zi-k1ymet esbab1 ve
l
TARIH-1 SELANIKi 451
mata'1 tarac u ta.Ian oldug1 beyan -0lund1. Fi 8 cumadelahire, sene
1003.
Eflak iistine serdar olup giden l\far'a§ Beglerbegisi
Mustafa Pll§a'nun smdug1 haberidiir.
Ve evas1t-1 §ehr-i cumadelahirede muvahhitc' haberler geldi. is­
yan iden Eflak mela'ini Erdel'den gelen kiiffar-1 delalet-§i'ar ile
Ruscuk iistine varan Mar'a§ Beglel!begisi ISerdar Mustafa Pa§a'ya
tokmup, yanmca olan le§ker-i 1slam ile ittifiikda sit'-i tedbir eyle­
yiip, Serdar ve yanmca olan yen! voyvoda ve iKapuc1-ba§1 Ali aga
ve Ferhad Pa§a hazretleri <tevabi'i Piyale Kethiiid a ve !Kapuc1-ba§1
Sinan Aga ve Hurrem Aga ve Perviz Aga ve Katib !Mustafa Qavu§
ve dahi nigeler mahaU-i ceng ii peykarda ba§larim kurtarmak te­
dariikin idiip, lkarlu ve tufan!I •giin ·olmagm her ki§iye' ba§1 sevdas1
dii§iip Serdar Beglerbegi tenha kalmagla mela'in ii§iip §ehid itdiik­
leri beyan ohmd1. Ve nefs-i kasaba-i Ruscuk ahalisi bu sebeb ile pay­
mal-i dii§men-i din olup, dar u diyarlari ihrak bi'n-nar ve esbab u
erzaklar1 a'da elinde tar u mar oldugm bi1diirdiler. ·Mezbitr Begler•
begi miibtela oldug1 tam' u hirs ve azmdan Mihal (250a) la'iniin
hile vii al ile •gonderdiigi Pi§ke§ ii kag1dma ferifte ve rubitde olup bn
siiretde namits-1' devleti yerlere gald1. Fi 172 §ehr-i cumadelahire,
sene 1003.
Tuna yahlar1 muhafazasma Sekban-bll§I miiceddeden
Yenii;eriler ile mu'accelen gitmek ferman
olundngidur.
Ve bu esnada Sekban-ba§1 Th<; bin nef.er Yenigeri ile Tuna yahlar1
muhafazasma yeti§mek ferman olunup isti'cal iizre yaz1lup, sefer
yarag1yle 1<;1kup gitdiler.
Ve merhitm Mehmed Pa§a ogh Vezir Hasan Pa§a hazretleri Ef­
lak vilayeti iistine serdar <ta'yin .buyurulup, isti'cal ile 1;aVt1§lar ve
ahkam-1 §erife .gonderildi. :Ve mukaddema Tatar Han hazretleri ba­
s1ldukda birkag bin dinQ Tatar Akkerman iistine hiicitm iden mela­
in-i bi-dini k1!Igdan gegiriip memleketi halas eylediikleri haberleri
geldi. Allah .ahali-yi 'i:slama ve din-i miibine meded ii inayetler idiip
452 MEHMET IP�IRLI
firsat u nusratlar miiyesser eyleye. GitdU�e ha! ayruks1 olmada­
dur. Sipahi ve Yeni<}eri dli§men-i dine varmaz, re'aya-y1 mem!eketi
garet itmededlir. Celil ii' Ce;bbar Allah4 mu'in ii zahirleri ola. Bi­
mJemniM ve Jw;fiJimi lu,tfimii. Fi 18 §ehr-i cumadelahire, sene 1003.
Serdarbk ile giden sab1kii OaVU§·bll§I Mustafa
Aga abvalidiir.
Ve evas1t-1 §elir-i cumadelahirede isyan u tugyan iden Eflak
Voyvodas1 Mihal la'iniin Babacan nam .serdar1 dort bin nefer yarar
mela'in ile Silistre iistine top ve tiifeng He yiiriiyiip, bi-inayeti'llahi
ta'ala siidde-i sa'adetde mukaddema Cavu§-ba§1 Mustafa Aga ki
ma'l'lfilliik haliyle' kendi maliyle alat ve .esbab-1 sefer tedar:Uk idiip
ve serdarhk ihtiyar eyleyiip yarar adem yazup, miitevekkilen ale'llah
ve miiteveccihen ile'llah «lnne'llahe basiriin bi'l-ibad» diyiip gitmi§'­
di. Ve berii canibden dahi a'yan-1 sa'adet hazretleri ;paye-i serir-i
saltanata arz idiip, mufassal u me§rUh ve mii'ekked serdarhk hiikmi
virilmi§di. Ve IC)lkup .gitdiikden sonra akabince Silistre sancag1 l:>eg­
ligi hiikmin dahi ulagla ·gi>nderiip Pin IKethiida az1 buyuruld1 dirler.
Ve kendiiniin sancak murad1 degildi, kabfil itmeyiip, fi semli'llah
i'deliim dirken (250b) birkaic; gUn ic;inde ,Serdar Sinan Pa;i.a hazretle­
ri tarafmdan dahi Pin Beg sefer-i ahiret ihtiyar eyledi. «Silistre
sancag1 sana tevcih olund1» di,y'ii hiikm-i §erif varid olmagla «Bun­
da bir s1rr-1 Hilda' vardur» diyiip miikemmel dii§men yaragiy!e Si•
listre'ye vard!Jkda vilayet halk1 kar§u 1geliip ikbal ile el-hamdll
li'llahi Rabbii'l-alemin seni bize eman' \g!)nderdi. Kadimli'l-eyyam­
dan bu 'serhadleriin sancaklar1 sipahileriyle sefere gitmeyiip, kiif­
fardan memleket-i ls!am1 hifz u hiraset iderlerdi. i)imdiki zeman
hakimleri' g:Orlin bizi ne hale 1getlirdirer .diyUp konaga geW.iikleri
gibi casuslar ge!Up, «iDOrt bin nefer cengci mela'in ve serdarlan Ba­
bacan nam la'in top Ve tiifeng ile iK1rcan didiikleri maha!le yarin•
gel\ip konsa gerekdiir» diyii haber viriip ve heman bi-inayeti'llahi
ta'ala kar ve tflfana bakmayup, «Cihad u gazadur ve r1zil.-Jyl Mev!a
bundadur» diyiip, irtesi Allah Allah ile le§ker-i !slam onine tlii§iip,
a'da-1 dine kar§u varup, giirhacilar iki' ba§dan 1g1kup elle§iirken top
ve tlifeng atilup, dar u gir esnasmda f1rsat u nusrat asker-i zafer­
penaha miiyesser olup, dii§men-i din miinhezim ii mil.hflr olup, ba§lar
kesi!Up dirileri tutulup, iki yarar 'toplar1 b1rakd1r1lup, alay bayrak-
TARIH-1 SELANiKl 453
Jar1 ve tabllan almup, kagan kliffar ta'kib olunnp, kar iizengide ol­
-
magla takat oldugmca yeti,§dlikleri yaya mela'in dar-1 cil.hi�e gid\i�,
mansur u muzaffer dernek mahalline geiiip karar eylediiklermde As1-
tane-i sa'adete yarar un be§ nef.er dilleri 'Ve" alay bayrag1 ve tablla­
nyJe geldi.
Ve diller .Erdel'den on be§ 'bin nefer tiifengci yard1m ge1Up, bin
nefer Serdar Babacan iistine ta'yfo olundugm silylediler. Ve Erdel
mel'fmun isyamna inanmayan a'yan-1 sa'adet hazretforine arzlar
li
okundukda ahval ma.'lflm-1 §erifleri old1. Ve culus-1 saltanat-1 Sultan 1-1
Mehmed Hanide ibtida feth u zafer habel'leri mezbflr begden gelup
f:i
vukfl' bulmagla ehl-i Divan mesrflr u §adan old1lar ve til.hsin-i fera­ ,II'
van eylediler. Cibille<t u nihadmda olan (251a) §eca"at u merdanelik �1
zuhura gerdi. Allah tebarek ve ta'ata her halde mu'ini olup, enva'-1
feth-i' firflzi"" miiyesser eyleye, Amin, ,bi'n-Nebiyyi'l..,min. Hil'at-1
fahire ile te§rif buyuruhnak ferman olunup karifln uzre gonderildi.
Fi ,evas1t-1 cumadelahire, sene selase ve elf.
I
Miihimmat-1 sefer-i hiimayun i9iin Istabl-1. Amireye Ii
tavar tedariiki ferman olunup, hazine 91kdugidur.
Ve yine •evas1t-1 §ehr-i cumadelahirede sa'adetl\i Padi§ah-1 alem­
!1![
penah ha·zretleri Ista:bl-1 amirede tavara kiil1i ihtiyac vardur, Pa­
di§ah-1 magfflr zemanmda deve Ve katlr !lerdarlara min canibinden
virilmek ile kalmam1�dur diyii bildiirmegin hala otak-1 hiimayiin �e­
kecek ve Hazine-i A.mire kalduracak ve sa'ir mlihimmat [ve] te­
cemmiil-i saltanat igiin tavar tedarlik .olunup, kanfln-1 kadim-i Os­
maniyan iizre erkan-1 sa'adete muhkem tenbih U tekid olmup oJac I
Ii
geldligi us.Iub ile etraf ve eknaf-1 memalik-i mahrflsadan deve ve
katir tecemmu' itdliiiilmek emr ii ferman ohnup iki ,yiil1l altm1§ ii<}
n
kise .guru§ ve .akga' Hazine-i Enderflndan <;1kup vilzera-i izam haz­
retlerI nazarma ·g:Onderdiler. Her ldse elli§er bin .akga Uzre akd ol­
m1§d1. Tamam yiiz otuz bir buguk yiik a�a olur. Ve defterdar efen­
diler4 alup ka2lb. idup iHa.'lline-i IAmire'den :hlfz eylediler. Ve yine ir­
tesi sar-banlar kethlidasma ve hassa saraclara doksanalb yiik akga
yliz .katar deve i<}iin teslim olunlllp ihrac olund1. Fi 18 .cumadelahire,
sene selase ve elf.
454 MEHMET IP�IRLI
Nuh Pll§a ve Tat Ali Pa11a Divan'a geliip el opdtikleridiir.
Ve evas1t-1 .§ehr-i cumadelahirede Trablus§am Beglerbegisi olan
Nuh Pa§a, Divan-1 adalet-unvana miikemmel §evketHi 'kapus1yle ge­
liip, paye-i serir-i saltanata yltz s\irdi. Ve Tiflis J5eglerbegisi olan
Tat Ali Pa§a dahi geldi. Ve §am Defterdarhg1 inayet buyurulan Ka­
tib Mahmud Efendi-zade mahdum da geldi. Defterdarhga mlistah1kk
olanlar yine na-murad kald1lar. Anun hatmy!)lin §am Delfterdar1
ref' buyuruldi. Fi 22 cumadelahire, sene 1003. (251b)
Sa'adetlii Padi§ilh-1 gerdfin-vakar hazretleri cum'a namazma
Sultan Bayezid Han Cami'ine !)1kdug1dur.
Ve §ehr-i cumadelahirenlin yigirmi birinci cum'a glin sa'adetlli
Padi§ah-1 gerdfui-i§tibah hazretleri cum'a namazma Sultan Bayezid
Han-1 Veli Cami'-i §erifine ktilli ha§met ii §eVket ile !)lkd1lar Climle
vlizera-i izam hazretleri ale't-tertib varmca ve ,gelince yana§up, ka­
zaya-yi din ti devlet .ve umur-1 mlilk ti millet soyle§tip ahval-i re'aya
vli ·beraya yad olund1. Adl. ti dad ve nizam u intizam amld1 didiler.
Allah tebarek ve ta'ala kallblerine ma-htlve'l-hak ilka eyleye sozleri
bir arkalar1 dliz eyleyl\p mlilhem bi's-savab idi-vire, «B'llnyan-1 mar­
suz» olalar. Bi-hakki ve bi·hiirmeti Seyyid'l-miirsenn ve Hatemii'n­
nebiyyin, Amfim.
Kapuc1-ba§1 Veli azl buyuruldug1dur.
Kapuc1-ba§1 Veli Aga nagehani azl buyuruld1. Eflak ve Bog­
dan voyvodalar1 tecdidinde medhali vardur didiler. Yeri Padi§ah-1
Cem-cah hazretleri Kapu-'kethiidahg1 hldmetinde olan agaya fer­
man olunch. Fi 22 cumadelahire, sene 1003.
Merhfun Ferhad Pll§a ogh tel,rar �ahinci-ba§tbk
kabfil itdiigidiir.
Merhuni Ferhad Pa§a-zade Hilma Sultan ogh Hasan Beg' ih­
tiyariyle <;a§nigir-ba�1hkdan feragat eyley"ii p, yine §ahinci-ba§1hgi
kabul itmegin oteden gelen Qa§nrgir-ba§l oldl.
TARIH-1 SELA.NIKI 455
Guraba-i yemiu agas1 bah"!i§ ile giderken ad olundug1dur.
VB cema'at-1 Guraba-i ytimin Agas1 Sinan Aga cu!Us-1 hlima­
yun in'amiyle seferde olan Kapu-hallnnnn lbah§1>Jlerin Be1grad'a ilet­
mege me'mur olup yolda ,giderken azl buyuruld1, agahg1 otede ikin.ci
Kapuc1-ba§1 Ca'fer Aga'ya ferman olund1. Fi 25 cumadelahire, sene
1003.
BO!iik-kethttdahg1 tebeddiilatidur.
Ve cema'at-1 'll1Ufeciyan-1 yemin kethlidas1 Mustafa Kethlida,
sefer-i ahiret ihtiyar eylemi§. Asitane'de olan Bollik-kethlidalarma
Ii
silsile old1. Ve a§ag1 holl\ge sab1ka .§ehr-suba§1s1 olan Ahmed Beg
kethlida olmak buyuruld1. Fi evahir-i CumadeJ!\:hirB.
Sa'adetlii Padi§all hazretleri tiirbeler ziyaretine
.;1kup ayak-divam oldugidur. (252a)
Ve evahir-i §ehr-i cumadeH\hirede hazret-i Halife-i zemin ii ze­
man ciimle ·erkan-1 devlet ve a'yan-1 sa'adet ile ayak-divam eyle­
mek uslub1 Uzre t\11'.beler ziyaretine hayrat u taswddukat niyetiylB
Kapu-halkma tenbih ti te'kid olunup ve kendliler yi.imn ti ikbal ile
ve izz ti icH\l ile Kasr-1 allden kay1ga bintip evvel ziyaret-i tlirbti-i
mutahhara-i hazret-i Elbi EyYfi.b Ensari -okrylvi �11�eitU'l"BiiJri- de
l}lkup kurb5,nlar ·eyleylip, fukara VU zu'afaya bezl-i 'bi-§umar eyle­
diler. Ve karadan erkan ve a'yan varup sa'adetlli padi§ah-1. sitare­
sipah 'hazretlerinlin iinine dli§lip §evket ti ha§met ile maklibir-i mlis­
limine du'a iderek Edirne-kapus1'ndan .§ehre girildi. Vtizera-i izam
-edame'll,O,hJu, t'(J)'{if/;I), icl{);�ehu� hazretleri tertib lizre be-nevbet yana­
§up cihad u gazaya mlit'alhk umilr-1 tedbir-i mlilk ti millet kazaya­
y1 din ii devlet s0yle§diler. ibtida Sultan Selim Han -ai/erylui!r-'1iaJum1%u
'Vle'r-r•dvd<n- t\irbB-i §erifesine andan Sultan Mehmtid Han-1 Fatih
-table s,;1r{);hJU- ziyaret olunup, oradan §ehzadB Sultan Mehmed ve
Sultan Cihangir'e :gelindi. Andan Sultan Slileyman Han-1 Gazi ziya­
ret olund1. Oradan Sultan Bayezid Han-1 Veit tlirbti-i §erifesine inil­
di. Ba'dehu Sultan Selim Han-1 Halim ve Sultan Murad Han -tfihe
s.era®mii- tlirbelerine girildi. Tasaddukat-1 feravan olundi. Ve ikin­
di ezam akunurken Saray-1 Amire'ye dil:hil oldllar. lzdiham-1 r\i'yet-i
 1"
456 MEHMET IP�IRLI
erbab-1 i1>tiyak fevka'l-hadd olup ve Padi§ah-1 dln-penah hazretleri
dahi sena-hanlarma merhamet u §efekat nazarm ,buyurmak ile ku­
luba incizab has1l old1. Halk-1 a1em du'a vii sena niyazlarm1 mele-i
a'laya yeti§dirdiler. Alwhumme eyyict ve'wnsuri'l-/s/;J;me ve'T,.rnU8li­
min, bi-haikki ve bi-hurmeti Hatewi'n-nebiyy'i,n ve Seyyicti'i.rnurselln,
Aman.
Miifti-yi zeman hazretlerine terakki olundugidur.
Ve bu esnade Miiftilenam ve �eyhiilislam a'lemii'l-ulema efda"
lii'l-fudala Mevle'l-mevali Bostan-zade. Mevlana Mehmed E'.fendi
..dfitrnJ.et f'wd".iil!uJl-lU hazretlerine yiiz aroga terakkI ferman olund1.
Uli'lfeleri Sultan Bayezid Han-1 magfi'lr (252b) Medresesiyle yevml
yedi yiiz elli ak<;a old1. Allahl! ta'a!a zat-1 1huceste-s1fatlanna mu.
barek eyleye. Divan-1 adalet-mekana geliip te§rlf olund1lar. Girtip
paye-i serlr-i saltanata ytiz siirdiler. Fl 26 cumadelahire, sene 1003.
Lam Ali Efendi tekrar re'is oldugidur.
Ve mukaddema Relsiill<tittab olup, Anatoh Defterdar1 olan Lam
Ali Qelebi, ki defterdarhkdan ref' buyunulm1§dl, hala yine relsillkiit­
tab olup Serdar-1 a'zam ile sefer-i zafer-rehbere gitmek ferman olun­
d1. Ve sab1ka riyasetden ref' olunan Musa ·Qelebi ka'im-makiim-1 re'is
olmak buyunuld1. ikisi de ma'an viizera-i izam hazretleriyle giriip
paye-i serir-i a'laya ytiz siirdiler. Fl 26 yevmii's-siilesa cumadelahire,
sene 1003.
Merhum Ranmzan Pa§la intikiilidiir.
Ve evahir-i §ehr-i cumadelahirede sab1ka �ehzade-i civan-baht
hazretleri Lalas1 olup, Karaman Beglerbegisi olan Ramazan Pa§a
hakdan cihandan riyaz-1 radvana intikal eyledi. «Defterdar olnn§
idi» diyti el-hamdii li'llah muhallefatma [ve] mal-1 eytamma ta'arruz
olunmadugma halk-1 alem eyyam-1 adalet-i §ehen§ahlye du'alar ey­
lediler. Padi§ah-1 magfi'lr zemanmda hiikkam-1 devlet edna bahane
i!e Miislimanlarun emvalini. «Mlrlye alakas1 var» diyii tarac itmegi
§i'ar itmi§ler idi..
TARIH-1 SELANIKi 457
Merhum ve magfiirun !eh Sultan Murad Han'µn lurk1
tamam olup, tlirbe-i §erlf binasma miiba§eret
olundugidur.
Ve §ehr-i cumadelahireniin altmc1 giin' merhum ve magfi'lrun
!eh Sultan Murad Han -tube serdhu- tiirbesine tilayet-i Kur'an-1 azlm
eyleyen bekciler eyyam-1 erba'lni tamam idiip, ri'lh-1 piir-futuhlar1
igiin a§lar pi§iip, fukara vii mesakin it'am olunup, ma 'hud olan ca'ize­
>
ti
leri viriliip sa'ir hasenat ve tasaddukat tevzl' olundukdan sonra du'a
vii senalar ile ihtitam eylediler ve ser-mi'maran ve mlihendisan-1 dev­ I'
ran Davud Aga tiirbe-i §erifiin resmini' §e§-ku§e iizre ta'yin eyleyiip,
binas1 igiin esbab u edevat ihzar eyleytip, temeli b1rag1lup, binasma
§urn' olund1. Fi't-tarihi'l-mezbur. (253a)
Seferlu sipahiler culiis-1 hiimayiin in'amm
reca itdiikleridiir.
Ve sefer-i zafer-eserden Asitane-i sa'adete kl§1'a.ya gelen sefer­
!I
lii Boliik-halk1 Sadna'zam Ferhad Pa§a hazretlerinden culi'ls-1 hiima­ II
yiin in'amlarm reca eylediler. «Serdar-1 aske11-i lslams1z, bunda mev­
cud olan yolda§lar1 yoklayup inayet eylen» didiikleri ecilden Ana­ i1i!
toh Defterd3.r1 Mahmud Efendi ferman-1 §erlf ile mevcud bulunan
sefer!Uleri yoklayup, in'amlar1 Uli'lfeciyan-1 yesar Agas1 Ahmed Aga I�
ve Guraba-i yemin Agas1 Ca'fer Aga evlerinde be-nevbet cema'at-1 �
ebna-i Sipahiyan ve Silahdaran ve gayriye bu bende-i hakir nezaret
ve ma'rifetiyle tevzi' olund1. ibtida §lid', fl evahir-i cumadelahire,
sene 1003.
I
Vezir Hasan Pa§a hazretlerine Rumili Beglerbegiligi :Ji
tekrar ta'yin buyuruldug1dur.
Ve evahir-i §ehl1-i cumadelahirede merhum Mehmed Pa§a ogh
Vezir Hasan Pa§a hazretlerine avatif-1 aliyye-i §ehen§ahlden veza­
reti ile yine Rumili Beglerbegiligi mukarrell. olmak ferman olunup
ve Sinan Pa§a hazretleri ogh Mehmed Pa§a vilayet-i Budun muha­
fazasmda olmak igiin ikisine dahi miiekked ahkam-1 §erife-i cihan­
muta' gonderildi. Fi'.t-tarlhi'l-merkiim.

458 MEHMET lP�iRLl
Vidin mukabelesinde kiiffar�• haksar tabur ile
oturdug1dur.
Ve bu esnada serhadlerden haberlev geliip, vilayet-i Vidin mu­
hafazasmda Vezir Hasan Pll§a hazretleri tistine miibalaga ktiffar-1
dalalet-§i'ar gellip, tabur ile oturup f1rsat. gozedtip ve Hasan Pa§a
yanmda az adem bulunll.p, gice ve giindtiz ihtiyad ve karavul ile
miicahede olup ve' din ii devlet ugrmda bez!-i nefs tizreytiz, bizi hayr
du'adan unutmasunlar. Asker Ue imdad eylestinler. Le5ker-i mela'in-i
fticcar-1 Macar bi-kiyasdur. Ve' askerimtiz bi-dildhgmdan re'aya-y1
memleket a'da-i dine i'anet iderler. Hal gayet mii§kil old1 diyii hi­
kayet ti rivayet eylediler'. Fi evahir-i cumadelahire, sene 1003.
Hasbmfil-i ruzgar-1 na-sazkar ve §ikayet ez-htikkam-•
tam'karan-1 devran.
Vililyet-i Eflak ve Bogdan re'ayas1 (253b) biztim na-insaf si­
temkar ribii-hor ve mal-1 rii§vete can-nisar eyleyen hakimlerimiiztin
ve Yenigeri ta'ifesintin cevr ii bid'atlarmdan bizar olmalar1 ile' voy­
vodalarn olan me!a'in Erdel ve Leh k1ralmdan yard1m isteyiip bi'z­
zarurl ctimlesi isyan u tugyan yolun tutup ve gelen yard1mc1 kliffar-1
haksar ile f1rsat dti§iiriip memleket-i islamiyyeyi le§kerden b1fz u
h1rasetden vakt-i §itada hali bulup, online kar§u turur kimse bul­
may1cak her canibden urup, ya_gma vti talan eyleyiip, Tuna yahla­
rmun ote yakasm ye berii yakasm yakup ve y1kup ehl-i tslamun ma!
u' menalin ve iyalin k1rup, esir ti destglr idtip aleme velvele salduk­
larmda Asitane-i sa'adetde olan a'yan-1 de:vlet ve Padi§ah-1 magfur
mukarreblerinden her y1! aria.balar ile haza'in tll§1yan Mir-alem Kurd
Aga ve Kapuc1-ha§1 Veli Aga ve yeniden voyvodalar nasb itmege gi­
den Bll§-kapum-bll§J Sultan-zade Mustafa Aga arzlar idiip, re'aya
muti' u munkaddur, isyan itmemi§lerdtir, hilaf-1 vaki'diir diyenler
kelam1 mahzil kendiiler• hidmetden behremend olmak-igtin Mar'a§
Beglerbegisi Serdar Mustafa Pll§a merhil.m tistine re'aya ti§tip, le§­
ker-i islallll peri§iln idlip §ehid itmekle inanm1§lard1. Hak subhanehfl
ve ta'ala hirs u azlar1 aynmdan hab-1 gafleti gideriip, bldar olmak
mtiyesser eyleye. Dg ytiz yildan bertl nizam u intizam virdiikleri
ukala-i devlettin etvar1111 tagyir eyleyiip, 1rz-1 din-i miibin ve ahali-i
Mtislimin, mti§rikin ii mela'in elinde paymal olmaga ba'is ti sebeb
TARlH-l SELANiKi 459
oldilar. Ril.z-1 ha§rda evvelin ti ahirln-enbiya vii mtirselin huzil.rm­
da cevab vireler. Bargah-1 izzet v� dergah-1 Ahadiyyetden ciimleten
Miislimanlar He tazarru' u zarideyiiz ki Azlztin zil.-intikam diid1muz
ah-virtip haklarmdan gele. F'i evahir-i cumadelahire, sene 1003.
Glircistan Beglerbegi Ali Eeg'in ba§lar ve bmun
ve lmlaklrn.· goilderdiigidiir.
Ve evahir-i §ehr-i cumadelilhirede vilayet-i Gtircistart'da hakim
r,1
olan Simon Han (254a) didtikleri la'ln Gori Beglerbegisi Kadi Mus­
tafa Pa§a'ya' dostluk iginde hile-karhk idtip, bir la'ble ele gettirtip
habs eylediigi haberi' Asitane-i sa'adetde ma'lil.m olm1§d1. Ve bu "
esniida sahib-sa'adet Ferhad Pa§a -danie ztlluhfir. hazretlerinlin Ka­
puc1-ba§1hgmdan \;Ilmp, terbiyesiyle has1! olan Kars Beglerbegisi
Ali Pa§a ve Lori Beglerbegisi Kazak Hakimi Nazar' Pa§a ile miit­
tefikti'l-kelm yek-dil ti yek-cihet olup, memleket kurd1 serhaddtin
be-nam dilaverleriyle Giirci·' vilayetinlin keferesi ayin-i bablalltt1
lizre kara giinler:inlin cem'iyyetleri giir-hanelerinde oldug1 glin nam­
rl
i
dar aznavurlarmun giizide vti mtistesna sahib-cemal k1zlar1 ve av­
ratlar1 tamamen itminan-1 hatir ile emn ti eman iizre i§ u i§retde iken
[i
ale'l-gafle bahadiran-1 giizin ile rah-1 givizden mezbil.ran Beglerbe­
gile-r bir gice taht idtip climlesin dil-§ikeste ti beste dest-glr sliriip "
Gori' kal'asma yeti§diiriirler ve el kald1ran mela'inden bir ferd ha­
las olmayup, §em§lr-i intikam altmda makhil.r olduklar1 Gori'
kal'asmda §enlik ve §admanhk toplarm atup, velvele-i top ve ttifeng
tak-1 ayyuka taraka saldugmdan memleket halk1 agah ohcak Simon
Han la'in haberdar olup, candan azlz mtite'alhkati giriftar oldug1
ma'lUm olmagla Kach Mustafa Pa§a'ya minnetdar olup, sulh u salah
ile bahaya kesihnege yine kal'a-i Gori'ye gondermi§leri. Kefere-i me­
la'.Jn-i Gtirciyyenlin guril.r u' istikbardan gayri nesneye kadir ti ma­
lik olmadrtklan giinden iyan ve ma'lum-i alemiyandur. Bu' k1zlar1
analar1yle kal'aya bir y1lhk zahire yeti§tinnege bahaya kestip ve bir
nigesin dahi alt1 ayhk zahireye satup ve umil.men nigesi tig ayhk arpa
ve bugday ve koyun ve s1g1r ve yag ve bal ve erz ve peynir virmege
mtiltezim ii mlite'ahhid olma.gla yarar rehinler viriip katl ti k1talden
halils olup ve min-ba'd keyd ti mekr iizre olmayup dostluk ideler diyii
emll.n virildiigi arzlar geliip paye-i serir-i saltanata okund1. (254b)
Vafir kelleler ile burun ve kulaklar Divan-1 aliye b1rag1ld1.
460 MEHMET IP�iRLI
Beglerbegiler tebdil oldug1dur.
Ve mezbftr Beglerbegi. Ali Pa§R'ya Revan ve Nahcivan Begler­
begiligi ferman olunup, Hiida-virdi Pa§a'ya Kars Beglerbegiligi bu­
yuruld1. Fi §ehr-i cumadelahire, sene 1003.
Serdar-1 ali hazretleri otaklar1 ve toplar ta!l'ra 91kdug1dur.
Eva'i!-i §ehr-i recebde nevrftz-1 hiimayftnda Serdar-1 ba-vakar
Ferhad Pa§a hazreUeri ota.klanm §ehinden ta§ra g1kardup kurdJ.. ·
Ve sefere gidecek top arabalanm atlar yeti§meyiip forslariyla gek­
diiriip ta§ra g1kartdJ.. Ve kendisi intesi g1kup toplar1 atd1rd1 ve ya­
raklar yokladJ.. Evas1t-1 §ehr-i recebde kendiizi g1kmag1 mukarrer
eyledi. Velakin miineccimin ittifak idiip, «'luran-1 nahseyn vardur
zihnar» diyii paye-i serire arz itdiirdiler. «Glii;, .§ehr-i §a'banun on
yedinci giiniinde' miibarekdiir» diyii te'hir olund1.
Kibns Beglerbegi ve Defterdan geliip el opdiikleridiir.
Eva'il-i §ehr-i recebde 11Ubr1s Beglerbegisi olan Hasan Pa§a ve
Defterdan olan Azmi Mustafa Qelebi Divan-1 Hiimayftn'a geliip, pa­
ye-i serir-i saltana yiiz siiriip hil'at-1 fa.hire ile te§riif olund1lar. Fi
6 receb, sene 1003.
M1sr Beglerbegiligi virildiigidiir.
Eva'il-i §ehr-i recebde diyar-1 Misr1yye'de vezaretle beglerbegi
olan• Hafiz Ahmed Pa§a hazretleri ref' buyuruldl. Yerine Siidde•i
sa'adetde Mir-alem Kurd Aga sfil-be-sal yiiz bin altun Hazine-i Ami­
re'ye sa'y ile irsaliye gondermege miite'ahhid olma.gla beglerbegi1ik
ferman olund1.. Viikel:a-i devlet re'aya-y1 memleket iistine kurt sal­
makdan hazer idiip, nige giin te'alliil ii bahane eylediler. men'e im­
kan olmadJ.. «tbtida sancak-1 hiimayftna gidildiikde hidmeti sebkat'0
itmi§diil1» diyiip miilk-i M1sr'a hakim eylediler. Mir-alemlik Ba§-ka­
puci-ba§I merhftme Hilma Sultan ogh Mustafa Aga'ya ferman olun­
d1. Fi 7 receb, sene 1003.
TARIH-1 SELANIKI 461
Merhfun Defterdar-1 sab1k intikiilidiir.
Ve bu esnada sab1ka �kk-1 sani Defterdan olan (255 a) Yah­
ya Efendi maraz-1 istiskadan azim-i alem-i ukba eyledi. Ehl-i kelem
ve sahib-rakam, nlk-nefs idi. Evlad-1 eytanuna int.ikal iden muhalle­
fatma:' el-hamdii li'llahi ta'ala «Defterdar olmii§diir» diyii ta'arruz
itmediler. Me11hftm u magfftrun-leh zemamnda bu maklile hakk-1 ey­
tam1 Hazine namma tarac idiip, ahiretlerin viran itmegi §i'ar idin­
mi§lerdi, sene•i mezbftr.
Beglerbegiler tebdilidiir.
Evas1t-1 §ehr-i recebde Diyarbekir Beglel'begisi olan Kilarc1-
ba§1 Hiisrev Pa§a'ya Sivas Beglerbegiligi arz olunup, Sivas'da Beg­
Ierbegi olan Sadria'zam Ferhad Pa§a ogh Mehmed Pa§a hazretleri
Diyavbekir Beglerbegisi olmak ferman olund1. Fi 12 §ehr-i receb,
sene 1003.
Silistre Begi dii§men ile olan' memleket ahvalin
bildiirdiigidiir.
Ve yine bu esnada Silistre sancag1 Begi, sab1ka <;aVU§-ba.§1 ki
serdarhk hiikmi' viriliip isyan iden mela'in-i kiiffar ile birkag def'a
ceng idiip, bi-inayeti'llahi ta'ala mansftr u muzaffer olup dii§men�i
dini srm1§ili'. Ulaklar ile mufassal u me§rfth kiiffar ahvalin yazup,
arzlar gondevdi. «Meded le§ker, meded asker yeti§mek gerekdiir,
memleket-i tsiam tarac old1, ehl-i ls!am paymal old!» diyii bildiirdi.
«Korkma kafir azdur» diyii cevab virdiler. Sadr-ui§in olan a'yan-1
sa'adet re'aya-y1 miilki k1rd1 gegil'di. Padi§ahun ra'iyyetiniin' ne
.ciirm ii giinah1 vardur didiler.
Beyt
G-Ozleri11m ya§tyla viran 00maduk yer kalm<Ulli,
Haluwi l>ililnek dilersen i§te §oyle macera
462 MEHMET iP$lRLI
Valide Sultan hazvetlerine ulfife ve saliyane
lmyuruldug1dur.
Ve sa'adetlii Padi§ah-1 din-penah valide-i izzet-destgah!arma
yevm! lig bin gi!F akga vazife ta'yin buyurd1lar. Ve saliyane iig yiiz
bin yazhk ve iig :yiiz bin k1§hk ferman olunup, �ehr-i eminine tenbih
ii te'kid eylediler ki mah-be-mah gili akga teslim eyleye. Fl 13 §ehr-i
receb, sene 1003.
Vezir-i mii§ir C1galaczade Slnan Pll§a'ya
nagehani azl· haberi virildiigidlir.
Evas1t-1 §ehr-i recebde Vezir-i dilir-i la-nazlr-i ba-tedbir C1gala­
zade Sinan Pa§a hazretleri (255b) hakkmda erbab-1 h1kd u hased
keyd ii mekrlerin te'sir itdiiriip, diirftg-1 bi-fiirftgla Padi§ah-1 alem­
penah hazretlerine gegdiler. Mezbur dahi' seherden atma biniip Di­
van-1 aliye geliirken azl haberin virdiler. H1rman ile yine. evine do­
niip geldiiklerinde Cezair-i Garb Beglerbegiligi elkabiyle hiikm-i §e­
rif yaz1lup gonderilmi§, edani-i levendatdan hasrl olan kimseler ye­
rine varmayacag1 giinden iyan idi. Bu sebeb ile- emre ita'at eylemedi
diyiip, satve-i kahire-i Padi§ahiyi tahrik itmege kasd eylediler. Bir­
kag giin arami§ ii asayi§ iizre old1lar. Haklkaten Devlet ii Saltanat-i
Osmaniyye'de selatin-i miitekaddim!n Harem"i muhtereminde' bOyle
bir zat-1 siitude-s1fat terbiye itmek vaki' olmaml§, ekseriya terbiye
eyledikleri Arnavud ve Bo�na ve sa'ir ecnasdan dii§mii§diir. Emsali
ma-beyninde vucuh-1 faza'il ile miimtaz u ser-efraz idiigi.
Misra'10
Sultan Siileyman Han ve Sultan Selim Han -aJ.eyTvima'r-raJimetii
ve'l-gufran- nazar-1 §erif-i sa'adet-eserleri miirebbalar1 olup, Sultan
Murad Han-1 magfUr saltanatinda vezaret ve serdarllk ile diyar-1
i;lark'da a'da-i din ii devlet iistine re'y ii tedbir-i" ber-savab He dar­
bet-i §em§fr ve nam-averligi sabit [ii] muhakkak olmu§dur. Ve ri'iy-1
deryada §eca'at u §ehameti hod ma'lum-1 alem ii a!emiyan oldug1 ma-
TARIH-1 SELANIKi 463
hall-i §iibhe degil. Ve'l-has1l mukallid degildiir, bi-mis! ii adildiir,_ ve­
zaret ala kulli ha! hakk1dur. Bu giin ve yarm yine geliir yerine otu­
rur diyii halk tahklk itdiler.
Yenigeri Agas1 Yemi§ci Hasan Aga azl oldug1dur.
Ve yine bu esnada Padi§ah-1 zemin ii zeman -hallede'lldhu ta'ala
hildfetehii- hazretler'i erkan-1 devlet ii sa'adet ile 01mi'-i §erif-i Aya­
sofya'da cum'a namazm eda itdiikten sonra g1kduklarmda Silistre'
de ve Ruscuk'da kiiffar-1 haksar elinden talan u nalan ve ehl ii iya­
1
liyle giryan ii biryan olan birkag kimseler feryad ii figan eylediikle­
rinde �avu§lardan birdsi «Ne as! kimsesin, haberiin nediir ?» diyii
,,
sorarken Yenigeriler gavU§a ta§ atup (256a) «Ne sorarsm» didiikle­
rin Padi§illi-1 a!em-penah hazretleri bizzat mii§ahede itmekle irtesi
Yenigeri Agas1 Yemi§ci Hasan Aga azl buyumldi. Ve dahi nige s1rr-1
hafi nakl olundi. Ve Hasan Aga germ ii sert-i ruzgar gekiip ga§ni-i
zehr ve kahr-1 azli tatm1§, giirg-i baran-dide_ gegirdi', amma agahk
hiikftmetinde a'yiln-1 devlet ile bir gi'ine gegindi, me'mul olan halat
zuhftr eylemedi didiler. Ve bu ma-beynde hedaya vii tensukat-1 lay1-
ka sarf olundug1 soylendi. Fi 16 receb, sene 1003.
Cema'at-1 Guraba-i yesar Agaltg1 virildiigidiir.
Ve sefer-i zafer-rehberde k1§layan cema'at-1 Guraba-i yesar
Agas1 Qirmen sancagma g1kup, agahk Padi§ah-1 alem-penah hazret­
leri Magnisa'da iken Q'avu§-ba§1hk hidmetinde olan merhum Hoca
Haydar Efendi ogh Mehmed Aga'ya buyuruld1. Ve Asitane-i sa'adet­
de mai:tde ve istihdamda olan Biiliik-halkmun ve yeni g1kanlarun ulu­
felerin ve culus-1 hiimayi'in in'amlarm tevzi' eylemek ferman olund1.
Bu faklr-i kesirii't-taksir dahi nezaret hidmetiyle me'mur olmagm
eksev hidmetlerinde' olund1. Fi evahir-i §ehr-i receb, sene 1003.
M1sr'dan ref' buyurtlau Hafiz Ahmed Pa§a
vilayet-i Yemen'e gitmek re'y olundug.dur.
Ve evahir-i §ehr-i recebde vilayet-i Yemen muhafazrnmda olan
Vezir Hasan Pa§a hazretleri Siidde-i sa'adete gelmek ferman olun­
d1. Ve diyar-1 M1sriyye'den mukaddema rnf' buyurilan Had1m Ha-
464 MEHMET IP�IRLl
f1z Ahmed Pa§a vezaretle vilayet-i Yemen muhafazasma gitmek igiin
re'y olmup ahkam-1 §erife yaz1lup, ulakla yarar gavU§lar ta'yin olun­
d1. Ve bu fikr ii re'yden feragat olmup, yine Hasan Pa§a hazretleri
yerinde ibkii buyuruld1.
Sahib-i hall ii akd huzfirmda vaki' olan tedariike
miite'alhk kelimat nakl olundug1dur.
Ve yine bu esnada erbab-1 hal ii akd re'y ii tedbir-i ber-savaba
kasd u sa 'y idiip ekser evkat meclislerinde «Vilayet-i Eflak ve Bog"
dan re'ay§.s1 fitnesi def' u ref'inde tedariik n�vechile olsa» diyi.ip
kimisi miitekaddimin (256b) ad! ii dad He ber-vech-i i'tidal-hal voy•
vodallk ile iislub-1 sab1k iizre nizam u intizam viriip, devlet ii sal­
tanata nafi' ve Hazine-1 Amire'ye laz1m olam tagyir' eylemek olmaz
dimi§ler ve ba'z1lar din ii devlete layik olan budur ki gi.inki ayin-i
kadim ile bu iki hazir, muti' u mi.inkad memleketi isyan u tugyan
itmege zulm ii te'addi sebeb ii ba'is old1.
A'da-i din memleket-i !slam i.istine hiicum eyleyi.ip, bu denlii i§
eylediler. Le§ker-i islam dahi kalkup i.izerlerine varup tig-i intiklim
ile haklarmdan geliip, ba'dehu kani'ln-1 ka,dim-i Osmaniyan iizre ehl-i
hak, miite§erl'i' ii miitedeyyin kililSeler ta'yin olunup, memleketi
miiceddeden tahrir itdi.iriip havass-1 hi.imayi.in bagland1kdan sonra
beglerbegilik ve sancaklar ve ze'ametler ve timarlar ve k1la' yapup
ve merdan-1 k1Ja' ve mesacid ii ma'abit ile dar-1 !slam olup, Erdel
ve Leh vilayetler•i ve serhadleri asakir-i mansfire ile muhkem muha­
faza olunup, nam ve namus-1 saltanat §imden-girii in§ae'llahu ta'ala
bu vechile te'yld olunmak gerekdi.ir dimi§ler. Ve ba'z1lar dahi mem­
leketi.in feth ii teshiri mukadder olup miiyesser olursa vilayet-i Mls­
nyye gibi ci.imleten re'aya-y1 mi.ilk has baglanup mahsUl-i memle­
ket h1fz u zabt oluna ve iktiza eylediigi i.izre' kul yaz1lup, agalar ve
boliikler ve saliyane ·iie begler ve defterdar ve mirimlran ile tasar­
ruf olunmak devlete ve Hazine-i Amire'ye enfa'dur diyi.i soylemi§­
ler. Ve ba'z1lar dahi -dimi§ler ki miitekaddimin dln-i miibin iginde
miicahidin olup, agraz-1 nefsaniyye o!mayup, Mii'minin ii Miislimin
igiin kay1rduklar1 ayin ve i.islub-1 kadimi garazc1 nefs ve zulm ve
bid'at ile tebdil ii tagyir eyleyi.ip, namus-1 saltanat-1 Al-i Osman'un
§ikestine sebeb oldugunuz memleketdiir, .eger tekrar ele geti.iriip bi-
TARiH-i SEL.i.NIKi 465
inayeti'llahi ta'ala hiikm iderseniiz nice buldunuz ise yine ola-gel­
diigi iizre kullanmak gerekdiir. Al-i Osman padi§ahlari ahkammun
nihayetinde hi.ikkamma tenbih ii te'kid eyleyiip, «Zinhar ola-gelmi­
§e (257a) muhalif i§ itmekden hazer idesim> dimek kanunlar1dur ve
bu zeman1 halk1yle bu didiigiini.iz olmakda gok e§kal v;irdur. Allah
ta'ala imdad u inayetlev eyleye. Dmmet-i Muhammed i§leri asan
olup, a'd&-i din ii millet iistine galib ii kahir olalar diyi.ip du'a vii sena
ile ihtitam eylemi§ler. Fl evahir-i receb, sene 1()03.
Silahdar-ba§tl1g1 ve Cebeci-ba§Jhg1 tecdid buyuruldug.dur.
Sefer-i zafer eserde k1§layan Silahdar-ba§1 R1dvan Aga azl olu­
nup, Agal1g1 anda Cebeci-ba.§1 ibrahim Aga'ya ki mukaddema ce­
ma'at-1 Ulufeciyan-1 yesar Agas1 olrm§d1, ana virilmek ferman olun­
d1. Ve Cebeci-ba§1lik Matbah-1 Amive emanetinden ref' olunan Qa.§­
nigir Mehmed Aga'ya sefer-i hiimayi.ina gitmek ile ferman olund1.
Paye-i serir-i a'laya yiiz siiri.ip g1kdug1 gibi Cebehane-i Amire oniinde
tug dikildi, e§giil u ahval-i sefer haz1r u mi.iheyya olmaga ba§land1.
Fl evahir-i §ehr-i recebii'l-miirecceb, sene 1003.
Sabika azl buyurtlan Miiderris Zeyni Efendi'ye
hazret-i Padi§ah-1 alem-penith Dariilhadis
ta'yln buyuruldug.dur.
Mukaddema Sultan Murad Han-1 magfftr zemanmda merhume
Valide Sultan Medresesi'nden azl buyurlian meczftb-1 vahdet ve mes­
lfib-1 izzet naz1r-1 envar-1 §erl'at, hazir-1 esrar-1 tarlkat Katib-zMe
Zeyniiddin Efendi miiddet-i azlinde �yh Ebii'l-Vefa -kuddise sirru­
hu- cami'inde fukara talebesiyle dersi tevk itmeyi.ip nakl-i tefsir-i
§erif ve ehadis-i Nebeviyye'den hall olmayup, vird ii zikr i§tigalin­
de iken Padi§ah-i zemin ii zeman Sultan Mehmed Han -hallede'utahu
hi/4fetehu- hazretleri .�yh Ebii'l-vefa -nevvere'llahu ta'ala merka­
dehu- ziyaretine varduklarmda atabe-i tiirbede Zeyni Efendi haz1r
bulunup, damen-i saltanata rftmal o!magla yevmi yi.iz akf)a vazife ile
dari.ilhadis yapdmlmak ferman olunup, cebr-i noksan" olmak iizre
hayr du'a istimdad eyleyiip, in'am-1 vitfire olund1. Fl evahir-i §ehl'-i
receb, sene 1003.
 466 MEHMET lP$1RLi
TARIH-1 SELANIKI 467

Ve irtesi Divan-1 (257b) ma'delet-mekana geliip, vazife-i merkli­

me kendlizine ve talebisine ttirbe miitevellisinden ta'yin buyuruld1 ve
� �
ya varsun ve ilia vebali kendii boynun� Satv'.::i ahire- §ehen§ah ye
;. . . .
�
mazhar olmak mukarrerdtir, gaflet ca lz deg1ldur diyu haber gon­
giriip paye-i .serir-i alem-masire yiiz siirdi. Fi't-tarihi'l-merk\im, sene
derildi. Cendan mukayyed olmayup birkag giin dinlendiler.
1003.
Ferman-1 ali-§an ile erkan-1 sa'adet ve a'yan-1 saltanat1 Sadr1a'zam
Kadihklar ve Medreseler tevcih buyuruldugidur.
Ferhad Pa§a hazretleri evinde me§veret
igiin cem'iyyet-i azim itdiikleridlir.
Gurre-i §ehr-i §a'banii'l-azzamda Miiftilenam ve �eyhiilislam
Bostan-zade Efendi ogh Mevlana merhftm u magfftrun-leh Sul­
Ve evas1t-1 §ehr-i 11a'banii'l-mu'azzamda ciimle erkan-1 devlet ve
tan Siileyman -tabe .�erahu- Medresesi'nden Selanik kadthgm kabftl
a'yan-1 sa'adet, viizera-i izam -edame'lbJku.ta'alli wlalehum- hazretleri
eyledi. Ve Selanik KadIS1 Mevlana Abdtirraltim Efendi Havass-1 Kos­
Sadr1a•zam ve Serdar-1 E1krem Ferhad ·Pa§!a -dame zillUhu- odasmda2
tantiniyye-i hazret-i Ebi Eyyftb Ensari'ye kad1 old!. Ve Havas-1 Kos­
tedbir ti me11veret olunup', «:Sefer kang1 cambe ola-idiigini yalnuz
tantiniyye Kad1s1 Kami-zade Mevlana Mehmed Efendi Rftmili'nde
kendii re'yiimle ohnasun» diyli izn-i hiimayftn ile cem'iyyet itdtirdi­
Yeni§ehir kadts1 old1. Ve Sultan Siileyman Han Medresesine �ehza­
ler. Vezil'-i la-nazir 1braltim Pa§a hazretleri ve Cerrah Mehmed Pa§a
de Miiderrisi Mevlana Ahmed Efendi geldi. Ve �ehzade Medresesi'ne
ve Vezir ve Kapudan Halil Pa§a ve Had1m Hasan Pa§a ve Lala Meh­
Saltn'dan Mevlana Abdurraltman Efendi buyuruldt. Ve Medriese-i
med Pa§a ve Rftmili Kadiaskeri Mevlana• Abdlilbakl Efendi ve Anato­
Saltn, Kazganc1-kuh dimegle ma'rftf Mevlana Sinan Efendi'ye buyu­
h Kadiaskeri' Ebussu'ftd-zade Mevlana Mustafa Efendi ve Mir-tevki'i
ruld1. Ve Dahil Sultan Medresesi Mevlana Mehmed Efendi'ye buyu­
Hamza Pa§a hazretleri ve Ba§-defterdar• Hasan Efendi ve Anatol�
ruld1.
Defterdar1 Mahmud Efendi ve �1kk-1 sani Defterdar1 Dervi§ Efendi
ve Tuna Defterdar1 Mustafa Efendi ve Yenigeriler Agas1 Ahmed Aga
Azl buyurdup seferden avdet iden Sinan Pa§a
ve sa'ir Rikab-1 hiimayftn Agalar1 ve Boliik-agalan cem'iyyet-i
hazretleri 1stanbul'a girmeyiip Malgara'ya
uzma ile oturd1lar. Ve a'lemii'l-ulema ve efdalii'l-fudala Mevle'l�me­
gitmek buyuruldugidur.
vali �eyhiilislam ve Miiftilenam Bostan Efendi-zade Mevlana Meh­
Evas1t-1 §ehr-i §a'banda sablka Serdar-1 a'zam ffinan Pa§a haz­ med Efendi geldiler. Mukaddema Serdar hazretleri «Kiiffar-1 hak�a­
retleri seferden avdet idiip, gelfuiken azli haberinden sonra run kang1s1 iistine varlimak mtinasibdiir» didiiklerinde, lbralt1m
iii) yiiz Pa§a ve Mehmed Pa§a «Budun'da olan dii§mene gitmek evladur, Ef­
bin ak�a teka'lid ta'yin buyuruldug1, hlikm-i §erif kendiisine
vusftl lak ve Bogdan canibine yarar le§ker ile serdilr ta'yin olunup memle­
buldukda dogn Malgara'ya gidesin diyii tenbih ii te'kid buyuru
lm1§d1.
«EslemeyUp sefere miite'alhk arz eyleyecek ni�e umftr-1 miillim ket muhfilaza olunmak gerekdiir» didiler. Ve Kapudan Halil Pa11a
me
vardur» diyii ugurundan diinmeyiip ve kendUsinden mukad hazretleri «�imdilik Eflak ve Bogdan fesadl def' olunmak miillim­
dem azl
olunan Reis' Yaltya Qelebi'yi giinderiip, ba'dehft kendiil diir» didiigi gibi (258b) Serdar hazretleri dalti «Sliz budur» diyiip,
er geliip !s­
tanbul kurbmda Halkalu-pmar yanmda olan �iftligine konup Halil Pa§a hazretleri re'yine zahib old1lar. Ve Hasan Pa§a hazretle­
ve ni�e
e§raf ziyarete varduklarmda miihimmat-1 sefere miite'a rine «Siz ne dirsiiz» didiiklerinde «Ben lbraltim Pa11a hazretleri di­
ll1k nige diikleri iizreyiim» didiler. Ve Lala Mehmed Pa§a'ya «Siz ne buyurur­
umftr arzmm Mataraci Koca Kapuc1 ile Aga-y1 Babiissa'ade'
Gazan­ SlZ» didiler, «Asker iii) nesneden mtirettebdiir: zaltiredtir ve keti­
fer Aga hazretlerine mektftb-1 meveddet ile giinderiip
ahvali arz olun­
dukda (258a) kat'a arzlarma bak1lmayup ve her ne bedlir ve hazinedtir, kang1s1 asan u ehven geltirse a'da-i dine anunla
arz u i'lam ey­
lerse Vezira'zam ve Serdart-1 ekrem Ferhad Pa§a hazret varlimak gerekdiir» didiler. Ve Molla Efendi' hazretleri "Karibine'
lerine giin­
dersiin ve zinhar §ehre girmeyiip kalkup emre imtisfil atf evladur' mes'elesi iizre isyan u tugyan iden ra'iyyetiin fesadtm
idlip Malgara'
ehl-i !slam iistinden def'-i §err u §Ur !tmek harbi kil,firden ehemdlir»
468 MEHMET IP�iRLi TARIH-1 SELAN!Ki 469

buyurduklarmda Sadr1a'zam hazretlel'i dahi pesend idiip, Eflak ve
Bogdan vilayeti iistine azimeti mukarrer tutup, niyyet eylediler. Ve
dahi Viizera-i izam hazretleriyle Jaz1m olan ahd ii peymam diiriist
eyleyiip, meslis-i §erif du'a vii sena ile ihtitam buld1. Fi 12'° §ehr-i
§a'banii'l-mu'azzam, sene 1003.
Sefer-i zafer-rehberden lu§laya avdet iden seferlii Sipll.hiler
cillus-1 hiimayiin In'amlarm aldukdan sonra ulfifelerin dahi
umum iizre hiicfim idiip ihtiyar eylediikleri kiistahhg1
beyan ider.
kendiiniiz kafirlersiz didi» diyiip, §er'-i §erif iizre fetva taleb iderler.
Ve �yhiilislam hazretleri dahi «Yolda§lar, agalar•! boyle' didiyse
kendiizine zarar, size kat'an nesne laz1m gelmez. Kerem ii lutf eylen,
ben kendiim sa'y idiip, ulufeleriniiz g1kardayum, niza' eylemek lay1k
u miinasib degiJdiir, hayr ola» diyii ma-beyni sulh u salaha miitesad­
di oldJ.lar, def'-i meclis eylediler.
Erazil-i nasdan has1! olan bi-edebler, bed-zebanhk idiip, «Efendi
hazretleri fetva virmege akga ister» diyiip hezeyan soylediler. Ve
ol giin Sadria'zam hazretlerine haberler gonderiip mahall-i fitnediir,

Ii
def'-i §err ii §Ur eyleyiip ulufeleri viri!mek babmda §efa'at eylediler.
Ve irtesi giin ale'l-ittifak (259b) Divan-1 ali kapus1nda §ehriin ev­
Ve yine evas1t-1 11ehr-i !ill'banda Yanik kal'as1 seferinden 1stan­ ii
ba§ u kalla§lar1 cem' olmaga ba'is oldilar. Ma-halaka'llah bir yere
bul'a gelen Biiliik-halln Sadria'zam ve Serdar-1 ekrem Ferhad Pa§a
geldi, viizera.-i izam hazretleri -eoome'lldhu ta'dld icldlehum- ta§rada
hazretlerinden hezar tazarru' u ilhah ile ciilus in'am1m niyaz idiip,
e§has cem' olup ittifak iizre oldulclarm i§itdi!er. Tedbir- ii tedariik
mevcud yoklanan11 bin alt:J. yiiz otuz"' nefev kimesne in'amlarm a!­
idiip, yukaru seferde Serdar S.inan Pa§a hazretleri iki def'a virdiigi
m111lar idi. Yiiz e!Ii nefer dahi geliip, yoklanup, in'am.Jarm reca it•
umum terakkilerini ber-vech-i tahmin k1yas ile bir k1st recec meva­
diiklerinde virmeyiip, «Bunlarun ulufeleri ve in'amlar1 yukaru ser­
cibin seferliiniin culus-1 hiimayftn terakklsi husuriyle Hazine-i Ami­
haddediir, isteyen me'mur oldug1 yel'ile varur in'amm" ve u!Ufelerin
re'den fi'l-fevr kirk sekiz yiik akga altun ve guru§ ihrac itdiiriip, bu
alur» diyii cevab viriip, «!nayet buyurun, bu denlii yolda§un in'amm1
fak!r-i hakir-i kalilii'l-i'tibara t.eslim eylemek iizre old1lar ki varup
ihsan eylediiniiz, bunlarm dahi sadaka buyurun» didii.kce «Bunlar se­
Agalar kapusmda tevzi' eyleyeviiz. Emr ii fepnanunuz iizre hidmet
fere varmak istemezler, miift in'am u ulufe alup 1stanbul'dan <;1k­
mazlar» diyii inad idiip", soyleyeni azarlad1. (259a) Serdar hazret­
ideriiz, Alnma bu maha,Jde biiyiik ademle ya Bab-1 Hiimayftn'da vi­ 11
rilmek gerekdiir veyahud Veziria'zam' kapusmda virilmek gerek di­ 1:
leri gogmesi karib olup, gidecek mahalde Divan'dan g1kup evine gi­
diim. Ala kiilli ha! kiseler' kabz olunup, Divan mehterieri kaldurup
derken cem'iyyet ile Haseki Hammam1 iiniinde selame turup, inayet
meydana getiirdiler. Velakin Sipah ta'ifesinden bir ferd geliip kisele­
ii ihsan reca idiip ulufelerin isterler. Veziria'zam dahi' «Siziin in'am­
re yap1§mad1. Ve Sipah ta'ifes-ine halk arka ve" yard1m olup gitdiik­
larm1z ve u!Ufeleriniiz yukaru seferdediir. Sa'adetlii Padi§�-1 alem­
ce ta§mda cem'iyyet artup kat'a usl-Ilarmun deliiler hay1rlii sozin
penah hazretleriniin hak-pay-1 §eriflerine arz eyledim, «Sefere var­
dinlemeyiip, Biiliik-halk1 u!Ufe kiselerine bakmayup yap1§mad1lar,
sunlar, in'amlarm ve u!Ufelerin ve culus-1 hiimayun terakkllerin em­
ogle zemanma dek kald1. Ve. bi'l-ciimle halk §erre kasd idiip Ferhad
riim iizre anda viresin» diyii buyurm111Ia'rdur. «Heman sefere va­
Pa§a serdarl!g1na ka'il olmazuz. 01 kalksun u!Ufe gerekmez. Avrat­
run» buyurduklarmda, dahi takazaya ba§layup, kiistahhga ciir'et idi·
larmuz bo§ ve kendiiniiz kafirlersiz didi . . Dinimiiz yob togrudalum
eek «Siz bi!a-emr serhaddi ve serdar hazretlerini b1ragup, dil11men-i
diyii Bab-1 Hiimayftn ta§ra.smda cem'iyyet-i azim ile turd1lar. !i;erii­
din hareket idii.p, ehl-i !slam mem!eketini kiiffar-1 haksara ayaklat­
den ta§ra' kimseyi g1kartmayup ve ta§radan igerii kimseyi komaz
dtirmaga sebeb U bais old\lnuz. Irn-1• diri ii devleti paymal itmek is­
old1lar. Ve bi'l-ahire viizera-i izam hazretleri kad1asker efendileri
tersiiz iilii'l-emriin hiikmiini tutmayup, emrine ita'at itmeyeniin hali
soyleyiip, varun §er'-•i §erif iizre da'valar1 ne vechilediir istima' bu­
nice olur. Varun isterseniiz ulema-i dinden fetva itdiiriin» diyicek, ali
yurun, ma-hiive'l-hakk beyan eylen diyiip Mevlana Abdiilbaki Efen­
cem'iyyet ile Miiftilenam ve �eyhiHislam Bostan-zfl.de Mevlana Meh­
diyle Anatoh Kadiaskeri Ebussu'ud-zfl.de Efendi Bab-1 H'limayftn'a
med Efendi evine varup, §ikayet ii. hikayet yiizinden iftira vii bilh­
g1kup oturdilar. Ve Biiliik-agalari ve kethiidalari ve <;avU§lari «Yo!-
dan tarikiyle «Sadr1a'zzam Ferhad Pa§a bize avratlarmuz bofidur ve
470 MEHMET iP�iRLi
da§lar i§te terakkiler ile (260a) u!Ufeleriniiz haz1r turuyor, ge!Un
alup kaldurun ve §er'-i §erif iizre da'va ve soziiniiz var ise efendilere
soylen, hakk iizre dinlensiinler» diyicek «Siz bizi ni§anlamak istersiz,
bire ur» diyiip ciimleten ta§a tutup, biri biri iizerine igerii .Saray ka­
pusma nice girdiiklerin bilmediler. Kethiidalarun ve1 gavu§larm ba§­
lar1 yar1ld1. Bir vechile tugyan u isyana agaz eylediler ki §erh u be­
yan miimkin degil. Ve «Elbette Miifti Efendi gelmek gerek» diyiip
velvele eylediler. Erkan-1 sa'adet Miifti Efendi'yi Divan-1 aliye da'vet
idiip, on be§ nefer muhte§em gavu§lan gonderdiler, lzdihdam-1 ha1k
igin Mlifti Elfendi geliip gegerken «Biziim hasmumuza fetva gettirdiln
ise2 gel berii, getiirmediin niye geldiim> diyii ana dahi gara'ib soyledi­
ler. Mlifti Efendi'yi halk guliivv idiip, taleb eyleyiip ve ta§rada Biiliik­
halk1 cem'iyyet ile turduklarm viizera-i izam hazretlerii telhis eyle­
yiip, igerii sa'adetlii Padi§ah-1 alem-penah hazretlerine bildtiriip, Miif­
ti Efendi gelmi§diir didiler ve kalkup paye-i serir-i saltanata gitdiler.
Miifti Efendi hazretleri Babiissa'ade'de oturd1lar. Padi§ah-1 zemin
ii zeman hazretleri yine bu Sipah ta'ifesi gavgayla Divan kapusma
gelmege sebeb ii ba'is nedlir?» buyurm1§lar<. .Seferden gelen B0Iiik­
halk1 .Sinan Pa§a'dan hadden ziyade alduklar1 terakkilerini ve ka­
nun-1 kad!me muhalif muradatlarm1 ki merhum Padi§ah-1 magfura•
birisi arz' olunmam1§d1. Ciimlesi makbul ohnak igin f1rsat dii§iiriip,
fitne vii fesad ile masla!Iat gormege sa'y ii kasd idiyorlar. «Hazine
degil, bunlara' deniz kum1 yeti§mez, ferman sa'adetlii Padi§amumun­
dur» didiiklerinde sa'adetlii Padi§ah-1 z1Jlu'llah miimkin olan merte­
be ile def' eylen buyurulup ta§r<a �kd1lar. Viizera-i izam hazretleri
ve kad1asker efendiler dogr1 Bab-1 Hiimayiin'a Sipah ta'ifesine git­
diler. Ve Ferhad Pa§a hazretleri Bab-1 sa'adetde ayak iizre Miifti
Efendi hazretleriyle bir mikdar zeman soyJe§diler. Ve Miifti Efendi
hazretleri (260b) tenha izz-i huzur-1 �ehriyil.nl'ye gitdi. Ve Ferhad
Pa§a yalnuz .geliip sadrmda oturd1. Ve bu canibde viizera-i izam haz­
retleri enva'-1 eltaf u kerem ile atlarmdan iniip, ellerine yap1§up ki­
minUn sakalm oh§ayup, «Yolda§lar, kerem ii lutf eylen, alun terak­
kiler ile u!Ufeleriniiz a'da-i din iginde lay1k degildiir ki nam u na­
mus-1 devleti ve irz-1 saltanah paymal eylemen» diyii minnetler ve
tenezziiller eyleyiip, u!Ufe k!selerin tesl!m itinege Bab-1 Hiimayiin'a
getiirdiip virecek ma!Ialde «Biz agalar kapusmda varup ulufe alma­
zuz bizi ni§anlayup intikam itmek isterler, olmaz olmaz» diyii tekrar
guliivv ii cenge miitesaddi old1lar. Viizera-i izam hazreti'eri atlarma
TARiH-l SELANiKi 471
biniip, gitmet isteyicek yagmur gibi ta§lar yagd1rup, Lala Mehmed
Pa§a'nun eli mecri\.h olup ve Kapudan Ha!il Pa§a'nun kulag1 dibine
dokunup kan revan old1.. Ve Cerrah Mehmed Pa§a'nun ta§ sinesine
dokunup atdan yilnld1. Ve bu kabahat u fesad1 Yenigeri Agas1 Ah­
med Aga gortcek, sabr u karar idemeyiip, kol degnekleri ile Yenigeri
ta'ifesi yeti§iip, ellerinde sorvige' ( <'f-.i;r<> ) ile .Sipah ta'ifesine
kulaglayu kulaglayu giri§mege ba§ladllar. Saray kapus1 meydanm­
da ele alup, doge doge yiizleriniin iistine sokak sokak yitiip', an-1
vahidde ciimlesin dag1dup, s1dilar ve per!i§an eylediler. Ve nige diil•
bend akdarma dev§iirdiler. Viizera-i izam hazretler!i §ikeste-hahr
yerlii yerine varduklarmda Ferhad Pa§a hazretleri nice old1 karda§,
a!Ival niye vard1 diyicek, «Nice olsa ger.ek, a§km1za bir' kotekdtir
yediik, halimiiz gormez misin ?» dimi§ler, akablerince Yenigeri ta'ifesi
kol degnekleriyle yeti§iip dag1td1lar. «Kesretdtir savuld1 buyurun»
diyiip erkan-1 sa'adet kalkup, Miifti Efendiyle Veziria'zam yana§up
salimen fllkup gitdiler. Bi-avni'llahi ta'ala ate§-i fitne i§ti'al bulm1§­
ken muntafi old1.
M'l81'a'
Allah tebarek ii ta'ala hiikkamumuz1 miilhem bi's-savab eyledi,
su-i tedbirden saklad1. Pil.di§ah-1 (261a) magfur zemam gibi edna
ciiz'i ba!Iane ile Vezir ii hakim .az1 olmag1 lay1k gormediler. Yohsa
bir !).lay bed-ba!It miifsid ii' e§lnya her zeman istediiklerin itmekle
mehabet-i saltanat mtirtefi' olup, devletiin ve hiikumetiln revnakm
gideriip2 ( ..,,,;J�:) ) maglil.b eylemek k:md eylemi§ler. Ve bu riisvay­
hklara sebeb ii ba'is merhum u magfurun-leh Sultan Murad Han dev­
letinde erazil ii' ecnebiyye bi-as! u bed-re§t ( �;-1. ) Harem-i muh­
tereme dahil olup ve Yenigeri ve Cebeci ve Topc1 ve sa'ir ocaklar1-
na0 rii§vet ile ra'iyyet ta'ifesi• gift-bozan ve tat ve gepni ve <;ingane
ve Yahudi ve Laz ve Rus ve §ar-oglam mader be,hata dirlikler idi­
niip, serdarlar vas1tas1yle Bii!Uk-halkma ilhak olunmagla a.dab u htir­
met b\'1-kiilliyye gotiiriildi. Perde-i ma!Iabet-i hiikumet yik1ld1. Ve
bu vas1ta ile sadr-1 hiikumete na-elil u na-kardanlar geliip oturd1.
Mesela evvellerde'· DeV'let.i Osmaniyye askeri iig sm1fa mahsus idi.
Gayra mecal olmamagla aziz ii miikerrem yek-dil ii yek-cihet olup,
3.dab-1 §er' ii kanun ile mii'eddeb olurlard1.
472 MEHMET iP�iRLi
Evvela Harem•i hiimayfma almacaklarda bir mertebe ikdam ii
ihtimam olunup gayet eyiisiin intihab idiip, miimtaz o1anlar mera­
tib-i aliyye ile ser-efraz olup, bak1yyesi boliiklere c;1karlard1 ki hid­
metii'l-mii!O.k ve msfu's-su!O.k iffi mii'eddeb le§ker-i mansO.r u mak·
bo.I idiler. Ve biri dahi Yenic;eri ocagmda ve hassa sarra<;larda ve
Cebe-hane-i Amire'de ki dev§iirme olup, ni<;e y1llar siidde-i sa'adetde
emekdar u hidmetkar olmagla atlu Sipahi oglan1 veya Silahdar olup,
i'zaz u ikram olunurlard1.
Ve biri dahi zikr! olunan ta'ifeniin evlad1 idi ki terbiyet ile ha­
s1l olup, istihkak ile dir!ik viriliir idi. Ve sipahilik <itvar1 kime san'at
ise kul-oglanlarma miril,s idi... «G<ire gelen siire gider» meseli bunlar
hakkmda me§hurdur. �mdiki halde bu didiiklenimiiziin birisi ri'ayet
olunmayup, bi'l-kiilliyye terk olunmu,dur. Harem-i mullteremden <;I·
kanlar ve ocaklardan gelenler ecnas-1 muhtelife olup, dln-i miibln
ile (261b) mukayyed olmayup, zulm ii udvan i!e muttas1f nige kerre
Divan-1 mu'allanlin irz1m hetk eyledi!er: Asia ve kat'a bi-hasebi'z.zat
ve'l-istihkak meI1t:ebe ve dirlik virilmekden kald1. Miiteferrika ve
kiittab ve <;aVU§ hadden efzO.n old.I. Zabt u rabt retk ii fetk muhal ii
milmteni' olup, seferlerde tlmarun satup akc;as1yla boliiklevden iste­
diigi bayrag! satun alup, ak<;a ile diikka'.n seniin diniliirken dirlige
kadr u k1ymet saltanat ha'inleri elinde' kald1. Erbil.b-1 tab'dan bir1
bu matla'1 aceb mahallinde di.yilp mazmO.n bulm1§dm
Mafia/ 1
Midddi db-i hayavan old!i enfasi dem"i Isa
Boluk-Mtibleri §imdii iderler murdeler ihyd
{;\imden sonra devlet hidmetine gelenler Hazlne-i Amire'niin ma­
sarif ii mevacibine mahs0.1-i milk' degil, rlk-i beyaban-1 bl-payan
yeti§meye-goreler. Gitdiikce ihtilal miiteza'id ii miitecaviz olmada.
Alldhumme ihtim bi's-sa'ddeti dcalind ve hakkik bi'z-ziyddeti dmd­
lind. Fl 14' §a'banii'l-mu'azzam, sene 1003.
Hiicum eylediilderi s11beb ile Hazine-i Amire'den
<;Ikan ulftfeleri tevzi' ohmdug1dur.
Ve bu hadise-i uzmadan'" sonra Yenic;eri AgasI Ahmed Aga'ya
ve Yenic;eri ta'ifesine sa'adetlii Padi§ah-I alem-penah hazretleri ta-
TARIH-1 SELi.NIKi 473
rafmdan atifetler ve in'am u ihsanlar olundukdan sonra «Ferhad
Pa§a" elbette irtesi Dlvan'a varmak ca'iz degildiir. Mebil.da Sipah
ta'ifesi intikam kasd idiip, §ena'at ihtiyar ideler» diyii te'kldat ey­
lediler. Dilirane §lr-i ner gibi yine Dlvan-1 ma'delet-mekana geliip
hilkftmetinde old1. Ve mecrfth olan vezlrler Halil Pa§a ve Lala Meh­
med Pa§a Divan'a gelmediler. Ve BO!iik-halk1 hiicO.m idiip kiistah­
hga ciir'et eyledilkleri giinde Hazlne-i Amire'den g1kan ulufe klse­
leri altun ve guru§ ve faklr-i hakir elinden Bab-I Hiimayftn'da ema­
net konulup kalm1§d1. Vezlr-i saltanat-ara ibrahim Pa§a hazretleri
«U!Ufeleriniiz benden alun, agalarmuz kapusma varman buyurmak
ti
I'
i!e Bab-I Hiimayftn'dan akgay1 kald1rup At-meydam SarayI'na i!e­
Ii
tiip, sene 1003 recec mevacibi" mii§arun-ileyh Pa§a -eddme'lldhu [I
ta'dld ioldlehu- hazretleri huzO.rmda (262a) bu fakir-i keslril't-takslr
ti
1i
eliyle :Serdar hazretleri goc;iip gidince in'amlar1 V<i u!Ufeleri te"zl'
!Jlund1. Fl evahir-i §a'banii'l-mu'azzam, sene 1003.
Sinan Pa!!a <;iftliginde turmayup
Malgara'ya gitdiigidiir.
«Ve bu vuku' bulan kabahat u §ena'at ma'zftl olan Serdar Si­
na.n Pa§'a ge1mesiyle old1. Gavga idenleriin ekseri anun tevabi'i idi,
gorilldi, §iibhe ka1mad1» didiler. Az kaldI ki mazhar-I ate§-i leheb-i
Padi§ahl ola-yazd1. Ve ol giin ta§ra <jftliginde idi. KazayasI defterin
ve ru'usm gondermege gelmi§ bir an karar itdiiriilmeyiip, Malgara'ya
gitmek pend ii paslhat idenleriln kelamiyle amel idUp, ol hlnde go<;iip
gitdi.
�e'amet-i gavga iftiraya sebeb olup, azl buyurtlan
C1gala-zade Sinan Pii§a' ve Siyavu� Pa§a hazretleri
ta§ra gitmek buyuruldug1dur.
Ve bu takrlb ile ma'zftl olan Vezlr Ciga�a-zil.de S:inan Pa§a haz­
retleri ademleri dahi gavgada bilediir dinilmegin 1stanbul'da tur­
masun, c;1kup Ak§ehir'e gitmek igiin <;avU§ gonderildi. Ve sabika
Sadr1a'zam SiyaVU§ Pa§a hazretleri Dskiidar'da olurken' anlara dahi
sirayet idiip g1kup Bolu'ya" gitmek ferman olundI. Ba'dehu §efil.'at­
pezlr olup afv buyuruld1. Ve C1gala-zade te'hlr itmeyiip, firgateyle
Budamya'dan' g1kup Bursa'ya gitdi.
474 MEHMET lP$iRL1
Sadr1a'zam ve Serdar-1 ekrem Ferhad Pll.!la §evket
ii ha§met ile sefer-i zafer-rehbere !;Ikup gitdiigidiir.
Ve §ehr-i 11a'banii'l-mu'azzamun on yedinci giin Serdar-1 zafer­
§i'ar Sadr1a'zam ve sipeh-sa1ar-1 filem Ferhad Pa11a -eddme'lliihu
ta'alii icUilehu- hazretleri §evket ii ha§met-i mfila•kelam ile sa'd­
sa'atde evinden kalkup, siidde-i sa'adet-medara hey'et ii heybet-i ta­
mam ile vardukda ayan u er<kan-1 sa'adet ikbfil ii. iclal birle selam­
layup, hezar ta'zim u ihtiram ile igerii giriip, paye-i serir-i saltana­
ta tenha yliz siiriip, hazret-i Halifetu'Uah ile gok zeman umil.r-1 miilk
ii millete miite'alhk kazaya soyle§diikde ve cenab-1 Padi11ahi'den gik­
dukda kanftn-1 (262b) kadim iizre miiretteb ffillir zel"l'in libaslar ile
miilebbes olup, §em§ir-i murassa' ve miicevher sorgug ile g1kd1. Ciim­
le a'yan-1 devlet [ii] sa'adet oniine dii§iip, ulema-i din ve me§ayih-i
giizin rayet-i feth-ayat-1 1slam1 du'a vii sena ile gonderi-gitdiler.
El-hak ayin-i mehteri ve siiril.ri alat u esbab1 kemfil mertebe yerlii
yerinde ber-kemaI haz1r u miiheyya ohm§, gorenler tahsin ii saba§­
·
lar eyledi. Dide-i eyyam gok zeman bu kesret ii cem'iyyet-i uzmay1
gormii§ degildi. Halk-1 alem ibret nazarm agup, der'gah-1 bi-niyaza
enin ii hanin ile na1i11Ier eyleylip, bargfill-1 izzete dest-i du'ay1 mu'alla
kllup, -Alldhumme un.mr men nasara'd4in ve ahrul men hazete'd-din­
senalarm mele-i a'laya yeti11tiirdiler. Ve erkan-1 sa'adet ve a'yan-1
saltanat' otak-1 gerdftn-mtakda s1mat-1 ni'mete indiler.
Sadr1a'zam cil.nib-i yeminine Miiftilenam Bostan-zade Efendi ve
Kad1asker Efendiler ve sa'ir ulema-i din ile oturdilar. Ve canib-i ye­
sar viizera ve a'yan-1 devlet ile miizeyyen ii mii(jerref olup ziyafet
olund1lar. Ni'am-1 zii'l-celal ile haf1zlar Kur'an-1 azim okuyup du'alar
eylediler. Ve gaVU§m sitayi§ eyleylip kalkd1lar, meclis ihtitam buid1.
Fi 17 §a'ban, sene 1003..
!brahim Pa§a hazretleri baggede Valide-i Padi11Rh-1
sa'adet-destgah hazretlerini selatin ile §ek-buk
ziyafetine da'vet idiip, Padi§ah-1 cilian-penah
hazretleri dahi varup, teyrif
buyirrduklandur.
Ve evahir-i §ehr-i §a'banda kaymakiim-1 sadr-1 vezaret 1brallim
Pa§a -eddme'lldhu ta'ald icldlehu- hazretleri sa'adetlii Padi§fill-1 Cem-
TARiH-i SELANiKi 475
cah -eyyede'lld11u
1 tofalii ve kamvahu- hazretleri Valide-i izzet-penah­
lanm k1zlar1 selatin ile Yeni-hisar semtinde merhftm Feridun Beg
baggesi ki kendii miilk-i tasarrUflarmda idi, §ek-buk ziyafetine da'vet
idiip, §ahane tekelliifat' ile bi-bedel pi§ke§ler ve hedayalar gekifdi.
Kiilli inasraf olup, enva'-1 ni'am-1 vafire bezl olund1. �k-buk eyyam1
olmagla ehl-i Divan azad olup mu'af oldular. (263a) Ve Padi§ah-1 ze­
min ii zeman -hallede'lldhu hiliifetuhu- hazretleri dahi zikr olunan
bagge ziyafetine ugrayup ziya-kiister oldi.. §eref-i kudum-1 sa'adet­
riisumlariyla ol ravzay1 re§k-i firdevs-i berin eylediler. Ve mukadde­
ma hiimayftnlarma enva'-1 zi-k1ymet tuhaf-1 cevahir ii' zevahir isar
u nisar olunup, hurrem u §adumanilikler ve suril.r u behcetler olund1.
Ve hikayet ii rivayet idenler «Masarif-i meclis elli bin dinar• old1»
diyii nakl eylediler. Fi 27 §ehr-i §a'ban, sene 1003.
Van Beglerbegiligi virildiigidiir.
Ve evahir-i §ehr-i §a'banda Van iBeglerbegisi Sinan Pa§a dama­
d1 Abdullah Pa§a' ref' buyuruld1. Van Beglerbegiligi sab1kii Gence
Beglerbegisi Davud Pa§a'ya ferman olund1.
Budun Beglerbegiligi virildiigidiir.
Ve bu esnada Budun Beglerbegisi Sinan Pa§a ogh Vezir Mehmed
Pa§a Budun'dan ref' buyuruld1. Yerine T1m1§var'dan ref' olunan Mi­
haliclii Ahmed Pa§a Beglerbegi ferman olund1. Fi selh-i §a'banii'l­
muazzam.
Serdar Ferhad Pa§a hazretleri ordu-yi hiimayfui ile
vilayet-i Eflak seferine gii!;iip gitdiigidiir.
Ve Serdar-1 ba-vakar Ferhad Pa§a -eddme'lliihu to/ala ioliilehu­
haztetleri yurd yerinde on iig giin mukim olup, erkan-1 sa'adet me­
11
salih-i din ii devlet igiin varup geldiler. Muradat' hasll idiip, nigesi' 1!
kam-kar old1lar. Ve gurre•i garra-i ramazanii'l-miibarekiin irtesi [!
cum'a giin ordu-y1 hiimayftn ile gog eyleylip gitdiler. Ruscuk' kasa­ 1,
i
pd
basma degin' yigirmi sekiz konak yaz1kh. Zahid-i zemane ve abid-i
yegane natik-1 haka'ik va'iz-i hala'ik merhftm Koca' Mustafa Pa§a'da
§eyh Hasan Efendi ferman-1 §erif ile sefer-i zafer-rehbere bile gidiip,
miihimmati miriden goriilmek buyuruld1. Ve kaht u• gala olmagm
476 MEHMET lP�iRLi
le§ker-i mansflre cem' olmakda killli usret olup, arpanun kilesi ordu­
da seksen akgadan a§aga inmedi. Ve cema'at-1 ebna-i S.ipahiyan aga­
lar1yle vilayet-i Budun muhafazasma ferman olund1. Ve cema'at-1 Si­
lahdaran agalariyle Estorgon muhafazasma (263b) gitmek buyurul­
d1. Ve cema'at-1 lnf1feciyan-1 yemin T1m1§var muhafazasma ta'yin
buyuruld1. Ve Serdar-1 asker-i islam hazretleri ile ancak cema'at-1
U!Ufeciyan-1 yesar ve cema'at-1 Gureba-i yemin agalar1" gitdi. Ve
ma'zfll gelen Sipahi oglanlari Agas1 Silleyman Aga Hiisrev Aga ye­
rine aga olmak buyuruld1. Ve kaHbi Ali dahi tekrar katib olmak bu­
yurulup Selaniklii baka kaldi, karaya atd1. Amma agahk ve kitabet
ag1r baha ile virildi. Ak1bet vehameti miihlik anlanur. HiiOO: hayr
dihed". ln§ae'llahu ta'ala.
Ni§anc1 Hamza Beg bi-hasebi'z-zat ve'l-istihkiik tugra-i
§erif hidmetin Anatoh Beglerbegiligi tarikiyle
itmek arz olunup ferman olundngidur.
Ve Mir-tevki'i Hamza Beg -d'1:rr1£ ul!uvvuhiir- hazretleri kanim-1
kadim uzre Serdar-1 a'zam ve ekrem hazretleri go.;:up gidince kar�u­
smda otagm kurup oturd1. Umur-1 devlete miite'allok ahkam1 ni§an­
lad1. Hidemat-1 mebrflre-i saltanatm el-hak esrar-1 milllimmesinde
haz1r-cevab" vuk\if u §U'ur iizre kanuna naz1r el-an Siidde-i sa'adet­
de manend \i karini yok, la-nazir olmagm Anatoh Beglerbegiligi tari­
k1yle tugra-y1 §erif hidmetin eyleylip, Beglerbegilik elkab1 yaz1l­
mak iizre paye-i serir-i saltanat arz olunup terbiye o1undukda er­
kan-1 devlet iginde v\izera-i izam yamnda selamlayup, beglerbegilik
rlitbesi mukarrer olup, hil'at-1 fa.hire ile girlip", paye-i serir-i alem­
masire yiiz siirdiler. Ff 27 §a'ban, sene l:003. Has-ha ta'yin §lide14•
Giizi Giray Han hazretleriniin viizera-i izam hazretlerine
mnfassal mektftb-1 §erifleri geldiigidiir.
Ve Tatar" Han1 Gazi Giray Han hazretleri mektub gi5nderlip
kiiffar-1 haksar-1 dalalet-girdarun her canibde cem'iyyet ii y1gnakla­
n bi-hadd ii bi-k1yas olup, memalik-i lslamiyye iizerine umumen hii­
cum itmeleri mukarrer u muhakkakdur, haz1r u miiheyya olduklar1
haber!el'i almm1§dur. Ertle! ve Leh ve Moskov kirallar1 m\ibalaga le§­
ker-i mela'in amade (264a) itmi§lerdiir. isyan u tugyan eyleyen Ef-
TARiH-i SELANiKi 477
lak ve Bogdan vilayetleri yard1mma gidiyorlar. fu§ae'llahu ta'ala
re'y-i sa'ib ve fikr-i sak1b budur, ciimlede nmukaddem on pare ka­
d1rgalar geliip, Ozi suyunda haz1r olmak gerekd\ir, ma'hud olan bo­
gazda millleyya turalar ve karmda§um Feth Giray yliz bin nefer ya­
rar ding Tatar ile iktiza eyled\igi iizre suy1 gegmekde te'hir itdiiriil­
meyiip, bi-inayeti'llahi ta'ala intikam igiin mahallinde hidmetde ve
yolda§hkda bulunalar diyii i'lam eylemi§ler. Fi'l-hakika re'y-i ber­
savab idiigi' mahall"i §ilbhe degiL Gemiler ihzariygiin- kapudan Halil
Pa§a hazretlerine te'kid buyuruld1. Ve Serdar-1 a'zam le§ker-i fslam
ile m\itevekkilen ale'llah miiteveccih old1lar. A!lah tebarek ii ta•a!a
hayr zaferler ve nusratlar miiyesser eyleye diyli mektub-1 §eriflerine
cevab yaz1ldi. Fi eva'il-i ramazanii'l-miibarek, sene 1003.
Tebriz Beglerbegiligi virildiigidiir.
Ve memleket-i Azerbaycan darn'l-millki Tebriz Beglerbegisi H1-
z1r Pa§a ref' buyuruld1, yerine sab1ka Rumili Begler•begisi olup, Di- .
yarbekir Beglerbegiliginden gelen Sa'atc1 Hasan Pa§a'ya ferman
olund1. Fi eva'il-i §ehr-i ramazan, sene 1003.
K1br1s Beglerbegiligi virild\igidiir.
Ve Klbr1s Beglerbegisi Hasan Pa§a dahi sovuk suym igmedin
Musul Beglerbegi!igine ref' buyur1lup, yerine sab1kii M1sr Defterda­
ri olan Seyyid Ahmed Efendi Beglerbegi olmak ferman olund1. Fi
eva'il-i §ehr-i r•amazan, sene 1003.
Kars Beglerbegiligi virildiigidiir.
Vilayet-i Kars Beglerbegisi H\idavirdi Pa§a ref' olunup, sab1ka
Sekban-ba§1hkdan Kiigiik Mir-ahur olan ma'zul Sinan Aga Begler­
begi olmak ferman olund1. Fi eva'il-i §ehr-i ramazan\i'l-m\ibarek,
sene 1003.
C1gala-zade Sinan Pa§a hazretleri yine mesned-i
vezarete gelmek buyuruldugidur.
Ve eva'i!-i §ehr.i ramazanii'l-miibarekde Vezir-i mii§-ir-i saltanat­
ara ibrahim Pa§a hazretleri azl ile ta§ra giden Vezir-i diltr C1gala-
478 MEHMET iP�iRLi
zade Sinan Pa§a hazretleri hakkmda arz u telhis eyleyiip, tekrar mes­
ned-i vezarete gelmesi laz1mdur. .Serhadd-i mansurede nige serdar­
hk (264b) hidmetinde istihdam olunm1§ K1z1lba§-1 evba§ iginde dar­
bet-i §em§ir ile ma'rftf ve derya fenninde ciimleden maharet ile miim­
taz umur-dide ve kar-azmftde, saltanat hidmetinde mii§ir-i miilk ii
millet olacak kimsediir. Ve bu esnada dii§men-i din iistine gonderilse
hakkmdan geliir diyii terbiye itmegin Bursa'dan .Siidde-i sa'adet-me­
dara yine vezaret ile gelmek igiin miijde haberi ile gavu§lar ile kapu­
c1• gonderildi. Fi't-tarihi'l-merkiim, sene-i me:llbftre.
Vezir-i la-nazir geldiikde Kapudan olan Damad Hali! Pa§a haz­
retleri altma oturmas1 teklif buyuruldukda emre imtisal idiip, «Te­
nezziil-i suri terakkI-yi ma'neviye sebebdiir» diyii nasihat kabftl ey­
leyiip Divan-1 adalet-mekana geliip oturdtlar.
,:.f-JJ 0\;.jJ <.S � j
Beyt
� «Ben bu dirligi ·bu denlii bahaya aldrm» diyiip galib oldugma cevr ii
.J. .A �\AS"' 0 � Ll. J IS'.:.y!>
enmyet ez-ruzgar-1 peri§an-etvar'
Hakikaten zemane hakim ii valileri gaflet u gurftr-1 kam-rani
ile mii§teheyatlarma me§gftl olup, din ii devlet umftrmda bir mer­
tebe miisaheleye vard1lar ki her tarafdan a'da-i din ahali-yi !slama
hiicftm eylemege agiiz eyledi. Kiiffar-1 dalalet-ayin birbirine dii§meh
iken ittifak idiip yard1mla§maga ba§lad1lar. Rig bir yerde evvelki
diizen kalmad1 bozuld1. Kulubda havf u ha§yet-i halk olmayicak dii§­
men korkus1 galebe ider. Allah ta'ala kulma nusreti istediigi iizre
viriir, le§ker-ke§lik ve kar-agah u kar-fermahk idecek kuvvetlii ve
kuclretlii ricalden nam-dar u nam-ver kimse kalmad1. Kati gok ze­
mandur geliip-gegen Padi§ahlara -rahkmehumu'll.ahu ta'al.a- merd-i
merdan bulup terbiye itmekden farig olm1§lard1. Agraz-1 nefsaniyye
ile ve hub-i ma! n cah sevdasiyle ha! tebah old1. Omr-i giran-maye
gegiip gitdi. eevket ii ha§met-i devlet hadden miitecaviz olup ve deb­
debe-i saltanat miiteza'id olmakda itlafat u israfat miizahrefat bir
mertebeye yeti§di ki Haza'in•i beytiilmal kifayet itmekden kald1.
Re'aya-y1 memlekete nige y11lardur avar1z u kiirekci ve sa'ir tekalif-i
TARiH-1 SELANiKi 479
§akka sahnmak (265a) vacib derecesine vard1. Ve mahsftl-1 muka­
ta'at miiteceddidii'l-emsal miiltezimin ii' ummal ellerine2 dii§di. Def­
terdaran-1 emval ve erbab-1 kalem ve ashab-1 rakam namma olanlar
mans1ba bila rii§vet ii ca'ize gelmek muhal old1. Ve geldiigi takdirce
asayi§e mecaJ yok, der-akab biri dahi geliip peri§an-hal ve kesirii'l­
bal kalup avare ve ser-gerdan gezer'.
Ve ra 'iyye-i gift-bozan rli!jve_t ile padi!!ah kuh olup, rlisum-1
ra'iyyet taleb olmacak az kimse kald1. Ve paye-i sadrda olanlar ise
«Elle vela gayri» diyii biribiriniiu re'y ii tedbirin kabul itmeyiip,
muktaz1yatm kaza itmek• sevdasmda din ii devlet umurmda miica­
hede idecek yerde miisahele ola ola Kitabu'llah'a ve Siinnet'e mu­
halif ahval ii akval ulema vii me§ayihden zuhur eyleyiip, emr-i ma'
riif ve nehy-i miinker olmaz old1. Ve belki el-iyazli bi'llah aksi olur
olch. Allah ta'ala yaramazhklar1 hayra tebdil eyleye. Fi sebili'llah
gazaya kimse gitmeyiip, sa'adet-i §ehadete ragbet itmez old1lar.
zulm ile' re'ayay1 yakup yandmr oldilar. Alliihumme aslih ahvdlena
ve ahvale sultanind ve ahvak sa'iri'i.MusWm.in. lnnJ.eke ente'l-gafuTUr
r-rahim, el-cev&W/l-kerim.
Tezkireci-zade Mahmud Efendi Beglerbegi oldug1dur.
Evas1t-1 §ehr-i ramazanii'l-mii:barekde sab1ka sancak ile diyar-1
Misr1yye'de ·Defterdar olan Tezkireci-zade Mahmud Efendi Trablus­
§am Beglerbegisi olmak ferman olunch. Ve Nuh Pa§a'ya Trabzon ki
Batum Beglerbegiligidir', ana gitmek buyuruld1. Ve Rum Beg-ogh
Behram Pai,a gok zeman old1 sahib-fira§dur Batum'a gitmege ikti­
dar1 yokdur arz olund1. Fi 16 !jehr-i ramazan, sene 1003.
Tekrar menas1b:-1 miinasib virildiigidiir.
Ve Serdar-1 a'zam hazretleri sefere gitmedin sadrda otururken
paye-i serir-i a'laya arz idiip, tevcih eylediikleri menas1bdan on dort
beglerbegilik tekrar 1brahim Pa§a hazretleri tevcih buyurup (265b)
dil-hahlarma arz buyurup, ber-murad eylediler. Ve nigeler dahi beh­
remend olm1§ken hlraman ile giryan oldliar. Fi eva'il-i• §ehr-i ra­
mazan, sene 1003.
480 MEHMET IP�IRLi
Serdar Ferhad Pa§a hazretleri yamnda asker cem'iytetin
gormege gidenler geliip az kimse var didiikleri ve
kiiffarun her tarafda killli cem'iyyeti oldugm
bildiirdiikleridiir.
Ve bu esnada etraf u eknaf-1 memleketden dfuimen babmda
diirlii dtirlii sozler nakl olunmagla nagehani Dilsiz $ebrenk Aga ve
Matarac1 Koca Kapuc1 ferman-1 kaza cereyan ile Serdar-1 a'zam Fer­
had Pa§a hazretle�i yamnda sefere me'mur olan askerden kimse var
m1dur? diyii tecessiis idiip yoklamaga gitdiler. Varup Hezargrad
nam mahalde le§ker gelmesine muntaz1r u miitevakk1f buldllar.. Ve
yanmda. bulunan le!>ker ancak dart bin ile be§ bin ma-beyninde olup
dahi ziyade degildiir ve yanmda sefere ta'yin olunup me'mur olan
ma:'a-haza kirk ve elli bin mikdan vardur. Lakin Vezir-i muma-ileyh'
galizii'l-kalb ve §edidii'l-kavldiir. Kimse emrine imtisal itmez diyii ha­
berler . getiirdiler. Ve k'iiffar-1 haksarun cem'iyyeti hadden efzun ol­
dugm bildiirdiler. Ve bi'l-ciimle f1rsat dii§iiriip yaramaz anlatdllar.
Gelenler zakirii'l-kerem ve §akirii'n-ni'am gelmediler. Ve gendan mii­
barek-fal itmediler. Fi 20' §ehr-i ramazanii'l-miibarek, sene 1003.
Tebriz'e giden Hasan Pa§a hazretlerine vezii,ret hiikmi
gonderiliip muhafaza sipii,ri§ olundug1dur.
Ve mukaddema vilayet-i Tebriz Beglerbegiligi ferman olunan
Sa'atc1 Hasan Pa§a hazretlerine «Vezaret ile muhafaza eyleyesiin»
diyii vezir elkabiyle hiikm-i §erif yaz1lup; «Serhadd-i mansil.re umu­
r1nda muhkem basiret ii intibah iizre olasm» diyii sipari§ buyuruld1.
Fi evahir-i §ehr-i ramazanii'l-miibarek, sene 1003.
Gurre-i §ehr-i §evvalii'l-miikerrem, sene 1003 id-i sa'id old1. Ev­
vel-i idde hazret-i Padi§ah-1 din-penah seri�-i saltanat-1 cilian-baniye
g1kup oturdi. Ciimle erkan-1 sa'adet viizera-i izam ve ulema-i kiram
ala-meratibihim Halife-i (266a) zemin ii zeman hazretlerinden lay1k
u sezavar olduklan iizre i'zaz u ikram olundllar. Allah tebarek ii ta'
ala amme-i mii'minin ii mii'minata miibarek ii huceste eyley:iip, ey-
yan-1 sa'adet-encamlarm meyamin-i berekat ve adl dad ile araste ey­
eye. Bi-hakki ve l>i-hurmeti HatemU'n-nebiyy'in ve Seyywii'l-muroel'in.
TARIH-1 SELANIKi 481
Tuna yaWan sO,kinl..,,<l feryadcllar geliip Asitfule-i
sa'adete ahvalleriin bildiirdiikleridiir.
(;!ehr-i §evvfiliin iigiinci giini Tuna yahlarma bu eyyam-1 §itada
miistevli olan kiiffar-1 haksar-1. dalalet-i>i'ardan mutazarnr olup pe­
ri§an olan Babadag1 halkmun ulema vii sulehas1 cem'-i kesir ve
cemm-i gafir ale'l-ittifak feryadcdar olup, Asitane-i sa'adete geldi­
ler. Ve vaki' olan allvali bildiirdiler. Ehl-i lslamun esbab u erzak
ve mal ii menfil ve ehl ii iyfili esir ii garet olund1. Irz-1 din-i miibin
gitdiikce paymal olmadadur. (;!Oyleki : Devlet tarafmdan le§ker im­
dad olunup, kar§ulanup intikam olunmaya. Raia mubfilaga §aykalar
ile mela'in-i bi-payan berii yakaya ge<;mek iizre haz1r olm1§lardur.
«Meded asker meded le§ker» diyii feryadlar eylediiler. Ing bir kasaba
ve kura kalmadl ki ihrak bi'n"nar itmeyiip, minarelerine gan asup,
nakiis galdlrm1yalar. lbrail' ve Varna ve Bender ve Kili ve Akkerman
ve Cankerman ve tsakc1 ( j.-l-1 ) ve :Ismail Ge<;idi ve Silistre ve
Yerkoyi ve Ruscuk ve Tutrakan• heman ancak kal'alar1 kalup ciimle
iskeleleri ve varO§lar1 bi'l-kiilNyye harab u yeoob old1. Efllik ve Bog­
dan re'ayas1yle ittifak idiip, Erdel ve Macar ve Leh ve Moskov kiif­
farmdan tiifengciler yiiz binden miitecaviz a'da-i din-i mii§rikin ge­
liip nige yiiz yillardan berii feth ii teshir olup, nizam intizam bulm1§
memleket-i ma'mure-i lslamiyye'yi viran eylediler. «Hay meded gay­
ret-i din» diyiip umfun-1 hiicftm ile ulema-i kirama varup, !ier'-i t1e­
rif hiikmiyle fetvalar istediler. Ale'l-ittifak (;!eyhiilislam Bostan-zade
Mevlana Mehmed Efendi (266b) -ddmet fezd'iluhU- hazretlerine ge­
liip girye vii zarilikler idiip $eyhiilislam Efendi' dalli «Ehl-i tsla­
mun mesalihi goriiliip, a'da-i .<linden a1Inmak farz u vacibdir» diyiip,
Padi§ah-1 alem-penah hazretleri miibarek bayram esnasmda ehl-i
Divan azad olup kendiiler dahi harem-i muhterem ile4 Yalak-abad'
rj
lhcasma gitmege miiteveccih olm1§lardl. Kadlrgalar He esbab u• te­
cemmiil hazir u miiheyya olunm1§d1. Feragat buyunlup, alt · Divan
itdiil:ildi. AhvaM miilk ii re'aya arz olund1. Serdar-1 a'zam Ferhad
Pa§a hazretleriniin re'y ii tedbir eylediikleri iizre elbette Yenigeri !I
·
Agas1 umumen sefere g1kmak lazimdllt' dinildi ve Sipah ta'ifesi'
emre imtisal itmezler, hakimleri hiikftmet idemez. (;!err ii §Ur ve
fiten lzhar ider oldllar. Ve ta§ra sefere gidiip, re'aya-y1 memleke­
tiin erzak u meta'm raygan alup, - zulm ii: hayf ile tarac iderfor. Ve
'
bi'l-ciimle neferat kendii' zabitine hakim old1. Merhum Padi§ah-1
482 MEHMET IP�IRLI
magfur zemil.nmda neferat «Bize bu gerekmez» diseler idi, fi'l-hal
agalanm ve veziria'zam1 azl itdlirmek ile serke§likleri nihayet bu­
lurd1. Din ii devlet babmda a'da-i dine varmak igiin bin ki§i yaz1lup,
hidmet ferman olunsa yiiz ki§i imtisal idiip varmaz old1lar. Ale'l­
husus Yenigeri ta'ifesi yigirmi alti bin neferden miitecaviz olup, her
iig ayda iki yiiz yiik akga Hazine-i Amire'den beytiilmhl-i Miislimin
tedariik olunup, bi't-tamam ve'l-kemal bila kusflr ulufeleri Aga'­
kapusma teslim olunurken sefer ferman olunsa ta'alliil ii bahane
bulunup Padi§ah-1 alem-penah hazretleri ile gideriiz ve illa gitme­
ziiz dimege ba§lad1lar. Bu makiile re'aya isyam Eflak ve Bogdan
�
vilayetlerinde ni e nige vukfl' bulm1§dur. Asker-i mansur serdarlar
ile def'-i §err ii §Ur ide-gelmi§lerdiir. Padi§ah-1 hlem-penah hazret­
leri bizzat kalkacak" maslalrnt degildiigi giinden iyan velakin Pa­
di§ah-1 magfur zemil.nmda umflr-1 miilk ii milletden haberdar (267a)
ve kar-agah sahib-i hazm u azm, zevi'l-iktidar ve re'y ii tedbir-i' ber­
savab ile nam-dar ve darbet-i §em§ir ile i§ti'al bulm1§, az kimse ka­
lup anlar dalli me'mur olduklarmda istiklal ii istikrar bulmamak i:Ie
Siidde-i sa'adet kullar1 cem'iyyetinde ve terbiye olmalarmda' evvelki
zemanda olan ikdam u ihtimam olmayup Harem-·i muhterem dahili'
olanlar erazH ii' ecnebiyyeden hlfz olumnaz old1. Ve BO!iik-halk1 ve
Yenigeri ocag1 ve sallih dev§irme Acemi oglam ve sa'ir ocaklarm
hiiddam1 rii§vet ile ecnas-1 muhtelifeye ruhsat virilmegle her sm1f
kar1§d1, bi-edeb old1. Afem halk1 hiirmetsizlige ve belki §irret ii §e­
kavete ciir'et itmege mu'tad olup, 1rz-1 din-i miibln giizedilmeyiip,
re'aya-yi fukaranun' cevr ii zulm ile hakkm yemek huy u hasletleri
old1. Serdar-1' vekil-i saltanat olana dil uzadup el uzatmaga ballane
isterler. Emrine ve nehyine mutt' u munkad olmayup, a'da-i dini ko­
yup, re'aya-y1 memleketi yakup yandurup harab u yebab iderler.
Husasa bu def'a asakir.. i mansure perakende bulund1. Her bir beg­
lerbegi bir canibde kl§layup miilakat itmesi mii§kil old1. Vilayet-i
Eflak ve Bogdan kadimi dii§men-i din ocag1 olup, her tarafdan eger
Leh ve eger Erdel ve eger Moskov mu'avenet itmek iizre le§ker ye­
ti§dtirmek asan iken isyan eylemezler zann eylediler. Gaflet ile kiif­
far-1 haksar ehl-i !slama gezend iri§diirdi. Ve cem'iyyet-i azim ile
durd1 dag1lmad1. Serdar Ferhad Pa§a hazretleri ol dii§men ne kii­
pekdtir dir iken me'mflr olan le§ker sefere varmayup, muntaz1r ol­
mak ile zeman gegiip selam gavu§1 Perhizci Bali <;avu§'1 giinderiip,
«Elbette Yenigeri Agas1 Ahmed Aga g1kup yeti§mek laz1mdur» diyi.i
TARIH-1 SELAN!Ki 483
mii'ekked arzlar gettirdi. <;endan tekayyiid' olunmadl, cevab virdiler
ve Padi§ah-1 alem-penah hazretleri ala eyyi ha! mahrflsa'-i Edirne'
ye erkan-1 sa'adet ile (267b) nakl ii hareket eylemek vacib old1. Git­
mek niyyet ii azimeti mukarrer buyurulup, saraylar merimmet ti
ta'mir olunmak igiin Kapuc1-ba§1 Abdtilkerim Aga'ya on be§ yiik
akga ile allkam-1 §erife virildi. Fi 10 §evval, sene 1003.
Yeni!.)eri Agas1 sefer-i zafer-rehbere !)lkmak ve
Donanma-yi Hiimayfui Karadeniz'e ve Akdeniz'e
!.)Jkmak vacibdiir dinildiigidiir.
Ve Tatar' Ham Gazi Giray Han hazretleri mukaddema asitane-i
sa'adete giinderdiigi mektub mucibince ciimleden miihimm ii ehemm
olan kadirgalar vilayet-i Kir1m'dan g1kup var1cak, le§ker-i Tatar'un
suy1 gegmege gemileriin' gelmesi vacib iken zeman gegdi, firsat fevt
old1 diyii takazalar olund1. Ve Ceza'ir-i Garb'dan gelen Beglerbegl
i;;a'ban Pa§a bu esnada isti'cal iizre yigirmi pare kad1rga ile Kara­
deniz'e gekdirtip, velvele-i top ve tiifeng He tak-1 ayyflka tarraka blra­
gup gitdi. Kiiffar-1 haksar cem'iyyeti fevka'I-had ve" bi-k1yasdur.
Serdar le§ker bu denlii alay ile mukabele vii mukateleye varmak mu­
ha!if ii kuvvet hatadadur". Elbette Yenigeri Agas1 g1kmak vacibdiir
dinildi.
Ve §ehr-i §evvaliin on diirdiinci giin Yenigeri ta'ifesi sayis-hane
dev§iiriilmege izn ii icazet buyuruld1. Amme-i aleme el uzadup zar u
giryan itmediik kimse komamaga himmet eylediler. Ve tedariik olu­
nan Donanma-y1 Hiimayflnun msfmdan ziyadesi derya-y1 Sefid mu­
hafazasma serdar Arnavud Memi" Pa§a'yla sancakdan gelen ve Ha­
rem-i hiimayflndan yeni glkan sipahilerden yaz1lup, ulufe ve defter­
leri irsal olund1. Fi evas1t-1 §ehr-i §evval, sene 1003.
A'da-i diniin memalike akm" eyledligi ve Yeni!)eri
bulunmayup Sekban-ba111 azl oldug1dur.
Evas1t-1 §ehr-i §evvalde a'da-i din-i mii§rikin Nigboh iistine ge­
liip, onine kar§u turur kimse olmayup, buldugm1 helil.k idiip, Tutro­
kan ( J�,;_,J. ) kal'asm1 yakup y1kup, hake beraber eyleyiip ve
miifetti§ii'l-emval Geredelii Muslihiddin bir y1Idan miitecaviz mal-1
484 MEHMET IP�IRLI
feravan (268a) hare idiip, kopri if}iin miihimmat asker-i 1slama te­
dariik idiip yapdurdug1 §ayka gemilerini ve sa'ir alat u esbab1 kiif·
far-1 haksar geliip bi'l-kiilliye ihrak bi'n-nar eyleyiip ve muhfazaya
ta'yin olunan sekban·ba.§1 yanmda be§ bin neferden otuz be§' nefer
Yenigeri yolda§ bulunup, dahi kimse bulunmadugm Serdar Ferhad
Pa§a hazretlerine bildiirmi§ler, ammil!' ba'de harabi'l-Basra. Ve Sek­
ban-ba§1 dahi hasta ve bi-takat bulunup azl olunm1§. Ferhad Pa§a'
dahi tevsi'-i da'ire eyleyiip asker cem' itmek tedariikinde giizide as­
ker Kapu-halk1 iken serhadler muhafazas1na gonderiip, «Uiftfeleri.
niiz ve in'amunuz andadur» dimegle ay1rup peri§an eyledi. «Bu su'i
tedbiriin an-karib i1e'ametine miibtela olacakdur, goriiliir» diyii gok
fal-i bed eylediler. Allah ta'ala hayrlar tevfik eyleye. Bi"ffl£flniht ve
hafilyyi mtfihii. Fi tarihi'l-merkilJn, sene-i mezbure.
Yenif}eri Agas1 gitmek mukarrer buyurulm111 iken tug
iniip feragat olunduiti bid'atdiir.
Ve bu esnada Yenigeriler Agas1 Ahmed Aga sefere g1kmak mu­
karer buyunlup, Aga kupusmda nif}e giinler tug-1 piir-fiirll.g dikiliip
ve Ocak agalar1yle kendiiler dahi kanll.n-1 kadim iizre hil'at-1 fa.hire
geyiip paye-i s.erir-i saltanata yiiz siiriip, nige giin Dovan'a varmayup
sefer tedariikinde iken Aga gitmek laz1m gelmi§ diyii bir tarlk ile
seferden feragat olunup tug yine indi. Her giz bir tarihde vaki' ol­
m1§ k1ssa degildiir. Bu ciimle su-i tedbiriin ukubeti az zemanda ser­
dara raci'diir, tarraka anda gatlar, kabak anun ba§mda ufanur di­
diler. Fi evas1t-1 §ehr-i §evval, sene 1003.
Miifti'lenam hazretleri sefer umfirma miite'alhk
me§verete cenab-1 §ehen§ahi'ye vardnltidur.
· beyan olund1. Allah ta 'ala tevfikm ref'lk eyleye. «Kiiffar-1 haksar
Ve §eyhiilislam ve Miiftilenam a'lemii'l-ulema Bostan-zade Efen­
di -dfimet feza'illuhit- hazretlerini bu esnada sa'adetlii Padi§ah-1 din­
penah -halledJe'WJ,lw, ta'ai/,a, htilafetehu- hazretleri kasr-1 a!iye istediip
umur-1 (268b) din ii devlet babmda gok musahabet eylediikleri !isan-1
halkda soylendi. Velakin s1rr-1 hafi ne idiigi zahir ii hiiveyda olmad1.
Ekser tahmin yine Serdar-1 sab1k istihdam buyurulmak evla vii el­
yak dinildi didiler. Ve'l-ilmii inde'llahi'l-vedud. Fi 15 §ehr-i §evval,
sene 1003.
TARiH-1 SELANIKi 485
lgeriiden Cii()e Ca'fer Aga fu§ra btrag.ldugidur.
Ve Harem-i hiimayunda mashara makanunda Padi§ah-1 mag­
fUrdan kalm1§, mukarreb-i padi§ah', olan ciicelerden' Ca'fer Aga ta§·
ra halk1yle ihti!ata mu'tad ve mal-1 rii§vet iktisabmda iistaddur ve
ba'is-i fesad diyii nazar-1 at1fet-i Padi§ahiden dur u mehcur olup
ta§rada idindiigi evlerine g1kmak ferman olund1. Ve Mev!ana Miifti­
lenam isteniip Ciice' merdud olmak te'sir ve tasarrufat-1 Lala Meh­
med Pa§a hazretlerindendiir didiler. Fi 18 §ehr-i §evval, sene 1003.
Derya multafazasma Arnavud Memi Pa§a 91kup
gitdiigidiir.
Ve evas1t-1 §ehr-i §evvalde derya-y1 Sefid muhafazasma me'mur
olan kirk pare kad1rga donanma ile Arnavud Memi Pa§a peng-§enbih
giin §enlik ii §admanhk toplarm atup sald1rd1lar'. Allah ta'ala ugur­
larm hayr eyleyiip, h1fz u eman-1 ilahi'de olalar. Selamet ii afiyet ile
yine vatanlarma gelmek nasib ii miiyesser ola. Birkaf} giin Yedi­
kulle oninde karar olund1. Na-tamamlar tekmil olunmca'. Fi 22 §ev­
val, [ seneJ 1003".
Karadeniz'e giden donanmadan §a'ban Pa§a
haberleridiir.
Ve mukaddema Karadeniz'e giden kadirgalar ile §a'ban Pa§a
Ozi kal'as1 iistine varup, miibalaga kiiffar-1 haksar ii§'.diikde top ve
tiifeng ile gok mela'in-i mii§rikin dar-1 cahime gonderdigi haberleri
geldi. Ve le§ker-i Tatar ubUr u murilrmda" kiilli me§akkat gekildiigi
cem'iyyeti hadd-i §iimardan efzundur» dinilmi§. Fi evahir-i §evval,
sene 1003.
Sultan Murad Han-1 magfUr tiirbesi masarifi miitevelli
Boca Ferruli'a 1smarlandugidur.
Ve merhum u magfurun-leh Sultan Siilim Han -tiibe serahu­
tiirbesi evkaf1 miisa'id olup, zeva'idi olmagla merhum Sultan Murad
Han aleyhi'r-rahmetu ve'l-gufran- tiirbesi vaza'ifi ve masirifiygiin
486 MEHMET IP�iRLI
ba§ka evkaf ta'yln buyurulmayup, mevacib-i miirtezikas1 (269a) ve
sa'ir ihracati miitevelllsi Roca Ferruh'dan ferman olunup ta'yln bu­
yuruld1. Fl evil.hir-i §ehr-i §evval, sene 1003.
Selatin-i izam tevliyetleri virildiigidiir.
Ve merhum u magfurun-leh Sultan Mehmed Han-1 Fatih -tabe
sfffahu- evkaf1 tev!iyeti Abdurrahman Qelebi gibi kamil ii miikemmel
viicud-1 §er!fden ahnup nige kerre hiyanet ii' cinayet ve hasabet ile
Anatoh muhasebeciliginden merdud olup siyaset ferman olunan l§1k
Ali Qelebi'ye §efa'at i!e tevliyet-i evkaf yed-i tulasma teslim olund1.
Ve merhum u magri"irun-leh Sultan Siileyman Han-1 Gazi -tabe sera­
hu- tevliyeti Dervii> Qelebi'den almup, sadlka Ayasofya miitevellisi
Kemal-zade Miiteferrika Ahmed Bey'e ferman olund1. Fi evahir-i'
[;fehr-i §evval, sene 1003.
Kaz-yumurtas1 Defterdardan ak� tahsil olundugidur.
Ve mukaddema <;avu§-ba§1hkdan g1kup kenarlara birkag yerde
defterdar-1 emyaI olan Kaz-yumurtas1 dimekle miilakkab Mehmed
Qelebi Erzurum Defterdarhgmdan ma'zfll geltip, Harem-i muhte­
remde olan cevarfye nuhuset yeti§diikde riitbesiniin dahi kevkeb-i
ikbali idbar itmegin' mezbi"ir defterdar oldug1 aklamun muhasebatm
ve tahsil itdiigi emvalin !rad u masraf1 defterlerin beyaz idiip, Siid­
de-i sa'adete get\irmeyiip, mahall-i su'alde dest-paga ( •� I .:.. �, ) ol­
' miikellef binalu evleri satilup, hak taleb idenlere ba'de's-subut §er'
magm zimmetine laz1m gelen ma! tahsil olun�ag1giin. c;avu§-ba§I
Qoban Siileyman Aga habsine virildi. Esbab u' ma-meleki tahrir
olunmak buyuruld1. Fi evahir-i §ehr-i §evval, sene 1003.
Yenigeri Agas1 Ahmed Aga azl olunup, Yelni§ci Hasan
Aga tekrar Aga oldugidur.
Ve evahir-i §ehr-i §evvalde Yenigeri Agas1 Ahmed Aga azl buyu­
ruld1. Sefere gitmeyiip tug dikilmi§ iken inmek kendiiye miibarek ii
miiteyemmen olmad1. Agahk yine Yemi§ci Hasan Aga'ya ferman
olund1. Selatin-i Al-i Osman -rahitmehii:rTli i u ta'a/,/J,- kadimden Ye­
r11u' h
�
ni�e: ocagma nazar-� sa'adet-eserleriyle meratib inayet eyleyiip,
musa ade buyura-gelm1§ler. Ve avhal-i saltanat ol ta'ife ile zabt olu-
TARiH-1 SELANIKi 487
nu-gelmi§di. Ana hakim olanlarun cevher-i zati kamilii'l-ayar ve s1dk
u istikametde pesendide-etvar ile i§tihar bulanlarm makam1 idi. Bu
zemanda ol i'tibar olunmayup (269b) riikn-i a'zam-1 devlet iken y1l­
da birkag kerre tebdil ii tagyir olunmakda, Hazine-i Amire'ye kiilli
zarar tevecciih iderken erbab-1 hall ii akd ihtiyar ider old1lar. Bu ta­
ifeye azim ihtilal gelmi§diir. Allah ta'ala hiikkama tenebbiih ii te­
yakkuz miiyesser eyleye. Mededler eyle ya Allah, inayetler eyle ya
Rabbf.
Ii
Yenigeri Agahgmdan !)Ikan Ahmed Aga'ya Bosna
'I
Beglerbegiligi virildiigidiir.
n
Ve bu esnada Ciice Ca'fer Aga' akrabasmdan, Defterdarllkdan
Bosna Beglerbegiligine yeti§en Potur 1smail Beg azl olunup, Begler­
begilik g1kan Yenigeri Agas1 Ahmed Aga'ya §efa'at ile ferman olun­
d1. Velakin gendan mahall-i kabulde olmayup, gitmege iktidarum
yokdur diyii te'alliil ii bahane olundug1 §ayi' old1. Fi evil.hir-i §ehr-i
§evval, sene 1003.
Ta§ra !)1kan ciice hadunlar istanbnl'da turinasun
buyurnlduwdur.
Ve ta§ra b1ragilan had1m ciiceler' Zeyrek Aga ve Ca'fer Aga ts­
tanbul'da turmay1p, silalarma biri Malatya'ya ve biri dahi Bosna'
ya gitmek buyuruld1. Ve Padi§ah-1 magfi"ir zemanmda idiindiikleri
ile viriliip, §er' u §urlar1 halkdan def' u ref' olmak ferman olund1. Ve
Zeyrek Ciice Kapuc1lar Kethiidas1 habsinde kald1. Fi evahir-i §ehr-i
§evval, sene 1003. .
Tekrar Sinan Pa§a hazretleri sadr-1 izzete geliip
Ferhad Pll§a azl buyurnldugidur.
Mukallibii'l-ku!Ub ve'l-ebsar Rak subhanehu ve ta'alanun hik­
met-i ezeliyyesi ve satve-i kahiresi zuhur eyledi. Sene 1003 §ehr-i
§evvali evahirinde hazret-i Padi§ah-1 saltanat-penah -6'/fyede'lWhu
?W ve lo<wvahu- na-gah Matgara'da sakin olan Sinan Pa§a hazret­
ta'
ler1ne haber giinderiip, «1stanbul' a gelsiin» buyurulup, mi"ima-ileyh
 MEHMET lP�lRLl TARlH-i SELANlKi 489
488

iniin hurftciyle dirildi mela'indiir

dahi karar itmeyiip, selh-i §ehr-i §evvfilde seherden geliip evlerine run-ileyh hazretleri heman kendi
ii tedbir ii tedariikde s.ozin din­
dahil oldugI gibi Dilsiz �ebrenk Aga sa'adetlii Padi§ah-I din-pen§.h dagilur k1yas eyleyiip, kim.seniin re'y
1 biilend ile maslahat ideriim san­
hazretlerjne geldiigini bildiriip «Gelsiin bu giin sadrma otursm» diyii !emedi, siist hareket eyledi. Nam-
in buhnaga ve ekdiigin big­
i§aret buyurulup, ferman-I ali iizre Dilsiz Aga Sinan Pa§a hazretle­ di hod-re'ylik belasma ugrad1. «1tdiig
rine ferman-I §erifi I'lam eylediikde mii§�run-ileyh izz-i huzftr-I Pa­ �
m ge, ele sandug1 yolma gehneye,
yanma kala» dirdi. Gurftr-I kam­
unutd1. �imdi ba§ma geldi to­
di§ahiye arzihal yazup (270a) «Emr-i §erif-i Pardi§ah'a muti'um, rani ile diinya deyr-i miikafat idiigin
u kulub eylediikleri aks old1.
Jakin mlihr-i izzet gelmeyicek kimse i'tibar itmeyiip sozlimiin nufftzI kmd1, neye ugradigm bildi. K€Sr'i 1rz
olmaz» diyii bildlirmegin fi'l-hal Kapucdar KethtldasI. Ahmed Aga Bed-hftyluk ile azar-I balk emane t olan te'sir-i 119.hi'yi kaldurur ve
ider. Muzahraf u
gonderiliip debdebe-i saltanat iizre nige yiiz nefer kapucilar ile va­ sadr-I hiikftmetden indiriir ve• menfftru'l-kulub,
mme ihfaz­
rup heman ol sa'at muradatma suvar olup, sebt giinI erkan-I devlet roiicevvef hali kalur. Ya'ni matrut u merdftd olur. Alldhu
ii sa'adet Divan-I mu'allada yerlii yerinde muklm iken Pa§a-YI mu­ na ya Feyyaz min oem/i'i!l-betdya ve'�.
§arun-ileyh geliip kanftn-I kadim-i Osmaniyan li�e viizera-i izam ve
ehl-i Divan istikbale gikup ikbal eylediler. Sadr-I sa'adetine oturup Beyt
bi-ihtiyar girye eyledi. Viizera-i izama donlip, a'da•i d1n kal'I babm'.
da ihsan eylen, yek-dil ii yek-cihet olup, iizerinize lazim oldugiyle
�)) 0� J,/' 1$f ) b
)\§ f'j j4 ..:.JJ)
mu'in olun didi. Ve fi'l-haklka evvelinde dahi azl icab ider hal ol­
_ ...
?'a_YllP: mukta�a:yI ha! iizre feth ii gazada iken Padi§ah-I magfftr ..._....
Intikahyle serir-I saltanata culfts eyleyen Padi§ah-i cihan-penaha
er.
keyd ii mekr ile bir giine dahi arz olunup, ye's ii hirman ile Malgara­ Dil-azarhk i!e halk di!ine dii§megin bu vechile tarih dimi§l
ya t<:>ka'iid ile gondermi§lerdi. Ve Sadna'zam olan Ferhad Pa§a haz­
�
r:t eri Se �!';
; �
olup, dii§�en din del'.'ine sefer-i zafer-rehbere gidiip,
laltin §edidu 1-kavl olmagla azurde-dII ii hatir olmaduk kimse koma­
mI§dI. Ve bu sebeb ile Boliik-halkindan ve Yenigeri'den gok kimse «1tdiigini buld1 Ferhad la'in» ( � ,l._,; .;.Al '- .JJl _.�_I - 1003)
yamna varup cem'iyyet itmekle bu husftsa dahi mela'in-i kiiffar
sene 1003.
agah u haberdar olmagla kiilli yigmak eyleyiip, nige yiiz bin kafir
cem' oldugI mukarrer oldI. Ve le§ker-i 1s!am iki aydan miitecaviz
� �ab u viran olan kasaba-i Ruscuk'a' varup kopri kurmaga mecfil
Tekrar Yahya 9elebi Reisiilkiittab oldug1dur.

u Imkan . olmayup, sft-i tedbir

?
ii inad ile asker-i tslam beyhftde pera­
°?
mu­
ke i e buli nd . §�
�en- din her canibden ittifak ile yiiriiyiip me­
Sadria'zam Sinan Pa§a hazretleri irtesi giin Divan-1 alide
; : '. <;elebi'yi yine re'is eyleyiip ve sa­
; . kaddema Reisiilkiittab olan Yahya
ma Ik-I !s!amiy e YI harab eyleyiip, irz-I din'i miibin yikiiup, ehl-i a k ferman olund1. Hil'at-1
'.\' b1kii serdarhkda olan ru'fts ile amel olunm.
1slamdan gok kimse paymal ve esir ii dest-gir olmaga sebeb ii ba'is
fahire geyiip giriip pay�i serir-i saltanata yiiz siirdiler. Fi gurre-i
oldiiar. Bi-vakt u na-mahal Padi§ilh-I magfur zemanmda hubb-i ma!
?
ve r §v t ile vilayet-i Bogdan ve Eflak voyvodalarm tebdil idiip,
§ehr-i zilka'de, sene 1003.
? .. :
11,'.u alag� mallarm almai';la fesada mii'eddi oldI. Ve nige eyyam Ve­
�
zir-I r� Ik-re'
! _ <270b)��
�?
e �reniin isyan u tugyanlarma inanmayup
a ll _'.! zem my!e
� � tedb� 1:1 tedariikde ikdilm u ihtimam itmediigin
r
«Yahya Efendi old1 yine Reisiilkiittab» (':'l:) ;J <'!!• .;...IJ I .;..al ir­
a da-1 dm dahI yakmen b1ldI!er. Bu vas1tayla dii§men kadir olduklarI
§ena'at u fazahati memleket-i !slamiyyede itdiler. Ve Serdar-i mii§a- = 1003) tarihdiir.
490 MEHMET IP�IRLI
Rumili muhasebeciliginden mukiita'acihk virildiigidiir.
Ve bu esnada Rumi!i Muhasebecisi Akbaba-zade yine Bursa
Mukata'ac1s1 olup, Mi'mar-zade tbrahim Qelebi Rumili Muhasebecisi
olmak ferman olund1. Fi zilka'de, sene 1003.
Mwra'
«Qokdan eyledi cemal-i ba-kemalin arzm>.
Saray-1 Amire'de bina aj.ldup sa'adetlii Padi§ahc1 a!em-penah
hazretleri Dariissa'ade ile" Uslriidar ba.g!)esine gitdiigidiir.
(271a) Ve gurre-i §ehr-i zilka'dede iQerii Darttssa'ade'de vaki'
olan yeni hammam binasma hale! geld!, tecdide muhtac old1. Sa'adet­
lii Padi§ah-1 filem-penah hazretleri l'.J'skiidar bagQesine go�mek laz1m
gelmegin Dariissa'ade ile giiQiildi, ve ab-1 ho§-giivar ve Ietafet-i he­
vasmdan hazz-1 feravan eyleyiip, esbab-1 tecemmiil nakl eylemek bu­
yuruld1. Turfe-i lazime miiheyy(l. k1lmd1.
Sa'adetlii Padi§ah-1 a!em-penah -hallede'llahu hilafetehu­
Sadna'zam hazretlerini kasr-1 aliye istediikleridiir.
Gurre-i §ehr-i zilka'de sene 1003 de Sadria'zam Sinan Pa§a ve
Lala Mehme.d Pa§a hazretleri Divan-1 mu'alladan g1kduklarmda1
sa'adetlii Padi§ah-1 Cem-cfili u mela'ik-sipah hazretleri kasrma g1-
kup, ikisi dahi kasr-1 aliye taleb buyuruld1, vard1lar. Umur-1 miilk ii
mala' miite'alhk gok kazaya arz olundug1 soylendi. Allah ta'ala miil­
hem bi's-savab eyleyiip, kalblerine ma-hiive'l-hakk ilka eyleye. Kar·
ban-1 alem peri§an haldiir. Hiisn-i re'y ve tedbir ii tedariike muhtac
olm1§dur. Her tarafdan a'da-i din-i mii§rikin ittifak ile ba§ kald1r­
dllar. Allah subhanehft ve ta'ala miicfiliidin-i ehl-i islama ve din-i
miibin miicahidlerine feth u zaferler miiyesser eyleye. Kiiffar-1 hak­
sar eyne kanft haysli kanu makhur u miinhezim olalar. Bi-hakk1 cah-1
Muhammed -aleyhi's-salatu ve's-selam.- Ve le§ker-i !slam serdarlar
§urftrmdan mahfftz u masftn olup, insaflar ve islah-1 zatii'l-beyn mii"
yesser ola, amin bi'n-Nebiyyi'l-emin.
TARIH-1 SELANIKi 491
Kapucdar Kethiidas1 Ahmed Aga ve, ahar kapucdar ile
Serdar-1 sab1k Ferhad Pll§a iistine sahndug.dur.
Eva'il-i §ehr-i zilka'de fl yevmi'l-isneyn, ferman-1 kaza cereyan-1
§ehen§ahi ile Kapuc1lar Kethiida�1 Ahme� Aga seksen ne�er kap�c1
yolda§lar ihzar eyleyiip, ulakhk 1le Serdar Ferhad PR§a _ustme . g1t
_ :
mek emr olund1. Sah giin seherden salmd1lar, varup gelmce on ik1
giin va'de buyuruld1. Satve-i kahire-i Padi§ahi zuhftrmdan halka deh­
§et dii§iip, her ki§iye gayret el virdi. Ve kliffar-1 haksar hucftm idiip,
karavol basup, askerden adem almd1g1 soylendi. Ve Serdar yanmda
gendan le§ker bulunmayup, bir iki (271b) konak geriye kondug1 nakl
olund1. Darb u harb ahvalinde su-i tedbir ve kar-1 dii§mende aczi an­
land1. �imdiye dek eylediigi na-seza etvardan ehl-i 1slama ve bey­
tiilmal-i Miislimin'e Iaz1m gelen noksan u hasaret igiin Miiftilenam
hakkmda fetva virdiigi soylendi. «Ve bi'l-ciimle nokta-i vucftd-1 sa­
hife-i alemden hakk olup, dahi umftr-1 din ii devletde viikela-i salta­
nat garaz-1 nefs ile biri birine keyd ii mekr iizre olmayup, mesalih-i
miilk ii millet goriilmekde miicidd ii sa'i olalar» diyii ibret-niima-y1
devran eylemek kasd eyleyiip, sarf-1 himmet eylediler. «Vilayet-i
Eflak ve Bogdan keferesi isyan u tugyan idiip, h1yanet ii cinayet
itmediler., Ahd-i kadimleri iizre sabit ii ka'imlerdiir'. Ben nice asi vii
ha'in olmak miimkin degil ise anlar dahi oylediir» diyii muk1rr oldi.
«Bu vechile maslahat goriiriim» diyiip kimseyi soyletmedi. «Memle­
ket-i 1slamiyye ve lrz-1 din-i miibin paymaldiir, haberin getiirenlerin
feryadm dinlemedi. Egergi sozi dilirane idi velakin Sipahi ve Yeni­
geri sozin eslemeyiip, niiffts1 olmadi. Le§ker na-fermanhk eylediler.
Ak1bet ukubete giriftar olacagm anlad1. Evvel dii§meni za'if ve hor
eyledim, zafer buldum» diyiip emn iizre olm1§d1. Kazd1g1 kuyuya
kendiizi dii§di.
Beyt
(.Sj l..UI
JI>- -S- J;; .J:; �.l:S' .J>�}
.J:; I_,
� 0l;-.):; l_,:;y. '53.J.J i:it l '5.r.i
Ve bu esnada halk-1 alemde gok giift ii §inud old1. Ferhad Pa§a
hakkmda virilen fetvanun mahallin ulema-i zemana' su'al eylediler.
492 MEHMET IP�iRLi
«�er'an Iaz1m geleni biz de iz'an ideliim» didi!er. «Keyfiyyet-i mes'e•
le biirfl.za gelmedi, garaz kar1§d1» diyii soylediler. Fi 4 zilka'de, sene
1003.
Ferhad Pa§a' tevabi'i Yedi-kulle'de habs buynruldugidur.
Ve Ferhad Pa§a hazretleriniin Kapu Kethiidas1 Ca'fer Kethiida'
ve binas1 iistinde olan Kapum-ba§1 Hiirrem Aga ve mektilbc1 Nurul­
lah <;avu§ Yedi-kulle'de habs buyuruld1. Fi 4 zilka'de, sene 1003.
Ve Erzurum Defterdar1 olan merhilm Zal Mahmud Pa§a Hiisey­
ni vilayet tahriri sebebiyle (272a) ba'z1 erbab-1 timar §ekvas1 baha'
nesiyle tevabi'dendiir diyii <;avu§-ba§1 <;oban Siileyman Aga habsine
virildi. Ve Defterdarlik dahi muradatdan birine tevclh buyuruld1. Fi
eva'il-i §ehr-i zilka'de, sene 1003.
Derdmend Hiiseyin Aga ahval ve etvar-1 alemden haberdar,
merd-i agah olmagla miiddet-i saltanat-1 Sultan Murad Hani'de di­
yar-1 Sark seferlerine vamp gelen serdarlar istihdam eyleyiip, esker
umilrda isabet-i re'y ile her birine mahrem-raz olup hayra delalet
ide-gelmi§ iken ba§ma ve camna kasd eylediler. Garaz-1 nefs ile ey­
lediikleri yine kendiilere raci' ola. «Vela yekikutl-mek;rii/s-seyyiti li1la
bi-ehlih/i,» diir. Allah ta'ala sabr u tahammiil nasib ii miiyesser eyle­
ye Bi-mennihi ve hafiyyi Iutfihi.
Ferhad Pll§a eylediigl tebeddiilat tagyir buynruldugidur.
Ve Sadr1a'zam Sinan Pa§a hazretleri «Mukaddema vukil' bulan
tebeddiilat ve tegayyiirati Ferhad Pa§a bi-hiredlik ile hall ii akd ey­
lemi§ garaz-fililddur. diyiip ve «Vilayet-i Yemen ahvalin bilmez anda
vezaretle muhafazada olan Hasan Pa§a yine yerinde mukim olmak
gerekdiir» diyii arz eyledi. Ve «Diyar-1 M1snyye'den ref' buyunlan
Hafiz Ahmed Pa§a Asitane-i sa'adete miilazemete gelsiin». diyii bu­
ynruld1. Ve mukaddema Van Beglerbegisi olan Hiisrev Pa§a ogli Ab'
dullah Pa§a ki damad1dur, Van'da mukarrer ola buyuruld1. Vilayet-i
�irvan'da vezaretle muhafazada olan Ca'fer Pa§a Siidde-i sa'adete
miilazemete gele ve Bi:iliik-agahgmdan Beglerbegi olan Davud Pa§a
�irvan Beglerbegisi ola buyuruld1. Ve Sadria'zam ha,zretleri ogh
Mehmed Pa§a hazretlerine vezaret haslan arz olunup buyuruld1. Ve
TARIH-l SELANiKi 493
c;erkes Hiisrev Aga her vechile yarar' iken bila sebeb Sip3.h1-oglanlan
agahgmdan ref' olmagm' yine agahk ana mukarrer ola. Ve «Silahdar­
ba§I Ridvan Aga ve Cebeci-bai>1 lbrahim Aga ve Asitane-i sa'adet­
den g1kan Matbah-1 A.mire Emini Cebeci-ba§I Mehmed Aga Der-i
devlete miilazemete gele». diyii arzolund1. Ve serhadd-i vilayet-i Bu­
dun'a giden Sipahi-oglanlar1 agahgm alan Siileyman Aga ba§ma bela
satm ald1, yolda gaflet ile haydut harami (272b) gice ile konagmda
basup, ma-melekin yagma vii garet eyledi. Yaralu olup kagd1 kurtul­
d1: Ve katibi olan Ali <;:elebi'niin dahi agrug, ralan2 oldug1 haberler
geldi. Fi evahir-i §ehr-i zilka'de, sene 1003.
Serdar-1 asakir-i mansilre Sinan Pa,<Ja hazretleri alem-i
alem-ara-y1 Rasfilul.lli.h'1 a'lam-1 tslam oniince
�up 91kdugidur.
Ve §ehr-i zilka'deniln dokuzunc1 dii-§enbih giln Sadr1a'zam ve
Serdar-1 ekrem Sinan Pa§a -edfilme'lldhu tofald icldlehu- hazretleri
miibarek-sa'at. ve ferhunde-demde evinden g1kup, Siidde-i sa'adet­
medarda cilmle erkan-1 devlet ve a'yan-1 sa'adet ikbfil ii istikbale
muntaz1r iken iibbehet-i tam ve ha§met ii §evket-i mala-kelam ile ge­
liip, vilzera-i izam ve ulema-i kiram1 selamlayup, kaniln-1 kadim iizre
igeril dergah-1 ma'delet penah ve paye-i serir-i sa'adet-destgaha gir­
diler. Ve bir mikdar zeman.izz-i huzfrr-1 �ehell§ahlde egleniip, umilr-1
miilk ii saltanat kelammdan sonra ahar tavir ve Iibas ile.ve murassa'
sorgug takmup g1kd1lar. Rayat-1 feth-ayat-1 1slam1 agup ve �am-1
dariisselam askerinden giizide vii benam olup, at iistiinden' tiifeng
atan ta'ife-i hazret-i server-i ka'inat ve mefuar-1 mevcildatm -saOa'l­
ldhu aleyhi ve sellem-' alem-i al<;lm-ara-y1 muzaffer-karlnini• getiir­
diip, a'lam-1 1slam oniince agup ve Nakibiile§raf Kadi Ke§mlri-zade
ciimle sadat u ei>raf-1 enam ile ve ulema vii me§ayih ve viizera-i izam
alem-i Rasillullah'm oniine dii§iip, amme-i halka bir aceb incizab u
halet-bah§ olup, derd ii §evk u mu!Iabbet ile herkes girye-i bi-ihtiyar
u zari iderek, dergah-1 Ahadiyyete hezaran hezar nalii> ii tazarru'lara
sebeb old1. Konak yerine-dek gonderi gitdiler. Hakikaten hig bir ser­
dar u sipehsalara J;m riitbe-i rif'at ii izzet nasib ii miiyesser olmam1§­
d1. Bu uslilb-1 mergilb ve ay)n-i matlilb iizre giinahkar iimmet salavat
ii selam eyleyiip, sab1ka Sultan Siileyman Han GazI kondug, mahal­
de konuld1. A'yan-1 sa'adet-i saltanat s1mat-1 ni'mete iniip, enva'-1
494 MEHMET IP�iRLI
ni'am ile ikram u ihtiram olunup (273a) du'a1 vii sena ile ihtitam
olund1. Ve mahall-i mezbftrede be§ alb giin aram u karar olunup, er­
kan-1 devlet varup geliip nige umftr u mesalih-i miilk ii millet goriil­
di. Fi't-tarlhi'l-merkiim.
Sll.b1kii Defterdsr olan' Emir Efendi tekrar Defterdll.r
oldugidur.
§ehr-i zilka'deniin onunc1' yevmii's-siilesada Hasan Efendi ref'
buyurulup, sab1ka Ba§-defterdar olan Emir Efendi yine Ba§-defter­
dar olmak ferman olund1. Geliip yerine oturup, hil'at-1 fahire ile gi­
riip paye-i serlr-i Rlem-i masrire yiiz siirdi. Miibarek-§iid, in§ae'llahu
ta'ala. Fi sene 1003.
Anatoh Kadiaskerligi Miifti Efendi karmda§t Bostan-zade
Efendi'ye buyuruldugidur.
Ve bu esnada Anatoh Kachaskeri me:rhftm Ebussu'ftd-zade Mev­
lana Mustafa Efendi ref' buyurulup, yerine Miiftilenam ve §eyhiil­
islam karmda§1 Bostan-zade Mevlana Muslihiddin Istanbul kazasm­
dan munfas1l Anatoh Kad1askeri olmak ferman olund1. Fi eva'il-i
§ehr-i zilka'de, sene 1003.
Vezir ve Rumili Beglerbegisi Hasan Pa!1a hazretleri
Vidin iistine gelen kiiffar1 §ikest itdiigidiir.
Merhftm Mehmed Pa§a ogh Vezir Hasan Pa§a Vidin muhafaza­
smda olup, tekrar Rumili Beglerbegiligi ferman-1 §ehen§ahi ile mu­
karrer buyuruldukda «Yarar u giizide asker i!e ol vilayeti muhafa­
zada ihtimam iizre olasm» diyii ulaklar ile ahkam-1 §erlfe gonderil­
mi§di. Ve kiiffar-1 haksar-1 mela'in-i bi-§umar ile atlu ve yaya segi­
liip, giizide le§ker-i mii§rikin muhkem yat u yarag1yle kal'a-i Vidin
iistine geliip ve Tuna'dan dahi nige pare tonbaz ( ;l.: ,t. ) ve §ayka
gemilerin zahire ve yaya cebelii tiifengci le§ker ile toldurup geliip ye­
ti§mek iizre iken Vezir-i di!ir-i ba-tedblr dahi asker-i !slam-penah
ile gaza-i dln-i mubln igiin miitevekkilen ala'llah ve miiteveccihen
ila'llah ve miitevessilen bi-mu'cizab Rasftlillah gayret ku§agm fi se­
bili'llah mii'minln ii muvahhidin ile bir' gidiip, §ehr-i §evvaliin yigir-
TARIH-1 SELANIKi 495
mi dokuzunc1,' giin seherden yiiriip ve mela'ln-i haksar alaylari dahi
karadan yiiriiyiip, le§ker-i tslama kar§u geliip, iki ba§dan kar1§1lup
muhkem ceng ii a§ftb olmakda ve belki galebe taraf-1' kiiffarda iken
(273b) kiiffar gemileri' yahdan yana§up, top gekiip cengci dogmek
tedariikinde gah§urken bi-il)ayeti'llahi ta'Rla bir muhalif azlm ruz­
gar glkup, gemileri furtuna biri birine katup, nigesi fi'l-hal gark olup,
hay u huy-1 merdan ayyftka peyveste olup, karad.a ceng iden le§ker-i
!slam flrsat u nusrat-1 ilahl ile kefere askeriniin hareket iderek ard1-
na gegiip, ricfilii'l-gayb mu'ln ii zahlr olmagla guzat u kumat-1 le§ker-i
dln-i miibin bir ugurdan Giilbang-1 Muhammedl-i Allah Allah ile kiif­
far-1 dalalet-girdar1 §a§urup, bi-fazli'llahi ta'ala ve tevfik1hl §em§lr-i
!slam galib ve mela'ln-i mii§rikln maglftb u miinhezim old1. Bu esna­
da' gaziyan-1 !slam -nasamhumiu/lJahu ta'(Jlli ve eyyed!ehum- be§ bin
mikdar1 miisellah kiiffan alaylarmdan bulup, diri ah-koyup ve on
bin mikdar1 dahi seyf-i i:slam altmda mahkftr old1. Ve otuz bir alem-i
kiiffar almup ser-nigftn old1. Ve. alb klt'a giizide toplar almd1. Ve iig
bin tiifeng ve yigirmi be§ tab! ahnd1. Ve Tuna'da furtunadan halas
olan gemilere firsat dii§iiriip geldiikleri yere gitdiler diyii mufassal
u me§rlih ulaklar ile mektftblar geliip be§aret haberin getiirdiler. Bi­
avni'llahi ta'ala bu yakmda ehl-i i'man u yakine boyle bir feth-i
miibln miiyesser olmam1§d1. El-hamdii li'llah siimme'l-hamdii li'llah
hemi§e asker-i i:slam mansftr u muzaffer ve a'da-i din makhftr u mu­
hakkar ola. Bi-hakki ve bi,.1vii!ntne i seyyi<IA!l"'TWiJJrselA,n. «Ve an-karlb
alman ba§lar ve diriler' sancaklar ve toplar taburlar1yle Siidde-i
sa'adete vusftl bulur» diyii arz eylemi§lerdi. Fi eva'il-i" §ehr-i zilka'
de, sene-i mezbftre.
Vilayet-i Budun muhafazasmda olan asakir-i mansfireden
haberler gellip, kiiffar-1 mel,a'in Estorgon
iistine geldi didiikleridiir.
Ve eva'il-i §ehr-i zilka'de de serhadd-i mansftre-i Budun'dan ha­
berler geldi ki miibalaga kiiffar-1 dalalet-§i'ar geliip, kal'a-i Estorgon
iistine dii§iip muhasara eylediler. Bize le§ker-i 1siam1 yeti§diiriip im­
dad eylen. Eger (274a) miite'ak1ben1 taze ding asker ile bu serhad­
leri kay1rmazsanuz, bilmi§ olas1z ki' dii§men-i din muttastl ahvitlden
agah olup haberdar olmakdad1r. Hiisn-i re'y ii tedblr ile tedariik ey­
len;' hemen le§ker, meded asker dimi§ler. Sadria'zam ve Serdar-1 ek-
496 MEHMET IP�iRLi TARiH-i SELANlKf 497

rem Sinan Pa§a hazretleri ogh Vezir Mehmed Pa§a hazretlerine ve
sab1kii Defterdar-1 emval 1brahim Pa§a'ya• mii'ekked ahkam-1 §erife
ile !laVU§lar' gonderildi ki «Sefere me'mur olan asakir-i mansureden
Sipahi ve za'im ve !;aVU§ ve miiteferrika Belgrad ma'berinde kimseyl
karar itdiirmeyiip, Budun serhaddine muhafazaya yeti§eler. Ve Ka­
raman Beglerbegisi Bostanci" Ali Pa§a dahi varup, mahall-i me'mura
vas1l olmam1i.,' muhkem tenbihat ile ulaklar salmd1 ki varup yeti§e­
ler» diyii te'kid olund1lar. Ve anda olan Anatoh Beglerbegisine ve
Haleb Beglerbegisine ve Mar'a§ askerine ve merhum §emsi Pa§a ogh
Mahmud Pa§a'ya ciimlesine sipari§ler olund1. Allah ta'ala her halde
mu'in ii zahirleri ola. AlW,1vihmme wnsur iilmmete MuhonntmJedMi, Alld­
humme iftah ilmmete MuhammedAJn, AlldhiimumJe tecaJve!il mn ummveti
Muh:mmtmedtin. Ha.I minval-i mezbure iizre olmadadur.
Mukaddemil. BOliik-haJln serhadler muhil.fazasma
ta'yin buyurulnn§'ken Serdil.r Sinan Pa§a
hazretleriyle Eflil.k seferine gelesiz
la§d1rmam1§lar10, zafer bulmadI>> diyii soylendi. Ashab-1 re'y olan
ekll.bire hayret miistevli old!. Giiliba Serdar Sinan Pa§a gelince, as­
ker-i 1s!am «Biz dii§men-i din yiiziinden serdars1z turmazuz, katlan
gelsiin goreliim, ne soyler dimi§ler» didiikleri nakl olundr. Fi 13
zilka'de, sene 1003.
Evkiif-1 selil.tin miitevellileri tebeddiilil.tidur.
Ve selatin-i izam evkiif1 tevllyetleri, Sultan Mehmed Han ve
Sultan Bayezid Han ve Sultan Siileyman Hann -aleyhimii'r,,,.ahmeffi
ve'l-gufrdn-'t cami'i tevliyetleri" ylne Abdi Qelebi'de ve"' Mehmed
Emin'de" ve Dervi§ Qelebi'de karar eyleyiip, l§1k Ali Qelebi ve
Bogaga-zade ve Kemal-zade ref' buyuruldtlar. Kimsede sebat u aram
yok, televviin ii tereddiid nihayetde, meydil,n yugrugiin old1. Ya'ni
bey' men yezid dimekdiir. Fi eva'il-i zilka'de, sene 1003.
KitAbetler virildiigidiir.

� §ehr-i zilka'dede Arpa katibi

!
dinlldiigidiir.

1
Ve eva'�- ref' buyurllup, yerine

'j
!,
«Ve sab1ka Serdar Ferhad Pa§a hazretleri re'y ii tedbir eyle­ Kapucllar Kil.tibi Mehmed gelebi" ferman olund1. Ve Kapuc1Jar k8,.
... '

diigi BO!iik-halk1, Sipahi oglam ve Silahdar ve gayri serhad mu­
hafazasm koyup, Serdar Sinan Pa§a hazretleri iistine geliip, vila­
yet-i Eflak ve Bogdan feth u teshirine geleler» diyii ahkam-1 §erife
gonderildi. «Ancak cema'at-1 UlUfeciyan-1 yemin kala» diyii tenbih
buyuruld1. Ve bi'l-ciimle Allah subhanehu ve ta'ala iimmet-i din-i
miibin askerine mu'in ii zahiri ola. 1ki serdarun biri birine olan
garaz-1 nefs ile bugz u kibr ii kinleri sebebinden le§ker-i !slam or­
tada mutazarr1r olmayalar. Kaht u gala vas1tas1yla asker kemal-i
acz ii lstrrab ve me§akkatdediir. Alldhumme iftah lend 'ebvdbe rah­
metike yd Fettah ve yd Ilazzdk. Ve Sadrra'zam (274b) Sinan Pa§a
hazretleri, Serdar-1 sab1k Ferhad Pa§a iistine «Ve ya vilayet-i Ef­
lak» diyiip go!;di gitdi. Fi 13' §ehr-i zilka'de, sene 1003.
tibligi Kapuc1 1brahim Beg'e buyuruld1. Ve !;1kan arpa katibi emek­
dar olmagm u!Ufesiyle Dergah-1 ali Miiteferrikalanna ilhak buyu­
ruld1.
Dl.§1" Bazine Katibi Mevcftdati intikiilidiir".
Ve Hazine-i A.mire Kil.tibi Mevcudatc1 divan-1 ii.hara" gitdi.
rahmetullahi [aleyh ] . Yeri mahlUl olµp seferde kal'a tezkirecili­
�fui olund1.
ginden ref' olunan Ali Beg-zade'ye fe
Padi§il.h-1 filem-penil.h hazretleri geliip erbil.b-1
menil.s1b el opdiikleridiir.

Kapucilar Kethiidas1 vardug. maslahata zafer miiyesser Ve evas1t-1 §ehr-i zilka'de, sene 1003 de Padi§ll.h-1 zemin U ze­
miln ba'is-i emn ii eman -hallede'lldhu hildfetehu- hazretleri tl'skii­
�� bag!lesine geliip arz odasma !;1kdrlar. Paye-i serir-i devlete yiiz
olmaduiidur.

Ve bu esnada Kapuc1lar Kethiidas1 gitdilgi maslahatdan casus• surecek (275a) erbab-1 menas1b Diviln-1 ma'delet-mekana geldiler.
geliip haber getiirdiigi §ayi' old1. «Kethiiday1, asker Serdara yak- Anatoh Kad1askeri ve Ba§-defterdar Emir Efendi ve Silahdar-ba§1
498 MEHMET lP�iRLI
TARiH-i SELAN!Kl 499

R1dvan Aga ve Arpa katibi ve Topcular katibi lbrahim Beg el op­

diler. Fi 15 zilka'de, sene 1003.
Defter�rhk virildiigidiir.
Ve §am-1 dari.isselama yakmda Defterdar olan Katib Mahmud
Efendi-zade mahdfun Mehmed' Efendi azl buyurulup, pi§ke§ ii heda­
yas1 heba old1. Kibris'dan gelen Kii<;iik Bali Efendi Sam Defterdar1
- .
old1. Ba-tensftkat-1 lay1ka. Fi 15 zilka'de, sene 1003.
�am Kadlhgi virildiigidiir.
diizi «Ben efendiim asitanesine gidertim, emr ii ferman ne ise anda
yerine gelsiin, bunda dii§men yiizinde keyd ti mekr ve garaz-1 nefs ile
ba§ virmek olmaz. A'da-i dine kuvvet-i kalb olur» didi. Ve dahi ken­
diiniin mi.isellah ii miikemmel a'van u ensar1 beni yakla§durmadllar.
«Ve gelecek serdarun tftg1 geliip, konak yerine dikilmeyince' asker-i
1slam1 ve Hazine-i Amire'yi tenha komak olmaz» diyiip, Anatol! Beg­
lerbegiliginden ma'zftl Saturc1 Mehmed Pa§a'ya ordu-y1 hiimayftm
ve kara cebe-haneyi ve alat u esbab-1 harb u k1tali ana teslim eyle­
yiip, temesstik aldugm ve Sinan Pa§a bir konak kalmca katlanup,
ba'dehft tevabi'i ile go<;iip, Siidde-i S·a'adete tevecciihin beyan u i'lam
eyledi. Fi't-tarihi'I-merkiim..

Ve sab1ka kadls1 olan Mevlana Kethiida Mustafa Efendi yine

Serdar Sinan Pa§a hazretleri askertin kattallerinden
§am Kad1s1 olmak ferman olund1. Ve Mevtana Hasan Kethiida-zade
Ferhad Pa§a'ya yeti§tin ta 'kib eylen diyii buyurdug1dur'.
ref' buyuruld1.

Ve bu esnada Serdar-1 sab1k Ferhad Pa§a hazretleri Ruscuk'dan

Beglerbegiler tebeddiilatJ.dur.
go<;iip, eskiil u ahmaliyle Asitane-i sa'adete tevecctih idtip, Kapuc1-
Iar Kethtidas1 zafer' bulmadugm bilicek garaz-1 nefs-i emmare-i
Ve bu esnade evas1t-1 §ehr-i zilka'dede ·Serdar Ferhad Pa§a haz­
retleri ogh Diyarbekir Beglerbegisi2 Mehmed Pa§a azl buyuruld1. Ve
�
b 's-sft ile lrk-1 ta'assub harekete geliip, inan-1 ihtiyar1 elden biragup,
S1lahdar-ba§1'° Ridvan Aga'ya ve §am Yenigeri Agasma yarar yol­
§am Beglerbegisi Murad Pa§a Diyarbekir'e ferman olund1. Ve �m'a
da§lar1yla yeti§tip, «Ta'kib eylen, ba§1 Padi§ahun, ma! ti menali si­
Sivas Beglerbegisi' Kilarc1-ba§1hkdan g1kan Besleme Mahmud Aga ki
ztin» diyiip 1lgar ile ikinci konakda cebel-i Balkan'dan <;1kdukda le§­
Bob sancagmdan ma'zftl idi, anl:ara ferman olundi.
kere ta.bi' olan evba§ u" kaHa:; se<;iltip, Ferhad Pa§a'y1 basmak mu­

Serdir Ferhad Pap hazretleri iistine vamp Kapuctlar �

ka er ohcak asker-i lslamun miitedeyyin ehl-i ins3.f1 mukaddem ye­
_
t1§up «Devletlft, karar zemail1 degildiir ne turursun, le§ker-i muhalif
Ketluidasi miihr-i.�rifi alup geldiigidiir.
geldi go<;mek gereksin. Ve ilia ate§-i harb-i fitne i§ti'al buld1» dimek­
le agr1gmdan ayr1Iup, altm1§ nefer yarar salt atlu ademleriyle ilgar
Ve evahir-i §ehr-i zilka'dede satve-i kahire-i Padi§ahi ile Serdar
eyleyiip gitmekde iken ve re'ayasma dahi Serdar Sinan Pa§a haz­
Ferhad Pa§a hazretleri i.istine giden, Kapuc1lar Kethiidas1 Ahmed
retleri «Buldugunuz yerde urun, hetak eylen. Padi§ah-1 alem-penah
Aga miihr-i izzeti alup getiirdiiginde,' Sana saltanat tarafmdan
hazretlerintin (276a) emridtir» dimekle merkiim' <;ok muzayaka vti
1smarlanup tenbih olunan emr ii fermam ni<;iin yerine getiirmedlin»
1ztirab ve mihnetle ekser hadem ti ha§emi smup firar ile perakende
diyii su'al buyuruldukda cevap virdi ki Asakir-i mansftre Serdara
olup hatta iki hesna cariyeleri ayrilmayup ig-ele dii§diikde g1rakla­
?
bir merte e muti' u munkad ve ferman-berdur ve' hidmet-i gazaya
?
.
can u 1I 1le <;ah§up dii§men-i din iistine miiteveccih olup, kopri yap­
rmdan bir kimse giftligine yeti§iip emanet korlar. Ve kendisi sftret-i
tebdil itmekle bin beta ile yedi ve sekiz nefer hizmetkar' ile ta:;hk­
_
maga lkdam u'' ihtimam iizre idi!er. «Eger gezend iri§dlirmege kasd
da olan' <;iftligine yeti§di g1kd1. 1nayet ii merhamet iimidine damen-i
eylesem, diiiomen yiizinde le§ker ciimle kapucilar ile beni helak it­
�� � n;
gi mu a er bildiim, firsat gozediip, ahval gormege geldiim» di­
saltanata reca ile geldi d\i§di. Fi gurre-i zilhicceti'!!-§erife, sene 1003.

yup mudara. lderek (275b) miihr-i §erifi teslim eyledi aldum. Ve ken-
500 MEHMET lP�lRLl
Tetimme-i lnssadur.
Hergiz devlet-i 1slamiyye'de ve bir saltanatda goriilmii§ ve i§i­
dilmi§ degildtir ki gaza yUztinde a'da-i din ehl-i tsiama bOyle ihanet
ti hakaret itmekde iken iki serdar-1 zi-§evket ti ha§met gwaz-1 nefs
ile lslam ic;inde biri birine dii§iip, dii§men-i din-i la'in hakkmda ide­
cek re'y ti tedbir ti tedartiki keyd ti mekre sarf eyleytip, bi-sebat u
fani devletUn zevaline kasd u sa'y idtip, bunlar sebebiyle ortada ni<;e
ehl-i lrz MUsHmanun dirligi ve ba§1 gidtip paymal olmadadur. Aziz-i
zu-intikam satve-i kahiresiyle haklarmdan gele. Namfls-1 devlet bu
iki na-insaf vas1tas1yla a'da-i din ti millet di!ine dii§iip, dasitan-1
alem olmadadur.
B,eyt
jG) t.>U.� Jb- �� �
O�)..:J:.J ) � .,jJ � J-.r ..}§'4.i
Ba§-defterdar Emir Efendi Serdar Sinan Pa§a yamna
Efliik seferine gitdiigidiir.
Ve gurre-i §ehr-i zilhiccetti'l-haramda Ba§-defterdar Emir Efen­
di hadem ti ha§emiyle din ti devlete Iay1k oldug1 Uzre tamam §ev­
ket-i• mala-kelam zib ti zinet ile Serdar-1 zafer-§i 'ar yanma hitmete
sefere <;1kup gitdiler. Ugurlar1 hayr ola. Hilda nigehban1 ola. Bi-men­
nihi ve yUmnihi.
Hazret-i Padi§ah-1 alem-pen&h tl'skiidar bag!;eSinden arz
odasIDa geldiigidlir.
Ve eva'il-i §ehr-i zilhiccede sa'adetm Padi§a'h-1 cihan-penah -hal­
lede'llahu ta'aUJ, hildfetehu-hazretleri V'sktidar bagc;esinden Divan-1
ma'delet-mekana buyurdilar. Paye-i serir-i saltanata ytiz sUrecek
beglerbegilerden Sivas (276b) Beglerbegisi olan Besleme Mahmud
Pa§a ve Gence Beglerbegisi B1y1klu Osman Pa§a ve §am Defterdari
Kti<;tik Bali Qelebi ve Erzurum Defterdar1 Htiseyin Beg' yerine gelen
TAR!H 1 SELAN!Kl
- 501
Kadi ve Mirlivii-i Kars ve Mar'a§ ve Dubrevnik' maktu'larm teslim
eyley!ip, hil'atlarm gey!ip kanun-1 kadim Uzre el opdiler. Fi'ttiirihi'l­
merkum.
Hasm elinden ha§ kurtarup gelen Peri§rul-1 ruzg&r
Ferhad Pa§a'nun ahvfil-i plir-melalidlir.
Ve ma'zul ti menktib gelen Ferhad Pa§a ger<;i hasm e!inden ba§
kurtarup, Stidde-i sa'adete merhamet ti inayet recasma geldi dli§di.
Velakin satve-i kahire-i §ehen§ahiden can halas eylemekde kiilli e§­
kaF var ekser erbab-1 §efa'at her tarafdan damen-i saltanata yap1-
§Up, niyaz u tazarru' a ba§lad1lar. Mecal ti imkan olmayup «Kara dli§­
men gitmek gerekdtir buyuruld1 ve kendUzi mestflr u muhtefi kande­
ligi' ma'lum degil. Hergiz bu musibete girifdar olmaya, hayr ha­
Iaslar mtiyesser ola. Ve ezkiya-y1 halk belki hilaf-1 milletden nic;eler
ki" devlet hayr-hahlar1dur, bu iki serdarun ki biri birine dii§mi§ler­
dtir, ba§lan saltanat meydanmda galtan olmaymca Padi§Rh-1 zemin
u" zemanun kuvvet-i kahiresi ku!Ubda cay-gir olmaz. Hie; bir padi§ah
devrinde olmayan halat-1 acibe sudur u zuhurma sebeb ti ba'is olan­
Iarm nokta-i vucud1 sahife-i ruzgardan hakk olmaz ise arsa-i devlet
bi-mehabet olur, revnak bulmaz» didiler. Ve bi'l-ctimle boyle irz u
namus eksikligi ile dirilmekden ise sa'adet-i §ehiidet i!e miistes'ad
olmak yeg-idi dir!er. Ve hikayet u rivayet eyledtikleri Uzre §amlu as­
keri ve Silahdarlar ta'kib itdtiklerinde Ferhad Pa§a'nun" ni<;e bin
filorilik ma! u tecemmtili tarac u talan olup gitdigi mukarrer u mu­
hakkakdur. Ve erbab-1 §efa'ate virilen ma! u tuhafa dahi hadd u ga­
yet yok. BOyle ser-giize§t ti ser-encam gortilmi§ ve i§idilmi§ degil­
dtir. (277a)
Nice ohrua,sJu,n bir adem nicle doyS!Wrt bir ki§i
Ey fe/Jek fi'l!Un yedi kat tasi' ge<)'YY/MJ iaguflur.
Ve Ferhad Pa§a sflz u gtidaz ile giryan olup, hamd-1 feravan
idermi§ ki ah1r omrtimde ak sakalum ile elim bagh dti§manum onine
varmakdan ve kanlu ba§1m nazarma yeti§mekden Rabbum ta'ala §a­
nuhu saklad1 halas eyledi dir imi§. Ve bu dtir!U belalar azar-1 halk

502 MEHMET IP$1RLi
ve §ikest-i kulil.bdan idi. «Ve kal/Jii, oerdhatiiln fe"Zehd devd'wn ve
su'ii!l-hulkA leyse �ehu dlevd'un» dimi§lerdiir.
Hacdar bayralllldur, miibarel• ola'.
Miibarek id-i adha old1, fl yemi'l-erbi'a. Hakk subhanehu ve ta­
'ala huccac-1 zevi'l-ihtibac haclarm kabul ii makbul eyleyiip, anlarun
hiirmetine giinahkar iimmete rahmetler ve magfiretler miiyesser ola.
Bi-hxikk!I ve bi-hurmeti Hdtemii!n-nebilyyin ve BeyyidJi/"£,;murselin,
Umin.
Bursa Kadd1g1 virildiigidiir.
Mahrusa-i Bursa' Kad1s1 Mevlana lbrahim Efendi beyne'l-ule­
ma ilm ve fazl ve salah-1 din ile miite'ayyin ii mfuntaz iken ahali-i
§ehr §iikran iizre olmayup ahar hakim istemekle sab1ka Mekke-i
miikerreme Kad1s1 Arab-zade Mevlana Abdurrauf Efendi Bursa ka­
d1s1 ohnak ferman olund1. Fi eva'il-i §ehr-i zi!hicce, sene 1003.
Rftmili Kad1askerligi ve Anatoh Kad1askerligi
ve istanbul Kadilig1 virildiigidiir.
Ve ba'de'l-id Rftmili Kad1askeri Mevlana AbdiilbakI Efendi ref'
buyuruldi. Anatoh Kadiaskeri Bostan-zade Muslihiddin• Efendi Rft­
mili Kadiaskeri ferman olund1. Ve Anatoh Kad1asker!igi Raz1ye Ha­
tun damad1 lstanbul Kad1s1 Mevlana Muhyiddin Efendi'ye buyuruld1.
Ve lstanbul Kad1hg1, sab1ka kad1 olan Roca Ataullah-zade Mevlana
�emseddin Efendi'ye ferman olundi. Fi evas1t-1 §ehr-i zilhicce, sene
1003.
Serhadd-i vilayet-i Budun'dan asakir-i mansftre
ahvilJi geldiigidiir.
Ve evas1t-1 §ehr-i merkilmede seherden Dlvan-1 adalet-unvana
serhadd-i mansftre-i vilayet-i Budun'dan ulagla haberler geldi ki'
§ehr-i §evvalde kal'a-i Estorgon muhafazasma (277 b) gelen kiif­
far-1 haksar-1 dalalet-§i'ar i!e bi-inayeti'llahi ta'ala ceng ii neberd
olup, Mlrliva Kara Ali Beg meydan-1 dar u g!rde §eca'at merdane-
Ij,
I
I
TARIH-1 SELANIKl 503
likle ser-efraz olup, «el-harbU hudlatiln» mese!i iizre mela'ln-i mii§ri­
kln bas1lup miinhezim olup, ba§lar kesiliip diriler' almup, toplar sii­
riilmii§ken, Sinan Pa§a-ogh Vezlr Mehmed Pa§a hazretleri sab1kii
Hatvan muharebesinde sabit-kadem olmad1g1 gibi, bunda dahi yan
virmekle a'da-i din f1rsat dii§iiriip, umftmen hiicftm itmekle Yamk
Beglerbegisi dil!r ii dilaver Osman Pa§a ve T1m1§var Defterdar1 Ah­
med Efendi dii§diiklerin ve §erbet-i §ehadet nu§ eylediiklerin bildiir­
diler. Ve dii§men-i bl-din asker-i lslamun gad1rlarm basup, vaki' olan
hasareti beyan eylediler. Ve Sipah-oglanlar1 Kethiidas1 Yunus Ket­ ii
Ii
hiida dahi bu ma'rekelerde' na-bil.d old1 didi!er. Ve bulunup ayr1lan
le§ker-i lslamdan kal'a-i Estorgon'a girenlerden' Anatoh. Beglerbe­
gisi Mehmed Pa§a ve �emsi Pa§a ogh Mahmud Pa§a ve nige funera-i
I
nam-dar kalduklarm hikayet idiip, muhasarada muttas1l kar-zarda
1·
olduklarm bildiiriip, «Meded asker ve hazlne» didi!er. Fi 15 zilhicce,
sene 1003. I'
I
I
Serdar-1 a'zam Sinan Pa§a Eflak vilayetine 11
asakir-i mansftre ile gegdiigidiir.
Ve evas1t-1 §ehr-i zilhiccede Serdar-1 a'zam Sinan Pa§a hazret­
lerinden haberler geliip, Ruscuk kal'as1 oniinde kopri tamam olup,
le§ker-i !slam ile gegiip Cite yakaya kondukda ulak aynlup, .Asitane-i
sa'adete sekiz giil)de geliip ve kiiffar-1 haksar iig konak mikdan
yerde ki her canibi muhkem bataklukdur, tabur kurup cem'iyyet-i
azim ile oturdugm i'lam eyledi. Ve «Ferhad Pa§a adamlarum helak
eylediler. Ve hazinem yagmalad1lar didiigine itimad olunmaya
kizbdiir» diyii arz ider, ma'a-haza kizb degildiir. Fl 16 zilhicce, sene
1003.
Hazret-i Padi11ah-1 gerdftn-vakiir Vskiidar baggesinden
Arz-odasma geldiigidiir.
Ve evas1t-1 §ehr-i zilhiccede Padi§ah-1 memalik-sitan (278a)
Osklidar'dan Araz-odasma geldiler. Rfuni!i Kadiaskeri Mevlana Mus­
Iihiddin Efendi ve Mz1ya Hatun damad1 Anatoh Kad1askeri Mev­
lana Muhyiddin Efendi ve lstanbul Kadls1 Mevlana Sams Efendi ve
Bursa Kad1s1 Arab-zade Mevlana Abdurrail.f Efendi ve Harput san­
cag1yle Diyarbekir Defterdar1 olan Mahmud Efendi D!van-1 ma'delet-
504 MEHMET IP$1RLI
mekana geliip paye-i serir-i saltanata yiiz siirdiler. Fi 16 zilhicce,
sene 1003.
M'tlffa/
« Geldiler sadra iki cdlvilJ.er»
Ruzgar-1 gaddar-1 na-hemvarun etvarundan §ik&yetdiir.
Virilen menas1b sancaklar1 ve beglerbegilikler ve2 kadJ.hklar ve
defterdarhklar ve salatin tevliyetleri ciimlesi pi§ke§ ii hedaya vii
armagan namiyle ag1r bahalu rii§vetler ile bey' u men yezid olup
mans1bun bahas1 ve mikdar-1 mu'ayyenesi mukarrer olup ve vas1ta
olan dellale ba§ka viriliip, hig bir kimse istihkiik ile meydana gel­
meyiip, na-ehl ii na-neva erazil ve bi-temeyyiiz ii na-kardan aleme
miistevli' old1lar. Sahib-i hall ii akd olanlar arz eyleyiip, ayin-i dev­
let ve kanil.n iizre divan-1 adalet-unvana geliip, hil'at-1 fahire ile
paye-i serir-i alem-masire yiiz siirdiikden sonra ba'z1lar miise!limi4.
vardukda iistine tahvil hiikmiyle biri dahi varup ba'z1lar varmadm
manl11b1' birine dahi tevcih olup, virdiikleri heba' olup ve harclar1
g1kmayup, medyftn u' mii§tagrak lzt1rab-1 ha! i!e emr-i ma'a§da ber­
gu§te vii ser-gerdan kalup yohyle gelen ehl-i lrz zat u zemaniyle
isti'dil.d1 olanlar zelilii'l-hal ve kesirii'l-bal ve kalilii'l-i'tibar ve ke­
sirii'l-inkisar nesyen mensiyya makamma varm1§lardur.
Alime'llah ki bu tlevlet-i kahire ahvali yaramaz yola girdi. El­
iyazii bi'llil.h me'al ii neticesi akbeh vechile zuhftr idecekdiir. Hig
bir devletde alaniy!ln rii§vet almmad1, ilia az zeman iginde ikbal
idbara miibeddel oldi. Cerni' a'van u ensariyle berbad oldugm nige­
lerde' re'yii'l-ayn mii§ahade eylediik. Alldhiimwne ya muhmvvilii/l­
ahvdl (278b) hoovil Mlenfi, ild ahseni'l-hdl.
TARIH-1 SELANIKI 505
Diyar-1 Mlsriyye'den gelen mahzen-i amire-i
ah§ab haberidiir.
Ve evahir-i §ehr-i zilhiccede diyar-1 M1sriyye'den haberler. gel­
di ki Kurd Pa§a kudumundan' sonra tersaneleriin ah§ab mahzenine
kaza-i 113.hi ile nagehani ate§ dii§iip ihrak oldug1 inha olund1. <;ok
sa'y ii ikdam olund1. Kurtarmaya'" mecal ii imkan olmad1, hasaret-i
kiilli oldi. Ehl-i vukiif ahbari iizre iki yiiz bin altun ile yerine gelmez
didiler, el-miilkii li'llah.
Bi-tarikl'l-ariye Burhan Efendi Ba§-defterdarhk
ile Divan-1 aliye geldiigidiir.
Ve evahir-i §ehr-i zilhiccede Ba§-defterdar Emir Efendi, Ser­
dar-1 a'zam Sinan Pa§a hazretleri yanmda Eflak ve Bogdan seferine
hidmete gidiip ve sab1ka Defterdar olan Burhaneddin Efendi11 mii­
cidd ii sa'idiir diyii D!ivan-1 ma'delet-mekana geliip oturdi. Emir
Efendi Beglerbegilik ile ber-muril.d olunca bi-tarik1'l-ariyet Defter­
darhkda tahsil-i mil.la me§gil.l olup, Divan yemegiyle kana'at idiip
hidmet eyledi.
Akbaba-zade tekrar mukata'acihkdan kalkd1g.dur.
Ve evahir-i §ehr-i zilhicce Rumili muhasebeciliginden tekrar
Bursa aklamma mukata'ac1 olan Akbaba-zade Mustafa <;!elebi Fer­
had Pa§ahdur diyii ehl-i kalem iken ref' olunup, mukata'amhk sa­
b1ka mukata'alara" istihdam olunmu§ elfaz cellil.d1 Makas tbrahim
<;elebi'ye buyuruld1.
Serdar-1 a'zam Sinan Pa§a hazretleri serhadd-i mansfire
ahvalin bildiriip hazine istedigtdiir.
Ve Sadria'zam ve Serdar-1 ekrem Sinan Pa§a hazretlerinden vii­
zera-i izam hazretlerine mektub-1 inayet-mashublar1 geldi ki vila•
yet-i Budun serhaddinde kiiffar-1 haksarun azim cem'iyyeti olup,
kal'a-i Estorgon'1 tekrar muhasara eyleyiip, le§ker-i lslamdan ol
serhadde kl§layan beglerbegilerden Anatoh Beglerbegisi Mehmed
Pa§a ve Karaman Beglerbegisi ve Haleb ve Mar'a§ Beglerbegileri ve
 , ... ··
506 MEHMET IP�IRLI
Kapu-hallu'ndan Sipahi oglam ve Si!ahdarlardan ve Yenigeriniin Bu­
dun'da bulunanlari Sinan Pa§a ogh Vezir Mehmed Pa§a hazretlerini
s�rdarhk ile (279a) kald1rup, Estorgon iizerine gelen a'da-i din iize­
rme varup, bi-inayeti'llahi ta'ala darbet-i tig-1 !slam ile dii§men-i
dini basup, meterislerin dag1dup, toplarm alup, nige bin mela'in-i
mii§rikin guzat-1 miicahidin elinde makhur u miinhezim oldukda ehl-i
!slamdan dahi nigeler §erbet-i §ehadeti nu§ idiip, ruhlari ravza-i rid­
vana hiraman olduklarm bi!diirmi§ler ve serhadd-i mansure kulla­
rmun bir y1Idan miitecaviz mevacibleri viri!meyUp degmedi. Ve ki§­
lada serhadleri muhafaza hidmetinde olan Biiliik-halkmun ve gayri­
niin' u!ufeleri dahi virilmemi§dir. Din ii devlet mesalihi goriilecek ze­
mandur. Viikela-i saltanat siz din-i miibiniin ve le§ker-i tslamm mii­
himmat-1 laz1mesin giirmekden ikdam u ihtimam buyuras1z. Asker
v� �a�i�e �a�i§��larm namils-1 saltanati igiindiir. Ve nige yillardur
k1 a da-1 din itt1fak Ile. tebdfr ii tedariikde kal'alarma istihkam vir­
mekdediir. Her bi-din milletiin avratiari huliyyelerin ve ma-melekin
le§ker-i kiiffara nezr idiip giindermekdediir. tnavet u ihsan eyleyesiz
P�di§ah-1 zeman u zemin -ha7itede'll4hu ta'ala hiMfetehu ua '!lwmi'i
din- hazretleriniin hakpay-i §eriflerine arz idiip, karz iig yiiz bin al­
�_'.ln g1kardas1z.. Se�had askeriniin mevaciblerini yeti§diirmege mu­
ave�et ��leyes1z k1 gegendeki gibi haliya k1la'1 biragup gitmege se­
beb u ba- I� olmayalar. «Ve ilia §iiyle ki bu mahal fevt olup vaktiyle
ve zemamyle _ maslahat giiriilmeye. Sonra nige kerre viiz bin altun
gelse f�'i?e eylemez. Heman musara'at buyurulup yeti§dirmege him­
.
met u. mayet ?luna» dimi§ler. Hakikaten re'y ii tedbir-i ber-sevab
e�lem1§ler. . �!lah te?arak u ta'ala sozlerin bir ve arkalarm diiz eyle­
yup, yek-di! . u yek-c1het olmak babmda biinyan-1 marsus eyleye He­
mi§e a'da-i mahkur ve le§ker-i mtislimin mansur olalar. Bi-hu;meti
hatemii.'n-roomyyin ve seyyi&i'l-WU.r�e1$n, Amin.
Ve Anatoh Beglerbegisi Mehmed Pa§a ile sab1ka Beglerbegi olup
Kastamonu Begi olan Mahmud Pa§a (279b) Estorgon kal'asmda ka­
�and1�lar12 i'l�m olunm1§, kiiffar-1 mela'in asker-i tslam1 muhasara
uzredur, kemal mertebe miicahedededirler du'a vii sena istimdad
e�leyiip le§ker ile yard1m istediiklerin bildirmi§ler. Fi evahir-i zil­
h1cce, sene 1003.
TARIH-1 SELANIKi 507
§ehr-i muharremii'l-haram sene 1004'.
Serdar-1 a'zam Sinan Pa§a hazretlerinin vi!ayet-i
Eflak'da eylediilderi ceng ii peygiir haberleridiir.
Eva'i!-i §ehr-i muharremde Serdar-1 ekrem Sinan Pa§a hazret­
Ierinden erkan-1 sa'adete ve viizera-i izam hazretlerine mufassal u
me§rilh mekatib-i §erifeleri geldi. Eflak vilayetiniin isyan iden
re'ayas1 iizerine yard1ma gelen Ertle! ve Macar mela'ini ile le§ker-i
!slam -nnsarahWrrw!t-lahi ta'IJ.la- §ehr-i zilhicceniin on yedinci giini
Biikre§ nam ma'milre' §ehirlerine karib mahalde ki cevanib-i erba'as1
sik ormanhk' ve muhkem batakhk azmaklu yerlerde kliffar-1 haksar
ile mukabele vli mukatele olunup, ceng ii neberd-i azim oldugm i'lam
eylemi§ler. Ve sab1ka T1m1§var Beglerbegisi kendiiler akrabasmdan
Mustafa Pa§a bataga dii§lip vefat eylemi§ ve Rumili Beglerbegisi Ve­
zfr Hasan Pa§a ba§ka koldan yiiriiyiip, kiiffar-1 fiiccar" alay1 ardma
gegmeye �ok sa'y u gi'l§i§ idiip, miimkin ii miiyesser olmay1cak tii­
feng-endaz u ate§-ef§an le§ker-i kiiffar asker-i !slam iistine ii§iip ve
Serdar yam tenha kalup, k1tal-1 azim ile �ok aktarma ve diindiirine
olup, Mar'a§ Beglerbegisi Qerkes Haydar Pa§a ve sab1ka Beglerbegi
olup, halen' Nigboh sancag, begi olan Hiiseyin Pa§a §ehid olm1§lar.
Ve dii§men-i <linden ni�e bin mela'in dar-1 cahime ula§d1gm bildirmi§
ve le§ker-i !slam hareket idecek yer be-gayet ormanhk ve batakhk
mazik mahall olmagla kiiffar-1 mela'in muhkem tiifeng atup, le§­
ker-i islamun Cini ardma ve ard1 iiniine y1g1lup', kiilli me§akk u
muzayaka ile bi'I-ahara asker dag1lup, serdar Sinan Pa§a hazretleri
yamnda ekall-i kalil adem kalup ve sancakdar-1 (280a) le§ker-i ts­
lam §ehid olup ve biri dahi mecrilh dii§iip ne bin bela ile alem kur­
tulup ve Serdar hazretleri dahi bataga batup, bi-inayeti'llahi ta'ala
ve tevfiluhi halas miiyessef olup, a'da-i din «Serdar dii§di» namm
�1karup, miirted Rldvan nam mel'un ol hinde le§kr-i 1siama gezend
iri§diriip, alem-i !slam almmayup1 halas old1. Ve Serdar hazretleri
ahar2 ata biniip kenara �.1kd1. Ve bi-avni'llahi ta'a!a tekrar peri§an
olan asker' geliip, cem'iyyet itinegle mela'in-i kiiffar alay1 boz1lup
ve toplari ah-komld1. Ve kiiffar-1 fiiccar firar eyledi. Ve Serdar-1
asker-i islam ol mahalden kasaba-i Biikre§'e geldi. Ehl-i !slamdan
miibalaga esir ii dest-gfr iyalleriy!e bulunup azad eylediklerin bil­
dirmi§ler ve kal'a biinyadma §Uru' eylemi§ler. Ve yeniden mukim
508 MEHMET IP�iRLI
asker kul-ogh, atlu ve Cebeci ve Tope1 ve azeb ve hisar-eri yazup,
vilayet-i Eflak Beglerbegiligi virileu sab1ka Anatoh Beglerbegisi
Satire1 Mehmed Pa§a dahi yaralu oldugm bildirmi§ler ve be§ bin
nefer Yenigeriden eengde bin nefer meveud degil idi dimi§ler ve as­
ker halkmun• muti' u munkad olmayup, serke§lik ile zulm ii te'ad­
dileri hadden efzun oldugm yazm1§lar ve bu vak1' olan peri§anhk­
lar nefsimiizin yaramaz' .niyyet ii amellerinden ve askerimiiziin
Allah ta'aJa emrine na-fermanhgmdandur diyii mukirr u mu'terif
bi'z-zenb olm1§lar. Fi'l-hakika kavl-i sahih ve me§hur sozdiir ki
Beyt
Hayr o'/Jursa niyyel:Wn hayra irer i§in S0'/111>
�err i8e Md nityyetun lferT i§i Hlfik lcilmm: k!abUl
dimi§ler'.
Eflak vilayetine Beglerbegi ta'yin olunan Sattrc1
Mehmed Pa§a'ya vezir elkabiyle hiikm-i §erif
yaztldug.dur.
Ve vilayet-i Eflak'da kal'alar yap1lup ve neferat yaz1lup mem­
leket re'ayas1 h1fz olunup, mahsul-i miilk §er'-i §erif ve kanfin-1 mii­
nif iizre zabd olundukdan sonra beglerbegi ve defterdar' ve agalar
ve dizdar ve piyi.de ve siivar olan asker yine ibtidadan' dirlik alup,
ciimle miilk hass-1 hiimayfin olmak iizre tahrir olunmak re'y olu­
nup (280b) ve miieeddeden memlekete nizam u intizam virecek Sa•
tire1 Mehmed Pa§a'ya vezir elkabiyle hiikm,i §erif-i cihan-muta' ya­
zilup, irsal olunma.k ferman olund1 .. Fi eva'il-i muharrem, sene 1004.
Karadeniz'e Donanma-YJ. Hiimayfin ile giden §a'ban Pa§a
Trablus§am Beglerbegisi oldug1dur.
Ve Tatar Han le§kerin ve Gazi Giray Han hazretlerin Ozi su­
yundan ba§tarda ve kad1rgalar ile gegiren §a'ban Pa§a Donanma-y1
Hlimayfin ile klilli hidmetde ve kliffar-1 haksar1 dag1tmakda yol­
da§hkda bulundi diyli Gazi Giray Han hazretleri arz idlip, §efa'at
eylemekle Serdar-1 a'zam Sinan Pa§a hazretleri Trablus§am Begler-
I
�
TARlH-l SELi.NiK! 509
begisi Tezkireci-zade Mahmud Pa§a'yi ref' idiip, yerm1 �a'ban Pa­
§a'ya tevcih eyledligin Asitane-i sa'adete arz eylemi§ler. Fi eva'il-i
§ehr-i muharrem, sene 1004'.
Rumili Beglerbegisi Vezir Hasan Pa§a hazretleri kal'a-i
Vidin iistiinde itdiigi muharebe ve aldug1 kefereyi
Asiti.ne-i sa'i.dete gonderdiigidiir.
Ve eva'il-i §ehr-i muharremde Rumili Beglerbegisi Vezir Hasan
Pa§a -edii:me"lMhu taialli iclaZehu- hazretleriniin mukaddema Vidin
kal'as1 muhafazasmda iken asker-i 1slam iistune gelen kiiffar-1 le§­
ker-i mela'in bi-inayeti'llahi'l-meliki'l-mu'in selh-i §ehr-i §evvalde
miinhezim U ma.khur olduklarmda nige bin ha§ ile dest-gir ii esir olan
mii§rikin tab! u alemleri menkus u ma'kus Siidde-i sa'adete gonder­
digi toplar ile geldi. Divan-1 aiide gaza meydamnda §eea'at-§i'ar
diliran u dilaveran nam-dar hidmetde ve yolda11hkda" bulunan ga­
zilerin esami defterleri ag1lup okund1. Saltanat-1 sa'adet-destgah ta­
rafmdan dirlikler ve terakkiler ferman olund1... Hemi§e le§ker-i iman
u !slam a'da-i din-i miibin iizerine galib ii kahir olup miislimanlar
mansur u muzaffer olmak igiin amme-i alem dergah-1 Ahadiyyete
niyaz u nali§ler eylediler. Alzah1ilmme unsur men 'nlaS!am'dl-din,
v'ahzii,l men nasara'd-dim du'alar1 mele-i a'taya g1kd1. Ve gelen
mela'in-i bi-din igillde miirtedlere e§edd-i azab ile siyaset ferman
olund1, neferen 20. (281a)
Ferman-1 §erif ile amme-i lilem Ok-meydam
sahrasma mtlnacata g1kduklandur.
Ve bu esnada Padi§ah-1 zemin ii zeman -haUede'IJiihiu, ta'alli miiJ..
kehu iW, inlwrazi'd-devram.- hazretleri elimle ulema-i izam ve mesa­
yih-i kiram ve a'yan ve erkan-1 devlete tezkire-i hiimayfin gonde­
rlip, Divan eylemeyesiz ve. ammeten halk-1 alem ve fukara vii zu'afay1
eem' idiip, Ok-meydam sahrasmda eem'iyyet ile g1kup dergah-1 1z­
zete ve bargah-1 Samadiyyete hak-1 mezellete ylizler siirliyli asker-i
1slam mansur u muzaffer a'da-i din makhfir u muhakkar olmag-igiin
tazarru' u niyaz ve nali§ler eyleylip, yanup yak1lup zarilikler eyle­
yesiz dinilmi§di. Niyyet ii azimet ile sahraya g1k1ld1, cem'iyyet-i
azim old1. Ayasofya-i Kebir va'izi Mevlana Muhyiddin Efendi halka
 'W · · · ·
510 MEHMET IPSIRLI
tamamen ulema-i izam ve erkan-1 devlete muktaza-i hal iizre
ayetu'llah ve ehadis-i Rasuli'llah ile va'z u nasihat eyleyiip, ku!Uba
hararet-bah§ suz-nak kelam nakl itmegle §evk u muhabbet-i incizab
geliip, cU§ u huri't§ has1l old1. Emin ii hanin ile dergah-1 Ahadiyyete
enin ii §ikestelikler ve tazarru' u niyazlar arz olund1. All.4hiimme
tekabbel minnfi, ve li-cemi'i'knlU'minme ve'knii'miMt.
Mnhasara olnnan ka.l'a-i Estorgon'dan gelen muvahhi§
ha.berlerdiir.
Ve §ehr-i muharremti'l-haram a§urasmtla vilayet-i Budun ser­
haddinde kal'a-i Estorgon iizerine ii§en le§ker-i kiiffar-1 haksara
k1ral-1 la'in miibalaga mela'in-i bi-§iimar ile imdad idiip, le§ker ye­
ti§diirmekle asker-i !slam ahvali kemal mertebe muzayakaya dii§iip
muztarib olduklarm11 Asitane-i devlete bildiriip arz1hal eylediler. Ve
haber getiirenler muvahhi§ nakl eyleyiip miislimanlarm irk u gay­
ret ii. hamiyyetlerin tahrik eylediler, amma yine miifid ii miinti1
olmad1. Ve su kullesini ve baruthaneyi kafir ald1, heman ig-ka.l'alar
kald1, ceng anun iistiindedir, !limdiye degin ne olmalu ise irade
tu'llahda olmu§dur. Ve muhasara olunan ehl-i !slam askeriniin sii­
liisam §ehid oldular. Bize kimse le§ker yeti§diirmekle mukayyed ol­
madilar. Gayret-i din-i miibin bu m1dur? 1§ i§den gegdi, gaflet ii
ihmal ile (281b) memalik-i lslamiyyeye le§ker-i §eyatin-1 mii§rikin
miistevl'i old1. Bu denlii feryadc1lar ile haberler geldi, dinlenmedi.
Merhum u magfi'trun-leh Sultan Siileyman Han Gazi, §em§ir-i ts.
laml' gekiip, guzat u miicahidin ile feth u teshir eylediigi memleketi
dariilislam eylemi§ken haliya dii§men-i dine viriip, namus-1 devlet ii
saltanatt yerlere galup, paymal eylediniiz. Ehl-i tevhid ii imam iyal­
leriyle esir ii dest-gir ve mii§rikin tasarrufuna virdiniiz. Allah ta'ala
hazretleriniin' cenabma ve Rasuliine ne' cevab viresiiz. Hakk sub­
hanehu ve ta'alanun emanetine h1yanet ii ihanetler eylediiniiz. «Allah
ta'ala miintakimdiir', hakkmuzdan gelir» diyii gelen dilir ii bahad1r
gok soz soyleyiip, erkan-1 sa'adete cansuz ke!imat eylemekle Vezir-i
Asaf-re'y Ibrahim Pa§a hazretleri viizera-i izam ve ulema-i kiram
hazretleriyle ciimle erkan-1 devleti saray-1 devletlerine getiiriip,
cem'iyyet-i azim eylediler. Ve tedbir-i ber-savab iizre me!}veretler
eylediler. Allah tebarek ii ta'ala miilhem bi's-savab eyleyiip, a'da-i
TARiH-1 SELANIKi 511
din babmda fikirlerini v e tedbirlerini takdire muvaf1k u mutab1k
eyleye. Bi-mennihi ve hafiyyi lutfihi.
HasblhaI-i devran-1 na-payidilr".
Ve erkan-1 devlet iginde ma-dameki mal-1 rii§vet almup, dii§en
dirlikler ve menas1b na-ehl u na-miistah1klara verile, higbir masla­
hat yUz ak1 ile bitup, ilerUye gelmek miimkin ii mtiyesser degildiir.
Zira Allah ta'ala i§lerin rast gettirmez ve elbette garaz-1 nefs ile
olan evza'm nikbatmm edna mertebesi a'da-i din musallat olup, ser­
hadd-i islamda olanlar hor u zelil olmakdur.
Beglerbegilere siyaset igtin gavu§lar ile ahkam
gitdiigidiir.
Ve Estorgon kal'asmda muhasara olunup gazada din ugrma'
§ehid olmayup ktiffar-1 haksara kal'ay1 vere ile teslim eyleyen Ana­
toh Beglerbegisi Mehmed Pa§a'ya (282a) ve Kastamom Sancag1
Begi �emsi Pa§a ogh Mahmud Pa§a'ya ve yard1ma varmak ferman
olunan Karaman Beglerbegisi Bostanc1 Ali Pa§a'ya yeti§medtigin­
den ottirii ve Tlml§Var Beglerbegisi tlveys Pa§a ogh Mehmed Pa­
§a'ya na-mahall ii na-mtinasib mahalde su-i tedbir ile kafir ile ceng
idiip, smup kagdugmdan otiirii ciimlesine siyaset olunmak igiin, ah­
kam-1 §erife yaz1lup gavu§lar gonderildi. Fi eva'il-i §ehr-i mnhar­
rem, sene 1004.
Padi§Rb.-1 alem-penah hazretleri serhadlere mnhafaza
i!)tin asker ve hazine ferman eylediigidiir.
Eva'il-i §ehr-i muharremde hazret-i Padi§ah-1 z1llu'llah -ey­
yede'll.4hu ta'fil.4 ve koovfihii- tlskiidar baggesinden gogiip ciimle
namazm eda eylediiklerinden sonra Saray-i Amire'ye geldtiklerinde
serhadd-1 mansurede asker-i !slam igiin laz1m olan iig yiiz bin altun
ihrac olunup ihzar olunmasm1 ferman eyleyiip, viizera-1 izam haz­
retlerine tezkire-i hiimayiin gonderiip, serhadd-1 mansureye gidecek
hazine ile miiceddeden kapum kullarmdan mu'avenete gidecek as­
kere muhkem te'kid ii tenbih eyleyesiz ki1 bir an te'hir ii terahi it­
meyiip, emriim tizre g1kup gideler. «Ve hazine isal eyleyeler» diyii
buyurulmagm Siidde-i sa'adetde hizmete kalup mukaddema sefere
512 MEHMET IP�IRLI
gitmeyenlere ve' BO!iik-halkma tenbih ii nida itdiriliip ve mahallat
imam ii mii'ezzinlerine sefere me'mur olup gitmeyen ta'ifeyi bildire­
siiz ki dirlikleri ile komayup' muhkem hakaret olunup haklarmdan
geline diyii tenbihat olundukda e'imme derdmendler ba'z1 sefere git­
meyenleri bildiirdiikleri ecilden e§k1ya bed-bahtlar ittifak ile ehl-i
salah miislimanlari dogiip, 1rzlarm paymal idiip, let !l.ald1lar. Ve dir­
likleri mukabelesinde sefere me'mur olup gazaya varmayan bed­
mezheb ii millet4 tstanbul'dan !llkup, memleket re'ayasma enva'-1
zulm ii te'addi ile yaka-y1ka gidiip, halk-1 alemi inlediip, bed-du'a
ve ab-1 !le§m alan le§ker hod-mansur olmak yok' bu ha! iizre (282b)
Kapu-kullari madrabazhk ile ve ita'at u ink1yad itmemekle ve her
zeman cem'iyyet idiip, Asitane-i sa'adete hiicftm eyleyiip, ikaz-1 fit­
neye sebeb olmasun diyii hiikkam-1 zemane' nafizii'l-ferman olmak­
dan kaldilar. Allah ta'ala meded ii inayetler eyleye, bi-mennihi.
M�a/
AsitAne-i sa'adete' gelecek Vezir Ca'fer Pa§a hazretleri
slir'at ile yiirlislin buyuruldug1dur.
Vilayet-i �irvan muhafazasmda olan Vezir-i di!ir-i §eca'at-§i'ar
Had1m Ca'fer Pa§a hazretleri ki Asitane-i sa'adete gelmege mli­
teveccih idi. «Haz1r esbab-1 sefer ile miiheyyadur geliip, sefere gide­
cek Kapu-halkma' Serdar• olup gitslin>> diyii arz olunup !lavu§lar gon­
deriliip «Yiirimekde'" Musara 'at Uzre olasm» diyii emr olund1. Fi 5"
muharrem, sene 1004.
Kezalik Ahmed Pa§a dahi isti'ciiJ ile gelslin
buyuruldug1dur.
Ve diyar-1 Mlsriyye Beglerbegiliginden siidde-i sa'adet medara
gelecek Hafiz Ahmed Pa§a'ya dahi !laVU§" ile hiikm-i §erif gonderildi
ki miikemmel sefer yarag1yle serhadd-i mansure-i Bosna'ya gitmek
iizre yarar ademleriyle geliip « Yeti§mekde musara'at iizre olasm»
diyii ulak gonderildi. Fi eva'il-i §ehr-i muharrem, sene 1004.
TARIH-l SELANIK! 513
Ulemll.-i izam tariklarmca Met U kiinftn Uzre
nevbet-i millazemet virdiikleridlir.
Ve ulema-i izam -kesserehu:rrvu'IJ6,hu baHila ila yievmi!l-kiyam­
hazretleri mabeynlerinde ma'hud olan nevb!lt-i miilazemet" culus-1
saltanat-1 hiimayftn vas1tas1yla kanun-1 kadim Uzre almmak ferman
olund1.
Mevali-i izam miiteka'idlerinden" kadiaskerler ve taht kadila­
r1'" ve medaris-i aliyede olanlar kadimi ta'yinleri Uzre viriip ve hoca
efendiler yigirmi be§er nefer miilazim viriirler imi§ ve Miiftilenam
olanlar yigirmi§er virirler imi§. Hila Bostan-zade Mevlana Mehmed
Efendi hazretleri otuz nefer miilazim virmek ferman olund1. Ve
hil'at-1 fahire gonderiliip Divan-1 ma'delet-mekana ge!iip paye-i
serir-i saltanata yliz siirdiler. Fi eva'il-i §ehr-i muharrem, sene 1004.
Hoca Efendi hazretleri izz-i huzil.r-1 (283a) Yadi§Shiye
istendligidlir.
Ve bu esnada merhum u magfftrun-leh Sultan Murad Han Ho­
cas1 a'lemii'l-ulema'i'il-miitebahhirin Mevlana Sa'di Efendi -edli­
me'llahu ta'fila feza'iluhu- hazretleri izz-i huzur-1 �ehin§ahiye da'vet
olunup, umur-1 miilk ii' millet ve sefer ahvali musahabet olunup,
umur-r mu'azzama' istifsar buyuruldug1 nakl olund1. Ve kiilli ta'zim
ii tevkir buyuruld1. Fi eva'il-i §ehr-i muharrem. Ve bu halet gok kim­
seniin ba'is-i ah-1 hasreti o!d1.
Zelzele vaki' oldugidur.
Ve §ehr-i muharremii'l-haramun on yedinci penc-§enbih giin
ba'de'l-asr aheste aheste imtidad iizre zelzele vaki' old1 ve ol gtin
peyveste-baran olup, asumandan sehab miinke§if oldug1 hinde vukii'
buld1.' Allah subhanehu ve ta'ala tenebbiih ii teyakkuz miiyesser
idiip, su-i a'mal u ef'alimlize tevbe vii nedamet ve istigfarlar tevfik
eyleye. Bi-hakk-1 ve bi-hurmeti Hfi�emU'n-'ftebiyyin ve s:eyyiiWl.;ynur­
seun.
514 MEHMET IP�iRLi TARIH-1 SELANIKI 515

Ve bu esnada Magnisa sancagmda zelzele-i azlmeden vaki' olan

i:;&ltnalneci Lokman ref' buyurnlup, §ahnamecilik Ta'liki-zade
asarun haberdiir ki zikr olunur : Kasaba-i Urganlu, kasaba-i Sart, ka­
Mehmed Efendi'ye ferman olundugidur.
saba-i Seyyid Ahmedlii Gedik koyi, karye-i BostancI, karye-i Hamza
Qavu§, karye-i Azizlii, karye-i Yapilu, Ihcak suyunun gevre yam Bar­
Ve kadimden Siidde-i sa'adet-medarda i;,!ahname-gftyluk mansib
cmlu koyi canibinden on doniim yer ayrilup' , emr-i hakk ile iginden
u mertebe olup, feza'il ii ma'arif ve nazm-tab' ile araste nige zi-kadr
bir su Qikup, mina.re boyI havaya kaynayup ve iginden okiiz mikdiirI
u zi-§an fuhftl·i §U'aradan §ahnameciler yerine Molla Lokman dahi
bahklar ayI kulagI gibi kulaklari var, gozleri yok ve Gedlislii kopri­
geliip, nige yillar §ahnameci olup, H'Wnerndme-i Al-i O.sm&n diyii bir
sine varinca Magnisa yolundan dahi yer yarilup bir kara katran mi­
kitab-I nefis nazm u nesr iizre musavver tezyin ii tertib eyleyiip, Der­
sali su Qikup akup gitmektediir diyii i'Iam eyl�diler'. �oyle ma'!Um
saadet'e teslim eylemi§di. Ve culfts-I saltanat-I cihan-banl-yi Sultan
ola, Allah ta'ala tevfik eyleye dimi§ler.
Mehmed Hani -hallede'!Mlllu ta'ala hillifetehu- vaki' olaludan berii i

Eda vii teslim olunan duyfin-1 miri tekr&r tefti§

nazm u nesrden taze dasitan ve kaside-i terci-i bendle tekayyiid et­ :I
,1
meyiip, kendiizin izz-i huzftr-I i;,lehen§ahi'de yad etdirmemi§ ve belki
olunmak buyurnldugidur.
sabika olan (284a) ecza ki Padi§ah-I zemin ii zeman hazretleri §eh­
zade iken seyr etmi§ler. Yine am gostermekle ba'is-i itab ve belki
Ve evasit-I� §ehr-i muharremde mukaddema culfts-I saltanat es­
ikab ola-yazip, §ahnamecilikden ref' buyuruldI. Ve §ahnamecilik Di­
nasmda Padi§ah-I magfftr Sultan Murad Han devrinde iimenadan'
van-I ali-§an katiblerinden nazm ve §i 'r ii in§ada kamil [ ve] dani§ ve
§ehr-emini ve arpa-emini ve Matbah-I Amire ve Tersane emin­
ilm ii edeb ile fazil, miimtazii'l-akran ve ser-efraz-I zeman sahibii'l­
leri' muhasebelerinde mubaya'atdan tiiccara ve kasaba me'ku!at ve
sa'ir ihracat-I lazime bahalarmdan bakI kalan duyftn igiin (283b)
haseb ve'n-neseb Ta'!ikI-zade Mehmed ·Qelebi Efendi'ye Dergah-I ali
miiteferrikahgI ile ve Hazine-i Amire'den ta'yin buyurulan adet-i ka­
ii
ii
merhftm Sultan Murad Han' medyftn yatmasun diyii Padi§ah-I ze­ ii
dime ve hil'at-I fahire ile te§rlf buyurilup giriip viizera-i izam ile
min ii zeman -halled!e'lMh!u, hiJ4fetehU- hazretleri Hazine-i Enderun­ !l
dan be§ yiiz akga ki Qikarup virmi§ler idi. Bi-hasebi'l-muhasebe hak­
paye-i serlr-i saltanata yiiz siirdi. Fi evasit-I §ehr-i muharrem, sene ;i
1004.
larI olan geliip, Divan-I alide taleb idiip, bi't-tamam ve'l-kemal vii­
zera-i izam huzftrlarinda tesllm olunmI§ iken hala erbab-I hikd u ha­
Serdar-1 ekrem Sinan Pa§a hazretlerinden haber
sedden ba'zI miifsidin ii miinafikm a'yan-I sa'adet sem'ine na-ma'kiil
geldiigidiir.
kelam yeti§diriip dimi§ler" ki muhll ii hllekar Yehftd ta'ifesi ve tiic­
car ve ehl-i bazar la-an-§ey iimena vii kiittab He miittefik olup ve
Ve evasit-I §ehr-i muharremde Serdar-I a'zam Sinan Pa§a haz­
nicesi miikerrer virilmi§diir. «Ekseri hilil-I vaki' sahtediir ki" eka­
retlerinden ulag ile mektublar ve haberler geldi ki' vilayet-i Eflak
bire rii§vet pi§ke§ virilmek ile sftret-i deyne musamaha olunmU§dur»
ii;inde vaki ceng ii' a§ub ve ser-giize§tden sonra Mihal la'in cunftd-I

}·.1
diyii «Men yesma' yahil» muktezasmca tekrar as!iyle mahallinde go­
§eyatin ile le§ker-i !slam ugrundan kagup vilayet-i Eflak nihayetin­
riilmek iizre sabika Edirne KadisI Ahi-zade Efendi miifetti§ olup"
de Tuna kenarmda vilayet-i Erdel memleketi mukabelesinde Tergo­
Vezir-i mii§ir-i la-nazir Cigala-zade Sinan Pa§a -edO:melMhu taHi:W. '
vi§te nam kasaba-i ma'mure kurbmda kiilli cem'iyyet ile tabur igin­ '
icllilehu- hazretleri huzftrinda ol zemanda Muhasebeci Akbaba-zade 'I
de' giriip oturdugm i'lam eylemi§ler. Ve kendiiler dahi bi-inayeti'lla­ t:
Mustafa Qelebi ve hala Mfthasebeci olan Mi'mar-zade 1brahim Qelebi
hi ta'ala asakir-i nusrat-me'ser ile Bukre§ nam §ehr-i ma'mftreye va­
dahi ba'zI Hazine-i Amire katibleri defterleri ile Vezir-i mii§arun­
rup, anda esir ii destgir olan mubalaga ehl-i !slam iyallerin azad
ileyh asitanesinde akd-i meclis olup goriilmek ferman olundI. Allah
itdiiklerin bildiirmi§ler ve mezbO.r §ehrin dar u medarma burc u barn
ta'ala ma-hiive'l-hakk ilka eyleye.
i;ekiip ve i�-kal'asm dahi muhkem yapup yad u yaragla her canibine
istihkam viriip, ba§ka atlu ve piyade le§ker yazup ve mustahfizlar
516 MEHMET lP�iRLI
koyup ve sab1ka Anatoh Beglerbegisi olan Satirm Mehmed Pa§a haz­
retlerini beglerbegi nasb eyleyiip ve yine kendliler miiteveccihen
ila'llah ve miitevekkilen ala'llah ve miitevessilen bi-mu'cizat-1 Ra­
sftli'llah asker-i 1slam-penah ile zikr olunan Tergovi§te kasabasma
hisar yapmak niyyet ii azimetiyle gekiliip gitdiiklerin arz eyleyiip,
«Dn'a vii sena ile (284b) imdad eyleyesiz» diyii minnetler ve sipaslar
eylemi§ler. Hak subhanehft ve ta'ala le§ker-i tslam1 eyne kanft haysii
kanft mansftr u muzaffer eyleyiip hemi§e a'da-i dini maglftb [ u] mu­
hakkar eyleye. Bi-hakk1 Muhammedin ve alibi.
Ve kar-agah olanlar kal'a yapmaga cidden mukayyed olmayup
dii§men-i din taburm helak itmedin gayriye i§tigal hatadur, som pi§­
manhkdur. «Bolayki soz dinleye, re'y-i ber-savab iizre amel miiyes­
ser ola, inad eylemeye» didiler. «Hod-rey u hod-aradur, le§ker-i !sla­
m1 Allah saklaya» diyiip, miinaca'atlar eylediler. Fi't-tarihi'l-mer­
kiim.
Ve bir def'a dahi Hazine-i Enderun' dan altun l)Ikup
Kapum-ba§1 Veli Aga ile serhadde gonderildiigidtir.
Ve bu esnada sa'adetlii Padi§ah-1 din-penah -eyyede'll4hu ta'ata
ve kalvvahu- hazretleri mukaddema Serdar-1 zafer-§i'ar canibinden
miihimmat-1 serhadd-i mansftre ve Kapu-halk1 ulfl.fesi igiin istid'a
olunan ii<; yiiz bin altum Hazine-i Enderun'dan g1karup Divan-1 ali­
de viizera-i izam hazretlerine otuz kise altun getiiriip teslim eyledi­
ler. Her kise onar bin filori iizre akd olunm1§d1. D<; yiiz bin altun
bi't-tamam zabt olundi. Ve irtesi giin sanduklar' ki<;eler ile bagla­
yup, at arabalarma tahmil olunup, Boliik-halkmdan ve Cebecilerden
kifftyet mikdar1 adem yaz1lup, fahrii'l-a'yan Kapum-ba§1 Veli Aga
-dlime meodtuhu- i!e ko§ulup, serhadd-i mansftreye irsal olund1. Al­
lah hayr ile vusU! miiyesser eyleye. Fi 14 muharremii'l-haram, seue
1004.
Budun Defterdan Mansur' 9elebi salb ii siyaset
olunduwdur.
Serdar-1 a'zam Si nan Pa§a -edlime'Wlihu ta'alli iol:lilehu- hazret­
leri ademlerinden hidmetlerinde perveri§ bulmI§, vi!ayet-i Malatya
TARiH-1 SELANiKI 517
ki§i-zadelerinden erbab-1 kalem ziimresine dahil olup, Mansur <;elebi
nam kimesne nihadmda olan hasa'il-i hamidesi muktazasmca kar1§­
rnadug1 maslahat yog1di, agJ.r ze'ametle Dergah-1 ali miiteferrikah­
gma kana'at itmeyiip vilayet-i Budun Defterdarhgm dahi alup, mu­
tasarr1f iken miinasebet-i kadimesi (285a) belki lalas1 mesabesinde
olan' Sinan Pa§a ogh Vezir Mehmed Pa§a hazretleri muktaza-i ha!
iizre ne icab itdiyse' ma'lftm olmayup Defterdar Mansur <;elebi'yi
ber-dar eyledigi haberi geldi. Ve siidde-i sa'adetde mlilazemet iizre
olan harem-i muhteiemden has1l olm1§ miiteferrikalardan Ka§1kc1-
zade Hasan Aga'ya Budun defterdarhg1 ferman olunup, paye-i se­
rir-i saltanata yiiz siirdiler. Fi 14 muharrem, sene 1004.
Kiiffar-1 haksar Estorgon kal'asm dogiip vere ile
·
aldug. haberi geldiigidiir.
Ve evahir-i §ehr-i muharrem sene 1004 de vilayet-i Budun ser­
haddinden siidde-i sa'adete dilsftz derd-nak haberler geldi ki' kiifffir•1
haksar seksen binden4 miitecaviz le§ker-i mela'in-i bi-k1yas ile kal'a-i
Estorgon'1 muhasara eyleyiip, giinde bin topdan ziyade urup, atduk­
ca iginde kapanan ehl-i i:s!amdan §ehid olmaduk kimse kalmayup ve
kalan dahi ta§rada !slam askerinden rneded ii inayet recasiyle nige
giinler mukabele vii mukatele itmekden bi-tab u bi-takat kaldukdan
sonra su kullesi almup ve baruthane dahi gidiip ve nige giin susuz
gah§up, ceng ii cidalde kusftr itmeyiip, ta§ra le§kerden imdad u mu­
'avenet igiin bir ferd gelmekden recalar1 maktft' oldukdan sonra bi'z­
zarure vere ile viran kal'ay1 kiiffara teslim eyledikleri mektftblar gel­
diikde erkan-1 devlet ve ulema-i dinde hayret ii 1zdirab bir mertebe­
ye vard1 ki §erh u beyan miimkin degildi. Merhftm u magfftrun-leh
Sultan Siileyman Han yigirmi yedi giin darb u harb idiip, ahir vere
ile alup, kal'ay1 tes!im idenlere kiilli ri'ayetler eylemi§ler imi§ ve
altm1§ ii<; y1l ehl-i !slam elinde mahfftz olup, h1sanet ii metanetinden
ciimle serhadd-i mansftrede olan kila' vilayet-i Budun asftde-hal ol­
m1§lardi. �imden girii ol diyarda higbir vechile kal'adarhga mecal
kalmayup, her ki§iye ba§t yarag1 tedariiki laz1m geliip ve kiiffar-1
fiiccar ehl-i !slam Uzre ittifak ile cenge gelmek mukarrer oldukda
gayret-i !slam ve din-i miibin igiin ze'amet ve timara (285b) muta­
sarr1f olanlar huzftz-1 nefsaniyyelerine dii§iip, sefere varmayup ki­
misi bedel akgasm viriip ve kimi rii§vet viriip, ekabir defterine dahil
518 MEHMET IP�iRLi TARIH-1 SELANIKi 519

olup ve kadimden serhad dirlikleri Asitane-i saltanatda bir kimsede

olmayup,. k1hglar serhadden ayr1lmak el-iyazii bi'llah kiifre beraber Nazm-1t Abdli Qelebi
tohmet idi, kimse' almak virmek muhal ii miimteni' idi. Meydan-1
dadgirde §eca'at u bahad1rhk ile ba§ viriip ba§ alan merd-i merdan Ela ey Padi§aJM tWwman-taht
olanlarm hakk1 idi. HWmdyWn, salbamat §alM cimdn-biaht

Ez-ciimle• viizera-i izam ve beglerbegiler yolda§hk ile serhadd-i lfollinrb-1t H'aklm, gU§ it dostlardatn
mansftrede nam-darhk ile me§hftr olanlara' dirligin yine dilir ii dila­ FJeha serhKulleri kapkldn, <llie i§m n
ver viriirler idi. §imdiki halde ayin-i saltanat-1 Osmaniye ve ka­
Ti'1¥WflY'Jfr ile GOle kiaMa iwwak
nftn-1 kadim taii;yir ii tebdil olmaga sebeb ii ba'is padi§ah-1 tslam-pe­
A<Wmv zabtindu;Wu,r he'p gayri' &ah1,(XJ,k
nah olanlar bizzat kalkup gaza vii cihade gitmeyiip oturduklari taht­
gah-1 sa'adetlerinden serdar ile asker gonderdiiklerinden diirlii sftret­ Burl!un'a tabi' olanlardn, ei.&n
lere giriip, her serdar bir tavr iizre istediigin ide ide asker-i !slam Kailwpdur S<i!mxuk u Kapa;n ve Hatvan
k1hglari gavu§lara ve katiblere ve miiteferrikalara ve ekabir nokerle­
Birisi ®hi Ustobni Belgra;d
rine ve ig-oglanlarma viriliip, mahsftli had1mlara ve dilsiz dinsizle­ Kaln;nun hlliU oldi oilmh> bell"bdd
rere' ve sa'ir sefere gitmez devletliiler sandugma girmegle serhadd-f
mansftre k1hclarma nakz u zeval geldi. «Her miistah1k begden ve IderZer ·ek&erin illlrak bi'n-ndr
beglerbegilerden arz ile geliip, mahlftl getiirdiikde, bu gokdan viril­ Bi-zedilzah azabin lcildi k!ii,ffdr
mi§diir» diyii sarahaten zulm ii cevr ile kizb idiip cevab virmekle
YaklildA, bir 'llliQe (!itdien paltcnga
her na-miistah1k erazil ii ecnebi gift-bozan zehr katil haram rii§vet Miiselmanlar dii§ib
i d:Wr �k zemanga
viriip, dirlik sahibi olup, kadimi ocak-ogullar1 mahrftm kalup, son­
mek ile alem haraba varup, na-insaflar hakim ii sadr oldugm, a'da-i K®wp Po;pa'da bek(!i Tatar
din ii millet biliip anladuklan ba'is-i sebeb-i ittifak-1 dii§men old1. Y<lml!k iginide <lahi 'llliQesi var.
Her tarafdan hucftm ider old1lar. Ve vilayet-i T1m1§var serhaddinde viri"lmek vacib oTlrrui§ken mevaoib
Erdel la'in ciimleten Asitane-i sa'adetde olan evza' u etvara ziyade Birisi alrwada 9ok oW., taUb
vukiif u §U'ftr1 olmagla cemi' kefereyi agah eyleyiip, ba§ kald1rmaga
ve cem'iyyet etdirmege badi olup ve kal'a-i Lipova'ya miistevli ol­ Aniwn-qii,n oi.Umksi oW!t peri§dn
dukda evvel sancakbegi (286a) dii§iip !}ehid ohcak kal'a-i kiiffar Ta!Jalrlardatn kimesne yokd!ur ,ez..an
zabt eylediigi arz olund1. Fi tarihi'l-merkfim. YeniQeri, Sipahi vii, Silahdar
Ve serhadd-i mansftrede mukim olup, Divan-1 hiimayfm katib­ Eger olsa idii anlar1? yokilatr
lerinin ma'rifet u kemal ile miimtaz u ser-efrazlarmdan §i'r u in§ada BuVu!nJUr idii andn, ro,b'i mevcii.d
bi-manend ii adimii'l-misl Abdi Efendi ahval-i miilk ii millete vukiif EsamMtur ollwn dJefterde ma'dild
ve §U'ftri nihayetde olmagm nazm-1 mesnevi iizre Padi§ah-1 cihan­
penah dergahma isal igiin hazret-i Miiftilenam ve §eyhiilislama ah­ Agasi bii-kwrfJ,r oilxur vazife
val-i serhaddi yazup, irsal eylediigi nazma dide-i insaf ile nazar BiUr wi ola ol Mli Halife
oluna. lki yerden viriZUr oltk eanoak
Be bu SOJnOak degil bir sa.nm ancak
520 MEHMET iP�iRLi
Za'iwU,n §imdi noksam kati gok
8ipah%niitn deoode kulagi yok
Kam se:rh;ad<le timu'ir u ze'amet
Alwpdiu,r ek&erin erbab-i devJet
Btanbul'da gogi sakli -ve kemdur
Bomdsa herbiri diitr adooWm.dlUr
Eger e1Jvelki gibi olsa yerli
Olupdiu,r did,'imit ati efj,e:rU
Olunca Ml-i di.i§menden haberdar
lderlerdii aiMJye dogri ilgwr
Otuz olan za'imun iJ,<;i yokdur
Bu noksan lji!mdi he:r 8fJ!fWakdu gokdur
Kilwm � .erbab-i kaZemd;e
Kimi gavU§larda bOy!e dJemite
KoqiJ,ar"!J, gurer mahsuli da'im
S,efer atayim gek:mek ne lazim
EZinde gofii= yllzbiln ze'dmet
Birin alur' birin ider ferdgat
lki U<;yUz bin eyhff belki yetmez
BO'l'lllwr diiyU zilra lwtvf itmez
serhailJ,erin mer<l-i yarari
filun4,
Kinkk ekseri yog-oldi van
BVrisi gelme<li gitdi y,erinJe
Virilmez <;i/ll't '!JiWIY1ll' u isterifiie
VirUsieydii benat u muft dirlik
Yolunda obm;eyi ,eyle:rdi birlik (286b)
&tw mahl1Ui hep begTerbegil;er
Kani bu hak kel&mi - soy!er
l}u kim malm viriip allur ze'amet
Aliup mahsuUJn .ey�erler tioO:net
TARiH-1 SELAN!Ki 521
§eha klilki e(Jer o/,s,aydi yoklar
Bulunur<k yeriinde ni<;e timar
Qoginun ad• var 1oondlUsi yokdur
Bu gi),ne k:ullatrwn [JO!!Jetd,e <;okdur
Aliup mahsUli eyler�er berdti
Veli ne ademi vwr ne bir ati
Yirind1e yo� mir-i alJwya _
Ya -varur kay<l eyler umerdya
Dili'l"em diiyU ddilsiialer gofjal<k
I>U§en timari ekser anlar al<k
I>U§en mahluli ma'rul almwmA§diur
Alan dahi beyine gel:memi§dur
Ri'dyet gitdli kitrl!Un-i kadii"rne
Virilmez <;i/ll't mendsib mfista'krme
Cunud i<;T'e /Jiu MU gordi du§men
Bu denlu ihtiMli bildi <lii§men
Nice <;a�n tig u beberler
Ana kar§U -varur yok can u ser'le
Aoeb derde' iri¢4, ehl-i Islam
·
Zel>ittl it<li .kamusin hiizn w azam
Kitme8ne idemez arz-i vekitgi'
Agakvrda <;ofj<i/mvi§diur tevdbi'
Yazilsa 8U/f1Jm!ak i<;Un nige ruk'a
ATW'lar bir 11VU'dvin buk'a buk'a
_
DegildUr hi<;bir -veohile kiibii
Ola kagdan sen §Uha vdsil
Yaz1J/fJ serha<llvnii,n dhir oevdbin
Bubrn driyii kiy&rrnetde sevdbin
Ayagin topnagin;a itdiirn irsdl
N'ola sultunum itse ani isul
522 MEHMET iP�IRLI
Ela ey §eyh-i isWnm Rlemanun
l}u sensitn merci'i §iih-i cihii'fllUn
Kime varsun bu kafjid soo dururkJen
lhata eyledi etrafi dii§men
Gebip bir nige bin kii;ffar Pru
/den
Gegirdi 'ehl-4 lsliim11, mli9i!Jan
GeRlerZer boym bafjli ehl-i lsliim
Bahiisin virmegigUn eyieyu,p dam
RJooa mi bunca bin ebkiir-i' hUsnii
Tasarruf ey�ey.e alup N<aSara
GUn olmaz gelmeye feryiidmliar
Mecled dliyU mu'avin asker ister.
Yirinde yeriu asker yok ne 9aro
Ki varup yard!vm ide bir 11!isara
Hlanazir we piilr o"bwp me'abid
Devabmn ora ahuri mesiicid
I9-illerden gclen ahvali bihniez
Gegitlerd.en get;erken ali bilmez
O"/Jwp y,erlU yairari111a ri'ayet
8atilma8aydi1'' timar u ze'amet
Gekydi ciJ,mne lw.dMm u ekabir
Himayet etmeseydi kimse bir yer
Bu serhaddin
i gitilerdi ihtilitli
Olwrd!1' askerUn mcrebUt Mli
Reva mi okwftz Tatar'a muhtac
Ola biztkn kJavi §Ol bir nige ag
Ne gurve kaldi ciilnd-i Al-4 Osman
Ki 0z derdlirve ilden wroo!' dJermiin
Vukufum dlimafjue mii·ceraya
Ani araetdi Abdi Mk-i payie
TARiH-i SELAN!Ki 523
Kaiur m11, aderwUn hig ihtiyari
Ki yazmaya bu Mli iztirari
MU8elmanliar size kaldi emanet
Umarkr,r Wlesiz isak himmet
Ki ma'lum ummup §ah-i ciha!ngir
BwniliardJan intikiimla ide tedbir
Umarim senden ey Fettah-i bi-'!i'Un
H'e'mi§e padi§ah-i rub'-i meskUn
Adiivv U8tut1Je. azmi idene h,u
Ge!e kar§Uya dii§men boym' bafjlu (287a)
iki Vezir-i kar-agah kasr-1 aliye izz-i huzOr-1
Padi§Rhiye taleb buyuruldug1dur.
Ve bu giin vilzera-i izam hazretleri i�eri paye-i serir-i a'Jaya
yiiz siiriiyii kazaya arzma giriip �1kduklarmda oturup §ikayetci din­
leyiip maslahat goriirlerken Vezir C1gala-zade Sinan Pa§a hazretleri
ile Lala Mehmed Pa§a hazretleri kasr-1 aliye isteniip, Divan-1 aliden
kalkup izz-i huzur-1 Padi§ahiye gitdi!er. Fi 21 muharrem, sene 1004.
Mahrfma.i Misr kadlhg. ve Haleb-i §ehba
kadihg1 virildigidiir.
Ve evahir-i §ehr-i muharremde sab1ka mahrusa.i M1sr Kad1s1
Dukakin-zade Mevlana Osman Efendi amel idiip, KJ.nalu-zade Mevla­
na Hasan Efendi ref' buyuruld1. Osman Efendi tekrar Mlsr kad1s1 ol­
mak ferman olund1. Ve mahrilsa-i Heleb Kad1s1 Tursun-zade Mevla­
na AbdiilbB.kI Efendi ref' buyurulup, Sultan Siileyman Han Med­
resesinden B1y1kh Siileyman Efendi Haleb kad1s1 olmak buyuruld1.
Ve Kefelii Hiiseyin Efendi Sultan Selim Han-1 magfilr Medresesin­
den Sultan Siileyman Han Medresesine geldi. Ve Ni§anc1-zade Mevla­
na Sahn-1 Semaniye'den Sultan Selim Han Medresesine vard1.
Fi't-tarihi'l-mezbil.r.
524 MEHMET IP�IRL!
Vezir-i kardan ve §eclt'at-§i'ar C1gaJa..zade serdarhk
ile serhadde gonderilmek ferman olundug.dur.
Ve C1gala-zil.de Vezir Sinan Pa§a hazretleri izz-i huzur-1 Padi§a­
hi'ye kasr-1 il.liye da'vet olundukda iki hil'at-1 fil.hire ile te§rif buyu­
rulup vilil.yet-i Budun serhaddinde serdar olup ve yeni g1kan Sipil.­
hi ve Silahdil.r boliigi halk1 ve sancakdan gelen BO!iik-sipil.hileri ve
ekabir defteriyle seferden kalan zu'il.ma ve erbil.b-1 timar ve <;avu§
ve kiittil.b ve miiteferrika ne denlii ise bu def'a ayr1lmayup sefere g1k­
mak1 fermil.n olund1. Ale't-ta'cil fi 22 muharrem, sene 1004 . Bu hu­
sus yine te'hir olunup tagyir buyuruld1.
Yenigeri ta'ifesi Padi§Rh.-1 alem-penah hazretleri
ile sefere gikuruz ve ma ko§undI olmazuz diyii
ahd eylediikleridiir.
Ve Yenigeri Agas1 Yemi§gi Hasan Aga odalarda Orta Mescid'e
varup eski yolda§lar ile sefere g1kmak me§veretin eyledi. Ve Yeni­
geri ta'ifesi dahi «Pil.di§ah-1 il.lem-penah hazretleri el-hamdii li'llil.h
nevcivandur, nigiin bizimle (287b) sefere g1kmaz» diyii si:iylediler.
«Sultan Siileyman Han-1 magfilr hod pir idi ve hem nikris marazma
miibtela idi, araba ile sefere g1kd1» didiler. Ve irtesi divil.nda §Urba
yemeyiip gitdiler. Varup tiirbelerde ve Ayasofya-i Kebir'de ma-beyn­
lerinde kadimden ma'hud olan yeminleri zakon iizre ittifil.k eyleyiip
Mushaflara el ump,' ahd ii peymil.n eylediler. Fi 23 muharremii'l-ha­
ram, sene 1004.
1!;-ilde kiiffar-1 haksar gemileri memleket basup
nehb ii giiret itdiikleridiir.
Ve bu esnada kiiffar-1 hil.ksar gemileri f1rsat ile 1nebahti san­
cagmda Balye-Badra kad1hgm1 ve ru§eni gaflet iizre iken seherden
basup urup, buldugm siiriip garet eyleyiip, nigesin dahi siyaset ile
§ehid eylediigi haberleri geldi. Miibil.laga ma! ii menal alup gitdi. Ve
biziim muhafazaya giden donanma gemi!eri hilil.f-1 semtde bulunup,
bu hasareti iden Venedik gemi!eri idiigi daha" sonradan ma'lum old1.
TARIH-i SELAN!Kl 525
Halk cum'a namazm lulup va'z u nasihat dinlerken
nagehani gulgule ve fitne eylediikleridiir.
Ve evil.hir-i §ehr-i muharremde cum'a giin namazmdan sonra
Sultan Sii!eyman Han -tdbe serdhu- Cil.mi'inde kiirside va'iz Emir'
Abdiilkerim E;fendi halka tefsir ve hadis-i §erif naklediip, haka'ik ve
deka'ik beyil.n iderken kad1 ve miiderris nil.mma ulemaden nige kim­
se kalkup «Bundan nige bir soylersin, Padi§ahumuz ve erkam sefere
g1kup gazil. vii cihade gitmezler, a'da-i din ehl-i 1slamun iyalin alup
esir idiip, ehl-i tevhidden mii§rik ge!iyor ne turursun diyiip, kiirsi­
den indiiriip, «Nefir-i amdur, miislimanlar kalkun» diyiip, halk gul­
gule ile Miiftilenam hazretleri kapus1na nige bin adem ile varup, yol­
larda keferetii'l-fecere temeshur etmege' sebeb olddar. Erbil.b-1 kah­
ve keyfiyyet ve ne§'e-i ber§ ile bil.'is-i fitne olup, asker' hakkmda
fetva isteyiip, sefere gitmezler» diyiip velvele eyledi!er. �yhiiUslam
hazretleri dahi Padi§ah-1 il.lem-penah hazretlerine kagid yazup, halk
bu vechile bir yerde geliip cem'iyyet eylemek lil.y1k u miinasib de­
gildiir, revil. goriilmez. «Serhadlerde olan asker-i (288a) islil.ma taze
le§ker yeti§diriip imdad eylemek vacibdiir, serdarhk esbil.b1 ve ha­
zine ve zahireleri ve sil.'ir mi.ihimmil.tlari tedil.rk olunup, gi:inderilmek
ehemdiir, kat'a tehir olunmak cil.'iz degildi.ir» diyii ihtimamlar olun­
d1. Fi't-tarihi'l-merkilm.
Padi§ah-1 gerdun-bestat hazretleri Vskiidar Baggesinden
Eski Saray'a giigdiigidiir.
Ve evahir-i §ehr-i. muharremde hazret-i Pil.di§ah-1 zemin ii ze­
man -hallede'lldhu hildfetehu ild inkirdzi'd-devrdn- -Oskiidar bag­
gesinden Dariissaade istanbul'a Saril.y Atik'a gogdiler. Saray-1 Ami­
re'de harem-i muhteremde miiceddeden ii.bad olunacak hammam ve
oda-i hassa itmam bulunca Eski Saray'da asayi§ ii karar buyurulup,
lil.z1m geldiikde Divil.n-1 ma'delet-mekil.na geliip gideler. Fi't-tarihi'l­
merkiim.
Ni§anc1 Pa§a erkan-1 sa'adeti ali ziyafet idiip
diigiin eylediigidiir.
Ve evil.hir-i §ehr-i muharremde Ni§anc1 Hamza Beg,' -ddme ik­
bdluhu- hazretleri ferzend-i erci.imendin evlendiri.ip, merhum Hiinkar
526 MEHMET iP�iRLi TARiH-1 SELANiKi 527

�eyhi kerimesin aldi. Erkan-1 devlet ve a'yan-1 sa'&deti da'vet idi.ip, atJfet ile mazhar-1 inayet ve ihsan eyleyi.ip, yigirmi bin sikke-i hase­
ne ve iki otak-1 gerdun-nitak ve Ferhad Pa§a'nm elli katar devesi
all ziy&fet tedari.ik olunup, ikram u ihtiram i.izre cem'iyyet-i azim
ve yigirmi katar katirlar1 almup' virilmek ferman olund1. Ve ciimle
oldi. Mukaddema ulema-i din okunup, Mi.iftilenam ve �eyhi.ilislam
mi.ihimmat ve levaz1m-1 sefer mi.ireteb miri tarafmdan gori.ili.ip g1-
a'lemii'l-ulema Bostan-zade Efendi hazretleri gelmege miiteveccih
kup gitmek emr ii ferman olunm1§ken ba'de zemamn bu husus yine
olm1§lar iken halkun gulgule ve dagdagas1 ta§ra gikmaga mani' ol­
te'hir olunup, ahar tarike istihdam olunmak tedariik olundug1 soy­
magla miiyesser olmayup, evlad-1 emc&d-1 kiramlarm gondermi§ler
lendi. Fi evahir-1 §ehr-i muharrem, sene 1004.
ve efdalii'l-fudala Hoca Efendi hazretleri dahi hem-gi.inan maha­
dim-i kiramlarm gonderiip, Padi§ah-1 cennet-mekan vefatmdan son­
Vezir-i mii§ir-i ba-tedbir ii rU§eiI-zamir :tbrallim
ra cem'iyyetlere varmamag1 nezr itmekle ozr-hahhk buyurduklar1'
Pa§a hazretleri nagehani Yeni�ri Agas1 evine
nakl olund1. Ve mahri.\sa-i lstanbul ve Edirne ve Galata ve Dskiidar
vardupdur.
ve Havass-1 Kostantiniyye kadilari ve mi.iderrisin ve e§r&f-1 meva-
11-yi kiram geliip, enva'-1 ni'am-1 bi-payan, bezl olunup ziyafet k1lm­
Ve evahir-i §ehr-i muharremde umumen Yenigeri Agas1 mukad­
d1lar. Ve gurre-i §ehr-i saferde viizera-i izam hazretleri geldiler. Ba­
dema Yanik kal'asma gitdikleri gibi serhadd-i vilayet-i Budun'a git­
tekelli.if' et'ime-i nefise gekili.ip, kanftn ve ka'ide-i devlete lay1k ri­
mek ferman olund1. Yemi§gi Hasan Aga odalarda olan' Orta-mescide
'ayet ii izzetde bezl-i makdur olund1.
vardJ.. Yolda§lar iginde gok soz keleci old1. Bi'l-ittifak hulasa-i kelam
«Padi§ah-1 aleni-penah hazretleri ile gideriiz ve illa gitmezi.iz» didi·
Vilayet-i t:\irvan'dan Vezir Ca'fer Pa§a hazretleri
!er. Aga me'yiis olup evine geldi. Ve bu esnada bi-tekelliif bir gice
geldiigidiir.
nagehani Vezir-i mii§ir-i saltanat-ara ibrahim Pa§a hazretleri Ye­
nigeri Agas1 evine varup, eski yolda§lar1 ve oda-ba§1lar1 istediip kapu
Ve evahir-i §ehr-i mezburede (288b} vilayet-i i;!irvan muh&fa­
eyleyiip, vech·i ma'kiil bey�n eylemek i.izre cem'iyyet eylediler. Ve
zasmda olan Vezir-i dilir-i §eca'at-§i'ar Had1m Ca'fer Pa§a emr ii
yukar1da divanhaneye (289a} gelsiinler dinildi. Ta'ife g1kmad1lar.
ferman-1 Padi§ah-1 ki§ver-sitan ile geli.ip, miikemmel kapus1 ile' ya­
Bi'l·Rhire sahib-devlet Vezir hazretleri nerdiiban ayagma iniip, «Yol­
rar giizide ademleriyle haz1r sefer yarag1yle lstanbul'a dahil oldilar.
da§lar P&di§ah-1 alem-penah hazretleri sefere g1ksunlar dirsiz, mem·
leket-i 1slam1 ve kal'alari muttas1l alup, alemi1 alan u talan eyleyen
Diyar-1 Misriyye'den Vezir Hafiz Ahmed Pa§R
ki.iffar-1 mela'in mi.istakil be-nam k1ral degil ki Padi§ah hazretleri
geldiigidiir.
kalksun gideli.im diyesiz. Haricden bir alay derindi hmz1rlar bir yere
geli.ip, bir gi.iruh sakat mel'un getiiriip ba§ubug idiniip, miilk-i lslami
Ve diyar-1 Misriyye'de vezaret ile vali" olan Hafiz Ahmed Pa§a
paymal eyleyi.ip esir ideyorlar. Gayret-i din ii saltanat-1 Al-i Osman
hazretleri kudret ii miknet ile ve yarar ademler ile geli.ip tstanbul'a
bu mudur ki sefere gitJneziiz diyesiZ»· didiiklerinde fenarlar1 ve mum·
dahil oldilar.
lari siiyi.indiiriip, yer yer karanhkda soze ba§alad1lar ki gegen Pa­
di§ahlar -rahimehumu!llahu ta'iila- serhadlerde askerin dirliklerin ve
Vezir ve Serdar C1gala-zll.de Sinan Pa§a'ya in'am
ze'amet ve timarlarm1 serhad bekleyi.ip yararhk ile be-nam ve yol­
ve atayli,..yi Padi§Rhi oldug1dur.
da§hk idenlere viriip, mahlullerin ocaklarmdan ay1rmayup, ogwlarm
ve akribasm mahri.\m itmezler, kanun bozmazlard1. Ve kapudan kul
Vezir-i mii§ir-i la-nazir ii di!ir [ ve] ba-tedbir C1gala-z&de Sinan
varup di.i§men yiizine g1kdugumuzde yarar giizide k1hg serhad le1>ke­
Pa§a hazretleri serhadd-i Vilayet-i Budun'da cem'iyyet iizre olan
ri bizi ni'met ile kar§1layup kafadar olurlard1.. i;!imdi ol dirlikler ls­
kiiffar-1 haksar iistiine varmaga serdar u sipehsfilar ta'yin buyuru­
tanbul'da ekabir kapusmda nokerler namma berat olmur, mahsUI se·
lup, sa'adetli.i Padi§ah-1 Cem-cah ve sitare-sipah hazretleri nazar-1

1
�
528 MEHMET IPSIRLi
pede ve sanduga geliir girer. Serhadlerde k1hg kalmad1 bozuld1,
kab bo§ kald1. Ve dii§men ahvali bildi. Le§ker mevacibi degmez old1.
Kiiffara kar§u vardugumuzda ordumuzda hempa atlu gelmez, nige
bir meydanda bizi k1rdinrsiz. Al-i Osman devletiniin kadimi ayin ve
uslftbm tagyir ey!ediniz. Kani'ln gitdi, dli§men ahvale vak1f old1. Mar­
yol ve ecnebi rii§vet i!e alemi tutd1. Biziim ocag1muz gibi old1 diyii'
gagrt§dtlar. Ve bi'l-ciimle Aga kapusmda tu)!; dikdirmediler. Ve Ye­
nii§gi Hasan Aga'ya «Sen iki kerre geliip ocaga• aga olmak kanun
degildiir, ola-gelmemi§diir, nigiin oldun, soziimiiz onat dinle, sonra
pe§iman olmayasm» didiler ve's-selam.
Veziria'zam Ferhad Pa§a hakkmda mektfib geliip keyd ii
mekrleri karger olup, Yedi-kulle'de habs buyump
evleri miihiirlendiigidiir.
(289b) Ve §ehr-i saferii'l-muzafferiin dordiinci giini ki yevmii'l­
ahaddiir, sa'adetlii Padi§il.h-1 gerdiin-vakar hazretleri seherden Sa­
ray-1 Atik'den Divan-1 ma'delet-mekana Arz-odasma geliip,' fi'l-hal
Bostanc1 ba§t Ferhad Aga'y1 istediip, yiiz nefer miikemmel miisellah
yarar bostanctlar ile sab1ka Vezira'zam Ferhad Pa§a Qiftligine var
diyii buyurup ve andan kald1r Yedi-kulle'de habs eyle dimi§ler. Fer­
man-1 kaza-maza i!e satve-i kahire-i §eheU§ahi iizre varup, Ferhad
Pa§a'y1 bir ata bindiriip, iletiip Yedi-kulle'de habs eylediler. Ve Ba§­
defterdar Burhan Efendi ve Anatoh Defterdan Mahmud Efendi Di­
van-1 aliden kalkup mii§arun-ileyhiin evlerin miihiirleyiip, hazinesin
zabt eylemege gitdiler. Ve yamnca tevabi'iniin, dahi Sinan Agas1-
nun ve Piyale Ket!Iiidanun, dahi nigeniin evleri miihiirlendi. Galibii
Serdar-1 a'zam Sinan Pa§a hazretleri arz eyleyiip, Tatar askeri Gazi
Giray Han ile' Eflak seferine gelmemege sebeb ii ba'is anun su-i ted­
biri ve miihiirlii mektubudur ki le§ker-i islam bu denlii mihnet ii
me§ekkate giriftar old1. Ve askeriin ekseri sefere gelmeyiip, «Fer­
had P.a§a yine sadrma geliip serdar buyurulm1§ geliyor» diyii «Gtift
ti gftdan hali degillerdi» diyiip nige ekazib ile viizera-i dindar ale'l­
ittifak hezar mekr ti tezvir ihtiyar eyleyiip, ahir-i omriimde bir ki­
§iyi onulmaz derde miibtela idtip, gayret ve hamiyyet-i Padi§ahi ir­
km1 tahrik eyledi!er. Satve-i kahire-i §ehen§ahiye ugratdtlar. Fi't­
tarihi'l-merkiim.
TARIH-t SELANIKi 529
Vezir-i mii§ir Ca'fer Pa§a hazretleriniin Divan-1
aliye geldiigidiir.
Ve §ehr-i saferiin be§inci giini vilayet-i §irvan muhafazasmdan
stidde-i sa'adete gelen Vezir-i §eca'at-§i'ar Had1m Ca'fer Pa§a haz­
retleri Divan-1 ma'delet-mekana gelmek ferman olund1. Kanun-1 ka­
dim iizre pi§ke§ ti hedayasm isti'cal iizre tedariik eyleyiip, vtizera tis­
lftb1 ile on iki kat gekdi. Divan yemegi yendikden sonra' saka-ba§1 '
kapusmdan giriip, hil'at-1 fahire-i §ehen§ahi ile te§rif buyurulup,
ii
paye-i serir-i saltanata yiiz siirdi!er. (200a) Ve Karaman beglerbegi
ti
ferman olunan Nahcivan ve Revan Beglerbegiliginden gelen Hiida­
II
virdi Pa§a dahi ma'an girdiler. Ve ikisinin dahi hemen sefere g1kmak
ti
emr olundi. Ca'fer Pa§a hazretleriniin agrrz1 ve ahmal ii eskaliyle tJs­ !!!!
kiidar'dan gegiip, togn Edirne-Kapus1'ndan ta§ra kondt. Fi 5 §ehr-i
safer, sene 1004.
Veziria'zam Ferhad Pa§a'nm Mrab-1 omri gurftb
itdiigidiir.
Ve 11ehr-i saferii'l-muzafferiin be§inci gicesi mazhar-1 ate!l-i le­
heb-i gazab-1 Padi§ahi olup, Bostanc1-ba§1 Yedi-kulle'de habs eyle­
diigi Veziria'zam Ferhad Pa§a'ya ba'de salati'l-i11a ferman-1 §ehen­
§ahi ile �aVU!l-ba§t Qoban Siileyman Aga birkag nefer celladlar ile
Yedi-kulle'ye varup, kapuy1 agd1rup Pa§a yatsu · namazm cema'atla
cami'de k1lup, odasma vardug1 gibi humma tutup teb ii tabda iken
emr-i Padi§ahi iizre celladlar giriip, hah u na-hah zor-1 biizu ile ke­
mend takup, ah ya Allah dir iken Ferhad Pa§a'y1 bogup i§in bitirdi­
ler. Burnundan kan akup, diinyaya gelmemi§e dondiirdiiler•. El-h!Uk­
mu li'll4ki'l-4Jdkidi1l-k!J,khmr. /wnli, li'llak ue inn.Ii ileyki rdci'Wri. irtesi
giin izn-i §er' ile meyyitin tevabi'i kald1rup ve Yedi-kulle oniinde mu­
sallada haz1r2 bulunan Miislimanlar i!e cenazesi namaz1 ktlmup ta­
butm hisarm ta§rasmdan getiriip, hazret-i Ebi Eyyiib Ensari -akyki
rakmeffi'l-Bfiri- iskelesinde• yap1lup, na-tamam kalan tiirbesinde
defn etmege miisa'ade olunup iletiip taht-1 turaba4 kodtlar. Ruzgar-1
ruzgarda ciimle me'ayibi ortiildi. Qok zeman tiirbesinin pencereleri
ve kapus1 m1hlanup, nam u m§il.m amlmaga mecal olmad1. §Oyle hake
beraber yatti. Ta alb ay gegiip Sinan Pa11a vefat eylediigi giinden
tiirbesi agtlup ta'mir olunmaga ba3land1.
530 MEHMET IP�iRLI
TARiH-1 SELANlKi 531

Nazm Misrd'

Kime gostfJl'di bu tfuvran safay• «ltdufjini buldi Ferhad_,,, ka'm» ( 0.!·' ,i_..) .s..i_,.. ,sf' J "':.'
Ki ahir swnim.ada camA aefayi = 1004) d!ahi t&rihdJUr.

Cihanda izzet' uml/'lWk mUhmel' i§dur

Mwra'
Ki gerdun-bend bir kmri§ JWi§dilr
Nigun oaha ki§i bOyle giri§e
Baynu aklbet gire kJiri§e

Ve muhallefat ve ma-melekini' miriye zabt eylemege iki defter­

dardan gayri vezir (290b) Had1m Hasan Pa§a hazretleriyle igerii­
den Kapu Agas1 Gazanfer Aga ve Hazinedar-ba§1 dahi ta'yin buyu­
ruld1. Ve Bostanc1-ba§1 Ferhad Aga dahi geliip murassa' ve miicev­
her zi-k1ymet k1hg ve hanger ve bozdogan ve sa'ir tuhaf u' esbab
zabt u kabz olunup, igerii izz-i huzU.r-1 Padi§ahi'ye irsal ii isal olun­
d1. Nukiiddan nesne bulunmad1 ve irtesi giin tavanda be§ kise altun
ve iig kise gili akga bulund1 .. Satve-i kahire-i Padi§ahi'den halasa•
mukarrebine §efa'at igiin mubalaga ma! ii menali israf u itlaf olu­
nup, tasavvur olunan ma! bulunmad1gma sebeb beyan olund1. Ve ma­
ada esbab ve raht ve tecemmiil ve cebe-hane ve davar tefti§ ii tefah­
hus olunmakta zuhilra gehnekte olup, dakika fevt olunmad,1. Ve hay­
rat u hesenat ve evkaf u akardan nesnesi bulunmayup ekser etvar1
unf u cehl ile ve kesr-i arz ve §ikest-i kulub itmekle idi .. Halk gen­
dan merhamet ii §efkatle yad eylemediler.
Tarih
Dimi§ uoisiyle biiri tarih
awn
DUketdi Omrin ammndla zema'llle
8amJaS11n gelmedi hergili: ciM'llle
Umur-1 saltanata bir mertebede vucud1 lazim u elzem idi ki nige
yillar mumlar yakup arayup bulmayalar. Padi§ah-1 cihan-penah ile
ciimle erkan-1 sa'adet kemal derece nadim ii pe§iman old1lar.
Sa'adetlii Padi� hazretleri Eski Saray'dan cum'a
namazma erkan-1 sa'adetle 1.1Ikdug1dur.
Evas1t-1 §ehr-i saferii'l-muzafferde sa'adetlii Padi§ah-1 muzaf­
fer Saray-1 Atik'de iken erkan-1 sa'adet varun cum'a namazma Sul­
tan Bayezid Han -<ileyhi'rJf'ahmetu oo'r-rd>a�- Cami'-i §erifine gik­
d!lar. Egergi AI-i Osman'a -rahimelvumu'llahu ta'aUi- bu halet vaki'
olm1§ degildi. Velakin sefer tedariiki mahalli olup, iktiza-i ha! iizre
merhum u magfurun-leh (291a) Sultan Selim Han-1 Evvel'e dahi bir
def'a vaki' olm1§d1 diyii hikayet ii rivayet olund1.

0 Ferhad!�n helaki oltJJt �'irin ( ..J_� .s.JJI $)!.. .!bl...) JI Ayasofya-i Kebir'de Va'iz Mevlana Mnhyiddln Efendi
= 1004) Saray-1 Atik'de va'z eylediigidiir.

Ve bu esnade Ayasofya-i Kebir va'izi Mevlana Muhyiddin Efen­

Al&andli il s&Wnie ol Hiisroo-i zruna'llle di Saray-1 Atik'de olan mescide izn-i hiimayi'ln ile isteniip, va'z u
Ferhlad-1, ruzgaro lu:uyf oltJJt tezkir igiin kiirsiiye g1kup, emr-i ma'ruf ve nehy-i miinkere miite'al­
hk gok kelam-1 Hak beyan olunup, sa'adetlii Padi§ah-1 mela'ik-si
�iritn hikayet oldi bu lc!soo pah hazretleri gi'l§-i hu§ ile sema' buyurduklarmda, kiilli rikkat anz
Tar'ih arna Hiisami g'adr ol.tk niMyet olup, bi-ihtiyar giryeler eylediigi nakl olund1.
 MEHMET iP$1RLI TARIH-i SELAN!Ki 533
532

Ve memalik-i 1slamiyye k1la'mdan kiiffar-1 haksar bu denlii gii­
zide, mu'teber kal'alar ki Sultan Siileyman Han-1 magfil.r guzat u
miicahidin-i tslam ile feth eylediikleri mesacid ii me'fubid hala kefe­
re-i mii§rikin elinde paymal olup hor ve zelil olm1§dur. Kam gayret-i
din. ve muhabbet-i Rasil.1-i giizin dimegle Padi§ah-1 zeman u zemin
hazretleri emin ii hanin .eyleyiip, bizzat sefer-i zafer-rehbere niyyet
ii azimet-i hiimayil.num mukarrer ve muhakkakdur diyii buyurup,
s1dk u safalar ile du'alar vii senalar ve dergah-1 Ahadiyet'e zarilik
ile miinaca'atlar olundug1 beyan olund1. Viizera-i izam ve erkan-1
devlete sefere g1kmak tedilriikinde·muhkem tenbihat u te'kidat buyu­
ruld1. Her ki§i sefer yaragma can u dilden miiteveccih old1lar. Fi
evahir-i §ehr-i saferii'l-muzaffer, sene 10004.
Venediik keferesiniin culus-1 hiimayiln i9iin Asitaneye
pi§ke§ ve hedayB.Ian geldiigidlir.
1�un serdar ferman olunan vezir-i di!ir-i §eca'at"'§i'ar Ca'fer Pa§a
-edame'llahu ta'alli icldlehu- hazretleri yat ve yarag1yle miikemmel
merdan-1 kar-zar ve asker-i bi-§umar ile ril.z-1 Kas1ma on iki giin
kalm1§d1 orduya' giigiip gitdiler.
Arpamn kilesi elli§er akgaya ve unun• kilesi yiizer akgaya sa­
tilurd1. «Ya Mun'im-i Z&l-cellil yil MillikU'X.mii,lk» diyii kaht u ga-
18.da fi: sebili'llah azimet-i cihad u gazaya salmdilar. Giine§ burc-1
akrebde idi. Allah subhanehu ve ta'ala ugurlarm hayr eyleyiip,
tuttuklarm kolay .getiire. A'da-i din iizerine galib ii kli!hir olalar.
Bi-mennih'i ve hafiyyi lutfih'i, Fi sene 1004.
Zemanemiiziin a'yan-1 sa'adeti serdarhk ve sipehsalarhk paye­
sine kadem basd1kda himmet-i va!a nehmetlerini devlet ve salta­
nat iizerine s1klet ve Beytiilmal-1 Miislimine ziyade hare u masraf
tahmil itmege sarf ider old1lar.

Ve evahir-i §ehr-i mezbfirede Venedik keferesiniin dojlarmdan «Miiteferrikahklar ve <;:avu!>luk ve Boliik-sipahilikleri ve Cebe­

birisi Lunar de Nad ( ,,.,,;L"_,I ) nam la'in Siidde-i sa'adet-medara

ci ve Topc1 diyii erazil ii ecnebiyi kapu dirligine' dahil eyleyiip <;1rag
idiiniip ber-murad itmeyince' gitmeziiz» diyiip arzlar ider old1lar.
culfts-1 saltanat-1 hiimayun tehniyeti igiin geldi. Kanfln-1 kadim iizre
Hazine-i Amire'ye teklif-i mala-yutak fevka'l-had ve'l-gaye old1.
ma'a ziyade tuhaf ve pi§ke§ ve hedayalarm getiriip, D1van-1 mu'alla­
E'l-hukmU li'lllih.
ya gekdi. Kalabahk' Divan olup, ziyafet olundi. Adet-i kadime iizre
hil'at-1 fahire viriliip, centlumlan ya'ni begzadeleriyle giriip paye-i
serir-i saltanata yiiz siirdiler. Mela'in-i bi-din dostluk tarikmda Asi­ Serdar Sinan Pa§a hazretleri Eflak vi!ayetin tarac
tane-i sa'adete pi§ke§ gekerler. itdiirdiikde' ma'al u netice hasII olmayup avdet
eylediigi ve hod-re'yliikleri haberi geldiigidlir.
Ve yine Dngiirus k1ralhgma' ayin-i batilalan iizre Sanmarko
( _,;;t<·i_
) hazinesinden (291b) mal-1 feravan ve 1spanya la'inden
Ve gurre-i §ehr-i rebi'ulevvelde serdar-1 a'zam ve ekrem Sinan
le§ker-i bi-payan gegiiriip, muttas1l ehl-i tslam iizre k1hg gekenlere
Pa§a -edlime'llahu ta'alli iclalehu- hazretlerinden ademler' erkan-1
mu'avenetdedirler. Dmid ii recam1z budur ki an-karib mu'cizat-1 Mu­
sa'adete mekatib ve haberleri geldi (292a) Eylediikleri tedbir ii
hammed! zuhil.r eyleyiip, Aziz-i zil.-intikam ehl-i iman ve yakini man­
tedariikleri ber-aks olup «el-wbdu yii,d'.ebbir ve'-lllihu yukaddir» muk­
sil.r u muzaffer ve a'da-i dini maglftb u muhakkar eyleye. Bi-hakki
tazasmca garaz-1 nefs ile alil.de olan akval ve ef'al kabil.1-i Hakk ol­
ve bi-hurmeti Seyyidi'l-murselin ve Hiltemu'n-nebiyyin Amin v1;
madug1 zahir ii miiberhendiir. Mesela Tergovi§te' iistiine kal'a yapup
Amin.
igine muhafazaya koyduklar1 asker-i islam ve iimera-y1 nam-dar
haz1r vakt olup, piir yarak gogdiigi gihi mil.r u melahdan ziyade
Vezir-i dilir Hadnn Ca'fer Pa§a hazretleri ni!,lC giin
kiiffar-1 hiiksar Erdel la'in ve Mihal mel'il.n ile ·geliip kal'ay1 mu­
ta§rada aram idiip kalkup serhadde gitdiigidlir.
hasara eyleyiip ve tedilriik olunan handaklar1 saz ile toldurup ol
Ve evahir-i §ehr-i saferii'l-muzafferde vilayet-i Budun serhad­ vilayetde has1! olan neft' ii katran' halt eyleyiip ate§ salup kal'ay1
dine miiceddeden asakir-i mansfire ile imdad-1 le§ker-i islam-penah ihrak bi'n.nar eylediikde iginde mahsil.r olan le§ker-i !slam avaze-i
 MEHMET IP�IRLI
534
Allah All3'h He <;1kup alay-1 ktiffar-1 dalalet-§i'ara tokmup, ciimlesi
bargah-1 1zzetde §erbet-i §ahMet• nu§ idiip ve beglerbegi namma
kalan Haydar Pa§a ogh Ali Pa§a-i §eca'at-§i'ar ve iimeradan llbasan
Begi Ball Beg kii§teler' i<}inde bi"hu§ u bi-takat yaralu bulunup
giriftar olduklan haberi serdar-1 ba--vakar hazretlerine yeti§diikde
ikinci giin 1lgar ile mukaddema yapdurduklan Bukre§ kal'asma ge­
llip, kiiffara kalmasun diyii ciimle yat u yarag, kald1rup kal'ay1
y1kup zir ii zeber hake beraber eylediiklerinde yoklama eyleyiip,
Asakir-i mansureden dOnii§diir diyiip az kimse bulunup, .Erdel me­
la'iniin ttifeng-endazlarma olanca asker mukabele idiip mukateleye
mukavemet idemediikleri giinden rU§en olmagla Yerkoyi kal'asma
ve Ruscuk'a azimet idiip •geleceklerin bildiinni§ler. Ve Kapu-halk1-
nun muti' u miinkad o1mayup her hususda s erke§liklerin ve Ferhad
Pa§a'mn su-i tedbiri ile Tatar Han le§keri hidmete ve mu'avenete
gehnediiklerin arz u l'llim eylemi§ler. Ve ktiffar-1 hiiksar asker-i is­
lam1 ta�kib eylemek mukarrerdiir, Allah onara ve du'adan unutma­
yas1z dimi§ler. Fi gurre-i §ehr-i rebi'ulevvel, sene 1004.
Ve gelen muvahhi§ haberler erkan-1 sa'adet arasmda soylen­
diikce her ki§i hayret ve gayret-i din-i miibin ic;iin silz u giidliz ile
ah u en!nden hali olmad1lar. Ve. Kapu"halkmun ekseri tok ve do­
yum vilayet-i Eflak esirlerin siiriip geldiler. A'dil-yi din (292b)
le§ker-i islam ardma dii§iip, geldiigin •goricek toyumlugm b1ragup,
cenge kar§1 turmak muhal ii miimteni' idiigin Serdar Sinan Pa§a
hazretleri dahi yakinen ma'lum idiniip, kendilleri ciimleden mu­
kaddem cisri gegiip agr1k' ve cebe-hane ve toplar 'Ve hazine ote ya­
kada kalup Erdel la'in •bizzat le§ker-i §eyatin ile yeti'§iip, fl seblli'llah
gazaya giden ehl-i islamdan ve a:kmc1 ta'ifesinden mubalaga kimse
ile k1tal eyleyiip ve' ba§s1z le§ker payidar olmayup §ikest oldugm
hikayet u rivayet eylediler. Bin bela ile ka<;arak alem-i hiimayfm Ue
serdar selamet yakasma yap1§duklari ayn-1 sa'adet billnmi§diir.
Mtsra'
«Bes bellU idi afet-4 tkvr&n olacagi»
Ve gurre-i §ehr-i rebi'ulevvel, sene 1004.
TARIH-1 SELANIKi 535
Anatoh Muhasebeciligi virildiigidiir.
Eva'il-i §ehr-i rebi'ulevvelde Vezir-i saltanat-ara ibrahim Pa§a
-edame'lf,i},ll!U, ta'dla icli},l,eh;f),. asitanesine' intisfub 'Ve ihtisas iden vi­
layel:-i �am-1 dariisselamda sab1ka mukata'ac1hk hidmetinde olmi§
ev!ad-1 Arab'dan Yahya Qelebi na-miinasib §lohret ile beyne'l-enam
ma'!Umii'l-hal ni<;e eyyam Anatoh muhasebeciligi 'hidmetinde is­
tihdam olunurken sab1ka Silahdarlar Katibi ve Biiyiik Devatdarhk
. .
h1dmetm eyleyen Mehmed Beg hatt-1 hiimayiln ile' Anatoh muha­
sebecisi olmak .ferman olund1. Fi't-tarihi'l-merkfun.
Serdlirhk ile vilayet-i Bosna muhafazasma giden Vezir-i
mii§ir Hafiz Ahmed· Pa§a hazretleri Qtkdug1dur.
Ve yine i>ehr-i rebi'iilevveliin on birinci dii-§enbih giin'" Divan
olmayup Vezlr-i mii§ir-i rU§en-zamir HM1z Had1m Ahmed Pa§a
hazretleri vilayet-i Bosna serhaddi muhMazasma me'mur olmI§·
lard1, §eVket ii ha§metle <;1kup gitdiler. Ciimle a'yan-1 devlet ii sa'Met
viizera-i izam ve ulema-i kiram gonderi gitdiler. Ve sa'adetlii PMi­
§ah-1 z1llu'llruh hazretleri Saray-1 Atik'de idiler, rayet"i feth-ayat u
zafer-gayat Eski saraydan a<;1lup varup serlr-i alem-mas!ra yiiz
? � �
s �ii �ez ran-1 he r �iikr ii sipas u minnetler ile <;1kdilar. Eyyam-1
� �
_
�1ta. IrI§m1§d1. �eda 1d-1 sefer-i mihnet-esere ya Sabftr ve ya �ekur
1sm1yle me§giil olup gitdiler. Arpamn keyli11 elli§er ak<;aya ve unun
� � ; .
�
key! " . y z r (293a) a <;aya satilurd1. Allah tebliret ii ta'ala guzat
.
u mucah1dme berekat Ile ecr-i cezil ve sabr-1 cemiller miiyesser ey­
leye, Amin Amin.
Serdar Memi Pa§a Donanma-yi Hiimayiln ile limana,
geliip dlihil oldug1dur.
�
ene-i mez�ur '§ehr-i rebi'iilevveliniin on ii<;unci sah giin' derya
muhafazasma g1den Trablusgarb Beglerbegisi Serdar Arnavud Me­
mi Pa§a Donanma-y1 hiimayiln gemileriyle' geliip §adumanhk top­
larm atup, salim ii ganim limana girdiler. Allah tebarek u ta'ala
gelmeklerin miibarek eyleye.
536 MEHMET IP�IRLI
Sa'adetlti Padi§ah-1 alem-penah hazretleri bu def'a dahi
Hazine-i Enderun'dan sefer mtihimlilatma altun
91karduklandur.
Ve ol giin Vezir-i sadr-ni§in lbrahim Pa§a-eoome'Tl«hu ta'0,W,
idtalehu- hazretlerini sa'adetlii Padi§ah-1 din�penah -eyyeddWhu
ta'aza ve kavvahu hazretleri Kasr-1 aliye istedtip mticeddeden Do­
- ken, asker� «Seniin gibi .gayretsiz hamiyyetsiz serdarun i§i he­
nanma-y1 Hfunayfm ihrady<;iin Hazine-i Endenmdan otuz kise
altun <;rkardup teslim buyurup ve «Tedbir ii tedariikde ve ikdam u
ihtiri:tamda daklka fevt itmeyesin» diyii te'kidat u te11bihat olund1
ki her kise' onar bin altundan ii<; yiiz bin filori• bi't-tamam hazine-i
birfma kabz u zabt olunup, ba'z1s1 Ist111bl-1 amireye laz1m olan deve'
ve katira virilmek ferman olund1. Ve ma-adas1 donanma gemilerine
virildi. Fi evas1t-1 '§ehr-i rebi'ulevvei, sene 1004.
Gtircistan hakimlerinden Dadyan'm Divan-1 mu'allaya
kiinftn tizre culus pi§kesi geldtigidtir.
Evas1t-1 §eht··i rebi'ulevvelde vi!ayet-i Giircistan'da hakim ii'
niliz ferman Melik Dadyan tehniyet-i saltanat-1 culfts-1 hiimayftn
i<;in kethiidasm .giindel'iip on yedi nefer peri-<;ehre gulanweler ile
miimtaz u ser-efraz §ahin ii isperi '§ahbazlar1 gellip Divan-1 ma'de­
let-mekanda pi§ke§ ii hedayas1 <;ekiliip kanftn-1 kadim iizre ihil'at-1
fahire viriliip, giriip paye-i serir-i alem-masire yiiz siirdi, fi sene
1004.
Serdar Sinan Pa§a hazretlerintin Eflak vilayetinde
bi-h1redlik ile vaki' olan peri!)ltnhklar haberidtir.
Ve evas1t-1 §ehr-i rebi'ulevvelde vilayet-i Eflak seferine giden
le§ker-i ls!am'dan ve Kapu-halkmdan <;ok kimse avdet idiip geldi­
ler. Ve serdar-1 a'zam Sinan Pa§a' hazretleriniin re'y-i rekik ve
su-i tedbir (293b) ve inad u hod-re'yliginden na-ho§nfld olup
aca'ib ii gara'ib •beylin eylediler. Dii§men,i din u le§ker-i mii§rikin,
ehl-i 1slamun ardma dii§iip ta'klb idecegin yakmen ma'lflm idin­
diikden' sonra cebehane ve top arabalarm1 ve Hazine-i .Amire'yi
ve tavar agr1m ve le§ker-i 1s!am1 kay1rmayup, kendiizi kiipriyi ge­
<;iip bu denlii tecemmiil"i enbuh Tuna yakasmda kald1. Mfrbalaga
TARIH-i SELANiKi 537
le§ker-i §eyatin-i mela'in yeti§iip kiipri ba§mda ceng-i azim eyleyiip,
fi sebili'llah gazaya gelen eger akmc1 askeri ve gayri <;ok kimse
§ehid ii dest-gir oldugm hikayet ti rivayet eylediler. Ve kiiffar-1
haksar kopriyi dahi top ile urup, ni<;e yerden helak eyleyiip ve Yer­
kiiyi kal'asm dahi top kurup iki giin i<;inde dognp alup, olancasm
sa'adet-i sehadete yeti§diirdiigin mu'ayeneten lite yakadan goriir­
mi'§e boyle olur gor, imdi'" eylediigin riisvayhg1» diyii §etemat
eylediiklerin bunda sem'-i hiimayftn-1 Padi§ahiye yeti§diriip, lrk-1
[I
I
celil.det-i saltanati tahrik eylediler. Ve memalik-i ls!amiyye bu vec­
hile harab u yebab olup, ha 'ib ii hasir doniip geldiiklerin bildiirdiler.
Fi't-tarihi'l-merkiim. I
Sadna'zam Sinan Pa§a azl buyurulup Lala .Mehmed
Pa§a hazretlerine mtihr-i izzet gonderiliip
sadna'zam oldug1dur.
Ve sene 1004 §ehr-i rebi'ulevveliniin onaltmc1 §enbih11 giin Pa­
di§ah-1 ·zemin ii. ·zeman Sultan Mehmed Han -hallede'll;O,hu ta'{J,W,
mulkehu ve hiWfetehu- hazretleri Saray-1 Atik'dan Divan-1 adaiet­
unvan odasma geldiler. Viizera-y1 izam ve erkan-1 devlet evlerine
gitmi§lerdi. Miiceddeden" bina olunan oda ve hanunam tamam ol­
malu idi. Seyr idilp ve Kapudan Vezir Halil Pa§a hazretleri bina
iistiinde bulunup, hil'at-1 fa.hire ile te§rif buyuruld1. Ba'dehu Ka­
puc1lar Kethiidas1 Ahmed Aga istenlip nazar-1 hiimayftna geldiikde
«Lala Mehmed Pa§a Dsklidar'da h3Jstadur var, Allah ta'ala §ifa-i
acil miiyesser eyleye. i§bu mlihr-i izzeti isal ile veziria'zam old1.
ln§a'ellahu ta'ala yarm gelslin sadnna otursun, miibarek olsun»
diyii tenbih buyurup (294a) ferman-1 8.li§an iizre Kapuc1lar Kethii­
das1 vezaret-i uzma miihrini iletiip teslim. eylediler. Ve irtesi yek­
§enbih giin za'f u na-tuvani ile geliip sadr-1 sa'B.det-unvana tasaddur
itdiler. Ciimle erkan-1 devlet viizera-1 izam ve ulema-1 kiram kalkup
ale't-terlib tehniyet ii miibarek·badiyi yerine getiirdiler. Allah
ta'a!a subhanehu kemal-i lutf u fazlmdan kutlu ve mfrbarek eyle­
yiip, miilhem bi's-savab eyleye. Kargah-1 devletde dii§en dli§var
r!}lerin asan idiip, s1hhat u selamet ve 8.fiyetle mu'ammer eyleyii­
vire. Bi-hakki ve bi-hurmeti HO,temi'n•Nebiyyin ve Seyyidi!l-Murse­
lin Amin Amin.

538 MEHMET IP$lRLi
Merhum Ferhad Pll§a tevabi'i azad oldugtdur.
Bu giinki giin' merhum Ferhad Pa!Ja'nun Yedi-kulle'de habs bu­
yurulan Ca'fer Kethiida ve Hurrem Agas1 ve sa'ir tevabi'i 1tlak .bu­
yurild1. Fi't-tarihi'l-merkilm.
Sinan Pll§a hazretleriniin azl ile hal-i
piir-melalidiir.
Ve Eflak seferinden yiiz akhg1 ile gelmek miiyesser olmayan
Serdar Sinan Pa§a hazretleri' 1lgar ile siidde-i sa'adet-medara te­
vecciih idiip, can atup geliirken agng1 Kiigiik Qekmece'de' konup
ve kendiizini Harami Deresi'nde kapuc1lar sa'adetlii Padi§ah-1 ci­
han-penah hazretleriniin hatt-1 hiimayuniyle kar§1layup, okuyup
mefhum1 ma'!Um oldukda heman ol mahalden doniip kendiiniin sa­
b1kii kethiidas1 Dervi§ Kethiida'nun' Qa:kmaklu nam karye kurbmda
olan giftligine avdet eylediigi haberi geldi. Ahali-yi 1slama bu def'a
ker u ferle serdar oldugmun ma'al ve neticesi hod-re'y ve bi-hired­
lik ile tayanmayup iginde olan barut ve zahire ve hazine ve yarak
a'da-1 din eline dii1>iip ve fi'l-haJ Mihal la'in ve Erdel mela'ini le§­
ker-i lslam ardmca ayr1lmayup Biikre:fe geldiiklerinde asker-i is­
lama «Kafire kalmasun» diyii nige me§akkatle yapdurdug1 kal'ay1
hake berfuber zir u zeber itdiirdiip ve «Ciimleden mukaddem g(}g­
diir» diyiip kalkup ag1r le§ker ile giiqiip kiiffar-1 haksar le§ker-i
melii'in-i bi-'§Umar ile ardmdan ayr1h.1ayup' cebe-hane ve agr1g1
ve akmc1 askerini giriide koyup ve kendiizi kopriyi ote yakaya gegiip
le§ker-i lslam peri§an-hal (294!b) kiiffar ile bi-takat ceng eyleyilp
kiilli hasaret oldug1 ve Yerkoyi kal'as1 yiiz y1ldan miitecaviz dar-1
!slam iken mela'in-i mii:§rikin iki ·giinde dogiip darb u harb ile ser­
dar goriirken aldu� ar ve namus-1 devlet kiyamete degin sahife-i
ruzgara sebt olund1. Ve kendii manendi ni<;e eyyam serdar u sipeh­
salarhk esbfub1yle haz1r u amade olm1§ server" veziri keyd u mekrile
satve-i kiihire-i Padi§ahiye ugradup nabud ve na-peyda itmege dahi
sebeb u ba'is olup, ma-beynleri dergah-1 Hakda divan-1 ahirete kald1,
didiler. Fi 61 rebi'ulevvel, sene 1004.
TARlH-l SELANiKI 539
Sadl'Ja'zam Lala Mehmed Pll§a hazretleri mizacmda kiilli
fiitfir olmagm ikindi divaru kema-kan ibrahim
Pll§a hazretlerine sipari§I buyuruldug1dur.
Ve sadr-1 sa'adete .geliip mukim olan Sadria'zam ·Lala Mehmed
Pa!Ja hazretleri mizacmda kiilli futur olmagm ve belki paye-i serir-i
saltanata yiiz siirmege geldiiklerinde ebbba «Niiks-i kavi vaki' oldt»
diyii harekete rulhsat virmediikleri eci!den ikindi divanm yine ib­
rahim Pa§a hazretleri eyleyiip, !}ikayetci dinleyiip, halka kema­
kan cevab virmek buyuruld1. Ve hala sakin olduklar1 Piri Beg ev­
ll
II
leri tenk ii muzik olmagm ala vechi't-temlik merhum Ferhad Pa§a
sarayma gogmek ferman olmup eskal u ahmal nakl olunmaga §uril'
II
11
buyuruld1. Fi sene 1004. ii
Ba§-defterdarbk Mahmud Efendi'ye ve Anatol!
Defterdarbg1 §ems Efendi'ye buyuruldug1dur.
Ve evas1t-1 §ehr-i rebi'ulevvelde Ba§-defterdar Emir Efendi
ref' buyurulup, yerine Anatoh Defterdari Mahmud Efendi oturmak
ferman olund1. Ve Anatoh Defterdarhg1 sab1ka �hr-em!ni olan
Miiteferrika §ems Efendi olmak buyuruld1.
Sa'adetlii Padi§i.h-1 Cem-ci.h hazretleri di.riissa'ade ile
Saray-1 Atik'den Saray-1 Amire'ye geldiikleridiir.
Ve evas1t-1 §ehr�i rebi'ulevvelde Saray-1 Amlre'de miiceddeden
binas1 ferman olunan miikellef ve miizeyyen 8 ka§i oda ve hammam-1
latif kemal-i letafetde yap1lup itmam buld1. Padi§il,h-1 zem!n ii ze­
man -hol1ede'llah!u ta't'ila mulk!ehu- hazretleri Saray-1 Atik'den da­
riiss'ade ile gogiip miibarek -sa'at ve ferhunde demde (295a) ge­
�
l p dahil old1lar. Allah subhanehu ve ta'ala kutlu ve huceste eyleye,
bi-menmhi ve hafiy-yi lutfihi.
Serhadd-i mansftre zu'amasmdan bahadir ve feci'at-oi,'ar
kimesne arzlar getiirip
i erkan-1 sa'adete dilirane
s0ylediigidtir.
Ve evahir-i §ehr-i rebi'ulevvelde serhadd-i T1m11}var'da mela'in-i
Erdel kiiffan azim cem'iyyet ile her canibe geliip gah Gole kal'asm
540 MEHMET lP§lRLl
ve gah Tlml§var'1 muhasara idiip muhkem ceng ii neberd ile meteris­
ler kurup leyl ii nehar toplar atup iginde ·kapanan ehl-i islam darb
u harb ve kltalde cidd ii cehd iizre taksir itmeyiip nihayet mertebe
cihad eyleyiip iglerinden dilir ii dilaver gice ile tebdil-i suret idiip,
kal'adan ip ile sarkmup, bi-inayeti'llah,i ta'a!a halas miiyesser olup,
ulagla lstanbul'a geliip, ahval ve etvar-1 askeri' i'lam eyledi. Serda1·
Sinan Pa§a hazretleri istediigin tevfubi'in ihya idiip, kadimden ser­
had umfirmda. istihdam olunan iimera-i nam-dar hor u zar kaldt.
Ve kiiffar-1 haksar le§ker-i l:slam'un ve rii§vet He memleket re'a­
yas1 paymal olduklarm bildtlrdiler. Hiisn-i tedbir He tedariik ge­
rekdiir, viizera-i viikela, «Kardan olanlarun tamam ittifak ve itti­
had ile el bir eyleyiip h1kd u hasedi gideriip, dii§men-i diniin hak­
kmdan gelmege 'kasd u azimet eylemek gerekdiir. Ne duracak ma­
haldiir, ·kati tedbir u tedariik gerek» diyiip, gelen ba:had1r di!irane
begi sadria'zam Lala Mehmed Pa§a hazretlerine giriip, serhadd-i
mansfire umfirmda gok ke!am-1 hikmet-encam beyan eyledi.
Hala Gole ustine dii§en le§ker-i §eyatinun ekseri ol mahalden
Solnuk kal'as1 iizerine gitmege kasd eylemi§lerdi. Biziim serhadle­
rimiizde2 asker yokdur. Kapu-halk1 ulfifelerin derdtnend serdarlar­
dan ald1lar. Bir nigesin dahi hakimleri ald1 <;1kd1 gitdi. Muhafazada'
adem kalmayup, goren!:' yerleri yakup y1kmaga gitdiler. Kiiffar-1
haksar Serdar Sinan .Pa§a'ri.un aldugi kal'alart ' bu y1l geliip y1kup,
hake beraber itmek ister'. ·Sonra Yamk kal'asma goreliim nige ola­
cakdur, belki ig-ile giriip Belgrad'1 toplamak' murad1dur, oniine tu­
rur kimse yokdur; halimiiz ayriks1 olm1§dur, elimiizde olan kal'a­
larda (295 b) ulfife· yokdur, Msar-eri turmaz ;ben ahvali bildirdiim,
ahali-yi !slam yaymal cild1, namfis-i din ii devlet ve 1rz-1 saltanat
saklanm1yor, siz biliirsiz, mah§er yerinde cevfubm viresiz diyii git­
di. Fi 25 rebi'ulevvel, sene 1004.
Giizi Giray Han hazretleri Leh Ktrah kefaleti ile iislfib-1
sab1k iizre vilayet-i Bogdan voyvodahgm Ermene'ye
ah-virdiigidiir.
Ve Tatar' Ham Gazi Giray hazretleri Ahmed Agas1'm ve yarar
ademlerini' Asitane-i sa'adete arz ve mekatib He gondermi§ler,
geldi 'Id vilayet-i Leh klrah ilgi gonderiip kon§1hg1m1zda' vi!ayet-i
Bogdan re'ayas1 kadimi Padi§ah-1 cihan-penah -hlillede"fldlvu ta'tlla
TARIH-i SELANIKI 541
�lkehu- hazretlerine isyan itmeyiip, muti' u munkad ra'iyyet ogb
ra'1yyeti olup, aba vii ecdad-1 izamlarmun perverde-i
ni'met ve adl
ii dadlar1 ola-gelmi'§ kullaridur, kadimii'z•zemandan iglerin
de hiikfi­
met iden Ermene nam zimmi as! u nesl beg-zadelerinden
·
olan mez­
bf1r Ermene'yi kanfin-1 kadim iizre voyvodahga sene
ber,sene otuz
yiik akga maktfi' harac-1 §er'iyye iizre reca iderler,
bu babda Leh
klrah dahi tekeffiil eyleyiip ve ayin-i batilalari He on
nefer yarar
�� kbfi !1° batrikleri kefil bi'l-mal olalar diyii rica vii iltimas eyle­
dukler1. Han •hazretleri inha eylediigi arz1 telhis olundu
kda, hatt-1
hiimayfin-1 sa'adet-makrfin ile reva buyurulup, vilayet
-i Bogdan
voyvodahg1 iislfib-1 sil!b1k ile mezbfir Ermene'ye ferman
olunup, ka­
nfin iil'lre liva ve hork ve bozdogan ve miikemmel at
Tatar Han
ademlerine" teslim olunup irsal buyuruld1. Fi 25 rebi'ul
. evvel sene
1004. '
Ref'" buyurulan Sinan Pa§a hazretleri �am-1 Wi.riisseJamda
mliteka'id olup, Gelibolu'dan gitsiin buynruldui};ldur.
I
Ve serdarhkdan ha'ib u hasir geliip sadr-1 vezaret-i
uzmadan
ref' buyurulan Sinan Pa§a hazretleri vilayet-i i;)am-1
dariisselamda
kendiizine teka'iid ve ha'z1 muradat arz eylemi§ «Viril
siin lstan­
' I
bul'a ugramaynp Geliboh ma'berinden gegiip .gitmek
iizre turma­ ll
sun'" gitsiin» diyii ferman olund1. «Velakin dii§men-i
din elinde
kalup hasaret olunan (296a) . esbab-1 tecemmiil dil.r
u gir top ve
tiifeng ve barut ve zahire ve' hazine kendiiniin sfi"i tedbir
i sebebi
ile serdara tazrriiri. itdiiriilmek lai1mdur» diyii §er'ile
ulema-1 izam
agzmdan nakl-i kel8:m eylediiklerinde istima' itmeyiip,
kasaba-i Si­
livri'de memerr-i alemyan olan cisr-i viran' ta'mirine
elli yiik akga
tahmin eyleyiip eser-i has idinmek niyyet ii azimetiyle
endi§ede ve
Malgara'da olan esbab u eskal ne tarikla nakl olrmsa diyii
tefekklir
ve tehayyiirde oldug1 beyan olund1. Fi evil!hir-i §ehr-i
rebiulevvel,
sene 1004.
Merhfun Lala Mehmed Pa§a sadr-1 vezaretde mu'ammer
olmayup, civar-1 magfirete intikalidiir.
Ve §ehr-i rebiulevveliin yigirmi yedinci g1har"!lenbih giini Sad­
ria'zam olan Lala iMehmed Pa§a hazretleri milbtela oldugi maraz-1
 T
542 MEHMET lP�lRLl i TARIH-t SELAN!Ki 543

§ir-penl)eden ifil.kat ve halas miiyesser olmayup, bi-emri'l-Hayyi'l­

lezi Ia yemut diinya-y1 piir-anadan rrhlet itdi. Saray-1 piir-safa-y1 Ve sa'adetlii Pitdi§ah-1 din-penith hazretleri namazdan
ahirete gitdi. El-hukmi.l ve'l-bakau li'llaM'l-VedJM,. Ciimle erkan-1 91kup kapucdar kethiidits1 ile miihr-i izzeti yine
devlet ii sa'adet ulema-1 kiram ile viizera-1 izam na'§1 oldugi me­ Sinan Pa§a hazretlerine gonderdiikleridiir.
kandan kald1rup, Sultan Siileyman Han -aleyhi'r-rahmetu ve'l-guf­
ran- Cami'-i §erifi haremine musallaya getiiriip, cenaze namazm k1l­ Ve Lala Mehmed Pa§a lntikalinden iii) giln gel)ti, miihr"i izzet
dukdan sonra hazret-i �eyh lbn-i Ebii'l-vefa -"kuddise sirnhu• tiir­ kimseye tevecciih itmeyiip turd1. Ve §ehr-i rebi'ulevveliin ahiri
besi kurbmda defn eylediler. cum'a giin hazret-i Padi§ah-1 zemin ii zeman a'yan-1 sa'adet ile

.A.mme-i alem vueftd-1 hayatm1 sebeb-i 1slah-1 umur-1 devlet-i Cami'-i §erif-i Ayasofya'ya namaza l)ikdilar. Dergah-1 bi-niyaza

kahire ola zan u k1yas eyleyiip, vaki' olan mezalim ve rii§Vetler ve arz-1 hacat u miinacatdan sonra Saray-1 .A.mire'ye geldiiklerinde

bid'adler' def' u ref'ine ba'is olup, el'bab-1 istihkak ilm U fazl ve ke­ Kapuc1lar Kethiidas1 Ahmed Aga'y1 istediip, miihr-i izzet ile' Si­
nan Pa§a hazretlerine irsal buyurd1lar. Ilgar ile gidiip, gurre-i
mal ri'ayet olunup, riizgar-14 hayat nev bulup, 'Saltanat-1 Osmaniyye
yeniden revnak tutmak ihtimalin virirlerdi. Hak siibhanehu ve rebi'iilahirde yek-§enbih' giin vakt-1 zuhrda Sinan Pa§a hazretleri

ta'alanun iradet-i ezeliyyesi gayra miite'alhk imi§. 'Kl-abdU yiir vec'-i zahr ve derd-i miyan 'ile alil oldug1 halde geliip §ehre dahil
old1lar 1brahim Pa§a hazretleri ve Mehmed Pa§a ve Kapudan
diebbir valllahu yukadJWir' tedbiri bozar takdir kelam1 iizre miite­
hayyir kalup, rft.h-1 piir-fiituhma Fatiha-i fayiha okunup, «iMiihr-i Halil Pa§a konakda istikbal idiip aynldllar'. Vezir Cigala-zade Si­

izzet kime virile» diyii halk-1 alem nigeran old1lar. nan Pa§a" ve Hasan Pa§a ve kadiasker efendiler ve defterdar!ar
Ve yenil)eri agasl Ve sa'ir erkan•I devJet kar§ulayu-1)1kup kesret ile
ma'an geldiler. Bu def'a 'Sa:dr-1 izzete gelmeleri be§inci mertebediir,
Beyt
za'f-1 piri galebe eyleyiip, kuvvaya fiitur gelmi§, be3ere-i §erifele­

-:..;..., .fai \j 0 '.P t\? U'

rinde alem-i ahirete" tevecciihleri nilmayan idi. Allah tebarek ii
ta'a!a kargah-1 saltanatda vaki' olan dii§var i§leri asan eyleyiip
mtilhem bi's-savab eyleye. Umur-1 din ii devletde re'y ii tedbir-i

_; 4 JJ'.P \� j "5" .ci l � ber-savab eylemek miiyesser ii mukadder ola. Agraz-1 nefsaniyye­
den saklaya. A'da-i din her tarafdan ittifak ile hiicftm-1 umum iizre
olm1§lardur. Ya llahi ve ya Samedi min indike medetU ve aleyke
mu'temetU, iyydke na'bii,d;;, ve iyydke nestafin.

«Miiftilenam Bostan-zade Efendi me§veretde" ciimleden evla­

DWU ehl-i Mred menkiita tarih
dur» diyii tergi'b eylediikleri nakl olund1.
Bozar tedbiiri i;nw, talcdJi,r-i Mevla ( = J,,. J!;.; .;,'!" .s� ..; ;lj.Y.
= 1004)

HU.•dmi §ad olup menkiid; ile didi tdrihin

Rihlet-i Lala Pa§a ( l:.\ 'l/'1 .:..1. ; = 1004) dahi tarihdiir. Fi Yine geilifi b'Wgun devletle yirine Sinatn Pa§a ( .:i}:; .s..i.l""
•

l_,\
•

27' §ehr-i rebi'ulevvel, sene 1004. (296b) ,jl:., <•.�. <)�JO = 1004)

I
I
�
 MEHMET IP$1RLI TARIH-1 SELANlKi 545
544

tiirbesine iniip ve civarmda Merhum Lala Mehmed Pa§a kabrine va­

'l'etimme-i ktssadur.
rup Kur'an-1 azim okudup tasaddukat eylediler. Hukiik-1 sab1ka yad
buyuruldi. Fi 7 rebi'ulahir, sene 1004.
Vec'-i miyan lzt1rabiyle sahib-sa'adet hazretleri bir iki giin
Dfvan-1 mu 'aliaya :gehnediler ve kimse dahi varup bulu§-machlar.
Giizide Kafir ka'}np tiz ele geldiigidiir. (297b)
Thrahim Pa:§a hazretleri viizera.-i izam ve erkan-1 sa'adet ile mesa·
lih4 miislimini kema-kan ,goriip, telhisat1 paye-i serlr-i saltanata
Ve rflz-1 mezbur gicesinde \11fz1 laz1m olan a'da-1 <linden harbi
gonderdiler. Ve sah giin ba'de'd-Divan (297a) sa'adetlii Padi§ah-1
bir kafir mahbesden ka<;up gaybet eylediigi §ayi' ohnagla ·buldurma­
alem-penah hazretleri, Sadria'zam hazretlerini i<;erii Sinan Pa§a kas­
ga ikdam u ihtimam olunup, seherden §ehr kapulan a<;1lmayup, muh­
rma istediip vard1lar. tki hil'at-1 has' ile te§rlf buyuruld1. Saltanat
kem yasak ile tecessils ve truhassiisde iken birka<; yasakc1 Yenii;eriler
umurma miite'alhk ni<;e husus arz u heyan olunup ve Padi§ah-1 ger­
meyhanede «Suretine dii§mez 'ak <;alma ile bir kimse tutduk» diyiip
dun-cenab hazretleri kendiim bizzat sefer ii gazaya miiteveccih olup
<;1kar1p ,getiirdiler. Ni<;e bin guru§ deger' hidmet itdiler. Ve §ehr ka­
tururum, tedariiki ana giire eyleyesin diyii ferman-1 all ile tenbih
pulari a<;1lup feth-i bab old!. Fi 7 rebi'ulahir, sene 1004.
buyurm1§lar. Fi 3 §ehr-i rebi'ulahir; sene erba'a ve elf.

8alnka Mlsr Beglerbegisi ve Misr Defterdan vefat eyleyiip

Sadna'zam Sinan Pa�a hazretleri Divan-1 aliye geldiigi
Defterdarhk virildiigidiir.
ve balnyye-i Hazine-i Amire geldiigidiir.

Ve :bu esnitda defterdarhkdan M1sr Beglerbegisi olup ve dahi

Ve §ehr-i rebi'ulahire yedinci sebt giini Sadr1a'zam ve Serdar-1
ni<;e beglerbegi!ikden munfas1! olan Sinan Pa§a merhum maraz-1 ta'­
ekrem Sinan Pa§a -edil,me'llahu tafala ialalehu- hazretleri §ifa iizre
findan birka<; giin i.;inde dar·l mihnet ii anadan saray-1 surflr-1 uk­
olup, sadr-1 Dfvan-1 adalet-umtana geliip ve heman ol giin mukadde·
baya gitdi. Ve M1sr Defterdar1 Ebe-zade Mehmed Efendi vefatl ha­
ma Eflak seferine Defterdar Emir Efendi'yle giden Hazine-i .Ami­
beri geliip, mukaddema Defterdar' olan Sinan Beg iktidar-1 maliye­
re'niin bak1yyesi miizeyyen ii miiretteb Hazine-i A.mire develeriyle
siyle ademi geliip yeti§di. Ve tensukat-1 lay1kas1 almup yine defter­
k0sin <;ala <;ala geliip, Divan-1 mu'allada yiiklerin indirdiler. Kanun-1
darhga §efa'at olunup, mukarrer buyuruld1. Fi eva'il-i §ehr-i re]?i'ul­
kadim iizre cema'at-1 Ulflfeciyan-1 yesar Agas1 Ahmed Aga' ve bo·
ahir.
liik kethiidas1 ve katibi ve Hazine-i Amire'de Ma'adin mukata'ac1s1
Osman Elfendi ve Ba§-tezkireci Davud Efendi ve Harac muhasebecisi
Merhfini Hayali-zade Omer Efendi irtillalidiir.
Ali Beg ve Klla' tezkirecisi Tahir <;elebi ve sa'ir 'banlar kethiidas1
ciimleten ola-geldiigi iizre hil'at-1 fahire ile te§rif buyurulup, viizera-1
Ve erbab··I nazm-tab'un ser-efraz u ser-biilendi a:hlak-1 hamide
izam Ce<Mme'llahu tafala iclalehum- hazretleririiin damenlerine yiiz
ile dehriin vaMd ii feridi, sah1ka Haleb Defterdar1 Hayali Beg-·zade
siirdiler. Ve Sadria'zam hazretleri ala vechi't-ta'riz' tbrahim Pa§a
Omer Elfendi diinya-y1 dfin-perverde ·zecr u ka:hr-1 azlden kurtulmad1.
hazretlerine a'daya hazine aldurd1 didiikleri hele hilaf vaki' old!, ha­
Maraz-1 ta'fmdan ii<; giin yatup bu mihnet-abad fen3.dan ·gii\;di, ci­
zine geldi dimi§ler. Kafir insafludur, cebehaneyi ve toplar1 da ,gan­
var-1 magfiret-i ized-i miite'ale ,gitdi. Ho§•sohbet ii suhan-saz-1 ke­
derir in§ae'llah diyii cevap virmi§ler. Fi 7 rebi'ulahir sene 1004.
Jam-1 diirer-bara kadir sihr perdaz idi. Ehibba vii eviddasm ate§!-i
f1rak ile muhteriku'l·fu'3.d kod1. Bir ogulcug1 ve hir k1zcugaz11 kald1.
Sa'detlii Padi�h ta§radan ziyarete geldiikleridiir.
Duyfin-1 mala-yuhsaya miibtela olup alem-i fakra varm1§ idi. Menzil-i
suleha olan merhum iMustafa' Pa§a Cami'i haremi niizhetgahmda
Ve bu esnada hazret-i Padi§ah-1 saltanat-penah -if(J)Zze'WJ,nu ta'­
medfun old1. Fi 10 '§ehr-i rebi'ulahir, sene 1004.
ala ensarehu- ta§radan ge!iirken �eyh Ebii'l-Vefa ·lcu.itdJise 8irruhli,.
 546 MEHMET IP$iRLI
TARIH-1 SELANIKi 547

dur» diyii cevab virmii;;ler. «Ka« yildur nevrftz muhasebesi okunma­

«Cay ola nviiitk-i cim&i SatnJa Hwy1Wi..zade» ( yup, Hazine-i Amire ahvali biiyle muhtell ii miii;;evve§ olmaga sebeb

.olj J�;.. = 1004) tarlh vaki' old1. Sene 1004.

ii ba'is ne old1 ?» dinilmi§ «Vezir.ia'zam ve' Bai;;-defterdiir tai;;ra se­
ferde olmagm hazine-i vilayet-i Rftmili, ihracat-1 sefere sarf olun­
magla okunmad1» dimi§ler (298b) ve «Re'aya-y1 memleket nii;iin
Sab1kii Cebeci-ba§1 Halli Aga oglanlan §ena'atde bulunup perakende old1» diyii su'al buyurm1§lar, «Dzerlerine zil.lim hakim
siyaset olunduklar1dur. varmagla ve tiz tebdil olunmagla» cevab virmi§ler". Ve «Masar u!ft­
fesi iii; yiiz yiik aki;a tallmin-i sahih ile ancak kifayet ider» diyii
Ve §ehr-i rebi'ulahir eva'ilinde Yeni-kapu semtinde arz olundukda sa'adetlii Padii;;ah-1 sa1tanat-penah hazretlerinden
bagi;esi olan
sab1ka Cebeci (298a) - ba!§1 olup Dergah-1 fili miitefe ber-vech-i karz takviyet-i Hazine-i Amire i<;iin bin yiik ak<;a iste­
��a il Aga heva vii heves ile alude habisii'n-nefs olmagla
rrikalarmdan
Forsa Hali!
mi§ler, sukftt buyurulup kelam olmay1cak geliip tai;;ra <;1km1§lar. Fi
?•:i:u Sultan.
Murad Han-1 magfur hareminde miilakkab u mei;;hftr 16 §ehr-i rebiulahir, sene 1004.
�
imi , kullari ve hidmetkarlari1 bi-edeb ve na-mat
bft' fevahii;; getiiriip
esbabm soyup kendiilerin katl idiip, kuyulara ve ab-hane
n:_ � � lere b1rak­ Tabib Bakkal-zade intikiilidiir.
a �
detl ri olup kar u kisb idiindiikleri i;;ayi' old1. Ve
: il;eriide ce­
varis1 dah1 mahfuz o!mayup tai;;ra halk1yle mu'ame
le eylediikleri Ve bu esnada siidde-i sa'adetde tabib-i haz1k, fenn-i ilm-i hik­
ma'lftm ohcak, a:hali-i mahalle ittifak ile giizediip kendiiz

�
i i;iftlikde metde fa'ik, erbab-1 takvim iginde miimtazii'l-akran Bakkal-zade
iken delil He hakim ademleri cariyeleri na-mallre ler
. _ i!e ii;; ii ii;;retde merhftm, hayat-1 ariyeti menzil�i ukbada hayat-1 bakaya degi§di.
basup s1c11!• eyleyiip ve siiylenen siizler ile kuyular ve
giimiilen yerler Uhdesinde olan Sultan Siileyman Han -tabe .�erahu aleyhi ridva­
:
a a�up on neferden ziyade dii;;i ve erkek lei;;ler bulunu
p, haberleri nu'llah- hazretleriniin ilm-i bb Medresesi Asitane-i sa'adet etibba­
zah1r oldukda hidmetkarlar1 siiyletdiler. Efendimiziin
ma-tekaddem­ smdan Mevlana �emseddin'e ferman olund1. Fi 18 rebi'ulahir, sene
d?n huy1 ve hali budur diyii hedyan' siiyledi!er. D<; nefer
kullarma ve 1004.
h1dmetkarlarma siyaset-i a:zim• olup, kendiizi habs olundi.
Fi 8' re­
bi'ulahir, sene 1004.
�ah-zade ferzend-i Acem Mirza Haydar
vefatidur.
Serdar-1 ekrem Sinan Pai;;a hazretleriniin sefer mubasebesi
paye-i serir-i saltanata okundutidur.
Ferman-ferma-yi memleket-i Acem �ah Abbas'" talib-i sulh u

Evas1t-1 i;;ehr-i rebiulahir sene-i merkiiinede a'yan-1 sa'adet ile salah olup karindai;;1 sipehsalar-1 devletleri olan Ko<; Kapan Hamza

Sadr1a'zam ve serdar-1 ekrem Sinan Pai;;a viizera-i izam ve defter­ Mirza ogh Haydar Mirza'y1 Siidde-i sa'adet-medara ba-izz ii i;;evket

·· z suruyu gir
diiran-1 kiram ile ciimleten paye-i serir-i saltanata yu _ ·· ·· ·· · _
giinderiip, bfiiliyeti halinden beri ikram u ihtiram ile terbiye olu­

d""kl
u ermde Bai;;-defterdar Mahmud Efendi Sadr1a'zam hazretleriniin nup, alem-i civaniye yeti§iip kadd gekiip, ser" u ser-efraz olm1i;;ken

":5ebesin
·

sefer m h :U okuyup, umftr-1 niiilk ii mala miite'alhk Sad­ asib-i riizgardan emr-i Hayy-i la-yemftt ile hak-i hakire diii;;di. El­

�1�'zam 1z:-1. h�zftr-1 Padii;;ahi'de ni<;e mukaddemat• ile bast-1 kelam hu'Wmu U'llahi'l-Aliyyi'TrKebir. Havali-yi hazret-i Ebi Eyyftb Ensari
idup, memal�k 1 m_'.1hrftse irad ve mahsfilinden mal gelmeyiip, re'aya­ -<deyhi rahmeW!l-Bari- de merhftm Beglerbegi tiirbesi civarmda
Y! m:..Ulk ��anhgmdan <;ok �u'.al u cevab buyuru!up, mevcftd Ha­
:
medfO.n olup, iistine ali tiirbe yapilmak ferman olund1. Fi evas1t-1
_ i;;ehr-i rebi'ulahir, sene 1004. Tarih-i12 Timur Han.
zme-1 Amire de' ne vardur? dm1lm1§ «yigirmi ii<; yiik aki;amuz var-
548 MEHMET tP�iRLI
J45' \j ...\..!. o�)A A "5' �J�
J�":'" j J .J. ..:..JJ� t_l! JS"'
Beyt
�.?�I> JS"J �Jf- .fo.: 0y>- J:-4
�.? 0�.;; .J..l>- _;� u.rf �4
Sadna'zam Sinan Pa§a ulema-1 din ve me§ayih�i giizini
gettirdiip, Padi§ii.IM alem-penah hazretleriniin sefere
gitmesini me§veret eylediikleridiir. (299a)
Evas1t-1 §ehr-i rebi'ulahirde Sadr1a'zam Sinan Pa§a -ed4me'1lrfku
ta'iila iclalehu- hazretleri Miiftilenam ve i;?eyhiilislam Bostan Efendi­
zade hazretlerini ve karmda§1 Rftmili Kadrnskerini ve yanmca Ana­
toh Kadrnskerini ve Defterdar-1 sab1k Emir Efendi ve Va'iz Emir
Efendi1 ve yanmca Ayasofya va'izi Muhyiddin Efendi'yi bir gice
da'vet buyurup, hassa-i ziyafet gftne' ni'met-i feravan gekiip, ba'de'l­
hamd ve'§-§iikr sa'adetlii Padi§ah-i din-penah -eyyerle'll/ihu ta'iila
ve kavvahU- hazretleriniin bizzat a'da-1 .din--i mii§rikin iistine sefere
kalkmas1 tedbir ii tedariiki me§vereti an1ldukda bi'l-ittifak dimi§­
ler ki re'y-i sa'ib v"e fikr-i sak1b bi:iyle �ehen§ah-1 mu'azzam §imdiki
halde tahtgah-1 saltanatdan kalkmak" reva gi:iriilmez, zira
su'ftbet ve usret mukarrer oldugmdan kat'-1 nazar mahzftratun ni­
hayeti yokdur. Bu yak1nda iki azimii'§-§an Padi§ahlar otuz y1ldan
berii oturduklan yerden re'y ve tedbir-i ber-savab ile asakir-i man­
sureye serdarlar nasb idiip, berde vii bahrde a'da-i diniin hakkmdan
geliip teftif-i memalik eylemi§lerdi. Boyle kaht-1 salde Padi§ah-1
alem-penah hazretleriniin azim asker ile ibtida seferi zahiresi ve
tavar1 cem' olmas1 ve sa'ir tecemmiil-i' saltanat1 tedariiki ne vechile
miimkin ii miiyesser ola niahall-i tereddiid degil midiir. Amma bu
sene tedric ile ikdam u ihtimam iizre ale'd-devam. serhadlere miis­
tevfa zahireler yagd1rup ve dahi miihimmat-1 esbab-1 sefer ihzannda
dakika fevt olunmayup, bir an karar itmeyiip itmam ve tekmil ii
tetmin itdiikden sonra sa'adetlii Padi§ah-1 alem-penah hazretleri'
TARiH-1 SELAN!Kl 549
kaldmlmak miinasib fehm olunup, mebada bundan dahi mii§kil-kar
ola dahi te'emmiil olunup istihare' olunsun diyiip yarar serdarlar
�
na b olunup, dii§men-i din iistine her canibden asker ha.vale k1lm
�
mak iizre Siidde-i sa'adetden, vezir-i kar-agah hazretleri serhadd-1
mansure askerine hazine ve zahire ile imdad eylemek olmaz m1 ?
·
Padi§ah-1 filem-penah hazretleri kalkup yeti§ince diyiip kelam ih­
titam buld1 diyii nakl-i sahih eyledL (299b) Fi 18 rebi'ulahir, sene
1004.
Bu def'a dahi sa'adetlii Padi§ah-1 din-penii.lt hazretleri
hazine-i Enderfindan yedi yiiz elli bin
altun g1kardugtdur.
Evasit-1 §ehr-i rebi'ulahirde yine Padi§ah-1 gerdftn-azamet -e'az..
;;;e'll/ihu ensarehu- hazretleri Hazine,i Enderfl.ndan yetmi§ be§ kise
altun, her kise' onar bin filori' iizre akd olm1§ idi, tamam yedi yiiz
elli . bin altun olur, takviyet-i Hazine-i A.mire igiin ala tarik1'l-karz
erkan-1 sa'adet nazarma viizera-1 izam huzftrlarma kapuc1lar g1karup
getiirdiler. Teslim olunup kabz u zabt eylediler. Ve §ehr-emini'. ve
Matbah-I A.mire emini' ve Tersane-i A.mire ve BOliik-halkma kusftr
ulftfeden ne mikdar duyfm vardur diyii tekrar su'al itdiirildi. Kimes­
neniin hakk1 kalmayup eda ve kaza olunmak ferman olund1.
Selatin-1 maziye evkiifmun her birine viizera-1 izamdan
biri nazir olup, teftl§ eylemek buyuruldugtdur.
kiilli ve bu esnada zeva'id-i evkaf-1 selatin-i izamdan veza'ife10 mu­
tasarr1f olan mevfili'i kiram ve gayriler miitevellilerden §ikayet ey­
leyiip, vazifelerimiiz virilmez . didiler. Evkaf-1 selatin mahsftlat1 ve
irad1 ve masarifi muhasebati tefti§ olunup gi:iriilmek ferman olundI.
Herbir vakfa viizera-1 izamdan birisi naz1r ta'yin .olunup, miitevel­
liler makbuzatI goriiliip, tefti§ olunmak ferman olund1. Fi 18 rebi'ula­
hlr, sene 1004.
Seferlerde BOliik-halkmun ulfifeleri miikerrer
gikdugt teftl§ buyuruldugtdur.
Ve mukaddema kal'a-i Yanik seferinde BO!iik-halk1 mukabeleci­
si Mustafa Efendi ref' buyuruldukda yerine geliip mukabeleci olan
550 MEHMET IP�IRL!
Molla11 Kas1m Efendi «Sipilh ta'ifesiniin ziyade miikerrer uli\.feleri
Hazine-i Amire'den mubhlaga c;1kup ihmhl ii miisahele ile kiilli ma!
israf u itlaf olunm1§dur» diyii sebeb ii ba'is olanlardan su'al olunup
«Giiriilmek vacibdiir» diyiib defatir ve tezakir ibraz eylemegin vezir-i
dilir'i mii§teri-tedbir C1gala-zade Sinan Pa§a -ediime'llahu ta'aW, ic-
7.dlehu- hazretleri devlet-hanesinde a'lemii'l-ulema Edirne'den (300a)
munfas1l Ahi-zade Mevlana Abdiilhalim Efendi -dame fezO:iluhilr
ve §1kk-1 saru aklanu defterdari Dervi§ Efendi ve ehl-i divandan er­
bab•1 kalem ve rakam sahibleri cem'iyyet-i azim eyleyiip, ferman-1
ali iizre nic;e meclis ber-muceb-i defter ve tezakir tefti§ u tefahhus
olundukda bi-hadd ii add miikerrerat zuhur idiip, Hazine-i A.mire' den
mal-1 feravan ihrac olundug1 zllhir ii bilhir olup, yigirmi iki yiik akc;a
mikdari mal tevecciih idiip hiikm olunmak laz1m geldi. Bu makiile
ahval evvel zemanlarda vuku' bulsa el-iyazii bi'llah ibret-niima-y1
alem iderlerdi. Bir mikdar ma! zabt olunup miisamaha ile himayet
ii inayet buyuruld1. Fi evas1t-1 §ehr-i rebi'ulahir, sene erba'a ve elf.
Ba§-defterd&r olan efendiler beglerbegilik payesiyle
mliteka'id buyurulduklandur.
Ve mukaddema Serdar-1 zafer-§i'ar ile sefer-i feth-eserde Ba§­
defterdar 1brahim Efendi Hazine-i .A'.mire'niin kadimi emekdari ol­
magla kal'a-i Yamk fethinde §ehid olan Karaman Beglerbegisi Halil
Pa§a yerine beglerbegilik 1brahim Efendi'ye tevcih buyurulup Siid­
de-i sa'adete dahi arz olundukda reva buyurulup ferman olunm1§d1.
Defterdar iken §am-1 dariisselamda mutasarrif oldug1 yiiz elli bin
akc;a ze'ametle vaki' olan terakkileri' ilhak1yle kanun iizre beglerbegi­
likden teka'iid reca eylediigi arz olundukda hatt-1 hiimayi'in-1 sa'adet­
makri'in ile ferman-1 ali sudur bulml§d1. Bu zikr olunan iislub iizre
sancakdan farig olup Asitane-i sa'adetde §1kk-1 sani aklam1na def­
terdar' olan Piri Beg kendii aklamma miite'alhk bakaya tahsi)ine
me'mur olup, hidmetde iken ciilus-1 saltanat-1 hiimayi'in vaki' ol­
dukda defterdarhk ahara ferman olunup ve mezbur Piri Beg bakaya
tahsilinde miicidd ii sa'i olmagla serdar-1 ali-kadr Sinan Pa§a anla­
ra dahi Karaman Beglerbegiligi tarik1yle teka'iid arz eyleyiip ka­
nun-1 kadim iizre ferman-1 iili buyurulup bakaya tahsilinde kema-kan
hidmet iizre ohnag1c;iin ahkam-1 §eref-nefaz' irsal (300b) ve ha.Ia
dahi vilayet-i Eflak seferinde Ba§-defterdar Emir Efendi hidmet
TARiH-l SELAN!Ki 551
iizre seferde iken Lala Mehmed Pa§a hazretleri Sadria'zam oldukla­
rmda Ba§-defterdarhk Anatoh Defterdar1 Mahmud Efendi'ye arz
olunmagla Emir Efendi safru'l-yed kalup, ba'dehu Sinan Pa§a haz­
retleri -yine sadr-1 sa'adete geldiiklerinde Emir Efendi'ye kanun-1
kadim iizre Karaman Beglerbegiliginden iki yiiz bin akc;a teka'iid arz
eylemegin yiiz elli bin ak<;a teka'iid ferman olund1 Fi evas1t-1 §ehr�i
rebi'utahir, sene 1004.
Vezir-i ru§en-zaniir Cerrah Mehmed Pa§a hazretlerine
ciimle niizl ve zahire-i sefer-i hiimayfin
sipari§ buyuruldugidur.
Ve sefer-i zafer-rehber zahiresiyc;iin Vezir-i isabet-pezir ve mii§­
teri -tedbir Cerrah Mehmed Pa§a hazretlerine ciimle memalik-i mah­
rnsanun niizli cem'i ferman u sipari§ buyuruld1. Anlar dahi mu'te­
mediin- bin ve mu'temediin-aleyh umflr-dide ve kar-azmude kimse­
lerden bir zahire emini Geliboh'da nasb eyleyiip derya-y1 Sefid'den
gelen sefineleri anda der-anbar itdiiril.p mekkariler ile Belgrad'a•
nakl itdiirmek re'y ve tedariik eylemi§lerdi. Miite'azzir ii miite'assir
olmagm Belgrad'a varmca ba'z1 menazil ii merilhilde kifayet mik­
dar1 zahire der-anbar itmek-ic;iin sab1ka Sultan Siileyman Han miite­
vellisi Miiteferrika Dervi§ <;elebi Emin ta'yin buyurulup, yanmca her
tarafa irsal eylemege yarar maslahat-giizar c;avu§lar istihdam eyle­
yesin diyii mii'ekked ahkam-1 cihan-muta' yazlimak buyuruld1. Fi
evas1t-1 §ehr-i rebi'ulahir, sene 1004.
Vacib-i' masar virildiigidlir.
Evahir-i §ehr-i rebi'ulahirde yigirmi ikinci gUn masar sene er­
ba'a ve elf uli\.fesi ihrac olunup virildi. Yenic;eri tamamen alup, Bo­
Uik-halkmun sefere me'mflr olanlari ne yerde muhafaza buyuruld1
ise anda alsunlar dinilmi§ken ikaz-1 fitneye ba'is olup, Sipahi oglan­
lar1 agas1 Asitane-i sa'adetde bulunmagm mukabele defteri mucibin­
ce yoklanup, mukerrerat-1 kadimeleri ile uli\.feleri bi't-tamam viril­
mek buyuruld1. Fi't-tarihi'l-merlrom. (30la)
Ekseriniin u!Ufeleri Hazine-i Amire'den ihrac olunup, kendiizine'
virilmeyiip Hazine-i Amire'ye medyi'in bulund1lar.
552 MEHMET IP�IRLI
Beglerbegilikden mliteki'id Piri Beg tahsil-i emval
idiip Asitane-i sa'adete gelen i.rsfiliyediir.
Ve bu esnada t\1kk-1 sani ve gayri aklamda muhass1Ju'J-emval
Karaman Beglerbegilinden miiteka'id Piri Beg bakayadan ve mukac
ta'atdan yiiz on sekiz yiik ak<;a tahsil idiip irsaliye ve defterleriyle ge­
liip Siidde-i sa'adet-medara yeti§di. Hazine-i Amire'ye tahvil oJunup,
te§ne-dillere hayat-bah§ oldi. Fi 22' rebi'ulahir, sene 1004.
Re'is Yahya Efendi ref' buyurulup, yine
Musa Efendi re'is oldugidur.
Ve bu mahalde' Re'is-i Divan Yahya Qelebi'den erbab-1 hacat
«Masalihimiiz• goriilmez» diyii rikab-1 miimayftna ruk'alar sunup,
� �
§ikayetler eylemekle ref' buyuruld1. Sa 1ka Re'is o an Mus <:::!�bi � Bugiin Sultan Murad Han magfur bu alem-i faniye veda' idiip,
tekrar hidmet-i riyasete gelmek ferman olundi. Fi 28 reb1.ulah1r,
sene erba'a ve elf.
Tekrar Yemi§ci Hasan Aga Yeni<;eri agabgmdan azl
bnyurulup, Kapnc1-ba§1 Veli Aga Yenigeri agas1
oldug1dur.
Eva'il-i §ehr-i cumadelulada Yemi§<;i Hasan Aga yine Yenigeri
agahgmdan nagehani azl buyurnld1. Mukaddema serhadlerde muha­
faza hidmetinde olan BO!iik-halk1 ve nevbetci Yeni<;eri ta'ifesine ve
merdan-1 k1la'a ulftfelerin ve mevaciblerin tevzi' itmek i<;iin Asitane-i
sa'adetden ti<; yiiz bin aJtun ile giden Kapuc1-ba§1 Veli Aga vilayet-i
Budun'da mevcud olan Yenigeri'ye ve Sipahi'ye ve sa'ir neferata ulu­
felerin virmege me'mftr olup-dnrurm, yeden bi-yedin viriirin. Defter
i!e nefer hesab1 iizre nlufe tevzi' itmezin didiikde kn! ta'ifesin <;or­
bac1lar' hiicftm itdiirdiip hah u na-hah derdemez be§ ve altJ yiiz adem
ii§iip, nice bin Yenigeri ulftfesin alup ve serhadler hali olup muha­
faza ider. Askerden kimse olmadug1n arz u i'lam eylemekle Yeni<;eri
agahg1 Kapuc1-ba§1 Veli Aga'ya ferman olund1. Fi 4 cumade!Ula,
sene 1004.
<;;ildir Beglerbegisi Delii lhzir Pa§a der-zencir aznavur
diller ve ba§lar gonderdiigidiir. (30lb)
Vilayet-i Giircistan'da <;;1ld1r Beglerbegisi Delii HlZlr Pa§a di­
lir ii dilaverligi sebebi ile sahib-i hiikftmet Simon Han la'in ile mu-
TARIH-1 SELANIKI 553
daraya salik oldukca hergah keyd ii mekrinden em!n olmayup, bi'l­
ahire iistine varup bahadlrane muhkem ceng ii neberd idiip, bi-av­
ni'llahi ta'ala galib ii kahir olup, yiizden ziyade ba§ ve ni<;e yiiz bu­
run ve kulak kesiip ve otuz nefer aznavur der-zenc!r diller ile Siid­
de-i sa'adet-medara arzlar1 geliip, la'in-i mezbftr Asitane-i sa'adet­
den ogluyle ve avrahyle dirlik tasarruf iderken saltanat ha'ini olup
hi<; bir' vechile haddin ve mikdarm bilmeyiip, iimera-1 serhad ve
merdan-1 k1la' ile zindegani itmeyiip kar-zardan ha!! olmayup darb
u harbde oldugm arz u i'lam idiip' dad merdi ii merdanegi gordiigin
bildiirmi§ler. Fi 6 §ehr-i cumadelula, sene 1004.
Sal-i tamam-1 Padi§lth-1 magfftr Sultan Murad Han•.
azim-i Saray-1 cavidan! oJup, teslim-i rfth eyJeyeJii §Uhftr-1 kameri­
ye hesab1 iizre bir y1! kamil old1.
Vilayet-i Eflak mela'!nine serdar olan miirted R1dvan ele
giriip, Bogdan voyvodas• basdugidur.
Ve eva'il-i §ehr-i cumadelulada mukaddema Siidde-i sa'adetden
vilayet-i Bogdan'a yeniden voyvoda nasb buyurulan asl-zade Erme­
neler kirah mu'avenetiyle isyan u h1yanet iden Eflak voyvodas1
Mihal la'!niin ser-le§keri miirted R1dvan didiikleri bi-dini' askeriyle
nagehani basup, can kurtarmayup, olanca mela'!ni k1rup ve R1dvan
mel'ftn diri ele giriip giriftar-1 selasil u aglal ohm&<dur. An-karib
Asitane-i sa'adete kelle-i bi-devleti isaI olunur. Bi-inayeti'l!ahi ta'
ala eyyam-1 adalet-i t\ehen§ahide Mihal la'!n dahi dest-beste ve ger­
dun-§ikeste'° devlet e§lgine gondermek miiyesser ola diyiip arzlar1
geldiigi paye-i ser!r-i saltanata inha olund1. .Fi §ehr-i cumadelftla.
Vilayet-i Yemen muliafazasmda Vezir Hasan Pa§a
hazretlerinlin, culus-1 hlimayftn pi§ke§i
geldiigidiir.
Ve evas1t-1 §ehr-i cumade!Ulada vilayet-i Yemen muhafazasm­
da oian (302a) Vez!r Hasan Pa§a hazretleriniin kanun-1 kadim iizre
culfts-1 saltanat-1 hiimayftn p!§ke§leri geliip on iki kat akmi§e-i mii-
554 MEHMET IPSiRLI
tenevvi'a ve evani-yi nukra ve esb-ha-y1 tazi' �ekildi. Kapu-kethii­
das1 hil'at-1 fahire geyiip, paye-i serir-i alem-masire yiiz siirdi.
Fi't-tarihi'l-merkiim, sene 1004.
Sabtka Miisliman olan Mihne'niin na-miisliman ogh
Radval nam sabi vilil.yet-i Eflak'a voyvoda
tedariik olundugrdur.
Ve evas1t-1 §ehr-i cumadelfilada isyan u h1yanet iden vi!ayet-i
Eflak re'ayasmun bak1yyetii's-suyiif olanlari dergah-1 ma'delet­
penahdan inayet reca eyleyiip, li-ecli'l-maslahat rikab-1 hiimayiina
arz1hal ile ruk'alar sunup Al-i Osman padi§ahlarinun -rahimehu­
rrvu'lldhu ta'dld- kadimden eben an-ceddin mevrfis-1 mii!k re'ayas1
ogh re'ayas1yuz. Biziim dahi vi!ayet-i Bogdan gibi cera'im ve gii­
nahlanmuz bag1§lanup selef padi§ahlar1 afv eylediikleri iizre Mihne
oglI Radval kullar1m' kanfin-1 kadim iizre harac-1 maktfi' ile iizeri­
miize voyvoda inayet buyur1lup, perakende olan re'aya kullar1 ey­
yam-1 adalet-i Padi§ahide geliip cem' olup, ta'mir-i vilayete sa'y u
kasd ideliim ve isyan u tugyan iden Mihal la'in bu denlii re'aya ve
fukara seyf-i kiihire-i tslam ile paymal olmaga sebeb olm1§dur. An­
karib kendiizi dahi sa'adetlii Padi§ah-1 alem-peniih hazretleriniin
satve-i kiihiresiyle giriftar olup, tig-1 kahriyle makhfir olmak mu­
karrer biliriiz diyiip inayet reca eylediikleri ecilden tazarru' u ni­
yazlan iizre Mihne ogh Radval kandediir goriilsiin ferman olunma­
gm Sadr1a'zam Sinan Pa§a hazretleri tedariik buyurup kanlin iizre
miikemmel at ve bork ve bozdogan ve liva ihzar eyleyiip Radval'1
voyvoda eylediler. Fi'tarihi'l-merkiim.
Miirted Rldvan ba§m getiiren Mehmed
l)aVU§a sancak virildiigidiir.
Ve bu esnada Kara Mehmed <;a.vu§ nam kimseyle Miirted Rld­
van didiikleri mel'finun ba§1 Siidde-i sa'adete gonderi!mi§ kendiiz.i
ibret-niima-y1 alem olmak-i�iin kaz1ga uruldug1 arz olunup ve Kara
Mehmed <;avu§'a Leh Klrah sancak inayet buyurulmak reca eyle­
diigi (302b) piiye-i serir-i saltanate arz olundukda miiniisib ise gii­
riilsiin ferman olunmagla Silistre sancag1 buyuruldug1 sebt olund1.
Fi evas1t-1 §ehr-i cumadelfila, sene 1004.
TARiH-1 SELANIKl 555
Bu giin culfis-1 httmayfin olah kameriye hesab1
iizre sene-i kamil olih'.
Evas1t-1 §ehr-i cumadelfilada hazret-i Padi§ah-1 z1llu'llah-1 sal­
tanat-.penah -hallede'lldhu ta'dla m!Ulkehu- culus-1 taht-1 cihan-bani
ideli bir sene-i kfunil old!. Allah subhanehu salha-y1 bisyar u ruraz
ile payidar-1 omr ve devlet ii izzet seririnde iistiivar eyleye, bi­
mennihl.
Padi§i'ih-1 magffir Hocas1 terbiye buyurulnp it;erii izz-i
huzfir-1 §!ehell§i'ihi'ye taleb buyuruldugrdur.
Ve evas1t-1 §ehr-i cumadelfilada sa'adetlii Padi§ahc1 cihan-penah
-eyyede'�ldhu ta'dld -ve kawdhu- hazretleri hazret-i Valide-i sa'adet
destgah ile me§veret buyurup umfir-1 miilk ii millet ahvalin soyle§­
mege lay1k u miinasib re'y-i sa'ib ve fikr-i sak1b sahibi bir kimse­
den labiidd ii laz1mdur didiiklerinde merhfim Padi§ah-1 cennet­
mekan ve firdevs-a§iyan Hocas1 a'lemii'l-ulemai'l-miitebahhirin yen­
bu'u'l-fazh ve'l-yakin Mevlana Sa'di Efendi'den evla ii ahra §imdi
dahi!-i• meclis ve mahrem-riiz olacak kimse yokdur diyii terbiye
�ikaten iimme-i alemde miimtaz ve ulema-yr dehr bey­
'.1
b yurulup, h
mnde her-vech1le ser-efraz boyle suhiindiin kamil ii faz1! ve fas11 az
iken eben an-ceddin seliitin-i izam meclisinde adiib-1 devlet' ile
mu'eddeb olm1§ bi-mis! ii manend olup ni�e ni� erkan-1 sa'iidet ile
viizerii-1 iziim ve ulemii-1 kiram i!e mecalis-i iiliye akd olundukda
re'y ve tedbir-i ber-saviibda keliim-1 sa'adet-enciim anlarun Iafz-1
diirer-biirlarmda ihtitam bulni1§d1. Cumhur-1 eniim ilm ve fazlmda
�iittefikler olup, miisellemii'l-kiill oldugmda keliim olmayup, padi­
§ahiin-1 selef dahi kadir olduklar1 ancak bu fazilette kimselere malik
olm1§lardur, i�erii istediip, ta'zimiit u tekrimiit-1 miila-kelamdan son­
ra kiimgiih-1 saltanatda vukii' bulan umfir-1 mii§kileden ke§f buyu­
rulup, su'al olunnu§ hayli zemiin musiihabet-i miitemadi oldukda icii­
zet-i hiimiiyiin di!eyiip gitmek istediiklerinde (303a) dahi mii§erref
olalum diyii ferman-1 all buyuruldug1 hikayet olund1. Alldh tebdrek
u ta'dld mulhem l:n:s-saOOb ey�eyap d!in ii devlete dii,nyd ve dhirete
ldyik ameUer muyesser eyleye dm4n. Bi'n-Nebiyyi'l-emin.
556 MEHMET !P�iRLi
Derya beglerinden Murad Beg vefat eyleyiip sancag1 (JaVll§
ba!ithkdan !.)lkan Mustafa Beg'e virildiigidiir.
Ve bu esnada rii.y-1 deryada korsanlardan yarar ba§tard� ile
miikemmel forsa gemi sahibi Mezistre sancag1 bei?;i Murad Beg be�
nam-1 alem iken a'da-1 din ii;inde §ohret-i tamm1 var iken sefine-1
hayat-1 bi-sebatm liicce-i derya-y1 fenaya sald1 ve Mezistre �ancag1
sab1ka i;avu§-ba§1 olup Silistre sancagmda olan Mustafa Beg e
man olund1. Fi 19 cumadelula, sene 1004.
Ba'dehu liva-i mezbi'lre Murad Beg oglma inayet buyurulup
Mustafa Beg'e Nigboh sancag1 ferman olund1' .
Budun serhaddinde ktral ahvalin Mehmed Pa!ia
bildirdiigi.diir.
Evasit-1 §ehr-i cumadelulada vilayet-i Budun serhaddinden Si­
nan Pa§a ogh Vezir Mehmed Pa§a ulagla haberler gonderdiigi gel­
di. Kiral-1 Ja'in sa'adetlii Padi§ah-1 saltanat-penah hazretleriniin
le§ker-i islam-1 zafer-§i'ar ile gazaya niyyet ii azimetlerini' mukarc
rer biliip, sab1ka cem' eylediigi §eyatin ii me!a'inden ez'af u muza'af
ziyade le§ker yazup, her canibden adem getiiriip, u!Ufe virmek iizre
atlusma on be§ ve yigirmi guru§ ve yayasma onar ve on be§er guru§
ta'yin eyleyiip Boj ve P1rag nam mahallerde tabur baglayup altm1§
bin tiifengci defter eyleyiip, kiilli cem'iyyet ile oturdugm arz u i'lam
eylemi§ ve «Bu .diyarlar kt§ yeri olmagm ciimle nehirler mu�k�m
tondi. Guzat u miicahidin amede§de asan old1. Muttas1l her cambe
§em§ir-i Islam sahnmaktadur» diyii bildirmi§ler. Sene erba'a ve elf.
Miifti hazretleri ogh Mevlana Mehmed Efendi
mtitekii'id oldugidur.
Ve evahir-i" §ehr-i cumadelulada mahrusa-i Selanik kad1s1 Bos­
tan-zade Miifti Efendi hazretleri ogh Mevlana Mehmed Qelebi Efen­
di Asitane-i sa'adetde olmag1 ihtiyar eyleyiip, tahsil-i ilm ii fazl it­
mek iizre teka'iid (303b) ulufesi recas1 arz olundukda ferman olu­
nup, Selanik kad1hgi Mevlana buyurulup, yiiz yigirmi akca teka'iid fer­
man olundi.
TARIH-i SELi.NiKi 557
Mevlana �ems ref' buyurulup, Hoca Efendi-zade
Mevlana Mehmed Efendi kadi oldugidnr.
Ve evahir-i §ehr-i cumade!Ulada tstanbul Kad1s1 Mevlana �em·
seddin Efendi nagehani azl buyuruld1 ve kad1hk sab1ka Mekke-i mii­
kerreme kad1s1 oldukda gitmek miiyesser olmayup, yevmi yiiz yigir­
fer­ mi aki;a teka'iid u!Ufeye mutasarr1f Hoca Efendi hazretleriniin er§ed
evladmdan Mevlana Mehmed Qelebi'ye ferman olund1. Fi 23 cuma­
de!Ula, sene 1004.
�ems Efendi'ye hayli elem ii h1rman yiiz gosterdi. Allahumme
ferric hUma.
Haleb ve Trablus§'am' defterdarbklar1 tevcih
bnyuruldug,dnr.
Evahir-i' §ehr-i mezburede Haleb Defterdari Bosnavi Mehmed
Beg hazine irsalinde ciimleden noksan iizre oldugmdan gayr1 §ika­
yetler olunup, m;i,hzar kag1dlar1 sunulmagla azl buyuruld1. Hod­
pesend ii hod-ara vucud-1 nazenin idi. Ve Haleb-i §ehba defterdarhgi
Trablus§am Defterdar1 Tad Mehmed Efendi'ye ferman olund1. Ve
Trablus§am defterdarhg1 mukaddema Asitane-i sa'adetde defterdar
olup ve Diyarbekir'den bila-sebeb ref' olunan Mustafa Qelebi Efen­
di ha�1r bulunm;i,gm §efa'atle ferman olundi.
Mtinas1b manas1b ferman olunanlar Divan-1 aliye
geldtikleridtir.
Evahir-i §ehr-i cumade!Uiada §enbih'
giin ali Divan olup, mana­
s1b tevcih olunan a'yan Divan-1 ma'd
elet-mekana haz1r old1lar. Trab­
lus§am defterdar1 ve Sivas defterdar
i Katib Molla Mahmud ogh Meh­
med <;elebi ve Silistre sancag1 ferm
an olunan miirted R1dvan ba§lY­
le gelen Kara Mehmed Beg' vilay
. et-i Eflak voyvodallg1 tevcih buyu
rul�n M'._11 ­
ne Meh�:d Beg ogh Radval voyv
oda ciimlesi yollu yohyle
gelup, paye-1. serir-1 saltanata yiiz
siirdiler. Fi 26 cumade!Ula sene
1004. '
558 MEHMET iP�IRLi
Merhilm Lala Mehmed Pa§a'nun ogb ve sa'ir
hliddam1 ri'ayet ferman olundug1dur.
Ve evahir-i cumadelilliida merhilm Lala Mehmed Pa!>a ogh mli­
teferrika-i dergah-I mu'alla (304a) Mustafa Aga siidde-i sa'adet­
de KapncI-ba!>I olmak ferman olundI. Ve yiiz seksen nefer merhum
babasI kullari ve emekdar ve hidmetkarlari defter ile meratibince'
Asitane-i sa'adetde ooliiklere' tevzi' buyuiulup ulftfeler ta 'yin buyu­
ruldI. Ve merhum vefiit iden KapucI-ba§I Handan Aga'nun miitefer­
rika ogulcugI dahi intikal eyleyiip ciimle mlihallefat Beytiilmale raci
olmagm nukiiddan ma-Iida evlerini <;iftligini ve Siidliice'de bagc;esini
bi't-tamam merhilm Lala Mehmed• Pa§a hatum daye kizma hibe vii
temlik buyurdilar. Temessiikat-I §er'iyye yaz1lmak ferman olund1.
Fi't-tarihi'I-merkiim.
Serha.dd-i Vilayet-i Budun alivaJin beyan itmege gelen
BOliik-agas1 Arnavud Ali' Aga'nun erkan-I sa'adete
soyledligidlir.
.Serhadd-i · vilayet-i Budun'dan <;a§nigir Arnavud Ali' Aga ce­
ma'at-1yesar agasI olup, beraber c;avu§ ile ulagla siidde-i sa'adete ge­
liip serhadd-i mansurede olan asakir-i na-ferman ahva!in bildiirmege
ahali-yi le!>ker ittifiik ve ihtiyarlariyle geldiler. Divan-I adalet-un­
vanda viizera-1 izam huzurmda savt,1 a'la ile c;ok ciir'et idiip kelam-I
hak beyan eyledi. Evvela sahib-sa'adetlerini bunda nazar1mza gonde­
ren Sinan Pa§a ogh Mehmed Pa§a'dur. Ve erkan-I sa'adete bu memle­
ketde gordiigiin ve bildiigin ahvali kiidir oldugm denlii soyle didi.
Ma'lftm-I §erifiniiz olsun ki dii§men-i din her tarafdan ittifak eyleyiip
hiicilm eylemekle galebe eyledi. Memleketin giizide kal'alarm aldI,
zabt eyledi. .Adi' ii dad eylememek' ile bu devlet ii saltanatun 1rzm
paymal eyledi. Siz oturup bunda rii§vet maim cem' idiip aleme zalim
musallat eyleyiip ve na-ehl salmak ile diinya ve ahiretiniiz harab olup
viliiyet elden gitdi. Uyursuz, kiiffar-I haksar c;agr1§up Peygamberi­
niiziin didiigin tutmazsm, ne denlii riisvayhk ve fesat var ise idersiz.
1ncindi sizden yiiz dondiirdi. l;!imden girii nusrat biziimdiir, memleke­
ti alup sizi kiraruz geliin berii ve i§te meydan diyii s0yler. Biziim Ye­
nic;eri askerimiiz ise serhad mu!IMazasma on bin adem ta'yin eyler­
siz (304b) o§ri geliir. 01 dahi memleketi zulm u cevr ile yakar ve y1-
TARiH-i SELA Ni Ki 559
kar. Re'ayanun nesi var ise elinden alup paymal ider ve gelmeyenler
yine yammzda oturup pazarcihk ve matrabazhk ider. Ulilfelerin an­
da <;Ikarup alurlar ve Boliik-halkI dahi geliip ne denlii zulm ii cevr
itmege kiidir ise re'ayayI malmdan degi! canmdan bizar itdi. Ulufesin
aldukdan sonra serhaddi biragup alay alay giderler. Bir diyari dahi
harab iderler ve beglerbegiler ise zu'ama ve erbab-I timarm binde
be§ altunun alup, haklayup harchkc1 diyii sahviriip serhadlerin her­
biri bu vechile hall kalm1§dir. Ve kal'alarun dii§mecien kalam dahi ii<;
y1ldir hisar erleriniin mevacibleri viri!medi. Yiyecekleri olmayicak
neylesiinler. Gozediir' kay1rur yok, biragup giderler. Kal'a halidiir,
cengci kalmadI bo§dur. A'da-i din bilmediik halimiiz kalmamI§dur.
Sozleri bu ki bize asker ile hazine yeti!>diiriirlerse bi-inayeti'llahi
ta'ala dii§mene kar§u turup cevab virmege kadir oluruz. l;!()yleki as­
ker yeti§diirmege mukayyed olmayas1z, vilayet u memleket gitdi, hie;
bir dii§mene tayanur kal'a ve le!>ker yokdur. Eger Padi§ah-I !l.iem­
penah hazretleri bizzat sefer-i hiimayftna kalkar gideyor dirseniz Pa­
di§ah hazretleri varmca a'da-i din hazir u miiheyyadur. ldecegin ider.
Heman bize yarar le§ker ve illa gitdi gitdi'. Sonra pi§manhk fa'ide
eylemez. Vebal-i ehl-i 1slam siziin boynunuzda kald1. Ben sahih ha­
beri ve ahval-i mem!eketi bildiirdiim d!idi. Ve Padi§ah-1 filem-penah
hazretleri hakpayine asker-i lslam halimiiz takrir eyle didiler arz
eylen. Miibarek makdem-i hiimayftnuna elbette yiiz siiriiyii kadir ol­
dugum kadar takrir iderim didiigi telhts olunup inha olundI. Fi 27
cumadel-ftla, sene 1004.
Rilmili ka.d1askerligi tebdil buyuruldui;idur.
Ve evahir-i §ehr-i cumadelftlada Rumili Kadiaskeri Miifti Efen­
di karmda§I Bostan-zade Mevlana Muslihiddin Efendi nagehani azl
buyuruldI. Yerine sabika iki kerre Anatoh Kadiaskeri olan Sinan
Efendi ogh Mev!!l.na Ali Qelebi Efendi Rftmili Kadiaskeri olmak fer­
man olundI. Divan-I mu'al!aya geliip (305a) paye-i serir-i alem-ma­
sire yiiz siirdi!er. Fi selh-i §ehr-i cumadelilla, sene 1004.
Merkilm Aga'mn izz-i huzftr-I �ehell§ithiye giriip allvfil
beyan eylediigidlir.
Ve gelen Arnavud Ali' Aga eva'il-i cumadelahirede kasr-I aliye
sa'adetlii Padi§ah-1 saltanat-penah dergahma yiiz siiriiyii varup'
 560 MEHMET iP�iRLI
<;Ok aca'ib soyledi. Serhadlerde olan ahvali beyan ve dii§men geliip
kimse kar§1 turmadugm bildiirdi. Padi§ah-1 derya di! hazretleri mii­
te'essir u miite'essif olup, hayrler ola in§ae'llahu ta'ala gazaya mii­
teveccih olduk du'aya me§gill olsunlar buyurm1§lar hil'at-1 fa.hire ile
in'am-1 vafire ferman o!Undi. F1 4 cumadelahire, sene 1004.
Vezir-i mii§ir Cerrah Mehmed Pa§a hazretleri Kapu-kullarm1
Rudun serhaddine isaI eylemek buyuruldug.dur
Eva'il-i §ehr-i cumadelil.hirede Vezir-i mii§ir-i rU§en-zamir-i ba­
tedbir Cerrah Mehmed Pa§a hazretleri Budun serhaddine dort bin
nefer BO!iik-halk1 ve dort bin nefer Yeni<;eri ile mededkarhga yeti§­
mek ferman olund1. 1sti'cal iizre yaz1lup, muhkem sefer yaragma ya­
p1§1lup', gii<;mek tedariikine agaz olund1. Fi't-tarihi'l-merkiim.
Veziria'zam hazretleri kasr-1 a.Iide cenab-1 Padi§ahi'ye
varduklandur.
Bu esnil.da Sadna'zam Sinan Pa§a hazretleri kasr-1 alide sa­
adetlii Padi§ah-1 gerdftn-bestat -hal�ede'l"l/ihu ta'a"lli hoofetehu- haz­
retlerine varup bulu§d1lar. Sefer-i zafer-eser umfmna istihkam viriip
zaha'ir-i asker-i mansftre ahvaline miite'alhk <;ok kelimat oldug1 §ayi'
olda. Viizera-1 izam birer birer gideler. Padi§ah-1 alem-penah hazret­
leri kesret ile gitmek re'y ii tedbir eylediikleri soylendi. <;endan pa­
sendide buyuruhnaili. Fi eva'il-i cumil.delahire, sene 1004.
Merhfun Padi§Rh Hocas1 Mevlana Sa'di Efendi tekritr izz-i
huzftr-1 �ehen§ahi'ye istendiigidiir.
Ve yine bu esnada Padi§ah-1 alem-penah hazretleri merhftm ve
magfftrun-leh Hiidavendigar Hocas1 a'lemii'l-ulema Mevlana Sa'di
Efendi -sdlemehu'Wih ta'ala (305b) izz-i huzftr-1 aliyelerine istediip',
umftr-1 din ii devlet musahabeti eyleyiip <;ok kelam-1 hikmet encam
soylendiigi nakl ii beyan olund1. Ve padi§ahlar huzurmda <;ok turmak
adab' degildiir, hakpay-1 sa'adet-bah§alarma• tahrir ve tastir olunan
kitabda ba§ka bir fas! olm1§ miibeyyen bir mahaldiir dinihni§ buyur­
m1§lar ki «01 mahal manzftrumuz olm1§dur, ·amma padi§ahlar <;ok
oturmasun murad idindiiklerinde yazas1z» diyii ferman eylemi§ler.
TARiH-i SELANIKl 561
Merhftm Hiidavendigar Hocas1 idiniiz', biziim de hocamuz ve baba­
muzs1z buyurm1§lar. Ve bu sefer-i zafer-rehberde refikumuzs1z,
mufil.rakatm1za r1zamuz yokdur buyurm1§lar. Ve icazet-i hiimayftn
ile kalkup gitdiiklerinde sof ba-!)Ostin samur-1 a'la ve destarhay-1
nefise ve kutni-i Hind ii Sind ve sikke-i hasene-i vafire irsal ii isal
buyurulup ve irtesi giin sefer-i hiimayiina haz1r olmak i<;iin mii'ekked
tezkire-i §erife-i §eref-efza varid oldukda akabince viikelil.-1 saltanat
tarafmdan Divan-1 aliden hiikm-i ali§an dahi miiheyya olas1z diyii
gonderildi. F1 eva'il-i §ehr-i cumadelil.hire, sene 1004.
Ve Roca Efendi hazretleri buyurm1§lar ki Sultan-Murad Han-1
magfftr -tabe- -serahu- yigirmi bir y1ldan miitecaviz miiddetde' eyle­
diikleri iltifat u inayat ve ikram u ihtiram1 bunlar bir anda bin ol
denlii ziyade eylediler dimi§ler. El-hakk sezavar u elyakdur. Eger
garb ve §arkdan zft-funftn alim siidde-i sa'il.dete gelseler lisanlarmca
kemal ve fesahat u belagatla miisahabet idiip, su'allerine cevab vi­
riir ulema-i din i<;inde muma-ileyh hazretlerinden gayri kimse var­
idiigi mesmft' degildir.
Anatolu Muhasebecisi tekritr Silahdarlar katibi oldug.dur.
Ve evahir-i §ehr-i cumil.delahirede «Anadolu Muhasebecisi Meh­
med Beg eh! ii mahaldiir» diyii yine si!ahdarlar yaz1c1hgma terbiye
olunup, muhasebecilik Galatalu Longa-zade Ba§-mevkiifil.tm Musta­
fa Qelebi'ye buyuruld1. Ve Mevkiifatc1hk Sadr1a'zam Sinan Pa§a haz­
retleri ruznamecisi Tahir Qelebi'ye buyuruld1. Fi't-tarihi'l-merkum.
(306a)
Kapnct-ba§1' Lala Pa§a-zade'nin ni§am gitdiigidiir.
Ve eva'il-i §ehr-i cumil.delil.hirede merhftm Lala Mehmed Pa§a
ogh Kapuc1-ba§1 olan Mustafa Aga hazretlerine Sadria'zam Sinan
Pa§a hazretleri ogh Vezir Mehmed Pa§a hazretlerinin kerimelerine
namzed olup ciimle erkan-1 sa'il.det aga!an ve defderdarlar miikellef
ni§an-1 il.li-§an ile miiretteb merhftm Riistem Pa§a saraymda divan­
hanede cemiyet-i ali old1. Kalkup §evket ii ha§metle Sinan Pa§a -edd­
me'l"llihu ta'ali], ic"l/iZehU.. hazretleri sarayma isal eylediler. F1 8 cu­
madelahire, sene 1004.
562 MEHMET iPSiRLI
Gergi ni§an hezar i'zaz u ikram ile devlet-hanelerine vard1 ve!a­
kin bab-1 ta'z!m u tekr!mde ki.ill! taks!r olunup, ci.imlesi hlrman u
inkisar ile meksilrii'l-hat1r kald1lar. Sadrrn'zam hazretlerinin tmab-1
kibriyas1 tanm-1 a'lada kurulm1§d1.
Misra/
«Bu um.ltuklan <kvran gotii;rmez» didiler.
Tuna defterdarhg1 Miiteferrika �eyran oghna ve
miiteferrikaJ1k Defterdara arz olundug1dur.
Evahir-i §ehr-i cumadelahire sene erba'a ve elfde Tuna Def­
terdar1 Sancakdar-zade Mehmed Qelebi' harem-i muhterem canibi­
ne intisab1 var iken Sadr1a'zam hazretleri tarafmdan arz olunup
ref' buyuruld1. Defterdarhk sab1ka mi.ihted! olup §eref-i lslam ile
mii§erref olan f?eytan ogh mi.iteferrika oldukda kag1d-em!ni olm1§
idi, «Eflak vilayeti tash!h igi.in' laz1mdur» diyi.i mi.iteferrikahk u!U­
fesi Sancakdar-zadeye ta'yin buyurulup arz olunm1§d1, kabUI idiip
mi.iteselli olmas1-ygiin Raziye Hatun §efa'atc1s1 olup, hatt-1 hi.ima­
yi.in-1 sa'adet-makrun g1kup yevmi yiiz elli akga ulufe ta'yin buyu­
ruld1. lsti'dad ve istihkak istifsar• buyurulmayup virilmek ferman
olund1. Fi't-tarihi'l-merkiim..
Vilayet-i Eflak us!Ub-1 sabik ile Mihne ogh sabiy
Radval'a voyvodahgr ile arz oluudug1dur.
Ve Sadr1a'zam Sinan Pa§a •edame'lUihu ta'aUi ioUiiehu- hazret­
leri vilayet-i Eflak elden g1kup boyle peri§an-1 ruzgar oldugma re'y
ve tedb!r-i ber-savab eyleyi.ip f?eytan oghm4 Tuna defterdan (306b)
olmak tedari.ik eyledi.ikleri gibi sab1ka vilayet-i Eflak voyvodas1
Mihne mi.ihtedi olup imana geldiikde Radval nam sabi ogh anas1yle'
dari.i'l-harbe firar idi.ip ve kendiizi Nigboh sancag1 begi oldukda
§efekat-1 iibi.ivet ii beniivvet' heyecan eyleyiip getiirdiip Leh kirah
ve Tatar Han karmda§1 Feth Giray Sultan mektUblar1yle Ermene'ye
Bogdan voyvodahg1 mukarrer oldug1 iizre Radval nam na-baliga
dahi vilayet-i Eflak voyvodahg1 ta'yin buyurulursa bu vas1ta ile
in§a'ellahu ta'ala eyyam-1 saltanat-1 f?ehen§ahi'de isyan u tugyan
TARiH-i SELANIKl 563
iden Mihal la'!n mi.irted R1dvan gibi ele giri.ip si.idde-i sa'adet-medara
§imdiye dek dest-beste ve gerden'-§ikeste a'da-1 bed-hahlan gele­
geldi.ikleri gibi gondermege sebeb ti ba'is ola diyi.ip bera-y1 masla­
hat re'y ve tedb!r· eyleyi.ip kemd yus/Jihu'l-hadid bVl-hadid dimekle
paye-i ser!r-i saltanata arz olunup, perakende olan vilayet-i Eflak
re'ayas1 yerli.i yerine gelmege istimaletler virili.ip, iskan eylemege
te'ahhi.id eyleyi.ip ehl-i vukuflardur iglerinde has1! olmu0 kimseler­
di.ir virilsi.in diyi.i arz olunmagla mezbur sabi Radval kanun i.izre voy­
vodahk ferman olund1. Fi eva'il-i cumadelahire, sene 1004.
Erdel la'inde' esir olan Mir-Uva Bali Beg baha
tahsiline geliip ahval bildiirdiigidiir.
Ve bu esnada Ertle! k1rah olan la'inde esir ve dest-gir olan
i.imeradan Bali Beg on be§' bin guru§ baha ile la'!n-i mezbilrda ya­
ralu giriftar Haydar Pa§a ogh Ali Pa§a kefaletiyle baha tahs!line
geldi. Mezbur beg takririne muvaf1k merkiim Ali Pa§a tahrir eyle­
di.igi mektubda hikayet ve rivayet eylediikleri erkan-1 devletiin'
mesmu'lar1 old1. Ve Ali Pa§a dahi otuz bin guru§ bahaya maktu'
olup ve flili.is-i ahmere iktidarlan olmadug1 ahali-yi lslama beyan
olund1. Kimseni.in 1rk-1 §efekat ti merhameti harekete gelmeyi.ip Ali
Pa§a i<)iin bir habbe virilmedi.
Selat!n-i maziye zemanlarmda guzat ve miicahidin dirliklerin­
den eda vii tesl!m eyleyi.ip irz-1 miibini nice h1fz iderlerdi.
( 307a) Erdel la'in esir miistedam !)aVU§ eliyle Asirane-i
sa'adete kag1d gonderiip haber 1smarladug1dur.
Ve yine der-akab eva'il-i §ehr-i cumadelahirede Ertle! klrah
olan mel'fmdan miistedam gavu§ nam esir eliyle bir kiigiik k1t'a ka­
g1d geldi. Mel'un-1 bi-din yazm1§ ki «Goriilmemi!> Padi§ah gegen sene
murad iizre askeriniize hidmed idemediik, bu sene 1n§ae'llah geregi
gibi hidmete turmu§uz, gaflet iizre degiliiz dimi§ ve varan gavu§
ahvale vak1fdur, bunda gok turm1§dur ag1zdan ana JSmarlanan ha­
berler sahihdiir, 'i'timad eyleyesiz' dimi§ ve eger murad idiniirlerse
vilayet-i Tlm1§var evvelde bizim idi, tevabi'iyle yine bize virsiinler
ve Eflak memleketin dahi virsiinler. Kendiiler zulm ve te'addi ile
vilayeti harab iderler. Kadimden haz!nelerine isal olunan maktu'la-
564 MEHMET iP�iRLi
rm isterlerse biz gondereliim ve kiral ile de ortaya giriip ban§d1ra­
lum» dimi§ler. Devlet ve saltanat-1 Osmaniye'niin ferr ii §evketi bir­
kag nakardanlar e!ine dii§iip, garaz-1 nefsleriyle namus-1 din ve dev­
leti Erdel mel'un gibi kelbe paymal itdiirmege sebeb ii ba'is old1lar.
Ya Gafur Allah, ya azizu zu intikam Allah meded ve intiyetler ieyle,
bi-hurmeti Haterrvi'n-Nebiyyin.
Mihal la'in vezir beglerbegi eliyle Asirane-i sa'adete
arzthal gondertip, afv reca eylediigidiir.
Ve isyan u tugyan iden kasab oglam Mihal la'in, ki garaz-1
nefs ve hirs ve az ve tama' ve l"ii§vet-i bi-payan ile vilayet-i Eflak
voyvodahg1 tevcih buyurulup, fezahat ve §e'ameti heniiz nihayet bul­
mayup gekiliirken mel'i'ln Asitane-i sa'adete Rumili Beglerbegisi Ve­
zir Hasan Pa§a hazretlerine pi§ke§ ve hedaya gilndermek ile ve
Kag11gay Feth Giray Sultan ellerinden tazarru'-namesi geldi ki vila­
yet-i Eflak re'ayasm1 ba§dan g1karup, Erdel k1rah olan mel'un ale'd­
devam iizerlerine Macar-1 fiiccar mela'inin gilnderiip zecr u kahr-ile
ceng ii cidhle tahrik ve tahris itmege hig bir vechile ellerinden ve
papaslarmun dillerinden kurtulmaga mecal olmayup her gend ki dev­
let i§igine ahvhli bildiirdim (307b) soziime i'timad buyurmad1lar,
ahir-i kar geliip iistiimiize ii§diler. Zari'lri muhhlefete kadir olama­
d1m, memleket paymalhga sebeb ii ba'is oldilar. Ciirm ii giinahum
hadden efzundur biliiriim.
Sa'adetlii Padi§ah-1 z11lu'l!iih hazretleriniin aba vii ecdad-1 izam­
lar1 -rah'"mehu'YYlllU! lah ta'al{},- biziim gibi asi, yiizi-kara giinahkar kul­
larm1 afv buyura-gelmi§lerdir. Sultan Murad Han Gazi ve Sultan
Mehmed Han Gazi -tabe serahuma ve oe'ale'l-ooonde mesvahUm{i­
Kaz1klu voyvoda ve .J,; ._,!. ' dahi nigelerini misal getiiriip vilayet-i
Eflak re'ayas1 eben an-ceddin Al-i Osman Padi§ahlannun ad! ii dad
ve insaf ile perveri§ bulm1§ kul!ar1dur ve tecemmiil-i saltanatdan
alman esbab u• alat-1 sefer zayi' olmam1§dur, haz1r u miiheyya mah­
filzdur. §oyleki bu kullan afv buyurulup voyvodahg1m mukarrer bu­
yurulursa ciimlesi teslim olunup sa'adetlii Padi§ah-1 alem-penah haz­
retleriniin sefer-i zafer-i sa'adet-esere tevecciihlerinde asakir-i man­
sureye adet-i kadime-i me'lufe iizre her tarafdan enva'-1 zeha'ir-i
miitevafire ile kar§U varup hidmetde ve kullukda olalum ve Erdel
k1rah la'ine dahi intikam olunmak babmda geregi gibi hidmet ve
TARiH-l SELAN!Kl 565
yolda§hkda taksir ii tehaviin itmeyelim ve bu hususlara i'timad u
i'tikad buyurulmak igiin oglum1' ve k1z1m1 ve hatunum1 ve giivey­
giimi ve yarar papaslar' rehin tarik1yle Siidde-i sa'adete mukaddem
irsal eyleyelim ve ferman-1 §erifleriyle her mahalde buyurulsa va­
rup semm-i' semend-i sa'adetlerine yiiziim siireyim diyii arz1hat u
tezelliil ii inkisar lZhar eylemi§dir. Fi 9 §ehr-i cumadelahire, sene
1004.
Arzthfile cevab vlrmeyiip te'hire konuldug1dur
Erbab-1 hall ii akd viikela-i saltanat hazretleri la'in-i mezburun
melil.'in iginde as! u nesl olmayup erzel ii erazilden olmagla tekavvii­
latma iltifil.t u i'tibar itmeyiip, hile vii hud'adan muradI ta'vikdur,
Misra•
«Ogunsiin dii§men oijunsun eijer kalursa yanina»
fehvasmca i§te varuyoruz.
«Gi5relum ayine-i devran ne 8Ur.et gosterir» (308a)
kavlince cevab-1 ba-sevab buyurdilar. Ve etraf u eknaf-1 vilayeti
muhkem h1fz u h1raset itmek igiin Rumili Beglerbegisi Vezir Hasan
Pa§a hazretlerine Hezargrad'da' ve sab1ka Anadolu Beglerbegisi
olup vezaretle vilayet-i E'flak'da kalacak Sabrci Mehmed Pa§a haz­
retleri Vidin'de muhafazada olmak iizre mii'ekked ahkam-1 §erife
gonderildi. Ve kadimden Silistre ve Nig·boh ve Bender ve Kili ve
Akkerman Sancaklar1 hareket itmeyiip Sipahileri ve alay begleriyle
muhil.fazada olalar diyii tenbih ii te'kid buyuruld1. Fi't-tarihi'l-mer­
kiim.
Ve dii§men-i din Mihal la'in tazarru'namesine gore sa'il.detlii
Padi§ah-1 alem-penah canibinden hatt-1 hiimayi'ln-1 sa'adet-makri'ln
ile eyman-1 gllaz olunup, ciirm ii giinahm afv eyleyiip min-ba'd voy­
vodahgmda mukarrer, mutma'innii'l-kalb olup, edeb2 iizre ka'im ola­
sm, ma-dame ki sadakat iizre olasm viikela-i devletden sana ta'arruz
olunmaz, §oyle bilesin dinilmi§di.
566 MEHMET iP$iRLi TARlH-l SELANiKi 567

Top-arabacl-ba§Ihgt mahlfil olup virildiigidiir".

Sag ulfifeciler kitabeti viribnio;ken miiyesser obnaduiidur.

Ve bu esnada Top-arabacllar•bar;1 Mahmud Aga umur-dide nik­

Ve sefer-i zafer-rehberde hidmetde olan sag u!Ufeciler cema'ati
nefs hO§ h1saldi, ahiret seferin ihtiyar eyleyiip terk-i diinya eyledi.
katibi re1'' lmyuruld1. Yerine Siidde-i sa'adetde maliyede katib na­
Ve ara;bac1·ba§1hk kiil}iik ahur kethiidas1 sancak-1 hiimayundan bile
mma olan Karpuz-zade Kadi ogh Mehmed <;elebi gelmek buyurul­
gelen Ali Kethiida'ya fermau olund1. Fi cumadelahire, sene 1004.
m1§ken makiilesin ·bilen BOIU.k-halk1 kalkup, Sadria'zam hazretle­
rine ·g1kup gulgule itmegle avk u te'hire ba'is old1lar. Fl evas1t-1
Vezir Hasan Pa§a hazretleri tstanbul mulIMazasma
cumadelahire.
kaldug1dur.

Hoca Efendi hazretleriniin izz-i huzftr-1 Padio;ahi'ye

Vezir-i mu§1r-1 rU§en-zamir-i ba·tedbir Had1m Hasan Pa§a
istendiigidiir.
-edtilroo'l"l/i,lw, taili.l{i, iclli.le!hiir hazretleri sefere gitmeyiip, mahrUsa-i
tstanbul muhafazasma• kalup, Rumili'nden gayri memalik-i mah­
Ve evas1t-1 §ehr-i cumadelahirede a'lemii'l-ulemai'l-miitebahhi­
miye-i lslamiye'ye hiikmi cari olup kalmak il}iin emr-i §erif-i celilii'l­
rin Padi§ah-1 magfur hocas1 Mevlana Sa'deddin Efendi -diimwt fezli.­
kadr yaz1ld1. Kalmak mukarrer buyuruld1. Fi 10 cumadelahire.
iluhu- hazretleri cenab-1 Padi§ahi'ye ve izz-i huzur-1 ·f;!ehen§ahi'ye
da'vet buyuruld1. Ha§met ve vakar-1 §evket -asarlar1 ez'af u muza'af
Serhadd-i mansftreye le§ker yeti§diirmege me'mftr olan
olup, zli.de'Udhu ta'li.lli. §erefen ve tekrimen, re'y-i sa'ib ve fikr-i
vezir ile asker gitmek istemediigidiir.
saklb sahibi oldugmda ittifak-1 ara mukarrer. Allah ta'ala lisau-
1.arma mahiive'l-hakk ilka eyleyiip millhem bi's-savfub eyleye. Kar­
Ve Vezir-i is3'bet-pezir Mehmed Pa§a hazretleriyle sel'hadd-i
memalik-i tslamiye'ye yeti§mek ferman olunan Boliik-halkmdan ve gah-1 alem hiisn-i re'y ve tedbir-i ber-savaba muhtac olup, rical-i
kar-agah gekiliip gitdiler. Ahdas-1 na-kar-'§inas olanlar agraz-1 nef­
Yenil}eri ta'ifesinden ale'l-ittifak «Gitmeziiz» diyiip, «Sa'adetlii iPa­
saniyye ile halk-1 alemi a:hlakmdan l}1kard1!ar. Bi'zczarnre cadde-i
di§ah-1 alem-penah hazretleriyle gideriiz, mahal tenkdiir, kaht u
istikametden miinharif olup gitmekdediir, Ya muhavvile'l-ahvli.l
gala nihayetdediir» diyiip na-fermanhk eyiediler. Allah ta'ala (308b)
havvil Mlenli. illi. ahseni'l-Ml.
meded ii inayetler eyleye. Dii§mendiir pes ve pi§ miirtedd-i din ahval
bildiirmekden hali degil, gayret•i din-i miibin <;ekeriiz, ha! l}ekildi
Mehterler Wtabeti virildiigidiir'.
gitdi, Allruh ta'ala meded ii inayetler ·eyleye. Fi 10 cumadelahire, sene
erba'a ve elf.
Ve katib-i mehteran-1 hayme Defterdar-zade Abdiirrahman <;e­
lebi nagehani azl buyuruld1. Yerine si\,b1ka (309a) Cebeciler ka­
fubrts Defterdarbg1 virildiigidiir.
Ubi harem-i muhterem tavabi'inden Kii<;iik Bali katib olmak fer­
Eva'il-i r;ehr-i ·cumalahirede cezire-i K1br1s Defterdar1 Lisani man olund1. Fl evas1t-1 cumadel&hire, sene 1004.
Yahya «;:elebi ref' buyuruld1. Yerine Qavu§lardan Divane !brahim
Pa§a tevabi'inden Malik Muhammed defterdar old1. Ba tensukat Rftzname-i hiimayftn hidmeti virildiigidiir.
geliip Dlvan-1 ma'delet-mekanda oturup, hil'at�1 fahire ile giriip
paye-<i serlr-i saltanata yiiz siirdi. Mezbur defterdarhkda Azmi Ve evas1t-1 §ehr-i cumadelahirede Ba§-ruznameci Mehmed <;e­
Mustafa Efendi eglenmediigi ·gibi lisanl Yahya Qelebi dahi <;ok ka­ lebi ehl-i ilm kardan ve sahib-rakam iken ref' buyuruld1. Si\,b1ka
,j_.,;;'(' a§ikar oldu.
Rumili muhasebecisi Akbaba-zade iMustafa <;elebi Hatt-1 hiimayftn-1
rar eylemedi. .;,1..; J
sa'adet-makrun ile ruz-nameci olmak ferman olund1. Hi!'at-1 fahire
 568 MEHMET iPSiRLI
TARiH-1 SELANIKi 569

geyiip paye-i serir-i saltanata yiiz siirdi. Fi 20 cumadelahire sene

Zalim begden !>ikayet iden kad1mn dad1 abnup beg dar-1
1004.
siyasete c;ekildiigidiir.

Darussa'ade agahg1 ferman olundug1dur. Ve ol giin cum'a namazmdan avdet idiip geliirken bir kad1
efendi «Sab1ka Kayseriyye begi olan Abdurrahman ki BuLgur Aga
Ev3:hir-i '§ehr-i cumadelahirede mukarreb"i bal'gah-1 harem-i
dimekle me§hftr bir §ahs-1 za!imdiir,. menkft!hum i;ekiip bana ziyade
izzet-saray Kizlar Agas1 Haci Mustafa Aga alil ii zarir olmagla ol
hayf eyledi» diyiip, feryad u f1gan ·iderek ruk'a sund1, Padi§ah-1
hidmetden afv olunup ri'ayetle miiteka'id olmak ferman olund1.
gerdftn-azamet · hazretleri Saray-1 Amire'ye vardug1 gibi . ma'lftm-1
Yerine Valide-i sa'adet-penah hazretleriniin emekdan Osman Aga­
§erifleri oldug1 k1ssa olup, Sadr1a'zam Sinan Pa§a hazretlerine bir
ya harem-i sa'adet-mahrem hidmeti ta'yin buyurulup, krzlar aga­
Ii
hg1 ferman olund1. Ve 1:1kan Haci Mustafa Aga'ya
yevmi iki yiiz
ruk'a ile tezkire-i hiimayftn g'iinderiip «Me2'kftr begi kande ise bul­
[i
durup, getiirdiip eman virmeyiip, dar-1 siyasete g'iinderesin» diyii
akc;a va:zife ve a§ ve etmek ve arpa ve odun ta'yin buyuruld1. Ve
ba§ka diyar-1 M1sr1yye 'de dahi teka'iid ferman olund1. Bu babda
Sadr1a'zam Sinan Pa§a hazretleri paye"i serir-i saltanata
emr eylemi'§ler. Fi'i"hal ferman-1 kader-tuvan .iizre beman ol sa'at
cellad-1 kaza-maza dar-1 siyasete <:;ekdi. Fi't-tarihi'l-merkiim.
I
'

«Ben ku­
lunda bu vechile miiteka' id olmaga raz1yim» diyii istiksar
eyleyiip Mahrusa-i Edirne kadihgi viriliip, medaris�i aJiyyede
arz eylediikde dahi ziyade idi, «Ben bu denlii ile sulh eylediim diyii
» silsile oldug1dur.
ferman-1 ali-§an sad1r oldug1 hikayet olund1. Fi't-tarihi'l-mer
klim.
Evahir•i §ehr-i cumadelahirede mahrftsa-i ·Edirne Kad1s1 Beg­
Sa'adetlii Padi§ah-1 alem-penah hazretleri erkan-1 sa'adetle zade Mevlarra Muhyiddin Efendi ref' buyuruld1 ve 1:a§ni-i azli 'gordi.
cum'a namazma !)1kduklar1dur. Yerine Medrese-i Dariilhadis-i Sultan Siileyman Han -tabe serahu­
dan Hoca-Efendi-zade Mevlana Es'ad Efendi kad1 olmak ferman
Evahir-i '§ehr-i cumadelahirede Padi§il.h-1 <1ihan-penah olund1. Fi't-tarihi'l-merkiim.
-eyye­
de'Udhu ta'a'la ve kavvahu- hazretleri a'yan-1 sa'adet ve erkan-1
dev­
let ile cum'a namaz1 edasma Sultan Siileyman Han -tahe se;rahu Sultan Mehmed Han tevliyeti katibe virildiigidiir.
­
cami'-i §erifine <:;1kd1lar. Yeni<:;eri ta'ifesi kemal-i kesret
ii izdiham Ve fatih-i Kostantiniyye Sultan Mehmed Han Gazi -aleyhi'r­
iizre idiler. Ve sa'ir erkan-1 devlet' dahi piir zib ii zeyn
§evket ii rahmeti ve'r-'l"idvan- miitevellisi l§rk Ali <;elebi dimegle ma'rftf kal­
ha:§met-i mala-kelam ile giiriindiler. Viizera-i izam
hazretleri kii­ taban tefti§ olunup, zimmetinde nii;e yiik mhl-i vakf makbftz bu­
nftn ve ka'ide-i saltanat tizre biniip rikab-1 hiimayftna yana§u
p, mut­ lunup, inkar ile cevab viriip h1yaneti mukarrer olmagla azl buyuru­
laka umftr-1 sefer-i zafer-rehbere miite'al11k siiyle§iip
(309b) asa­ lup, tahsil-i ma! laz1m gelicek gaybet eyledi. Kadimi istikametden
kir-i zafer-§i'ar i<:;iin zahire ve hazine ve kal'a-girlik esbab
u ede­ (310a) bi-behre h1yanete miibtela derd-mend olup evleri miihrleniip,
vat-1 alatmdan barut ve yuvalak miihimm idiigi yad olunm1
§ ve tevliyet evkaf-1 mezbftre katibi Osman'a1 ki s1dk u diyanetle mevsftf
Sultan Siileyman Han zeman-1 §erifinde olan tedbir
ii tedariik ne ehl-i vukiif olmagm ana ferman olund1. Fi evahir-i cumadelahire,
vechile oldugi a'yan-1 sa'adetde Sigetvar seferinde az kimse
kaldug1 sene 1004.
anllm1§, Allah <JUmlesini miilhem bi's.sevuh eykyii,p, dU§mein-
i d'in
lwil' u kam'i bab1nda yek-du [;;] yek-cihet eyleye, Am'in, bi-Rab Tebriz muhafazasmda olan Hasan Pa§a ref' olup,
bi'l­
dlem'in. beglerbegilikler virildiigidiir.

Vilayet-i Tebriz'de vezaretle muhafazada olan Sa'atm Hasan

Pa§a hazretleri Sadria'zam hazretleriniin eski garaz1 ile arz olunup
 570 MEHMET IP$iRLI TARIH-i SELANIKi 571

ref' buyuruld1. Asitane-i sa'adete miilazemete gelmek ferman olun­

sa'adete yiiz yiik harir irsfiliye itmege miite'ahhid olm1§d1, eseri'
d1. Ve Gence ·beglerbegisi H1zir Pat>a yine Tebriz muhafazasma git­
zahir olmayup zeman murftr eyledi. �ehrizol 'Beglerbegisi olup mii­
mek2 ferman olund1. Ve Gence :&glerbegiligi Asitane-i sa'adetde
te'ahhid oldug1 hariri .gondermek buyuruldi. Ve §ehrizol'den Tat
miilazemetde Roca Efendi hazretleri akrabasmdan Baki Beg ogh
Ali Pa§a ve · <;erkes Ferhad Pa§a Asitane•i sa'adete miilazemete
Osman Pa§a'ya virilmek ferman olund1 . Fi eva'il-i §ehr-i cumadel­
gelmek buyuruld1. Fi evahir-i cumadelahire, sene erba'a ve elf.
ahire, sene-i mezbftre.

Lala Mehmed Pa§a ogh Kapum-�1 ali cem'iyyet itdiigidiir.

Ali <;Javu§ miiteferrikahk tarik1yle ze'amet ile

�i
miiteka'id oldugidur.
Ve evahir-i §ehr-i cumadelahirede merhum Lala Mehmed Pa§a
ogh Kapuci-ba§1 Mustafa Aga Sadria'zam Sinan Pa§a hazretleri
Ve sa'adetlli Padi§ah-1 gerdun-iktidar -e'azze'llah ensurehu- haz­
ogli Vezir Mehmed Pa§a hazretleriniin kerimelerine akd-i nikah
retleri sancak-1 hiimayftnda iken siidde-i sa'adetde kapu kethiida­
idiip, Kii<;iik Mir-ruhur Ahmed Aga sagd1<; olup ve ciimle a'yan-1
lan yamnda hidmet iizre olan Ali <;avu§ merhum Lala Mehmed
sa'adet ve erkap.-1 devlet kanun-1 kadim iizre da'vet olunup, C1gala­
Pa§a'ya selam <;avu§1 olm1§d1. Ve merhum vefatmdan sonra dergah-1
zade Sinan Pa§a hazretleri sakin oldug1 merhum Riistem Pa§a Sa­
ali miiteforrikahg1 tarik1yle ve miitasarr1f oldugi yiiz otuz bin ak<;a
ray1 haz1r u amade olunup, viizera-i izam hazretleri geliip Sadr1a'­
ze'ametleriyle teka'tid itmek babmda inayet itmegin manzur-1 ayn
zam Sinan Pa§a sadr-ni§in olup, a!i ziyafet olund1. Kanun-1 kadim
inayet-i §ehen§ahi olup, hatt-1 htimayftn-1 sa'adet-makrun ile «Bana'
iizre rikab-1 hiimayftn agalar1 viizera-i izam hazretlerine ale't-tertib
<;ok hidmet itmi§ emekdarumdur. Mii'ekked men§ur virillip, mti­
legen<;e-i dest ve ibrik ve makrama virup ve sa'ir erkan-1 devlete
teka'id olsun, aksa-y1 meram1mdur» diyii ferman olund1. Fi evahir-i
kadrnsker efendilere ve defterdarlara Qa§nigir agalar1" virdiler,
§ehr-i cumadelahire, sene erba'a ve elf.
ammeten ni'met-i nefise-i feravan ile i'zaz u ikram olund1.lar. Fi eva­
hir-i cumadelilJhire, sene erba'a ve elf.
Sa'adetlii Padi� hazretleri VaJideye pa§makhk has
tedariik olunmak ferman olundugidur.
Vezir-i salis Mehmed Pa§a hazretleri le§ker-i cedid ve
hazine ile serhadd-i mansfireye !)ikup gitdiigidiir.
Ve tezkire"i htimayun <;1kup, «Valide-i sa'adet-penah hazretleri
i<;tin dii§en giizide ze'ametlerden on yiikden miitecaviz has pa§mak­
Sene erba 'a ve elf §ehr-i recebiniin dordtinci 0giin sa'd sa'atde
hk virilmek fermanum olm1§dur, tedariik olunup, vaki' olan mah­ Vezir-i ru§en-zamir-i Ja-nazir Cerrah Mehmed Pa§a -edame'llahu
liilatdan tekmil eyleyesin» diyii emr olunmagm tevcih buyurulma­ i
ta'uld iclalehU·hazretleri sefer- zafer-rehbere serhadd-i mansureye
ga ibtida olund1. Fi evahir-i §ehr-i cumadelahire, sene erba' a ve
asker-i cedid ve hazine (311a) isaline .;1kdi. Ka'ide-i kadime-i salta­
elf. (310b)
nat iizre a'yan-1 sa'adet ve erkan-1 devlet viizera-i izam ve ulema-i
kiram ·cemi'an mukaddem siidde-i sa'adet�medara gellip haz1r ol­
Tebriz muhafazasmda Hasan Pa§a mukarrer buyurulup,
d1lar. Hava ru§en diner gibi miicella vii musaffa idi. Nevrftz-1 ihti­
beglerbegiler tebdil olundug1dur.
mayundan on yedi gtin mukaddem vaki' old1. Kendiileri ve alaym1
piir-zib ti zinet ha§met ii §evket-i mala-kelam ile Asitane-i sa'adete
Vilayet-i Tebriz muhafazasmda vezaret ile olan Hasan Pa§a
geliip giriip, paye-i serir-i saltanata yiiz siiriip ve eglenmeyiip .;1k­
kaza-yi mtlbremi savup yine yerinde te'yid4 olundi. Ve Gence'den
d1lar. A'yan-1 sa'adet ctimleten ikbal eyleyiip, rayet-i feth-ayat-11
kalkan H1z1r .Pa§a hazretleri vilayet-i §irvan muhafazasma gitmek
sebz-i Osmani a.;1lup yiiriidiler. Yeni<;eriler cem'iyyeti kemal-i kes­
ferman olund1. Ve �irvan'da olan Davud Pa§a sene ber-sene Stidde-i
ret ii' vefret tizre ve Cebeci ve Topel ve sa'irler cem'iyyet-i azim
 T
572 MEHMET IP�IRLI
ile gonderi .gitdiler. Varup evvel konag1 i;iftliginde Safra koyiinde
olup, birka<; gtin aram eyleytip, esbab-1 sefer tekmll eylediler. Ve
mukaddema vaki' olan seferlere varmayup Asitane-i sa'adetde is­
tihdamda ve mande olanlar mii!i&run - ileyh hazretlerine ko§ulup,
serhadd-i mansftreye Isa! olunacak hazineyi iletmek ferman olund1.
«Asaleten' serdar olmayup' dirlik •re terakki virmez» diyil az kimse
gidiip diinbeki ta'ifesi' na-fermanhk eyleyiip itmisal itmediler. «Pa­
di§ah-1 alem-penah hazretleriyle gideriiz» didiler. Fi tarihi'l-mer­
kiim, sene 1004.
M:u;ir Beglerbegisi Kurd Pa§a ref' olunup, sabJkii
Ba§-defterdar olan Seyyid Mehmed Pa§a M1sr
Beglerbegisi oldugidur.
Ve bu esnada vali-yi vi!ayet-i M1sr olan Kurd" Pa§a'dan ve vakt-1
ma'hftdda gelecek hazineden haber ve eser zahir ii hiiveyda ohnay1cak
ademlerinden su'al oulndukda «Mukaddema vezaretle hakim olan
Hanz Ahmed Pa§a mal-1 ced!di' almI§dUr» diyti anun makbftzatm­
dan hesab gosterip bir sene mahsft!i ma-beynde tedahiil eylemek
sftretinde takavviilat ile cevaba miitesaddi olduklar1 mukarrer ve bu
zemana degin hazine baglanup g1kmadug1 haberi tahkik ohcak Kurd
Pa§a beglerbegilikden ref' buyuruld1. Fi 4 §ehr-i receb, sene 1004.
Ve beglerbegilik sab1ka Siidde-i sa'adetde iki def'a ba§-defterdar
olan §erlfii'l-h1sal Emir Efendi hazretlerine ferman olund1. (31lb)
Fi't-tarihi'l-mezbftr.
Sa'adetlii Padi§ah-1 cihan-penah -eyyede'lldhu ta'dld ve kavvdhu­
hazretlerinden Emir Efendi'ye tezkire-i hiimayftn varid olup, Veziria'
zam hazretlerine varasm ferman olunm1§, imtisalen li'l-emri'!-ali
Sadr1a'zam Sinan Pa§a hazretlerine varup selam virdiikde aley­
kiimii's-selam M1sr beglerbegisi buyurm1§lar ve tehniyet ve miiba­
rek-badi eylemi§ler. Fi't-tarihi'l-merkiim.
Budun'dan ulaklar geliip haberler getiirdiigidiir.
Ve eva'il-i §ehr-i recebde serhadd-i vilayet-i Budun'dan ulaklar
geliip haberler getiirdi ki «K1ral-1 la'in Estorgon'da olan taburdan
le§ker-i me!a'in-i bi-§umar intihab ey!eyiip, giizide yaraklar' ta'yin
TARIH-l SELANIKi 573
idiip, geliip Budun'1 muhasara eyleyiip, top gekmek sadedinde iken
her ki§i ba§1 yaragm giiriip, cenge hazir u miiheyya olmakda, hik­
met-i Rabbii'l-alemin baran-1 azim olup, sel-i revan alemi tutd1. Bir
ferd-i aferide harekete mecil.l ohnadugm bildiirdiler. Ve kiiffar-1
haksar geldiigi yere Estorgon iistiindeki taburma girdi» diyii i'lam-1
ha! eylediler. Fi't-tarihi'l-merkum. «Meded le§ker meded hazine» di­
diler.
Vila.yet-i Vidin muhafazasma me'mfir Satire•
Mehmed P11,5a'dan gelen ulak haberidiir.
Ve yine bu esnada vilayet-i Vidin muhafazasmda olan Satire•
Mehmed Pa§a hazretlerinden u]agla haber geldi ki Eflak'da isyan
iden mela'inden dort bin mikdar1 piir-yarak kiiffar-1 dalalet-§i'ar
Mihal la'in derneginden g1kup memleket nehb ii garetine geldiler.
Bi-inayeti'llahi ta'ala firsat u nusrat ile gaziyan-1 ehl-i tslam u Iman
galib ii kahir olup le§ker-i §eyatin havf u ha§yet-i §em§ir-i '1slamdan
·1
perl§an olup miinhezim olduklarm bildiirdi. M�ktftb-1 be!i&retle gelen­
ler hi!'at-1 fahire ile te§rif olund1lar. Fi eva'i!-i receb, sene 1004. I-
i[
lj
Sinan Pa§a hazretleri ogb Mehmed Pa§a Budun'1
biragup gitdi didikleridiir.
Eva'il-i recebde erkan-1 devlet hazretleri ma-beyninde haber
§.ayi' olup soylendi ki «Budun muhafazasmda olan Sinan Pa§a haz­
retleri ogh Vezir Mehmed Pa§a hazretleriniin oldug1 evler (312a)
Tuna yahsmda olmagla bir gice §aykalar donadup ba-hatt-1 hiima­
yftn geldi. «Sen geliip gidesin ferman olunm1§dur» diytip giceyle g1-
kup gitmek istediigini asker haJk1 tuyup kiilli gulgule o!up mani' ol­
d1lar, koyu-virmediler dini!mi§ iken Belgrad'a geliip dahil old1 habe­
ri mesami'i aliyye-i Padi§ahi'ye serhadliiler §ikargahda sftret-i a'la­
yile «Budun halidiir' diyU gagr1§duklarmda irtesi sa'adetlii Padi§ah-1
din-penah hazretleri viizera-i izam huzftrlarmda 'Ca'fer Pa§a Bu­
dun'a vard1 mi?' diyii su'al buyurup, dahi 'varmad1 Belgrad'da bili­
riiz' diytip cevab virilicek, 'Ya Mehmed Pa§a nigiin Budun'1 hall ko­
yup Be!grad'a geldi, ana azl laz1mdur, Ca'fer Pa§a varmaymca ha­
reket itmeyesin' diyii tenbih olunm1§d1' Sen ana nasihat eyle, gozin
agsun ferman o!unm1§. Sinan Pa§a oglum kulunuz itdiigi2 hidmeti
 T
'
i

574 MEHMET IP�iRLi TARIH-i SELANiKl 575

kim itmi§diir' Belgrad'a geldi didikleri kizb ii iftiradur» diyii cevab Mahrfisa-i istanbul'da olan ehl-i diikkan kassab ziyamn
virmi§lerdi. Fi't-tarihi'l-mezbi'tr. 9ekmek bid'atma takatimuz yokdur diyiip
§ikayet eylediikleridiir.
M:tsr Beglerbegisi divan-1 adalet-nnvana geldiigidiir.

Ve evas1t-1 recebde 1stanbul'da olan ehl-i diikkan ne denlii var

Eva'il-i §ehr-i recebde diyar-1 M1sr1ye Beglerbegisi olan Seyyid
ise pir ve na-tuvan ciimleten kalkup ittifak ile geliip, viizera-1 izam
Mehmed Pa§a hazretleri hadem ii ha.jemiyle miizeyyen ii miikemmel
-edame'lldhu tofaUi icki,�ehum- hazretleri Divan-1 ma'delet-mekandan
iiskiifliileriyle' Divan-1 ma'delet mekana geliip yerine oturd1. Hil'at-i
fllkup geliirken giirO.h ile selama turup sm1f sni1f zarilik idiip f)ag­
fahire-i Sultani geyiip viizera-i izam-1 vala-makam ile giriip paye-i
r1§d1lar ki Nif)e y1llar iizerimize 'kassab ziyam' diyii ge!}en viizera-1
serir-i alem-masire yiiz siirdiler. Ve Gence beglerbegisi olan Baki
izam -mlYimehumU:llahu ta'@a- ak!}alanmuz alup, cem' itdiirdiler.
Beg' ogh Osman Pai;ia dahi ol rO.z-1 piruzda el iipdi. Ve Kapu Agas1
Re'y ii tedbir ile miitevelli ve katib nasb idiip, nif)e yiik ak!}ay1 istir­
miiderrisi Gani Efendi-zade Nadiri Efendi dahi el iipdi.
bac itdiirmekle bu zemana degin mukavemet eyledi. Kassab ziyamna
virilii gelmi§di. Hala her tarafdan masarif ziyade olmagla ribh-i mal
Anatol! Kadiaskerligi ve Tahtgab-1 saltanat
ziyana vefa itmeyiip, asl-1 mal dahi kifayet itmemekle Edirne ve
kad1hklar1 ferman olnndug1dur.
Bursa ve !stanbul'un Yahuda8 ve keferesine nif)e def'a emval tarh
olunup ol dahi yeti§medi. �mdiki halde yeni ba§dan ne denlii diik­
Ve evas1t-1 §ehr-i recebde mahrfi.sa-i M!sr kad1s1 Dukakin-zade
kan var ise tahrir itdiiriip edna ve a'la ve evsat i'tibariyle yiiz yigir­
Mevlana Osman Efendi yeri Jaz1m olup ref' buyuruld1. Ve Anatoh
mi§er akf)a ve seksener akf)a ve k1rkar akgaya ammeye salgun
Kadiaskeri Raziye Hatun damad1 Mevlana Muhyiddin Efendi mah­
olup her sene memalik-i mahrfi.saya avanz gibi ve zimmileriin
rO.sa-i M1sr kad1s1 olmak ferman olund1. Ve Anatoh kad1askerligi 1s­
haract gibi iistiimiize her y1l (313a) mµkarrer olup kanun eyleseniiz
tanbul kad1s1 Roca Efendi hazretleri ogh Mevlana Mehmed Efendi'
gerekdiir. !nayet eylen !stanbul'un ma'i§etiyle halimiiz goriyors1z,
ye ferman olund1. Ve Istanbul kad1hg1 Edirne'den munfas1l (312b)
fukarayuz kar u kisbimiiz ekl ii §iiriibiimiize vefa eylemez. Her narh
Sadria'zam DB.riilhadisi'nde merhfun Ahi-zade ogh a'lemii'l-ulema
gitdiikce miitezayid olmakdadur. Bize adl ii dad ile §efekat ve mer­
Mevlana Abdiilhalim Efendi'ye ferman olund1. Fi't-tarih'l-merkiim,
hamet buyurun» didiler.
sene erba'a ve elf;
Sadna'zam Sinan Pa§a hazretleri «Miislimanlar siziin1 hayr du­
Molla Ahmed Efendi'ye terakki olup Dariilliadis anuz almak isteriiz. Biziim de ahir iimrimiizdur f)ah§1yoruz iizeriniiz­
tevcih buyuruldug1dur. den bo1ayki bu bid'at haram1 def' itdirde-bileyiiz du'a eylen Allah ta'
a!a hayrlar tevfik eyleye» diyii cevab-1 ba-savab virdiler. Hiida hayr
Ve Sadna'zam Sinan Pa§a hazretleri Dariilhadisi yevmi yiiz' u bereket dihed, in§ae'llahu ta'ala.
akf)ayla Rumili kad1askerligi'nden miiteka'id Molla Ahmed Efendi'ye
buyurnld1. Ve yiiz elli akf)a teka'iidiine otuz akf)a dahi arz olunup za­ l;lahinci-ba§I ref' buyurulup Dervi§ Aga Doganc1 agas1
mime ile yiiz seksen olup, ciimle iki yiiz seksen akf)a vazife old1. oldugidur.
Kadiaskerlikden miiteka'id olanlarun cemi'an yiiz seksener akf)a old1.
Ve merhum Ferhad Pa§a ogh Sultan-zade [l.ahinci-ba§1 f)a§nigir­
Ancak Mevlana Sun'ullah Efendi yiiz elli akf)ayla kald1. Ve merhum
ba§1 dahi olm1§ken yine §ahinci-bai;i1 olup Doganc12agahgm ihtiyar
ve magfi'trun-leh Ebussu'ud-zade Mevlana Mustafa Efendi'ye vazife
idiip rikab-1 hiimayflna takarriib kasd itmi§lerdi, nagehani azl buyu­
ta'yin buyurulmad1. Ma yahillu mine'lldh. Fi evas1t-1 receb, sene er­
ruld1. Yerine sab1ka harem-i hiimayfinda Doganc1-ba§I iken ta§ra
ba'a ve elf.
g1kup hacc-1 §erife giden kamilii'l-evsaf, fenn-i §i'r ii in§ada ma'arif
576 MEHMET lP�iRLI
ile miimtaz ii ser-efraz, Bosnaviyyii'l-asl Dervi§ Aga �ahinci-ba§I ol­
mak ferman olundI. Fi evasit-I §ehr-i receb, sene 1004.
Mahrfisa-i Misr ve mahmiye-i ist.anbul kaddan paye-i
sem-i salt.anata geldiilderidiir.
Ve bu esnada Anatoh kadiaskerliginden mahrll.sa-i Misr kadISI
olan Mevlana Muhyiddin Efendi siidde-i sa'adete geliip, hil'at-I fahi­
re geyiip paye-i serir-i saltanata yiiz siirdiler. Ve mahmiye-i lstan­
bul Efendisi' oll!.n Ahl-zade a'lemii'l-miitebahhirln Mevlana Abdlil­
halim Efendi -diimet feza/illuhu- hazretler.i geliip, paye-i serir-i alem­
maslre yiiz siirdiler. Fl evasit-I §ehr-i receb, sene 1004.
Misr Beglerbegisi olan Seyyid Mehmed Pa§a hazretlerine
kiinun-1 kadim iizre sancak-1 htimaylln !)tkdugidur.
Ve yine evasit-I §ehr-i recebde diyar-I Misriyye'ye em"lrii'l-iime­
ra. olan Seyyid Mehmed Pa§a hazretlerine kanful-I kadlm iizre liva-i
sa'adet ihtiva siidde-i sa'adet-medardan <;Ikup ciimle-i erbab-I kalem
defterdar efendiler ile ve rikab-I hiimayftn-I (313b) izzet-makrful
agalari enva'-I i'zaz u ikram ve esnaf-I ihti§am u ihtiram ile sancak-I
hiimayftn oniine dii§iip ba-izz ii naz hiraman kema!-i §evket ii ha§­
met ile )<endiileriin hadem ii' ha§emi miilebbes ii miizeyyen piyade
yiiriiyiip devlet-haneye gelince getiirdiiklerinde kaniln iizre Pa§a haz­
retleri kapuya kar§U <;IkUp alem-i hiimayftn-I alem-araya yiiz siiriip
ve giimii§' tepsiler ile <;iii' akgalar ve guru§lar ve filoriler nisar olu­
nup ve enva' u esnaf-I et'ime-i neflse-i feravan ve ni'am-I bi�payan
bezl olunup, simat-I all gekiliip ziyafet-i uzma oldI. Kati gok zeman
gegmi§diki' hanedan-I Al-i Osman'un bu izzetlii kaniln-I kadlmi terk
olunup, saltanat-I kahireniin izz ii §evket ii revnakini perde-i nisyan­
da komI§lardI, zuhilrma sebeb ii 'ba'is old1lar. Mlr-alem Sultan-zade
Mustafa Aga hazretlerine ibri§im raht ile miikemmel at duhte aba'i
murassa' bazubend ve mutalla zeyn' ve bozdogan ve fahire yapuk, iki
a'la hil'at-1 fahi<re on be§ bin nakd gi!i• ak<;a gekildi. Ve on nefer
sancakdarlara ve mehter-ba§Iya ve surna-zen-ba§Iya birer hil'at-I
fa.hire ve on be§ bin nakd <;iii' akga ile te§rlf olunddar. Hisseleri tak­
sim ii tevzi' olundi. Hiirmet ii izzet olunup, zakirii'l-kerem ve §aki­
rii'n-ni'am gitdiler. Fi't-tarihi'l-merkum, sene 1004.
TARlH-l SELANlKi 577
Budun'da multafazada olan Anatob Beglerbegisi Mebmed
Pa§a hazretleri serhadd-i mansure ve dii§men ahvfilin
bildiirdiigidiir.
Ve bu esnada vilayet-i Budun muhafazasmda olan celadet ve
merdanelik i!e hiisn-i re'y ii tedblr-i ber-savab iizre gaza vii cihad-I
kiiffar-1 haksarda bezl-i iktidar ile ba§ ve can terk eyleyen Anatoh
Beglerbegisi Mehmed' Pa§a hazretlerinden Siidde-i sa'adete arzlar
ve mekatib ile ulak}ari geldi. Serhadd-i mansilre ahvalin arz u i'lam
eyleyiip dii§men-i din haberlerin bildiirmi§ler. «Kaht u gala nihayet
mertebede diir ki §erh u beyan m\imkin degil ve asker-i !slam killet
iizrediir, sabr ve tahammiile takatlarI kalmadI. Kiiffar-I dalalet­
§i'ar her canibden cem'iyyet ile Budun iistiine gelmek (314a.) kas·
dmdadur. Birbirine mu'in olmak iizre kiilll ittifaklarI oldugI haber-i
sahlh ile tahklk olunmI§dur. �ekk ii §iibhe merfil'dur, heman §imdi
ya.t ve yaragI miikemmel taze le§ker ile serhadd-i mansilreye meded
yeti§diiriip, zahlre ve hazine ile imdad idiip, mededkarhga adem ye­
ti§diirmege inayet buyurasiz ve ilia bu canibde hal-i kar-zar gayet­
de mii§kil ve dii§var olmI§dUr» diyii tazarru' ve bisyar ile i'lam-I
hat-i zar ey1emi§lerdiir. Fl evasit-I ·receb, sene 1004.
Veziria.'zam hazretleri divandan za'f ve
izttrab ile gitdiilderidiir.
·
Ve evasit-I §ehr-i recebde Sadria'zam Sinan Pa§a hazretleri sah
giin Divan-I alide llnet Iztlrabmdan ziyade miite'ellim olup, kiilll za'f
iizre igerii viizera-i izam hazretleriyle paye-i serir-i a'laya kazaya
arzma giriip <;Ikdukda muztaribii'l-hal plr!ikden §ikayet idiip sen­
diredi'. Ve be§erelerirrde za'f kuvvet bulmada idi. «Allah ba'ala bi­
liir, bir dahi divana gelicegim» dimi§ler ve irtesi gihar-§enbih giin
gayret ile ikindi divanm eyledi!er. Velakin azicik zemanda tedric
ile yine kalkdilar. Ve cum'a giin a'lemii'l-ulema Roca Efendi diimet
feza/uuhu hazretleri evlad-I kiramlarI ile ibadete vardilar. lrtesi giin
Divan-I aliye varmagI hiikema ve etibba ruhsat virmeyiip men' ey­
lediler. Allah ta'ala meded u inayet[er eyleye. Fl 22 §ehr-i receb,
sene 1004.
578 MEHMET iPSiRLI
Vilayet-i Bagdad'da Vezir HIZ1r Pa§a hazretlerinden
§ikayet idenlerin ahvali goriilsiin buyuruldug.dur.
Ve evas1t-1 ;'1ehr-i recebde vilayet-i Bagdad muhafazasmda olan
vezir-i mii§ir-i ba-tedbir H1z1r Pa!!a hazretlerinden e!!irra-y1 Bag­
dad, vaki' ve gayri vaki' ahval ile !!ikayet ii hikayetler idiip, rikab-1
hiimayuna ruk'alar sunup feryadlar eylediler. Sab1ka Bagdad Kad1s1
Mevlana Kara Muhyiddin Efendi ve Mevlana Ridvan Efendi ve hala
kad1 olan Ni!;!anCI-zade Mevlana Efendi' ve <;avu:,-ba!!I <)>ban
Siileyman Aga kul ta'yin buyuruldup (314b) vezir-i mezburi kapu
kethiidas1 ile cami'-i §erif-i Ayasofya-i Kebir'de rIIk'a sunanlar ihzar
olunup, isnad olunan mevadd1 defter idiip tefti§ ve tefahhus ferman
olund1.
Nihavend kal'asmda olan defterdarun kapuya
gelen mektfib1 haberidiir.
Ve bu esnada sab1ka Klz1lba§-1 kiifr-fa§ elinden darb u harb ile
alman kal'a-i Nihavend defterdarmdan mektub geliip ka1'11-i mez­
bure muhafazasmda olan askere «Yigirmi kist old1 mevacib giinde­
rilmemi§diir» diyii inha eylemi§ler ve §ah Abbas vilayet-i Horasan'a
Ozb.ek cengine gitdiiginde han1ardan bir la'in le§ker'i mela'in-i bi
k1yas ile ge!Up elli gtin kal'a-i Nihavend'i muhasara eyleyiip muh­
kem ceng ii neberd olup bi-inayeti'llah ta'ala eyyam-1 devlet-i �ehen­
§ahide firsat u nusrat gaziyan-i din-i !slama miiyesser olup, a'da-1 din
ha'ib ii hasir diiniip gitdiler. Ve sulha mugayir bu denlii i§ eylediikleri
Vezir-i vekil-i saltanat canibine arz u inha olund1. Isga buyurulma­
dugm bildiirini§ler. Mektub okunup ahval istima' olundukda vezir-i
mii§ir miidebbir-i umur-1 miilk iken dii§men canibinden vuku' bulan
masalih-i devleti ni'}iin giirmeye diyii ta'yib eylediler. Fi evas1t-1'
§ehr-i ,receb, sene 1004.
Vezir H1z1r Pa§a hazretleri ademleriniin hakkmdan
geldiigidiir<.
Ve tefti§den sonra Vezir-i mezbflr anda kethiidaslna ve ba'z1
ademlerine siyaset eyleyiip emvallerin tasarruf eylediigi haberleri
geldi. Fi evahir-i §ehr-i receb, sene 1004.
TARIH-i SELANIKi 579
Sinan Pa§a hazretleri Divan-1 a.Iiye gelmege
iktidan olmadug1dur.
Evahir-i §ehr-i recebde Sadria'zam Sinan Pa§a hazretleri Divan-1
mu'allaya hasta olup kald1 gelmedi. Kazaya-y1 din ii devlet umurm
!brahim Pa!!a hazretleri giiriip telliis ile bildiirdiler. Ve ctimle er­
kan-1 sa'adet iyadete vard1lar. Alem-i piride za'f kuvvet bulup kuv­
veti za'f' olmruda ve a'yan-1 sa'adet asker-i !slam ile a'da-1 din-i mli§­
rikin tistine sefer 1tmek azimet ti niyyetinde iken umur-dide ve kar­
azmude Vezir-i mli§ir ve mtidebbir hikmet-i Rabbani ile (315a) ken­
dti tedbir-i bedenine me§gfil oldi. Halk-1 alem kaht u gala ile muzta­
ribler. Allah tebarek ve ta'ala hayr zaferler tevfik eyleye. Bi-hu'f'lnBti
Habemi'n-Nebilyyin.
Miitevelli Mehmed Emin Efendi �am Defterdar1
oldug1dur.
\le evahir-i §ehr-i ,recebde Sultan Bayezid Han-1 magfur -tabe
serahu- miitevellisi Mehmed Emin Efendi l;\am-1 dariisselam defter­
dar1 old1. Ve tevliyet Ca'fer nam bir mechulii'l-ahval kimseye tevcih
buyuruldi. Ve �am nefterdar1 Kii'}iik Bali <;elebi ref' buyuruld1.
Fi't-tarihi'l-merkiim.
Rumili Beglerbegisi Vezir Hasan Pa§a hazretleriniin
Viizera-i izam hazretleri huzfirlarma bildiirdiigi
serhadd-i dii§men ahvalidiir.
Ve evahir-i §ehr-i recebde vilayet Eflak mukabelesinde Hezar­
grad nam kasabada dernekde ve muhafaza hidmetinde1 olan Rumili
Beglerbegisi Hasan Pa§a hazretlerinden _erkan-1 sa'adete vtizera-i
izam hazretlerine mekatibleri geldi. Dii§men-i din canibinde olan ah­
vali i'Iam bu beyan eylemi§ler, Eflak i'}inde isyan iden Mihal la'in ya­
nma cem' eylediigi ecnas-1 mela'in piir-yat u yarag tabur kurup otu­
rur. Vaki' olan muharebatda: ve miinhedim olan kda'dan kiilli tecem­
miil ii iktidar kesb eyleyiip ahz u cem' eylediigi mala tayanup turuyor
ve bu zemane dek bi-inayeti'llahi ta'ala memalik-i lslamiyye'den bir
canibe gezend iri§dirmege mecal olmayup, her taraf bi-anvi'llahi ta'
ala muhafaza olunmakda basiret ii intibah iizre olup, iimera vii si-
580 MEHMET iP�IRLl
pah kullari dakika fevt itmediler. Ve Eflak vilayetine voyvoda ta'yin
olunan Mihne ogh Radval Voyvoda gergi iglerinde asl-z&de amlur
vela.kin taburda cem' olan mela'in ittifak iizre tururken re'aya huku­
metine ka'il olmad1lar. Ve Bogdan voyvodas1 Olan la'inden ihtiraz
idiip mu'avenete' ciir'et idemediigin bildlirmi§ler. Firsat <gilzediip,
iimid-1 zafer iizre olduklarm i'lam eylemi§ler. Allah ta'ala an-karib
hazelan u husranlarm milyesser eyleye. Eyyam-1 devlet-i §ehen-§a­
hide §em§ir-i !slam altmda mahkil.r u miinhezim olalar. Amin, bi­
hakki [ve] hUrmeti Mterwi1in"f!1ebiyy'in.
(315b) Ve Hasan Pa§'a hazretleri kendiizinden sag kol ve sol
kol Sipahileri aynlup' Budun ilstine varsunlar diyli ferman olunan
hiikm-i §eriflin mefhum1 dii§men•i din mukabelede cem'iyyet ile du­
rurken asker ayurup gondermek re'y ii tedbir-i na-savabdur diyli
bildiirmi§ler, fi't-tarihi'l-merkiim.
Bu dahi Vezir Ca'fer Plt§a hazretleriniin viizeri-i izam
huzi'l.rlarma serhadd-i mansure ve dii!!men-i din
ahvalin bildirdiigidiir.
Ve yine bu esnada Budun iistiine serdar ta'yin olunan Vezir-i
ha§met-ayin ve dilir-i §eca'at-rehin Had1m Ca'fer Pa§a -edame'UIJ,hu
ta'U,W, iclalehU- hazretleri a'yan-1 sa'adete viizera-i izam hazretleri­
ne mufassal u me§ril.h mektublar gonderiip serhadd-i mansftre ah­
valin ve a'da-i din• harekatm bildiriip i'lam-i ha! eylemi§ler. Ve bi­
inayeti'llahi ta'ala serhadler muh&fazasmda her vechile bezl-i mak­
dur olunup cihad ii gaza iizre olup her taraf beklenmeden hali degil­
diir k1ral-1 bed-fi'al bi'l-fi'l Prag ile Pojon' ma-beynlerinde cem'iy­
yet-i azim eyleyiip, ciimle Nemge ve Macar ve Hirvat ve Erdel ve
Frenk beyleriyle buluroup beherhal Padi§ah-1 cihan-penah hazretle­
riniin bizzat sefere niyyet ii azimetlerin m\Ikarrer biliip ana gore
kiilli tedariik iizre old\Iklarm bildiirmi§ler ve bu canibe mededkar­
hga elbette hazine ve zahire ve le§ker-i cedid yeti§dirmek gereksiz
dimi§ler ve §oyleki geQen sene gibi le§ker-i mel&'in serhad k1la'ma
ii§iip hisar erleriniin nige yildan berii mevacibleri degmeyiip ihti­
yaclan nihayetdediir, kal'alar1 hali koyup dii§men eline viriirler. El­
iyazii bi'llah memleket elden. g1kar ve re'aya ve sa'irler ittifak ey­
lemi§lerdiir. l)oyleki zahire ve mevacib igiin hazine gelmeye, kiiffar
ile haberle§mi§lerdiir, bir diirlii dahi itmezler, k1la'1 viriirler. Amma
TARiH-i SELi\NiKi 581
eger vaktiyle ve mahallinde ulufeleri ve yard1ma le§ker yeti§iip za­
hire gelilrse dii§men yorelerine ugramaz, kendii ba§lan sevdalarma
dii§mekleri mukarrerdiir diyli i'lam eylemi§ler ve eger mahalli ve
zemaniyle gellip yeti§mezse ki mevsim gege fevt ala nige yiiz bin
ak9alar (316a) sonra fa'ide eylemez, hemen hazine ve zahire ve le§•
ker yeti§dirmek gereksiz ve ilia bi-inayeti'llahi ta'ala ehl-i 1s\am
dii§men-i dine cevab virmekden acz gtistermezler dimi§ler. Fi evahir-i
§ehr-i receb, sene 1004.
Vilayet-i Karaman'da bir mechfilii'l-hfil na.merd Celali
olmak sevdas1yle e!!kiya cem' eylediigidiir.
Ve ezin canib sefer-i zafer-rehbere sa'adetlii Padi§&h-1 sa'adet­
destgah hazretleriniin tevecciih ve azimet-i hiimayiinlar1 mukarrer
olup erkan-1 devlet ve a'yan-1 saltanat esbab ve miihimmat-1 sefer
igiin vilayet-i Anatoh ve Karaman'dan ve gayriden tavar tedariiki­
igiin etr&f u ekn&fa ademler sahndukda Turgud' ilinde ve Karaman
iginde Davudlar dirler bir kavm arasmda erazil-i nasdan bir bi-din
«Al-i Seli,;uk'un ahiri .Alaeddin Ferfunurz neslindeniim" diyii iii,; yiiz
y1ldan berii nesebi nabud olnu§dan dem urup yanma evba§ u kalla§
ii§iiriip, «Al-i Osman zulm ve udvan yoluna gitdi!er, ben adl ii dad
ideriim» diyii sefer-i zafer-rehber igiin tavar dev§iirenleriin ellerin­
den alup ve belki h1zane-i Mlsrun geliirken arkun yoluna gelmek
tedariikin eyleyiip, Siidde-i sa'&dete ahv&lleri arz \I i'lam olunduk­
da hiisn-i re'y ii tedbir ile memleket halkma istimalet ile ahkam ya­
z1lup gonderildi. «Ele getiirmek ardmca olasiz» diyii tutup getiiren­
lere ali dirlikler va'de buyurulup muhkem sipari§ler olund1. Fi eva­
hir-i §ehr-i receb, sene 1004.
Sadna'zam Sinan Plt§a hazretlerl diinya-yi bi-bakidan
raht ve bahtI gotiiriip fillirete gii!;diigidiir.
Ve §ehr-i §a'banun be§inci giini, ki yevmii'l-erbi'a idi, sabah na­
maz1 vaktinde Veziria'zam 'Sinan Pa§a hazretleri maraz-1 su-i' kay­
neden on' altI giin hasta ve bi-derman yatup nal&n old1. Ehbba-y1
alem cem' olup, tedbir ii tedariik idemediler. .Seksen ya§mdan mii­
tecaviz idi, ilac-pezir olmayup gar-1 guril.r-1 diinyadan saray-1 siiril.r-1
ukbaya gogdi. Asar-1 hayrat ve hasenata ma'il, ekser vilayet-i Ara-
582 MEHMET iP�iRLI TARiH-i SELANIKi 583

bistan'da mahall-i miinil:sib olan yerlerde ribatat ve karban-saraylar

ve cami'ler bina itdiirdiip, miitekaddiminiin haraba mii§rif olan ev­ .b) ij J :..JI'> ij J c_} ij !l')I,,. rJ_Y."
kafm hirer tank ile ( 316b) alup kendiiniin idinmege gayetde haris
� CJY ::.j \...: ) iY.::.Y.
(317a>
olup, hazz-1 vafir iderdi. Ve ne denlii hasa'il-i hamide var ise kendii
nefs-i nefisinde mii§ahede eyleyiip, ulemanun ilmin ve '§ecl'un §eca'
atin begenmeyiip, ulemay1 ilzam itmegle mukayyed fetva ne kelime­ v .:,�I !l ')I,,. _;. Ji� JS'")\,,. b_?

� � iY. J J I �)i ..Ll. d

diir diyii su'al eyJeyiip biJmeyenlere toprak ba§Una dimek adeti idi.
Ziyade zu..funftn-1 alem olup, ink1raz-1 akran ile miimtaz olm1§dI.
Viizera-1 izam iginde pir-i tarikat olup, pi§ke§ ve hedaya alup-virme­
de azimii'l-iktidar idi. lJ\} Padi§ah-1 felek-rll''at zeman-1 §eriflerinde
TtlJrf,M, diiger Em'im/I, Beg
vezaret ve ,serdarhk ile mii§erref ve miite'ayyen olup, sultan Murad
Han-1 magfur zemamnda sadr-1 sadaretden iil) def'a ma'zftl olup ve
Vdsu-i berzah Sinan Pa§</J1f1, hod-1'0/Jj u1 (l)n/i,d
saltanat-1 Sultanu'l-guzat Padi§ahumuz -hallede!lldhu ta't1lii, hiliifete­
Sul-.i iimri zulm ile yitmi§di dokswn ya§vna
hu- zemamnda dahi iki def'a sadr-1 izzete gelmi§di. lstanbul'da Tevek­
kiil l)e§mesi mruhaltinde medrese ve dariilhadis ve dariil-kurra, ki tiir­
Nasb-4-'Mfs itmi§di kesr-.i irzi111a her m-kesii,n
besidiir, ciimle a'yan ve erkan-1 deylet Ayasofya'da eenazesi nama­
Kood iderdi bir fakirnn etmegine a§<na
zm k1lup, getiiriip tiirbesinde defn eylediler. Ve mukaddema karz
tarik1yla Hazine-i Enderftn'dan l)Ikardug1 bin yiik akl)anun cevab1
Kalb-.i sahtinda yogidi hig terah1uwmdom, ieser
virilmek uhdesine lazim olmagm, eiimle metrftkat• ve ma-meleki
Bakmaz idi kimsenun giizden akwn kan Ya§<na
ve haza'ini miriye zabt olunmak igiin ferman-1 �ehen§ahi ile <;;avU§­
ba§I Qoban Siileyman Aga eliyle miihiirlendi. Ve sefer-i zafer-rehber
Herkese topqoak .bQ;§una dlir&i to;r'lhin dlidim
miihimmatI-ygiin tedariik eylediigi at ve deve ve katir ve cebe-hane
Nola olda-y-.ise ol be<J;-ahd tO]YT"ak ba§<na
ve mehter-hane ve esbilib-1 matbah ve zaha'iri miriye zrubt olund1.
Ve Kapu Agas1 Gazanfer Aga hazretleri dahi emr-i Padi§ahi ile
geliip, nefayis-i emti'a ve cevahir-i esbab ve nukiidin zabt ve kabz
( -c:.b. JJ<b
..
.
� ....
.
J,1 •__ ..J,1
...
'Jj = 1004)

idiip Bostancilar ve forsalar ile <;aV'U§--b8i§I iinlerince Hazine-i Ende­

rfm'a muttas1l nakl olund1. Fi eva'il-i §ehr-i §a'han, sene 1004. Miihr-i izzet sahibii'l-izz ve's-sa'adat' lbrahim Pa§a
hazretlerine giinderildiigidiir.
Turih li-vUdin mine'l-ekabir
Ve a'yan-1 sa'adet ve erkan-1 devlet cami'-i §erif-i Ay;asofya'da

JJ.f" _;., JJ f _;., iJL c �l\J \j

• ·
cenaze namazma muntaz1rlar iken sadr ve vezaret-i uzma i<;iin
. ..r.; miihr-i izzet sahib-sa'&det Turahim Pa§a -e<!Jame'Zlahu ta'ulii icUJlehu­

JA;:.... '-:' \� r,) \j \c.L- � _;.::. Y.

hazretlerine miibarek sa'at ve §erif mahalde Kapuc1lar kethiidas1

J).tJ JI).� oLl.::.4 � .:...!_,>-

Ahmed Aga getiiriip, teslim eyledi. Halk-1 alem hayr u senalar idiip,

.. tereddiid ii dagdagadan kurtuld1lar. AllB.h tebarek ii ta'ala miiba­

rek ve huceste eyleyiip, mii'eyyed eyleye, Kar-agah-1 8,lemde miilhem
�ff' f.J . .
•
.
..\:S" li bi's-savab idiip dii§Var i§lerin asan eyleyii-vire. Amin bi-hakki 'Ve
i..r-::>- r- bi-hurmeti HatemU'n-'Mbityyin ve S:eyyidi'l-'Yfl!Urseliin.
584 MEHMET lP�iRLl
tbtida Sadr1a'zam lbrahim Pll§a -ed8.me'llahu ta'am icmlehfi­
hazretleri paye-i serir-i saltanata Sinan Pll§a ahvalin arz
eylediigidiir.
Yeni Sadr1a'zam ve mii§ir-i mufahham ibrahim Pru§a yes­
se:re'lUih tafaUi ma-yii,r'id vem4-yeljd,' hazretleri kiiniln-1 kadim iizre
hil'at-1 fahire-i birilniyi Bab-1 sa'adete varmca gey\ip, o" mahalde
hassa-i hiima;yiln-1 Padi§ahi'den iki kat ihi!'at-1 fahire-i a'Ia gey­
diriliip, birisi ba-postin ·sammur-1 miimtaz ile giriip paye-i serir-i
saltanata y\iz siirdiler.
Ve Sinan Pa§a'nun diirt ayhk Hazine-i Amire'de vaki' olan
masarif ve fhracah rilz-name-i hiimayilndan <;1kar1lup yaz1ld1. Bin
yedi y\iz y\ik ak<;a oldug1 defterdarlar ile paye-i serir-i alem-masire
arz olunup okund1.
Ve dokuz yiiz seksen y\ik ak<;as1 Hazine-i Enderun'dan <;1kup
ma-adas1 memalik-i mahrfisa mukata'atmdan mahsfil-i millk idiigi
beyan olundI. (317b) Ve iraddan masraf siil"be-sal iki bin y\ik cii­
lus-1 saltanat-1 hiimayfindan berii izdiyad ·buldug, arz u i'lam k1-
hnd1. Ve umumen vilayet-i Rumili'nde vaki' olan aklam u• emvalin
noksanma ve . peri§an olup zayi' olmaga ba'is ii illet-i miistakille
Sinan Pa§a'nun inad ve sfi-i tedbiri ile oldugu takrir ii tefhim olu­
nup, iyan u beyan k1lmd1. Hakikaten bu Devlet-i kahireye anun
enaniyet ile eylediigi gadr ii hayfun cevil:b1 yevmii's-su'alde virile
ve ilia yigirmi y1ldan berii diinyada itdiigi miimkiin ii miiyesser' de­
gildir. Ukala-i kar-agah olanlar1J. ma'lum u mefhumdur. Ala eyyi ha!
hezaran ayyar u tayyarhk i!e iddihar itdiigi mal-1 feravan ve emti'a-i
bi-payan miri i<;un kabz u zabt olunmada Padi§ah-1 zemin ii zeman
hazretleri m\ilihem bi's-savil:b olm1§dur. Aslmda beytiilmaJ.i s1rfdur,
bu babda alem-i berzahda azab1 tahfif oldugma '§iibhe yokdur. Fi
eva'il-i §ehr-i §a'banii'l-mu'azzam, sene 1004.
Merhfun Sinan Pa§a'nun llizane-i Enderfina zabt
olunan metrfikat ve muhallefatidur.
Ve Sinan PS§a merhumun zabt olunan tuhaf u nukudl ale'l­
ittisal ta§mup <;ekildi. Alb y\iz bin meskuk ve guru§ ve nakdiye yi­
girmi dokuz yiik murassa' ve miicevher altun' §em'§ir ve g1rare ve
TARIH-i SELANlKi 585
han<;er ve bozdogan ve migferler ve zer-i halisden enva'-1 zi-k1ymet
tuhaf u cevahir-i giran•baha ki ehl-i diinya bahasma iktidar yeti§­
dirmeyeler'. U-yu'ad vela-yuhsa ve cevher-iksir bir kisede ki dir­
hemi bin dirheme kafi ola. Ve nukra-i k\il<;e evani nukraki yiiz
kantardan tecaviiz eyleye, bahmin-i sahihd\ir didiler. El-'Uhdetu
ale'r-ravi.
Ve cebehanesi bi't-tamam �behane-i Amire'ye ve mehterha­
nesi ve saracihanesi Istabl-1 Amireye ve ciimle tedar\ik ile cem' ey­
lediigi zaha'iri ve esbab ve alat-1 matbah ve ki!ar, Matbah-1 Amire'ye
zrubt u rabt olund1; Ve sa'ir beramyan ( Jl:-1;. ) tecemm\il ii'
ahmal ve eskiili suk-1 sultamde bey' men-yezid olunup, beytiilmal-i
M\islimin i<;iin kabz olundI. Tuhaf' u tefarik-1 Hind ii Sind ve <;!in ii
Ma<;in, Rata vii Hoten bi-hadd ii bi-k1yas10 (318a) misk ii anber ve
od ( ,;o ) u sandal furuht olund1. Libaslar1 <;uka ve sof ve kutni
bin k1t'a nev ve ma'mul ve kolme sat1ld1. Bi-endam olmagm <;en­
dan baha itmedi. Ve alanlar hayr eylemediler. El-vaki' fi §ehr-i §a­
banii'l-mu'azzam, sene 1004.
Vezir ve Kapudan Halil Pll§a hazretleriniin bll§tardas1
deryaya indiigidiir.
Ve eva'il-i §ehr-i §a'banii'l-mu'azzamda §eref-i §emsde Vezir-i
celilii'l-kadr Kapudan Halil P,a§a -edame'llahu ta'aUi iritalehu- haz­
retleriniin kadimden Tersane-i Amire'de biinyad olunan otuz iki otu­
rak, azimii'l-hey'et ba§tardas1 yap1lup tekmil olund1. Kii!li tekel!iif
ile tezyin ii tertib olunup, ciimle erkan-1 devlet ve a'yan-1 sa'adet
hazretleri Divan olmayup, ba§tarda deryaya indiigi mahalle ya'ni
Tersane-i A.mire divan-hanesine haz1r olup ulema-i izam ve me§a­
yih-i kiram geliip du'a vii senalara i§tigal gosteriip tevecciih iizre
old1lar. A'da-i din \istiine galib ii mansur ve muzaffer olmak i<;iin
tasaddukat ile kurbanlar olund1. §admani toplari atilup, halk-1 alem
seyr ii tema§aya <;1kd1lar. San'at ve' te'llifat-1 miihendisan-1 alem ile
ba§tarda ab-1 revan-misal felenk!erden akup gelirken zevrak1 bama
tokunup rahne oldI, <;endan pesendide dii§medi, tahminde hata old1
didiler. Fi't-tarihi'l-merkiim, sene 1004.

-.or
'
586 MEHMET IP�IRLI
Vilayet-i Eflak'de isyil.n iden Mihal la'iniin Asitane-i
sa'adet.e tazarru'nitmesi geldiigidiir.
Ve bu esnada vilayet-i Eflak'de isyan iden Mihal Voyvoda la­
!niin ve re'ayanun Asitane-i sa'adete.mahzar ve tazarru'nameleri Ru­
mili Beglerbegisi Vezir Hasan Pa§a hazretleriniin Kap1c1-ba§1s1 Ah­
med Aga eliyle' geldi. Vaki' olan yiiz-karahg1 ve ciirm-i cinayeti­
miiz eyyam-1 hiimayftn-1 �hen§ahide selef padi§ahlar1 afv buyur­
duklar1 gibi bag1§layup ve climle bu diyarda kalan davar ve yarak
ve zeha'ir sa'adatlii Padi§ah-1 cihan-penah hazretleriniin mii'barek
sefer-i zafer-r<!hberleri i<;iin ugur-1 hiimayftnuna iletlip teslim ide­
riiz, oglum ve k1zrm ve hatunum ve giivegiim ve yarar papaslarimuz
rehin olsun (318b) kad!mden Al-i Osman i§igine kullugla yiiz sii­
riiyii tesl!m ide-geldigimliz maktft' cizyelerimiiz eda vii teslim ey­
leyeliim, y'ine voyvodahk hidmetinde olal1m diyii tazarru'-name ve
re'aya mahzari paye-i serir-i a'Iaya telhis olunup gonderildi. Ve
Sinan Pa§a hilaf-1 §er'-i '§er!f islama gelen iMihne Mehmed Beg'in
na-balig Radval nam gonderdiigi ogh voyvodahk ile Eflak vilaye­
tine giremeyiip memleket re'ay3:s1 ittifak ile kabftl itmeyiip, yine
Mihal la'!ni voyvodahga istediklerine maihzar yazup gonderdiklerini
Vezir beglerbegi hazretleri arz u i'Iam eylediigi okund1. Mftcibiyle
istimalet hiikmi gonderiliip afv ohmsun, dar medara' ta'm!r olun­
mak' ferman olund1. Fl 12 §a'ban, sene 1004.
Vilayet-i Fes hakimi Mevlay Ahmed il!)isi name ile t.ehniyet-i
saltanat i!)iin tuhaf u hedaya getiirdiigidiir.
Ve evas1t-1 §ehr-i §a'banda husftf-i kamer vaki' old1. irtesi D!­
van-1 ma'delet-mekana Vilayet-i Fes Hakimi �er!f Mevlay Ahmed'
den il<;i-yi v&cibii't-te§rlf geliip, tehniyet-i culfts-1 saltanat-1 hlima­
yftn i<;lin name ile pi;;rke§ li hedaya-y1 vafire getliriip, dort nefer
adem!siyle hil'at-1 fa.hire ile .giriip paye-i ser!r-i filem-mas!re yiiz
siirdiler. Dlirlii evani-i nukra-i has <;ekiip ve mahtftm sandukca ile
cevahir-i zevahir <;ekdiler. Fi't-tarihi'l-merkUm, sene 1004.
Kadthklar t.ebdil buyurnlup medreselerde silsile
oldugidur.
Evas1t-1 §ehr-i §a'banda Med!ne-i mlinevvere Kad1s1 Martolos ­
z§;de Mevlana Abdulla1h azl buyuruld1. �am Kad1s1 Mevlana Kethii-
l
TARiH-1 SELANiKi 587
da Mustafa Efendi Medine-i miinevvereye kadl buyuruldl. Ve Haleb
kadrn1 Mev!ana Siileyman Efendi �am kad1s1 old1. Ve Haleb kad1hg1
merhftme Valide Sultan Miiderrisi merhftm Miift! Zekeriyya-zade
Mevlana Yahya Efendi'ye ferman olund1. Ve Valide Medresesi, Sul­
tan Selim Han Miiderrisi Cebbar-zade Dervi§ Mehmed Efendi'ye
buyuruld1. Sultan Selim Han Medresesi Semaniye'den Muzaffer
Efendi'ye buyuruld1. Ve Medrese-i Sahu merhftme Fatima Sultan
miiderrisine buyuruld1. Ve Medrese-i iMihrimah Sultan Miiderrisi
Abdiilhayy Efendi Fatima Sultan Miiderrisi olup ..:_,>I Sahn'dan
•
J.
miiderris olmu§du.r'.
(319a) Bll§-deft.erdarhk t.evcih buyurnlup Ni§anm ile
takdim ii t.e'hir bahsi oldug1dur.
Ve evas1t-1 §ehrci §a'banda Ba§-defterdar Mahmud' Efendi ref'
buyuruld1. Ve Ba§-defterdarhk sab1ka Yamk kal'as1 seferinde Ka­
raman beglerbegisi olup mliteka'id olan Ham ibra:him Pa§a'ya fer­
man olund1. Erkan-1 devlet ii sa'adet seherden Divan-1 al! kapusma
geldiiklerinde Anadoh Beglerbegiligi tar!kiyle Ni§anmhk hidmetin­
de olan Hamza Pa§a ile tekaddiim ii te'ahhur2 bahsin idiip, birbi­
rine diirii§t kelam-1 vah§et-amiz eylediler. Hamza Beg turmayup
gitdi. Mahallen mansftb olanlarm kesr-i arz1 s!gaya <;ekilmege te­
hammiil itmedi. !ki harf bir cinsden olsa idgam olunmak ka'ide-i ka­
d!me oldugiy<;lin Ni§anc1 iki giin temaruz eyledi, 1;,, .,... , JI, <(JJ.1,;.
Erzurum Beglerbegisi Mustafa Pll§a hazretlerine vezir
elkabiyle hiikm-i 11erif yazilmak ferman olund1.
Vilayet-i Erzurum'da Beglerbegi Raz1ye Hatun oglu Mustafa
Pa§a hazretlerine vezaret elka:biyle hiikm-i §erif-i dhan-muta' ya­
z1lup g0nderilmek ferman olund1. «01 diyarlarda sefere me'mftr ol­
mayan beglerbegiler ve limera vii zu'ama ve erbab-1 timar ve sa'ir
neferat-1 k1la' ve kuzat u niivvab ve asker-i mansftreye serdar olup
serhadleri a'da-i din ii devletden muhafaza itmek iizre her 'Canibe
goz ve kulak tutup, ikdam u ihtimamda' dakika fevt eylemiyesin ve'
eylemiyeler ve bab-1 muhafazada vez!r-i mii§lre muraca'at idiip, der­
nek iizre olalar, re'yine muhalefetden hazer eyleyeleT» diyii mii'ekked
emr yazlld1. Fl evas1t-1 §ehr-i §a'bani'l-mu'azl'lam, sene 1004.
588 MEHMET lP�iRLl
Sol Ulfifeciler Agas1 yoldll§lariyle Vilayet-i Budun'a
hazine iletdiigidiir.
Ve ibu esnada cema'at-1 Uli'tfeciyan-1 ·yesar Agas1 Ahmed Aga
boliigtlniin haz1r u amade giizideleriyle kul uli'tfesiy<}iin ve serhadd-i
mansflreye laz1m olan mevacib-i k1la i<}iin' Haztne-i Enderiln'dan
Qlkan yiiz bin altun i!e ale'l-isti'cal Vilayet-i Budun'a giinderildi.
Fi evas1t-1 §ehr-i §a'bani'l-mu'azzam, sene 1004.
Merhfun Serdar Ferhad Pll§a ogh Asitane-i sa'adete
mfilazemete geliip culfis pi§ke§in <}ekdiigidiir.
(319b) Vilayet-i Diyarbekir Beglerbegiliginden azl olunan mer­
hum Ferhad Pa§a ogh Mehmed Pa§a Asitane-i sa'adete miilazemete
geliip kanun-1 kadim iizre dokuz kat cu!Us-1 saltanat-1 hiimayfin pi§­
ke§in <}ekdi. Atlarr' ·be-gayet miimtaz u miisellem olmagm pesen­
dide-i ciimle-i enam vaki' old1. Ve intikam kasdmda olan atas11 dii§­
meni Sinan Pll§a'ya hayat ile' yeti§mediigine hamd-i feravan ve
§iikr-i •bi-payan eyledi. Fi evas1t-1 §ehr-i §a'ban, sene 1004.
K1bns irsfiliyesi geldiigi ve Bll§-defterdar Hazine-i Amire'ye
mag!:!li§ altun ve ak!;a almayup yakdug1dur.
Ve evas1t-1 §ehr-i §a'banda K1bns beglerbegisi Sed' Ahmed
Pa§a'nun ve Defterdar1 Lisani Yahya Efendi'nin Asitane-i sa'adete
otuz yiik tamam irsaliyesi geldi yeti§di. Ve Defterdar Hac1 1br.ahim
Pa§a ciimle memalik-i ma:hrusadan Divan-1 adalet-unvana gelen
emvali kanun-1 kadim iizre yakd1rup memalik-i Padi§ilhi'de kalb­
zen olan kallablarm bagr1 hfin olmakda, ciimle telh-kam old1lar.
Ni<;e bin ki§iye siyaset itmekden a'la ve evla re'y u tedbir-i hiiku­
metdiir, Allfuh ta'ala te'yid eyleye. Bu uslub ile dirhem ii denanir
ahvali tashih olunur diyii ahali ukala-i Divan istihsan idiip du'alar
eyledi!er. Ve avar1z ve bedel-i kiirekciyan ve niizl diyii kuzat ve hid­
mete giden Qavu§larun getiirdiikleri mii§evve§ ve fasid altun ve ak­
Qalar1 yine ellerine virildi. Ve fi'l-hal zimmetlerine ibakI Qekiliip ha­
valeler eline viriliip tahsil olund1. Mefasidiin halleri diger gun olup
kallablarun biti'"' smd1.
TARiH-l SELANiKi 589
Sefer-i zafer-rehber i!)iiu yeni sancaklar kesiliip me§ayih-i
izam geliip du'alar vii senalar oldug,dur.
Evas1t-1 '§ehr-i '§a'ibanda cum'a giin sa'd sa'at ve ferhfinde dem­
de Saray-1 Amire'de cUmle me§ayih-i izam da'vet buyurulup cem'
old1lar. Sefer-i hiimayiin i<;iin kanun-1 kadim Uzre yedi k1t'a sancak­
lar kesiliip bi<}ildi. Tevecciih-i tam ile e'adi-i" din iizerine giilib ii
kahir olup ve ahali-yi islam ve Padi§ah-1 din-penruh mansfir u (320a)
muzaffer olmag1Qiin du'alar ve senalar olund1. Allah tebarek ii ta'a!a
mlibarek ii miiteyemmin eyleyiip, amme-i enam i<}iin miistecab eyleye,
Am4n l>i'n-nebiyyi'l-em'in.
M1sr Beglerbegisi Seyyid Mehmed Pa!:!a izz-i huzfir-1
Padi§llhiye isteniip hil'at-1 fahire' ile te§rif
buyuruldug,dur.
Ve diyar-1 M1sriyye Beglerbegsi olan Seyyid Mehmed Pa§a haz­
retleri kardan u kar-agah re'y ii tedbir ii ber•savabda Ia-zanir zat-1
§erlf ve' hasa'il-i hamide sahibi olmagla iki def'a Padi§ah-1 cihan­
penah -eyyede'llahu toial.t1 ve ka11JVahu- hazretleri meclis'i §erif-i fir­
devs -ayinlerine getiirdiip umur-1 miilk ii millet ahvalin silyle§iip
·
hassa-i ihiimayiin-1 §ehen§ahiden 'hil'at-1 fahireler ile te§rif •buyuruld1.
Fi evas1t-1 §ehr•l §a'ban, sene 1004.
Erzurum Defterdarhg, virildigidiir.
Ve sab1ka Diyarbekir Defterdar1 plan merhum Ferhad Pa§a
hasm1 Kara-batak Mehmed Efendi ke§ake§-i tefti§den damen-i §e­
fa'ate yap1§up, ne bin hela ve masraf ile halas miiyesser oldukda yine
vilayet-i Erzurum Defterdarhgi tevcih buyuruld1. Fi evas1t-1 §alban.
Ni§anc1 Hamza Pll§a ile Defteri!ar Haci tbrahim Pll§a
mabeynleri i!)iin tezkire-i hiimayfin tehdid iizre
!)lkdug,dur.
Ve bu esnada Ni§anc1 Pa§a ile Defterdar Haci ibrahim Pa§a hak­
kmda tezkire-i hiimayiin Qikup tarafeyne §amil kelam u id-encam fer­
man olunmagla bu def'a dahi Defterdar temaruz eyleyiip birkaQ ,giin
Divan-1 felek-eyvana gelmedi, Fi evahir-i §ehr-i §a'ban.
590 MEHMET lP�tRLI
Serhadd-i mansftrede olan vezirlerlin siidde-i sa'adet-madara
bildiirdiikleri ahvaldiir.
Ve evahir-i §ehr-i :>a'banda Belgrad'd a olan Sadr1a'zam ogh Ve­
zir Mehmed Pa§a ile Ca'fer Pa§a birbirlerin dostane ziyafet i:diip
hiisn-i zindegani iizre olduklan bruberi geldi. Ve a'da-i din i<;inde Pa­
di!>ilh-1 ki§ver sitan hazretleriniin sa'adet ii iclal sefer-i zafer-rehbere
tevecciih-i hiimayftnlar1 mukarrer ii muhakkak §ayi' olmagla k1ral-1
la'in kiilli .asker cem' eylemek tedarikinde olup, her caniibden kefere-i
fecere mu'avenet ii (320b) mu:zaharet itmek iizre azim cem'iyyetleri
ohnak ta:hkik idiigine iglerinde loncalarmda ·bile yiyiip i<;en yarar ca­
silslar1muz haberler getiirdii!erinden gayri serhadd-i mansilre gazi­
leri mu'teber diller alup geldiler. Erdel J .a'in ve Z1rm<; ogh her biri
bir canibden serdar olup kimi Osek canibinden ve kimi Eflak vila­
yeti tarafmdan yiiriimek fikrin eylediiklerin bildiirmi§ler. Ve bi-ina­
yeti'llahi ta'ala ve avnihi T1m1§var can:ibinde asker-i !slam Feti'h
Giray Sultan Tatan ile Erdel mela'inine bulu§up tig-1 ate§-bar ile
nigesin darii'l-bevara gonderdiiklerin arz u i 'lam eylemi§ler. El-ham­
dii li'llah ta'ala eyyam-1 sa'adet-i §ehen§ahide feth u zafer !slam
tarafmda oldugm beyan eylemi§ler idi.
Sab1kii Defterdar olim Hasan Efendi diyar-1 Mlsriyye'de
funera-i muhafazadan olmak ferman olundug1dur.
Ve bu esnada sil:b1ka Ba§-defterdar olan Hasan Efendi'ye diyar-1
M1sriyye'de mahlill olan Ku! Mahmud Beg yeri alt! yiiz bin ak<;ayla
ferman olunup, iimera-i muhafazadan old1. Ve ayda mu'ayyen irdeb
bugday ve arpa ta'yin' buyuruldi. Aksa-i meram1 idi, ber-murad old1.
�eda'id-i riizgar <;ekiip dar-i musadereye girmi§di, Fi 22 §ehr-i §a'ban,
sene 1004.
Sa'adetlii Padi§ab.-1 ztllu'llah Hazine-i Enderiln'dan
emval-i vafire g1karup ta§ra virdiigidiir.
Ve §ehr-i §a'banun yigirmi dordiinci ki yevmii'l-isneyn idi, sa­
adetlii Padi§ah-1 din-penah -e'azze'lll4hu ensarehu- hazretleri ihra­
cat u miihimmat-1 sefer"i hiimayftn igiin Hazine-i Enderiln'dan alt­
mI§ iki kise safi filori g1karup Divan-1 mu'allaya a'yan-1 sa'adet vii-
TARIH-t SELAN!Ki 591
zera-i izam huzilrlarurn· kapuc11ar getiiriip, her kise onar bin altmi'
iizre akd olm1§d1, alt! yiiz bin ve yigirmi bin altun bi't-tamam ve'l-ke­
mal Hazine-i .Amlre-i birilniye ahnup zabt u h1fz olund1 ki, yedi yiiz
kirk dort yiik akga olur, fi sene erba'a ve elf.
Sipabile:r Mukiibelecisi sa'y u ludmeti mukabelesinde
hil'at-1 fahire ile te§rif buyuruldugidur. (S21a)
Ve yine bu esnada Sipahiler Mukabelecisi Molla Kas1m Efendi
BB!iik-halkmun miiteveffa olanlarmdan haber getiirene bir' akga
terakkI mahlilliinden virile diyii ferman olunmagla bu seferlerde na­
bedid olan yedi' ve sekiz yiiz nefer BB!iik-sipahilerinin ulilfelerinden
yevmiye Hazine-i .Amire'ye kiilli akga sa'y oldug1' mukabelede zahir
olmagm hil'at-1 fahire-i Padi§ahi ile te§rif olunup, giriip paye-i se­
rir-i saltanat-1 cihan··baniye yiiz siirdi.. Fi evahir-i §ehr-i §a'ban, sene
1004.
Yenigeriler Katibi dahi sa'y eylediikleri eeilden
hil'at geydiikleridiir.
Ve Yenigeri yaz1c1s1 Frenk-Beg-ogh Mehmed Beg dahi bu mu­
kabeiede gayrete ge!iip miiteveffa ve na-bedid olan Yenigeri ve Ace­
miyan'dan kiilli nefer mahlill gostermek ile anlar dahi hil'at-1 fa­
hire ile te§rif buyurulup, giriip paye-i serir-i a'Iaya yiiz siirdiler. Fi
evahir-i §ehr-i §a'ban, sene 1004.
Sa'adetlii Padi§ah-1 Cem-eab ve sitare-sipali hazretleri
Kapudan Pa§a'nun yeni yapulan ba§tardasma biniip
<;ekdiirdiigidiir.
Ve evahir-i §ehr-i §a'banii'l-mu'azzamda hazret-i Padi§ah-1 ze­
min ii zeman -ha'TJede'lT.ahu ta'dl.a hilafetehU- Vezir Kapudan Halil
Pa�a hazretleriniin yeni yap1lup deryaya inen ba§tardasma niyye­
tii'I-gaza biniip gekdiirmege azimet buyurup girdiler .S-.1_, varmca
on alt! oturak sekizer kat yarar miizeyyen azeb yigitleri ve andan
a§aga yarar forsaJar gekdiriip ve ciimleten manj'alar piir yat U yarak
fenar getiiren yarar korsan re'isler ile donanup ruzgarlu glin vaki'
olup Yeni-hisar bogazma gekdirdiler. Ve §enlik ve §admanhk top ve
592 MEHMET lP�lRLt
tiifenklerin atup seyr• ii t.ema§a itdirildi' Mukaddema Sultan Stiley­
man Han -akyhi'r-rahmetu ve'l-gufrdn- Has-bagge'de tersane ic&d
eyleytip, hezar !iikkat ii ihtimam ile tistadler cem' eyleytip ye§il ba§­
tardayi' yapdurup deryaya indiirdiikde, erkan-i devlet ii sa'adet ha­
zir olup, du'a vii senalar ve sadakat u kurbanlar ile ta'zim ii terkim
olunup, yevmi altnn§ akga ulftfe ile fenar takup, niyyetti'l-gaza biniip
gekdirmek (321b) anlar' kanftmdur. Ba'dehft Sultan Selim Han-i
magfftr -tdbe serdhu ve ae'abe'l-aennete mesvdhu- Kihg Ali Pa§a Ba§­
tardasma biniip gekdtirdiiklerinde Koca Kapudan ile mavunalar ve
ba§tardalar' ve kadirga ve kaleytlere yapdirilmak babmda gok musa­
habet itmi§lerdi. Ve Sultan Murad Han-i magfftr dahi Vezir ve Kapu­
dan lbrahim Pa§a hazretleri teyemmiinen ve teberriiken ba§tarda
yapdurduklarmda, biniip niyyetii'l-gaza' gekdirmi§ler idi. Bir mtiba­
rek ti mtiteyemmin kanftn olmi§dur. Allah tebarek u ta'ala Padi§ah-i
tslam-penah -eyyeda'llahu ta'dla ve ko!VdhU- hazretleriniin ytimn�i
makdemiyle a'da-i din iizerine galib eyleyiip, her zeman mansftr u
muzaffer eyleye, Amin. Hakikaten bu Devlet-i kahirede donanma
gemileri bu uslftb ve tavr-i mergftb tizre kaluge kiirek gekdirtip ctist"
ii galak hareket idiip kullanmaga asan alat ve esb&b tedartik idiip
boyle yapdurmaga sebeb ii ba'is Kihg Ali Pa§a olmi!;dur. Her halde
§evket ii ha§met ve yara§ikhk ve zinet anun asar u berekatidur bil­
mez Maryol ta'ifesi hakkmda gok yanh§ soz soyler. Donanma-i Hii­
mayftn ve le§keri inhizamdan sonra yara§igm bulup ceng-azma ol­
mi§lardur, evvelki iislftb gayet bed-endam idi.
Mtsr Beglerbegisi deryadan gitdiigidiir.
Ve evahir-i §ehr-i §a'banda diyar-i Mlsriyye Beglerbegisi Sey­
yid Mehmed Pa§a hazretleri dort pare gemiler" ikisi kadirga ve iki­
si" kaleyte miizeyyen ii miikemmel ba'de salati'l-cum'a lenger alup
saldirdt!ar. Allah ta'ala ugurlarm hayr eyleytip izz ii ikbhl ile ytimn ii
berekat iizre matlablarma vusftl miiyesser eyleye. Fi't-tarihi'l-mer­
kiim.
Ramazan-1 §erife hazirlanmak i!)iin ehl-i Divan mu'af
olduklandur.
Ve eyyam-i §ekde iki giin ehl-i Divan azad olup, her ki§i miiba­
rek ramazan-i §erif igiin hazir u miiheyya oldilar. Esna-i sefer-i za-
TARIH-1 SELANtKi 593
l
fer-eser miihimmati tedartikinde zad u zevade ziy&de bahada idi.
Taht-gah-i saltanat hergiz bu izdiham u kesret ile killet gekmemi§di.
Yiiz dirhem ekmek bir akgaya, bir vakiyye gft§t (322a) on iki akga­
ya arpanun kilesi kirk akgadan tenezziil itmedi, bir sene murftr itdi
miitem&di oldi Ya miin'im-i zii'l-celal fukara-i Miislimine inayet eyle,
Ya Erhamii'r-rahimin.
Vilayet-i Kirun Ham Glizi Giray canibine sefere gitdiiklerinde
saltanat tarafmdan gonderilen in'amdur.
Ve bu esn&da vi!&yet-i Kinm Ham Gazi Giray ve karmda§1 Feth
.
Giray sultana ve sa'ir mirzalarma saltanat-i kahire tarafmdan Ha­
zine-i Amire'den ve Hazine-i ED.derftn'dan in'am ve hil'at-i fa.hire mii­
tevatir ii miite'akib vaki' olmagm ve te§rifat defterlerinde ve rftz­
name-i hiimayftnda yok1anup buyuruldi. Sene bin iki tarihinden sene
bin dort ramazani gurresine gelince kirk be§ bin sikke-i hasene ve
I
ytiz yigirmi dokuz tak-i seraser ve a'la hil'at-i fahireler irsal olun­
dugi mastftr u mukayyed bulundugi arz olundt. Ve bu def'a dahi otuz
I
bin sikke-i hasene ve Sinan Pa§a kihglarmdan bir kabza murassa' u
miicevher §em§ir ve hassa-i hiim8,yftndan iki hil'at-1 fahire-i a'la Ha­
zine-i Enderftn'dan gikup ve Hazine-i Birftni'den dilrt hil'at-i fahire ![
Gazi Giray Han hazreti&ine sefer-i 2lafer-rehbere gikup hil'at-i fa­
hiremi1 geytip ve §em§irimi' ku§anup ve gonderilen alt.um miihim­
mat-1 gazaya sarf eyleyesin diyti hiikm-i §erif gonderi!di. Fi 3 §ehr-i
ramazani'l-milbarek, sene 1004.
Bu Devlet-i kahireden Tatar ta'ifesine ve hanlarma bu vechile
ifrat u tefrit tizre in'am u ihsan vaki' olmi§ degildi. Zeman-i salta­
nat-i Sultan Murad Hani'de bunlari De§t-i Kipgak'dan Babiilebvab ve
�irvan ve Gence ve Karabag'a siiriip istihdam buyurulmakdan la­
zim gelen ihracatdur ki kanftn sftretine girdi.
Merhftin Duhani-zii.de intikalidiir.
Sabika MISr'da Defterdar olup ve menasib-i divaniyyeniin ekse­
rinde sidk u istikametle istihdam olunu-gelmi§ pir-i rft§en-zamir Du­
hani-zade Mustafa <;e!ebi umftr-dide ve kar-azmftde elli iig bin akga
ze'ametle (322b) miiteka'id idi. Seksen ya§mdan miitecaviz ute-
 MEHMET IP�IRLl TARIH-1 SELANIKi 595
594

oniinde yiiriiyii ,geldiikleri yere' razi olmayup sitize-karliga 'bahane­

kiiu'ilahdan olm1§d1 gurre-i mmazan'I §erifde gar-1 gurftrdan g1kup
cft olmak isteyiip, ma-tek.addemden tftg-1 hiimayftn oniinde miite­
saray-1 surftr-1 ravza-i Ridvana gitdi, rahmetu'llahi aleyh.
ferrikalar ve <ia§nigirler ve .<iaVU§lar ve ekfubir ii a'yanun agalar1 ve
hassa sarra<ilar1 ve �ukadarlar1 canibeynde yilriiyii-gelmi§lerdiir.
Evkaf muhasebecisi Rumili timarlan defterdan olugu ve
Elbette Yenigeri Agas1 tuglar oniinde yiiriimek .gerekdiir, evvel. ze­
muhasebecilik hidmeti bu fakire virildiigidiir.
manda miiteferrika ve <{a§nigir ve gavu§ ciimle ·he§ yiiz nefer adem
ancak . olurd1.. i?imdiki halde ulftfelii ve timarlu be§ · bin neferden
Eva'il-i §ehr-i ramazanii'l-miibarekde Evkaf muhasebecisi Mii­
miitecaviz olm1§lardur, biz bunlarun onlerince yiiriimeziiz diyii
teferrika tbrahim \;!elebl Rumi!i timarlar1 defterdar1 olmak ferman
beyhftde kelam u bi-me'al soylediler. Bu mak\ile sozlere sebeb· ii
olund1. Evkaf muhasebeciligi hidmeti bu fakir-i kesirii't-taksire bu­
ba'is iglerine bi-had ecnas-1 muhtelifeden ecnebiyye dahil olup, dev­
yuruld1. Sadria'zam hazretleri tarafmdan rftz-name-i hiimayftn nakl
etmek hidmeti mani' olmayup, kema-kan yine ol hidmetde dahi mu­
let adfubiyle mii'eddeb ma,beynlerinde kimesne kalmayup, ocak aga­
!I
kim olup mudavemet olund1. Fi 6 ramazanii'l-miibarek, sene 1004.
larmdan bak1yyeleriin sozlerin dinlemedileri old1. Allah ta'ala hayr­ 1,
'I
lar tevfik eyleye. u!)
Ve Dariissa'ade kapusmda nezaret-i evk�f-1 Medine-i miinevvere
ile hidmet iden Dariissa'ade agalari makamma gelen Osman Aga Misrti'
ciimle selatin-i izam viizera-i kiram evkafmdan• naz1r �iauklari de­
fll.tiri Rumili muhasebecisinden ve Anatoli muha.sebecibdden' ve ha­
rac muhasebecisinden ve evkaf muhasebecisinden ve Haremeyn-i §e­
rifeyn . mukata'ac1smdan kaldmiy ciimlesini Rumili muhasebesinde Sultan Siileyman hatibi ve Ayasofya irnalDl
§akird olan Haci Mehmed nam kimesneye bir muhasebeci!ik tevcih Amasyah Mehmed 9elebi intikiilidiir.
eylediler. Her muhasebeden bu denlii defter ayr1lup ta'yin buyuruld1.
Fi eva'il-i §ehr-i ramazanii'l-miibarek, sene erba'a ve elf. Eva'il-i §ehr-i ramazan-1 §erifde Sultan Siileyman Han -tabe
seralvu- cami'inde hatib ve Ayasofya-i Kebir'de imam-1 ho§-eda
Evkiif-1 selatin-i izam hakkmda bu husfts nafi' ii miibarekdiir
olan Amasyalu Hac1 Mehmed <;elebi i§bn darii'l-gurftrdan saray.1
diyii Rumili kad1askeri Mevlana Abdiilbiiki Efendi re'y eyledi!er.
siirftra intikiil eyledi. Yerine Valide Sultan Canii'inden Mevlana
Ibrahim Qeiebi h atib old1.
Sefer-i zafer esbab u alll.ti ve davari geregi gibi tedariik olunup
almdug. ve Yeni!)eri ta'ifesiniin beyhftde tekavviilti ll. dur.
Reisiilkiittab Musa 9elebi hil'at-1 rahire ile te§rif
buyuruldug.dur.
Ve eva'il-i ramazan-1 §erifde sefer-i zafer-eser miihimmatiy�iin
muttas1! alat u esbab-1 laz1miyye' emval-i bi-payan hare u sarf olun­ Bu esnada Reisiilkiittab Musa \;!ebeli'ye canib-i saltanatdan
makda dakika fevt olunmayup almd1. Aksa'-i arzdan deve ve kat1r hil'at-1 fa.hire !}lkup te§rif ·buyuruld1lar, giriip (323b} paye-i serir-i
ve sa'ir davar1 kesret i!e (323a} getiiriip yeti§tirdi!er, dokii!di geldi. alem-masire yiiz siirdiler. Fi eva'il"i §ehr-i ramazan, sene 1004.
Giran bahll.lara satilup ·almd1. Gemi!er aldug1 kadar doldurup derya­
y1 berii yakaya ge�iirdi!er. tzdiham i!e alem mal-a-mll.l old1. Kaht u Erkan-1 Devlet ciimleten ulemR-i izam ve me§ayih-i kiram ile
k1llet muzayakas1 ile izt1rab-1 sefer nihayetde idi... Ve bi-insaf halkun istiskii narnazma dergah-1 izzete !llkduklandur.
sft'-i hulk1' biribirin:i can u dhandan bizar itdi. Yeni!}eri ta'ifesi . t­
. Eva'il-i §ehr-i ramazanii'l-mubarekiin on •birinci pen�"§eil'bih
gelmi§e muhalif evza' u etvar kullanmaga ·ba§lad1lar. Ve kadimii'l­
giin sa'adetlii Padi§fuh-1 din-penah -eyyede'll6,hu tafata ve kwvvahu-
eyyamdan seferlerde ve hazarlarda Padi§frh-1 alem-penah hazretleri
 TARIH-1 SELANIKi 597
596 MEHMET IP�IRLI

hazretleriniin fermiin-1 §erifleriyJe, ulemii-i iziim ve me§iiyih-i kiriim bine <;ekiip' miiyesser olmay1cak, safaka birka« def'a kiitib olan
ciimle erkiin-1 devlet ve a'yiin-1 sa'iidet bi-esrihim tamiimen Ok-mey­ Mehmed <;elebi yine kiitib olmak fermiin olund1. Allah ta'iilii hay�

dam sahriismda <;rkup 'Cem'iyyet-i azlm ile dergiih-1 Ahadiyyet'e u bereketler miiyesser eyleye. Bi-mennihi ve 'hafiyyi lutfihi.

tezelliil ii iftikar Ve inkisar iizre arz-1 niyiiz u hiiciit ve tazarru'iit

ile miiniiciiat eyleyiip izhiir-1 acz ii nediimet ile tevbe vii istigfiira Erbab-1 ma's1yet u hevaya siyaset oldug1dur.
me§giil olup, «Yfi vfilvibiiil-atiyyat ve Ya dafi'u'l-beliyyfit» diyiip
girye vii ziiri ile biiriin-1 rahmet-i bi-hisiib taleb eylediler. « Vd'uni Ve eviis1t-1 §ehr-i ramaziinda ehl-i isyiin u heviidan din yoh­

estecib lelcii,m» muktaziismca' iimmei"i dinci Muhammed yiizlerin sullarI ve ma's1yet miibteliilar1 bed-•bahtlar hedln-i u•z-1 din-i' mii­

hiik-i mezellete siiriip istiska namazm k1lup Sivasi4 vii'iz Mevliinii bin ola dimeyiip, aliiniyeten feviihi§le' fisk u fiicftra ciir'et eyleyiip,

§emseddin Elfendi minbere <;1kup, keliim-1 hikmet beyiin eyledi. Me­ meclis ile basllmagm, be§ nefer avratlar siyiiset olunup deryiiya
ded Allah meded nil.le vii niili§lerin mele-i a'liiya l<lkardllar. Giinah­ atlld1. Ve bir levendiin boym uru1dl ve iki nefer celeb sipruhileriin

kiirlarun .<;e§m-i giryiin ii dil-i biiryiin ile ravza-i necib-i Rabbii'l­ ulftfeleri kat' olunup habs olund1. Ve meyhiinelerde bi'l-kiilliye ne

iilemin ve '§efi'u'l-miizni!bin Cenl\,bma saleviit-1 ziikiyiit, tahiyyiit-1 denlii hamr bulund1yse §ikest olup kapular1 m1hland1.

tayyibiitlar1 irsiil olund1. Allah;ii,mme ,tekabbel minnfi ve li-cemi'u'l­

mii/min'ine ve'l-mii'minfit. Serhadd-i mansftreden feth u nusret haberleri geldiigidilr.

Kanftn-1 kadim Bdet-i ma'rfife-i miistakim iizre viizera-i izam Ve bu esniida Tlm1§var serhaddinden l)amlu Ca'fer <;avu§ geliip
hazretleriniin Yeni!;(lri'ye s1mat-1 ni'meti !;ekildiigidilr. Divan-1 alide hi!'at-1 rahire geydi. Tatar Ham Giizi Giray karmda�1
Kai:J.lgay Fetih Giray yarar sebiikbiir Tatar'1 sabii-riiftiirdan giizide
Ve '§ehr-i ramaziin-1 §erifiin on ,be§inci giini ge<;dikde dergiih-1
on 'bin kiir-giiziir ile viliiyet-i Erdel arzusm iderken bir seher tenk
ma'delet-peniihda kanftn-1 kadim Yeni<;eri agas1 iinlmeten kapu' ile
mahalde •birka<; nefer tiize le§kere rast ,geliip, aliimet-i isliim goriip
§ohret-i tiimme iizre ibtida sadria'zam hazretleri s1miitma varup
defn eylemek iizre olurlar. Ve nii-giih karavol riiyihas1 i§mam' idiip,
enva''1 ni'am-1 bi-payiin ile ni<;e giin mukad'dem hiizir u niiiheyyii
ciist ii <;iiliik hareket idiip dil ,aJurlar. Ve ol dahi birka<; bin kiiffiir-1
olup, ale't-tertib viizerii-i iziim -ediJ,me'llalvu ta!dla iolalehum- haz­
bed�giI'diirun niim-diirlarmdan haber viriip, fi'l-hiil goz a<;d1r:mayup,
retlerinde ziyiifet olunudar. Ta Rumili begleI'begisine ve kapudan
iistlerine 11gar idiip (324b) merdiin-1 kiir0ziir ile meydiin-1 gir-ii-diira
pa§aya dahi varirlar. i'ziiz u ,ikriim olunup bu hare u masraf a'yiin-1
giriip muhkem ceng ii a§ftd ile wll§ama dek alay-1 kiiffiiri tiiriimiir
sa'iidetde siil�be-siil bi-tekelliif yiiz binden iki yiiz bin ,ak.,aya va­
idiip, bi-iniiyeti'lliihi ta'iilii feth u nusret le§ker-i 1sliima miiyesser
rmca hare u sarf olunmak (324a) ka'ide-i mukarrerediir, terk ii
olup mela'in-i hiisirin seyf-i isliim altmda makhftr olup darU'l­
tehalliif itmek muhiil ii miimteni'diir bir miibiirek ve miistahsen
beviira gonderildi. Tab! u neffr ve bayraklar1, baluyyetii's-suyftf
us!Ub u iiyindiir ki saltanat-1 kii.hire i«re miitekaddimin ibezl-i ni'met-i
zinde melii'inleri ile geliyorlar diyii bildiirdiler. Fi eviis1t-1 §ehr-i
feriiviin itmekle bast-1 bisiit inbisat eyleyiip r;iikr-i miin'im-i Zii'l­
ramaziini'l-mubiirek, sene 1004.
celiile sebeb olurlar imi(I; Rahimehiimu'lliih ta'iila. Az kalup kaht
u k1llet viis1tasiyle terk ide-yazdllar. Bi-hamdi'llahi ta'iilii kemii-kiin Sefer-i zafer i9iin esbab-1 miihimmat cidd ii cehl ile
ziyiifetler olund1. tedariik olundug.dur.

Yeni!;(lri yazicis1 tebdil buyuruldug.dur.

Ve bu esniida muttas1l ale'd-deviim ote yakadan deve ve at ve

Ve evii'il-i §ehr-i ramaziinda Yeni<;eri yazicISl Frenk Mehmed katlr bi-hadd u bi'-piiyiin geliip ge<;mege ba§ladi. Ve eabB:b u ahmiil

Beg ref' buyuruld1. Galibii Veli Aga arz1yla olup kendii divan kiiti- ve eskal ii tecemmiil-i sefer ve Matbah-1 Amire ve sii'ir harc-1 vafire
598 MEHMET IP�IRLI
i!e, ki laz1m u miihimm idi, mal-i bi-payan sarf olunup almmaga
§Urn' olund1. Viizera-i izam hazretleri ve' ehl'i Divan kalkup gider
olduklarmda, nazar-1 §eriflerine getiiriliip' seyr olunur idi. Ve Ha­
z!.ne--i Amire oniinde sunduklan bi-hadd u bi•k1yas kad-ender-kad
haz1rland1. Esbab-1 sefer geregi gibi tedariikde ihtimam olunup
dakika fevt olunmaz old1. Halkun bi-gayret ii 'bi-hamiyyetleri ihti­
mal' degildiir diyii bruhs idenleriin §iibheleri za'il olup, yaramaz
ooyleyen dilleri tutuld1. <;adtrlar ve otaklar yoklanup meydan-1 alide
kurulur old1. Fi 15 §ehr-i ramazan, sene 1004.
Belgrad'da Serdar Ca'fer Pa§a ile Sinan Pa§a ogh Mehmed Pa§a
beynleri miikedder oldug1dur.
Evas1t-1 §ehr-i ramazanda Belgrad'da Vezir Sinan Pa§a ogh
Mehmed Pa§a'nun ·Serdar Vezir Ca'fer Pa§a ile ma•beynleri miiked­
der olup zindeganileri olmadug1 mektftblar geliip i'lam olund1. Ve
koyun emaneti hidmetinde olan Dergah-1 all .,avu§lanndan Ahmed
nam ·Qavu§, Sinan Pru§a ogh bila-sebeb gurU.r-1 kamrani ile darb-1
§edi-d idiip vefat eylediigi haberi arz olundt.. Elinde olan vezaret
haslar1 almup, vezaret ile vilayet-i Eflak muhafazasmda olan Sa­
ttrc1 Mehmed Pa§a'ya ferman olund1. (325a) Ve Sinan ·Pa§a ogh
Mehmed Pa§a hazretleri Tlml§var iistiine gitmek emr olund1. Birka<;
giin miirU.r itdiikde haslar yine1 Sinan Pa§a ogh Mehmed Pa§a'ya
mukarrer olmak ferman olund1.
Rumili Kadiaskerligi ve M1sr kadilig1 virildiigidiir.
Evas1t-1 §ehr-i ramazanda Rumili Kad1askeri Mevlana Ali <;e­
lebi Efendi esbab-1 sefere kiilli masraf1 olup, haz1r u amade olmt§·
iken ref' buyuruld1. Mukaddema Anatoh Kad1askerliginden mahrft­
sa-i M1sr kad1hg1 tevc1'h buyunlup gitmek nasib olmayan Haz1ye
Hatun damad1 Mevlana Muhyiddin Efendi Rumili Kad1askeri olmak
ferman olund1. Ve M1sr kad1hgt sab1ka Rumili Kad1askerliginden
miiteka'id Mevlana Molla Ahmed Efendi el-Ensari'ye ferman olund1.
Mar'a§ Beglerbegiligi virildiigidiir.
Ve merhftm Serdar Ferha:d Pa§a ogh Mehmed Pa§a Mar'a§ Beg­
lerbegiligi ile sefere gitmek ferman olund1. Giizelce Mahmud Pa§a
'·"-
TARIH-t SELANIKi 599
ref' buyuruld1, geliip Divanda oturd1, giriip paye-i serir-i saltanata
yiiz siirdi. Fi evas1t-1 §ehr-i ramazan, sene 1004.
Miitekli'id, emekdar-1 Pidi§ah-1 alem-penith Ali !;)aVU§
Lala Mehmed Pa§a hatumn nikah itdiigidiir.
Ve merhftm Veziria!zam olup vefat iden Lala Mehmed Pa11a'nun
hatum Daye klZl izn-i hiimayftn ile merhftmun selam .,avu111 agir
ze'ametle miiteferrikahkdan miiteka'id olan Ali Aga'ya nikah bu­
yuruld1. Bu sebeb ile Lala ogh Kapuc1-ba§1 Mustafa Aga muzta­
ribii'l•hal olup, ma-beynlerinde diirii§t kelam vaki' olmagla evde
valideliginden aynlup <;1kmak laz1m geldi. Ali Aga eve giriip dahil
old1. Fi evas1t..1 ramazanii'l-miibarek, sene 1004.
Sab1ka !;Javu§-ba§l olan Mustafa Beg tekrar beglerbegilik
.·
hiikmiyle Nigboh sancagma gidiip ve ogh
Vize begi oldug1dur.
Ve evahir-i §ehr-i ramazanda i;avu§•ba§1hkdan i;1kan Silistre
sancag1 begi Mustafa Beg Eflak muharebelerinde yarar ve (325b)
§eca'at-§i'ar yolda§lar ile gaza vii ciJhadda bezl-i iktidar itmekle
nam-darhklar eyleyiip, diller alup hidmetde bulundugi mukabelede
Haleb Beglerbegiligi tarikiyle Nigboh sane$ tevcih buyur1Iup ve
tahsil-i emval-i bekaya nezaretiyle hiikm-i §erif-i cihan-muta' vi­
rildi. Ve biiyiik' ogh Hiiseyin <;aVU§'a Vize sancag1 arz olunup ve
kethiidasma gavu§luk ferman olunup ri'ayet buyuruld1. Divan-1
ma'delet-mekana geliip paye-i serir-i saltanata yiiz siirdiler. Fi 22
§ehr-i ramazanii'l-miibarek, sene 1004.
M1sr'dan ref' buyurtlan Kurd Pa§a'nun irsA.llyesi
geldiigidiir.
Evahir-i §ehr-i ramazanda diyar-1 M1sriyye hazinesi alb yiiz
bin altun Kurd Pa§a irsaliyesi geliip Siidde-i sa'adete vas1l old1.
Tiiccardan iki yiiz bin altun istikraz olunup ve iki klst M1sr kuh
ulftfeleri deyn kaldug, iizre arz olundt. Bu vechile tekmil miiyesser
old1 dinildi.
600 MEHMET iP�lRLi
1:lehzade' Miiderrisi Kmalu-zade Fehmi c;Jelebi rerk-i
diinya-YI fani itdttgidttr.
Ve evahir-i ramazanda �eh:zade' Sultan Mehmed Miiderrisi, fehm
ii zeka ve fazilet ile ma'rUf Kmalu''zade Fehmi <;elebi Kadr' gicesi
iftarda hararet-i fu'ad ile ziyade soguk su ii;iip, 'irtesi giin dwhi
def'-i at§ idemeyiip, az zemanda il}bu dar-1 mihuetden saray-1 siirO.ra
intikal eyledi, rahmetu'llahi aleyh.
Medrese-i�ehzade' Sahn-1 Sem,aniye'den Haydar Efendi'ye
ferman olund1. Ve Medrese-i Sahu lskender•zade Efendi'ye buyu­
r1lup vilayet-i Rumili'nde cizye defterleri• tashihi ve nev-yafte tah­
r!ri ferman olund1, i;1kup gitdi.
Cami'-i §erif-i Sultan Mehmed Han'da du'a vii senaya
cem'iyyet-i azim oldugidur.
Ve evahir-i §ehr-i ramazanda ulema-i izam ve me§ayih-i kiram
-kesserehumii/ll«hu tafdla ua yevmi'l-k!iyam- ciimle a'yan-1 devlet
ile Cami'-i §er!f-i Sultan Mehmed Han'da cem'iyyet-i azim eyleyiip,
dergah-1 Ahadiyyete niyaz u nali§ ile hak-i mezellete yiizler siiriiyii
tevbe vii istigfar idiip, du'alar ve senalar eylediler. (326a) Baran-1
rahmet-i b!-hisab-1 Rahim ii' Rahman dilediler. �yh H1zir Efondi
-sellemehu'lldhu ta/ala- k\irs!-i va'z u tezk!re <;1kup, kelam.1 haki­
kat-encam ile emr-i ma'rO.f u nehy-i miinkerde dikkat u ihtimam-1
mala•kelam beyan eylediler. Ale'l-husus bah-1 rii§vetde ve riba-hor­
lukda olan kesret ii izdiham ki mucib ii miistelzim-i ka:ht u2 galadur,
suz-bah§ ta'b!rat•i dil-pez!r ile amme-i halk1 yakup yand1rd1. Ve!a­
kin ruy-i zem!ne diikilen giiz yaiiJar1 asumandan bir katre-i 'l:Jaram
cezb idemedi. Zulam-1 mus!bet kulfrb-1 usati kati i;irkin eylemi§di.
Allahumme Ya h&U'l-mudillin.
Miibarek id-i sa'id oldug1dur.
Ve §ehr-i ramazan-1 §er!fiin gurresi §uhud-1 udUI §ehadetiyle
bir giin mukaddem goriildiigii sabit olup, otuz giin kamil' old1. Hik­
metu'llah ile hava miikedder iken t!z-binler vas1tas1yle rii'yet-i hi­
lal-i §evval dahi miiyesser olup, sah giin !d.-i sa'id old!, sene 1004.
TARiH-1 SELANiKi 601
Bayram gicesi Galata haricinde nagehani ihrak vaki'
oldug1dur.
Ve §ehr-i §evvaliin ikinci gicesi, kaza-i ilah! ile mahrO.sa-i Ga­
lata haricinde merhum Mehmed Pa§a Cami'i oniinde vaki' olan diik­
kanlara ve fevkani odalara ki esbab ve alat-1 sefa'in mahalli ma.hazin
idi, nagehani ate§ dii§iip, ihrak old1. Viizera-i izam ve Yenii;eri ta'ife­
si yeti!;!iip soyiindiirmege varmca ol kenar yand1 gitdi. Ve bi-inaye­
ti'llahi ta'ala Galata Hisari d1var1 ha'il old1, i<;erii §ehre sari olmadI.
Yenii;eri gaddarlari ve sa'il" evba§ garetinden Miislimanlar halas ol­
d1lar. Fe-emma ate§ muntafi olup, her ki§i mekamna a.vdet ider ol­
dukda lstanbul'da Tahtelkal'a kurbmda Suba§I R1dvan <;avu§'un,
Yenii;eri evin yagmaladllar. Hemen eh! ii iyali can ile kurtuldugm
ganimet bildiler. Miibarek rama:zan-1 §er!fde §arab i<;enlere siyaset
olunup, meyhaneler a<;1lmayup ve miibarek bayramda ha§a kefere
panaym gibi salmcak olmayup, ehl-i lslam ma's1yetden (326b) men'
olundugmun intikamm e§k1ya suba§1dan aldllar. Hiikkam-1 ehl-i te­
yakkuz hikmet ile amel eyleyiip, ehven-i §erreyni ihtiyar itmek Ia­
z1mdur didiler, fe'ntebih, sene 1004.
Serhadd-i mansil.re muhafazasmda olan viizera-i izam
Mihalil)lii Ahmed Pa§a'yi ahbar ile Asirane-i
sa'adete gonderdiikleridiir.
�ehr-i §evvaliin ii<;iinci giin' serhadd-i vilayet-i Buqun'da olan
asakir-i mansure ahvalin ve k1la' ve neferatun ulufe' ve zah!releri
ahbarm Vez!r-i ba-tedb!r Mehmed Pa§a ve Serdar Ca'fer Pa§a ittifat
ile siidde-i sa'adete mufassal u me§ril.h arzlar yazup, Beglerbegi,
maslahat-giizar ve suhan-ver Mihali<;lii Allmed Pa§a'y1 ve ordu def­
terdar1m ulakhk ile gondermi§ler. Geliip kaht u gala ve zulm-f b!­
payan ile re'aya firar idiip, perakende olduklarm ve memleket pay­
maldiir diyii bildiirdiiklerin didiler. Ve Kapu-halkmun i§lemi§ miis­
tah1kk olduklari ulufeleri viri]meyiip ve klla' mevaciblerine Iaz1m
olan ciimle bori;lar1 defter ile hisab' idiip, cem'an bin yiik ve dahi
iki yiiz yiik ak<;a vacib olm1§dur. Din ii devlet maslahatma sa'adet­
lii Padi§ah-1 cihan-penah -haUe<k'lldluu ta'dld mililklehU- hazretleri
vakt ve' zemaniyle inayet ii ihsan buyurnp gonderiip yeti§diiriirse
bi-inayeti'llahi t�'ala kiiffar-1 mela'!n-i hasir!n le§kerine mukabele
602 MEHMET IP�IRLl
vii mukatele idiip, iktidar1muz olursa iimidiimiiz budur ki tag1dup,
eyyam-1 sa'adet-i Padi§ahide nige yiiz ·akhklar1 olup, memleket ii
diyarlarm feth u teshir eylemek miiyesser ola. Ve ilia sa'adetlii Pa­
di§ah-1 din-penah Jiazretlerinden ve erkan-1 sa'adetden serhadd-i me­
malik-i lslamiyye ahvaline ki mukayyed olmayalar, kaht u k1llet
ile takat1muz tak old1. Hig bir vechile kudretimiiz kalmad1, ciimle
asker-i lsiamun bi'l-ittifak sozleri budur diyii 1zhar-1 acz ii meske­
net• ile i'lam-1 ha! eylediiklerin bildiirdiler. Ve mukaddema Arnavud
Ali Aga zahire bahasiygiin getiirdiigi elli bin altum Boliik-halk1 ulu­
felerimiizdiir diyiip ald1lar. Vezir Mehmed Pa§a hazretleri getiirdiigi
yiiz elli bin altum (327a) on bin nefer Yenigeriniin ulufesidiir diyii
iig yiiz yigirmi nefer mevcfld Yenii:eriyle on nefer Boliik-ba§1 eman
virmeyiip ald1lar. Hal bu minval iizrediir, sa'adetlii Padi§ah-1 din­
penah hazretleri hazine1 ve zahire ve le§ker-i cedid ile meded yeti§­
diiriip, askere takviyet iderler ise bi-avnillah mu'cize-i Rasfllullah
zuhurma sebeb ii ba'is olurlar. Kiiffar-1 haksar1 kande olursa basup,
nige futuhat-1 celileye' ikdam u ihtimam ideriiz, in§ae'llahu'r-rah­
man. Ve eger soziimiiz dinlenmeyiip, ahvalimUz goriilmezse dii§men-i
din re'aya ile birikiip memaliki kaplam1§lardur, gare vii derman yok­
dur, tedbir ii tedariik olmazsa ha! m ili,kii olm1§dur. Re'aya kendi"
cinsine gideyor bildiirdiik, bilmediik dimesiinler dimi§ler ve's-selam.
Fi't-tarihi'l-merkiim.
Padi§ah-1 gerdun-bestat hazretleri in§ae'llahu'r-rahman kendii­
miiz bizzat azimet iizreyiiz, vaki' olan mesalih-i din ii devleti bi-ina­
yeti'llahi ta'ala goriip tekmil eylemek niyyetindeyiiz diyii bu babda
cevab-1 ba-savab ferman olundug1 beyan olund1.
Vezir-i sahib-h&§met ii §evket llasan P&§a hazretleri
tstanbul mullii.fazasma kalmak mukarrer oldug1dur.
Ve eva'i!-i §ehr-i §evva!de mahmiye-i 1stanbul muhafazasma°'
kalmak igiin tenb!h buyur1lan Vezir•i la-nazir-i ba-tedbir ve isabet­
pezir ii ru§en-zamir Hasan Pa§a -ediime7WJIJu taidld icldkhU- hazret­
lerine kanun-1 kadim iizre iki zi-k1ymet hil'at-1 fahire ile te§rif bu­
yuruld1. Viizera-i izam hazretleriyle giriip paye-i serir-i saltanata
yiiz siirdiler. Ve Sadr1a'zam u ekrem lbrahim Pa§a -edame'lldhu
ta'ala icldlehu- hazretleri tekrar bugiin dahi otak-1 gerdun-nitak ku-
TARlH-1 SELANIKi 603
rulacak mahalli goriip diizetdiirmege mukayyed oldilar. Ve sefer-i
zafer-esere tevecciih-i hiimayfln §evval evahirine kaldug1 §ayi' old1.
Kaht u' galadan gelicek zahireler ve tavar yeti§mediigi ba'is-i te'hir
old1 didiler.
Mukaddemii. serhadde bastlup haberi gelen kiiffarun
kelleleri ve derileri geldiigidiir.
Ve bu esnada, sab1ka Tnm§var serhaddinde Tatar Han karm­
da§1 Kagilgay• Fetih Giray merdaneligiyle (327b) bas1lup kesilen ·
Erdel mela'iniiniin ba§lar1 ve tutulan dilleri ve tab! u alemleri ma'­
kus u menkus Divan-1 mu'allaya geldi dokiildi. Yarar ciissedar, hoy­
rad yunaklar DPnanma-i Hiimayfln kad1rgalarma kiirege' gonderil­
di. Ve hidayet-i Rahim ii Rahman'a mazhar olup §eref-i !slam ile
mii§erref olanlar selasil ii aglalden halas olup, hil'at u destar viriliip
istihkak u isti'dadma gore dirlik gedik' gosterildi. Fi. eva'il-i §ehr-i
§evval, sene 1004.
Ta§rada hazinedii.rlarm h1yii.neti zahir olup siyaset
olunduwdur.
Eva'il-i §ehr-i §evva!de hazinedar-1 birflni tama'karlarmdan iki
nefer bed-baht u bed-ahterler, cibillet ii nihadlarmda olan h1yanet
ii cinayetlerin biirflza getiiriip, birisi k1rm1z1 sakar-lat' !)Uka paresin
ve biri dahi kirm1z1 atlas paresin l<aftan1 s1rtma kodugm1 goriirler.
GOren kimse fi'l-hal geliip Sadria'zam lbrahim Pa§a hazretlerine
gordiigini soyler. Herifleri Divan-1 ma'delet-makanda getiiriip Ka­
d1asker efendiler huzflrmda soyarlar arkalarmdan kuma§lar zahir
old1. Evvel eylediikleri habaset degildiigi mukarrer ohcak10 biilbiil
olup soylediler. Yolda§lar1muzla ma-beynde tevzi' olunan paralar­
dan hissemiize dii§enleri biz dahi bu giin alduk, anlar gokdan ald1-
lar. H1zlan u riisvayhk bize dii§di diyiip, b!-bak mu'terif olduklar1
i!)erii izz-i huzflr-1 Padi§ahi'ye telhis olunup arz olundug1 gibi, satve-i
kiihire-i §ehen§9.h! harekete geliip, siyaset ferman olund1. 01 giin
habs olunup, irtesi Divan giini Hazine-i A.mire kapus1 oniinde olan
at kestanesi dalma derilmendi salb eylediler. Ehl-i Divana deh§et ii
heybet dii§iip, yolda§mun dirligi kat' olunup kiirege gonderildi. Ve
Ser-hazin11 Ali Aga ve kethiida ve ser-bOliik neferatiyle Kapucilar
604 MEHMET iP�IRLi
Kethiidas1 Ahmed Aga habsine virildi. Ne'uzu bi'll!J,M min §Urnri
enfmina ve min seyyi!dti a'm4lind. On be§ nefer hazinedarlarun sa­
b1ka oldug1 iizre dokuz neferi kalup, ma-adasmun dirlikleri kat' olu­
nup red buyuruld1. Fi 13 §evval, sene 1004.
Gonden kaza-i nithi ile ihr&k vaki' oldug1dur.
(328a) Ve evas1t-1 §ehr-i §evvalde cum'a giin ku§luk vaktinde,
miri §em'hanede sefer-i hiimayi'ln miihimmatiyc;iin' revgan-1 neft ve
kiikiird halt idtip, §em'-i bad tedartik olunur iken kaza'ullah ile ate§
alevleniip ve civarmda tiifengcilerde dahi barut terbiye olunurm1§,
·
nagehani bir §erare sirayet idiip, k1yamet-misal nar-1 diizahdan teb ii
tab a§ikar old!. Odun-kapus1 dahilinde ahengerlerden mahallata si­
rayet idiip ve b1c;kucilar ve kuticilar2 ve haffilflar ve Mehteran-1
alem karhanesi ve nige yerler ihrak old1. Viizera-i izam hazretleri
hadem ti ha§emleriyle geliip yeti§ince ve Yenic;eri ta'ifesi giindiiz
olmagla gendan yagmaya el uzatmayup velakin kesiip soyiindiirmege
dahi mukayyed olmay1cak Bostanc1-ba§1 Ferhad Aga Bostan-oglan­
lari dilaverleriyle yeti§iip hiicum eyleyicek Yenic;eri ta'ifesi dahi
gayrete geliip, bi-inayeti'llahi ta'ala akdam-1' ikdam iizre ihtimam
olunup, ba'de namazi'l-cum'a muntafi ii miindefi' old1. Miislimanlar
kazaya r1za virtip, gok kimseler mutazarr1r oldilar. El-hukmu ve'l­
kaza'u li'lWhi'l-VeiW,d. Miis!imanlara ecr ii ivazlar' miiyesser ola, bi­
mennihi ve hafiyyi lutfihi. AllaMi.mme ecirnd mine'n-ndr ve edhil!ne'l­
cennete maia'l-ebrdr.
Kurd Pll§a 'ya Basra Beglerbegiligi fermiin olundug1dur.
Ve diyar-1 Mtsriyye'den ref' buyurlian Kurd Pa§a'ya §efa'at-1
Enderun ile vilayet·i Basra Beglerbegiligi tevcih olunup hiikm-i §e­
rif gonderildi. Fi evas1t-1 §ehr-i §evval, sene 1004.
Cezayir-i Ga:rb beglerbegiligi virildiigidiir.
Ve bu esnada merhum Kaya Pa§a oglma Cezayir-i Garb Beg­
berberligi ferman olunup, Divan-1 ma'delet-unvana geliip paye-i se­
rir-i saltanata yiiz suriip eglenmeyiip, haz1r donanm1§ forsa4 gemi­
siyle ve yedegiyle c;1kup gitdiler. Fi evas1t-1 §evval, sene 1004.
TARIH-1 SELANIKJ 605
Mevali-i izamdan Kii'liik Mustafa Efendi intikiil
eylediigidiir.
Ve evas1t-1 §ehr-i §eVValde sab1ka Ka'be-i mu'azzama ve �am-1
§erife kad1 olan yiiz yigirmi akc;ayla miiteka'id Mevlana Kiic;iik Mus­
tafa Efendi ulema ic;inde ehl-i ilm ii fazl ve dani§, miitefakk1hiin fi'd­
din nic;e eyyam hasta ve sahib-fira§ olmagla (328b) civar-1 Rahim
ii Rahman'a gitmege hiiz1r u amade ohm§d1. Diinya-y1 piir-anadan
c;1kup rihlet itdi, saray-1 piir-safa-i ahirete gitdi. Klrhukmu ve'l­
ii
f;aklfu lii/Jlahi'l-M.eliki'l-VedUa. Kuzat-1 ulema-i din ve ehl-i yakin
I
1!
ic;inde boyle miite§erri' ii miitedeyyin yakm zemanda gortilmi§ ve
i§idilmi§ degildi. Hususan ehl-i �m-1 dariisselam aceb zikr-i bi'l­
hayr idiip, evsiif-1 hamide ile yad iderler. 1stanbul'da Kur§unlu tiir­
be kurbmda medfun olup 1brahim nam bir veled-i salihi kald1. Rah­
metu'lldhi <ifeyh.
I
i:;am Kadthg1 virildiigidiir.
Evas1t-1 §ehr-i §evvalde Haleb'den haber geldi ki �m-1 dartis­ II
selam Kad1s1 olan Mevlana B1yiklu Siileyinan Efendi pir-i na-tuvan I
hasta vii bi-derman gitdi. 1fakat bulmayup cihan-1 faniye veda' idiip
azm-i alem-i baka eyledi dimi§ler. 1stanbul'da ulema-i din iginde
fazl-1 ilm ii kemal ile miimtaz ve Haleb'den munfas1! Ta§kopri-zade
Mevlana Kemal Efendi �m-1 §erif kadts1 olmak ferman olundt,
sene 1004.
Vezir Kapudan Halli Pll§a hazretleri Donanma-yt Hiimayftn
ile !)tkup sefer-i zafer-rehbere ol giin otak !)lkdui:tdur.
:I
!
Evas1t-1 §ehr-i §evvalde Vezir ve Kapudan Hali! Plt§a-i celilii'l­
·
kadr Donanma-y1 Hiimayiin gemilerin miiheyya vii tezyin eyleyiip
i
kemal-i §evket ii ha§met iizre sebt giini c;1kmak ferman olundt. Di­
1
van olmayup viizera-i izam ve ulema-i kiram ciimleten varup, siidde-i
sidre-makamda aram eylediler. Serdiir-1 vala-mikdar u Sipehsalar-1
bil-vakar alay-1 ,.evket ii ha§rnetin tezyin ii miikemmel idiip geldi,
istikbal eylediler. 1i;erii gitdi, paye-i serir-i saltanata yiiz siirmege
 �
606 MEHMET lP�iRLl
girdiler, eglenmeyiip g1kd1lar. Ta§rada c;ok muntaz1r olmad!lar.
A'yan-1 devlet ii sa'adet rayet-i feth-ayat oniine dii§iip ikram u ih­
tiram ile velvele ile' tab! u nakkare galmup, Emin tskelesine Kapu­
dan ve Serdar Hali! Pa§a hazretleri ba§tardasma geldiler giriip
oturduklar1 gibi §enlik ve §adin.8.nhk toplar1 atilup, tak-1 ayyflka
tarrakia dii§di. Kalkup Be§ikta§ iskelesinde karar eylediler. (329a)
Heman yine ol rll.z-1 piruzda ki §ehr-i §evvaliin on sekizinci giin'
mah-1 haziranun altmc1 giin' §ems burc-1 cevzada idi, ferman-1 ali­
§M iizre vi!ayet-i -Ongiirus seferi niyyetine otak-1 gerdun-nitak dahi
g1kmak ferman olunml§d1. Sadria'zam ve Ekrem tbrahim Pa§a
·
-eddm.e'llahu ta'am ialalehu- hazretleri ve C1gala-zade Sinan Pa§a
ve mahrftsa-i tstanbul muhafazasma ta'yin buyur!lan Vezir Hasan
Pa§a ve kadiasker efendiler. ve ni§anci pa§a ve defterdar efendiler
kapudan pa§a mii§aya'atmdan dogn otak-1 hiimayftn mahalline ya'ni
merhum Davud Pa§a Qay1rma alayla geldiler. Ba§-kapuc1-ba§1 Sefer
Aga'ya otak-1 hiimayftn kurulmas1 iislub u ayinin giisteriip ve er­
kan-1 devlet ii sa'adetiin konacak kollu kolmca2 ta'yin itmege otuz
y!ldan miitecaviz iki §ehen§Rh-1 mu'azzam padi§ah-1 cihan-penah ge­
giip sefere g1kmak ile uslub u ayin-i saltanat mens! olm1§-idi. Bi!en­
ler bilmeyenlere yol giisteriip delalet eylediler.
Ve §ehr-i §evvaliin yigirmi iic;iinci giin Padi§ah-1 din-penRh u
mela'ik-sipah hazretleri g1kmak miite'ayyen olup, bigilmeyen tereke
tarlalar1 muhkem yasak olunup h1fz u h1raset olund1. Fi't-tarihi'l­
merkiim.
Delii lllzir Pa§a ve Kefe Beglerbegisi ve "am Kadts1
paye-1 serire yiiz sttrdiikleridiir.
Evas1t-1 §ehr-i §evvalde vilayet-i Giircistan serhadlerinde beg­
lerbegiler ile istihdam olunan §eca'at-§i'a.r ve merd-i merdan-1 kar­
zar bahad1rhk ile nam-dar Delli H1Z1r Pa§a sefer-i hiimayftna yarar
yolda§lar1 ve dilir ii dilaverleriyle geliip haz1r oldug1 arz olunup ka­
nun iizre pi§ke§ gekiip, paye-i serir-i saltanata yiiz siiriip terbiye
olund1. Ve Kefe Beglerbegiligi sadaka buyurilan Sen-civan Hasan
Pa§a ve �am-1 §erif kad1hg1 inayet buyurllan Ta§kopri-zade Mev­
lana Kemal Efendi dahi ma.'an paye-i serir-i ma'delet-masire rft-mR!
eylediler. Fi't-tarihi'l-merkum.
TARlH-l SELANiKi 607
Defterdarhklar ve ruz-namecilik viriliip ve sefer-i
muzaffer-fer igiin Divan dev§iiriiliip
hazine bagland1g1dur.
Ve evas1t-1 §ehr-i §evvalde sab1ka :;,lehr-emini olup, merhum ve
magfUrun-leh Sultan Murad Han Tiirbesin yapd1rmaga (329b) emin
olan Mul'ad Qelebi'ye Tuna Defterdarhg1 ferman olund1. Defterdar-1
Haza'in-i A.mire HaCI Ibrahim Pa§a ameliyl€ ve sab1ka merhum ve
magfurun-leh Sultan Bayezid Han miitevellisi olup, vilayet-i Eflak
defterdarhg1 tevcik buyurulan Bogaga-zade Mehmed Qelebi'ye diyar-1
M1sriyye defterdarhg1 ferman olund1. Vas1ta-i §efa'at-1 Enderlin ile
ve sab1ka mukabelecilik hidmetinden ref' b11yurilup tefti§ olunan
Mustafa Halife vilayet-i Basra defterdar1 oluµ, ciimlesi Divan-1 ma'
delet-mekana geliip hil'at-1 tahire geyiip, paye-i serir-i alem-masire
yiiz siirdiler; Ve ol giin Divan ahir olup a.had giini Hazine-i Amire
dev§iiriildi. Her ki§i kar u bar-1 sefer ;miihimmatma i§ti'alde old1lar.
Ve Ba§-ruznameci Akbaba-zade Mustafa Qelebi ki ref' buyurulm1§d1,
yine sab1ka Ruz-nameci Mehmed Qelebi ferman-1 all ile rftz-nameci
olup geldi hidmete §urft' eyledi. Fi't-tarihi'l-merkum.
Sa'adetlii Padi§ah-1 gerdiln-bestat hazretleri tiirbeler ziyaretine
varup tasaddukat eylediigi ve Yemi§ci Hasan Aga vezaret
lie vilayet-i "irvan'a gitdiigidiir.
Ve §ehr-i §evvaliin yigirminci dii-§enbih giin hazret-i Padi§ah-1
zemin ii zeman, batis-i emn ii eman, Rikab-1 hiimayftn agalar1 ile ec­
dad-1 izamlar1 -nevvero!llahu ta'ala meralwJ,elwnn- tiirbe-i §erifeleri
ziyaretine g1kup, evvel hazreti Ebi Eyyftb Ensari -areyhi rahmetU'l­
Bari- tiirbe-i §erifesinden ibtida idiip, fukara ve zu'ata' ve eytam
ve eramile ve ecamireye tasaddukat-1 bi-§umar eylediler. Andan g1-
kup otak-1 hiimayftn yerini ve kuruldug1m seyr eyleyiip, ba'dehu dii­
niip, tiirbeleri tamamen ziyaret idiip, ruh-1 piir-fiituhlarmdan istim­
dad eyleyiip, her tiirbede tasaddukiat [ ve l bezl-i mal-i feravan buyur­
d1lar. Ve ol giin yine iki def'a Yenigeri Agahg1ndan ref' buyur1la11
« Yemi§ci Hasan Aga, hiisn-i terbiyeye mukarin olup, mii§ir-i miideb­
bir-i umur-1 miilk ii mil1et olmaga lay1k u sezavar, yarar ve kar-gii­
zar ve §eca'at-§i'ar u nam-dardur» dinilmegin vezaret ile vilayet-i
:;,lirvan eyaleti ferman ve vezaret elkabiyle hiikm-i §erif-i cihan-mu­
ta' yaztlmak ferman olunup ve muhafazaya gitmek buyuruld1. Fi't­
tarihi'l-merkiim, sene 1004. (330a)
608 MEHMET iP�iRLl
Vezir ve Kapudan Halil Pll§a hazretleri Donanma-y:i Hiimayfin ile
Be§ikta§ iskelesinden go9diigttdiir.
Ve bu esnada Donanma-yi Hiimayfin gemileri Be§ikta§ iskele­
sinden kalkup Kapudan Halil Pa§a-y1 celilii'l-kadr alay1 ile lenger
koparup, le§ker-i Islam -eyyedehWmu'llahu ta/ala ve nasarohiim- te­
vabi'i ile veda'la§np, du'a vii sena ve tesbihat u tekbirat ile ayrilup,
Yedi-kulle oniinde demiir b1ragup karar eylediler. Bir iki giin mii­
himmat ve levaz1m tekmilinde iken Yenigeri gaddarlar1 §ehir halkma
dest-i tetaviil i!e ve cevr ti sitem yollarm tutmagla dort nefer Boliik­
ba§1larmun ve gorbac1larmun dirlikleri kesiliip gedikleri viriliip, es­
bablan donanmadan ta§ra ahld1, neferlerin zabt eylemek igiin muh­
kem yasak ve tenbih buyuruld1. Her biri yiiregin ogup, aglayu agla­
yu g1kd1 gitdi. Ve §ehr-i Kostantiniyye'de her-giz biiyle izdiham-1 nu­
fUs-1 insani ve hayvani bir tarihde goriilmi§ ve i:;;idilmi§ degildi. Bir
mertebe mal-a-mal olm1:;;-idi ki harekat u seksenata mecal muhal idi.
Bu kesret u vefret ile diikkanlar aglimayup, arpanun kilesi elli akga­
ya bulunmayup, ekmek dahi hem-giinan can-1 natuvana minnet idi.
Na ferman asker na insaf ehl-i ihtikar ve mela'in-i sO.k ile bazar ide­
mediler ve bi'l-ciimle dide-i eyyam kah gok zeman tahtgah-1 salta­
natda biiyle etvar gormemi§di. Fi 12 :;;ehr-i §evval, sene erba'a ve elf.
Kapuc1-ba§1 merhO.m Mehmed Pa§" ogh Sultan-zade
ihrahim Aga ref' buyuruldug1dur.
Ve yine bu esnada merhftm Mehmed Pa:;;a ogh Sultan-zade Ka­
puc1-ba§1 !brahim Ag.a sefer-i zafer-rehbere miikemmel kapu ile ha­
z1r u amade giizide yarar ademler birak1lm1§ken, kaza-i nagehani
ile satve-i kahire-i Padi§ahi'ye' ugrayup, Kapuc1-ba§1hkdan ref' bu­
yurilup, hayret ii lzhraba dii:;;di. Allahuwme ifrah lenii ebvabe'l-h'ay­
rat.
Rayet-i aJem-i liJem-ara hazret-i mefhar-i mevcftdat
§lam-1 §erifden sefer-i :iafer-rehbere geliip
yeti1:1diigidiir.
Ve sftret-i alem-ara-i Muhammed! -stil'l!a/llahu al!eyhi vie sellerm­
Sinan Pa§a serdarhgmdan berii t;!am yenigerileri ile gaza-i zafer-:;;i'ar­
da bile bulunmak mu'tad olmagun bu def'a dahi mukaddema rikab-1
TARiH-l SELANlKi 609
hiimayfin ile geliip (330b) e§mek iizre hiikm-i §erif gonderillip, ten­
bih u te'kid olunm1§d1. Ve «Gelmekde miisara'at iizre olasiz» diyii
ulaklar gonderilmi§di. Uskiidar'a bir giin mukaddem geliip yeti§diigi
haber-i meserret eseri geldi yetif1di. Fl 22 §evval, sene 1004.
Hazret-i Halifetu'llahi fi'l-alem, seyyidi selatini'l-Arab
ve'l-Acem teftif-i mekalik-i Dngiirus niyyetine sefer-i
zafer-rehbere glkduklandur.
Ve sene erba'a ve elf §ehr-i §evvaliniin yig.irmi iigiinci penc-:;; en­
bir giin seherden iig sa'at gegiip,2 dordiinci mubarek sa'at ve fer­
hunde demde ki mah-1 hazlranun on birincisi idi ve aftab-1 alemtab
burc-1 13eretanda sa'at-i rO.z on be§ ve leyl dokuz kalm1§d1. Sa'adetlii
Padi§ah z1llu'llahu din-peniih ve mela'ik-sipah •e;yyede'llahu ta'ffla
ve kwvvahu- hazretleri niyyet-i halisa ile gaza-i azime azimet idiip,
Saray-1 Amireden g1kup, bir esb-i sipihr-seyr ve hilal na'le siivar
old1.
Beyt
c· ...�.�J\D'. "·•� �§.r:;
.r'.r' � 4 _r...S-� §°?.-
�;
A'yan-i sa'adet, viizera-i saltanat, ulema-i izam ve me§ayih-i kiram
tamamen §iikr ii sena ve hamd- gftyan-1 Padi§ah-1 zemin ii zeman
ba'is-i emn ii eman hazretleri. ni selamlayup, ciimle erkan-1 devlet kul­
lar1yle liniine dii§iip, §Ukfth-1 asker-i !slam-1 cihan-peniih dii§men ya­
rag1yle miikemmel ii miisellah a1ay alay kO§Un ko§un cevk cevk §ah­
rah-1 1stanbul giirfth-1 enbfth ile mal-a-mfil olnn§dl. Amme-i halk
yemin ii. yesarda kat-ender-kat kalbe kalb turup, Alldhiilmme uns:w­
ru'l-lslame ve'l-Mii.rsel'in, Allahiimme ahziil men hooelle'Un du'ala­
rm girye ve sO.z u giidaz ile mele-i a'laya gikard1lar Ve hazret-i Pa­
di§ah-1 gerd0.n-v3.kar hezavan hezar :;;efekat u iltifat ile vazi' u §erif
ve oir ii civana selam-1 veda eylediiklerinde nale-i nali§ler afak1 tut­
§°
m1 d1. Ve izdiham ve kesret-i nufO.s bir vechile idi ki tavr-1 akldan
haric olup, §erh u beyan miimkiin degildi. tza Wm-yestati' emran fe-
610 MEHMET IP�IRL!
daihu mucibince terk olund1. Ve evvel top arabacilarr alay bayragi
yiiriiyiip, binden miitecaviz neferati yaya yarag1yle' ve Biiliik
ba§tlar1 ve gavu§lar1 ve katib ve ketbiidalari ve agalari miikemmel
ii miilebbes sipahiyane tavr ile gekildi!er (331a) ve akablerince top­
c1lar alay bayrag1 iki binden miitecaviz neferati yaya yarag1yle mii­
sellab tavr-1 mabsusalari ile ve atlu Biiliik-ba§Ilari ve gavu§lari ve
katib ve ket!Iiida ve �galari yara§1k fabir' libas ve silab miikemmel
yiiriidiler. Ba'debu cebeciler cema'ati alay bayrag1 yiiridi. Enva'-1
etvar ile diirt binden miitecaviz yayalari a'la togulgalar ve toygunlar
ve zirblar ve baftanlar ve tug ve sorguclar, ziba Davudi ce�ler ve
ellerinde polad-nizeler ve barbeler ve §abeteler ve yalduzh cebe tom
!,ak�hklar' geyiip, ademler miitebayyir olur cev§enler ile miizeyyen
u muretteb � yara§1k alay idi, atlu Biiliik-ba§Ilar1 ve gavu§lan ve
katib ve ketbiida ve agalar1 Mebmed Aga pesendide libas ve esbab-1
barb ile gekiliip gitdi!er. Ve anlarun ard1;;ca l:)am yenigeri!eri alay
bayrag1 ki kadimden buccac-1 zevi'l-ibtibac bidmetinde ve darb u
barbde at iistiinden tiifeng-endazhkla nam-dar, babad1rhkda yarar
!olda§li:r ii� yiiriidiler. Ba'debu Yenigeri' dilaverleri alay bayra­
g1 ve aga tug1 _ ve. §abeteleri
ve yedekleri ve sekban-1 suvariler ve
zagarciyan siivari alay bayragi. ve Bo!iik-ba§1lar ve yaya-ba§ilarin
b� yraklar1 ve kendiiler tig u brke§ ile miizeyy.en ii miikemmel gekil­
d1ler. Ve Yenigeriler alay1 derya misal alat-1 barb u k1tal ile fevc
fevc temevviic idiip bi,k1yas geldiler. Ve. ocak agalari kemal-i zib
ii zinet ile araste olup, ba§ �VU§ ve katib efendi ve ketbiida beg ta•
agaya gelince ciimlesi §evket ii ba§met iizre geldiler. Veli Aii;a dahi
iislub-1 megrub ve bey'et-l' ceng ii peykar ile birbirinden miimtaz u
serefraz giiriindiler. Ba'debu dergab-1 sa'adet-destgah gavu§lar1 bi­
badd ii bi-k1yas giimii§ §e§perler ile' boz-doganlar ellerinde selef pa­
di§ablar1 nazarmda iken diirt yiiz neferden ziyade gavu§ giiriilmemi§­
di. Hala iki bin neferden miitecaviz gavu§ ugur-1 biimayil.nda boz-do­
gan kald1rup, tamamen zerrin tirke§liiler' ya savul ya 1raktan tur
diyiip ve dabi zi-kudret olan!ar, dflhte cebe tom g1ribanlar geyiip, ke­
mal-i §evket ii zinet izbar eylediler. Ve ardlarmca dergab-1 m11'alla
ga§Uigirleri' (331b) zer ii ziver lie miilebbes kadimden kirk neferden
ziyade olmazken yiiz yigirmi sekiz neferden miiteza'id olup, Harem-i
mubt rem bidmetinde olan zevi'l-ihtiram alay, alat u esb§.b-1 darb u
:
bal'b 1Je miizeyyenler idiler: Ve Siidd&i sa'adet-medarda .miiteferri­
kalarm ulflfeliileri rikab-1 biimayil.na mabsus tug-1 pur-fiirflg begleri
TARIH-1 SELANIKi 611
olup, kadimii'l-eyyamda dabi az ve oz ola-gelmi§lerdi. l:)evket ii ba§­
met-i saltanat tmab1 tar1m-1 a'lada kurulmagla ziimre-i mezbure dabi
iki yiiz neferden miitecaviz olm1§dur. Ekseri barem-i biimayil.udan
g1kup ve sultan-zade ve vezir-zadeler ve mans1bdan ri'ayet olunan
miikerrem u muhterem alay olmagla zi-k1ymet nazara megrflb siper­
ler berdu§ murassa' togolgalar ve kolgaklar ve' sorguglar takmup,
bey'et-i" beybet ve pesendide etvar ile geydiikleri yara§1k giiriindi­
ler. Ve ag1r ze'ametlii miiteferrikalar dabi ekall-i kalil iken bin ne­
fere karib olmI§lardur. Veziria'zam ketbiidalari ve sa'ir viizera-i
izam bazretleriniin ketbiidalari ve ciin!le agalari bu ziimreye dahil­
lerdiir. Yarar giizide cebeliiler ve esbab-1 rezmiin mu'teber z1rblar
cev§enleriyle miikemmel yat ve yaragla araste olup, geldiler. Ve bun­
lardan sonra rayet-i alem-i alem-ara-y1 bazret-i Server-i ka'inat ve
mefhar-i mevcudat -salla'lldhu aleyhi vesellem- teberriiken ve te­
yemmiinen bi-zikrib.i'l-kadim diyiip, iimmet-i giinabkar-1 !az1mu'l-is­
tigfar iginde bile bulunsun dinilmegin bu mabalde yiiriiyiip ve ecil­
le-i sadat-1 enam ve e§r&f-1 kiram-zade'llabu ta'ala §erefden ve tek­
rimen mahrusa-i Galata kad1s1 ve Nakibiile§r§.f Ke§miri-z§.de iig yiiz
mikdar1 evlad-1 Rasul cem'iyyet ile mii§aya'at idiip, asakir-i mansu­
re yanmca yiiriidi!er. Her giiren bf-ibtiyar bezaran §evk u muhabbet
ve incizab ile zar u giryan ol11p, tekbir ve saJ.avat getiirdiler. Ve dabi
ziimre-i ulema ve elb-i §er'-i din-i miibin" alay1 Miiftilenam ve l:)ey­
biilislam Mevlana Bostan-zade bazretleriyle12 yiiriiyiip, «Ul'em/i, um­
meti ke-<£m/ftytU Beni-lsrO!il» badis-i §erifiniin tecellfsi zuhur idiip,
berbiriniin (332a) cebininde envar-1 §er-i §erif-i Nebevi zabir ii ba­
bir idi. Ve miiteka'idin Kadiasker efendiler tamamen geliip, miiderri­
sfn ile yiiridiler -ebkahumu'lldhu ta'd/4 ve eyyedehum ild yevmi:d-din
ve anlar akablarmca rikab-1 biimayfln agalari zinet-i tamam-1 mala
kelam ile geldiler. Ve Ni§anc1 Hamza Pa§a ve Defterdav Efendiler
ve Sadr-1 izzetde Kad1asker2 Efendiler ve Sa'deddin-i sani Hoca-i
�ab-1 ciban bazretleri, viizera-i izam, Sadri·a'zam lbrahim Pa§a baz­
ret!eri ve C1gala-zade·Sinan Pa§a ve mabmiye-i !stanbul mubafaza­
s1 bidmetine' kalan Vezir-i ru§en-zamir Hasan Pa§a bazretleri ve vi­
Jayet-i �irvan muhafazasma ta'yin buyur1lan Yemi§ci Hasan Pa§a
bazretleri• ve gihar tug-1 biimayfln geliip, akabince altI neferati '}a­
rar ve kendiileri miikemmel Qa§nigir agalar klrm1z1 gll§.fJu §abete­
ler giitiiriirler ve on re's enva'-1 cevabir ve murassa'at, rabtlu sera­
ser geyimlii, babri kotaslu murassa kalkanlu yedeklev yediliip sag
612 MEHMET IP�lRLl
canibe' Biiyiik Mir-ahur Aga yiiriiylip ve sol canibe' gavu§-ba§i ve
kirk nefer altun taclu ve" sorguglu §ahr peykler ve Peyk-ba§i mu­
rassa' tirke§ ve miicevher tac ile idi. Ve Yenif}eri sekbanlar'l ki etek
gosteriirler mehib samsunlar ve zagar ve mu'allem taziiar yeder­
lerdi. Ve dort yliz nefer solakm tir u kemanlari ellerinde ciimle ren­
gin libaslar ile miizeyyen ii miiretteb ve sakallu olanlar rikab-i hii­
mayi'tna karib yiiriirler ve dort nefer kethiidalar dahi yakm giderler
ve hazret-i Padi§il.)t-i z1llu'Uah ak §ib libaslar geyiip, murassaat ile
zib ii ferr viriip, f}ifte sorguglar takmup, tellii kotas-i miizeyyen ile
tu!U �ylediikde amme-i alem medh u senasma diller' af}up, dergah-i
Ahadiyyete dest-i niyazi merfU u mu'alla kilup, hasret ve hfrkat u
firkat ateyi§le yanup yak1lup suz u gudaz ve ah u vah ile yemin ii
yesardan i§bu ebyat tezkar u tekrar olunurdi.
Ve hassa silahdar ve gukadar ve rikabdar aga ve mir-alem aga
mlinferiden a'lam-i lslam oniince yiiriiylip ak sancak (332b) ve iki
kirm1zi sancak ve bir yefJiI sancak ve iki alaca ye§il ve kizil sancak
ve bir sari alaca ve klZll s.ancak ki' ciinile yedi beden alemlii san­
caklard1. Ve Sipahi-oglanlan alay bayrag1 sari ve Ulufeciyan-i ye­
�n alay bayrag1 ye§iI ve Ulufeciyan-i yesar alay bayrag1 alaca ye­
fJll klZll ve Gureba-i yemin alay bayragi ak ve Gureba-i yesar alay
bayragi alaca ve ak ve k1Z1l ciimle alt! alay bayragi giil-i giilistan-mi­
sal nige bin BOliik-halki bayragi lalezarvftr etraf u eknaf alemi tut­
d1. Ve Kapu-agas1 hazretleri ve Hazinedar-ba§1 ve Kilarci-ba§1 ve Ha­
zine kethiidasi ve giizide mah-ri't Kapu oglanlan ve gatma hil'atlii al­
tun iiskiiflii seferlii alt! yiiz nefer if}-oglam ve iig yliz nefer sarraglar
ve iki yiiz elli' nefer sarrag 1Jakirdleri ve dort katar miizeyyen oda
katin ve yiiz katar ig-hazine katirlan" ve on k1t'a at arabalan has
arabaci-bafJiyle f}ekildiler. Allah tebarek ve ta'ala ugurlarm hayr
eyleylip, a'da-i din iistiine galib ii kahir olup, mansur u muzaffer ola-
1ar, dii§men-i din eynekfrnu lwtysu kanu �
m glub u muhakkar ola, bi­
hurmeti Seyyid/l-Murselin.
Sa'adetlii Padi§Bh hazretleriniin rikab-i hiimayllnlarma
Yana§anlardur.
Ve Miiftilenam ve" §eyhiilislam Bostan-zade Mevlana Mehmed
Efendi f}ok zeman rikab-1 hiimayi'tna yana§up, hem-inan gitdiler. Ve
tstanbul muhafazasma kalan Vezir-i saltanat-ara Hasan Pa§a haz-
TARlH-1 SELANlKi 613
retleri yana§dilar. Ve vilayet-i §Irvan muhafazasma gidecek vezir
olan Y emi§f}i Hasan Pa§a hazretleri yana§d1lar.
Ve mahmiye-i istanbul Kad1si Mevlana Ahi-zade Abdiilhalim
Efendi §ehrden ta§ra yana§d1lar. Ve izz ii ikbal §evket ii icl&l ile
Padi§ah-i saltanat-penah hazretleri otak-i gerdun-mtaka vardukla­
rmda ulema-i izam ve me§ayih-i kiram -eyyedehumu'lldhu ta'ala ve
ebkahum ila yevmi/l-kiya,,,,,_ amme-i enam ile du'alar ve midhat ii se­
nalar eyleyiip, selam-i veda' idiip, herkes mekanlar1na avdet eyledi­
ler ve sa'ir erkan-1 devlet ve a'yan-i sa'adet kollu kolunda konup,
arami§ \i asayifJ kiid1lar (333a) heman ol sa'at miinadiler nida eyle­
yiip, «Yarm in§ae'llahu ta'ala seherden gogdiir» diyii tenbih eyledi­
ler. Fi 23 §ehr-i §evval, sene erba'a ve elf.
Otak-i hiimayi'tna nuzfilden sonra vaki' olan halatdur.
Ve bu esnada hazret-i Valide-i Padi§ah-1 ismet-penah ve sa'a­
det-destgah hazretleri kemal-i fart-i muhabbet ve §efckatden firkat
u' h1rkat-i veda'a' sabr u tahammiil itmeyiip, akraba-i selatin u ta'
allukat arabalar ile Davud Pa§a giftligine geldi!er ve hazret-i Pa­
di§ah-i Cem-cah -eyyedie'llahu ta'ald ve kavvahu- dahi §ikara- gider­
tarik1yle otak-1 hiimayun a.I'dmdan' kanun iizre g1kup mezbur giftli­
ge varup mulakat buyurdtlar ve yatsu namazmdan sonra yine otak-1
sa'adet-visaka geliip, seherden ba'de salati's-subh ka'ide-i kadime-i
saltanat iizre debdebe-i \zzet ile gogiip Halkalu-pma.n yurdma• kon­
d1lar. Ve anda dahi Valide-i izzet-penah hazretleri Halkalu Sarayma
tekrar arabalar ile giceden yeti§iip, yine izz-i huzur-1 §ehen§ahi
ile miilakat eyleyiip, bu def'a hezar i§tiyak ve derd-i hasret ile veda'­
la§up, dide-giryan ve ciger-biiryan kalup, dergah-1 Ahadiyyete yiiz­
siiriiyli nali§ler ile du'a vii senaya me§gftl old1lar. trtesi giin seher­
den !stanbul muhafazasma kalan vezir-i la-nazir-i ba-tedbir-i ru§en­
zamir Hasan Pa§a .ed&me"JJl),lw, ta'al{i, iclalehu- hazretleri atlanup,
muhafaza hidtnetine me'mur olan bin neferden miitecaviz' koruc1
Yenigeri ta'ifesi ve istihdftma kalan gavulil ve Sipahi0 miizeyyen ii
m\iretteb oniine dii§iip ve kendiileriin agalari ve iiskiiflii hadem u ha­
§em ve §evket-ayini ile Edirne Kapus1 kurbmda merhi'tme ve magru­
run-leha Mihriimah Sultan Cami'-i §erifinde vamp intizar \izre iken,
hazret-i valide-i sa'adet-ihtisas -ediime'llahu ta'ala ismeteh@- haz­
retleri arabalar ile geliip, istikbal ile oniine dii§iip, ba-izzet ii ikbal
614 MEHMET iP$1RLl
Saray-1 Amire'ye getiirdiler. Ve yollarda rast geldikleri Yenigeri ve
Sipahi, ki sefere giderlerdi, i;lehzadeler (333b) ve Selatin arabalar
ic;inden avug avug fi!oriler ve gili akgalar bah§i§ ii atalar eyleyiip,
nasib olup hissedar olanlar zakiru'l-kerem ve §akiru'n-ni'am mugte­
nim olup, du'alar eyleyiip, gitdiler. Ve Padi§ah-1 gerdun-iktidar haz­
retleriniin iftirakr heman hiikkam-1 zevi'l-ihtiram degil belki amme-i
aleme te'sir eyleyiip, mertebe-i hiizn ii iztrrab miistevli oldr ki kabil-i
ta 'bir olmaz.
Beyt
lstmnlml ol '}eh Yusuf-4 li"/oasl,z
Heman ilsti QJ}'lk zindlwnia b�er..
011 giin ale't-tevali Divan olmayup hasret gekildi. Ve Pa§a-yr
hu§mend -hafawh,u'lWhu tafala- hrfz ve hrraset-i miilkde miiteyak­
krz ve miitenebbih olup, dekay'ik-i umur-1 memleketde dakika fevt
itmeyiip kulub-1 nasa havf u ha§yet ve ru'b u hrras b1rakd1. Sabah
u mesa dimeyiip ve atdan inmeyiip, herbir §ah-rahdan debdebe ile
giizar eyleyiip, ale'l-ittisal halka kendiizin gosteriip, ahval ve etvar-1
miilke nigeran ve nigehban idiigin bildiirdi ve miicidd oldr. Ve her
tarafda kar-agah ve ka'rdan dide-banlar nasb eyledi. Haram-zadeye
giiz agdurmadr. Bu vasrta ile halk-1 alem mehd-i emn ii rahatda uyu­
dr. Allah tebarek ve ta'ala her halde mu'in ve zahiri ola. Allahuwme
ihfaz·na ya Feyyaz mi:n aem'i'i!/,.beWya ve'�·emrdz. Ve riivat u sikat
ta'yini ile hazret-i Padi§ah-1 gerdun-bestat bu def'a sefer-i hiima­
yiina be§ yiiz elli yiik surh u sefid getiirmek ferman eyleyiip, diirt
yiiz deve yiiki filori ki her yiiki kirk bin sikke-i hasene ola ve yiiz
yiik guru§ ki her yiik on bin guru§ ola. Ve elli yiik gili' Osman! ki
iki§er yiiz bin ola, ciimlesi. on bin yiikden miitecaviz olur. Eksik ol­
masun sakmun diyiip muhkem tenbih u te'kid buyuruldr didiler. Al,.
Whiitmtme zid veW tenkus inn.eke entefl-ooviJ,WU/�-Jaerim.
Kaza ile Barnt-hane hetak oldug.dur.
Ve sa'adetlii Padi§ah-1 alem-penah hazretleri giigiip gitdiigi gii­
niin irtesi cum'a giin ikindi vaktinde Yenigerilerin Ok-meydam kii­
§esinde barut rslahr-igiin kadimden vaz olunan kar-hanede (334a)
barut yeti§dirmek isti'calinde iken kazau'llah ile i§lenen baruta bir
TARIH-1 SELANIKI 615
§erer1 tokunup, fi'l-hal kar-haneniin sakfr kryamet-mehib sada ile
ayyiika' zerrata kar1§d1. Bi-hamdi'llah ta'ala giindiiz olmagla etrafa
sirayet itmeyiip kesildi. i§cilerden birkag nefer rencberler suhte olup,
tiz miindefi oldr.. Allah ta'alanun lutf1 old1.
M'INiJ/
Zeyni Efendi'ye Kad1asker teka'udi ferman olnndng.dur.
Ve bu esnada sa'adetlii Padi§ah-1 cihan-penah ve mela'ik-sipah
hazretleriniin i;leyh Ebii'l-Vefa -kuddise sirruhu- cami'inde dariilhadis
nammda ders-i tefsir ve hadis diyen a'lemii'l-ulema Mevlana Zeyni
Efendi ordu-yr hiimayftn ile gidiip veda eyleyiip geldiikleriude Kadi
askerlik tarikryle yevmi yiiz elli akga vazife ber-vech-i. teka'iid mer­
hftm ve magfurun-lehiima Sultan Selim Han ve Sultan Murad Han
-tube serahuma- tiirbe-i §erifleri' evkiif1 zeva'idinden yine kema-kan
ders dimek iizre ta'yin buyurup ve ne¥bet-i hiimayiin vaki' oldukda
«Yigirmi nefer miilazim viriip, devam-1 izz-i devletiim du'alarma
ii>tigal gostere» diyii hatt-1 hiimayiin-1 sa'adet-makrnn erzani bu­
yurup ve Valide-i sa'adet-destgah hazretleriniin dahi tasaddukiit ve
in'amat-1 vafirelerine ve iltifat-1 aliyyelerine mazhar olup, rzhar-1
velayet ve keramat eylediler. Fi 25 §evval, sene erba'a ve �If.
Tahtgah-1 saltanatda, sa'adetlii Padi§ii.h gitmegle kaht u
lullet oldug.dur.
Ve hazret-i Padi§ah-1 zerilin ii zeman gitmegle tahtgah-r salta­
nat §ehr-i Kostantiniyye hayli ka:ht u galaya yiiz tutd1. Birkag vech-
':.
� �
1 ve mukta -i h l ile !cab eyledi. Evvel buki kadimden yeni yeti­
.
§Up her k1§1 oraga ve harmana mukayyed olmak ile §ehre zad u
!
: '.: �
z vad az gelme adet-i kadim idi. Ve bir dahi sefer-i hiimayiin mii­
hrmmatr ve ahmal ve eskal-i kal'a' giri ve kara cebe-hane ve barut
ve alat-1 hadid ve yuvalak ve ta:hta ve urgan ve gimder Karadeni�'
� en Tuna yahlarma ;b1raglimak igiin gelen rencber gemileri navlun
�
rle tutulu (334' ) tahmil olundr. 01 takdirce gemiler kagup gelmez
�
oldr . Ve ·b1r muc1b dahi buki bazarc1lar cemi'an Sipahi ve Yenigeri
 MEHMET iP�iRLI TARiH-1 SELANIKi
616 617

makdftr ve sa'y-i mevfftr eylediler. Allah ta'ala -celle

ve Cebeci ve Topc1 ve arabac1 olup cVeyahud ortak ve sermayeci ol­ zikruhu- miil­
hem bi's a ab eyleyiip, herhalde mu'inleri ola. Tutduklan
mak mukarrer u muhakkak idi. Hilla her ki§i sefer-i kar u bar ile : � ; kolay gale,
Hakk ta filanun lufz u emamnda olalar. Melce-i zu'afa
aynlup•, avarelik el viriip dag1ld1lar. Yeni ba§dan dlikkandarlar ve ve fukara ve
me'menci mesakin ii gurabil olduklarmda i§tibah yok.
tablakarlar ve bazarc1lar gelmege ihtiyac old1. Kar u bar-1 masla­ Du'as1 farz u
vacib mesela tahtgah-1 devletiin her canibi a'da-i din ii millet
hat mu'attal olmak laz1m gelmeye. Fi ev3,hir-i §evval. ile mill-a
ma!' kendiiler bidar u agah, halk mehd-i emnde hab-1
rahatda, ehl-i
fesad gozin at;mayup, amme-i re'ay§. ve beraya emn ii emanda
Kadtl1klar virildiigidfu'. old1lar.
Ba-husus bOyle §urftr u fiten zemanmda selef-i sfilihin
dalii ancak it­
Ve sa'ildetlii Padi§ah-1 alem-penah hazretleri Halkalu-konag1 sa­ mi§ler idi.
raymda iken, mahrusa-i Galata kad1s1 Mevlana Rldvan Efendi hak­
kmda §efil'at olunup, mahmiye-i Bursa kadlhg1 inayet buyunlup ve istanbul muhafazasmda olan Vezir-i. hft§mend hazretleriniin i!

Galata Kad1hg1 sab1ka kad1 olan merhftm hnam damad1 miiteka'id ilitida derg&h-1 mu'all&da Divan eylediigidiir. !l
d
Mevlana �eyhi Elfendi'ye ferman olunup, Mevlana Arab-zade' Ab­ /!
n

durrauf Efendi'ye tariklarmca vazife-i nazife-i teka'ud buyuruldI. Ve §ehr-i zilka'detii'l-haram eva'i!'inde yevmii's-sebt
!I
de ibtida Ji
Fi 25 §evval, sene 1004. divan olup, Saray-1 Arnire•de kema-kiin Divan-1 ma'dele
. t-meka nda
vezir-i ru§en-zamir-i ·ba-tedbir hazretleri yine makam
mda mukim
BOliik-agabg1 virildiigidiir. olup ve 1stanbul Efendisi a'lemii'l-ulema'i'l-miitebahhir
in Ahi·zade
Mevlilna Abdiilhalim Efendi -d&met fezailuhu- hazretleri
geliip Kad1-

�
Ve evahir-i §evvalde sfulnka Qe§nigir"ba§1 olup, ba'dehft yine �a­ 11skerler s11drmda' oturup, kar-gah-1 din ii devletde dii§en
umur ve
hinci-ba§1hk ihtiyar eyleyiip, ref' olunan Ferhad Pa§\a ogh Sultan ka aya-y1 §er'iyyeyi istima' eyleyiip kat'-1 niza' ve fasl-1
� husumet ey­
zilde 1stanbul'da kalm1§d1. Serhadde olan Hoca-zade Silahdar•ba§1 led1. Ve Anatoh Defterdar1 Kara Burhaneddin Efendi ve
�kk-1 sanl
Mehmed Aga ref' buyunlup Silahdar-ba§1hk Sultan-zade'ye fermiln Defterdar1 Dervi§ Efendi ve Tuna aklam1 Defterdar1 Murad'
Efendi I
olunup, ordu-y1 hiimayftndan hiikm·i §erlf varid olup, sefere 1)1kup ve sa'ir erbilb-1 kalem ve ashab-1 rakam Hazine-i Amire
huddam1 se­
yeti§mek ferman olund1. fere gitmeyiip, defter ile ve ellerinde emr-i �erif ile muhafa
za hidme­
tinde kalanlar yine ke'l-evvel yerlerinde durup, muhas
Vezir-i saltanat-ara h1fz. u hiraset-i miilkde cidd ii ebeciler ve mu­
kata'acliar ve maliye tezkirecileri ve k1la' tezkirecileri ve
cehd eylediigidilr. Divan-1 Hii­
mayftn katibleri ve maliye katibleri ve re'aya-y1 memlek
et ahvaline
Ve eva'il-i §ehr-i zilka'detii'l-haramda emr ve ferman-1 hiima­ miite'alhk Defter-i hakani katiblerinden suret-i defter
yazmak i«iin
yftn-1 ali-§an iizre Vezir-i la-nazir-i ·rft§en-zamir·i .bil-tedbir Hasan emin yerinde kalan katib lbrahim <;elebi ve Kapuc1
lar katibi' ve
Pa§a -eoomdl/4hu ta'ald ialdlehu- hazretleri umftr-1 devlet ve salta­ �ehr Emini lbrahim Aga ki (335b) hem Matbah-1 Amire
miihimmat1-
natda ·bi-inayeti'llah dil-i agah ile huzftr ve rahatI terk eyleyiip, ale'!• m ve Saray-1 Atik me'kftlatm1 dahi ma'an goriip
ve rftzname-i hinna­
devam miicahede-i nefs iizre bir an ve sa'at hall' durmayup, muttasil yftn yerine Melek 1brahim <;elebi oturup ve miihafaza hidmet
ine ka­
at1 arkasmdan inmeyiip, giinde iki def'a <;avn§lar ve muhafazaya lup, sefere gitmegin Ca§nigir Agalardan k ftn-1 kadim
IDi iizre iki sof­
me'mftr olan knllar ile kol dola§up ve emr u ferman ve yasagma mu­ ra has yemek ta'yin buyur1lup, biri Vezir hazretleri
huzuruna ve
halif gordiiklerine muhkem let \;alup ve yer yer salb u siyaseti terk biri Mevlana-i mii§arun-ileyh Kadi Efendi 1ha:zretleri nazarm
a adat
itmeyiip, kulub-1 nasa (335a) ru'b' u h1ras salup ve §ehr zahiresi iizre muhzir-ba§1 ·gekiip, Defterdar efendiler vezir sofrasm
a varup
babmda cell-i himmet sarf eyleyiip, Istanbul kad1s1 ve muhtesib ve ve mesalih-i Miislim!n ber-mueeb-i ka'ide..i kadime yerlii
yerinde
suba§I ve Bostanc1-ba§1 cidd ii cehd iizre dakika fevt itmeyiip, bezl-i viriliip almd1. 1rsaliye-i haza'in mevsimi ile .geliip rftz-nam
e-i hii-
ij 18 MEHMET IP�IRLl
mayfma tahvil olund1, ge<;iip geldi. Eski divan-hanede olan anbar
sanduklarmda h1fz olund1. Ve ehl"i Divan'a kema-kan rU.z-merre
yemek <;ekildi. Ve haftada ii<; ,giin divan old1.
Vezir-i ba·vakiir Hasan Pa§a hazretlerine vekalet-i mutlaka
iizre saltanat tarafmdan virilen men§fir-1 hiimayfin
okundugidur.
Ve irtesi yevmii'l-ahadde germa-germ divan olup, yemekden
sonra e§raf-1 divan kiittab ve defterdaran-1 emval ve ·ciimle <;avu­
§an haz1r oldukda Vezir-i sa'ib-tedbir ve isabet-pezir Hasan Pa§a
-ed/ime'llaku ta'ata iclalehu- hazretlerine canib-i saltanattan veka­
Jet-i mutlaka iizerine virilen berat-1 §erif-i §eref-resam f.braz eyle­
yiip, amme-i ehl-i Divan haz1r u miistemi olup, 1stanbul Efendisi"
Ahi-zade Efendi zeban-1 fesahat ve beyan-1 melahat ile men§ur-1
mezbur1 mufassal u me§ruh evvelinden ahirine degin okuyup, her­
kes gU§-1 hfi§Ia istima eyleyiip, hikmet-i baliga iizre umur-1 salta­
· km azim bari;aya Avlonya yakalarmda rast geliip, bi·inayeti'llahi
nat mii§arun-ileyh hazretleriniin keff"i kifayetine min kiilli'l-vud'Lh
hall ii akd ile teslim ii tefviz olunup sipari§ buyuruldug1 iizre okun­
d1 ve dinildi. Ciimleten «Sem'an ve ta'aten» diyiip, evvel Mevlana
Kadi Abdiilhalim Efendi -dii:rot
o fezd'iluhu- hazretleri tehniyet ii
mtibarekbadi eyleytip ve Defterdar efendiler ve erbab-1 kalem ve
<;avu§lar ve sa'irler dahi mUbarek-bad eylediikden sonra Ba§-defter­
dar aklamma miite'alhk umur ki sefere giden Defterdar Haci !b­
rahim Pa§a yerine' (336a) Tuna Defterdari olan Murad Efendi'yi
ka'im-makam eylemi§di. Hayli re'y-i rekik idi. Heman ol lahza men­
§ur-1 hiimayiln okundug1 gibi Vezir-i saltanat-ara kanfm, Ba§-def­
terdar sefere gitse yerini Anatoh Defterdar1 giiriir ve eger Ana­
toh gitse �1kk-1 sani Defterdari gormekdiir. Burhan Efendi Ba§­
defterdar yerini kanun iizre «Sen giizet» diyii tenbih buyurd!lar.
Fi 4 §ehr·i zilka'de.
Sablkii Sadna'zam SiyavU§ Pa§a hazretleri tekii'udine
terakki ve istedlkce geliip saraymda ohnaga izn-i
hiimayfin buyurnldugidur.
Sahibii'l-izz ve's-sa'adet sab1ka Sadr1a'zam Siyavu§ Pa§a haz­
retleri nii;e y1llar 'Uskiidar'daki bagi;elerinde arami§ ii asayi§ ider-
TARIH-1 SELANIKi 619
lerdi. Ferzend-i erciimendleri bu def'a sefer-i hiimayilndan afv buyu­
r1lup ve kendiileriin dahi evvelki teka'udlerine terakki ferman olu­
nup, ciimle be§ yiiz bin ak<;ayla !stanbul'da sa'adet-hanesinde' olmak
iizre hatt-1 hiimayiln-1 sa'adet-makriln geliip ve devlet-hanelerine
dahil olup karar eylediler. Dil-hahlar1 iizre kah bagge ve kah <;iftlik­
de olalar. Allah tebarek ve ta'ala .gelmelerini miibarek u huceste ey­
leye, bi-mennihJi ve hafiyyi lutfihJi. Fi 7 zilka'de, sene 1004.
Deryada gezen levend kaleyteleri firsat ile kafir bar!)BSm
alup ganimet eylediikleridiir.
Ve bu esnada derya-y1' Sefid'de yarar kaleyteler ile kiiffar-1
haksar iistiine gah u bi•gah cihad u gazada olan benam korsan ve
Ji:urnaz levend ta'ifesiniin serdar u ser-efraz1 ale'l-ittifak Ieyl ii ne­
har giizergahlardan hall olmayup, nagehani !spanya la'in tarafm­
dan 'Ungiirus-i menhus canibine gider yarag ve le§ker' isal ider bas­
ta'ala nesim-i f1rsat u nusrat gaziyan-i !slam iistiine esiip, ii<; pare
kaleyte darb u harb ile bari;aya sar1lup ceng-i feravandan sonra
derU.nma• koyulup, darb u dest-i §em§ir-i !slam lie k1rup, deryaya
dokiip, ganimet-i azime lie toyumluk idiip, iginden <;1kan yat ve
yaragi ve akmi§e-i miitenevvi'ay1 pay idiip, kaneviz ( _;I,,.> ) ve
tellii .hare ve <;ukanun zira'1 hirer filoriye sat1lup,
· (336b) taksim
olundug, Galata keferesine yeti§iip, mela'in-i hasirin ii;inde muhkem
yas u mateme ·ba'is old1. Ve bargay1 ate§e urup, oliisii Avlonya'ya
vardug, haberi geldi. Akmi§e-i miitenevvi'a zira' iki bin be§ yiiz gayr
ez esliha-i ceng kabza bin iki yiiz. Fi evas1t-1 zllka'de, sene 1004.
Dona;nnm,.y i Hiimayfin baklyyesi ile Emin ve Ca'fer Pa§a
!)Ikup gitdiikleridiir.
Ve yine eva'll-i §ehr-i zilka'de-i sene-i merkfimda Donanma-y1
Hiimayfindan bak1yye tekmil-i esbab-1 lazime' i<;iin kalan kad1rga
ve ba§tardalar miihimmat1 ile Tersane-i A.mire emini lbrahim Beg
piir-zi:b ii zinet ha§met ve §evket-i ma!a-kelam He <;1kup .gitdiler. Ve
ordu-y1 hiimayilndan Frenk Ca'fer Pa§a -d4me ikMluhu- hazretleri­
ne Trablus§am Beglerbegiligi hiikm-i §erifi geliip, miisellemin beg­
lerbegilik zabtma gonderiip, kendiizi miikemmel ba§tardas1yla ve
 [
TARIH-1 SELANIKi 621
MEHMET IP�iRLI
620

yedegiyle ·bak1yye-i Donanma-y1 Hiimayilndan ayrilmayup emin ile VaJide-i sa'adet-penah h'azretleri sadakiit eylediikleri
ma'an gitdiler. Fi 8 zilka'de, sene 1004. ve bir aziz iistiine tiirbe yapdurduklandur.

KaJeyteler ile gemiler alat ve esbab-1 sefer tahmil
olunup, Karadeniz'den Tuna'ya gitdiikleridiir.
Ve diirt k1t'a miikemmel kaleyteler Donanma-y1 hiimayftndan
ayr1Jup, sefer"i zafer-rehber i<;tin laz1m olan barut ve yuvalak ve
sa'ir kal'a,girlik esbab ve eskalin Karamiirsel ve ag1r bar<;a gemi­
lerine tahmil idiip, Karadeniz'den nehr-i Tuna'dan mahall-i memftra
isal eyleye diyii sald1rdtlar ve Padi§ah-1 cihan-penah -hallede'nahu
ta'i'ili'i mUlkehu- hazretleri-y<;iin miiceddeden yap1lan kay1g1 hamleci­
ba§tlan ile' yarar bostan oglanlan uydurup ma'an alup git.diler. Ve
Kefe Beglerbegisi olan Sen-civan Hasan Pa�a hazretleri dahi ba�
tardas1yla memleket muhafazasma gitdiler. Fi't-tarihi'l-merkum.
Ve bu esnada Valide-i Padi§ah-1 Cihan-penah hazretleri ale'l­
ittisal hayrat u hasenat iizre olup, medyftnlarm deynin eda eyleyiip,
salat u sadakatda bezl-i mal-iferavan eylemekde miicidd ii sa'i iken,
me§hur-1 afak olan A§1k Pa§a mahallesinde merhftm imam Gazali ev­
ladmdan ol mahalde medfftn, beyne'l-ulema du'as1 miistecab oldug1
miite'aref olmagla merhftm-1 merkftmun kabr-i §erifleri' iisttine ali
tiirbe hinasma ferman eyleyiip, ziyaretgah-1 alem idiip" civarmda
sakin olan zu'afa ve fukaraya vafir tasaddukat in'am u ihsan eyle­
diler. Fi evahir-i zilka'de, sene 1004.
Vilayet-i �irvan multafazasma vezaret ile giden
Yemi§ci Hasan Pa!!!t §evket ii hll§met itdiigidiir.

Ordu-yi Hiimayfutdan lstanbul ve Edirne Kad1hg1 tebdil

Ve eva'il-i §ehr-i zilhiccede vilayet-i �irvan muhafazasma eyalet
ferman olunup, yine arz olundug.dur.
ve vezaret ile me'mftr olan, Yemi§ci Hasan Pa,.a -edame'll(},hu ta'i'ili'i
icl,;J,lehu- ka'im-makam-1 saltanat hazretlerinin izn-i §erifiyle ha§­
Ve evas1t-1§ehr-i zilka'detii'l-haramda ordu-y1 hiimayilndan met ve §evket ile geliip, divan-1 ma'de!et mekanda makammda otu•
Ahi•
hiikm-i §erif-i cihan-muta' varid o!d1. !stanbul Kad1s1 Mevlana rup, umftr-1 maliyeye miite'albk berevat ve ahkama ni§an-I §erif
ve Edirne Kad1s1 Mevlana Hoca-za de Es'ad
zade Abdiilhalim Efendi <;ekiip, tekmil arz eyledi. Ve irtesi gun Bab-1 hiimayftn'da ciimle mu­
Ve­
Efendi (337a) tebdil ferman olund1g1 hiikm-i §erif okundukda hafazaya me'mftr olan erbwb-1 kalem ve <;avu§an ve sipah (337b)
icl,;J,lehu - hazretle ri
zir-i saltanat-ara Hasan Pa§a -edame'lM!hu ta'i'il,;J, ve Yeni<;eri ve Cebeci ve Topc1 ve ehl-i hiref ve ·hakimii'l-vakt ve
- haz­
Va!ide-i Padi§3:h-1 sa'adet-destgah -edame'lli'ihu ta'i'ili'i ismetehi'i defterdar.an-emval yat ve yaragla haz1r u miiheyya olmak tenbih
ahJak
retlerine inha eyleyiip, ol menba'-1 i!m ii fazlun §imdi halk buyur1lup amade oldtlar. Mii§arun-ileyh Vezir Hasan Pa11a hazretleri
.ho§nud ve §iikran iizre iken yine kad1-
ve etvar-1 pesendidesinden seherden Bab-1 hiimayiln'a dogr1 alay bayrag1 ve sa'ir esbab-1 ha§met
n da cenab-1 bar-gah- 1 ger­
hgmda mukim olmakhg1 ordu-y1 hiimayft u §evketle geliip Jiva-i fetll ayat ka 'ide-i kadime-i saltanat iizre a<;1lup
r giinderil di.
dftn-bestat turabma arz olunsun diyiip tekrar kapuc1la velvele-i tab! u nakkare ve' nefir <;almup, cem'iyyet-i ve le§ker-i
feravan ile yiiriiyiip Pa§a-y1 kamgar -edame'll,;J,hu i<ili'ilehu- yana§up
Misri'i'
Emin iskelesinde haz1r olan ba§tardaya geliniip, biniip se!amlayup,
0-skiidar'a ubftr eylediler. Top ve tiifeng sit u sadas1 gerdftn-1 gerdam
inletdi ve istanbul muhafazasma me'mftr olup, yigirmi •bin nefer
mevacib isteyenleriin kesreti mii§ahade olund1.. A'da-i din etraf u •

eknafa goriip bildiiklerin soyleyii gitdiler. Fi 3 §ehr-i zilhicce, sene

·

Ve Es'ad Efendi hazretleri dahi geliip, hazret-i Ebi Eyyilb Ensari 1004.
-aleyhi rahmetU'l-Bi'iri'de olan bag<;esine' niizlll idiip, §ehre dahil ol­
maduklar1 siiylendi.

MEHMET lP�iRLl
622
Bostanc1-ba111 Ferhad Aga derya muhafazasmda ihtimam
iizre zabt idiip siyaset itdiigidiir.
Ve Bostanc1-ba!j1 Ferhad Aga -dtJ,me meedJuhu- tahtgah-1 sal­
tanatun haricinde derya canibin muhafaza itmege me'mur o!m1§lar­
di. tki cihanda yiiz akhg1 ana yar olsun, geregi gibi hiikumetde Ia­
y1k oldug1 iizre fart-1 ikdam ile ihtimam eyleyiip, buldug1 ehl-i fe
d ��
ve §ena'ati satve"i kahiresiyle, eman virme,yiip, hakkmda n gelup,
elinden halas olmazd1. Haram"zade tersan u Ierzan ·giizin a:<;mayup,
malihulyaya dii§mi§di. Ez-ciimle, Yeni<;eri ta'ifesinden kabahat u
fezahat ile me§hur, u!Ufesi kat olm1§ kutta-1 tarikdan ·bir bed-nihad
zalim sulehadan bir imamun sahib-i cemal bikr iyalin <;ekiip, ktz
oglam dvan suretinde piiser-avare' idiniip, bi-bak ardmca gezdii­
riirken -Oskiidar'da ele getiiriip yakalayup bi-tekelliif meydanda og­
lam soylediip, vaki' ha! zahir oldukda herifi Top-hane'de pa.;avr ya• � zemetde olan iimera ve sa'irlere ni'am-1 ·bi-payan-1 llahi <;ekiliip,
sarup, hava'i topun agzma oturdup, topa ot viriip, bu ta vi:,uz e
b1rakm1§ d1. Ve Bostan-o g­
mehabet-i siyasetle halk-1 fileme deh§et
Ianlart (338a) zir-i destinde kemal-1 adab ile mazbutla r idi. Fi evas1t-1
zilhicce, sene 1004.
Ordu-yi hiimayfindan �ahnanieci Lokman geldiigidiir.
Eva'il-i zilhicceti'§-§erifde �ahnameci Seyyid Lokman ordu-yi
hiima yfindan geldi. Mukaddema Sultan Murad Han-1 magfur buyur­
dug1 iizre dasitanlart tekmil eyleyiip, harclari kema-kan cani!b-i
miriden eda olunmag-h;iin ahkam-1 §erife ile hatt-1 hiimayfin inayet
olunup ve Padi§ah-1 alem-penah -hullirkt hilfifetuhu- namma ibtida
olunan EJehen§O,h-'Y!a
me seferden avdet idince itmam oluna diyii
seferden afv olunup ve Ta'liki-zade Efendi dahi kema-kan f;lah­
name-i hiimayfin hidmetinde sa'y-i mevfur eyleyeler diyii ferman
olundugm inha eyledi.
Miiderris Seyyid Kadri <;:elebi intikiilidiir.
Ve -Oskiidar'da Sultan miiderrisi Su 'udi-zade Mevlana Kadri
<;:elebi mehadim-i kiram ve sadat-1 enam-1 zevi'l-ihtiram i<:inde fazl
ve ilm ii ma'arif ile miimtaz ve ser-efraz iken birka<; giin i<:inde
hasta ve bi-derman, ecelden eman olmayup', bu hakdan cihan-1
bi-bakaya veda eyledi. Fi yevmi'l-arefe, Rahmetu'llahi aleyh.
l
TARIH-1 SELANIKi 623
Miibarek id-i 11erif olup ve Kapuedar Ka.dt efendiler yerlii
yerinde mukim olalar haberin getiirdiihleridiir.
Ve miibarek id-i adha isneyn giini vaki' old1. Allah tebarek
ve ta'ala huccac-1 zevi'l-ibtihaca ve amme-i mii'minin ii mii'minata
huceste eyleye. Husfl.san Padi§ah-1 din-penah -eyyede'llfihu ta'fi,lfi
ve kavvahU- hazretlerini asker-i 1slam ile a'da-i din iistiine gaHb
u kahir eyleyiip mansur u muzaffer dii§men-i din-i mii§rikin maglil:b
ve muhakkar olalar, ani.£n bi-hakki ve bi-hurmeti Hatewii/n�Nebiy­
yin ve Beyyidi'l-rwilrselin2• Vezir-i Ia-nazir-i rU§en•zamir ve mii§teri­
tedbir Hasan Pa!!a -edtJ,me'llfihu ta'fi,lfi iolalehu- hazretleriniin ba'de
salati'l-id divan-hanesinde srmat-1 ni'met-i feravan1 <;ekiliip, mu­
hafaza hidmetine me'mur olan Defterdaran' ve kiittab ve erbab-1
kalem bir canibe ve yayaba§1lar canib-i fillarmda ve makiim-1 miila­
i:_ a!i ziyafet O!Up (338b) du'a vii senalar i!e <;aVU§]ar alkl§layup,
ihtitam buld1'. Ve yine ol giin tstanbul ve Edirne kad1hklar1 i<;iin
tekrar arz olundugi haber geliip, her ki§i kema-kan kad1hgmda ol­
sun ferman olunup ve Roca Efendi hazretleri oglu Mevlana Es'ad
Efendi tekrar Edirne'ye gitmekden iba itmegin, Edirne halk1 dalli
arz1hal ile fillar hakim rica eyledileri §ayi olup, sab1kii M1sr ka­
d1s1 Kmalu-zade Mevlana Hasan Qelebi'ye ki ordu-y1 hiimayfinda
bile bulunmagm Edirne kad1hgi anlara ferman olundugi mektil:b­
larda i'Iam olund1. Fi 11 zHhicce, sene 1004. .
Deft.erdar Burhan Efendi Sa'y u kifayeler izhar
eylediigidiir.
Ve Ba§-defterdar yerine · Divan�1 ma'delet-mekanda hidmetde
olan Anatoh Defterdari Kara Burhaneddin bu ruzgarda bir' ni<;e
def'a mehekk-i imtihana geliip, cevher-i zatmun ayar1 ma'!Um-1
alem-ara oldukdan sonra yine kazaya-y1 din ii devlet miihimmatma
istihdam olunmak •buyurulm1§d1. f;leraret-i nefs ve su'-i hulk ve kes­
ret-i buhl ve imsak ile ma'ruf olmakla me§hur olup, zat-1 dena'et­ !i
fl'
s1fatlar1 mevrid-i hrkd u hased ve masdar-1 Iecac u inad olmagl.a
i§bu miibarek id-i udhiyyede kuvban vacib bi-ma'na farz• iken, :I
fi
Hanedan-1 AI-i Osman'dan ge<:en padi§ahlar -rahilmehumu'llfih ta'alfi­
seferlerde ve hazarlarda terk itmemi§lerdiir. Ebii'l-feth ve'J.magazi
1.
624 MEHMET iPSiRLi
Sultan Mehmed Han Gazi tube seruhu- bin re's koyun' kurban idiip,
- yasakdur» dimegle kasa;blar arkalanup, bostanc1y1 tersine diindUr­
bu zemana gelince izdiyad bulup, defatirde mukayyed olup, iic;er bin
re's kurban medariSe ve hangah ve tekyelere ve . selatinci izam
viizera-i kiram imaretforine iiger giinliik et tevzi u taksim olagel­
mi!>ken talebe ve' ulema ve ta'ife-i sofiyye ve sa'ir mesakin ii fu­
kara ve zu'afa miintefi olup, eyyam-1 te§rlkde cUmlesiniin h1rmam­
na sebeb old1. Padi§ah-1 alem-penah hazretleri sefer-i hiimayfm­
dadur bunda kurban itmek laz1m degul ve belki ca'iz degul diyii
t
terk i diirdi. Ve ·bir dahi Diviln-1 adalet-unvanda kanftn-1 kadim bir
kafire (339a) hidayet'i Rahim ii Rahman yeti§iip geliip Miisliman
olsa alamet-i !slam ona bir destar ve bir muhayyefe' ve siinnet
akgas1 merhem baha elli akc;a virilii"gelmi§di. Padi§ah'a mahsfts
in'amdur am bize virmek laz1m degiil varsun cami'lerde MUsliman
�
olup ak<; peyda eyleslin» diyii cevab virdi ve haftada eramil ii
a'ma ve ecamir ve eytama tasadduk olunan iig •bin akc;eyi kat ey­
ledi. Bu sftretde Hazine-i Amireye sa'y ve tevfir-i ma! glOsterdi.
Mfrbtela oldug1 h1rs ve §ereyi bildiirdi.
Mahmiye-i istanbul'da mela 'in mnlI tekirler hilesiyle
kaht u ktlle t giiriindiigidiir.
i§bu sal-i ferhftnde-fal evahirinde hikmet-i Zii'l-celal-i ve'l­
cemal ile k1llet-i baran olup, sular c;ekildi, <;e§meler kurud1, kaht u
gala ala'imi zahir ii hiiveyda old1. istanbul muhtekirleri olan mela'in
her zahireyi •bucakdan bucaga sokmaga ba§lad1lar. Bu vas1ta ile yi­
yecek k1sm1 kemyab' olup, ekfo kBJbil nesne bulunmaz old1. Ve se­
fer-i hiimayftn vaki' olmagla otluk ve arpa ziyade bahaya c;1!mp
izzet buld1. Seferden avdet olundukda kl§ zahiresi kemaI mertebe
muzayaka giisteriir diyii her ki§i . te§VI§ ve endi§eye dii§di. «Inn�
'Uuhe Huve'r-Razzfilcu wl-kwvveti!l-w.et'i!n» diir, rizk-1 cedid yevm-1
cedid Allah ta'ala halkun hulkine insaflar vire, yaramaz niyyet-
' .
Jere tevbe ve nedamet ve istigfarlar mliyesser eyleye. Bir yandan
kasablar hlikkam ile kadimden ide-geldiikleri cenge agaz eyleyiip,
kasa:b ziyam iglin amme-i halka akc;alar saldurmaga mu'tad olup,
istanbul'da kalan Yenic;eriye koyun yokdur ve saraylara adet etle­
ri virilmeyiip, imaretlere hod hie; virilmeyiip, vak1yyesi on be§er
akgaya bulunmayup ve bu esnada Bostan oglanlari kasab oglanla­
rma «Siz fahir libaslar geylip, ag1r giimii§lii' bl<;aklar takmurs1z,
TARiH-1 SELANiKi 625
megle, bostanc1lara haber olup, gavgaya bahane arayup, bu ma­
beynde Bostanc1-ba§1 (339b) Ferhad Aga yeti§megle iki kimse bir
yerde bulunmayup, kac;up peri§an old1lar.
Misrll'
Bu takr�b ile kasablar kethiidas1 muhkem let yiylip, azl ile
halas old1. Fi evas1t-1 zilhicce, sene 1004.
Ordu-yi hiimayundan kapuctlar asker-i mansftre ahvalin
bildiirdiikleridiir.
Evahir-i §ehr.-i zilhicce'de ordu-y1 hiimayftndan kapuc1lar geldi.
Hazret-i Padi§ah-11 z1llu'llahi mela'ik-sipah hazretleri erkan-1 sa­
adet ile mfrbarek id-i adhay1 Belgrad kut'bmda Hasan Pa§a palanga­
smda eylediigin bilcliirdiler. Ve asakir-i mansftre Be1grad'da ve
Sirem sahrasmda' bi-hadd u bi-k1yas cem olm1'§lardur, Tuna iistii­
ne kiipri •baglanmakdadur', tevecciih-i §erifleri ne canibe idUgi mu­
karrer u muhakkak olmayup, a'da-i din-i me!a'in muhkem teb u
tab-11 1zdirabdadur didiler. Ve merhftm Sinan Pa§a ogh Mehmed
Pa§a kiipri hidmetindedlir, fe-emma her canvbden dii§menleri dfrrlii
diirlii §ikayetler eylediiklerin siiylediler. Ve hizebr"i kfth-1 vega
Ca'fer Pa§a hazretleri Tatar Han karmda§l Kagi1gay Feth Giray
Sultan yarar giizide gaykonc1', gatal atlu on bin nefer Tatar-1 saba­
reftar ile haz1r u amade, emr-i kaza cereyanma muntaz1rlar. Ve
sa'ir viizera-i izam hazretleri dli§men yara:giyle mlikemmel, husft­
san Vezir C1gala-zade giizide le§ker intihii:b eyleyiip, c;arhac1hga
ve karavola dil almaga miiheyya olduklarm i'lam eylediler. Belgrad'a
var1ldukda «Gelecek ltapuc1larda' yah§l ha:berler vardur» didiler.
Ve evahir-i §ehr-i zilhiccede ii<; ayhk §ehzadecik emr-i Hakk-1
la-yemftt ile bu mihnet-abad faniden saray-1 surftr-1 bakiye intikal
eyledi. Tiirbe-i Sultan Murad Hanide §liheda-i" Al-i Osman kabirleri
kenarmda defn olund1. Ulema-i izam ve Miiftilenam vezir-i asaf re'y
Hasan Pa§a hazretleri haz1r old1lar. Fi 24 zilhicce, sene erba'a ve elf.
 T

TARIH-t SELANIKi 627

626 MEHMET IP�iRLi

Ve gurre-i muharremii'l-haram se11e hamse ve elfde (340a) or­ ve vefret-i halk ile haremiin yemin ii yesar1 toptoh olup, ril.y-1 niyazi
du-y1 hiimayiindan kapuc1lar ile mektil.blar geliip, hatt-1 hiimayil.n-1 hak-i mezellete siiriip, Bargah-1 izzete miinacat eylediler. S1byan ala­
sa'adet-makril.n ile sipari§ler ve sil.z-bah§ ve hararet-engiz kelamii'l­ ymun dergah-1 Kaz1'l-hacata bi-riya nidalar1 giryan u biiryan itme­
miilil.k' mulil.k'l-kelam beyan buyuruldug1 na:kl olund1. Buyurm1§lar diik dil ii dide komad1.

ki in§ae'llahu ta'al8, dii§men-i din-i mii§rikin memleketlerine dahil

old1. Ulema-i kiram ve sulaha-i enam ile cem'iyyetler itdiiriliip ve
Beyt
dergah-1 Ahadiyyete niyaz u du'alar ile anup, asker-i Islam ve bu
za'if kul, mansil.r u muzaffer ve a'da-i din iizerine kahir u zahir ol­
_,3 I 0 �::; .J li _, _,3 I 0")\..i1, 4J.. �
magigiin miinaca'at ve arz-1 hacat iizre olas1z dimi§ler ve §imdiye
degin ecdad-1 izam1m1z Al-i Osman -mMmehiiJr'l
ruu la u ta'aw- sefer­
h
_,310\;J� .J li..1..,.. 01 � �} _,31 ;r
-'

ler eyleyiip, a'da-i din elinden niC}e klla'-1 metin alup teftff-i memalik ii'
Ve bir giin dahi S©.hzade Sultan Mehmed Cami'inde du'alar olundl. !
ide-gelmi§lerdir, §imdiki halde nige y11lardan berii daru'l-islam olan
Ahir peng-§enbili giin Hazret-i Ebi Eyyiib Ertsari'ye var1lup, anla­
klla'1muz2 a'dadan almak igiin sefer eylediik. Allah ta'ala feth u nus­
run kuvvet-i ril.haniyyetlerindert istimdad olund1.
retler miiyesser eyleye, du'alara me§gil.l olas1z. Himmetii'r-rical di­
mi§lerdiir. Vezir C1gala oglm gerhac1 idiip, giizide le§ker ile memle­ M'IKl'a'
ket-i ma'mil.re-i Egri'ye togrulduk diyii i§aret eylemi§ler.

V�-i mii§ir-i 18.-nazir hazretleri ulema ve me§ayih ve slWli.t ve

amme-i halln cem' eyleyiip, ale'd-devam du'filar itdiirdiikleridiir.
Vezir-i ba-tedbir Hasan Pa§a hazretleri amme-i halka tenbih ey­
leyiip, «Herkes' kar u barma du'a giinlerinde §ugli kosun, Padi§ah-1
din-penah hazretleri du'as1 ehemdiir» diyii te'kid eylediler. Ve �yhill­
islam ve Miiftilenam hazretleri ciimle ulema-i izam ve me§ayih-i ki­
ram ve Sadat-1 enam hazretleriyle bi'l-ittifak muharremii'l-haram
gurresinden ibtida idiip, Ok-meydam sahrasma g1karup, cem'iy­
yet-i azim ile Bargah-1 izzete niyaz u nali§ler ile tazarru u zar ile
goz ya§lar1 dokiip, miinacat eylediler. Ba'dehu Ayasofya-i Kebir'de
cem olup, kesret-i azim ile fevk u taht mal-a-mhl olup, gazaya giden­
leriin etfali ve ciimle etfal-i Miislimin bir 'Vechile nale-i amin amin
eyledilerki polad-ve§ diller nerm olup, eriyiip sular gibi goz ya§lar1
ile revan oldl. Ve irtesi giin Ebii'l-Feth ve'l-megazi Sultan Mehmed
Han Qazi cami'irte var1lup, deril.n u biril.n (340b) halk ile mali olup,
havhnun yemin ii yesar1 amme ile tolup, bir mertebe tazarru ile nali§
eylediler ki Cenab-1 izzetine ma'lil.mdur. Ve dahi irtesi Sultan Baye­
zid Han Veli cami'inde arzc1 hacat olundi. Ve andan fil.tih-i miilk-i
Arab Sultan Selim Han Gazi cami'inde cem'iyyet olup, du'alar olun­
d1. Ve Sultan Silleyman Han cami'ine geliindiikde bir mertebe kesret
Ba'dehu us!Ub-1 sab1k iizre dii-§enbih ve pen!)-§enbih giini• her ki§i
.yakmlu yakinine varup du'ada olalar diyii nida vii tenbih olund1. Fi
evas1t-1 muharrem, sene 1004.
Diyar-1 M1snyye'den kadirgalar geliip, miri §eker ve barut
getiirdillderidiir.
Eva'il-i' §ehrci muharremii'l-haram sene hams ve elfde diyar-1
Mlsriyye'den dort yare kad1rga ve ba§tarda ile tskenderiyye Begi
merhum Kapudan Pa§a-zade geliip, barut ve miri §eker getiirdi.
Ruy-i deryada '11ekavet-i idiip, ehl�i :tsiam1 gah u bi-gah giryan u
biiryan eyleyen mela'in Duka-i Franca ve Malta gemileri Donanma-y1
Hiimayiindan kagup iizerlerine rast geliip ve bunlardan dahi alarga
olup 1rakdan merhaba diyiip denize ag1lduklarm hikayet eylediler.
Ve Karadenizden nehr-i Tuna'ya gidecek kaJeyteleriin
kliffar-1 haks&ra itdillderi gazanun haberidiir.
Ve yine eva'il-i §ehr-i muharrem sene 1005 de mukaddema Ka­
ra,denize miikemmel cenbci ile donanup giden dort pare kaleytelerki
628 MEHMET IP�iRLi
saadetlii Padi§ah-1 gerdi'tn-vakar hazretleri il}iin yeniden yapulan kar ­
puz k11}lu miizeyyen miikellef (341a) kay1k yarar Bostanc1lar ile
donanup bile 1}1kup gitmi§lerdi. Merhum magfUrun-leh Sultan Siiley­
man -alB'!fhi/r-'roJl,rmetu ve'/J-gufran- hazretleri teftif-i memalik-i Un­
giirus'e gitdiiklerince giiz!de kad1rgalar ve ba§tardalar ve bindiigi
kay1gm' uydurup nehr-i Tuna'nun Karadenize girdiigi mahalden ge­
l}iriip memleket-i' Ungiirus'e k1yamet-mehib toplar urmag1 kanun
eylemi§di. 01 ka'ide iizre zikr olunan kaleyteler bi-avni'llahi ta'ala
miibarek eyyam i!e Karadenizden 1}1kup nehr-i T\ma'ya dahil olduk­
larmdan vilayet-i Eflak'da isyan eden Mihal la'iniin tedb!r ii tedariiki
ile Baba dag1 kurbmda iki yiiz pare kafir §aykas1 le§ker-i kiiffardan
hall ancak bekl}i kafirleri ile piir-yat u yarak amade gemilerine rast
ge!iip, hilsn-i tedariik ile bekl}i ki1firleri dii§iiriip, kiirege oturdup ve
yaramayan kilabun ba§m kesiip ve kasaba-i ma'mure-i Baba'da olan
San Saltuk Tekyesine ve sa'ir mesacid li me'abidi ihrak ve yagmaya
giden iki bin neferden miitecaviz mela'!n ii hasirine haber olup' ge­
miler almd1. Kaleyteler i!e donanma geldi bas1ld1 dinilicek 1;ersine
doniip ehl-i lslam'dan aldug1 esbab ve erzak1 dokiip, §aykalarma can
atup, giderken kaleyteler kar§u 1}1kup ve timera-1 muhafazadan Musa
Beg memleket eri ile ardmdan yeti§lip, an-1 vahidde can 1}1kartma·
yup, §em§lr-i lslam ile ctimlesi mahkur olup, nar-1 cahime gonder­
diikleri feth haberleri geldi. Fi't-tar!hi'l-merkum.
Asker-i tslllm canibinden olan ahval ve etvar
haberleri geldligidiir.
Ve sefer-i zafer-rehberden haberler geldi ki Yenil}eri ta'ifesine
kopri yapmak ferman olundukda gerl}i emr ve ferman-1 celilii'l-kadre
suret-i imtisal gosterdiler, yapmaga §urn' eylediler vela.kin «in'am
ve bah§i§» diyii sarahaten ref-i savt ile ecnebi sap1lma erazil bi-ed&
bane soylemege ba§layup ve hidmetde tekasiil ti ihtimam ve ikdam­
lan ve ihmalleri zahir oTmakla merhum Sinan Pa§a ogh Vez!r Meh­
med Pa§a hazretleri «Ben kullarma ferman olunursa asaleten kopri
yapup itmam iderin» dimekle maslahata §UrU idiip (34lb) mticidd
olmagla itmama kar!b ohcak Yenil}eri ta'ifesi gayret-i cahiliyye ile
hucil.m eyleyiip, Sinan Pa§a ogh vucudma gezend iri§dirmeklerini
mukarrer eyleyiip firar itmegle ellerinden gii<;le halas olup, bi'l-ahire
kopriyi Yenil}eriler tekm!l eyleyiip ve Sinan Pa§a ogh Belgrad mu-
TARiH-1 SELANiKi 629
hafazasma kalmak ferman olundug1 haberi geldi. Ve Sinan Pa§a ogb
Mehmed Pa§a hakkmda a'da-i bed-en di§ ve bed-nihadlar1 !}Ok na-§a­
yeste isnadat ile §ikayet itmegle satve-i kahire-i �hen§ahi'ye maz­
har ide-yazdilar. Belgrad kal'asmda bahs ferman olunup ve ciimle
ma-meleki m!rlye zabt olunmak buyunlup ve dest-i cellad-1 kazadan
halas olup Malgara'da babas1 yerinde sakin ola diyii ferman olundu­
g1 haberi geldi. Ve C1gala-zade Sinan Pa§a hazretleri istihrasmda
bezl-i makdur eylediik!eri nakl olund1 ve gelenler rivayet-i sah!li ey­
lediler. Fl evas1t-1 muharrem, sene 1005.
Hoca Efendi-zade mtiderris Mes'ud <;Jelebi intikalidlir.
Ve evas1t-1 §ehr-i muharrem'de Sahn-1 Semilniyye'de miider­
ris hazret-i Hoca Efendi-zade Mevlana Mes'ud <;elebi Efendi 'unfu­
van Cenav!de' birkal} giin il}inde, maraz-1 ta'undan terk-i diinya-y1 fii­
ni idiip ve azm-i baka-i ahiret eyledi. Civar-1 rahmet-i Rahim ti Rah­
man'a ve ravza-i R1dvan'a h1ram itdi. El-hiikmti ve'l-bakau li'llahi'l­
Meliki'l-vedud.
Merhfun ve magfil.nm-leh Sultan Siileyman Han tevliyetl
virildligidlir.
Ve bu esnada merhum ve magfUrun-leh Sultan Siileyman Han
aleyhi'r-roJimetu ve'l-gufrdn- evkafma mtitevelli olan Eyyiibi-zade
Mehmed Celebi §an-1 §erif-i azamet-§i'ar olmagla ummal-i evkafdan
tahsll-i emviilde acz ii kusur iizre olmagm miirtezika hucumuna ta­
hammtil edemeyiip, ummal iizerine tahs!l-i male l}ikup, gitmegle ve
imaret-i amire mu'attal kalmagla merhum Koca Mi'mar Sinan Aga
meribbas1' ze'ametle mtiteka'id Kabil Cavu§ tevliyet hidmetine ka-­
dir ehl-i vukUf ve §u'urdur diniltip ve mlirtezika vaz!fesin tedartik
idiip, mtitevelli oldug1 giinden birkal} zeman miirUr idicek maraz-1 h1-
nakdan i§bu hakdan diinyaya veda idtip, (342a) azim-i baka-i ahiret
old1. Fl evas1t-1 muharrem, sene 1005. Ve Sultan Selim Han-1 At!k
evkaf1 mtitevellisi Kara Mustafa Sultan Stileyman Han evkafma mii­
tevelli olup ve Sultan Selim Han evkafma merhfum §a'ir Yahya ogb
Salih D1raz' mtitevelli olmak buyuruld1. Fi evas1t-1 muharrem, sene
1005.
630 MEHMET IP$1RL1
Sefer-i zafer-rehberden gelen haberdlir.
Ve evahir-i §ehr-i muharremde hazret-i Padi§ah-1 sitare-sipilh
asakir-i mansure-i tslam-penah ile Petrovaradin'de' k-Opri kurup,
Egri kal'as1 iistine dogri azimeti mukarrer oldug1 le§ker•i kiiffar-1
haksar i!;inde §ayi' ohcak kral-1 la'in mubalaga mela'!.n-i hasirin iis­
tiine Nadajdi ve Bakani ve Balfl ve Z1runcukve Manya§ nam bi-<:'in­
leri' alay alay serdar ve ser-le§ker idiip, vilayet-i Budun serhaddmde
Hatvan nam kal'a-i' !slam iistine muhasaraya yiiriidiikleri ordu-yi
hiimayiina vas1l olup, Vezir Ca'fer Pa§a ve C1gala-zade Sinan Pa§a
serhad Je§kerine mu'avenete ve takviyete ta'yin buyuruldugmda Ca'
fer Pa§a emre imtisal idiip, miinhezimen geldiigi §ayi' oldukda C1-
gala-zade tedbir ii tedariik ile varmak gerekdiir, varup gelmek eyii
degildiir didiigi mucib-i itab ve ikab olup, imtina' giisterdin varmadm
belki· seniin tevecciihiin ile feth u nusrat miiyesser olayd1 diyiip gok
ekavil nakl olund1. Ve inan-1 azimet-i Padi§ilh-1 ki§ver-ke§ay1 Egri'ye
miiteveccih old1g1 haberleri' geldi, Allah ta'hla din-i miibini ve as­
ker-i 1slam1 ve Padi§ah-1 alem'penah1 h1fz u emamnda eyleyiip eyne
kdnu haty!ffl, k&nu galib ve kahir-i a'da-i din olup, mansur u muzaffer
i!
olalar. Bi-hakkn ve bi.-hii:rmeti Hdvemii!n-'111ebiq/yin ve Sieyyi.diIJ.-mi itr­
sehn.
Amin ve amin.
Burhan Efendi ogh sefer-i zaferden haber ile geldiigidiir.
Ve evahir-i ·§ehr-i muharremde sefer-i zafer-eserden Defterdar
Burhan Efendi ogh gurab-ve§ §itaban kara haber ile. geliip, niizl emi­
ni Ali' Qavu§ habs olunup, ma-meleki miriye zabt olundugm haber
viriip ve 1stanbul'a yiiz bin altun ve cevahir (342b) ve murassa' es­
bab-1 feravan ve kul ve cariye gondermi§"diir diyii ekazib ile alemi
tutd1'. Evinde ve baggesinde olan erzak, eskal ve tecemmiilatm kabz
u zabt itmek-i<;iin Divandan Tuna defterdar1 Murad Qelebi ile Muka­
ta'ac1 Kara Hiiseyin Qelebi ve Zahid Qelebi-zade Mevkufatci Mehmed
Qelebi ve <;avu§lar gonderildi. Evinde olan ma-meleki yaz1lup, def­
ter olund1 ve miihiirlendi. Ve filori ve cevahir esbab k1smmdan ehl-i
beyt ve sa'ir tevabi'inden tecessiis ve tehassiis olunup, ikdam ve
ihtimam olund1. Nesne bulunmad1 olsa kokard1' didi!er.
TAR!H-1 SELANIKi 631
Mevacib'i lezez vacib-i erba'a ve elf virildiigidiir.
Ve 28 muharremde lezez' mevacibi bundan kalan Yenii;eriye ve
g1lman-1 acemiyana bi-hasebi']cmukabele elli yiik akga _vacib olup
kirk dokuz'" yiik ne" bin bela ile cem' olunup virildi. Gayrilere bir
aki;a ve bir habbe virmege mecal ii imkan olmad1. Ve bi'l-ciimle ner­
radan-1 dehr bisat-1 arsa-1 saltanati mars eyledi·. Ve gurre-i §ehr-i
saferii'l-inuzafferede baki kalan be§ yiik akga hezar kusur ile teda­
riik olunup virildi.
Defterdar Burhan Efendi ref' olup yerine Murad Efendi oldug1dur.
Ve evas1t-i §ehr-i saferii'1-muzafferde Defterdar Burhan Efen­
di miibtela oldug1 hirs ve §eraret-i nefs ve· su' -i hulk1 muktezasmca
bu def'a buldug1 istiklalde sagir ve kebir ve berna vii pir elinden ve
·
dilinden aciz ve furfl-mande olm1§lard1 ve meksurii'l-hahr olmaduk
kimse kalmayup erbab-1 kalemin kulubm §ikest ve divan-1 ad_alet­
unvanda kadrlerin pest eylemi§di. Ma'a haza kanfln ·ve ka'ide-i kadi­
me-i ehl-i kalem ve ashab-1 rakam neydiiginden haber ve agah1 olma­
dugmdan gayri indiyyati ile amel idiip, selefe iktida itmeyiip hod­
1
re'y ve hodpesendlik ile suret-i rastda giisterdiigi mukaddemat-1 ka­ 1
ir
I
zibesiyle h1yanet ve ·cinayetleri vezir-i mii§ir-i ru§en-zamir ve isabet­
pezir vekil-i saltanat Hasan Pa§a -ed&me'lJfiJzm ta'dld wUJkhfi,- haz­
retlerine zahir ii bahir (343a) olmakla azl buyuruld1. Ve miilhem bi's­
savab olup yerine Tuna Defterdar1 mu'tedil ii miitedeyyin Murad
Efendi Anatoh Defterdar1 old1. Ve �1kk-1 sani defterdari Dervi§
Efendi iistine takdim olunup ve ba§-kaleme miite'alhk umur anlara I
sipari§ buyuruldi. Halk-1 alem asude-hal olup ref' olunan tariku's­
selatun kelam-1 fuzill ve fah§mdan halas olduklarma hamd-i feravan
ve §iikr-i bi-payan eylediler. Fi't-tarihi'l-merk:iim.
I
Btirhan . Efendi-zade (Jelebi ahvaiidUr.
Ve mii§arun ileyhiin ogh •_,),;. Qelebi timarlu miiteferrikahg1
haysiyyetiyle sefer,i hiimayiina hayIi tafra hareket- ile ve haddinden
ziyade tecemmiil ile gidiip, ordu-y1 hiilmayflnda olan erbab-1 rii§vete
oniig' katar deve!erinden ve sa'ir giizide tavarlarmdan ve memlukiin­
den viriip ve sefer cenginde bulunmayaym• diyii ka<;up Niizl Emini
 l

632 MEHMET IPS lRLi

TARlH-l SELANiKi
633

Ali <;avu§ tecemmiilin kabz u zabt itdiirmege haberi vas1tas1yle ge­

Beyt
liip, Tersane-i A.mire emaneti ve �ehr-emaneti kendiizine olmak iimid
ve recasma a'yan-1 devletden §efa'at·nameler getiiriip geldiikde mu­
ril.datlarma musa'ade olmayup, karger olmas1ygiin Matbah-1 A.mire .) 4 0 l(._, � d>-J.> _; f j\}
emanetine bi-tarik-i ariyet birka<; giin hidmet itmek iizre cidd ii cehd
eyleyiip divanda cilve eyledi'. Babas1 defterdar kuvvetiyle iraddan .)4 0 � 1 .)b.t,.;_,.) _;.. IA..
akgalar alup, masraflar idecek mahallerde ordu-y1 hiimayiindan ka­
puc1lar geliip, Niizl Emini Ali <;avu§'un esbab ve erzakma dahl ve Zukur u inasdan sekiz evlad1 kald1.
ta'arruz olunmayup, cera'im ve giinahlari avf buyunlup, ve kendiizi'
Ba§-defterdar olllll{ldur. Velakin Burhan ogh Mehmed sefer-i hiima­
M'lllTd'
yiindan kagdugi miite'ayyen olm1§dur. Her ne yerde bulunursa siya­
set olunsum> diyii ferman olundug1 haberi §ayi' olmagm yine hakkm•
da inayet olunup, tabam firara' koyup, gaybet idiip bulunmad1, mii­
tevari old1. Yine yerine <;avu§-ba§1 olan Omer Aga karmda§l Mat­
bah-1 A.mire hidmetin eyledi. Fi evas1t-1 §ehr-i saferi'l-muzaffer,
sene 1005. Tdr'ih-i Emlin'!, <}elebi'

Merhum Nigboh'da intikal iden Mustafa Beg Dir'igd firkata vd' kiasrotd ve mihrv.etd i/,f:l'lfd
ahvalidiir. (343b) CiM'l'H m-bakamwn Must'afa Bieg eyledi rrmiet

Vmttd-i, sohb.et-4 cdrb·bah§f, i�e .eg�WJil:rken dil

Ve bu esnada mukaddema {;avu§-ba§1hkdan <;1kup, Nigboh san­
Buka mulkilne ol iazm itdi, oldilriJ,i bizi firk!at
cag1 Begi olan Mustafa Beg Vidin muhafazasmda olan Serdar Ve­
zir Satirc1 Mehmed Pa§a -ed'1tme'£ld111u tafala iolaZ.ehu- hazretlerine Emini tlJU'a-Mh4 i§idiUp rtk7,et-Un OhllWn
Tuna'dan §aykalar ile umur si:iylemege varup geltliikde vehamet ha­ D14i tdrihin AUdh Mustafa'ya eyleye r<ih:rrnet.
vas1yle hasta ve na-ho§ olup, ecel-i mev'ud yeti§iip, rayet-i azimeti
il.lem-i ahirete efra§te idiip, riyaz-1 ravza-i Rldvan ve civar-1 magfi­ Merhftm Vardari Musa <;:elebi intikalidiir.
ret-i Rahim ii Rahman'a gitdiigi haberi geldi. Merhum ve magfurun­
leh gurre-i §ehr-i safer'de bu hakdan aleme veda eylediikde vasiyyet • Ve yine ev sit-
.

_
� ! ��
hr-i saferii'l-muzafferde Divan-1
Hiimayiin
katiblerm den mumtazu-
eylediigi cesedini tathir eyleyiip, vatan-1 aslisi olan kasaba-i Kirk 1-akran fenn-i kitabetde bi-mis! u
Kilise'de tarik-1 Halvetiyye'den suleha-i sofiyye ta'ifesine yapd1rup �ah1
' .. ,
;'�
"
.'.' �
.
'.
§-§a V rdar Mus <;elebi et'im �
·· • end
man
e-i lezfze bezlinde pehliivan
§art eylediigi tekyesinde ve hayrat u hasenati kursmda defn itdir­ ��
lken l b dunya-y1 pur- .
anadan rthlet idiip, Saray-1 piir-safa-y
desi0 dimi§, biiyiik ogh Vize sancagi Begi Hiiseyin Beg .ve ortanca � � �
rete 1t 1. Karm a§l, k1z1 Ve k1z
karmda§l ogh varis-i ma'rUflan
1 ahi­

ogh Mehmed <;avu§ yanmda bulunup, vas1yyetin yerine getiiriip defn mevcud lken §ey-1 kalil muhallefatm
kabz idiip- zaleme-i beyt""l
u ma ·1
'
·

eylemi;;ilerdiir. Muhibb-i ulema ve suleha hasa'il-i hamide sahibi kim­ zabt eylediler.
se idi. Rahmetu'llahi aleyh.
M'lllTd'
Mwrd'

Ker&metiyle k-er'imil/"C-hlls@l ddlem idii.

634 MBllMET lP$lRLi TARIH-1 SELAN I Ki 635

Rum Beg ogh Behram P� tahsil-i emvfil ve irsfiliyeler ile Sefer-i zafer-rehberden kapucilar ile Dilsiz Aga·1 feth-i
geldiigidiir. (344a) kal'a-i Egri haber-i meserret-eseriyle geldiigidiir.

Pa§a
Ve evahir-i saferii'l-muzafferde Rum Beg ogh Behram Ve eva'il-i §ehr-i rebi'ulevvelde (344b) kutlu sa'at ve hurrem­
emval\in irsa!iyesi ile gel\ip yeti§di. Ve Tt' ab­
tahslline me'mur oldug1 dem idi iki mukarreb-i bilrgan-1 sultani sefer-i zafer-rehberden ka­
. r
lus§am Beglerbegisi Ca'fer Pa§a miikem mel d nan � n:i
forsa gem1l �
! �
�
.
ile ta§rada donanma seferinde iken K1br s ' eglerbeg1s1 olup,
eyy1d � pumlar ile Aga Dilsiz geliip, mekatib-i feth u . zafer haberlerin ge­
tiirdiler. El-hamdii Ii'1lah, siimme'l-hamdii li'llah.
. Beglerbe­
Ahmed Pa§a ref' buyuruld1. Ve Rum Beg ogli Trablus§am
gisi old1. Fi't-tarihi'l-merkiim. Ulema-i din-i miibin ve me§ayih-i giizin leyl ii nehar dergah-1 lz­
zet'e eylediikleri du'a ve tazarru'lar1 «ud'wm estecib Zekiim» ayet-i
Tezkireci-zade . Mahmud Pa.�a seferden geltip hrrman kerimesi ile kablll buyurilup ve a'da din ii millet mahkftr olup, kal'a-i

iizre kaldugidur. hisn u metin Egri iistiinde darb u harb ile cihad-1 azim eyleyiip, le;r
ker-i !slam mansur u muzaffer olduklari yaz1lup i'lam olunmI§ ve
ve gurre-i §ehr-i saferii'l-muzafferde kal'a-i merkiim1 ihata kiiup, et­
ve mukaddema ordu-y1 hiimayundan hiikm-i §erif ile Revan
Nahcivan Beglerbegi.si olup gelen Tezkireci-zade Mahrt m
· ·
d Pa§a h z­ � rilfma be§ k<ildan meterisler kurilup, viizera-i izam -edd:me'Tldhu ta­

retlerine aldugm beglerbegiligin1 bunda ziyade ile tahb1 ar

.
v_
iyup,
.
pi§ke§-i uzma teklif olunup, miimkin olan mertebe 1le tekrar hidmet
d
i iip velakin zi'l-yedd olan sikleti ma'a ziyade kablll itmegle g k z ­
man makam-1 tahayyiir ve tefekkiirde hirman iizre kald1lar. Fi eva­
hir-i safer,. sene 1005.
§ah Abbas' dan agrr il!)i geliyor' didillderi haberidiir
Ve bu esnada ferman-fermay-1 milket-i Acem Vali-yi vilayet-i
§ark §ah Abbas tarafmdan Erdebil Ham Karamanlu Ziilfikar Han
veki!-i saltanat ve ciimletii'l-miilkleri olan Ferhad Han karmda.§1
tehniyet ve miibarek-badi-i culus-1 saltanat-1 cihan- ani-i Sultan �
Mehmed Hani igiin name ile ilgi ta'yin olunup, serhadd-1 mansftre �n
gegiip gelmesi karib old1, yakla§d1 diyii haberler te'akub eylemeg1
Asitane-i sa'adetde muhafaza hidmetine kalan Dergah-1 mu'alla
kullarma esbab ve alat-1 darb u harb ve saz u selb ile her ki§i yat u
yaragiyle miiretteb ii miizeyyen ilgi istikbaline" haz1r u miihe a
olasiz diyii muhkem tenbih u te'kid buyuruld1. Bm . nefe den mute­
� aferide itmemi§diir, makdur-1 be§er degildiir diyii (345a) tahkik ey­
caviz adem iie geliir dinildi. Ve merhum Yusuf Pa§a evler1 ve Pertev
Pa§a karban-saray1 konak ihzar olund1. Merhum Perte Pa§ s ra '
� �
ihtiyarlari olmayup, §ehzade Haydar Mirza andan int1kal 1tm1§dur
diyii kabulleri olmad1. Fi evahir-i §ehr-i safer, sene 1005.
� a;ta, icl/i'/.ehWrn- hazretleri muhkem cidd ii cehd ile gah§up ve Sadr1a­
zam lbrahim Pa§a hazretleri bir kolda ve Cerrah Mehmed Pa§a haz­
� � retleri dahi bir kolda ve Ca'fer Pa§a ve Rftmi!i Beglerbegisi Mehmed
Pa§a ogh Hasan Pa§a ve Anatoh Beglerbegisi Mehmed Pa§a ve Yeni­
geri Agas1 Veli Aga, her biri bir koldan kal'a-kub toplar ile kiiffar-1
dalalet-§i'arun ba§larma kiyamet koparup, bir vechile ceng ii a§up
olm1§ ki vasfmda diller aciz ve kasrr kalup ve on birinci giin lag1mla
•
gediik a!}1lup dr§ kal'a yiiriiyii§ ile feth olup, le§ker-i ehl-i !slam'dan
nige te§ne diller §erbet-i §ehadet nu§ idiip, ravza-i Ridvana ug!Ill§lar
ve bak1yyetii's-suyllf mela'in-i mii§rikin ir;•kal'aya miitehassm olup,
anun dahi iistiine gaziyan�1 din ii miicahidin ii§iip, nice yerden lag1m­
lar salup, bi-avni'llahi ta'ala onunc1 giin mela'in-i has1rin feryad-1
el-amana ba§layup lag1mla tamam gediik agiiup, mah-1 saferii'l-mu­
� zafferiin on dokuzunc1 giin feth u zafer miiyesser olup ve i<;indeki
? beg-zadeye Padi§ah-1 sa'adet-destgah-1 z11lu'llah hazretleri eman ih­
san eyleyiip, azad eylediikleri hikayet olund1. Ve bu kal'a fethinde
vlizera-i saltanat-ara bir vechile meterislerde miicahede idiip, din-i
!.Y miibin yolunda gah§m1§lardur ki, hig bir tarihde bu mertebeyi ferd-i
ledi!er. Ve C1gala-zade Sinan Pa§a -etliime'lUl,hu ta'tiUJ, iczalelvll- §am.
� !. askeri ile sa'ir dilvarevan-1 glizin lie asakir-i mansureye karavulluk
hidmetinde olup, hergah aJe'l-ittisal yarar diller alup, Padi§ah-1 ger­
dun-vakar cenabma giindermekdediir. Ve her gelen kafiriin siizi le§-
636 MEHMET lP�IRLi
ker-i kral-1 -Ongtirus haz1rdur dahi taburdan i;i\<:mad1. Size katlanur
Qesar1' ister diyii soyler imi§, Fi eva'il-i §ehr-i rebi'ulevvel.
Sefer-i hiimayiinda erkltn-1 sa'adetde olan tebeddiilat-1
meratib ve menas1bdur.
Ve ordu-y1 hiimayunda hall ii akd olan menas1b ve meratib ka­
puc1lar ile gelen mekatibde beyan olunm1§, vilayet-i Budun'da iki
y1! muhafazada olup, Estorgon kal'asmda kapanan Anatoh Begler­
begisi Mehmed Pa§a hazretleri mesned-i vezarete oturup, vezaretle
te§rif buyurulm1§ kema-kan beglerbegilik haslar1yle ve Yeni�eri
Agas1 Veli Aga Ril.mili Beglerbegisi olup, Hasan Pa§a hazretlerine
vezaret haslar1 ferman olunm1§ ve Yeni�eri Agahg1 iltlnci Kapuc1-
ba§1 Mustafa Aga'ya erzani buyurulm1§ ve Anatoh Beglerbegiligi
payesiy!e tugra-y1 §erif hidmetinde olan devlet ve saltanatun kadi­
mi amekdar ve hidmetkar1 Ni§anc1 Hamza Beg ref' buyurulup, sabl­
ka Anatoh Defterdari olup ze'ametle seferde olan Lam Ali Efendi bir
tarik i!e ni§anc1 olmak ferman olunm1§ ve Reisiilkiittab Musa Qelebi
Efendi dahi ref' buyurulup, Sadna'zam lbrahim Pa§a hazretleri­
niin Ba§-tezkirecisi ma'arif ii feza'i! i1e miimtazii'l-akran Okc1-zade
Mehmed Pa§a ogh �ah Mehmed Qelebi Reisiilkiittab olin1§lar ve Ka­
ram:an Beglerbegiligi payesiyie Ba§-defterdar1 olan Hac1 lbrahim
Pa§a Haleb Beg!erbegisi olup ve Ba§-defterdarhk -Oveys Pa§alu Ali
Qavu§ ki �1kk-1 sani defterdarhi(l payesiyle teka'iid olmak iizre Niizl
emaneti hidmetinde idi, anlara tevcih buyurulm1§ ve Haleb Begler­
begisi Mahmud Pa§a s·erhadd-i mansil.re muhafa2lasmda k1§layup,
bidmetde yoldai>hklarda bulunmak mukabelesinde aksa-y1 arzda �eh­
rizol Beglerbegiligi ferman olunup (345b) Davud Pa§a ref' buyurul­
rnu§ ve Defter emini emekdar Molla Ferruh Efendi dahi ref' buyu­
rulup, sab1ka Reisiilkiittab Yahya Efendi Defter emini olm1§lar. Ve
Ni§anc1 ve reis ve Defter eminine muhkem yasak ve tenbih buyuru­
lup «Zinhar iki k1h� timar bir kimseye virilmeye. Ve kanil.n-1 kadini-i
Al-i Osman iizre serhadd-i mansil.re timarlar1 ve ze'ametleri min ba'd
hi� bir dirligi i�,i!e ge�meye, iish'ib-1 sab1k nice ise ol vechile ser­
hadd-i mansil.reye istihkam virile, f}oyle ki hilaf1 zahir ola, ibret­
niima-y1 alemyan olmanuz mukarrerdiir» buyurulmt§, fi't-tan"hi'l­
merkum, sene 1005.
TARIH-1 SELANIKi 637
Ve Egri kal'as1 seferinde Tatar Ham Giizi Giray Han bile
bulunmadugidur.
• ve Egri fethinde Tatar Ham Gazi Giray Han bile bulunmayup,
v1layet-1_ Eflak'da isyan u tugyan iden Mihal la'in memalik-i
A
Os­
maniyyeye gezend iri§dirmek ihtimaliyle vilayet-i Vidin muhafaza
­
sma kalan Satirc1 Vezir Mehmed Pa§a hazretlerine goz kulak'
tu­
tup ve canib-i �ehell§ahi'den sudur u zuhur iden emr-i celilii'l-ka
dre
n:untaz1r olup, mil.cibiyle amel eyleyesin diyii ahkarn't §erife-i ci­
�
han-mut ve hatt-1 hiimayiin varmagm ol tarafda turdug1
yerden
h��� ��
k� tmeyiip ve Kara Mihal la'in dahi sarp taglara �ekiliip,
gor­
dugm 1 !am eylediler. Fi eva'il-i rebi'ulevvel.
Vezir ve Kapudan Hafil Pa§a hazretleri Donanma-yi HiimAyiin
ile limana dahil olduklar1dur.
Ve sene 1005 rebi'ulevveliniin3 on birinci gicesi muhkem ruz­
,
gar-1 lodos esiip, Kapudan Vezir4 Halil Pa§a -edame''/747vu tafal:a iiit;I.
lal hu- hazretleri Donanma-y1 Hiimayiin ile Gelibolu'da ve Marmara
�
cez1res1. de bulunup, ruz-1 Kas1m furtunas1 bullmadm Jimana dahil ol­
�
mak iimidiyle kollanup, deryaya g1kduklarmda ruzgar. §iddet iizre
Olup, fenninde fil'ik korsan olanlar kollanup halas old1. Baskm bulu­
n�n �adirgalardan iki pare gemi Selanik'den seksen be§ denk Ye­
m�er1 ��kasm �
klenmi§ bulunup, Yedi-kulle oniinden Ahur-kapu­
'.'.� �
.
suna � me H1sar kenarmda dogiinii dogiinii paraladup, iginde bulu­
nan y1g1rm1 nefer (346a) Yeni�eri yolda§lardan ve mukarrerlerden
':
ve kiirekcid n: ·ekall i kalil kurtulup, meyyitleri' karaya atdi. Divan­
:
dan Defterdar Derv1§ Efendi gonderi!iip alat ve esbabdan ciizii nesne
kurt��·�k miimk'.n ye miiyesser olmadugm• i'lam eyledi. ffikmet-i
� �? ?1-_vakt hareket olunup, kaza ve kadere ugrayup•
Ra bu 1-ale
«Ve 1-h�mdu h'l �a�1 ale's-setame» diyiip, §enlik ve §adrnanhk toplari
_
atilup limana gtr1ld1. Fe-emma Yeni�eri ta'ifesi yolda§lan bogulup
gukalar1 1slandugma helakler4 idi.
Feth ve zafer haberleri geldiikde fukara ve zu'afaya Valide-i
sa'iidet-penah hazretleriniin tasaddukat ile bezl-i mal
eylediikleridiir.
Ve evas1t-1 §ehr-i rebi'ulevvel sene-i mezbil.rede tekrar sa'adet­
Iii Padi§ah-1 ke§il.r-sitan cenabmdan kapucilar geliip, kal'a-i Egri
 TARIH-i SELANIKl 639
MEHMET IP$1RLI
638

-i divan-hilnesi ve merhftm Pertev Pa§a karbansaray1 konak yeri ih­

r-1 meserret-efza yaz1lup, bil'is
fethinde g1kup mektublarda ahbil ­ zar olunup ve mihmandilT11k hidmetine Duhilni-zadelii Mustafa <;a­
minilt vilki' old1. Haz ret-i Vali
efrilh-1 §ildmilni-yi mii'minin ii mii' VU§ ta'yin buyurulup, Vezir-i ba-tedbir-i rU§en-zamir ve isabet-pe­
ve' erilm il
fmdan fuloaril vii' zu'afil
de-i Pildi§ah-1 cihiln-penilh tara zlr ista11bul muhafazasma kalan10 Hasan Pa§a hazretleri asakir-i
g1kup bezl olund1. Ve feth olunan
ii eytama sadakat-1 mill-i feril'viln �
nusre -me'asire muhkem tenbih u te'kid buyurup, ·gelen ilgiyi il!!bal
i mahrfisaya donanma hiikiimle­
kal'a miijdesi-ygiin . ba'z1 memillik- .
ve 1st1kbaline esbab ve alat-1 rezm ile piir-zib ii zinet olup, rievket ve
ayyen old1. Ve 1stianbul donan­
riyle' gavu§lar gegiip gitdiigi m\ite ha:§met-i din-i islam1 geregi gibi izhar eyleyiip, kar§u gikmak bu­
i­
Pil;di§ah-1 illem-penill;l hazretler
mas1 iil§ae'Uilhu ta'illil sa'ildetlii yurup ve Kapudan Pa§a hazretleriyle Donanma-y1 Hiimayftndan
kuf oldug1 haberi soylendi . Fi 13
niin makdem-i hiimilyfinlarma mev gelen Yenigeri serdar1 zagarc1-ba§1 ve mevcft:d olan ciimle koruc1lar
rebiulevvel, sene 1005. ve istanbu! Agas1yle ulftfelii Acemi-oglan1 ve C&beciler ve Topc1lar
ve derya erenleri rii'esa ve azebistan ta'ifesi ve Asitane-i sa'adetde
Mevali-yi izamdan Mevlilna B1yddu Siileyman Efendi'ye
bin be§ yiiz nefer ehl-i hiref cema'ati sm1f sm1f ve Yedi-kulle hisari
teka'iid vazifesi virildiigidiir.
e:l�ri ve Yeni<;erilerin ocak agalar1 ki miiteferrikalar yaya:begle­
.
r1dur. Ve <;avu§lar ve kalan miiteferrika ve ga§nigir ve erbab-1 ka­
lana B1y1klu Siileyman
Ve bu esnilda «Mevilli-yi izilmdan M<>v lem kiittfub-1 Hazine-i Amire Emin 1skelesine ziiiet ii §evket ile ha­
diyii yeri' Ta§kopri-zade Mev­
Efendi �am kad1s1 iken vefat eyledi» z1r durup ve Dskiidar'a varan (347a) kar§uc!lar onine dii§iin Ter­
1. Hala ehl ii iyaliyle fakr u
lana Kemal Efendiye ferman olunm1§d sane-i Amire kethiidas1 iskelede forsa ba.,tarda ile miiheyyi olup
p i:stanbul'a geldi. Valide-i
faka ve deyn ile mihne� ii meriakklat gekii
sunup ahval-i peri§anm be­
�l<;i geliip girdiiginde toplarm atup ve Salacak kullesi oniine geldii'.
Padi§ah-1 din-penah hazretllerine kag1d .
gmde, olanca toplar1 kule dizdari bo§andurup ve Tophane-i Amire'
'iid vazifesi ne vechile virilii­
yan eylediiklerinde mevali-yi izama teka den toplar atilup, Emin iskelesine geliip yana§dukda Kapucilar Ka­
p viri!siin ferman olunmagm
geldiyse bunlara dahi tedariik olunu tibi ibrahim Beg ilginiin koltuguna giriip, kanftn iizre tst&bl-1 ami­
Kad1asker olan hazret-i Hoca­
Ayasofya-i Kebir evkafi zeva'idinden, reden miikemmel raht ile yapuk ile has' at gekiliip, yap1gm kii<iiik
Efendi mahluliinden yevmi yiiz
zade Mevlana (346b) Mehmed <;elebi ahurdan sarraclardan Kemali Mehmed Beg getiiriirp ve Anatol!
levvel, sene 1005.
akga teka'iid tevcih buyuruld1. Fi 1 3 rebi'u defterdari Murad Efendi ve §1kk-1 sani defterdar1 Dervi-§ Efendi
yana§up 'istifsar eylediiklerine haz1r cevab olup ve esnaf ve enva-1
VaJi-yi vilayet-i �ark �8.lt Abbas il!)isi Erdebil Ham _
le§ker-i Islam yollarun ilri canlbine alay alay turup ve Yeni<;eri ve
Ziilfikar Han geldiigidiir. Cebeci ve Topc1 ve azeb-sitan ve ehl-i hiref mukaddem ii mu'ahhar

de peng-§enbih giin
�
yiiriimekde niz 'lar eyleyiip rii 'esa ve miicahidin alaymun Yenil;eri­
Evahir-i §ehr-i rebi'ulevvel sene 1005 de� sonra mez1yyet' u ruchanlar1 . her vechile mukarrer olup yii­
n-ferma-y 1 vi!ayet-i §ark
hava gah ag1ld1 gll.h baran old1, ferma .
r1d!ler. Ve gelen il<;iniin amme-'ihalk tema§asma kaldilar. Ve §im-·
tehniyet ve miibare!<-badi­
ya'ni vali-yi milket-i Acem §ah Abbas'dan diye dek Asitane-i sa'ildete diyilr-1 §ark'dan gelen K1zi1ba:§lar tav­
merhum ve magfurun
yi culus-1 saltanat-1 dhan-bani ve ta'ziyet-i rma muhalif uslftb-1 garih ihtira' eyleyiip, ta<;lan gayet kii<iiik ve
ve hedaya getiiren Erde­
!eh Sultan Murad Haµi i<;iin name ile tuhaf sendereslu v� sariklari �
iidevver edebde sftfiyane ha§a irsaliyyesi
oyma gmdan vekil-i devlet ii
bil Han1 il<;i Ziilfikar Han kt, Karamanlu .. .
de var ve ustune murassa bahkcm sor.gu<; dahi tak111mi§lar ve Han'
ur, bin neferden miiteca­
saltanat-1 KlZllba§ll.n Ferhad Han karmda§1d un sarug1 hindi alaca harirden vak1 olm1fi hatta oniince ·bir yedek
geldiiklerinde ruz-1 Kas1m­
viz Han ve Sultan ( .;,l::L. ) nokeri ile sarug1 dahi getiiriHiip giderdi. Ve yanmca peykler ve ardmca tfr
a tbrahim Aga Tekyesinde
dan oniki giin miirfir itmiridi, Dskiidar'd
eskalin tedric ile ge<;iriip,
� � �
u keman ile afa ar a�� ve yedi yorgun ve tur�n murassa' egerlii
.
gad1r' ile ki:>nup, mukaddema ahmal ve yedekler1 ve ug egeri Ozbek'den ahnm1§ murassa' kaltaklar ki ak-
ta:r:ibul'da merhum Yusuf Pa§a
kendiizi iki .giin aram eyleyiip ve i:s
640 MEHMET IPSiRLi
r
I TARiH-1 SELANiKl 641

anlar kadimi tavirla­

tarmam1zdur diyii arz-1 kala eylediler. Kaltab biziim le§kerimiiziin donekleri' sefer donii§diir diyiip alay alay
kleri heman karganm kek­
rm terk idiip ozge iislub ile cilve eyledii sa'adetlii Padi§ah1 b1ragup <;ekiliip (348a) gitmege ba§lad1lar. Kiif­
' Hiimay lin iinine
lik reftarma takllid eylediigine benzerdi ve Bab-1 far-1 mela'in tabur He iki yiiz binden ziyade dli§men-i din <;iinki
geliindiikde Vezir-i kardan hazretleri kapu iistiind
eki pencer elerde
. k.al'ay1 dogerken vaTup basmaduk, bari §imdi ya giigerken ya ko­ I
I
. Ve arslanlar ve f!l
oturup, geleni ve gelmeyeni giiriip seyr ederdi narken diyiip f1rsat gozetdiigin karavul askeri C1gafa-zade Sinan
nefer kapuc1lar deg­
ve ziirafe ol meydanda baglanup ve ni<;e yiiz Pa§a hazretleri yarar diller alup getiiriip soyletdiler. Padi§ah-1 ci­
nekleri ellerinde (347b) saf saf turup il<;i

iderek gegerdi. Bu uslub

!'
geldiik

niyazmendane ge<;iip arslanc1far ve ii bane fil�

de .hayli tavazu ve
ricik �
_'"iiP
.ile konagm gelup, .m et-1
�
e fu

n:i:
:
han-penah hazretleri Egri kal'asma muhafazaya Memler koyup
kalkd1. iki ii<; konak kiiffarun taibur1 iistiine kar§l vardi. Gurre-i
rebl'ulevvelde Azfut' nam mevz1 'a geldtigimtizde bir canibden Ve­
I
t:
ii
karaya ihsan
simat-1 Padi§ahi gekiliip, karar eylediler. Ve
�
kanun-1 kad1m uzre zir-i dilir"i §eca 'at•§i 'ar Ca'fer Pa§a hazretleri yarar giizide asker Ii
yem ve yemekleri viTildi. Fi 23 rebi'ulevvel, sene
1005. ile tabura kar§l varup, ma•beynde olan bataklu sunun2 berii cani­ Ii
binde toplar <;ekiip turd1. Ve bir canibden dahi Rfunili Beglerbegisi ii
Kadimden !';lark canibinden gelen Hgilerin i ha! ve §anma gore
. Veli Pa§a alayla haz1r old1. Ve Anatoh ve Karaman ve Kapu-halk1
de mesturdur, z�­
devlet tarafmdan virilen zad u zevadeleri defatir
ve Yeni<;eri Agas1 Mustafa Aga bir tarafda alay baglad1. Ve Di­
hiyi azrnganup' z1-
yade olur noksan olmaz. Virilen ni'met-i Padi§a
yarbekir Beglerbegisi Murad Pa§a dahi hir canibde turd1. Evvelki
dahi varup bul�§­
yade baha ile §ehr zahiresinden alup ve vezire
giin mela'in-1 hasirln alay1 taibur<lan <;1kup, ehl-4 islam askeri ile
kani'inumuz deg:il­
mayup Sadr1a'zam degHdiir Padi§aha geldiim,
�
diir ·b n dahi hanum ve sipehsalarum diyii ·cevab
virmi§, iimmi ve
elle§iip bulu§dilar. Kiiffar yegin geliip ·alaylar1m1z1 giriiye piiskiirdi.
Veli Pa§a Rfunili askerini s1d1 yine Hasan Pa§a olmak gerek diyU
a nn'n
i kara•giiniillii cahil ve mala-ya'ni idi. Hergiz boyle bi-haysiy­
-1 zemin muhafa­
beg!erbegilik Hasan Pa§a'ya ta'yln olund1. Ve irtesi giin olunca le§·
::;lirvan
yet kimse gelmi§ degildiir. Vezir-i ba-tedbir ker-i !slam yiyecek · ve i<;ecek bulmayup kogd1 bunaldl. Her ki§i
nefer karmda§l mey­
zas1nda iken Riistem Sultan ogullarmdan ii<;
cana geldi. Yine alaylar baglanup, Sadria'zam ibrahim Pa§a haz­
ur. Pa§a'ya var­
danda siyaset olunup kendiizi kagup• halas olmu§d
retleri serdar olup, le§ker-i !slam •giizldesiyle toplar <;ekiliip, suyu
madugmun sebebi ve ba'is-i istignas1' oldur.
gegidden gegiip, kiiffar-1 mela 'In dahi taburundan <;rkup, yab yab

Sefer-i muzaffer-feriin ikinci haber-i meserret-eseri geldiigi yiirliyiip, yayasm oniine katup, atlus1 ardmca §arga idiip, ya'nl

mahaldllr ki �erh u beyan olunur.
Ve ev&hir-i §ehr-i rebiulevvelde sah giin seherden merhum
Riistem' Pa§a sarayi kurbmda Mehmed Kethiida Cami'i civannda
kazau'llah ile bir evde revgan-1 sade eridtirken nagehani ate§ alev­
leniip, eviin tavanlu saklfma yeti§iip, par par' yanmaga ba§layup
tutu§uT. Vezir Hasan Pa§a hazretleri hidmetkarlar1yle yakm yer­
den can atup geldiikde bi-avni'Hah ta'ala dahi etrafa sirayet itme­
yiip keserler. Halk kesret iizre geliip ve .giindiiz olmagla miindefi'
olur. Her ki§i §iikr ii hamde me§gUI iken sefer-i zafer-rehberden
bir kimse geltip, el-hamdii li'llah ta'ala Miislimanlar mu�ahk mu§­
tahk diyii feryad eyledi. Kapuci•ba§1 Ali Aga htikm-i §et"lf ile ge­
liyor, Padi§ah-1 alem-penah hazretleri Egri kal'asm' safer ay1-
nnn on dokuzunc1 ·giininde doge doge feth idiip, aldukdan sonra
cev§en-pii§ birbirine baglayup, yayas1 tiifeng bo§andurup ve topla­
rm atdug1 ·gibi Yeni<;eri ve Boliik-halk1 ve Anatoh ve Karaman bir­
biri iistiine dii§iip, kiiffar-1 haksar alay1 mevc-i derya-misal hare­
kete geliip, ka<;an le§keriin ardma dii§iip, getUrtip ciimlesin Pa­
di§ah-1 alem-pen§;h iistiine y1kup, giceden yolsuz na-hemvar kon­
mt§, <;adlrlara konup (348b) kiiffar-1 haksar dahi geliip ·<;adirlara
giriip her ki§i yas idiip, hayfotmdan iimidin kesdiikde ve firar iden­
ler ekseriniin <;ad1rlarm yagma idiip, ·atlarma hiniip gitdiler. Pa­
di§ah-1 din-penah hazretleri mefhar-i mevcudat ve server-i ka'inat
-salla!llahu <ileyh!i vesellem- hazretleriniin miibarek H1rka-i §erlfe­
lerine yiiz siiriyii «E§-§efa'atu ya Rasii,la'l/,ti,h ve ya Allah el-medea»
diyii nali§de iken bu mahalle Hoca Efendi Mevlana Sa'deddin haz­
retleri sabr u sebat ile k1yam i<;iin gok feza'il-kelam ile te'yid eyle­
mi§lerdlir. Ve Aga-y1 Babii's-sa'ade Gazanfer Aga dahi havsala vii
642 MEHMET lPSIRLi
dad ii dihi§ ile te'kid eylemi§lerdiir. Sadria'zam lbrahim Pa§a haz­
retleri ge!Up, tebdil-i suret sa'adet!U Padi§ah-1 alem-penah hazret­
lerini merkezinden ay1rup, bir canibe gekmek tedbir ti tedil.r\ikin­
de olur. Ve ol hin C1gala-zade geliip bire zalim ne fikr-i c\inundur
buki idersiz, halas ihtima!in mi virirsiz, heman kutub var bu ma­
halden ayr1lma karar idtip, sabit kadem ol tur §imdi bi-inayeti'llahi
ta'ala mansur-1 muzaffer ohm mela 'in-i hasirin miinhezim olur, id­
�
bar ider gider diytip fi'l-h l her tarafdan galebe-i ehl-i Iman
ve islam zahir u mukarrer olup, avaze-i Allah Allah ile kefere-i
fecere §em§ir-i !slam altmda makhur olup, ikindiden yatsu vaktine
degin ke-en-lem-yek\in old1 gitdi. Ve ehl-i Islam tarafmdan almup,
kefere alay1 iginde kalan toplar mtiretteb yine nasib-i le§ker-i !siam­
penah old1. Ve ctimle kirk y1ldan berti me!a'in-i bi-din, cem eyled\ik­
leri bi·bedel ve bi-nazir toplan ve barutlan ve taburlarmda olanca
zahire ve gadirlar1 nas1b-i ve ganimet-i gaziyan u mticahidin old1.
Ve sadr-1 vezaret mtihrini bizzat Padi§ah-1 alem-penah hazret­
leri C1gala-zade Sinan Pa§a'ya virdiler. Ve Yeni<;eri Agas1 Mus­
tafa Aga azl buyuruldi. Ve Biiyiik Mir-ahur Hasan Aga Yenigeri
Agas1 old1, Ve Btiytik Mir-ahurluk Kapuc1lar" Kethtidas1 Ahmed
Aga'ya virildi<. Ve yar1n in§ae'llah bu didtig\inl haberler\in a'las1
mufassalan Kapuc1-ba§1 Ali Aga hazretleriyle gelen mekatib ve miij­
de (349a) ahkammdadur goresiz diyti 1bildtirdi. Fi'l-haktka gurre-i
rebi'ulahire'de izz ii ikbal ile Kapuci•ba§1 Ali Aga meserret ve §adu­
mani mekatibi ile ge!Up, mtijde ahkamm gettirdi. Amme-i ehl-i !s­
lam dergah-1 Ahadiyyete ytizler stirtiyti secedil.t-1 §ilkr ti niyaz ile
hamd ti feravan eyledi!er. El-hatmd!ii, li'llah, siimme'l-hamdu U'Wih,
gelen htikm-i §ertf..i §eref-resan aym ile yaz1lup ve vaki' olan ta­
rihler dahi sebt olundI ki zikr olunur. Ve bi'l-ctimle vaki' olan et­
var-1 muharebeyi her ki§i gordtigi tizre takrir ti ta'bir eylemi§ler­
dtir ki beyan olunur.
Dervi§ Aga Mir..0,hiiJr.,,, KiU}iXk'
Ey saJM vwr maikdem-i §WM ciMndian vir haber
Murde dtillerden bama azm ile oondan viir haber
F)ehr-i lstanilm;l'a tenM yak ki c1imk dleme
Var k'lµ/IQ,m4 Pt'idi§dh4 MmrdndUJn vir haber
TARiH-i SELANiKf 643
Makdlem-i sultdn-i gulden gul§ene peygdm ilet
Bostdndaln yoma var surnr ve wndan vir haber
Kahraman-i tig-zen lsfendiydr4 stfaJt-§iken
RU8tern-i rrwrit-efgen ve giti-sitdndan vir haber
Tig.,,, hun.,,, d§dm ile bir demde a'ddyi kiran
F)dh.,,, giizi·HU8rev ve sdhib-kirandan vir haber
Darb u harb ile mukaddern olup Egri ka'f!asin
NeyleiM a'd(},-i dine sonra andan vir haber
Nakl idup Dervi§-i bi-di.Iden selam ile du'a
Ey saM ydrdna var bu dasitdndan vir haber
Eminii <}elebi an ebnd-i Sipdhiydn
Sdhib-kirdn-i hazret-i sultan,.,,, Mmrdn
F)dJuJ,n.,,, dehrin eri§di sultdn-i mladi
Egri-hisarin aldi ve bozdi taburla:rvn
Dest-i guzatdan kefere sille'ler yedi
.8eraen eifergi geqdli guzdt u muoohiain
Ammd ki buldi her birisi omr-i sermeai
Tdrihin ol futuhun Emini o dem diai
Sultan Muhammed Istabur'in Mfi'f'Un stdi
Kapuc1-ba§1 Ali Aga ile gelen hiikm-i §erif sflretidiir
BB-tahrir-i Um Efendi, Mir-tevki'i in§as1 ve
Kil.tib Gii'ibi hattJ. ile geliip vil.sd old!,
I azim siirflr u behcetler hil.sd olup
inti§il.r buld12•
Diistur-1 mtikerrem, mil:§ir-i miifahham, nizamii'l-a!em, miideb­
bir-i umil.ri'l-cumhuri bi'l-fikri's-sak1b, miitemmim-i mehammti'l­
enam, bi'r-re'yi's-saib, mti'essis-i btinyanti'd-devle ve'l-ikbal mti§ey­
yid-i erkani's-sa'ade ve'l-iclal el-mahfflf-i bi-sunflf-i avatlfi'l-meli­
ki'l-a'la mahril.sa-i !stanbul muhafazasmda olan Veziriim Hasan
Pa§a -eoome'llahu ta'dla wlalehu- (349b) ve akza kuzatti'l·Mtislimtn
evla vulatii'l-muvahhidin ma'deni'l-fazli ve'l-yakin, varis-i ulflmi'l-
 r
644 MEHMET !P�iRLi
enbiya-i ve'l-miirselin huccetii'l-hakk1 ale'l-halk1 ecma'in el-muh­
tassu bi-mezid-i inayeti'l-meliki'l-mu'in, mahmiye-i tstanbul Kad1-
s1 Mevlana Abdillhalim -edO:me'Yahu ta'al{), feza'ilfuhu- tevkI'-i refi'-i
hlimayi'm vas1J ohcak ma'Jfun olaki : giin Cenab-1 Melik-i ilahi «Ve
cfihidu fi sebiU'l!fih:» buyurm1§dur, bu emr-i celilii'l-kadre imtisalen
ma! ve nefs-i nefis ve guzat -nusirat enisuhum- ile gaza ve cihad1
li-veehi'llah pi§ - nihad idiip, bu sal-i ferhi'mde falde devlet ii ikbal
ve sa'adet ii ieJal ile P� kralmun metanet ile ii;;tihar bulup, h1sanet
ile nam-dar olan kal'a-i Egri'sine togrulup, makam-1 saltanat ve
makarr-1 hilafetUm olan mahmiye-i lstanbul'dan ciiyi).§-i derya hu­
rU§ ile g1kup, kat'-1 menazil ve tayy-i merahil iderek kal'a-i mezbu­
reye gelindlikde evvela mesafe-i ba'ideden hemgu ki'Lh-1 Demavend
misful cibal-i Elburz ve Elvend bir kal'a-i bi-mis! ii manend mii§a­
;
hede olunup, ba'dehu kan'b ve yakin var ldukda kuh-1 Kaf gibi bir
h1sn-1 hasin ve bir kal'a-i metin goriildi ki kulel ii buruc1 folekii'l­
buruca hemser ve blinyan-1 mersfts1 tahte's-serfuda sevr ii mahiye
serber Ve pay-1 esas1 mumas sersmek Ve kaJ'ay1 balaSl beraber Sl­
mak-1 felek olup, anka-y1 Kaf-rif'at yanmdan gegse' heybetinden
kanadm biikerdi ve humay-1 eve izzet iizerinden glizer itse deh§etin­
den bal ii perin dokerdi. Toplarmun duham sehab-ve§ g{iklere agup
ve tiifenglerinlin fmduklari katrat-1 baran ve tolular gibi yagup
kal'anun etrafma asker getiirmek degil iizerinden kn§ bile m;urmaz
iken viizera-i §eca'at-§i 'ar ve mirimiran-1 zevi'l-iktidar ve iimera-i
namdar ve asakir-i enciim•§umarumun ylizleri ag olup ber-hordar
olsunlar. Cibilletlerinde merkuz olan vlifur-1 celadet ve fart-1 §eha­
mek muktezasmca asla top ve tlifenglerine bakmayup mezbi'Lr kal•
'a-i Ustiivar1 bila-tevekkuf hisar idiip, ta'ife-i Nasraniyye'ye kuv­
vet-i lslamiyye'yi bildirmek i<}iin mela'in-i hasiriniin bu h1sn-1 ha­
sinde metanetine i'timadlari olan yerleriin (350a) mukabelesinde
meterisler kazup rah-1 ademe rahber olan kal'a-kub toplar kurup,
ol seng-endaz ve sa 'ika-girdar toplar «Ve emtarnfi a/,elyhim ticfire­
ten» mazmumn niimudar ktlup, ca-be-ca Iag1mlar uruldukda «Ve
ce'alnfi filiyehfi sfifilehfi» fehvasma kulleleri ma-sadak dii§iip, yi­
girmi giin mikdari matla'-1 felek-bamdan makta'-1 §afak-§ama de­
gin muhalefet-i e'fudi ile harb ii darb miitemadi olup, pay-1 vehm
ii hayal ma'ber ii memerlerinde Ieng ii berid nesfm-i §imale mecal-i
giizer teng oldugundan ma-ada birka<} giin Jeyl ii nehar kesret-i em­
tardan cunun-1' miislimin pa der-kil ve kal'anm fethi her vechile
TARiH-1 SELANiKi 645
mii§kil olm1§ken asker-i sahib-k1ram zahmet-i kil ii baram mahz-1
rahmet ve zahr-1 ahiret biliip miitevekkHen ala'llahi'l-ekber §ir-i
ner gibi ruz u §eb birkag def'a hucumlar ve yliriiyii§ler idiip bu yedi
kat hisardan evvela feshat u vUs'atde Galata ve Dskiidar kadar' bir
mahsur u mestUt varo§-1 mu'teberi almup sanfyen mfuh··l saferii'l­
muzafferiin on birinci giini ki yevmii'l-cum'adur, ol idii'I-mii'mininde
her vechile metin ii hasin olan iig kat hisar1 dahi kuvvet-i kahire-i
hiisrevane ve satve-i bahire-i hidivanem ile' feth u teshir ve iginde
olan be§ bin mikdar1 kiiffar-1 haksar tu'me-i §em§ir olup, bak1yyetii's­
suyuf olan• kefere-i fecere ig-kal'alara tahassun idiip ve bareke'l­
lahu's-sebt. ki mah-1 mezburun on dokuzunc1 .giini·dir, ol ruz-1 firuz­
da mlifettih-i ebvab-1 miib!n ve miibe§§ir-i' ayet-i «Ve bewiri'knU'
mimn» cenfubmdan «lnnfi fetwhnfi leke fethan mubinen» sadas1 •gU§-i
cana «Ve yensurake'lliihu na;sro,n aziren» nidas1 s1mah-1 cinana iri­
§iip, kal'a-i mezbur bi-inayeti'llahi'I-meliki'I-miite'al bi't-tamam ve'I­
kemal feth u teshir olunup, etraf u eknafmda• olan k1Ia' u brka' ve
kura vii z1ya' ile kabza-1 tasarruf-1 millukaueme dahil olup !akin bu
sefer-i zafer-muzaffere . tasmim ii niyyet ve tevecciih ii azimet olu­
nup, kas1d-1 emr-i celilii'l-kadrim ve ka'id-i ferman-1 ali-§anum ser­
hadd-i nefaza peyveste olduguna kliffar-1 haksar vak1f olduklarmda
Peg ve !spanya kirallarmm ve Rim Papa'nun (350b) ve Duka Fran­
ga'nun ve Erdel'iin ve bi'l-ciimle alb ve yedi k1ralun nefir-i am iis­
lub1 iizre iig yiiz bin mikdar1 asker-i hezimet-eserleri Egri cani!b­
lerinde' cem' olup, onar bin filorilik yliz pare a'la topl-ar ve kolon­
bornalar ve bi-nazir §ah! darbuzenler ve •badalo§kalar ve sagma
toplar ve miikemmel cebehane ile hazir u miiheyya olup, fikr-i fasid
ve hayal-i kasidleri guzat-1 miislimin Egri kal'asm1 dogerler iken
her tarafdan ale'l-gafte ordu-y1 hiimayi'Lnum iizerine geliip §ebihun
ideler. EJ-hamdii li'Jlahi'l-Bari kal'a-i Egri .gibi hisar-1 iistiivar1 bir­
kag 0giin iginde kuvet-i kahire He feth itdiigumiiz mel'i'Lularun mes­
mu'lar1 oldukda zehreleri .;ak ve pisterleri har u hw§ak olup, kal'a­
dan me'yi).s olduklari gibi Egri'ye iki menzil yerde azim tabur kurup
devlet ii ikbal ile Egri'den kalk1Idug1 gibi ordu-y1 hiimayi).num Uze­
rine gelmege ciir'et idemeyiip' ba'dehu kal'a Uzerine varup, girii hi­
sar1 almaga kasd u niyyet eylediikleri' gelen casO.Slardan ve tutula>1
dillerden ma'!Um-1 §erifim oldukda, cibilletimde olan hun-1 hamiyyet
ate§-i gayret ile galeyan itmegin asakir-i nusret-me'asirim ile kal'a-i
Eg:ri'den kalkup dogr1 taburlar1 iizre var1Idi.
646 MEHMET iP�IRLI TARIH-i SELANIKi 647

Mah-1 rebi'ulevveliin ii<iiinci giini, ki yevmii'l-cum'adur, ol gii­ yar1 k1lmagla ciimle atlusm1 Ve yayasm1 an-1 vahidd
e bataga va­
ruh-1 mekrflh ile muka:bele olup", tarafeynden saflar ve alaylar rmca k11IQdan geQiriip, sahralar gii§teforden pii§te
pti§te olup ve
baglanup, ceng ii cidal ve havb ii k1tale muba§eret olundukda ma­ ni<iesi dahi bataklam batup anda ba§-lan kesililp hususa
n hala Ve­
beynde bir bataklu •berzah gibi vak1' olup «Merace?T,-baJirey'flii yelte­ ziria'zam olan (351b) diistur-1 ekrem ve mii§!r-i
efham, nizamii'l­
lmyd,n beynehuma berzahwn ld-yeb{jvyd.n» fehvas1 aym ile mii§ahede alem, miikemmil-i namusi's-saltanati'I-uzma miirett
ib-i meratibi'l­
olunup, ol cudan mtirflr i«iin su•be-su hayli ciist ti cu ve tek il pu hHafeti'l-ktibra bebr-pi§e-i zar- vega ve hizebr-i
kuhsar-heyca el­
olundukdan soma taburlarmdan mesMe-i ba'idede bir sa'bii'I-mii­ mahfUfu bi-sunUfi avatifi'llahi'I-Meliki'I-a'Ia Sinan
P.a§a -edUme'l­
rur ve as!rii'l-ubur geQit bulunmagla asker-i zafer-peykerim ol ma' lrlhu ta'ala iclalehu ve zade ikbdlehu- dahi cibilletinde mer
kuz olan
bere karib vard1klarmda kefere-i fecere toplar ve tiifengler atup bu vufUr-1 §eca'at ve kemal-i cel8.det muktazasmca yanmd
a mevcud
esnada mahzfll u makhurlarun tiifeng-endaz piyadeleri magrur olup olan dilaverler ile ordu-y1 htimayflnumun sag cantbin
e gelen yigir­
ma'ber-'i mezkurden asker-i nusret-eserim ·canibine ,giz
i er itdikle­ mi bin atlusm bu<iuk sa'atde tu'me-i t!r ve ·alef-i §emsir
eyleyiip yii­
rinde ,guzat-1 iMtisliminiin yiizleri ag olsun, berii yakaya ge.;en iki zi ag olsun ni<iesin dahi suya dokiip, mel'unlarm inhizam
ma illet-i
ii<; bin mikdan kafirin ba§m kesiip alay bay:raklarm ve tablarun miistak1lle olup darbet-i §em§irinden can-1 hakirin
halas idenler
alup ol giin (351a) ricalil'l•gayb taraf-1 §im8.!de olup, ashil!b-1 §imal «Ke-ennehiim humurun mi18tenfira. F'errat min kasvera»
m1stakm­
canibinde olmagla Qokluk cenge takayyiid · olunmayup, irtesi rica­ ca karar1 firara tebd!l ve §eca'ab cebanete tahvil
eylediklerinde §e­
lu'Hah canib-i magribde olup, bi-emri'llahi'l-Meliki'l-Kadir asker-i ref-i selat!n-i izam Fetih Giray Sultan -dame ulu'IA!U
hU- asker"i Ta­
1slama mu'!n ii zahir olduklan muhakkak olmagm, asker-i man­ tar-1 saba-reftar ve guzat-1 enciim-§umar ile bir tarafd
an yiiriiyipi. ,
suremiin ekseri ol ma'berden ge.;iip, kefere-i makhure tabur1 tize­ adu-y1 bi-dini' k1ra k1ra taburlarma dokiip, kefere dahi
.;adirlarm1
rine varup, canibeynden saflar '}ekililp ve alaylar baglanup her ta­ tahassun itmek istediklerinde halas olunmayup• ahirii'l
-emr �ad1r­
raf.dan a'lam-1 nusrat-encamum hiima-y1 hiimayfln-ffil gibi per ti larm ve emval ii esbiliblarm ve ciimle toplarm ve darbuz
enlerin ve
balin a<iup ve ejderha-peyker toplar dahi ag1zlarmdan ate§ler sa<;up cebehanelerin ve ordularm -b!ragup men-naca bi-'f"B'si
hi fe-kad-rebih
ve §ahl darbuzenler atilup, ceng-aver kullarum meydana <;1kup sag mazmilmnca birer ba§lar1yle daglara dii§diiklerinde,
anda dahi ha­
ve sola hamleler idtip ni.;e sof-§iken ve merd-efgen kiiffarun ba§­ lasa mecal olmayup Tatar askeri ardlarmdan yeti§tip
, « Velev kiin­
larm kesiip, defe'atla yiiriiyii§ler ve hiicumlar idtip, merdane re­ tiim fi burii,cin mii§eyyede» diyiip, ba§larm tenlerinden ctida
k1lup,
vi§ler ve di!irane ·ctinbii§ler •gosteriip, ol ma'rekede viizera-i Asaf­ ba§ u bug olan!armdan' ancak ikisi ve iiQi kurtulup, yiiz
pare a'la
ara ve timera-'i ceng•azmanun dahi me'mfll olandan ·ziyade dilaver­ toplari ve cebehaneleri hassa-i hiimayiinum iQin zabt
olunup ve ol

[i
likler ve bahadirlrklan' sad1r olup bir iki def'a inayet-i hakla kiif­ nehr-i cari kesret-i k1tililden iki tig -giin kan akup, has1h
sahralarda
farun alaylarma §ikest viriliip, truburlan daga karib olmagm firar ve nehirlerde ve daglarda yiiz yigirmi bin mikdari kefere
kwble ,gu.
itmestinler diyii «El-ha'l'bii lvu<lfatun» mazmflnmca amel olunup beg­ rubi'§•§ems bu�uk" sa'atde tugme..i §ernsir-i a'bdar oldugm
ahrar u
lerbegiler ve kullar1m iizerlerine e'adi-i bi-din hiicum itdiiklerince ebrar d!de-i basiret ile rnti§ahede itdiklerinde ·bu kadar n
asakir-i zafer-me'asiriiin yan viriip bu h!Ie ile' mel'unlar1 ol ma'­ ciiz'! zemanda menkus u ma'kus olmak sun-'-1 be§er degildii
bin nuffls t-:
r diyii I
berden beriiye ge<iiriip, <;ad1rlara karib yerde zat-1 zafer-s1mat ra­
yat-1 nusret-gayatumla alaylar baglayup turup ol kavm.i '.§Urnun
Iisan-1 halleri vii kalleri «Felem-taktiiluhiim veldkiilnne'lldh
hiim» ayet-i kerimesin tilili old1.
e katele­
1
tizerlerine hiicum itmediiklerinden mel'un-.1 menkubler «Ehl-i !slam
Bu gaza-i ibret-niima (352a) Mohag ve <;ald1ran muharebele­
1;
I',I
bizden havf idiip mag!Ub olm1§lardur» diyii bu •gurur ile bir canib­
rinden ez'af u muza'af ziyade ohnagm hazret-i Fettah u Mennan'a ii
den atlus1 ve bir tarafdan dahi yayas1 bir ugurdan ordu-y1 hiima­ \!

yunum iizerine yiiriiyii§ itdiiklerinde her tarafdan asakir-i tslam hamd-i feravan u §iikr-i bf-payan olunup bu fiituhat-1 cemilenin

dahi t!g-1 hfrn a§am ile kiiffar-1 haksara kar§u varup, avn-i Bari amme-i ehl-i 1s!ama i'Ian u i'lam1 lazim u miihimm olmagm bu hid-
648 MEHMET IP�iRLI
TARIH·I SELA.NIKI
649

met-i hayr-hatimete1 Asitane-i sa'adetimde kapuc1•ba§1 olan ifti­ ekseri hod mukaddem miitenebbih olm
agla zi-k1ymet esbablann pin­
harii'l-emacid ve'l-ekarim miistecmi'u cemi'u'I-mehamid ve'l-mekarim ha eyleyiip, b�k1yyesi zabt olunup, furu
� ht olunmak igiin bezzazis­
el-muhta'ssu bi-mezidi inayeti'l-meliki'I-mevJa Ali -diime mecduhu­ ta. � _mahze�!ern e n kl olund1. Ve miil
� � k evleri olanlarun ordu-y1 hii­
ta'yirt olunmu§dur. Buyurdumki hiikm-i §erif-i cihan-muta'1mla ma��da �ukm-1 §enf ile mukarrebine
hibe vii temlik buyurulup te­
vusiH buldukda bu feth-i cemil ve gaza-i bi-adiltin vuku'm �essukat Ile adem!eri geliip, giriip tasarruf eyledi!er. Ordu-y1 hiim
mahrusa-i istanbul'da <;arsU!arda ve bazarlarda ve mecma'-1 nas yunda Roca Efendi hazretleri ve Kadiask a­
er Efendiler «Demleri ve
olan yerlerde i'lan u nida itdirdesin ki her biri ·bu ni'met-i uzma ve n::a-m:lekleri mubahdun diyii hiikm eyleyiip «Her beytiilma!i P&d
mevhibet-i kubranun hamd u senasm idiip sebat-1 zat-1 sa'adet-s1- §a�-1 alem-?enah hazretleri itlaf ca'iz degi i­
. ldiir, amma ooyle firari­
matim ve nusrat-1 guzat-1 zafer-ayatim i<;iirt fi'J.gudiivvi ve'l-asal lerun mce 1sterse tasarruf ider'ler» diyii
icazet virmi§ler .hatta bu
ed'iye-i icabet-me'ale miidavemet ii i§tigal gi:istereler. �oyle bilesin, b���e-i �i-mikd ra " Ne mikdar ma! tahs
� il olund1 bedel-i slyasetdem
tahriren fi eva'il-i §ehr-i rebi'ulevvel, Ii-sene hamse ve elf. Be-yurd-1 d1yu su,al eyled1lerd1.. «Sefer-i zafer-rehbe
r avdetinden sonra ekseri­
sahra-yi .Azfut. ne a'yan-1 devlet §efi1'1ati mukarin old1»
diyii cevab viri!iip vaki' ha!
beyan u 1yan olunm1§d1. Fi't-<t&rihi 'I-merkilm
.
Gaza-i din-i miibinde ru-gerdan olup, Padi§ah-1 alem-penah
hazretlerin a 'da yiiziinde tenha koyup firar idenler Valide-i sa'&det-penah hazretleriniin mektUb-1 §efa'atlyle
hakkmda vaki' olan hiikiiD\diir. sadr-1 vezaret miihri yine 1brahim Pa§a hazretlerine
ferman olundui';idur.
Ve yine eva'il-i §ehr-i rebi'ulahire sene hamse ve elfde ordu-y1
hiimayundan Defterdar-1 emval Ali Efendi ni§aniyle defter ile' hiikm-i Ve evas1t-1 §ehr-i rebi'ulahire-i sene-i mez
burde Kapucrlar Ket­
§erif-i cihan-muta varid olup, «Egri kal'as1 bi-avni'llah ta'ala feth hiidas1 �hmed Aga ordu-y1 hiimayftndan
Valide-i sa'adet-testgah
olunup, cem'iyyet-i kiiffar-1 haksar dahi taburlarmda turup miin­ hazr;t:erme mekt b-1 mer� -1 sa'adet-us!U
_ � ? b-1 Padi§ahi'yi getiiriip,
hezim olmadm ordu-y1 hiimayftm biragup firar idenleriin istanbuP i:'.ur�dat-1 hatir-1 atirlar1 ri ayeti aksa-i meramumdur haberin ge­
da emlak ve esbab ve erzaklan Beytiilmal-i miisltmin i<;iin miihiirle­ t� d1ler. v: m �addema kal'a-i Egri fethi'
1; _ � miijdesiyle gelen Aga DH­
niip, Hazine-i Amireye zabt olunmak fer:tnan olunm1§dur» diyii ha­ s1z m�radat lgun olan mufassal mekatib-i
§erifeleri ile gitmi§ bu­
ber almup, Vezir-i ba-tedbir Hasan Pa§a -ediime'll4hu tafiJJa iclditehU­ Iund1 1di. (353a) Ciimleden mukaddem miih
r-i izzet ve Sadria'zam­
hazretlerine varuldukda sab1.ka Anatoh Defterdan §ems Efendi ile hk yine tbrahim Pa§a hazretlerin\l mukarer
buyurvlup kat'a hilafma
cevaz giisteri1meye diyii ve Biiyiik Mir-ahur
evkaf muhasebecisi Mustafa bu Bende-i hakire hitaben yaz1lup fer­ luk ki eski' mir-ahura bu­
man olunmagm ve muma-Heyh �·ems Efendi tstanbul'da bulunma­ yurulmI§, anlara Kapuc1-ba§1hk inayet olun
up, Mir-ahurluk Kapuci­
magla Anatoh Defterdan Murad Efendi me'mur oiup miihiirlendi. lar �ethiidas1 Ah' e ga'ya virile ve Kap
:' � !'- uc1Iar Ketlliidahg1 Ha­
Ba'dehu Tuna Defterdan Dervi§ <;elebi (352b) furuht eylemek sipa­ r:m-1 muhtere i m
i; � �1s�b1. olan Miiteferrikalardan H1z1r Aga'ya in­
ri§ olund1. Sab1ka Veziri-a'zam ketlliidas1 Piyale Kethiida ve sab1ka s�n buyurila dm1lmI§ lffil§. Ve gaza kutlu
ve miibarek olsun diyii
Erzurum Defterdar1 Niizl Emini Hiiseyin Beg ve Biiliik-agas1 Si\ley­ z1-k1ymet murassa' §elll§ir ve miimtaz zi-kJyme
t sorgug ve miicevher
man Aga ve Ca'fer Pa§a Ketlliidas1 Miitfeferrika tbrahim Kethiida k1ymeti abayi ve hil'at-1 fahireler ve sa'ir dil-h
ah iizre saltanata se­
ve me§ahir ii benamlardan ag1r dirlikliil'erden otuz nefer kimselerii? z��a� t�haf u hedaya irsal ii isaJ olunup, Aga
. . . Dilsiz Mustafa Pa§a
tstanbul i<;inde' evleri miihiirleniip, evlad1 ii ensab1 olanlarun evler1- Koprusu nden ote Harmanlu Konagmda1 vusul bulup mucibiyle
ne varuldukda feryad ve yiis u matem ile musibet-hane-i diinya ba§­ buyurulup, C1gala-zade Sinan Pa§a hazretler amel
inden miirh-i izzet ah­
lanna dar olup ve satve-i kahire-i Padi§ahi zuhftrundan halk-1 alema nup, '<;!a"':'§-ha§1 Omer Aga varup, Vezaret-i
uzma yine ibrahim Pa§a
ve a'da-i dine bu babda kiilli havf u ha§yet ve deh§et hasII olup ve hazretlerme mukarrer buyurulup ve ol mahalde
ikinci menzilde mah-

650 MEHMET lP�lRLI
ril.sa-i Edirne'ye gelindiikde C1gala-zade eh! ii iyaliyle merhum Rus­
tem Pa§a saraymdia karar idiip; Hacc-1 §erif mevsimi gelince aram
eyleyiip, izn-i hiimayfm reca eylediigi ve reva buyuruldug1 rivayet ii
hikayet olund1. Ve Reisiilkiittab Okc1-zade �ah Mehmed Efendi ref'
buyurulup, riyaset yine Musa Qelebi Efendi'ye ferman olundug1 ha­
berler geldi. Fi evahir-i rebi'ulahir, sene 1005.
Mlihr-i izzet C1gala-zilde Sinan Pa§a hazretlerinden almmak
ferman olundukda Kara Hisar-1 Sahib sancagmda
otursun ferman olundug,dur.
Ve yine bu esnada C1gala-zade Sinan Pa§a hazretleriniin Edir­
ne'de Hae mevsimine dek kararma riza verilmeyiip, hidli:l'etde ve gaza
meydamnda' yolda§hkla bulundug1 cihad mukabelesinde ecr ii ivaz­
lar kasd olunup «Ehl ii iyiUine miilakat itmeyiip, havas1 vahim Kara
Hisar-1 Sahib sancagmda varup mukTm olasm» diyii hiikm-i serif
gonderiliip, kemal mertebe h1rman ve elem-i hicran ile imtisalen li'l­
emri'l-ali ol canibe Gelibolu'dan gegiip gitdiigi hikayet oldI. Vardug1
haberi getiirenlerden « Sahib-devlet hazretleriniin hali nicediir»
(353b) diyii su'al eylediikde «Alldhiitmme yd (}a;yUr» ismine me§gUl­
diir didiler.
Sa'adetlii Padi11ah-1 Cihan-penah hazretleri Edime'ye geliip
dahil oldug1 haberi ve Yeni!)eri Agas1 Hasan Aga
istanbul'a geldiigi ve sa'adetlii Padi§Rh istikbale
tenbih buyuruldug,dur.
ve bu esnil.da yine Kapuc1lar mekatib-i meserret ile geliip, sa­
adetlii Padi§ah-1 din-penah -eyyede'llahu ta'dld ve kaooahu- hazret­
leri izz ii ikbal ile mahmiye-i Edirne'ye dahil olduk1'ar1 haberin getiir­
di. tl'g giin oturakdan sonra on iki konakda «Tevecciih-i humayun
1stanbul'a mukarrer ii muhakkakdur, in§aellahu ta'ala» diyii haber
virmegin muhafaza hidmetinde olan Vezir-i mii§ir-i rU§en-zamir Ha­
san Pa§'a -edlime'lldhu ta'dla icuUehu- hazretleri tstanbul'da kalan­
lara istikbale g1kmak' igiin muhkem tenbih u te'kid buyurup, hazret-i
Padi§ah-1 giti-sitan -hal!Jede'PMhu ta'ala hildfetehu- gaza-i azim ve
cihad-1 ekberden geliir, §evket ve ha§met-i tslamiyye'yi alda-i dine
geregi gibi lzhara niyyet ii azimet iizre olup, zib ii zinet ile ikbale
g1kup, gayret-i din-i !lliibin igiin bezl-i makdur ve sa'y-1 mevfur eyle­
yesin diyii sipari§ler eyledi. Ve her ki§i yat ve yaraga mukayyed olup
I
I
J,
TARIH-i SELANIK! 651
ve Yenigeriler Agas1 Hasan Aga hazretleri dahi hezar salabet ii §ev­
ket ile geliip dahil old1. Darii's-saltanatii'l•aliyye mahmiye-i Kos­
tantiniyye' yine asakir-i rria:nsure ile mii§erref u mugtenim olup, §ad
u hurrem olmaga yiiz tutd1. Valide-i l!a'adet-destgah -dlimet izzetii­
hd- hazretleri Davud Pa§a giftliginde yapdurduklar1 kasr-1 alide Pa­
di§ah-1 gerdun-pestat hazretlerini kondurup, ali ziyafet eylemek mii­
himmatm1 tedariike §Uril.' eyleyiip, bezl-i makdur eyleyeler. Selatin-i
izzet-ayin ve sa'adet-karin ile hazirlanup izzetlii Pil.di§ah-1 mela'ik­
sipah hazretlerine' ikbale amade oldil,ar ve §iikrane-i kudum-1 izzet·
rusum-1 Padi§ahi i<;iin eramil ve eytam-1 fukara ve zu'afaya tasad­
dukat-1 bi-§umar bezl-i m.al-i feravan eylediler. Ve arabalar ile ba­
ha§met ii vakar Davud Pa§a <;iftligine gider olduklarmda dustur-1
miikerrem ve mii§ir-i mufahha:m kapus1 ademleri ile (354a) miizey­
yen ii miikemmel kemal-i §evket i!e ve erkan-1 sa'il.det kullar1 i'zaz u
ikram ve tevkir u ihti§am ve ta'zim u ihtiram ile onlerine dii§iip git­
diler. Ve yollarda sefer-i za:fer-rehberden gelen zu'a:fa ve iiftadelere,
ki rast gelindi, « Safa geldiiniiz, gazanuz kutlu olsun» diyii boliignn ve
dirliklerin sorup be§er ve onar altun arabalarda:n in'am u ihsan buyu­
rulup, na-muradlara bende-niivazhklar ile hayat-bah§ oldliar. Nasi­
bin alup hissedar ola:nla:l' bende vii azade bu surftr u huzftr ile Der­
gah-1 bi-niyaz u kar-saza niyaz ve du'alar eylediler. Ve giftlige va:l'1-
lup karar olundukda varanlara e§ribeler <;1kup, vezir-i ba-tedbir haz­
retled ii<; hil'at�1 fahire ile te§rif olund1. Fi evahir-i §ehr-i rebi'ulahir,
sene 1005.
Hazret-i Halife-i zemin ii zeman gaza-i azimden geldiiklerinde
ikbal ii istikbal olup, Daru's-saltanati's-seniyye tahtgith-1
devlet-i Kostantiniyye'ye dahil olduklandur.
Gurre-i §ehr-i cumade!Ula fi yevmi's-sebt, bugiin hava ru§en
diller gibi miicella vii musa:ffa olup, sa'adetlii Padi§ah-1 gerdun bes­
tat -e'azze!llahu e!flSdrehu- hazretleri Biiyiik <;ekmece menzilinden izz
ii ikbal ve sa'adet ii iclal ile kalkup Davud Pa§a <;iftliginde miiced·
deden bina olununan Kasr-1 \ilide konup ciimle akraba vii ta'allukta-1
selatin ile hasretlerine mulakat eyleyiip §iikr-i sipas minnet Bari
ta'aladan sonrn ziyafet-i azim olundliar. Vezir-i ba-ha§'met Kapudan
Pa§a hazretleri mukaddem rikab-1 hiimayftna yiiz siiriip, vilayet-i
Bagdad muhafazasmdan gelen Vezir-i mii§ir-i ba-tedbir H1z1r Pa§a
 TARiH-1 SELANiKi 653
652 MEHMET iP�iRLi

siiriip §iikr ii sipaslar arz eylediler. Ve seliitin-i izam -rahimehu­

hazretleri ve vezaret-i Tebriz eylaletiyle vezaret §efa'at olunan Mah­
mu'll/ihu ta'ul/i- evkaf1 miitevellileri ve' e'imme vii hutaba ve huffaz
mud Pa§a hazretleri dahi rikab-1 hiimayCma yiiz siirdiler. Ve ol gice
ve mu'allim ve halifeler etfal-i Miis!imin ile yemin ii yesara turup
Padi§ah-1 sa'adet-destgah -hal"b.ede'll(J,hu mulloehu- hazretleri kasr-1 ci­
han-banide mihman olup, irtesi yevmii'l-ahadde seherden a'yan-1 sal­
(355a) her bir miitevelli <;ar-tak ile buhurdanhklar itdiiriip nice yiiz II
� �her ii miimessek buhurlar yakup, tarafeyn §ahraha durup
aded � ·
tanat ve' erkan-1 sa'adet mii§ir-i miilk ii miHet olan viizera-i ali­ _ Bargah-1 izzetden dileyiip
rr
bu futiihat-1 cehleniin §iikr ii sipasm "
cah ile ulema-i izam-1 din ve me§ayih-i kiram-1 giizin ayin-i devlet ii I
amme-i enam ellerin ai;up du'alar vii senalar evlediiklerinde etfal-i
sa'iidet-i cihan-bani iizre ammeten' Padi§ah-1 din-penah -eyyede'll(J,hu I
ta'al(J, ve kavvahu- hazretlerine ikbal ii istikbale <;1kup <;ay1rda munta­
Miis)imin her tarafdan feryad u zar He amin �min sadiism mele-i
a'laya <;1kard1lar. I§idenlerde giryan u biiryan olmad1k kimse kal­
z1r (354b) ve iimidvar olup turdllar. Ciimleden mukaddem vezir-i ru­
mad1. Hazret-i Padi§ah-i din-penah ma'an beka' eyleyiip, katrat-1
§en-zamir-i ba-tedbir mahmiye-i lstanbul muhafazas1 hidmetinde
<;e§m ile e§kbar oldug1 zahir ii numayan olup, ciimle a:sakir-i mansure
olan Hasan Pa§a hazretleri Padi§ah-1 alem-penah hazretleri suvar ol­
miite'essir old1lar. Ve selatin-i izam miitevellileri ii<;er re's bakar
dug1 gibi rikab-1 hiimayiina yiiz siiriip, ol mahalde a'lam-1 lslam-1 za­
ve onar re's ganem kurban eylediler. Viizera imaretleri' miitevelli­
fer-penah ve rayat-1 feth-ayat-1 izzet-destgah a<;1lup debdebe-i devlet
leri hirer re's bakar ve bC§er re's ganem kurban eylediler. Ve §eh­
ii saltanat ve tantana-i izzet ii §evket tab! u nakkaresi i;almup, nefir
riin kasablar1 ve sa'ir dlikkandarlari tarafeyn-i §ahraha turup ni<;e
ii' nay-i ruyin sit u sadas1 afak1 piir-enin eyleyiip yiiriindi. <;:ayira
yiiz re's ganem kurban eylediler. Ve asakir-i nusret-me'asirden mu­
geliindiikde ulema-i a'lam-1 enam-1 izzet-§i'ar piir ha§met-i vakar
hiifaza hidmetine kalan enva'-1 esniifdan zib ii zinet ile miikemmel
iizre saf ber saf durup, �yhiilislam ve Miiftilenam a'lemii'l-ulema
ii miiretteb ha§met ii §evket ile araste devlet-i islamiyye'niin a'da-i
Bostiin-zade Meviana Mehmed Efendi -ddmet feza'iluhu- ve sab1ka
din ii devlete iktidarm lzhar itmekte her ki§i bezl-i makdur eyleyiip
Rumili Kad1askeri Mevlana Abdulbaki Efendi ve sab1ka Rumili Kad1-
<;1kdilard1. Padi§ah-1 enciim-sipah hazretleriniin yalmz ehl-i hiref
askeri Mevlana Sun'ullah Efendi ve sab1ka Anatoh Kadiaskeri Ebus­
cema'ati iki bin neferden miitecaviz ta'ife olun bir mertebe zinet
su'ud-zade Mevlana Mustafa Efendi -sellemehumu'llahu ta'aW- ve
mahmiye-i istanbul Efendisi Ahi•zade Mevlana Abdiilhalim Efendi
d
ile etvar giisterdiler ki ekser ta'ifeye galib giirii� iler ve derya eren­
leri rii'esa-i guzat' ve miicahidin alay1' neferatlari azebistan ziim­
ve miiderrisin-i selatin-1 maziyye -kesserehAum{U'llahu ta'al/i- ala-me­
resi ki diirt bin neferdiir, rfty-1 deryanun korsan ve kurnazlar1 ve
ratibihim rikab-1 hiimayCma yiizler siirdiler ve amme-i alem ve gu­
Ceza'ir-i Garb di!averleri ki kirkar ve elli§er dirhem fmd1k ile tii­
rfth-1 beni-Adem gani vii fakir berna vii pir ma-halaka'llahu kalbehu
feng-endaz ciissedar bahad.1r yigitler beni-Adem'iin bala-bii!end miim­
kalbe gazi Padi§ah-1 cihan-penah cemalin gormege mii§taklar olup,
tazlari hey'et-i heybet ile piir-yarak alaylar yara§1g1 her giiren bi­
bir vechile izdiham-1 halk var idiki hi<; bir vechile takrir ii tahrir
ihtiyar tekbir ider. §ehzade merhum Sultan Mehmed Cami'i onin­
miimk.in ii miiyesser degil.
deki §ah-raha dii§eniip, mal-a-miil olup turdilar. intihiismda a§cl­
ba§1 evlerinde Klz1lba§ §ah1 Abbas Mirza'dan tehniyet-i saltanat !
Mwra'

df.elh{i,z oltur ma'ani mumknn diegil beyam:t»
Ve tiiccar-1 iilem ya'ni ehl-i bezzazistan' guruh ve alaylar1yle el­
lerine a'la seraser ve dibii!ar ve atlas ve kemhalar ve <;atmalar ve
sirenkler bin zira uzadup tutup arz-1 kalii eylediler. Ve Yahud ve
Nasara ve Ermeniyye' ta'ifesi dahi alay alay ba§ka ba§ka diiziliip,
enva-1 zi-k1ymet kuma§larm anlar dahi bin zira'dan miitecaviz elle­
rine alup uzatd1lar. Enva'-1 tezelliil ii iftikar ile ruy-1 niyaz1 yerlere
'i1
culfts1 i<;iin name ve hedaya ile miibarek-biida gelen Erdebil Ham
Ziilfikar Han bin nefer Klz1lba§ giizidesiyle (355b) zikr olunan evde
asker-i mansureyi seyre turm1§lard1. Enva ve ecniis-1 akmi§e-i Acem
ve Frengi <;ekiip Klz1lba§lar'un ellerine viriip, be§ yiiz zi'ra uzatml§­
lard1. Kiilli ma! sarf eyleyiip, semm-i semend-i Piidi§ahi'ye isar u
nisar eylediler. Ve kendiiziniin dahi yorgun ve durgun yedi ve sekiz
re's yedek atlarm1 Ozbek 'Ilatari etvari iizre murassa' u miicevher
eger ve raht ve abayiler ile zib ii fer viriip dize kom1§lard1. Bu dev-
654 MEHMET IP�iRLi TARIH-1 SELAN!Ki
655

let ve saltanat-1 kahireniin tak u tumturak ve iktidan goriildiikde Ayin-i §ehr ya'ni donanma oldug1du
r.
her biri can-1 fertutmdan bizar old1. 01 mahalde Ceza'irlii alay1 bir
yayllm ol k1yamet-mehib sadalu tiifenglerin bo§andurup ate§-ef§an � �!
Ve e a' l- ehr-i cumadelulada §ehr

old1lar. Tarrakalar1 ayyftka g1kup, halk-1 aleme velvelelerinden deh­

�
. ..
i up,
�
kad1m1 ayin ve adet-i saltanat-1 ciha
halkma miinadiler nidalar'

§et geldi. Ve gar-tug-1 ayin-1 Osmani onince giiruh-1 sadat-1 enam ?

zar �lk1 ve ehl-i bezzazistan• hoca
n-bani iizre gar§u ve ba­

mefhar-1 mevcudat ve server-i ka'inat evlad-1 kiram ve serdar-1 ba­

! Iah1y1 1zhar eyl '._l�
lar1 §iikrane-i ni'met-i feravani-i
P. ala ragmi'l-e'adi diikkanlarun fahir
kuma§lar
1le donadup tezy1n 1deler diyii tenb
ihti§amlari Mevlana Ke§miri-zade Efendi ve liva-i muzaffer fer-i ih olund1. Ve her tarafda bazar-1
feth-ayat-1 Rasul-i giizin huddam-1 l;\am-1 darusselam ellerinde ve �ihan bezendi kar1 diinya yine donanup nev-arfts old1. Talib
. lerine
I§veler ve §Ivel er ile goriindi. Zerr u ziverin takm
h1tta-1 Kostantiniyye-i Daru's-saltanati's-seniyyeye eman olan alem­ •
•
up arll.ste vu
" pl·-
. .
dar-1 hazret-i . Risalet-penahi Ebi Eyyftb Ensari -aleyhi rahmetu'l­
ras
• te arz-1 cemal eyled1. Giceler ruz-1 rU§enden m\i§e'rref ii
miinev-
ver olup, ehl-i sfilmn' giini togd1.
Bar'i- sancag1yle ve ciimle turukun' me§ayih-i piran-1 tarikatleri fu­ Fe-emma erbab-1 ftsk u fucura
ruhsat viriilmeyiip, men' olunup,
kara vii suleha ta'ife-i sufiyye ile ve zikr u tesbih ve tehlil ii tahmid muhkem yasak olund1. Ve ciimle
_
llllnareler dahi kanadil ile zeyyin
idiip ikbale !;Ikup, ir,k u i,evk ve hadd ile Halife-i ruy-1 zemin ii ze­ olmak buyuru!d1. Sall giin tenbih
olunup, cum'a giin seherden kalktld1.
man hazretlerine miiyesser olan gaza<ci azim ve feth-i miibine i,iikr Muzallrefat-1 meta•-1 bf-sebat-1
diinya hayal-i hab-misal gortilmed
ii sipas ve hamd-i feravan eyledi!er. Ve erkan-1 devlet ve a'yan-1 iige dondi. Evvelde yok idi yine
yok oldI.
sa'adet yedeklii ve solaklar ile Padii,ah-1 cihan-sitan hazretleri izdi­
ham u kesretden ikindi ezanmdan sonra Saray-1 Amire kapus1 Bab-1
Kit"rJJ-4 KerrtllCd Efien&i
hiimayftn'a vas1l old1lar. Ve makarr-1 sa'adetlerinde aram u karar
eylediler. Zeyn olwp dukkan&i!ri §ehriitn aeroo
er zO,riZe
H€'1' birisi sam miim1akka§ pW; dtiliUJ
Tehniyet ve miibi,rek-badi-1 kudum-1 sa'adet-rusum i�n Jr old!i!JIJJr
§U'Rri.-i devranun nazm-1 diirer-oorlar1dur. 8eyrine <;tki& iamm §0,h u geim mr ii,
ci!VWn
Has<ih hep hx1ilht §eh!rWn °'§tk-i ;a,r oldibr
Mevle'l-mevali a'lemti'l-ulema-i'l-miitebahhirin Mevlana Abdul­
bakI Efendi hazretleri tehniyet ve mubarek-badi-i kudum-1 i;lehen­ Ve bu esnada ni§anc1hk sadriyle te§ri
f olunan sablka defter­
§ahi kaside-i feth ve zafer-nimesi :,i:az1lup okund1. Pesendide-i alem dar-1 mal olan Lam Ali Efendi ref'
�
p1a§:
buyuruld1. Rei iilkiittab Mus·
u adem vaki' old1. Ve §U'ara-i cihan kelam-1 diirerbarlar ile kasa'id Efendi mir-tevki'i olmak ferman olunu
p, Sadrrn'zam Ibrahim
ve (356a) e§'ar ve tarihler yazup rikab-1 hiimayftna mu'alla kildilar. haz:ett ri murad-1 §erifleri iizre Okc1
� -zade
. . . l;\ah Mehmed Efendi yine
ln'am u inayat-1 vafire ile m\iteselli ve kamgar oldilar. Fi eva'il-i refsulkuttab olmak ferman olund1. Fi eva'il-i §ehr
-i cumadelula sene
cumade!Ula1, sene 1005. 1005. '

Matla'-i kas'tde-4 'inest :

Yelii<;eri mukiibeleciligi tefti§ buyuruldu
g.dur.
Bi-ho:mdii'lmh 11efik o/;dn, yine tevf'ik-i R!abb&n'i
Ve sefer-i zafer-rehberde Yenigeri
Muzaffer kildn, [§U,ltan-i oilvan-b'llnt-'I oiihWnb&ni
�
o an Miiteferrika Kii!;Uk Kas1m
mukabeleci!igi hidmetinde
Aga (356b) Mukabeleci Ishak Efen­
Kudum-i §anla h'lllJ<xun bu gun ba§l!m gii,n dogW.
fioo tab-'! rikabtndlwn oiham11 kilW. nuran'i
!
d igiin
.
� � �
ev d de teri yazu , bila-temess\ik ziyi).d
- � e terakkTier gegii­
rup, Hazme-1 Am1r e .ye gadr1 vardur dimekle Vezir Satu
rc1 Mehmed
E§i"a Ml pi11r Oli& giinre§ :reyn etti etrafin Pa§a hazretleri Ba§-rUznameci Mehm
ed <;elebi ile defterleri goriip
/rem ta'IJUSU gibi subh-d.em gosterdli cooemni arz eylemek ferman olund1. Fi evas
1t-1 §ehr-i cumadelfila, sene 1005.
 MEHMET 1P$iRLi
656
Kii!)iik Mir-ahurluk ve §Rhinci-b!l,'ltltk virildiigidiir.
Ve evasit-I §ehr-i cumadelulade Merhum Lala Mehmed Pa§a
hatum daye klZI fahrii'l-muhaddarata nikah itmek' ferman olunan
Miiteferrika Ali Aga Kiil:iik Mir-ahur olmak ferman olundi. Ve Der­
vi§ Aga yine §ahinci-ba§I buyurulup ve sanc'ak-I hiimaylindan gelen
Arslan Aga ki §ahinci-ba§I olmI§dI, yine ulufesiyle miiteferrika ol­
mak ferman olundI. Fi't-tarihi'l-merkiim.
Sipahi oglanlan kitabeti virildiigidiir.
Ve bu esnada katib-i ebna-yI sipahiyan, sabika ruz-nameci Ak­
ulufe
baba-zade Mustafa Qelebi nagehani mukabeleyi ahir eyleyiip,
Qelebi ki alb
l:Ikacak mahalde' ref' buyunlup, eski mii§terisi Ali
der­
binden miitecaviz altun rlizname-i hiimaylina ezan sebeb ki
vacib-i re§en ve lezez .ziyade sitade bud diyii almup tahvil olunmI§
iken yine katib oimak ferman olundI. Fi evasit-I cumadelula,
sene
1005.
Silahdar-ba§1bk virildiigidiir.
Ve sabika silahdar-ba§I olup ref' buyurulan Ridvan Aga ki
Silruh­
yerine Sultan-zade merhum Ferhad Pa§a ogh Mahmud Aga
dar,ba§I oldukda sefer-i hiimayuna gitmif;lerdi. Ba'de'l-muharebe
yine ref' buyurulup, Ridvan Aga silahdar"ba§Ihk ile ber-murad ol­
ref'
mu�dI. Hala ulufe grkup, Ridvan Aga alup, tevzi' iderken, yine
buyurulup, Ferhad Pa§a-zade tekrar silahdar-ba§I olmak ferman
olundI. Fi evas1t-I cumadelUla, sene 1005.
VaJici vilayet-i Sark Sah Abbas Mirza il!)isi Divan'a
geldiigidiir.
Ve evasit-I §ehr-i cumadelulada vali-i vilayet-i $ark $ah Abbas
Mirza ill:isi Erdebil hakimi Ziilfikar Han getiirdiigi name ve pi§ke§
ve tuhaf ve hedayasm arsa-I Divan-I ma'delet-mekana .geldi, kiilli
kesret ve izdiham olup, cem'iyet-i (357a) azim oldI. Kanun-I kadim
iizre "ikram ve ihtiram olunup, ali ziyafet olundI. Ve a'yan-I saltanat
huzurlannda' iskemli konup oturdI. Sadna'zam ibrahim Pa§a
-ed{ime'll{ihu ta'{J,l{i, icl{ilehu- hazretleri Sah hazretleriniin Divan-I
, ayin-i mela'in il:inde ci.imleden mukaddemdiir, serir-i saltanatda vi-
unvan ve ikballerinde sadr-1 uiema kimdiir diyii su'al eylediler
TARIH-1 SELANIKI 657
nam1 habrma gelmedi yanmca geliip bilmediigin bildiirecek §ahs
fulandur diyii cevab virdi. Ve $ah hazretleri dedeleri $ah Tahmasb
gibi ilm ii ma'arif ile mukayyed midiir didiler? Beli ilm ii ma'rifet
sil:hibidiir didi. Kang1 ilme ragbet iderler diyi<Jek Sah-1 kerem merd-i
iimmidi.ir diyii cevab virdiler. Fi'l-hakika §ahlara laz1m olan ad! i.i
daddur diyii virdiler'. Gordiler ki ih;iniin suhan-verlik jle miina­
sebeti yok amiyane ki§i mikdarmca ooylediler. Ve Karamaniler oy­
magmun haysiyetsizlerinden bir' merd-i mu'accib olmagla i;endan
musahabet olmayup fi'l-hal yemek geliip kond1. Veziria'zam haz­
retleri ve vezir-i sani hazretle'ri ile nefayis-i ni'mete yemege me§g{ll
oldilar. Kalkdukda buyurun -diyi.ip ili;iler makamma varup oturdI.
Pi•§ke§ u hedayalan kapucilar e!iyle i;ekildi. Yeti§meyene Yenil:eri
yardim etdi. Te§rifat defterinden nakl olunan surete nazar oluna.
Vi.izera-I izam ve defterdaran-I kiram ile il:eri.i paye-i serir-i sal­
tanata yiiz si.irmege .girdi.iklerinde Sadria'zam hazretleri Erdebil
hakimi Zi.ilfikar Han kulundur diyi.i arz etmi§ler, elinde olan• :tfa­
meyi a§aga' Vezir Saturc1 Mehmed ·PB.§a hazretlerine virmi§ler, an­
lar dahi alup ma-fevkmda olan vezire ta Sadr1a'zam hazretleri eline
varup, anlar dahi ileri.i varup sa'adetlii Padi§ah-I gerdun-vakar haz­
retlerini.in serir-i izzetde yanma kom1§lar. Qekiltip makamiarma va­
ncak ili;i canibine bakup ill:i dahi yiiri.iyi.ip, damen"i $ehen§&hi'ye
yi.iz si.iri.ip, §ah Kerem hazretleri du'alar idi.ip, taht-1 saltanatunuz
miibarek olsun, i;ok y11lar uzun omi.irler. miiyesser olup, herni§e a'da­
nuz makhur ola didiler, ·didtlii;inde suret-i kabulde hazret-i Padi§ah-1
Cemcah mi.ibarek ba§1yle (357b) ho§ ho§ buyurup dahi kelam ol­
mam1§ ve elli nefer ba§1 cigalu musavver bala :pu§ k111balu K1zi1ba§­
larun iki kapuc1cba§1 agalar ellerinden tutup kanun iizre paye-i
serir-i a'laya yiiz si.iri.ip g1kd1klar. Ve ol -giin hava mi.icella ve musaf­
fa idi.. Kapu-halkma sefer-i zafer-rehberden avdet idene mi.istahikk
olduklar1 ulflfeleri virildi. Divan-1 adalet-unvan piir-zib ii zeyyin ol-
·
m1§d1. Ha§met ii �vket nihayetde idi.
Fran!)a Padi§Rh1 il!)isi geldiiii;idiir. Diyar-1 Garb'da ehl-i
lslamdan Miideccel ta•ifesi lspanya'dan haJas i!)in
donanma teklif itdiiii;idiir.
Ve yine evas1t-1 §ehr-i mel'lburede memalikci Fran<;a ki, kiifr­
 MEHMET iP�IRLi
660
du'alar ve senalar eylediler. Rahmetu'llahi ta'al& aleyhi rahmeten
vasi'ah. Fi eva'il-i cumade!Ula.
Mevlana Es'ad Efendi'ye t.eka'iid vazifesi ziyade ile
buyuruldug1dur.
Ve sab1ka Edirne kad1s1 iken iken mahmiye-i Istanbul kad1hg1
ferman olunan Mevlana Es'ad Efendi'ye kad1hk miiyesser olmay1-
cak sefer-i hiimayflndan avdet buyuruldukda Mevl&na-y1 me,,bur1
tatyib-i hatir i(}iin yevmi yiiz elli ak�a vazife-i nazife-i ka:d1askeri
tariktyle teka'iid ta'yin buyurulup te§rif olund1. Fi eva'il-i §ehr-i
cumade!Ula, sene 1005.
Kisve-i hiicre-i hazret-i Nebeviyye -salla'llahu aleyhi ve
sellem- t.ecdid olunup, kadimi kani'tn iizre geldiigidiir.
Ve yine evahir-i §ehr-i me,,burede isneyn giini Divan olmayup,
hassaten erkan-1 sa'adet viizera-i izam hazretleri ve kadiasker efen­
diler ve defterdaran-1 kiram ve sa'ir rikab-1 hiimayi'tn agalan ve
BO!iik-aga:lar1 haz1r olup, Dariissa'ade (359a) kapus1 oninde mun­
taz1r olup oturu1d1. Ba'de zemamn iki katir ile yiiklemni§ kisve-i
hiicre-i hazret-i Nebeviyye geliip -salla'llahu aleyhi vesellem- ve iki
canibinde iki liva�i hadra olup, ciimle a'yan ikbal He ta'zim u tek­
rime kar§u varup getiirdiler. Sanduklar a(}1lup, viizera ve erkan-1
devlet kisve-i hiicre-i Risalet-penahi'ye yiizler siiriip, -ba'dehu izz-i
huzi'tr-1 hiliifet-penahi'ye gonderdiler'. Ve hem-rah olup gelen Mii­
teferrika Htz1r Aga ve sa'irler hH'at-1 fa.hire ve in'am-1 viifire ile
tesrif olundllar. Ve mukaddema zeman-1 devlet-i Sultan Murad
�
H ni'de kisve-i §erife tecdide muhta� oldug1 arz olundukda miihim­
mati tedariik olumip'' kar-hane-i amirede i§leniip irsal olunm1§d1.
Raia sefer-i zafer-rehber avdetinde 10eref-vusul-i sa'adet-usU! mii­
yesser old1. Bu dahi ni'ama-i tlahiyye'den bir ulu faziletlii ni'met­
dtir.
Misra'
«Bu dame irmedi ger;di nigeler»
TARIH-i SELANiKi 661
Teka'iid buyuruldugidur.
Evahir-i §ehr-i mezburede Medine-i mlinevvere kad1hgma var­
mayup, �am kad1hgmdan gelen Mevlana Kethiida Mustafa Efen.
di'ye, vef&t iden ammusi merhi'tm Ali Efendi teka'iidinden yevmi
yiiz yigirmi ak(}a vazife-i teka'iid ferman olund1. Fi sene 1005.
Venediklii mela'iniin balyoz1 t.ebdil olunup, t.ehniyet-i gaza
i!)iin il!)i geldiigidiir.
Ve yine evahir-i �ehr-i cumadelulada Venedik mela'iniin du­
kalar1 ve dojlarmun Siidde-i sa'adete gazanuz kutlu ve miibarek
olsun diyii arz-1 ubudiyet ile tuhaf u hedaya ve pi§ke§leri geliip,
kanun iizre kalabahk ali divan olup ziyiifet olund1 pi§ke§leri (}ekildi.
Ve bundan akdem Eflak ve Bogdan ve Dubrevnik gibi Vene­
dikliiler da:hi ziyafet olunmazlard1. Donanma inhizammdan sonra
vaki' olan sulhda yiiz yigirmi hin sikke-i hasene ki e§refi-i musa­
laha diyii Hazine-i Amire'ye getiiriip teslim eylediikleri zemanda
kendiileriniin dahi ziyafet olunmasm1 murad idiniip, bin altun harCI
kendiiler yanmdan viriip ba§ka teslim itmekle miisamaha olunm1§­
d1. Halen virmez oldllar ve ziyafet olunmam1z kani'tndur dimege
ba§:llad1lar. Ve il�iler Divan.1 (359b) ma'delet-mekana geldiiklerinde
mahall-i selamda viizera-i izam ·hazretleri ayag iizre kalkmak kanun
olmagla, kadiasker efendiler dahi viikel&-i devlete ta'zim niyyet
idiip. kalka gelmi§lerdi. Raia olan Anatol! Kad1askeri Yahya Efendi
salabet gosteriip hareket itmediler. Ve il�i sadnazam hazretleri ve
vezir-i sani hazretleri ile yemekleniip kalkd1kda makamma varup
ve on iki nefer beg•zade!eri bile giriip, paye-i serir-i alem-masire
yiiz siirdiler. Fi't-tarihi'l-merk\im.
Tahsil-i emvale gidiip bi-haber gelen !)B;VU§a siyaset
olundug.dur.
Ve bu giin Defterdar Burhan Efendi akra:b&smdan Dergah-1
ali (}aVU§larmdan Kas1m <;avm> dokuz aydan berii vilayeti Anatoh
mukata'il:tmdan hiikm-i §erifle tahsil-i emvale ·gidiip, bir ak.;a ge-
662 MEHMET IP�iRLI
tiirmeyiip, bi-<;iz" 1;1ka-geliip ve ·belki al'dmca mahm ald1 diyii §a­
kileri dahi gelmegin, eylediigi fi'l ve ameliin miikafatm gorup, dar-1
siyasete gonderiip berdar eylediler. Fi selh-i cumadelfila, sene 1005.
Sa'adetlii Padi§ah-1 cihan-penah hazntlerinlin viizera-i
ali-cah ve zevi'l-iktidarlan zikridiir.
Haliya Padi§ah-1 zemin ii zeman ve memalik-sitan hazret-i Sul­
tan Mehmed Han, sahrb-klran bas1t-1 emn ii eman -luilled!e'lllihu
tafaUi hilfi;fetehii, ve ayyede saltanatehU- bu def'a kal'a-i Egri fet­
hinden sonra kiiffar-1 haksar kll'allarmun cem'iyyet ile taburlari
iistiine varup, muhkem ceng ii neberd ve a§ub oldukda, bi-avni'llahi
ta'ala ve fazlihi, mansur u muzaffer olup, a'da-i din-i mii§rikin
makhur u miinhezim oldukda izz ii sa'adet ve ikbal ii icliil ile ma­
karr-1 devlet ii saltanatlarma geliip· karar ·buyurduklarmda mesned-i
vezarete .geliip oturan viizera-i izam ve ali-cah hazretleriniin esami-i
�rifleridiir ki beyan olunur : Sadria'zam hazret-i tbraltim Pa§a
-edame'll/ihu ta'ala iclalehU-, hazret-i Cerrah Mehmed Par.a -eda­
me'll/ihu ta!al/i iclalehu-, hazret-i Halil Pa§a, vezir ve ka;pudan,
hazret-i H1zir Pa§a, muhafaza-i Bagdad'dan geldi. Hazret-i Had1m
Hasan Pa§a, !stanbul muhafazasmda idi. Hazret-i Had1m Ca'fer
Pa§a, seferde serdar idi. Hazret-i Mehmed Pa§a b. Sinan Pa§a,
(360a) seferde Belgrad'da kalm1§d1. Hazret-i Satirc1 Mehmed Pa;§a,
Vidin muhafazasmda idi. Hazret-i Mahmud Pa§a, vilayet-i Tebriz
muhafazasmda idi.
Bu zikr olunan ·a'yan-1 devlet ve sa'adetden gayri vezaret mes­
nedinde oturup, tar.rada memalik-i ma:hrfrsa muhafazasmda eya­
let ile olanlarun esami-'i §erifeleridiir : Hazret-i Hasan Pa§a b. Mer­
hum iMehmed Par.a, Belgrad muhafazasmdadur. Diger hazret-i Ha­
san Pa§a, der-muhafaza-i vilayet-i Yemen bil-eyalet. Hazret-i Hafiz
Ahmed Pa§a, der-muhafaza-i vilayet-i Bosna. Hazret-i Sa'atc1 Ha­
san P.a§a, der-muhafaza-i vilayet-i Tebriz, halen ref'-§iide. Hazret-i
Yemi§ci Hasan Pa§a, der-muhafaza-i vilayet-i i;!irvan. Hazret-'i Mus­
tafa Pa§a, der-muhafaza-i vilayet-i Erzurum. Hazret-i Mehmed Pa­
§a, ba-eyalet-i Anatol!, der-muhafaza-i vilayet-i Budun. Cem'an :
dahil : 9, haric : 7'.
TARiH-1 SELANiKi 663
Sefer-i zafei;-eserde Kmm Hanbg1 Feth Giray Sultan'
ferman-1 ali-§an ile tevcih buyurulup ve Gazi . Giray
ref' buynruldukda, vilayet-i Eflak'de demekde
memleket-i isJamiyye multafazasmda
bulunmagla giift ii gfi oldug1dur"
Ve mukaddema sefer-i zafer-rehberde, twbur muharebesinde
kiiffar-1 haksar makhur ve miinhezim oldukda Tatar Ham Gazi
Giray Han karmda§1 Feth Giray Sultan4 rfrz-1 vegada meydan-1 dar
u girde ugur-1 hiimayunda kiilli hidmetde ve yolda§hkda bulunup,
yarar ve giizide dilaver ve ba;had1r •be-nam <;erkes ve Tatar yolda§­
lar1yla a'da-i din iistine at salup, merdane-var can-siparihkda ku­
sur komayup, dilirane ceng ii neberdde taksirat itmeyiip, dii§men-i
haksar1 s1yup', kellelerin sahralarda galtan eylediikleri amme-i
enamun me§hudt olup', hezaran tahsin ve saba§lar ile pesendide-i
ehl-i ruzgar oldukda hazret-i Padi§ah-1 gerdun-bestat -hallede'llahu
ta'alrl millkehU- kemal-i atifetlerinden vilayet-1 K1r1m hanhgm er­
zani buyurup ve karmda§1 Gazi Giray Han'1 ref' buyurup, men§ur-1
alem-ara virmi§lerdi. Feth Giray Sultan dahi hakk-1 uhuvveti
ri'ayet kasd idp, suret-i imtina'da (360b) «Karmda§1m Gazi Giray
kullar1 agam ve ulumuzdur» diyiip Siidde-i sa'adet medarda vaki'
olan muradatum ile ri 'ayet olundugum ve meratih-i aliyye-i Os­
maniyye ile yolda§larum behremend ve ber-murad buyurulmagla
kemal-mertebe miiteselli olup, karmda§um kullar1 hakkmda da:hi
inayet-"i aliyye-i hiisrevaniyyelerin reca ideriim didiikde, «Ciimle
muradatlar1 virilsiin velakin beniim hanum" bu gaza vii cihadda
; 1
.guzat u miicahidin-i ehl-i !slam ile bile olmak i<;iin ka1) kerre hatt-1 i
hiimayunumuz ile da'vet eylediik, her g'Onderilen ahkama ta'alliil ve
bahane eyleyiip bu denlii muntaz1r olduk geliip hidmetde bulunmadt
didiikleri hikayet olund1. Ve eger hanhi?;t almazm' dir ise hanhk
isteyenler haz1rdur diyii ferman-1 aJi.leri sadtr oldug1 dalti rivayet
olund1. Ve vUkela-i devlet ii saltanat canibinden dahi mukaddemat
bast olunup, ma-tekaddemden k.anun-1 kadim hanlar gaza vii cihad
hidmetine geldiiklerinde kag1lgay yerinde ka'im-makam ola gel­
mi§lerdiir, hususan han bu def'a hiikm-i §erif ve hatt-1 hiimayfrn!1
ferman-1 §ehemiahi ile vilayet-i Ef.lak mela'ininden memleket-i ls-
'
Jam muhafazasmda olm1§lard1» diyiip te'hir buyurulup, mahalliyle
ha! olsa diyii arz olundui?;t tahkik olund1 ve karger olmad1 didiler.
664 MEHMET iP�IRLi
M'll3'ra'
«Kiffnse kar'fU turamaz ger aksa derya bir yana»
Ba'dehft Gazi Giray Han dahi izz-i huzftr-1 i;leheni,ahi'de giize­
ran iden a;hval . ve etvar1 i<?idiip agah obcak vilayet-i Eflak h;inde
Tergovi.,te nam mahalde ferman-1 Padi§ahi ile kesret ve izdiham-1
le§ker-i Tatar ile memalik-i lsiamiyye'yi dii§m'l,n-i <linden muhafaza
idiip, nigehban olmak hidmet degil midiir? diyii arz idiip, ol mac
halden 1lgar ile go<; idiip K1hm tahtma dek gitdiikleri beyan olund1.
Ve a'yan-1 Tata;r He iggii beyleri ve agalar1' tan1§1k' ve geli§ eyle­
yiip «Biz Hammuz Gazi Giray Han'dan ho§nuduz,. Feth Giray Sul­
'
tan dahi sag olsun (36la) bu tururken ittifiik He biz ana ittiba'
idiip bi'at eylemeziiz» diyiip, Dergah-1 mu'alla <;avu§larmdan Mus­
tafa Qavu§ ve Matarac1 Koca-kapuc1 anda bulunup, ahvalimiizi
devlet ei,igi Padr§ah-1 cihan-penah hazretlerine bildiiriin . Pacli§a­
hlmuzun muti' u munkad •bende-i fermanlar1yuz', biziim soziimiize
inayet nazarm buyursunlar ve ilia bu ahval sfublka mevhum u ma ­ ! ulufesi Aya;sofya'dan virilen merhum Mehmed Pa<>a'y1 Atik Med­
fftrun-leh Sultan Sii:leyman Han zemamnda Mingli Giray Han ogb
Sahib Giray Han elinden hanbk ahnup, Devlet Giray Han'a tevcih
buyuruldug1 gibi bir k1ssa-i piir-gnssa olur. Bu dahi anun ser-en­
camm gorecekdiir. Varun Asitane-i sa'detde viizera-1 izam ve ule:
ma-i kiram hazretleriniin ahval-i ma'lftmlari olsun, gegende dah1
ma-beynde suhan-gin ve liizem-ke§ miifsid ii bed-bahtlar vas1tas1yle
Mehmed Giray Han merhftma hayf u gadr olup, bi-ciirm ii giinah
ortahkda yitdi'. Nam1 Al-i Osman padi§ahma veliyy-i ni'metine
°
ha§a ha'in ve as! old1 dicliler diyiip <;ok giift ii §inud oldugm i'la�
eylediler. Ve bu husfts dahi yaman olur dimi§ler. Fi evas1t-1 §ehr-1
cumadelula, sene hamse ve elf.
Tetimme-i Iussa-i mefhftm-1 mekmb-1 Gazi Giray Han
be-viizera-i izam.
Ve Gazi Giray Han'dan viizera-i izam hazretlerine gelen miis­
.
taki·l mektftbmda yazarki «Hanlar ma'zftl olmaz megerki ii<; husus
vaki' ola; ·biri budurki, irti§a eyleye ; ikinci budurki, re'ayaya cevr
u zulm eyleye; ve ii<;iinci, padi§ah-1 lslam-penah hazretlerine b�gy
eyleye'. Ha§a bende •bunlarun birisi yokdur. Fe-emma §iiyleki yme
TARIH-i SELANiKi 665
bununla meydana seyf-gire u!ema-i <linden istifta eylen k1!u; <;eken .
kim ise ehl-i bagy oldur dimi§lerdiir, mes'ele ma'lftmdur.
Silsile-i ulema-i medltris-i al!.
Ve hazret-i Padi§ah-1 cihan-penah Darnlhadisi'nden Mekke-i
miikerreme kaihs1 olan Mev!ana Zeyni Efendi yerine merhum u
magfurun-leh Sultan Siileyman Han Dariilhadisi'nden Kaym Mus­
tafa Efendi geldi. Ve anlar yerine Padi§ah-1 magfftr Medresesinden
Memek-zade Meviana Mehmed Efendi ·gelcli. (361b) Ve ·anlar yerine
Sultan Selim Han-1 kadim Medresesi'nden Mevlana Muzaffer Efen­
di geldi. Ve anlar yerine Sahn-1 Semaniye'den i;leyhiilislam Miifti­
zade Mev!ana Qelebi Efendi gelcli. Ve Sahn-1 Semaniye'ye Haseki
merhume Medresesi'nden Mevlana geldi. Ve Haseki Medresesi ilm
ii fazl u ma'arifle miite'ayyih yiiz elli ak<;a kazadan farig Niksari­
zade Mevlana Mahmud Qelebi'ye ferman olund1. Ba'dehu ruzgar-1
gaddar aksine devr eyleyiip, Haseki miiyesser olmayup, Oskiidar'da
resesi', dahil tarik1yle virilii-gelmegin mezbura ferman olundi. Fi
evahir-i cumadelftla, sene 1005.
Riyaset-i ettbba-i Dersa'adet tevcih buyuruldug1dur.
Ve bu esnada Siidde-i sa'adet-medarda re'is-i ehbba olan ilm-i
trbb ve fenn-i hikmetde fa'ik ser-efraz alim-i hakim haz1k Mevlana
Sinan Qelebi sefer-i zafer-rehberden avdet idiip gelirken mizac-1
ba-i'tidalin futftr iriip, ilac-pezir olmayup, ahiret seferin ihtiyar
eyleyiip ravza-i r1dvana gitdiigi haberi geldi. Yerine Su1tan Siiley­
man Han -tabe serdJiu- nun .T1b Medresesi'nde miiderris, Asitane-i
sa'adet tabiblerinden Meviana i;lemseddin Uskiiblii re'is-i etiibbil
olmak ferinan olund1. Ve Tib medresesi . miiteveffa Simm Qelebi
biraderi Asitane-i sa'adet tabiblerinden Mevlana Muhyiddin'e bu­
yuruld1. Ve Cerrah-ba§1hk yine Emrullah'a ferman olund1. Fi eva­
hir-i §ehr-i cumadelala, sene 1005.
Rftz-name-i sani hidmeti tevcih buyuruldugidur.
Ve ruz-name-i sami hidmetinde olan Fazli-zade Mahmud Qelebi
sefer-i hlimayundan za'f-1 mizac ile geliip, harekat ve perhizde terk-i
666 MEHMET IP$iRLi
i 'tidal idiip ve hikmet He amel etmek <;endan makbilli olmayup, na­
sihat dinlemek ile mukayyed degtldi. Takdir-i 1Iahi ile iki glin iginde
terk-i diinya-i fani idiip, bu hakdan alemden gogdi. Dar-1 na'im-i
ukbaya gitdi. Rahmetu'llahi aleyh. Yerine Rilmili muhasebecisi
Mi'mar-zade lbrahim Qelebi rflznameci-i sani olmak buyuruld1.
(362a) Rilmili muhasebeciligi seferden sipahi oglanlar1 kitabeti
ile geliip ref' buyurulan Akbaba-zade Mustafa \;elebi'ye yine man­
s1b-1 kadimi virilmek buyuruldi. Fi evahir-i cumadelilla, sene 1005.
Donanma-y1 HUmayiln ile gelen Yeni!)eriler in'am
taleb eylediikleridiir.
Ve bu glin Yeni<;eri ta'ifesi Divan'da §Ur·ba yemeyiip gulgule
eylediler. Sefer-i zafer-rehberd.e olan Yeni1}eri yolda§lar umumen
in'am alup, Donanma-y1 Hiimayiln He derya seferinde olan dort bin
nefer yolda§a nigiin bah§i§ virUmeye diyii ref'-i savt itdiler. Bi-hase­
bi'l-hisab kirk yiik akga laz1m geliip, ma'a-haza derya seferinde
olanlara in'am virilii-gelmeyiip gergi zahmeti <;ok, harm az ve rah­
meti ho! gaza-i azim olup ve memleket muhafaza olunup, a'da-i ile
mukabele ve mukatele olmayup ve boyle kaht u killet y1hnda ihra­
cat-1 sefer-i hiimayiln dahi fevka'l-hadd olup ve Hazine-i A.mire mu­
zayakasmda teklif-i ma-la-yutaka yol yok diyii cevab-1 ba-savab
viri.ldi. Fi selh-i cumadelilla, sene 1005.
Rftz-nameci Mehmed Qelebi bi-takrib ref' olunup yerine
1brahim Qelebi rfiz-nameci oldug1dur.
Mukaddema sefer-i zafer-me'asirde rflz-nameci Mehmed Qelebi
tstanbul'a gelindiikde Vezir-i rU§en-zamir-i ba-tedbir Hasan Pa§a
hazretleri canibinden ruz-name tahrir iden tbrahim \;elebi yazdugi
ruz-name defterlerin teslim eylediikde miiltezim Yahuda' ta'ifesi
elinde olan ba'z1 tezakir almup, akgalar1 rflz-name-i hiimayilna kayd
olunml§ bulunmagm, seferde olan defterlere tatbik olunmadm hi­
laf-1 kaniln tezakir gegmek ile mes'Ul ii mu'ateb ve belki mu'akab
olmak laz1m gelmegin, Sadria'zam Ibrahim Pa§a hazretleri vezir-i
muhaf1z' Hasan Pa§a hazretlerine hitab-1 ba-itab ile zemamnda
Hazine-i Amire'ye almmay.an esbabm bahas1m rilz-nameye gegiir­
mege sebeb ne old1 buyurup ve Hasan Pa§a hazretleri Ba§-defter-
TARIH-1 SELANIKi 667
dar Ali Efendi'ye diirii§t kelam-1 na-reva ile cevfub viriip ve sad­
r1a'zam hazretleri lbrahim Qelebi'yi paye-i (362b) serir-i a'laya
arz ey.Jediiklerinde rilz-name yazana siyaset ferman olunm1§ken ir­
tesi Rilz-nameci Mehmed Qelehi ref' buyurulup, yerine lbrah:im
\;elebi rflz-nameci olmak ferman olunup geldi, yerine oturd1. Fi 3
cumadelahire, sene 1005.
Yeni"eriler Mukabelecisi 1shak Efendi tefti§ olunup
ikinci rfiz-namecilik ferman olundug1dur.
Ve sab1ka sefer-i zafer-rehberde Yenigeriler mukabeleciligi )lid­
metinde olan Miiteferrika Kas1m Aga harem-i muhtereme intisa­
b1yle s1dk u istikamette tek u pil idiip, bunda Asitane-i sa'adetde
mande vii hidmetde olanlarun mukabeleci lshak Efendi gergi ehl-i
kalem ve sahib-rakamdur velakin saha-i §an ile ziyade terakkiler
kayd itmekle Hazine-i Amireye kiilli gadr1 vardur diyii mevad def­
terin yazup, yerlii yerinden goriliip tefti§ olunmak ferman olunmagm
vezir-i §eca'at-§i'ar ve ba-tedbir Sat1rc1 Mehmed Pa§a hazretleri ve
salifii'z-zikr Rilz-nameci Mehmed Qelebi miiba§eretiyle mezbur 1s­
hak Efendi mukabeleciligi zemam' defterleri tatbik olunup, tefti§
olundukda ba'z1 mavad g(iriliip, iistine hiyanetdiir diyii yaz1lup arz
eylediiklerinde siyaset emr olunm1§ken, intisab u ihtisas eylediigi
§efi' ve destgiri olan makbillii'§-§efa'a hazretleri rflzname-i sani
hidmetine oturan Mi'mar-zacte lbrahim Efendi mukabeleci olup, Ka­
s1m Aga ref' buyuruldi. Ve Ruz-name-i sani hidmeti 1shak Efen­
di'ye ferman olund1. Fi 3 cumadelahire, sene 1005.
Ve ruz-nameciler biri·birinden ba'id olmayup hem-ni@in olmak
kanun iken 1Mukabeleci Mi'mar-zade Elfendi ciimle-i mu'tar1za olup,
ikisi ortasma oturd1.
Gence beglerbegisi el opdiigidiir.
Ve bu esnada Roca Efendi hazretleri akrabasmdan Baki Beg
ogh Gence Beglerbegisi Osman Pa§a ref' buyuruld1. Yerine sab1ka
kilarc1-ha§1hkdan <;1kan Had1m Osman Pa:§a Beglerbegi olup, Di­
van-1 adalet·unvana geliip p·aye-i serir-i (363a) izzete yiiz siirdiler.
Fi eva'H-i cumadelahire, sene 1005.
668 MEHMET iPSiRLi
Baltae1 Mehmed Pa§a ogh Mahmtld Pa§a beglerbegi
oldug1dur.
Ve eva'il-i §ehr-i cumadelahire-i sene-i mezburede pa§a-zadeler
it;inde kemal ve ma'rifet ile miimtaz ve §i'r ii in§ada ser-efraz hiisn-i
hattla ho§-novis ve siihan-saz Baltaci Mehmed Pa§a ogh Mahmud
Beg Umera-i kiram beyninde Iiva'i tahallU§ idiip, merhum u magfu­
run leh Sultan Siileyman Han -tabe serahu- zemanundan berii sancak
t;ekenlerden bi-hasebi'z-zat ve'z-zeman istihkak-I tamme ile vaci­
bii'r-ri'aye olmagm ve Mir-ahur-I Kebir Ahmed Aga dahi damad
iken hezaran ·�htimam ile vi!ayet-i Musul Beglerbegiligi miiyesser
olup Divan-I ma'delet-mekana geliip, hil'at-I fahire ile te§rif buyu­
rulup, paye-i serir-i saltanate yiiz siirdiler, sene 1005.
Sefer-i hiimayftnda nam-darhk iden Murad Pa§a geliip
icazet elin opdiigidiir.
Ve bu esnada Diyal'bekir Beglerbegisi Murad Pa§"a hazrelJeri
Divan-I adalet-unvana geliip, hil'at-I fahire ile te§rif buyurulup,
paye-i serir-i alem-masire yiiz siiriip icazet elin opdiler. Ve sefer-i
hiimayftnda tabur mttharebesinde ba§ka kolda merdan-I kar-zar ile
kiiffar-I haksara §em§ir-zenlik idiip, can ve ba§ oynamakda taksir
itmeyiip, bi-avni'Uahi ta'Ma a'da-i din iizerine galib ii kiihir olup,
mela'in-i hasirini tarumar idiip, miinhezim olduklarmda' guzat u
miicahidin it;inde nam-dar ve ser-efraz ve miimtaz olmu§ iken bizim
gaza vii cihaddan ru-gerdan olup, ar-I firar ihtiyar eyleyen hasi­
re'd-diinya ve'l-ahire Allah ta'ala hazretiniin gadab1 canibine miib­
tela olan bi-hamiyet le§kerimiiziin bir ni<;e gayretsiz giiruhI muma"
ileyh Pa§a'nun t;ad1rlarI iistine ugrayup, olanca mal u menal ve te­
cemmiiliin yagma vii talan eyleyiip ve tavarlarma biniip, ordu-y1
hiimayum biragup, halife-i zemin ii reman hazretlerin meydan-I
dar u girde tek ii tenha koyup, giden diinbeki namerdler yiizi ka­
rasiyle sahra-i dalalet ve hayretde kalup (363b) fazl u lutf-I Rabb-i
izzet He bicinayeti'llahi ta'ala kiiffar-I haksar akbeh vechile tig-I
Islam altmda makhur u miinhezim olup, Padi§ah-I din-penah -eyye­
de'l'lahu ta'aw, ve kavvahu- hazretleri mansur u muzaffer yine Da­
riissaltanati's"8eniyye taht-gah-I Kostantiniyye'ye geldiikde Pa§a-yI
mii§arun-ileyh dahi tarac olmagla bela vii me§akkat ile bu zemanda
gelmek miiyesser olmI§dI. Fi evasit-I §ehr-i cumadelahire, sene 1005.
TARiH-t SELANiKi 669
Van Beglerbegiligi inayet buyurulan Mustafa Pa§a el
opdiigiidiir.
Ve sefer-i zafer-eserde tabur muharebes
inde Yenit;eri Agah­
gmdan ref' buyurulan emekdar Mustafa
Aga'ya Van Beglerbegi!igi
arz olunup ferman olundI. Divan-I aliye
geliip hi:l'-at-1 fa.hire ile te§­
rif buyurulup, paye-i serir-i a'laya yiiz
siirdiler. Fi evasit-I cuma­
delahire, sene 1005.
Kapum-ba§1 Abdurrahman Aga Sultan hazretleriyle
hacc-1 i>erife icazet elin opdiigidiir.
Ve merhum Veziria'zam Ahmed Pa§a ogh Sultan-zade KapucI­
ba§I Abdurrahman Aga valideleri A'i§e Sultan -damet ismetuM ­
hazretleri hacc-1 §erife gitmek it;iin i cazet-i hiimayun buyurulup ve
Cidde-i ma'mure sancagI emanetiyle tevcih ferman olunup, hil'at-I
fa.hire ile te§rif buyurulup, paye-i §erir-i izzete yiiz siirdiler. Fi eva­
s1t-t cumadelahire, sene 1005.
Raz1ye Hatun ogh Mustafa Pa§a hazretleri vezaret
ile �am-1 i>erife ferman olundug1dur.
Ve bu esnada Erzurum beglerbegiligi ile vezir ve serdarhkla der­
nekde olan Raziye Hatun ogh Mustafa Pa§a hazretleri vezaret ile
�am-1 §erife gidiip, �am beglerbegisi Hadim Hiisrev Pa§a Erzururn
beglerbegisi olmak ferman olunmagm ikisine dahi miijde ahkam1
yaz1lt1p irsal olundI. Fi evahir-i '§ehr-i cumadelahire, sene 1005.
Serhadd-i mansfire multafazasmda olan Mehmed Pa§a ogb
Hasan Pai>a hazretlerinden ve gayrilerden arzlar
geliip dii§men-i din ahbarm bildirdiikleridiir.
Bu esnada serhadd-I mansure muhafazasm
da olan Vezir-i ba­
tedbir-i §eca'at-§i'ar Mehmed Pa§a ogh Hasan
Pa§a hazretleri ve
sa'ir beglerbegilerden ve Umeradan (364a
) miittasil ale'd-devam
Siidde-i sa'adet-medara mufassal u me§rllh arzlar
ile haberler geliip,
kal'a-i Egd fethi ve a'da-i din ii mii§rikin
tabur muharebesinde
olan hazelan u inhizamlarI ta ila yevmi'l·kiy
am derfinlarmda dag-I
hasretden cem'iyyet tedariikinde' olmadan
hall degillerdiir, itti­
fakiari bu idi ki eger sa'adetlii Padi§ah kI§lar
ise veyahud Edirne'-
 r

670 MEHMET IP� IRLi TARIH-l SELANIKi 671

den gitmez ise papalar1 ma'rifetiyle sulh u salaha sa'y iderlerdi. Ve � �

isy n ve erbab-1 tugyan Allah tebarek ta'ala insaf u istigfar ve
.
illa <;iinki !stanbul'a gitdiler huzi'tr u rahatdan ayr1lmazlar. Heman nedamet lle tevbeler tevf1k eyleye halimiiz harab kalup , kasiyemuz ..
8'fU'l.-kwia v:i
f1rsatdur diyiip, da'ima her canibden urup tutmadadlrlar. Bu ca­ 1·1e ha1·1muz
·· teb'h
a olmada ya Rabbi tenebbiih miiyesser eyle hab-
cibe yarar asker ve za:hire ve hazine irsal ii isalinden tegafiil ii gafletden bi-dar eyle. E'Uzu, bi'[.Ui,hi min ceh&l-beM ve
tecahiil ca'iz degildiir. Husi'tsa Erdel la'iniin Tlm1§var iistine ve derki'§-§'{J,ka 00 §emdteti'Z-a'da amm.
k1ral-1 mel'i'tnun Budun canibine muhkem tedariiki oldugt mukarrer
Mahmiye-i Edlrne kad1hg1 virildiigidiir.
u muhakkakdur diyii mii'ekked 'bildilrdHer. Fi evahir-i cumadelahi­
re, sene 1005. Eva'il-i §ehr-i recebde mahri'tsa-i Edirne kad1s1 Kmah-zade
':'.
Me lana Hasan Efendi ref'i buyur1'1up, kad1hg1' sab1ka Selanik ka­
Sa'adetlii Padi§ah-1 din-penMi hazretleri cum'a namazmda
,.' � �
d h mdan tek 'iid ihtiyar eyleyen Miiftilenam ve �eyhiilislam Mev­
a'yan-1 sa'adete sefere azimet ve tevecciihilm
mukarrerdiir diyii tenbih bnyurduklandur.
,
�� � � �
lana Bost -za e Elfend o h Mehmed Qelebi Efendi'ye ferman
,
olund1. Gelup D1van-1 mu allada paye-i serir-i a'Iaya yiiz siirdiler.

Sa'adetlii Padi§ah-1 cihan-penah ve izzet-destgah hazretleri

Molla Kas1m mezheb-i manas1ba geliip, ahirikar
..
devlet ii ik'bal ile cami'-i Ayasofya i Kebir'e cum'a namazma <;rkd1-
mnkabelelecilikde gar-1 gurftrdan !.)1kup
lar, viizera-i izam -edame'lMhu ta'O,Ui, icMlehum- hazretlerine muh­
dar-1 karara gitdiigidiir.
kem te'kid ile tenbih buyurulup', in§a'ellahu ta'fila kiiffar-1 hakisar
iizerine gaza vii cihada <;1kmaga yine niyyet ii azimetim mukarrer Eva'il-i'
§ehr-i recebde Sipilhil.er mukabelec
isi Acem Molla
u muhakkakdur, sefer tedbir ii tedariikinde olup, zinhar tekasiil Kas1m s1dk u istikamet da'vas1yle
erkan-1 sa'adet huzi'trlarmdan
ve gafletde olmayas1z, bilmi§ olas1z, sonra onat' hakkm1zdan ge­ erbilib-1 kalem ve ashab-1 rakam ma-b
eynlerinde Bl>liik-kilitibleriniin
liirim
i diyii hitab-1 fill buyurduktar1 tamam amme-i lisan-1 halka dii­ v� kendiizinden mukaddem olan
Mukabelecf Mustafa Qelebi'niin
§ilp soylendi ve esnaf-1 asakir.J mansure dahi hezar rne§akkat ii te§­ mtisamaha Ye mlisa'adesinden laz1m
gelen mlikerrer ulurelerden ve
vi§ ile tedariike §urU' eyleyiip, i;ekilen §eda'id-i seferden her ki§i ? ��
sa'ir 1ya e lerin 1zh r idiip, tefti§ �
iddiirmekle bezl-i makdi'tr sa'y-i
cana geliip, kaht u k11let mihnetinden muztaribii'l-hal ve ser-ger­ � �'; ��
e�k �
h1r olup, b1 ka<; def'a hil'at-1 fahir
e ile te§rif buyunlup,
-
danlar idi ve hikmet-i hiida-i Rabbii'l-alemin ile at k1ran1 olup ve se­ vuzer !
a-1 1zam hazret er1yle giriip, paye-i
serir-i saltanate yiiz siirlip
ferden gelen at sag kalmayup, kalan dahi amele yaramayup, uyuz v_e tabur muharebesmde BO!iik-halkmun
mliteveffa ve na•bedid ve
ha§el olup ve bin ak<;a degmeyen at on bin ak<)aya virilmeyiip ve iki firarileri de ,'.' � _'.l �
ik at ii (365a) ihtimam ile ve sefer
binden miitecaviz olduki arpanun ki1esi kirk aki;eden (364b) eksige �� : �
e Hazm -1 A 1re'ye kiilli tahsil
niyamedelerin­
U sa'yleri zuhi'tra gelmi§di. Ve·
inmeyiip ve me'ki'tlat ve melbi'tsat hem-<;iinan giran-baha ile almup, lak n bu vas1ta 1le <;ok kimseniin dahi
amme-i halk emr-i ma'a§da hayran u dem-beste kalup ve re'aya-i �'.
:
�
b 's o magla hikmet-i tlahi az zema
di'td-1 ah ve giryesine sebeb u
n il)inde humma-i muhrikaya
_
mubtela olup, lia<}-p
memleketde tekalif-i orfiyye-i• §akka nihayetde ve fukara ve aceze ezir olmayup, 8.lem..faniye veda' eyled
i. EVi kur­
ve mesakin bu ma"beynde furi't-mande kalup dergah-1 Ahadiyyete bmda V'skliblii mescidi mihrab1 onlinde
medfi'tn old1. Fi eva'il-i §ehr-i
niyaz u nali§de old1lar ve evahir-i §ehr-i eumadelahire, sene hams recebli"l-mlirecceb, sene 1005.
ve elf.
Hazine-i Amire katI"bleri i!,linde silsile oldnwdur.
Zelzele-i azim oldng1dur.
Mukllbelecilik mukaddema ri'tz-namecilikden ref' buyurdan
Evahir-i §ehr-i eumadelahirede evvel-i mah-1 §Ubatda dii-§en­ Meh �ed Qelebi'ye ferman olund1. Ve Hazine muhasebecisi Ali Beg
bih gicesi sabaha dort sa'at kaldrkda azim zelzele vaki' old!. Ehl-i fenn-1 erkam ve hesabdan ari nil)e y1llardan beri ol hidmet-i celilede
 '
!
672 MEHMET IP�tRLl
harem-i muhterem cani!bine intisfub Be ho§ ge<;iip kimse yerinden
tahrlk idememek ile cizye defterleri miirdler ihracmdan feryad u
figana gelmi§lerdi. Birka<; giin m:izB:c-1 piir-1'iiturlari na-hO§ olup
gelmek He ve Divan hidmeti kald1 takrlbi ile ref' buyurulup, yerine
sab1ka Tuna defterdari olan Sancakdar-zade Mehmed Celebi cizye
muhasebecisi olmak ,buyuruldi. Ve birka<; giin i<}inde Sancakdar­
zade dahi ref' buyurulup, Anatoh mnhasebecisi Longa-zade Mus­
tafa <;elebi cizye muhasebecisi olmak buyurulup, Ali Beg Anatoh
muhasebecisi olmak buyuruld1. Fl eva'il-i §ehr-i receb, sene 1005.
Kapucdar kethiidabg, hidmeti Kapuc1-ba§I Ali Aga'ya
ilhak buyurulup, makam-1 hidmetde mukim oldug1dur.
Aga Biiyiik
Ve bundan akdem Kapuc1lar kethiidas1 Ahmed
ahgJ Ka'be-i
mlr-ahur olup ber-murad oldukda Kapuc1lar kethiid
errikalarm­
mu'azzamada ferman-1 §ehen§ahl ile dergah-1 1\;!I miitef
n olunm 1§d1. <;ok
dan hidmetde olan Hrzir Aga'ya tevcih u ferma
arda kapuc 1lar
zeman miirilr idiip gelmemek ile Siidde-i sa'adet-med
Agas1 hazretleri
kethiidahg1 h1dmeti mu'attal k,almak ile «Kapu
1 Ali Aga ha­
(36:5b) Gazanfer Aga miite'allakatmdan' Kapuc1-ba§
nediir» diyii arz olundukda
mldetii'l-1'i'al haslet-i hu'b sahibi kimes
, Dlvan -1 ma'delet­
Kapumlar kethiidahgi dahi ilhak ferman olunup
1005.
mekan hidmetine §uril' eylediler. Fl eva'il-i receb, sene
Vezir-i dilir Ca'fer Pa§!a hazretleri eyalet ile vil&yet-i
Tebriz muhafazasma gitdiikleridiir.
Had1m
Ve bu esnada Vezir-i dillr•i ba-tedblr-i §eca'at.pezlr
ragbet gos­
Ca'fer Pa§a" hazretleri v1tayet-i Tebrlz eyaletine gitmek
arda hidmetde
teriip Mahmud Pa§a hazretleri Siidde-i sa'adet-med
en ol diyarda
olsalar biz muhafaza hidmetini' eda eyleyelim, evve1d
Pa§a hazretleri ,g1tmek fer­
alakam1z vaki' olmr§dur dimegin Ca'fer
vezare tde kalmak
man olunup Mahmud Pa§a hazretleri mesned-i
buyuruld1. Fl eva'il-i receh, sene 1005.
Serhadd-i mansure ahvfili arz u i'lam olundug1dur.
Ve yine tekrar serhadd-i mansftre muhafazas1nda olan vezir-i
dilir-i §eca'at-§i'ar Mehmed Pa§a ogh Hasan Pa§a hazretleri Asi­
tane-i sa'adete arz u i'lam iderki a'da-i din-i mii§rikln muhkem
TARIH-i SJ;LANIKi 673
cem'iyyet iizre olup her canib yine ittifak ve ittihadlari mukarrer
u muhakkakdur. !hmal ve imhal ca'iz •goriilmeyiip asker ve hazlne
yeti§diirmek gereksiz diyiip elbette elbette evvel baharda le§ker-i
cedid serhadde haz1r u amade gerekdiir. Fikr-i fasid ve hay1\;!-i ka­
sid!eri B\J,dun ve T1m1§var iistiine dii§mekdiir. Gayret-i din-i miibin
bu mahaldediir. �oyleki mahalliyle ve zemamyle geliip yeti&>ilmeye
f1rsat fevt ola Yamk ve Egri kal'alarm1 dahi muhasara iderler ana
gore tedariik laz1mdur diyii dii§men i<}inde olan haberleri bildirdi!er.
Fi eva'il-i recebii'l-miirecceb, sene 1005.
Siidde-i sa'adet-medarda turan i19iniin4 saltanat hayr-hahhg1
iizre a'da-i din haberlerin bildiirdiigidiir.
Ve izz ii ikbal i!e sefer-i zafer-me'alden hazret-i Padi§ah-1 dln­
penah -e;yyede'lMJhu ta'O,Ui, ve ka'IJ'IJli,hu- makarr-1 devlet ii saltanat­
larma avdet buyurduklarmda Kostantiniyye'de karar eyleyen
Franga il<iisi da'va-1 (366a) sadakat ve istikamet tizre ale-d.devam
!-!
arz-1 ubudiyetden hall olmayup, ta Frengistan'dan enva'-1 tuhaf
u hedaya-y1 mtilftkane tedariik idiip, pii;rke§··i bi-.girane ile «Seferi­
niiz miibarek ve gazanuz kutlu ola» diyii nameyi yetii;rdiiriip kiiffar-1
haksar mikdarlarm bildiiriip « �ehen§ahhk ve sahib-k1ranhk hak­
km1 virmit>Siz her <;end bu canibden padi§ahun ulu dergahlarma in·
tisB:b ve ihtisasmuz sermaye-i sa'adet biltip, ,arz-1 niyaz eylemekden
hall olmayasIZ» diyti ni<;e kerre nasihat]er eylemi§dtik. mad U ki­
bir!eri' ba§larma bela gettirdi, goreceklerin gordiler dimi§di. vela­
kin bu def'a kefere ta'ifesiniin fikr ii k1yaslar1 ve ittifaklan bu idi
ki sa'adet ile eger Be1grad'da kl§lam1§ olaydmuz veyahud Edirne'de
karar olunup lstanbul'a gelinmese ag1r ill;iler ile sulh u sataha talib
u ragtblar olmalar1 mukarrer. u muhakkak olurd1. <;tinki sa'adet ile
gelindi, miibarek u huceste ola, heman evvel baharda be-herhal le§­
ker-i feravan ile serhadd-i mansureye <}1k1lup, anda haz1r u miihey­
ya bulunmas12 ehemdiir, hilafma cevaz gfulterilmeye. Kiiffarun bu
def',a dahi gayret idtip, cem'iyyet-i azim ile ittifa·k:lari mukarrerdiir
diyti bildtirmi§di. Fi evastt-1 recebti'l-miirecceb, sene 1005.
Serdar-1 b9,-vakar Saturc1 Mehmed Pa§a hazretleri
firariler hakk)nda hiisn-i tedbir eylediikleridiir.
Ve bu esnada Vezlr-i dillr-i •ba-tedblr u §eca'at-§i'ar Saturc1
Mehmed Pru§a hazretleri serdarhk ile vHayet-i Budun' iistiine git-
674 MEHMET iP�iRL!
mek ferman olunup, «Haz1r u miiheyya olas1z» diyii hiikm-i §erif-i
§eref-nugaz buym:uld1. Ve tabur muharebesinde ar-1 firar ihtiyar
iden ta'ife-i bi-gayret u hamiyyet olanlara eger Bi}liik-halkmda ve
eger Yeni<;eride ve sa'ir esnafda her kim ise cevab viriliip, min•ba'd
size Asitane-i sa'adetden feth-i b&b olup, dirtik virilmege. Padi­
§ah-1 cihan-penah hazretlerinUn riza-i e§rifleri olmad1 dinilmegin
her biri der•be-der ve• sergerdanhk ile ber-ge§te l\al olmagm ni<;e
bin niifus serden-ge9di makammda enva'-1 fesad u fitneye mUrte­
kih olup, yer yer cem'iyyetlere' (366b) ittifaklar1 mesmu olmagla,
miidebbiran-1 umur ba'z1 kar-azmudeleri getiirdiip, «Meza ma-meza»
diyiip, sa'adetlii Padi§ah-1 din-penah hazretlerinden sizi dileyiip
§efa'at eyleyeliim, ibtida'en yine dirlikler reca ideliim sefere haz1r
u miiheyya olup, serhadd-i mansure muhafazasma varup serdar ile
hidmetde ve yolda§hkda bulunun diyii meva'id"i kerime ile ber•mu­
rad ve behremend olmak ricas1yle iimidvar olup, <;ekiliip gitdiler.
«Ya ba!}a devlet, ya le§e kuzgun»" didiler. Fi evas1t-1 §ehr-i receb,
sene 1005.
Kapu-haJinnun, serdar veziria'zam olmak gerek ki
i�imiiz rast gele didiikleridiir.
Ve yine evas1t-1 §ehr-i recebde asakir-i mansure sefer-i zafer­
rehbere haz1rlanmakda iken meslis·•be-meclis •giift ii gflye ba§layup,
emr u ferman-1 padi§&hi ile sefere gideriiz, ·amma sevdar1muz ve­
ziria'zam olmak gerekdiir, ma-dameki serdar gayri ola, i§imiiz ilerli
gelmez, maslahat1muz 'bitmez diyiip gulgule itmekle Sadr1a'zam
:Ibrahim Pa§a hazretleri Kasr-1 aliye isteniip, izz-i huzur-1 §ehen­
§ahi'de Kapu-halk1, serdar1 veziri'azam 'isterler imi§ sen 'bunda hid­
metde ol, C1gala-ogh Sinan Pa§a gelsiin serdarhk ile sefere gitsiin
buyuruldug1 §ayi' old1. Velakin hiisn-i tedbire mukarin dii!1iip, ha­
ber ii eser zahir olmad1. ·Fi't-tarihi'l-merkiim.
Tursun-zade Efendi Uskiidar kad1s1 olduitdur.
Ve bu esnada tJskildar kadls1 Nakiolile§raf Mev!ana Ke§miri­
zade kazadan ref' buyurulup, yerine sab1ka Haleb kad1hgmdan
munfas1l Mevlana Tursun-zade Efendi t.Yskiidar kad1s1 olmak fer­
man olund1. Fi evas1t-1 receb.
TARIH-1 SELANiKi 675
§lah Abbas ilo;iisi Erdebil hakimi Ziilfikar Han Divan-1
aliye geliip ziyafet olundug1dur.
Ve evahir"i §ehr-i receb sene-i mezbflrede vali-4 vilayet-i f;)ark
f;)ah Abbas Mirza il<;isi Erdebil hakimi ve ser-le§keri Ziilfikar Han
Divan-1 ma'delet-unvana geldi. Kalabahk divan olup, (367a) ka­
nun-1 kadim iizre ziyafet olunup ve saltanat canrbinden §ahlara ola­
gelen ri'ayet kema-kan icra olunup, f;)ah .A:bbas'a altun egerlii ve
zencirlii bir miizeyyen at ve .giimii§ egerlii ve zencirlii miikemmel bir
at il<;iye hil'at-1 fahireler kat kat virildi. Ve elli nefer gelen adem­
lerine hil'at-1 seraser-i fahireler geydirildi Mi:hman-1 padi§ahi .ge­
regi gibi ikram u ihtiram olunup, viizera-i izam -edame'llfihu ta'ald !I
1fi
icldwoom- hazretleri ile 1giriip, paye-i serir-i alem-masire yiiz siiriip
<;1kdllar. Ve ma-tekaddemden diyar-1 �ark'dan Slidde-i sa'adet-me­
dara ta'ife-i K1z11bal§'dan il<;ilik hidmetine gelenler i<;lerinde be-nam
ve miimtaz, enva'-1 ma'arif ve kemfilat ile ser-efraz olanlar1 ta'yin
eylemek adet-i me'Iufeleri idi. Ve 1gelenler dahi i<;-koric1 ve d11rkori­
c1 ve belki <;it-konc1s1 ki l;)ah-1 kerem mukarreblerinden hemdem
ve mahrem-r§;z olanlaroan olurd1 ki anlar dahi ma'rifet ve kemal
ile araste her biri mecma' -I fiinfln ile piraste geliirlerdi. Merfutib-i
devlet-i Klz1lba§'a bila-istihkak kimse mutasarr1f olmadugi mukar­
rer jdi. Bu def'a bin neferden miitecaviz canveran ile •geliip, ciimlesi
Han nogeri1 olup, 'bU ta'ifeniin avam u hevammdan bir alay ·hacele
suretleri gtbi siretleri na-hemvar kadimi tavr-1 mahsusalarmdan
c;1kup, ozge endam ile cilve eylediler. Ve il<;i Ziilfikar Han'un zat-1
dena'et-s1fatlar1 hem-<;iinan iimmi ve ammi olup, vekil-i saltanat-1
K1z1lba§ olan Ferhad Han karmda§1 olmadan gayri 'bir za'id haysi­
yeti ve fazileti goriilmedi. 1brahim Han Tavac1 ve Mehdi Kuh-han
hakim-i Erdebil ve dahi ni<;eler ma'artf ile miizeyyenler idiler.
Sadna'zam hazretleri ilo;ii-i mii�ii.run-ileyhi
ziyafet buyurduklandur.
Ve yine evahir-i §ehr-i recebde ki ma"'beyn <;ok ge<;meyiip, il<;i-yi
mezbur1 kanun iizre Sadr>a'zam !brahim Pa§a' -edam6'Wi;hu tafala
icldwM- hazretleri devlet-hanelerine ziyafete da'vet buyurup, kiil­
li tekelliifat ile ma'hud ve mu'tad olandan miitecaviz ola-gelmi§
terk olunup, hadd•i tasavvurdan (367b) ziyade terk olunup ve ka-
676 MEHMET IP$iRLI
dimden erkan-1 sa'adet agalar1 dahi ma'an da'vet o!unurd1. Bu def'a
meclis §3.hilere ta:hsis buyurulup, iki canibe dahi anlar oturup, en­
va-1 saz u soz He ha!at seyrinden sonra Matrakc1•b3.§1 yold3.§lar1yle
hasmane oynayup ve keman-ke§ iistadlar idman ve darb u harb gos­
teriip, hezar tahsin ii saba§lar olund1. Ve enva-I et'ime-i nefise-i
bi-hadd u bi-k1yas c;ekiliip ve sa'ir zamanda viizera-i miitekaddimin
eyledikleri hare u masarifden fevka'l-hadd ve'l-gaye olup, ii<; yiiz
hil'at-1 fahire-i seraser ve iki esb-i miikemmel ve evani-i nukre ve
akmi§e-i miitevnevvi'a hadden efzfm viriliip, vaki' olan in'am u ih­
san yigirmi yiik akc;adan miitecaviz ifrat iizre viri!megin, sa'ir viize­
ra-1 izam hazretleri da'vetine ve ziyafetine ihtiyac kalmayup, ta­
mam veziria'zam iktidar1 iizre ikram u ihtiram olunmagm, sa'ir
viizera-i izam harcdan mu'af olund1lar. Ve ta'ife-i Klz1·tb3.§an kiif­
ranii'n-ni'me!ik iizre mecburlardur. 1nsaf i!e boyle ihsan goriilmedi
dahi diyiip, tahsinler eylediler. Fi'tarihi'l-me,,bfLr. Tahmin-i sahih
ile yigirmi ak<;ahk masraf k1yas olund1.
Kaza-i ttahi ile Selanik'de kal•a-i Vardar'da barut
hazinesine yildirnn harab oldug1dur.
Ve •bu esnada evahir-i 1'!6hr-i recebde Selanik'de ayin-i saltanat
iizre futUhat-1 celile ahbari ile §ehr donanmas1 tedariiki mahallinde
bir gice nagehani kaza'ullah ile alamet-i baran ve 'berk-i :i:a'd ve
sa'ika olup, Vardar kal'as1 dimekle me§hur afak ruy-1 ·zeminde 'bi­
misl ii manend olan haza'in-i' baruta nazil olup, bin ii<; yiiz kantar
top otu k1yamet-mehib sada ile kal'ay1 burc u barus1yle ayyfLka
<;1karup, zerrata kar1§d1rup ve ic;inde olan dizdar ve merdan-1 kal­
adan az kimse serasime-i hayat ile halas olup, leb-i deryada olmagla
toplarun ekseri deryaya dii§iip azim (368a) velvele oldugi haberi
geliip, «Kal'anun miiceddeden bina ohnas1 laz1m ohn1§dur» diyii
arz olund1. Fi selh-i receb, sene hams ve elf.
Sadria'zam hazretleri tekrRr il!)iyi oda' ziyafetine
da'vet buyurduklandur.
Ve tekrar eva'il-i §ehr-i §a"banii'l•mu'azzamda Sadr1a'zam Ib­
rahim Pa§a -edame'llahu ta'al/i, iol/i,lehu- hazretleri §ah-1 Acem il­
<;isi Ziilfikax Han'1 bir gice tenha oda' ziyafetine da'vet buyurup,
TARIH-1 SELAN!Ki 677
arz-1 tecemmiil-i §ahane-i kerimane ile i'zaz u ikram eyleyiip, en­
va'-1 tuhaf ve hila'-i fahireleriyle niivazi§ler ve in'an-1 feravan ile
te§rif eylediler;
Kmm vitayeti han11g1 tevcih buyurulan Feth Giray
Han haberi geldiigidiir.
Ve eva'i!-i §ehr-i §a"banda sefer-i zafer-eserde vilayet-i Kmm
hanhg1 ferman olunan Kag1lgay Feth Giray Sultan yamnda mev­
cud bulunan le§:ker-i Tatar He Tor11 suym gei;iip, asakir-i Tatar
kendiizine <;endan ikbal ve istikbal itmeyiip ve karinda§1 Gazi Giray
Han iistiine doniip hanhkda te'yid ve te'kid itmek kasd u sa'yinde
olduklarm mukarrer hefm idiip ve belki hile ii hud'a ile dam u tez­
vire diil'!iiP ele getiiriip, dest-beste Gazi Giray Han eline vil'mege
ittifaklarm" ma'!Um idindiigin hufyeten ve can'ib-i saltanata halin
i'lam eylediigi §ayi' olup soylendi. «Ve bi'l•ciimle 'Hammuzdan ho§­
nuduz, ref' u nasba ba'is ii sebeb nediir» dimi§ler.
Miibarek eyyam-1 §erifede erbab-1 §akiinun �izmeci
Tekyesi'nde itdiikleri fesaddur.
Ve yine bu esnada evas1t-1 §ehr-i §a'banda erbii:b-1 hava vii
heves e§k1yasmun bed-namlarmdan c;avu§ ve sipah ve sa'ir esnaf­
dan mesire-i leb-i deryiida <;izmect• Tekyesi dimekle me§hur ayende
ve revende mahalinde Galatalu ve Tophanelii ve ekser zemanda ih­
tilat olunan istanbulh yarandan cem'iyyet ve soh•bet iderler dilir
ve ii:§1k ve raki"b mecima'1 §iirb-i §araba ikdam olunup, naz u niyaz
diJ-riibB.' iimmii'l-habais §arab vas1tas1y!e a§lk U' rakib fesad U
gavgaya mii'eddi olup, ehl-i nieclis kalkup, hancer hancere pi<;-a·pi<;'
olup (368b) yigirmi neferden miitecaviz kimse mecruh dii§iip, iic;
neferi ol mahalde vefat idiip, ba'dehu mecruhlardan iki neferi 1stan­
bul'da pinhan olduklar1 yerde vefat eyleyiip ve sadat-1 sahihii'n­
neseh Hiiseyin nam taze yigit ol mahalde vefat idiip, pederi Ham­
ma,mc1•zade ogh ii;iin meclis ehlinden diyet da:hi hasll eyleyiip ve Si­
pahilerden Kii<;iik lbrahim nam §aki bed•baht Diyarbekir'de tavat­
tun itmekle temevviil-i kiilli peyda eylemi§, ol diyar anun cevr ii
ta'addis'inden kan aglar iken bu meclisde dest-i ahar eylemi§. Hika­
yet iderler ki meclis evvelinde sabrka Diyarbekir begler'begisi olup,
678 MEHMET IP�IRLi
zulm-i feravanmdan Yedi•kulle'de habs iken siyaset ferman olunup,
cesedi deryaya at1lan Divane lbrahim Pw11a'nun meyyitin hidmet­
karlar1 bulup, <;izmeci' Tekyesi civarmda defn eylemi11ler. KU.;iik
lbrahim ol giin yaz1k degil mi ? Seniin gib'i yarar server hakde yal­
mz yata dimi§ imi§, am dahi yamnda defn eylediler. Diyarbekir
halk1 elinden ve dilinden halas oldiiklarma hamd-i feravan eylediler.
Fi't-tarihi'l-merkiim.
Sivas'dan munfai>II beglerbegi Mahmud Pa§a'nun
nagehani serencamtdur.
Evas1t-1 §ehr-i 11a"banda Sivas beglerbegiliginden azl buyurulan
Mahmud Pa§a hakkmda zemane kadilar1 ittifakan garaz-amiz ruk­
alar sunup, zulm ve te'add!sinden !jikayet eylemek ile 'Men yooma'u
-yahiU' muktezasmca ferman-1 §ehen§ahi ile Qavu11-ba§1 Omer Aga
bir gice varup, evinden kald1rup, Yedi-kulle'de habs eyledi. 1rtesi
Ba11-defterdar Ma!Imud Efendi Hazine-i Amire katibleri ve muhase­
beciler' ile Yeni bagge'de evlerin miihiirleyiip, bulunan nukud ve ce­
vahirin kabz II zabt eyleyiip, nazara mergub olan tuhaf u cevahirin"
Hazine-i Enderun'a gonderdi!er. K1yas olundug1 iizre <;1kmayup, ta­
savvurdan ziyan eylediler. Ciimle ma-meleki" on be!} yiiki ihata eyle­
medi.
Sa'adetlii Padi11ah hazretleri i!)-hazineden sefer
umfui-y!,iiin altun virdiigidiir.
Evas1t-1 §ehr-i !la'banda hazret-i Padi11ah-1 din-penah -eyye­
de'l1iilllu ta'alil ve kavvahu- (369a) serdar-1 asker-i tslam olan Ve­
zir-i ba-tedbir rl'l§en-zamir 'Saturc1 Mehmed Pa§a hazretlerin kasr-1
filiye istediip, din ii' devlete miite'alhk uml'lr-1 kazada ni<;e a!Ival ii
akval tenbih u te'kid buyurduklarmdan sonra Hazine-i Amire-i En­
derl'lndan yigirmi ·ktse altun <;tkarup, miihimmat-1 sefer-i zafer-reh­
ber i�Un Hazine-i birun Bab-1 Hiimayiln'da :tufz olund1. Ve Istwbl-1
amire tavar1 i<;iin kezatik altun <;1kup, etraf u eknaf-1 aleme ahkam-1
11erife ile saraelar ve ahur-kethudas1 gonderildi. Ve beglerbegilere
ve Umeraya ve zu'ama' ve sipaha «Sefer·i hiimayilnum igiin haz1r
u miiheyya olup, dii!}men yar1giyle serdar-1 zafer-11i'ar1m dernegine•
Belgrad'a yeti§esiz» diyii isti'cal ile ulaklar ile ahkam-1 11erife irsal
olund1.
TARIH-1 SELA:-iiKi 679
Haslar kaibl1g, virildiigidlir.
Ve bu esnada Havass-1 Kostantiniyye'de hazret-i Ebi Eyyilb
Ensati kad1s1 Mevlana Abdlirrahim Efendi ref' buyurulup, yerine
sab1ka Edirne Kad1s1 olan Beg•zade Mevlana Mehmed Efendi kad1
o1mak ferman olund1. Fi evas1t-1 §a'ban, sene 1005.
Va'iz Emir Efendi'ye nagehani vaki' olan ahvaI-i
piir-melaldiir.
Ve evahir-i §ehr-i §a'banda va'iz-i cami'-i §el"if-i merhum u'
magfurun leh Sultan Siileyman Han Mevlana Seyyid Abdiilkerim
Efendi kiirsi-yi va'zda ulemaci izam ve sa'ir hakkmda emr-i ma'rUf
ve nehy-i miinker hususmda ziyade togr1 soyler, hi<; ri'ayet-i hatir
gozetmez, ekabir rii§vet alur miistahikk-i la'net olur. Menas1b na­
ehl ve na-revaya viriliir. Mezalim ile alem told1. Ef'fil ve akval ve
a'mal azd1. Bizim yaramaz' fi'Jimiiz ve amelimiiz alemden berakat-1
ni 'met-i 1Iahi gitmege sebeb ii ba'is -0ld1. Ulemamuz diinya i�Un
a'da-i din kapusma varurlar. Geliin ciimle yaramaz niyetlerimiizden
tevbe ve inabet idiip, istigfar eyleyeliim. Ba'b-1 Hakk'a doneliim
diyii nasihat eylediigi ba'z1 yerlere sakil gelmekle ol gice nagehanl
Va'iz Emir Efendi'yi enva'-1 ilianet ile tekyegahmdan kaldirup <;a·
t1ld1. Kapusmdan <;1karup azlzi hezar (369b) havf u ha§yet ile bir
beremeye' koyup, Yedi-kulle canibinde karay1t. 1b1ragup, bargire bin·
diriip, Rumili'ne .gitmege icazet viriip, redd-i beled eylediikleri §ayi'
oldugi gibi, ehibba ve evidda firkat u hirkat ate11ine sabr u taham­
miil idemeyiip, her ki!}i 1zhar-'l suz u ,giidaza bw§layup ve Yeni<;eri
ta'ifesi «�yh Emir Efendi kande gitdi, sebeb ne old1 ya agaz
eyleyicek, ol hafta me§ayih kiirsilere <;1kmazlar denilmegin valide-i
padi11ah-1 cihan-penah hazretleri me!}ayihe \ezkireler ve sadakat
gonderiip, beniim 'bU i§den haber U agahum yokdur, vebaJe girmem,
bed-du'a eylemiyesiz yine gelsiin ademler ve kagidlar gijnderdiim
buyurm1§lar. Kagidlar a11ikar okunmak ile halk miiteselli olup, on
be!}inci giin Emir Efendi .geliip yeti11megle lisan-1 halk sukut iizre
oldi. Ve ilia Allah saklaya Yeni<;eri ta'ifesi Kera kar1y.i evinden
bad-1 fitneyi esdirmegi mukarrer' itmi11Ierdi» diyii soylendi.
680 MEHMET IP�iRLi
Serhadd-1 mansflre-i Budtlll'dan ulaklar ile mekatib
ve ahbar geldligidiir.
Ve selh-i §ehr-i §a'banda vilayet-i serha.dd-i Budun'da vuku'
bulan asker ahvalin i'lam u beyan itmek i<;lin ulaklar geliip, mufas­
sal u me§rfth urflz u mekatib gi:inderiip, . .Arnavud Ali Aga bile geldi.
Serhadd ahvalinde vakrf kelamda bulunup ve sabika dahi geldii­
ginde ka.sr-I alide izz-i huzflr-I �hen§ahi'ye girlip, umur-I mtilke
mlite'alhk kelimat eylediikde Irk-1 saltanatI tahrik idiip, Padi§i\,h-I
gerdun,bestat hazretleriniin sefere hareket ve azimetlerine se:beb ii
ba'is olmI§dI. Hala kiral-I bed-fi'al le§keriniin ittifaklar1 ve serdar
ve hersekleri Balfi ''e Matya§ ve Ziruncuk' kiifffir-1 haksar ile But
dun ustline ve TimI§var'a hiicumlari mukarrer olup ve kadimi me­
kanlarimuzdur, kaht u ilnlletden kimse karar itmeyiip, firar eyle­
mi§lerdiir, •bunun gibi mahall-i f1rsat olmaz diyiip, her canibe yii­
riyi§leri ve' ittifaklari haberin tahkik eyledliklerin viizera-i izam
huzurlarmda tebyin1• eyleyiip ve gayret-i (370a) din-I mii!bin ve
namus-1 saltanat i\;iin kam re'y u tedbir ve •ber-savab memleket-i
lslamiyye elden gitdi. «Asker asker, hazine hazine, zahire za!Iire» di­
yiip, aca'ib u gara'ib gok kelam-I hakk soylendi. Ahval-i memleket ze­
manmuzda tebah oldI. Hazine-i beyttilma! tarac u .peri§an olup,
bid'at-1 seyyi'e rfly-I zemini tutdI. �A.hiretde huzflr-1 tzzet'e cevab
virmege hazir olun didi». Fi sene 1005.
Sadria'zam hazretleri ve serdar-1 asker-i mansure izz-i
huzur-1 §ehen§ahi'ye kasr-1 aliye istendligidiir.
Ve gurre-i §ehr-i ramazan-I §erifde Divan-I aliden viizera-i
izam hazretleri kalkup, gider olduklarmda Padi§ah-I sa'adet-dest­
gah hazretleri cenfubmdan Sadria'.zam 1brahim Pa§a hazretleri leb-i
deryada kasr-I aliye Jsteniip ve serdar-1 asakir-i mansflre Saturc1
Mehmed Pa§a hazretleri da'vet buyurulup, sefer-i zafer-esere mii­
te'alhk umur-I kiilliye soyle§ildi. Velakin sirr mektum olup, ta§ra
haber §ayi' olmadI. Fi 2 ramazanii'l-miibarek, sene 1005.
Yeni�riler kethiidas1 sefer-i zafer-rehbere me'mfir olup
hil'at geyiip, el opdlikleridiir.
Evasit-I §ehr-i ramazan-I §erifde Yeni<;eriler kethiidas1 Bar­
maksI·z ve yigirmi be§ nefer yaya"ba§I ve otuz bir nefer aga bi:i•
TARIH-1 SELA'.'!IKi
liik"b8i§IlarI <;orbacilarI ki ·climle elli yedi nefer olup, kanun-I kau1m
iizre yollu yolunca sefere me'mur ve haz1r olup, hil'at-1 fahire ge­
yiip, paye-i serir-i a'laya yiiz siirdi!er. Ve bir kise altun sayishane
ak<;as1 teslim olund1. Fi'ttarihi'l-merkiim.
Sab1ka Rflmili Beglerbegisi Hasan Pa§a el opdligidur.
Ve bu esnada sablka Rumili ve Anatoh beg!erbegesi olup, gez­
mediigi beglerbegilik kalmayup, garaz-I araz ile eyyam-I azli mlim­
tedd olup, muztaribii'l-hal olmagla vilayet-i Giircistan'da yildir beg­
lerbegiligin ka.bul eyleyiip, Divan-I mu'allaya geliip, hil'at-I fa.hire
geyiip, paye"i serir-i saltanata yiiz siirdiler. Fi evasit-I ramazan,
sene 1005.
Handan Aga Kmm Tatan hanlarl ma-beynlerine gidlip"gelilp
haber getiirdligidiir.
(307b) Ve yine evas1t-I §ehr-i ramazanii'l-miibarekde sabika
merhum Mustafa Pa§a1 ve merhum Osman Pa§a'ya kethiida olan
ze'ametlii miitefer.rfkalar•ba§1 Qerkes Handan Aga umur•dide ve
kar-azmude olmagla .Kit'Im TatarI hanlarI ma-beynlerinde vaki' olan
§err u §Ur-I fitne ref'i i<;iin gidiip,geldi. Hikmet-i !Iahi Ue mukad­
dema hanhkdan ref' buyurulan Gazi Giray Han ile Feth Giray han­
hkda' mukarrer oldukda lei;ker-i Tatar mirzalarmun umur-dideleri
orta.hklarm sulh u salah ile barI§dirup, def'-i §err u §Ur kasd eyle­
yiip, Feth Giray thtiyariyle hanhkdan fa.rig olup, i\;kil begleri tore-i
Cengiz §era'iti iizre tavi eylediiklerinde iller eminlik begler diizen­
lik Gazi Giray Han ile gorii§iip, «Agam hanumsun, hanhk seniin»
diyiip, izn ii icazet ile Feth Giray Kefe Kal'asma validesi ziyare­
tine geliip, kal'aya dahil oldug1 ,gibi §ukka-i alem-i Padi§ahi'yi feth
eyleyiip, kendiiye virilen men§ur-I �ehen§ahi'yi a<;up okudup, fi'l­
hal le§ker-i Tatar agah u' haberdar olup, ezin canib Gazi Giray Han
tek u terrha kalup, ciimleten le§ker-i Tatar Feth Giray Han iistiine'
akup cem' olmagla Gazi Giray ekall-i kalil tevfubi'iyle muztaribii'l­
hal terk-i flrsa.t idiip, na-gar Asitane-i sa'adete tevecciih idiip
j:>lll � ya gemi tedariik eylemege adem salup, derya-yI hayrete
garik hanhk hesretiyle harik iken goriirlerki
Siidde-i sa'adet­
medardan Handan Aga hanhk miibarek-badma tekrar men§ur-1
l;lehen§ahi ve hil'at-I fa.hire ve §emi;ir-i zerrin ile gelmi§.
682 MEHMET IP$1RLl
Beyt
..:..... �_) {W} o�;. -:r._)�
..
0 \::- _;..:.\..J o�y. -:r.I JS'
..:..... \,.
Eger9i bu babda hlikm-i §erif iki olup, - galib canibille takviyet
.
ile me'mfir . oldug1 dahi rivayet-i sahlha olup, taikd!r-i ezeli isfubet
eyleylip, le§ker-i Tatar-1 na-bekar bu def'a dahi haberdar ohcak
glirfih-1 §akfih-1 enbuh ile Gazi Giray Han iistline mlictemi' olup,
F'etll Giray Han tek u' tenha kahcak clist ii 9a!ak hareket idiip,
istih!as-1 can-1 azize mukayyed olup', karan firara tebdil idlip, <;:e­
rakise canibine can atup giderken ol tarafun (371a) da:hi adem-i
k�bfili haberi yeti§lip, ye's ii h1rman ile .;,tr ' nam mahalde muhtefi
ii mUtevari oldug1 haberi geldi. Ya'ni bu vechile fitne-i Tatar def'
oldugm arz u i'lam eylediler. Fi't-tarihi'l-merkfim.
§ehzide Sultan Selim nam civan-baht intikiilidiir.
Ve bu esnada iradet-i Hayy-i la-yemfit ile on dort ya§mda ser­
efraz u mlimtaz §ahzade-i civan•baht slilale-i saltanat sultan' Selim
nam hal'll'etlerinlin mizac-1 §erif ve unsur-1 latifinde klZllca hastahk
dimekle me§hfir mii'ezzi marazdan azlirde-hal olup, ilac-1 kavi kasd
itmek gerek' iken mlisahale ile hacamet iderler, miifid olmayup,
birkaQ glin i9inde asib-i rfizgar ile nihal-i kameti hake dli§lip, mUr.g-i
rfih-1 pUr-fiitfih1 a'la-i illiyyinde ervah-1 tayyibeye pervane eyledi.
Inna lii!llah ve inna ileyhi raci'un. f;?iiheda•i Al-i Osman alayma il­
hak olunup, tUrbe-i Sultan Murad Han'da4 medffin old1. Hakka ki
erkan-1 sa'adete ve sa'adetlii PRdi§ah-1 c·iJhan-penah -hallede'nahu
ta'ala Mlafetehu- hazretlerine nagehani musibet-i azime yiiz gos­
terdi, Ramazan-1 §erifiin dordlinci cum'a glini vaki' olup ve bu ra­
mazan-1 ·§ertf be§ cum'a ile miibe§§er u mii§erref olmak mUyesser
old1.. Mficib-i magfiret-i Rahim u Rahman ola. Bi-inayeti'llahi ta'ala.
Mekke-i miikerreme hakimi Seyyidii's-sadat ve menba'u's-sa'adat
hazretleri kisve-i Ka'be-i mu'azzama-i atiln culfis-1
hiimayil:n t.ehniyeti i!liin mahmil ile gonderdiigidiir.
Ve evahir-i §ehr-i ramazanii'l-miibarekde adet-i ma'rfife-i kadi­
me iizere Ka'betu'llah-i mu'azzama ve Medine-i miinevvere -ljerre-
TARIH-1 SELA�IKi 683
fehuma!UO,hu ta'ata §erefen ve ta'zfinnen- kisveler1m §erif hazretleri
culfis-1 hfunayfin.1 sa'adet-makrim tehniyet U mtibarek-badi i9lin
mahmil-i §erif ile ma-tekaddemden Asitane-i sa'adete .gondermek
kanfin' olmagm g0nderdiler. ti'sklidar'a geldliklerinde Bostanc1-ba§1
Ferhad Aga bostanmlar ile istikba1 eyleylip ve kadirgaya koyup,
togn hazret-i Ebi Eyyfib Ensari hazretleri Ustline kondurd11ar. 1r­
tesi glin rikab-1 hfunayfin agalar1 ve BO!lik agalan lisklifllileri ve
alaylar1 mecmfi'an ve' ulema ve me§ayih-i kiram i'zaz u ihtiram-1
mala-kelam fie mahmil-i §erifi (371b) kald�rup, online dli§lip, ra­
yet-i .alem-i Fahr-1 ka'inat -salla'llahu ta'ata aleyki ve sellerm- onlin­
ce dort alay bayrrukfar1 ile tab! u surnay-1 Ara:b ka'ide-i me'lfifeleri
lizre 9almup mli'essir ve dilsfiz, sit u sada' ile amme-i alem-i ma­
haleka'llah izd�ham Uzre Edirne•kapus1'ndan girlip, ta ' Bab-1 Hli­
mayfin'a gelince zu'afa-i limmet mtiittak <;e§ID-i •giryan ve ciger-i
bliryan ile ve salevat U tesbih ve tehlil eyleyerek ammeten' Divan-1
mu'allaya getlirdiler, Vlizera-i izam ve ulema-i kiram sadrlarmdan
kalkup, ehl-i Divan ma'an sfiz u glidaz-1 ah u' i§tiyak ile orta-kapu­
ya .;1kup, irobal eyleylip, '8adr1a'zam :Ibrahim Pa§a hazretleri mah­
m:il-i §erifi getliren cemellin maharm eline alup, i<;erli Bab-1 sa'adet­
den girlip, vlizera-i izam ile mahmil-i §erifi, Id kisveler i9inde idi,
izz-i huzfir-1 f;?ehen§ahiye isaJ eylediler. 01 .glin ehl-i Divan hazret-i
Risalet-:penah -aleyh!i salevatu'llah- §eVk u zevk ile ya:nup y1blup
dlirfid-1 bi-had ve salevat-1 Ia-yu'add ile girye vii zarihklar eyledi­
ler. Husfisan sabllka ti'sklidar kadis1 Nak1·blile§raf Ke§miri·zade
Efendi e§raf ve10 sadat-1 enam hazretleri alay He gellip, haz1r ol­
magla kulflb-1 limmet-i glinahkar-1 laz1mli'II-istigfar climleten mU­
te'essir olup ve Yehfid ve Nasara'dan ni9eler inayet ve hidayet-i
RabbRni yeti§lip, ah u nale ile barmagm kaldirup, isiama geldiler11•
Agla§up, bi-ihtiyar e§-§efa'a ya Rasfila'llah .;agr1§up, arz-1 niyaz
eylediler. Fi yevmi'l-ahad, 24 ramazanli'l-miibarek, sene 1005.
Tetimme-i Klssa.
Ve yine bu babda va'iz-i hala'ik ve natik-1 haka'ik �yh ale'l-
1tlak kutb bi-istihkak Emir Efendi klirsisine ba'z1 ezhan-1 kas1ra,
ki ekseri dii§men mezhep ve milletdiir, kagrdlar ·b1ragup, bu merte­
be ma:hmile ta'zim u i!kram bid'atdur, nice na-miinasib dahl u
te'aruz eylemi§ler, cahil ii nadan olanlar ne bilslinler. Kiitub-i te-

MEHMET iP�iRLI
684
varihde miitekadclimin-i miiluk ve selatin-i islamiyye hiilefll-i A:b­
bllsiye ve Sel<;ukiye eger Bagdlld'da ve sa'ir darii'l-miilkde tecdid-i
saltanat (372a) vaki' o!dukda '§erif hazretleri teberriiken ve teyem­
miinen kisve-i beyt-i §erif ve kisve-i hiicretii'n-Nebi -sal/,a,'Tlithu
aleyhi vesellem- giinderi.;gelmi§lerdir. Mahmil-i §erif geldiigt giinde
eger halife ve eger sultan enva'-1 §evket ii ha§met ile kendiiler kar§u
<;1kup, ikram u ihtiramlar ide•gE!lmi§lerdiir ki §erh u beyan miim­
kin degildiir. Fatih-i miilk-i Arab Sultan Selim Han-1 magfur M1sr"
da iken '§erif hazretleri oghm mahmil ve kisve-i beytii'llah ve kis­
ve-i hiicretii'n-Nebi ile -salla!lllihu riletyhi vesellem- .gonderdiiklerin­
de kari;iu !;lkup ne' ta'zimat ii tekrimat olunup, ne denlii haza'in-i
bi-payan ve tuhaf ve hedaya-i feravan irsal u isal eylemi§lerdiir,
tafsil olunsa mubalagaya ham! olunur. Zemanemiiziin na-ehlleri
ikram kime idiigtn idrak itmeyiip, •beyhude oter2•
Kit'a
BiZtil hemit§e b<J,til ve beyhiidedir veli
MU§kil budur ki suret-i haktan zuhur itle
Devr� zemiZne ciinbU§'i, niJ,d;6,nhg uzredtir
NiZdan komazki merdiim� daniZ huzilr itle.
Ez..silsiWtii!z-zeheb� CiJ,m'i,
..:...... �_) t..rZ � 0�1,.;, c...t..
..:.....I J>. j1; Ll. J �� Ll. ....G �
o
J1; '-;->"Lp �..?.-l:.� �
1 1:. --...:>- Lp ..4J 1 1:. L-.>-...L.
c.r . c .c.r
·
Hezar me§ekkat ile bayram ulufesi virildiigidiir.
Ve i§bu vacib-i re§en u!Ufesi cidd ii cehd ve sa'y-i mevfur ile
§eb-i ikadrde <;1kup, halk-1 aleme sebeb-i rahat oldi. Yiiz seksen yiik
yalnuz Yeni!)eri ta'ifesine virildi. Hig bir tarihde olmam1§dur. Ve bii­
liiklere mukabelesiz salma ( <.ij\.., ) v·iriliip, tesliyet' olund1. Def-
TARiH-1 SELA'<IKl 685
terdar Mahmud Efendi adet-i agnam ve cizye cem'ine giden hiinkar
kullarmdan pi§in ak!;alar alup, ruz-name-i htimayftna tahvil itdir­
megi ihdas buyurd1lar. Gergi muzayaka def'ine 1<are-saz olup, min­
vechin tahsildiir amma re'ayaya zulmi mucib oldugmdan gayri
gig yemegin hazm1 vahim olacii,g1 zahirdir' didiler. Ve yine bu ciim­
leden ma-ada istikraz dahi olund1. Matbah-1 Amire ve harc-1 has­
sada ni!)e duyun bllki kald1. Ve irtesi giin BO!iik"halki guliivv idiip,
«Q1kan ak1<a fas-iddiin diyii <;avu§larm1 ve kethiidalarm1 siiyletme­
yiip, muhkem let urup (372b) kiseleri sadr1a'zii,m hazretleri kapu­
sma getiirdiler. Gelen ak<;a cezire-i Miclillii'den miiltezim Yahudi'
den ahnm1§ bulunmagla siyaset buyurulup ve Bezzllzistanda miina­
diler nida idiip, «Zinhar zuyftf ak!)a almmasun iistiinde sikkesi olan
. '
sah1hii'l-ayar olsun» dinildi. Ve re'ayadan alman malun ekseri
bid'at-1 seyyi'e ziyade cizye ve bedel-i niizl ve bedei-i kiirekci ve
ak«a.-1 avar1z ve bedel-i timar idi. Mahsul-i miilk §ey-i kalil vaki'
olm1§d1. Allah ta'ala dii§var i§leri lutfundan asan eyleyti-vire, amin
bi-Rabbi'l-alemin.
Bayram giini biiyiik-mlr,ahur aga vefat idiip, divan-1
Hakk'a gidiip ve ciimle ma! u menllli harem-i
hiimayftna zabt olundug1dur.
Ve bayram .gicesi btiyiik-mir-ahur olan Kapuc1lar kethtidas1
Ahmed Aga maraz-1 i;iir-pengeden halas miiyesser ohnayup, cihan-1
faniye veda' idiip, azm-i baka-i a!em-i cavidani eyledi. Ve kapuc1lar
kethtidahgi hidmetinde ·iken dokuz nevbet vezaret-i uzma mtihri
hidmeti virilmi§ olup ve sa'ir mu'azzamat-1 umura ve nmrlldat-1
kiilliye vesile ve' vas1ta olmagla menas1b-1 ulyaya vusUI bulanlar
elbette mezbur eliyle olmay1cak mtimkin ii mtiyesser degildi. Cem'
eyledtigt hutam,1 dtinyay1 enva'-1 tuha'f ve. esbllb-1 mergftbesiyle ma­
sar hazinesiniin bir y1Ihk irsaliyesi alt! yiiz bin sikke-i hasene• 'ih­
zar olunm1§ imi§. Hal-i hayat ve keinal-i s1hhatinde «Nukudum ve
ciimle cevariyim Valide-i Padi'§ah-1 cihan-penah hazretleriniin hak­
k1dur» diyiip, cema'at-1 Miislimin huzurmda vas1vet idiin «Ve ev­
ti§
Ierim Medine-i mtinevvereye vakf eylediim ve cti;.ile m tera kul­
larum ve denlii var ise Padi§ah-1 alem-penah hazretlerintindiir. lki
nefer ana bir !)avu§ karmda§larum vardur, anlar1 sulh ii irza idiip­
dururum. Hatunumun mihri ve hisse-i '§er'iyyesi esbab ve eskalim
 T
686 �IEHMET lPSlRLi
bahasmdan virilsiin ve beniim cesediim Dskiidar'da defn olunsun»
diyiip, vesayasm tamam eyleyiip, rfthm Kiib1z-1 ervaha teslim ey­
lemi;;i ve Dariissa'ade Agas1 Osman Aga izn-i hiimayiinla varup,
ciimlesin pinhan olan yerden ihrac idiip (373a) zabt u krubz eyleyiip,
Saray-1 Amire'ye nakl eylediler. Dirhem ii denanir ve sa'ir muras­
sa'at k1yas ve tasavvurdan ziyade bulund1.
M'!Sra'
Beiyt
? .j_,..!. \ ::._?" � � Jb
jj � Jlo:-J::. .J. � J
hezar derd ii hasret ile gidiip, zM-1 ahiret i<;iin siiliis-i mal dahi te­
dariik itmediler ve's-selam.
Biiyiik-mir-ahftrhk ferman olundug1dur.
Ve kapuc1lar kethiidahg1 hidmetin kapuc1-ba§1hk ile tden aliy­
yii' s-s1fat ve hamidii'l-h1sal Ali Aga kapuc1-ba§1hk ile emir-i ahftr-1
kebir olmak ferman olund1. Ve kapuc1lar kethiidahgi hidmeti Ka'be-i
mu'azzamada hidmete giden H1z1r Aga'ya tevakkuf olunmak buyu­
ruld1. Fi eva'il-i §ehr-i §evval, sene 1005.
Erdel-bam la'inden adem ile tazarru'-namesi ve
Macar Ali �aVU§ geldiigidiir.
Ve evas1t-1 §ehr-i §evvalde k1ral namma olan Erdel la'inden
adem geliip, yiiz yere koyup, afv-i taksirat' ile inayet reca eyledii­
gin ibildiirdi. Kadimi Siidde-i sa'adetiin kuh- ogh kuluymi. Vezi­
ria'zam Sinan Pa;;ia'nun diirlii diirlii cevr ii hiirmetsizliginden vaki'
olan serke;;iligimiize pe;;iimanhklar ile tevbe vii istigfar idiip, ulu­
dergahlarmdan redd itmesiinler diyii ubftdiyet-name yazup gander-
TARlH-l SEL��lKJ 687
mi§ ve sab1ka harem-i hiimayiindan g1kan Ali Macar nam sipahi
dillerin bilmekle birkag def'a urup, ba'z1 ahbar betiirmegle <;avu§luk
viriliip, ana dahi ag1zdan nige ahbar sipari;;i idiip ki bizi devlet i§igi
ile iislub-1 sab1k iizre bar1§durmaga2 kasd u sa'y eyle diyiip, enva'-1
va'deler eylediigi beyan olund1. Ve gelen ademlerine hil'at-1 fahire
virildi. Ve serdar-1 ba-vakar hazretleri asker-i bi-§umar-1 zafer-§i'ar
ile g1kup gidiyorlar ha! ne iktiza iderse anda gorile, ana gore cevab-1
ba-savrub virile diyii ferman olund1.
Vilayet-i Budun muhafazasma me'mfir olan Vezir
Hafiz Ahmed Pa§a hazretlerinden gelen re'aya
haberidiir.
Ve bu esnada vilayet-i Bosna muhMazasmda Vezir-i ru§en­
zamir Hafiz Ahmed Pa§a hazretleri vilayet-i Budun (373b) muha­
fazasma gitmek ferman olunup, yarar ademleriyle ve le§ker-i ikuzat
ve miicahidin ile varduklarmda mela'in-i kefereniin tam§Iklari olup,
re'ayaya hane-be-hane atlu ve yaya sa1gun idiip, asker cem' eyle­
yiip, memalik-i !slamiyye iistiine gelmek igiin muhkem ahd il mi­
sak ile ittifak eylediiklerinde re'aya dahi ba§ka ba§larma tur\iin
eyleyiip, evlerimilz barklar1muz, evlad u• erzaklanmuz gidtlp, yer­
lerimiizden yurdlanmuzdan ciida dil§iip, ekserimilz iba§dan g1kd1lar.
Olmekden dirlik yeg diyenleriin bir nigesi evlad ile tavarlari ile b1-
ravlarm g0nderiip, biZe s1gmacak yer g0steriip, dil§menden emin ol­
maga gare eylen, nige bin hane Peg'den ve Erdel'den hane gO<; ile
terk-i diyar ve evtan eyleyiip, varalum memleket-i lslamiye'de mekan
eyleyeliim diyii taleb.i ad! il dad eyledilklerin arz u i'lam idilp, Asi­
tane-i sa'adet kapuc1Iarin g0ndermi§ler, «Alamet-i hayrdilr, mil­
barek haberdilr» diyiip, gelen kapuc1Iara gavu§luk ferman olund1.
Fi 12 §evval, sene 1005.
Defterdarhk ferman olundug1dur.
Ve yine bu esnada Anatoh Defterdar1 Murad Efendi yerinci•
degildilr diyii ref' buyurulup, yerine eski yerinci' Kara Burhaned­
din tahsil-i mala enfa'dur, yine defterdar olmak ferman olund1. Fi
evas1t-1 §ehr-i §evval, sene 1005.
688 MEHMET iP�iRLi TARiH-1 SELA�iKi 689

Zemane iimeras1 rfu;vet ile sancak alup, biri biriyle ulum u ma'arif ile araste beglerbegi olmI!> Hiiseyin Pa§a dilr-1 mu­
lntal ve cidal eyledttkleridiir. sadereye girmi§ emval ve erzakdan• ayn-lup, zehr-i kahr-i ruzgar
gekmi§diir ·diyii §efekat u merhameten Kilisl sancagi tevcih buyu­
Evasit-1 '§ehrci §evvalde vilayet-i Arabistan'dan ahbar-1 garibe
rulup, vardliklarmda garaz-1 nefs ile tevabi' ve ta'alllikat-1' bira­
te'akub eyledi ki zemane hakimleri hedaya namma mallarm alup,
deran re'aya-y1 memleketi tahrik idiip, sildde-i sa'adete (374'b) hi­
terbiye eylediikleri e§ran re'aya ve beraya iizerlerine musallat eyle­
kayete geliip, ref' itdiirdiip, yerine Div Siileyman Beg' vardukda
diiklerinde mezalim ve mehayiflerine hadd u gayet olmadugmdan
tahammiil itmeyiip ,sabr u arama mecal olmayup, sabtkii liva-i Ha­
gayri az zeman iginde biriniin dahi rii§vetin alup, vali ve mir-liva ey­
ma'da Mehmed Beg ile vukii' bulan k1tal u cidal yine bu def'a dahi
leyiip, \izerine vardukda ma-beynlerine seyf-i hayf giriip, sekban diyii
vaki' old1 diyii arz olund1.
cem' eylediikleri ec!af u erazil ile birbirine k1h<; gekiip, tarafeynden
meydan-1 dar u glrde ni<;e adem helak olup, ·(374a) ortahkda kat'-1
Vezir-i mil§ir-l ba-tedblr Saturc1 Mehmed Pa§a -edame'llahu ta'ala
niza' ve fasl-1 husumet Olmaylip, kin u kibr ile memleket-i1 1s!ami­
icmlehfl-hazretleri serdarhk ile sefer-i zafer rehbere g1kdugidur.
ye'de nizam u intizam getiiriliip, her ki§i istediigm i§ler olup, alem
kevn ii fesadda sefk-i dimaya agaz eylediler. Vilayet-i �am-1 da­ i;lehr-i §evvalii'l-miikerrem-i sene-i hams ve elfde yigirmi iigiin­
riisselamda Safed sancagi dergah-1 ali gavu<1lugundah g1kup, ilti­
ci dil"§enbih giin ritz-1 pirflzda Divan olmayup, cilmle erkan ve
zani ile mir-liva olanlardan merhi'lm §eyh �uca' murrubbalarmdan a'yan-1 sa'adet viizera-i izam ve ulemaci kiram ve suleha-i me§B.­
Dervi!> '.Beg' nam kimseye viriliip ve azl olunup, yerine Divane Ali
yih-i enam ve' asker-i !slam, ha§met ve §6Vket-i vakar-1 !slam ile
Beg nam kimse vardukda ma•beynleri fesada mii'eddi olup, ceng
miizeyyen ii mlikemmel, alat ve esbab-1 darb u harb ve saz u selb
ii k1tal eylediikleri haberleri geldi. Ve re'aya-y1 memleket dahi Der­
ile alay alay ve gevk <;evk geliip, sildde-i sa'adet-i sidre makama
vi§ Beg'den Divan-i alide feryad u figan ile §ikayet eylediiklerinde
haz1r u miiheyya olub, Serdar-u-sipeh-salar-1 asker-i !slama miite­
ferman-1 i;lehen§ahi ile <;avu§•ba§l Omer Aga ol gice vakt-1 temcid­
rak1b u muntaz1r old1lar. Vezir-i mii§ir-i ba-ted'bir-ii-18.-nao:ir ve
de varup, Dervi'§ Beg'i evinden kald1rup, iskele kapusmda diir-1 si­ §eca'at§i'ar-1 ba-vakar Saturc1 Mehmed Pa§a -edame'/M;hu ta'a'ld
yasate gekiip salb eyledi. Ve bir Hazine-i A.mire kat�bi gonderiliip,
icl{i,lehu- hazretleri dOrdiinci sa'atde miiretteb hadem-ii-ha'§emiyle,
ma-meleki miriye zabt olunup, ibret-nilma-y1 alem old!. Fi't-tari­
cebelii, cev§enlii, z1rh-pfl!>, kalkan ber-dfl§ yarar ,giizide ser-clraz
hi'l-merk'ii:m.
yigitler ile geldiiklerinde, gok gegmeyiip az zeman iginde igerii izz-i
huzftr-1 i;lehern,ahiye isteniip ve bir mikdar egleniip g1kduimda ahir
Kezalik Can Polad Beg ogh Hiiseyin Pa§a Div Siileyman ser-a-ser libaslar ve '§alvar ve §ahane murassa' sorgu<; ile g1kup,
nam kimse ile ceng eyledttkleridiir. i'zaz u ikram olundug1 mukarrer ii niimayan olup, sa'ir serdarlara
olan ihtiramdan a§aga (375 a) olmadug1 muhakkak old1. 1zz ii ik­
Kezalik vilayet-i Haleb'de liva-i A'zaz' ve Kilis ma-tekaddem­
bal ile rayat-1 feth-ayat-1 !slam ag1lup, sefer-i zafer-me'asire me'mur
den Sultan Siileyman Han -aleyhi'r-rahmetu ve'l-gufran- zemamn­
olan Yeni<;eriler kethiidas1 ve elli yedi nefer yaya-ba§1iar ve BO!iik­
da iimera-i namdar-1 zevi'l-iktidar ve sahib-i i'tibar Kiirdiyyi'l-asl
ba§1 ve gorbac1lar ve on iki bin nefer Yenigeri yolda1<lar1yle ve cebe­
Can Polad Beg merhuma tahsis olunup, ad! ii dad-1 hiikumetde adil
ci•ba!>l bin be!> yiiz· nefer Cebeci yolda!>lar ile ve Topci�ba§l bin nefer
ve manendi olmamagm evlad-1 kiramlarma dahi virilii.geliip, ba'
topc1 yo1da§lar ile1 ve top-arabac1 yolda§lar bin nefer, agalan ile,
dehfl merhum ve magfflrun-leh Sultan Murad Han -tabe serohu­
pilr zrb ii zinet alay bayraklar1yle <;ekiliip <;1kup gitdiler. Amme-i
zelilanmda ocakhk tarlk1yla mutasarr1f olanlara saltanat tarafm­
halk-1 alem dest-i niyaz1 devgah-1 Bi-niyaza kald1rup, Allahumme
dan olan ikram u ihtiram1 itdiirdiip, cenab-1 emaret-me'ab yazdu­ eyyidJi'l-/sl{i,me ve!l--Mi1slimin ve unsur men nJa!8(1!J'(J/'dJ-dtn, l;i;-hakki
rur old1lard1. Er§ed evladmdan Hwbib Beg tasarrufmdan sonra
ve bi-hurmeti Seyyidi'l-mUrsel'in du'alarm mele-i a'laya <;1kard1lar.
690 MEHMET iP$iRL1
Ciimle a'yan-1 sa'adet, viizera-i izam ve ulema-i kiram ve me§ayih-i
zevi'l-ihtiram mii§aya'at idiip Oyiige dek vard1lar. Viizera-i izil.mdan
gayri erkan-1 devletiin ekseri serdar-1 ba-vakar 'hezretleriniin ota­
gma s1mat-1 ni'metine vard1lar. Ni'met yeniliip, '§erbetler i<;iiliip §iikr
ii senalar olund1. Ve gurre-i zilka'deye dek mukim olup lil.z1m olan
alil.t ve esbil.b-1 sefer tekmil ii tecmim olmca tevakkuf eylediler. Al­
lah tebarek u ta 'ata asker-i lslil.m1 cyne Mnu katy8U Mnu [gil.lib ] ,
a'dil.-i din-i hil.sirin maglub u miinhezim ii muhakkar ola ve le§ker-i
Miislimin mans.fir u muzaffer olup, kiiffar-1 haksar iistine hemi§e
gil.Ub u kahir olalar. Amin il.min.
Serhadd-i mansfireden !)orbac1 gelilp
haberler getiirdiigidiir.
Ve bu esnada Yenit;eri <;orbams1 yolda§lanyle ulagla serhadd-i
mansflre ahvalin bildiirmege geliip', «Kiiffil.r-1 hil.ksar, mela'in-i bi­
§umil.r ile, Pe§te ve Tim1§var iistine geliip muhil.sara eylediigi mu­
karrerdiir, <;are vii tedbir eylem. Serdar hazretleri Belgrad'a <;1km­
ca dii§men-i din maslahatm goriir» didi. Ve «Kal'a-i Egri muhil.fa­
zasmda olan aga yerine Samsunc1-ba§1y1 Yeni<;eriler zahireden otii­
rii iit>iip helak eylediikleri haberi sahihdiir» diyii bildiirdi. Fi eva­
s1t-1• i,evval, 1005.
Vezir-i mii§ir-i rll§en-zamir-i lll.-nazir Mehmed Pai,a -edame'llahu
iclalehft- hazretleri sultan-zadelerini siinnet eyledliklerinde
ulema ziyafetidiir. (375b)
Ve evil.s1t-1 §ehr-i §evvalii'l-miikerrem-i sene-i mezbftrede Ve­
zir-i lil.-nazir-i rU§en-zamir-i saltanat-il.ril. Cerril.h Mehmed Pa§a
-edume'JW;hu ta'flliJ, idlalehu- hazretleri §akika"i ri'lh-1 piir-futfthlar1
olan sultil.n-zade iki ferzend-i dil-bendlerini, ki her ibiri giil-i •giil­
zil.r-1 letafet ve •giilbiin-i bostan-1 melahat .idi, Osman Beg ve Piri
Beg hazretlerini siinnet• itmek i<;iin ali cem'iyyet ziyafet tedariik
buyurup, velime-i azime eyleyiip; mukaddema, ulema-1 din ve giizin-i
ehl-i yakin gurflh1m ziyafet murad eylediiklerinde, kanfln-1 kadim
iizre rikab-1 hiimayfln aglar1 da'vete varup ve meratib iizre miitefer­
rika ve <;a§nigir ve <;aVU§ agalar okuyucu geziip, tenbih' eylediler. Ve
Saray-1 ma'mureleriniin miiferrah u mergflb cay-1 latiflerini zi-k1y-
TARiH-1 SELA'11Kl 691
met fahir esbablar ile dort ve be§ mahal mekanlan tertrb ii
tezyin
ile do§eyiip, evvela a'lemii'l-ulemil.'i'l-miitebahhirin Hoca-i �il.h-1
ci­
hil.n Mevlana Sa'deddin Efendi hazretleri ve ogullan Kadrnsker Mev­
lil.nil. Mehmed Efendi ve Es'il.d Efendi ve Aziz Qelebi' Efendi ve
te­
vabi'leri bir meclis olup, ziyil.fet olund1. Ve Rftmili kadrnskerligin
den miiteka'id Mevlana AbdiilbakI Efendi ve Bostil.n-za
de Mevlil.nil.
Mustafa Efendi ve Altm1§lu ve Ellilii miiderris efendiler mevzi'i
dil-kii§ada ziyil.fet olundilar. Ve Rumili kad1askerliginden miiteka­
id Mevlana Sun'ullah Efendi dahi Mevlil.na .A!bdiirrahim ve Mevlil.­
na Sari Muslihiddin ve Altm1t>lu miiderrisin-i Sahn-1 Semil.niye i!e
§erif yerde' ziyafet olund1lar. Ve Anatoh Kadrnskerliginden miite­
ka'id Ebussu'ud-zade Mevtil.na Mustafa Efendi srubrka lstanbul Ka­
d1s1 Mevlana J?ems Efendi ve Altm1§lu miiderrisin-i Sahn-1 Semil.­
ne ile te§rif ii ziyafet olundl. Ve a'lemii'l-ulemil. miimtaz ve ser-ef­
raz-1 alem-ara 1stanbul Efendisi Ahi-zade Mevlil.nil. Abdiilhalim
Efendi, Altm1§lu miiderrisin-i Sahn-1 semaniye ve Dil.hil miider­
-
risleriyle te§rif ii ziyafet olund1. Bir •giinde be§ mahalde ba§ka ba§­
ka i'zil.z u ikram u ihtiram ile ta'zim u tekrim ile ri'ayet olund1lar.
Eger<;i kim ulema"i din-i hazret-i Seyyidii'l-miirselin (376a) izzet
ii hiirmeti kar-1 mti§kil ve emr-i azim idiiginde t>iiphe yokdur vela­
kin alil.-kadri't-til.ka bi-inayeti'llah ta'ala re'y rekik olmayup, li'.ar­
azmudeler' vas1tas1yle gi:irlildi.
Sultan-zadeler kJiniln iizre miizeyyen paye-i serir-i saltanat.e
yiiz siirmege gitdlikleridiir.
Ve bu hafta i<;inde mii§il.run-ileyhima Sultan-zil.deler zer ii
ziver ile miizeyyen olup, §evket ii ha§met-i mala-kelil.m ile kanun-1
kadim iizre lrk-1 saltanat ta'zim u tevkir olunup, Siidde-i sa'adet­
medil.ra hazret-i Pil:di§ah-12 z1llu'llah-1 gerdfln-vakar -e'azze'llli!h en­
stirehu- nazar-1 hlimayflnlarma varup, pil.ye-i serir-i saltanate yiiz
siirdiler. Murassa' sorgu<;lar tak11up <;1kd1lar. Fi evas1t-1 §ehr-i §ev­
vil.l, sene 1005.
Siir-1 piir-suriirda erkan-1 sa'adet ziyRfet olunduklandur.
Kiiniin iizre ali cem'iyyet oldug1dur2•
Ve evil.hir-i §ehr-i §eVVal-i sene-i mezbflrede ziyafet-i erkan-1
devlet ve a'yil.n-1 sa'adet olunup, eem'iyyet-i azim old1. Sadr1a'zam

692 �!EHMET iP�iRLi
hazret-i lbrahim Pa§a -eddme'lldhu ta'ald icldlehu- ve sahi:b-i .da'vet
Cerrah Mehmed Pa§a ve Halil Pa§a-y1 celilii'l-kadr ve H1z1r Pa§a
ve Had1m Hasan Pa§a ve Sinan Pa§a-zade Mehmed Pa§a ve Kadrns­
keran-1 Rumili ve Anatoh Damad Efendi ve Yahya Efendi Begler­
begilerden makam-1 miilazemetde ve Siidde-i sa'idetde bulunan Def­
terdaran-1 emval ve sa'ir erkan-1 devlet divan-hanede meclis-i ali
olup, enva'-1 ni'met-i feravan-1 pi-payan <;ekiliip yeniliip ve e§ribe-i
nefise-i ho§-guvar i<;iliip, §iikr ii sipaslar olund1. Ve kanun-1 kadim
iizre Mlr-alem Aga Sa,drrn'zam hazretlerine makrama-i dest ve Ba§­
kapuc1-ba1>1 legen-iJbrik viriip, ale't-tertib Kapuc1•ba§1lar ve mir­
ahurlar ve Qa§mgir-ba§1 legen ve ibrik virdiler. Ve beglerbegilere
ve kadrnsker efendilere ve Yenigeri agas1 ve defte11dar efendilere
gagnigir agalar hidmet eylediler. Ve s1mat-1 ni'metde ve §erbet viril­
mekde kezalik bu uslftb iizre ka'ide-i kadimeye ri'ayet olund1. Ve
Qavm, aglar alk1§layup, erkan-1 sa'adet kalkduklarmda igerii Has­
oda'ya giriip destar ve libas tebdil eyleyiip tahta-pft!> iisttine ali sa­
yebanlar kurulup, §ah-1 Acem tuhfeleri enva'-1 resm-i acib ii garib
ile musavver gitler ve zarlar gekiliip, (376b) htinerver iistadlarun
asar ve tasviratlar1 seyr olunup, saz u sozler <;ahnd1. Ve sa'adetlti
Padi§ah-1 cihan-penah hazretlerine giinderilen fi§ek kal'alar1' kasr-1
ali iintinde deryada at1lup tema§a olund1. Ve bertiden at1lan fi§ek­
leri de anlar seyr eyledi. Ve s1mat-1 halviyat ve ho§·fub ve meyve­
ha-yi taze gekildi. Yeniliip ve i<}iliip, bi-hadd u bi-kiyas gettiriildi.
Sabaha dek §evk u zevk ve §adumani old1.
Kit'a
�(jjj/j, vu zook u i§ret' ile bir dem eyleyiilp
Ben haki if/(11,bet yine kaUkrdi ruzgar
Anlar ki ay:;; u nU§ ile lYwnda mukim olur,
Bir aur'a ile bendelerin ansalar ne var.
Sadna'zam ibrahim Pa§a hazretleri Serdar-1 a.Ii-kadr
otagma varduklar1dur.
Ve evahir-i §ehr-i §evvalde divan irtesi Sadr1a'zam 1brahim
Pa§a -edame'lldhu tatala idalehu- hazretleri Serdar-1 ba-vakar Sa­
turc1 Mehmed Pa§a hazretleri otogma varup, sefer-i za;fer-rehbere
i i
TARiH-i SELA'.'!Ki 693
mtite'alhk umur-1 haka'ik ti daka'ik soyle§ildi. Ve Boliik-halkmun
pir-i sal-hordeleri, «Ma'mul ulftfelerimiiz virilmez old1, ktilli muza­
yaka gekertiz. Bize kanun iizre teka'tid sadaka eylen veyahud bu
sefer mu'&f buyurun, du'a vii senaya mef;!gftl olalum» diyti tazarru'
u niyaz eylediler. Qendan iltifat buyurulmayup, az kimse ber-murad
old1. Ve sefer levaz1m u miihimmati tamam giiriilmege mecal ti im­
kan olmayup, nige noksan ile ,gurre-i §ehr-i zilka'dede gii<; mukal'I'er
old1.
Ve merhum Sinan Pa§a ftitfthatmdan kal'a-i Papa ve Samartin
tisttine a'da-i din tebdll-i suret idiip, arabalara zaha'ir yiiklediip, «Kal­
alara zahire gettirdiik» diyiip, hllekarhk" ile kal'a kapusm gaflet ile
agdurup, i<;erti giriip, bulunan ehl-i tslam ile k1tal idiip, a'da kal'ayi
zabt eyledtikleri haberi geldi. Musibet-zedeler §eda'id-i ruzgara sabr
u tahammtil tizre mtitevekkil ti mtiteveccih olup gitdiler Allah ta'ala
-celle zikruhu- hayrlar tevfik eyleye. -Bi-h!akki ve bi-hil/rmeti Hate­
mi'n-Nebiyyvn ve Seyyidi'l-murselJin, dmin.
Cebeci-ba111 ve Topcu-ba§1 ve mukiibeleci defterden vafir esami'
ihrac idiip, sa'y gosterdiikleridiir.
Ve evahir-i §ehr-i §evvalde (377a) Yeni<;eriler mukabelecisi Mi'
mar-zade ibrahim Qelebi ve Cebeci-ba§1 K1z Kapan Ali Aga ve Topc1-
ba§1' biiliiklerinden mtiteveffa ve na-bedid olanlardan iki bin nefer­
den mtitecaviz ademden yevmiye Hazine-i Amire'ye on bin ak<;adan
ziyade, s'a'yleri mukabelesinde hil 'at-1 fahire ile te§rif buyurulup,
paye-i serir-i alem-masire yiiz stirdiler. Ve defterden esamileri ihrac
olunan kadim1 Sultan Stileyman emekdarlarmdan Cebeciler ve Top­
c1lar agalarmdan §ikayet idiip, «Biztim dirligimtiz kat' olunmaga se­
beb agalarun tam' ve h1yanetleridtir» diyii tazalliim eyledtikleri arz
olundukda Cebeci-ba§1 ref' buyurulup, yerine Handan Aga nam �a§­
mgire ferman olund1. Ve zeban-dirazhg1 sebebiyle Yeni-hisar'a' habs
buyuruldu. Birka<; gtinden sonra «Cezayir veya K1br1s'a veya Rodos'a
stirtilstin» diyii buyuruldI. Ve yeni Cebeci-ba§l <;1kup sefere gitdi.
Ve bu esnada <;ok zeman itmedin te'sir-i ah-1 mazlftman yeti§tip
bir ecnebi Yenigeri tutulup, «Mukiibeleci bentim bu <lenlii ak<;em aldI»
dimekle mukabelecilik hasm-1 kadim' Kti<;tik Kas1m Aga'ya ferman
olund1. Ve ibrahim Qelebi mazhar-1 ite§-i gazab-1 Padi§ah1 ola-yazd1.
�efa'atla halas old1. Fi evahir-i §evval, sene 1005.
 �!EHMET IP�iRLl
694
Matbah-1 Amire emini tebdil buyurulup, Abdullah (Javu§
Kapuctlar kethiidas1 olmak ferman olundug.dur'.
Ve gurre-i §ehr-i zilka'dede Matbah-1 Amire emini Abdullah
Qavll§ ref' buyuruld!. Emanet-i matbah Kazganc1-zade Omer Qa­
vu§'a ferman olund1. Ve Abdullah QaVU§ gurg-1 ooran-dide germ ii
serd-i ruzgar c;ekmi§ kar-azmude zi-kudret olmagm, amelden hall ol­
mayup, tensukat-1 lay1kay1 virecek yerlere viriip, dirig itmeyiip ve
yanmca Serdar hazretleri §efa'ati mukarin olup, haftasmda kapuc1-
lar kethiidfillg1 marunb1 ile kamgar olup, giimii!'! degnek ile dergah-1
ma'delet-mekanda gediiginde miimtazii'l-akran old1. Kadimden Ye­
nic;eri ocagmdan has1l olup c;ok solak olm1§d1'.
Mahrfrsa-i Galata kadlhg1 virildiigidiir.
Eva'il-i §ehr-i zilka'dede (377b) mahrftse-i Galata Kad!s1 Mev­
lana §eyh Mehmed Efendi, Damad-1 Mevlana lmam-1 Padi§ah-1 alem­
penah, ref' buyuruld1. Yerine sab1kii Havass-1 Kostantiniyye Kad1s1
Mevlana Sari Muslihiddin Efendi ferman olund1. Ve ref' olunan Efen­
di'ye Ayasofya-y1 Kebir evkafmdan yevmi yiiz yigirmi akc;a vazife-i
teka'iid ferman olund1.
Kapu Agas1 hazretleri Medresesinden Abdillgani-zade
Sa.hn-1 Semaniye'ye vardug1dur.
Ve bu esnada Kapu Agas1 Gazanfer Aga Medresesi'nde mii­
derris olan feza'il-i ulum ve ma'arif ile miimtaz ve ser-efraz-1 dev­
ran Abdiilgani-zade Mevlana Mehmed Qelebi' Efendi medrese-i Sahn-1
Semaniye'ye geliip §u'aradan biri tarih didi.
M'ISl'a'
r
« UlermtJ, zii.tmresi111Wn mldiiJri geldi Sahm!'a»
mahlas-1 §e!'ifleri 'Nadiri'diir.
�ehr-emaneti virildiigidiir.
Eva'it.i §ehr-i zilka'dede §ehr-emini ibrahim Aga nagehani ref'
buyuruld1. Yerine sab1ka K1bns Def.terdar1 olan Muvahhid Mustafa
TARiH-1 SELA:-:tKi 695
Efendi §ehr-emini olmak ferman olund1. Fi evas1t-1 zilka'de, sene
1005.
Arnavud Memi Pa§a deryada serdar olup donanma gitdiigidiir.
Evas1t-1 i,ehr-i zilka'dede ruy-1 deryanun kadimi korsan ve
kurnazlarmdan' Memi Paf?a Donanma-y1 Hiimay(m gemilerine ser­
dar ferman olunup, derya muhafazasma c;1kup gitdiler. Fi 17 zilka­
de, sene 1005.
Raz1ye Ha.tun intikiil eylediigidiir.
Evas1t-1 zi!ka'dede cum'a giin harem-i muhteremde mahrem-i
raz u esrar ve kadimi emekdar Raz1ye Hatun dar-1 gurfrrdan saray-1
surura intikal eyledi. Erkan-1 sa'adet, viizera-1 izam ve ulema-1 ki­
ram hazret-i Ebi Eyyfrb Ensari'de cenazesi namazma hazir olup, va­
siyeti iizre Be§ikta§ semtinde evleri kurbmda kabrini ta'yin eylediigi
mahalle iletiip defn eylediler. Harem-i hiimayiina takarrubi sebebiyle
bi-beka kime kim iyiliigi dokunup mazhar-1 lutf u keremi old1ysa ule­
ma vii me§a'ihden kabrini bekleyiip kalup du'a vii sena eylediler. Ve
Kad1asker Yahya Efendi'niin tal!t-1 nikahmda bulunmagla miras ta­
leb ider old1lar. Ve muhafaza-i serhadde Vezir Mustafa (378a) nam
bir ogh ve iimera-1 muhafaza-i M1sr'da bir a'ma ogh kald1. Ve Ru­
mi!i Kadiaskeri Muhyiddin Efendi nikahmda' bir klZl kald1. Hak­
dan-1 aleme veda' eyledi gitdi. RakimeM!llaki ta'ala.
Serdar-1 zafer-§i'ar Mehmed Pa§a hazretleri !)llmp gitdlikden sonra
asker halkma muhkem yasaklar ve le§ker-i Tatar canibine
istimaletler ile virgiller gitdiigidiir.
Ve evas1t•1 §ehr-i zilka'dede Serdar-1 ali-kadr Saturc1 Mehmed
Pa§a hazretleri sefer-i zafer-rehbere c;1kdukdan sonra, sa'adetlii Pa­
di§ah-1 gerdftn-cenab hazretleri viizera-1 izam huzftrlannda Sadria'
zam lbrahim Pa§a hazretlerine muhkem tehdid ii te'kid ile ferman-1
ali buyurup; «1!i bu sefer-i zafer-esere me'mfrr olan asakir-i mansu­
reden bir ferd' himayet olunmayup, bu giinden karar itmeyiip heman
serdar-1 zafer §i'arum yanmda bulunmak gerekdiir. §iiyleki : vo..Kt-1
ma'hf!dde haz1r bulunmayup, tehalliif eyleyler, dirligi ahara.' viril-
696 MEHMET IP$iRLi TARIH-1 SELA�IKi 697

mek ile halas olmayup, elbette salb ii siyaset olunsunlar» diyiip Bos­ gah hazretleri -edame'llahu ta'ald ismeteM- Davud Pa§a <;iftligi'nde
tanc1-ba§1 Ferhad Aga'ya dahi tenbih ii te'kid ile eline mii'ekked ti abad itdiirdiikleri sarayda ziyafete ve tebdil-i hava kasdma miitevec­
mufassal hiikm-i §erif ile hatt-1 htimayCm-1 sa'adet-makrfm viriltip, cih olddar. Ve mtibarek id-i adhaya dek anda arami§ ii asayi§ niyye­
anlar dahi satve-i kahire-i f;!ehen§§.hiyi izhar eylemekde taksir itme­ tine azimet itdiler. Allah ta'ala ho§ hatir eyleyiip, bi'l-gudtiv ve'l­
yiip cell&dlar ile geziip, her ki§i can ve ba§ korkusuna clii§iip, me'mftr asal re'aya vii beraya tizerine merhamet ii §efekat ile acll ti dadlarm
olan:ar £1kup gitdiler. Ve merhftm Mehmed Pa§fa ogli Sultan-zade ber-mezid eyleye.
Kapucu-ba§1 ibrahim Aga'y1 dahi beglerbegiler ve sa'ir \imera ve zu­
ama ve sipah tisttine mii'ekked ahkam-1 §erife ile salup, «Sefere me' Kit'a
mftr olup \;Ikmamu§ her kimi evinde bulursan kapusmda" salb ey­
leyesin» diyii kapuc1lar ile £Ikup gitdiler. :;f :; b �.u \;.:. .:;._;:;45' ./' 0
Ve le§ker-i Tatar Ham GazI Giray Han hazretlerine dahi lay1k
u sezavar oldug1 tizre ve mukaddema ola-geldtigi uslftb ile ma'a-ztya­
:;f :;41' ¥ (.S b} � \;.:. I
..:...-: ):; 0�' J,,_p (.Sf :; \:;
de avatif-1 aliyye-i htisrevaniyeden ni\;e yiik harchklar ve enva'-1 tu­
haf u hedaya-yi bi-payan hatt-1 hiimayftn ile irsal ve nevazi§ler olu­
nup, «Le§ker-i Tatar-1 bad-rtiftar ile vilayet-i Erdel tistiine ilgar ey­
leyesiz. Din-i miibin i£iin fi sebi!i'llah (378b) gaza vii cihada bezl-i
..:...-:)J f3 Jt'. ::...h:; ..

makdftr idiip, ikdam u ihtimamda dakika fevt olunmayup, Allah te­

barak u ta'a!a mu'in ii zahirintiz olup, htisn-i tedbir ii tedariikiintiz­
) ...\.. ..:...J.:? j �\so._; ..:.....:; ·.1'
!
de takdirE) muvaf1k u mutab1k eyleyiip, ugrunuz hayr ola» diyiip hayr
du'a vii sena ile mtihimmat ve levaz1mlar1 gortiltip, kad1rgalar dona­
J� 4.J. ..:...J.:? J \5" I
nup geldi. Fi evas1t-1 zilka'de, sene 1005. ) J:� :;Y, J.t;. j I ..::.Cl. .. .e :1
if
§!eyhiilislam ve Miiftllenam hazretleri ogh Yahya 9tJlebi'yi
evertip' ali ziyafet oldug1dur.
)} _xf j J.t;. j l j J \5"
:;

Ve evas1t-1 §ehr-i zilka'dede hazret-i §!eyhiil:hslam ve Mtiftilenam Sadria'zam ibrahim Pa§a hazretleri <;iftlige isteniip' varup,
Bostan-zade Mevle'l-mevali, a'lemii'l-ulema ve efdalti'l-fudala Mevla­ umftr-1 miilk ti millet (379a) soyle§tip, irtesi Divan olmaga mecal
na Mehmed Efendi hazretleri ortanca ogh Sultan Siileyman Han Mti­ olmayup mu'af olund1 .
derrisi Yahya <;elebi Efendi'ye ulemanun akdem u efdali Mevlana
Abdiirrahim Efendi'ntin duhteriniin ahterin ahviriip tezvic itdiler. Rfiz-nameci ibrahnn !;elebi sefere siiriiltip, yine

Ulema-1 din ve me§ayih-i ehl-i yakin ali cem'iyyet idtip, velime-i azf­ §efa'atie mu'af buyurnidug1dur.

me olup, ziyafet olund1lar. Miiketlef cihaz viriltip, ta'zim ti tekrim

olund1lar.
Sa'adetlti Padi§ah-1 cihan-penah hazretleri Davud Pa§a !;iftligi
sarayma ziyafet buyurduklandur".
Ve evahir-i §ehr-i zilka'dede hazret-i Padi§ah-1 ki§ver -sitan -ey­
yede'llahu ta'{i,/,{i, hilafetehu ila ahiri'z-zemiin- valide-i sa'adet-dest-
Ve yine evahir-i zilka'dede Ba§-rfiznameci lbrahim <;elebi'den
balk !<endan ho§nud olmaduklari iizre mukaddema serdar-1 a!i,kadr
hazretleri tarafmdan «Ze'ametlti miiteferrikalar umftmen sefer-i za­
fer-rehbere me'mftrlardur» diyii mii§arun-ileyhi dahi ta'yfn eylemi§­
lerdi. Siidde-i sa'adet-medarda ehl-i kalemligi vas1tas1yle rfizname-i
htimayftn hidmetinde olmagm, «Hidmet-i azimdiir, seferden mu'af
olsa olur» dini!mi§ken ve nagehani divan hidmetine gelmi§ken, en-
698 MEHMET iP�tRLI
va'-1 ihanet ii zillet ile, mandeler agahg1 hidmeti sipari§ olunan Bo­
!iik,agas1 Mehmed Aga divandan siiriip g1karup, evine ugratmayup,
ta <;ekmece'de kondurup, ibretnuma-y1 devran eylediler. Bu sebeb ile
timarlu miiteferrikalar ziimresine tamam deh§et has1! olup, nigeler
g1kup sefere gitdiler. Birka<; giin murftr, eylediikde merkftm ibrahim
<;elebi §efa'at-pezir olup, akabince hiikm-i §erif irsal olunup' yine
mans1bma getiirdilmek ferman olunup, geldi rftzname hidmetine
oturd1. Fi evahir-i zilka'de, sene 1005.
Kadlasker-i Rftmili Damad Efendi ref' buyurulu!J
silsile oldug.dur.
Ve ba'de'l-id Rftmili Kadiaskeri' Damad Mevlana Muhyiddin
Efendi igiin ruk'alar sunulup, Raziye Hatun intikalinden sonra kev­
keb-i ikbali hubftt idiip ref' buyuruld1. Yerine Anatoh Kadiaskeri
Mevlana Yahya Efendi Rftmili Kadiaskeri olmak ferman olund1. Ve
Anatoh Kad1askerligi istanbul Kad1s1 a'lemii'l-ulema Ahi-zade Mev­
lana Abdiilhalim Efendi'ye ferman olundJ. Ve istanbul kad1hg1 sa­
b1ka Anatoh Kadiaskeri merhftm Ebussu'ftd-zade Mevlana Mustafa
Efendi'ye ferman olundJ. Ve ref' olunan Damad Efendi hakmda li­
san-1 halkda ziyade eltaf-1 �ehen§ahi soyleniip dinildi ve i§idildi.
Velakin eseri zahir ii peyda olinad1. Fi evas1t-1 zilhicce, sene 1005.
(379b)
«Serhadd-i mansftre beglerbegileri tebdil olunup, iki vezir-i
di! pezir serhadden ref' olunsunlar» diyii arz
olundug.dur.
Ve evahir-i §ehr-i zilhiccede serdar-1 ba-bakar-1 ho§re'y hazret­
lerinden Siidde-i sa'adete arzlar geliip, Budun ve T1rn1§var ve Bosna
Beglerbegileri tecdid olm:idug1 inha vii i'lam olunmI§' «Vezir-i
§eca'at-§i'ar Hasan Pa§a ve Vezir-i ru§en-zamir Hafiz Ahmed Pa§a
hazretleri bu serhadlerden kalkup gitmesi laz1m u labiiddiir diyii
bildiirdiigi arzlar okunup, ref' buyurulup 11.sitane-i sa'adete gelme­
leri ferman olund1. Velakin ukala-y1 devran umftr-dide ve kar-azum­
de olan piran <;endiln pesend itmeyiip, «Re'y rekik ii bi-vechiidiir.
Sefer mahallinde dii§men yiizinde zevi'l-iktidar ve nam-dar vezir de­
gil, m:ir-liva dahi kalkmak reva degildiir. Garaz-1 nefs ile olan ted­
birde netice h1zlan ve rusvayidiir. didiler.
TARIH-1 SELANiKi 699
'l'ekrar Asirane-i sa'adete mahmil-i §erif ile
kisve-i Ravzatii'§-§erife geldiigidiir.
Eva'il-i §ehr-i muharremii'l-haramda diyar-1 M1sriye'den .ka­
d1rgalar geliip, kadimden gele-geldiigi4 miri siikker' ve barut-1 bi­
had geldi. Ve ma-tekaddemden kisve-i Ravzatii'§-§erife [ve] Hiic­
retii'n-Nebeviye -salla'lldlllu ta'ald a�eyhi v<e 8eUem- tecdid oldukca,
hazret-i canib-i §erif §errefeha'llah te§rifden ve tekrimenden 11.si­
tane-i sa'adete gonderilii-gelmegin, donanma ile geliip ve sa'adetlii
Padi§ah-1 din-penah hazretleri tebdil-i hava i<;iin Istavroz baggesin­
de bulunmagla kisve-i Hiicretii'n-Nebeviyye ve mahmil-i §erif Ds·
kiidar iskelesine <;1kup ve sah giin divan ohnayup, ciimle erkan-1 dev­
let ve a'yan-1 sa'adet ikbal ii istikbal igiin Dskiidar'a atlar gegiriip,
Bag<;eye izz-i huzftr-1 �ehen§ahi'ye ikram u ihtiram ile mahmil ve
kisve-i §erifeyi irsal eylediler. Ta'zim ii icmhl ile rftymal olunup,
ba'dehft i'zaz u ikram ile tiirbe-i §erife-i hazret-i Ebi Eyyftb Ensa­
ri'ye getiirdiler. Andan kald1rup, yine 11.sitane-i sa'adete ulema-1
izam: ve me§ayih-i kiram ta'zim u tekrim ile sa'ir ehl-i divan dahi
ma 'an Saray-1 Amire'ye getiiriip, teslim eylediler. Fi't-tarihi'l-mer­
kfim, sene 1006. (380a)
Vilayet•i Bogdan irsaliyesi geldiigidiir,
Ve bu esnada Bogdan voyvodas1 Domine kanftn-1 kadim iizre
olan maktft'larm ta'ahhiidi iizre tahalliif itmeyiip, irsaliyesi geliip,
Divan-1 mu'allada dokiliip, teslim-i Hazine-i Amire old1.
Tatar Han-1 Giizi Giray Han karmda§1 Feth Giray'1
firsat u hile ile zafer bulup, helak eylediigidiir.
Ve yine bu esnada Tatar Han-1 Gazi Giray Han hazretleri ka­
rmda§1 Feth Giray Han'a zafer . bulup, intikam idiip, i§in bitiriip,
ruzgar defterin diiriip ve miikafatma muntaz1r olup kald1. Ve §im­
den girii mani' def' old1, memnft' yerine geliir diyiip haberleri geldi.
«in§ae'Uahu ta'hla ferman-1 �ehen!C<ahi iizre ie§lrer-i Tatiar He Erdel
vilayeti garetine tevecciih ii azimetimiiz mukarrer u muhakkakdur»
[ diyii] anda k1§lamak iizre ittifak eylediiklerin arz u i'lam eylerni§­
ler. Fi evahir-i §ehr-i muharrem, sene 1006.
700 MEH.\lET iP$lRLl
Serhadd-i mansfireden haberler geliip Vezir
Hafiz Ahmed Pll§a hazretleri zaha'ir ile
Budun'a vardug.dur.
Ve eva'il-i §ehr-i muharremii'l-haramda serhadd-i mansureden
ahbal-i sahiha ile mekatib geldi. Vilayet-i Bosna muhafazasmda
olan Vezir-i mii§ir-i ba-tedbir-i rft§en-zamir hadim-i saltanat Hafiz
Ahmed Pa§a hazretleri bi-avni'llah ta'ala ve fazlihi ol diyar-i ciha<l­
da a'da-i dine hiisn-i re'y ii tedbir-i piir-savab ile gaHb ii kahir olup ;
kal'a-i Kills kiiffar-i haksar eline dii§mi§ken darbet-i §elll§ir ile ah­
nup, mansftr u muzaffer oldukda «lnan-i azimeti Budun vila�etin
atf eyleyiip, ol canibe miiteveccih olasm» diyii mii'ekked hiikm-i
§erif gonderilmi§di. Kadimden darii'l-cihadun guzat u miicahidin
dii§men-i dine kilu; <;eken bahadirlari hem-inan olup, bi-had le§ker-i
!slam niyyetii'l-gaza fi sebili'llah mutaba'ak idiip, arabalara zaha'ir-i
bi-payan yiiklediip ve Tuna yiiziinden dahi gemilere enva'-i zahire
tahmil itdiiriip, kal'a-i Osek iistiine varuldukda Erdel mela'ini ta­
rafmdan memalik-i islamiye'ye zarar kasdma ta'yin olunan atlu ve
yaya bin nefer tiifenglii yarar mela'in, ki Sirem sahrasi garetine
gelmi§ler imi§, (380b) Sirem sancagi Begi dilir ii §eca'at-§i'ar Di­
vane Nasuh Beg giizide le§ker ile Furu§'ka nam mahalde mela'in-i
hasiriniin dil.'iresin alup, ihata idiip, guzat u miicahidin umfim ile
hiicfim idiip, seherden mahmi'tr u evgar kiiffar-1 haksar §a§'UP, miin­
hezim olup, §em§ir-i lslam altmda ciimleten makhfir eylediikleri
bildiirmi§ler. Ve andan gegiip firsat ile bi-avni'llah ta'ala le§ker-i
mansi'tre-i lsJam-penah ile vilayet-i Budun iistine zaha'ir-i feravan
ile varduklarmda kiilli §admaniler ile toplar' atilup togri Pe§te iis­
tine cem'iyyet-i azim ve zaha'ir ile' otaklarm kurup, oturduklari
a'da-i din-i hasiriniin bagrmi hi'tn eyleyiip, ol zemana degin k1la'-i
lslam kapularm kiiffar-i haksar a<;durmaz iken bi-inayeti'llah Bos­
na le§ke rl dilaverleri yeti§mek ile k!la-i kiiffar-i haksar kapulari
kapanup atlu ve yaya etril.f u eknil.fda geziip, hasaret iden dii§men-i
din nice yerlerde firsat ile makhur u miinhezem olduklan, feth u
futuh haberleri geliip, hamd u §iikr-i Zii'l-celal olunup, ha! bu min­
val iizre iken serdar-i ali-§an Saturci Mehmed Pa§a hazretleri Ha­
san Pa§'a ve Ahmed' Pa§!a hazretleriniin serhadlerden ref' olunma­
sm maksfid idiniip, mufassal u me§rfth Siidde-i sa'a<lete arzlar1 ge­
liip, paye-i serir-i saltanata okunup, iki vezir-i dil-pezir bu denlti
TARIH-1 SEL.�NiKi 701
ha§met ii §evket ile a'da-i din iistiinden ref' olunup, Asitane-i sa'ade­
te gelmek ferman olund1. Kargah-1 alemde umur-dide ve kar-azmfide
olan ukala-y1 devran «Re'y rekikdiir» diyiip, takbih idiip, «Bunun
sonu nedamet ii pe§imanidiir, §e'ameti <;ekiliir» didiler. Fi't-tarihi'l­
merkiim, sene 1006.
Diyar-i M1snyye kadtsi ve defterdari tebdil
buyuruldug,dur.
Ve yine eva'il-i §ehr-i muharremii'l-haran\-i sene-i sitte ve elfde
diyar-i Misnyye KadIB1 sabika Rumi!i Kadiaskeri a'lemii'l-ulema
". def'a-i saniyede Molla Ahmedii'l-Ensari ref' buyurildi. Yerine Bur­
sa kazasmdan miiteka'id Arab-zade Mevlana (38la) Abdurrauf Efen­
� di kadi olmak ferman olundi.
Mukaddema Misr defterdarhgma terbiye olunan civan-i hft§­
mend Boga<;a-za<le dimekle ma,'rftf Ahmed Qelebi ref' buyurulup,
miifetti§-i emval, kuzMdan satranc-baz Mustafa <;:elebi'ye tevcih
buyuruldi. <;:ok' zeman idi, tensfikat-1 layikasi almup, virilecek yer­
lere viriliip, intizar ile cana gelmi§lerdi.
Beyt
l>J L\2;: j\ j \ � �� 4 u¥ �
� ($) � ...\::-- \ ...\.).. (_£�\ 4
Kamgar2 olup, mevsim gemileriyle Mevlana Kadi Efendi. ve Defter­
dar Efendi saldurup gitdiler. Ve aksa-yi meramlari paye-i serir-i
saltanate yiiz siirmek idi. Hazret-i Padi§ah-i Cem-cah ta§!ra bag<;e
saraylarda mukim bulunmak ile ol sa'adet ii devlet miiyesser ol­ I
mad1. Erbab-i tecriibe bu babda «Halife-i zemin ii zeman hazretle­
riniin damend-i izzetine yiiz siirmese sahib-i mansib behremend ol­
mayup, tiz munfasil olur» diyii tatayyiirler" itdiler. AllahWm!me ih­
ii
:'1
fa:irili ya Feyyaz.
i'
I
Ve bu esnada vukfi' bulan h8.latdur.
Ve evasit-1 §ehr-i muharrem-i sene-i mezbftrede Pa<li§ilh-i cihan,
penah u mela'ik-sipah hazretleri -eyyede'llahu ta'(il(i ve ebkahu- bag-
702 MEH.\lET iP$1RLI
gelerden izz ii ikbal ile Sara,y-1 Amire'ye geldiler; ali Divan old!. Ru­
mili Kad1askerliginden miiteka'id olan Damad Efendi'ye zeva'id-i
evkaf-1 seliitin-i izamdan yevmi iki yiiz akga vazife-i nazife ta'yin
olunup ve bir gift has ekmek ve §enevi ferman olunup', geliip
paye-i serir-i alem-masire yiiz siirdiler. Yerine gelen Rumili Kad1-
askeri Mevlana Yahya Efendi ve Anatoh Kad1askeri olan efdal ii
a'lemii'l-ulema Ahi-zade Mevlana Abdiilhalim Efendi ve Trablus­
garb beglerbegisi olan Mir-i nam-dar Hasan Korsika ( "-'J,; ) dahi
geliip, paye-i serir-i izzete yiiz siirdiler.
Ve irtesi giin Bii§-defterdar olan Ali Efendi vacib-i lezez-i sene-i
1005 ulufesin tamamen Asitane-i sa'adetde olan Yenigeri ta'ifesine
g1karup, BOliik-sipahisinden gayriye virUp eda eyledi!er. Ve etraf u
eknaf-1 memalikden ya'ni Haleb ve Diyarbekir ve Erzurum [ve]
Trablus§am (381b) defterdarlar1 yah§i irsaliyeler ve miistevfi bid'at-1
seyyi'e akgalan tahsil eyleyiip gonderdiler, geldi dokiildi. Masarif-i
devlete kifayet itmedi. Me'kfilata yine duyiin-1 vafire kald1. Mat­
bah-1 Amire surrak u ekkallerine derya-y1 zaha'ir yeti§meye. Ve
sipah ta'ifesinlin kohne bi-devletleri ya'ni miiteka'idine birer k1st
li'llah ve bi'llah u!Ufecik virildi. Ve mantle ve istihdamde olan sipah
ta'ifesine umumen seferliilere «Siziin ulufeleriniiz agalarmuzdadur»
diyii cevab-1 na-savab virildi. Bu kargah-1 saltanatun miitekaddi­
min-i miidebbirinleri, umur-1 devleti kay1rup, erkan-1 sa'adeti yerlii
yerine vaz' idiip, birbirine akd u beste eylemi§lerdiir. Hig bir vec­
hile BOliik-sipahisinden der-i devleti hall komaga ruhsat virmemi§­
lerdiir. «E"t-ley"fetu hru,bla» dimi§lerdiir. «Mebada bir emr-i mu'azzam
zuhur eyleye» diyii ihtiyati tam iderler imi§. Na-kardanlar ve siist­
re'yler elinde masalih-i miilk sa'b olup, dii§Var olmakda.
Ve bu esnada sa'adetlii Piidi§ah-1 gerdun-cenab hazretleri bir"
ka., giin Saray-L Atik'da arami§ ii asayi§ niyyetine gogiip, kemal-i
§evket ii iibbehet ile gitdiler. Ve irtesi gice fi§ekden kal'alar ve
hava'i asumaniler atilup, mehib tarakalar sit u sadas1 ayyuka vel­
vele b1rakd1. Kiilli §enlikler ve §admanhklar o!d1. Fi evas1t-1 mu­
harrem, sene 1006.
Merhfun dilir ii dilvaver Delii' lhzir Pa§a intikiilidiir.
Ve evahir-i muharremde dilir ii bahiid1rlar i<;inde hasma var1c1
ve duruci ve beglerbegiler arasmda nam-dar' Delli H1z1r Pa§a di-
TAR!Hci SEL.�NiKi 703
'._11�kle ��
ma· �
u me§h r gah u bi-giih azl cangah-1 canma gegiip,
. .
alam e §eda ld-1 ruzgar kuva-yi nefsaruyesine tamam futur vidiip
�
ve kad1:r oldug1' ma-melekin dahi erbab-1 §eca'ate bezl ii
isal itmekde
?�� �
i- h iy r olmagla medyiin u miistagrak kalup, alem-i iflasa
dii§iip,
ah1r-1 kar maraz-1 ta'undan diinya-y1 na-payidar-1 piir-anii
dan nhlet
idiip gitdi. Rahmetu'llah aleyh. Cariye-i Habe§iye'den bir siyeh
fer­
�end-i dil-bendi kald1. Ve metrnkat u muhallefatJ duyununa kifayet
1tmeyiip, (382a) varis-i yetim a<; ve muhtac «Ala babi'lla
h» diyiip
terk-i diyar itdi.
Vilayet-i Tebriz muhafazasma Ca'fer Pa§a
hazretleriniin tekrar gitdiigidiir.
Ve bu esnada serhadd-i Azerbaycan'dan' haberler geldi ki, mu­
kaddema Siidde-i sa'iidetden sene 1005 evahirinde Vezir-i dilir-i
§eca'at-§i'ar u nam-dar Ca'fer Pa§a hazretleri eyalet ile vil yet-i�
Tebriz muhafazasma sefer-i zafer-rehberden gelindiigi gibi gitmesi
miinasib goriiliip, gitmi§lerdi. Ve veziiret ile Tebriz muhafazasmda ij
'
olan Sa'atc1 Hasan Pa§a hazretleri Asitane-i sa'adete hidmete gelmek
ferman olunm1§d1. Ve sab1ka muma-ileyh Ca�fer Pa§a'y1 ba-tedbir ser­
hadd-i mezbfira miistevli olan kul ta'ifesiniin' e§k1y§. vii bed-nijad­
larmun vucud-1 habaset•aludelerinden ol diyan tathir eylemi§lerdi.
Bu def'a bak1yyetii's-suyiif namerdlerinden birkag bed-ahter ittifak
ile intikam kasd idiip varan miisellimi gaflet katl idiip, «Hasan Pa§a
hazretlerin isteriiz» dimekle, Ca'fer Pa§a Revan ve Nahcivan'da ka­
rar eylemi§lerdi. Ahali-yi Tebriz ve re'aya-y1 memleket Siidde-i sa'a­
dete arz1hai' ile §itaban olup, «Ca'fer Pa§a'nun ad! ii dadlndan her
vechile ho§nud u §iikran iizreyiiz, bize am hakim eylen. Ciimle meva­
cib ve ihracat ve masarifden gayri sal-be-sal Asitane-i sa'adete otuz
yiik akga teslim ideliim ve el-an Hazine-i Amire'ye pi§in virellim»
�
diyii ta'ahhiidleri paye-i serir-i saltanata arz olund�kd ahali-yi Teb­
riz istediikleri iizre• Ca'fer Pa§a hazretleri ta'yin buyirrulup Hasan
Pa§a ale't-ta'cil Asitane-i sa'iidete gelmek ferman olund1. Fi eva­
hir-i muharrem, sene 1006.
Mehdi namma divane-ve§ bir pir peyda olup
siyaset olundug1dur.
Ve yine bu esnada okur-yazar nam1na sevda-zedelerden ve
[mufaleke-i] ruzgardan bir pir-i na-balig Mehdilik nam ve sit u sa-
 704 MHNET iP�IRLi
dasma aheng idiip, na-saz nagmeye agaz eyleyiip f1rak-1 dalleden ve
ezhan-1 kas1ra sahibi nit;e erazil-i fas1d-i'tikad-1 bed-nihadlar yanma
dii§iip, kendiistiniin agah1 olmadug1 makamatdan dem ump, (382b)
ve yine miifsid nihadlar geliip, hiikkam-1 saltanat kulagma f1s1!dayup
vesvese' ile evhama dii§iiriip ve herifi <lama dii§iiriip, «Da'vet-i be­
vatma idermi§sin, kam ahibbadan ne denlii kimse defter eylediin
getiir goreliim» diyii habs eylediler. Kendi haline me§gil.l farigu'l­
bal derdmendi belaya ugratd1lar. Istanbul kahvehanelerinde el dili­
ne dii§iip, birka<; giin didi!er ve i§itdiler ve t;ekdi!er .;evirdiler. Ahir-i
kar sahib-i Sadna'zam ibrahim Pa§a -edo:me'llamu ta/ala icMwhU­
hazretleri Kadiasker Efendileri da'vet idiip, mezbur herifi lzhar ey­
lediler. Soylediip su'al eylediiklerine suret-i inkar ile cevab viriip
didi ki «iyidiir [ki] siziin bu fikr ii ame!iniize gore her ayda bir iki
. Mehdi zuhilr eylemez', hit; bi!ir misiiz, ne yolda ve ne kardas1z ?»
didi. Ve dahi ra.tb u yabis na-hemvar hezeyan kelammdan sonra
Bahk-pazan siyaset-gahma gonderiliip derdmend ahir-i omriinde ak
sakahyla berdar olup, Mehdi nam1 am ibret-niima-y1 devran eyledi.
Fi evahir-i muharrem, sene 1006.
Trablus� Defterdan Bali Celebi merhumun
erzaln miriye zabt olundugidur.
Ve bundan akdem Trablus§am defterdar1 Kiit;iik Bali Efendi
merhum siyasetine me'milr olan Kapumlar boliik-ba§1s1 Receb' gel­
di. Merhumun tomar-1 omri defterin diiriip, diinya-y1 piir-anadan
go<;iirdiigi haberin viriip ve olanca ma! ii meta'm kabz u zabt idiip,
bin alh yiiz aded sikke-i hasene ve sa'ir emti'a-i nefisesin lstanbul'a
nakl idiip getiirdi. Ve ciimlesi furuht it;iin beytiilmal eminine tes­
llm eylediler. Bezzazistanda bey' men-yezid old1. Hazine-i Amire'ye
yanyan akmi§esi tahvi! olund1' Ve §er'-i §erif iizre hatununa laznn
olan yiiz yiginni bin ak<;a hakk-1 nikah1 K1br1s hazinesinden viril­
mek it;Jiin hiikm-i §erif virildi. Fi evahir-i muharrem, sene 1006.
Serdar-1 asakir-i mansure Mehmed Pa§a hazretleri serhadde
miite'alhk umur ve vaki' olan havadisi i'lam itdiigidiir.
Ve bu esanda serdar-1 sipehsalar-1 (383a) le§ker-i !slam oran
Saturc1 Mehmed Pa§a hazretlerinden Siidde-i sa'adete ve erkan-1 dev-
TARIH-i SELANiKi 705
lete mufasgaJ u me§ruh arz ve mekatib geldi, ki kiiffar-1 haksarun
nit;e yerde kiilli cern'iyyet ile taburlar1 olup, ve el-an k1ral-1 Nern<;e
Prag narn mahalde oldugm bildiirrni§ler ; ve sefer-i zafer karine rne'­
mur olan beglerbegilerden' ve iimera ve zu'ama ve sipahdan ve Ka­
pu-halkmdan Yenit;eri ve Boliik-sipahisi ve Cebeci ve sa'ir le§kerden
katI <;ok kimse emr ii ferman-1 Padi§ahi'ye imtisal itmemi§lerdiir. Ds­
tiime geliip cem' olan az le§kerdiir dimi§ler. Ve «Alman k1la'-1 is­
lam kefere ve mii§rikin elinde kahrsa serhadd ahvali be-gayet rnii§­
kil ii rnuhtell olur. Kaht u k1llet" kemal rnertebe guzat u miicahidini
rnuzayaka vu ihtiyaca dii§iirmi§diir. Fevka'l-had muhtaclardur. tki
y1lhk i§lemi§ ulufeleri virlimeyiip, ii<; yiiz akt;a bakI kalm1§dur. Eger
sa'adetlii Padi§ah-1 din-penah hazretleriden ulUfe!erine meded ii ina­
yet buyurulursa, bi-avni'llah ta'ala serhadd le§keri mela'in-i hasirin
ile soyle§mege meclal ii derrnan olup, az zemanda haklarmda geliniir­
di didiiklerin bildiirmi§ler. Ve «§irndiki halde Asitane-i sa'adetden
deryaya Donanma-y1 Hiirnayiln gemileri <;1kmamak ile etraf u eknaf1
Frenk askeri geliip ihata eylerni§diir. Ve le§ker-i Tatar geliip yeti§­
memegle Moskov ve Erdel mela'lni dahi rnemalik-i ls!amiye'ye hay­
dud ve hararnisiyle her tarafdan hiicum ider o!m1§lardur» diyu rnii­
ekked i'larn eylemi§ler. Ve Belgrad'a yeti§mezken rnukaddem kiif­
far-1 haksar Tata kal'asmdan olan ehl-i islam1 rnuhasara eylediikle­
rinde ni.;e eyyarn guzzat-1 tslarn merdane ceng-i feravan idiip, bi'I-1z·
tirab §eh!d olup, baki yaralular dahi kimseden meded yeti§rneyiip,
bi-tab u bi-takat kaldukdan sonra kal'ayi vere ile teslirn eyleyiip,
Beglerbegi Semender Pa§a yaralu <;1kup ve kal'ada bakI kalan barut
hazlnesine k1sa fitil tedariik idiip, ehl-i lsiarn alarga olup, kefere da­
hil oldug1 hinde ate§' baruta yeti§iip (383b) ve ba§larma k1yarnet
kopup, miibalaga mela'in diizaha• gitmi§ler ve t;1kan ehl-i !slam dahi
Yanlk kal'as1 nahiyesine vasu olrnadm dii§men-i din ciimlesin yegin
atlu ile ta'kib eyleyiip, sa'adet-i §ahadete yeti§diiriip ve Sernende.r
Pa§a'y1 diri alduklarm i'larn eylemi§ler. Ve mektub evas1t-1 muhar­
remde yaz1lup' eva'il-i safarde geldi. Fi evahir-i rnuharrern, sene
1006.
Riyaset-i Divan tebdil buyuruldugtdur.
Ve eva'il-i saferde re'is-i Divan Okm-zade �Rh· Mehmed Efendi
defter ernini olup ve Yahya Efendi yine relsiilkiittab olmak fennan
706 MEf'_\IET IP�iRLi
olund1. Ve Sadria'zam !brahim Pa§a -edfime'lWhu ta'alli iclalehu­
hazretleri hazilet ve ma'arife illfetinden nige eyyam mufarakat u
hicrarma nza vinneyiip bi'l-ahara «yahya Efendi pii;;kei;; u hedaya­
Sl galabe itdi» diyii soylendi. ikisi de hidmete §Urn' eylediler.
Leh klrah il�isi geldligi ve ba'zt havadis4 divaniyediir'.
Ve eva'il-i §ehr-i safer-i sene sitte ve elfde Leh k1ralmdan Siid­
de-i sa'adet-medara ag1r ilgi geliip, Kiigiik <;ekmece'ye koncu. irtesi
geJecegi kiiniin-1 kadim iizre gaVU§-ba§I dergah-1 aJi gavui;;Jarinun ya­
rar ve giizideleriyle istikbale g1kduklarmda la'in-i mezbir evgar u
mahmftr edna bahane ile §ehre girmege istigna idiip, konagmdan
kalkmayup kald1. Laz1m olan yem ve yemegi miirg abesi konaga gon­
derildi. Ve ol giin Divan olmayacag1 ehl-i Divan iginde amlup soylen­
mi§ken Sadr1a'zam hazretleri ve sa'ir viizera-1 izam Divana gelmeyiip,
kadiasker efendi!er ve defterdar efendiler ve ni1>anc1 ve re'is ve rU.z­
nameciler ve kapucilar kethiidas1 gelii!> yerlerine oturd1lar. Celse-i
hafifeden sonra kalkup gitdiler. Bi-mucib ii bila-sebeb divan terk
olunmagm kabahati def' olunmak igiin Sadria'zam lbrahim Pai;;a -eda­
me'lUJ,hu ta'aUJ, icUJ,liehu- saraymda erkan-1 devlet cem'iyyet eyleyiip,
tashih-i sikke igiin hiisn-i tedbir ii tedariik iizre me§veret eylediler.
Vafir giift ii §inftddan sonra (384a) hikmet-i Hakim ii Alim iizre
illet ne idiigi nia'lftm olmayup, ya'ni te§his-i maraz itmeyiip mizac-1
aleme muhalif ilaclar tenbih olund1. Ciirn,leden, gavu§]ar safi giimii§
§e§-ber boz-dogan ve eger ve raht ve iizengi ve dikme aba'iler kul­
lanmasunlar. Ve zira'1 altm1§ar yiiz akgahk tellii katifeler ve hareler
i§leniip algak hallii avrat ve oglan' ta'ifesi giyer olm1§lardur. Bu
vechile itlafat u israfat dirhem ii denanir ahvaliniin ihtilal ii ihtila­
fma sebeb ii ba'is olm1§dur. Men' olunup muhkem yasak eyleyiip, bey­
hude efgan eyledi!er. Miinadiler nida itdiikce altun yiiz otuzar akga­
ya ve guru§ seksener akgaya almmayup ele girmez old1. Halk-1 alem
evaniden ve guru!}dan fas_id ii kasid akga kesmegi kar u kisb idiniip,
tiiccar ahvali muhtell u mii§eVVe§ old1.
Etrar u eknafda olan mtiluk-1 Nasara, a'da-1 din, mii§rikin-i
kiifr-ayin, narhlarm ve sikkelerin muhkem zabt u siyaset ile h1fz
ve hiikumetlerinde miistakil ve memleketlerine kallab ugratmayup,
ad! ii dad ile ra'iyyetleri asftde, memleketlerinii"\ nizam u intizamma
hale! virmediler. Devlet-i islamiyede boyle saltanat-1 kahire na-kar-
TAREJ.I SEL.�NiKi 707
danlar elinde, kar-agah miidebbir kalmayup, selatin i> mtilftk-! ale­
me giiliing old1lar. AlWhum,e aslih ahvale sulta'Yllin.4 ve uhvale sa'iri!l­
MU8Um'in ecma''in. lnneke ente'l-gafurU:r-Rah'im oevad!U!l-ker'im.
Merhftm Mehmed Pai;;a ogb Vezir Hasan Pai;;a
serhadd-i mansftreden kaldmlup Asitane-i
sa'adete geldiigidiir.
Ve evahir-i §ehr-i saferde merhftm Mehmed Pai;;a o�h Vezir-i ;ie­ !I
ca'at-§i'ar u nam-dar Hasan Pai;;a hazretleri Belgrad'da muhafaza
'.i
iizre iken Serdar Saturc1 Mehmed Pa§a hazretleri vardukda, istan­
bul'a geliip gitmesi ferman olunma:gm geliip istanbul'a dahil old1lar.
Ii
i!
i'
Gergi mekr ve §err-ii §Ur-I a'da vas1tas1yle «i:;ehre girmesiin, varup
Malgara'da karar eylesiin» haberi dahi varm1§d1, bi-inayeti'llah I'
I
ta'ala yine hanedan•1 kadim sahibi menzil ii mekamna ge!iip, (384b)
dil-hasta vii §ikeste haf1r hummaya miibtela idi.
i
Ve Yeni9eri ta'ifesi ma-beynlerinde giift u gft olup, sefere
nida olundug.dur.
Ve bu esnada Yenigeri ta'ifesi ma-beynlerinde' nige diirlii ke­
lam-1 ham nakl olunup, erbab-1 kahve nakl-i meclis idiniip vaf1r didi­
ler ve i§itdiler. Bi-sebat miikeyyef ta'ifeniin muzahrefat u ekazible­
rine nihayet olmad1!1:t gibi, kelam-1 bi-enci\mlan hadden efzftn old1.
!glerinde sahih olup hu§mend olanlarm hayrlu kelam1 buki «Mer­
hum ve magfOrun !eh Sultan Stileyman Han zemanmda on iki bin ne­
fer yolda§ ile bi-avni'llahi ta'ala vilayet-i Ungiirus k1ralmun nige
def'a taht u bahtm berbad eyleyiip, giizide memleketin• alup, dar-1
isiam eylediik idi. �imdi otuz bin neferden miitecaviz olduk, her nes­
neki murad idiniiriiz, devlet tarafmdan dirig olunmaz, Biz� n'old1 ki
kiiffar-1 hakisar k1la'-1 islam1 elimizden alup, muttas1! ehl-i islam1
esir eylemektediir. Be her ha! ittifak iizre haz1r u miiheyya olup, ev­
vel bahar u huceste-me'alde sa'adetlii Padi§ahumuz ile kal'a•i PeQ
iistine tevecciih ii azimetimiiz mukarrer olmak gerekdiir diyii, ahd
ii peyman eyleyiip miinadiler nidalar eylesiinler» didiikleri' ahbar1
sem'-i hiimayftn-1 �hen§ahi'ye vusul buldukda cevab-1 ba-savab bu­
yurm1§lar ki, «ini;;ae'llahu ta'ala ·kal'a-i Peg iistine niyyet ii azimeti­
miiz diiriis�diir. Amma yine tabur muharebesindeki gibi giirU.h alay
708 MEE\fET iP�iRLi
alay firar eyleyiip, a'da-i din-i mii§rikin mukabelesinde veli-i ni'meti
tenha koyup gitmek tslama hidmet degi.ldiir. 01 demde (385a) bana
avn-i Bari-i ta'a!a ni«e hafiz u nas1r old1 ise yine iimid ii ricam ol­
dur ki mu'in u zahir olup, Peygamberimiiz Muhammed Mustafa hiir­
metine mansftr u muzaffar eyleye buyurm1§lar. «Kelamii/l-mulUk
mulukU'"/,.kelfi.m» dimi§lerdilr.
Anatoh defterdarhg1 buyunldug,dur.
Ve evas1t-1 §ehr-i safer-i sitte ve elfde, Anatoh Defterdar1 Bur­
haneddin Efendi nagehani ref' buyuruld1. Sab1ka Defterdar �ems
Efendi halkun miimtaz u mu'tedi! ii kem-azar1 olmagm1 defterdar ol­
mak ferman olund1. <;1kan aziziin bi-i 'tidalliginden aziirde-di! olma­
m1§ kimse olmayup, ifrat u tefrit mu'tad1, sft'-i hulka miibtela,
umftr-1 miilk ii milletde «Ene vela-gayr» dimek pi§esi idi.
Sa'adetlii Padi§li.h Saray-1 Atik'den cum'a namazma 91kdukla1'1
ve Sadr1a'zam hasta oldug,dur.
Ve yine evas1t-1 §ehr-i Saferde hazret-i Padi§ah-1 sa'adet-dest­
gah Saray-1 Atik'dan cum'a namazm1 k1lmaga erkan-1 sa'adet i!e !)1-
kup, Sultan Siileyman Han -akylvV'T'4"ah!metu v;e'l-gufr&n- cami'ine
giderler. 01 giin Sadna'zam tbrahim PR§a -ed/J,m!f/llahu ta'fi.74 icllfle­
hu- hazretleri' mizac1 fiitftr iizre muztaribii'l-hal olup, tiirbe-i §erife­
de iniip, tecdid-i vuzft' idiip ve namazda yeti§meyiip, miitegayyirii'l­
levn sarayma avdet eylediler. Ve ol hafta Divan-1 ma'delet-mekana
gelmege mecal ii imkan olmad1. Erkan-1 devlet iyadete vard1lar. Hii­
kema vii etibba ilac ve miidava ile mukayyed old1lar. Ve ikinci haf­
tada dahi bir giin za'f-1 ha! ile Divana geldiler'.
Safer ayi ahir olup, sa'adetlii Padi§;ilh hazretleri
Saray-1 Amire'ye geldiikleridiir.
Ve §ehr-i saferii'l-muzaffer ahir oldukda i>ehr-i rebi'ulevvel eva­
ilinde hazret-i Padi§ah-1 din-penah u emla'ik-sipah izz ii ikbhl ile
Saray-1 Atik'den «1kup, Saray-1 Amire-i Cedid'e geldiler. Ve eramil
ve eytam-1 miistahakkine sadakat-1 bi-§ftmar eylediler.
TAREJ.f SEL.�NiKi 709
Ve bu esnada sadria'zam hazretleri dahi s1hhat u afiyet iizre
§ifa miiyesser olup, Divan-1 ma'delet-mekana geliip sadr-1 izzete otur­
di. El-hlamdlii, U:l74k alle's-&elame §iikr ii sipaslar olund1. (385b)
Tersane-emini ve §ehr-emini tecdid buyurulup,
muhasebeleri giiriihnek buyuruldug,dur.
Ve eva'i!-i §ehr-i rebi'ulevvelde Tersane-i A.mire Emini lbrahim
\;!aVU§ ref' buyurulup, muhasebeleri goriilmek ferman olund1. Yerine
t!
sab1ka Kapuc1lar Katibi olan tbrahim Beg Tersane emini olniak bu-:� 1:
yuruld1. Ve mukaddema §ehr emanetinden ref' olunan !brahim Beg'
iin yerine gelen Muvahhid Mustafa Efendi ref' o!unup, muhasebesi !i
11
gorlilmek ferman olund1.. Ve emanet, muhasebeci!ikden ref' olunan b
!!
Mi'mar-zade !brahim Efendi'ye §efa'at-1 Enderlin ile ferman olund1.
Ve Mustafa Efendi makbftzati Vezir Sinan PR§a-zade Mehmed PR§a
hazretleri ve' sab1ka t\am KadlSl Mevlana Kethiida Mustafa Efendi
ve R,ftmi!i muhasebecisi tefti§ eyleyiip goreler diyii ferman olund1.
Ve kendiiler zi-§an u kadr ve izzet sahibi olmagm kuva-i nefsaniye­
leri miinaka§a vu mu'arazaya tahammiil itmeyiip, humma-y1 muhri­
kaya miibtela old1lar, §efahullah. Temaruza ham! olunup, at ara­
bas1yle meclise getilrdile.r.. Keyfiyet-i illet mal'lftm old1. «Hastanun
begi pa§asl olmaz» diyii cevab virdiler.
Haleb Defterdan Atahk Mehmed Efendi'ye Trablus11am
ilhak buyuruldug1dur.
Ve eva'il-i §ehr-i rebiulevvelde Haleb Defterdar1 Tat Mehmed
Efendi ki, Sadna'zam -'in>edde zilluhU.. hazretleri «Baba» diyii hi­
tab buyururlard1, Trab]US§am defterdarhg1' iislftb-1 sab1k iizre il­
hak buyurulup ve kiilli muhasebe gondermege miite'ahhid olmagm,
Divan-1 ma'delet-mekana geliip, yerinde oturup, hil'at-1 fahire geyiip,
giriip paye-i serir-i hlem-mesire yiiz siiriip, icazet elin opdiler. Fi't­
tarihi'J-mezbftr, sene 1006.
Merhftm Mehmed Pa11a-zade Hasan Pa§a hazretleri
mesned-i vezarete oturup, pi§ke!! !)ekdigidiir.
Ve evas1t-1 §ehr-i rebi'ulevvelde merhftm Mehmed Pa§a ogh Ve­
zir-i nam-dar-1 §eca'at-§i'ar Hasan Pa§a hazretleri mesned-i vezarete
710 �IEH\IET IP$1RLI
oturup ve ol giin Sinan Pa§a-zade Mehmed Pa§a Divana gelmeyiip,
kanil.n-1 kadim iizre (386a) on iki1 kat pi§ke§ u tuhaf u hedayasm
c;ekiip, hil'at-1 fahire ile te§rif buyurulup, paye-i serir-i saltanate
yiiz siirdi!er. Fi't-tari'l-merkiim.
Anatoh muhasebeciligi ke§akel!e dii§diigidiir.
Ve yine bu esnada Anatoh muhasebeciligi hidmetinden ma-tekad­
demden hidemeat-1 divaniyede istihdam olunu-gelmi§ okur-yazar, ma'
ril.fii'l-hal Veli Qelebi ref' olunup, yerine hiyanet ile mevsil.f kitabet
ile mtinasebeti olmayan2 Serc;e Mehmed nam mechil.lii'n-neseb geliip
oturdi. Veli <;;elebi insitasb1 oldug1 yerden haberler iisteleyiip, bir
nic;e eyyam gah biri ve gah biri be-nevbet oturd1lar. Divan-1 adalet­
unvanda faydal bulmad1. Hakimiin ahlak-1 hamidesi mani' old1. Fl
evas1t-1 rebi'ulevvel, sene 1006.
Bagdad beglerbegiligi ve Erzurum beglerbegiligi
virildiigidiir.
Ve Yenic;eri aga11gmdan c;1kan Bagdad Beglerhegisi Ahmed
Pa§a Bagdad'dan kalkup, Erzurum beglerbegiligine gelmek ferman
olund1. Ve Erzurum Beglerbegisi Kapuc1-ba§1hkdan c;1kdan Cukadar
HIZir Pa§a ref' buyurulup, Siidde-i sa'adete miilazemete gelmek fer­
man olund1. Ve Bagdad beglerbegiligi Asitane-i sa'adetde hidmet-i
miilazemetde olan Elvend-ogh Ali Pa§a'ya ferman olund1. Fl evas1t-1
rebi'ulevvel, sene sitte ve elf.
Kaibrgalar Han ge!;liirmek hidmetinden geliip, «Mevsim
degildiir, ton olursa g�eliim» didiikleri haber ile
geldiikleridiir.
Ve bu esnada vilayet-i Kmm Tatar1 han1 Gazi Giray Han karm­
da§1 merhil.m Feth Giray Han'a zafer bulup, i§in bitirdiikde, Asitane-i
sa'adete arzlar1 geliip «1n§ae'llahu ta'ala ferman-1 §ehen§ah-1 cihan­
penah iizre bu sene Erdel vilayeti iistine varup ve belki el virirse
miinasib olan yerde k1§lamak iizre niyyet ii azimetiim mukarrerdiir,
bi-inayeti'Hah ta'ala ve tevfik1hi Halife-i zemin ii zeman hazretle­
riniin hayr du'a vii himmet-i hiima hemtalar1yle me!a'in-i hakisa-
TARI��! SEL.�NIKi 711
run memleketi tarac olup, etfal ii nisvam §eref-i 1slam i!e mii§erref
olmalarma ikdam u ihtimamda (386b) taksir ii tehaviin gl:isteril­
mez. Heman vakt u zemamyle kad1rgalar geliip le§ker-i Tatar-1 saoo­
reftara" suy1 gec;iirmege mu'avenet ii muzaharet buyurulsun diyiip
va'dleri ve ahd ii peymanlar1 iizre ma-tekaddemden Al.-i Osman pa­
di§ahlarmun selef u halefi Tatar hanlarma ide-geldiikleri enva'-1
in'am u ihsanlarm ma'a-ziyade dirig itmeyiip', tuhaf u turef-i bi­
payan ve mal-i feravan irsal u isal eylediikden sonra Kapudan Halil
Pa§a tarafmdan ta'yin olunan iimera vii i li'esadan fener getiiren
ba§tardalar ve kad1rgalar emr-i §erif ile hidmeti gidiip geldiler. Han
hazretleri havass1yle tenha gemiler ile suyu gec;iip ve le§ker-i Tatar
in§ae'llahu ta'ala sular tonup' gec;mek iizre old1lar diyii iimera vii
rii'esa ellerine yarhg viriip, bu vechile avdet idiip, haberler gelmek­
le hazret-i Padi§ah-1 Cem-cah u mela'ik-sipah muhkem miitegayyir
olup, Sadria'zam ibrahim Pa§a hazretleri canibine hitab-1 piir-itab
buyurup, «Kam sen Tatar ham gec;er sefere gider diyii, tekeffiil
itmi§diin» didiikleri §uyil.' buld1 sl:iylehdi. Fl evas1t-1 rebi'ulevvel,
sene 1006.
Sab1kii veziria'zam olan ibn-i C1gal Sinan Pal!a hazretleri
Bursa'dan vezaret ile �am'a gitdiikleridiir.
Ve bu ma-beynde Bursa'da eh! ii iyaliyle tard olunup temekkiin
iden, sab1ka veziria'zam olan ibn-i Cigal Sinan Pa§a hazretleri ic;iin,
hatt-1 hiimayil.n-1 sa'adet-makril.n c;1kup, «Vezaret ile eyalet-i §3,m'a
varsun» ferman olunup, ahkam-1 §erife-i cihan-muta' yazilmak emr
olundi. Ve �am-1 dariisselamda vezaret ile olan Raziye Ha.tun ogh
Mustafa Pa§a hazretleri Asitane-i sa'adete gelmek ferman olund1.
Ve sadr-1 sa'adecde mesned-ni§in olan a'yan-1 devletiin telh-kamhg1-
na sebeb old!. « Yine umil.r-1 miilke §uru' eyledi» didiler. Fe-emma
vilayet-i Arabistan ahvaline ol zat-1 sa'adet-ni§an hazretleriniin biz­
zat vukuf u §u'il.rlar1 olmak vacib idi. Kulak misafirligi ile olan hii­
kil.metden, ahval-i memleket re'yii'l-ayn mii§ahede olunm!i.k a'la vii
evladur. (387a) Ve leyse'l-haber ke'l-1yan.
M'l8T/J,'
dimi§lerdir.
712 MEINET IP�iRLI
Bu babda Padi.F;ah-1 zemin ii zeman hazretleri velayet ii keramet
izhar buyurup «Kafile-i hiiccac-1 zevi'l-ibtihac huri'lcI bu sene kemal
muzayakaya diiljiip, boyle kaviyyii'l-kalb nam-dar-I zevi'l-iktidar kim­
se Vannasa kafi]e gikmayup namUS-I sa]tanate nakz Ve kesr-i Irz
mukarrer» dimi§lerdi. Ala eyyi ha! Hiida-i Rabbi'l-alemin her halde
mu'fo ii destgiri olup, kargah-I devletde dii§var i§lerin asan eyleyiip,
tutdugm kolay getiirii vire. Bi-hakkll ve bi-hurmeti SeyyW}i!L-miilrselin
ve HdtcmW!n-Nebityyin. Fi eyasit-I rebi'ulevvel, f!ene 1006.
Vezaret ile §am-I §erifde olan Raziye Hatun ogh Mustafa Pa§a
hazretleri Asitane-i sa'adete gelmek fennan olunmu>ken «Haleb'de
karar eyleyesin» diyii hiikm-i §erif go(lderildi. Fi evasit-1 rebi'ulevvel,
sene 1006.
Sadna'zam ibrahim Pa§a hazretlerinden miihr-i izzet ahnup,
hadim-i saltanat Hasan Pa§a hazretlerine virildiigidiir.
Ve §ehr-i rebi'ulevveliin yiginni ikinci pazar giini' Divan-I ma'
delet-mekandan viizera-i izam hazretleri' ogleden evvel kalkup evle­
rine varduklan gibi, Kapucilar Kethiidas1 Abdullah Aga siidde-i sa­
adete isteniip, vardugI mahalde ferman-r §ehen§ahi sMir olup, «lb­
rahim Pa§a hazretlerinden var miihr-i izzeti al togrI Vezir Hasan
· kiiffar-I haksarI tagidup nige toplar ve barutlarI ve bi-nihaye zahi­
Pa§a hazretlerine teslim eyle» diyii fennan olunup, i;igle ezamndan
sonra kaza maza iizre miihr almup, Vezir Hasan Pa§a hazretleri ek­
mek killeti igiin §ehre gikup dola§dukda sa'Met-hanesine geldiigi gibi
«Sadr-1 vezaret miibarek ola» diyiip, miihr-i izzet dest-i sa'Met-me­
nusuna viriliip amme-i alem tehniyet ii miibaret-badiye geliip, ihti­
mal'i ba'id iken Mehmed Pa§a hazretleri ve Halil Pa§a ve Hizir Pa§a'
ya ;tasaddur idiip, irtesi Divan-I mu'allaya geliip, ka'ideyi kadime-i
saltanat iizre Divam muhkem zabt buyurup, erbab-I §ekva ve masla­
hatI hirer hirer nazarma getiiriip dinleyiip, §er'-i §erif ve kaniin-1 mii­
nif iizre cevab viriip, (387b) ba'dehu iki hil'at-I fahire ile te§rif bu­
yurulup, giriip paye-i ser!r-i saltanata yiiz siiriip' eglenmeyiip ta§ra
gikdilar. Ruz-I Kasimdan bir giin mukaddem vaki' olup, havaJar kii'
§8.de-diller gibi rU§en ve miicella idi. Allah tebarek ii ta'a!a miibarek
ii huceste eyleyiip, kargah-1 saltallatda dii§en dii§var i§lerin asan ey­
leye. Miilhem bi's-savab olup, kal' u kam'-I a'da-i din babmada hiisn-i
re'y ii tedbirler miiyesser ii mukadder ola. '
TARlH·I SELANiKi 713
Divan-I mu'allada kiittab yerlii yerinde mukarrer
olduklaridur.
Ve ol glin ba§-mevkUfatc1 ref' olunup, yerine erbab-1 kalemden
sabika MevkUfatm Tahir Qllebi yine mukarrer buyuruldI. Ve Ana­
toh muhasebeci!igine vafir pi§'ke§' ii harcI giden Mehmed'e cevab-I
§afi' viriliip, hiirmeti eline virildi. Dahi Divana gelmege meca!i• ol­
madI. Yine mevkUfat hidmeti Abdullah'a mukarrer buyuruld!. Tahir
bir Divan hidmet eyledi ancak.
Serhadd-i mensureden mektub' geliip, haber §ayi'
oldugidur.
Ve bu esnada serhadd-i mansure ahvalinden, Osek koprisi mu­
hafazasmda hidmetde olan Vezir-i ri'l§en-zamir Ahmed Pa§a tarafm­
dan muttasII mektub-I meserret-mashub geliip kiiffar-I haksar kal'a-i
Yamk muhasarasmda miicidd ii sa'i oldugI halde, serdar-I ali-mik­
dar hazretleri giizide yarar le§ker ile sebiikbar Ilgar idiip ve Yamk
kal'asmda olan guzat u miicil.hidin serdar geldiiginden haberdar olup,
anlar igeriiden ve bunlar ta§radan dii§men-i din-i mela'in-i hasirin
taburi iistine hiicum-I umum eyleyiip, bi-inayeti'llab ta'ala ve avnihi
relerin birakdirup, kal'a-i Yamk tamam zahireleniip andan kal'a-i
Samartin ve Papa kal'alarm alup, kiiffarm nar-I cahime gonderiip,
Estorgon kal'asI iistiine miiteveccih olduklarm i'lam eylemi§ler, Fi
evahir-i rebi'ulahir, sene 1006.
Tetimme-i ahbar-1 serhaddiir.
Ve yine vezir-i mii§arun-ileyh mektftbunda inha olunan (388a)
ahbardan buki «Le§ker-i Tatar-I na-bekardan bu serhadlerde eser za­
hir ii hiiveyda olmamak ile Ertle! mela'ini cem'iyyet idiip, Tima§var
ve Gale kal'alarun muhasara eylemi§diir. 01 vilayet' kemal muzaya­
kadadur. Ana mededkarhga gare vii tedbir dimi§ler; bir vezir-i nam­
dar Belgrad'a geliip evvel baharda hazret-i Padi§ah-I cihan-penahun
sefer-i huceste eserin bildiiriip ana' lazim olan zeha'ir ii miihimmata"
tedariikde olmak gerekdiir» diyii i'Jam eylemi§ler. Fi'l-hakika ol zat-I
sutude-hisal hazretleriniin bi•avni'llah ta'ala ve tevfikihi her yerde
714 MEH\rET IP�IRLI TARIE-1 SELANll<l 715

yiimn-i berekah zahir olup, vilayet-i Bosna'da istihlas eylediigi mayiinun cevab1 geldiikde ri'ayeb olunmak kani'indur» diyii buyur­
kal'a,i Kilis ve asker-i mansi'ire ile vilayet-i Budun'a <;1kup zahire d1lar. Fi eva'il-i §ehr-i rebi'ulahir, sene 1006.
yeti§diriip, Pe§te yakasma gegiip dernek idiip ve kemal-i 1zhrabda
kal'a-i Yamk merdanma zahire yeti§diirdiigi amme-i alemde §UyU' Sefer-i zafer-eserden haber geldiigidiir.
bulm1§dur. Allah ta'ala miilhem bi's-savab eyleyiip, asar-1 berekahm
asker-i 1slam iizerine ifaza eyleyii-viriip, tutugm kolay getiiri-vire. Ve bu esnada seherden kU§luk vaktinde Divan-1 aliye Ali nam
Amin, bi-hakki'n-Nelii ve alihi. bir <;avui, hidmetkan ulakhk ile geliir iken «Agam1 a'da-i din yolda
helak eyledi, ben mektublar1 alup kagd1m, ha!as old1m. Estorgon
Ekabir §efa'atiyle seferden kalanlara muhkem tenbihat kal'asmun heman ic;-kal'as1 kalm1§d1. Ciimlesi ahnup, ehl-i !slam
olunup, bi-vakt sefere !,likmak ferman olundug1dur. zabt eylemi§di. Ve kiiffar-1 haksarun tabun ve yasas1 seyf-i lslam
altmda mahki'ir old1. Ancak atlusmdan' kagan kurtuld1. Ve §imdiye
dek ig-kal'a dahi ahnm1§dur. Ve T1ma§var iistiinde kiiffar oldug1 or­
Eva'i!-i §ehr-i rebi'ulahirde lstanbul iginde gulgule olup, Boliik­
duda soylenmedi, i§itmediik» diyii haberler virmegin hil'at viriliip
halkmun seferliileri, ki kendi havasma tabi' olmakla sefere gitme­
harchk viri!di. Ve serdar-1 ali hazretleri Komaran kal'asma ilgi i!e ka­
yiip ekabire intisabla kalanlarun §e'ameti maliye umi'irmda istihdam­
g1d gonderiip «lradetiinde kal'ay1 vir geregi gibi ri'ayet olunup, mu­
da olanlara ve agalar ve kethiidalar ve katibler mandelerine ve'
radatun eda eyleyeliim ve illa vaktine haz1r ol, i§te vard!m» didigin
belki serdar izniyle mande olan pirlere dahi sirayet idiip, iki§er ve
bi!diirdi. Fi 8 rebi'ulahir, sene 1006.
tiger k1st ma'mi'il uli'ifeleri olup, g1kan sadr1a'zam hazretleri vir­
meyiip ser-gerdan eyle:'lli§li'.en bi-vakt ciimlesine mandeler agas1yle
Bir Yahi'idi siyaset olundug1dur.
sefere g1kmak ferman olunup, miinadiler nida idiip, mahallat imam­
larma ve mii'ezzinlerine tenbihat u te'kidad buyuruld1. Her ki§i deng
Evas1t-1 rebi'u!ahirde bir na-pak avrat ile bir Yahi'idi tutulup Di­
u hayran old1.
kili-ta§ kurbmda avrah bir girara koyup bogazmdan asup siyaset
eylediler. Yahi'idi'yi dahi mukabelesinde berdar eylediler. Yahi'idiler
Burhan Efendi beglerbegilik tariluyle mahall-i manSub'
miirdesin almaga geldiiklerinde acemi oglanlar1 ii§iip, Yahi'idi'niin
Belgrad'a sefer zaha'irin tedariike ferman olundugidur.
biri dahi depeleniip ve siyaset olam depeleyiip paralayup girara ko­
yup s1rtlarma virdiler.
Ve bu esnada sab1ka Asitane-i sa'adetde (388b) birkag nevbet
defterdar olan Burhan Efendi bu def'a Anatol! beglerbegiligi elka­
Elvend-zade Ali Pa§a'yi Canpolad-zade Hliseyin Pa§a
biyle hlikm-i §erif-i cihan-muta' yaz1lup, beg!erbegilikden teka'iid ta­
ntizam ile teftl§ itmek istediigidiir.
rik1yle mu'anven olup, Belgrad'a zahire ve niizl cem'ine.ahkam-1 §e­
rife ile yiiz nefer c;avu§ ve istediikleri denlii Boliik-halkmdan istih­
Ve bu esnada Bagdad begler!)egisi olan Elvend ogh Ali Pa§a'y1'
dam eyleyiip, Sofya'da ve memerr-i Padi§ah-1 alem-penah ve asakir-i
Canpolat ogh Hiiseyin Pa§a (389a) alh yiiz bin altuna tefti§ eylemek
mansure glizergahlarma" anbarlar ve mehazin tedariik eyleyiip,
iglin rikab-1 hiimayi'in ruk'a sunup goriilsiin ferman olunup, Sadria'
miistevfi zeha'ir cem' eylemek igiin g1kup gitmek ferman olund1. Fi
zam Hasan Pa§a -eddme'll/111!u ta'ata icldlehu- hazretleriniin meclis-i
7 §ehr-i rebl'ulahir, sene 1006.
§eriflerine kad1asker efendiler ile ihzar olunup su'al olund1. «Bu den­
Ve Leh k1rah il!}isine kani'in iizre virglileri viriliip icazet buyu­ lii ma! taleb olunmaga mevad defteri yazup1 ta'yln-i madde eylemek
ruld1. Ziyafet olunmayup gitdi. Sadria'zam Hasan Pa§a hazretleri gereksin» diyii Hiiseyin Pa§a'ya muhkem tenblh u te'kid olund1. Fi
�endan ri'ayetiyle mukayyed olmayup «Efendiine giden name-i hii- evas1t-1 rebl'ulahir, sene 1006.
716 MEINET IP$iRLi
Devatdarbk virildligidiir.
Ve bu esnada ba§-devatdar olan Ahmed Beg ref' olunup, mukad­
dema Devatdar olan Ferruh Kethiida ogh tbrahim <;avll§ devatdar
olmak buyuruld1. Fi evas1t-1 §ehr-i rebi'ulahir, sene 1006·.
Ba§-defterdarbk yine tekrar tebdil buyuruldng1dur.
Ve evahir-i §ehr-i rebi'ulahirde masar sene 1006 vacibi u!Ufesi
tedariik olunup, Yeni<;eri defteri mukabele olup, yiiz kirk yiik ak<;a
ile cevab viriliir dinilmi§ iken «Hazine kamil degildUr, yarm ulufe
viri!mek miite'azzirdiir» diyii ol gice Ba§-defterdar Ali Efendi azl
buyurulup, seherden Mahmud Efendi geliip, yine defterdar olup ye­
rine' oturd1. Heman ol giin karz altunlar yeti§diriliip, ulufe tekmil
olunup virildi.. Ala kiilli ha! istikrazdan gayra mecal yokidi. Ve!akin
Ali Efendi ahlakma gore kimse mukayyed olmayup, Mahmud Efen­
di'ye her tarafdan kise kise filoriler viri!di.
Ahval ve ef'fil ii akval-i ruzgar-1 na-hemvardan hikayet ii
§ikayetdiir.
Ahval-i dirhem ii denanir gitdiik<;e ihtilal bulmada merhum Sul­
tan Murad Han -tabe serdhlur devletinde vaki' olan te§eVVii§-i haJ
hiikkam-1 zevi'l-ihtiram tedbir ii tedarikleri ile suret-pezir olmah.
Baha' takdir olunup ber-karar olmad1. Ak<;a ise bir dirhem giimii§­
den sekiz ak<;a kat' olmaga mecal olmayup, kallaban-1 ruzgar on
iki ak<;a kem-ayar kesiip ve dahi ziyade vii noksan iizre kesiliip me­
fasid alemi tutd1, zabt olunmad1. Ve me'kulat u melbusat bir hadd
ile (389b) mahdud olmayup, her ki§i muztaribii'l-hal olmagla altun
ve guru§1 ziyade baha ile viriip almag1 ihtiyar eyledi. Tenbih ii ya­
sak ile miitenebbih olmad1lar. Etraf u eknaf-1 memalikde tekalif-i
§akka-i orfiye amme-i re'ayay1 diinya vema-fihadan bizar eyledi.
Sipah-1 memleket ise yigirmi yildan miitecavizdUr, ki a'da-1 din ii
millet iizerine asude olmayup sefer ii hareket itmektediir. Ni<;e y1l­
lar vilayet-i �ark seferi §edaidin <;ekiip ve §imdi kiiffar-1 haksar
me§akkatin i;ekmege miibtelalardur. Viilad u hiikkam re'aya-y1 mem­
lekete musallat olup «Avanz ve niizl ve kiirek<;i veyahud bedelleri
TARIH-1 SELANiKf 717
alma» diyii ahkam-1 padi§ahi ale't-te'akub ve't-tevali miiteceddidii'l­
emsal iizerlerine isti'cal emrleri va:rmakdan halleri yadlu, haneden ha­
rieye fukara vu zu'afadan ii<;er yiiz ak<;a almup ve yine Hazine-i Ami­
re'ye geliip tamam teslim olmayup kuzat u niivvab ve <;avu§ ve miiba­
§irin ma-beynlerinde kalup ve harac-giizar re'ayaya dahi ni<;e y1llar­
dur ki bedel-i hamr ve ziyade-i cizye ve ziyade-i• cedid ve ziyade-i cu­
lus-1 hiimayun diyiip cem'an ii<;er yiiz ak<;a tahmil olundt. Ve tiiccar
ise her ne diyardan meta' gettiriirler ise giimriikleri kanun-1 kadim
iizre defatir sab1kaya uymayup fevka'l-had te'addi olunup iimera ve
miiltezimin dahi giimriigiin tahvilin bin yiik ak<;aya iltizam idiip, bu
vas1ta ile bid'atc1 seyyi'eye nihayet olmavup ez..zulJmii, wmdt yev­
me'l-lf1ty0;me kelam-1 §erifine vali-i vilayet olan viikela-i devlet ka­
y1rmamak ile ulema-i din ve ehl-i yakin dahi miisamaha vii miisa'ade
ider old1lar. «Bizden kimse istifsar itmez old1» diyii emr-i ma'ruf
ve nehy-i miinker itmek istesen nafiz degildiir, belki fesada mii'eddi
olur dirler old1.
flurli,r ve fiten-i wri'z.,'i)em&n azhar minw'!h'fems oo
ebyen mine'l-ems oldi. Halkun hulk1 azd1 .. Amme-i alem cadde-i is­
tikametden i;1kd1. Ve insaf i!e mu'ameleden kald1. Ukala-i ehl-i !s­
lam deng ii hayran olup, elbette bir emr-i acib ii garib (300a) zu­
hurunun mukaddematidur diyiip «Ve'�emru ktulliuhu bi-JJedik» diyiip
muntaz1r u miiterakk1b turup dem-beste old1lar.
Kal'a-i Egri muhafazasmda olaII Yeni<;eri ta'ifesiniin
turnam-ba§•ya eylediikleri fesadun miicazatJ.dur.
Ve bu esnada sab1ka kal'a,i Egri muhafazasma kalan Yenigeri­
lere ba§bug ta'yin olunan turnac1-ba§1 Yeni<;eri i!e muradlar1 iizre
zahire .virmeyiip israf u itlafdan sakmup tedricle virdirdiigi bed-ah­
lak u bed-zendegani ta'ifeye ho§ gelmeyiip nil:geham ale'l-ittifak ta§a
tutup bir kavi ta§ ba§ma tokmup ayag iizre iken y1kl.lup, «9iinki
bizden boyle ha:ta sadir old1. Heman bum §imden girii katl yegdiir»
diyiip, §ehid eylemi§lerdi. Hala Yeni<;eriler agas1 Hasan Aga'ya anda
olan yaya-ba§1lar ve <;orbac1lar on yiik ak<;a mikdar1 akga arz ey­
leyiip, i§l.erinde «Kul-oglmdan Dervi§ yaya-ba§11 turnac1-ba§1 olsun»
diyii reca eylediiklerin Aga hazretleri paye-i serir-i a'laya arz ey­
lediikde «Ciimle ma'zill olsun» diyii ferman olundi. Ser-piyade ve
ser-boliik on iki nefer idi. Fi evahir-i rebi'ulahir, sene 1006.
718 MEH\IET IP�IRLi
Serdar-1 ali hazretlerinden haber ii mekatib geldiigjdiir.
Evahir-i §ehr-i rebi'ulahirde serdar-1 le§ker-i Islam Saturc1
Mehmed Pa§a hazretleri iidemlerinden Lal}in Aga geliip, mekatibde
beyan olunan ahbardan nakl-i sahih bu ki «Yamk kal'asma zahire
isalinden sonra Vac;en kal'asm kafir birakup firar itdiiklerinde
nam mahalde kiiffar-1 haksar cem'iyyet-i azim2 ile tabur kurup otur­
m1§di. Serdar hazretleri dahi le§ker-i !slam ile mukabelesinde kar­
§Usm alup karar eyledi. Nic;e giinler bi'd-defe'at guzat u milcil.hidin
c;1kup muhkem cengler olup, bir canibden zafer bulunmayup, husO.­
san RO.mili beglerbegisi kolundan nam-dar yigitler dilirane vli mer­
dane serbazhklar ve yliz akhklar1 eyleyiip ve nil}eler §erbet-i §eha­
deti nu§ eyleylip dar-1 Rtdvana h1raman olml§!lardur» diyti hikayet
ey Jedi. (39()b) Ve asker zemaniyle geliip yeti§mediiklerin bildilriip,
na-fermiitlhk eyledliklerin §ikayet iderler. Ve «On be§ bin nefer Ye­
nic;eri yolda§lardan lie; bin nefer ancak geldi» dimi§ler ve Boliik­
halkmun ekseri piyade dii§mi§lerdlir. Ve' Belgrad'dan berii gec;me­
mi§lerdilr. Ulftfe takazalar1ndan gayri hiinerleri yok idiigin bildiir­
mi§lerdilr. Ve kimseye sa'ir serdarlar gibi k1§lak ta'yin idiip gon­
dermediiklerin' i'lam eylemi§ler ki harabi-i memleket ve re'ayaya
sebeb olurs1z, diyli ruhsat virmedliklerin beyan eytediler.
Defterdar Mahmud Efendi Anatoh beglerbegiligi uslftbiyle
defterdarbk umfirm giirmek buyuruldug1dur.
Ve evahir-i §ehr-i rebi'ulahirde ba§-defterdar olan Mahmud
Efendi Anatoh beglerbegiligi tarik1yle tahsil-i emval eyleylip', ikbal
u iktida-i halk ic;iin unvan ve elkab-1 miri-miran hiikmi yaz1lup,
hil'at-1 fiihire ile te§rif buyurulup, vlizera-i izam hazretleriyle giriip
paye-i serir-i saltanata yliz silrdiler. Ve sab1ka Dveys Pa§a ve Nuh
Pa§a iislfib1 iizre kazaya arz eylediikleri, iskemli konup ve a'yan-1
sa'adet ile selama turup iiskiiflii bilriinmek ferman olund1. Fi 25
rebi'ulahir, sene 1006.
Elvend ogh Ali Pa§a bazretleri Bagdad'a eyalet ve vezaret
ile ferman olunup mesned-i vezarete oturdug1dur.
Ve yine evahir-i !;!ellr-i rebi'ulahirde Bagdad beglerbegiligi fer­
man olunan Elvend ogh Ali Pa§a hazretlerine vezaret elkabiyle
TARIE·I SELANIKi 719
hlikm-i hiimayO.n yaz1lup geliip mesned-i vezarete oturup, viizera-i
izam ile ic;erii arzgaha gitdiiklerinde hil'at-1 fahire ile te§rif buyu­
rulup, paye-i serir-i saltanate yiiz siirdiler. Fi 4 cumiide!Ula, sene
1006.
Sab1kii Yeni!;Criler katibi Mehmed Beg'iin evi miihiirleniip
kendiisi hacc-1 !;!Crifden geldiikde yine teslim olundug1dur.
Ve evahir-i §ehr-i cumadelO.lada sab1ka Yenic;eriler katibi olan
Frenk Mehmed Beg" dimekle ma'rftf «Magfiret-i seyyi'ati ic;iin hacc-1
§erif ve ziyaret-i ravza-i hazret-i Seyyidi'l-enama' gidilp geliirken
(391a) vefat itdi» diyil haberi §ayi' olmagla ve hakkmda §erif-i
Ka'be-i mu'azzama hazretleriniin arz1 geliip «MO.cib-i fitne ola-yazd1,
haddinden ziyade Arab il}inde na-lay1k kelam eyledi» didiikleri sem'-i
hilmayftn-1 �elien§ahiye yeti§iip, emval ii erzak1 ahz u kabz olun­
mas1-ic;iin hatt-1 hilmayftn c;1kup ve Azebler hammam1 kurbmda ev­
lerin miihrlemege Anatoh Defterdari l;1ems Efendi ve l;11kk-1 sani
Defterdar1 Dervi§ Efendi ve RO.mili ve Anatoh muhasebecileri on
·1·
f
fl
be§ nefer c;avu§ ile ol gice bekleylip, anda yatup ve irtesi katib-i
muma-ileyh hacc-1 §erifden geliip ve ulema-i <linden ba'zliar «Bir
Miislimanun mah mO.cib-i hilaf-1 §er'-i §erif nic;iin ahz olunur» di­ 11
·1
mekle ve dahi §efa'at-pezir olunmagla alman emvali yine teslim
olund1.
Ali Efendi ile Okc1-zade sefere gitmek buyuruldugidur.
Evil.'il-i cumade!Ulada Emin-i Defter-i Hakani Okc1-ziide �ah
Mehmed Efendi ref' buyuruldi ve yerine Ba§-rfiznameci n3.ni-dar
Melek ibrahim Efendi Defter emini olmak ferman olund1. «Ba'is;i
giift ii §unud olmakdan hall degildiir. Turmasunlar <;1kup serefe
gitsiinler» diyli ilzerine zebani-ve11 kapumlar musallat eylediler. Ve
bu vas1ta ile Ba§-defterdarhkdan ref' buyurulan Ali Efendi'ye dahi
Segedin sancag1 begligi arz olunup, hlikmi yaz1lup gonderildi. «Se­
fere turmasun gitsiin» diyli muhkem tenbih u te'kid olund1. Ve bu
makiile halat bu eyyam-1 §itada Ibrahim Pa§a mu'allakatma teklif-i
mala-yutak olup, arza mahmO.l olunup, «Allahuwme dfiind» didiler
ve bi'l-ciimle c;1kup gitdiler. «Afetu"Htnsdn mine'l--lisdn, rrt'ilvatu!l>4n-
8dn f'i-htfzi'l-lisdndur» didiler.

MEH�!ET IP�iRLI
no
�am-1 §erif ve Haleb kad1hklan tevcih buyuruldug1dur.
1 Ta§koprili-zade Ke­
Ve eva'il-i §ehr-i cumadelfilada $am kad1s
Milfti Zekeriyya-zade Yah­
mal Efendi ref' buyuruld1. Ve' Haleb'den
g1 Yeni-�e�ir'den �e�'. �lunan
ya Efendi :?am'a gitdi. Ve Haleb kad1h - kar ve yandtrurs1z, Miisliman i§in itmezsiz» didi. «Beyabanda kalup
hedayas1 c;ek1ldug1 nakl
Aya">h Efendi'ye buyuruldi. (391b) Yah§i
·
olund1.
c;1kan Hasan :a§a
Ve sab1ka mir-ahur olup kapuc1-ba§1hkdan
ekana geliip, paye-1 se­
Kars beglerbegisi olup, Divan-1 ma'delet-m
rir-i alem-masire yiiz siirdiler.
Rltziye Hatun-zade Mustafa. Pll§a hazretleri �am'dan Haleb'e
ve Haleb'den Kurd Pa,.a Ma.r 'a,.'a gitdiikleridiir.
C1ga�a-zade Sinan
Ve mukaddema �am-1 dariisselam eyaleti _
e Hatun ogh Ve�1r Mus­
Pa§a hazretlerine fetman olundukda Raz1y .
ferman olunup, Vez1r Ku:d
tafa Pa§a hazretleri Haleb'e varmak _
§ muhafazasma g1tmege
Pa§a hazretleri vezaretle vilayet-P Mar'a
ferman olunm1,.d1.
lUida-virdi Pa§a yine Bosna beglerbegisi oldug.dur.
Evas1t-1 cumadelulada Hiidavirdi Pa§a'ya yine vilayet-i Bosna
beglerbegiligi ferman olunup, geliip Divan-1 ma'del:t-m��an�a ?tu­
rup, viizera-i izam ile giriip, paye-i serir-i alem-mas1re yuz surd1Ier.
Kmalu-zade Mevlil.na Hasan Efendi yine diyar-1 Mtsnye
kad1s1 oldug.dur.
Ve mahrflsa-i M1sr kad1s1 Arab-zade Mevlana Abdurrauf Efen­
di' ref' buyurulup, yerine mahmiye-i Edirne'den munfas1l Km!J,!U­
zade Mevlana Hasan Efendi, ki sab1ka dahi kad1 olm1§lard1, kad1
olmak buyuruld1. Fi evas1t-1 cumade!Ula, sene 1006.
Seferliileriin geliip dokiildiikleridiir.
Ve evahir-i §ehr-i mezburda seferlii Kapu-halk1 geldi �?kiildi.
Me§akkat-i ,.eda'id-i mihnet-i• sefer miibtelalar1 merhamet u §efe-
TARiH·I SELANiKl 721
kate sezavarlar «Bunda niye geldiiniiz, uli'lfeleriniiz serdar yanmda
agalarmuz (392a) ve kethiida ve defter ve katibleriniiz anda, yine
mi serdar1 ve serhadleri a'da-i dine b1rakup geldiiniiz» diyii tevbih
olunup serzeni§ler olund1. «Serdar hazretleri kimseye k1§la1 ta'yin
eylemedi. Memleket viran idersiz derdmend re'ayayi uryan idiip ya­
1Ielak olacak degiliiz, evlerimiize geldiik, zemaniyle yine gideriiz,
i§te ard1muzca agalar1muz da geliyor» diyii cevab virdiler. Agalara
ulaklar ile «Donesiz, serdar yamna varas1z» diyii mii'ekked ahkam-1
§erife gonderildi.
Der-i devletde kalup sefere gitmeyenleriin ulU.feleri
ahvalidiir.
Ve Asitane-i sa'adetde istihdamda olan2 agalar ve kethiidalar
ve katibler mandelerine «Ciimleniiz seferltisiz, uli'lfeniiz varup sefer­
de alas1z» diyii iic;er k1st ulufeleri virilmeyiip kalm1§d1. Hala «Dokuz
yiiz neferden miitecaviz ciimle boliiklerden ulufeleri hisab olunup,
otuz yiikden miitecaviz akc;a olup, varup Edirne'de virilmek iizre
c;1kup sefere gitmek buyuruld1» diyii Divanda mandeler agasma ve
katibine muhkem tenbihat buyuruldr.
Ve bu esnada Edirne'ye gitmege kethiida-yerine hazine teslim
olunup, yiiklediip giderken, Sipahiler ii§iip tersine dondiiriip', Sadr1-
·
a'zam Hasan Pa§a hazretleri kapusma varup ba'is-i fitne ola-yazd1.
Birer k1st ulil.feleri virilmek buyuruld1. Fi 5 cumadelahire, sene 1006.
Merhum Elvend-ogb Ali Pll§a vezir oluy; Bagdad'a gitmek
miiyesser obnayup intikal eylediigidiir.
Ve §ehr-i cumadelahireniin on ikinci giin vilayet-i Haleb'de ta­
vattun idiip, sahib-i tecemmiil ii emlak Elvend-ogh Ali Pa§a akran
u emsalinden miimtaz olup sinni seksenden tecaviiz eylemi§di. Bu
def'a !stanbul'a geldiiginde Bagdad beglerbegiligini kendisine vezaret
riitbesiyle ta'yin• itdiirince lazrm olan yer'lere isar u nisar eylediik­
Ierinde sa'y u gU§i§le (392b) ber-murad olup', mesned-i vezarete
oturdukdan sonra c;ok zeman gec;meyiip, muktaza-y1 sinn-i §eyhuhat
iizre bu mihnet-abad diinyadan saray-1 siiri'lr-1 ukbaya rihlet eyle­
diler. Vas1yeti iizre meyyitini Uskiidar'a emanet vaz' idiip ba'dehu
722 MEHMET IP$1RLI
Haleb'e nakl olunup, hayrat u hasenatma kavu§durmakda adem­
leri miicidd ii sa'i old1lar.
Kazau'llah ile Sultan Mehmed Han miitevellisiniln
evleri yandu�dur.
Ve' rflz-1 mezbftrda ikindi ezam vaktinde Sultan Mehmed Han-1
kadim evkaf1 miitevellisi Kemal-zade Ahmed gelebi evleri kaza-i na­
gehani i!e ocakdan eski tavana ate§ ula§up ihrak old1. Hem-civar­
larmun evleri Yenigeri!er odalar1 kurbmda olmagla erkan ve a'yan
ve viizrera-1 izam yeti§ince garet u yagma olunup, Miislimanlara
ciiz''i: nesneden kiilli hasaret eylediler. Bi-inayeti'llah tafala ak§am
olunca def' old1. Etraf1 kesi!iip y1kild1. Tarac ii talan olup, hasret
odma yand1.
Ve bu esnada Bursa Mukata'aCISI lbrahim Qelebi ref' olunup,
sab1ka mukata'ac1hkda istihdam olunup, makfilesi ma'lftm olmu�
mala-ya'n'i: Acem-zade Mehmed '9elebi §efa'at-1 enderun ile yine ge­
liip mukata'ac1 old1.
Kapum-ba§1 Mustafa Aga intiklilidtir.
Ve irtesi Erzurum caniblerinde emval-i mukata'at bakayas1 tah­
siline me'mftr olan Kapuc1-ba1>1 Mustafa Aga, ki erkebdarhkdan g1k­
m1§d1, vefat eylediiii;i haberi §ayi' old1. Sancak-1 hiimayftndan gelen
emekdarlar izdiham eyleyiip gedik taleb eyledi!er. Bunda olan er­
zak-1 beyttilmal emini eliyle te§rifatc1 Sa'd'i: <;:elebi nezaretiyle bey'-i
men yezid olund1. Fi 12 §ehr-i cumadeiahire, sene 1006.
Merhftm Mehmed Pa§a ogh Vezir Hasan Pa§a hazretlerine
Bagdad'a gitmek ferman olundu�dur.
Ve yine evahir-i §ehr-i cumadelahirede viizera-i izam iginde
miimtaz u ser-efraz u nam-dar u §eca'at-§i'ar Mehmed Pa§a ogh Ha­
san Pa§a hazretlerine serdarhk i§rab olunup «Bu def'a seferde mu­
rad iizre ma11lahat giiriilmedi. (393a) Sizden gok nesne me'mftldtir.
in§ae'llahu ta'aia nige fiiti'lhat-1 celile miiyesser olaydI» dini!diikde
sadr-1 vez'i:rete talib olup, «Miihr-i izzet viriliirse serdarhk itmek
bi-inayeti'ttah ta'ala olurd1» diyii siiylediikleri ho1> gelmeyiip eyalet-i
TARlH-1 SELAN!Ki 723
Bagdad ite Elvend ogh vefatmdan sonra teklif olunup imtina giis­
terdiiklerinde Kapuc1lar Kethiidas1 Abdullah Aga debdebe ile varup,
«Ferman-1 Padi§ahi Bagdad'a gitmekdiir, emre imtisal iderseniiz fe­
biha ve ni'me ve ilia Yedi-kulle'ye itetmek buyuruld1» dimekle «Fer­
man Padi§ahundur» gideliim diyiip Bagdad seferi tedariikine ha§·
layup Divana gelmez oldilar. Fi't-tarihi'l-merkiim, sene 1006
Valide-i Padi§ah-1 alem-penah hazretleriniln hayrat u
hasenatlar1 i!;'iln cami'-i §erlf ve bina mahalli
tedariik olundu�dur.
Ve emr-i �ehen§ahi i!e Valide-i sa'adet-penah hazretlerintin
Emin iskelesinde olacak cami'-i §erif ve imaret ve ribatlar1 ve hay­
rab mahaUi Yahftd ta'ifesiniin mahallatmdan' kifayet mikdari kar­
gir yap1h evleri almup, kal' olunup, yerleri hazirlanmaga §urU' olun­
d1. Dariissa'ade Agas1 Osman Aga kethftdas1 Kapuc1 Kara Mehmed
emin ta'yin olunup ve ahar kapuc1 dahi katib olup, ahyanen Sadri­
a'zam sahib-saadet Hasan Pa§a hazretleri f1rsat i!e bina ahvalin
yoklamaga var1r old1lar.
Diyarbekir Defterdan Mahmud Beg'iln erzak u esvab1
mir'i:ye zabt olunup, fiiruht buyuruldu�dur.
Eva'i!-i §ehr-i recebde vilayet-i Diyarbekir defterdar1, ki sab1ka
Asitane-i sa'adetde §1kk-1 sani aklamma defterdar olup, hiisn-i hatt
i!e ma'rftf ho§-niivis Mahmud Efendi Harput sancag1 ite ol diyar em­
valine mutasarrif idi. Her gend siidde-i sa'adetden ahkam-1 §erife
ile kapuc1 ve gavu§ varsa beriiden varan ahkamun hilafma cevab
viriip, ciimletii'l-miilk, vekil-i saltanat olan sahib-sa'adetleriin re'y
ii tedbir ii tedartiklerintin taraf-1 hilafmda bulunmak adeti idi. Raia
sadr-ni§in sahib sa'adet (393b) -meddle zilbuhu- hazretleriniin dahi
hi!af-1 emrince olup, ferman-1 §eriflerine imtisal itmeyiip, yerine va­
ranlara dahi mans1b tasarruf itdiirmeyiip, ceberut ile mu'amele it­
mek mu't1id1 olmagm, Lala Mehmed Pa§a ogh Kapuc1-ba§1 Mustafa
Aga ol caniblere hidemat ite gitmi§ bulunup, ana mii'ekked hiikm-i
§erlf giinderiltip hiisn-i tedb'i:r ile ele getirtip, bend idiip kal'ada habs
eylediigi haber Siidde-i sa'adete geldiikde, lstanbul'da olan evlerin­
de ve Be§ikta§ ca.nibinde olan2 baggesindeki esvab u erzak1 ve abid

724 MEHMET IP$iRLi
u cevarisi, Divan-1 aliden Hazine-i A.mire k!l.tibleri ta'yin buyuru­
lup, miri igiin kabz u zabt olunup, Bezzazistan'da sab1ka Karaman
Defterd3.r1 1lyas Qelebi'ye fiiruht eylemek buyuruld1. Eska! ii ah­
maliniin ekseri miikerrer o!up, ciimleden otuz k1t'adan miitecaviz
sedef-kari ve fusus-kari pi§-tahtalar ve sandtklar ve gun-a-gftn kirk­
dan ziyade miskaller ve ceng u def' ve kemange ve §e§talar g1kup
bey' men yezid old1. Fi 5 receb, sene 1006.
VaJide-i Padi§ah-1 alem-penah hazretleriniin Medrese-i
§erifleri tevcih buyurulup, miiderrisinde silsile
oldug1dur.
Ve eva'H-i §ehr-i recebde hazret-i Padi§ah-1 cihan-penah vll.li­
desi hayrat u hasenati binalanna, ki §urn' olunm1§d1, Medrese-i §e­
rifeleri ulema-i din iginde ilm ii fazl ile miimtaz u benam olanlardan
Sar1-Giirz-zade kaym dimekle ma'rflf �eyh Ebii'l-Vefll. Cami'inde
ders u tedris ile mukayyed Padi§ah-1 gerdun-cenab Dariilhadisi'nden
yiiz akga ile Mevlana Mustafa Efendi'ye tevcih buyuruld1. Anun ye­
rine merhum ve magfilrun-leh Sultan Siileyman Han Darii!ha:disi'n­
den Memek-zade Mevlana Mehmed Efendi buyuruld1. Ve anlar yerine
Sultan Siileyman Han Medresesi'nden Mevlana Abdurrahman Qelebi
ve anlar yerine §ehzade Medresesi'nden ilm ii fazilet ile ma'rftf Mev­
lana Haydar Efendi ve §ehzade Medresesi'ne (394a) Sahn-1 Semani­
ye'den Kara Qelebi-zade· Mevlana Mehmed Efendi ve Sahn'a Mevlana
Hasan Efendi', ciimleten erbab-1 silsile Divan-1 ma'delet-mekana ge­
liip ala-meratibihim paye-i serir-i saltanata yiiz siirdi!er. Fi't-tarihi'l­
merkum.
RU.mill Kadiaskeri KU§ Yahya Efendi Asitane-i
sa'adet;..i\§1yandan u9tug1dur.
Ve yine evas1t-1 §ehr-i recebde Rumili Kad1askerligi sadrmda
bi-gayri istihkak bir tarik ile az zemanda kalilii'l-biza'a iken2 ule­
madan Ku§ Yahya Efendi dimekle miite'aref kimse konm1§d1. Azlin
!cab ider nic;e husfts1 sudilr u zuhur idiip nagehani bir gice asitane-i
sa'adet-il.§1yandan uc;urd1lar. trtesi sab1ka bir nige def'a Anatoh ve
Rumili kadiaskerligi ile te§rif buyurulan Mevlana AbdiilbakI Efendi
geliip, ehl-i Divan yine kudftm-1 sa'adet-rusilmlar1 ile mii§erref ol-
TARlH·I SELANlKi 725
dilar. Allah ta'ala sadr-1 izzetde ber-devam u sabit eyleye, bi-men­
nihi ve yiimnihi.
Misra/
MUdii;m, ol RiimuiU sad:rvnxl!a Baki ( J� "':_;�.. J>-'t'J J) r'�· )
tarihdiir.
Matbah-1 amire emini tebdil buyuruldug,dur.
Ve yine evas1t-1 recebde Matbah-1 A.mire Emini Omer QavU§
ref' olunup, yerine Burhan' Defterdar ogh Miiteferrika Mehmed Qe­
lebi emin olmak buyuruld1. Omer Qavu;i: sekiz ayda yiiz otuz be§
yiik akga nakd Hlzane-i Amire'den almu; bulund1. Ve diyar-1 M1sn­
ye'den yalnuz yetmi§ bin altunluk alman za!Ia'irden ma'ada ve Ana­
toh ve Rilmili ve sa ir memll.likden sahnan havalatdan gayri birkag
kise mahsilb olm1§ akga ta§ra g1karir iken• kapuc1lar komayup bul­
duklari, ba'is-i tiihmet ii azl old1. Ve bi'l-ciimle' muhasebesi hadden
efzun olmak anland1. «�imdiye-dek olan iimenadan ziyadesi" fevka'l­
hadd elli yiikden miitecavizdiir» didiler. Ve narhlar olmamak ile me'
killat be-gayet giran bahaya oldugi ma'lilm-1 alem-aradur. Ve garaz
ta'alluk eylediigi da!Ii muhakkakdur.
Ve Padi§ah-1 alem-penah -Maede'll{),h!u MMfetehu- imam1 Cel­
lad-zade Meviana Hiisameddin tarik-i ilmde gU§i§ itmi§ (394b) mii­
fessir ve va'iz-i ho§-eda olmagla kendii medresesine haric elli hiik­
miyle miiderris olmagm, hala hazret-i Eyyilb'da da!Iil elli medrese­
siyle emanet-i hassa cem' idiip, paye-i serir-i sa1tanata yiiz siirdiler.
Fi evas1t-1 receb, sene 1006.
Ozbek Tatan ham i19isi gelmek mukarrer olmt§ken mani'
vaki' olup, konagmdan gii!)inediigidiir.
Evas1t-1 §ehr-i recebde Semerkand ve Buhara Hakimi Abdullah
Han hazretlerinden name i!e ilgi geliip mukaddem haberi ve ademi
vusul buldukda kanun-1 kadim iizre siidde-i sa'adet kullarma ikbal
u istikbll.l olunmaga' tenbih buyuruldukda her s1mf yat ve yarag1yle
hazir u miiheyya olup, tema§ac1 tstanbul halk1 ayag iizre kalkup,
giirfth giirfth asker miiretteb ii miizeyyen iskeleye g1k1lup varm1§-
726 MEHMET 1P$1RL1
lard1. Nagehani bir muvahhi§ haber geliip gice Gegbiize konagmda
ilginiin yorgun argun gaflet. ile yaturken bir yarar mukarreb hid­
metkari ile olanca zi-k1ymet cevahiri serika olunup, Gegbiize haram­
zadeleri mabeynlerinde gaybet idiip ketm olundug1 §ayi' old1. Bir
gayretli hft§mend ki§i olup, «Lay1k m1dur? bir ytlhk yoldan berr ii
bahrden sefer idiip, Padi§ahumuzun tuhaf u hedayas1 tahtgah-1 sal­
tanat kurbma geldiikde emn ii rahate geldiik» dir iken boyle haram­
zade §err ii §Urllla miibtela olup, giriftar-1 hasaret olaviiz» diyiip
«Ta meniim yitigiim bulunmaymca dahi hen bu menzilden gitme­
nem» diyiip, vl giin hareket itmegle her ki§i yerlii yerine gidiip
sebeb-i giift ii gft old1. «Bu mertebe Gegbiize hrrsuzlarmun kadim­
den huy ve hasletleri ve kem-pi§eleridiir» diyii halkda soylendi. «La­
kin namfts-1 devlet ve 1rz-1 saltanata lay1k olmayan amel idenler"
elbette bulunup, haklarindan geliniip, siyaset ile ibret-niima-y1 alem
eylemek vacibdiir» diyii tahkik eylediler. Ve bi'l-ciimle giift ii §U­
nftd-1 halk «Yenigeri ta'ifesiniin bi-insaf gaddarlarma <;1kar bu» di­
yiip soylediler. Ve ba'dehft gelmediigine' (395a) hikmet iizre cevab­
lar viriliip, ma-beynde bir giin miirftr eyleyiip ve cum'airtesi Divan
olmayup, kanftn-1 kadim iizre istikbal olunup, Salih Pa§a merhftm
evlerine konduruld1. Dzerlerine mihmandarhk hidmetine Duhan1-
zade!i Mustafa 'CaVU§' ta'yin olund1.
Abdullah Han, Tatar-1 Ozbek il!}isi Divan-1 Aliye geliip
ziyafet olundug.dur.
Ve selh-i §ehr-i recebde Ozbek Tatari Ham, Semerkand ve Bu­
hara hakimi Abdullah Han ilgisi name-i namisi ile Divan-1 ma'de­
let-mekana geliip, kanftn-1 kadim-i devlet iizre kalabahk divan olup,
ali ziyafet olund1. Dervi§-nihad ki§i olmagla kemal-i adab iizre ha­
reket idiip, Sadria'zam Hasan Pa§a -edii:rerv "tldku ta'dlii, iclii,l'ehu- haz­
retleri ol vilayet umftrma miite'alhk kelam ve su'al buyurduklarin­
da iskemliden ayag iizre turup, cevab virdi. !gerii viizera-1 izam haz­
retleri ile paye-i serir-i saltanate nameyi teslim itmege girdiikle­
rinde' on nefer beg-zadeleriyle bile giriip pi§ke§ ii hedayalarm ge­
kiip, «Abdullah Han hazretleri Padi§ah-1 cihan-penah hazretleriniin
halis ii muhlis du'ac1s1, dostma dost ve dli§menine dii§mendiir» di­
mi§, «Ne hikmetle geliip bu diyari te§rif buyurdunuz» diyenlere ce­
vab virmi§lerki «lJ<; maslahat igiin geldiik. Biri merhftm Sultan Mu-
TARiH-1 SEL.i.NIKi 727
rad Han ta'ziyeti igiin ve biri dahi tehniyet ii miibarek-badi-yi sal­
tanat-1 cihanban igiin ve biri dahi kiiffar-1 haksara gaza idiip, a'da-i
din makhftr u miinhezim olup, asker-i !slam-penah mansftr u mu­
zaffer olduklarm kutlu ola diyii geldiih di�i§ler. «Ho1r-&medi, ve
kadJem dverdi» diyiip bu beyt ile iktifa olund1.
Beyt
..:...�.) ... '5 \..i..p LJ �J.) Ll. i..\l..e
.) 0
..:....)�.)
... c.> l;J I).) __,;....ll. j J '5.MT
Merhfun Mehmed Par:;a ogh Vezir Hasan Pa§a hazretleri vilayet-i
Bagdad muhafazasma el iipdiigidiir.
Ve bu giin ki giin merhftm Mehmed Pa§a ogh Vezir-i §eca'at-§i'ar
ve zafer'-disar Hasan Pa§a hazretleri yilayet-i Bagdad muhafazasma
gitmek igiin icazet (395b) elin opiip, hil'at-1 fahire ile te§rif olunup,
paye-i serir-i saltanata yiiz siirdiler.
Seferlii Biiliik-halkma mukabele ile ulfife !}1kdug.dur.
Ve bu giin seferden kt§laya gelen Boliik-halkmm ki mukabeleci
ile cema'at-1 Guraba-y1 yesar Agas1 olan Ahmed Aga adma• ber­
mftcib-i mukabele mevcftd olan Alti boliige ulftfe virihnek ferman
olunup gikd1, Kiseler yiikleniip gekildi gitdi. Ve sipahi-oglanlarma
katib sab1ka <;avu§lukdan gtlmp vilayet-i Misr'da iimera-1 muhafa­
zadan olan, Haci kadm ogh Kaea Beg nam mahdftm tekrar ze'amet
alup ve ze'ametin be§ yiik akgaya satup katib olup, ulu-fe virilmek
buyuruld1. Ve sila.hdarlara katib, serdar yanmdan kagup Asita.ne-i
s.a'adete gelen, Miiteferrika Mahmud Beg'e yine mukar�er olunup,
ulftfe virmek buyuruld1. Tamam nizam u intizam evvelki iislftb ve
kanun-1 kadimden dahi yeg old1. Pesendide-i enam old1, hep begen­
di!er. Selef, rahimehu'llah ta'ala kodug1 ka'ide bi'l-kiilliye terk olun­
d1. Soni nedamet ii pe§imani idligi muhakkakdur. Fi evahir-i receb,
sene 1006.
728 MEHMET IP�iRLI
Lale-izar Efendi ogh Ahmed Efendi Anatoh
defterdar1 oldug1dur.
Bu giin yevmii's-sebt gurre-i §ehr-i §a'banii'l-mu'azzamda Ana­
toh defterdan �ems Efendi ref' buyur1lup, yerine Lale-izar-zade Ah­
med Efendi geliip oturd1. Allah ta'ala miibarek eyleye. Mehadim-i
kiramda ve gayride boyle §eda'id-i ruzgar gekmi§ erbab-1 kalem igin­
de kimse yak idi. Memleket-i Osmaniye'de istihdam olunmaduk bir
kalem olmayup, cemi' aklama vukiif u §U'flr1 nihayetde iken ne•
mihnet ile tekmil-i arz eylemek .miiyesser old1. El-hamdii li'llah ala
ni'amihi'z-zahire. Lafz-1 «Anatoh defterdan» ( .;h_,;;, J,J.L'I
tarih old1.
Divan-1 ma'delet-mekanda Rumili ve Anatoh
muhasebecilikleri virildiigidiir.
Eva'il-i §ehr-i §a'banda Rflmili muhasebecisi Akbaba-zade Mus­
tafa <;elebi ref' buyurulup, yerine sab1ka sipahi oglanlan katibi
olup seferde miikerrer u!Ufelerden (396a) rflzname-i hiimayflna bi'd­
defa'at nige yiik akgalan ahnup, tahv!l olunan miistakim Ali Qelebi
muhasebeci old1. Hayh veregen yigitdiir.
Ve Anatoh muhasebecisi Veli <;elebi dahi ref' buyurulup, sa­
b1ka mii§terisi, ki Divan-1 Hiimayfln ile ve kalem ile1 miinasebeti ol­
mayan yine hucflm idiip viriip ald1.
Ve maliye devatdan merhflm Ferruh Kethiida ogh Ibrahim <;a­
VU§ fodula katibi olup, yerine Miiteferrika Hiirrem Aga-zade Qelebi
geliip devatdar oldi. Fodula katibi ref' olund1. Fi 4 §ehr-i §a'ban,
sene 1006.
Tetimme-i k1ssa
Ve yine bu .esnada bir divan miirflr eylediikde Rflmili muhasebe­
cisi olan Miistakim Ali <;elebi dahi ref' olunup, yerine sab1ka Yeni­
geri Agas1 olan Veli Aga'nun divan katibi olan Ali Beg Rflmili muha­
sebecisi olmak buyuruld1.
TARIH-1 SELANiKi 729
Ozbek Tatan il�isi Divan-I aliye geliip, hil'at-1 fahire geyiip,
icazet elin opiip gitdiigidiir.
Ve §ehr-i §a'banun on dordinci giini kalabahk divan old1. Ozbek
Tatari Ham Semerkand ve Buhara hakimi Abdullah Han il�isi ica­
zet igiin geliip destur elin opdi. Kaniin-1 kadim iizre on nefer ademe­
leri ile hil'atlanup ve yiiz bin akga yo! harc1hg1 ve sa'ir adetleri vi­
riliip giriip paye-i serir-i saltanata yiiz siiriip, name-i hiimayfmda ge­
len namesine cevap viriliip gitdi.
Ve haric vilayetlerden gelen ilgiler tahtgah-1 saltanatda gok
turmak kanun ohnadug1 icra olundi. Heman yine geldiigi yerlere
) yola eylemek buyuruldl. Ve' !brahim Pa§a hazretleri zemanmda Kl­
z1lba§-1 bed-ma'a§ ilgisi yanmca gelen mela'ini ile §ehr-i 1stanbul'a
kaht eyyammda nige aylar s1klet viriip, dii§men tarafma ahbar-1 aci­
be ile gitdiler. Ve kezalik Leh .k1rah ilgisi dahi elli be§ giin durup,
hilaf-1 kanfm enva'-1 meta' ve yarak ve at ve ton dev§iiriip, teva­
bi'iyle bir nige ahbar ve etvanyle gitdilerdi. A.yin ve us!Ub-1 kadim-i
devlet ve saltanat gozedilmeyiip ihmal ii miisahele ile ulaka-i mute­
kaddimin (396b) -rahkmehumu'llah ta'a/jj,- hlfz u hirasetde vaz' ey­
lediikleri menafi' terk olunur old!. Kati yaramaz yere gitdiler. Ne­ :i
damet ii pe§imanhg1 az zemanda yeti§iip goriilecekdiir. 'I
i
Basra beglerbegiligi viriliip ve defterdarhklar viriliip
el opdiikleridiir.
Ve ilgi geldiigi giin vilayet-i Basra beglerbegiligi virilen mer­
hflm Elvend-ogh Ali Pa§a tevabi'inden Hasan Pa§a geliip, hil'at ge­
yiip paye-i serir-i a'Jaya yiiz siirdiler. Yanma Anatoh Defterdari
olan Lale-izar-zade Ahmed Efendi ve vilayet-i Rum defterdar1 olan
Sari Omer Efendi ve vilayet-i Tlm1§var defterdar1 olan Miitefer­
rika Mahmud Efendi kanfln iizre hil'at-1 fahire ile giriip paye-i se­
rir-i alem-masire yiiz siirdiler. Fi evas1t-1 §a'ban, sene 1006.
Kadmk ve silsile ile medaris tevcih buyurulup,
pay!)-i serir-i il.lem-masire geldiikleridiir.
Ve -Oskiidar kad1hg1 sadaka buyurulan, Bostan-zade Miifti Efen­
di hazretleriniin ortanca ogh Mevlana Mustafa <;elebi ve iigiinci ogh

730 MEHMET iP$1RLi
Mevlana Yahya Qelebi Dskildar'da merhftme' Valide Sultan Medre­
sesi'ne Sultan Selim Han-1 kad!m medresesinden gelilp, kabftl eyle­
yilp ve Sultan Selim Han Medresesi'ne Sahn'dan Roca Efendi-zade
Mevlana Abdillaziz Qelebi ve Sahn-1 Semaniye sadaka buyurulan
Mevlana Mustafa ve diger Sahn-1 Semaniye virilen Mevlana Mehmed
Nihall Efendi ve Kalender-hane Medresesi sadaka buyurulan Mev­
lana �eyh Muhyiddin ve Yeni Ali Pa§a Medresesi virilen Mevlana
Abdullah giriip bi-esrihim paye-i serlr-i a'Jaya yiiz siirdiler. Fi eva­
s1t-1 §a'ban, sene 1006.
Mekke-i miikerreme lmdd1gi virildiigidiir.
Ve' sab1ka Rftmili Kad1askeri olan Mevlana Bostan-zade Musli­
hiddin Efendi'ye Ka'be-i mu'azzama kad1hg1 ferman olunup, Mevlana
Zeyn! Efendi r·ef' buyuruld1. Giriip ciimleden mukaddem paye-i serlr-i
ma'delete yiiz siirdiler. Fi evas1t-1 §a'ban, sene 1006.
Yeni!)eriler katibi Mehmed Efendi tekye-i Mevlev!-hane
abiidan eylediikleridiir. Tekabbele'llah ta'a.Ia
Ve bu esnada Yeni<;eriler katibi Mehmed <;elebi Efendi sab1ka
perl§an hfil olup, (397a) hacc-1 §er!fe gitdilginde hazret-i kutbi'l-evli­
ya Molla Celaledd!n Rum! iistilne ziyarete vardukda bir hangah
yapmak nezr eyleyiip, Yeni-kapu'da teferriicgahda bir latif tekke ve
Mevlevi-hane ve erbab-1 seyr u sulftke arami§ ii sayi§ i<;iin mekan
yapup fukara-i Mevleviye' Mesnevi-i ma'nev! nakl olunacak menzil
ve cay-1 dil-kii§a abad eyleyiip, sebeb ii ba'is-i hayr du'a vii seua old1.
Evas1t-1 §ehr-i §a'banda a<;1lup az!m cem'iyyet olup, Vezir Mehmer1
Pa§a hazretleri ve Yeni<;eri agas1 ve sa'ir e§raf geliip, Mevlftdil'n-Ne­
bev! okmup Mevlevller uslil.b-1 kadim iizre sema il safa eylediler.
Halk-1 alem mesrur u §adan old1lar ve du'alar eylediler.
Merhftm ve magfurun-leh �eyhiilislam ve Miiftilenam
Bostan-zade Efendi intikiilidiir.
Ve §ehr-i §a'banil'l-mu'azzamun yigirmi dordilnci cihar-§enbih
giin seherden, Bostan-zade Miiftilenam ve i;\eyhiilislam Mevlana mer­
·
hftm Mehmed Efendi emraz-1 balgamiye hucftmmdan maraz-1 felce
TARiH-1 SELANIKi 731
miibtela olup, sag canibinden sola yeti§diikde aman olmayup', i§ bu
dar-1 mihnetden saray-1 surilra intikal eyledi, rahmetu'llahi aleyh.
Cenazesine amme-i halk Sultan Mehmed Han-1 At!k cami'inde er­
kan-1 sa'adet ile haz1r olup, kesret-i izdiham-1 halk bir merlebe idi,
ki §erh u beyan miimkin degildi. �ehzade Sultan Mehmed Cami'i
hareminde canib-i yeminde defn olundl.
Ve fetva hidmet1Hoca-i Padi§ah! Sa'deddin Efendi'ye olmak Uzre
sa'adetlil Padi§ah-1 cihan-penah hazretlerinden kopup hatt-1 hilma­
yftn-1 sa'adet-markfmlar1 sad1r oldukda Sadria'zam Hasan Pa§a haz­
retleriyle kadim! ma-beynde olan kildftrat muktazasmca ta'assuben
ve garazan «Uiema-i din ve ehl-i yak!nde anlardan yeg kimseler var
iken Roca Efendi'ye ne ihtiyac» diyil Kara Qelebi-zade Hilseyin Efen­
di'yi ve Kadiasker Bak! Efendi'yi arz eyledilklerinde canib-i Padi­
§ah!den' milsa'ade olmayup, telliis redd olundug1 §ayi' olup soylen­
di. Ve rftz-name-i hilmayftndan alman hocahk ulftfesi virilmeyilp,
«Hassa-i harcden Milfti-i merhftma virlen vazife-i fetva kifayet ider»
diyilp (397b) «Hazineye ihtiyac vardur» didilgi dahi garaza ham! olu­
nup, muhkem ukdeye ba'is old1. Ve bi'l-cilmle sa'y blhil.de olup, ho­
cahk ulftfesiyle vazife-i fetva ma'an tasarruf buyuruld1.
M'l8fl"li/
'1
i[
lmdddi!di-Wi"n u Slafdieddi'ni-i sii.n'i (- JL' .:r ..i11 ....,.. J_..ilblr) tii.rihdiUr.
•
Padii§iiJIA cihdn-p'Mliih lisanindlwn tarihdur.
Sadria'zam Hasan Pa§a -edame'llahu ta'ala iclfilehft- hazretleri
il9iyi ziyafet eylediigidiir.
Ve evahir-i §ehr-i §a'ban-1 sene-i mezbftrede Semerkand ve Bu­
hara hakimi Abdullah Han il<;isini Sadria'zam Hasan Pa§a -ed{),.
me'Udhu ta'ii.ld ic"lalehu- hazretleri kanftn-1 kadim ilzre all ziyafet ey­
leyilp, nevazi§ eyledi. Ni'met-1' feravan ve ihsan-1 bi-payan ile toyla­
yup gonderdi. Kadimil'l-eyyamda diyar-1 �k tarafmdan gelen K1-
732 MEHMET iPSiRLI TARiH-l SELfi.NlKf 733

cedid ve ziyade-i culfts-1 hiimayftn ve avariz ve bedel-i niizl ve' kii­

z1lba§ ilgi!eri ve gayrileri geldiikde viizera-1 izam hazretleriniin' her­
rekgi ve bedel-i timar bu zikr olunan malun msf1 ber-sene Hazine-i
biri ba§ka da'vet idiip, lZhar-1 tecemmiil ile kiilli teklifat eyleyiip,
Amire'ye dahil olmaz, tevarih-i muhtelifesiyle tahsil olunup gelmez
harc-1 feravan ve bezl-i mal-1 bi-payan eylemek kanfm eylemi§lerdi.
old1.
Gegende mukaddema ibrahim Pa§a hazretleri zemamnda ilgi-yi �ah.
Abbas Ziilfikar Han, hakim-i Erdebil'den berii sa'ir viizera hazretleri
Vidin muhafazasmda olan Hafiz Ahmed Pa§a'dan
harcdan kurtulup, ziyilfet heman sadria'zam hazretlerine mahsus
ba§lar ile yarar diller geldiigidiir.
olup, ziyade masarif ii israfat ii itlafatdan halas old1lar. Fi't-tarihi'l
merkiim.
Gurre-i §ehr-i ramazan-1 sene-i mezbftrede Vidin muhafazasmda
olan Serdar vezir-i §eca'at·§i'ar Hilf1z Ahmed Pa§a -eiffinldne'l hu ta,..
Rfunili Beglerbegisi Veli Pa!ia hazretlerine vezaret
elkiibiyle hiikm-i §erif yaztlmak ferman
ala icllilehU- hazretlerinden arzlar ile mekatib ve diller ile ba§lar gel­
di. Mela'in-i Erdel canibinden bin nefer yarar mlintehab kilab §ay­
olundug1dur.
kalar ile Tuna'dan gegiip, iig yiiz neferi Kuru-ge§me nam mahalle ge­
liip, pusuya giriip, sefere gegiip gidenlere kar§u g1kup, yollarm ur­
Ve Rftmi!i Beglerbegisi Veli Pa§a hazretlerine dahi vezir elka­
mak iizre serdarlar1 olan Herseklii kaplan postI ile diri ele giriip,
biyle hiikm-i §erif yaz1lmak ferman olunup, «Bu def'a serdar-1 za­
serdar-1 muma-ileyh hazretleriniin hiisn-i re'y u tedbiri ile kendii­
fer-§i'ar Saturc1 Mehmed Pa§a hazretleriyle hidmetde ve yolda§hk­
niin yarar ve giizide ademleri ve dahi atma ve kendiizine inanan yol­
da bulunm1§dUr» diyii paye-i serir-i ma'delet-masire arz olundukda
da§lar ile ol llaykalar muhafazasma kalan mela'ini basup, can g1-
beglerbegi!ik vezaret ile buyuruld1. Fi evahir-i §ehr-i §a'ban, sene
kar�mayup, ba'dehft suya giren mela'ini §em§ir-i intikiim ile bi't­
1006.
tamam k1rup, yedi yiiz kelle ile serdarlarm Siidde-i sa'adete gonde­
riler. (398b) Sozine dilir mel'ftn• olmagla sa'adetlii Padi§ah-1 ger­
§lekbek eyyamlanna ehl-i Divan azad olduklandur.
dftn-vakar hazretleri nazarma iletiip soyletdiler. «Klraldan veya Er­
del'den dirligun nediir ?» diyii su'al eylediiklerinde «Kimseden dirli­
Evahir-i §ehr-i §a'banii'l-mu'azzamda §ekbek eyyamlarmda bir
giim yokdur, serhadlerde k1hcum ile geginiriim» diyil cevab virmi§
hafta ehl-i Divana ruhsat buyurulup Divan olmad1. Her ki§i miibarek
«Ehl-i !slam memleketiniin sahibi yok m1dur, tutulacagm fikr it­
ramazan-1 §erife miiteheyyi olup, zahireciikleri tedariikleinde old1lar.
mez miydlin ?» dimi§ler, «Oyle olur, ya ba§a devlet ya le§e kuzgun
zaa u zevada gergi bulunur velakin ziyade bahada oldi. (398a) Etiin'
konar meseldiir, haz1r vilayet re'ayas1 zulm ii te'addiden cana gel­
vak1yyesi on belle ve on altiya, yagun vakiyyesi otuz ikiye ve otuz
mi§lerdiir. Kimden iyilik ve ad! goriirse ana var1rlar» diyiip, «Qok
be§e ve badamun vak1yyesi altmlll belle ve karaiiziim vakiyyesi be§
soz soylemi§diir» didiler5•
akgaya ve altI akQaya satilup, narh i!e kimse amel itmeyiip, alup
satan hiinhar kuh Yenigeri ta'ifesi olma_gla istanbul'da ma'i§et mu­
Kaza'u!Jah ile nagehani Sadna'zam Ha�an Pa§lt hazretlerinden
zayakaya dii§di. Her maslahat lztirab-1 hal ile olup, altun ve guru§
miihr-i izzet ahnu!J, Vezir Mehmed Pa§a hazretlerine
yiiz elliye ve yiizie g1kd1. Akga ise kem-ayar, her ki§i istediigin ider
ferman olundug1dur.
old!. insilf ile mu 'ameleden kafd!. Hadd u mahdftd goriilmeyiip, tiic­
car ahvali dahi karar bulmayup Hazine-i Amire umftr1 ihtilale vard1.
Ve §ehr-i ramazanun ikinci •giini' seherden viizera-i izam ve er­
Mahsftl-i miilk §iireka-y1 memleket arasmda' kald1. Ve akga iimena
kan-i sa'adetden ni<;eler Valide-i sa'adet-destgah hazretleriniin
ve miiltezimin ve ummal elinden almmaz, irsa!iyeler deyne mahsub
Emin iskelesinde bina olunacak hayrat u hasenat ve cami'-i §erlfi
olur oldi. Zu'afa-y1 re'ayaya tarh olunan mal-i bid'at-1 seyyi'e nice
resmi ta'yin olunup, §eref-i §ems sa'atinde temel kazilmak i!;lin
lhahsftl-i miilk denlii old1. Ziyade-i cizye ve bedel-i hamr ve ziyade-i
734 MEHMET IP$1RLI
ilzerine vanlup, hazir olduklarmda Tophane-i Amire'den ve ba'z1
gemilerden toplar atildukda sa'adetl!i Padi§ah-1 cihan-penah -eyye­
dehu/llah ta'dla ve kla!vvdhu- hazretleri canibinden satve-i kahire
ile Bostanm-ba§I Ferhad Aga gel!ip Sadr1a'zam Hasan Pa§a haz­
retlerine tezkire-i hilmayil.n sunup, okudug1 gibi mutegayyiril'l-levn
o1d1. Mlihr-i izzeti elinden alup, yayan kay1ga iletilp, kasr-1 aliye
iletur kiyas olunurken Saray Burm'm dola§tirup, Yedi-kullede hrubs
idilp,
M'lllf'fd
Kulle.-i keft'de lwibs oldi Hawm P�
( Ll.� ,:;-> ;.>...L!J I � o.)� .i.li ) tarih oldi.
Ve berilde cem'iyyet tag1lup, Yenigeri Agas1 Hasan Aga ve
Kapuc1lar Kethildas1 .Aibdullah Aga ve yavu§-ba§I Omer Aga o ma­
ha1den gel!ip, Pa§a hazretleri evlerin miihrleyilp ve hazret-i Ebi
Eyyil.b Ensari'de olan baggeye dahi <;;avu§•ba§1 varup, ciimle yet­
mi§ seksen re's atlar1 1stabl-1 amireye tamgaland!. Ve lg-hazinedar­
ba§I Mustafa Aga, evlerinde olan milhilrl!i sanduklar1 kalchnp, Sa­
ray-1 Amire'ye nakl itdilrdiler. Ve mlihr-i izzet-i vezaret-i uzma
sahibil'l-izz ve'l-ihti§am sa'adetl!i Mehmed Pa§a -eddme'Uaku ta'aM
icMlehu- hazretlerine heman yine ol giln (399a) Bostanc1•ba§1 Fer­
had Aga eliyle gel!ip vusul buld1. Kerrat u merrat ile yoh ahnup
hmnan iizre kalm1§ idi. «El-11Junndu li'lMh 1ala •nA/laimikd/z,..zd,hiro 'kad
vasale'l-lwikk ila ehlihi» diyilp amme-i alem tehniyet il milbarek
badiye vard1lar. Allah ta'ala millhem bi's-savab eyleyiip, her halde
mu'ini olup, dil;;ivar i§lerin asan eyleyil-vire. .Amin, m-hakkn ve bi­
hurmeti Hatem;U'n,-nemyy'in, 8eyyidJU!l-murse7AJn. Ref' olman sah'ib-i
sadrun tam'karligmdan gayri cera'imin beyan eyleyenler «Kadimi
Hoca Efendi ile dostlug1 olmadugmdan' taraf-1 hilafmda olup, fetva
hidmeti Padi§ah-1 alem-penah emriyle olup, hilkmini ,gondermedi»
didiler. Ve «Serdar-1 zafer-§i'ar tarafma taikviyet igiln laz1m u va­
cib olan umurda ihmal eylemek ile ·serhadd mesalihi muhtell il
mil§evve§ ;belki a'da-i dine kuvvet gehnege sebeb oldugrdur» didiler.
Ekavil gok dinildi ve i§idildi, amma t;teref-i §emsde Hoca Efendi vefki
TARIH-1 SELANIKl 735
gilzel kondugm1 dahi didiler ki ol fende kemali fevka'l-a'ladadur.
Ve hatt-1 hilmayil.n ile tezkire"i §erife ·g1kup, §imden giril ahd ey­
ledilm ki vezir azl itmeyiip katl eyledilgnmde dort pare eyleyem»
diyil buyurm1§lar. Tehdid ile vakF kelamlar1 §ayi' old1.
Sadna'zam Mehmed Pa§a -edame'llahu ta'ala ic!alehu­
hazretleri ve �eyhiilislam Hoca Efendi hazretleri
el opdttkleridiir.
Ve §ehr-i ramazanun dordinci selbt giini' ali Divan olup se­
herden Hoca-i §ah-1 cihan Miiftilenam ve §eyhillislam Sa'deddin
Efendi hazretleri gelilp, kadimi yilrildiigi yoldan gel!ip togr1 Bab-1
sa'adet'den igeril giriip, mu'tad ilzre kapu agas1 hazretleri odasm­
da aram eyleyilp, Padi§ah-1 cihan-gii§a hazretleri arzgil.h-1 saltana­
ta g1kduklannda varup izzet il ikram ile miiftehir olup ve sebz-i
hurrem bir meserret-efza ye§il sof ba-postin samur ile te§rif olu­
nup g1kd1lar. Ba'dehu kad1asker efendiler giriip g1kduklarmda ka­
nun-1 kadim ilzre Sadr1a'zam Mehmed Pa§a hazretleri ta§radan gey­
dilkleri hil'at-1 fahireden gayri seraser-i a'la hassa-i hilmaylindan
ba-postin samur-1 a'la ile dilta te§rif buyuruld1. Ve paye-i serir-i sal­
tanata yilz siiriiyil (399b) kazaya-y1 din ii devletden vaki' olan
umuri okuyup g1kd1lar. Allah ta'ala miibarek il huceste eyleye. Mill­
bern bi's-savab olalar.
Sefere gidecekleriin hazineleri sanduklar ile
Hazine-i Amire ontine meydana !)1kdug1dur.
Ve s3'b1ka Silahdar-ba§1 olup, nige yildan beri atmacam-ba1t1hk
hidmetinde olan §!ahbaz Aga'ya yine silahdarlar agahg1 ferman olu­
nup, sefere me'mur olup, k1i,lamaga gelen Bol!ik-halk1 umumen mil­
§arun-ileyh aga ile ve Hazine-i Enderftndan seI"dar-1 zafer��i'ara
g1kan dort yilk akgeyi §1kk•1 sani defterdar1 olan Murad <;;elebi
ma'an g1kup, cilmlesi Ruz-1 h1zra katlanmayup gitmek ferman olun­
d1. Fi 4 §ehr-i ramazan, sene 1006.
Ba'dehu Defterdar Murad •Efendi §efa'at ile sefere gitmeden
halas olm1§ idi. Yine mukarrer old1 ve virdiikleri milfte gitdi.
736 MEHMET IP$1RLI
Hasan Pa§a'ya Bostanci-ba!l'I Ferhad Aga satve-i kiihire-i
�ehen!l'ahi ile varup, Yedi-kulle'de iimri defterin
tamam eylediigidiir.
Ve ramazan-1 §eriftin sekizinci gicisinde Bostanc1•ba§1 Ferhad
Aga ferman-1 kaza-maza ile Yedi"1tulle'ye bostanc1 oglanlar1 ile
habs olunan Hasan Pa§a'ya varup, «Emr Padi§ahundur» didiikde
«Lutf idiip miihlet vir yatsu namazm k1layum» diyiip r1zfilariyle
bir mikdar zeman tevakkuf eyleyiip, tecdid-i vuzu' idiip, eda-i salat
eylediikden sonra haz1rlanup, kalkup oda kapusm1 a\;Up, vas1yet­
namesini \;tkarup ve arka,smdan kaftanni kendiizi soyunup, ba§m­
dan diilbendin indiiriip', «Geliin berii» diyiip Beniim ahretiim i\;iin
tedariik eylediigiim <vakfc1klarum bozmasunlar ve ceaediimi yap­
durdugum sebiliim ma,hallinde defn eylemege inayet eylesiinler ke­
!ime-i tevhid iizre o!up ve bostancilar cellad1 kemend ile I§in bitiriip,
irtesi hadem ii ha§e�i iistiine varup, cenazesin tathir eyleyiip, izn-i
hiimayiin ile sebili oldug1 yerde defn olund1. Rahmetu'llahi aleyh.
Misra'
«Heldk-i murte§'i» ( ..,.;.,... !l:>\6 ) tar!h old1.
«Qikan sahib-sa'adet 1brahim Pa§a ve Hoca Efendi hazretleri ve
Kapu-agas1 ve Bostan\;1-ba§1 ale'l-ittifak sa'adetlii Padi§ah huzu­
rmda derdmend ki§iniin (400a) az zemanda cem' eylediigi rii§vetin
defterin Padi§ah-1 alem-penah hazretlerine viriip yerin od eyleyiip
ve dahi neyledilerse eylediler, satve-i kiihire-i Padi§ahi'ye ugradup,
vucudm alemden kald1rup, nfubud eylediler» diyii hatk-1 alem tah­
kik itdiler.
Tarih
«Humde fi!n-ndr» ( ;[:II ..; � ) dahi tahihdiir1•
Ve ber-murad olmak i\;iin ak\;alar1 almup, pi§ke§ namma rii§­
vetleri allnanlar h1zlan u h1rmane miibtela olup baka kald1Iar.
TARIH·l SELANIKi 737
Serhadd-i mansfireden muvahhi!ll haberler geliip altali-yi
islam hayrete dii!lldiikleridiir.
Ramazan-1 §eriftin onbirinci giin yevmii's-seJbtde serhadd-i man­
sureden haberler geldi. Yeni<;eriler kethiidasmdan mekatib i!e yol­
da§lar geliip, 8'hbar-1 muvahhi§e He halk-1 alem kulag1 told1. Elem
ii gam ile peri§an ha! old1lar. «El-hiikmii li'llahi'l-aliyyi'l-kebir ne­
diir haber2» diyii soranlara «Yamk kal'as1 elden g1kd1, gice ile ka­
fir •geliip sular ta§gm iken nerdUbanlar kurup iginde olanlar gafil
olup, su kapularm miirtedler ag1-virdiler. Kiiffar sudan §aykalar
ile geliip ic;eri koyuld1lar. Olancasm evinde basup katl eylediler
Beglerbegisin diri tutup •giren Frenk serdarmun ontine getiirdiler.
«Bire kopek Padi§ahun bu as! kal'asm hile ile dii§mene aldur1rsm,
seniin derin yiizip saman toldurup hiinkara gondermek gergi beniim
haddiim degildiir amma ad i\;iin seniin kil1.;m ile ba§m keseyiim
diyii boynm urd1» diyiip ve h1sn-1 hasin-i ehl-i !slam bir alay din
yoksuh bi-gayret ii hamiyyet elinden kiiffar-1 haksara degdiigin
evvel amme-i halk i§idiip, ba'dehu Yenil;eri agas1 ve veziria'zam
agah oldukda, Padi§ah-1 alemtpenah hazretleri kay1k ile hazret-i
Ebi Eyyiip Ensari canibine gitmi§ bulunmagm Yeni\;eri• yolda§
segirdiip Padi§ah kay1kdan l;lkduji'J gibi ref-i savt ile «Serhadden
geliriim, Yamk kal'asm kfilir alup, zabt eyledi, tedariik zamamdur
kande giders'in» ·diyiip gag1rmak ile Padittah-1 din-perver hazretleri
at ba1?m gekiip, Yenigeriyi soylediip, (400b) istima'mdan deh§et
gehnek ile Saray-1 Amire'ye doniip, Miiftilenam Hoca Efendi haz­
retlerin ve Yeni\;eriler Agas1,,Hasan Aga'y1 istediip, keyfiyet-i ah­
vali onat istiksa buynrduklarmda «Tuna suy1 muhkem tugyan iizre
iken su kapusma beraber geliip ve Frenk askeri flaykalar ile geliip,
yagmurlu gicede igerii kal'ada olan miirted martoloz ta'ifesi su
kapusm1 ag1-viriip, yat ve yarag1yle igerii mtibalaga kafir koyulup,
bin nefer mikdar1 ehl-i 1slam1. evlerinde k1rup, bu vechile kal'a-i
Raygan ka,bz u zabt eylediler diyii her ki§iye dag-1 hasret urup,
bi-tekelliif dilirane si>yledi. Ar u namus-1 salbnat cigerin taglad1.
Hig bir tarihde Miislimanlara bu musibet ile hayret el virmemi§di.
Allah ta'ala eerier nasrb eyleye. Bi-mennihi.
 TARiH-1 SELAN!Kl 739
738 MEHMET lP�lRLi

leci Ahmed Efendi'ye ve Kethiida yeri Vildan Beg"e hucum idiip ve

Sa'atc1 Hasan Pa§a hazretleriniin mesned-i
ulflfeleri <;ad1rda virilmek iizre emrolunm1§d1. Ve cem'iyyet dahi
vezarete oturdug1dur.
ta§rada olmt§dI. Ta§a tutulup, her biri muhkem let yiyiip, Defterdar
Efendi «Virilen altun ve guru§dur» dimekle kiilli fitne vii fesada
Ve yevmii'l-ahadde ramazan-1 §erifiin on ikinci giin ferman-1
mii'eddi ola-yazd1. Ve ciimlesi ma'zul olmak ferman olund1. Sipahi
§ehen§ahi i!e Sa'atm Hasan Pa§a hazretleri -edame'U4hu ialawhu­
oglanlar1 kitabeti Kii<;iik kal'a tezkirecisi Zahid-zade Mehmed Qe·
Divan-1 ma'delet-mekanda geliip mesned-i vezaretde Mahmud Pa·
lebi'ye buyuruld1. Ve mukata'ac1hk Tahir <;:elebi'ye ve kal'a tezki­
§a iistiine oturdi. Ve §1kk-1 sani Defterdar1 Murad <;:elebi ve Cebeci­
reciligi zu'amadan Hasan <;:elebi'ye' buyuruld1. Ve Silahdarlar ki­
ba§1 Beg-zade Frenk Mehmed Aga hil'at-1 fahire geyiip, sefere git­
tabeti Mukata'ac1 Mahmud <;:elebi'ye buyuruld1. Ve mukabeleleci­
mek i<;iin paye-i serir-i saltanata yiiz siirdiler. Ve seferlii Bliliik­
lik sab1ka mukabeleci olan Koca Muharrem <;!elebi'ye buyuruld1.
halkma silahdar-ba.§1 olan §ahbaz Aga'ya iig kise altun ile otuz
Ve Vildan Kethiida seb<Jb-i fitne vii fesad ola-yazd1 dinilmegin bo­
sekiz kise akga virildi, ki ciimle elli alb yiik akga olur. Ma-hazar ulu­
liikden <;1kup timara hiikm virildi. Ve Silahdar-ba§1 §ahbaz Aga
fe' viri!iip, heman boliik-katibleri ve mukabeleciye gavu§lar koyup,
azl buyurulup, Mehmed Aga sipahiler agahgmda kalup, sab1ka 'bir
gadira g1kup gftmek german olund1. Fi 12 §ehr-i ramazan, sene 1006.
kag def'a silahdar-ba§1 olan Rldvan Aga yine silahdar-ba§I oldt.
(401b) Virilen akga tebdil olund1 velakin evvelkinden bed-ter vi­
Sabtkii Veziria'zam olup, eyi\,Jet ile §am'a giden C1gala-zade
rildi. Ve virilen altun ziyade baha ile ya'ni yiiz kirkara sabldug1
tekrar kapudan oldug1dur.
ciirm ii cinayet dahi mukarrer olup, mucib-i azl ii hlrmana sebeb
old1. Fi 17 ramazan, sene 1006.
Ve bu esnada evalet ile §am'a giden C1gala-zade Sinan Pa§a
hazretlerine kapuda� olmak igiin haber gonderildigi §ayi' old1. Ve
Hasan Pa§a zemamnda sefere me'mftr olup g1kup gidenlerden
kapuc1lar gitdi. Ve §am begelerbegiligi Erzurum Beglerbegisi Ah­
ba'zilar1 bila-emr istanbul'a geldiigi §ayi' olmagm
med Pa§a'ya ferman olund1. Ve Erzurum (401a) beglerbegiligi Rum­
bulunanlar habs oldug1dur."
Beg-ogh Behram Pa§a'ya ferman olund1. A'da-i dine 'bu hususda
muhkem iztirab dii§di. Halk-1 alem miisteb§ir old1lar1 «EhJuhu ma­
Bu esnada miiteveffa Sinan Pa§a Hasan Pa§a zemanmda sefere
halluhu» didiler.
me'mfir olanlardan Ok<;1-zade Efendi ve Kii<;iik Beg-zade Efendi ve
Defterdar Ali Efendi Hasan Pa§a gitmekle bila-emr lstanbul'a
Boliik-halln «()Ikan ulfife kem-ayardur» diyii almayup, gulgule
geldiikleri soylenmegin habs olunmalar1 ferman olund1. Hasan Pa­
ile agalarmun ve katibleriniin azl oldug,dur.
§a Tezkirecisi Hiikmi Hasan <;:elebi ve sa'ir tevfrbi'i sefere me'mfir
olup gitdiler. Hasan <;:elebi gitmemekle kande ise bulunup Divan
Ve virilen u!Ufeyi Boliik-halk1 kaldirup, agalari kapusma ile­
kati:bi :imam�zade dahi kande bulunur ise habs buyuruld1. Fi 18 ra­
tiip, tevz'a oturup, kiseler ag1ldug1 gibi «Ak<;a fasiddiir» diyii ta'ife
mazan.
almak istemeyiip akgay1 kaldirup", yine alayla Sadria'zam kapu­
sma varup, «�e sefere gitmek emr idersiz, bu virdigiiniiz akgay1
ihrak vaki' oldug,dur.
virdigiimiiz yerde almazlar» diyii aca'ib s·oyleyiip, Defterdar Mah­
mud Efendi'ye varup, §etemata ba§layup, anlar dahi «Ben altun ve
Ramazan-1 §erifiin yigirmi ikinci gicesinde halk teravih na­
·guru§ virdiim, aganuz ve katibleriniiz tebdil itrni§lerdiir» diyii , � mazmda iken Biiyiik Karaman pazari kurbmda semercilerden kaza'
ciimlesi Silahdar•ba§1 §ahbaz Aga'ya ve Cebeci•ba�tlikdan <;Ikan 81-
ullah ile nagehani ate§ tutup', arasta ve miicellidler ve dahi nige
pahi oglanlari agas1 olan •Mehmed Aga'ya ve katilbleri olan Koca
dekakin ii mahallat ihrak olup, yagmaci Yenigeri ta'ifesi gok yere
Beg nam Efendi'ye ve Silahdarlar katibi Mahmud Beg'e ve Mukabe-
740 MEHMET !P�iRLi
dest urup, hara·b u yebab eyleyiip, tarac u talan eylediler. Mlibarek
giinlerde hi<ve-zenlerlin giOzleri .giryan olup, dud-1 ahl .giikleri ho•
yad1. Ve dort be§ sa'atde me§akkat-i azim ile siiyiindi. irtesi sail .glin
halk-1 alem yorgun dii§iip Divan olmadi. Allah ta'ala meded ii ina­
yetler eyleye. Yakm zemanda ol mahal muttas1! ihrak-1 azime ile
yanup, Miislirnanlar mutazarrir olup, hasaret ile yanup yakllmaga
miibtela old1lar.
Sellttin-i izam evkiifmun nezareti hatt-1 hiimayun ile
Dariissa'ade Agas1 Osman Aga'ya ferman
olundug.dur.
Ve evahir-i §ehr-i ramazanda evkaf-1 selatin-1 maziyeden mer­
hum ve magfurun-leh Ebii'l-feth Sultan Mehmed Han Gazi ve Sul­
tan Bayezid' ve fatih-i miilk-i Arab Sultan Selim Han ve Sultan
SU!eyman Han -tUJJjyebe'llahu ta'ala serahum ve ce'ale'l-cewnete
mesvahum- evkafmun nezareti hatt-1 hiimayftn ile Dariissa'ade
Agas1 Osman Aga'ya ta'yin 1buyurulup, dhad defterleriniin esamisi
eczas1 bu Fa.kir-1 hakir ·zabtmda iken ayr1lup, Aga-y1 me:llbur ne­
zaretine miite'alhk olan muhasebeciye' tesliin olund1. Hakikaten
evkaf-1 selatin-i izama za'f geltip, ii<: ayda bir kiilli pi§ke§ ii heda·
yalar ile tevliyet birinden birine virilmekle mahsftlat-1 evkiif mal-1
rii§Vete vefa itmeyiip Ve erazil ii na-miistahaklar dahi zeva"id-i
evkafdan veza'ife mutasarr1flar olup, zabt u rabtdan kalm1§ idi.
Ger<;i kapucllar eliyle na-lay1k ni<;e evza' u etvar olmak dahi (402a)
mukarrerdiir. Fe-emma ata eyyi ha! hifz-1 emval-i evkiifda ·cidd ii
ihtimam olunup, dii§en zeva'id-i evkaf na-reva olaniara tevcih olun­
mayup ve fera.gatden kimseye virilmeylip :zabt olunursa az zemanda
bi-inayeti'llah ta'ala niiks olan mizac-1 vakf sillhat u afiyete yiiz
tutar timid olunur. Fi 25 §ehr-i ramazan, sene 1006.
Miiftilenam Hoca Efendi hazretleri tevabi'i ve evlad-1 kiramalan
ile Sadna'zam Mehmed Pa§a hazretlerinde ali ziyafet
olunduklandur.
Ve evahir-i ramazan-1 §erifde Hoca-i �ah-1 cihan ve Miiftilenam
ve �eyhiilislam hazretleri evlad-1 kiramlar1 ile ve 1stanbul Kad1s1
Ebussu'ud-zade Mevlana Mustafa Efendi ve �am-1 dariisselamdan
TAR!H-t SELAN!K! 741
munfas1! Ta§kopri-zade Kemal Efendi ve Valide Sultan miiderrisi
Mevlana Mustafa Efendi cemi'an tevabi'i ile hass' odada ali ziya­
fet igiin Sadr1a'zam Mehmed Pa:§a -ed/J,me'llOJh ta'ala ichJ,lehu- haz­
retlerine varup, i'zaz u ikram u ihtiramda dakika fevt olunmayup
kemal-i muhabbet ii meveddet iizre §ir ii §eker-ve§ ihtilat buyu­
ruld1. Lam Ali Efendi biraderi ile Hafiz Hasan dem-saz olup, a§r-1
§erif okud1lar. Teravih k1lmup, tesbih"hanlar hem-zeban olup te§­
rif eylediler. Ve karsaz'1 meclis-i §erif srub1ka tugra-kei>-i Di<van-1
ma'delet-mekan olan niidire-i devran Hamza Beg idi. Ve bi'l-ciimle
pesendide etvar iizre olup, makbul-i ahiili vii enam oldug1 mezkftr
oldi.
Hasan Pa:§a'nun def'mesi bulundug1dur.
Ve bu esniida, katl olunan merhum' Hasan Pa§a'nun kethiida­
sma ve sa'ir tevabi'ine sefere gitmek ferman olunup .gitmitilerdi.
hazinedar-ba§1s1 ve miitevelllsi Omer Aga birkag .glin te'hir olunup,
Yenigeri aga:sma virilmi§di. Muhallefat iginde bulunan defter mu­
cibince bin yiikden miitecaviz hazine laz1m geltip aranup bulunma­
y1cak mezbftr Omer Aga dahi sefere gitmi§di. Bir hidmetkar di!inden
Omer Aga evinde define haberi §ayi' olup, yiiz bin altun bulund1.
Omer Aga gelmek buyuruld1. (402b) Arad1lar bulunmad1. Evahir-i
ramazanda Omer Aga bulunup .geldi, ha:bs olunup dahi ma! istifsar
olunmaga ba§landi. Yine bir tarik ile elden <;1kup, gaybet eyledi.
Dirler ki teva§i olmayup hiinsa ola. Veya avrat olup, ferci dahi te­
mettu'a kabil ohnaya'.
Ciimle evkiif-1 selatine Dariissa'ade Agas1 Osmal) Aga
naz1r olnp, viizera-i izam ve defterdaran
kan�mayalar diyii buyurnldug.dur.
Evahir-i §ehr-i ramazanda selatin-i izam evkiifmun miitevel­
lileri ref' buyurulup, devgah-1 ali kapucllarmdan ve Dariissa'ade
Agas1 naz1r Osman Aga'nun ma'lftm ve mu'temedleri olan kimse­
lere sipari§ buyuruldI. Sab1kii Edirne'de Muradiye evkaf1 miitevel­
lisi Mustafa Qelebi Sultan Siileyman mtitevellisi old1. Ve Hazinedar
Omer• Aga'y1 bulup getiiren Kalender Qavu§ Sultan Selim Han-1 ka-
742 MEHMET iP�iRLI
dim miiteve111si old1. Ve Sultan Mehmed Han-1 atlk tevliyeti Edir­
nelii Kemal-zade'ye virilmek buyuruld1. Selatin-i izam evklif1 y1lda
ii<; ve dort kimselere pi§ke§ ii hedayalar1 almup tevcih olunmak
ile harab u yeban olmaga tevecciih eyledi. Ve nil-miistahaklar zeva'id­
lere rnutasarr1f olmak ile !raddan masraf ziyade olup, irnaretlerde
a§ pi§mez olmak rnertebesine vara-ya:1Jd1 idi. HeI'bir vakf mubalaga
medyftn olm1§ idi. Aga nezareti ile h1fz u h1raset olunup niiks olm1§
mariz gibi [iken] bi-inayeti'llah ta'ala Miyete yiiz tutd1.
Gurre-i ramazau-1 §erif sabit olup, rii'yet-i hilaI-i §evval
miiyesser oldug1 ve serhadlerden haberler
geldiigidiir.
Ve mfibarek ramazan-1 §erlfiin gurresi sal1 .gi.inden idiigi' udUI
Miislirnin §ehadetiyle sabit olup, leyle-i kadr namaz1 isneyn gice­
sinde hallfe-i zemin ii zeman ba'is-i emn ii eman Sultan Mehmed
Han-1 Gazi -ha1/,ede'll0Jhu hilafetahu- ile Ayasofya-i Kebir'de eda
olund1. Allfi:humme takabbel. mi'l!llU1, ve satateina ve myamena du'alar
ve niyazlar1 mele-i a'laya <;1kd1. Ve yevmii'l-hamis id-i sa'id-i mii'
minin ii rnii'm:inat vaki' oldi. Allah ta'ala cemi' iimrnet-i Muham­
med -a!eyhWs-salatu ve's-selam- iizerlerine rniibarek eyleye. Ve
rii'yet-i hilal-i §evval dahi rniiyesser oldi. Ve ol gice (403a) ser­
hadd-i mansurede olan serdarlardan ulaklar geliip, kiiffar-1 hak1-
sar-1 delalet-§i'ar kiilli tedariik iizre oldugm arz u i'lam eylerni§ler.
Yanik kal'asmda taksirat olup, hile ile almup, ellerine girdiigina
miibahat u siirflrda olduklarm ve «Alaniyeten a'da-i din Padi§ahun
ni'meti goziiniize turaun, kal'asm boyle mi gozedli:l'Siz diyi.i tevbih u
serzeni§ler eylemi§lerdiir» diyii yazm1§lar. Ve Mihal la'in1 cizye
namma gonderdiigi «Yedi yiik ak<;anun ardinca yeti§eler» diyi.i Yamk
kal'as1 haberin aldukda adernler salup, bulrnaduklarm soylediler.
Ve «Ni<;e yiiz pare §aykalar yapd1rup tekeriekler ile Tuna'ya vafir
mela'in ile donanma indiirmek tedariikindediir» didiler. «Vakti va
zernaniyle le§oker ve hazine yeti§rnez ise ha! rniikedderdiir'. T1m1§­
var el-an muhasara olmak iizrediir» dimi§ler ve Egri kal'as1 mu­
hafazasmda olanlar dahi muhkem zucret u izbrwbda olup, «·Elbette
le§ker-i cedid ve hazine ile imdad eyeleyesiz ve ilia hal dii§vardur»
diyi.i bildiirrni§ler.
TARiH-i SELAN!Ki 743
Ayasofya-i Kebir mahallesinde nageharii ihrak vaki'
oldug.dur. i
r
Eva'il-i §ehr-i §evvalde rniiteveffa Acern Molla Kas1m'un Aya­
sofya kurh111da Dskiiflii mahallesinde kabri civarmda eytamma
F
kalan vakf yerde bina olunan rniikelle1'' evleri kaza-i nagehani ile I
ahurda otdukdan tutu§up ihrak old1. Bi-inayeti'llah ta'a!a .gayra
sirayet itmeyiip, yalnuz rna-meleki ile bi'l-kiilliye yandi gitdi. Et­
raf u civarrnda olanlar rnuhkem 1zbrab u me§ekkat <;ekdiler.
Misrfi,'
Tatar ham Gazi Giray Han'a kill!' ve kaftan ile giden
Kapuc1-ba§1 Ali Aga'dan mektftb ve
haberler geldiigidiir.
i
Ve evahir-i §ehr-i §evvalde Tatar ham Gazi Giray'a hil'at-1
fahire ve §ern§ir-i zerrin ile .giden Kapuc1'ba§1 Ali Aga'dan ademi
ile mektub ve haberler geli.ip, Padi§ah-1 gerdun-azarnet hazretleri­
niin hiikm-i §erif ve hatt-1 humayftnlarm rnii§arun-ileyh Han haz­
IIt
retlerine isal eylediikde dilirane maksfld u murad-1 l;lehen§ahiyi i!
I
ta'bir ii takrir eyleyiip ve Han hazretleri dahi (403b) telakki bi'l­
kabul eyleyiip «Sern'an ve ta'aten» diyiip «Bayramun dordiinci ·gi.in
bi-inayetillah ta'ala ve tevfik1hi seyl-i revan-misal <;1kup kiiffar-1
I
haksar Erdel iistiine akup gitrnege niyyet ii azimeti mukarrer u mu­
hakkakdur» diyii bildiirdiigi mesmu'-1 halk-1 alem olup, illerde ve
dillerde soylendi, dinildi ve i�idildi. Urnaruz dergah-1 Ahadiyet'den,
ki aziziin zu-intikam Allah a'da-i din-i Muhammedi'yi hor ve zelil
ve miinhezim ii rnakhflr eyleyiip, le§ker-i !slam mansftr ve rnuzaffer
olup, gahb ii kahir ve zafir olalar. Aman, l>i-h<JJkki v1> bi-hUrmeti Sey­
yid!i'l-murs1>'/Jin.
Defterdar-1 sab1k Ali Efendi kI!!iadan emr-i §erif ile
getiirdiiliip, tashilI-i sikke i!)iin kat' olunan ak!lalar
i.i!sti.ine nazir buyuruldug.dur.
Ve sa:bJ.ka Defterdar Ali Efendi katl olunan Vezir Hasan Pa§a
garaz1 ile azl olunup, bah u na-hah eJbette sefere gitmek il)iln zor
744 MEHMET lP$lRLl
ve zar ile iistiine ademler koyup, evinden 1;1karm1§lard1. Varup
Oskiib'de k1§layup, avare ve ser•gerdanhkdan sonra sadr-1 sa'adete
gelen iMehmed Pa§a -ediime'Mh ta'ala wl{},lehu- hazretleri «Umur-1
devlete isdihdama Iaz1mdur» diyii arz idiip hiikm-i §erif ile getiir­
diip ve tashih-i sikke igiin Hazine-i Amire-i Enderundan tedariik
olunan nige kantar nukra ve evani, ki ii� yiiz yiik ak1;a ve dahi zi­
yade S1rga saray igindeki darbhane iizerine naz1r olmak ferman
olund1. Re'y ii tedbir-i piir savab ile sancak sancak sahihii'l-ayar
akgalar mu'temediin aleyh ademler ile irsal olunup, «Halk ii;inde
almup virilen fasid ak\;alar1 alup, ihrak 1bi'n-nar eyleyiip fasid ola­
m zayi' olup, hfilis olandan ma-ada zarar u ziyan re'aya-y1 memle­
ket ve halkun ola» diyii memalik-i mahrflseyi fasid &ki;adan tahlis
ii tathir eylemek iizre cidd ii cehd ile viizera-y1 izam hazretleri
kasd u sa'y ve bezl-i makdur iizre himmed sarf ideler. Ve hilaf4 iden­
leriin hakkmdan geliip siyaset eyl'eyeler diyii nidarlar olund1. Fi
eva'il-i §evval, sene 1006. (404a)
Etraf u elmafda serhadlerde olau le!>ker-i bed-ahd hakimler
iistiine hucfim eylediikleri haberleri geldiigidiir.
Ve eva'il-i §ehr-i §eVValii'l-miikerremde Diyar-1 M1sr1ye kulla­
rl yine isyan iizre hakimleri Seyyid Mehmed Pa§a iistiine hucftm
idiip ve iimeradan ve iglerinde ke§§afhkdan has1l olm11? be-nam
kimseleri katl itmege kasd eyleyiip, icazet ii temessiik taleb eyle­
mi§ler, itale-i Iisan ve dest-d1razhklar ile Pa§a'y1 atdan indiriip,
ni�e 1rz-§ikenliklerden sonra istediikleri ademlere zafer bulup he­
lak1 eylediikleri haberler geldi. Ve akabince vilayet-i Yemen halk1-
nun dahi kul ittifak1yle Vezir Hasan Pa§a iistiine hiicum eyleyiip
ve belki tev'1bi'inden nige kimseleri katl eylediiklerinde Pa§a'y1
kal'ada a'vaniyle muhasara idiip, evvelden hakim olan Mutahhar
evladmdan bir kimseyi bulup, «Begimiizdiir» diyiip, serke§lik ile
fesada §uru' eylediiklerin bi!diriip i'lam eylediikleri haberi §ayi'
old1. Ve bu hususa sebeb ii ba'is nige y11lardan berii Yedi-kulle'de
mahbus olan evlad-1 Mutahhar'dan kmlup, be§ alb nefer ademleri
kalm1§d1. Halk' ile bulu§makdan sakmmayup, f1rak-1 dalleden nige
bi-din ve miifsidin a'da-1 devlet bunlar' tarafmdan vilayet-i Yemen
halkma mektublar irsal ii isal eyleyiip, «Osmanh'nun devleti gitdi,
tabur muharebesinde smd1lar kagd1Iar, Padi§ah giigle halas old1»
TARlH-1 SELAN!Ki 745
diyiip diirlii hezeyan ile fitne b1ragup, ol vilayet ahvaline ihtilal
�
geri iip ve mektfrblan• bulundugmun §e'ameti kendiilere yeti§iip,
Yed1-kulle'den kaldmlup, Yeni-hisar'da habs olunmak ferman
olund1. Kimse bulu§mamak igiin muhkem tenbih u yasak' buyurul­
d1.
4J o..e..0 I r �\,. � <1:.>.J
I
� o..\.:.5" _;; �� JG dimi§lerdiir.
Ve Basra ve Lahsa ve Bagdad serhadlerinde dahi Miibarek i;iah
nam;na bir na-mfrbarek bed•baht" ve bed-ahter zahir olup, yanma
kalla§ u evba§ cem' idiip, serhadd-i mansure k1la'mdan miistevli
olduklarm alup, ( 404b) viran eyledtikleri haberler geldiiginde ve me­
malik tiiccannun dahi yiiz bin altunluk meta'm garet idiip, <leve­
ler ile yiiklediip, Beriye Arablar1'na isal eylediigi arz olundi. Vila­
ye1:.-i Bagdad eyfileti ile serdar ferman olunan Vezir-i §eca'at-§i­
'ar Hasan Pa§a -ediimffll{},111u ta'al{i, icl{i,lehU- hazretlerine mii'ekked
ahkam-1 §erife gonderiliip, «Memalik-i mahrusede zuhfir idiip fe­
sad iden mela'iniin' bi-inayelti'llah ta'ala geregi gi-bi hakkmdan
gelesin» diyii istimaletler viriliip, ulaklar ganderildi.
Vilayet-i !:lirvan muhafazasmda olan Vezir-i piir-hazm u re'y
Yemi§l)i Hasan Pa§a hazretleri a'd9,-i din ba§lann ve
derilerin gonderdiigidiir.
Evas1t-1 §ehr-i §evvalde vilayet-i i;:lirvan muhafazasmda olan
Vezir-i ba-tedbir Yemi§ci Hasan Pa§a ol diyarda derya-y1 Kulzum
kenarlarmda K1z1lba§-1 evba§ ma'rifetiyle kal'alar yapmakda bezl-i
makdur eyleyen Moskof k1rah la'iniin Urus .kliffar1 ni<;e y1llardur
f1rsat dii§iiriip muttas1! kal'alanna le1?ker gonderiip, istihkam vir­
diikden sonra Levend Aleksandre Han ve Simon Han mela'ini He
ktiffar-1 haki-sar-1 Giirci ittifakda oldug1 ma'lum olup, kal'aya ge­
len Moskof kiiffarim �irvan-1 zemin askeriyle kar&<1layup, muhkem
ceng ii neberd eyleyiip bi-inayeti'!lah ta'ala f1rsat u nusrat le§'ker-i
746 MEHMET lP� IRLi
1slama miiyesser olup, tig-1 ate§bar i!e darii'l-'bevara g'Onderiip, bu­
run ve kulak ve kelleler ve serdarlan tutulup' Siidde-i sa'adet-me­
dara .ge!iip ve serdarlar1 kiirege gonderi!di. Getiirenler ve kapu ket­
hiidas1 hil'at-1 fil.hire ile te§rif buyuruld1. Fi sene 1006.
Vilayet-i Bosna Beglerbegisi Hiida-virdi Pa§a'nun
ahval-i piir-melalidiir.
Ve bu esnada mukaddema siidde-i sa'adetden. Bosna beglerbe­
gisi olup giden Hiida-virdi Pa§a vardukda •sab1ka 'beglerbegi olan
Hasan Pa§a serke§lik idiip emr-i §erif-i cihan-muta'a imtisal itme­
yiip, ma-beynleri niza'a mii'eddi olup yararhk da'va eyleyiip, bir­
birlni meydana okuyup (405a) bir seher iki canibiin le§keri zabt
olunmayup, toku§up ortalikda' Hiida-virdi Pa§a maglub dii§iip he­
lak oldug1 h!liberler geldi. Ve yanmca Kapu-kuh ve Yenigeri ve B6-
liik-halk1 da!Ii paymal olup, topraga dii§diigi hikayet olunup, «Ha­
san Pa§a k1!rc1 ile •beglerbegi old1» didiler. Zemanemiiz hiikkam1'
bu vechile amel ider oldilar. Fi evahir-i §evval, sene 1006.
�irvan-i zemiit hfildmlerlniin serke!!lerinden Burhan ogh
ferzend-i dilbendi ile Asitane-i sa'adete geliip muti'
oldug1dur.
Vilayet-i i;lirvan-1 zeminde kadimii'z-zemanda iilke sahibi olup,
Al-i Osman'"' ve nige eyyam ol vilayete varan serdarlara ser-furil.
itmeyen Burhan ogh kendiiniin yarar ser-efraz u miimtaz ferzendi
ile geliip Asitane-i sa'il.det-a§iyana arz-1 ubudiyet idiip", bende-i
muhhs olup ve ser-efgendelik izhar eyledi. Kendiizi ve ogh ser-efraz
olup, hil'at-1 fahire ile te§rif buyurulup, viizera-1 izam ile .giriip
paye-i serir-i saltanata yiiz siirdiler. Kalabahk divan old1. Harc-1
hammam i<;iin yigirmi bin ak<;a virlldi.
Dubrevnik keferesi maktft'lann Divan-1 mu'allaya getiirlip
teslim itdiiklerldiir.
Bu esnada kadimi rnlliktu' viren Dubrevnik keferesi on ii<; bin
ii<; yiiz sikke-i hasene cizyeleri ve iig k1t'a kupa ve sa'ir erkan-1
devlete kanun iizre virgii ve armaganlarm <;ekdiler. Hil'atlar1 viri­
liip l'i'ayet olund1lar.
TARiH-i SELANiKi 747
Sa'adetlii Padi§ah-1 cihan-penah hazretlerl harem-i hiimayftn ile
Davud Pll§a !;iftligi sarayma buyurduklandur.
Ve bu esnada Padi§ah-1 cihan-penah hazretleri Valide-i sa­
'adet-destgah -damet ismetuhd- himmet-i aliyyeleri ile Davud Pa§a
<;!iftligi'nde yapdurduklan saraya gogiip, giil ii kiraz mevsiminde
tebdil-i ab u hava eylemek kasd eylediler4 gitdiler. Deryadan sa'adet
ii iclal ile iskender <;elebi ·bag.,esinden g1kdilar. Valide-i izzet-penah
hazretleri hazret-i Ebi Eyyflb Ensari .aJ,eyhli rahmetu'l--Bari- tiir­
be-i §erifeleri ziyaretinden g1kup gitdiler. Fi evahir-i §evval, sene
1006.
Serdar-1 serhadd-i vilayet-i Eflak Vezir-i ba-tedbir Hafiz
Ahmed Pa!!a hazretleri sefer ahvali beyanmda erkan-1
devlete giinderdiigi mektftb haberldiir.
Ve bundan akdem vilil.yet.i Vidin muhafazlliSma me'mur olup,
Eflak memleketine miistevli olan Kara Mihal la'in iistiine sefer itme­
ge serdar ta'yin buyurulan Vezir-i la-nazir-i (405b) ru§en-zamir-i b§.­
tedbir' Hafiz Ahmed Pa§a -eddme'llii,hu ta'al/J, iclalehlf),.. hazretlerin­
den mektub-1 mergflb-1 izzet-mashub geliip gaza vu cihad bfubmda
din ii devlete layik u sezavar olan kazayay1 ahsen vech iizre yazup
«Gayret-i din-i miibin i<;iin. ve namus-1 saltllinat umurmda ehemm ii
miihimm olan hususlarda viikela-y1 devlet, viizera-1 izam ve iilema-1
kiram hazretleriyle yek-dil ve yek-crhet olup, enva-1 ikdam u ih­
timam iizre bezl-i makdil.r eyleyiip, sefere ferman olunan iimera
vii zu'ama vii sipah ve kapu kullar1 Yeni<;eri ve Sipahi ve Cebeci ve
Topc1 zemam ve mevsimi ile geliip, mahall-i me'mura yeti§iip emr ii
ferman-1 §erife imtisal itmeyiip, cem'iyyet olmadug, a'da-y1 din-i
mii§rikiniin ma'lumlar1 olm1§dur. Asker-i na-ferman ile ne masla!Iat
gorii!iir. Kiiffil.r-1 haksar ise" kam le§ker dahi geliip yeti§mez mi
1:
i
diyii ta'n u te§ni' ider old1lar» dimi§ler. Ana gore seferliilere nida· ,i
Jar tenbih ii te'kidler olunup, takayyiid olund1. «Velakin siyasetden I
Iabiidd ii laz1m old1» didiler.
Valide Sultan Medresesi virlldiigidiir.
Bu esnada Valide Sultan hazretleriniin Medresesi Sari Giirz­
zade Kiifi Mustafa Efendi'ye tevcih buyurulup, �ehzade Sultan
748 MEHMET IPSIRLl
Mehmed Han Cami'inde iilema ve miiderrisin miitenebbiih olup, der­
si'am eylemek iizre haz1r u miiheyya olup sab1ka oldugi iizre ma'a­
ziyade miilazim dani§mend alup-virmege §urfl' eylediler.
Giizi Giray Han hazretleriniin «Erdel vilayetine ge<;iip gidecek
yo! ta'yin bnyursunlar» didligidiir.
Ve le§ker-i Tatar han1 Gazi Giray han hazretleri asker•i bi­
§umar ile imtisalen Ji'l-emri'l-ali Kapuci•ba§1 Ali Aga -dame mec­
duluu" hil'at-1 fahire ve §em§ir-i zerrin ile vardukda Vidin'de olan
Vezir Hafiz Ahmed Pa§a -eddme'll«h, tafa7Ji, iclJi,lel11u- hazretlerinden
dahi mektflb-1 muhalasat uslflb ile iimeradan Kelle-pu§ Mehmed Beg
nam suhan-ver hedaya ile varup', enva'-1 ta'zim u tekrimi muhtevi
kaza vii eihad bfubmda olan feza'ili derc idiip tergib u tehyic eyle­
diiklerinde kemal mertebe mahzuz u §evk u muhabbet has1l eyleyiip
ve Satirm Serdar Mehmed Pa§a tarafmdan gelen na-hemvar muvah­
hi§ mektflb1 Han hazretleri mii§iirun-ileyh Mehmed Beg'e giisteriip
rrz-1 din ve namfls-1 saltanata na-lay1k olan kelam-1 vah§et-amizden
dil-tenk oldugin beyan eylemi§. «Amma Allah ta'ala razi ola, Vezir
Hafiz Ahmed Pa§a hazretleriniin mektub-1 §eref-niimflnmdan ta­
mam hazz-1 feravammuz (406a) vardur, heman seniinle L>zi suym
ubflr eylediigimiizde erkan-1 sa'adete varup, ale'l-isti'cai' bana isma'i.l
ge<;idinde haber-i sahih ile geliip yeti§mek gereksin, ki le§ker-i Ta­
tar sahtu'lladan ma:hlflkdur. Alti sm1fdur, hi<; bir sm1f1 bir sm1fm
dilin bilmezler. Ba-husfls §imdi Nugay-1 kebir Tata:rmdan yiil' bin
nefer geliip ittrba' eylemi§lerdiir, hadd ii hasrdan efzfln ohn1§lardur.
Bana bellii cevab ki sa'adetlii Padi§ah-1 cihan·penah hazretleri
a'yan-1 sa'adet ile me§veret buyurup yol ta'yin buyursunlar. Dob­
rtca' vilayetine girersem ol vilayet on y1la dek yerine •gelmez. Ve
Eflak ve Erdel vilayetleri kezalik ha:rab u yebab olup, nicie y1l­
la:r abadan olamaz. Bana togr1 yo! kang1s1 ise izn ii icazet-i hii­
mayflnlari ile gele yeti§esin», buyurdukla:r1nda geliip gurre-i §ehr-i
zilka'dede 1stanbul'a dahil olup, Veziria'zam Mehmed Pa§a -eda­
me'llah ta'ulJi, iclJi,lehu- hazretleri huzflrmda takrir-i kelam ve teb­
yin-i meram eylediler. Mucibiyle cevab-1 ba-sevfub virilecek old1.
TARIH-1 SELANIKi 749
Davud Pa§a (Jiftligi Sarayi'nda Padi!i!ah-1 alem-penah hazretlerine
·
Sadr1a'zam ve Hoca Efendi varduklar1dur.
Ve eva'il-i §ehr-i ·zilka'de-i sene-i mezburede sa'adetlii Padi§il.h-1
miilk-sipah u Cem-cah -e'ooze'llJi,h ensarehu- hazretleri tebdil-i rub
u hava i<;iin Davud Pa§a Qiftligi Saray1'nda olup, Sadr1a'zam Meh­
med Pa§a -edume'i/alw, tafaJ);, icla4ehu- ve f;leyhiilislam ve' Miiftite�
nam Hoca-i i:;;ah-1 cihan -edame'llJi,hu ta'uUi fezu'uuhU- hazretleriyle
ittifakan meclis-i l;lehen§ahi'ye varup, me§veret ve tedbir ii teda­
riikde muktaza-i hal iizre <;ok kelam-1 hikmet encam beyan eylemi§ler.
Ve .geliip Mir-ahur-1 Kebir Ali Aga gadmnda arami§ ii asayi§ idiip,
anda yemeklenmi§ler.
Allah ta'ala miilhem bi's-savab eyleyiip, re'y ii tedbirlerin tak­
dir-i Rabbani'ye muvaf1k u mutab1k eyleyii-vire. Bi-h<ikki ve bi­
hurmeti hazret-i 8eyy�d4i!l�ursel!in '!>e HutemU'n-webiyyin. Ii
Ii
Beglerbegilik tarilnyle Tugrake1:1-i Divan olan Hamza Pa§a
geliip tekrar ni§anc1 oldug1dur. (406b)
Ve eva'il-i §ehr-i zilka'dede Ni§anc1 Musa 'Beg Efendi. ref' 'bu­
yuruld1. Divan-1 ma'delet-penahun kanun-§inas-1 kadimi ve erkan-1
sa'adetiin emekdar miistedimi, merhum ve magfurun-Jeh Sultan
Siileyma:n Han zemamnun akran u emsalinden miimtaz u ser�fraz1
Divan-1 mu'allanun ni§anc1hk hidmeti hasr-1 akh ile beglevbegilik
tarik1 degil belki vezaret ile Hamza Beg'e munhas1r iken kad vasale'l­
hakk i7Ji, ehlihi m1st3.kmca' yine anlara tevcih ii taklid buyurnld1.
Geliip kema-kan sadrmda oturup tugrake§-i Divan old1. Fi sene 1006.
Anatoh Defterdan §ems Efendi yine geliip defterdar
oldug.dur. :1
\1
Ve evas1t-1 §ehr-i zilka'dede Anatoh Defterdart Lale-izar-zade
Ahmed Efendi mizacmda miisa'ade olmayup, gahi' divan terk itmekle
!1
I
:1
ref' buyurulup, �ms Efendi i'tidal-i hal ve s1dk-1 makiil iizre isti­ f,
' Ii
kamet ile masalih-i Miislimin'e sa'i oldug1 ecilden geliip defterdar ! !'
olmak ferman olund1. Fi" zilka'de, sene 1006.
750 MEHMET IP�IRLl TARIH-1 SELANIKI 751

Gazi Giray Han'a Mttftilenam Hoca Efendi haztetleri tarafmdan van-1 ma'detletde ahvali bildiirdiler. Kati olan ka:d1 ihzar olunup,

izn-i hiimayftn ile yolundan mektllb gitdiigidiir. §ahidler «:Kendiizi ipin bile <;ekdi» diyii §ehadet i<tmekle k1sasen
katl olunmak i<;iin kad1 zindana habs olmak ferman olund1. Fi eva­

Ve bu esnada Tatar Han hazretlerine Miiftilenam ve �eyhiil­ hir-i zilka'de, sene 1006.

islam Hoca Efendi ha:zretleri tarafmdan sefer u hareketlerine mii­

te'alhk nasihat-amiz mektil!blar1 g()nderiliip ve mukaddema hil'at-1 Cezire-i K1bns irsaliyesi gellip, teslim-i
fahire ve §em§ir-i zerrin' ile varup Kapuc1•ba§!1 Ali Aga ahirete in­ Hazine-i Amire oldug1dur'.
tikal ve azim-i alem"i baka oldugu haberi geldi. Ve yerine bir kapu­
m•ba§1 dahi Hoca-i �ah-1 cihan hazretleriniin mii'ekked mektftbiyle Ve bu esnada vilayet-i K1br1s irsaliyesi geliip, guru§dan ma­

isti'cal iizre gitmek ferman olund1. Fi evas1t-1 zilka'de, sene. 1006. ada gelen rrakdiyesi kem-ayar olmagla Divanda maklbftl olmayup,
dirhem ile almmak buyuruld1. Erbab-1 hacat zarftret-i masrafa ka­

Merhftm Lala Mehmed Pa§!a ogb Kapnc1-ba§1 Mustafa Aga bftl idiip, talib olmagla oldilar. Yine tashih-i sikkeye mecal olma­

vilayet-i Diyarbekir'den tahsil eyledugi hazine ile yup, a;hval-i alem gitdiikce muhtell u mii§evve§ olmakda ve izdiyad
bulmaga sebeb old1.
geldligidiir.

Ve sabtkii Diyarbekir Defterdan Mahmud Beg'in istanbul'da Karaman'da ehl-i fesad sfthte ta'ifesi §ena'at idlip, beglerbegi
erzak u emlak1 miriye za:bt olunup sahlm1§d1. Ve vilayet-i Diyar­
seferde olmagla Vezir Sa'atc1 Hasan Pa§!a muhafazaya emr
bekir emvaliniin bakayas1 tahsnine me'mftr olan merhftm Lala olundug.dur.
Mehmed Pa§!a ogh Kapuc1,ba§1 Mustafa Aga hazine-i irsaliye ile
Vilayet-i Karaman'da §ehr-i Larende'de e§k1ya-yi alemden'
geliip tahsil eylediigi ( 407a) emvali teslim-i Hazine-i Amire eyle­
suhte ta'ifesiyle, ma'zftl sancak begleriniln ve· ma'zftl beglet'begile­
di. Ve marru'z•zikr Defterdar Mahmud Beg'iin andaki ma-melekin
rinlin ·ve pes-mande erazil sekbanlar1 birikiip, ii<; binden miitecaviz
dahi canib.i miriden furuht idiip ve evlerinden ve bagces'inden gayri
olup, ahali-yi memlekete cevr u fesad elin uzadup ve memleket mu­
ciimlesi otuz yiik olup, dahil-i hazine ve masarif okh. Ve kendiizin
hafazasmda olan yarar <;avu§ ortada yitiip helak olmagm, vilayet­
kal'ada' habs itmi:;ilerdi. Kati olunan Hasan Pa§a'dan sonra Asi­
eri tedarii.k idiip cem' olmagla muhkem ceng ii a§ub olup ve tara­
tane-i sa'adetde olan erbab-1 §efa'at vas1tas1yle habsden halas olup
�eynden muhkem k1tal oldukda Asitane-i sa'adete feryadc1lar gel­
tstanbul'a geldi , mulltefi old1. Ve esbrubm ve tuhaf u tarafm bey'
di. Ger<;i e§'k1ya ta'ifesi smup tagild1. (407b) Velakin «Memleket
iden sab1ka Karaman Defterdan !iyas ·<;elebi ve sab1kii muhase­
hali, beglerbe� seferde, vilayet• muhafazasma adem laz1mdur» di­
beci Lonka-zade Mustafa ·Celebi bu ·babda rzhrfubdan hali olmad1-
nilmegin mesned"i vezaretde otuvan Sa'atc1 Vezir Hasan Pa§a vila­
Iar. Fi evas1t-1 zilka'de, sene 1006.
yet-i Karaman muhafazasma ta'yin buyurulup, gitmek ferman olun­
d1. Fi evahir-i zilka'de, sene 1006.
Kasaba-1 Osmanc1k kad1s1, kad1-yi sab1kt garazan katl
itdligi ktssadur.
Kara-hisar-1 Sii.hib sancag1 begi sefere siir'atle gitmeylip
eglenmek ile salb olundug1dur.
Ve ·bu esnada kasaba-1 Osmanc1k kadIS1, sabrka kad1 olan Kara
Davud'1 «Yatakdu, ehl-i fesad ile ortakdur. diyii arzlar eyleyiip,
Ve evahir-i §ehr-i zilka'dede Kara.1hisa.r-1 Sahib sancag1 begi
«Kutta'-1 tarikdan ise hakkmdan gelesin» diyii kanftn lizre hlikm
Kor Selim ogh dimekle me§hftr beg serdar-1 asker-i mansure Saturc1
viriliip ka:d1 idiigi arzlarda a<;1lmayup, bir gice nagehani bir yerde
Mehmed Pa§a hazretleri tarafmdan hiikm ile sefere me'mur olma-
basup uryan idiip salb eylediigi haiberi geldi. Miidde'iler giriip Di-
752 MEHMET IP�!RLi TARIH·l SELAN!Ki 753

yanlarun bedelin cem' eyleyesin. Bunda ar1<ba barglrlerine virilmek Kagmanuz t'ig u teberden gali§Un iUn yoluna
igiin miihimm ii ehemdiir dimegin kare me§gul iken nfrgehani asker Ol benilm boynuma ger var ise anwn zarari
siiren kapuc1lar dahi «Sefere gitmez misin, bunda neylersin» diyiip,
fi'l-hal salb eylediikleri haberi geldi. Evlad1 matem Ub8.slar1 ile Asi­
Biz .de ikdam ideriiz varmaga bir giln ileril
tane-i sa'adete geldi!er. 1bret-niima-y1 alem old11'ar. Fi sene 1006. Giril ka/Jmaz Bwlin'e her kimun olsa oige:ri

M(i,.oera-yi seferiln d&dJini ben §erh itsem

Edirne muhafazasma Sinan Pa!jlt-zade Mehmed Pa§a lstima' 'idene te's'tr Wle ol gO;m eseri
gitmek ferman olundui!;tdur.
Azm ider oldi Gazayi sefere SuZtanv,m
Sefere me'mftr olanlarun ekseri Edirne'de miictemi' olup, fu­ Kil ana hayr du'a oZ d.a kalundur i§ eri
kara ve zu'afa cevrlerinden mii§teki olmagla Sinan Pa§a-zade Meh­
med Pa§a Edirne'yi muhafaza ittnek igiin .gitmek ferman olund1.
Viizeri-1 izam hazretleri yeni kesilen ak!)alan gormege
Fi sene 1006.
Darbhane'ye varduklandur.
Tatar ham le§ker-i bi-§umar ile sefere ge!)lip gitdiigi
haber geliip s<iylendiigidiir. Ve ev3:hir-i §ehr-i zilka'dede viizera-1 izam hazretleri Divandan
ka1kduklarmda, ciimlesi varup S1rga Saray'da Darbhane'de yeni ke­
Evahir-i §ehr-i ·zilka'dede Kmm Ham Gazi Giray Han hazret­ silen akgalan gordi!er. Himmet ii vala-nehmetleri ffrsid ii kalb ak­
leri bi-had u bi-payan le§ker-i feravan-1 Tatar' ile vilayet-i Eflak gay1' alemden kald1rup, sahihii'l-ayar nukra-i halis olup, eyiiye teb­
ic;inden. gegiip, Erdel vilayeti iistiine gekilii!I gitmek iizre• oldugm dil eyleyiip, kar u bar-1 aleme nizam u intizfrm virmekdiir. Allah
Akkerman'dan gelenler g-Oriip haberler getiirdiler. «Vilayet-i Vidin ta'ala tutduklarm ko!ay getiiriip, dii§Var i§Jerin asan ey!eyii-vire.
muhafasmda olan Vezir Hafiz Ahmed Pa§a hazretleri iistiine ii§iip
·
«Amma siyasetden la-biidd ii laz1mdur» didiler.
Serdar Satirc1 Mehmed Pa§a hazretleri cani!binden igm8.z-1 ayn ey­
Iediikleri niyyet ii azimeti mukarrerdiir» didiler. Ve ferman-1 ali­
Diyar-1 M1snye kullan fitne vii fesadI sebebiyle Killu'
§an .!stediigin yerden gegiip, heman glkup, Erdel mela'ini iistiine
Dilsiz ulakla geliip, §erif Mehmed Pa!!R irsiUiyeyi
serdar-1 '.:llafer-t>i'ar1m ile varup, re'y ii tedbir-i piir-savab iizre ola­
noksan iizre gondermekle satve-i kiihire-i
sm» dinilmit>di. «Eflak vi!ayetine ugramayup, Dobr1ca iginden
Padi§ahi'ye ugrayup, yerine Vezir Hizir
gegmek ihtiyar olundug1 hikayet u rivayet olund1. Tatar' tacac ey­
Pa!jlt kadlrga ile gitdiigidiir.
lediikden sonra kaymak adetleri olmagm ferman yerin bulmadm
donmek havfmdan vilayet"i Eflak'a ugramaduk» didiler. Ba'dehft
Selh-i zilka'de de mukaddema harem-i muhterem tarafmdan te­
kendiiniin Hoca Efendi hazretlerine dest-i hattiyle mektftb-1 niyaz­
tebbu' u tecessiis igiin diyar-1 M1sr1ye'ye giden K1lh Dilsiz geldi.
mendanesi ( 408a) giiliip, emr-i hiimayftn-1 Padi§ah iizre vilayet
«Ahval ii etvar-1 M1sr kiilli ihtilal ii 'ihtilaf iizre old1. Dmera vii "8-
taracma azimet ii tevecciihin beyan idiip, bir gazel1 dahi diyiip ir­
ker ma-beyni beglerbegiler ile eyii olmad1. Doruk Kuz14 ve At>g1
sal eylemi§ler.
Mehmed nam me§hur u •be-namlarun s1lib1ka evleri 'bas1lup kat olun­
d1lar. Beglerbegi �erif Mehmed Pa§a dahi k1<tl muradlar1 olup, uze­
GazeZ
rine hiicftm itdiiklerinde' atdan yik1lup, destar1 yuvarlanup yine at­
Biz mucahid kul:unuz terk iderUz can u seri lanup kagmca ni<:;e ademi paymal olmagla ha.las old1. Masalrh go­
Padi§ahum ne dWyem sanra diuyarsin haberi riilmez kald1. Mu'·attaldur, hakimlige kabftl itmezler, ahar hakim is-
 TARiH-i SELANiKl 755
754 MEHMET iP�iRLi

du'alar ve senalar eylediler.. Ve togri Tersane-i Amireye .;1kup, ogh

terler. Sa'ildetlii Padi§ah her kimi giinderiirse giindersin, buna ar­
Mahmud Beg hazretleri cidd ii cehd ile haz1r eylediikleri donanma
t1k ita'at idiip, sozin din!emeziiz (408b) var tiz yeti§ ahvalimiiz bil­
gemilerin arz eyleyiip, bildiirdiikden sonra hazret-i Ebi Eyyub En­
diir didiler» diyiip i '!am eylemegin Vezir H1z1r P.a§a hazretleri
sari ziyaretine varup andan devletchanelerine' eh! ii iyali, ki ken­
M1sr'a ta'yin olunup, ferman-1 ali-§an iizre sa'adetlii Padi§ah-1 alem­
diizinden iki giin mukaddem kara canibinden gelmi§lerdi, varup
penah hazretleri Davud P.a§a Qiftligi Saray1'nda bulunup, Hizir
mulakat eyleyiip <;Ikup �eyhiilislam ve Miiftilenam Hoca Efendi
Pa§a -�lhlh ta'al(}, iohllehu- hazretleri hadem ii ha§emiyle ve
hazretlerine va:rup umur-1 mii1ke' miite'alhk nice ahval siiyle§iip,
<;avu§-ba§1 Omer Aga <;avu§lar §evketiyle ma'n varup, iki hil'at-1
� � �
fa ir� v riliip, p ye-i serir-i salta:nata yiiz siiriip, heman irtesi gur­
.
rii§vet ile hiikumete vas1! olanlar re'aya-y1 memlekete miistevli
olup, zulm ii te'addilerinden re'aya-y1 miilk paymal u peri§an olduk­
re-1 zilh1c?ede d?l't pare kadwga haz1rla:nup bindiler. Diirdiinci giin
. larm hikayet ii rivayet eyleyiip ve andan kalkup, Sadria'zam Meh­
Be§1kta§ iskelesmden lenger alup saldurd1lar. Allah ta'ala hayr ile
med Pa§a hazretlerine varup, kezalik anda dahi miilk ii millet umu­
muradlarma vusul miiyesser eyleye. Bi-mewnAJii ve yiiminihi.
rm tahrir ii beyan idiip, vali-yi memleket ola:n beglel'.begiler ve beg­
«Bir y1lh'k hazine-i M1s1r zayi'diir. Emir ·Pa§a'nun emval ii er­ ler ayda ii<; def'a re'aya-y'l memlekete salgun idiip3, her karyeden
zak ve ahvalin zrubt u ka:bz idiip maslahatm goresin» diyii mii'ekked seliimhk diyii felii-ekal yetmi§ ve seksener guru§ almup ve bir def'a
,
ehkam-1 §erife viriliip ve yigirmi nefer kapumlar ile Killu Dilsiz gi­ dahi suba§1lar1 «Ayba:§1dur, muhasebem virmege giderem mu'ave­
den kad1rga ile sahnmI§ iken akablerinee mii'el<ked hatt-1 hiima­ net» diyii her karyeden yine yetmi§er ve seksener guru§ cem' idiip

A
�
yun ile a �mler gidiip, «Vucudma zhrhar hazer yeti§diirmeyiip, ciim­
le emval u erzak1yle Siidde-i sa'adetiime giinderesin, onat basiret ii
intibah iizre olasm» diyii muhkem tenbih u te'kid olundi. Fi eva'il-i
z'ilhicce, sene 1006.
Vezir-i saltanat-ara Kapudan Sinan Pa§a hazretleri
Siidde-i sa'adete geldiikleridiir'.
Ve gu:re-i zilhiccede Vezir-i §eca'at-§i'ar u ba-tedbir-i piir­
_ gelmi§ adet bu degilmi diir, hep bizde biiyle biliirez» diyii cevab
hazm Ibn-1 C1gal Kapudan Sinan Pa§a hazretleri geldi. Eyalet-i
i;lam'dan kalkup Piyas iskelesinde on giin aram idiip derya muha­
� �
fazas� idm:tinde olan ii�raya ha:berler isiil olunu , KI·br1s Beg­
.
lerbeg1s1 Ca fer Pa§a ve Iskenderiye Beg'i Kapuda:n-ziide ve dahi
gayriler yeti§iip geliip ve M1sr gemileri saldurdug1 mevsim olmagm
gemilerine giriip, a'da-1 din gemileri kapudan-1 namdar deryaya
<;1kdugm i§itmekle meydana <;1kmayup, M1sr'dan sald1ra:n gemileri
Kapu�ai:_ Pa§a h�zretleri kar§1layup, kiiffar-1 haksar pusuya urup',
ehl-1_ Islam gemlleri sa!imen deryay1 ge<;iip, seliimet ile Rodos'a
yeti§iip ve kendiler tokuz pare derya gemileriyle rftz-1 mezburda
tstanbul'a geliip dahil old1lar. (409a) Amme-i enama behcet ii su­
rftr has1! olup, «Mahbubii'l-kulub gazi fi sebili'Ilah el-hamdii li'llah
yine geldiin, yiizin giirmek nasib ii miiyesser old!» diyiip halk-1 alem
ve .::.r.:'f ya'ni ciimlemiiz karyeniizde miisiifir olup, bu denlii hare
u havayic sarl olunsa gerek idi. Yem ve yemek ve §arab ve kebab
bah3's1 ve sair zeha'ir i<;iin yine yetmi§er ve seksener guru§ almup,
mah be-mah bu bid'at-1 seyyi'e iizre kad1lar dahi defterdarlar «Ava­
riz» diyii be-her haneden be§er yiiz ak<;a cem' idiip, guliimiye ve
kesr-i miziin ba§ka ahnup, re'aya-y1 miilk paymal olmadadur. Ve ol
diyarlarda vezaret ile ola:n Raz1ye Hatun ogh Mustafa Pa§a haz­
retleri ve Kurd Pa§a hazretlerinden su'al olunup, «Bu re'ayadan ah­
na:u mal-1 seyyi'atdan' siziin de agahmuz varm1d1r?» didiikde «Ola­
virdiiklerin dimi§ler ve «Ya bizde bunca memalik-i Piidi§ahide ni<;e
y1llar heglerbegi olup, hakim olmaduk m1? 'bum i§itmediik bilmeziiz,
almaduk ve aldurmazuz» did\ik. «Siz alman» didiler. Re'aya ise
«Biziim sahi!bimiiz var m1d1r ? biziim mahmuz <;iinki bizden g1kar,
ni!}\in bi-ziim sahibiimiize degmez. Biganeler kutta'-1 tarik §erik-i
memleket midiir ki alurlar?» diyii feryiidlar eylediiklerin arz u
i'lilm eylediler.. Ve kadimden ma'mur u 3:biidan ola:n memleket"i Ka­
rasi ahalisiyle tagrlup, cela•y1 vatan idiip peri§an olduklar1m bil­
diirdiler. «Ve buna ba'is ii biidi ola:n rii9vetdiir ki ni:zam-1 alem'
halel-pezir olup kemal mertebe zelel geldi. Tedbir \i tedariikden lii­
biidd ii 13,zimdur» diyii soylediler.
756
MEHMET iP$iRLi
Mtsr u �am kadihklar1 tebdil buyuruldugidur.
Ve §am kad1s1 Zekeriyya-zade Mevliina Yahya Efendi fazl u
ilm ve diyanet ile ad! U dad Uzre kaza iderken, bu cah>bde ulemadan
Mevlana Abdillvehhab Efendi'ye tevcih ·buyuruldukda yine tnukar­
rer itdUrmek (409b) babmda C1gala-zade bezl-i makdflr ve sa'y-i
mevfur eyleylip, bi'l-ahere Ara:b-zade Abdurrauf Efendi ref'ine
mal-1 feravan bezl iden Mevlana Kmalu-zade Hasan Efendi di­
yar-1 M1sr1ye'den ref' buyurulup, Mevlana Yahya Efendi M1sr ka­
d1s1 olmak ferman olund1. Fi sene 1006.
Kapudan Vezir C1gala-zade hazretlerini Davud Pa§a''
(Jiftligi Sarayi'na Padi§ah hazretleri istediilderidlir.
Ve eva'i!-i i,ehr-i zilhicce-i sene-i mezburede Kapuda:n ibn-i
C1gal Sinan Pa§a hazretlerini sa'adet!U Pildi§ah-1 cihan-penah haz­
retleri Davud Pai,a <;iftligi Saray1'na istedUp, umur-1 devlet U sal­
tanata mlite'alhk masalib soyle§mekde yalmz olup, lit; hil'at-1 fa.
hire, ki' birisi ba-postin sammur ile te§rif buyurulup, paye-i se­
rir-i izzete yiiz sUrUp <;1kd1lar. Fi sene 1006.
Sa'adetlti Padi§ah-1 alem-penah hazretleri Davud [Pa§a]
<;iftligi Sarayi'ndan tstanbul'a mlibarek id-1
adhaya geldlikleridUr.
Ve yevm-i terviyede hazret-i padi§ah-1 Cem-cah u mela'ik-si­
pah, hazret-i ffibi Eyyil!b Ensari iskelesinden kay1ga binUp, Davud
Pa§a <;iftligi'nden gO<;Up Saray-1 Amireye geldiler. Derya seferine
hazir olan Dona:nma-y1 HUmayiin gemileri hem-var alay baglayup
onlerinden gei;dUklerinden sonra herbiri toplarm atup §enlikler
eylediler. Ve cUmle limanda buluna:n bar<;alar ve kalyonlar topla­
rm atd1lar. Saray-1 sUril.r-1 pUr-saf§.ya varmca' alay tertibi bo­
zulmad1. Halk-1 alem .gijrmedlilklerin gorUp tema§a eylediler.
Miibarek id-1 sa'idde kasr-1 aliye c;1kduklandur.
Bu gUn Divandan sonra hazret-i Padi§ah-1 zillu'llah [ ve] en­
clim-sipah leb-i deryada kasr-1 aliye <;1kup, Kapudan tbn-i C1gal
Sinan Pa§a hazretleri donanma gemilerini,plir-zih U zinet alay1m
TARiH-i SELANiKi 757
tertib eyleyiip, nazargah-1 §ehen§ahidii iutizam virUp seyr itdlirdi.
Ve girUp kasr-1 saltanatda paye-i serir-i a'laya yUz sUrUp <;1kup
ba§tardasma girdUkde §admanhklar toplan atilup, ayyuka velvele
sald1lar. Ve kanun-1 kadim Uzre Saray-1 A.mire onUnde turan top­
lar bo§andmlup, azim kutlu bayram old1. Allahlimme barik lena
fih. Fi eva'il-i zilhicce, sene 1006. (410a)
Na'ibli'§·§er' Mevlana SUnbiil Ali nagehani mazhar-1
gazab olup red buynruldugidur.
Ve ,bu esnada DarUssa'ade Agas1 Osman Aga naz1r oldu!l't ev­
kafa' sab1ka mlifetti§ ta'yin olunan na'ibli'§-§er' kirk akt;a medre­
seden munfas1! SUnbiil-i Arabi dime!kle ma'rftf Mevlana Ali aga­
larun akreb-i akrabasmdan olmagla iftiharU'l-a'yan .Aydm-zada
Mehmed <;avu§ merhum DarUssa'ade Agas1 Mehmed Aga'ya pi§­
ke§ virdUgi, Mevlana Alfueddin'Un haddinden mlitecaviz evza'ma
ruzgar tahammill idemeylip, na-§ayeste harekati olup, ba'z1 a'yan-1
devlet lisanmdan salim olmadugmda:n nagehani «Seni Kapu Agas1
hazretleri ister» diyUp kapuc1lar beremeye koyup ve haz1rlanup,
yelken at;up gitmek' Uzre olan bogaz-hisar gemisine koyup, re'i­
sine teslim idlip, «Emr-i Padi§ahi ile dizdara ula§dtrasm» diyii
muhkem tenbih u te'kid eyleylip, ba'dehu akabince yiiz ak<;a ile
Ceza'ir-i Garb kad1hg1 tevcih olunup, arz olundug1 §ayi' olup soy­
lerdi. Derdmendlin eh! U iyali ser-ge;dfun kalup, ha'ib U hasir gitdi.
Alldhumme dfin4 ne'fi.zu bi'lldhi min §UrUri enfUsin4 ve min s:eyyi­
dti afmdlin«.
«8uriildi ndgehdn mundal-i Arab Bdb"'I humdy{i,n'dan» tarihdlir.
( 0..Uy_l> �4 � f Jl...t;,.. 04)li ..s...UJ_,... ) I
:1'
Larende'de e11kiya sfihte ile erazil-i nas sekban ta'ifesiniin
memleket halki hakkmdan geldiikleridlir.
Evas1t-1 zilhiccede Larende'de zuhur idUp, i,ehr Ustline ikonup,
fesad u §ena'at iden e§ktya suhte' ve havadis-I ruzgardan peyda
758 MEHMET IP�iRLi
olup, mal-1 riii,veti tamam hazm olunmadm azl olunan begleriin ve
begle11begilerin erazil-i nasdan yaz1lan sekbanlar1 namma memle­
ket h1rsrzlar1 zikr olunan suhte ta'ifesiyle ittifak u ittihad idiip,
re'aya vii mesakin iistiine miistevli olup, anlar dahi bir tarafdan
cevr ii zulm ve sitemkarhkda iizerlerine ser-ber olmagla ve iimera
ve sipah ve mirimiran seferde bulunmagm memleket halk1 bi'l-it­
tifak ayak iizre kalkup, haramiler ile mukabele vii mukatele eyle­
diiklerinde bi-inayeti'llah ta'ala memleket eri galib olup, e§k1ya
ta'ifesi (410b) ser-nigun olup, ba§lari kesiliip, kelleleri Divan-1 mu­
allaya geliip diikiildi.
Defter-emini ref' olup, harem-i hiimayftn tarafmdan
yine mukarrer oldug.dur.
Evas1t-i §ehr-i mezbilrede Emin-i Defter-i Hakant Ibrahim <;:e­
lebi ref' buyurulup, yerine Defter-i hakani !kaUblerinden Muharrem
tbrahim <;!elebi geliip ve sebt giini seherden ikisi dahi Divan-1 ma'
d.elet-mekana geliip, viizera-i izam huzurlarma murafa'a olup, sad­
r1a'zam hazretleri Defter-'.hane-i amire agtlm1§ iken miihiirlediip,
ikiside oturmayup, «Tekrar paye-i serir-i a'laya arz ideliim» bu­
yurmagla• def' idiip, irtesi ahad giini yine evvel geliip oturd1.
Donanma-yi Hiimayfin ile Kapudan C1gala-zade ni!)e diirlii
noksan ile !'Ikup gitdiikleridiir.
Ve bu' esnada «·Donanma-y1 Hiimayftn gemileri elbete .;1kup
gitsiin, bu denlii l'leman gegdi nigiin tekmil olunmadI» diyii ferman
ve hitab-1 ba-itab olunmagm bozuk diizen Ieng ii luk elli pare gemiyle
niheng-i derya-y1 vega C1gala-zade Vezir ve Kapudan Sinan Pa§a
hazretleri hah u na-hah kiirekgi ve· hazine noksan iizre g1kup gitdiler.
Gergi mii§arun-ileyh kardan u kar-agah tedbir ii dil-hah1 iizre olma­
yup, zor u zar ile zarftri na-gar' g1kch. Amma dergah-1 Karsaz'dan
mercu vii mutazarr1'dur ki kargah-1 alemde dii§var it>lerin Allah ta'a!a
asan eyleyiip, Seyyidii'l-kevneyn ve Rasfllii's-sakaleyn hiirmetine
din-i mubin a'dasmun iistiine galitb u kahir salitb ii zafir olup, man­
§Ur u muzaffer gelmek miiyesser u nasib ola, Amin, m'n-Nebilyyi'l­
eman.
TARIH-1 SEL.i.NIKi 759
Istanbul vilayetine hiikema «Arz-1 veba'iyye» didiikleri
iizre kadimi hiineri yine zahir olup,
amme-i alem yine du'aya 9Ikduklandur.
Ve bu §ehr-1 istanbul ahyanen miibarek ta'ftn ve veba ile zar
u giryan olmak mukadder u mukarrer olmagm itibu selh-i senede
yine adet-i ezeliyesine a'gil:z eyleyiip, meclis be-meclis s8.ki-y1 ecel
geziip, sagar sunup, mest u medhu§ eylemege ba§lad1. Ekser halkun
semere-i fu'8.dm alup, cigerlerin biryil:n eyledi. Ve tJSkiidar'da uzlet
ihtiyar eyleyiip, istanbul'da (411a) va'z u nasihat a.ID;alarmdan fe­
ragat eyleyen kutbii'l-ulema'i'l-arifin Mahmud Efendi hazretleri er­
kan-1 devlete haber •gonderiip, «Bu zemanumuzda vaki' olan §Urftr
u fesad hig bir zemanda olmann§dur. Ciimle ulema ve suleha ve sa­
dat bir yere geliip, g>kup Bar.gah-1 izzete tev<be vii istig,far ile nigiin
tazarru' u niyaz u miinacate me§gul olmazlar? Her tarafdan a'da
ehl-i !slam' iistiine hiicum eylemektediir» dimegin Padi§ah-1 din­
penah -eyyede'll(J;hu tafilla ve kowtJdhu- hazretleri viizera-1 izama
«Du 'a vii senaya haz1r olun» diyii ferman eyleyiip, Okmeydan sah­
rasma 8.det-i me'lufe-i ma'rftfe iizre <;1k1lup, amme-i halk ile Der­
gah-1 Ahadiyete arz-1 haeat u tazarru' ve niyaz ile miinaea'at olup,
_
nale vii nali§ler olund1. Ayasofya va'izi Kara Muhyiddin Efendi min-
·
bere g1kup, feza'il-i kelam beyan eyledi.
Ve P8.di§ah-1 alem-penah hasekilerinden vefat iden §ehzade va­
lidesiniin cenazesi k1lmch. Ve hazret-i Ebi Eyyub Ensari tiirbesi kur­
bmda defn olund1. Ve ol giin Vezir Hali! Pa§a hazretleri sultanmun
dahi bir• ferzendi-i dil-bendiniin cenazesi dahi k1lmdi. Ba§ka tiirbe
yeri fedariik olunup, Ferhad Pa§a tiirbesi mukabilinde defn olund1.
Ug hafta peyapey du'a vii senaya g1k1lup, yevm-i a§uraya dek niyaz
u nalile miidavemet olund1. Alliih:ikmtme tekebbel minnd.
Ve bu esnada Saray-1 Atik'den merhum Sultan Murad Han sul­
tanlarmdan bir kii<;iik bir biiyiik sultan iniibarekden intika! idiip
'
erkan-1 devlet cenazelerine hil:z1r olup, tiirbe-i Sultan Murad Hani'de
A
defn olund1. Fi evahir-i zilhicce, sene 1006.
Vilayet-i Haleb beglerbegiligi ile nezaret-i emvat
Ham Ibrahim Pa§a'ya ferman olundug1dur.
Ve hazine-i Haleb emvali' gitdiikce tenezziilde olup, masarif
ve ihracat-1 devlet feka'l-hadd olmakda Sadna'zam Mehmed Pa§a
760 MEHMET iP�lRLi
-ed(},me'l1JJ,hu ta'a1JJ, iclfilehu- hazretleri hiisn-i tedbir ii tedarukde
ikdam u ihtimam iizre olup, sab1ka beglerbegilik ile defterdar olan
Haci lbrahim Pa§a'y1 istediip, (411b) vilayet-i Haleb emvil.Ii ahva­
lin soyle§iip, Haleb begle:rbegiligi ile §am ve Trlllblus§am emvaline
bi:I-ciimle' naz1r olmak iizre muma-ileyhi paye-i serir-i saltanate
hiisn-i terbiye ile arz eyleyiip ve mel'lbur efendi zii!bdhetii'l-etk1ya
Seyh Mahmud Efendi meclis-i §eriflerine miilazemet ii miidavmet
ile mU!kayyed olmagm kabulden imtina' gostermekle hazret-i Seyh
bacistihkak izn virmegle r1za viriip tedariik iizre miiteveccih old1Iar.
Allah ta'ala tevfikm refik eyleye. Bi-moonih4 ve hafiyyi lutf�hi. Fi
evahir-i zilhicce, sene 1006.
Rumili kadtaskerligi ve istanbul kad1hg. tecdid
buyuruldug.dur.
Ve eva'il-i muharrem-i sene seb'a ve elfde Rumili kad1askeri
Abdiilbil.kI' Efendi ref' buyurulup, sab1ka Anatoh kadiaskeri olup,
tstanbul Kad1s1 Mevlana Ebussu'ud-zade Mustafa <;:elebi Efendi
Rumili kad1askeri olmak ferman olund1. Ve 1stanbul kad1hg1 sab1ka
Edirne kad11Igmdan 1stanbul kad1hg1 viriliip, miiyesser olmayan
hazret-i Hoca Efendi-zade Mevlana Es'ad Efendi'ye ferman olund1.
Fi 7 muharrem, sene 1007.
Saray-1 Atik'den selatin ile tavll,§i ve cevari a!em-i
ahirete gitdiikleridiir.
Ve evas1t-1 muharrem-i sene-i mezburede Saray-1 Atik'de olan
Sultan Murad Han magfilr duhterlerinden bu zemana' dek dokuz
nefer mii!barekden intikal idiip, cevari ve teva§i yiiz elli neferden
miitecaviz itmi§di. Allah ta'ala hay1rlar tevfik eyleye. Bu hasret ii
f1rkat ile muhteriku'J.fu'ad olmaduk az kimse kald1.
Kamer-i miinevver ukde-i re'sde tamamen miinhasif
olup, ayetu'lla!I zahir oldug.dur.
Ve mah-1 muharremiin on dordiinci gicesi kamer-i miinevver
zuhal hanesi burc-1 delvde tamam miinhasif olup, yatsu namaz1 vak­
tinde alemi zulmat ihata eyledi. 1stanbul halkma bu ayet-i kiibra-
TARIH-1 SELANIKi 761
dan tamam deh§et geliip, hiikkam-1 rii§vet insil.f ile mu'ameleye
meyl idiip', tevbe vii istigfil.r idecek old1lar. !rtesi Divan olmayup,
Sultan (4l2a) Murad Han magfilrun Saray-1 Atik'den iki nefer sul­
tan cenazelerine viizera-1 izam hazretleri haz1r old1lar. Ciimlesi tiir­
be-i Sultan Murad Hanide defn olund1lar. Ve tiinbe kapus1 kilitle­
niip, tamam memnu' old1. Fi sene 1007.
Valide-i hazret-i Padi§ah-1 cihan-penah hazretleriniin cami'-i
§erifine temel biragddug1dur.
Ve yevmii's-sebt fi 171 muharremde Divan olmayup, erkan-1
devlet viizera-i izam ve ulema-i kiram Valide Sultan hazretleriniin
cami-i §erifiniin biinyadma miibarek vakt ve kutlu sa'at ta'yin olu­
nup, Molla Futuhi Efendi zayige yazup temel b1rag!ld1. Velakin
leb-i derya karib olmagla ve dag etegi mahall olmagm leyl ii nehar
tulumbalar ile suy1 degirmenler yiiridiir caridiir. Ale'l-ittisal gekil­
mekdediir. Avn-i Bari yari k1lursa abdar yerdiir. Ve ag,r ·binadur.
Ka:dir-i ber-kemal Allah miiyesser eyleye. Kiilli mihnet ii me§a�ket
gekilmek iizrediir. Allahumme ye881,r vela tu'assir Rabbi temi.m bi!"t­
hatyr. Server-i serdar-1 miihendisan-1 ruzgar Mi'mar Davud Aga ilm ii
ma'rifet-i binada miimtaz u ser-efraz olup, kargah-1 alemde dahi leb-i
deryil.da bOyle bir dii§var azimii'l-binaya temel b1rag1lmam1§dur,.
El•hak te'lifat ve tasnifil.t-1 biinyad u biinyamnda izhar eylediigi
maharet kendiiziniin bu fende 'kudreti ne mertebe 'idiigme delil-l
vaz1hdur. Allah tebil.rek u ta'ala itmam u ikmal miiyesser eyleye.
Aceb eser-i has olup, numune-i devran olacalkdur.
Merhfim Kara «;Jelebi-zade Mevlana Hiisam Efendi intikiil
idiip, teka'lid vazifesi Mevlana AbdiilbakI Efendi'ye
iki yiiz [ak!)a] oldug1dur.
Ve bu esnada sab1ka Rumili kadiaskeri olup, yevmi yiiz seksen
ak�a vazife ile miiteka'id olup, mahmiye-i Bursa'da sakin olmag1
ihtiyar eyleyiip, «Seda'id-i ruzgar ve miinkirat-1 devram gorme­
yeyin» diyii miinzevi olan merhum Kara <;elebiczil.de Mevlil.na Hii·
sam Efendi dar-1 mihnetden <;1kup saray-1 surilra ve rahmet-i ra­
him ii Rahmana azm eylediigi haberi geldi. Rahmetu'llahi aleyh.
Mahlul olan vazife-i teka'iidine yigirmi ak<;a daha ilhak buyurulup,
762 MEHMET IP$1RLl
kadmskerlikden (412b) miiteka'id Mevlana AbdiiJJbakI Efendi'ye
yevmi i'ki yiiz ak\;a ile ferman olund1. Fi evas1t-1 muharrem, sene
1007.
Tuna defterdarhgi tevcih olundug1dur.
Ve bu esnada Tuna Defterdar1 Dervi§ <;elebi ref' buyuruldi.
Y·eri si!Jb1ka defter emini ve Yeni"eri katlbi olan Yahya Beg'e fer­
man olunup geliip Divanda' yerine oturdi.
Saray-1 Atik'den merhfun Sultan Murad Han Iuzlarmun
i;ogi intikiil eylediigidiir.
Ve evahir-i §ehr-i muharreme varmca merhum Sultan Murad
Han k1zlarmdan Saray-1 Atik'den onalt1 nefer sultanlar <;1kup, Tiir­
be-i Sultan Murad Hani'de §iiheda.-i Al-i Osman ka.birleri kurbmda
defn olund1lar. Miibarekden yalmz Saray-1 Atik'den yiizyigirmi se­
kiz' neferden miitecaviz "1kd1. El-hiikmii li'llahi'l-aliyyi'J.'kebir.
Defterdar-1 emvaI Mahmud Efendi yerine Tezkireci-zade
Mahmud Pa§a hazretleri Defterdiir oldug1dur.
Ve gurre-i saferii'l-muzafferde beglerbegmk tarik1yle ba§-def­
terdar olan Mahmud Efendi ref' buyuruldt. Yerine sfub1ka Trablus­
§am beglerbegisi olan Tezkireci-zade Mahmud Pa:§a ha:zretleri, ki
Diyarbekir ve Haleb ve M1sr emvali aklamma ni1;e yt!lar defterdar­
hk ile istihdam buyurulup. kemal mertebe emval ahvaline vuk\if u
§u'an ve sa'y-1 mevfur1 olmagm hatt-1 hiimayun-1 sa'adet-makrftn
i!e Hazlne-i Amireniin niiksi zamamnda defterdar-1 emva!• olmak
ferman olund1. Allah ta'ala her halde mu'lni olup, nigehbam ola,
Amin. Fi sene 1007.
Anatoh Kadmskeri Ahi-zade Efendi ref' buyurulup,
yerine Damad Efendi geldiigidiir.
Ve ·bu esnada a'lemii'l-ulema Ana.toh Kad1&Skeri Mevlana Ahi­
zade Abdiilhalim Efendi ref' buyuruldi. Sab1ka Rumili kadt&Skeri
olup yevmi iki yiiz ak<;a vazife ile miiteka'id olan Damad mevlana
TARiH-1 SEL.'.NiKi 763
Muhyiddin Efendi Anatoh kad1&Skeri olmak ferman olund1. Ve
«Ref olunan zat-1 siitude-s1fat hazretleri ege�i enva'-1 feza'il-i ulum
ile araste, beyne'l-ulema miimtaz u ser-efraz idi. Velakin akran u
emsali amlsa' ene veM-gayr livasm efra§te k1lup, kimseye §ey di­
mez» diyii ciirm isnad eyledi!er. Fl eva'il-i §ehr-i safer, sene 1007.
(413a) .
Defterdiirhkdan ref' olunan Mahmud Efendi'den Yahudiler
ruk'a sunup, ahvali tefti§ buyuruldugidur.
Ve eva'il-i §ehr•i saferde tstanbul giimriigi miiltezimleri Ya­
hudller rikab-1 hiimayuna ruk'alar mu'alla k1lup, <;1kan Bai>-defter­
dar Mahmud Efendi'den §ikayet idiip, «On ayda ca'ize namma on
iki 'bin kirmrz1 altun Isa! eylediik, yine mukata'ay1 bu denlii kesir
ile elimiizden alup, eski h&Sm olan miiltezimlere virdi» diidlikleri
te'sir eyleyiip, «Teftr§ ii tafahhus olunup, sabit ii zahir olursa arz
olunsm» diyii fennan olund1. Sadrm'zam il\IIehmed Pa§a1 hazretleri
«Ba§-defterdar hakim-i vekll-i maldur, teft\\§ olunu,gelmi§diir» diyii
def' u ref' itdiirmege sa'y eyledi. Ve «Qiinki ta'yin�i madde eyledi­
ler ebbette goriiliip arz olunsm» •buyurulmaga Sinan Pa§'a•zade Ve­
zlr-i mii§lr-i mii§teri-tedblr Mehmed Pa:!>a hazretleri huzurmda g5-
riilmek ferman olund1. Ve sab1ka Ba§-defterdar Ali Efendi miidde'l
olup «Masarif ii ihracat-1 Hazlne-i Amire i<;iin yiiz ak<;aya guru§,
yiizelli ak"aya altun sarf iderdi. Bu denlii tefaviid ni"iin su'al olun­
maz» diyiip, sab1ka M1sr kiid1s1 olan Amb•zade Efendi ve tskender­
zade Miiderris Mevlana Abdiirrahim Efendi miifetti§ ta'yln buyu­
ruldi. Ve Ba1>-defterdar olan Mahmud Pa§a dahi mec!isde haz1r
olup, istima' eylemek iizre akd-i meclis olund1. Fl 8' safer, sene 1007.
�efa'at"Pezlr olup, viriliip ahna.cak maddeye §UrU' olunm1§ken
«·Fer§:gat olunsun» diyii ferman olundug1 �ayi' old1.
Merhum Mi'mar-00§1 Davud Aga intikiil idiip, Dalg1i;
Ahmed Aga mi'mar-bll§I oldug1dur.
Ve eva'il-i safer-i sene-i mezburede miihendis-i ruzgar, san'a­
tmda pehlivan-1 alem Mi'mar·ba:§1 Davud Aga mara:z-1 ta'undan
§ikest" vaki' olup, hakdan,1 diinyadan g5.;di. Devran-1 bi-savab ye­
rine bOyle bir miimtaz u ser-efraz iistad getiirmek, heyhat u hey-
 MEHMET IP�iRLi
764
hat! Ve mi'mar"ba§1hk agahg1 Su-yolt nazm Dalg1<; Ahmed <;:avu§
dimekle ma'rflf u me§hur ve benam ve fa'iku'l-akran agaya ta'yin
buyuruldt. Fi't-tarihi'l-merkiim, (413b)
Ruz-nameci tebdil buyuruldug1dur.
Ve bu esnada Ba§-rflznameci Mehmed <;:elebi ehl-i kalem ve
saMb-rakam iken• ref' buyurulup, yerine sab1ka Rflmili muhasebe­
cisi rflz-nameci olan Akbaba-zade Mustafa <;:elebi yine rflz-nameci ol­
mak ferman olundt.
§ehr-emini tebdilidiir.
Ve §ehr-emini Mi'mar-zade ibrahim dahi ref' buyurulup, sa­
b1ka §ehr-emini 'Miiteferrika ibrahim Efendi yine i)ehr-emini olmak
ferman olund1. Fi evas1t-1 safer, sene 1007.
Bursa kadiligi virildiigidiir. .
Bursa Kadts1 Mevlana Sevh Mehmed Efendi ref' buyuruld1.
1)8.m'dan munfas1! Ta§kiipri-zade Mevlana. Kemal Efendi Bursa ka­
d1s1 olmak ferman olund1. Fi evas1t-1 safer, sene 1007.
Ahi-zltde Abdiilhalim Efendi'ye tekii'iid buyuruldugidur.
Ve Aruttoh kadtaskerliginden munfas1! Ahi-zade Mevlana Ab­
diilhalim Efendi'ye teka'ud vazifesi yevmi' iki ytiz ak<;a ta'yin bu­
yuruld1. Fi evas1t-1 safer, sene 1007.
Edirne kadtbg1 virildiigidiir.
Ve Edirne kadISI Mevlana R1dvan Efendi ref' buyuruld1. Yeri­
ne mahmiye-i Mtsr'dan munfas1l Kiif-·zade Mevlana Feyzullah Efen­
di kad1 olmak ferman olund1. Fi evas1t-1 safer, sene 1007.
Sefer-i zafer-rehberden Benlii kapum geliip, haberler
bildiirdi. «Ehl-i tslam kllffar-1 haksar[a] mukiibil
olacak zemandnr» didi, du'alara i§tigi,1 olund1.
Evas1t-1 §ehr-i saferii'l-muzafferde Serdar-1 asakir-i mansflre
Sat1rc1 Mehmed Pa§a - eddm:e'lldhu ta/iiUJ, icUiiehu- hazretlerinden
TARiH-1 SELANiKi 765
Benlii kapuc1 geldi. Gazi Giray Han hazretleri asker-i Tatar ile Dob­
r1ca viiayetinden ge<;iip, serhadd-i mansflrede varup, evvel Vezir-i
rfl§en-zamir Vidin muhfilazasmda olan Hfiltz Ahmed Pa§a hazret­
leriyle mii!M<I olup, ali ziyfilet olm1§, andan serdar-1 izzet-§i'ar haz­
retleriyle miilakat idiip, anlar dahi ziyfilet-i ali eylediiklerinden
sonra a'da-i din-i mii§rikin vilayetine Tatar-1 saba-reftar gurflh
gurO.h sahnup, gitdiiklerinde Ertle! kiiffar1 sab1ka T1m1§var serhad­
dinde miistevli olduklari Libva ve Yanova ve <;:anad kal'alarm b1-
ragup, hall koyup (414a) ve Giimii§ Ayaklu dimekle me§hflr olan
sakat mel'fln, ki i§lerinde tedbir u tedariikle ma'rflf mu'temedun­
aleyh serdarlar1 olmagm k1ral-1 la'in bundan akdem Al-i Osman'a
muti'' iken isyan u tugyan iden mel'O.nu vilayet-i erdel'den ref' idiip,
1<;-il'e ·giinderiliip yerine Giimti§-ayaiklu olan mezbftr Maksimi!yanu§
mel'ftnu nasb eylediigi haberleri bildiirdi. Ve tabur ile oturdug1 ma­
halden asakir-i mansO.re hiicflm i§iitdiikde kalkup i<;erii sarp yer­
lere <;ekildiigln inha eyledi. Ve tamam asakir"i lslam ile mukabele
ve mukatele olacak eyyamdur» diyii i'Iam eylemegin irtesi erkan-1
devlet Divan itmeyiip, ulema ve suleha ve me§ayihi cem' itdiiriip,
Ayasofya-i Kebirde du'a vii sena vii niyaz ile Dergah-1 izzete arz-1
iftikar u tezelliil ile miinacate me§gUl 0M1lar. Alliihumme unsur
ummete. Muho:mmed. Altahumme iftah ummete Muha'fYllfd fl& . Allii­
humme tec&vez an ummeti Muho:mmed, du'a!ar1 mele-i a'laya 1J1kd1.
Ve mezbflr Benlii Kapuc1 asker siirmek hidmetinde Bosna serhad­
dinde Beglerbegi Hasan Pa§a hazretleri2, merhflm Hiida-virdi Pa§a
cenginden berii serhadd-i Bosna'dan hareket itmeyiip ve 'belki va­
ran evamir ii ahkam ile amel eyleme<kden dahi ser-ke§!ide iken hilsn-i
tedariik ile Pojega alay begisin salb eyleyiip, ekser le§keri muhkem
let ga1mak ile sefere <;1karup, siiriip Ustolni-Be�grad iistiine ii§iip,
muhasara iden kiiffar-1 haksar kal'a-i mezbftr1 b1rakup peri§an ol­
masma sebeb olm1§dur.
Vezaret ile Rumili Beglerbegisi Veli Pa§a vil8,ye1"i Budun
muhMazasmda iken 8,Iiiret seferin itdiigidiir.
Ve yine Rflmili Beglellbegiligi vezaret elkab1 ile hiikm-i §erif
yaz1lup, Budun muhafazas1 hidmetinde mucidd ii sa'i olan ve yarar­
hk ile benam Veli Pa§a merhflm maraz-1 zahirden ahiret seferin ey­
lediigi haberi geldi. Yerine" vezaret ile Anatoh Beglerbegisi Mehmed
766 MEHMET lP�lRLI
Pa§a yoliyle Rumili Beglel'begisi olup, vilayet-i Budun muhfufaza­
smda Serdar yanma gidiip ve Anatoh Beglerbegitigi kal'a-i Egri
muhafazasmda olan Sof1 Sinan Pa§a'ya ferman olunup, geregi gibi
Anatoh umumen Budun muhafazasma (414b) kalduklar1 al'z olun­
di. Ve Veli Pa§a'nun mahmiye-i tstanbul'da olan evlerindeki erzak'
u esbanm zabz itmege Ba§-defterdar Mahmud Pa§a ve Anatoh Def­
terdari §ems Efendi ve tg-hazinedar-ba§1 Mustafa Aga baltac1lar
ile Hazine-i Enderuna lay1k tuhaf u cevahir ve murassa'at kabz it­
mege ferman olund1. Fi evas1t-1 safer, sene 1007.
Kapuctlar Kethiidaltgi virildiigidiir.
Ve Kapuc1lar Kethiidas1 Abdullah Aga'nun' kethiidahg1 §efa­
at-1 Enderftn ile miiteferrikalardan Nasuh Aga, ki Valide Sultan
hazretleri haslar1 voyvodahgmda imi§, ana ferman olundi. Fi 19
safer, sene 1007. Ve A<bdullah Aga kapuc1-iba§1 olmak buyuruld1.
Mevlana Arab-zade Abdurrauf Efendi'ye teka'iid
vazifesi virildiigidiir..
Mahmiye-i M1sr kadihgmdan munfas1l olup gelen Mevlana
Arab-zade Abdurraud' Efendi'ye mevali-yi izam iginde eski olup ve
ekserinden mukaddem ehl-i ilm ve umur-1 mfiliyede istihdam buyu­
ruhnagla yevmi yiiz elli akga vazife-i teka'iid ferman olund1. Fi eva­
hir-i zafer, sene 1007.
Vidin muhafazasmda Vezir Hafiz Ahmed Pa§a hazretlerinden
kelleler ile dil geldiigidiir.
Evahir-i §ehr-i saferii'l-muzaffer sene seb'a ve elfde sefer-i za­
fer eserde Vidin muhafazasmda olan Vezir-.i ba-tedbir ii rll§en-za­
mir Ha.Erz Ahmed Pa§a hazretlerinden a'da-1 din lkelleleri ve dilleri
tabl u nefirleri ile Divan-1 ma'delet-mekana geliip gekildi. Mela'in-i
hasirin" iki bO!iik olup, bir boliigi Berkofca iistiine garete gidiip ve
bir boliigi Rahve iistiine tarac u tfilana g1kacagi haberleri' almup,
merdan-1 ceng azma arkur1 varup, bi-avni'llah ta'ala f1rsat u nus­
rat gaziyan-1 i:slam-penaha miiyesser olup, dii§men-i din $eyf-i is­
lam alt1nda makhur u miinhezim oldukda diri kalmayup, darii'l•be-
TARlH-l SELANlK! 767
vara gonderildiigi i'lam olunm1§ ve bundan akdem Erdel bam olan
la'in igerii gitdiigi soyleniirken yine geliip, Erdel'e dahil oldug1 haber
i'lam olund1. Ba'dehu irtesi iki nefer kapuc1lar serdar-1 zafer-10i'ardan
geliip, varad nam menzilden ayr1lup ve mufarakat' ideli ( 415a) on
iki giin gegiip, !>imdiye dek dii§men-i din vilayetine giriip, gitmi§­
lerdi. Ve le§ker-i Tatar miirur itdi.lkleri yerlerde kiiffardan eser
zahir olmayup, sa'bu'l-miirftr yerlere gitdiiklerin hikayet eylediler.
Ve Budun Beglerbegisi Mihalicli Ahmed Pa§a'y1 serdar-1 zafer-§i'ar
hazretleri ref' idiip, yerine Dev Siileyman Beg'i Budun Beglerbegisi
eylediikleri haberi geldi.
Vezir Mahmud Pa§a haturu intikiil itdiigidiir.
Ve bu esnada Vezir Mahmud Pa§a hazretleriniin hatum intikal
eyledi, ki sab1ka merhum Sinan Pa§a hatun1 idi. Erkan-1 devlet ce­
nazesine vard1Iar. Merhiime' Sultan Ahmed evladmdan idi. Fi eva­
hir-i safer, sene 1007.
Zevci Mahmud Pa§a hazretlerini vasi muhtar idiip, «Siiliis-i
malini vucfrh-1 hayrata sarf idesin» diyii vasiyyet eylemi§ler. Ra­
himehiimu'llah ta'ala rahmeten vasi 'a. Ha:zret-i Elbi Eyyftb Ensa­
ride defn olunmak iizre iken Sultan Siileyman Han Tiirbesi'niin ci­
carmda defn itdiler.
�ehr-i safer ahirinde isyan iizre olan Milial la'iniin
hilesiyle le§ker-i tslama hasaret yeti§diigidiir.
Ve §ehr-i saferiin gihar-§enbesinde Vidin muhafazasmda olan
Hafrz Ahmed Pa§a hazretleriiliin mektU:b1 geliip, isyan iizre olan Ef­
lak Voyvodas1 Mihal la'in ile ma-beyn miiddet-i medide" dam u' tez­
vir iizre gah mudara ve gah cengde iken, canibeyn dahi gafletde
olmayup, dii§men-i din hergah «Ben Padi§ah-1 cihan-penah hazret­
leriniin muti' u munkad harac.giizar bende-i fermamyum» diyiip,
alb yiik akga cizye namma Asitane-i sa'adete irsaliyesi dahi geliip
ve «Elbette Pa§a hazretleri ile miilakat itmek aksa-y1 muradumdur»
diyii Tuna yiizinden §aykalar donadup ve miistefi enva'-1 zaha'ir
haz1r u miiheyya itdiiriip, iskelelere edna ·baha ile satllmaga nida
itdiirmegle re'aya vii sipah miiteveccih olup, ah§maga ba§layup, bu
768 MEHMET IP�iRLI TARIH-1 SELANIKl 769

izdiham amsmda gem:i!er ile berii yakaya mubalaga yara:klu kiif­ Kapuc1-ba§1 Abdullah Aga sefer-i zafer-eserden haber
far-1 haksar ge<}iip, «Mel'ftn hilekar al idiyor, gafil olmam> diyii ha­ getiirmek forman olundug1dur. (416a)
ber olunca ve nagehan! mukaddema muhalif yerden sazhk i<;ine §ah!
Ve eva'il-i ·§ehr-i reb!'Illev·velde Kapuc1-ba§1 olan Abdullah Aga
darbuzenler kodurmu§ imi§. .a:nlan (415b) adem tutup yiice yerlere
gekdiiriip, le§ker-i !slam iizre atup, hay hay He hilesi a§ikar olup<, sefer-i zafer-rehberde olan Tatar' Han-1 Ga:z! Giray Han ve serdar-1
alt hazretlerine §em§tr-i zerr!n ve hil'at-1 fahire ve istimalet-na­
biziim ceng-cft le§kerimiiz top atuldugm goricek yine firara ba§la­
meler ile gidlip ve Hoca-i �ah-1 cihan Mliftilenam hazretleri in§a­
yup ve Adana ha'ldmi ibrahim Beg-ogh Mehmed Pa§a te·vabi'i ile
s1yle Ha:n hazretlerine ke!am-1 diirer-bar-1 la'li intizam-name, ki
bir mikdar mela'!n ile elle§iip, yolu§up cengde iken Hafiz Ahmed
Pa§a iistiine b!-hadd mela'!n ile Mihal mel'ftn kendiizi hucil.m idiip, Erdel vilayetinde kt§layup, kliffar-1 fliccar-1 Macar'un da:marm2
keslip tekrar geliip gitmek me§akkatinden halas olmaga himmet
«Bi-avni'llah deminde kax;ma:k erlikdiir» mazmftm iizre ele .girme­
eyleyesiz buyurulup ve sultanlara ve m!r"zadelere kenar-namede si­
yiip kendiizi halas olup velakin ciimle ·askeriin ag1rhgm ve <;ad1r­
larm ve haz!ne ve toplarm kafir' basup alup, hasaret-i kiill! oldugm tayi'§ler buyurulm1§d1. V:arup ahvali billip geliip i'lam-1 hal eylemek
ferman olund1. Ve kifayet mikdar1 kapuc1lar alup kendi atlariyle
bi!diirmi§ler. Ve aldug1 toplar1 ve <;ad1rlar1 getiiriip, Nigboh kal'as1
gitmek ferman buyuruld1. Ft 4 reb!'ulevvel, sene 1007.
iistiine kurup, dogmege ba§ladugm i'lam eylediler. Erkan-1 devlet
igine muhkem gam u elem ve endil.h dii§iip, Dergah-1 izzete niyaza
Asitane-i sa'adetde tebdil buyurula:n menas1b-1 allye
ba§lad1lar. Fi selh-i safer, sene 1007.
sfi.hibleri paye-i serir-i a'laya yiiz siirdiikleridiir.

Sadna'zam hazretleri Mehmed Pa§a ve Yeni<;eri sefer-i

Eva'il"i §ehr-i mezbftrede sa'adetlii Padi§ah-1 d!n-penah haz­
zafer-rehbere <;1kmak ferman olundug1dur.
retleri d!vanchane odasma g1kd1lar. Tebd!l 'buyurulan' menas1b-1
aliye sahibleri giriip paye-i ser!r-i saltanata yliz slirdiler. Ba§-defter­
Ve gurre-i §ehr-i rebt'ulevvelde sa'adetlii Padi§ah-1 cihan-pe­
dar olan Mahmud Pa§a hil'at-1 fahire geydi. Ve Ril.mili Kadiaskeri
nah hazretleri Yeni<;eri Agas1 Hasan Aga'y1 Ka:ndil' Bag<;esi'ne is­
olan Ebussu'il.d-zade Mev!ana Mustafa Efendi ve sab1ka Ril.mili kad1-
tediip, «Umftmen Yenigeri ile Vez!ria'zam Mehmed Pa§a ve <;:avu§
askeri olan ve hala• Anatol! Kad1askeri ola:n Damad Mevlana Muh­
ba§I ve re'!s ve defter-em!ni <;1kup Eflak ·vi!a.Ieti iistiine vannak ge­
yiddin Efendi ve Edirne kad1s1 olan Kaf•zade Efendi ve Bursa Ka­
rekdiir» diyii muhkem tenb!h u te'kid ile ferman-1 a.It buyurdukla­
d1s1 olan Kemal Efendi ve kapuc1lar kethlidas1 ola:n Nasuh Aga ve
rm geliip inha eylediler'. Ve mlinadiler muhkem nidalar ile sefer te­
tekrar §ehr-em!ni olan timarlu mliteferrika ibrahim Aga ve Mat­
darlikini halk-1 aleme lsmarlad1lar. Ve Yenigeri Agas1 kapusmda tug
'bah-1 A.mire em!ni olan bmarlu mliteferrika Mustafa Aga bu vec­
dikildi. Ve Sadna'zam hazretleri dahi t;ad1rlarm sa'adet-hanesi, hav­
hile paye-i serir-i alem-mas!re cehre-fersa oldllar'. Ve Eflak mel'il.­
hsmda kurdurdllar.
nun Mi!Ial la'!nlin iistiine yaz1lmak ferm§:n oluna:n askere muhkem
tenb!h u te'k!d buyurulup, heman turmayup <;1kmak buyuruld1. Hu­ I

Ii
Sa'adetlii Padi§ah-1 gerdfin-bestat hazretleri leb-i deryada
sasa timarlu ve ze'ametlii katib ve <;aVU§lara ve mliteferrikalar
olan Kandil Bag<;esi'nden Saray-1 Amire'ye geldiigidiir.
hakkmda hatt-1 hlimayil.n g1kup tehdid olund1.

Ve eva'il-i §ehr-i mezbftrede mubarek maraz' dahi tedenn! lizre
olup, havalara i'tidal geldi. Bi-inayeti'llfrh ta'ala sa'adetlii padi§ah-1
alem-penah hazretleri dli-§enbih giin Ka:ndil Baggesi'nden gtiglip,
Saray-1 Amire'ye geldiler. Kutlu ve miibarek ola, v3:fir kul'lbanlar
olup ve fukaraya tasaddukat buyuruld1. Fi 4 rebt'ulevvel, sene 1007.
Serdar Hafiz Ahmed Pa§a hazretleri iistiine bile ile sfiret-i
1;
ita'atde gellip, hasaret iden mela'in ahvalidiir.
I
Ve Hafiz Ahmed Pa§a listline h!le ile gelen me!a'tn-i haksar
alay1 lig boliik olup, ayr1lup on be§ bin mikdar1 Nigboh kal'asm
770 MEHMET iP$1RLI
( 416b) muhasara eyleyiip ve on be§ bin mikdari dahi Vidin muha­
fazasmda olan viizera iistiine muhasaraya gidiip ve on be§ bin mik­
dar1 dahi kal'·a-i Feth-i 1slam iistiine gelmr§lerdiir ve Erdel iistiine
giden Tatar Han le§keriniin ve asker-i i·s!am ile varan Serdar Sa­
turc1 iMehmed Pa§a hazretleriniin haberlerine muntazirlardur, nice
olursa ana .gOre hareket ideceklerdiir diyii le§ker"i islam'dan ve
vilayet halkmdan haberler .geldi. Vilayet re'ayasmun keferesi' bi­
ziim askerimiziin cevr ii zulmiinden ve hiikkam-1 saltanatun bi-dad­
bgmdan ve tekalif-i §akkaya takat .getiiremeyiip na-insafhklar1 se­
bebiyle' cinsleri olan kefere hakimlerine teb'iyet eyleyiip ekser
umftrda mu'avenet u muzaharetleri Mihal la'in canibine o!dugm
bildiirdiler. Fi eva'il-i §ehr-i rebi'ulevvel, sene 1007.
Ve bi'l-ciimle elbette ding le§ker ile mu'avenet ii mededkarbk
olmazsa ahval-i memleket gitdiikce haraba var1yor tedbir tedbir
le'§ker le§ker dimi!}lerdi.
Sadna'zam hazretleriyle Yeni!)eri Agas1 gitmeyiip
Vezir Mahmud Pa§a gidecek oldug1dur.
Ve bu esnada Sadria'zam' Mehmed Pa§a -edfime'lla111u ta'iila
iclalehu- hazreUeri serdar olup, «Y.eniQeri Agas1 ile Q1kup, Eflak
seferine Mihal Ia'in iistiine giderler ise re'y rekik ve su-i ted!Jl;rdiir.
Ertle! vilayetine miistevli olan le§ker-i 1slam ile olan serdara muh­
kem §a§kmbk ve lshraba dii§mege sebeb ii :ba'isdiin diyiip, Vezlr
Mahmud Pa§a hazretlerine hiikm-i §eri!I' varup, ba§-haseki ile ii<;
bin nefer YeniQeri •bin lbe§ yiiz neferi emekdar ve hidmetkar acemi­
oglandan olnp ·Q1kmak ferman olundJ.. Ve mantle olup, istihdamda
olan Boliik-sipahilerine Mandeler Agas1'yle a§1lm1§ u!Ufeleri viriliip,
gitmek emr olund1. Ve ·«Ata tona kadir, dirlik ister kul-ogh ve garlb
yigitlerden sefere haz1r olmak iizre eger bOliik ve eger cebecilik is­
teyen Vezir IM:ahmud Patcia kapusma v·arup yaz1lsun» diyii miina­
diler bezzazistanda nidalar eylediler. Asker na-ferman ohcak ve
saltanat iistiine dillr ohcak kanun-1 kadlm terk olunup, devlet ha­
kimleri btganeler.den yolda§hk ve hidmet iimidine erazil ve ecnebi­
den (417a) vefadarbk' ricas1yle dii§men-i dine kahr u galebe ey­
lemek iizre gayre iltifate yiiz tutdliar. Allah ta'ala lutfmdan dii1r
var olan i'§lerimiiz asan eyleyii-vire. Amin, bi-hakikli'n-NfJlbiyyi'l­
Emin.
TARiH-i SELi.NiKi 771
Ve iki yiiz nefer dirliklii <;avu§lar yaz1lup, varup anda olan
ii<; yiiz nefer <;avu§a miilakl olup, be§ yiiz nefer ola. Ve Haseki Aga
dahi' iiQ bin nefer Yenigeri anda olan sekban-ba§1ya miilakl olup,
Hafiz Ahmed Pa§a kema-kan serdarbk ile yine anda k1§layup, Yer­
koyi kal'asm da!Ii f1rs·at el viriir ise tecdid eyleye. Ve Mahmud Pa§a
hazretleri ihtiyac olursa ana tab! ola diyii ferman olund1. Fl sene
1007.
Defterdar kapusmda bed-du'a iden kad1 fiic'eten vefat
itdiigi ve tsma'il !;)avu§ helak oldug.dur.
Ve bu esnada Defterdar Ma!Imud Pa§a kapusmda kuzatdan
birisine «Zimmetinde re'aya-y1 memleketden Q1km1§ ma!' vardur»
diniliip, ehl-i vukuf hasm peyda olup ve belki tefti§ dahi iltizam
eylediiklerinde <;avu§ eline viriliip, yiiri eve gideliim dirken «Ya
Rabbi canum al bu <;avu§dan beni kurtar» diyiip, kendiizine du'a-y1
nefrln ider. Fi'l-ha� du'as1 icabete karln olup, fiic'eten teslim-i ruh
eyleyiip, halas olur. Cebinde kisesinde doksan iki altun ile bir ka<;
aded guru§ bulunup «Beytiilmaldur» diyii Hazlne-i Amire'ye tes­
lim olund1. Ve ol gice ser.. efraz gavu§lardan isma'il <;avu§ miite­
ayyin ii benam iken kazil-i nagehani ile mestane msf-1 leylde heva­
sma miitaba'at idiip, bir kimseniin kapusma varup, hasm-1 na-be­
kara rast geliip, slnegahma hanger ile urup gavu§-1 mezbur1' helak
eyledi. Fl evas1t-1 rebi'ulevvel, sene 1007.
Sefere me'mfir olan Vezir Mahmnd Pa§a hazretleri alay-1
!ievket ile c;1kup, erkan-1 sa'adet gonderii f)1kduldar1dur.
Ve evas1t-1 '§ehr-i rebi'ulevvelde asker-i 1slam ile sefere 'ln§­
lamak iizre me'mur olan Vezir-i mii§ir-i la-nazir-i ba-tedbir Mah­
mud Pai,a hazretleri alaym miiheyya idiip, miizeyyen ii miiretteb
geldi. Yevmii'l-isneynde ka'ide-i kadime-i (417b) saltanat ayini iizre
sa'adet-medara a'yan ve erkan-1 devlet geliip, cem'iyyet-i azim
old1. Rayat-1 feth-ayat ag1lup, debdebe-i tab! u hakkare galmup
g1k1ld1. Ve yine kanun iizre tenha paye-i serir-i saltanate giriip ey­
lendi. <;1kdukda viizera-i izam ve ulema-1 kiram iinlerine dii§lip
gonderi'-gitdiler. Edirne kapus1 haricinde konuld1. Ve sefere ferman
olunanlardan gok kimseler emr-i Padi§ahl'ye imtisal itmeyiip, gay­
ret-i din-i milbln itmediler. Asker hakkmda tehdid ile §er'-i §erif-i
772 MEHMET IP�IRLI
mutahhara iizre Mliftilenam ve �eyhiilislam Sa'deddin Efendi hazret­
Ieri fetvalar virdiler. Ve salb1kii Ba§-defterdar olan Ali Efendi ve
Burhan Efendi ve sah1ka Defterdar ve ni§anci olan Lam Ali Efendi
ve sahrka Reisiilki.ittah olan Okci•zade Mehmed Efendi ve Yahya
Efendi ve dahi ni<;eler ki mi.iteferrikalar ve ki.ittahdan ve <;avwidan
ag1r ze'ametlere mutasarr1f olup kalanlar i<;i.in ki a'da-1 memalik-i
islamiyeye muttas1l hucil.m itmekle harah u yebilh itmekde olup
ve ferman-1 Padi§ahi ile Kapuc1lar Kethi.idas1 Nasuh Aga evlerine
vamp huldugm1 enva'-1 ihanet ile bogazma ip takup asmaga .;1ka­
rup ve kimin <;iikerdi.ip boynun urmalk isteylip ve hirka<} vaci>bii'l­
katliin sipahi narnma hoynun urmagla siyaset idi.ip, bu vechile me'
mil.r olanlar cebren ve kahran' serdil:r yanma vard1lar. Fi'tarihi'l·
merkiim.
Hafiz Ahmed Pa§a peri§an olan leykeri cem' idiip, kiiffan
hasup, kal'ay1 halas idiip, mela'in dagtldug1dur.
Ve Padi§ah hazretleri miiftiden istifta
itdiikleridiir.
Ve evahir-i §ehr-i rehi'ulevvelde sene-i mezhil.rede Serdar• Ha­
fiz Ahmed Pa§a hazretlerinden kapuc1Iar geliip ahhil:r geti.irdi!er, ki
mukaddema Eflak ha'ini Mihal mel'il.n hile ile asker-i tslamun ag1r­
hk ve gad1rlarm yagma idi.ip, kal'a-i Niglboh'yi muhasara eyleylip,
sekez gi.in peyapey ve heyahey muhkem ·ceng ii neberd idi.ip, der·
akab' Hafiz Ahmed Pa§a perl§an olan le§ker-i islam1 cem' idiip
me!a'ini hasirlni hasdukda bi-ruvni'Ilah ta'ala ki.iffar ma1khur u mi.in­
hezim olup, ( 418a) ve kal'ay1 istihlas eyleylip, dii§men kalkup ar­
dmca kova gitdiigin sahrkii ulakla gelen Divan•I ali kat1hlerinden
yarar ve '§eca'at-§i'ar Tatar Mehmed <;elehi geliip haber ¥iri.ip ve
hala mela 'in-i haksar Vidin iisti.ine gitdi.igin hildiiri.ip, e�bette le§­
ker-i cedid ile imdild vadh oldugm inha eyledi.ikde sa'adetlii Padi­
§ah-1 cihan-penah hazretleri Sadria"zam Mehmed Pa§a hazretleri ve
Miiftilenam Hoca Efendi ha:zretlerin ve Ayasofya va'izi Mevlana
Muhyiddin Efendi'yi istediip, sefere ferman olunan lei>ker·i !slam
emre ita'at itmedi.iklerin s5yleyiip haklarmda istifta buyurduklar1'
§ayi' oldi. Virilen fetvaya dahi nazar oluna.
Ve haliya .gelen haberler buki a'da-1 din-i hasirin yedi giin
kal'a·i Feth·i !siam'1 muhasara idi.ip, muhkem ceng ii a§ub olup,
TARiH-1 SELANIKi 773
ehl-i !slam hi'I-ittifat §ehadet iizre ahd ii peyman eyleylip dogii!J­
mi§ler. Bir gice hir yigit geliip kal'a kapusm kakup, «Agm hen Miis·
limannm» diyii kelime-i tevhid idiip, «'Si·ze hayr haheriim var» di·
yiip, igerii giricek, «Kafirler kal'a-1 hiragup kagmaklar1 mukarrer
old1. Erdel'den kag1tlar geldi, hana «Yeti§ Erdel vilayeti harah old1,
Tatar memleketi viran eyledi, kal'alar1 serdar ald1' dimekle ha§lar1
kayus1 old1» diylip, fi'I-hakika irtesi mela'in karar itmeylip firar
itdii!klel'in i'lam eylediler. Ve Vidin kal'asm dahi alt1 giin muhasara
eyleyiip, anda dahi ceng iizre iken muhalif ruzgar .;1kup, mela'ine
ve gemilerine izhrah dti§icek funera-i muhafazadan merdan-12 kar·
zar ile iizerlerine varup, toplarm h1rakd1rup !Ve yayasm Tuna'ya
dokiip, binden ziyade ha:§ kesiip, mela'in h1zlan u inhizam ile ka<;­
duklarm heyan eylediler. Ve «Bi'I·cfunle kiiffilr-1 haksar vilayet-i
Eflak'un sarp ciballerinde mutaha&sm olurlar ve ton zemanmda
yine ehl-i islama geliip gezend iri§diirmege kasd itmeleri mukarrer
u muhakkakdur» diyii diri' tutulup, depelenen kafirler ha:her vir·
diiklerin hildiirdiler. Heman «Le§ker le§ker» didiler «Ve biziim Ye·
ni<;eri ve Sipahilerimiiz seferde (418h) ulufesin almca tururlar. Ve
ilia giriisin ozleyiip serdarlarm hall komak kem-pl§eleridiir» diyii
soylediler. Fi't-tarihi'l-merk\im.
Buhara hakimi olan Abdullah Han'un vefati haberidiir.
Ve bu esnada hakim-i Belh ve Bu.hara ve Maverai.innehr ve•
Semerkand ve Bedah§an'da ferman-fermay olan .AJbdulla!I Han
azim-i alem-i haka olup, lbu filni yurtdan gijgiip, yerine ogh Abdiil­
miimin Han ca-ni'§lni oldug1 haherler tiiccil:r lisanmdan s1hhat i.izre
§ayi' oluh, soylendi. Talikik old1 ve Klz1lba§-1 kiifr-fa§ ta'ifesinden
darb u harb ile alduklari memleketi.in hasret ii iftirak1 ciger-sil.z
olup, miilk-i Horasan §ehr-i Hiri ve Me§hed dag-1 hirmam yakup
yandurmada idi. Fi evahir-i §ehr-i rebi'ulevvel, sene 1007.
Ba'dehil. haherler §ayi' olup, •soylendi. Ve serhadd funerasmdan
arzlar dahi geldi ki : Ahdiilmi.imin Mirza Ozbek i.;inde fitne ile hi­
mucib helak olup, Abdullah Han merhil.m karmda§-1, vekil-i devlet,
serir-i mi.ilke' gegi.ib, fermandih oldukda KlZllha§ i<}ine gulgule dii·
§lip, Ie�ker-i feravan ile vekil-i saltanat-1 �ah Abbas olan Ferhad
Han serdar olup, Ozibekiler ile muhkem ce,ng-i neberd olup, yine
774 MEHMET IP$1RLI
§ikest K1z1J.ba§ana dii:§iip, Ferhad Han ba§iyle halas oldugi hikayet
olmd1. Fi evahir-i rebi'ulevvel, sene 1007.
Bogdan voyvodas1 Erdel memleketiniin alan u talau
oldug1 haberi bildiiriip, hidmetde buhndug1dur.
Ve bu esnada vi!ayet-i Bogdan voyvodas1 dahi Asitane-i Sa'iide­
te ademleri ile mektublar giinderiip, «Erdel vilayetin Tatar le�keri
k1mp gec;iriip ihrak bi'n-nar eyleyiip, H1rvat ve Macar ve Nemc;e
mekanlarm harab u yebab idiip, tebiih eylemi§diir. Ve Serdar-1
asakir-i mansure ekser k1la'-1 metinlerin da:hi kuV¥et-i kahire ve
darb u havb ile alup, Erdel oglmun ta:burm dahi bozup, yat ve ya­
ragm alduklar1 ve ·kendiiniin .ba§1 kayus1 olup, Mihal la'ine 'Bu ca­
nibe bana geliip yeti§esin' diyii haberleri ve kag1dlar1 geldiigi
vak1 'diir" sa:hihdiir» diyii bildiiriip, «Hemi§e Padi§ahun dii§menleri
makhur u miinhezim ola» diyiip, haberler viriip, hidmetde bulmd1.
Fi evahir-i rebi'ulevvel, sene 1007. ( 419a)
Kapu-Agas1 Ga.zanfer Aga ve Biiyiik Mir-ahftr Ali Aga
kendii mallar1-yle yiiz nefer tiifeng-endaz yaya sekban
ve elli nefer miikemmel cebe ve cevi>enlii asker
ta'yin idiip sefere yard1m' giinderdiikleridiir.
Ve yine evahir-i §ehr-i mezbftrede Kapu-agas1 Gazanfer Aga
hazretleriniin ve Mir-ahur-1 Kebir Ali Aganun yiiz nefer miikemmel
tiifeng endaz piir yarak yarar sekbanlar1 ve elli nefer yarar cebelii
ve togulgalu atlu bayraklu dilaver yigitleri fi sebili'llah gazaya te­
vecciih idiib, Mir-ahur Aga kethiidasm Serdar idiip, zahire ve c;ad1r­
lar1-yle ve pi§in u!Ufeleriyle Serdar Hafiz Ahmed Pa§a hazretleri
yanma Eflak seferine mu'avenete giinderdiler. f.!evket ii ha§met ile
i;1kup gitdiler. Allah ta'ala ugurlarm hayr eyleyiip, a'da-i din iize­
rine galib ii kahir olup, mansur u muzaffer olalar. Bi-hakki ve bi­
hurmeti Hatomii!n.-Nemyyin, Amin.
Sefere a_qker isaJ eylemek ile me'mur olan Vezir-i ba-tedbir
Mahmud Pa�a hazretleri miistakil Serdar
buyur1ldug1dur.
Ve eva'il-i �ehr-i rebi'ulahire-i sene-i mezbftrede Vezir-i mli§ir-i
mti§teri-tedbir Mahmud Pa,,a -adiime'llanu ta'ula iclalenu- hazretleri
TARIH-i SELANIK! 775
hakkmda eltaf ve a'taf-1 aliye-i �ehen§ahi zahir ti bahir olup, mu­
fassal u me§rilh hatt-1 htimayun-1 sa'adet-makriln ile tezkire-i §e­
rife Sadrta'zam Mehmed Pa§a hazretlerine varid olup, «Veziriim
Mahmud Pa§a' Vidinde k1§layup, Eflak seferine miite'alhk asker
umuri kendiiye' sipari§ ti tefviz ferman olunup, istiklal tizere ser­
darhk beratI yaz1Iup, kendiizine teslim eyliyesin. Ve Ahmed Pa§a
Asitane-i Sa'iidete gelmek' enir olmdugm bildtiresin» buyur1hnagla
Sadrm'zam hazretleri Edirne-kapus1 haricindeki biigc;elerine vamp
ve Serdar Mahmud Pa§a hazretleri otakdan bagc;eye geliip, miilakat
buyurduklarmda kendiilere hatt-1 hiimayiln ile serdarhk beratI tes­
lim olunup ve irtesi gtin, ki rUZ-1 Kas1m vaki' olm1§d1, heman karar
itmeyiip, gi:ic;tip gitdiler. Vamp Qatalca'da kond1lar. Allah ta'ala tut­
duklarm kolay gettirtip, vaki' olan dti§var i§lerin lutfmdan asan ey­
leyti-vire. A'da-1 din kal' u kam'mda re'y ti tedbir-i ptir-sevab ile
miilhem olalar. Bi-hakki Voe biJ-hiiJrmeti HatemJUtn,.Nebiyyin ve Sey.
yidi'l-'murselin. F1 eva'il-i §ehr-i rebi'ul8hire, sene 1007. (419b)
Ve Mahmud Pa§a hatum merhume ve magfurun-Ieha Sultan,
suliis-i malini viicuh-1 hayrate sarf ic;tin Mahmud Pa§a hazretlerin
vasi-i muhtar eyleyiip, siiliis-i mahm' rah-1 gazaya sarf eyledtigine
manzum fetvalar olmm1§dur, nazar olma.
Merhum Veziria'zam Sinan PR§a-ogh Mehmed Pa§a'nun
Sultan-zadeye ni§am gitdiigidiir.
Ve evas1t-1 §ehr-i rebi'ulahirede merhilm Veziria'zam Sinan
Pa§a-ogh Vezlr Mehmed Pa§a hazretleri merhftm ve magfUrun-Ieh
Sultan Selim Han -tabe serahu- sultanmdan merhilm Piyale Pa§a
duhteriniin ahterine nam-zed olup, kanun ve ka'ide-i kadime-i devlet
iizre ni§an-1 ali§an tertib olmup, Sadr1a'zam Mehmed Pat>a -edame'
lldnu ta'ala iola�ehu- hazretlerine murassa' ve mtikemmel raht ve
altun zencir ile at ve sultan-ziidelere yeleginden §erekelii atlar ve
ba-tekelltif ser-a-ser ve akmi§eha-y1 miitenevvi'a ve erkan-1 sa'adet
agalar1 §evket ti ha§met ile sa'adetlti Sultan hazretleri kapusma va­
mp, adet-i ma'rilfe tizre mihr-i mu'accele teslim olmd1. Miiftilenam
ve �eyhiilislam Hoca-i �ah-1 cihan Sa'deddin Efendi hazretleri elli
bin" altun akd-i nikah eylediler.
 I
I

776 MEHMET 1P$1RLI TARIH-1 SELAN!Ki 777

Donanma-yi Hiimayilndan evas1t-1 rebi'ulahirede kad1rgalar

sinden yiiz bin neferden ziyade kimseniin cizyesin alup, maktu' ey­
geliip, ahbar inha itdiikleridiir.
lemi§diir. Kirk ve elli pare Donanma-y1 Hiimayun gemileriniin ha­
racm vireliim' diyii inayet rica ide-ide nige kerre va'deler dahi olup,
Ve yine bu esnada Donanma-y1 Hiimayiln ile giden sab1ka Ve­
eseri zahir olmamagla haliya Papalan olan la'in araya giriip, Fran­
ziria'zam ve hala Kapudan-1 §eca'at-§i'ar ve ba-tedbir-i la-nazir ibn-i
ga ve 1spanya'y1 bar1§d1rup ve min-ba'd her gend ki ma-beynlerine
C1g�l Sinan Pa§a hazretlerinden on dort pare kadirgalar vilayet-i
§ikak dii§erse (420b) ceng itmeyiip, yine ma-beynlerine Papa ayin-i
M1sme'den ayr1lup geldiler. Yedi pare kadirga Yenigeriler gukasm
bat1laJar1 iizre geliip sulh eyleye. Amma bu def'a seksen bin nefer
�lmak-igiin Selanik'e gidiip, yedi paresi salimin ii ganimin Tersane-i
le§ker Nemge k1ralma mu'avenete gonderile» diyii ahd u peyman
Amire limanma girdi!er. El-hamd lillah, ale's-selame gelen mekatib
�
al�b n �u ki Pa�a-y1 kamgar hazretle ri Mesine'de Donanma-yi Hii­
eylediiklerin haber virdiler. Fi evas1t-1 reb'ulahir, sene 1007.

mayun 1le varub, lenger birakdukda vilayet a'yam ikbal ii istikbal

Glircistan canibinden gelen futilhat haberidiir.
ile tuhaf u hedaya-y1 bi-payan gekiib, valide ve karmdato ve hem­
§iresin getiiriib, stla-i rahm idiip ve tslama da'vet idiib, hidayet-i
Ve bu esnada sab1ka T1m1§var Beglerbegisi olup, hala Kars
Rabbani karin-1 halleri olmay1cak kalkub gogmek mahallinde mii­
Beglerbegisi olan Hasan Pa§a ve Ahiska ve \;1ld1r Beilerbegisi, sa­
te'ayyin iimeras1 damen-i devletine te§ebbiis idiip, ayinlerince (420a)
b1ka Rumili Beglerbegisi olan diger Hasan Pa§a iistiine Simon Han
niyaz u sipas u minnet ile «Sizden bir muradumuz vardur, inayet
didiikleri Ciircistan Begi olan" bi-ahd u bi-aman tabi' iken muttastl
buyurun» dimi§ler. Buyurm1§lar ki «Biz Miisliman ve siz kafir, nice
nakz-1 ahd itmekden hali olmayup, bir alay mela'in ile beglerbegiler
muraddur bileliim, kadir olabiliir miyiiz goreliim, soylen» dimi§ler.
iistiine geliip muhkem ceng u neberd idiip, bi-inayeti'llah ta'ala feth
«Kadirsiz, beman himmet eylen. Ricamuz budur ki sa'adetlii Padi­
u zafer fercama miiyesser olup, la'in-1 mezbur kagup, halas olup,
§ah-1 alem-penah ile Nemge k1ralm kadimden oldug1 iizre vine ba­
yiizden ziyade kelle ve burun ve kulak Divan-1 mu'allaya geldi.
n§durun. Alem halkmun bir zeman asude-hal olmasma seb�b olun»
dimi§ler. Cevab virmi§ler ki «Ulu Padi§ah mu'azzam ve §ehin§ah­
c;;a§nigir Pervane Aganun siyasetidlir.
dur. Hile vii hud'a ile bir alay mela'in gok incitdiler'. intikamm al­
maymca soziim gegecegin boynuma alamam. Meger ciimle b1rag1lan
Ve mukaddema Mihal la'in tarafmdan «Muti'diir» diyii Hazi­
kal'alardan farig olup, pi§in hazineler dokile ki miimkin ola. Hele
ne-i Amireye alt! yiik akga getiiren Qa§nigir Pervane Aga smari
lstanbula varalum» diyii cevab virdiikleri nakl olmd1.
mel'una ho§-amed eylediigi ma'!Um olup ve serdari dahi gaflete dii­
Ve Frengistan ahvalinden agah olan kadimi korsan ve kurnaz­ §iiren ol dinsiz idiigi zahir ohcak emr-i Padi§ahi ile Miiteferrika Bur­
lar §oyle haber virdiler ki «Ungiirus k1raJiyle bu mabeynde vaki' han Efendi ogh varup, serdarun gadm oniinde berdar eylediigi ha­
olup, alman k1la' ve muharebat be-her-ha! giderek iyliige varmaz. beri' geldi, cezasm buld1.
Meger ehl-i !slam askeri bi-inayeti'llah ta'ala miiteyakk1z olup, ih­
mal ii miisahele ve gafleti terk idiip, gayret-i din ile bi'l-ittifak Pa­ Vezir-i la-nazir Mehmed Pa§a hazretleriniin Sultan-zade
di§ah-1 din-penah hazretleriyle kalkup kadimden Al-i Osman aba vu olup sftr-1 piir-siirftr idiip meclis-i ali oldug1dur.
ecdad-1 izamlan yiiriiyii geldiigi yoldan Klral-1 la'in iistine varup,
darbe-i §em§ir-i 1slam1 gosteriip, fi sebili'llah gaza-y1 azim ve feth-1 Ve evas1t-1 §ehr-i rebi'ulahirde Vezir la-nazir Sinan Pa§a mer­
miibin iderse mela'in-i hasirin ba§ illdiiriirler. Ve ilia yiiz yildan mii­ hftm ogh Mehmed Pa§a -ertame'lldhu ta'dld icYi�ehu- hazretleriniin
tecavizdiir ki Fransa padi§ahlan Al-·i Osman'a tspanya' la'inden sftr-1 piir-siirurlan igiin bir giin ehl-i Divan mu'af buyurulup ve sag­
§ikayet eyleyiip, «Bender-gahlar1muzda kuvvet-i kahire ile giizide ge­ d1cluk hidmeti ferman olunan (;avu§-ba§1 Omer Aga yarar ha§metlii
rekli ktla'umuz ald1. Ve bu sebeb ile ehl-i tslamdan Miideccel ta'ife- ve giizide, §evketlii gavu§lar ile miizeyyen ii miiretteb, rikab-1 hii-
 MEHMET lP$lRLl
778
mayfm agalar1 oniince yiiriiyiip, bfila biilend mmare misal nahl-i
dil-aralan zib ii ziynet ile Aksaray kurbmda ve At-pazar1 semtinde
mekamndan kald1rup, manend-i serv-i sim-endam miizeyyen ii mii­
retteb Divan-yolu'ndan" Saray-1 Atik kapus1 meydamna getiirdiler.
Ve heman ol sa'adetlii Padi§ah-1 cihan-penah hazretleri (421a) hu­
zuruna e§kal-i §eker filler ve ziirafeler atlar ve <leveler arslan ve
kaplanlar gekiliip gitdi. Ve fi§ekden on iki kal'a ve on iki at irsfil
olund1. Ve irtesi giin elli katar katirlar ile cihaz1 yiikleniip, rikab-1
hiimayil.n agalari ve miiteferrikalar ve ga§nigirler ve gavu§lar zib ii
ziver ile araste ril.§en hava ile musaffa diller gibi piir-suril.r olup
getiirdiler. Ve kiinO.n-1 kadim iizre vezir-i saltanat-ara Mehmed Pa§a
hazretleri agalar ile ba-§evket u ha§met Sadr1a'zam Mehmed Pa§a
-edame'llltku ta'dla icllt"heku- hazretlerini cem'iyyet-i sO.rlarma da'vet
itdiler. Ve l;leyhiilislam ve Miiftilenam Hoca-i §ah-1 cihan Sa'deddin
Efendi hazretlerini kendiileri da'vet itdiler. Ve Rftmili Kad1askeri
Ebussu'ftd-zade Mevlana Mustafa Efendi hazretlerini ve Anatoh Ka­
diaskeri Damad Muhyiddin Efendi hazretlerini ve istanbul kad1s1
Mevlana Es'ad Efendi hazretlerini rikab-1 hiimayil.n agalar1 da'vet
eylediler. Ve mevali-yi izamdan miiteka 'idinden Mevlana Arab-zade
Abdurrauf Efendi ve Mevlana Kethiida Mustafa Efendi dahi e§raf-1
miiderrissin da'vet olund1lar, miiteferrika ve ga§nigirler da'vet ey­
lediler. Ve sa'ir erkan-1 sudur ve a'yan peng-§enbih giin meclis-i ali
ile cem'iyyet olup, Sadria'zam hazretleri ve Miiftilenam hem-zanft
old1lar. Enva'-1 ni'am-1 feravan-1 nefise r;:ekiliip, azim ziyiifet olunup
ikram u ihtiramda dakika fevt olunmad1. Ve Yenigeri Agas1 Hasan
Aga Anatoh Beglerbegi!igi unvamyle tugra-y1 §erif hidmetinde olan
Hamza Pa§a iistiine gegiip, Sultan Siileyman Han zemamndan Di­
van-1 ma'delet-mekanun ve kanun-1 devlet ii saltanatun emekdar pir-i
rU§en-zamiri iken §ikeste hatir itmegin kalkup miiderris!n ile ba§ka
odada yemeklendiler' Ve s1mat-1 ni'met-i bi-payan dev§iriliip §iirk
ve hamd u senadan sonra kanun-1 kadim iizre viizera-1 ali-cah ile
ciimle sudur-1 erkan u a'yan ma'an Sultan-1 ali§an hazretlerini ta'
zim ti (421b) tekrim ile gettirmek mu'dat iken kalkup igerii hassaten
miiferrah odaya giriip oturdilar. Evkat namazm eda eyleytip kald1-
lar. Ah§am ohcak siikkeri helva ve ho§-ablar do§entip tena'um olun­
di. Ve adet-i ma'ril.fe-i hasene iizre Mehmed Pa§a hazretleri kalkup
viizera-1 izamdan' Halil Pa§a ve Hasan Pa§a hazretleri ve Kadias­
kerler ve Yenigeri Agas1 ve Defterdarlar harem-i muhterem kapu-
TARIH-1 SELANlKI 779
sma ilettip3 selamlayup du'a vii sena ile ihtitam eylediler. Ve ol gice
divan-hanede erbab-1 saz u soz la'b u lehv ile demsas olup, dil-niivaz
old1lar. Ve irtesi yine sagd1g ziyafeti olup, mii§arun-ileyh Pa§a haz­
retleri §ad-kam g1kup, ni'metler yeniltip, §erbetler seb!I olunup, kam­
bah§hklar olund1. Ba'dehft tevabi' ile atlanup, ha§em u hadem ile
Sadia'zam hazretleri dest-bftsma gitdiler. Ve ol divan giini kanO.n-1
kadim iizre hil'at-1 fahire-i a'la ile te§rif olunup, paye-i ser!r-i sal­
tanata yiiz slirdiler.
Ve §imdiye dek nesl-i Osmaniyede sultan namiyle gelen selatin
hazretleri onlince ta'zim ii tekr!mde taksir olunmayup, ciimle erkan-1
devlet hususa vezir olanlar gide-gelmi§lerdi. Bu def'a tehalliif idiip,
kiinil.na muhalif musamaha eyleyiip oturdilar. Rikab-1 hiimayil.n
agalar1• ve sa'ir erkan agalari ile geldiler.
Vacib-i masar sene 1007 ulfifesi bin bela ile
cem' olup virildtigidtir.
Ve evahir-i §ehr-i rebi'ulahirde sah giin ayun yigirmi dordlinde
Yenigeriye yiiz yigirmi yedi-buguk akga ulufe-i masar sene 1007 ulu­
fesi virildi. Gelecek irsaliyeler geliip yeti§memek ile S1rga Saray'da
kesilen yeni akgadan kirk yiik akga istikraz olunup virildi.
Diyarbekir ve Trablus§am Defterdarhklanndan' almacak yet­
mi§ yiik pi§in akgalari guru§ almup, gil akga kat'ma olundukda eda
olunmak iizre Defterdar Mehmed Pa§a hazretleri te'ahhtid eylemegin
arz olundukda karzma r1za virilmek buyuruld1, sene 1007. ( 422a)
�ehzade namma bir vecib yigit vesvese belasma
ugrayup, siyaset olundutidur.
Ve bu esnada erazil-i nasdan bir bigane bed-baht haric-i istan­
bul'da ba'z1 kura ve kasabatda kendiizin nefis Iibas ile ve nak1§lu
destmaller ile gahi tezyin ii araste idiip ve eyiice' at besleyiip biniip
ve gani dervi§-s1fat fakr u fenada tenha yerlere g1kup, sey1· iderken
bir giin istanbul'a dahi geliip merhum Sultan Murad ZP.mamnda ken­
diizin lzhar itmeyiip, Tamgac1 dimekle me§hur Ali Beg eliyle tutu­
lup geldiikde maliholyaya miibteJa olup, «Ben merhum Sultan Selim
Han'un Siileyman nam olan oghyum. Beniim yerime Sultan Murad
780 MEHMET iP�iRLi
tanta culi'ts eylediiginde ahar oglan feda idiip beni pinhan eylemi§ler­
di. Devlet ii saltanatda hakkum vardur» didiigi §ayi' olmagla ve
fi'l-ciimle vech-i §ebihden hall ohnayup, vicahet iizre idi. Padi§ah-1
cihan-penah hazretleri nazarma varup, birkag kelam-1 ham eylediik­
de makulesi ma'!Um olup, siyasetgaha gonderiliip boym urild1. Cese­
dini hir giin geng·ale dahi urd1lar. irtesi «Derdmend idiigi hod ma­
li'tm idi» diyiip merhamet ile defn olund1. Fl evahir-i §ehr-i rebl'ula­
hir, sene .1007.
Anatoh'da Hamid sancag1 Begi Tamgaci Beg, merhi'tm bed-baht­
un «Ben nesl-i Sultan Selim idiim, hln-i fevtinde Mehmed Pa§ay1 Sul­
tan Selim huzi'trma da'vet idiip, beni temennl eyleyiip, Zahir veli­
ahd Sultan Murad Han yerimiize padi§ah olmas1 mukarrerdiir, La­
kin' beniim padi§ahhk murad ve maksi'tdum degildiir, ku§ca canum
halas1 care olayd1» didiigiimde merhi'tm Sultan Selim Mehmed Pa§a'
ya buyurd1lar ki «N'eylersen eyle bum, memalik-i Osmaniye'den ha­
ric bir mevz1'a gitsiin, gozden nihan eyle» dimekle hikmet-i ilahl
ile ol hlnde Medlne-i miinevvere kad1s1 olan sadat-1 izamdan Emir
Efendi ile M1sr kalyonuna konup, !skenderiye ve M1sr ve ba'dehu
Medlne'ye varup, sonra Yemen'e ve Aden'e varup, seyyah-1 ruzgar
olup, ger(;i bisyar sefer eyledi. Amma na-puhte olmagla boyle bela­
ya ugrad1. Yemen'den Anatoh'ya geldiikde Anatoh Beglerbegisine
voyvoda olup, voyvodahg1 haline yanma evba§ u kalla§ ii§iip, anlara
«Ben §ehzade idiim» diyii Saray'm ocaklarm ve aymyle ba'z1 yer­
lerin soyledi. Padi§ah Uskiidar'da olmagla huzi'trinda soyletdiler.
Bostanc1larda yaz1c1ba.,1 boynum urd1. Cesedini mi'tcib-i ibret i(;iin
(;engale urd1lar. Ba1?1 yok cesedi' ba§s1z (;engalde kalup, aca'ib beyaz
giizel teni olup, gayet beyaz idi.
Beglerbegilik virildiigidiir.
Ve sab1ka Yeni(;eri Agahgmdan tabur muharebesinde azl olu­
nup, Van beglerbegiligi viriliip zeman-1 yeslrde yine azl olunan4, Mus­
tafa Pa§a'ya hala Gence Beglerbegiligi ferman olund1. Merhi'tin Fer­
had Pa§a ogh Mehmed Pa§a ref' buyurul&. Geliip hil'at-1 fil.hire i!e
paye-i serlr-i saltanate yiiz siirdiler. Fl evahir-i §ehr-i rebl'u!ahir,
sene 1007.
TARIH-1 SELANiKl 781
Serhadden kapuctlar geliip, ahbar getiirdiikleridiir.
Ve selh-i rebl'ulahirde serhadd-i mansi'treden kapucilar geliip,
haber-i feth u zaferler getiirdiler. «Budun iistiine seksen binden mii­
tecaviz kiiffar-1 haksar i!e Manya� ve5 Balfi ve Bakani ve Nadajdi
ve Z1runcuk-ogh nam mela'ln serdarlar geliip, (422b) muhasara eyle­
ytip muhkem ceng ii a§ub olup, Anatoh Beglerbegisi §eca'at-§i'ar Sof1
Sinan Pa§a hazretleri ve Karaman Beglerhegisi Nuh Pa§a ve Bosna
askeri ile Beglerbegisi Hasan Pa§a Budun askeri ile Mihaliclii Meh­
med' Pa§a guzat u miicahidln-i !slam ile gayret ve hamiyyet-i dln-i
mtibln igiin haz1r u mtiheyya olup, T1ml§var'dan asker-i bl:payan ile
hizebr-i pl§e-vega Dev Silleyman Pa§a'ya Budun Beglerbegiligi tev­
clh buyurulup, yeti§iip pey a pey cengde iisttine varup sag koldan
serdar geliip basd1 dinmekle mela'in-1 hasirin fi'l-hal tersine dontip,
akbeh vechile mtinhezim olup, ka(;maga yliz tutup, merdan-1 kar-zar
gir ti darda tir ti nize ve §em1>ir-i btirran ile kliffar-1 haksar1 ele alup,
nice menzil ti merahil sahralarda kti§telerden PU§teler idtip, bakiy­
yetii's-suyi'tf olanlar' Komaran kal'asma dii§iip kurtuld1. Ma'actas1
seyf-i !slam altmda mahki'tr old1. Dort binden mtitecaviz diri ktiffar•
ve ni(;e bin kelle ile giriftar olan be-nam begzadeler arabalar ile
gelmektedtir. Biz Belgrad'dan ayr1lup geldiik» didiler. «Ve name-i
htimayi\n ile Kapuc1-ba§1 Abdullah Aga sefere gidtip, serdara yeti§·
megin iki bin neferden mtitecaviz sipah ile (;ekiltip Ertle! vilayetine
giriip gitdi» diyti haber virdiler. Ve «Hazine ile giden Kapuc1-ba§1
Abdillkerim Aga etraf-1 memil.Iikden gelen irsaliyeleri' Belgrad'dan
cem' idiip, asker-i zafer-§i'ara ihzar-1 hazine eylemek hidmetinde­
dtir» diyti haber virildi. Ve i§bu Budun ahbar1 nakli geliip, iistelen­
mek ile lafa ham! olunup ekseri kizbe mensi'tb olmagla kapucilar go­
rtinmediler. Galiba sahih haber ile gelmedtikleri-i(;tin te'dib ferman
buyuruld1. Belgrad'dan Budun'a dek re'aya-y1 mela'in muhalefet u
tugyan itmegle" yollar mesdi'td olm1§dur. Kapuc1lar mahall-i me'mi't­
ra varamayup, serdarlara hatt-1 hiimayun isal idemeylip yine getUrdi­
ler, ve's-selam. «Amma kefereniin akbeh vechile inhizamlar1 ve as­
ker-i !s!am'da sa'adet-i §ehadet la-yu'add idtigi mukarrerdiir.» didi­
ler. (423a)
782 MEHMETiP$iRLI
Erkan-1 devletde Harem-i hfunayuna miite'alhk olanlardan
birbiriniin evladma sagdu; dileyiip ziyafet oldug1dur.
Ve eva'il-i cumadelUlada §ehr-emaneti hidmetinde olan Miite­
ferrika !brahim Aga oghm sadr-1 kadraskeride olan Damad Mevlana
Muhyiddin Efendi -d4met feza!iluhu- hazretleriniin ogulcugma' sag­
drg dileyiip, erkan-1 devlet e§rafmdan miite'ayyinler <;avu§-ha§I ve
ni§ancr ve Kiigiik Mir-ahur ve eski gavu§lar ve Hazine-i Amire kiit­
tab1 varup enva'-1 ni'am-1 nefise ile ali ziyafet olunup, harem-i muh­
terem tevabi'inden ulema ve sa'ir ehl-i Divan geliip, cem'iyyet ile ve­
ll.me-i azime oldr. Ni'metler yeniliip, §erbetler igiliip, §iikr-i nl'met-i
feravan igiin du'alar ve senalar ile meclis ihtitam buldr. Fi 3 cuma­
delula, sene 10072•
Giizi-Giray Han hazretleri tevil.bi'inden Silistre sancag1
Begi Ahmed Pa§adan diller geldiigidiir.
Ve yine eva'il-i cumade!U.lada Tatar Han tevabi'inden Silistre
sancag1 Begi Ahmed Pa§adan mektublar ile kapuc1lar geliip, iki ya­
rar diller getiiriib, haber virdiler ki', Mihal la'in le§kerinden §ayka­
lar ile iki binden miitecaviz mela'in-i hasirin piir-yarak berii yakaya
gegiip, il ve vilayet taracma grkup ve berii canibden dahi miitenebbih
ii agah olduklarmda kemin-gahda ademler koyup, geldiikleri gibi
muhkem yarak ile koyulup, bi-avnillah ta'ala kiiffar-1 haksar miin­
hezim ii mahkur olup, kesilen kelleler ile tut1lan diriler vanyor habe­
rin bildiirmi§lerdi. Gelen diller didiler ki, «Birbirimuz dinlemediik.
Mihal le§keriniin ekseri miirtedd ve Macar ve Nemge ve H1rvad ve
Bulgar ve S1rf ve Rumdur. Ayda be§er guru§ her nefere ve dahi
ziyade ulil.fe viriir. Ug ayda bir avrahda ulil.fe viriir. Ve krraldan «Gii­
reyiim seni eyii etmi§sin Osmanlunun adli gitmi§diir, zalim oldrlar.
Devletleri gitdi4, memleket seniindiir. DOnii§lerinde koprilerde haz1r
bulmmak gereksin. Geldiikleri yoldan grkamazlar. Sular ta§km oldr.
Beruda Solnuk iistiinden doneceklerdiir'diyii ktraldan haber geldi»
didiler. Fi 6 cumadelula, sene 1007.
Tetimme-i Inssadur ve dillerin ba'zr takrir-i kelarmdur.
Ve Mihal la'in-i (423b) kiifr-ayinden gelen diller haberidiir, ki
mela'in-i hasirin iginde mukaddema Nemge k1rah 0..> menhus
TARiH-l SELANiKi 783
turvin idiip, ciimle iimera ve ser-le§kerin cem' eylediikde mertebele­
rince oturup, Eflak vilayetinden tugyau iden Mihal mel'un dahi ge­
liip saff-1 ni'alde yer gosteriliip, hayli izt1rab-1 ha! ile oturup, K1ral-1
bed-fi'alde ciimlesine hitab olub, «Ulu Padi§ah ile ceng ideyorsrz fikr
ii frrasetiiniiz nediir» dimi§. Her biri yollu yolmca soylemi§ler, ittifak
iizre keJamlarr boyle olm1§ ki, «Tiirk ad! ii dad iizre degiillerdiir, zulm
u bi-dad1 pi§e idindiler. Re'aya ri'ayet olmmadan kaldr. Ve le§kerleri
na-ferman old!. Umaruz ki krral ad! ii dad iizre olup, kadimi aba vu
ecdadumuz miilkini alup anlara viren Allah yine bize vire. Devlet
krralun ola» dimi§ler. Ve Mihal la'ine «Sen de boyle ne dirsin, gore­
liim. Fitneniin ba:;;r sensin. Memleketleri iginde dogdun, harac gii­
zarlar1 idiin. Eben an ceddin krhciyle diriliirlerden degnlsin aslun ve
nesliin ra'iyyetdiir. Begler makamma gelmege tedbir ii tedariikiin ne
vechilediir. Beyan u iyan eyle. llehen§ah mu'azzamdur. Ve asker ii
haza'ini bi-haddiir. Anunla mukabele vii mukatele kiilli kudret ile
olur. Turdugun yer ise anlarun' memleketi igidiir» dini!icek dimi§ ki
«Bu siziin su'aliniiz evvelki zeman padi§ahlarmun askeri ahvalidiir ki
bin neferi on bin askeri bozagelmi§lerdi. �imdi Sultan Murad padi­
§ahhgmda ol asker ve kul ta'ifesi gediikleri ve dir!iikleri ve mansrb­
lan ve memleketleri mezada girdi. Della! elinden almdr sahldr. Nam
u namus ve gayret kalmadJ. Satun almmr§ esbabrm ve dirligini ki§i
bi-baha olmaz yere viriir mi zahir vermez Osman-ogh le§keri §im­
diki halde eger haremi ve eger Yenigeri ocagr ve bO!iikleri ve ciimle
erkan-1 devleti cenebi ve ra'iyyetiin erazilindendiir. Ve re'aya-yr
memleketiin iistiinde tekalif ve mezaliminiin nihayeti yokdur. Miis­
limanlarmun dahi erkegine ve di§isine her yr! be§er yiiz akga salgun
salar olmr§dur. Zulmle miilk durmaz, Allah ta'ala ad! buyurmr§dur.
Siz biliirsiz frrsat el virmi§-iken (424a) ve re'aya-yi memleket bize
her vechile ferman-her hidmete durmr§ken' eger siz de seferden kal­
maga rii§vet virirseniiz ve dininiiz yolma gah§mayup seferden ve
cengden kagarsanuz onlar bizi bulurlar, tiz ele getiiriirler. Onlarun
§imdiye dek gelen padi§ahlar zemanmda sikkeler ve narhlarr bozuldr
m1yd1? Ve ticaret ehli bazarganlar cehudlar elinde zebun ola-gelmi�
miydi ? Cerni' ahvallerini biliriim, i�te beniim sozlerim budur» didii·
gin diller §ikayet eylediler. Fi eva'il-i cumadelula, sene 1007.
 MEHMET IP�iRLi
784
trsaliyeler geliip yeti§diigi ve altun ve guru§
ziyadeye g�diigidiir.
Ve bu esnada cezire-i K1bris irsaliyesi u!Ufeden sonra geldi ye­
ti§di. Ve akabince Aydm ve Saruhan akgalar1 muhass1l-1 emval
Oveys Pa§a ogh Mehmed Pa§a tahsili ciimlesi yiiz yiik old1. Hayat­
efsa-y1 alem old1, miirde cisme can geldi. Ehl-i bazar ve bezzazistan
na-insliflar1 «Akga kem-ayar ve harabdun diyii altun ve guru§ yii•
altm1§sa ve yiiz ona rayicii'l-vakt olm1§di. «Yiiz yigirmi ve yetmi§­
den' ziyadeye gegmesiin» diyii nidalar olundi. Aleme kesad u kesel
ar1z old1. Fi evas1t-1 cumadelflla, sene 1007.
Merhfun Lale-izar-zade Ahmed Efendi intikiilidiir.
Evas1t-1 cumadelfllada merhflm Lale-izar Efendi ogh Ahmed
Efendi Defterdarhkdan munfas1l olah afiyet bulmayup, «Garn u en­
duh-1 az1 ba'is-i helak olmasun» diyii slihib-sa'adet Mehmed Pa§a
-ed/i,me'll11:hu ta'aUl iol«lehu- hazretleri f?am-1 dariisselam defterdlir­
hg1 hiikmini gonderiip, tesliyet-i hatir ve te§eff! has1l olsun igiin dil­
nuvazhklar eylemi§lerdi. Bi'l-ahara maraz-1 istiskadan ilac-pezir ol­
mayup elli ya§mda dar-1 mihnet-abad diinyayi terk idiip, saray-1 su­
rflr-1 ukbaya irtihal eyledi. Hazret-i Ebi Eyyflb Ensari'de defn olun­
d1, rahmetu'llahi aleyh. Fi sene 1007.
Kargah-1 alemiin diirlii diirlii te§vi§ ii na-sazkarhklandur
ki nizam u intizam kalkup peri§an-1 ruzgar
olmaga sebeb ii bR'isdiir.
Ve bu esnada halk-1 alem• mubaya'atmda (424b) altun ve guru§
bahasm gitdiikce artirup ve sekiz iistiine kat' olunan sahihii'l-ayar
akga ki ulflfe igiin g1km1§ idi4• Kallablar dii§iiriip fesada viriip on be§
iizre fasid ii kasid akgalar alemi tutup higbir vechile me'kfllat u mel­
bflsata mu'ameleye mecal kalmayup etrlif u eknafdan meta' getii­
ren tiiccar ve rencberan meta'mdan z1yan u hiisran eyleyiip ma'a§
teng olup ve hiinkar kullar1 solak ve Biiliik-ba§I ve Yenigeri ve Si­
pahl ve Cebeci ve Topc1 cemi' hirfetde ve ehl-i bazarda unmhkda ve
bugdayc1hkda ve yagc1hkda ve balc1hkda sahib-i sermaye olup;
kimse miistakil kar u kisbe kadir olmayup, rlba horlukda gemiciler
TARIH-1 SELANIKi 785
ile hissedar ve fliidelerinde mii§terek olmak ile iizerlerine hakimii'l­
vakt hiikmin icra itmekde acz ii furu'-mande olup ve erbab-1 ihtikar
olan mela'in gelen zat u zevlideyi nihani der-a�bar u der-mahzen
eyleyiip ve !stanbul kesret ii izdiham1 ise nige yiiz bin millet ile
mal-a-mal olup ve nuffls-1 zayi'anun payam olmayup ve fukara vii
zu'afa vii mesakine nihayet yok. Dirhem ii denanir alivatine ise ni­
zam u intizam virmege mecal ii imkan olmamagla 1zt1rab u muzaya­
ka fevka'l-hadd oldi. Ve a'yan-1 devlet Divan-1 mu'alladan yiiz yi­
girmi iizre altun ve yetmi§ akga hesab1 iizre guru§ alup, ma-yahtaca
yiiz altm1§sa altun ve yiiz ona guru[> viriip-almakdan miibalat itmez
oldtlar. Ve amme-i halkdan Hazine-i Amireye altun ve guru[? elli'
akga noksan ile almup ve ciimle tekalif-i orfiye cizye ve avar1z ve
niizl ve kiirekci ve bid'at-1 sa'ire re'aya-y1 memlekete bu sene gegen
seneden iki§er yiiz akga kesr iizre tarh ohnup, her haneden' tiger
yiiz akga almmak igiin ahkam yaztlup, zaleme-i afarit eline defter­
ler virildi. Ve bu esnada miinlidiler muhkem yasakdur diyii nidalar
eyleyiip zinhar u zinhar altun yiiz yigirmiye ve guru[? yetmi§e almup­
virile ve kem-ayar akga gegmeye. (425a) Her kimde bulunursa siya­
set olunmak igiin Bostanc1-bar>1 Ferhad Aga'ya muhkem tenb!h u
te'kid buyuruld1. Fi evas1t-1 cumlidelahire, sene 1007.
Silistre sancag, Begi Ahmed Pa§a f1rsat u nusrat ile §ikest
eylediigi kiiffarun kelleleri ve dilleri geldiigidiir.
Ve evas1t-1 cumadelfllada sab1ka diHeri gelen Silistre sancag1
Begi Ahmed Pa,.a'nun bozdug1 kefere-i mela'iniin kelleleri ve dilleri
Siidde-i sa'adete geldi. Ve «Budun iistiine gelen kiifflir-1 haksar alay1
miinhezim olup ve ehl-i !slam le§kerinden ve beglerbegiler ve iimera­
dan gok be-nam kimseler dii1>dh diyii haberler virdiler. Ve «Erdel
vilayetine giren Tatar askeri ve Serdar vilayeti harab u yeban eyle­
diigi mukarrerdiir. Velakin s1hhat iizre haber gikmad1. Suiar ta§km
olmagla yollar bagland1» didiler. Ve ekser ihtimal PRdi§ah-1 alem­
penah hazretleriniin ferman-1 alit>Rm kl§lamak buyurm1[?larm1§_, belki
kl§layalar diyii diller soylediler. Ve iig aydan miitecavizdiir E'rdel
memleketine ler>ker dahil olah dahi sahih haberleri gelmedi. Allah
ta'Rla hayr zaferler ile ehl-i lslama meserret haberlerin miiyesser
eyleye. Bf.Jmenmhi ve hafiyyi lutfihi.
786 MEHMET IP$iRLI
Serdar Hafiz Ahmed Pa§a hazretleriniin lstanbul'a
geldiigidiir.
Evas1t-1 §ehr-i cumadelfilada sab1ka Ef!ak Ja'ini Mihal' mekrine
ugrayup, ref' olunan Vezir-i ba-tedbir Hafiz Ahmed Pa§a hazretleri
geliip 1stanbul'a dahil old1lar. Sadr1a'zam Mehmed Pa§a -edame'llahu
ta'aM, icM,�ehu- hazretlerine ve Miiftilenam ve i;;eyhiilislam Hoca'l
i;;il.h-1 cihil.n -dli.met fez/i!i"!!uhu- hazretlerine ziyarete varun mihnet-i
eyyam ve §eda'id-i ruzgardan yanup yakdm1§l�, askeriln ��-ferman­
hgmdan §ikayet eylemi§ler. «A'yan-1 devlet ve saltanat yar u yaverlik
itseler a'da-i din ii millete zafer bulmak bi-inayetli'llahi ta'ala kolay­
d1» dimi§ler. Ve «Birka9 y1ldur serhadlerde istihdam olunduk, ah­
val-i memlekete vukfif u §u'il.rumuz ne nechile oldugm dahi kimse
sorup bilmek istemezler ki soylemek lazrm gele»' dirler'.
Diyarbekir'iin hazine irsaliyesi geldiigidiir.
Ve bu esnada vilayet-i Diyarbekir irsaliyesi Defterdar Malik
Mehmed Efendi (425b) defteri ve arzlari geldi yeti§di. Masarif-i dev­
let miihimmatma �re-saz old1. Defterdarhk dahi pi§in akgas1 alm­
mak ile Bosnevi Mehmed Efendi'ye ferman olund1. Fi 21 cumade!Ula
sene 1007.
Haracc1 Kii9iik Hamza nam sipahiniin akf)as1
ahndutJdur.
Ve ebna-y1 sipahiyil.ndan Kii9iik Hamza dimekle me§hur cizye­
ler cem'i hidmetiyle miite'aref §ahsun uhdesinde iig ve dort cizye
defteri kaydolmup, Hazine-i Amireye akgalar1 gelmeyiip ve bezzazis­
tanda• emanet olan' filori ve guru!> ve §ahi ve nakdiye-i sahihii'l-aya­
r1 on yiikden miitecaviz mah zabt olmup ve ril.zname-i hiimayil.na
tahvil olunup, masarife virildi. Fi 21 cumade!Ula, sene 1007.
Sadna'zam Mehmed Pa§a hazretleriyle Roca Efendi
Miiftilenam kasr-1 alide izz-i huzfir-1 �ehen§ahide
miilakiit itdiigidiir.
Ve bu esnada Sadr1a'zam Mehmed Pa§a hazretleri ile Miiftil­
enam Hoca-i i;;ah-1 cihan hazretleri kasr-1 alide izz-i huzfir-1 §ehen-
TARlH-i SELANiKl 787
§ahi'ye taleb olunup vard1lar. Umfir-1 miilk ii millet ahvali soyle§i­
liip, vali-yi vilayet-i i;;ark olan i;;ah Abbas iilkesine, serhadlerde yakm
yerlerde olan re'aya-y1 memleket bu canibiin b!dadhgmdan ve gah u
bi-gah tekalif-i §akkadan gekiliip gitdiikleriygiin name-i hiimayil.n
gonderilmek tedariik olundug1 §ayi' olup soylendi. Egergi tedbir de­
gildiir, zira ri'ayet ister. Zulm olmadug1 yere gogmek ka'ide-i kadi­
me ve haslet-i azimeleridiir". Allah ta'ala meded ii inayetler eyleye.
Bi-mewnihi oo hafiyyi "flutfihi. Fi evas1t-1 cumadelula, sene 1007.
Mevali-yi izam ve tahtgah kadlhklan silsile oldug1dur.
Evas1t-1 §ehr-i cumadelU!ada diyar-1 M1sriye KadIS1 merhfim Ze­
keriyya Efendi ogh Mevlana Yahya Efendi ref' buyuruld1. Bursa' Ka­
dIS1 Ta§kopri-zade Mevlana Kemal Efendi M1sr'a kad! ferman olun­
d1. Bursa Kad1hgma i;;am-1 dariisselamdan ma'zfil' Mevlana Abdiil­
vehhab Efendi ferman olund1. i;;am kadd1g1 Haleb Kad1SI Aya§h
Mevlana Ahmed Efendi'ye ferman olund1. Ve Haleb Kad1hil;l mer­
hfim Sultan Siileyman Han (426a) -<OJ,eyhir-rahmJetu oo'r-'l"!dvan- mii­
derrisi Mevlana Muzaffer Efendi'ye ferman olund1. Ve Medrese-i Sul­
tan Siileyman Han, Sultan Selim Han-1 fatih miidenisi §eyhiilislam
Roca Efendi ogh Aziz <;elebi'ye ferman olund1. Fi sene 1007.
Yemi§ci Hasan Pa§a Asitane'ye ferman olundug1dur.
Ve bu esnada i;;irvan muhafazasmda olan Vezir Yemi§ci Hasan
Pa§a siidde-i sa'Mete gelmesi ferman olunup �irvan Beglerbegiligine
Gence'den ref' olan Baki Beg ogh Osman Pa§a beglerbegi ohnak bu­
yuruld1.
Sefer-i zafer-rebber ahvalidiir.
Ve sefer-i zafer-eserden ahbar-1 acibe ile sipil.hiler §ehr-i cuma­
de!Ula evahirinde geliip dokii!diler. «Serdar-1 asakir-i mansfire Satur­
c1 Mehmed Pa§a hazretleri dii§men-i din Erdel vilayetine Le§ker-i
Tatar Han1 Gazi Giray Han ile dil.hil olup, nige giinliik yollar memle­
ket-i Erdel tarac u talan olup, mah-peyker esirler ile ve bi-hadd u
payan gana'im ile iki le§ker mugtenim olduklarin ve kal'a-i Varad
788 MEHMET iP�iRLi
kemal-i metanet ii hasanetde nihayetde olmagm otuz iki gtin ale't­
tevali muhkem darb u harb-1 §edid olup, \i<; yerde !agm olunup, iki
lagm i§lemey\ip, bir lagm murad iizre kal'anun burc u barusm ay­
yfika peyveste idiip, zerrate kar1§durd1kdan sonra haz1r ged\ikden
y\ir\iy\i§ itmey\ip toplar gek\ip terk eyled\iklerin soylediler. Ve le§­
ker-i :i:slam maraz-1 zahir ile ziyade muztarib\i'l-hal s\iliis-i asker
mebtfuien intikal eyledi» diy\i hikayet eylediler.
«Vilayet-i Budun iist\ine mela'in-i hasirin bi-hadd u bi-payan ge-
1\ip muhasara eyledi» diy\i feryadc1lar gelmegin mededkarhga kal­
kup gog\ildi. Solnuk \ist\inden gidiliip, k\iffar-1 haksarda «Serdar
kal'ay1 b1rakd1 geliyor» diy\i §ayi' olmagla otuz be§ g\in kal'a-i Bu­
dun \ist\inde muhkem ceng \i a§ub olup varo§da ve kal'ada viran ol­
maduk yer kalmayup, kemal mertebe za'f-1 ha! mukarrer olm1§ken
azim seyl \i baran olmagm hig bir• vechile y\ir\iy\i§e meca! \i imkan
kalmay1cak bi'z-zaruri mela'in b1ragup gitd\iklerin nakl eylediler.
Ve k\iffar-1 haksar y\ir\iy\i§lerinde le§ker-i !slam ve imandan kati
l)ok kimse §erbet-i §ehadet nu§1 eyleyiip dar-1 ridvan-1 na'ime git­
d\iklerin i'lam eylediler. Ve Serdar hazretleri Belgrad'a geliip, Si­
pahi oglam boliigine (426b) Usk\ib'i ve silahdar'lara Kostendil'i lu§­
la' ta'yin eylediigin haber virdiler. Fi eva'il-i cumadelfila, sene 1007.
Ve bu esnada vilayet-i �irvan muhafazasmda olan vezir-i §e­
ca'at-§i'ar Yemi§<;i Hasan Pa§a Siidde-i sa'adet-medara gelmesi fer­
man olunup, �irvan Beglerbegiligine Gence'den ref' olunan' Bak! Beg
ogh Osman Pa§a tensukat-1 Jayika ile beglerbegi olmak ferman olun­
d1. Fi evahir-i cmnade!ula, sene 1007.
Sefer-i zafer-inanda olup ahbar-1 meserret if,liin Asitane-i
sa'adete gelen agalardur.
Ve eva'il-i §ehr-i cumadelahirede mukaddema Tatar Han haz­
retlerine ahkam-1 §erife ve mekatib ile giden M\iteferrika-ba§l Os­
man Pa§a kethiidas1 Handan Aga geldi. Ve_Gazi Giray Han hazret­
lerine k1§lamak fermam iizre name-i h\imayfin ile giden kapuc1-ba§1
Abdullah Aga ve Han hazretlerin\in Ferruh Aga's1 c\imle ma'an gel­
diler. Ahbar-1 sahiha getiirdiler. Amma haklkaten kulub'1 amme-i
ehl-i islam muztaribii'l-hal ve m\inkesir\i'l-bal olup, «Thi y1ldur ki
bu Serdar zemanmda a'da-i dinden intikam almak m\imk\in ii m\i-
TARiH-i SELANIKi 789
yesser olmayup, ber-re'y ve tedbir-i ber-savab ile amel olunmad1.
Yalnuz bunun zemanmda dokuz kala'-1 Islam k\iffar eline dii§\ip, ha§
Yamk kal'as1dur» diyiip, «Ah gekersiiz gekmeden hali degillerdiir,
meded Allah» diy\i nali§ler ider old1lar. Fi sene 1007.
Nagehani miihr-i izzet Mehmed Pa§a hazretlerinden ahnup,
sahib-i evvel ibrahim Pa§a hazretlerine ferman
olundug.dur.
Ve gelen ahbardan na§i olan te'siratdan cihar-§enbih giini' dah­
ve-i k\ibardan sonra kable salati'z-zuhr Kapuc1Iar Kethiidas1 Nasuh
Aga isti'cal ile S\idde-i sa'adete isteniip, fi'l-hal vardug1 gibi g1kdu­
g1 bir olup, togri kapuc1lar ile Sadria'zam Mehmed Pa§a hazretlerine
varup, ferman-1 §erif ie m\ihr-i izzeti alup, Ibrahim Pa§a hazretlerine
teslim eyleyiip, ciimle erkan-1 devlet ii sa'adet ulema-1 izam kalkup
tehniyet ii miibarek badiye vard1lar. Allah tebarek ii ta'ala huceste
eyley\ip, r1za-y1 §erifine muvafik amellere tevfik eyleye. Kargah-1
alemde dii§en d\i§var i§lerin (427a) asan idi-vire. Bi-hakkA vre bi-hur­
meti Hdtemu'n-Niebi;y'!fin '!>e Seyyidi'l-Mursielin.
Evvel Divan giini zahir olan mnfirdur.
lrtesi evvel Divan giini erkan-1 sa'adet viizera-1 izam kadiasker
efendiler ve defterdarlar ve sa'ir erbab-1 kalem ehl-i Divan ale't-ter­
tib tehniyet-i kudil.m-1 meserret-rusumlar1 ig\in dest-bus ve miiba­
rek-bada eylediler. Ba'dehu Hazine-i A.mire katiblerini istediip «Sen
ne hidmetdesin, dirligiin ne den!iid\ir, ne zemandan beri dirlige mus­
tahak oldun» diy\i' ziyade terakk!lere mutasarr1f olduklari su'al bu­
yuruld1. «Mnkabeleciler\in defterlerinde her cema'atun neferati zi­
yade ber-ziyade olmaga ha'is ii sebeb nedlir» diyii muhkem tehdid
olund1. ibtida tezkireleri ve temess\ikatlari taleb buyuruld1. Husfisa
kapuc1lar bin yedi y\iz otuz ii<; nefer oldug1 ve \i<; ayda on bir y\ik
ak<;a ulufeleri mukabele oldug1 kiilli s1k1et virdi. Ve yevmii'l-ahadde
Padi§ah-1 cihan-penah hazretleri arzgah-1 saltanate g1kd1lar. Sadr1a'
zam hazretleri hil'at-1 fahire ile kanun-1 kadim \izre gir\ip, paye-i se·
rir-i alem-masire yiiz siirdiler. lki hil'at-1 fahire-i giran baha biri ba­
postin samur-1 a'Ja, Enderfin'dan geydiiriiliip i;1kd1lar. Erkan-1 sa'adet
790 MEHMET lP$iRLi
ile muttas1l sefere miite'alhk umur me1weret buyurulup, Hazine-1
Amire masarifi ve ihracat ziyade!igi soyle§ildi. Ve tashih-i sikke
ahvali tedbir-i tedariikine gare vii derman tecessiis buyuruld1lar. Ek­
ser umurda Ni§anc1 Hamza Pa§a hazretlerine muraca'at buyurulup
kar-azmude ve umflr-dide Sultan Slileyman Han aleyhi'r-rahmetii
ve 'r-ridvan zemamndan beri vaki' olan seferlerde ve hazarlarda ha­
t1r-ni§an ve yad-da§t i!e kardan olup, ekser kelammda isabet iizre
olmagla devlete nafi' ve miibarek tedariikler sevk eyledi. Tenebbiih
miiyesser ola. Bi-menniM ve ffJ,Zhh/i. Fi 10 cumadelahir, sene 1007.
§!ahinci-ba.§1 Dervi§ Aga Bosna Beglerbegisi oldugidur.
Ve evas1t-1 cumadelahirede harem-i muhteremde terbiye olunup,
ma'arif ii kemalat ile (427b) miimtaz ve tab-1 nazm u nesr ile ser­
efraz feraset u k1yaset i!e mevsflf ve merhum u magfftrun-leh Sul­
tan Murad Han-1 magrflf nazar-1 §eriflerinde hiisn-i re'y ii tedbir
i!e ma'rflf olan Dervi§ Aga erbab-1 h1kd u hased keydine ugrayup
tai;;ra <;1km1§d1. Bu vas1ta ile Hacc-1 §erif idup, tavaf-1 Beytu'llahi'l­
haram ve ziyaret-i Ravza-i mutahhara-i hazret-i Seyyidii'l-enam mii­
yesser olup geldiikde culus-1' hiimayun-1 Sultan Mehmed Hani vaki'
oldukda �ahinci-ba§1hk hidmeti ile gidiip sefer-i hiimayftnda kal'a-i
Egri fethinde ve tabur muharebesinde nice celadet ii merdanelikleri
mii§ahede olunup, sakilii's-seyf, 1>eca'at-§i'ar olmagm Kiigiik Mir
ahflr olm1§lard1. Ba'dehu yine §ahinci!er agahg1' ferman olmup hala
kadimi vatan-1 aslisi olan vilayet-i Bosna beglerbegiligi ile manzflr-1
ayn inayet buyurulup ber-murad oldi!ar. Sab1ka §ahinci-ba§1 olan
Miiteferrika Arslan Aga yerine tekrar �ahinci-ba§1 olmak ferman
olund1.
Valide-i Padi§ah hazretleri rah-1 gazaya mal-1
ha.senatmdan virdiikleridiir.
Ve bu esnada hazret-i Valide-i Padi§ah-1 cihan-penah u sa'adet­
destgah halis malmdan iki kise altun g1karup, top ambalar1 tecdid
olunup� ve kifayet mikdar1 glizide bargir almup gayra sarf olunma­
yup, gaza vii cihad-1 fi sebili'llah i<;iin hare olunmaga ta'yin buyu­
ruld1. Fi 19 cumadelahire, sene 1007.
TARiH-i SELANiKi 791
Sadrm'za.m ibrahim Pa.§a hazretleri Hazine-i Amire
katiblerintin emr-i §erif ile ahvallerine mukayyed
oldugidur.
Ve bu esnada Sadria'zam hazretleri Hazine-i Amire katib­
lerine satve-i kahire ile tecelli idiip, climlesiniin defterlerin ellerili­
den alup Hazine-i Amire'de miihiirlediip, evlerine bir varak go­
tiirmeg·e muhkem yasak itdliriip «Enva'-1 h1yanetiniiz' ile bu dev­
let.�i ka.hirenlin nizam u intizamm1 bozmaga kasd itdiiniiz» diyii
tehdid itdiler. Ve sabrka serdar HMrz Ahmed Pa§a yamna muha­
faza hidmetine sefere me'mflr olup gitmeylip kalanlardan rflz-na­
me-i sani hidmetinde olan i&ha:k Efendi ve viizeradan kalup ha­
vass-1 hiimayflna ( 428a) zabt olunan haslar mukata'ac1s1 Kara Mus­
tafa Beg ve Anatoh'da Maliye tezkirecisi ibrahim C:elebi'yel "Siz hem
ze'ametler tasarruf idersiz "e hem Padi§ah-1 alem penah hazretleri se
fere varsunlar» diyli hatt-1 hiimayfln ile emr iderler dahi imtisal it­
mezsiz diyiip ve telhis buyurup' ahvallerin i<;erii Padi§aha gonde­
riip, kendlilerin kapuc1lar odasma habs buyurd1lar. Ve irtesi glin «Se­
fere ferman olunup, gitmeyenler siyaset buyurulm1§dur» diyli mez­
bflrlar1 kapucilar odasmdan <;1karup hor ve zelil ta§ gemisine gonder­
diler. �efa'at-pezir olmayup, gayrilere rbret olmag-i<;iin ehJci •Divan
i<;ine muhkem izhrab dii§di. Ba'dehu bi-ciirm ii giinah olduklar1 ma'
lflm ohcak iistiinde ze'ameti olan sefere <;1kup gitmek iizre halas bu­
yuruld1lar.
Serhadd-i mansflrede Tatar Ham Giizi Giray Han'a kI§lamak
ferman olunup, §em§ir-i zerrin ve hil'at-1 fahire ve iii,)
kise altun giinderiildiigidiir.
Ve yine evas1t-1 §ehr-i mezburda le§ker-i Tatar ve' Gii.zi Giray
Han igiin sa'adetlii Padi§ah-1 cihan-kii§a hazretlerinden murassa'
§em§ir ve hil'at-1 fahireci a'la ile ii<; kise altun in'am <;rkup, k1§ladugi
mahalde Han hazretleriniin ademleriyle Hiiseyin Aga ve Ferruh Aga'
ya teslim .buyuruld1. Fi 20 cumadelahire, sene 1007.
Donanma-yi Hiimayfln ile Kapudan Sinan Pa§a hazretleri
geliip Tersane-i Amireye dahil olduklandur.
Ve hu esnada evahir-i §ehr-i ·cumadelahirede erba'inden on iki
glin kalmi§dI. Eyyam-1 §itada, ki ibn-i C1gal hazret-i Kapudan Sinan
792 MEHMET lP�IRLi
Pa§a-y1 §eca'at-i;;i'ar u nam-dar Donanma-y1 Hiimayfm i!e salimin ii
ganimin a'da-1 din gemilerinden tereke ile memlfl, ahid-name-i hii­
mayflna mugayir buldugm alup, limana geliip dahil oldilar. :;>imdiye
dek ge!Up giden kapudanlar Kas1m giiniinden mukaddem gelmegi
adet idinmek ile kilifar-1 mela'in deryada lbulunan elh-i 1slam gem'ile­
rine aman virmeyiip, almakda idi. «El-hamdii li'llah ta'ala bu 'gazi
fi sebili'llah hazretleriniin hiisn-i tevecciih ve yiimn-i makdemiyle
ahali-yi 1slam gemileri rah-1 selamet iizre M1sr'dan 1;1kup geldiler.
Din ii devlet umflrmda miidebbir ii mii§ir di!ir- ii bahad1r (428b)
hazm u azm ve re'yde bi-nazirdlir. Allah tebarek u ta'ala her halde
mu'in ve destgiri ola» diyli cemi' mii'minin ii Miislimin kulft!bma
muhabbeti dii§iip, hayr du'alar iderler. Keyd ii mekr-i ha:sfld-1 la­
yesuddan Allah ta'ala h1fz u emamnda eyleye. Geldiigi .gibi togr1
Sadria'zam lbrahim P8:[?a -ed4rrrve'7M,hru, t1J,'d'f,{i, icld"fehu- hazretlerine
varup din ii devlete nil:fi' ve miilbarek olan umflr ve ahvali soyle§iip
muhabbet ii meveddet iizre old1lar. Allah ta'ala re'y ve tedbir-i ber­
savab ile mlilhem ii muvaffak eylayii-vire.
Ve irtesi glin hazret-i Mliftilenam Hoca Efendi hazretlerine ve
Vezir-i sani Halil Pa§a-y1 celilii'l-kadre' varup, hiisn-i re'y ve ted­
bir ii tedarlik iizre old1lar. Fi 22 cumadelahire, sene 1007.
Kapudan Pa§a hazretleri kasr-1 aliye taleb buyuruldug1dur.
Ve bu esnada sa'adetlii Padi§ah-1 din-penah hazretleri kasr-1
aliye Kapudan Sinan Pa§a hazretlerini istedi1p, umur-1 miilk ii mil­
let ve a'da-i din ii devlet babmda ni<;e me§veret buyurulup velakin
perdeden ta§ra hi<; kelam §ayi' ·olmad1. Temamet nihili'te old1. Per­
deden harlc name olmad1.
Sefer-i zafer-rehber miihimmatJ. i!)iin Hazine-i'
Enderftndan alttm !)Ikdugidur.
Ve §ehr-i cumadelahireniin yigirmi yedisinde Hazine-i Ende­
rflndan Padi§ah-1 memalik-sitan hazretleri -hartede'lldhu ta'dld mUZ­
Tcehu- sefer-i hiimayfln miiltimmati-yi<;iin ve zaha'ir-i asker-i tsJam
i<;iin Sadr1a'zam lbraltim Pa§a -edame'lldhu ta'dld icldlehu- hazret­
lerine on kise altun gonderlip ve her kise onar :bin altun iizre akd
TARlH-l SELANIKi 793
olunup, tamam yliz bin filori, ki yiilz yigirmi ylik ak� olur. Ve on
be§ bin yedi yiiz filorisi Yeni<;erileriin sayis�haneleri ve sakalar1
bargirleri bahas1-y<;iin Yeni<;eri Agas1 Hasan Aga hazretlerine tes­
lim olund1. Fi't-tarihi'l-merkum.
Beglerbegi Dervi§ Pa§a !)Ilmp gitdiigidlir.
Eva''il-i §ehr-i recebde vilayet-i Bosna begleI"begisi olan l)ervi§
Pa§a hazretleri miizeyyen ii miikemmel alay tertib idiip, eva'il-i
hamsinde berfldet-i §iddet-i §itada <;1kup gitdiler. Allah ta'ala hayr
ile matlablarma ( 429a) vusfll miiyesser eyleyiip kal u kam'-1 a'da-1
din babmda re'y ve tedbir-i piir-savab ile galib [ii] kahir ve zafir
ii mansflr olmak miiyesser ola. Bi-mennihi ve yi/!mnihi ve kafiyyi
lutfihi.
Vilayet-i §lirvan mahsfil-i harir irsaliyesi geliip tiicc&ra
ve sa'ire tarh olundugidur.
Ve yine bu esnada mukaddema vilayet-i Sirvan'dan Vezir-i mii­
§ir-i ba-tedbir Yemr<1ci Hasan Pa§a hazretleri mahsfll-i mlilkden
gonderdiikleri yiiz ylik harirden, §imdiye dek gelen irsaliye elli§er
yiikden tecaviiz itmemi§di, vacib-i sene 1007 recec mevacibine vi­
rilmek i<;iin tiiccara ve sa'ir ehl-i hirefe hallii halince bakiyyesin
seki�r' yiiz ak<;aya tarh eylediler. Yiiz yiik harir-i ham kiilli meb­
lag olup, halk ma-<beynlerinde vak1yyesini alt1§ar yliz ak<;aya alup
satt1lar. Ve Ctgala-zade Kapudan Sin an Pa§a hazretleri dahi der­
yada aldug1 kiiffar-1 haksar kalyonlarmda i;1kan bahar ve esbabm
dahi ehl-i suka ve attarlara i'tidal-i ha! iizre tarh u taksim eylediler.
Anlara taltif..i kelam ile «Virdiikleriniiz gaza yoluna donanma gemi­
leriniin alatma' sarf olunur, ecir ve seva'b-1 du-cihani Ms1l olur,
incinmiyesiz ve te'amiil-i nas lizre ma•beyniniizde <;ari olan ne ise
altun yiiz elli§ere ve guru§ ylizer ak<;a ve ak<;anun dahi ge<;erin ala­
lum» dimegle kemal mertebe ho§nud ve razi oldilar. Amma harir ba­
hasmda alman altun yliz on sekizere' ve guru§ altm1§ sekizere olmak
iizre muhkem mutazarr1r olup, miiteellim old1lar. Fi eva'il-i §ehr-i
receb, sene 1007.
794 MEHMET iP�iRLi TARiH-i SELANiKl 795

Niizl emaneti buyurulan Miiteferrika Mustafa Aga'ya

siidde-i sa'adet kapnm-ba§tl1g1 fennan olundug1dur.
Sefer-i zafer-eser ahvali me§veretine a'yan-1 devlet ii
sa'adet Sadna'zam hazretleri sarayma geldiikleridiir.
Ve evas1t-1 §ehr-i recebde sefer-i hiimayftna niizl emini ta'yin
buyurulan Miiteferrika Mustafa Aga'ya siidde-i sa'adet kapuc1-ba­
Ve evas1t-1 §ehr-i recebde erkan-1 sa'adet viizera-i izam ha­ §1hg1 .a:rz olunup, ferman olund1. Zerrin asa ile dergah-1 mu'allada
retleri ve kadiasker efendiler ve istanbul Kadls1 Mevlana Es'ad makammda turup ve sefer-i hiimayftna gidiip, me'mur oldug1 za­
Efendi ve Defterdarlar ve Yeni<;eri Agas1, Sadria'zam tbrahim Pa§a hire ve niizl hidmetinde miicidd ii sa'i olup ve Met ve ( 430a) ka­
-edame'nahu ta'fi,la iccalewu- hazretleriniin sa'adet•hanelerinde miic­ nun-1 kadim iizre at ve katar deve ve katir virilmek ferman olunup
temi' olup, re'y ve tedbir-i piir-savab iizre me§'veret buyurulup, virildi. Fi 17 receb, sene 1007.
Vezir-i ru§en-zamir HM1·z Ahmed Pa§a hazretleri (429b) zaha'ir-i
asakir-i mansure i<;iin Hazine-i Enderftndan sa'adetlii Padi§ah-1 ci­ Miiteferrika agalarun deftere' terakkileri ge<;iip temessiikleri
han-penah hazretleriniin virdfrkleri altun zahire bahas1 kendiilere ve yerleri bulunmayanlarmun ulftfeleri virilmek fennan
teslim buyuruld1. Ve Rumili Kad1askeri ·Ebussu'ud-zade iMevJana olundug1dur.
Mustafa Efendi ve �1kk-1 sani Defterdar1 Murad Efendi ve ii<; yiiz
Ve mukaddema ruz-name-i ·sani hidmetinde olan isha:k Efendi
nefer <;avu§ agalar ve ii<; yiiz nef.er kapucdar ve kifayet mikdar1
ref' olundukda, «Miiteferrika .agalarun u!Ufeleri hadden ziyade olup,
Boliik-halkmdan yazilup, ma'an <;1kup, gitmek miite'ayyin old1. Ve
ziyade terakkiler ;bila-temessiik ge<;mi§diir» diyii ruz-name-i sani
Kuzat-i Rumili dahi re'ayaya on hanede bir ta'yin olunan nuzl ar­
hidmetine ta'yin buyurulan sablkii bunca ak!ama defterdar olup,
pasm1 ve dakikm1 ihzar itdiiriip ve bedel-i niizl almmayup, safi niizl
erbab-1 kalem ve ashab-1 rakamun miimtaz u ser-efraz1 Bostani
ihracmda ikdam u ihtimam olunup, kad1h'klara tebdil ii tagyir ol­
Yahya Efendi'ye -0iimle temessiikatla:r1 aranup bulunmak ferman
mayup, hakk iizre tahsil ii teslim olunma:k i.;iin Tophane-i Amire
olundukda <;ok kimseniin temessiikat kisesinde ash bulunmamagla
Emini Miiteferrika Katib Mustafa Beg niizl emini ta'yin olunup,
harem-i hiimayftndan g1kanlarun ve ta§radan has1l olan yetmi§ ne­
Belgrad'a varup etraf u eknafdan gelen niizli kabz u zabt ve der­
fer miiteferrikanun tekrar arz olunmaym-0a ulufeleri virilmemek
anbar eylemek ferman olund1. Fi't-tarihi'l-merkiim, sene 1007.
ferman olund1. Ve ekseriniin yiizer2 ak<;a ve doksan ve seksener ve
yetmi§er ve elli§er ve k1rkar akgadan yevmiyeleri dort be§ bin akgaya
Tebdil ve tagyir• ber-vech-i i'tidal. karib olup, hatt-1 hiimayun ile «U!Ufeleri virilmesiin» buyuruld1.
Fi receb, sene 1007.
On ·be§ hanede bir key! arpa ve bir key! dakrk ve iki haneye bir
Mtizevver ahkam ile bulunanlar siyaset olundug1dur.
koyun siirsat niizl ferman olunup ve «Her kang1 kad1 !ber-vech-i
adalet cem' ve tahsil eyleyiip, mukaddem isaI ii teslim iderse bir y1!
Ve bu esnada mtizevver ahkam ile §art-1 k1la' ohnayan mu­
dahi miiddetine ilhak olunup, kadimden ola geldiigi iizre ti<; yd
kata'atdan timena-1 mtiltezimin a:k.;alar saldlrup, ash olmayan tez­
tamam ola» diyii arz olund1. Sab1ka on hanede ·bir key! a:rpa ve da­
vir tugralar ve defterdarlar ni§aniyle tezvirleri bulunanlar saLb ti
klk ve bir hanede bir koyun iken taksir' olunup, re'ayaya merha­
siyaset ahkamla:r1 bogazla:rma as1ld1. Fi 18 receb, sene 1007.
met ti §efekat buyuruld1. Ve Ahmed Pa§a hazretleri ve Kadiasker
Efendi «Te'hir ferman olunup re'ayaya s1klet virilmeye» diyiip za­ Kaza'u'llah ile yine Sariwhanede ihrak vaki' oldug1dur.
hire altum kapuc1-ba§1 Mustafa agaya ferman olunup, teslim olun­
Evahir-i '§ehr-i mezburede kazau'llah ile Sarachaneniin orta­
d1. Fi §ehr-i receb, sene 1007.
smda olan mescid ve giizide yerler ihrak old1. Bi-inayeti'llah ta'ala
796 MEHMET IP�iRLi
Yenii;eri Agas1 ve vlizera-1 izam hazretleri yeti§iip etrafa sirayet it­
mege mani' olup, bi-avni'llah ta'ala tiz miindefi' old1. Fi 22 receb,
sene 1007.
UIUfe virildiigidiir.
Vacib-i recec sene-i 1007 ulufesi evahir-i §ehr-i recebde virildi.
Yeni<;eriye viriliip' gayri!ere miisa'ade olmadi. Ve irtesi sah giin
ehl-i Divan '(430b) mu'iif old1, Divan eylemedi!er. Seferden kr§laya
gelen BOliik-halk1 yer yer ·cem'iyyet idiip «Mevcud olanlar1muza i§­
lemi§ u!Ufelerimiiz ni<;iin virilmez ha:kk1muzdur, fukarayuz viriin»
diyii tazarru' ve niyazlar1 s0ylenmeye ba§land1. Fi 27 rec�b, sene
1007.
Seferden gelen miihiirlii kul defteri mucibiyle yoklanup
mevcud bulunanlara recec ulUfesi virildiigidiir.
Serdar-1 ekrem -edfi,me'Mku ta.'alii. icldleku- hazretlerinden ge-
1en miihiirlii siidde-i sa'adet kullan defteri Altt - boliik halkmun on
bir bin yiiz otuz be§ nefer mevcud olup, vacib-i masar sene 1007 de
ulufe alanlan ve ii<; bin be§ yiiz seksen beli! nefer Cebeci ve Topc1 ve
Top-arabac1 seferde mevcud olup, ·cem'an on be§ bin dort yiiz kapu
kullan masar u!Ufesin alup ve k1§laya gelen Boliik-halkmun Asi­
tane-i sa'adet defterine tatbik olunup, muvM1k geleni yoklanup, mu­
ka:bele olunup, bu fakir,i hakir nezaretiyle ulufeleri ihrac olunmak
ferman olund1. Mukabeleci Ahmed Efendi evinde Kethiida yeri ve
Mandeler Agas1 Ahmed Aga i!e mevcud olan Boliik-halk1 yolda§lar
yoklanmaga suri'l' olund1. Fi eva'il-i §ehr-i §a'biin, sene 1007.
Sadr1a'zam hazretleri saraymda seferliiden mevcud lbulunan­
lara bu fa'kir nazaretiyle u!Ufe virildi.
Serdar-1 00.-tedbir Mahmud Pa§a hazretleri taraf1ndan
fiitllhat ile galib ii mansflr ve muzaffer olduklar1
haberleri geldiigidiir.
Ve eva'il-i §ehr-i §a'banii'l-mu'a:zzamda Eflak iistiine serdar
olan Mahmud Pai,a hazretleri tarafmdan haberler geldi•. Bir ka<; giin
TARiH-1 SELANIK! 797
nehr-i Tuna tonup, gliziyan-1 ehl-i !slam f1rsati ganimet biliip iste­
diikleri yerlerden Silistre beglet<begisi olan Ahmed Pa§a yamnca
merdan-1 kar-zardan ni<;eler kol kol taraf taraf segirdiip Eflak ya­
kasmda bulduklari me!a 'ini k1rup k1hi;dan gegiriip, vafir esir ge­
tiiriip ve dort k1t'a yarar toplar alup ve Mihal la'in Tel'govi<;te'de
bir mikdar mela'in He cem'iyyet iizre turup ulUfe (431a) virmekte
kemal-i acz ve iztirabmdan re'aya-y1 memlekete harac salup, re'aya
gagri§up cevab viriip «Biziim kar u' 'kisbiimiiz kadir oldugimuz me­
ta'1 iskelelerden gegiriip furuht itmeklediir. lskeleler sedd olup i§·
lemeyicek haraca iktidanmuz yokdur. Olanca meta'1muz al, n'ey­
lersen eyle. Sen Padi§aha isyan itmekle memleket-i Eflak viran ol­
dI» diyii mel'um ta'ciz eyleyiip ve ton mlilayim olup, yine gaziyan
f1rsat u nusrat ile berii yakaya ge<;diigi haberleri •geldi. Fi't-tarihi'l­
merkiim.
M1sr'dan Seyyid Mehmed Pa§a hazretleri geliip, diyar-1
M1sriye'niin culus-1 hiimayftndan berii vaki' olan
israfatdan su'al olunup, meclis eylediikleridiir.
Evas1t-1 §ehr-i §a'·banda tM1sr lbeglerbegi!iginden munfas1! Sey­
yid' Mehmed Pa§a geldi. Sadria'zam hazretleri saraymda cem'iy­
yet-i azim olup, Vezir Hafiz Ahmed Pa§a'ya ve Kurd Pa§a'ya
diyar-1 Misr'dan Hazine-i Amireye gelecek bir sene irsaliyesi alti
yiiz bin filori' nice old1» diyii teftic§ olunup, su'al buynruld1. Rumi­
li kadrnskeri Ebussu'ud-ziide Mevlana !Mustafa Efendi -dfi,met fe­
zfi'ilTiukU- ve sab1ka Kad1asker Yahya Efendi ve sab1ka M1sr Kad1s1
Kmalu-·zade Mev!ana Hasan Efendi ve Dukakin - zade Mevlana
Osman Efendi ve Defterdaran-1 emvaJ Mahmud Pa§a ve §em11 Efen­
di ve Murad Efendi mal!zarlarmda soylenen s0zleriin neticesi Ha­
fiz Ahmed Pru§a hazretleri iistiine tevecciih idii:p, dort seneden zi­
yade zabt itmekle dort yiiz bin filoriden miitecaviz ma! zimmetine
miiteveccih oldukda Yahya Efendi «Ben hiikm eyl�diim, Ahmed
Pa§a'dan alun» didi. Ve yine bir nige •giin faysal bulmad1. Fetvalar
olund1 «Bu vechile an-ilmin hiikm itmeyen .hakime §er'an laz1m
gelen nediir» diyii4 Jisan-1 halka dii§iip bir ni<;e giin anime-i enam
didi ve i§itdi.
798 MEHMET IP�IRLI
Serdar Mahmud Pa§a tarafmdan a'da-1 dine galebe haberleriyle
Defterdar Burhan Efendi geliip kazaya defterlerin
getiirdiigidiir. (43lb)
Ve bu esnada Eflak'da olan Mihal' Ia'in iistiine serdar ta'yin
olunan Vezir-i ba-tedbir Mahmud Pai>a hazretleri tarafmdan haber­
ler geldi. Birka<; giin Tuna tonup lei>ker-i lslam birkag yerden firsat
u nusrat-1 liahi ile a'da-1 din iistiine hucftm idiip, mela'in-i hasirini
ka<;irup, yeti§ebildiiklerin malik-i dftzaha gonderiip, horyatlarm
mahkftr idiip, iisaray1 berii yakaya ge<;iiriip, bu canibden mukaddema
alman toplardan dOrt k1t'a a'la top' ve ;bir kii<;iik kaleyteyi zrubt ey­
leyiip ve !Mihal la'in sa'b yerlere ka<;up miitehassm oldugm l:lildiir­
mi§ler. Fi evas1t-1 §a'ban, sene 1007.
Ve elli pareden ziyade tekerleklii gemilerin ihrak bi'nnar ey­
leyiip ve kesilen ba§lar ve giriftar olan mela'ini an-karib siidde-i
sa'adete gondereceklerin i'lam eylemi§Jer ve Yerkoyi kal'asmun
ta'mir ve merimmatma laz1m u miihimm olan edevat ve esbabma mu­
kayyed olup, mahall ve mevsimi ile milbfr§eret olunup, binasma §uru'
ve tedariikde olduklarm yazup, sab1ka Ba§-defterdar Burhaneddin
Elfendi'yF kazaya-y1 muhAmmve mefteri ile .Asitane-i sa'adete gonder­
mi§ler. Geldiler ahlbar-1 sahiha beyan eylediler. «Re'y ve tedbir-i ber­
savabda ve umftr-1 devlet ii saltanat ve gayret-i din-i mli!bin il:;iin kiif­
filr-1 hfrksara kemal mertElbe hiisn-i tedbir ii tedariikde miicidd ii sa'i
olup, asker ta'biye eyleyiip ve muttas1! urup tutmakda mela'ine gi:iz
agdurmayup s1makdadur. Allah ta'ala her halde mu'in ve ve destgiri
ola. Velakin serdarhk ve ka'im-makam-1 saltanat olmak mu'azza­
mat-1 umftrdandur. Be-herbal iiktidar-i maliyeden la•biiddiir, hu babda
kalilii'l-biza'adur» diyii ha,ber virdiler. Alhi,humme iftah ebvabe
rahmetik Amin. Fi evahir-i §a'banii'l-mu'azzam, sene 1007.
Hilal-i ramazani'l-miibarek tali' olup M1sr beglerbegiligmden
bir sene mah su'al olunup cem'iyyet oldug1dur.
Milbilrek §ehr-i ramazan rii'yet-i hilali miiyesser old1. Ve «Sa­
blka M1sr Beglerbegisi olup, ka'ide-i kadime iizre siidde-i sa'adet­
medara gelen Hazine-i Amire' ( 432a) irsaliyesiniin bir sene mah
noksan iizre kalm1§dur» diyii Sadr1a'zam lbrahim Pa§a -edame'llahu
ta'ala iclalehu- hazretleri saraymda ferman-1 ali§an ile ulema-1
TARIH-1 SELANIKi 799
izam cem' old1lar. Hafiz Ahmed Pa§a ve .Kurd Pa§a ve Seyyid Meh­
med Pa§a'dan muhasElbeleri ve mutasarr1f olduklar1 zemanlannun
mahsftlatI su'al olundukda her biri truhavviilat-1 bedi'a ile cevfrb vi­
riip, birka<; def'a meclis-i azim olup, sab1ka Rftmili Kadlaskeri Yah­
ya Efendi Hfrfrz Ahmed Pa§a'dan bir ·sene mahm hiikm idiip, hiic­
cet imzfilayup ve bi'l-fi'l Rftmili Kad1askeri -Ebussu'ftd-zade Mevlana
Mustrufa Efendi «Bu hiiccet ile Ahmed Pa§a'dan1 mal almmaz bu­
yurup ve lstanbul Kad1s1 Mevlana Es'ad Efendi «Hiiccetiin yuka­
rus1 a§agisma uymaz» diyii ulema ihtilaf eylemegin meclis-i ahara
mevkiif old1. Diirlii sftretler ile fetvalar olund1.
ttas-bag!)e'de yaptlan ba§tardayi kiinfui-1 kadim iizre niheng-i
Iiicce-i derya hizebr-i rfiz-i vega C1gala-zade Kapudan
·pa§a deryaya indiirdiigidiir.
Ve '§eref-i §emsde nevrftz-1 Harezm-§ahide Hils-bag<;e'de yap1-
lan Padi§ah-1 alem-penah 1ba§tardas1m Vezir ve Kapudan C1gala­
zade Sinan Pru§a hazretleri tekmil itdiiriip, ciimle viizera-1 izam ha­
z1r olup, du'a vii sena ve kurbanlar ile kanftn-1 kadim iizre deryaya
indiirdiler. Allah ta'ala miibarek ve miiteyemmen eyleye. Bi-men­
nihi ve yii,mnihi.
SiyaVU§ Pa§a hazretleriniin bala-biilend ferzend-i
erciimendi asib-i ruzgar ile hake dii§!diigidiir.
Ve •bu esnada sab1ka Sadna'zam
· Siyavu§ Pa§a hazretleriniin
yigirmi <be§ ya§mda ser-efraz u miimtaz sultan-zade ogh cami'-i
§erifde teravib namazm cema'at ile eda eyleyiip, ol gice came-i ha­
bmda ,gunftde olup, sabah namazma kaldurmaga mecal olmayup
kadir-i Hayy u Kayyftm emriyle fiic'eten alemCi ahirete intikal ey-·
Jedi. «Hay kan tutdI» diyiip fasd itdiirmi§ler. Mruhal fevt olup !;are­
saz olmadi. A'yan-1 devlet ii ·sa'adet (432b) cenazesine haz1r olup,
peder-i biiziirgvar hazretlerine ta'ziyet eylediler. Merhil.mun 'iki ogh
ve bir kizcag1z1 kald1. Rahmetu'llahi lileyhi rahmeten v&i'a.
Anatoh ve �Ikk-1 sani defterdarhklan virildiigidiir.
Ve evasit-1 §ehr-i ramazanii'J,miibarekde Anatoh Defterdar1
�ms Efendi vie i;;1kk-1 sani Defterdan Murad Efendi ref' buyurul-
800 MEHMET IP$1RLI
TARIH-1 SELANIKl 801

d1lar. :;l1kk-1 sam Defterdarhg1 Haleb'den munfas1! Mehmed Efen­

liip, «Diirt cizye defterleriniin on be§ yiik ak<;as1 safi altun ve guru§
di'ye ferman olund1". Anatol! Defterdarhg1 Sivas'dan munfas1l Ka­
ge!iip', Top-kapus1 haricinde ekabirden biriniin baggesine indi, Di­
drnsker Mu'allim-zade Mehmed Efendi'ye ferman olund1. Fl 13 ra­
vana geliip tesllm-i Hazine·i Amire olmad1. Harac Muhasebecisi
mazanii'l-miibarek, sene 1007.
Arnavud Hasan Beg ve 1Mukabeleci Ahmed Qelebi •ve Ba§-ruzna­
meci Akbaba-·zade Mustafa <;elebi'yi getiirdiip, defatire nazar bu­
Boyac1 Kafir Oldiigidiir.
yurun ak<;a nice oldugm2 su'al buyurun, cami'-i cizye olanlarun u!U­
feleri deynlerine mansub olup alakalar1 kat' old1. Akgalar kimiin
Ve bu esnada Sadr1a'zam saraymda ulufe tevzl' olunurken bir
deynine gegdi, giiriilmek vacibdiir» diyii ilkli eyleyiip, fi'l-hakika
boyac1 zimmi kafir bir sipahlden «Sende hakkum kald1, ulufede ·vi­
zikr olunan kiittab1 .getiirdiip, mahallerine defatire nazar olunup,
reyiim dimi§diin» diyiip sakalma yap1§up, sulh ideliim dirken a§a­
gegmi§ akga bulunmayup, satve-i kahire ile ciimlesini kapuc1lar
ga At-meydam'na •<;1kdug1 g'bi cam' ac1m1§ sipahi ta'ifesi «Sen si­
ocfasma habs' emr ey]eyiip ve paye-i serlr-i saltanata herbirini h1-
pil:hiye el uzatdun» diyii hancer ii§iiriip lekedkub eylediler. Helak
yanet ii cinayet ile arz buyurup, siyaset ferman olundukda ak<;alar
olup miird olch gitdi. Sa'adetlii Padi§ah-1 •cihan-penah hazretlerin­
zayi' olmad1 .' Hazine-i Amireniin duyiin-1 miiteferrikas1-�iin asha­
den Sadr1a'zam hazretlerine piir-italb tezkire-i hiimayiin grkup, «Se­
bma te'amiil-i nas iizre filori yiiz altm1§ar ak<;a hesab1 iizre ve gu­
niin kapunda sipahiler bir zimmi Oldiirmi§ler, sebeb nediir ! ceva·b
ru§ yiiz onar ak<;aya virilmek tam'1 olmagla ve Hazlna-i Amireye
viresiin» buyurulm1§, biiliik kethiidalarma ve <;avu§larma muhkem
altun . yiiz on sekize ve guru§ altmI§ sekizere almmagla ziyadesin­
�
tehdld itdil r. Ketm olunup haber ii eser zahir ii hiiveyda ohnad1.
li
den m ntefi' oima:k um1ct u rrcas1y1e be1a1ara giriftar 01ac&k1ar1 ha­
tiriarma gelmeyiip ve bu dahi vukii' bulmayup, tahmln ile ve his­
Kefelii Mevlana Hiiseyin Efendi Kuds-i §erlf kad1s1 oldug1dur.
sedar olmak ihtimaliyle olup ve mal-1 mlriye zarar miiterettib ol­
mayup aym ile ma! yine yerine gelmek mukarrer fehm olunmagm
Evas1t-1 §ehr-i ramazan-1 §erlfde merhum ve magfurun - !eh
Sultan Sii!eyman Han Miiderrisi ulema-1 dlniin efdal ii a'lemi Mev­
a'yan-1 devlet §efa'at eyleyiip, birer ki§i 1tlak eylediler. Ve Ba§- r_li�­
namecilik yine Mehmed <;:elebi'ye ferman olund1. Ve mukabelec1]ik
lana' Kefevl Hiiseyin Efendi Kuds-i §erif kad1hj;;l, Sahratu'llahi mii­
hidmeti sab1ka Defter-emini olan (433b) Omer Efendi'ye buyurul­
§errefe ve Halllii'r-ra:hman -salevtltu'lT.aM ar.a Nebilyyina ve aleyhi d1. Ve Harac muhasebeciligi Anatol! muhasebecisi Lonka-zade Mus­
ve ala sa'ir>il-enbiya ve'l-mUrselin- makamm kabUI ii ihtiyar eyleyiip tafa <;:elebi'ye ve Anatol! muhasebeciligi bu fakirii'l-hal ve keslrii'l­
ve dahi te§rlfen fazl u ilm ve diyaneti i<;iin J I_,,. kad1hgi ilhak olu­
bal bendelerine sipari§ buyurulup ve ·evkaf muhasebeciligi muka­
nup', k1ble-i evvel ve harem-i salis miicaveretiyle mii§erref olup, ze­
ft
ta'amhkdan ma'z l Karpuz Kadi ogh Mustafa• Qelebi'ye buyuruld1.
mane halkmun na-insafhgm giirmeyup ve enva-1 mezalim ii me'a­
Fl 18 ramazanii'l-miibarek, sene 1007.
sim ir>itmek belasmdan halas olmak (433a) sa'adetin bulup, ehibba
ve esdrkasma veda' eyleyiip, f1l'kat ve hirkat-1 ashab hasretiyle <;1-
Varidati ahz olundug1dur.
kup gitdiler. Allah ta'ala ilm ii amel ile izzet ii sa'adet-i dareyn mii­
yesser eyleye. Bi-mennihi ve hafiyyi lutfihi. Ve irtesi giin sahib - sa 'adet hazretleri Devaddar elinde nii;iil.n­
lanacak ahkam kag1dlarm <;ekiip alup nazar eyleyiip, tesllmat te­
Hazine-i Amire katiblerine nagehanl be!a yeti§iip satve-i
messiikleri olmagla defaire mahallerine miiraca'at buyurup, yetmi§
kiihire ile kapumlar odasma giriip mans1blar1 virildiigidiir.
. -
bin ak<;a Istanbul Agasma odun ak<;as1 viriliip «Velakin mahalline
gegmedin temessiik kag1d1 yaz1lmaga bil.'is ii sebeb nediir» diyii va­
Ve evas1t-1 §ehr-i ramazan-1 §erifde Sadr1a'zam Fbrahim Pa§a
ridati Kiise' Hiiseyin Qelebi kapucilar odasma h&bse virildi. Ve
-edrime'lltlhu ta•ar.a icT.alehu- hazretlerine bir i;iahs-1 na-hemvar ge-
Harac Muhasebeci�i Hasan Beg i;avu§ eline viriliip, erzak u esba-
 TARiH-1 SELANIKi 803
802 MEHMET iP$iRLi

W,lehu- hazretleririiin otag1 sefer-i hiimayun i<;lin <;1kup, Davud Pa­

bmda � :
c zy �
ak�alar1 tabsil olunup, BO!iik-halk1 u!Ufelerine geldi.
§a giftligi Saray-1 Amire-i Cedid kurbmda <;ay1ra konuld1. Ve climle
.
Ve Kose Husey1n dabi ltlak buyurulup, varidat hidmeti Te§rifatl
ehl-i Dlvana muhkem tehbih ii te'kld olunup, gadirlar1 g1kup kurulsun
Sa'dl Qelebi'ye ferrilan olund1. Fl 26 ramazanli'l-mlibarek, sene 1007.
diyii ferman olund1. Azim kesret ii izdiham iizre <;ad1rlar kuruld1.
Fi't-tarlhi'l-merkum.
Defterdar-1 emval Mahmud Pa§a hazretleri miistevfa mal
tahsll eyleyiip, bi-tereddiid re!ien mevacibi virildiigidiir.
Serhadde ku�lakdan Giizi Giray Han hazretleri kapum-ba§1yla
Ve evahir-i ramazan-1 !lerlfde Defterdar-1 emval Mahmud Pa§a Nemi;e lnrahnun sulh istediigi haberin gonderdiigidtir.

hazretleri re§en mevacibi virilmede ceml' eyyamda Hazlne-i Amire­

�
n n muzayakas1 mukarrer iken kiill1 emval ta:hsil eyleyiip, Bab-1 Serhadde k1§layan Tatar Ham Gazi Giray Han hazretleriniin
� .
umayfi.n'da hlfz idiip u!Ufe virilecegi giin kapuc1lar ile gonderiip Kapuc1•ba§1s1 mu'temed-'bih ve mu'kemed-aleyh khmed Aga meka­
k1fayet itmeyiip, Yeni<;eriler orta <;avu!i ile yard1m idiip, vlizera- l tlb ile Siidde-i sa"adet-medara geldi. Nem<;e k1rah la'in name gonde­
izam online kiseleri getiirdiip, y1gd1rup iii) yiiz seksen altI klse add riip, taltb-i sulh u salah oldugm bildlirrni§ler. Egri kal'asm
olund1. On iki klsesi altun ma-adas1 ak<;a idi. Bi-inayeti'llah ta'a!a virsiinler ve alman' k1la' vitilsiin ve lislfrb•1 sfub1k iizre re'aya
yiiz yigirmi alt! yiik Yeni<;eri ta'ifesine viri!di. vli fukara ve mesakin emn ii emanda olup, istirahatlerine sebeb
olasrz dimi§ ve «Beniim bu mertelbe mabeyn ceng ii cidal iizre ol­
Ve .Boliik-halkmun seferden geliip ulflfe takaza idenlerine ki
maga nzam olmam1§dur. (434b) !denler itdiler, her l)end ki
altI boliik bir yere gelmi§di, bu fakir-i hakir-i kal1lii'l-i'trbar naza­
reti l �� Sadria'zam -erMme'llah!u ta/aW, ia74lehu- hazretleri saraym­
sulh u salaha tevecciih idiip, Asitane-i sa'adete name gilndermek
istesen ii<; ay tamam bir vezlria'zam sadrmda karar itmemegle
d ":. 1k1 k1st recec ve re§en .mevacibleri (434a) Ulufeciyan-1 yesar
namemlize sahlh cevfub almaga imkan olmayup ve abd ii eman dahi
Agas1 Frenk Mehmed Aga ve Mandeler Agas1 Ahmed Aga ve Mu­
dlirlist olmamagla i'timad olunmayup, bu zemana dek te'hlre sebeb
ka:beleci Omer Elfendi ile iki koldan ale'l-ittisal msf1 filori' msf1
�� �
<;a ezar m §a � ':k
�t ile ulufeleri tevzi' olund1. Ciimleten yiiz altm1§
olm1§dur. Han ibn-i hansm, ma-beyne .girmek ca'iz ise amme-i

� �
1 1 Y- ksen
.
.
_m ��
u ca·vlz olup, altm1§ dokuz bin altun ve ma-adas1 ak<;a
aleme hayr u menfa'ate ba'is olaSIZ» diylip, «Yamk kal'asm hi�
yad eylemerni§lerdiir» diyil bildirmi§ler, bu canibden kema-kan
vmld1. Sek1z yuk ak<;as1 <;il idi. Fl evahir-i ramazan, sene 1007.
lay1k u sez&var oldug1 iizre sefer-i zafer-rehJber tedariikinde

Siyaset oldug,dur.
Eyyam-1 Id ahir oldug1 giiniin seheri derdmend Harac muha­
sebecisi Hasan Beg'iin olanca macmeleki mlrl il)iin kabz olundukdan
sonra dar-1 siyasete <;ekiliip, evlad u ensab1 zar u giryan olup
- ' kiit-
tab-1' Divana havf u ha§yet-i azlm miistevll oldi.
asakir,i mansure dakika fevt itmeyiip gielesiz ve serdar-1 a'zam
hazretleri dahi <;Ikup, oraya yakm vanyor', din ii devlete miina­
sib olan maslabat ne ise ·gilriiliir» diyii cev&b-i ba-savab virildiigi
illerde ve dillerde soylendi. Ve Han hazretleri ruzgar abvaline gore
bir gazelcik yazup gonderdtigi bu mahalle sebt olund1.

�
Ve yi e irtesi .giin �amh Burunsuz <;;avu§ dimekle me§hur, ki
Nawm
kari(?madug1 maslahat yog-idi, kezalik ma-meleki zabt u f11ruht
olunup sabb' olund1. Fi 5 §evval, sene 1007. Telh,.kJam Ql.mk aoeb mi MWmiiz r1ey bir gOriixn
Sadr1a'zam hazretleriniin otag, <;1kdug,dur.
Burnumuzdan geW!i bi'llah aci suyi Sarcbwr'wn
lfJhU Islam ill!erin kUf/Q,r garet ey"fedli
Ve eva'il-i §ehr-i §evvalde yevmii's-sebtde Divan olmayup §e­
ref-i mii§teride Serdar-1 a'zam 1brahim Pa§a -e<Mme'lWh!u ta•a-ia ic- Ey Hilda wUersler siz TU§Vet aJun aturwn
804 MEHMET IP�iRLi
Arsa-i rezm iqre biz kanlar tokiiJp lean aglaruz
Vadi-yi i§r'etde siz canH safa zevkin surnn
Hayli hl-ahengdur kanun-.i dooiet -gmesi
Ey mii.debmrler anun bari kulagini burun
Sanmanuz darii.'l-eman olwn mekan kalur size
Boyle kalsa bir iki gun dahi sabr eylen gornn
Bir teoornk olmaz ise gitil!i elden memleket
l'timad itmezsenuz etraf-.i alemden sorun
lrti§a mrle' mevali cem'-i altun eyles11!n
Ellezine yeikinizun ayetin ana tafb§Urwrt
Han-• aazi yah§i bu nazmi si!1'e kilmi§ revan
Ger yamarn si>z s&yler ise ani Sonbur'dan sorun.
Alti bOliik halkma Sadna'zam hazretleri saraymda
iki Inst ulufe virildiigidiir.
Ve Boliik-halkmun a1trsma ·cemi'an mevcil.d olanlara bu fak
: ir-i
hakir-i kesirii't-taksir nezaretiyle Sadna'zam ibrahim Pa§a -eda
me'll6,hu ta'ul4 icl4lehu- hazretleri sa:raymda Ulil.feciyan-1 yesar
Agas1 Frenk Mehmed Aga ile Mandeler Agas1 Ahmed Aga ve Mu­
kabeleci Omer Efendi ciimle §akirdleriyle ve Lonka-zade Cizye
(435a) muhasebecisi Mustafa Qelebi Efendiyle iki koldan recec ve
re§en mevil:cibin tevzi' eyleyiip, ba'dehil. mande ve istihdamda olan­
larr ve hidmetden gelen ve Hacc-1 §erifden gelenler yoklanup, mu­
kab
: ele ile ulil.feleri ihrac olunup, cemi'an yiiz yetmi§ yiik mikdari
akga ile cevab virildi. Fi evas1t-1 §evval.
Serdar Mahmud Pa§a hazretleri t.araf:mdan haberler geldiigidiir.
Ve Tuna yahlarma serdar Mahmud Pa§a hazretleri ta:rafmdan
ve Leh krrah cani;binden ve Bogdan voyvodasmdan haberler te'akub
eyledi ki .as! Ertle! vilayetiniin tarac olan re'ayasmun bak1yesi bir
lu'ble ii§iip, krralhk da'vasma kasd' eyleyen la'ini bir kal'ada habs
idiip, Leh krrah re'yi ile yerine ahar mel'il.n nasb eylediiklerin i'lam
eylemi§ler. «Alamet-i' hayrdur, vilayet-i Eflak re'ayas1 bak1yyesi
dahi Mihal la'ini dani ii tezvire dii§iirmek sevdasmda olduklar1 mu-
TARIH-1 SELANiKl 805
karrerdiir» diyiip, fikr ve endi§elerin bildiirmi§ler. Bu cihetden
mel'fm bister-i rahat gormez dimi§ler. Fi §evval, sene 10017.
Sadr1a'zam ve Miiftilenam Hoca Efendi hazretleri izz-i
huzftr-1 �ehen�llhi'ye varup Hazine-i Enderfindan altmI
!)Ikdug.dur.
Ve :bu esnada sa'actetlii Padr§ah-1 din-penah hazretleri yine
tekrar Sadria'zam hazretlerini izz-i huzil.r-1 '§eriflerine istediip,
miihimmat-1 umil.r-1 miitk ii' millet ve sefer ahvaHne miite'alhk
kiillihaka'ik u deka'ik soyle§iip ve ba'dehil. hazret-i mevle'l­
mevali Miifti!is!am Roca Efendi da'vet buyurulup, «Elbette mii­
himmat-1 din ii devlet igiin bezl-i ma! ve haza'inci fevaran itmek
farz u vacib olm1§dur. Be her ha! a'da-1 din kal' u kam' olmak igiin
ya saltanat veya hazine virilmek gerekdiir» diyii ilhah eyleyiip ve
sab1ka za:hire mesalihi goriihnek igiin Ha:zine-i Enderil.ndan Sad­
ria'zam librahim Pa§a ha:zretlerine <;Ikan yiiz bin sikke-i haseneden
gayr1, ki elli bin altum Kapuc1-ba§1 Mustafa Aga'ya ·zahire igiin
te�lhn olunm>§d1. Ve' tekrar on kise altun, ki tamam yiiz bin sikke-i
hasene olur, Kapuc1"ba§1 olan Abdullah Aga'ya teslim olunup, me­
vacib-i krla' i<;iin (435ib) ve sa'ir ulil.felere irsal olund1 idi. Ve Sad­
r1a 'zam hazretlerine dahi altm1§ kise altun <;1kup, miihimmat-1 se­
fer igiin ta'yin buyuruld1 ki, alb yiiz bin sikke-i hasene olur. Cem'an
sekiz yiiz bin sikke-i hasene ihrac olundr. Ve Kapudan Sinan Pa§a
hazretlerine dahi yeniden donanma gemilerin yapdurmak igiin kirk
bin sikke-i hasene viriliip, yiiz hine yeti§diirmege va'de buyuruld1.
Tamam on kerre yiiz' bin altun oltir. Fi evas1t-1 §evval, sene 10017.
Nagehani kiiffar-1 haksar-1 hasirin cezire-i Salnz'a
geliip, gezend iri§diirdiikleridiir.
Ve evas1t-1 §ehrci §evvalde cezire-i Sak1z re'ayll:smun hiyanet­
leri zahir olup, iglerinde Franga mela'ini vas1tasiyle birkag nefer-i
mel'il.n delil olmakla, ibir gice nagehani halk ga:fletde iken Duka-i
Fram;a la'ini gemileri be§ pare miikemmel donanma ile geliip, li­
mana dahil olup, kapuy1 hala hadis olan' top dard1 'ile y1kup i<;erii
giriip, kal'a mNbetcilerin helak idiip Fram:;a bayraklarm dikiip,
dort yiiz nefer soltat me!a'in <;Ikarup kal'ay1 zabt idiip, tab! ile
806 MEHMET IP�iRLi
sit ii sadadan haz1r bnlunan levendat miitenebbih olmakla halk ayag
iizre kalkup kefere-i mela'ine hiicftm idiip · k1tale ba§layup, hik­
met-i Huda-y1 Rabbi'l-alemin ile heman ol sa'at k1b.Je ve y1ld1z ruzgan
esiip, mela'in-i hasirin gemileri karar idemeyiip, zaruri limandan ta§­
ra <;1kup, ve kefereyi b1ragup denize ag1lup. firara yiiz tutup leven­
dat 'Ve sa'ir ehl-i !slam' kalan kiiffar-1 h&ksan kllu;dan gegiiriip
ve limanda bulunan begleriin kaleyteleriniin forsalar1 firsat bulup
ba'z1 dii§men getnilerine diii;fi ip halas olurlar. Ve ni<;esi bogulurlar.
Ve ba'z1s1 karaya <;1kup, karaya ka<;anlarma tutulup ele girerler.
Ve centliimlerinden birka<; nefer yaralulai'I ve dirileri ve birka<; yiiz
kelleler ile Asitane-i sa'adete geldiler. Fran<;a la'ini tarafmdan il­
<;ilik hidmetinde A:sitane-i sa'adetde duran mel'un Der-i devletde
Divan ahvaline muttali' olmagla tedbur ii tedariikde ta�ir itmeyiip
ve Kapudan Pa§a hazretleri (436a) lbn-i C1gal'm deryada t1l:bi'
gemilerinde buldug1 harami tspanya ta'ifesiniin mela'inini muk­
taza�y1 !}er'-i §erif iizre esir itmi§ken a'yan-1 sa'adet ma-beynle­
rine il<;i olan .filori ile fitne salup, yiiz neferden miitcavi'z esiri «Ta­
bi 'diir» diyii il<;i-yi mel'ftna hil&f-1 §er'-i §erif teslim itmege r1za
viriip' az kald1 ki ala-yazdllard1. BOyle d&r-1 1siam i<;inde sarahaten
Fran<;a la'ini delaleti ile halas ·zuhur eyledi .goriildi. Oii§men n'ey­
diigi bilindi. Fi't-tarihi'l-merkiim.
Orductlar mahiye idilp, 1st.anbul'dan <;Ikduklal'ldur.
Ve evas1t-1 §ehr-i '§evvalde sefer-i ·zafer-rehbere ta'yin olunan
orduc1lar hirfetiniin erbab1 habbazlari ve sefercileri ve taboohlar1
ve berberleri her biri san'atlarm lZ:har eyleyiip ni'metler bi§iriip',
<leveler tezyi1.1 idiip mahiyeler ile tab! u nakkare ve nefirleri ile
Serdar-1 a'zam hazretleri nazarma At-meydanma ciimle orduc1lar
geliip, du'aJar vii sena]ar eyJeyiip yurd yerine konmaga <;lkup git­
diler.
Sadna'zam ve Serdar-1 ekrem tbrahim Pa§a hazretleriniin
sefer-i zafer rehbere vilayet-i tJngiirus'a <;1kup
gitdiikleridiir'
�ehr-i §ev\ralii'l-miikerremiin yigirminci sebt glini mii'barek
sa'at ve ferhunde demde Sadr1a'zam ve Serdar-1 miikerrem tbrahim
TP<RiH·i SELANiKI 807
pa§ a ·ed4me'71ahu ta'ai.a ioUi,lehu- hazretleri yiim ii ikbal ii iclal ve
kemal-i iibbehet ii azamet ve istiklal iizre ·kapus1 halkm1 geregi •gibi
cebe vii cev§en ve giyim ve ge<;im ·ve togulga ve a'Ja mutalla siper­
ler ve balaban atlar ve bahri kotaslar zerrin nizeler ve ziba tirke§·
!er ve haftanlar ile tezyin ii tertib eyleyiip, At-meydam'ndan siid­
de-i sa'adet-medara gelince mal-a-mal miisellah u miikemmel as­
ker-i celed ve hizebr-peyker ve §ir-efken dilaveran saff-1 §ikenler
cem' idiip geldiler. Viizera-i izam ve ulema-1 kiram ve' a'yan-1 dev­
let ii sa'adet i'zaz u ikram ile istil<b&l eyleyiip selamlad1lar. Online
dii§iip i<;erii cenab-1 �ehen§ahiye iletdiler. Ve i<;-agalar1 ikram u
rhtiram ile anlar dahi tenha izz-i huzftr-1 Padi§ah-1 zillu'llah haz·
retlerine isal yelediler. Ni<;e zeman sefer-i zafer�rehber umur1 ve
mii§kilat1 soyle§iiliip ( 436b) vedala§up <;1kduklatmda fahir libas­
lar ile te§rif buyurulup, ii<; murassa' so11gu<; ve miicevher tirke§
takmup <;1kdular. Ve lei>ker"i zafer-penah-1 saltanat tamamet-i en­
va'-1 zib ii zinet kemal-i §eca'at ve hey'et ii hey;bet ile piir-ha§met
ii §evket ile goriiniip, a'da-1 dine dag-1 hasret urd1lar. Ve amme-i
enam ve me§ayih-i kiram ile ziimre-i s&iye zikru'llah iderek mii§a·
ya'at eylediler. Halk-1 alem dest-i niyaz-1 bargah-1 i:zzete ve dergah-1
Ahadiyete merfu' ve mu'alla k1lup, AlMhumme 'lllfl8JU,ri'l-lsUJ,me ve'l­
Milslf,m�n. Al7,6,hu'll1m'/J e unsur meno41!(J)S{Jff'a?d-dAn. Ve aikzul men ha­
zele'drd!i"n.A71ahumme. iftaih Ummete Muhammed. Al:tahUmme irham
ummete Muhammed. A71ah!Umme t� anHJ,mmeti Muhammed
du'alarm mele'-i a'Jaya <;1kard1lar.
Viizera-1 izam hazretleri ve ulema-1 kiram birer birer4 yana§up
umur-1 miilk ii millet ahvalin soyle§iip ve niheng-i liicce-i derya ve
§ir-i jiyan-1 rftz-1 vega 1bn-i C1gal Kapudan Sinan Pa§a hazretleri
yi'tsufi destar ile tekelliifden beri yana§Up, miihimmat-1 umur-1 Do­
nanma-y1 Hiimayftn soyle;'!iip, ni<;e miifid tedbirat ile nush u pend
eyleyiip ve hazret-i �eyhiilislam ve Miiftilenam Mevle'l-mevali Ho­
ca Efendi hazretleri yana§up, ba'dehu sab1ka Kadiasker Abdiilbaki
Efendi yana§up; konak yerine .geldiikde s1mat-1 ni'met haz1r u mii­
heyya do§eniip bi-payan enva'-1 ni'am-1 1l&hi <;ekiliip, Viizera-1
izam ve. ulema-1 kiram canibeyn oturup §iikr ii sipas-1 na�miitenahi
olup, du'aha-yi feth u zafer ile meclis' ,ihtitam olund1. Ba'dehu nev­
bet-i §ahi <;almup, erkan-1 devlet · ii •sa'adet menzil ii mekanlarma
avdet eylediler. Fi 20 §evval, sene 1007.
808 MEHMET iP�iRLi
Kefe beglerbegisini §ehid eylediikleridlir.
Ve bu esnada Kefe Beglerbegisi Se a-civan Hasan Pa�a bay­
ram §evkine ha1>tardasmda mlibte!a oldugi flsk u fucurma ziyade
tevaggul idlip, mestane dli§lip ve kemin-i kinde turan . hidmetkar­
lari ,cevr li cefasmdan mlite'ezzi olmagla, firsat dti§lirlip kendlizin
katl idlip ve gemisin forsas1 basup, i<;inde olanlari gaflet ile (437a)
k1rup .gemiyi Ozi suy1 ile ·Rus Kazagl'na ka;g1rup :gitdlik;leri haberi
geldi. Fi 21 §evval, sene 1007.
Ni11anc1bk virildiigidlir.
Ve irtesi giirr Divan olup, kemal-i ilm ti ma'rifet ile araste sa­
b1ka re'!s ve defter emanetinden ref' olunan' Okci•zade Mehmed
Pa§a ogh §ah Mehmed Efendi ni§anc1 olup, gellip sadrina oturd1.
Hamza Pa§a Rumili beglerbegiligi tar!k1yle miiteka'id olmak fer­
man olund1. iMukaddema sefer-i zafer-me'sere gitmek tizre tenbih
li te'k!d buyurulup, mlihimmat u levaz1m masrafmda tekaslil itme­
yiip, klilli tedarlik ile tug ve otagm mahall-i me'murede konak ye­
rinde hazir u amade idlip bagteten' ref' oldugmdan mtite'essir olup,
ruzgar-1 zor-karda;n ve emekdar ve hidmetkar1 §ahan-1 p!§in oldu­
gmdan inledi. Ve ca-nr§in olan Ni§arrc1 dahi sefere .gitmek ile me' -
mur olup, fl zemanmil. me'mul olmayan ahval li etvar zuhurmdan
mlitehayyir old1lar. Ni§anc1lar slidde-i sa'adet-medardan dur u
mehcur ola-gelmedliginden hi!af-1 k1yas lizre '§az old1lar. Ve Divan
ahirinde paye..i ser!r-i saltanata viizera-i izam i!e :girlip yliz slirdiler.
Ve ka'im ..makam-1 riyaset olan Medhi Efendi ma'an girdiler.
Hali! Pa§a hazretleriniin Serdar-1 a'zam hazretlerine
varduklar1dur.
Ve yine ol giin ba'de'd-tDivan ka'im-makam-1 sadr-1 sadaret"
celilli'l-kadr Halil Pa§a -eddme!ll/ihu ta'al/i icl(i,tehu- hazretleri er­
kan-1 devlet ile serdar-1 a'zam u ekrem otag1;aa varup, mu'azzamat-1
umur-1 maliye siiyle§di. Ve irtesi gtin U!Ufeciy§;n-i yesar Agas1 u!Ufe
ile .gellip Hazine-i Amire sanduklarm ylikledlip, hazinedarlar kethti­
das1yle otaga giigtirdiler. Ve cebeh§.ne-i amire onlinden tug ile cebe­
hane-i amire kethiidalari' ma'an otaga giiglirdi!er. Ve Top-arabalan
TARiH-i SELi.NIKI 809
kethlida ve Biillik-ba§1lar1yle mtikemmel alat ve esbab-1 cedid ile
nev-sahte, birer buguk kar1§ sab1ka olan §ahilerden ziyade ve mi­
yaneler dahi kezalik evvelki uslubdan a'Ja hlisn-i tedbir li tedarlik
ile .giirlillip (437,b) hazret-i Valide-i cihan-penah hazretlerinlin sa­
dakatmdan yigirmi bin sikke-i hasenesi hayat-bah§ old1. Ve dorder
gift atlar ile ko§Ulup otaga <;ekildiler. Fi 23 §evval, sene 1007.
Toplar iistiine R1dvan Aga kondug1dur.
Ve merhlim Sinan Pa§a Kapuc1-ba§1S1 R1dvan Aga toplar mli­
himmat u levaz1mma emin li naz1r nasb olunup, dlizli!en top.araba­
lari ukala-y1 mlitekaddim!nlin <;endan pesend!deleri olmayup, «Zi­
yade sakII olup, ihtira eyledligi azim mihnet li me§akkat ile [nas1!]
hareket olunur, seblikbar olmak Iaz1m idi. Nige bin at ve nige yliz
gift su s1gm ve kara s1g1r gekmez ve alat u esbab ta.hammlil itmez
tiz helak olur, ayak bag1dur» didiler.°Yigirmi k1t'a toplari endamiy­
le konak yerinden derya ,canibine Yedi-kulle iskelesinden gemilere
tahmil olunun, Selanik'e g1kup ve andan su s1g1r1 <;iftleriyle Belgrad'a
- -
g1karmak iglin ahkam yaz1ld1. Fi evahir-i '§ev·val, sene 1007.
Qavll§-ba§1hk ka'im-makiimbg1 hususus1dur.
Ve <;avu§-ba§I olan Mustafa Aga sefere gitmek ile me'mlir olup,
yerine ka'im-makam', sab1kii matbah emini olan Omer <;avu§'1 nasb
eyleyiip ve Omer <;avu§ asa-y1 simini eline alup, Divanda ca-ni§in
oldug1 mesmfi' ohcak sabr u tahammlil olunmayup, irtesi glin yine
Mustafa Aga geltip hidmete ka'im old1. Eski �avu§lar ka'im-makam
Omer <;avu§'un giimli§ deynek ile hlikumetine r1za virmeylip «Ara­
muzda hezar tiihmet ile miittehemdiir ve" miilakkabdur,, diyli na­
§ayeste ke!ama mlitesaddi old1lar.
Boliik-agahklar1 tecdid buyuruldug1dur.
Ve serdar-1 aliyyli'§·§an ve sa'adet-unvan hazretleri Biillik-aga­
larm tecdid eyleylip, sab1kii Sipahi oglanlar1 agas1 olan Mehmed
Aga yine aga olmak buyurulup ve sab1ka Sipahiler agas1 Hlisrev
Aga silahdar-ba§1 olmak buyurulup ve sancak-1 hlimayundan geltip
U!Ufeciyan-1 yesar Agahgmdan ref' olunan zat Ulufeciyan-1 yemin
810 MEHMET IP$1RLI
Agas1 olmak buyurulup tug ve (438a) bayraklar1 otag yanma kol­
lar1na dikildi1• Fi 20 §evval, sene 1007.
Yurd yerinde on glin karar olunup, Yeni!;eriler agas1
ii!; glinden sonra gii!;diigidiir.
Ve serdar-1 ali§an ve sa'adet-ni§iln hazretleri yurt yerinde eva­
hir-i §ehr-i §evvale degin karar eyleyiip, asakir-i mansflreniln tek­
mil olunacak milhimmatlari goriildi. Ve Yenigeri agas1 goglip gidin­
ce §ehr iginde di.ikkanlar' agilmayup, enva'-1 kabahat u fezahat1 ala­
niyeten itdiler. Bi-inayeti'llah ta'ala gogiip gitmeleriyle s1klet-i azim
def' olup, hiffet-i kiilli has1l old1. Viizera-1 izam hazretleri ittifakan
nige def'a gad1ra" geliip, umftr-1 kiilli soyle§diler. Allah ta'ala miil­
hem bi's-savab eylemi§ ola. Ulema ve kuzat ve siileha ve erbab-1
hacat ol denlii ii§ilp murada.t u teklifat eylemi§lerdlir, ki takat-1
be§er tahammiil itmek muhal u milmteni' idi. !bram u illiaha niha­
yet li payan olmad1 gitdi.
Manas1b-1 kaza ve manas1b-1 divaniye tevcih buyuruldug1dur.
Ve bu esnada Havass-1 Kostantiniyye kadrn1 Mevlana Beg-zade
Efendi dar-1 bakaya rihlet eyledi. Rahmetu'llahi aleyh. Yerine
M1sr'dan munfas1J Mevlana Arab-zade Abdurrauf Efendi kad1 olmak
buyuruld1.
Ve Bursa Kad1s1 Mevlana Hasan Kethiida�zade Efendi ref' bu­
yuruld1. Yerine Mrnr'dan munfas1! Kmalu-zade Mevlana Hasan
Efendi kad1 olmak buyuruldi. Ve !zmir Kad1s1 yine !shak Efendi
old1.
Ve §ehr-emini !brahim Aga ref' buyurulup, yerine sab1kii §ehr­
emini olan Mi'mar-zade lbrahim Efendi yine §ehr�emini old1.
Ve Serdar-1 ba-vakar hazretleri goglip gidecegi gice sefer-i za­
fer-rehber mi.ihimmatma Defterdar olan Burhaneddin ·Rumili Beg­
Jerbegiligi tarik1yla defterdar olmak ferman olunup, mi.ibtela ol­
dug1 reza'il evza'1 yine icraya ba§lad1. Ve Defterdarhk hidmetinde
olup, cidd i1 cehd ve enva'-1 mesa'i-yi me§kuresi zahir ii bahir olan
T.ezkireci-zade Mahmud Pa§a ref' olunup yerine Burhaneddin Pa§a
(438b) geliip Divanda oturup, bi-misal nige icad u ihtira'at mukad-
TARIH-l SELANIK[ 811
dematma §Uru' idiip, «Mntlaka irad ve masraf olmasun, akgalar tah­
sil olunup, geliip ruz-nameden virilslin» diyi.i enva'-1 tehdidat itdii­
riip4 ve hil'at-1 fahire geylip, erkan-1 devlet, vlizera-1 izam ile girlip
paye-i serir-i saltanata yliz siirdiiler. Fi gurre-i zilka'de, sene 1007.
Ve birkag gi.in Divan-1 ma'delet-mekanda hi.ikumet-i maliye
idi.ip, kiittab-1 Hazine-i Amireye enva'-1 me§akkat ii alam1 mucib
hitab u. ba-itab iderken sa'adetlli Padi§ah-1 gerdun-bestat 4azze'lldh
ensfirehu- hazretleri Davud Pa§a Qiftligi sarayma giil ii kiraz mev­
siminde g1kup zebani-manend iki nefer kapuc1lar gonderiip, Bur­
haneddin Pa§a'y1' Divandan kaldurup, aman ve zeman virmeyi.ip
ferman-1 §ehen§ahi ile sefere siiriip g1kard1lar. Ehl-i Divan bir ze­
man kelam-1 bi-hudesinden aman buld1lar. Sab1kii Defterdar ve Ni­
§anc1 olan Lam Ali Efendi'ye bi-tarik1'l-ariyet umur-1 maliye h1d­
meti sipari§ buyuruld1. Fi 8 zilka'de, sene 1007.
Okm-zade §ah Mehmed Efendi tevki'i olup seferden
avdet idiip geldiigidiir.
Ve bu esnada Ni§anc1 Mir-tevki'i Okc1-zade t;?ah Mehmed Efen­
di Serdar-1 ali-vakar hazretleri tarafmdan izn ii icazet ile Divan-1
adalet unvana tugra-y1 §erif hidmetine0 avdet eyleyiip geldiler. Ve 11
Rfunili Beglerbegiligi tarik1yle miitekii'id olan Hamza Pa§a dahi se­ fl
I
ferden afv olunup geldiler. Fi eva'il-i zilka'de, sene 1007.
I
§eyhiilislam hazretleri ve sa'ir ulemayi Rftmili Kadiaskeri
Sun'ullah Efendi da'vet idiip ogullarm slinnet eyledligidiir'.
Sab1kii Rumili Kadiaskeri Sun'ullah Efendi ogullarm siinnet ey-
leyiip ulema:1 izam hazretlerini da'vet idiip cem'iyyet-i azim ile en­
va'-1 ni'am-1 feravan bezl idiip, �eyhiilislam, hazretlerin dahi da'vet
eyleylip ciimle menkub ve miiteka'idin olan mevali ve mi.iderrisin §lik­
ran lizre olU
' p, Abdiilbak! Efendi ve Ahmed Efendi, Damad Muhyid­
din Efendi Ahi-zade Abdiilhalim Efendi geliip velime-i azime olup
hayr du'a vil sena ile ihtitam old1.
Donanma ile Kapudan Palla Karadeniz'den Tuna'ya Yahya P�a
ogb §a 'ban Pa�'yi gonderdiigidiir.
Ve evas1t-1 §ehr-i mezburede K1br1s Beglerbegiligi virilen Yah­
ya Pa§a ogh §a'ban ogh on dort• pare kad1rga ve kaleyteler ile. Ka-

812 MEHMET iP�iRU
radenizden Tuna'ya giriip Yerkiiyi ve Ruscuk kal'alarma varmaga
!}Ikup gitdi!er. l<;!erine cengci yaz1lan Cebeci ve Topc1 d§lemi§ ulfr­
felerimiiz virilmedi» (439a) diyii sefere gitmeyiip, na-fermanhk idiip,
kar u kisbinde olan matrabazlarun bezzazistanda ve bit pazarmda
diikkanlann B0stanc1-ba§1 bostanc1Iar ile miihiirleyiip, namlari hiin­
kar kuh olup, gazaya varmayan na-merd ve erazil' ba§ma belalar
getiirmege miiteveccih oldilar. Fi't-tarihi'I-merkum.
R.ftmili kadlaskerligi virildiigidiir.
Ve evas1t-1 §ehr-i zilka'dede Rfrmili Kadiaskeri Ebuss'ud-zade
Mevlana Mustafa Efendi hazretleriniin mizac-1 §erif ve unsur-1 latif­
leri ktilli fiitfrr iizre olup, maraz-1 sfr-i mi'de i!e ni!}e zeman Divana
gelmege mecal olmayup, miilazimin muraca'atde me§akkat iizre ol­
magm, Kadiaskerlik Mtiftilenam Hoca Efendi zade sab1ka Anatoh
Kadiaskeri Mevlana Mehmed 'Celebi Efendi'ye ferman olund1. Fi se­
ne-i 1007.
Padi§ah-1 alem-penlth hazretleri su-yolu kemerine seyre
gitdiikleridUr.
Sa'adetlii P!idi;i.ah-1 izzet-destgah u cihan-penah hazretleri Da­
vud Pa;i.a Qiftligi saraymda ni!}e eyyam arami;i. ii asayi§ buyurdukla­
rmda merhfrm ve magffrrun-Ieh Sultan Sti leyman Han Gazi seyrana
varduklan su kemerleri mesiresine bir gice yatuya gitmek tedariik
buyurulup, kiilli tecemmiil ile' agalar bile gidiip, tena'um u teferriic
eylemege gitdi!er. Fi evahir-i zilka'de sene 1007. Yatilmayup yine
gelindi. Kapu-agas1 hazretleri mani' old1.
Tatar Ham Giizi Giray hazretlerinden haberler geldiigidUr.
Ve evahir-i §ehr-i zilka'dede Tatar Ham Gazi Giray Han' haz­
retlerinden ulaklar geltip haberler getiirdi. Yarar ve ceng-azma le§­
ker ile E'storgon iizerine varup, ktiffar-1 haksar alaylarun ardma
ge!}iip mela'in-i hasiriniin bu' hile hayallerine gelmeyiip, baskm ard­
larmdan ohcak muhkem §a§up miinhezim olup yaraklari ve zahireleri
miicahidin ii guzatun nasib ii hisselerin oldugm i!'am eylemi§ler. Ta­
tar-1' saba -reftarun (439b) ganimet ile tok ve doyum olup le§ker-i
mela'ine fena virdiiklerin bildiirmil§er. Ve bu b!ibda serdar-1 sab1k
813
TARiH-i SELANIKi
Saturc1 Mehmed Pil.§a hazretlerinden mu'avenet olunmayup ve muza­
haret itmediler diyii §ikayetlerin arz eylemi§ler. «Din-i miibin hak­
kmda yolda§IIklar idiip yiiz akhklar1 zuhfrr idecek iken izhar-1 garaz
eyledi» dimi§ler. Ve bi'l-ciimle yaman halleri beyan olunm1§. Allah
ta'ala insaflar miiyesser eyleye.
Hazine-i Amire katibleri degi§ildiigidUr.
Ve bu esnada evkaf-1 Rfrmili muhasebecisi olan Karpuz kad1
oglI bi-tekelliif ref' buyurulup, yerine timarlu miiteferrikalardan sa­
b1ka Defterdarllklardan sancaga !}Ikan merkum Ahmed Beg ogh fer­
man olund1. Ve bu hafta i!}inde Bursa mukata'ac1s1 Makas ibrabim
<;elebi Divan-1 Hiimayfrnda kendiiye Jaz1m olmayan hususlarda elh-i
kalemlik satup, Defterdar efendiler iltifatma magrnr olmagla Rfrmili
Muhasebecisi Ali Beg'e bihfrde maddede bi-edebane na-§ayeste had­
dinden ziyade hezeyan siiyleyiip tehevviir ile, nasihat gU§ eylemedi.
irtesi ma'zfrl olup defterleri !}RVU§ i!e elinden almup, yeri Karpuz­
zade'ye ferman olund1. Fi 26 zilka'de.
Kapudan Pap hazretleri ba§tardayi kemfil-i zinet ile donadup
Pa�-1 zemin ii zemlln hazretleri sa'adetle geliip, makdem-1
hiimayftnlan ile teberriiken tepifbuyirrduklandur.
Evahir-i §ehr-i zilka'dede Kapudan Sinan Pa§a-OOdimie'llahu tOJ­
illd iokilehU- hazretleri Has'bag!ie'de yap1lan ba§tarday1 kemal mer­
tebe tezyin ii arayi§ itdiiriip, ii!} fenar takup baglayup ciimleden
miimtaz u ser-efraz olup, ve l;'adi§ah-1 cihan-penah ve izzet-destgah
hazretleriniin makdem-i hiimayfrnlar1yle mii§§erreef ii miiste'id ol­
mak i!}iin lay1k u sezavar oldug1 iizre zi-k1ymet esbab ile do§eyiip, ter­
tib-i §ahane eyleyiip, havas-1 hazretiyle Padi§ah-1 gerdfrn-cenab -ffaz­
';je'lldh ensilrehu- hazretleri Ieb-i dery!ida oian kasr-1 aliye yana§du­
rup, izz• ii iclal ii azamet ile ( 440a) bindiler ve on iki pare miikemmel
ii miizeyyen forsa !}ekdiiriir yarar kapudanar ve Umera yanlannca
Donanma-y1 Hiimayfrn ile Karadeniz'e !skender Bogazma togn !}ek­
diirdiler. Ve istinye limanmda tedarlik olunm1;i. haz1r enva'-1 et'ime-i
nefise-i lezize ki izz-i huzfrr-1 �ehen§ahi'ye sezavar ala. Kanfrn-1 ka­
dim-i Padi§ahi iizre Kapu agas1 Gazanfer Aga haz1r ve naz1r ve kilar­
c1-ba§1 hazretleri yemegi kondurup hazz-1 feravan ile yeniliip, e§ri-
 TARIH-i SELAN!Ki 815
814 MEHMET iP�IRLI

miiteka'id ve kiigiikden" muhafazaya kalan Yenigeri be§ bin neferden

be-ilatife"i bi-payan nuio-1 can oldi. Ve enva'1 tuhaf ve hedaya-y1 mer­
ziyade olup ve Cebeci ve Topc1 ve ehl'i hiref ve sa'ir rii'esa ve azeb
giib e murassa' ve miivecher pi§keio gekiliip, surftr u huburlara ba'is
ve Istabl-1 .Amire hiiddam1 nige bin nefer olup, Miiteferrika ve
cild1. Ve Tersane'i Amire kethiidas1 kanun-1 kadim iizre diimen tutmak
ga �nigir ve gavuio alay1 ve rikab-1 hiimayiin agalan ile cem'iyyet-i
hidmetin idiip ve Kapudan pa§a hazretleri ak-libas ile elinde asas1
az1m olup, pesendide etvar ile giinderdiler. Ve -ba§-defterdarhk hid­
makam-1 hidmetde ka'im olup, deryada miite'alhk musahabetden hali
metinde ka'im-makam olan Defterdar Sems Efendi ferman-1 §erif
olmayup, yiiz pare giizide ba§tardalar ve mavnalar yapd1nlmak igiin
He ilgiye yana§up merhum Yusuf Pa§a evlerinde nuzul eylediler.
elli bin nakd altun haz1r teslim olunup ve kifayet idecek haza'in vi­
Geregi gibi i'zaz u ikram olund1. Fi 17 zilhicce, sene 1007.
rilmek iizre hayr du'alar olund1. Fi 8 zilhicce, sene 1007. f11
Serdar-1 a'zam ve ekrem tarafmdan gelen ·mektftb haberidiir.
VaJi-yi vilayet-i Sark $ah Abbas tarafmdan il!)ilik ile mefatih
ve name getiiren E§ik Agas1 Karahan Aga'ya istikbale
Saturc1 Mehmed Pa�a'nun i!jin tamam itdiikleridiir. Ii
f!
!)1lnldug1dur, Ii
Evahir-i §eihr-i zilhiccede sefer-i zafer•rehbere giden Serdil:r-1 i!
a 'zam ve ekrem ibrahim Pa§a -edii:me"lW,Jw, ba'{i,1fi, ic'lii:lehu- hazretle­
Evas1t-1 §ehr-i zilhiccede vali-yi vilayetci Sark �h Abbas ta­
rinden mekatib.i §erife geliip, id-i adha Yagodine · ( ,�, ,<� ) konagm­
rafmdan1 E§ik Agas1 Karahan nam ilgi name getiiriip, Belh ve Buha­
da olup, Yenigeri Agas1 aga-y1 kamyar Hasan Aga" "iig giin mukad­
ril: hakimi Abdullah Han Ozbek Tatar1 le§keriyle �
ukaddema vila­
dem Belgrad'a varup, serdar-1 sab1k Saturc1 (441a) Mehmed Pa§a
yet-i Horasan tahtgah1 §ehr-i Herat kal'as1 ki padi§ah-1 selefden
agas1 miisaferet itmek-igiin da'vet eyleyiip, yoldaiolar ile ziyafete
hr
kalm111 numune-i devran iken ve Me§hed nam §e -i mu'azzam-1 se­
varduklarmda kalabahk ile varup dahi ayag iizre turup, yerlii yerine
vad-1 a'zam memleketini hezil:r ceng ve harb u darb ile K1zilba§8.n
oturmadm «Kati hiikin-i §erifi g1karun, okunsm Pildi§Rh-1 alem-penah
elinden alup, nige y1llar kabza-i iktidarma giriio tasarruflarmda
hazretleriniin emr ii fermam yerin bulsun» diniirken Yenigerileriin
�
iken, Abdullah Han bi-emri'l-Hakk1'l-Mennan sef r-i ahiret ihtiyar
ases-ba§lSl gorbac1 ilerii turup, 1 Pa§anun OO§llldan destarm alup, boy­
eylediiklerinde ogj1 Abdiilmii'min Han memleket-i Semerkand ve Be­
nuna keinend takup, ol hinde y1kup i§in tamam iderler. Ve Kapuc1-
dah§an'da cani§in-i saltanati olup, hiikumeti zemam2 miimtedd ol­
ba§Ilarm, kethiida ve hazinesi katibin ahz idiip, ma! ii menal vfi' te­
mayup, hevaya miinkalib olmagla ta'ife-i Ozbekiyye evza'ma ta­
ceminiilin zabt eyleyiip, .Asitane-i sa'adete vaki' olan ma-ceray1 i'lam
hammiil itmeyiip, ortadan vucudm giitiirmekle $ah Abbas ( 440b) le§­
eylediiklerinde ol gice 1stanbul'da evleri miihiirleniip, Bostanm•ba§1
ker-i K1Z1lba§1 ile «Miilk-i mevrftsumuzdur» diyiip, zikr olan memle­
. Ferhad Aga bostan oglanlarma" beklediip, irtesi ig-hazinedar-ba§I
ket-i Horasan'a hiicftm idiip, ceng-i feravan ile bi-miiheyya tekrar
Mustafa Aga baltac1lar ile varup, muhallefatm kabz idiip, yigirmi
feth idiip, zir-i destine alup kamyar oldugmun ferah u surftrun der­
be§ gift sanduk Saray-1 .Amire'ye nakl olund1. Halk-1 alem «Ceza
gah-1 Sehen§ahiye arz u i'lam idiip ve alduklan k1la'm mefatihin ki
�
yigirmi diirt k1t'a mefatih olm1§ arz-1 ihlas eyleyiip, bir altun t bsi
ve seza» diyiip merhamet ii §efekat ile yad itmediler. tki ylldan berii
asakir-i mansureniin ka'idi olup, a'da-1 din iistiine hiisn-i tMbir ii
ve bir giimii§ tebsi' iginde koyup, «Klla'1muz ve kendiimiiz> padi­
tedariik ile varup, din-i miibiniin ve ehl-i 1slamun iicin ah-virmege
§3.h-1 cihan-penah hazretleriniindiir» diyii temelliik izhar eylemi§ler.
klidir olmayup, eger kal'a-i Vag ve eger kal'a-i Varad da gekilen zah­
Klinun-1 kadim iizre Tersane-i .Amire kethiidas1 forsa ba§tardasm
met ii emekler heba old1. Husftsa Yamk gibi kal'a-i nam-dar bir giin
donadup, yanmca iki k1t'a donanm1§ kad1rga ile Dskiidar'dan tstan­
iginde kiiffar-1 haksar eline dii�di. Ve vilayet-i Budun a'da-1 din elin­
bul'a gegiiriip miikemmel raht ile Istabl-1 .Amireden esb gekiliip bin­
de harab u yebab ve• viran ola, gare-saz olup, dermana miitesaddi ol­
di. Ve ol giin le§ker-i ts!am-penah aiat-1 ceng ii darb ile biiliik biiliik
mad1. Heman keyd ii mekrde pehlivan olup, rli§vet ile dirlik virmek­
cevk cevk istikbale g1kup, §evket-i devlet-i tslamiyeyi 1zhar eyleyiip
de nam1 var idi didiler. Rahmetu'Hah aleyh.
Sadria'zam ve Serdar-1 ekrem sefere gitdiigi beliirmeyiip, koruc1 ve
816 MEHMET iP�IRLi
Eflak la'ini iistiine serdar olan Vezir Mahmud Pa§a.
hazretlerine Hazine-i EnderOndan ulfile
gonderildiigidiir.
Ve evahir-i §ehr-i zilhiccede Tuna canibine serdar olan Vezir-i
mii§ir-i ba-tedbir Mahmud" Pa§a hazretleri arzlar ile gelen sekban
ba§1 ile me'mur Yenigeri yolda§larun ulflfeleri igiin yaya-ba§1lara ve
gorbac1lara sa'adetlii Padi§ah-1 cihan-penah hazretleri (441b) Ha­
zine-i Enderftndan bu. def'a dahi dort kise altun, ki onar bin iizerine
akd olunup, tamam kirk bin kamilii'l-ayar altun Dlvan-1 mu'allaya
viizera-1 izam hazretleri nazarma g1kup, mezburlara teslim olunup,
irsal olund1. Fi 26 zilhicce, sene 1007.
Vilayet-i Karaman'da zulm ii bidad[hk] iden, erazil-i nasdan
hastl olan Hiiseyin Pa§a'dan §ikayet idenler ahvalidiir.
Ve bu esnada vilayet-i Anatoh'da ve Karaman'da, sab1ka beg­
lerbegilikden ma'zfil Hiiseyin Pa§a nam zalim-i zulmet-siri§t erkan-1
sa'adetde me§hflr a§ikare rii§vet alanlara pi§kei;; ii hedaya virmek ile
vilayet muhafazasma ve muhalif tefti§ine ve sefere asker siirmege
eline ahkam-1 i;;erife alup, !)1kup memleket iistiine miistevli olup, e§­
kiya ve eri/.zilden yamna cem' olan eli tiifenglii sekban, ni!)e yiiz ne­
fer mela'in evba§ u kalla§ miibahi ta'ifesiyle re'aya-y1 memlekete
tekalif-1 §akka itmegle, kuzat-1 zeman ile zindegani idemeyiip, nige
maliall ii mekanda fesadatlar1 ceng ii cidhle mu'eddi olup, ifrat u tef­
rit ile siyaset iderek nam1 Celali old1. «Memleket tarac ider» diyii
kad1lar diirlii diirlii arzlar ile §ekvac1lar gonderiip, Divan-1 mu'alla­
da nige nige feryad u figan ile dad-hahhklar idiip, velveleleri alemi
tutd1. Ruk'alar sunulup, mevali-yi izam ve Miiftilenam hazretlerine
varup, katline fetvalar isteyiip', «Elbette iistiine le§ker ile bir yarar
serdar nasb eylen» diyiip erkan-1 sa'adet igre kuzat ile e§irra-yi halk
miittefik olup, viizera-1 izama kiistahane gok kelam-1 na-seza vii reva
soylediler. «Vilayet elden gitdi, Miislimanlarun eh! ii iyalleri ve ma! ii
menalleri paymaI old1. Bir canibde Kara Yaz1c1 etraf u eknaf-1 mem­
leketi garet idiip, diirlii diirlii salgunlar idiip, alemi viran itmekde­
diir. Feryadumuz i§idiip dad ideliim dimezsiiz. Haram-zade ve mem­
leket-haramilerinden Miislimanlar1 halas itmezsiiz. (442a) Ve belki
mu'in olup iizerlerine tasaHut idersiz. Nice vali ve hakimsiiz, Halife-i
TARiH-1 SELANiKi 817
zemandan yediginiiz1 ni'met hakkm1 vermezsiiz. Dmmet-i Muham­
med'iin' 1rz1 ve devlet-i !slam gitdi. Her tarafdan a'da-1 din ii devlet
hiicum eyledi. Siz bunda mesned-i vezaretde enva'-1 bid'at-1 seyyi'e
vaz' u ihdas eyleyiip olmayan i§ler zemanunuzda zuhur eyledi. Soy­
leriiz dinlemezsiiz. 1cra-y1 hakk itmekde rii§vet alup acz· gosteriirsiiz»
diyiip, enva'-1 kelimat eylediler. Karger olmad1.
Kapudan Pa§a hazretleri derya seferine gitdiigidiir.
Eva'il-i muharremii'l-haramda niheng-i liicce-i derya hizebr-i
kflh-i vega tbn-i C1gal Kapudan Pa§a' -edlime'llaluu ta'ala wzaZehU­
hazretleri yigirmi be§ pare ba§tarda ve kad1rgalar ile miikemmel do­
nanup, §nhur-1 Rumiye temmuzmun on ikinci giini saJd1rup, del'ya
muhafazasma !)1kd1lar. Allah ta'ala hifz u emanmda salim eyleyiip,
hayr u sa'adet ile avdet miiyesser eyleye. B�hi ve hiafiyyi 'llut­
fihi.
Diyar-1 M1snye'den kadirgalar geldiigidiir.
Ve bu esnada diyar-1 M1sriye'den kadimi gele geldiigi iizre has­
sa-i hiimayfln i!)iin siikker-i miikerrer kad1rgalar ile geldi. Mekatib
ile ahval-i miilk ve ma! inha eyleyiip ve yine aram ve ii karar itme·
yiip, Donanma-y1 Hiimayflna Kapudan Pa§a haznetlerine miilaki ol­
maga gitdiler. Fi 9 Muharrem, sene 1008.
Ve barut-1 M1sr ile memlfl' iki kad1rga Selanik iskelesine gidiip,
andan sefer-i zafer-§i'ar ve serdar-1 asker-i mansflre yeti§diireler
diyii me'mflr olmi§lard1, gitdiler.
Hiiseyin Pa§a fesadatun def' u ref' itmek i!)iin serdar
vezir ta'yin olundug.dur.
Ve yine bu esnada amme-i halk kuzat ve ulenia ile, villl.yet-i
Karaman muhafazasma ve sefere asker siirmege ferman ile ta'yin
olunan ma'ziil Beglerbegi Hiiseyin Pa§a nam gaddar ve saffak-i
bi-pak mel'unun zulm ii te'addisinden miite§ekki olanlar Sinan Pa§a
merkum ogh Vezir Mehmed Pa§a hazretlerini Serdar ta'yin itdiiriip,
g1kup iistiine varup, def'-1 §er u §Ur idiip, belki ( 442b) vucudlarm
sahlfe-i alemden kald 1rup ve Kara YazIC! nfomna ve anlarun manen•

818 MEHMET iP�iRLi
di Jloo)> nam serdar-1 sfthte .memleket ic;inde sekban-1 tiifeng
endazlar ve cem'iyyet ile geziip her tarafdan Miislimanlara gadr u
hayf iizre· olan e.,kiya ve zalemeniin hakkmdan gelmege serdar fer­
man olunup gitmek emr olundi. Fi 12• §ehr-i muharrem, sene 100&.
Evahir-i §ehr-i mezbura varmca miite§ekki ve dad-hahlar git­
diikce miitezayid olup, Divan-1 mu'alla kavkalariyle told1. Ahir-i kar
tezaka!anndan oturulmayup Vezir-i §Cca'at-§i'ar Mehmed Pa§a haz­
retleri Dskiidar'a giic;iip, c;ad1rlarin kurur> §ehre miinadiler nida idiip
«Kenar-1 serhadd-i mansurede dirlik isteyen ata ve tona ve yaraga
kadir olanlar varsun Mehmed Pa§a kapusmda dir!ige yaz1!sun. On
be§e ve yigirmiye ve otuza» dinildi. Yarar yigitler yaz1lup, c;avu§
ve kapuc1lardan yiiz nefer adem defter ile ta'yin buyuruld1. Her ta­
raf din ii devlet dii§meni ile' tolup Miislimanlara ve re'aya-y1 memle­
kete zaleme miistevli olup eh! ii iyal ve ma! ii menalleri• garet ii ta­
rac olmagla katl ii k1taI alem yiizini tutd1. Fitne-i ahir zeman zu­
hur eyledi. Allah ta'ala hayr zaferler miiyesser eyleye. Ve bin nefer
eski emekdar acemi oglam kapuya c;1kmak emr olund1. Halil Pa§a-y1
celilii'l-kadr hazretleri bi-nefsihi saraymda kapu eyleyiip bin neferi
ihrac idiip, sefere gitmek iizre yazup, Aga yerine istanbul'da muha­
fazaya ta'yin olunan Haseki'yi' aga ta'yin idiip, diirt nefer acemi"
oglam yaya-ba§1larun ve altI nefer tafra borklii zagarc1 ve sekban
sefere Hiiseyin Pa§!a iistiine ta'yin buyurulup, tstanbul muhafazasma
eski solak-ba§!I ferman olundi.
Ve evahir-i §ehr-i muharremde vali-yi vilayet-i :;.lark :;.lah Ab­
bas Mirza'dan name i!e mefatih-i k1la' ·getiiren e§ik agas1 Karahan
Aga on be§ nefer tevabi-i i!e Divan-1 ma'delet-mekana geliip, tek­
rar ziyafet olunup, ri'ayet ii hiirmeti ile hil'at-1 fahire viriliip ve
vacib-i lezez u!Ufesi viriliip, kalabahk divan old1. ( 443a) giriip pa­
ye-i serir-i a'laya yiiz siirdiler. Ve ba'dehu ikinci giin yine ka'im-ma­
kam-1 sadaret-i uzma' Hali! Pa§a hazretleri i!c;iyi da'vet-i ziyafet idiip
bezl-i ni'am-1 feravan eyledi!er. Ve kanfl.n iizre hil'at-1 fahire!eri ge­
yiip miikemmel raht ile atlar c;ekdiler. Fi't-tarihi'l-merkum.
Sinan Pa§a-zade Mehmed Pa§a hazretleri ha'in olan
Hiiseyin Pa§a iistiine c;lknp gitdiigidiir.
Eva'i!-i §ehr-i saferde Sinan Pa§a ogh Mehmed Pa§a -ed/ime'UO,,.
hu ta'IJ,l(j, icalehU- hazretleri 'Oskiidar'dan goc;iip, ha'in olan Hiiseyin
TARlH·l SELAN!Ki 819
Pa§a iizerine girdiler. Ve yeniden kapuya c;1kan bin nefer Yenic;eriler
«Niyyetii'l-kaza» diyiip memleket haramilerin Miisliimanlar iistiin­
den def' itmege c;1kd1lar. Ta serhadd-i mansftreye varmca vilayet
ic;inde zahir olan Celali ehl-i fesadun vucftdlarm alemden kaldirup,
memleket-i tslamiye'yi muhafaza eyleyiip, «Diyarbekir'de kt§laya­
lar» diyii ferman olundi.
Sefer-i zafer-eserden serditr-1 a'zam hazretleri ademi
ha'z1 ahbar getiirdigiidiir.
Ve bu esnada serdar-1 a'zam ve ekrem tarafmdan Kapuc1s1 Ah­
med Aga geliip, ahbar-1 garibe getiirdi. «Erdel la'in sulha talib
olup, iki y1lhk maktu'ftn pi§in teslim eylemek iizre hile ve hud'as1
duyulup, Tatar Han-1 Gazi Giray Han memleket-i Erdel taracma
gidiip, ba§larma dar-i cihan teng ii tar oldugm bi!diirdi. Ve asker-i
mansureniin niyyetleri2 Estorgon kal'as1 iistiinde ceng ii neberd iizre
olinakdur. Hayr ve zaferler mukadder ii miiyesser ola. Dergah-1 tz­
zet'den du'a vii miinacat iizre' olas1z» didi. Ve «Eflak la'ini Mihal
yanmda4 Erdel mela'ininden kimse kalmam1§dur. Bu canibde biz sul­
ha talibiiz, sen de ba§m tedarfl.kin gor» diyii haber-i §9.fi cevab-1
kat'i virmi§diir. Yamnda kendii yayasmdan gayri hi!l bir mel'un yok­
dur. Tergovicte'dediir. Ve her ha! mudara tarik1yle temelliik idiip'
ve belki k1hc; ve kaftan gonderilmek gerekdiir diyii telkin eylediik­
leri haberi geliip, bunda erkan-1 devlet arasmda c;endan pesendide
dii§!medi. Ve la'in Mihal mezburun dahi sozi bir olup (443b) «Be­
herhaI Osmanh'nun satve-i kahiresinden hie; bir vechile halas miim­
kin ii miiyesser degildiir. Ve eger rehnde virilse ahd ii eman olsa
ve din-i fslama girilse elbetde e§edd-i siyaset i!e katl ii intikam
olunmagumuz mukarrerdiir:. Bari heman bildiigimiizden kalmayup,
ceng iizre olmak yegdiir» didiigi haberi geldi. Ve «Yerkoyi kal'as1
elbette yap1lsun. Ve kal'a-i tbrai!• yap1lsun» diyii serdar Mahmud
Pa§a hazretlerine mii'ekked hatt-1 hiimayiinlar mirar.en varml§· iken
Serdar-1 a'zam hazretlerinden mii'ekked mektftblar varid olup, «Zin­
har ote yakaya gec;meyiip, Mihal la'in ile mudarada olup, muhaie­
fet iizre olmayasm dini!megin kangIS1 ile amel idecegin bilmeyiip,
hayret ii ink1Iabda muzdar olduklar1 §ayi' old1. 1ki yiiz yddan berii
Al-i Osman darbet-i §em§ir !slam ile feth eyleyii.p kal'alar yapdug1
memleketi, ra'iyyetden basil olup, maktft' vire-gelen mela'in dar-1
820 MEHMET IP$1RLi
lslam1 yakup-y1kup, harab u yebab eyleyen la'in ile mudara eyle­
mek ne mertebe za 'f u aczdiir. Mulahaza oluna. Allah ta'ala ehl-i
lstam1 da'ima mansflr u muzaffer a'da-1 din iizerine galib ii kahir
olup, hemi§e dii§hlen miinhez1m ii makhilr ola.
Tetimme-i Inssadur.
8ahib-sa'adet Serdar-1 a'zam u ekrem hazretleriniin hazinedar
ba§1s1 ahirete intikal idiip, «Bunda olan' tecemmiil ve emlak1 zabt
olunup, peri§an olmasun» diyii iffetlii' sultan hazretlerine mekatib
ile haber igiin gelmi§di. Fi 2 safer, sene 1008.
�il,m beglerbegiliginden geliip vezil,ret ile te§rif buyurulan
Ahmed Pai;ia hazretleri isyil,n iden Hiiseyin Pa§a iistiine
!.)Ikup gitmek fermil,n olundug.dur.
Eva'il-i §ehr-i saferde �m beglerbegiliginden ref' olunan Ah­
med Pa§a hazretleri geldi. Vilayet muhafazasma me'mflr olup, is­
yan u tugyan iden ha'in Hiiseyin Pa§a def'ine serdar ta'yin ii fer­
man olunau Vezir-i mii§ir-i ba-tedbir Sinan Pa§a-zade Mehmed Pa§a
•eiliiJme'Zl/i,hu to/ii,l/i, icl/i,'l!ehu- hazretleriyle ko§und1 olup sefer esbab1
ve tavari hazir def'-i dii§mene ( 444a) bile gitsiin cliyii ferman-1
celilii'l-kadr sadn' olup ve yine bu ma-beynde §efa'at-pezir olup, mes­
ned-i vezaret ile te§rif buyuruld!lar. Divan-1 ma'delet-mekana geliip
oturd1lar. Kaniln-1 kadtm iizre on iki kat pi§ke§ gekiip paye-i serir-i
saltanate yiiz siirdiler.
Ve Erzurum Defterdarhgm pi§in nakdiye H1zane,i .Amire'ye
akga teslim itmege ta'ahh\id eyleyen Mevkufatc1 Mehmed <;:elebi ref'
buyurulup, Diyarbekir defterdarhgmdan gelen Malik Mehmed Efen­
di ta'ahhiidi kabill itmegin, geliip yerine oturup, hil'at-1 fahire ge­
yiip, giriip paye-i serir-i alem-masire y\iz siirdiler. Ve Vezir olan Ah­
med Pa§a hazretleri «Elbette d\i§men�i ha'in iist\ine bir canibden ol
dahi yiiriisiin, turmasun gik11un gitsiin» diyii ferman olund1, g1kup
gitdiler.
Selanik kadtltg1 virildiigi ve dahi vaki' olan vekiiyi'diir.
Ve Selanik Kad1s1 olan M\ifti-zade Efendi dahi geliip, paye-i
serir-i a'laya yiiz siirdiler. Ve Aydm ve Saruhan mukata'atmdan
TARIH-1 SELANiKl 821
muhass!lu'l-emval ta'yiu olunau Uveys Pa§a-zade Mehmed Pa§a
hazretleri otuz yiik akga irsaliye ile bakayi'i. tahsil eyleyiip yeti§­
diirdiler. Ve ba'z1 tiiccarun etraf ve eknaf1 memlekete kalb akga
kesdirmek igiin gonderdiigi' kiilge nukralari girift olunup, miri igiin
zabt eylediler. Ve halk-1 alem insaf ile mu'ameleden kalup biI' dir­
hem halis giimii§den sekiz akga kesdiriip ve Padi§ah-1 alem-penah
hazretlerj .Divan-I alide mevacib igiin her kimse viriliirse alan dir­
hem ile kallaba satup, anlar dahi2 bir dirhemden on altI on yedi akga
kestirilmek' iizre bak1r ve kalay halt eyleyiip, memalike kalb akga
yay!lup kesdliriirler. Ahvhl-i alem muhte!l ii mii§evvet1 olup gitmek­
dediir. Hig bir vechile mu'ameleye mecal kalmayup, na-miislimanan
kar-1 alemi harab u yebab eyleyiip giderler. Alldhliiffrnme hwv'!Yil M­
Bena il/i, ahsewi/f,..h/J.J,
Sefer-i zafer-rehberde vil,ki' olan ahval ii etvardur.
Sefer-i zafer-rehberden kapum geliip, mekatib \i ahbar getiir­
di. «Budun iistiine kiiffar-1 haksar ii§iip, Beglerbegisi olan Dev Sii­
leymau Pa§a dilirane kend\izi cenge meydana g1kup, §ikest olup, §e­
hid old1' (444b) veyahud na-bedid old1 veya giriftardur didiler. «Ve
ni§anc1hkdau re'is olan Musa Efendi maraz-1 zahirden ahiret sefe­
rin eyledi. Qsek'de defn olund1. Ve Kiigiik Hamza Efendi reiSiilkiittab
old1. Ba§-tezkireci, Hasan Beg-zade old1» diyii mekatibde beyan
olunm1§.
Merhftm Ebussu'ftd-zil,de Mustafa Efendi'niin intikiilidiir. I
Ve evas1t-1 §ehr-i saferde Ebussu'ftd-zade Rilmili kad1askerli­
I
I
E
ginden miiteka'id Mevlana Mustafa Efendi maraz-1 sil-i mi'deden gok
zeman elem-ke§ide olup, ifakat m\iyesser olmayup, mihnet-abad diin­
yadan g1kup, saray-1 siirftr-1 ukbada karar eyledi. Rahmetu'llah ta­
ala aleyh. Ciimle erkan-1 devlet viizera-1 izam ulema-1 kiram me§a­
i
yih-i enam cami'-i merhilm' Sultan Mehmed Hani'de cenazesine :1
haz1r olup, f;!eyhiilislam, Milftilenam hazretleri namazm k1lup,
H
rfthi-ygiin du'a vii sena ve rahme.t-i Rahim ii Rahmandan magfiret ll
taleb eylediler. Merhilm u magfftrun-leh ahir-i kelammda hidmet­
karma ibram idiip dir ki «Hazret-i Ebi Eyyftb seccadesi yanmda
822 MEHMET IP�IRLI
valid-i merhftmun seccadesi do§eniip, namaza haz1r old1lar. Beni
soyle§iirler, bize muntaz1rlardur. Bentim de seccademi kalk do§eyti­
vir yeti§etum» dimi§ler; derdmend hidmetkar «Seccade ne yerdediir
gorUnmez bihnem» diyti cevab viricek «Sana ne dirlerse sen heman
am eyle, bizi incitme» dimi§ler ve kabr-1 merhftm Ebussu'ftd'dan
Inna U'Udh oo i4viW, i�eyhi 11doi'Wn ayet-i kerimesi savt-1 a'Ja ile oku­
nup, mu'allim-hanede hace ve' oglanmklar1 «A§ikare istima eyledtik»
didiler. «Beher ha! Mustafa Efendi yarm getur»7 didiler. Fi'l-hakika
irtesi gtin ge!Up medfftn old1. Fi 15 safer, sene 1008.
Bagdad muhafazasmda olan Vezir-i dilir Hasan Pa§a
hazretlerine $ah Abbas giinderdiigi kagid Asimneye
geldiigidiir.
Vilayet-i dartisselam Bagdad mu!Iafazasmda olan Vezir-i Ia­
�
nazir § ca'at-§i'ar Mehmed Pa§a-zade Hasan Pa§a-y1 nam-dar haz­
retlerine vali-yi vilayet-i �rk �ah Abbas-1 abil.sdan name getup,
miibarek didtikleri, beriyye-i Bagdad'a kaba'il cem' iden re'is-i• e§­
k1ya vii e§irra hakkmda (445a) «Kadtmi hanedammuza ve ocag1-
muza iradet getiiren mahsus mansftbatimuzdandur. Dstiine le!;!ker
gekilp, rencide vu remide itmentize r1zamuz yokdur. Memleket igin­
de edebsizlik ve kilsta!Ihk iderse bu canibe bildilresilz. Her ne vec­
hile tenbih u te'dtb laz1m olursa canibimilzden te'kid olunur. Hila­
fma cevaz gosterilmeye. Ve gegenlerde dahi Han Ahmed milte'ayyin
ademlerimtizden iken ve Rilstem Sultan nam Asitanemilz bendele­
rinden giiztde ademimiiz ol canibe varup, Bagdad hakimi H1zir Pa­
§a'ya iltica eyled\ikde asker ile varup, ele gettirmek olurd1. 'Sulha
mugayir masla!Iat olmasun' diyU ikmal olunm1§d1. Bu def'a sabr
olmayup, devlet i§igine Padi§ah-1 atem-penah hazretlerine ilgi ile
name gondertip i'lam-1 ha! eylemek mukarrerdilr» diyU gonderd\igi
mektftb erkan-1 sa'adete getup, viizera-1 izam huzurlarmda okund1.
Ve Asitane-i sa'adete gelicek namesinUn mefhum1 dahi ma'lftm old1.
Ve mefatih-i kda' ile gelen ilgisi henilz gitmeytip, «Asakir-i mansft­
reniln ktiffar-1 haksar-1 lJngtirus' ile ahval ti ahbar1 niye mtincerr
ola» diyii tecess\is idilp, intizarda olup «Safer ay1 ahir olsun» diyU
bahane id\ip oturdi. Fi evahir-i safer, sene 1008.
TARIH-1 SELANiKi 823
Donanma-yi Hiimayfindan Kapudan Vezir Sinan Pa§a
hazretleriniin mektUblan geliip ahval i'lam
eylediigidiir.
Ve evahir-i §ehr-i saferii'l-muzafferde Kapudan Sinan Pa§a haz­
retlerinden mektftb-1 mergftb-1 izzet-mashftb getup, ulema-1 izam ve
me§ayih-i kiramdan hayr du'alar ve senalar · rica eyleyiip, deryada
alduklari haberleri i'lam eylemi§ler ki «Kefere-i dalalet-§i'ar ta'ifesi
birbirine dti§iip ma-beynlerinde muhkem ceng ii cidal ti k1tal itmek
tizre !spanya kirah la'intin azim donanmas1 nige bin mela'in ile !n­
giltere k1rah donanmas1yle' mukiiteleye gidtip ve sa'ir Franga ve
Ceneviz ve Katalan ve Filoren ta'ifesi dahi cUmleten biriktip, Ltite­
ran tisttine gitmi§lerdtir. Ruy-1 derya halidtir. Nemge kirah tarafma
Efreng askerinden bir kimse mu'avenete gegmemi§diir. lJngtirus me­
la'inini'm halleri yatludur, (445b) asker-i !slam• ile bu sene sulha ta­
liblerdiir» diyti Serdar-1 a'zam canibine haberler irsal eylemi§ler. Bi­
inayeti'llah ta'fila Serdar-1 a'zam ve ekrem tarafmdan da!Ii feth u
zafer haberleri timid ti rica olunur. Rabbil'l-alemin hayrlar milyesser
ii mukadder ola. Bi-mennihi ve yWmihi.
Padi§ah-1 alem-penah hazretleri Davud Pa§a l:Jjftligi
saraymda matbah emini azl itdiigidiir.
Sa'adetlti Padi§ah-1 gerdftn-cenab hazretleri Harem-i htimayftn
ile §ehr-i saferil'l-muzafferde Davud Pa§a Qiftligi saraymda asayi§
ti arayi§ buyurddar. Matbah-1 Amire emtni Kapuc1-zade Mehmed <;a­
VU§ azl o!unup, evleri mtihilrlendi. Habs buyuruld1. Sa'adettu Padi­
§ah hazretleri nazarma gekilen et'ime bazan hare ile olmagm maz­
har-1 gazab olup, he!ak ola-yazdi. Yerine sab1ka Sak1z nazm olan Ef­
rencti'l-asl Hamza <;avu§ (• namma olmagla matba!I emini ol-
mak buyuruld1. Sadakat u istikamet ile hidmet tarik1yla talib olup,
israfat u itlafat1 men' u def' itmekle ktilli sa'y u kifayesi zahir ti
hahir old1.
Sultan Murad' Han -mbe serahu- rfthiy9Un mevlid okundugi
giin Miiftilenam Hoca Efendi maraz-1 zatii'l-cenbden
intikiil itdiigidiir.
Ve irtesi giln merhil.m u magfurun-leh Sultan Murad Han -tdbe
serdhu ril.hiygiin cem'iyyet ile' du'a vii senaya erkan-1 devlet ulema
 MEHMET iP�IRLI TARIH-1 SELANIKi 825
824

vii suleha haz1rlanup gelmekte iken �eyhiilislam ve Miiftilenam haz­
ret-i Sa'deddin Efendi abdest alup, ogle namazm k1lup, muztac1' olup,
«Vakt gegiyor» diyii hidmetkarlar bi-dar Idiip, «Kon, beni incitmen,
bir pare rahat olayum, gayet bi-mecaliim, bana Mehmed ile Es'ad'1
yeti§diiriin» diyiip Ayasofya'dan• anlara haber iderler. Evlad-1 ki­
ramlan yeti§ince kuvvet-i nat1ka la! olup, kendi ha!ine me§gO.l iken
emr-i Hayy u Kayyilm-1 la-yemftt ile bu dar-1 mihnetden saray-1 su­
rftra intikal eyledi. Rahmetu'llahi ta'ala aleyh.
Evvelki giin mevlid meclisinde halka bi-hadd u bi-k1yas fetva­
lar' ni§anlayup bezl eylemi§lerdi. Ve devlet ii saltanat umftrmda re'y-i
�a'ib ve fikr-i sab1k ile her zemanda miiteferrid ii miimtaz (446a)
ola-gelmi§di. Ebft Nuvas'un bu beyti ki,
Beyt'
hammed. Allahiitnume tecdivez an iinnmwti Muha1Y11m<OO du'alan okun­
d1.
Evsitf-1 hazret-i Miiftilenam Mevle'l-mevali Sun'ullah
Efendi -damet feza'iluhu.
Ulema.1 din iginde salah-1 ha! ve iffet iizre salabet ve ismet-i
mala-kelam ile ma'rftf ve mevsftf olan Rftmili kad1askerligi'Iiden
miiteka'id Anatoh Kad1askeri Ca'fer Efendi ogh Mevlana Sun'ullah
Efendi �eyhiilislam ve Miiftilenam old1. Amme-i ulema mesrftrii'l­
hatir olup, garaz-1 arazdan2 mu'arra, ehl-i hakk ve ma-tekaddemden
ad! ii insaf ile muttas1f ve salabet-i din ii diyanet ile i§tihar bulm1§
adimii'l-misl olmagm ta'yin buyuruld1. Halk-1 alem tehniyet ii mii­
barek:badiye dest-bftse varup, bir nige eyyam, izdiham iizre tek u
pit old1. Merci'-i ulema ve me§ayih-i kiram old1lar.

Ien yWilifr!dJ-delvr'U mwilehiU eb'ed/i,
hcyMte hf3yMt §iJmlu,hu aaeb
tamam miinasib-i ha! v3.ki' olm1§dur.
Amme-i erkan-1 sa'adet ulema-1 izam Sultan Mehmed Han cami­
inde cem'iyyet-i azim ile cenazesine h3,z1r olup, Dskiidar'dan �eyh
Mahmud Efendi hazretleri geliip, namazm k1lup, hazret-i Ebft Ey­
yilb Ensari'de ta'allukatlar1 civannda defn eylediler. Rahmetu'llahi
aleyh. Fl 12 rebi'ulevvel, sene 1008.
Asakir-i mansftre ahvalinden ba'z1 haberler soylendiigidiir.
Ali Divan olup, paye-i serir-i alem-masire yiiz siiriildiigidiir.
Ve evas1t-1 §ehr-i rebi'ulevvelde Padi§ah-1 cihan-penah -eyye­
de'ltah ta'dk'i �e katv'IJl1JW,.. hazretleri Davud Pa§a <;iftligi saraymdan
geldiler. Saray-1 Amire'de arz odasma g1kup, �eyhiilislam ve Miif­
tilenam hazretleri i'zaz u ikram u ihtiram ile geliip paye-i serir-i
a'laya yiiz siirdiler.
Ve merhftm Miifti Hoca Efendi'niin evlad-1 kiramlan Rftmili
Kadiaskeri Mev!ana Mehmed Efendi ve Istanbul Kad1s1 Mevlana
Es'ad Efendi ve Hiinkar miiderrisi Aziz Efendi ta'ziyet hil'atleriyle
te§rif buyurulup, paye-i serir-i saltanata yiiz siirdiler.

b Jisamndan asakir-i Ve kalabahk' divan olup, yedi bin mil yerden !ngiltere nam vi­
Eva'il-i §ehr-i rebi'ulevvelde ricalii'l-gay
o!up dinildi ve i§idildi. Vac kal­ layetiin Liiteran nam ta'ife padi§ah1 deryadan ilgi ile tuhaf u hedaya
mansure ahvalinden haberler §ayi'
em tabur lar1 olup, le§ker-i ve pi§ke§ ve name gonderiip, i!gisi kanftn-1 kadim iizre ali ziyafet
as1 oniinde kiiffar-1 haksar alaymun muhk
Darb u harbd en gok kim­ olunup, giriip paye-i serir-i alem-masire yiiz siirdi. Fl 15 rebi'ulev­
!slam varup gatup ceng u a§ub-1 azim old1.
ah ta'ala ve avnihi bab-1 vel, sene 1008.
se §erbet-i §ehadet nit!> eyledi. Bi-inayeti'll
mela'in-i hasirin mak­
nusrat u f1rsat asker-i tslam iistiine esiip,
1 sahra smda olan taburlarma Seferden gelen Erdel la'in ilgisi haberidiir.
hftr u miinhezim olup, Komaran kal'as
ca serdar-1 zafer-§i'ar
bakiyyetii's-seyf olan a'da-1 din dii§iip, atlarm
haberleri soylendi. AIJa,. Ve evas1t-1 §ehr-i rebi'ulevvelde sefer-i zafer-rehberden Erdel
guzat u miicahidin i!e ta'kib ide-gitdugi
IWl1i8IWr
hiimvme iftdh W:mmel!e Mulva!mtmed. Allahummve
ulmtmk'lte Mu- vilayeti me!a'ini tarafmdan serdar-1 .3.11-kadr hazretlerine varan ilgi
826 MEHMET IP�iRLI
la'ini serdar-1 ek11em hazretleri1 11.sitane-i sa'adete irsal eylemi§ler
geldi. Kanftn-1 kadim iizre istikbal olunup konduruld1. Lakin' soziniin
sebab yok, devlet maslahatma istlhdam olunm1§ mel'ftn degil, «An­
cak memleket asker ile paymal olm1§dur, ni!)e y1llar ile abad olmaz­
ken sizler" ni!)e cizye-i maktft' istersiz, ol hod elimiizdediir, virme­
ziiz» diyii cevab virdiigi ale'l-icmal ma'lftm oldi. Asker-i islam ise
ha§a ki bu ma'naya r1za vireler. Namesi ve haberi bu uslftb iizre imi3.
Miifti Efendi hazretleriniin miinkirat men, buyurulup, nizam
u intizam i!)iin 1slah-1 aJeme cidd ii cehd buyurduklar1dur.
Ve Miiftilenam ve �yhiilislam Sun'ullah Efendi -sell'emehu'lUi­
hu ta'aM ddmet fezd!wuJ11fl,. hazretleri «Selatin-1 izam cami'lerinde
mevlftdu'n-Nebi okundukda miitevellller ekabir ii' a'yana miinakka§
siniler ile nebat u akideler ve s1r!)a ma§rabalar ile ( 447a) enva'-1 e§ri­
beler !)ekiip, halkun iistiinden ge!)iip, fukara vii miisafirin ve miica­
viriniin hakk-1 nazar1 kalup, bir !)irkin bid'atdiir» diyii' vakfun boy­
le itlaf u irsafatma r1za gostermeyiip, «Hasbeten li'llah' medreseler­
de ve tabh-hanelerde fukara vii meshltlni it'am eyley\ip, §art-1 vak1-
fi yerine getiiriirseniiz ho§ ve illa gitdiikce bid'at-1 seyyi'e izdiyad
bulup, evkilfa sakil bahalar ile muhasebe yazmak na-me§rfl', fasid
nesnediir» diyii men' eylediler ve «Mutlaka ta'ife-i nisa a§ikare ba­
zarlarda rical arasmda gezmeyeler» diyii nidalar itdiirdiler. «Ve Pa­
di§ah-1 alem-penah hazretleri elbetde hiikkam1 rii§vet almakdan
men' ve zecr eyleyiip, nisa ve tava§i umftr-1 miilk ve' saJtanatda med­
halleri olmayup ve dirhem ii denanir ahvaline kiilli te§evvii§ tatarruk
eylemi§diir. Ala eyyi ha! bezl-i makdftr eyleyiip, aba vii ecdad-1 izam­
lar1 zemanlarmda altun ve giimii§ii ne vechile kullanurlard1, hala gil­
yet peri§an ha! olm1§dur. Azim tedariik ile tekayyiid olunmak ge­
rekdiir. Ve ilia neticesi yaramazdur. Ve tarik-1 ilm kemal mertebe
muhtell ii mii3evve§ olm1§dur. Nizam u intizam bulmazsa ha! be­
gayet mii§kildiir1• Elbette hiisn-i re'y ii tedbir gerekdiir·.» diyii te'
kidat eylediler.
Sa'adetlii Padi§ah hazretleri Saray-1 Amire'ye go!)iip, miilazimin
umfunen §ekva idiip, Anatoh Kadlaskeri ref' buyuruldui:idur.
Eva'il-i rebi'ulahirde Padi§ah gerdftn-cenab hazretleri Davud
Pa§a giftligi'nden go!)iip hazret-i Ebi Eyyflb Ensari iskelesinden ka-
T ARIH-1 SELAN IKl 827
y1ga biniip, Saray-1 11.mire'ye f}tkdilar. Allah ta'ala makdem-i hii­
mayflnlarm miibarek ve huceste eyleyiip, iimmet-i din-i miibiniin ah­
valine nizam u intizam miiyesser eyleye.
Anatoh miilazimleri Kad1asker Damad Muhyiddin Efendi'den
«Miirte§idiir, fukarayi ulemay1 zelil ii hakir eyledi. Edna kad1hklar1
kiilli bahalara satilur ve bir y1lda nif}e kimselere tebdil olunur» diyii
kag1dlar ve mahzarlar sunup feryad eylediler. Padi§ah-1 alem-penah
hazretleri miibarek ellerin destarma koyup hayrlar ola didiler. Ve
kezalik Valide Sultan hazretleri arabas1 (447b) oniine turup, anda
dahi beyhude efgan eyleyiip, «Halk-1 aleme eltaf-1 aliyeniiz mebzfil­
diir', ulema du'acilarmuzun dahi hayr du'alarm alup, Ahi-zade Ab­
diilhalim Efendi'yi bize kad1asker eyleyii viriin» didiler. Ve Divan-1
mu'allaya geliip, viizera-1 izam huzflrunda dahi f}agT1§up, §ikayetler
eylediler. 11.hir-i kar azl itdiiriip, Ahi-zade Abdiilhalim Efendi'yi' yine
Anatoh Kad1askeri itdiirdiler. Ve ol gice eman virmeyiip, zor u zar
ile rftznameyi aldurup, irtesi Divan-1 aliye getiiriip, tesllm itdiler.
mema-1 izam erkan-1 sa'adet ile me§veret idiip,
ahvaJ-i piir-melal-i ruzgar si:iyle§ildiigidiir.
Eva'il-i §ehr-i rebi'ulahirde erkan-1 sa'adet birkaf} def'a ulema
ile Halil Pa§a -ed&me'NiUvu tofiJ;ffi, ic7ii,ZeMi,- sarayina geliip, cem'iy­
yet-i azim ile ahval-i alem .ihtilal iizre oldugundan' tedbir ii me§veret
eylediler. Vilayet-i Anatoh ve gayride e§irra-y1 halk muhkem der­
nek eyleyiip, h1yanet ile serke§lik iden Hiiseyin Pa§a iistiine miibala­
ga kalla!! u evba§ cem' olup ve sab1kil serke§lik iden Kara-Yaz1c1 ile
bir yere geliip, ikisiniin ictima'm1 hiikkam-1 memleket 11.sitane-i sa­
adete arzlar i'lam eylediler. «Serdarhk ile iizerlerine giden Vezir
Mehmed Pa§a hazretleri iistiinde cem' olan le§ker ekall-i kallldiir ve
yeni yaz1lan bin' Yenif}eri ta;ifesinden ancak iii} yiiz nefer adem var­
dur. Ve ciimle bin be§ yiiz nefer mikdar1 asker ancak mevcftddur»
diyii mektftblar ile i'lam eylemi§ler. Dii§men olan Celali ta'ifesi had­
den fuzftn olm1§dur. �m'dan ve Haleb'den gelecek le§ker heniiz
geliip yeti§medi. Bendergahlardan kimse geliip gef}mege mecal ii im­
kan kalmad1. Haleb Beglerbegisi ve M1sr beglerbegisi hazine irsa­
liyelerin gondermege ciir'et idemeyiip, dii§men-i Celaliden tamam
ihtiyad iizre miitehayyirlerdiir. Ve 11.sitane-i sa'adetde rii§vet ile
alftde olan ha! ii akd sahibleri ahval-i alemiin peri§anhgm anlamak
ve bilmek murad u maksftdlari degil. Hiikftmet-i ( 448a) memleket
 TARiH-1 SELANiKi 829
828 MEHMET IPSIRLI

biganeler ellerine dii!!di, mUlk elden g1kdJ.. Hiisn-i re'y ve tedbir ii

Sefer-i zafer-eserden ahbar soylendiigidiir.
tedariik mahalliidiir. Ukala-y1 viikela ve viizera vii ulema me§veret
Evas1t-1 rebi'ulahirde sene-i mezbllrede sefer-i zafer-eserden
ile derde derman ve ilac eylesiinler. Bunca y1lhk devlet ve saltanat-1
halk-1 iilem dilinde haberler §ayi' olup soylendi. Mahmiye-i Edirne
kiihire edani vii erazil elinde heba oluyor» diyii haberler te'aktib
Kad1s1 Mevlana Feyzullah Efendi mektub gonderiip yaralu iki ne­
eyledi. VaU-yi vilayet olanlar garaz-1 nefs ile e§rar1 terbiyet itme­
fer Yenigeriler geldi. Siizleri bu ki «Asker-i zafer-§i'ar ile serdar-1
leriniin semerati bu vechile zuhur idecek idi. Adi ii dad ile mu'amele
all hazretleri Budun iistiine varup, her canibi muhkem yapup, istih­
itmeyiip, zulmle a!em zulumat old1. Re'aya-y1 memleket iistiine te­
kam virdiikden sonra Belgrad'dan donanma ile miistevfi zahireler
kaJtf-i §akkanun payam yok. Ve kefereye cizyeleriniin zi'fi tahmil
getiirdiip, der-anbar itdiirdiler. Ve iki yiiz yiik akga u!Ufe koyup,
olund1. Her nefs dort yiiz ve be§ yiiz akga ile bir senede cizyesinden
kalkup Estorgon iistiinde kiiffar-1 haksar taburuna varnp, nige giin
halas olmaz. Ve iig yiize akga avariz ve bedel-i kiirekci ve benna ve
muhkem ceng-i a§ub olup, miibalaga Yenigeri ve sa'ir le§ker §ehid
niizl veya bedel-i niizl ehl-i 1slam iizerine her sene cizye misalinde
old1. Ve Tatar Han, Ie1;1keriyle egleniip gelmemegle ve Serdar haz­
tarh olunup, havaleler ile tahsil olunur old1. Sultan Murad Han-1
retleri ziyade bi-huzur olmagla gok vehmlii sozler ile haberler gon­
magfur zemanmda yigirmi bir yilda bir sene avariz ve niizl salm­
deriip, Han hazretleri dahi inciniip suret-i mu'amele askeri b1ragnp
mam1§ ve be§ y1ldur Sultan Mehmed Han culusmdan berii muttas!l
gogiip gitmegi mukarrer idiip, ciimle le3ker i!)inde ayr1lup gitmesi
her sene salmur ve sipah-1 saltanat yigirmi y1ldur ale'd-devam §ark
soyleniip ve kiiffar-1 hasirin dahi tabur iginde iken asker-i Islam'
u garba sefer iizre olup, bir sene aram u karar itmeyiip, bu merte­
ardma dii3iip muzayakah yerde intikam alalum diyiip ittifak idiip
beye insan ve hayvan tahammiil ii sabr eylemek sa'b u mii§kil olup,
kaburdan g1kd!lar. Beriiden asker-i Islam ve oteden dahi Tatar do­
mal ve menal-i' re'aya vii beraya ve haza'in ve defa'in vefa itmeyiip,
niip, mela'in-i hasirin ortada kalup', bi-avni'Ilah ta'ala 3em3ir-i Is­
hi<; bir ahd ii devrde devlet-i 1slamiye iginde olm1§ ve goriilmi§ ve
lam altmda makhur u miinhezim olup, paymal old1. Kiilli ganimet
i§idilmi§ k1ssa-1 piir-gussa olmayup, enva'-1 bid'at-1 seyyi'e ile alem
ile guzat u miicahidin mansur u muzafferdiir. ( 449a) Kal'a-i Es­
mal-a-mal olup, dirhem ii denanir ahvali gitdiikce muhtell ii mii­
torgon vere ile almup zabt olund1. Ondan gogiiliip Komaran adasm­
§evve§ olmada ahval-i alem nizam u intizam bulmayup es'ar ve
da olan tabura gitdilerdi. Biz yaralu olmagm kopri mtihafazasmda
s
etvar-1 halk gitdiikce bozulup, hiikkamun hiikmine kim e ita'at u
olanlar bize ruhsat virdiler diyii ahbar beyan eylediigin arz u i'lam
ink1yat itmeyiip, her ki!!i istediigin ider old1. Mehabet-i hakim kalk­
11'14-cera mil.cibince Allah ta'ala asker-i 1s­
eylemi3ler. El-ftl,"l!U alla
d1. Nuruz-1 emr ber-taraf oluyor. Allah ta'ala Iutf u fazhyle iim­
Iam1 e-yne k&nu hiay8U k&nu muzaffer u mansur eyleye ve a'da-y1
met-i Muhammed'e meded ii inayet eyleye. Yine evvelki gibi asude
din-i mii3rikin miinhezim ii makhur olalar. Bi-hakki ve "l>i-hurmeti
ha! olmak miiyesser ola. Ahval-i miilk be-gayet ihtilal bulmadadur.
hatemu'n-Nebi>yyin ve SreyyiaVZ-murseUn.
Her canibde te§evvii§ ii ihtilaf mukarrer old1. Kiiffar-1 haksar iis­
tiine giden serdar-1 asker-i tslam'dan (448b) !!ifa-y1 sadr has1J ola­
A'da-1 devlet iistiine giden Serdar Vezir Sinan Pa!!a ogh
cak haber gelmedi. Ve serhadd-i Bagdad'da miibarek �h didiikleri
Mehmed Pa§a hazretleri tarafmdan · gelen haberlerdiir.
la'in iistiine giden' Vezir-i dilir Hasan Pa§a hazretlerine Sith Abbas
":
«Te abi'iimiizdendiir» diyiip, haber gonderiip', varmaga ;;,
ani' olup
Ve yine evas1t-1 i>ehr-i rebi'ulahirde diii>men-i din ii devlet, is­
ve v1layet-i Yemen'de Vezir Hasan Pa§a hazretleri iistiine dahi vi­
yan u tugyan iden Hiiseyin Pai>a ile Kara-Yaz1c1 ciimle lei>kerleri,
layet halk1 isyan iizre olup, Rum askeri az kalmak ile kemal-i 1z­
evbai> u kalla§lari ile bir yere geliip, cem' olup, tedbtr ii tedariikler
tirabda olup ve vasat-1 memalik-i 1slamiyede nice diirlii le§ker-i ev­
eyleyiip, Urfa kal'asma miistevli olup ve ig-kal'asma zafer bulama­
ba§ cem' olup, ba1;1 kali!J.rm1§lardur. Ke§ake§-i dar u divar mtihak­
yup1, merdan-1 kal'a ile dizdar muhkem h1fz u hiraset iizre olup,
kakdur". lradet-i ezeliyye-i Perverdegar-1 Mutlak ne ise �Iacak olur.
miicidd olduklari haberi [ni] Vezir-i dilir-i ba-tedbir Serdar Sinan
Er.-Mifkma liilllah W'l.-emru bi-yedlih.
830 MEHMET iP$1RLi
Pa§a-zade Mehmed Pa§a hazretleri Asitane-i sa'adete erkan-1 dev­
lete mufassal u me§rnh mektub ile dii§men ahvalini i'lam eylemi§­
ler ve �am Beglerbegisi Hiisrev Pa§a ve Haleb Beglerbegisi Haci
!brahim Pa§a le§kerleriyle ve Ekrad ve Arab-1 badiyeden bi-§iimar
merdan-1 kar-zar geliip «Cem'iyyet-i azim ile dii§meni ihata eylediik.
Bi-inayeti'llab ta'ala ku§ olsa• w;maz. Ve bi-avni'llah ta'ala el� ��1-
.
mek miimkiin ii miiyesserdiir» dimi§ler. «Ve miistevfi zah1reyi du§­
men kabza-i tasarrufuna alm1§lardur. Ve i<;-kal'ada ve ta§ra kal'ada
miibalaga le§ker-i islam ma'an bulunup kapanm1§lar. Ceng ii <:idald�
anlarun' halleri §er'an nice olacakdur» diyii arz u i'lam eylem1§lerd1.
Allah ta'ala miilhem bi's-savab eyleyii-vire. Ehl-i !slamun dii§var
i§leri asan ala. .Amin ve Amin.
Qavn§-ba§1 tebdil bnyuruldugidur.
Ve evas1t-1 §ehr-i rebi'ulahirde Qavu�ba§1 olan Kurd Pa§alu•
Mustafa Aga meccanen ref' buyurulup, yerine Kazganc1-zade Omer
Cavu§ <;aVU§-ba§l olup, ( 449b) giriip paye-i serir-i a'laya yiiz siir­
diler. Fi't-tarihi'l-mezbftr.
�1kk-1 sani Defterdar1 intikiil idiip, Ba§-rftznameci
Mehmed Efendi Defterdar oldug1dur.
Ve evas1t•1 §ehr-i mezbftrede �1kk-1 sani defterdari Haleblii Meh­
med Efendi Rumili itklamma tahsil-i emvale gitmi§di. Selanik'de
ahiret seferin eylediigi haberi geldi. Defterdarhk Ba§-rnznameci Meh­
med Qelebi Efendi'ye ferman olunup yerine oturd1. Ve rftzname-i hii­
mayiin hidmeti sab1kli §am Deft�rdari m;rhum Kar� Sii!e�'.'18:_n
Efendi-zade Derviio Mehmed Efend1'ye ferman olund1. F1 30 rebl ula­
hir, sene 1008.
Vilayet-i Eflak la'ini Mihal ahv8Jinden az zeman i<;inde
diirlii diirlii ahbar-1 acibe arz olundugidur.
Ve evas1t-1 ioehr-i mezbiirede Eflak iistiine serdar Mahmud Pa§a
hazretlerinden mektub ve haberler te'akub eyledi ki Mihal la'in yu­
karida' Serdar-1 a'zam ve ekrem hazretleri canibine ita'at u ink1yad
TARiH-i SELANIKi 831
iizre olup ve bu canib ile dahi kemal mertebe mudara idiip, §urUtu­
muz kabul idiip, evlad u ensabm rehn gonderiip maktu' haracmdan
pi§in dahi gondermege miite'ahhid olup, miiteveccih olm1§ken re'aya­
y1 memleket-i Eflak'un bakiyyetii's-suyiif olanlar1 Biikre§ saraymda
guliivv idiip, ba§ma ii§iip, feryad u f1gan ile bed-du'a eyleyiip, «Her
ha! ile Padi§ah-1 !slam hazretleriniin hiikumetinde kar u kisbiimiiz­
de evlad u erzakumuz elimiizde ge<;iniirken bu denlii ma'mure mem­
leketiimiiz tarac u paymal itdiirmege sebeb ii ba'is oldun. Eliinden
dahi i§ gelmeyiip ba§a <;1karmadun•. Hile ve hud'a, fitne ve fesad ile
ulu Padi§ahun k1hcmdan nice kurtulsan gerekdiir. Seni sana kor­
m1yuz» dimegle yaganup can ve ba§ma kastlarm mukarrer biliip ve
bu sebeble tevabi'in uydurup ba§m alup ka<;up kande gitdiigin bil­
meyiip ve re'aya-y1 memleket geliip iislub-1 kadim iizre Padi§ah-1
alem-penah hazretleriniin ra'iyet ogh ra'iyetleriyiiz. Mezburi7 yine
bize voyvoda nasb eylesinler. Maktu' ( 450a) cizyelerimiiz tedariik
idiip eda eyleyeliim. Ahvalimiiz der-i devlet-penaha arz idi-viriin. Ve
Yerkoyi kal'asm dahi istihkam iizre yapalum didiiklerin arz u i'lam
eylemi§ler telhis olunup paye-i serir-i a'laya okund1. «Serdar ve si­
pehsalar hazretleriniin Kapuc1lar Kethiidas1 Kii<;iik Osman Aga ve
�amlu Mustafa <;a.VU§ Mihal mel'una mektublar ile geliip, ni<;e giin­
ler gozcisi ile yanmda turup, ri'ayet ii hiirmetiyle gondermi§diir»
diyii bildiirdiler. Ve Asitane-i sa'adetden voyvoda nasb olunmak iizre
tedariikde iken na-gah yine Serdar Mahmud Pa§a hazretleriniin er­
kan-1 sa'adete murith mektublar1 geliip, Mihal la'in ahvalin yazup
bildiirmi§ler'. La'in-i mezbur ademi ile Mahmud Pa§a hazretlerine
mektub gonderiip Yammuzda olan le§kerimiiz ile Kazak le§kerin bile
alup, Erdel hakimi olan mel'unun iistiine 1lgar ile goz a<;durmayup,
varup basup, mubkem ceng ii neberd ile taht-1 Bel'grad'i alup, el-an
kabza-i tasarrufundadur. Kendiizi dahi ka<;up halas olmayup, Ka­
zak le§keri elinde giriftar habslerindediir. Elli bin altun bahaya soy­
le§ilmi!>diir. Ve Eflak vilayeti oglumuza olup, memleket-i Erdel hOd
k1hmmuz ile aldug1muzdur. Kadimden Asitane-i sa'adete sal be sal
gonderilen pi§ke§imiiz kema-kan irsal ii isal eylemek iizre kanun-1
Padi§ahi'ye multalefetimiiz yokdur. Mademki hilafma cevaz goste­
rilmeye•. Uslub-1 kadime' ri'ayet oluna mektublarmun mefhumm1
Siidde-i sa'adete arz eylediler. Fi evahir-i rebi'ulahir, sene 1008.
832 MEHMET IP�IRLi
Sa'adetlii Padi§ah hazretleri Tatar Han ve Serdar-1 ali
hazretlerine hil'at-1 fahire ve §em§ir-i zerrin ve ii!)
kise filori ile Kapnc1-ba§1 Abdiilkerim Aga'yi
gonderdiigidiir.
Evahir-i §ehr-i rebi'ulahirde sa'adetlii Padi§ah-1 cihan-penah
hazretlerinden iki §em§ir-i murassa' ile iki' hil'at-1 fahire ve iii; kise
altun i;1kup, Kapuc1-ba§1 Abdiilkerim Aga Serdar-1 a'zam ve ekrem
lbrahim Pa§a -ed&me'llahu ta'{ila iolaliuhu- hazretleriyle (450b) Ta­
tar Ham' Gazi Giray Han hazretlerine varup, i;iinki ma-beyn faysal
bulup klral-1 la'in ile sulh olunmayup, avk u te'hire ba'is olddar. El­
bette ve elbette kul ta'ifesine icazet virmeyiip kl§layasuz. ln§ae'llahu
ta'ala evvel-i bahar-1 huceste asarda bizzat sefer-i hiimayflna azime­
ti.im mukarrer u muhakkakdur diyii mii'ekked ii mii§edded ahkam-1
§erife ile mufassal hatt-1 hiimayflnlar irsal buyuruld1.
Haleb Beglerbegisi Ham tbraliim Pa§a'dan irsaiiye haberi
geldiigidiir.
Ve bu esnada Haleb Beglerbegisi HaCI lbrahim Pa§a'dan .Asi­
tane-i sa'adete arzlar geliip, hazine-i irsaliyeden altm1§ iki bin altun
gonderUiiip ve hiyanet iden H"tlseyin Pa§a'nun vilayete ihtilal virdiigi
hazine tekmiline mani' oldugm bildiiriip «ln§ae'llahu ta'ala an-karib
eyyam-1 sa'adet-encam-1 Padi§ahide muma-ileyhiin• zevali yakm ol­
m1§dur. Halas olmayup ser-nigftn olmasr mukarrerdiir» diyii bildiir­
mi§ler. Fi 25 rebi'ulahir, sene 1008.
Haleb Beglerbegisi §am Yeni!)erileriniin hakkmdan geliip,
re'aya iistiinden te'addilerin def' idiip siyiset itdiigidiir.
Ve Haleb Beglerbegisi HaCI ibrahim Pa§a $3.m Yenii;erileriniin
memalik-i mahrftsa-i vilayet-i Haleb iistiine miistevli olup «Emval-i
miri tahsiline havaleyiiz» diyii re'aya-y1 memleketi zulm ii te'addileri
i!e harab u yebab iden ta'ife-i zaleme-i e§kiyanun tutup, on yedi ne­
feriniin ba§larm1 kesiip kal'a bedenlerine dizmegle, e§k1yanun' bag1r­
la:r1 hftn olup, sa'irlerine' mftcib-i ibret olmagla vilayet-i Haleb'iin
re'aya ve emvaline nizam u intizama sebeb olup, el-hak hakimane ha­
reket idiip, siyaset-i saltanati yerinde icra eyleyiip, dar-1 hUkftmet-i
TARiH-1 SELANiKi 833
vekaleti mahallinde eylediigi pesendide-i ukala [vU] kudema-i kar­
azmftde-i ruzgar olm1§dur. Ve «El-an na-kardanlar ve kar-agah ol­
mayanlar bi-ciirm U gUnah katl eyledi» diyii azl ve ref'i ii;Un .Asita­
ne-i sa'adete arzlar eylemi§lerdUr. «Ve belki bu sebeble elbette in­
tikammuz almak gerekdUr diyU e§k1ya-y1 zalemeyi tahrik eyleyUp,
§ehriin kapularm kapadup, muhasara idUp, (451a) havass-1 hUma­
yftn karyelerin tarac itdiirmege himmet sarf idiip, «Elbette Begler­
begiyi komazuz» dimegle afaka avaze salm1§lardur. Fi evahir-i re­
bi'ulahir, sene 1008.
Sadna'zam sipehsalar-1 alem hazretleriniin KapuCI-ba§ISl
seferden haberler ile geldiigidiir.
Bu esnada serd8.r ve sipehsalar-1 asker-i Islam tarafmdan ken­
diilerin KapuCI-ba§1s1 Mahmud' Aga mufassal u me§ruh mektftb!ar
gonderUp, alibar-1 sahiha ihbar eyledi. Bir nii;e eyyam sulll haberle­
riyle mela'in-i bi-din avk u te'hire sebeb U ba'is olup, mevsim gei;iir­
megle le§ker-i islam, taburlar1 iistiine umftm iizre' hiicftm ile yiirU­
yiip, mela'in-i hasirin turamayup taburlarm biragup ekser eskal ii
ahmalin dokUp ve guzat-1 Islam yeti§iip talan lde-bildiiklerin yag­
ma itinegle azim mugtenim olup ve bir nii;e gUnliik yo! ig illerin akm
virmegle muhkem, geregi gibi garet ile esirler g1karup doyumluklar
oldugm bildiiriip ve seferden avdet olunup, rftz-1 Kas1m mevsiminde
vilayet-i Budun'a vas1l olduklann arz u i'lam eylemi§ler. Gayri eka­
vil efsftn u efsane oldug1 mukarrer U muhakkak olup, futfthat-1 azi­
me mUyesser olup, asker-i Islam tok ve toyum mela'in-i hasirin ser­
nigftn olduklarm bildlirUp, ku}lamak mukarrer oldugm i'lam eylemi§­
lerdiir. Bir esir bir guru§a satuldug1 dasitan-1 alem old1'.
Vilayet-i Tebriz muhafazasmda olan Vezir ve §eca'at-§i'ar
Ca'fer Pa§a hazretleri Giircistan Hakimi Simon
Han la'ini muharebede ele getiiriip Asitane'ye
haberler geldiigidiir.
Ve eva'il-i §ehr-i cumadelftlada vilayet-i Tebriz muhafazasmda
olan pi§e-i rftz-1 veganun hizebr ve §ir-i jiyam Vezir-i ba-tedbir U
§eca'at-§i'ar Ca'fer Pa§a -ed!{i,me�llahu ta!alli icla/Jehu- hazretleri, ki
umftmen serhadd-i mansftre askerine serdar u ser-le§ker olup, ol
caniblerde zuhftr iden at0§-i fitneyi soyiindiirmege ve a'da-1 din U

834 MEHMET iP�iRLI
mmet bagrm goyilndiirmege me'mftr ohm11lard1. Ve Giircistan la'ini
kadimi saltanat dii11meni Simon-1 bi-din .(451b) mukaddema gaflet
ile firsat dii1tiiriip, Gori kal'asm alup viran itmi§di. Ve l;iah Abbas-I
abfts canibine kizm gondermek musahareti ile muzaharet olunup, ol
serhadleri fenaya virmege miiteveccih olup, muttasII ceng ii• 11err ii
§urda mftcidd ii sa'i idi. Bi-inayeti'llah ta'ala ve tevfikihi asakir-i ser­
hadd-i tslfum her tarafdan alaylariyle geliip, mii§arun-ileyh Pa§a-yI
ba-vakar iistiine _,bl;:! suyI kenarmda cem'iyyet-i azim olup, bi­
avni'llah ta'ala la'in-i mezbftr ile ceng sadedinde olduklarmda, bad-I
nusrat le§ker-i !slam iistiine esiip, Ferhad Pa§alu di!ir ii dilaver sa­
bikli Gence Beglerbegisi Ali Pa,.a e!inden Simon mel'ftn zahm-nil.k
olup, atdan yikilup, iistiine ii§iiliip dest-beste giriftar oldugI haber­
leri geldi. Fi 6 cumade1Ula', sene 1008.
Ve Serdar Simm Pa§a-zade Mehmed Pa§a hazretleriniin
ademleri geliip, ·�ker-i baj1;Iye haberleri getiirdiikleridiir.
Ve yine eva'il-i §ehr-i cumadelfilada Sinan Pa§a ogh Serdar
Mehmed Pa,.a hazretlerinden ademler geliip, isyan iden le§ker-i bagi'
ahvalin bildiirdiler. Bir def'a mukabele olup, mukatele eylemi§ler.
«Maglftb olmamak igiin kaga giire§iip, rusvay olmayalum diyil ayril­
duk, anlar Urfa kal'asmun ig-hisarun alup kabza-i tasarrufa getiin­
diler. ToplarI askerimiiziin her neresine isterse yeti§iir. Ve Kara-Ya­
ZICI ad! ii dad ile padi§ahhk da'vasm eyleyiip, 'Halim' l;ia!I-1 muzaf­
fer bada' diyilp tugra gekiip Hiiseyin Pa,.a'yI veziria'zam idiniip, asa­
leten asker yasayup, solak ve yenigeri ve acemi-oglam ve gavu1t ve
ga§nigir ve bO!iik-halkI ve kadtlar nasb eyleyilp, etril:f u eknafa ni§a­
m ile a!Ikam gonderdi» diyil bir nige ni§anlu hiikmlerin da!Ii getiirdiip
gosterdi. Ve «Barra vakI'amda hazret-i Rasftl-i Ekrem' -satla'7ldhu
aleyh!i vesellem- tenbih buyuruldilar. Adi ii dad ile devlet seniindiir
didiler, diyil tefahur idiip soyler» diyil nakl eyledi. Fi't-tarihi'l-mer­
kum.
Haleb Beglerbegisi Haci ibrahim Pa§a (452a) ref' olunup,
yeri vezaret ile seferde hidmetde bulunan
Ahmed Pa§a'ya virildiigidiir.
Ve Serdar Sinan Pa§a-zade Mehmed Pa,.a -edam'e'llahu [ ta'ald]
iclalehu- hazretleri Haleb BeglerbegisiHacI' ibrahim Pa,.a'yI azl
l
TARiH-i SElANiKi 835
idiip yerine sab1ka §am Beglerbegisi Ahmed Pa§a hazretleri' Siid­
de-i sa'adete geldiikde mesned-i vezaret ile mii§erref buyurulup, Ser­
dar Mehmed Pa§a ile sefere gitmek ferman olunup, gitmi§di. «Dii§­
men muharebesinde yolda§hkda bulunup, Haci ibrahim Pa§a hid­
mete gelmedi» diyii Haleb Beglerbegiligi mezbftr Ahmed Pa,.a haz­
retlerine tevcih buyuruldug1 i'lam olundI. Halk-I alem hu§mendleri
gendan pesendide itmediler. Bunun gibi Hazine-i A.mire muzayaka­
smda Haleb emvalini bir alay garetger-i memleket olan harem-i l;iam
Yenigerileri elinden re'ayayI istihtasa sebeb olup, mala nizam u inti­
zam viren hakim garaz ile kalkacak zeman midur ? Ba-husfts varah
iki def'a geregi gibi irsaliyeleri geliip .Asitane-i sa'adete yeti§iip
nige muzayakalar ve def'-i §err ii §fir olmI§dur. Fi 12 cumadelfila,
sene 1008.
Simon Han la'in girifdar oldugmda dii!ien kelleler ile
aznavurlar Divan-I mu'allaya geldiikleridiir.
Ve evasit-I §ehr-i cumadelfilada ma'hftd olan Simon la'in ile
girifdar olan benam aznavurlarm dirileri ve yetmi1> nefer me§ahirle­
riniin kelleleri Divan-I ma'delet-mekana geliip geki!di. Kavm-i .Ad'
den kalan diraz u' bhla eiissedar mel'ftnlar soylediliip, gerek ola dini­
liip Yeni-hisar'a habs gonderildi. Giderken la'in-i mezbftr kendiizin
deryaya atmak isteyilp giigle bend idiip tutarlar. Ve gelen kelleleri
kal'a kapusI iistiine dizdiler.
Kara-hisar-I §arkI sancagmda haramilik idenlerden diirt
neferi ele-giriip Divll.nda siyaset oldug1dur.
Ve bu esnada ecanib ii4 erazilden biiliiklere dahil olup, birer ta­
rik ile seferlere va.rmayup, sancak olan iimeraya yana,.up, elledne
miizevver ahkam alup, «istihdama kalduk» diyilp, sancaklar zabtma
miisellimler olup, begleri sefere gidiip (452b) zu'afa re'aya iistiine
musallat olup, her biri cibillet ve nihhlarmda olan hiyanet ii cinayet
ve habasetlerin icra idiip, Miislimanlara enva'-I cevr u zulm ve fe­
-
sad He hayf eylediikleri .Asitane-i sa'adete arz olundukda Kara-Hi­
sar-I §arkI sancagmda boliikden Dskiidar suba§1hii;i hidmetinde miil­
tezim o1mI§ Muharrem nam bed-baht u bed-rahlari nige kattaller ve
zalimleriin ittifakI ile gavu§lar ve Yenigeriler ve dahi nige gozlerine
836 MEHMET iP�IRLI
yendiriip galib geldiikleriniin kanlarm dokiip katl eylediikleri ma'
lilm olup ardlarmca giiderek' Bursa'ya getiiriip kad1 ve suha§I eliyle
tutulup, Siidde-i sa'adete getUriildiikde dort neferlerin ahvali tef­
til? olunup, arz olundukda Padi§ah-1 alem-penah hazretleri Adi kO§­
kiine g1kup, evvel muharremiin ve sa'ir iig neferiin cellad meydanda
boyunlarm urup, satve-i kahire-i Padi1?ahi zuhurmdan ehl-i Divana
muhkem deh§et dii§di. Ve erzak u ·esbablan irtesi Divana gotiiriiliip,
be§er yiiz elli§er altun ve be§er yiiz elli§er guru,.1ar1 bulunup ve sa'ir
meta'lan miriye zabt u tahvil olund1. Fi 19 cumadeli\.Ja, sene 1008.
tsyan u tugyan iden bagiler iistune serdar ta'yin olunan
Mehmed Pa§a hazretleriniin mekatib ve haberleridiir.
Ve evas1t-1 §ehr-i cumadelfilada isyan u tugyan eyleyen Kara
Yaz1m ve Hiiseyin Pa§a didlikleri dii§men-i din ii devlet iistiine ser­
dil.r ve ser-le!:fker ferman olunan, Vezir-i ba-tedbir-i ru§en-zamir Si­
nan Pa§a ogh Mehmed Pa,.a -edmme'llahu ta'ala ic"Mlehi1- hazretle­
ri canibinden ademler geliip ahbar ve• mekatib getiirdiler, ki «Mii§a­
run-ileyhima iistiine geliip, cem' olan e§k1ya-y1 memleket, vacibii'l­
kaH evba§ u kalla§ ne denlii harami var ise cem'iyyet-i azim Urfa kal­
asma konup dahil olm1§lar. Ve birkag giin ig-kal'a dizdan tayanup,
muhil.lefet idiip, ceng itmegle ba§a g1kmamayup, ahir dizdan ele
getiiriip katl eylemegle ig-kal'aya dahi zafer bulup ( 453a) oturd1-
lar. Ve i;lam ve Haleb beglerbegiligi le§ker]eri serdara mu'avenete
geliip, zemamyle yeti§meyiip ve Haleb Beglerbegisi Ham Ibrahim
Pa§a �am Yenigerileriniin zalim ve ehl-i· fesad1 Haleb re'ayas1 iis­
tiine fuzi\.Ii hidmet namma tahsil-i male havaleyiiz» diyii re'aya-y1
memlekete ve mal-i miriye kiilli te'addiler ve hasaretleri oldugmdan
on yedi nefer be-nam e§k1yalanna siyil.set idiip, ba§larm kal'a beden­
lerine dizmek ile ma-beynlerine §iklik u nifak dii§iip, yolda§lanmuz11
bi-gayri hakk katl eyledi. Elbette Beglerbegiye intikam ideriiz diyii
bir nige giin Haleb dervazelerin kapayup, havass-1 hiimayi\.n kuril.sma
ve re'aya garetine me§gi\.l olup, me'mur olduklan serdar yamna hid­
mete varmayup ve Haleb Beglerbegisi Asitane-i sa'adete mal-1 irsali­
ye cem' ve tahsiline mukayyed olup, def'-i §err ii §U:t' itmekde eglendi
diyii Serdar hazretleri beglerbegi!igini i;lam'dan geltip vezaret ile se­
fere ma'an me'mur olan Ahmed Pa§a hazretlerine tevcih eyleyiip, arz
eylemi§ler. Ve kal'aya miitehassm olan dii§men iistiine varilup, muha-
TARiH-i SELANIKi 837
sara olunup, top ve tlifengle muhkem ceng ii &§fib olup, Hiiseyin Pa§a
fmduk yaras1yla mecruhdur dimi§ler. Ve «Ta§ra cenge g1kup <;aker
Kethiida ha§ olup, canibeynden nige akartma ve diindermeler oldugm
bildiinni§ler. Ve el-an ale'd-devam cengden hall olmayup, cihad u
k1tal iizreyiiz, du'adan unutmayasnz» diyii i'lam-1 hal eylemi§lerdiir.
Ve efvahde siiylenen kelam-1 ham mesmu'-1 havass u avam old1 ki
«Kara Yaz1c1'nun ismi Abdiilhalim olup ve «Ben §ahan-1 pi§in neslin­
deniim. Bana vak1'amda hazret-i Rasul -sal».a!llaluu aleyhi ve sellem­
adl ii dad ile devlet seniindiir' diyii be§aret buyurd1lar miibahat ey­
leyiip, Halim i;lah-1 muzaffer bada tugril.s1yle etraf-1 u eknafa ahkam
giinderiip, hatta tugrake§i mukaddema 1stanbul'da Zeydi' dimekle
me&ihilr bi-neva-siret ·g·avu§ ki Divan-1 Hiimayi\.n ( 453b) kitabetine
heves idiip, iglerine girmekle azim h1yanetde bulunup, eli kesilmeyiip,
ta§ gemisine virilmi§di, anda ni§anc1 olup, hala erkan-1 devlet terti­
binde Yenigeri ve solak ve acemi-oglam biiliikler ve gaVU§ ve ga,.mgir
ve miiteferrika yazmak derdine dii§iip, yanma mufalekeden vafir
kuzat cem' olm1§lardur» diyii tiirrehat u hezeyan nakl eylediler.
Serdar-1. a'zam ve ekrem tarafmdan gelen mekatib ve
ahbar-1 sahihadur.
1
Ve yine bu esnada Serdar-1 a'zam ve ekrem tbrahim Pa§a -edti­
me'l'ldhu ta'i}J4 icUJ,iehu- hazretlerine mukaddema cenab-1 cihan-sitan I
tarafmdan hatt-1 hiimayi\.n-1 sa'adet-makri\.n ile giden kapumlar ge­ i
liip, mekatib ile ahbar-1 sahiha inha eylediler ki «Kliffar-1 haksar
tarafmdan sulh u salaha talib olmagla Komaran begi ile' bir nige
t
Beg-zadeler geliip, mukabelesinde Diyarbekir Beglerbegisi Murad
Pa§a ve Tatar Han1 Gazi Giray hazretleriniin• Ahmed Aga's1 ve Ye­
nigeri agasmdan haseki rehn gidiip, taburlar1 kurbmda ser-le.,ker-i
§eyatin-i mela'in Balg1 la'in ile miilakat eyleyiip, mec!is-i ziyafetde
sulh u salah musahabetinde Estorgon ve Yamk kal'as1 teslim olun­
mak iizre olunsa dinii!diikde razi olmayup, Egri kal'as1 virilmek tek­
lif eyleyiip ve Han'un Ahmed Agas1 ve haseki 'varalum biz serdar
hazretlerin bu haberden agah ideliim» diyiip, meclisden kalkup Mu­
rad Pa§a anda kalup geliip, sahib-sa'adet hazretlerine «Maksud mev­
sim gegiriip, mela'in avk u te'hir itdiirmekdiir» diyecek asker-i Islam
bi-karar olup, tabur iistiine gogiip, Vag kal'asma gelindiikde iginde
olan mela'in firar idiip, asker-i lslam yeti§iip lahsaten bi't-tamam
838 MEHMET IP�IRLI TARIH-1 SELANIKi 839
I
r :tleri ba�ha1>m �t
.?
makhilr eyleyiip ve kal'ay1 hake beraber y1kup, killin goge savur­ §'evket salimen ve. ganimen Belgrad'a geliip ka­
m1�lar ve andan ileril bir yilksek yerde vaki' azim palanka-i cedidiln .
rar eyled1ler» d1yu haber-1 sahih ile erkan-1 sa'adete mekatib-i fe­
dahi kiiffari firar ile ha1as olmayup, yeti�iip, darbet-i §em§ir ile ravan' getiirdi. Fi 19 cumadelula, sene 1008.
bi't-tamam helak ve kal'alan tude-i hak ohcak tabur mukabelesine
var1lup, konuldukda ka'ide-i (454a) kadime-i le!}kergah Uzre ala ibtida Celali olnp memalik-i mahrtisada t.ezvir ve telbis
ragmi'l-e'adi mumlar yanup §enlikler ile top ve tiifeng ablup, avaze-i ahkam peyda idiip gezen Kara Murad Beg tutulup
Allah Allah mele-i a'laya g1kup, ba'dehu mela'in-i hasirin dahi ayin-i geldiigidiir.
babllan iizre vafir na'ra-i mesdan idiip olanca top ve tilfengin bir­
kag nevbet bo!}andurup, heman ol gice sabaha cenge turmayup', ta­ Ve evahir-i §ehr-i cumadelUlada
bur1 tahliye idilp gogtip gitmi§ler. Artlarmdan ab yegin sa1t sebiik­ �e�-nihad 8:"lem-i halku'llahdan emarerazilden Kara Murad nam bir
et mertebesine yeti§iip, sahib-i
barlar yeti§ebildtiklerin mahkur eylemi§ler. Ve Tatar Han hazretle­ �1va olup, mge hadem ii ha§em sahibi oldukda devlet ve
saltanat hil.­
ri mirzalarmdan yigirmi§er bin yiirtik tir-endaz Tatar iki koldan mleri, bir nige vacibii's-salb ta'ife!• ile
hem-dastan olup, diirlii miizev­ :'I
Balf1 la'intin iilkesine, bir kol Uyvar varo§una ve ma'mure kurasma ver ahkam yazup, kimi divan canib
inden ve nicesi dahi maliye ta­
ve bir kol dahi Be� nevahisine akma salmup, ganimet-i azime' ile do­ raf�nda� def er � �":'" �
la n�§amyla tugralar «ekilp memalik-
i lsiamiye­
kuzmc1 giln ordu-yi hiimayftna yeti§ilp, s1byan ve nisvan ve hayvan-1 -
de 1stedukler1 g1b1 re aya- y1 memlekete milstevli olup, enva'-1 cevr
feravan-1 bi-payan getlirilp ve kiral-1 da!alet-§i'ara bak1yyetii's-suyUf zulm ve fesad ii sefk-i dima' iderek Erz
� urum Beglerbegisi olan <;a­
ii I

/,
re'aya §ekvaya varup 'Balfi trubun Ug aydan beril amik hendekler ile VU§-ba§1hkdan Omer Pa§a'nun milsellimi
olan yine Umeradan Ali
kazd1rup terk ile mukabeleye kadir olmayup, bir gicede firar idiip Ag� ogh M�mud Begi istemli koyup,
emirane oturup, «Seni kim mii­
memleketimilz viran ve eh! ti iyalimilz esir ii thlan o'ld1' diyil feryad
.
� �
s;lhm �led1, bu idmet ana ferroan
olunmi§dur, i§te hlikm-i §e- !1
1:f» d1yu _ _ . katl
u figan eyleyilp nalan olduklarmda terk-i sulli itmek igtin Murad
Pa§a'y1 ve dahi nige yarar kimseleri gonderdi. 'Balf1 saklad1 devlet­
p ol mazlum1 enva -1 lhan et ile idiip ve olanca tecemmil­
�n dahi ahz idiip, birkag gilnden yine bir canibe tiirli I/
� i
i telbis tevzir
lii kirala arz eylemedii. Ve Komaran Begi nige beg-zadeler ile .anda 11':, garet te'addiye sil:lik cilup bu vechile alem halk
terkde kald1' diyii haber virdiiklerinde Balfi la'in §ikayetden agah �
ma 1 v:balde�' ( 455a) cem' itdiiginiln
:
un inlediip ve
her birin bir canibde koyup
ohcak fi'l-hal ale'l-fevr Murad Pa§a hazretlerini bir §aykaya koyup, sebilk-bar gelup Bergama ve Bahkesir kaza
larma ugrayup, 0 diyar­
yedinci sa'atde .asakir-i mansil.reye yeti§diirilp ve Komaran Begi dahi da muhass1lu'l-emval Bostan <;avu§ ogh
defterdil.rhkdan miiteka'id
bu canibden teslim almup ve uyvarlan ve urge ma'mur u abadan na­ Meh�ed Efendi agah olup, memleket
halk1 ile kuzat ii§iip, zalim-i
hiyeleri, varO§ ve kuralan tarac u talan oldugm yakinen biliip, ordu­ mezbun basup dest-beste olanca ma-meleki
n yazup, defter idiip ve
da hasret ii firak ile yanup yakl'lup, dilnya ba§larma teng il tar ol­ kad1lar imzas1yle Asitane-i sa'adete gi:ind
erdiler. Kapu- c1lar odasm-
dugm bildiirdiler. Ve Yenigeri ta'ifesi lu§lamakdan imtina' gosterilp da habs olund1. Fi 22 cumadelula, sene 1008.
'Biz odalanmuzdan gayri yerde (454b) lu§lamazuz. Birer yagmurlu­
ga muhtac g1plak ta'ifeyiiz' dimi§ler. Ve Budun Beglerbegiligi Rumi­ Ca'fer Pa!ja-yi dilir hazretlerlniin gelen kayuc1-ba§1s1 Ali
li Beglerbegisi Mehmed Pa§a hazretlerine ilhak olunup, ciimle virgil­ Aga'ya Van beglerbegiligi virildiigidiir.
ler anda viriliip eski kul aralarma yeni kul ta'ifesin kabul itmeyiip,
BO!iik-halkmdan ve Yenigeriden ve Cebeci ve Tope! eski kul Budun Ve bu esnada mukaddema Simon Han la'in giriftar oldukda
muhafazasma kalup, milstevfi zahire konulup ve etraf u cevanibine ba§lar ve diri aznavur'iar ile gelen vezir-i !'leca'at-!'li'ar Ca'fer Pa§a
azim hendekler gekiliip, k1§lamak muharrer olup, kalduklarm ve ·eaanr:rjllahutxxfO,lfi, iclaZehU- hazretleri kapuci-ba§1s1 Ali Aga, Jeb-i
Tatar Han hazretlerin ayr1lup, Le§ker-i Tatar ile Kmm yurduna i;e­ deryada olan krusr-1 aliye istenilp, getiirdiigi aznavurlari soylediikleri
kiliip k1§lanmayup gitdilklerin beyan eylediler. Ve sahib-sa'adet-haz- hinde, sa'adetlii Padi!'lah-1 memalik-sitan hazretleri atifet-i aliye-i
840 MEHMET IP�IRLI
§ehen§!ahi'den mezbil.r Ali Aga'ya Van beglerbegi!igin inayet buyu­
rup geliip Divan-1 ma'de!et mekana oturup, viizera-1 izam hazretle­
riyle giriip paye-i serir-i saltanata yiiz siiriip, hil'at-1 fahire ile te§!­
rif buyuruld1. Fi 25 cumadeli'lla, sene 1008.
Kara Murad Beg'iin ahvali istima' olunup siyaset olundugidur.
Ve Divan giini Kapuc1lar odasmda habs olan kattal Kara Mu­
rad Beg elinde1 bulunan tezvir u telbis ahkam-1 §!erife ile Kad1asker
Efendiler viizera-1 izam haz11etleri huzil.rma getliriip, mehayif tefti­
§ine ve miisellimlige olan ahkama nazar olunup, Defterdarlar ni§!a­
niyle hilaf-1 kanil.n bulunup, «Bu hiikmi sana kim vil'di» diyii su'al
eylediiklerinde seferde olan Maliye Tezkirecisi Davud �elebi'ye iftira
ve biihtan idiip, «Yiiz elli bin ak!)am alup virdi» didi. «Ha§a ki Da­
vud Efendi bu makille hiikme razi ola» diyii ciimle ehl-i Divan s1dk
u istikametine §!ehadet eylediler. Ve «Sen sancakdan ma'zil.l olah !)ok
zemandur ve bu denlii atlu ve tecemmiil ile ( 455b) memleket re'aya­
s1 iistiine !)1kup ne istesin» didiler. !nkar eyleyicek Anatoh Defter­
dan Mu'allim-zade Mehmed Efendi yiizine didi ki «Ben Yeni-il tah­
ririnden geliirken falan yerde sana di:irt be§! yiiz salt atlu levend ile
rast geliip hatta sen ol giin ayine cebe ile biniip yanmda elli nefer ya­
ralu der-zencir kimseler var idi. «Nediir bun!ar» didiim, «H1rsuzlar­
dur» diyii cevab virdiin, «Geldiigin yerler nicediir, yem ve yemek bu­
lunur m1» didiim, «Acibsin Efendi biz yem ve yemege akga mi viririiz
ki ucuz ve bahalu idiigin bileviiz didiin. Ve bi'l-ciimle zulm ve h1yaneti
hadden efsil.n olmagla, paye-i serir-i a'laya arz olundukda, siyaset
ferman olunup, Divan meydamnda ge§!m:e i:iniinde elin ardma bagla­
yup bir sa'at mikdar1 diz gi:ikiip oturd1. Ta Padi§!ah-1 alem-penah haz­
retleri Kasr-1 Adl'e g1kup, pencere ag1lmca i§!aret olunup, fi'l-hal cel­
lad kellesin" dii§!iirdi. Ba'dehil. kald1rup, cesedin gengele urd1lar. Mu­
hallefatm miriye zabt eylediler. Fi 25 cumadelil.la, sene 1008.
Villi-yi vilayet-i �ark �ah Abbas Han'dan harem-i muhterem
canibine Hiiseyin Beg nam ilQiyle gelen Giiliter nam
Hatun geldiikleridlir.
Ve bu esnada vali-yi vilayet-i §ark ferman-ferma-y1 memleket-i
!ran ve Turan /?ah Abbas'dan name ile e§!ik agas1 ilgi geliip' ve yanm-
TARIH-1 SELANIKI 841
ca Hamza Mirza 1bn-i4 Kog Kapan dayesi bile geliip, sab1ka Siidde-i
sa'adete sulha gelen §ehzade Haydar Mirza lbn-i Kog Kapan bi-ira­
deti'llah ta'ala vefat eylediikde hazret-i Ebi Eyyil.b Ensari kurbmda
medfil.n olm1§!d1. Haliya .kabrin ziyaret itmek bahanesiyle Valide Sul­
tan hazretlerine tuhaf u hed3,ya-y1 diyar-1 Acem getiirdiiklerin hika­
yet ii rivayet olul)d1. Kanil.n-1 kadim iizre Asitane-i sa'adetde bulu­
nan kap1 halk1 ve agayan-1 rikab-1 hiimayil.n ve erbab-1 kalem ve ehl-i
Divan miizeyyen ii miiretteb ikbal ii istikbale glkup, tJskiidar'dan is­
keleye' gukduklarmda, miibalaga Yenigeri ve Acemi-oglan ve Cebeci
ve Topc1 ( 456a) ve sa'ir ehl-i hiref esnafiyle Kapuci-ba§!1 aga ile Mir­
ahil.r Ali Aga hazretleri yana§!Up ve Giiliter nam daye hatun at
arabas1yle ba-izz ii ikram menzil ii makama geliip karar eylediler.
Fi 5 cumadelahire, sene 1008.
Kalababk divan olup ilgi-yi §ah-1 Surh-ser ziyafet olundug1dur.
Ve evas1t-1 §!ehr-i cumadelahirede ilgi-yi §!ah-1 Surh-ser Hiiseyin
Beg ve Giiliter1 nam hatum tuhaf ve hedaya-y1 akmi§!e-i diyar-1
Acem pi§!ke§!iyle [geliip] 1selatine ve valide-i sa'adet-penah -dti,met
is.metuhii- hazretlerine getiirdiiklerini evvel canib-i selatin tarafm­
dan namelerine izzet ii ikram ile harem-i hiimayil.na isal eylediler.
Ve' ilgi Hiiseyin Beg kanil.n iizre Divan-1 ma'delet-mekana ge!iip, 3.li
ziyafet olundi. Ve kalabahk divan old1. Giriip paye-i serir-i saltanate
yiiz siirdiler. Ve §ah Abbas Han sipari§ eylediikleri ag1z haberlerin
inha.eyledi. «Sablka Ziilfikar Han risalet' ile geldiiklerinde, harem-i
muhterem canibinden tuhaf-1 tiiref-i seraser-i Yezd' ve akmi§!e-i §i­
raz sipari§! buyuru.Jdug1 iizre kadir oldug1muz mikdar fermanlarma
imtisal olunup bu husil.sda name gi:indermek miinasib gi:irii!medi. Mak­
sil.d hulil.s-1 taviyetimiiz bildiirmekdiir» didiiklerin beyan u il'am ey­
ledi. Paye-i serir··i alem-masire arz olundukda, dest-bil.se izn-i hii­
mayil.n buyuruld1.
Bagiler ve tagiler iistiine serdar ta'yin buyurulan Sinan
Pa§a-zade Mehmed Pa§a Kethiidas1 <;laker Beg geliip
Hiiseyin Pa§a giriftar oldugi haberi getiirdiigidlir.
EvasLt-1 §!ehr-i cumadelahire.sene 1008 de nagehani lisan-1 halk­
da §!ayi' old1 ki «isyan idiip h1yanet iden Hiiseyin Pa§!a yaralu tu-
842 MEHMET IP�IRLI
tulm1§ geliyor» diyii muhkem soylendi. A'yan ma-beyninde ol maku­
le sahih haber olmayup, be-herhal imdi ricalii'l-gayb kelam1 olmak
var dinildi. «El-gaf/4i; ala ml$-oera» dimi§levdiir. Ha'in ber-hordar ol­
maz, elbette kiifranu'n-ni'me tiz ser-nigiin olur, (456b) gorelfun diyii
intizarda iken, Urfa kal'asmun if}inde huzO.r-1 saltanat da'vasm eyle­
yiip, sO.ret-i ad! ii dadda sit u sada ile velvele salan azlem-i halku'llah­
dan Kara Yaz1c1 didiikl.eri mel'O.nun e§k1ya yanma cem' olup ve mii§a­
run- ileyh Hiiseyin Pa§a dahi harami ve seffakden ne denlii zalim
ve bi-din var ise yamna getiiriip, kal'a-i merk\imede varup, miilakat
iderler. Vezaret makamiyle mezbUr birkaf} giin mezalimden cem' ey­
ledukleri mali vacibii'l-katl kmoteni mela'in ma-beyninde tevzi' u
taksim eylediikleri, Siidde-i sa'adet-medardan iizerlerine ta'yin buyu­
rulan serdar-1 ba-tedbir ve isabet-pe:.ir Sinan Pa§a-zade Mehmed
Pa§a hazretleri eitraf u eknaf beglerbegi!erden, Sam ve Haleb le§ke­
rinden ve iimera-y1 Ekrad'dan asker-i. bi-payan iizerlerine varup,
kal'a-i merkume if}inde olan ecnas-1 ha!lk ile muhasara eyleyiip, her
canibden meterisler kurup, top ve tiifeng ile muhkem ceng ii a§O.b
olup ve bir nige def'a i<;eriiden le§ker-i bag1ye g1kup, meterisin ba­
sup, canibenyden kat:l ii k1tal-1 azim olup ve mii§arun-ileyh Hiiseyin
Pa§a dahi mecrfth oldukda bl'1-ahare da'va-y1 saltanat eyleyen ki
rakabe-i lslam1 boynundan f}1karm1§d1, galebe-i asakir-i i:slamdan
nefs-i habisine ar1z olan havf u ha§yet muktazasmca, bir gice Hiise­
yin Pa§a'y1 bend idiip hisardan a§aga ip ile' sark1dup, serdar hazret­
lerine gonderiip teslim iden ve bu hidmet mukabelesi kendiizine ayn­
tab sancag1 inayet buyuruldugm1 serdar hazretleri kethiidas1 <;aker
Kethiida Siidde-i sa'adete mekatib ve urO.z ile geliip i'lam eyledi". Ah­
bar-1 be§aret miinte§ir old1. «Ha'in-i mezbO.r mecrO.h olmagm araba
ile on be§ giine degin 11.sitane-i sa'adete geliin yeti§iir» diyii bildiirdi.
Ve leb-i deryada olan kasr-1 aliye ahbar ile gelen �ezbO.r Qaker Ket­
hiida isteniip, hil'at-1 fahire ile te§rif buyurulup, izz-i huzftr-1 Sehen­
§ahide miikerrem' olup, sam Beglerbegisi Had1m Hiisrev Pa§a dahi
( 457a) serdar1 biragup gogiip gitdiiklerin i'lam eyledi. Fi evas1t-1 cu­
madelahire, sene 1008.
BR§-kapum-ba§I Sefer Aga intikiil idiip yerine Hassa <;ukadar
Davud Aga g1kup ciimleye tasaddur eylediigidiir.
Ve bu esnada, Bostanc1-ba§1hkdan g1kup, Ba§-kapuci-ba§I Bos­
naviyii'l-asl miimtazii'I-kadd akramndan ser-efraz ve' miistakim ii
TARIH-1 SELANiKl 841
dindar Sefer Aga ahiret seferin ihtiyar eyleyiip, yerine harem-i hii­
mayil.ndan Qukadar-1 Hassa Davud Aga Ba§-kapuc1-ba§1 olmak fer­
man olunup, Halil Pa§a-y1 celilii'l-kadr hazretleri odasma g1kd1. Ve
ciimlesine takdi"1 o!und1. Fi evas>t-1 cumad0lahire, sene 1008.
Nagehani Mukata'am Abdi 9elebi intikal idiip yerine
Akbaba-zade mukata'ac1 oldug1dur.
Ve Divan-1 Hiimayftnda Haremeyn-i §erifeyn Mukata'ac1s1 Abdi
<;elebi nagehani Divan kapusmda dii§iip, ga§y olup evine i!etdi!er.
tkinldi vaktinde ahirete intikal eyledi. Rahmetu'llah ta'ala. Yerine sa­
b1ka Ba§-ruznameci ve muhasebeci olan Akbaba-zade Mustafa Efen­
di zarftret-i ha! ile mukata'ac1 old1. Fi evahir-i cumadelahire, sene
1008.
t:lir-i ner ve hizebr-i vega Kapudan Sinan PR§a kasr-1
t:lehen§ahiye istentip, pi§ke§ ii hedayasm !;ektip,
umftr-1 miilk ii millet siiyle§ildiigidiir.
Ve evahir-i §ehr-i mezburede Kapudan Pa§a hazretlerini' sa­
adetlii Padi§ah-1 cihan-1 penah hazretleri leb-i deryada kasr-1 aliye is­
tediip; bu def'a Donanma-y1 Hiimayftn ile a'da-1 din gemilerinden
g1karduklar1 Iay1k olan tuhaf u meta' ile vaki' olan mal-1 futuhati
pi§ke§ idiip, nazar-1 hiimayil.n-1 §eheU§ahiye kom1§lar. Ve umur-1
miilk-i saltanata miite'alhk gok ke!am-1 hikmet-encan takrir ii be­
yan eyleyiip, ale'l-husi'ls tashih-i sikke bab1nda «Miilluk-1 Nasara ve
Sah-1 K1z1lba§ ayarlarmda ve bahalarmda zerre tefaviid itdiirme­
mi§lerdiir. Altun ve guru§ bahas1yle ticaret idiip, eger meta'lan ve
eger sa'ir kuma§lar1 az'af-1 muza'af k1ymete satilur. Ma'mftre-i mem­
leket-i Padi§ahide bu hal ile revnak kalmayup, re'aya-y1 miilkden Di­
van-1 Padi§ahiye altun yiiz on sekizer akf}aya (457b) ve guru§ altm1§
sekizer akgaya almup ve bi-gare za'if re'aya cevr ii zulm u feravan
ile yiiz seksen akc;aya, iki yiiz akgaya alup getiiriir altun ve gurU§
ba§mda ne denlii akga mutazal"nr olurlar. Ve Padi§ah-1 alem-penah
hazretlerinden asker halk1 mevacibin yiiz yigirmi iirerine alup Ha­
zine-i .11.mireye ancak iki akg,a fa'ide olup, re'aya vii beraya derdinen­
diin ne mertebe halleri tebah olmadadur. Adi ii dad ile mernleket pa­
yidar olup, Padi§ah-1 nam-dar olmak sikke sahihii'l-ayar kesiliip,

844 MEHMET IP�iRLi
siyasret ile yasak eylemekdiir. Al-i Osman'un harem-i hiimayununa
kara §apka ve kiifr ile geltip, sa'adet-i Islam ve !man ve enva'-1
ni'am i!e mii§erref oldugumuzm §iikr u ubudiyeti ve hikmeti dahi
ne yerde olur. Pfudi§ahum hazretleri ruh-1 alemdtir; takayyiid bu­
yurulursa her maslallat yerlii yerinde ferman-1 ali-§anunuz ile olur
biter. Ve donanma gemi1Jeri yapidurulmak mu'azzamat-1 umur-1 dev­
letdendiir Tersane-i Amirede yiiz pare kadJ.rga cemi' levaz1m u
esb8.b1yle haz1r u miiheyya turmak vacib ve farz-1 ayn iken ve kiif­
far-1 haksarun donanmas1 miikemmel olup, firsat gozediirken boyle
gaflet ve ihmal' reva goriilmeye. Etraf u ekrafda dii§men-i din ii
devlet yatmayup fesad-1 aleme sebeb ii ba'is olmakdadur diyii la­
z1m ve layik olan hak1kat-1 hall beyanda geregi gibi kelam-1 mii'es·
sirde ikdam u ihtimamda soyle�ediik soz kalmann§ ve getiirdiikJeri
mal-1 gazay1 yine gemiler miihimmatma ferman-1 §ehen§ahi ile sarf
eylemek buyurup gok hususdan agah u miitenebbih eylediikleri §ayi'
old1'. «El hamdii li'llah devlet hayr-hah1 gaziler serdan umilr-1 miil­
ki nice giizel kaymr. Allah ta'aJla iki cihanda yiizin ag eylesiin, tut­
dng1 kolay gelsiin, hemi§e mansur u muzaffer ola» diyii sa'adetlii
Padi§ah-1 z1'llullah hazretleri hayr du'alar eyliediigi nakI u beyan
olund1.
�ii.Jn beglerbegisi ref' buyurulup �erif Mehmed Pa§a
Bllglerbegi ferman olundugidur.
Ve evahir-i §ehr-i mezburede i;;am Beglerbegisi Had1m Hiisrev'
PS§a azl buyurulup, (458a) i;;am-1 d8.riisse!Iama M1sr'da;n munfas1l
olan i;;erif Mehm'ed PS§a Beglerbegi olmak ferman olund1. Ehl-i Di­
van tehniyet ii miibarek-badiye vard1lar.
Yeni�ri Agas1 Hasan Aga sefer-i zafer-eserden istanbul'a
ln§laya geldiigidlir.
Ve evahir-i §ehr-i recebde sefer-i zafE!r-rehberden, Yenigeri agas1
k1§lamayup 1stanbul'a geldi. Emr-i Padi§ahi k1§lamak iizre varid ol­
dukda kul ta'ifesi bi'I-ittifak gulgule idiip, «Ola-gelmemi§diir, kanun
ollu p kalur, tar yerlerdiir; Rftmili seferler ile nice y1ldan berii ayak­
lanup peri§an olm1§dur. Tahammiiliimiiz yokdur» diyii agay1 kal­
durup getiiroiler. Sa'adetlii Padi§ah-1 ruem-penah hazretleri'niin
1
TARiH-1 SELANIKi 845 !'
nza-y1 hiimayfrnlar1 olmadug1 halk-1 alem dilinde soylendi. Ha­
kikatii'l-hal Yenigeri kI§lamak miite'azzir idiigi zahird!ir. Hacet-i
beyan degildiir. Velakin kiiffar-1 haksar ile ma-beyn gitdiik e mii§·
�.
tedd olup, salah-pezir olmad1. Allah ta'ala hayr zafer er
.�
;
uyesser
eyleye. Muma-Heyh Aga hazretleri geliip, kanun-1 kad1m uzre ocak
agalarmun Asitane-i sa'adete gelenleri ile ve kethiida beg ile hil'at-1
te§rif geyiip, giriip paye-i serir-i sa.Jtanata yiiz siirdiler. Fi't-tarihi'J.
merkiim.
Sab1kii Kefe Deft.erdari olan Muvahhid Mustafa Efendi
Kefe Beglerbegisi oldug1dur.
Ve vilayet-i Kefe Beglerbegisi Budak Pa§a ref' buyurul P Y�­
� :
rine sab1ka Kefe'de' defterdar olup, vak1'aya ugrayup, tebd1!-1 SU·
ret ile halas olan Muvahhid Mustafa Efendi, Matbah-1 Amireye her
sene iki bin kantar yag yeti§diirmek iizre Beglerbegi olup, geliip hil­
at-1 fahire geyiip, giriip paye-i serir-i a'laya yiiz siirdiler. Fi 7 re­
ceb, sene 1008.
Ve baha-y1 revgan ol diyarda adet ve' aguam ve hukiik ve ru­
sumdan ve belki her sene avarrzdan has1! olandan virilmek iizre
beglerbegilik ferman olundJ..
Bursa kadts1 Kmalu-zade Hasan Efendi'ye nigeharu azl
ve belld red bile fernmn olunnn§ken yine ibkii
buynruldugidur.
Ve bu esnada sab1ka mahmiye-i M1sr'a hakim olan iii; beglerbe­
gi ma-beynlerinde (458b) bir sene mah 'be§ yiiz bin altun tefti§ ve
tefahhus olundukda, Vezir Hafiz Ahmed Pa§S ve Kurd Pa§S ve :;?e­
rif Mehmed PR§a iizerlerinden Vezir HM1z Ahmed Pa§a iistiine y1-
kilup ; ulemadan sab1kii Kadiasker Mevlana Yahya Ef��di �e ���
bika M1sr kad1s1 Mevlana Hasan Efendi hiiccet yazup, hiikm itdugi
akgay1 ulema-1 izftm tarafeyn olup, « Yaztlan hiiccet name§�'dur»
diyii mufassal imzalar ile fesahat u be!agat gosterdilerdi. Ve
Mevlana Yahya Efendi saltanat canibine terbiye olunup, teka'iid­
lerine Roca Efendi merhum vaza'ifi ta'yin olunup, geliip paye-i
serir-i alem-masire yiiz siirmege miiteveccih oldukda yoldan di:indii­
riiliip, husus-1 mezbur ulema ittifak1yle Vezir-i miii;iir H3f1z Ahmed
846 MEHMET iP�iRLI TARIH-i SELANiKi 847

manlarun ma! ve canlarma ve bu denlii sefk-i dimaya sebeb olup, ale­

Pa§a dilinden ve elinden tagyir olundug1 elsine-i nasda §ayi' olup
mi fesar ile toldurdun» diyii su'al eylediler. Ciimlesine inkar ile cevab
ooylendi idi. Bu def'a dahi Bursa Kad1s1 Mevlana Hasan' Efendi
viriip, «Ben Padi§ahun miistakim kuhyum, beni ad! ile teftl:§ eylen,
yazdug1 na-me§ru' hiiccet mukabelesinde azl ve red lbile buyurulup,
§er' ile hakkumdan geliin» didi. Hali! Pa:§a hazretleri, «'Sana ben
«Rodos'a ya K>br1s'a gitsiin» dinilmi§ iken ve yeri sab1kii Bursa.
bu denlii ahkam-1 §erife ile mekatib g;onderiip nasihatler eylediim,
kad1s1 Mevlana �eyh Mehmed Efendi'ye ferman olunm1§ken yine
ni<:iin soziim ·eslemediin» didiiklerinde «Ha§a» diyiip inkar ile «Ba­
kema•kan kad11Igmda mukarrer olmak' ferman olund1. Fi receb,
na ne hiikm ve ne mektub gelinedi» diyicek Reisiilkiittab Medhi
sene 1008.
Efendi ve Kapuc1Iar Kethiidas1 Nasuh Aga ism ii resmiyle «Falan ve
falan kapuc1lar ile sana ahkam ve mekatib vusUI buldukda kapuc1-
Valide-i hazret-i Padi!!ah-1 din-penah Medresesi'nden
Iar1 pacbfl.d itmediin mi» didiler, «Bana gadr u hayf eyleme dev­
Mev!li,na Mustafa Efendi Edime kadls1 olup,
letlii vezk» diyii ref'-i savt ile bir dillii miitekellim-l zalim ve gad­
medaris-i ulyada si!Sile oldu�dur.
dar-1 pelid imi§. Ciir'etler idiip, «Beniim ahvaliim i,er'ullah ile go­
riin ; el-hamdii li'llah alimlersiiz» diyiip, Kadiasker Efendilere soyle­
Ve evas1t-1 i,ehr-i recebde mahmiye-i Edirne Kad1s1 Mevlana
di. Anatol! kad1larmdan haz1r bulunanlar geliip yiizine «Eregli'de
Kaf•zade Efendi ref' buyurulup, yerine Valide Sultan hazretleri
ve Kayseriye'de ve sa'ir kasab&tda ehl-i tslama itdiigin mezalim ii
-edlime'TJ,tJ,hJU tafiJM, ismetuha- Miiderrisi Mevlana Mustafa Efendi
meha'if ve kadri diller tak.rir ii beyan ide.;bi!iir mi bire ·zalim» didi­
kad1 olinak ferman olund1. Anlar yerine hazret-i Padi§ah-1 eihan­
ler. Bi'l-ahara a'lemii'l-ulema'i'I-miitebahhirin (459b) Anatol! Kad1-
penah .JffJ!Yied,e'llahJU ta'alii vre k;(Jfl)valllW- Dariilhadisinden Mevlana
askeri Mevl&na Ahi-·zade .A!bdiilhalim Efendi «Ka'be-i mu'azzama'
Memek-zade Mehmed Efendi geldi. Ve anlar yerine merhum Sul.
vucudma tevatiir ile iJ.m has1l oldug1 gibi seniin dahi seffak-i bi­
tan Siileyman Han Medresesinden Mevlana Seyfi Efendi-zade Mev­
bak ve gaddar u zalim oldugm tevatiir ile sabit olup bir eliin ve
lana .!IAJ» geldi. Ve anlar yerine Sadria'za� 1brahim . Pa§a haz- .
retleri Hocas1 Sari Hoca �ehzade Sultan Mehmed Medresesi'nden
h
bir ayagun bi'l-aks kmlup, vaci>bii'l-katl idiigine ben iikm itdiim»
-

diyiip heman lahza herif ke§an ber-ke§an siiriiyiip celladlar Divan-1

geldi. Ve �hzade Medresesi'ne Sahn-1 Semaniye'den Gani-zade
ali meydanmda <ie§me kurbmda soyup Padi§ah-1 gerdun-cenab haz­
(459a) Efendi geldi. Ve' bu ciimle erbab-1 silsile Divan-1 ma'delet­
retleri Kasr-1 adlden seyr idiip, ha'in-i bed-<baht ma'siyete miistag­
mekana geliip, paye-i serir-i alem-masire yiiz siirdiler. Ve �m-1
rak belki isyam mutlak iken yine «Padi§ahum §er'ullah eylen» diyii
dariisselam beglerbegisi olan �rif Mehmed Pa§a dahi geliip, pa­
e§ekler gibi <;agurd1. Balta dogdiisi ile bir elin ve bir ayagm hurd
ye-i �erir-i saltanate yiiz siirdiler. Heman karar itmeyiip gitmek
idiip, uryanen bir bargire ters bindiriip, ensesinden kay1§lar <ll­
ferman olund1. Fi evas1t-1 receb, sene 1008.
karup, igine mumlar sokup, amme-i halka siyaset g(isteriip, odun
kapusmda dar agacma iletiip, <iengale urd1lar. Ne'Uzu bi!TJ,tJ,hi min­
lsyan u tugyan iden ha'in Hiiseyin Pa!!a tutulup Divan-1
§UrUri enfUsina ve min seyyi'ati a'malina. Ve kelime-i tevhidi ge­
illide �r'-i !!6rif ile ulema siyaset buyurup, e§edd-i
. tiiriip, «Miis.Jimamm, magfiret Allah ta'alanundur» didiigini takrir
azab ile katl olundu�dur.
itdiler. Fi 22 receb, sene 1008.

Ve evahir-i !lehr-i recebii'l-haramda isyan u tugyan idiip
re'aya vii berayanun erzak u emvalin garet iden Hiiseyin Pa§a
der•zencir Divan-1 ma'delet-mekana Yeni<;erilere Aga yerine nasb
olunan y·aya-ba.§1lardan Hiiseyin' nam kimesne ile iki <iorlbac1 oo­
liik-ba!lllarun birinin belinde zenciriin uc1 sar1lu idi. Erkan-1 sa'adet
ve viizera-i izam hazretli huzfl.rlarma getiriliip, «Ni<iiin' Miisli-
Ve getiiren Yenigeri agas1 namma olan aga' ve iii; nefer <:Orba­
c1lar ve kapu kethiidas1 Kalender Oavu§ hil'atler geydiler.
Vacib-i recec ultlfesi virildiigidiir.
Vacib-i recec' ulfl.fesi g1kup virildi. tki yiiz kirk altI yiik ak<ia
yalnuz Yeni<:eri mewudma virildi. On yedi bin nefer didiler. Ve BO-

I
848 MEHMET iP�IRLI
liik-halk1 igun y1g1rmi be§ yiik akga say1lup' gikup, Bab-1 hiima­
yftn'da konuld1. Serdar-1 a'zam ve ekrem hazretlerinden defter iste­
niip, .gelince tavakkuf olunmak ferman olund1.
Mir-tevki'i tebdil buyurulduW,dur.
Evas1t-1 §ehr-i §a'banda Mir·tevki'I Okc1-zade §ah Mehmed
Efendi feza'il-i ulum-1 ma'arif ile araste, zat-1 sutude-h1sal iken,
tugra-y1 §erif hidmetinden ref' buyuruld1. Yerine sab1ka re'ls ve
defter-emlni olup, Gence Beglerbegisi olan Yahya Pa§a tugra-ke§-i
Dlvan-1 Hiimayun olmak ferman olund1. Ulema ve ehl-i Divan sa­
hib-i fazl u kemalin ruzgar hakk1m zayi' itdiigine te'essiifler ey­
leyiip, (460a) bu babda enduh-gln olmaduk kimse kalmad1. «Be­
her-'hal miin§i-i Dlvana ruzgar muhtacdur; yine ol makam anun­
dur» didiler.
t:lam Beglerllegisi olan t:lerif Mehmed Pa§a hazretleri vemret
ile �rif buyurulup vezarete oturduldar1dur.
Ve evas1t-1 '§ehr-i '§a'banda i;\am beglerbegisi i;\erif Mehmed
P.a§a hazre'tleri vezaret ile te§rlf ·buyurulup, sa'adetlii Padi§ah-1
cihan-penah -eyyeda!llahu ta'alii, ve kavvahu cenabmdan tezkire-i
hiimayftn varid olup, mesned-i vezarete geliip oturd1lar. Memalik-i
Osmaniyye'niin ahvalinde vukfif u §U'ftrlar1 kemalinde oldugmdan
gayri, memleket-i 1ran ve Turan ve Gilan Hind ii Sind etvarmdan
dahi kar-agah u kardan olduklari ma'lfun-1 alemyan' oldugmda
kelam ohnayup, ad! ii dad sahibi umur-dide ve kar-azmude vezarete
lay1k u sezavar, pesendlde-i enam ve miisellemii'l·kiill, muhtar-1
ehl"i ruzgar vaki' old1 ve birlmg def'a viizera-1 enam hazretleriyle
paye-i serir-i saltanata ma'an' girdiikleri esnada, sa'adetlii Padi­
§ah-1 gerdun·vakar hazretleri muhafaza-i Misr hidmetinde olan
H1z1r P.a§a hazre'tleriniin •giinderdiikleri hazine doksan lbin altun
noksan iizre gelmege sebeb ii ba 'is nediir diyii hitab u su'al buyurduk­
larmdan cevab-1 ba-savab viriip «Ka'ide-i kadime Siidde-i sa'adete
mukaddem Misr'un muhasebesi defteri geliip, lba'dehu hazlne gel­
mekdiir bu babda su'al kendiilere variddiir» diyiip ve Hafrz Ahmed
Pa§a hazretleri dahi «Fi'l-hakika kanun-1 kadim didiikleri giibidiir,
muradlar1 ne idiigi bilinsiin, sebebi kendiilerden sorulup ma'!Um
TARiH-i SELANiKi 849
olsun» dimi§ler. Ve eglenmeyiip eyalet-i i;\am-1 dariisselama yeti§iip,
kafile-i Hacc-1 §erif gikmas1ygiin isti'cal iizrie gikup gitmek ferman
olundt. Fi 20 §a'ban, sene 1008.
Biiliik-halkmun gulgule ve velveleleriyle Sadria'zam
cenabmdan defter gelmeyiip, kiihne defter ile
ulfifeleri tevzi olundug1dur.
Ve sefer-i zafer-eserden avdet idiip, hezar mihnet ii me§ak­
kat ile kaht u' gala derdin geken Boliik-halk1 derdmendler miibtela
ve zelil (460b) muhtac-1 mevacib olduklarmdan fevc fevc• seyl-i
revan olup, !sitanbul'a akd1 .geldi. Serdar-1 all-§an hazretleri tara­
fmdan defterleri gelmek me'mftl ve mes'ul ve belki cizye ve adet-i
agnam defterleri dahi irsal olunmak iimid ii rica olunurken, Kapuc1-
ba;,1 Abdiilkerim Aga kirk yiik al{l()a ile Asitane-i sa'adete giinderi­
liip geldi. Ve defterlerden me'yfts olundukda Boliik-halk1 mu'tad-1
kadim iizre gulgule ve velveleye agaz idiip, u!Ufe takaza eylediler.
BO!iik katibliginden azl olunan katiblerin ellerinden resld defter­
leri almup, Asitane-i sa'adetde bulunan defatir ile tatbik ii tevflk
idiip, bu fakir-i hakir-i kesiru't-taksir nezaretiyle ve mukabeleci' Ah­
med Efendi ve sab1ka boliik kaHbleri olan Mustafa Efendi ve Mah­
mud Efendi ile Mandeler Agas1 Miiteferrika Ali Aga evinde otu·
rulup, be·nevbet yoklama idiip, iba'dehu be-ne¥bet ulufeleri tev­
zl"ine yari akga ve yari ·altun virilmek iizre hezar niza' ve kil u kal­
den sonra, filori yiiz seksen iizre rayig olan akganun altmt§ akga
ziyade fa'idesi tasavvuriyle miiteselll olup, yiiz yigirmi ak.;a iizere
virildi. Fl evahir-i '§a'ban sene 1008.
Sahibetii'l-hayrat ve'l-hasenat Valide Sultan hazretleriniin
bin&-emini azl olunup, yerine gayn ta'yin buyuruldug1dur.
Ve yine eva'il-i §ehr-i ramazan-1 sene 1008 de vuku' bulan
ahval-1 ruzgardan biri de budur ki hazre't-i Valide-i cihan-penah Ca­
mi'-i §erlflerine ve sa'ir hayrat u hasenatlari binalarma emin nasb
olunan dergah-1 all kapuc1larmdan K;ara Mehmed Aga ki usul-i
vakfun cemi'an laz1m u miihim olan masalihi' tekmi!ine vekll ta'yfn
buyurulup, istiklal-i tamam ile merci'-i enam ve nafizii'l-kelam ol­
m1§d1. Velakin hadd·i nefsinde umur-dide ve kar-azmude olmayup,
850 MEHMET iP$iRLi
iimmi ve ammi iken s1dk u istiklimetden dem urmagla §er'-i §erif
ve kanun-1 miinif ile amel itmekden .gafil hod re'y ve hod pesend­
lik derdine miibtela olmagm (46la) istediigin ider olmu;d1. Ve Da­
riissa'ade Agas1 Osman Aga hazretleri kethiidas1 olup, evklif-1 se­
latin"i izam nezaretiyle hall ii akd-i evklif ellerinde ve ti1rbe-i §e­
rife-i merhum ve magfurun-leh Sultan Selim Han-1 Sani evklif1 tev­
liyeti ve merhum sultan !Murad Han-1 Salis tii:vbesi tevliyeti dahi
muma-ileyhe tefviz buyurulup ta'yin bulm1§d1. Ve Valide Sultan haz­
retleriniin cami'-i i,erifi arsas1 yerleri tahliye olup ve y1k1Ian emlak
u evklifun muktaza-y1 §er'-i §erif iizre 'tamam bahalar1 virilmeyiip
ve hedm olunan evklif-1 iMiisliminiin mkzi ve bedeli tedariik olun­
mayup ve bi'l-ciimle ref' olunan elvklif-1 viizera ve ulema ve sa'ir
evkaf-1 ammeye z1'fi kadar bedeller virilmek vacib ii me§ri'l' iken
ihmal u miisahale sebebiyle ni<;e evkar rakabe olup, miirtezika-i
fukara miite§ekki olup kalm111d1.
Ve Yahud' ve Nasara ta'ifesiniin iki kilise-i at!kalar1 dahi miin­
hedim olup, anlar dahi geliip hi!M-1 §er'-i §erif bedel yapdurulmak
taleb eyleyiip, ni<;e eyyam miilazemetler idiip, rivayet muhtelif, pi§­
ke§ ii hedayalar1 almup, istediikleri iizre bedeli bir virane kiliseleri
meremmet oluna diyii hiikm"i §erif ni§anlayup virilmi§. Ba'dehu
niivvab-1 batil ve cahil imzas1yle bir hiiccet dahi yazilup, ha§a mii-
cibiyle Nasara kilisesine bedel lbir mahallede miiceddeden kilise yap­
dmlup ve Ievaz1m ve miihimmait-1 binaaa• i§leyen iistadlar elinden
i§leniip, yerlii yerine kondukdan sonra, nevbet Yahud ta'ifesiniin
kiliselerine gelicek sab1ka nevvab elinden yazilup imza olunan hiic­
cet «liMevali-yi Izam imzas1yle olmay1ca:k istihkam bulmaz» di­
yii evvel tstanbul Kad1s1 a'lemii'l-ulema !Mevlana Es'ad Efendi haz­
retlerine Kapuc1 hiicceti ileticek .goriirlerki hi!M-1 §er'-i §erif' imza
iden na'ibi Mahmud Pa§a !Mahkemesinden getiiriip, muhkem ta'zir-i
bi'I-lisan idiip .a;zl eyleyiip ve kalkup fi'l-hal suba§lyt (461b) ve
mutesibi alnp, miiceddeden bina olunan kiliseyi yere iberaber y1kup,
togr1 !Miiftilenam ve �eyhiilislam !Mevlana Sun'ullah Efendi hazret­
Ierine varup ·anlar dahi hiiccet mukaddem kapuc1 ile imzaya kendti­
leri geldiigin buyurulup ve «lmza itmezlerse yerlerine gelecek miifti
iderler» diyii halber giOnderdiiklerin nakl eyleyiip ve heman i:zz-i hu­
zi'lr-1 §ehen§ahi'ye ve Valide Sultan hazretlerine tafsil iizre kag,t­
lar ya:z1Iup «Zuhr-1 ahiretiniiz olacak hayrat u hasenatinuz hukilk-1
TARiH-1 SELANiKi 851
ibad He aludediir ve na-me§ru' olan umurda sebat olmaz, .bir miite­
deyyin ve miite§erri' vekil elinden ve dilinden masalih-i §er'iyeniiz
miistallkem olmak Iay1k ve miinasiibdiir» dinilmegle ve !Mustafa Pa­
§a-y1 Atik �eyhi Va'iz Hasan Efendi vakfun §art-1 vakfmda nazm
olup, bir karban-saray1 y1kulup, bedeli virilmeyiip, vakfa za'f-1 kiilli
geliip' rakabe oldugm i'lam itmegle Kara !Mehmed Aga azl buyuruldl.
Ve zeman-1 emanetiniin makbi'lzat ve mesarifi •goriiliip ve mevcud
olan edavat-1 esbab-1 bina bi'l-fi'l •Siidde-i sa'adet-medarda kapu­
c1Iar kethiidahg1 hidmetinde olan Nasuli Aga'ya teslim olunup, bi­
na emaneti anlara ferman olundi; Fi 8' ramazan.
Sultan Bayezid Han tevliyetinden Kaba-kulak kapuc1
ref buyurulup, yeri gayre virildiigidfu.
Ve ref' olunan bina emini Kara !Mehmed Aga'nun• terbiyet
eylediigi Kalba-kulak dimekle me§hur, erazil-i nasdan olup, mukad­
dema1 kutu ile afyon gezdiiriip satanlardan olan Ahmed nam kimes­
ne kapuc1 olup, yed-i irti§a olmagm ekser menas1b-1 ka:zaya ve ev­
kaf-1 selatin-1 izam tevliyetlerine kar1§up, alup virmegle, kendisi
dahi merhi'lm ve magfurun !eh Sultan Bayezid Han-1 Veli -tabe se­
rahu evkafma miitevelli olup, kar1§madug1 maslahat kalmayup,
M;ehmed Aga ref'iyle kendiilere dahi azl tiiri olup, «Kapuya gel­
mesiin» diyii merdud oldug1 §ayi' ohcak hukuk taleb eyleyenler iz­
dihiimmdan kapuya <;1kmaya mecal olmayup, miitevari old!. (462a)
El-hak goriinmez bela idi. Yerine Ali nam bir kapum miitevelli ol­
mak ferman olund1. Fi 9 ramazan, sene 1008.
Tetimme-i Jnssadur.
Ve alem-i kevn ii' fesadun diirlii aca'ib evza-1 etviirmdandur ki
seliitin-i izam ve viizera-i kiram ve ulema-i enam evkafma §art-1
vak1f iizre salah-1 din ile araste ve enva'-1 feza'il-i u!Um u ma'iirif
ile piraste her vechile miideyyin ii miite§erri' olan kimseler ki
«Umi'lr-1 din ii' diinyada kardan u kar-agah olup, zulir-1 iihiret
i<;iin sa'i ve dii'i olalar» diyii §art u vasiyetler iderler iken, fi ze­
miinina togn salavat .getiirmege kiidir degil taharet•bilmezlere umur-1
tevliyet ii nezaretler tevcih olunup, ellerine men§i'lr virililr old1. Ve
selatin-1 izam miitevellileri yerleri defterdaran-1 emval altmda
852 MEHMET IP�iRLI
oturmak idi. Erkan-1 devletden miiteferrikalar ve <;a§nigkler ve <;a­
VU§lar ve erbab-1 kalem ve kiitta·b-1 zevi'l-4htidm miitevelli olan
bOrklice' kapuc1 altma otursun m1 ? Meratib-i kanfm-1 kadime-i dev­
let nice olsun.
Beyt'
Nioe Ollmle.siim bilr Mem nit)e doysrurn w ki§i
Ey felek fi'lun yedi ka;f; ta8'1 gegrwi;§ agwJ,ur.
Merhume R8.z1ye Hatun ogh Vezir Mustafa PR§a hazretleri
Asitane-i sa'adete geldiigidiir.
Ve yine eva'il-i §ehr•i ramazanii'l-miibarekde mukaddema' f;?am-1
§erifde ve Erzurum'da vezaret ile beglerbegi olan merhume Ra­
z1ye Hatun ogh Vezir Mustafa Pa§a hazretleri serdar-1 ali-§an haz­
retleriyle sefer-i zafer-rehberde olup, siidde-i sa'adet-medara geliip,
mesned-i vezarete oturd1lar. Yemi§ci Hasan Pa§a hazretleri yanmda
oturd11ar. Hil'at-r fahire ile te§rif buyurulup giriip viizera-1 izam ile
paye-i serir-i saltanate yiiz siirdiler. Evsaf-1 hamide ile muttas1f,
dervi§-nihad ve hfrb-haslet ve ma'arif ile miite'arif olup tugray-1
garra-y1 dhan-aray1 ka'ide-i latife iizre ke§ide iderler. Ve halk-1
alem nik-nefs ve iyilik ile tavsif eylediler.
Vezir-i sani Halil PR§a hazretleri kiinfut-1 kadim iizre
ehl-i Divam ziyatet buyurduklar1dur.
(462b) Ve evas1t-1 ramazan-1 §edfde Halil Pa§a-yi celilii'l-kadr
hazretleriniin s1mat-1 ni'meti <;ekiliip, ehl-i Divan ve erkan-1 devlet
da'vet olunup, ka'ide-i kadime-i devlet iizre herkes meratib-i a!iyye-i
Osmaniye iistiine yerlii yerine oturup ali ziyi\:fet ve hiirmet ve izzet
ile ikram u ihtiram olunup, enva'-1 ni'am-1 ilahiye ile miitena"im ve
mugtenim olup ni'metler yenildi ve '§erbetler i<;ildi. Du'a vii sena ile
meclis ihtitam buldu. Fi 12• leyleti'l-isneyn.
Etvar ve evza'-1 ruzgardur.
Ve kudema-y1 rm•gardan smarum birka<; fertut-1 devran ile
ahval ve etvar-1 alemi soyle§iip, bu saltanat-1 kiihireniin sabrkii. ve-
TARiH-1 SELANiKl 853
zareti dort ki§iden ziyade olmayup ve kapuc1-ba§1lar1 dahi dort'
kimse olup, giimii§lii degnek Bab-1 sa'adetde dort olup, hala deg­
nek alt! old1. Ve kapuc1-iba§1larun yigirmi bir nefer add eylediik. Ve
viizeranun dahil ve harici yig1rmi ii<; ki§i oldugm hisab eylediik. Ve
zikr olanlarun dirlikleri havass-1 hiimayftndan ve nakden viriliip ve
sa'ir ihracat-1 hassaya ki fevka'l.ohadd olm1§ldur. Hazine-i Amire
vefa itmek degil rik-1 J;>eyaban kifayet eylemez idiigin yad eylediik
idi. Bu diirlii tagayyiirat-1 umur ve uslfrb-1 kadim terk olunmakda
yiimn ii bereket olmaz. Ve baka-y1 i:zzete delalet itmez dinildi idi.
AlWhumme iihtim kntJ, bi'l-hayr.
Ruzgar-1 8,§iifte halleriniin kaht u killetden ve n8.-insat
muhtekirler elinden me§akkatleridfir.
Ve ii>bu ramazanii'l-miibarekde zat ii zevade ziyade bahada ol­
mak ile fukara vii zu'.afa §iddet-i ihtiyac ile muhtil:clar olup, kiilli
muzayakaya dii!}iip, kimse hallerinden agah olmayup, §evekat ii
merhamet kalmayup, ahlak-1 halk yarama:z old1. Asia ve kat'a
me'kfrlatda narh cari olmayup, yag ve bat ve bugday ve piring ve
nohut ve sa'ir hububat ve et ve etmegi, ehl-i bazar istediiklerine alup
satmakda kimseden pervalar1 olmayup ve hiikkamun yasag ve ta'
zir ii tehdidleri miifid olmayup nufi1zlar1 kalmad1. Arpanun ( 463a)
keyli altm1§ akgaya, etiin vak1yesi yigirmi akgaya ve ekle kabil ol­
mayan ekmek vezinde yiiz dirhem gelmeyiip, ekle kabil ekmegun
biri' be§ ak().aya, fasid ii kasid 11;kga alemiin ihtilal ii ihtilafma se­
beb ii ha'is olup, melbfrsat dahi •giran baha ile has1l olmayup, yiiz
ak<;aya pabu§ ve iki yiiz akgaya <;izme almur old1. Ve altrm§ <}ile
guka zira'i dort yiiz akgaya ve ednas1 iki yiiz akgaya ve hig bir
meta'a ak<;a rayic olmayup, altun ve guru§ olursa ;bazar olur, ol­
mazsa ak<;aya ra�bet itmez old1lar. Ve halk ma-'beynlerinde altun
yiiz toksanar akgaya almup ve yag ve pirin<; ve arpa ve sa'ir me'ku­
lata yiiz altmr§ar 11;k.;aya ge<}iip ve Hazine-i Amireye halk-1 alem­
den yiiz on sekizer akgaya altun ve altm1§ sekizer akgaya guru§
almu-gelmek ka'ide-i mukarrere olup, ve kul ta'ifesine ulfrfeye an­
cak iki§er ak<;a ziyade ile altun yiiz yigirmi ak<;a hesabina viriliip,
Sipah ve Yeni.;eri' altun ba§ma yetini§er ve seksener akga fa'ide
idiip, ne bin bela ve mihnet gekiliip, bu def'a Boliik-halk1 vacib-i re­
cec u!Ufeleriniin msf1 altun ve msf1 11;kga virildi. Dirhem ve de-
854 MEHMET IPSiRLi
namre hatt-1 mu'ayyen miiyesser olmayup, gitdiikce i·zdiyad bul­
mada miilftk-1 nasara sikkelerini ve bahasm1 siyaset ile riyaset­
lerirri h1fz u h1rasetde dakika fevt itmezler, boyle saltanat-1 kahire
hakimleri deng ii hayran haz1r altundan fa'idelenmek sevdasma mii­
teveccLh old11ar. Devlet maslahat1 kaymlmayup, terk-i siyaset ile
mehabet-i saltanat kalkd1, perde-i hiikftmet y1rt1ld1. Zulm ile alem
zulmat old1. Re'aya-y1 miilk iistiine tarh olunan lbid.'at-1 seyyi'eden
alman malun za'if ii na-tuvan ra'iyet altun ve guru1>1 ne bahaya
alur-viriir ola. Re'aya paymal olmakda, sipah-1 devlet zillete diii>­
mekde a'da-1 din ii millet her cani:bden ehl-i 1slam memleketine hu­
cftm .itmekde, miinkerat hadden tecaviizde, emr-i ma'rftf olmayup,
ma'siyet ile ka1bler karard1. Alldhumtme askh alwillem4 ve alwille
sultanint'i ve a1wl1Je sd'iri'l�Miisliml:ne .ecma''in.
Nagehani Sipah ta'ifesi guluvv-i am ve hucfim-1 tam idiip,
Kira kar1yi ve oghm helak eylediikleridiir.
Ve bu esnad.a evas1t-1 ramazan-1 i>erifde serdar-1 a'zam ve ek­
rem tbrahim Pa§a -edame'l,/,ahu ta'aW; i-Old'tohu- hazretleriyle sefer-i
zafer-rehberden avdet olundukda' Biiliik-halkmun vacib-i masar sene
1008 ulftfesin Belgrad'da alanlarun esami defterleri ve erkan-1 dev­
letiin ma-tekaddemden kanftn-1 kadim iizre cizye ve adet-i agnam
hidmeti defterleri «Ulftfeciyan-1 yesar Agas1 Frerrk Mehmed Aga
eliyle Slid.de-I sa'adete irsal olunup geldiikd.e, Asitane-i sa'adetde
mukaddema sipahiler izdiham ve zor ile tekaza eyleyiip, vacib-i
recec ulftfeleri isteniip, Mandeler agas1 Ali Aga evinde be-nevbet
naz1r ve mukabeleci ve kiittab ile ulftfeleriniin msfl altun ve msf1
akga tevzi olunup virilmi§ken ve hidmet defterleri tevzi'ine gelicek,
seferlii ta'ife defterlerin adedin ii>idiip ve ne denlii idiigin biliip, eyii
defterler ekabir ve a'yan i<;inde .giran-bahatara furuht olacagm
ma'lfun idiiniip, giirfth-1 enbfth ile cum'a giin Pa§a hazretleri ka­
pusmda gelen Mehmed Aga'y1 ihata idiip, «<Getiirdiigm defterler
nice old1. 1<;erii kadmlara ve agalara mi virildi? hidmedler biziim­
diir, seferde halimiiz gulumuz ( .r�r. ) goriin, bizi bOyle zelil eyledi­
niiz, virdigiiniiz ulftfe akgasm ata ve yaraga almazlar, goziiniiz agun,
size bizden togn haber, biz ii>imiiz biliriiz» diyii kavga ve §etemat ile
nige bin sipahi hiicftm yollara s1g1§maz alaylar ile �eyhiilislam
ve Miiftilenam a'lemii'l-ulema Mevlana Sun'ullah Efendi hazretle-
TARiH-1 SELANiKi 855
rine varup «Bize ulftfe virdiikleri fasid ii kasid aki;a ile aldugumuz
me'kftlat he!al midur» dimi§ler. «Degildiir» diyecek «Yahftdiye Kira
kar1 giimriikleri iltizam itmi§diir, bu kalb aki;a ki bize viriliir, an­
larundur, bi:z am (464a) katl ideriiz» diyiip fetva isterler. Cevab
virirler ki «Zimmiyeniin katli §er'an ca'iz degildiir, amma §ehrden
siiriilsiin, turmasun gitsiin» dirler. Ve dahi nice tiirlii fitne vii fe­
sada ·ciir'et idiip, <;ok tiirrehat ve hezeyan soyleyicek «Varun bir
arz1hal yazun getiiriin, muradJ.mz ne ise ben sa'adetlii Padi§ah haz­
retlerin� giOndereyiim, hatt-1 hiimayftnlari ile cevab buyursunlar»
didiikleriyle miiteselli olmayup, ol mahalde ahd ii peyman idiip, ey­
man-1 gilaz u §idad iizre ittifak eyleyiip, cum'airtesi seherden
cem'iyyet-i azim ile Halil Pa§a hazretleri kapusma geliip, Divan-1
alide i;1kartmayup «E1bette Kira kar1 elinde hidmet defteri satilur,
komazuz, meydana gelmek gerek» diyii muhkem ayak basd1lar.
Sa'adetlii Padi§ah-1 cihan-penah hazretlerine §err u §fire kasd idiip,
cem'iyetleri ve istediikleri arz olund1. Pinhan olm1§dur, l:mlumnca
aman ve zeman virmezler, kar miii>kildiir» dini!mi§. «Elbette bu­
lunsun» diyii <;avu§,bit§I Omer Aga ve Kapuc1lar Kethiidas1 Nasuh
Aga gonderiliip1, anlar dahi ikdam u' ihtimam ile pinhan oldug1 yer­
lere tecessiise gidiip ve beriide hengame gitdiikce ziyade bulmada
olup, bed-nihadlar diirlii kabahat u fesada niyet idiip ve Yenigeri
Agas1 Hasan Aga hazretleri dahi ihtiyad iizre haz1r u miiheyya
turup, kethiida begi ve ba§-gavu§I ve ocak agalarm1 kol kol idiip',
Yahftdi mahallesini ve §ehriin giizevgahlarim e§ir·radan muhkem
h1fz u h1rasetde iken nagehani <;!avu1>-ba§1 Kira kar1y1 bulup g1karup,
bir semerlii bargire bindiriip, Pa§a hazretleri kapusma getiiriip', ner­
diiban ayagmda atdan inerken sipah ta'ifesi aram itmeyiip, hanger
ii§iiriip, pare pare idiip ve dfesiniin ayagma ip takup siiriiyiip,
le1>in At-meydam'nda b1ragrip, anda dahi cem'iyyet-i azim iizre
ahdle§iip Mushaf-1 §erife el urup, muhkem yeminle§iip «Yarm ciim­
Je evlad ve eusabm dahi buraya getiireliim» diylip, andan yine
togr1 ( 464b) Miifti Efendi hazretlerine varup, ·«Arz1halimiizi e1bette
imza eylen ve igerii giinderiin» diml§ler. Ka'lbe-i mu'itzzama ka­
zasmdan munfas1l Mevlana Zeynullah' Efendi ve Va'iz Mevlana
Seyyid Abdiilkerim Efendi aralarma giriip, arzlhallerin alup, igin­
de olan hilaf-1 §er' ve kanftn §urfit-1 fasidelerin muradlarma mu­
vaf1k §er' -i §erif iizre yazup, tashih eyleyiip, Miifti Efendi hatt1yle
sa'adetlii Padi§ah-1 alem-penah hazretlerine giinderiip ve yine ir-

856 MEHMET iPSIRLI
tesi bazar giin cemiyyet-i uzma kema-kan pa§a hazretleri kapusmda
ka'im turup «Elbette Yahild! kar1smun evlad1 ve sa'ir ta'allukat1
gelmek gerekdiir ve illa otesi yaramaz gider» diyii inad u muhale­
fetleri hadden gegiip, bi'l-ahara oglm dahi ibulup getlirdiler. Ana
da:hi fi'l-hal aman virmeylip han.;er ii§iiriip paralad1lar. C!fesiniin
ayagma ip takup siiriiyiip anas1 le§ine yeti§diirdiler. Ve kii<;iik og­
h d!n-i 1slama giriip, iltizam ile zimmetlerinde olan mal-i m!r!ye
cevab virmege miite'ahhid old1. Andan ge<;iip !slam hiirmetine ka­
bul eylediler «Ve min ba'd Yahud! .;uka ve fahir libas giymeyiip k1ztl
§apka geysiin' ve iltizamlara girmesiinler. Ve sikke ahvali kadim­
den nil;e ise yine oyle olsun» diylip, sa'adetlii Padi§ah-1 d!n-penah
ha:zretleri arz1hallerine dil-hahlar1 iizre hatt-1 hiimayil.n-1 sa'adet­
makril.nlar1 ile cevab-1 ba-savab yazup vez!r-1 mii§!r-i ba-tedb!r haz­
retlerine yliz bin filori taslun-i sikke i.;iin g&nderiip ve climle sek•
sen sekiz hidmet defterleri Boliik-halkma tievzi' ve taks!m olunmak
ferman olunup, mufassal hatt-1 hiimayun ile gelen kag1d Rumili
Kadiaskeri Hoca-zade Mevlana Mehmed Efendi lisamndan okund1.
Sipah tft'ifesi gU§-1 nu§ ile dinleylip, miitesell! olup '«Bostanc1-lba§1
Ferhad Aga'y1 ve Kapu Agas1 Gazenfer Aga'y1 taleb itmekden fe­
ragat eylediik, ma-dame ki umilra kar1§mayalar» diyli savt-1 a'la
ile <;agr1§up, du'a vii sena iderek (465a) 1gitdiler. Fi 18 ramazan, se­
ne 1008.
Ve bi-hamdi'llah ta'ala ki mubarek ramazanda iimmii'I-ha:ba'is
ile a!Ude olmayup, fesad ve inadlari miindefi' old1.
«Kira'y1 paralad1 ii§di ounud-1 !slam» (��-1 »� s�if .;..I.JI
tar!hdiir. Ve bu Jreyfiyet' Yahudiler'in kara giinleriniin ahiri sebt
giini ve Nasara'nun kiifrleri giininiin evveli ahad giini vaki' oldi. Ve
la:fz-1 «Gaza» tarihdiir. Ve mel'uneniin heman irtesi ,giin mal-1 rii§­
vetin alup, terbiyet eylediiklerinden tevk!'-i Divan olan Yahya Pa­
§a ref' olunup, yine faza'il ile araste Okc1-zade �ah Mehmed Efendi
Mlr-<tevk!'! olmak ferman olundi. Fi 20 ramazan.
Ve tepelenen mela'!niin c!feleri bir ni.;e giin At7meydam'nda
tu'me-i kilab olin1§ken «Rayiha-i ker!hesinden' Miislimanlar mii­
te'ezz! olur» diyli kald1rmaga me'zfm olan Yeni<;erilere Mehter-ha­
ne- amirede oturup, hldmet ak.;asm iile§en Sipah ta'ifesi yeti§iip
r
j
TARiH-i SELANiKi 857
odun getiiriip fi'l-hal c!felerin dahi ihrak-1 bi'n-nar eylediler. Fi 22
ramazan, sene 1008.
Tetimme-i K1ssa.
Ve miird olan mel'uneniin harem-i hiimayil.na intisfub ve ihtisa­
s1 ve giimriik emaneti sebebiyle ol denlii cevahir-i zevahir-i giran­
maye cem' eylemi§ ki hadd ii hasr ve aded ve vezne imkan olmayup
ve halk-1 alem baha ve k1ymet yeti§diirmege mecal olmadug1 zahir
olmagm, yine Cenab-1 l;lehen§ah!'ye irsal ii Isa! olunmak iizre mut­ 1
tas1l bulunan yerlerden almup kabz u zaJbt olunanlar 1g0nderilmek­
dedir. Ve nukud ve meta'-1 ticareti tahr!r olunup, baha-y1 emti'a I
I
ve t;1kan nukud1 be,. yiiz ylik vacib-i re§en sene 1008 u!Ufesine kifa­
yet ider ola. Tahminen gayr ez-cevahir kirk iki yerde emlaki defteri
bulunup ve sef!nelerde mal-1 ticaret ve sermayeleri defterleri ahz
olund1. Ve ba'z1 erzakm1 furuhte s1dk u istikametde mevsil.f ve ma'ril.f
Sultan Siileyman Han miitevell!si Mustafa Efendi ta'y!n buyuruld1.
Fi 23' ramazan, sene 1008.
Ve bi-avnih! ta'ala umur-1 devletun nice muhtell ii mii§evve§
olan etvarmun intizamma sebeb ii ba'is ola. Ve umur-1 miilk ii millet
ahvalini ki hilaf-1 (465b) §er'-i §erif viikeia-y1 devlet tagy!r ii teb•
di! eylemi§lerdi. Sipah ve re'aya ahvali muhtell ve peri§au olup,
alem imlm ile zulmat old1. A'da-1 din her tara:fdan ehl-i 1slam iis­
tiine hiicum eyledi.
Ve bu esnada sa'adetlii Padi§ah-1 dln.penah hazretleri �eyhii­
...i.f) lislam Sun'ullah Efendi'yi Dariissa'ade kapusma istediip, §ehzadeler
mu'allim-hanesinde miilakat idiip, umur-1 miilk ii saltanate miite'al­
hk <;ok k1ssa soyle§iip ve «Hilaf-1 §er'-i §er!f olan evza' ve etvarun
birisine r1zam yokdur, dar-1 ahiretde huzur-1 izzetde enbiya vii
miirselin-i evvel!n ii ahir!n bir yere geldiikde ciimle umura seni
vek!I eylediim, cevabm viresin. Allah ta'ala §ahid ve melekleri §a­
hid olsun» didiiklerini vera-i hicabdan Valide Sultan hazretleri da­
hi miistemi' olduklarl' §ayi' olup, tevatiire yeti'§di. Ve «Umur-1 miitk
ziyade per!§an ha! ve re'aya•y1 memleket iistiine bid'at-1 seyyi'e ile
tarh olunan emval hadden efzftn olup ve gitdiikce ·ziyade olmada
dirhem ii denanlr ahvali ve mal-1 rii§vet diinyay1 tutup, ciihhal ii'
erazil hakim olmagla ahval-i alem tebah oldugma ilac ve derman
858 MEHMET iP�iRLI
TARIH-1 SELAN!Kl
859

tedariik itmek gerekdiir» didiler. Ve sipahiler hiicummdan ref' olu­

nup yerleri viri!en erbab-1' menas1bdan kapuc1lar katibi Hasan Beg Tann
ref' buyurulup yine katib-i sab1k Hiiseyin Beg yerine geldi. Ve §ehr­
emini kitabeti ve beytiilmal-i hassa emaneti _,;:.. zade Mahmud lnti7cal eyiedli Bfiki bu fena d!WnyM!atn
Aga ve ehl-i hiref kitabeti ve dahi ni<;e kitabetler def'-i §ur i<;iin
( 0) \;:i) t; Y. J4 c>..\l; I J lA::i I )
viri!di.

Merhiim Mevlll.na Abdillooki Efendi intikiilidiir. Nazm

GitilJi Bak:l oldlt m-ruim u ni§dn

Ve evahir-i §ehr-i ramazanda a'Iemii'l-ulema'i'I-miitebahhirin
OM bu ebyat kalbe UPyiha
ziimre-i ehl.i yakin i<;inde tab'-1 nakkad ve zihn-i selim ve akl-1
miistakim ile ciimleden miimtaz u ser-efraz ve §ahan-1 Al-i Osman awM-i M'i d!idi tar'tMni
devr-i saltanatlarmda enva'-1 i'·zaz u ihtiram ile iltifat-1 aliyyelerine om rtm-i Bakfi igiin Futiha.
mazhar olup, ni<;e kere manas11b-1 ulyalar1yle te§rif buyurulan mer­
hum AbdiilbakI Efendi intikiil eyledi. Ge<;en Padi§ahlar, zemammuzda ( "><.i\! 0�1 J4 (_J.> JJI )
oldugma muibahat (466a) eylediikleri kerrat u merrat mesmu'dur.
Merhum ve magfurun-leh Sultan Siileyman Han aleyhi'r-rahmetii
ve'l-gufran hazretleri, merhum Mir-ahilr Ferhad Aga'dan dahi hak
Nazm
istima'umdur ki buyururm1§ ki «Padi§ahhgumun birka<; yerinde
DidLHatif-i Kamli bu misrU'i tur'tn igiin
hazz-1 vafiriim vardur, biri de AbdiilbakI Efendi1 gibi bir tab-1 pak
Bin sekizde gitdli Bakfi ey"Wnaz derd ile an
ve cevahir-zatI bulup <;1karup, kadr u kiymet virdiigiimdiir» dirler
imi§.
;r .J.:)_)) JAi J4 c_>J::S' O)� �
Ve merhum .Sultan Selim Han ve merhum Sultan Murad Han
-tube seruniiJmjj,.. dahi buyurm1§lar ki «!Im ve fazilet ile letafet-i
Beyt
nazm ve takrir-i kelam ve beyan insana ancak bu denlii miimkin ve
miiyesserdiir» dirlermi§. Mekke-i miikerreme ve 1stanbul'a kad1 olup
HOJtif-i Kudsf, ilJiilJi lzzetiya tannin
ve ii<; def'a Anatol!' ve iki def'a Rumili Kad1askerligi sadriyle mii­
Sadr-i oownetde m1.i/ebbed ola dd'im Bakfi
§erref olm1§lard1. Miisinn olup, za'f-1 piri ile hastahklar ge<;iriip,
s1hhat u afiyet yiiz tutm1§ iken ve tamam hikmet-i tiibb ile amel
M1Sru'
iderken nagehani cevari ve hidmetkarlar1 te'dibine mukayyed o1up,
hiddet-i nefs ile niiks olup, miirg-i rfth-1 piir-futuhlan kafes-i ten­
den tayaran eyleyiip, alem"i kudsde fu§iyan eyledi. Amme-i enam
kalkup erkan-1 sa'adet ve viizera-1 izam ve ulema-1 kiram ve me§a­
yih-i zevi'l-ihtiram Cami'-i §erif-i Sultan Mehmed Han!'de cem'iyyet-i
«Meded BakI Efendi gitdi bu diinya-y1 faniden» tam
azim ile cenazesine haz1r olup, rfth-1 piir-futuhlarma du'alar eyle­
tarihdiir'.
diler. Aleyhi'r-rahmetii ve'l-gufran.
860
MEHMET IP�IRLI
Ulilfe-i vacib-i re§en sene-i 1008 virildiigidiir.
Ve evahir-i ramazani'l-miibarekde Ba§-defterdar yerinde �ems
Efendi vacib-i re§en ulftfesin miikemmel viriip, yiiz bin altun Ye­
ni<;erilere ve elli bin altun Biiliik sipahilerine (466.b) ve sa'ir ocak­
Jara tamamen isil.l eyledi. Ve yigirmi yiik ak<;a Tersane-i Amireye
ve bi'l-ciimle diirt yiiz elli yiik ak<;a ulftfeye laz1m olan ·hazlneyi
yeti§diiriip tesllm eylediler. Ve Halelb'den yiiz on bin altun mal-1 ir­
saliye geldi. Ve Trablus§am irsaliyesi ve vilayet-i Rftm'dan 1bedel-i
niizl ve avar1z ve mal-1 mukata'at ve Aydm ve Saruhan ve Karasi
emvil.l muhass1h Uveys Pa§a-zade'den geliip diikiildi, <;are-saz old1.
Yahftdi kar1s1 depelenen mel'ftnenlin zabt olunan mal-1 ticareti'
kabz olunup, furuht olunacak meta' ve emlakiniin baharlar1 tahmi­
nen be§ yiiz yiik ak<;ay1 ihata idiip, beytiilmale kemal mertebe mu'in
olup, Hazine-i Amireye yedek oldi.
Divan-1 sa'adet-unvanda kanun-1 kadim iizre .bayram
elin iipdiikleridiir.
Ve ciimle a'yan-1 devlet ii saltanat Divan-1 mu'allaya makam-1
mu'ayyenlerinde haz1rlar olup, Halil Pa§a-y1 celllii'l-kadr gelmege
mecal ii iktidarlari olmad1, hasta vii §ikeste bulund1. Ve ulema-1
izam ve �eyhii!islam ve Miiftilenam Mevlana Sun'ullah Efendi ka­
ide-i kadime-i devlet iizre ala-meratibihim intizam iizre paye-i ser1r-i
alem-masire yiiz siirdiler. Ve sab1ka iki kerre !stanbul Kad1s1 olan
merhum Hoca' Ataullah Efendi-zade Mevlana �ems Efendi, tstan­
bul kad1s1 Mevlana Es'ad Efendi'ye takdim olundi. Eger<;i ahkam-1
divanda Anatoh kad1askerligi elkabiyle yazilurd1, el-akdem fe'l­
alcdem ile amel .buyurd1lar. Ve Naktbiile§raf olan Seyyid Abdiilveh­
hab' Efendi ki tarik-1 kazadan gehni§lerdi, §ehzadeler hocas1, ki ciim­
leden mukaddem el iipmek kanftndur, anlara redif lbuyuruld1. Ve
akablerince Tatar Han evlad1 el ·opdiler.
Bayram gicesi Ham ibrahim Pa§a hazretleri i9iin tezkire-i
hiimayftn 91kup vezir olmak ferman olundug1dur.
Ve id-i §erlf gi<cesi tezkire-i hiimayftn varid olup, Hale.b beg­
lerbegisi olan HaCI 1brahim Pa§a vezaret ile te§rlf buyurulup
TARiH-i SELANiKl 861
(467a) «Gelsiin mesned-i vezarete otursun» diyii ferman olund1.
Erbab-1 devlet ve ulema-1 izam ve me§ayih-i kiram tehniyet-i mii­
marek-badi idiip', mesrftr-1 §adan old1lar. Ve bu kerre vilayet-i Ha­
leb emvali ve re'ayas1 ad! ii dad ile nizam u intizam bulup, zaleme-i
t;;am e!inden halas olup asftde-hal olur didiler. Ve bu m1sra''1 yek•
pare tarih vaki' old1.
«HaCI tbrahim Pa§a old1 adliyle vezir» sene 1008.
Ve «Tashih-i sikke husftsunda azm ii hazm sahibidiir» diyii siid­
de-i sa'adet-medarda istihdam olunup ah-konmak re'y olunm1§dl .
Hazret-i mevle'l-mevali Miiftilenam Sun'ullah Efendi bu h3:ksar kul­
larm1 gonderiip, «Bunda ah-konmak miinasib giirU!iir diyesin» bu­
yurm1§1ard1. «Vilayet-i Haleb allvil.li2 nizam bulmak miihim U ehem­
diir, ben hil.k-paylerine varurm, biziim gitmemiiz evladur» dimi§ler.
Fi 2 §evval, sene 1008.
Halil Pa§a hazretleri kar u bar-1 alemden farig olup, Hanz
Ahmed Pa§a hazretleri umur-1 miilk ii millet
giirmege §urft' eylediigidiir.
Ve bu esnada Halil Pa§a-y1 celllii'l-kadr mizacmda kiilli in­
hiril.f olup «Umur-1 kiilliye-i divaniyeyi gormege mecal ii imkanum
d
yokdur» iyii istifil. idiip ve belki kanun iizre bayramda sa'adetlii
Sultan hazretlerin gonderiip, teka'iid rica eyleyiip ve Valide Sul­
tan hazretlerinden vehmlii Siizler sudflr idiip, miisa'ade buyurul­
mamagla, birka<; giin derya c3.nibinde olan ·bag.:ede aram u asayi§
itmek iizre et1bba ile miisahabet idiip, perhizkanhk ile amel eyle­ J
diler. Umftr-1 divaniye ile Hafiz Ahmed Pa§a hazretleri mukayyed
old1Iar ve kendiiler canibinden rflz-name-i hiimayftn yazmaga bu­ II
·I
yurduklar1 kimseye Bursa mukata'asm viriip Karpuz-zade'yi ref' 11
i
buyurdilar. Ve tstanbul Mukata'ac1SI 1sma'il <;:elebi'yi ref' buyu­
rup, yerine · sab1ka mukata'a hidmetinde olan Makas tbrahim <;:e­
lebi'yi buyurdilar. Bu ma-beynde ekavil-i kesire nakl olunur : «Be­
ntim damadlarum bana dii§mendiir, namus-1 devlet ii saltanat boyle
h1fz olunmamak' gerek idi. (467b) Ku! ta'ifesiniin ve vechile hii-
 863
862
TARiH-1 SELANiKi
MEHMET IP�IRLI

itmekde iken ecel-i mukadder geliip, aman ve zeman virmeyiip raht

cftmlarmda• ikisiniin de re'y ve ma'rifetleri vardur» diyii i'tikiid
u bahtI ve kar u ban bi-beka diinyadan giigiirdiigi haberi geldi.
buyurup intikiim sadedinde olup ve !.}iinki Ya:hftdi'ye siyaset mukar­
Kefen i!.}iin beyaz bogas1' aranup bulunmayup, kendiiniin ticaret
rer old1, ooyle fahi§ vechile olmak ne lazim idi? Deryaya at1lsa ol­
igiin .getiirdiigi renkli bogas1Jardan kefen o1sun diyii Ekmekci•zade
ma'Z m1yd!, hiisn-i tedbir ii tedariik miimkin degil miydi? Eger de­
Defterdar Ahmed Efendi ta'yin idiip, bin hela ile bir beyaz bogas1
gilse ma'lftm old1, mu'azzamat-1 umftr-1 miilk ii devlet husftsunda
bulunup defn itmi§lerdi. Rahmetu'llah1-aleyh.
aciz ii kas1rlar imi§ ve vezaret ve' vekalet uhdesinden gelmege kadir
degiller imi§» diyii Vfilide Sultan'dan haberler gelmi§. Ala kiilli
ha! vezaret haslar1 yerinde durup Padi§ah-1 gerdftn-vakar hazret­
Kara Yazic1 Urfa kal'asmdan !.}Iknp giderken serdar-1
ekrem ile ma'reke itdiigidiir.
leri «Bu babda viizeranuun ne ciirmi vardur» diyii buyurduklan nakl
olund1.
Ve bu esnada kal'a-i Urfa'da mahsftr olan ve siyaset olunan
Bayram irtesi divanlar olup Kas1m Voyvoda Hiiseyin Pa§a yolda§1 isyan u tugyan iden seffak-i bi-pak Kara'
teft4 buyuruldug1dur. Yaz1m la'in yanma cem' olan e1>k1ya ile f1rsat dii§iiriip kal'adan g1-
kup, Diirftzi ta'ifesine iltica itmege can atup giderken Serdar Sinan
Ve bayram irtesi ibtida Divanlarda sa'adetlii Padi§ah-1 cihan­
Pa;,a-zade Mehmed Pa§a ha:zretleri yarar le§ker ile ta'kib eyleyiip
penah hazretleri divan giinlerin terk itmeyiip, arz odasma \;lkd1lar.
ve iiniin baglayup, muhalif yerde Aynt3ib sancagmda yeti§iip, muh­
Viizera-i izam hazretleri vaki' olan kazaya-y1 din ve devleti paye-i se­
kem ceng ii a;,ub olup, Serdar tarafmdan giizide ademler dii3iip 11e­
rir-i saltanata arz eylediler. Va!ide Sultan hazretleriniin Karaman'da
hid olup, <;aker Kethiida ve Bali Beg ve Ca'fer Beg §erbet-i §ehadet
haslar1 zabiti soglalar voyvodas1 <;a;,nigir kilari Kas1m Aga'dan
nu;, eyledikleri ve Serdar Mehmed Pa§a hazretleri .dahi tiifeng fm­
i>i:kayet idenler birkag def'a Divan-1 alide Allah Allah i!e• 9agn­
d1gmdan mecrfth olduklar1 mufassal mektftblarda beyan olunm1§.
§up feryacllar ey!ediler. Ak1bet �ehzade Cami'inde mevali-yi izam­ «Divrigi sancagmda Cehennem deresinde muzayakaya. dii§di. Etraf
dan Kuds-i ,,erif kad1s1 Mevlana �uca Efendi miifetti;, buyurulup
ve eknafm le§ker-i !slam ihata eylemi§ler» diyii arz u i'lam eylemi§­
meha'if ii meza!imin giirmek ferman olund!. Miizaheme-i azime' olup,
ler. Fi evas1t-1 §evval, sene 1008.
mevadd-1 kesire ile hak taleb idenlere §er' ile da'valar1 istima' olun­
maga §urft' olund1. Fi eva'il-i §evval, sene 1008. Kasim Voyvoda yerine Selim 9'Jlebi Voyvoda olduiJ.dur.
Haleb defterdarhiJ. tebilil olunduiJ.dur.
Ve Karaman'da soglalar haslar1 Valide Sultan hazretleri voy­
Evas1t-1 §ehr-i §evvalde Haleb defterdan iBosnevi IMehmed vodas1 Kas1m Aga'dan' tefti§de halk-1 kesir hukftk taleb eylemekle
Efendi ref' buyurulup yerine sabikii defterdar olan Ali Efendi yine voyvodahkdan azl buyurulup, sab1ka Sultan Mehmed Han miitevel­
defterdar olmak ferman olun&. Ve Bosnevi Mehmed Efendi zim­ lisi olan Selim 9'Jlebi Voyvoda ta'yin buyuruld1.
metinde olan yiiz on bin altun tahsil olunmak igiin mii'ekked ah­
kam-1 3erife buyuruld1. Ve mezbftr Ali Efendi yerine oturup, hil'at-1 Yeni!.}eri Agasma sefere g1kup gitmek ferm&n olunduiJ.dur'.
fahire geyiip, paye•i serlr-i a'laya giriip yiiz siirdiler.
Yenigeri Agas1 Hasan Aga'ya sefere gitmek tenbih olunup,
Burhan' Efendi'niin mevti haberi geldiigidiir. tekrar Yenigeri ta'ifesine ve virilii-geldiigi iizre sayis-hane almak
igiin Hazine-i Enderftn'dan on altI bin be§ yiiz altun viriliir idi. Bu
Ve yine bu esnada Be1grad'da defterdar (468a) Burhaneddin
def'a taleb eylediler. Muha! old1 virmediler amma saka bargirleri
Pa§a ki Rftmili beglerbegiligi payesiyle ahkam-1 11erife ve elkiib
ve levaz1m1 virildi.
yazilup tahsil-i emvalde hayli cidd ii cehd iizre bezl-i makdftr
864 MEHMET IP�IRLI
Serdar-1 a'zam ibrahim Pa§a hazretlerinden ba'z1
haberler ile (468b) Abdi <;Jelebi geldiigidiir.
Ve bu esnada, Serdar-1 a 'zam ibrahim Pa!!R hazretleriniin sa•
b1ka tezkerecisi olan Abdi Qelebi ba'z1 umiir ve mekatih-i §erife ile
geldi. Mftcibiyle masalih goriiliip ve Tuna yahlar1 muhafazasmda
olan Vezir Mahmud Pa§a hazretleri derneginde olan asakir-i man­
sftre ile serdar-1 ekrem hazretleri yanma varup «Memleket muhafa­
zasma yerlii sancak begleri kifayet ider» diyii re'y olunup ve Mihal
la'iniin «Muti' u mukaddur» diyii keyd ii mekrinden salim ve emin
oldtlar. Fi evas1t-1 •§evval, sene 1008.
Merhfune RiZiye Hatun• ogh Mustafa PB§a hazretlerine
haslar ta'yin olmidugidur.
Ve evas1t-1 §evvalde sa'adetlii Padi§ah hazretlerinden tezkire-i
hiimayftn <;1kup, Vezir, Raz1ye Hatun ogh Mustafa Pa§a hazretleri­
ne has tedariik olunup, «l<;iniizde silsile olsun» diyii ferman olun­
magla Vezir-i sani Halil Pa§a haslarmdan Vezir Hafiz Ahmed Pa§a
hazretleri hisse alup ale't-tertib Sa'atci Hasan Pa§a hazretleri ve
Yemi§ci Hasan Pa§a hazretleri ve mii§arun-ileyh Mustafa Pa§a haz­
retlerine bir mikdar hl1s ta'yin buyuruldJ. Ve bu zemane dek haslar
yerinde olmagla Halil Pa§a hazretleri ma'zftldiir dinilmezdi. Azli §ayi'
olup soylendi. Yahftdiye siyaseti akbeh vechile vaki' ordug1 ciirm-i
azim add olundi. «Siyaset mukarrer oldUkdan sonra denize atmak
gerek idh dimi§ler ve «Harem-i muhtereme insitab ve ihtisass1 olan
kimesneye bu uslftb iizre siyaset olunmak namfts-1 saltanata kiilli
§e'n virdi» dimi§!er.
Kasun Voyvoda'nmI <;Javu§ habsinden ka<;dugidur.
Ve yine bu eSIIlada tefti§ olunup, hukiik-1 nas taleb olunup, bi­
hasebi'§-,oer' mubalaga mal sabit olan Qa§nigir Kas1m Voyvoda- Os­
man nam QaVU§ habsinden nagehani bir gice gaybet idiip ka<;ch. frte­
si Qavu§ Divan-1 allde viizera-i izam huzftrlarma ihzar olunup, Su­
ba§1ya habse viriliip i§kence buyuruldI. ( 469a) Ve Dskiidar'da ko­
nagmda olan eskal ii ahmfili yaz1lup, miri i!liin zabt olulllup, olanca
hidmetkarI ahz olundI. Der-zencir i§kence buyuruldI. Nabftd' olup bu­
lunmadI, «Elbette bulunmak gerekdiir» diyii muhkem yasaklar oldI'.
NtJSHA FARKLARI *
1. 1 ) Sebt E : + ii tahrir A. 2) gijriilmi§ ve E : ne goriilmi§ ne
A. 3) mehib E : garib ii + D. 4) gerdftn-I E, D : gerdftn
u A. 5) kamil E : la-yenkati' A. 6) indi ve ba'de E : isabet
itdi ba'dehft D. 7) Halkalu Deresi'nden E : Halkalu-pmardan
deresinden D. 8) hay u hfty E : hay hay A. 9) secdat-1 E :
secdat ve D.
2. 1) sada E : sadalar A. 2) bir... ile E : yikilup A. 3) al'1met-i
. . :idi E : doruklarmda alamet-i sel har u na§agi al1•koydI D.
4) g�mege E : -A; murftra D. 5) rfty-1 A : -E, D. 6) rfty-1...
eman E : devran D. 7) ve E : -D. 8) denlii E : mikdar D.
9) azeban H : azeb-sitan E. 10) Yeni<;eriler E, D : Yeni<;eri A.
11) be-nevbet E : nevbet + A; nevbet ile D. 12) ve muma­
ileyh ... iken E : -A. 13) bir at A : -E, D, tl'. 14) bel.'g-i E :
birr ii tl'. 15) Ali H', tJ' : Riistem E, A, D, H.
3. 1) ve E : -D. 2) nesne E : §ey' A. 3) buyurduklar1m E,D: it­
diiklerinde A. 4) getiirdiip E : yanma + D. 5) el dilinde E :
hala'ik A. 6 ) dahi yeti§diikde E : iri§diikde D. 7 ) iizre D :
E ; He A. 8) ve E : -D. 9) zaha'fr-i E : zaha'ir ve D. 10)
-
ta'ife E : ta'ifeffi A, D. 11) muzayakayI kayirup E : muzaya­
kayi A ; muzayakadan D. 12) ni§anda A, H : sanede E.
4. 1) mesa'ib-i miislimine E : miislimanlara mus>bet olup V·
2) miizakere A : mezkftr E, D. 3) ber-savab E : piir-savab tl'.
4) §erifelerln A : §erlfeleri E, D. 5) ii. E : -D. 6) fa'ik E :
-A; fa'ikler D. 7) pareden E : gemiden A. 8) yarak E : bay­
rak A. 9) darbuzen E, A : davb,zen D. 19) ve E : + her bi­
rinden D. 11) uydurulsa E : idiliirse A. 12) esbab E : sefer A.
1) bile E : ma'an A. 2) <;Ikmayup E : ba§tardadan + H, D. 3)
5.
maslahat E : i§ A. 4) Malta kal'asm E, A : Malta'yi D. 5) it­
mez E : mikdar1 degildiir A. 6) kelal E, D : melal A. 7) va­
sitas1yle E : ile A. 8) anlayamamki E, D : anladimki A. 9)
ISSI E : hayr A. 10) itmedilerdi E : itmedi didiler A. 11) ve
A : -E, D. 12) cereyamma E. D : cereyamna A. 13) geyim-
*
Ba§taki numaralar sayfa nu·maras1 olmayip varak numaraland1r. NQs�
ha farklar1 varak es-as1n3. g<sre veri1mi'§l:ir.

866 MEHMET lP$lRLI
leri E : at + A,D. 14) pesendide etvara E : etvar-1 pesendi­
desine D. 15) tamamen A : tamamet-i E ; ciimle D.
6. 1) peder E : pederiim D. 2) ve A : -E. 3) yaylaklar A, D :
yaylak E. 4) mektub ile E : -D. 5) Vito§ E : Vitos ( ._,,.,,:, )
6 ) ba'dehu H : -E.. 7) ii H : -E. 8) Sinan Pa§alu E, D : Si­
nanlu A. 9) aga ya E : aga A. 10) kurtulan E : kurtula idim
D. 11) ii A : -E ; giina-g-Un H.
7. 1) nigehban E : -D. 2) la'in (isim yeri bo« b1rak11m1§ ) E :
nam la'in D. 3) maktu' E : maktu'dan A. 4) Ttm1§var'1 A,
H : Ttmt§var'da E, D. 5) vezir E, D : pa§a A, H. 6) padi§ah­
larmun E, D, H : piidi§ahmun A.
8. 1) aslmdan H : as1llarmdan E. 2) yarar ve A : yarar E ;
-D. 3) Mehmed A, D, H : Mahmud E. 4 ) Uzre E, D : ile A.
5) siperler E : simeler A. 6 ) gulihnlar E : gihnan A. 7) def­
teriyle E, D : defterine A.
9. 1) Mehmed A, D, H : Mahmud E. 2) yana§duklarmda D : ya­
na§dtrduklarmda E. 3) §efa'at E, D : sa'adet A. 4) .;,}-_)
E, D : giden A; J)f oglu H. 5) giin E ; giini A, D� 6)
hey'et-i E : hey'et ii A, D. 7) kuhi E : gevh?r A. 8) teka�r
E : tecaviiz A. 9) konakdan E : konak yer:mden D. 10) 'Ile
E, D : nii:zil.liinde A. 11) kalup E : kalkup A; kald1lar D. 12)
oniinde A : oniinden E.
10. 1) !slam ile E : tslama A. 2) mahalde E, D : mahalle A.
11. 1) muh ayyem panah E : h1yam-1 asker-i !slam ile piir A.
- · ·
2) mukim E : ikamet A, D. ara-yat1 E, D : -A 4) t;adtr­
larmda E : haymelerinde A. 5) esbablar1 E, D : evsablarm A.
6) ve D : -E. 7) kestirenler D : );;1� E ; );;� A. 8) §e­
rer E : §er A. 9) kesici E : kesioiler ve A; yan•kesici
D. 10) getiirdiip E : getiiriip A, D. 11) eliyle E : elleriyle A.
12) tugyan E : mertebe A. 13) kopriden E : -A. 14) ben E :
biz A. 15) <;ekildi E, A, D : ge<;ildi H.
12. 1) olmamagla E D : bulmamagla A. 2) agrtklan E : agir­
hklar1 A, D. 3) �gr1g1muz E : agirhg1muz A, D. 4) §iikrane
E, D : §iikran A. 5) te'kidat E : te'kid A. 6) ko§ul�kluk E, A :
ku§luga dek D, H. 7 ) ko§ulukluk yola E, A : ku§luga D, H.
13. 1) miizeyyen E : + olan A. 2) incii ile duhte D : duhte inciilii
E A. 3) ve A : -E. 4) agr1k E : ag1rlrk A. 5) gelsiin E, D :
k�silsiin A. 6) hikmetullah E : hikmet-i ilahlyye D. 7) it;ine
E : i<;inde D. 8) Vulkovar'a E : Dilkovar A, H. 9) nam-dar E :
na-tuvan A. 10) nam-ver E : me'mlir A. 11) katar1yle E : -A.
TARiH-l SELANiKi 867
14. 1) eriineri yagmurdur meseli E, D : erin kadr idi ( ;�; !l; I
'-'-"_I ) baran-1 incii misali A. 2) kopri E : cisri A. 3) ma­
halden E : mahalle A. 4) tasnif E : tasnifat A; -D. 5) bile
E : ma'an A. 6) g0zleri E : gozi A. 7) yollarmca E : yolunca
A. 8) aga:s1 E : + olmak iimid ider iken A. 9) ve E : fl A.
10) degicek E : gelicek A; geldikde D. 11) kura-i E, D :
kura ve A.
15. 1) fi A, D : ve E. 2) depede E, D : yerde A. 3) fuzUlen E, D :
fuzil.li A. 4) yeti§diirmekle E : virmegle D. 5) itdiigii:nizi H:
itdiiniiz E. 6 ) ni<;e E : bunca A. 7) <;avu§ E : nefer A. 8) ma­
hallinde E : vaktinde A. 9) gelmedi mi E : geldi mi A; -D.
10) ko<;1lar E : -A. 11) cellad E, D : cellad1 A.
16. 1) <;adlrl oniine E : gadmna A. 2) neyiki E, A: nediir aceb
D. 3) ote E, D : oteye A. 4) agr1k E : ag1rhk A, D. 5) ma­
sadak1 E : misdaln A, D.
17. 1) badalo§ka E, D : badala§ka A. 2) ikiyiiz seksen E, A :
yiiz seksen D. 3) t;ar E, D : -A. 4) cantbine E : canibinde
A. 5) ii A : -E. 6) bir E : -A. 7) kal'a A : kal'adur E. 8)
gorenler . . . kalur E : gorenlere bu vesile ile hayret olur D. 9)
mela'in-i A : mela'in ii E. 10) kulleleriniin E : kullelerin A.
11) su ile A, D : suy1yla E. 12) dar u medar1 E : da'iren ma­
dar D. 13) yapmad1 ki E : yapd1 ki A. 14) ala-bile E, D : ala
mi bile A. 15) atmakda E, D : atmakdan A. 16) virmeyiip A,
D : viriip E. 17) Z1runcuk A, D : ad ile + E.
18. 1) tii:fengci E, D : tii:fengcilere A. 2) <;ad1rlan E : <;adlrl A.
3) iirkiiliik E : iirkiindiiliik A; iirkiikliik D. 4) u A, D : -E.
5) amma D : ve ilia E, A. 6) ate§in E : ate§ A; ate§i D. 7)
koh tarafmdan E: kolmdan A. 8) geliip E: -A. 9) g()sterme­
yicek E, D : gostericek A. 10) dergah-1 E : divan-1 A.
19. 1) sahib-sa'adet ademleriyle E : ile A; sadria'zam ile H. 2) lbu
E : bir A. 3) ve E, D : -'-A, H. 4) meterisde E : meterislerde
A. 5) ba§aya E : be§eye A, D. 6) onaraden E : onara A. 7)
yeti§mi§ kumbaradur E, A : -D.
20. 1) le§keri E, D : -A. 2) biri A : -E. 3) mukaddema E :
-A. 4) Latin E : Latin'iin A. 5) dilaverligini A : dilaverligi
E, D. 6) ahdine A, D : tehdid.ine E. 7) Sokolovrk E, D : So­
kolarm A. 8) oglum E : ogh A. 9) dii§mez E : yara§maz A,
D. 10) eylemediler A, D : eylediler E.
21. 1) nida E, D : tediiriik A. 2) har har E : hay hay A. 3) hor­
yad E, D : yarar A. 4) giille-i E, D : -A. 5) g0tiiriip E : ge­
tiiriip A, D. 6) habisini E : habisi A, D. 7) devletini A, D :
868 MEHMET IP�IRLI
devleti E. 8) ile E : idiip A. 9) ya'ni saklsin E : -A, D. 10)
k1rd1rup E, D : kaz1dup A. 11) yunac E, A, D : potac H. 12)
kalma 1§dur E : kal_m1i;<du: D. 1� ) lekelik E, D : !eke A. 14)
�
Solruk da E : + dahi A ; b1r vak1tde H. 15) olup E : olmayup
D. 16) tera§c1 E : ta,.c1 A. 17) ekaiimde E : ekalime A.
22. �.ah-1 Acem'e . E, D : �ah-1 Acem Tahmasb �h'a A. 2 ) �eh­
r1,,ol E : �ehr1zor A. 3) doj ve E, D : doj1 A. 4) i;avu§lar ulag­
E : �avu§lar1 ulaghk He A. 5) mertebeler A : mertebe E. 6)
muradlar1 H : muradat E. 7) ,giinde E, D : giin A, H. 8) ve A,
- � .9) baii-de�tt;:dar E : defterdar A. 10) ittiirdiigi E,
D : .:-1.'?
D : 1tdug1 A. 11) diyup E : -A ; diyii D. 12) Hiima... sahibi
E, D : -A. 13) katib E : katibi D.
23. 1) Mihri1:llah... damad1 E, D : -A. 2) kardaii E, D : karmda§
. E : nakkaresin A. 5) Kehf A, D : el•Kehf E. 6) ne E : hangi
A. 3 ) e�ce old� hayrutdadur E, D : eyiicediir A. 4) i<;indeyiiz
E, A : 1.;mde b1r D. 5) faburm bozup E : ta:burdan bozulup
A ; taburm1 bozup D. 6 ) Bobofca'yi E, D : Bevbofca A. 7) yol­
da§l!g1 E, D : yolda§hklar1 A. 8) tekmil E : ta'mir A.
·
24. 1 ) kefilim H : kefil E, A, D. 2) keresti E : keresteyi A. 3)
kad1askerler E : sadreyn efendiler A, H. 4) dahi muhkem E :
-A ; d�� D. 5 ) olmagm H : -E, D. 6 ) lbn-i Kaysun E :
.
Kaysum-zade A. 7) cesedin E : cesedlerin A; cesedinJ D. 8)
Bobofca E: Bevbofca A.
25. 1) ve gelen fil : -A. 2) Pa§a isteniip E, A : Pa§a-y1 isteyiib
D. 3 ) eyleme E : olunmaz A, H. 4) anlar E : Hatib Efendi H
5) agalar E : agalar1 A. 6) hakk-1 E : -A. 7) eylemi§ mi:
diir E : itmemi§diir A, H. 8) gi>rdiim ki H : gi>rdiim E, A. 9)
olan A : -E.
26. 1) buyurmu§lar ki eylediir E, D : ogle degildiir A ; oglediir
_
lalcin H. 2) Bos!anc1-b�1ya A, D : Bostanc1-ba§1 E ; Bostan­
. 3) idiip E : idemeyiip A. 4) mei;ihfir beg D : begdiir E. 5) olu­
ba§1ya H. 3) mutenebb1h E : tenbih A. 4) bast E, D : zabt A.
5) kenarmdan E, D : kenarmda A. 6) murassa'at rahtum
E : murassa' raht H. 7) damenine yiiz siiriiyii E : damenine
y� siiriip A ; �amenlerine � siiriip D ; hakipayina yiiz siirii­
yup H. 8) esbab . . . at E : b1satla miizeyyen rah§ H. 9) salta­
natmun A, H : saltanatun E ; saltanatlan D. 10) ben de E :
-A. 11) agan E, D : agamz A. 12) atim1 E, D : ile A. 13)
gelince E : varmca A, -D.
27. 1) miikerremeden A, D : mtikerremede E. 2 ) ve A : -E. 3)
Mevlana... Kad1-zade A : a'lemii'I-ulema Mevlana Kadl-zade ts­
t�bul kad1s1 E. 4) defterdaran-1 E : defterdan A, D. 5) pa­
dl§ah miiderrisleri E, D : miiderrisin-i selatin-i izam A · mii­
derrisin-i kiram H. 6 ) otuzar E, A, D : otuz H. 7) Be1wad'a
TARlH-1 SELANIKi 869
E : -A. 8) §akalar1 E, D : §akaveti A. 9) olmay1cak E : ol­
maymca A ; olmad1kca D. 10) payanmda E : yamnda A. 11)
kudfim-1 E : kadem-i A. 12) ve saltanat ara E : Mehmed Pa§a
H. 13) kal'a dahi A, D : kal'adur E. 14) u!fife E : mevacib A.
15) ti A : -E. 16) giderken E : gezerken H.
28. 1) saldugum E : atdugum H. 2) nokta doklip E : niikte dO­
kiip A ; nokta geliip D. 3) acebden E : bu bir H. 4) yolumuz
A, D : -E. 5) bize E, D : yine A. 6) meseli bunun ke-ennehii
E, A : meseia ke-ennehii D ; bunun misali gfiya H. 7) kurtul­
dum E, D : + diyiip A. 8) biiyle E : remI A. 9) <;1kar E,
+
A, D : <;1karulup H. 10) ile H : -E, A, D.
29. 1) mumtazii'l-kad aruk E : mumtazii'l-kadir ak A. 2) hasta­
ca E, A : hasta H. 3) bek.;i E, D : yeni.;eri A. 4) nakkareyi
sure A. 7) sozler itseniiz E, D : eyleseniiz A ; okusanuz H. 8)
Bu altI isim E ve D niishalarmda der•kenar olarak, A da me­
tinde verilmi§. 9) karda§lar yolda§lar E, A : karmda§lar D.
10) eylemiyeliim E, A, D : eyleyeliim H.
30. 1) dinmi§di E, D : dimi§ idi A. 2) .giin E : -A. 3) sen ne
dirsin E : siz A. 4) netice E, A : neticeyi H. 5) u A, H : -E.
6) soylemek istemez E, D : soylemez ve soylemek dahi iste­
mezler A ; soyletme.� H.
31. 1) dem-beste E : la! D. 2) tevazfi E : tevaz11'-1 miilfikane D.
3) soyle§ilmedi E, D : soyle§ilmi§ idi A. 4) katlan E, A : ka­
tilmuz D. 5) siz E : sen A. 6) Padi§ah A : -E. 7) artuk E : 21i­
yade D. 8) yumluy1 E, D : urumluy1 A, H. 9) le§in E : la§esin
A. 10) bin E : + aki;a A. 11) geridiir E : geridediir H. 12) ii<:
E, D : -A.
32. 1) yiiz E : + ak<ia A. 2) vaf.ir yana§d1lar E : yana§up A, D.
nunlar E, A : olunan D: 6 ) diinyada E : diinya A, D. 7) gi>rii­
riz E : gi>riirsiiz A, D, H. 8) kullesinde E, D : kal'asmda A.
9) zuhfir iden A, H : -E, D. 10) takrir. . . hiimayiina E, D :
rikab-1 hiimayiina takrir u beyan ve A.
33. 1) olunmaya E : olunmayup A. 2 ) ha:ber E : haberi A, D.
3) idi H : -E. 4) konakda E, D, H : konakdan A. 5) diyiip
D : -E, A. 6) iltisam E : iltifat H.
34. 1) alay1 aralarma E, D : alay1 arasma A. 2) odalardaki E,
D : odalar bai;imdaki A, H. 3) §ahraha E : §ahrahda durdular
A. 4) olmaz olmaz E, D : olmaz A. 5) oniine E : kuvbmda H.
6) hep E, D : ve ciimle A. 7) omiirler E : muammer A. 8) piir-
 l
I
I
I
MEHMET lP�lRLI TARlH-i SEL'-NIKi 871 I
870

sevaba E : piir hevaya A. 9) ale's-selame E: ala dini'l-islam 42. 1) yemin ii yesarlarmda H : yesar ii yeminlerinde A. 2) fa­ E,
A. hire H : -E, A. 3) sefer miihimmatlann giirdiiriip lava­ E:
z1mm1 giiriip A. 4) 8 : -A. 5) erkan... gayri
E : erkan-1 dev­
E
35. 1) defter!U -A. 2) hiidavendgar
E: pederlm A. 3) va­ E: let ve a'yan D. 6) sozi A : yiizi D. 7) mfl.lflk-i D : selatin-i
E,
satii : vas1tii A. 4) ni§am
E D : §am A. 5) Dag1stan-1 Giir­
E, E. 8) du'a iderler : du'alar ider D. 9) namemiiz ve E : -A.
E
ciyye ve Dagistan ve Giirciyye misilli bir alay e§has H.
E:
6) olur olup A.
E: 43. 1) ciimle D -E. 2) hamus1
: kamus1 A. 3) yazuplardir
E:
A : yazd1lar D. 4) hidmetini
E, hidmeti D. 5) buyurub D :
E:
36. 1) ne E : hele A. 2)
ikisinoo : lcimisiniin A. 3) veE Fi E: + ne ise E. 6 ) esenle§iip kalkup : esenle§iliip kalktlup D.
E
A. 4) MU.tab E, D : yl::. _,.. A. 5) te§rif E : -D. 6) in'amat
_
7) viik-ela-i saltanata E : -D. 8) peyam olmagm : olmaglaE
E: in'am A. 7) yenile D : heniiz A. 8) giizide E, D : giizel
E, D. 9) <;1k1ld1 A : <;1kdI D. 10) kerem D : kiram
-E; 11) fe­ E.
A. 9) ak<;a A : 10) hidmetle emekdar
-E. D : emekdar E, ravan... dahi : olunup mulfl.k-1 sa'ire benderinde olan hace­
E
hidmetleri A. ler D. 12) ne mahall-i §iiphediir : mahall-i §iiphe degildiir
E
A. 13) ve ·cema'at ve'J..cema'at H. 14) laz1me A : laz1m
E: E.
37. 1) 'gayri D : gayriler A. 2) ma'an geliip E, D : geldiik­
E,
lerinde A. 3) Ali aga -A. 4) hazretlerinde E : hazretle­
E: 44. 1) fi'l-ha:klka : hakikatde D. 2) flladan
E : evvelden A ; ev­
E
rinden A. 5) mergiib mergfiba A ; -D. 6) olunu
E: oluna E: vel D. 3) ahval ve -D. 4) Zeydi E : Yezidi. 5) ve D
E: : -E,
A. 7) zakonlan adetleri A. 8) mefasid-i
E: . : nu'as-1 A. 9) E A. 6) mu'cizat-1 D + ba-berekat-1
: piir-berekat-1 A.
E; +
mii:barek D : + §ehr-i E. 10) huceste : miibarek A. 11) die E 7) kendiizi E: -A. 8) ve A : -E. 9) zakirii'l-kerem ve §a­
van ve erkan : -A; divan D. 12) ii E : -A. 13) u A :
E kirii'n-ni'am E: islamm D.
-E. 14) gelmedi : geldi A ; -D.
E
45. :
1) agr1g1yle E ag1rhg1yle A, D. 2) 978 E : -A (978 yanh§
38. 1) ve A, D : -E. 2 ) buyuruld1lar E : buyurd11ar A. 3) mera­ olmal1) 3) yll E : sene D. 4) diyiip E, A : -D. 5) Merkum Beg
kidehiim : merkadehiim A, D. 4) §ehr halkma E : -A. 5)
E A : Beg E; Abtal Beg D.
ve A, D : 6) u A
-E. D. 7) itdiirdesin E : itdiiresin
: -E,
A, D. 8) padi§ahlarun padi§ahun A. 9) ellerinde
E: elinde E: 46. 1) ba§1y1 A, D : ba§m E. 2) yerinden A : yerde E; yerden D.
A. 10) hakkmdan gelsiinler E : haklarmdan geliinsiin A. 11) 3) ve yanmca... urup E : ve ekraddan biri dahi bir <;avu§ urub
unutd1 : unutd1lar A. 12) dem
E : vakt A. 13) kona E : E A. 4) miislimanlarun D : miislimanlar1 E. 5) bulunmagla D :
konur D. 14) kendiiler E : Sultan Selim Hazretleri dahi A. bulund1 E, A. 6) mir-ahfl.rluk E : + ile D. 7) rfl.zname-i E :
39. 1) :zamm ile A, D : rflznam!;e D. 8) hazret... saltanatehfl. E : -D. 9) ba§tardal·ar
2) eskali emlaki A. 3) dahl E, D :
-E. E:
bir + A. 4 ) lokmasma D : lokmasmdan A. 5) diyiirda
E, E, E, A : ba§tarda D. 10) bir D : -E, A. 11) demiir E : te�ur
A. 12) ve mu'alla k1lup E : ref idiip D. 13) cemi' ... ii E : Um­
D + ohm A.
: met-i Muhammed D. 14) senalar1yle E : senalar He A. 15) va­
40. 1) la:z1m ve miihim : el:zem ve ehem A. 2) karda§1
E : kann­ E cib olan kurbanlarm E : lraka-i dem-i udhiye eyleyiip D.
da§1 D. 3) tekasiil olunmaya tekasiilden hazer olunu A.
E; 47. 1) canibini caniblerlni D. 2) nigehban olup
E: muhafaza E:
4) kadimeleri cariye-i hidivaneleri D. 5) defterdaran-1
E: : E idiip D. 3) Hasan : nushalarda Hiiseyin olarak verilmektey­
defterdarin-i A. 6) bir : yere A. 7) Ahmed D
E 8) : -E. sede dogrusu Hasan'dir. 4) pa§a-ogli pa§ay1 ve ogh A, H.
E:
Sultan Mehmed E -D. 9) yine bu D : -E. 10) kapus1yle : 5) Dervi§ E:Behram A, H. 6) Bagdad Beglerbegiliginden
H : kapu He A. E, daha once ayr1lm1§ olup son gorevi $ehri:zol'den Beglei<begiligi
41. :
1) ve H : --E. 2) ekide E -D. 3) miitenebbih E : tenbih idi. SO. IV. 499. 7) gelmegin E : gelmegle D. 8) Ali E : -D.
A. 4) giiriirsiiz E : anda + A. 5) dilaveran-1 E : merdan-1 D. 9) ve bin E:-A. 10) olmayup virilmeyiip D.
E:
6 ) rfl.y-1 . . . bilad-1 E : k1t'a-1 bilil.d-1 D. 7) olup H : -E. 8)
48. 1) kimse E : ge<;meyiip adem §ehid A. 2) ser-ta-pa E : serapa
:
dahi D : -E. 9) acayib E -D. 10) ki D : -E, A. 11) eyiice
A. 3) <;1kmayup E : ·<;1kup A; <;1kamayup D. 4) kara canibine
A, H : kaluca E, D. 12) bilelii:m H : bilmemek E; bilmenin D.
D : karaya E. 5) pa§a A, D : -E. 6) tezkire-i §erifelerin E :
13) galebe-i halay1k A : kalbehfl. kalb E. 14) olur E : olan D.
-D.
15) kara11gahma E, A : karargaha H. 16) ve reyahln E -D. :
872 MEHMET IP�IRLI
49. 1) ugranup E : ugrayup A, D. 2) pi§ke§cik E : d.::...i; D.
3) ihtimlU E : ihtimali D. 4) ber-dest E : her biri bir kilfir ge­
misine A; "-JJ. D. 5) el-ahde E : el-eymane D. 6) ve men...
cebbar E : -A.
50. 1) kiilll kelale sebeb E, A : vesile-i kelal-i havat1r D. 2) yaz­
sun E : yaz!lsun A, D. 3) ve E : -D. 4) ve E : -A. 5) derya
yiiZine E : deryaya D. 6) mavnalar E : -D. 7) u A : -E.
8)e1iyle E : He A. 9) merhum E : -D. 10) Anatolu kachas·
kerligi E : yeri D. 11) Edirne kazas1 E : yeri D. 12) Bursa E :
yeri D. 13) M1sr E : yeri D. 14) �m-1 §erif E : yeri D.
15) yeri D : -E. 16) Sultan Bayezid Medresesi E : yeri D.
17) Kara E : -D. 18) 979... virildi E : -A. (A der kenar
olarak verilen metnin \;Ogunlugunu atlam1§.) 19) lenger E :
le§ker D. 20) bo§andurup E : bo§ald1rup A.
51. 1) gok A, H : a:z E. 2) timeras1y!e E : timera D. 3) ugraya­
cagm E, A : ugrad1gm D. 4) §eyatin E : + var A, H. 5) yarar
gemi varalum E,. A : gemiyle varup D. 6) hayatmdan E : ha­
yatdan D. 7) 1slama E : kalmayup + A, H. 8) olmagla E, D :
olup A.
52. 1) nazm D : beyt E, A, H. (A da §iirin sadece ilk iki satm
c.>
verilmi§.) 2) ;r .:,;1 A : c.>;,-
w:I E. 3) zemin... saltanatuhu
E : zeman D. 4) ptir-me!alden E, A : ptir-melalimden D.
5) mendtiz ki E : mendem ki A ; idertim ki D. 6) be-gayet E :
gayet D. 7) hazretlerinUn A : hidmetleriniin E, D. 8) asakir-i
A : asker-i E.
53. 1) buri'lza E : -D. 2) ate§•i alev E : ate§ alevi A; -D. 3) oda­
la:rma A : odasma D. 4) resm ve binasm1 E : resmini D. 5) ve­
zir-i... gii§a E : -D. 6) K1h\; Ali E : -D. 7) nam-dar ve E :
-D. 8) k1ranileriyle bile E, D : encam A. 9) hazretleri D :
hazret E.
54. 1) mevz1'-1 E : mevaz1 A. 2) zayi'-i E : izaat D. 3) ve A :
-E. 4) murad ve E : + iizre A, H. 5) ve D : -E. 6) ab1 H :
�b E. 7) Kalavra ( •JJ)I; 1talya'daki Kalaibria olma11)
8) Mesine ( "'-' 'Mesina) 9) Qi\;ilya ( ":1':'� Sici!ya'nm
degi§ik bir telaffuzu olmah.)
55. 1) yevmti's-stilasad1r E : sah gUni D. 2) olan E : olanun A.
3) itdiikde E : virdtikde D. 4) fethi E : kal'i A. 5) medarun
H : medara E. 6) saltanatdan E : saltanatda A. 7) mansureyi
H : mansure E.
56. 1) 1smetlii Mihrtimah Sultan H : hazret-i sultan a'zam Mih­
rtimah Han E. 2) tavr-1 matbu' E : tarz-i mahbftb H. 3) devr-
TARIH-1 SELANIKi 873
den zemamndan E. 4) ,ifbtidL. 982 A, H : t· btida sene 97·5, ma'a
intiha 982. (Ancak «A» ve «H» de ibtida tarihi 979 olarak
verilmi!}tir. Bunun yanh§ o!mas1 gerekir.) 5) \}Og E : gok
A, D, H. 6) sifari§ E : sipari§ A, D. 7) payendanlar E : pa­
pendazlar A; payandanlar D.
57. 1) sa'adet eser E : eser-i sa'adet A; eser D. 2) milket E ;
memleket A; mtilk-i D. 3) harb-1 A, D ; havb u E. 4) mukar­
rer E : emr-i + A. 5) ktilin E : gubarun A. 6) melahiden E :
mela'ibden A, H. 7) nesneyi E : nesneler ile A. 8) tedartik
E, A : + ve D.
58. 1) ru'usun E : umur1 A. 2) re'yiy!e H : ile E, A. 3) veziria'zam
A, H : + ve E. 4) Mudanya A : Budamya E. 5) ohm§ E :
imi§ A. 6) geldiler E : yanll.§d1lar A, H. 7) derya E, D : de­
niz A. 8) huzi'lr E : -D. 9) cuhud E, D : bame A, H. (E ve
D de JJ� olarak verilen kelime muhtemelen ;,...- dur.
bk. Pakalm I. s. 303.) 10) olunm1§dur A, D, H : + ol ecilden
Sultan Murad buraya ali ge§me yap1lsun diyii murad idindiler,
azim ge§me yap1lm1§hr. [ «istifrag idiip» den sayfa sonuna ka­
dar olan k1s1m 58a da der-kenar ola:rak verilmi§tiir.] 11) ki
E, D : si A, H. 12) iskelesine E : i:intine A. 13) bilece E :
ma'an A. 14) ba!Itdur E, D : baht1dur A. 15) mtiyesser E :
-A.
59. 1) alide E : aliye A. 2) maslahatm gortip E : karm bitirtip A;
liva-i hayatlarm ser-nigi'ln idtip H. 3) vekaletdtir E : veka­
let-i uzmadur H. 4) re'is E : + efendi D. 5) efendisi E : ka­
d1s1 efendi A.
60. 1) §ehzadelertin D : §ehzadeler E; §ehzadegan A. 2) padi§ah-1
merhumun D : merhum magfurun lehUn E ; merhftm u mag­
firun-lehtin A; merhum Sultan Selim'tin H. 3) tll.§ra halk-1
aleme E : fa§raya hala'1k emin u feryad ile A. 4) halkmun
D : kavmintin E, A. 5) tarafa A : tarafma E. 6) ve bir... dahi
E : -A. 7) bah§ E : bah§i§ A. 8) D bu bahsi atlann§ 9) Bey­
tu'llahi'l-mu'azzama A : Beytullahi ma'azzama E, D. 10) adet
hil'atlar1 ancak E : birer adet hil'atlan ihsan olund1 H. 11) vi­
riltip A : -E, D.
61. 1) yevmti'l... mubarek E : ramazan-1 §erifiin on yedinci cum'a
giinUnde D. 2) ancak D : -E, A. 3) ve E : + sa'ir A. 4) hid­
metin ta'lim iderdi E : sa'ir a'yin-i divam ta'lim eyledi H.
62. 1) Mekke E : Medine A. 2) ve tasarrufunda.... olunurlard1
E : olnn§ idi ve A. 3) havass1yle harem-i muhterem E : ha­
vass-1 harem-i muhteremleri D. 4) kadr namazlann D : kadri
E. 5) 27 E : 28 A. 6) 28 E : 29 A. 7) sadrlu sadrlarma E :
yerlerinde D.
 I
!

874 MEHMET IP�IRLI TARIH-1 SELAN!Ki 875

63. 1) . taltif-i E : lutf•i 2) diyii

D. : -E. 3) savil:b E :
D 4) -D. hep aleme tu11bun, Allah'1 seversen hele bir pare meded di­
Ali A : -E. gonderdiler E : gonderildi
5) 6 ) E : -A. 7) Sii­
D. 5 yerek D.
leyma_:n E : Selim A. 8) Lale-izar E : La'l•zar A. 9) oglmun
E : oglu Mehmed Pa§a'nun 10) ni§anc1hkdan giden Mar'a§
D. 72. 1) k1§laya E : ki§laka 2) tamamen
D. : tamamet E. 3) kls­
H
Beglerbegisi D: Mar'a§ Beg!erbegisi ni§anc1hkdan giden E, A. sa A : bu + E. 4) yeni<;eri agal1gmdan !;Ikan E : s8:b1ka yeni­
.

J;eri agas1 D.
64. 1 ) . defterdarma E : d:fterdarlarma A. 2) yiiz elli iki E : yiiz
elh A. 3) asr E : beg D. 4) cidd ii sa'y : cidd-i be!ig E.
D 73. 1) k1taller E : k1tal A. 2) olund1 : olundukda E. 3) ve A,
D
5) cild-i vahide :f!: : bir dlde A. 6) 9 E : 7) giini E : gi­
-D. D : -E. 4) feravan E : revan-1 + A. 5) payan olup E : ·bi­
. payan garet olunup A. 6) bazar E : -A, 7) kal'a-i mezbftr
ces1.
H. 8) duhter1nun ahteri E : duhteri 9) da'vac1 olup E :
D. H.
-D. 10) sa'adet hatirlar1 i<;iin E : hat1riyJ;iin A. E : an-kal'a 8) hiisn-i
D. : hiisn ve
D E. 9) ve E : -D.
65. 1 � ;'_llala-ya'niyi.. E = bi-edebi A. 2) diyii Mem gelmi§ E : -D; 74. 1) (kumak) : kalmuk ( J_,l� ) B; kalmak I Jt.� ) E.
. 2) uyup E, : olup A. 3) Ere§ E,
D, H : Aras A, 'EL 4) Er­
D
d1yup A. 3) giorm1§ler E : -D. 4) Mehmed nam : nam H
Mehmed E. 5) §ehzade iken umftrmun E : §ehzadeliklerinde zurum cani:bine E : Erzurum'a A. olunup E : .olup
5) D.
umllrlar1mn D. 6 ) ba'z1 E : + miihimmat i<;iin akJ;a .;1karm1§ 6) alem E : ciimle 7) sultam E : sultanmun A. 8) 20 E :
D.
ba' z_i A, H. 7) ben E : -A. 8) niishas1 buradan itibaren ii!;
D -A, H. 9) salmd1 E : salmdiyi H.
. E : tuhafat A. 10) Ahmed A : -E.
bah1s atlaml§. 9) tensukat 75. 1) efendiyi E : <;elebiyi J;elebi A. 2) getiirdi E : geldi A.
D;
11) ikbal E : istik!bal A. 12) selef E : eslaf A. 3) iya<letine E : iyadesine 4) ii A : -E. ·5) ma'zftl buyu­
D.
66. 1) def�er-i hakani. E : defterdar A. 2) alay1 E : alaylan A. rulduk E : azil buyuruld1 A ; ma'zftl olduk 6) eyleyesin E :
D.
3) ge!;Ulek E : geJ;mce A. 4) darb1 na-kabftllerin E : ol na-ha­ olunur 7) ve A,
D. : -E. 8) isal-i
D : -E. 9) maslahat E :
H
lefleriin dahi mil.Ii E : mil.I-a-mah A, i§ A. 10) taglannda E : tagmda kfthlarmda A. 11) ve A :
D;
H. 5) 6) defterinde
H.
E : defterlerine A. 7) kat hila'-1 A : hil'at-1 E. 8) dorder -E, D bir varak sonra «E» de sulh u salah .ge.;iyor. 12) ve­
E : dort A, 9) siirahi E : altun + A. 10) leyen<;e E : sim
H. zir-i E : vezir Mustafa Pa§a A. 13) ile E : -D.
+ H. 11) 4 E : 12) nihayetde E, A : gayet
-D. 13) vr. D. 76. 1) lbegle11begiliginden E : •begle11begi iken Asitane'ye gelen A.
«66b» nin son dort sat1r1 ve vr. «67a» bO§ bulunmaktadir. 2) feravan E : feravana 3) olduguna E : oldugmda
D. 4) D.
kendiizini E : kendiilerini saltanatda E : saltanat
D. 5) 6) D.
67. 1 ) kem E, : lcim A,
D 2) Tokmak... b,-karar E, A : ih;i
H. diyiip D, H : __:_E. 7) eylediiii;idiir A : eylediigi E. S) olundu­
Tokmak Han 3) miilk A,
D. malik E,
H: 4) muhazele E :
D. g1dur A, D : olundug1 E. 9) pusulaya E : pusula A. 10) sul­
hazele A. hiicftm-1 umftm D : umftm hiicftm E.
5) tam D : sultan hazretlerini E, A. 11) kendiiye : -E. 12)
D
68. 1) teberra'ilerin E : bed-re'yleriin 2) yekbar
D. : ;l:I 7 D vah§et E, H : ha§yet 13) nazm E : k1t'a
D. 14) ·beyt E : nazm
D.
E. 3) haberleri : haberler E. 4) a'yan ... eylediikleridiir A :
D D.
-E. biz E : bizler A.
5) 77. 1) sft'.M sftr-1 E. 2) a!i E : . vala
sftnnet-i D: sftnnet-i 3) D.
Ya'kub Beg E : -A 4) hiikkamma hiikkamm1 E.
D: J;a­ 5)
69. 1) intikamumuz E : intikam A. 2) yar-idi E : var 3) !slam H. vu§lar ve !;a§nigir E : J;avu§an ve <;a§nigiran A. 6) Tu.ran -
E : muvahhidin A. 4) iti E : kopegi A. 5) nesim-i : nesim D zemine E, A : Tftran'a 7) mulukinden
H. : mulukden E. H
ve E. 6) olanlar... firar E : olan mela'in-i surh-seran feryad
A. 7) meydan E : miyan A. 78. l) altI ay E : 2) mukaddem A : -E.
-D.
70. 1) miilftkanelerine E : hidivanelerine 2 ) iderken E : iken
D. 79. 1) hasene E : §erife A, 2) hadd-i imkanda E : miimkin
H.
A. 3) oglam E : oglanlan A. 4) gitdiler : gitdiigidiir E.
H D. 3) ve oturmak E : iizre A. 4) nazardan E : gozden A. 5)
Bostan-zade Efendi : Bostan Efendi-zade Mevlana a'le­
D, H
71. 1) (dokuzuncu) : yedinci E ; on yedinci A, 2) Ali A : og!J
H. : tbrahim Pa§a haz­
mii'l-ulema E. 6) RftmiH . . .. habsine A, H
E. 3) (on) birinci : yigirmi birinci E ; yigirmi yedinci 4) ve H. retleri Rftmili Beglerbegisine habse E.
D: -E. h1rs u azmdan E : h1rslarmdan A. 6) bas1ldug1 ...
5)
aynmda E : bas1ldugmda ve kmldugmda A. 7) yaragm E : 80. 1) miicevher : cevahir E. 2) esbabun. E : emvaliin A. 3)
D
kaydm 8) iken E : + beyt zahm sinemde okun yaralarm
D. kapuc1lar. . . buyurd1lar 'E : tarafmdan kapuc1lar kethiidas1
 1
!

TARiH-i SELANiKi 877

876 MEHMET IP$1RLI

aga geliip miihr-i izzeti alup, ma'zul olund1 D. tevil:bi'iniin 4) 6) Burhaneddin Efendi A : Burhan E. 7)
Daru's-saltanatli's­
E : etba'mun D. 5)
m1sra A, D : -E. vezaretle D : vezir 6) seniyye E .: Kostantiniye olan A. kanun A : 8) kaniin E, 12
olup E. gtin . . idi E : cihar-§enbih gtini D.
7) . bir ka.; . it­ 8) . .
H. 9)
olup munfastl olan E : s3ib1k D.
diikden E : -A, H. ve E : -D.9) hlisn-i A, D : hlisn ii
10) 90. 1) der-edna E : 'bi-edna D. defterdarhk E, A : defterdarhgi
2)
E. 11)fa§ E : -D. D. 3)M1sr1yye E : M1sr A, D. 4)
ve A : -E. 5)
iclal E : ic­
81. 1) mela'in E : kafiri A ; mela'ini D. 2)
virildi E : -A, D. 3) Ias A. haberi A, D : haber E.
6) 7)
k1ymeti E : zi-k1ymet D.
sene 991 de E : sene da A, H; 990 senesinde D. hazret­
991 4) 91. 1) bi·bedel A, D : 1bedel E. 2)
itdiiginden A : �E. §urla­ 3)
Ierini E : hazretleri H. teftih E : tashih A ; feth D.
5) hun 6) rmdan E : §ilrlarm A. 4)
diyar bihi§t makam E : emkine-i
E : -A ; kan H. 7)
rfth•1 revan E : rfth A, D. magrib A, D : 8) bihi§t-3:bad D. 5 ) cenabma E, A : rikabma D. yeni.;eriler6)
gurftb E. 9) olmak ferman olundug1dur H : sultan old1gidur
E. 10) _t
ye i§iip E : iri§iip A. 11) �
uyur1ld1 E : -D. ulak­ 12) E : yeni<;eri A, D. 7)
olmadugmtlan E : olunmadugmdan A.
miinasebet E : mlinasLb A.
8)
hk A, H . ulak E, D. 13)
old1 E . -D.
82. 1) 92. 1) ve A : -'E. 2)
cehre neferan E : peyker nefs A. ne­ 3)
validesi E : valideleri D. yayan E : piyade D,
2) ey­ 3) feren E : nefs A. a§aga E : a§ag1 A.
4) ve E : -A. 5)re­ 6)
yam-i . . . tevali E : kirk gtin mlitevaliyen H. sancaga E : 4) simlii mutalla E : resmelii mli§ekkel A. mevlasma E, D :
7l'
-A. 5)evvel E : ibtida D. u A, H: -E. 6) efendisine A. 8)ziyade A : -E.
83. 1) erkan-1 sa'adet hazretleriniin E : ciimlesinlin D. olduk­ 2) 93. 1) ve sipeh-saiar E : -D. 2)
ogh . . . olan E, A : serdar-1 le§­
Iarmdan E : oldukdan D. 3)
itdiigidiir E : idiip D. vezir 4) ker olan ogh H. 3)kasd E : .kasdm A. .iimera E, A : ve +
4)
D : sar1mu' ;1---1 1 ve sahtbii'l-izz ii ve'l-ihti§am vezir E. H. zencii-iri .;alup .;ekiliip E : zencirlerin k1h<;layup A.
5) E 6)
5) i!e D : ile E. bile D : ve + E.
6) kim E : her + D.7) 8) 93b de bulunan der-kenar A, H, D de bulunmamaktadlr 7)
yapI§UP E : giriip A. 9)
siiriip E : siirdliriliip D. Vilayet-i 10) halkmun ba'z1 mela'ini E : halkmdan ba'z1 mela'in A.
E : -D. Hiiseyin Aga E : -A.
11) 94. 1) olmagla E : ka,ld1gmdan A. 2) menzili E : konagi A.
84. 1) tlilaver E : dilaverler D ; dilaveran H. alemde E : alem­ 2) 95. 1) 7 E : -A. 2) tarih E : ol vakitlerde denilen tarihlerden­
den A, D. 3)
mezbur . . . eylediler. Bu k1s1m E de der kenar ola­
dlir D. 3) alt1 aded tarih beytleri E nlishasmda der-kenar ola­
rak verilmi§tir. 4)
kapuda E, A : kapu D; kapudan H. 5) rak verilmektedir. A niishasmda son ii<; beyit <bulunmaktad1r.
kabza E : k1t'a D. 6)
ham! E, A : ylik D. as! E, A : nesl D. 7) ·

8) gtin E : gtini D. 4) Lale-izar E : La'l-zar A. 5) H1z1r E, D : Ca'fer A.

85. 1) idiip E : olunup D. 2) azime D : azim E, A. 96. l)perakende emanet E, D : emanet perakende A. 2) E (96 a)
da bulunan der-kenar A, D, H niishalarmda bulunmamakta­
86. 1) kalabahk divan E : ·galebe divam D; galebe divan A. 2) dir. 3) kelam E : kelam1 H.
mat'un olup E : mat'unen Hliseyin E: diger + D.
D. 3) 4)
pa§a D : -E, A. 5)
kalkacak E, A : i'adesine vard1m kalka­
97. 1) Ievhler E : gusvarlar A. 2) iiizme E, D : cibinlik A. 3)
kethiidasma ve agasma E : kethlidas1 ve agas1. A. 4) da'vet-i
cak D. 6)
a!Ivali E : -D. 7)
devlet D : sa'Met ve a'yan-1 haz­ E : da'vet ii A, H. 5) tenha E : -A. 6) §eneld1ler E : §enlen­
ret E.
diler A.
87. i<;eriide D : + sa'Metlii Padi§ahda E. .;1karsm E: .;1km1§ 2) 1) tutuk E : -A. rahtdan iniip H : ).:.rl E, A.
2) kii­ 3)
H. 3) istikbali E, A : istiklal D ; miistakillen H. Anatoh'­ 4) 98.
nun E, A : Anatoh D. 5)
ayin E : usiub D. cibilli D : cibil­ 6) nuna E : kanuni D. 4)
hart1Iarda E : liaritalarda D. altm1§ 5)
Iet E, A. 7)
geliip A, H : geldiigidiir ki E.
E : yetnii§ H. 6) sundurdugu E : sundugu A, D, H. oglan­ 7)
Iar E : oglanlar1 D.
88. 1) klir E : -A (klir nehri) 2)
benimle . . . miiyesserdiir E : 99. 1) hi<; E, A : + biri D. 2)
ma'a-ziyade E : belki + D. yap­ 3)
benimlediir H. 3)
k1§la E : me§ta A. sipah E : -D. 4) dm E, A : yapd1ra D. 4)
inhizamda E : inhizam vaktinde D.
89. 1) ki H : -E, A. 2)
ancak olur E, A : -D. arzlari A : 3) 5) gijrdiikleri vech A : vech gordlikleri E, D. E, D : 6) 15
arzlar E. 4)
efendi E, A : -D. 5)
ma'zUI E : ma'zil.len D ; -A. 10 A.
878 MEHMET IPSIRLI TARIH-i SELANIKi 879

100. 1) hareminde E, A, D : cami'inde H. 2) zade E : efendi A, D. halin aglayu E : siiriip aglayarak D. 11) evvelen ve ahiren
3) doksandan E, A : doksam D. 4) milket E, A, D : memle­ E, A : safakan ve lah1kan D.
ket H.
110. 1) ba§I E : -A. 2) <lat E : -D. 3) haber E : haberi D. 4) fa­
101. 1) hirer E : bin A. 2) ibiz E : -D. 3) cezire ismi biitiin niis­ zilet-i E :fazilet ii A, D.
halarda bO§ b1rakilmw 4) Mehmed Aga D : -E, A. 5) ri'ayet
111. 1) mukabele'i Mehmed E : mukabeleci Mahmud H. 2) �irvan
A, D : ariyet E. 6) beglerbegisi A, D : begisi E. kerre E : 7) zemine E : �irvan'a D. 3) ve Salamas'da... Mirza'ya E, D :
-D. 8) hazretler.ine H : ha:zretleri E.
-A, H.
102. 1) fahire-i E : fahire ve D. 2) miijdesine E : miijdesiyle A.
112. 1) nam biitiin niishalarda isim yeri bo§ b1rak1Im1§ 2) miilahi­
�1 top1 A, D : top E. 4) olm1§ E : olm1§lar A; olup D. 5) didii­ din ii muhazilin E : miilahide D. 3) nam biitiin niishalarda
gmden E : + iittirii D. 6) cevanide E : hfubda A. hemm... 7) isimler veri!memi§.
olup E : mahzfm u magmftm olarak tesir idip D. 8) hazret-i
E, A : kasaba D. 9) vezir-i merhftmun H : -E, A. 113. 1) •gezend E : zarar D. 2) iistiine E : yanma D. 3) yasak E :
tenbih A. 4) olanca E : cemi' A. 5) yeti§mek gereksin E :
103. 1) takri-b E : bir + A, 2) Hmnalu E : Hmna11 A, D; Jl:;.
yeti§esin D. 6) vilayeM E : Basra nevahisinde D.
H. 3) paydan E : tabdan A ; paymdan D.
104. 1) kad1a:sker1igi E : sadr1 A. 2) ha:sna E : mahbube A. evin 3) 114. 1) kad1lar1 E : kuzat D. 2)
sekt E : sekte A. 3) ha:ber E : ha­
E : evini D. 4) aram eyledi E : sukftn buldu A. 5) Efendi H : beri A. D. 4) Kag1lgay E, D : kalgay A, H. 5) derd ii E :
-E. 6) kendiizi... denilmegin E : hayatmda kendiileri i§aret-i derd-i A. 6) sultan E : -D. 7)
ile H : + ve E. 8) ·i§Jemi§ A :
aliyyeleri anlara Iah1k olmagm A. 7) yiiz siiriip E : rftymal a§1lm1§ E. 9) inayet E : inayet-i Hak D. 10) mir-ahftr-1 kebir
iriip A. E : mir-ahftrluk ile D.

105. 1) miistes'ad E : miikerrem A. 2) defterdarhk E : defterdar
A. 3) ga'ibane E : gay1banemizde A. 4) hakimi A : hakimle­
rini E. 5) sancak ismi niishalarda verilmemi§tir. 6) gelen A :
-E. 7)re'is-i me21bftran E : re'isleri A. 8) canibeynde E :
canibeyn A ; bari + D. 9) u A : -E. 10) giin E : giini D. 11)
cerrah A : �E.
106. 1) §ehr 1, mah 6 E : §ehr tamam olmam1§ idi A. 2) mftnis-i
A : miinis ve E, D. 3) anunla... ohm§d1 E : me§igftl idi D.
4) ?i'z-zarftri E : bi'z-zarftre A, D. 5) .}ii ;�) .i: E, D : sedd-i
cedid A, H. 6) u H : -E.
107. 1) ayin-i E : kang1 D. 2) ayagmda E : ayagi altmda A ; ayak
altmda D. 3)
kalruba11k E : gelebe D. 4) Mekketu'Ilah E : Mek­
ke A. 5) nazik... gliyet E : tefarik ve emti'anun D. 6) mahfes­
Ierden E : nefislerinden A. 7)wr-aver E : bir + A ; hirer
D. 8) s1yup E : tutup A ; bozup D.
108. 1) husftsa E : husftmete A. 2) haliya E, A : hala D. 3) ge­
<;ecek E : murftr u ubftr idecek D. 4) i'liin A : -E, D.
109. 1) serdar E : -A. 2) iizerine E : iizre H. 3) 18 E, D : 8 A.
4) tebeddiilat-1 ulema efendiler A : tebeddiilat1dur ulema efen­
dile:r:de E. �) pa§a D : -E, A. 6) pa§aya A : pa§a:sma E, D.
7)
Z:Immeltme E : zimmetinde A, H. 8) §er ile ve klinftn ile E :
§er'an kanftnen D. 9) huda'da E : hadayi'de D. 10) siiriyii
115. 1) yiiz siiriiyii E : yiizler siiriiyii A ; rft-mal ile D. 2) olmaz­
m1§ tiz mu'tad E :. -A ; olmazm1§ tiz habir D. 3) azim E : +
gibi H. 4) ke-ennehft E : + olmak iizre yaz1Im1§ lakin vech-i
miinasebeti teemmiil giiriiliir. Fe-te'emmiil D. 5) ve A, H :
-E, D. 6) bir A, H : -E, D. 7)
katar-1 E, D : bi-nihaye A,
H. 8) agr1klu E : ag1rhkh A, D ; ag1r H. 9) pa<li§ah hazretleri
E : padi§ahumuz D. 10) padi§ah-1 alem-penah hazretleriniin
E : padi§ahumuzun D. 11) Teke E, A : Tekeli D; Tekelii H.
116. 1) id-i §erif E : ve mah-1 id-i f1tr D. 2) mansftreye A : man­
sftre E; -D. 3) komayup D : ka1mayup E, A. 4) gird-a-gird
E : -A. 5) mertebe . . . didiler E, D : riitbe bi edeblige cesaret
idiip hezeyan siiyledilerki §erh u beyan olunmaz A, H. 6) ay­
r1lup E : a<;1lup A. ibuyurd1 A, H : + buyurd1 E. 8) agr1k
7)
+ E : agirhk A, D. 9) me-'ba§ A : ;J-Oj,,..� E, D. 10) ka­
·gamak D : kagmak E, A, H. 11) ii D : -E, A, H.
117. 1) .;1kmak E : ·g1k1lmak A. 2) kolundagi E : kolundaki A,
H. 3) mansftre E, A : mansftr D. 4) eylemekde E, A : itmekde
old1lar H.
118. 1) hane E, D : han A. 2) farigit'I-A, H : farig"bM E. re's 3)
E : den miitecaviz D. 4) ziyade top E : flOk D. 5) namaz-1 E :
salat D.
880 MEHMET IP�IRLI
119. 1) kI§lada E .: ki§lakda D. 2) 997 E, D : 996 A, H. 3 ) kimse
tinll!.ayup J!'. : kesiip A ; kimse soylemeyiip D. 4) bizden E :
.
biz ahara v1rsek D. 5) davbi E : ·c<Jbren D.
120. 1) yerine . . . giirsiin E : gayri padi§ah buluruz miilahaza ey­
lesiin D. 2) durmasun A, D : durmasunlar E. 3 ) yarag E :
yar� D. 4 ) gordiigi gibi E : ,giirfince D. 5) ko be E : ko D.
6) ulufelerin E : ulufelerini D. 7) Haydar Aga E, A : -D.
121. 1 ) Bizim niisham1z da dahil olmak iizre bir i;ok niishada der
kenar olarak verilen ii<; tarih daha bulunmaktad1r.
«Kema tedey)?en ve tuvan» sene 996.
«Ola rO.h-1 Muhammed'e rahmet» sene 996.
«Cidd }diip Beglerbegi'nin boynm urdurd1 sipah» sene 996.
2 ) tanklanyle E : tarik1yle D. 3) ilhak E : nakl D. 4) Ya­
huda E : Yahud A, D. 5) ·idi-viren E : iden A D · sebeb olan
H. 6) yad yag1 E, A .: yad u yagi D. 7) mudar'ay; E, A : mu­
darata D.
122. 1) hai�erin E : haberini D. 2) rubdar . . . ve E : egleyiip D. 3 )
m�vac�bin E : mevaci:bini D. 4) celebe E : talebeye A . 5) ze"
mane 1hdas1 E : ahdas-1 zemane D. 6 ) nam isim yerl niisha­
da bo§ b1rakllm1§. 7) miinte§ir old1 E : ne§r ii §uyfl' buld1 A.
123. 1) e¥ba§1 J!'. : kalla§1 A. 2) agdmlmayup E, D : a<;d'!rmayup
. di? Bu kis1m E de kenar olarak verilmi§ A, D, H, d e bulun­
A. 3) veZ>r-1 A : vezir ve E. 4 ) siiriiyii E : siirmeye D. 5) ma­
beynini E, A : beynini D.
:
124. 1) ·hadlsiyle A : J, + E. 2) Istanbul'un... §erifi E : Istanbul
ni �vam D. 3) a'Ia E : mahbube A. 4) namazma degin E : ze­
manma dek A. 5) ideriiz A, E, D : idemeziiz H. 6) ol ·giin . . .
E niishasuida 'farkh bir kalemle der kadar olarak verilmi§,
A, D, H de metinde verilmi§tir.
125. 1 ) nazm E, A : tarih D. 2) «Ho§ geldiniz» sene 998 «Ku! ey­
Iedi cenabma §ah ogh Haydar'1» Bu iki tarih E niishasmda
der-kenar olarak ve degi§ik bir kalem He verildiginden dip no­
ta almmak daha uygun goriildi. 3) acemi-oglam A : acemi­
oglan E. 4) ve A : 5) Mesfur Mahmud Aga A : -E. 6) mer­
hum E : -A.
126. 1! :z�wesi A : zevce E. 2) kerimeleri E : kerimesi A, D. 3 )
vafadl E : pederleri D. 4) giimriik E de ,gim
i rii:k kelimesinden
sonra bo§luk b1rak1lm1§tlr. Muhtemelen buruya mikdar yaz1-
lacakt1r. 5) Ba§hktan sonra A niishasmda §U bi1gi verilmek­
tedir. «M�1lbur Ahmed Pa§a sab1ka der-i devlet-medar Qa­
. D.
vn§lar1 ma"beymnde me§hur ve mute'aref olup, beglel1begilik
birl� i_"tifa'-1 §an bulm1§ idi. Hayli beglerbegiler ma.beyninde
sahrb-1 vakar ve namdarhg1 me§hur u mute'arefdir». Bu metin
<;ok az farkla E ye D niishalannda der kenar olarak verilmi§-
TARiH-1 SELANiKi 881
tir. Esas ald1g1m1z niishada der-kenar oldugundan ve farkh
bir kalemle yaz1lmgmdan dipnot olarak verilmek daha uygun
.goriildi. 6) ana tabi' olan E : ittiba' iden D. 7) miihlet ki E :
memalike ki A ; -D. 8) taylasan ile E : -A. 9) dive ... eyledi
E : turup halka vesile-i tema§a old1 D.
127. 1 ) tbi-tekellii:f E : bi-tereddiit D. 2) eller... diizenlik E : iller
aminlik A. 3) ittifak ile E : ittifak birle A ; miittefikii'l-ara D.
4) smar1 E, A : avanesi D. 5) pa§a'ya E, D : padi§ahiye A.
6) pazarma H : pazar1 dar -E. 7) efendi E : -D. 8) §ehadet
nasilb oldugu E : her biri hissedar-1 rutbe-i §ahadet olduklar1
D. 9) yerine Haleb kad1s1 Hasan kethiida-zade Efendi, ·anun
yerine Sii!eymaniye miiderrisi Kaf-zade Efendi, rumn yerine
Sultan Selim miiderrisi Kethiida Mustafa Efendi, anun ye­
rine Semaniye miiderrisi Pa§a-·zade Efendi, anun yerine
Eyub'da lsmihan Sultan Miiderrisi Manav Taceddin Efendi,
anun yerine Mehmed Pa§a Miiderrisi Badrali Efendi anun
yerine ..,.. ,0J medresesine ma'zfll Mansur Efendi 0Id1. Yerine
merhum §ehzade Sultan Mehmed miiderrisi sahibii'l-feza'i!
Ahi-zade Efendi old1. Yerine Semaniye miiderrisi Ta§kopri­
zade Kemal Efendi yerine Bursa'da su1tan miiderrisi Zeyne­
labidin Efendi yerine <-I,>. ma'zul Ivaz Efendi Hamza Efen­
mamaktad'!r.
128. 1) muzayakaya E : muzayak.a A. 2) harern:inde E : cami'i D
3) cem'iyyet E : tecemmu' A. 4) ve anatoh ... olund1 E, A, H :
buradaki tevcihati D niishas1 tamamen kan§t1rm1§. Genellikle
E niishas1 kadiaskerHk olarak. verdiii:i halde A ve H niishalan
«Sadr» kelimesini kullanmaktad1r. Sadr daha sonra meydana
<;1ktru§ bir tabirdir. Bu bahis misal olarak verilebilir. 5) ve
A, H : -E, D. 6) vird ii zikrin E : evrat u ezkarin D. i§in
7)
bitiiriip E : i§ini giiriip D. 8) mezaiim ii veballere nihayet E,
A : mezaHme D.
129. 1) na-ehl erazil E : erazil ii eh! D. 2) siMniip E : mahv olunup
D. 3) sab1ka E : + yine D. 4) dfldman-1 E : hanuman-1
D. 5) efendi E : -A.
130. 1) tutard1 E : tutu§urdu D. 2) maraz-1... bulmayup E : mat'
unen D. 3) §ehirden siiriilmek E : nefy D. mu'azzez ii mii­
4)
kerrem E : -A ; miiltefit ii miikerrem D. 5) namaz1 kilmup
E : namazm k1hp D. 6) dil-tenk E : tenk-i derO.n u dil-i siyah
7) boliik-ba§I zab1tc1 E : boliik·ba§1y1 zab1tlany<;ii:n H.
131. 1) Apostol Aga hakkmda D de k1sa bir der kenar var : Hatta
Apostol Aga ·diyii beynlerinde mulakkaib eylediler. Lisan-1 Siir­
yanide gaybden haber veren kimseye Apostol dirler. Kain ve
 MEHMET IPSIRLI .
882
miineccim ve remmal manasma gelir. Bu diyarlarda ekser
dena'et ve ha:baset sahibine makam-1 °-'..J isti'mal iderler.
(D. 115a der-kenar) . 2) eyliicek E : iyliik ile D. 3) maktu A :
+ E, D. 4) kimse E : -A, D. 5) te§vi§ ve 1zt1rfubma E : te§­
vi§inden 1ztiraba D. 6) ciizii diikkan E : diikkam A. 7) bu­
yurmu§lar A : buyurulm1§ E. 8) e§edd-i E : -A. 9) e§edd-i...
buyuruld.i E : -D. 10) m1sra' «Niye bed boyle miski Acem
s1t;d1 Bezzazistan'a» lafz-1 tarihdiir. Bu m1sra' E de farkh bir
kalemle der-kenar olarak ; D de metinde (D. 115b ) , A da ise
hi<; verilmemi§tir.
132. 1) Sabanci E, D : sabanca A, H. 2) ve beglerbegileriin E :
-A, H. 3) haklarmdan geliindiigidiir E : hakkmdan geliindii­
gidiir A ; cezalar1 viriildigidiir D. 4) 'ba§hs1 E, D : ba§h A.
5) alem A : -E. 6) tedariikin E : tedariikini D.
133. 1) keresti E, D : kereste A. 2) §ayi' old1 E : i§a'a olund1 D.
3) bulunan D : bulund1 E. 4) olup... Mevlana E : -A.
134. 1) hiimayfln E : -A; sultani D. 2) hatun E : -D.
135. 1) mesami'-i aliyyelerine E, A : sem'-i alilerine D. 2) ehem ...
hamakatdur E : ehemdiir A. 3) gemilerin E : gemilerine D.
4) olunmadug1dur A : olunmadug1 E. 5) ile A : diilJmen + E.
6) ancak E : yalmz D. 7) ekdileniip E : egleniip A. 8) olundu­
g1dur A, D : olundugu E.
136. 1) istediigine E, D : + g0re A. 2) zuhflrma kadir olmaynp
E : goremeyiip D. 3) Mahmud E : -D. 4) siiriiyii E : siiriip
A ; siirmege D. 5) olanun E : olunan A. 6) biirkin E : borkini
D. 7) .;avu§ E : aga D. 8) .;avu§ E : + aga D.
137. 1) cebr A : 'unf u orf-1 ceibr E. 2) tebdilidiir A : tebdili E.
3) Be§ir'den sonra «Ve §erif idris» E de der-kenar olarak
A, D, H de metinde verilmi§tir 4) zevadeleri E : zevadi D.
5) gibi E : misalinde D. 6) misalinde E : gibi A.
138. 1) ve A, D : -E. 2) olmaya E : kem-yabdur D. 3) ve A :
-E, D.
139. 1) Ka:bak E, D : J;; A. 2) ciindi silah§Orlar E : silah§or-1
ciindiler D. 3) beremeler E : ....;\ A; "' '· D. 4) eyyam-1
E, A : yevm-i D. 5) diyii E : + mukaddem D. 6) virildiigidiir
A, D : virildiigi E. 7) §itaban old1 E : gitdi D. 8) halk-1 alem
E, A : halk D. 9) derya E : deryay1 A.
140. 1) i.;inde E : derurmda D. 2) a.;a E : a.;un A ; a.;muz D. 3) hi­
le A : hayat .:,i,..
E, D. 4) ma! u esbab E : ma! A ; e§ya ve
emval D. 5) turup nefa'isiin yiyendiir E : yahni kapan A.
6) beglerbegiligi A : beglerbegisi E : 7) Yemen'den A : Ye-
TARiH-1 SELANIKi 883
men'de E, D. 8) divane E, D : deli A. 9) ilahiye yeti§iip E :
ilahi iri§iip D. 10) siiriiyii E, A : siiriip D. 11) lbayram E :
id A. 12) avam-1 nas A, D : avamii'.n-nas E. 13) pen<;-lJenbih
giin E : hamis giini D.
141. 1) padi§ah-1 ... kavvahu E : padi§ah1muz D. 2) kanun-1 kad!m­
diir E, A : kanundur D. 3) rflzname E, A : ruznamce D. 4) Ar­
navud E : Arnabud A, D. 5) alay1 ... 'giimii§ E : alayh giimiilJ
ayine A. 6) �ehrizol'den E : �ehrizur'den D.
142. 1) siidde-i... geldi E : 1geliip siidde-i devlete rfl-male niyaz­
mend-i ruhsat old! D. 2) ikibaJ u istikbale A : irobale E ; istik­
bale D. 3) u A : -E. 4) eglendiirdi E : te'hlr eyledi D. 5) gon­
derdiigi D : geldiigi E, A. 6) han E : + giJbi H.
143. 1) hayret ber-dehan E : dest-i hayret 1ber-zeban D ; ber-dehan
H. 2) aliyeden E : aliyyelden D. 3) gelmeginde E, D : gehnek­
liginde A. 4) donadup A, D : donanup E. 5) kalabahk E, D :
galabe A. 6) name E : nameyi D. 7) u D : -E. 8) Emr...
eylediim E : -A. 9) §ah kuh halife .gidiip A : §ahum ku!I ha­
lifeyi gideriip E, D. 10) !ala E, D : lalas1 A. 11) kalaba E :
galebe A, D. 12) yeri E : mukata'ac1hk D. 13) ve ... buyuruld1
E : -A.
144. 1) J,> E : .J,> A. 2) fetahna E : -A; fetahnac1 D.
3) viren A : -E, D. 4) dest-i E, A : kendi D. 5) ve D : -E,
A ; ile H. 6) devlete A : sa'adet E. 7) buyurdug1dur H : olun­
d1g1dur E. 8) ferman A : ferman-1 gaza cereyan E, D.
145. 1) fitne vii fesad E : zuhflrat D. 2) bi-inayetillahi... tevfik1hi
E : hele ekz<Jbii'l-kavm ol ta'ife-i me§'umu'l-kelam irade-i eze­
liyye-i fazl-1 huda tezktb idiip D. 3) olup A : -E, D. 4) lezzet
D : + ve alem A, E.
146. 1) Arnavud E : Arnabud A, D.
147. 1) §i'arhg1 E : §i'ar oldug1 A ; ile D. 2) ile... ohnagm E : iizre
ve saf-kerde-i nat1ka-i has u am olmagla D. 3) ii A, D : -E,
4) hazretlerinden H : -E, 5) beglevbegileri kal'alara E, A :
beglerbegilerin kal'aya D. 6) huzurmda H : hazretlerinden
E, A.
148. 1) giini A : .giin E. 2) ikinci giin yine E : iki 'giinden sonra
A. 3) bwbasma E : :pederine A. 4) inna... liitfihi E : istirca'
eylediler A. 5) u!Ufesi... kald1 E : mevacibi hiisn-i tedbir He
virildi A. 6) Budun E, D : Budin A. 7) akribadan E : akriba­
smdan A. 8) Tra:blus E : Trablus§am A, D. 9) alup E : + te­
gaddi ile D. 10) miitene'bbih E, A : yine + D. 11) sahih E :
tahkik A. 12) otede E : Erzurum'da H. 13) 148b kenarmda
«Zavallu imam Parmakkapu'da, hati·bi ise II'gad-pazar1'nda
884 MEHMET IP$iRLi
salb eylediler» ibaresi bulunmaktad1r. 14) gelen E, A, H : ge­
lenler D.
149. 1) depiip E : �A. 2) u tahvrni E : da'vas1 A. 3) Mehmed Pa§a
H : -E, A. 4) arz olunmagm E : arz olunmagla A; giirtin­
mele D. 5) hale! E : ihtilal D. 6) geldiikleri E : gelmeleriyle
D. 7) vasilak1 A : vasilak E, D.
150. 1) ya'ni E : -A, H, 2) muhasebeciliginden E, A : muhase­
besinden D. 3) merrat E : merreten ba'de merretin D. 4) stir­
gtin olan E : icla olunan D. ·5) ve E : -A, D. 6) ctice rti§vet
virtip A : ciice rii§vetin <;epelleyiip E, D. 7) oldug1dur A : Ql­
dug, E. 8) gtin E : gtini A. 9) Mahmud E, H : Mehmed A.
10) yohyle E : ocag,nun + H. 11) kala:bahk divan E : galebe
divan A; galebe divfuu D. 12) memleket E, A : memleketi
D. 13) miilkde E : memleketde A; emlakde D. 14) ittifak­
s1zhgmdan E, D : bi-ittifakhgmdan A.
151. 1) bunda E : bundan A; -D. 2) ma-beynde E : tarafeynde
A. 3) ahz E : derbest H. 4) ve illa E : yoksa D. 5) siizleri var­
dur E : soz olsa gerekdiir A. 6) g�iniyoruz E : geginiiriiz A;
oluyoruz D. 7) afv buyurulmak E : afvleri D. 8) kurbmda
E, A : civarmda D.
152. 1) kelamunla E : kelamumla A; kelamiyle D. 2) ikisi de A :
ikisini de E; ikisi da!Ii D. 3) mtilket-i E : memleket-i A, D.
4) ii<; yiiz E, D : ii<; A.
153. 1) milket-i E : memleket-i A. 2) sulh A : -E. 3) mahfi A, H :
hafi + E. 4) tevil,bi'inden E, A : euba'mdan D. 5) kalabahk
E : galebe A, D. 6) kar1 hatun E : hatun A; kax1 hatunlar D.
7) veziriin E : vezir D. 8) harca bahileri E : «er§ileri A.
154. 1) idemeyiip D : itmeyiip E. 2) var E : var! A. 3) miitezaccir
E : mutazar1r A. 4) yap1§1lup E : ba§layup A, D. 5) gei;iip
mudarebeye E : ge«iliip mudarebeye A; mudarebeye muda­
rebeden muharebeye D. 6) biiyiik top siirdiir\ip E, D : kebir
toplar siir\iyiip A. 7) be-nevbet E : -A; nevbet .Ue D. '8) :ba­
§In E : pa§a-y1 merkilmun + H. 9) u D : -E.
155. 1) vusul buldukda E : ula§dukda H. 2) id-i D : -E.
156. 1) duhter-i sa'd-ahteri A : duhteriniin ahteri E. 2) «Geyve
Akhisar'mdan olmagm kendiizi iznik'de geginiirdi. Hatta ol
yerde <;iftlik dahi idinmi§diir» bu ifade E niishasmda degi§ik
bir kalemle (vr. 156b) de der kenar olarak verilmi§; A ve H
niishasmda metne almm1§tl.r. 3) mem E, D : -A. 4) vas1lhk
E, D : vasaladaki A. 5) keyfiyyet E, D : keyf A. 6) ohnad1
E : ha'ib ii has1r kald1. En-nasu mecziyyi'tne bi-a'malihim s1rr1
zuhur itdi D. 7) giirdi kim E : kim idi A. 8) Murad el E : Mu­
rad'un A.
TARIH-1 SELANIKi 885
157. 1) kahvehane hak1knda didiler E : kahve hakkmda denilen
A. 2) Zol'un E : Zor'un D. 3) evvel E : evvelki D. 4) erbab-1
A, D : �1J.1 E. 5) Han Gazi E : cami'i evkaf1 D. 6) evliya
E : -A.
158. 1) aga E, D : aganun A. 2) aga E : agalar A, D, H, 3) k1§­
lac1lardan E, A, H : k1§lakc1lardan D. 4) stilehadan E, D, H :
iimmetden A. 5) u H : -E. 6) nazenin E : naz perverde-i
agu§-1 mader olan A. 7) s1byana bir cur'a E : sibyanlar A.
8) humar-a!Ude E : kaza-i nazile A. 9) alem-i E : semt-i D.
159. 1) miibarekden E, A : ta'undan D. 2) kaza-i ... ile E: derhal
helak olmagla D. 3) dirihnek ile E. : dirilmegin A. 4) halkma
haber olur E : halk1 duyup A. 5) ne dersin E, D : ni<;lin sen
A. 6) ittifak E : ale'l-ittifak A. 7) mukaddem E : evvel D.
8) tu'me-i E, A : alef-i D. 9) nagar gezdir\ip E : geziip H.
160. 1) ba'zis1 A : ba'zi E, D. 2) be-nam E, D : e§kiya A. 3) vii
A : -E. 4) zariler E : zariliMer A. 5) gidiip E : <;1kup D.
6) Behke E : muhkemi A. 7) ve A : -E. 8) menfe'at-i azime
E : nef'-i azim A. 9) miistahkem E : metin H. 10) kaitumda
E : indimde D.
161. 1) E de kenarda farkh kalemle «Ve ref'-ivefa veba» kayd1 bulun­
makta:d1r. Bunun «def'-i bela ve ref'-i ii §ifa§eklinde olmas1
miimktindiir. 2) §ifa-i s1hhat E : s1hhat A. 3) zar E:
niyaz A. 4) gidiip E : gegiriip A. 5) bela ...A.afiyet E : veba A.
6) hezar E : -A. 7) olunupEE: :-A. alunup 8) kapularmdan
E : ebvabmdan A. 9) yevmi 10) muhallefatmun E :
muhallefat1 A, H. 11) asan E : haberi A.armun 12) mela'in E : ka­
firler H. 13) ta'allukatmun A : ta'allukatl E; ta'allukat
ve h1s1mlannun D.
162. A,1) magsfrb A, D, H : magdub E. 2) itmeyiip E : idemeyiip
D. 3) memleket A : milket E. 4) yad olundukda E : oku­
nup yad olundukda D.
1) ruzgar-1 zur-kar E : ruzgar A, D. . 2) mansurede A : man­
163. sure
E, 3) u A, D : -E. .4) nam E, A, D : Petre nam H. 5)
nam mel'un E : deli kafir H. 6) anlar1 memlekete E : varan­
lar1 memlekete A varanlar1 Bogdan'a D. 7) katl E : katlini
H. 8) ma! canibin� A : ma!mdan caniibe E. 9) Bagdad'da E,
·
D : Bagdad'a A.
filori E : altun A. 2) ni<;e A : ne E; -D. 3) timarh E :
164. 1)
tiiccarlu A. 4) efendiye E : efendiden D. 5) bir E : n:ezbur
dahi + H. 6) haraclarma E : cizyelerine A. 7) sal be-sal E :
her sene D.
886 MEHMET iP�iRLi
165. 1) salimin ii ganimin E : salimin A ; selamet ile D. 2) enam
A : ara E. 3) Klhr1s'dan E : Kudiis'ten H. 4) ahar E : gayri D.
5) olund1 E : ve evza'mda tehaliik ve inlrimaki hayli sedd-i ta­
rik-1 amali ( Jl.I J olup ve dil-hakmea mesril.r old1 D. 6) le§­
ker-i celed ile E, D : le§keriyle A. 7) kendiizi E : Han Ahmed
H. 8) ikbal . . . <;1kmaga E : istikbali i<;in D.
166. 1) mihmani D : + hiirmeti E ; -A. 2) esbab E : esvab A,
D. key! erz E : kile §a'ir ve A; key! pirin<; D. 4) ve buguk
3)
E : msf D. 5) beyza E : yumurta D. 6) mahi E : bal1k D. 7 )
ab-1 limon suyi D . 8 ) cev ve klyah-1 hu§k E : bir yem A . 9)
hime E : odun D. 10) haseb ii nesebleriyle E : aba ve ecdadt
A. 11) ha§yetleri babmda D : vah§etde E. 12) denlii. .. idiip E :
mertebede tesliyet virerek D.
167. 1) ak E, D : er A. 2) AI-i E : netiee-i kelam padi§ahan-1 AI-i
H. Muzaffer E : -H. 4) saz u selbe E : zinete A. 5) ma­
3)
hall-i E : makam-1 D. 6) tava'if ii mileldtir E : ta'ifedtir H.
7) pirin<; E : erz D. 8 ) didi E : -H. 9) ne E : o + H. 10) ze­
minde E : zeminden D.
168. 1) gulat E : gilaz H. 2) ef'-i-y1 ejder E, A : ejder-l. ef'i D.
3) ilet E : gotiir D. 4) kalabahk all divan E : galabahk divan
D ; galebe divan-1 all A. 5) iletdiik E: getiiriip A, H. 6) ne­
firleriyle E. nakkareler ile D. 7) mefkfif olup E : tevakkuf
idiip D. 8) safanuz1 H : safanuz E. 9) §ifah-1 cubah1dur E :
busegah-iftihar ola H. 10) makiile E : gil.ne A.
169. 1) aydur E : -A. 2) eylesek gX>rsek E : itsek goresin A. 3)
okur E : -A. 4) gelen E : .gelecek A. 5) kimse hatmna E :
bir ferdtin fikrine A. 6) mirrih-i E : -A. 7) ciimlesi : mec­
E 177. 1) ve biiyiik . . . ki<;eciler E : -A 2) mensuh . . . yerleri­
mil.'1 A. 8) Ibrahim Pa§a E : -A. 9) bir zi-kudret eski E :
hirer zi-kudret iki A. 10) kalem E : -A. 11) Ile ihtiyar E :
-H. 12) ·<;iii E. : <;ii H. 13) ve A, H : -E, D. 14) i<;!indeki
E : meydamnda H. 15) kayas1 H : kayasm E, A. 16) pa§anun
ve defterdarun-ba§1 A : pa§a ve defterdar E; pa§a ile defter­
darun H. 17) dinsizlige E : edepsizlige A.
170. 1) salateyn A, D : salat E. 2) dimi§ E : didiiklerinde A. 3)
ile A : ve E; -B. 4) agasi dahi E : guruh1 agalariyle A. 5)
tamam oldunuz E : •ctimlentiz D. 6) bab-1 E : eay-1 A, B. 7)
saltanati E : devleti A. 8) atilsun E : atsunlar A.
171. 1) Divanlt ali E : all A, B. 2) virildiigidiir E : virildiigi A.
3)olmayup E : olmadm A, B. 4) takdim buyuruld1 E : tekad­
diim eyledi A. 5) sal A, B : ? E.
4 E : ba§1lan D . 6) arabac1s1 E : arabac1 A. 7) <;avu§un E, D :
172. 11) miisteb§ir E : mesrur A. 2) vardug1dur A : vardui!;t E
(bundan sonraki dart ba§hkda «diir» tak1s1 'A' nushasmdan
TARIH-1 SELANIK! 887
almm1§ttr.) 3)hat1r-1 pur-melallerine B : melal-i hattr-1
a§iifte hallerine E. 4)efendi B : + hidmetleri E, A. 5) tab'-1
E : tab' ve A. 6) rag;b E : talib A, B. 7) nazire A, B : -E.
173. 1) na-miinasib E, B : miinas;b A. 2) tahtda E : talttmda ise
B. tohmet E : isnad A ; tohmeti D. 4) meruba'-1 B : + .:>\SJ
3)
E. 5) amire-i E : -B. 6) kendii ozine E : kendiiye A. 7) alt­
kam-1 E : evamir-i A. 8) mekamna E : bi-tarik1'z-ziyare D.
9) hidmet iderken E : iken D.
174. 1) yegane B : bahrugan E : 2) ziyade haris idim El : h1rs1m
var idi A. ii B : -E. 4) 1bn E, D : -A, B. 5) vazife ile te­
3)
ka'iid A : teka'iid vazife E. 6) eti:bba-i huzzak E : etibba ve
hazzal D.
175. 1) §ahm� E, D : §ah A. 2) cizye E : cizyesi A. •geldiigidiir
3)
A, D : geldiigi E. (Bundan sollil'aki alt! ba§hk,taki 'diir' tak1-
lar1 aym :;iekilde 'A, D' niishasmdan ahnmi§tlr. ) 4) Arnavud
E : Arna:bud A. 5) taze sipahi E, D : bir A. 6) oglanlan ka­
tibi E, D : oglam A. 7) kitabeti E : katibi A. 8) old1 E : old1-
gmdan A. 9) ba§tardesiyle E : forsa + D.
176. 1) soylediler E : soyle§diler A. 2) hazretlerine E : Sinan Pa­
§a'ya A. kelamda E : ·macarada A. 4) enam A, D : eyyam
3)'
E. 5) Rumdli begle:1'beginin E : salifiiriintiizi D. 6) miikemmel
A : + kimseler E, D. 7) ma! ve D : mal-1 E. 8) <;1kd1lar . . .
tdi E : gitdiler inki§af-1 havaya musadif old1 D. 10) siper ber­
du§ E : siperler A. 9) ile E : + ve A, D. 11) haffaflardan E :
haffaflar <;ar§1smda A.
niin E : meftuh olan yerleriin A. buyuruldi. . . ca'izesi E :
3)
a'la pi§.\<e§-i A. 4) yigirmi birinci E, D : yigirminei A. (21 ra­
mazan pazartesiye tesa:diif etmektedir 20 tarihi yanh§tlr. )
5 ) halk1 hulkma E : halkma A.
178. 1) nazm E : + u A. · 2) hasret E : hayret A. sera E :
3)
saray A. 4) siirmedik A, D : sormadtk E. 5) nam1 E : mah
A. 6 ) gurre-i. . . old1 E : -A. 7) misal E : misali A. 8) teme­
lin E : esasm D. 9) ahir-i kar E : + yahsudu limen haras sozi­
zuhur idiip D.
179. 1) ahbar E : haberi A. 2) 5 E : gurre-i A, B ; -D. diyii3)
A, D : + istical iizre ulagla yarar <;avu§lar irsal olunup te­
hirden ziyade hazer idesiz diyii E. 4) ve B : -E, D. 5) ba§1lar
gavu§ ve A, B 8) kalalar A : kala E, D. 9) kalup E : -A.
10) varmayanlarun D : varmayanlar E.
 I
889
I
888 MEHMET iP�lRLI TARiH-l SELANIKt

180. 1) sultanlar1 E, D : sultanlara B. 2) vakt E, D : ba§ A. 3) yeri gideriliip A. 6) beytiilmal. . . kiml!'.e E. 1!1�li�.e A:. 7) mas­
lahat i<;iin E : i§ bile A. 8) Diyal'bek1r . . . v!r1l�ugi��r �:, . 1?. :
•.

Mar'a§'un...ziyadeliisi E : Mar'a§
eyaletiniin timarlus1 A.
4) ile B : -E. 5) bahariyye A : bll!hari i·«iin E, D. 6) kendiizi
E, D : kendiileri A. 7) intikal imi§ E : intikali imi§ler D. 8)
Sinan-zade B : Sinan-ogh E.
181. 1) nizam E : nizam1 A. 2) on bir bin yedi yiiz E : on bir bin
A. 3) efendi B : -E. 4) Mush A, D : J ush E : 5) tezkire­
M be§er A, B. (A, B h81tah) 4) Budun'dan vezir E, D : Budun
ci•i E, D : tezkire-i A. 6) zinet A : zeyn E ; ziver D. 7) ge.;iip
E, D : dii§iip A. 8) otaklar E : + ve A.
182. 1) mukim olup gil<;diikleridiir E : ikametden sonra A, D. 2)
ve A : -E. 3) <;1kmayan E, D : gidemeyen A. 4) va'd A :
Diyavbekir defterdar1 ve Erzurum defterdarhgi vmldug1dur
E. 9) sancag1yle E, D : sancag1 A, B.
189. 1) itmekle E : itmegin A. 2) serd�r:� e_krem . . . geld�� d� \
'E' ifade dii§iik olarak verilmi§ 3) yigirm1§er E, D : y1girm1
veziri A. 5) doku§UP E, A, B : tokU§Up I?· _6) ve E : -!'>-· 7)
mela'in D : + ii E. 8) hilafmda E : ak1bmce A. 9) glceyle
E : gice i<;re A. 10) giriftar B : u dest-gir E. ;;
ii
,,
190. 1) iken Tlrm§var Beglerbegisi E, D : -A, B. 2) ittisalleri ve I

va'de E, D. 5)
D. 6) lafz-1 E :
matiyede ba§ tezkireci E : maliye tezkirecisi
-A. 7 ) cihad1 D .: cihad E, A.
E : ittisallerine A. 3) ve A : -E. 4) hil'at E : hil'ate A. 5)
esterdiir E, D : u§tur A.
Ii
II
183. 1) §irvan'dan E, D : Tebriz'den A. 2) kaldmlup B : kald1rup 191. l)iizre A : -E, D. 2) dahi E .: -A. 3) mezbftren!n yem1!1u's· ll
1 � :
siilesada E : mezbftrun siilesa giininde A. �) . �a:d1 Efen?.
E. 3) hazretleri B : hazretlerini E. 4) turup E : .geliip A. 5)
bed-siri§t E : yed-i rii§vet A. 6) u B : -E. 7) eksikligin E : 1 E, D : oturd1lar A. 6) ustadan e E : uskad
-E, A. 5) oturuld
hedk·i A. 8) enam A : -E. 9) bu esnada B : yani E. 10) a'rab­
A ; -D. 7) ho§ elhan E : hub--afaz A 8i ve !'>- :. --:E· 9J.
nakller E : perdahte her cins?en D 10) abad� 1td1�
.•

dan E, D : a'rabiden A. 11) Ali Pa§a A : -E, D. 12) yanh§... m1§lerd1

gibi E : -B.
.•

E : abad itmi§ler idi A. 11) hace-se ra E, D : hace•se ray A.

184. 1) dii-§enbih A, B : §enbih E, D. 2) y11lar E : zeman A. 3) ii�re E, A : nasLbliisi alup
olanlar A, D : olan E. 4) kullarm E, D : nevbetcilerinden A. 192. 1) halk-1 A :halk u E. 2) nasiblii . . . •
, . ve E. 5) ol·
D. 3) aklamm a E : kalemine A. 4 ) alat-1 A : alat
5) mel'ftnlar A : mel'ftn E ; mela'in D; kefere B. 6) giriip
D : koyup E ; konup B. 7) kethiidanun . . . miisamahasmdan B : magla B : -E. 6) eger D, B : ger E. 7) hasta-cigir ( h..:..>- )
;C<-.... A ; hastahk D, B. 8) ca'izesi gitmc;I<l� � : ca'ize
kethiidadan miisa'ade ve miisamahada E . 8 ) id-i adba . . . bu­
yurulrm§dur E, D : -A, B. 9) hruberleri A : haber E. 10) diir· E:
virmekle A. 9) beg katib D : + efendi E ; efend1 katvb
A.
Iii fal E : tefe'iil-i diger A. 11) dihed E : dur D. 12) oldugm
E : oldug1 A. 13) u A : -E. 193. 1) miite'addidede A, D : miite'addide E. 2) g0zlerine E : gO­
185. 1) mahalde E : halde A, B. 2) zabtcilar E : zab1tlar D ; <;ol'ba­ zine D.
c1lar A, B. 3) <;orbac1 A, D : <;orvac1 E. 4) haraba vard1 E : 194. 1) olmaz B : olmazuz E. 2) ve E, D : -A:. 3) �ehftda �
:
harah olup A. 5) u tecemmiili D : tecemmiil devleti E. 6) Yehftd A, D. 4) ge<;iip E, D : gekiip A. 5) gonderun A : gon-
§ehrizol E : §ehrizor A, B. 7) ihlas1muz E : hulusumuz A. diirdiin E.
iik
186. 1) buyurduklar1 B : buyuruldug1 E. 2) sika yerden E : sika· 195. 1) be§ yiiz E : yiiz A. 2) otuz... idi D : E d e ibarede dii§iikl
dan A. 3) hirer mikdar E, D : bir az A, B. 4) yer E : <;evirir var 3) ile E : -A. 4) Er-ta§ A : Ad-ta§ E, D.
196. 1) esbabdur E : e§yalaridur A. 2) Bu kelime i<;in ' J
+ A. 5) avrat E : bir + A, B. 6) galebelik E, D : galebe ' kul­
A, B. 7) muharrem A : -E, B. 8) heman E : j;i,.... A; \... ) Red­
-D, B. 9 ) i<;re E , D : i<;inde A . 10) koyup B : ump E. lamlm1§t1r 3) haraha E : hare D. 4) pastav ( _,::.
howse'da pastav ,t:...I imlas1yla yiinlii kuma§ anla�ma
187. 1) reyy E : saky B. 2) haraz E : hlrs D. 3) nihani E, D : na­ uzre
gehani A. 4) guzat-1 !slam B : -E. 5) iizre E : + ahd etdi .gelen bir kelime bulunmamaktad1r. 5) tahrir E : s1hhat1
A. 6) kar-zara ganimet E, D : kar-zar mugtenim A. 7) ser· bu mahalle sebt A. 6) ve A : -E. 7) Er-ta§ A : Ad-ta§ E, D.
E.
hat E : serhatlii A. 8) alay1 E : -A. 8) asitane-i D : asitan -1

188. 1) yeni<;eri A, B : + ve E, D. 2 ) itdiirdiiklerin E : itdiiklerin 197. 1) •.:.,_i gumeyza E : gemisa A. 2) subftta.. mec�J olmad1
A. <;elebi E : <;elebiye A. 4) ii A : -E. 5) birikdiriliip E, D :
3) E : subftt muhal old1 A. iken B : -E. 4) murebbftlarmdan
3)
890 MEHMET IP�IRLi TARIH-1 SELANiKi 891

E : akribalarmdan A. 5) Ahmedi E, D : Ahmed A. 6) olmaga

6) ahmnca E : almca A. 7) gi:izetmiyenler D : itmeyenler E.
E : olmagla A. 7) ve ho§ . . . edalar1 E : iktidaya salih olanlan
8) alat-1 A, D : alat ve E.
D.
207. 1) mukarrer diyti E : mukarrerdur bum A. 2) yolda§lara E,
198. 1) olmadug1dur E : oldug1dur A, B. 2) musafat A, D : mu­ D : yolda§lar1muz vardur ·B. siizine E : cevaba A. 4) ba§1y1
3)
zafat E. ve A : -E. 4) padi§aha A : padi§ah-1 saltanat-pe­
3) A, D : ba§1 E. 5) olanlardan isteyenler B : olanlar isteyeni E.
nahlarm E. 5) siiyle§ildi. E : siiyle§di A. 6) mufassal mektub­
6) han hazretleri A : hazret-i han E.
lar E : kag1dlar A. 7) Zakon E. ( J_,;lj Steint.qass'da
208. 1) iki E : \;ifte A. 2) JLi:-1 E : ;lii:-1 A, B, D. 3)
,;,,nj olarak veriliyor, «Kanun» anlamma) : -A. 8) zUl-
moni A : ziilmi E. 9) Er-ta§ A. Ad-ta§ E, D. giinderilstin A : gi:irlinslin E. 4) vadb E, D : mevacib A.
199. 1) me'acini (E. me'acini «macunlar» anlamma Steingass, s. 209.1) Bu bahis A da bulunmamaktadir. 2) rayet-i E, D : rayat-1
1264) 2) ve A : -E. bir A : birer E, D. 4) vii A, D : -E.
3) A. •gelintip E : geliip A. 4) geldiler E : gitdiler A. 5) kalu­
3)
ca E, D : -A. 6) kapudan-1 E : -A.
5) selefde E : selefden A. 6) nadajdi (Nadasdy ( <.S>j1o•· )
E, Dan§ III 662. 7) J I(, E (Erdel prensi Bathory ola­ 210. 1) ti E : -A. 2) butlarm E : dinlerine A. 3) re'aya A, D, B :
bilir bk. Dani§mend III 626). 8) sipaslar E : sipari§ler A ; + der E.
-D. 9 ) gayri D : gayr E.
211. 1) olunmamu§)dur E : olunmam1§ idi ki A. 2) mtislimanist
200. 1) degi!sin E : degilsiz A. 2) perdesinde E : perdesinden D. E : mlislimanest A. 3) buyranist E : buyranest A.
'iri§dirmeye A : iriydirmege E, D. 4) mela'in-i kiiffar E,
3)
D : kiiffar-1 haksar A. 5) koduklan B : koduklarm E. 6 ) der­
212. 1) ve E, D : -A, B. 2) Ahmed E : Ahmed'Un A.
galuna ho§ 1gele mi E : dergahmda ho§ .gelmedi A. 7) mtirted­ 213. 1) tersane A, D : tersahane E. 2) mu'teddlin E, D : mu'teme­
ler E, D : mtirtedleri A. dlin A. irad E, D : �braz A, B. 4) bir ylizden E, D : biiyle
3)
A ; gayri B. 5) aiem A, D : -E. 6 ) zenan E : klinhan. D.
201. 1) serdar-1 ekrem D : ve selver-i sipeh-sallir-1 alem E. 2) is­
tihdam E : isticlab A. 3) Mehmed de mtiderris E : Mehmed 214. 1) han1 E, D : han A. 2) lstan·bul. . . ta'ata E de bu ciimle iki
mtiderrisi A. def'a tekrarlanrn1§t1r.
202. 1) karmda§m E, D : karmda§1 A. kapuda E : kapuya A,
2) 215. 1) zeman-1 emanetintin E : zemanunun D. 2 ) dahi B : yerlii
Pa§anun A, D. Pa§a E. 4) bi-bak E : bi-bliki A. 5) pi§ke§i
3) Kurd + E, D ; Koca Kurd + A. bize B : bizi E.
3)
virilmi§ E : pi§ke§ virmi§ A. 6) Urus E, D : Rus A. 7) dilek
E : reca A. 8) dibelik saklanmaz E : kat'a sakm1lmaz A. 216. 1) evleri E : -A. 2) mesafe \;ad1rlar B : yo! \;adtr E. yarm 3)
B : ve + E. 4) Pa§a miiderrisi A, D, B : Pa§a'da mtiderris E.
203. 1) ti D : -E. 2) topc1[31r E : topct A. din A, D : + ve mti§­
3)
rlkin E. 4) zabireden E, D : zahire ve barutdan A. 5) geylip 217. 1) mevlana E : -A (E de isim yeri bo§ b1rakllm1§) 2) def­
E : + ve girtip A. terdan E, D : defterdarlar1 B, A. tereke ile memlft B :
3)
204. 1) za'f-1 A, D : sa'f u E. 2) Rftm E, D : + ve Kars A. mu­ 3) menilft tereke ile E. 4) ah§ab E, D : -A. 5) centliim E : -A,
hasebat E, D : muhasebe A. 4) Seyyid A, D : sed E. 5) ha­ B. 6) esbab E, D : -A. 7) bende-i Padi§ahum A, B : -E,
vale E : -A. 6) sap1hnalar E, D : sap1lma A. D. 8) esb8ibm1 E : esb8ib1 A ; §eylerini D.

205. 1) stgmaz E : kimesne olmaz A. 2) birinci E : dokuzunda 218. 1) le§ E : la§e D. 2) .,i.,.. .>I;'- E, D : karan firara A. 3) oliisin
A. i§lemi§ E, D : glize§te A. 4) yek-�bih E : penl:-§en­
3) E : miirdelerin alup A. 4) §erh E : zikr A.
bih A. 5) Bu bahis A, B de bulunmamaktadtr. 6) §ekbek
219. 1) 7 E, B : 17 A. 2) yakasmdan B : yakasmda E. Rin�e 3)
(§ekbftk .!l1.� ) . E : Rani;e B. 4) muhfubere E : muhasara A, B. 5) kal'alannda
206. 1 ) ti D : -E, B. 2 ) mela'in-i leyker-i bi-din E : mela'in le§­ E: klla'mdan B.
keriyle D. 3 ) eyledtiklerin B : eylemedtiklerin E ; itdtiklerin
220. 1) kenarma E : yahsma A, B. 2) tutup E, D : ve topa tutup
A. 4) §ernsir D : dest E. 5 ) nazm 'A' da bulunmamaktad1r. A. 3) at alur E : atlu A.
892 MEHMET iP�iRLI
221. 1) la'inL. got\iriip E, D : la'in dahi tutilup getiirdiler A, B. 2)
yap1§1lup E: yap1§up A. 3) bu muhhslar1 B niishas1 esas tu­
tularak yeri degi§til'ildi. 4) olup E : oldllar A. 5) muhass1!-1
E : has1h A. 6) Pei;'e E, D : Pei; A. 7) E, D de der-kenar
olarak, A, B de metinde Have olarak §U tarih verilmektedir:
«Feth-i Yamk ve inhizam-1 Maear» ·farihi dahi bi-bedeldir
8) fi'l-eiimle E : bi'l-ciimle A. 9) ve kura E : -JS.
222. 1) denlli E : riitbe D, B. 2) k1lali E : kiilleleri A. 3) ve A :
-E. 4) tufan E : tufan-1 Nuh A. 5) fikr E : havatir D. 6)
·inup B : -E. 7) §ibh-i tir E: tir baran A. 8) derbendden E :
derbendi A. 9) i;arh"1hk E : <;erhae1hk A.
223. 1) ve... efendiyle E : irtesi glin B. 2) giires1n E : goriinSiin A.
3) k1rgm E, A : k1rd1lar ki D.
224. 1) bu E : -A. 2) ciimle-i E : + Tatar A. 3) kal'ayi E : -A.
4) Giray A, D : -E. 5) Hasan E : Siileyman A, B. 6) Av­
lonya... beg E : A , B. 7) E ve D de isim yeri bo§ b1rak1lm1§,
-
A ve B de «falan» beg olarak verilmi§.
225. 1) efendi E : efendiye A. 2) ya§ma varup E : ya§mda A. 3)
ahlat1 A : ah!M E. 4) itmekle A : itdirmekle E, 5) cihar-§en­
bih sftrisinde E : ikincj cihar-§enbih ·glini A, B. 6 ) tensftkat
E : istihkiik A ; nbftdiyet B.
226. 1) hiisn-i E : ve A, B. 2) miinacatlarmdan E, D : miinacat­
larmda A, B. 3) E de isim yeri bo§ biarak1Jm1§d1r 4) §erif B :
§erifde E. 5) yeri E : yerine A. 6) ve vakf ak<;alarun E : mal-1
evkiifun A.
227. 1) gitduginde E : gitdiikde sonra A. 2) devletliisi E, B : a'ya­
n1 A. 3) kad1larmdan E : kazalarmdan A, B. 4) bu bahsi 'A'
atlam1§ 5) ulema-i... hakim E : -B. 6) mii§ahiddiir E : olur­
d1 A.
228. 1) ri'ayetle E : husus'iyle D ; ri'ayetiyle B. 2) indiriip E :
a§ag1 indiriip A. 3) ilediip E : olup A. 4) handa E : cami'in­
de olan A ; cami'inden B. 5) yag1 E, D : bagi A, B. 6) dog­
mektediir A : dogeyor E, D.
229. 1) seyf E : suyftf A. 2) olanlar A : olan E, D. 3) ba§-<;avu§
E, B : gaVU§·ba§1 A. 4) diiriist E : halisa A ; sad1ka B.
230. 1) Padi§ahi'ye E, B : Osmaniy'ye A. 2) «deyn»den sonra
gelen «i<;iin» buraya almdI 3) ni<;e B : nii;eler E. 4.) araya ser
dilinen E, D : ...:..,,_J.'.l;I A, B. 5) vaki' <;ar§uya B : <;ar§u
bazara E. 6) etvar B : etvardur E.
231. 1) miiteberrikelerin E : azizelerin B. 2) uzmay1 E, D : azi­
meyi A. 3) simasmda E : simas1 A, B. 4) Aziz·i B : Aziz ii
TARIH-i SELANiKi 893
E. 5) bu E, D : -A. 6) sarih remzler E : tasrih-i rumftz A,
B. 7) esnasmda E : eyyammda A.
232. 1) ve A, D : -E.
233. 1) ve usule E : -B, D. 2) ruhsat m1 A : gli<; mi E, D ; firsat
m1 B.
234. 1) yerine B. kitabeti E. 2) habse . giinderdi B : viriib saklad1
didi E. 3) miirdeler E : miirdeyi D ; miirde B. 4) n3,-miird E :
na-mftrad A, B. 5) olmas1 B : olmak E. 6) Silistre sancag1 E :
yeri sil:b1ka B. 7) yiiz E : -B. 8) anun B : ve + E.
235. 1) geldiler E : <gellip B. 2) ve E : -A. 3) vii A : -E. 4)
evL. . ve E, D: hanesi igre B. 5) kirlarinda E : ku11bmda A.
6) cerrar-i E : cevvar-1 A. 7) devlet E : devleti A.
236. 1) artucak E : . artluk b. 2) sevreti E, D : §iddeti A. 3) hatir­
kede E, A : hatirmda B. 4) viizeranun . . . idindiler bu parag­
raf E de degi§ik bir har:f ile der kenar olarak verilmi§tir.
Baz1 nushalarda (mesela «D») bulunmamaktad1r, digerlerin­
de ise metne ahnm1§d1r. 5) ve bu E : diyii A. 6) ba E, D : ber
A, B. 7) saltanatmdan E, B : saltanatmda A. 8) satilur E :
satar A. 9) nefer E : neferat A. 10) olmak ile E : olunmagla
A.
237. 1) azac1k E : az D. 2) gerekir A, B : gereksiz E, D. 3) ve B :
-E.
238. l)vaz' E : -A. 2) ve A : -E. 3) dirhem E : derahim A. 4)
emti'a"i A : meta'-1 E. 5) u A, B : -E. 6) Yahftd mela'in E :
Yahftdi mela'ini A.
239. 1) u A. B, D : -E. 2) oldugundan B : oldnklariyle E; olma­
lar1yle A. 3) habis B : -E 4) evlad-1 A : evlad ve E.
240. 1) ba§hk B : -E. 2) giine§ delv E : §ems B. 3) ile E : kag1d
+ B. 4) uydurup E : urdurup B. 5) nizam-1 B : hayat-1 E, A.
6) aleme B, D : alemlere E, A.
241. l)ve B : -E, A. 2) haver!.. . 1gibi E : haver gibi tulft' B. 3)
Hasan E, D : Hiiseyin B. 4) efendi D, B : <;elebi + E, A. 5)
miiderrislerinden E : miiderrislerinden A; miiderrisleri D;
miiderrisin B. 6) ba§I E : + aga B. 7) na'§rnl E : na'§I A. 8)
ve B : -E, A. 9) namazma E : namazm k1lmaga A. 10) esire
E, A, D : a'laya B.
242. 1) 21 A, B : 2 E. 2) u B : -E. 3) oldukda E : olundukdan .
sonra A. 4) i<;eriide E : igeriiden D. 5) §liheda-i E : §ehzade-i
A. 6) hamile A : hamil E. 7) Mehmed A, B : -E. 8) buyu­
ruldug1dur B : buyuruldug1 E . 9) ahftr B, D : agar E.
 T
894 MEHMET IPSIRLI
243. 1) olundug1dur B : olundug1 E. 2) g�dikde E : g�dikden
sonra A. 3 ) otuz alb E, D : iig yiiz altmI§ B. 4) delii E : di­
vane B. 5) gavu§ E : aga D.
244. 1) esbabm E : e§yalann A. 2) 23 B : 24 E. 3) sene A, B :
-E. 4 ) evahir-i E, D : evas1t A, B. 5) buyuruld1 E : old! D.
6) g1k1§ E : g1kma D. 7) ile B : -E. 8) ocaklardan B : ocak·
Jar E. 9) mii'eddeb E : miite'eddeb D. 10) dilsizler E, D : bi­
zebanlar ve B. 11) kahb E : gurfthunda D.
245. 1) damad E, D : -A, B. 2) idi E : olmagm Bursa old1 B. 3)
Levend E : Elvend A. 4) ve A, B : -E.
246. 1) zemamndan B : zemanmda E, A. 2) kalfas1 E, A : hulefa
D ; halifesi B. 3) deyn E : duylim B. 4) sipas E : rica A. 5)
k1llet E : gila A. 6) atla:t D : atlu E. 7) kar E : karar dade
A. 8) nev'-'i beni D : beni nev'-i E. 9) ile A, D : iizre E. 10)
mertebe B : -E. 11) evza' B : ve + E.
247. 1) size E, D : cenab1mza A. 2) §ayi'diir E, D ; §ari'diir A ;
f;lehzade Sultan Mehmed dahi «krubul itmedi» didiiklerinde
Sen'iin hocan miite§erridiir Jakin B. 3) ictin3iblar1 E : teha­
§ileri A. 4 ) nakl-i A, B : nakl ii E. 5 ) bu giin E : biitiin A.
6 ) k1z1lba§an E : surh-seran A. 7 ) evkatda A : evkat E.
248. 1) ali§an B : §eca'at-§i'ar u kardan, sahib hazm u azm
u re'y miidebb'ir E. 2) Turan E : + olan A. 3) devlet B : -E.
4) ukala-i ezkiya E : ve ukala-i kar-fugah A. 5) devlet peri­
§anh� E : peri§ani-i devlet A. 6) rubesdiir A : meyyitdiir E ;
meyyid 'rubesdiir B. 7) yedincisi E : sekizincisi B.
249. 1) ahbar E, A : -D. 2) kl§laya E : kI§laka D. 3) oldukda
A, D, B : + ad! E. 4) endaz D : u ate§ ef§an E. 5) Hur­
remm Aga E, A, B : �D. 6) olma�n her ki§iye E : her kese
A, B.
250. 1) namil.s-1 A, D, B : namil.s ve E. 2) 17 E : 18 A, B. 3 ) ii B :
-E. 4 ) Allah B : alem E ; -A. 5) ma'zil.lliik haliyle A : ma'­
zil.lle E ; ma'zil.lliigiyle D; ma'zil.lliik ile B. 6) s1rr-1 Hiida E :
sir A, B ; serhad D. 7) eman A, B, D : + eman E. 8) hakim­
leri E : hfrk'imlerini B. 9) yann E : -A, B. 10) ve B : -E,
A, D.
251. 1) feth B : feth ve E. 2) firftzi E, B : u zafer A. 3 ) ve aJ!)ga
E : -A, B. 4) efendiler E : efendi A, B. 5 ) beg A, B : -E.
252. 1) altmc1 giin E : --'B. 2) resmini E : resmin B.
253. 1) §lid B : -E. 2) olup ve E : olunup B. 3) ve B : -E. 4) ol­
malan ile E. 5) u B :-E.
TARIH-1 SELANIKi 895
254. 1) Pa§a'ya A : Pa§a'y1 E. 2) haiberi D : haber E, B. 3 ) nazar
E, D : Muzaffer A, B. 4) Giirci E, D, B : Gori A. 5) Gori E,
B : Lori A. 6) u A , B : -E. 7) bu A, B : bir E. 8) giiniinde
A, B : giiniine E.9) olanB : -E 10) sebkat A, B : besk E.
255 1) muha!Iefatma A, B : muhallefatm E. 2) evas1t-1 E : eva'il-i
A, 'B. 3) olan B : -E, A. 4) hiikmi E : emri A, B. 5) s1m1§d1
E : bozm1§d1 A, B. 6) ra'iyyetiniin E : re'ayasmun B. 7) gili
E : gil A, B. 8) mezbil.r dahi B : -E, A. 9) muhtereminde A,
B : muhteremde E. 10) m1sra' A, B : -E. 11) tedbir-i B :
tedbir ve E.
256. 1) gegirdi E, B, D : geginiirdi A. 2) hidmetlerinde E, A :
hidmetde B. 3) eylediigi iizre E : kadar B.
257. 1) zeman E : zemfune A. 2) noksan E, D : hat1r A, B. 3)
reis E, D : reisiilkiittrub A, B. 4) Babiissa'ade A, B : bab-1
sa'adet E.
258. 1) saltanat B : hazret·i E, A. 2) odasmda E : saraymda B.
3) olunup B : -E, A, 4 ) Lala... mevlana E : sadr-1 Ril.mili B.
5) kad1askeri E : -B. 6) ba§-defterdar E : defterdar-1 evvel
B. 7) efend>i A : -E, B. 8) karibine E : dalti karine B. 9)
evladur A, B : evla E. 10) 12 E : 16 B. 11) yoklanan E : bu·
lunan A. 12) alt1 yiiz otuz E : alt1 yiiz B. 13) yerde varur
in'amm E : yere varup in'am B. 14) idiip B : egledi E, A.
259. 1) veziria'zam dahi B : -E, A. 2) 1rz-1 A, B : irz ve E. 3)
bOyle E : eger + B. 4) a'zam B : mii§ir E, A. 5) kiseler
A, B : + der E. 6 ) ve B : -E, A. 7) ta§ra E : tawaya B.
260. 1) ve A, B : -E. 2) ise A, B : -E. 3) magfil.ra E : magfil.r·
dan B. 4) arz E : istizan A. 5)
bunlara A, B : -E. 6) sorvige
E, D : sopalar A; olan sopalar B. 7) yitiip E : yikub A ; idiip
B. 8) bir A, B : �E, D.
261. 1) ii A, B : -E. 2) revnakm 'gideriip E : revnak1 gidiip A ;
ragbeti gidiip B . 3) ocaklanna E : ocaklardan B . 4) ra'iyyet
ta'ifesi E : ragbet iden ta'.ife-i A. 5) evvellerde E : evveller­
den A ; eva'il-i B. 6) elinde E : ellerinde A, B. 7) matla' E :
beyt B. 8) milk E : devlet B. 9) 14 E : 18 B. 10) uzmadan E, B :
azime A. 11) Pa§a E : Pa§a'ya A, B. 12) mevacibi E, B : me-
vacibini A.
 '¥
896 MEHMET IP�IRLI
262. 1) Sinan Pruia B : -E 2) olurken E : otururken A, B. 3)
I TARiH-1 SELANiK!
Bolu'ya E : Ak§ehir'e B. 4) Budamya'd"n E : Mudanya'dan
B. 5) saltanat B : hazret E. 6) tekelliifat E : teklifat A.
263. 1) ii A, B : -E 2) dinar E : altun B. 3) S.inan . . . Pruia B :
damad1 hazret-i Sinan Pa§a E. 4) muradat E : muradatlar1 A,
B. 5) nigesi E : ni<:eleri A. 6 ) Ruscuk E : !shakea A. 7) degin
B : -E. 8) koca B : -E 9) u B : -E. 10) agalar1 E : aga­
lar1 ile A, B. 11) dehed E : vire B. 12) cevab B : -E. 13) gi­
riip E : giyiib ve + A, B. 14) has-ha ta'yin §tide E : haslar
ta'yin, olund1 A ; kendiiye haslar ta'yin olmd1 B. 15) Tatar
E : Kmm B.
264. 1 ) . idiigi B : idiigiRden E ; idiigine A. 2) kapuci E : kapucilar
B. 3) §ikayet... etvar B : !>ikayet-i ba-hi'kayet-i ru"gar-1 pe­
ri§an etvardur E.
265. 1) ii A, B : -E 2) ellerine A, E : eline B. 3) gezer E : ge­
zerdi B. 4) kaza itmek E : aklm icra B. 5) zulm ile B : bidil.d
etmek E. 6) eva'il-i E : 16 B. 7) Jakin vezir-i mftma-ileyh B : ·
fazz-1 E. 8) 20 E : 16 B.
266. 1) !brail A, B : Berayil E. 2) Tutrakan E : .;,i ;,I. A ; Tu­
tarkan D. 3) §eyhiilislam efendi B : -E; anlar A 4) muhte­
rem ile E : muhteremleriyle B. 5) yalak-abil.d E : yaylak
abad A. 6) u A, B : -E. 7) Sipah ta'ifesi E : padi§ah kuh B.
8) neferat kendii B : nefer E. 9) aga E : agaiar1 A, B. 10)
kalkacak E : kalacak A.
267. 1) tedbir-i B : tedbir ii E. 2) terbiye olmalarmda E : tevbi­
yelerinden B. 3) muhterem dahili E : muhtereme dahil A B.
4) ii A, B : -E. 5) re'aya-y1 fukaranun E : re'aya f�ka­
rasm A ; re'aya fukarasmun B. 6) serdar-1 E : + Ekrem B.
7) tekayyiid E : miifid A. 8) Tatar E, A : Kmm B. 9) gBl:me•
ge gemileriin E : gegmesiYl:iin gemiler B. 10) ve A : -E, B.
11) hatadadur E : hatil.dandur A ; hatadur B.. 12) Memi E :
Hamza A. 13) akm A : -E.
268. 1) neferden otuz be§ E : -A, B. 2) amma B : -E, A. 3) Fer­
had Pa§a B : kendiiler E, A. 4) padi§ah A : hazret E, B. 5) cii­
celerden E : -A ; ciice B. 6 ) ciice E : ciice•i mel'lbftr B. 7) sal­
dird1lar E : saldilar B. 8) olunmca E : olmca A, B. 9) 1003 B :
-E. 10) ubftr u murftrmda E : murftr u ubftrlarmda A.
269. 1) ii A : -E. 2) evahir-i B : evas1t-1 E, A. 3) idbar !itmegin
897
E : i<libara irmegin A. 4) u D, B : -E. 5) aga B : -E. 6) cii­
celer E. : ciice B.
270. 1 ) kasaba-i Ruscuk'a E : Ruscuk ka;J'asma B. 2) ve A : -E.
3) dariissa'ade ile E : dariissa'adeden B.
271. 1) g1kduklarmda E : <:1kd1kdan sonra A, B. 2) mil.la E, A :
millete B. 3) ka'imlerdiir E : mukimlerdiir B. 4) ulema-i ze­
mana B : ulema E. 5) Ferhad Pa§a B : -E. A. 6) kethiida
E : aga A, B.
272. 1) yarar E : bahad1r B. 2) olmagm B : olmaga E. 3) talan
B : ve + E. 4) iistiinden E, D : arkasmda B. 5 ) sellem E : sel­
lemiin A. 6) karinini B : karini E, A.
273. 1) du'a E : meclis + B. 2) olan B : -E, A. 3) onunc1 E, A :
dordiincii B. 4) bir E : -A. 5) yigirmi dokuzuncu E, D : yi­
girminci A, B. 6) taraf-1 B : -E. 7) kiiffil.r gemileri B : ge­
mileri kiiffarun E, A. 8) bu esnada B : -E, A. 9) diriler E,
A : diller B. 10) eva'il-i E : gurre-i A, B.
274. 1) miite'ak>ben B : miite'akib E, A. 2) ki B : -E. 3) eylen
E : eylemek gerek A. 4) Pa§a'ya B : Pruia Efendiye E. 5)
gavu§lar E : <;aVU§ A, B. 6) bostanc1 E : bostanc1-ba§1 B. 7)
olmam1§ E : olmad1gmdan B. 8) 13 E : �B. 9) ·casfts E, D,
B : <:avu§ A. 10) yakla§d1rmam1§lar E : yakla§dirmad1lar A,
B. 11) ve . . . han E : -A, B. 12) cami'i tevliyetleri B : -E,
A. 13) Qelebi'de ve E : Qelebi-zil.de B. 14) Emin'de B : Emin
E, A. 15) Mehaned Qelebi E : -B. 16) d1§ E : taera A. 17)
intikiilidiir B : -E. 18) ahara E : ahirete A, B.
275. 1) mahdftm Mehmed E : Mahmud B. 2) beglevbegi.si E : beg­
lerbegiliginden B. 3) §am'a Sivas Beglerbegisi E : :)am B.
4) getiirdiiginde B : geldi •getiirdi ve E ; .getiirdi ve A. 5) ber­
dur ve A : berdar E. 6) u A : -E. 7) dikilmeyince E : diki­
lince A, B. 8) buyurdug1dur B : buyuruldugidur E. 9) zafer
E, A : kendiiye + B. 10) ba§I E : agas1 A. 11) u E : -A, B.
276. 1) merkiim B : -E, A. 2) hizmetkar E : hizmetkan A. 3)
olan B : -E. 4) §evket-i B : '§evket ve E. 5) beg E : efendi
A, B. 6) Dubrevnik E : + sefiri B. 7) kiilll e§kal E : §iibhe
A. 8) kandeMgi. E : kande idigi B. 9) ni<;eler ki E : nigeleriin
A. 10) u A : -E. 11) Ferhad Pa§a'nun B : -E, A.

898 MEHMET IP$1RLI
277. 1) tas1 E : ta.§1 A, D, B. 2) .bu bahis 'A' niishasmda atlan­
m1§dir 3)Bursa E : M1sr B. 4) Anatoh . . . Muslihiddin D :
Bostan Efendi-zade Anatol! kad1askeri Mevlana Muslihiddin
E ; 'B' niishas1 eksik ve hatah. 5) ki B : -E. 6) diriler E : ve
dil1er B. 7) ma'rekelerde E : ma'rekede B. 8) 'girenlerden E :
,gidenlere B.
278. 1) sancaklar E : -A, B. 2) ve A, B : -E. miistevll E, D :
3)
miitevelli A. 4) miisellimi B : miitesellimi E. 5) mans1b1 B :
-E. 6 ) heba E : rii1>vet + B. 7) u B : -E. 8) nigelerde E :
nige kerre B. 9) kudumundan E : fevtinden B. 10) kurtarma­
ya E : intifaya B. 11) efendi B : -E, A. 12) mukata'alara E :
mukata'atda A, B.
279. 1) gayriniin E : gayrileriniin B. 2) kapand1klar1 E : kapan­
d1lar diyii A. 3)1004 E : erba'a ve elf A. 4) ma'mure E :
ma'mfir B. 5) s1k ormanhk D : s1k ve orman E ; -B. 6) kiif­
far-1 fiiccar E : fiiccar A ; macar B. 7) halen B : -E. 8) yi­
g1Iup E : y1kllup B.
280. 1) almmayup E : kalmayup B. Z) ahar E : gayri B. olan
3)
asker B : olanlar E : 4) asker halkmun E : askeri ta'ifeniin
B. 5) yaramaz E : kabih B. 6) dimi1>ler B : -E. 7) ve def­
terdar E : -A. 8) yine ibtidadan B : le§keryan nakd<"!l E.
9) sene 1004 B : -E. 10) yolda§hkda E : cengde B :
281. 1) olduklarm1 B : olduklar1 E. 2) 1slam1 B : !slam E. haz­
3)
retleriniin A : hazretiniin E ; -B. 4) ne B : -E. 5) munta­
kimdiir B : muntakim mevladur E. 6) payidar B : naydar E.
7) ugrma B : ugnrmda E.
282. 1) ki B : -E. 2) ve B : -E. komayup E : konmayup B.
3)
4) millet E : bed-minetler B. 5) yok E : ihtimali kalur mu
B. 6) hiikkam-1 zemane B : hiikam E. 7) !>Oyle E : biiyle B.
8) Asitane-i sa'adete B : -E. 9) halkm A : halk1yla E; kul­
Iarma B. 10) yiirimekde E : gelmekde B. 11) 5 E : gurre-i
A ; eva'il-i B. 12) gavu§ E : .;avu§lar A, B. 13) miila:remet B :
miilazimi E, A. 14) miiteka'idlerinden B : miiteka'idleriniin
E, A. 15) taht kad1lar1 E : kuzat-1 lstanbul B.
283. 1) ii B : -E. 2) mu'azzama E, D : azimeden B. 3) vuku'
buld1 E : miindefi' old1 B. 4) yar1Iup E : §akk olup B. 5) git-
T
I TARiH-.t SEL.i.NIKl 899
i
mekdediir . . . eylediler B : gidiyor E. 6) evas1t-1 E, D : eva'H-i
B. 7) devrinde iimenadan E : iimenasmdan B. 8) eminleri E :
emini B. 9) merhum Sultan Murad Han B : -E, D. 10) di­
mi§ler B : -E. 11) ki B : -E. 12) olup D : -E.
I
iginde E : i<;ine B. 4) san­
3)
284. 1) ki B : -E, D. 2) ii B : -E.
duklar B : + ve E. '5) Mansur E : Mustafa A.
.
285. 1) olan B : .,--E. 2)ne icab itdiyse E : sebebi B. 3) ki B :
-E. 4 ) binden A, B : giinden E. 5) kimse E : bir ferd B.
6) ez-ciimle B : -E. 7) ile me§hfir olanlara B : i§tihariyle
olanlar E, A. 8) dilsiz dinsizlere E : �A; bi·zebaruata B.
286. 1) gayri E : . ciimle A. 2) anlar1 E, D : anlanda A. alur
3)
E : alup A. 4) derde E, A : devre B. 5) ebkar-1 E : ebkar u
A, B. 6 ) sat1lmasaydi B, D : sat1lmayayd1 E, A. 7) oz... uma
E : umar •gayriden derdine A. 8) iboym E, A _: eli B.
daha
287. 1) .;1kmak E : ma'an + A. 2) urup E : koyup B. 3)
E : dahi A. 4) Emir E : Seyyid B. 5) keferetii'l-fecere te­
meshur etmege E : kefere ve zimmi mela'ini mazharaya alma­
ya D. 6) asker E : askeri B.
288. 1) Hamza Beg E : pa§a A. 2) hahhk buyurduklan E : itdigi
D. 3)tekelliif E : tekMf B. 4) ile E : ve B. 5) vali B : -E.
6) almup E : + muma-ileyhe B. 7) odalarda olan B: oda­
larda E, A, D.
289. 1) aiemi E : diinyay1 2) diyii B : -E. geliip ocaga E :
3)
ocaga geliip A. 4) odasma .geliip E : odasmda oturup A ; oda­
sma oturup B. 5) ile B : -E. 6) yendikden sonra E : yendiik­
de 'geliip A, B.
290. 1) dondiirdiilet E : dondi D. 2) haz1r E : -A. 3) B§.ri -iske­
lesinde E : Bari'de A. 4) turaba E : . tiivbe A. 5 ) cihanda i_z­
zet A : cihandan azimet E, B. 6) miihmel E, D : niiicmel A,
B. 7) ma-melekini B :. ma-melekin E. 8) u A, B : -E 9) ha­
lasa E : hatasma A, B.
291. 1) 'kalabal1k E : galebe A. 2) k1ra!hgina A : k1ral :la'iue E ;
k1ral1 Ia'ine B. 3 ) orduya E : ordusil ile A. 4 ) unun E : bug­
daym A ; dak1kun B. 5) dirligine E : dirliklerine A. 6) itme­
yince E : olmaymca B. 7) itdiirdiikde E : itdiikde seferde eg­
lediigi A. 8) ademler A : ademleriyle E ; + geliip B.
900 MEHMET IP�iRLI
292. 1) Tergovi§te E : Teregovi§te A, B. 2) neft E : siyah + B. 3)
katran E : katram A, B. 4) §ahadet E : §ahadeti A. 5) kii§·
teler E : kii§te B. 6) agr1k E : ag1r1Ik A, B. 7) ve A, B : -E.
8) asitanesine E : asitane-i sa'B.dete A ; asitane-i devletine
B. 9 ) hatt-1 hiimayiin ile E : -A. 10) giin E : 1giiniinde A.
11) keyM E : kilesi A.
293. 1) giin E : giini A, B. 2) gemileriyle E, D : -B. 3) kise E : ki­
sesi B. 4) filori E: altun A, B. 5) deve E : deveye B. 6) ti A :
-E, p . .7) Sinan Pa§a E : -D. 8) yakinen ma'lfim idindiikden
E : .b1ldikden D. 9) asker B : ie§ker halk1 E. 10) imdi E : a'da
yiizinde A. 11) §enbih B : se-§enbih E, D ; dti-§enbih A. 12) mti­
ceddeden E : §ehriyar-1 zevi'l-iktidar hazretleri + B.
294. 1) giin A : -E. 2) serdar . . . hazretleri E : -B. 3) <;kkmece'
de E : �ekmeee'ye B, D. 4) kethtidanun E : kethiida B.
5) ay­
rilmayup B : kesilmeyiip E. 6) ·server E : o + A ; Ferhad
Pa­
§a B. 7) 6 E : -A ; 16 B. 8) miizeyyen B : mtizehheb
E.
295. 1 ) askeri E : islam1 A, B. 2) serhadlerimiiz E, D : + ise B.
B. 3) n:uhafaz:i-da E : muhafazaya A. 4) 1giirenc E, A, D: ma'mur
B 5) 1?n�k �ter E : itmege niyyet eglemi&>dir A ; ttmege
:
myyet 1tm1§d1r B. 6 ) toplamak E : dahi toyumluk .itmek B.
7) Tatar E : K1nm B. 8) agasm1 . . . 8.demlerini E : agas1 ve
yarar ademlerin A. 9) kon§1liiJm1zda E : yazm1§larki ceva­
b1m1zda B. 10) makbiil E : miitemevvil B, D. 11) ademlerine
E : hazretlerine A, B. 12) ref' E : vezaretden + A ; sadaret­
den + B. 13) turmasm A : tursun E.
296. 1) ve A, B : -E. 2) viran E : azim B. 3) ve bid'adler E : -D.
4) ruzgar E : 8.iem B. 5) el... yukaddir E : -D. 6) 27 E : 26
A, B. 7) izzet ile izzeti yine A, B. 8) yek•§enlbih E : bazar D,
B. 9) aynld1lar E : -A. 10) Sinan Pa§a B : -E. 11) ahirete
E : ukbaya B. 12) me1weretde E, D : rii§vetde A, B.
297. 1) has E : fahire A. 2) Ahmed aga E : -A. 3) ala vechi't-ta'
riz E : ta'rizen D. 4 ) suretine dii§mez E, D : suretde dii§men A ·
suretha dii§men B. 5) gul'll§ deger E : ·guru§luk A, B. 6 ) def'.
terdar E : defterdar-1 M1sr B. 7) k1zcugaz1 E : k1zcagiz1 A ;
klZl B. 8 ) Mustafa E : Koca + A.
298. 1) hidmetkarlar1 E : e1Jba'1 B. 2) sicill E, B : tescil A. 3)
hedyan E : hezeyan A. 4 ) azim E : §edid B. 5) 8 E : 10
B.
6) mukaddemat E : makiilat B. 7) amire<le B : amire
E, D.
8) ve E : -A, B. 9) ve re'ayacyi . . . virmi§ler E : �B. 10)
Abbas E : -A. 11) ser E : server B. 12) tarih-i B : -E.
299. 1) ve yamnca . . . efendi E : -A. 2) gfine E : + gfine A.
3)
kalkmak E : hareket D. 4) tecemmiil-i E, D : esbab B. 5) haz­
retleri E : hazretlerini A, D, B. 6) olunup ·istihare E : olunur
TARiH-1 SELANIKi 901
istihbar A, B. 7) kise E, D : kisesi A, B. 8) filori E, D : altun
B. 9) emini E : eminine B. 10) veza'ife B : ulufeye E ; vazi­
feye D. 11) molla E : -D.
300. 1) terakklleri E : terakkiler A. 2) aklamma defterdar E, D :
· defterdan A. 3) §eref-nefaz E : §erif-nefaz A ; §erife D ; ci­
han muta' B. 4) Beligrad'a E, D : -A. 5) vacib-i E, D : me­
vadb•i A, B.
301. 1) kendiizine E : kendUlere A ; kendiisine B. 2) 22 E, D : -A,
B. 3) ve bu mahalde E : bu esnada B. 4) hacat masalihimiiz
E : masalih hacatiimiiz A, B. 5) ta'ifesin <;orbac1lar E : ta'i­
fesi ve <iorbac1lar A ; ta'ifesin <JOrbac1lari D ; ta'ifesi <io11bac1-
lan B. 6) olup hi<; b.ir A, B : dirler hi<; E. 7) i\liip E : mez­
bur kafiriin B. 8) bu bahsi A, B, D atlam1§ 9) hi-dini E, B,
D : bi-din A. 10) adalet-i. . . §ikeste E, D : adalet A.
302. 1) tazi A, B : + ba §ereke E. 2) kullar1m E, B, D : kullan
A. 3) bu bahsi A, B, D atlam1§ 4) dahil E : vas1l A, B. 5)
devlet D : + saltanat E, A.
303. 1) ·ba'dehfi . . . olund1 E : -A, B. 2) azimetlerini E, B : azi.
metleri A ; tevecciihlerini D. 3) evahir E : evas1t A. 4) Mev­
lana E : + falana A, B. 5) Trablus§am E : �am A, B. 6)
evahir E : evas1t A. 7) §ehbih E : dii-§enbih A, B. 8) beg E,
D : <iaVU§ A, B.
304. 1) defter ile meratibince B : defterle meratiibce E ; defterlii
merat>bince A. 2) biiliiklere E : biiliik halk1 ziimresine A. 3)
Mehmed A, B : -E. 4) Ali E, D : Memi A, B. 5) ad! E : biz
+ A. 6) eylememek A : eylemek E. 7) g11izediir E : muzayaka
iizrediir A. 8) gitdi gitdi E : gitdi gider A ; memleket gitdi B.
305. 1) Ali E, A : Memi B. 2) siiriiyii varup E : siiriip A, B. 3)
yap1§1lup E : .ba§layup A, B 4) istediip E : getiirdiip B. 5)
� .
adad E : ed�b A, B. 6) bah§alarma E : bah§lanna A. 7) 1d1-
niiz E : idiyiin biliiriim A, B. 8) miiddetde A, D, B : medide E.
306. 1) kapuc1•ba§1 E : -A. 2) <ielebi E . : <ielebiniin B. 3) vila­
.
yeti tashih i<;iin E : vilayetini tashih D. 4) oglim E : ogh A ;
zade B. 5 ) anas1yle E, B : -A. 6) i i beniivvet E : -A, B. 7)
gerden E, B : kalb A. 8) la'inde E : la'in elinde A, B : devlet
hazretleriniin E.
307. 1) voyvoda ve .J_,;1_,... E : voyvoday1 ve ..s,_,1._,... D. 2) esbab
u E : -A. 3) oglum1 A, D, ·B : oglum E. 4) papaslar E, D :
papaslanm1 A ; papaslan B. 5) semm-i E, D : -A, B.
308. 1) Hezargrad'da E, D : -A, B. 2) edeb E : adab A; edebinde
D. 3) Bu bahsi A, B, D atlam1§ 4) 1stanbul muhafazasma E :
1sta11bul'da muhafazada A, B. '5) Bu bahsi A, B, D atlam1§.
 T
902
30!}. 1) devlet A : -E.
MEHMET IP�IRLi
I TARiH-1 SELANIKi
310. 1) esvkaf-1 . . . Osman'a D : katib-i evkaf-1 mezbur Osman E.
2) Tebriz muhafazasma gitmek E : Tebriz'e gelmek A. 3)
bana E : -A, B . 4) te'yid E : te'bid A ; -tahrir B . 5) eseri A :
eser E . 6 ) «<;a[?nigir agalar1»mn yeri degi§tirildi.
311. 1) rayet-i feth-ayat-1 E : alem B. 2) ii A, B : -E. 3) asaleten
E : miistakil D. 4) olmayup A, B : olup E. 5) diinbeki ta'ifesi
E, D : doniip gelenler A. 6) Kurd E : + Mehmed A, B. 7)
·cedidi A, B : cedid E. 8) yaraklar E, D : bayraklar A, B.
312. 1) Be1grad'a . . . olunm1§d1 E: gitmi§ A. 2) itdiigi E, D : -A,
.
B. 3) kim itmi§diir E, D : kem etmemi§diir A, B. 4) iiskliflii­
leriyle E : iisklifliiler ile A ; iisklifler ile B. 5) beg E : pa§a
A, B, 6) yiiz E : yiiz yigirmi A, B. 7 ) s1mf slillf E : saf
saf B. 8) Yahuda E : Yahudi A.
313. l)siziin A, D, B : siz E. 2) doganc1 E : doganci-ba§1 A. 3)
efendisi E : kad1S1 A. 4) ii A : -E. 5) giimii§ E : sim A. 6)
<;ili E : <;ii A. 7) ge<;mi§diki E : ge9diki A; idiki B. 8) zeyn
E : zerrin A, B. 9 ) Mehmed E, D, B : Hasan A.
314. 1) sendiredi E, B : -A. 2) efendi E, B : Seyyid Mehmed
+ A. 3) evas1t-1 E, A : 22. B. 4) bu bahsi A, D, B atlanu§. 5)
bulup kuvveti za'f B : bulma d a kuvet za'if E.
315. 1) muhafaza hidmetinde E : muhafazada B. 2) mu'avenete
E : mukavemete A, B. 3) aynlup E : ayr1lsun A. 4) din D :
+ ve mii§rikin E. 5) Prag ile Pajon E : Pragla Poron A.
316. 1) Turgud E : Durgud A. 2) su-i E : su'il A. 3) on E : -A,
B. 4) metrukat E : metrukat1 A.
317. 1) u E, D : -A, B. 2) sa'adat E : sa'ade A. 3) o E : ol A.
4) u A, B : -E. 5) miimkiin ii miiyesser E : bir vakitde mu­
tasavver A. 6) altun E, D : -A, B. 7) diiny8.... yeti§dirme­
yeler E : vukiif bahasmda aciz u kas1r old1lar A, B. 8) ii A,
B : -E. 9) tuhaf E, D : -A. 10) bi-k1yas A, B : payan E.
318. 1) ¥e E : ba A. 2) eliyle E : ile A. 3) medara E : medar A.
4) ta'mir olunmak E : ta'miri D. 5) ve Medrese-i Mihrimah . . .
olmU§dur. E de der-kenar olarak veri!mi§tir. A, D, B nusha­
larmda bulunmamaktad1r.
319. 1) Mahmud E, D : Mehmed A, B. 2) tekaddiim ii te'ahhur E :
takdim u te'hir A. 3) ihtimamda E : ihtimam iizre olmakda
A, B. 4) eylemiyesin ve A : -E ; itmiyesin ve B. 5) klla' i<;iin
A : k1la'g1<;iin E, B. 6) atlar1 E : anlar A, B. 7) atas1 E : ba­
bas1 A. 8) hayat ile E : hayati vaktiinde A. 9) sed E, D : Sey­
yid A, B. 10) biti E, D : bitleri A, B. 11) e'adi-i E : dii§men B.
320. 1) fahire B : padi§ah E ; padi§ahi A. 2) ve B : -E, A. 3)
903
ta'yin A, B : ve tin E. 4) altun E : filor.i A; -D.
321. 1) bir E : birer A, B. 2) yedi A, B : + ve E. 3) oldugu E :
olundug1 A, B. 4) seyr A : esir E. 5) itdirildi E : itdirdiler A.
6) ye§il ba§tarday1 E : ba§tarda A, B. 7) anlar E, A : anla­
run B. 8) ve ba§tardalar E : -A, B. 9) teyemmiinen . . . gaza
E : -A. 10) ciist E : <;abuk A. 11) gemiler E : gemiyle A, B.
12) ikisi A, B : -E.
322. 1) fahiremi E, A, D : fahireyi B. 2) §em§irimi E, A, D : §em­
§lri B. 3) evkafmdan E, D : evkafma A, B. 4) ve Anatoh mu­
hasebecisinden E : -A, B. 5) la2limiyye E ; lazimiyyeye B.
323. 1) hulk1 E, B : tedbiri A. 2) yere E : yerlerde A ; yerde B.
3) muktazasmca A, B : miibtegasma E. 4) Sivasi B : Sivas­
lu E ; Sivash A. 5) kapu E, D : kapu-halk1yla A, B.
324. 1) <;ekiip E : ge<;iip A ; -B. 2) din-i A, B : -E ; din D. 3)
fevahi§J.e B , D : fehvahi§le E. 4) i§mam E : isti§mam A , B.
5) bi A, B : -E. 6) ve A, B : -E. 7) getiiriliip B : y1g1lup
E ; baglanup A. 8) ihtimal E : ne ihtimal sefer A, B.
325. 1) itdiikde haslar yine E : itdiikden sonra haslar tekrar A.
2) biiyiik E : -A, B. 3) §ehzade B : ·§ahzade E. 4) Kmalu B :
Hmnalu E. 5) §ehzade A, B : §ahzadeye E. 6) defterleri E :
-A.
326. 1) ii -E. 2) u A : -E. 3) kamil E : tamam A. 4) 1giin E :
giini A, D. 5) ve neferatun ulufe E, D : neferati ulufesi A, B.
6 ) ile hisab E : -A, B. 7) va:kt ve A, B, D : vaktiyle E. 8)
lzhar-i. .. meskenet E : acz u inkisar A.
327. 1) hazine B : hazineden E; -D. 2) celileye E : adideye D.
3) kendi D : -E. 4) 1stanbul muhafazasma E : 1stanbul'da
A. 5) u A : -E. 6) Kag1lgay E, D : Kalgay A, B. 7) kiirege
E : -A, B. 8) gedik E, D : �A. 9) k1rm1Zl sakar-lat A, D :
iskerlet k1rm1z1 A, B. 10) degildiigi mukarrer ohcak E : zuhud
etdikde B. 11) Ser-hazin E, D : Ser-hazinedar A ; Ser-hazine
B.
328. 1) miiMmmatiygiin E : igiin A. 2) ve kuttc1lar E, B : -A. 3)
akdam-1 E : -A, B . 4) forsa E : -A. 5) velvele ile A : velve­
le-i E ; -D, B.
329. 1) ·giin E : giini A. 2) kolmca B : kolm E.
330. 1) satve-i kahlre-i Padi§ahi'ye E : gazrob1 §ehen§ahiyede B
2) gegiip E : murad idiip B. 3) yarag1yle E : bayrag1yle B.
331. 1) yara§1k fahlr E : miizeyyen B. 2) yakahklar E : yakahklu
A, B. 3) yeni<;eri A. yeni<;eri!er E : 4) ta E : -A. 5) hey'et
904 MEHMET lP$1RLi
E : tavr B. 6) ile A, B : -E. 7) tirke§liiler A : tirke§lii. E.
8) <;al}ntgirler E : <;avu§lari A. 9) ve A : -E. 1()) hey'et-i E :
hey'et v e A. 11) ve ehl-i... miibin A : §er'-i din E . 12) hazret­
leriyle E : hazretleri A, B.
332. 1) tamamen E : bi-tamamihi B. 2) kaihasker E : olan sadryn
B. 3) muhafazas1 hidmetinde E : muhafazasmda A. 4) haz­
retleri A : -E. 5) canibe E : cani:bine A. 6) ve A : -E. 7)
diUer E : el A. . 8) ye§il. . . ki .E : sancak ve bir s.ar1 alaca san.­
cak A. 9) elli E : -A. 10) katirlar1 E : krut1ri A, D. 11) ve A,
B : -E.
333. 1) u A : -E. 2) veda'a E : da'imeye A, B. 3) ardmdan E :
· kirk 'he§ D. 11) yiik ne E : yiikii B.
ard kapusmdan A. 4) pmari yurdma E : pmarma A. 5) ne­
ferden miitecaviz E : miktar A. 6) sipah! E : sipah B. 7)
ol E : on A, B. 8) <;iii E : <;ii A.
334. 1) §erer E : §erare A .. 2) ayyuka E: + <;1kup B. 3) §erifeleri
E : §er!fesi D, B. 4) her kii,i E : herkes A_. 5) kal'a E : kal'aya
A. 6) ayr1lup E : 'gidiip B. 7) Arap-zade E : -B. 8) hal! E :
boi, B.
335. 1) ru'b E : b!m B. 2) m8.I-a-m_al A : mal! E. 3) sadrinda E :
makammda A. 4) Murad E : -B. 5) ve kapucilar kat�bi E :
-B. 6) efendisi K A : kadls1 B. 7) yerine E : -A, B.
336. 1) sa'adet-hanesinde E : saraymda B. 2) derya-yi E : bahr-i
B. 3) le§ker E : lenger B. 4) derfuuna B : -E, A. 5) lazime
E : miihimme B. 6) bai,1lari ile E : bal}1lar1yle A ; ba§l B.
337. 1) bag<;esine B : 1baggeye E, A. 2) §erifleri B : miitebberreke­
leri E, A. 3) idiip A, D : eyleyiip E. 4) nakkare ve A, B. : nak­
kare-i E. 5) piiser-avare E, B : -A. 6) pa<;avraya A, B :
pa<;avra E.
338. 1) olmayup E : bulmayup A, B. 2) mUbB.rek... miirselin E :
-A, B, D. 3) defterdaran E, A : defterdar B. 4) buldl A, B :
old1 E. '5) bir E : -A, B. 6) :bi-ma'na farz E : ve farz mana­
sma A ; -B. 7) koyun E : -A, B. 8) ve A : -E.
339. 1) muhayyefe E : takiyye A ; kavuk B. 2) kemyab E : kim­
ya A, B ; bulunmayup D. 3) giimiii,Iii E, D : giimiii, A, B. 4)
padii,ah-1 A : hazret-i + E. 5) Belgrad'da ve Sirem sahrasm­
da E, D : Belgrad sahrasmda ve Sireni ovasmda A, B. 6) bag­
lanmakdadur E : kurulmakdadur A. 7) tab-1 E : t3'b ve A.
8) <;aykonc1 E, D : <;ai,kon A, B. 9 ) kapuc1larda E, D : kapu­
c1lardan A, B. 10) 1>iihedda-i E : §ehzadegan B.
340. 1) miiluk A, B, D : + ve E. 2) k1la'1muz E : k1la'1muz1 A. 3)
herkes B : hi<; kimse E, D; her kimse A. 4) giini A, B, D : -E.
5) eva'il-i E, A : evas1t-1 B.
TAR!H-1 SELANiKi 905
341. 1) kay1gm E : kay1g1 A, B. 2) memleket-i A, B, D : memle­
ket k1la' E. 3) hasir!ne hruber olup E : hasir!n haber alup
A. 4) 'unfuvan cevanide E, D : -A, B. 5) meribb8.s1 E : akra­
basmdan B.
342. 1) Salih Diraz E : Dlraz Salih B. 2) Petrovaradin'de E : -B.
3)b!-d!nleri E : pelitleri B. 4) kal'a-i E : kasaba-i B. 5) mii­
teveccih oldug1 haberleri B : mun'at1f k1lmdug1 hruberler E.
6) Ali E, A, D : kara B. 7) tutd1 E : told1rd1 D. 8) kokard1
E, D : korlarmiydl kokard1 dirlerdi A ; korlarm1yd1 komaz­
lard1 B. 9 ) lezez E : 1004 senesinin + J). 10) kirk dokuz E, A :
343. 1) on ii<; E, B : fig A, D. 2) sefer cenginden 1bulunmayaym E :
sefer-i cengde bulunmayayni A ; sefer cenginden bulunmaym
B, D. 3) cilve eyledi E, A, B : <>01\1. y,l� D. 4) kendiizi
E, A : + orduda B. 5) taban1 f.irara A, B : taban karada
E. 6 ) itdirdesiz E, A : idJn D ; idesiz B. 7) tar!h-i Em!­
ni «;!elebi A .: -E. 8) va E : ve A. 9) iken B : -E.
344. 1) bes"levbegiligin E : begligin A, B. 2) geliyor A, B : geliir
E. 3) istikbaline E : alayma A, B. 4) Dilsiz Aga A : Aga Dil­
siz E, B, D.
345. 1) <;esari E, A : <;asarimuz + B. 2) kulak A, B : ve + E. 3)
rebi'ulevveliniin · E : reb!'ul8.hirin A. 4) vez!r E : -A, B.
346. 1) meyyitleri E, B : meyyitlerin A. 2) olmadugm E, D : ol­
dugm A, B. 3) ugrayup E, A : ugramayanlar B. 4) helakler
E : halikler A ; dag ber-dil D ; .gayet mahzun B. 5) vii A, B,
D : -E 6) ve A, B, D : -E. 7) hiikiimleriyle E : miijdesiyle
A, B. 8) yeri E, D : mans1b1 B. 9) <;ad1r E, D : <;ad1rlar A, B.
10) kalan E : ta'yin olunan A.
347. 1) has E : haz1r A. 2) meziyyet E, D : miiretteb ii miizeyyen
A. 3) az1rganup E, B, . D : azgmup A. 4) kendiizi ka<;up E :
kendiizin kag1rup A. 5) istignas1 E : -A. 6) Riistem E : -B.
7) par par E : pare pare A. 8) kal'asm E, D : kal'asm1 A. 9)
donekleri D : <>J:G, , .C.I E.
348. 1) Azfut .:.._,ijl E, A, D ; .:..,;) B. 2) sunun E : suyun D.
3) kapuc1Iar E : kap1 kap1 A. 4) virildi A : o1d1 E.
349. 1) kii<;iik E, D : sagir A. 2) buld1 B : oldl E. 3) gegse E : ge­
gerse A.
350. 1) cunud-1 cuyu§-1 A, B. 2) bu . . . kadar E, D : -A, B. 3) hi­
d!vanem ile E, D : cidd-i hiimayunumla A. 4) be§ . . . olan E,
D : -A. 5) miibe§§ir-i E : mebe§§irat-1 A. 6) eknafmda E :
 �
906 MEHMET IPSIRLI
ekrafta. A. 7) caniblerinde E, D : -A. 8) idemeylip B : -E;
idinmeylip A. 9) eylediikleri E : eyled\iklerin A. 10) muka:bele
I TARiH-1 SELANIKi
olup E : mukatele olunup A.
351. 1) bahad1rhklar1 A : bahad1rhklar E. 2) h!Ie ile E, B : vec­
hile A. 3) bi-dini E : dini A. 4) olunmayup E : bulmayup A. 5)
olanlarmdan E, B : olanlardan A. 6) bu<;uk E : msf B.
352. 1) hatimete E, D : hatimeye A. emval . . . ile E, D : -A, B.
3) Istanbul i<;inde E : istanbul'da A. 4) bezzazistan E : be­
desten A. 5) fethi E : -A. 6) Aga Dilsiz E : Aga-i Bizeban A.
353. 1) konagmda E : menzi!inde A. 2) meydamnda E : ylizinde
A, B.. 3) <;1kmak E : <;1k1lmak A. 4) Kostantiniyye E, A : is­
ta.nbul B. 5) hazretlerine E : hazretlerin A.
354. 1) ve A, B : -E. 2) ammeten A : + ve <.. lb E. 3) ii A, B :
-E. 4) bezzazistan E : bedesten halk1 A. 5) Ermeniyye E,
D : -A, B. 6) ve A : -E, D.
355. 1) ma'an 'beka A : du'a ma'an E. 2) ii<;er... 'maretleri E : -A.
3) guzat E : ve + A, B. 4) alay1 E : -B. 5) turukun E :
ta.rikun A.
356. 1) cumadelu!a E : cumadelahire A, B. 2) nidala.r E : nidi A.
3) bezzazistan E : bedesten A. 4) sukun E, D : l}evk olanm
A ; erbfrb•1 i§ret olanlarm B. 5) itmek E : olunmak B. 6) u!Ufe
<;1kacak mahalde E : <;1kacak vaktde A, B.
357. 1) huzurla.rmda E : oninde A ; onine B. 2) diyii virdiler E :
didiler A, B. 3) bir B : -E, A. 4) ol'an B : -E, A, D. 5) al}a­
ga E, A, D : -B.6) Devlet-i Osmaniyye'niin E : AI-i Osman'
un A.
358. 1) kal'amuz ki E : kal'amuzun A. 2) buyurulursa E : buyu­
rurlar ise A. 3) ile E : vazife + A, B.
359. 1) giinderdiler E : ogetiirdiler A. 2) tedariik olunup E, D : ha­
z1rlanup A, B. 3)· bi-<;iz E : bi-haber A, B.
360. 1) sa:dria'zam hazret-i . . . 7 E : Sadria'zam ]bra.him Pa.,a, Cer­
rah Mehmed Pa§a, Kapudan Halil Pa§a, muh8.f1z-1 Bagdad
H1z1r Pa§a, Istanbul muh8.f1z1 Had1m Ha.san Pa§a, seferde
serd!lr olan Had1m Ca'fer ·Pa§a, seferde Belgrad'da kalan Si­
nan Pa§a•zade Mehmed Pa§a, Satirc1 Mehmed Pa§a, muha­
flz-1 Vidin ; Tebriz. muh8.f1z1 Mahmud Pa§a. Bu zikr olunan
viizera·i saltanatdan gayri ta§ra memalik-i mahri'lsa muha­
fazasmda eyalet ile olanlarm esamileridir : Hasan Pa§a ibn-i
merhum i,ehid-i sa'id ; Mehmed Pa§a, muhaf1z-1 Belgrad; vila­
yet-i Yemen muhB.flZI diger Hasan Pa§a; vilayet-i Bosna Ha­
fiz Ahmed Pa§a; Sa'atci Hasan Pa§a, muhB.frz-1 §iide-i Tebriz
hala ; Yemi§ci Hasan Pa§a, muhaf1z-1 �irvan ; Mustafa Parta,
vali-i Erzurum; Mehmed Pa§a, muhaftz-1 Budun. B. 2) sul­
907
tan E, D : han A, B. 3) oldug1dur A, D : -E ; vukii'1d1r B.
4) sultan E : han B. 5) s1yup E : k1rup A, B. hanum E; D :
canum A, B. 7) olmazm E : almas1z A ; istemem B. 8) aga­
lari D :· agalar E. 8) tam§Ik E, A : tam§ D.
361. 1) fermanlar1yuz E, D : fermanberleriyiiz A. 2) yitdi E : te­
lef old! A. ve ii<;tinci. . . eyleye E : -A, B. 4) medresesi A :
medreses'ini E.
362. 1) Yahuda E : Yahudi A, B. 2) muh8.f1z A, B. muhafaza E.
3) zemam A : zemanm E.
363. 1) olduklarinda E : + muma-ileyh A.
364. 1) tedariikinde E : ii tedartikde A, B. 2) buyurulup A, D : bu­
yurup E. 3) onat E : muhkem A, B. 4) orfiyye-i E : -A. 5)
kad1hg1 A : kad1hk E. 6) eva'il-i E, D : -A, B.
365. 1) miite'allakatmdan E : ta'alliikatmdan A, D. 2) Had1m Ca'
fer Pa§a E : Ca'fer Patta-y1 tava§1 A, B. 3) hidmetini D : hid­
metin E, A. 4) siidde-i. . . il<;iniin E : Fran<;a il<;isinin D.
366. 1) kibirleri D : kibriyala.r1 E, A. 2) bulunma.s1 E : olunmas1
A. 3) Budun E : Budin B. 4) ve -E. 5) cem'iyyetlere E, D :
cem'iyyetlerde A. 6 ) ya ba§a . . . kuzgun E : ya devlet ba§a, ya
kuzgun le§e A, B.
367. 1) nogeri E : nogerleri A. 2) sadr1a'zam furahim Pa§a E :
veziria'zam B. 3) haza'in-i E : hazine-i A.
368. 1) oda E : -A. 2) gice tenha oda E : §eb-i tenha B. 3) itti­
faklarm E : itif8.klar1 A. 4) <;;izmeci E : Cizmeciler A, B. 5)
dil-riiba E : diliran A ; mahbi1ban B. 6) §arwb . . . u B, D : va­
s1tasiyla bahisa E. 7) pig-a-pig E : p1<;ak p1gaga B ; -D. 8)
<;;izmeci E : Cizmeciler A, B. 9) muhasebeciler E : muhase­
becileri A. 10) tuhaf u cevahirin A : cevahir tuhaf esbfrbm
A. 11) ma-meleki A : ma-melek E.
369. 1) ii B : -E, A. 2) zu'ama . E : zu'amaya ve erbab-1 timara
A, B. 3) dernegine E : dernege A. 4) u A : -E. 5) yarama�
E : kabih B. 6) beremeye E : peremeye A, D, B. 7) esdirmegi
mukarrer E : esdirmeiie tecemmu' D. 8) Z1runcuk E : + ye
Nadajdi A, B. 9) ve A, B : -E. 10) tebyin E : ta'bir A; tak­
rir B.
370. 1) pa§a E : pa§aya A, B. 2) hanhkda E : hana hanhk B. 3)
agah u E : -B. 4) tek u E : -A, B. 5) olup E : oli'nayup A.
371. 1) .ll< E, D : -A, B. 2) saltanat sultan E : Al-i Osman B.
3) gerek A : -E, D. 4) handa E : hanide B. 5) kanun E :
908 MEHMET 1PS1RLi
kanfm-1 kadim B. 6) ve E : -A. 7) sit u sada E : sada-i garib
A, 8) eyleyerek ammeten E : ile B. 9) u A : -E. 10) ve E :
-A. 11) 'geldiler E : girdiler A ; mii§erref olup D.
372. 1) ne E : kemal-i B. 2) oter E : oterler A. 3) tesliyet E : tes­
limat A. 4) <;ig . . . zahirdiir D : <;igle yemegin vehameti mukar­
rerdiir E. 5) ve A : -E. 6 ) hasene E : + mikdari A.
373. 1) taksirat E : cera'im B. 2) bar1§durmaga E : bar1§durmak
iizre A, B. 3) u B : -E. 4) yerinci E : miinasib B. 5) yerinci
E : muhass1! B.
374. 1) memleket-i B : milket-i E. 2) beg E : B 3) A'zaz E :
� .
Gazze B. 4) ,girmi§ . . . erzakdan E : girmegin emval ve erza­
kmdan A. 5) tevabi' ve ta'allukat-1 E : etba' ve miite'alhkat
ve D. 6) beg E : nam azli beyabana vardukda B. 7) ve B :
-E.
375. 1) ve cebeci . . . ile E : -B. 2) geliip E : + didiki B. 3) eva­
s1t-1 B : evahir-i E. 4) siinnet E : hitan B. 5) tenbih E : da'vet
B. 6) <;elebi E : �B. 7) sahn-1. . . yerde E : efendiler ile te§rif
olmub B.
376. 1) azmfldeler E : azmfldegan B. 2) padi§ah-1 E : -B. 3) zi­
yilfet . . . oldug1dur E : kanun iizre cem'iyyeti al! ile ziyafet ol­
duklar1dur B. 4) fi§ek kal'alar1 E : kal'a fi§ekleri B. 5) i§ret
E : izzet B. 6) hilekarhk E : hile B.
377. 1) topc1-ba§1 E : topc1-ocag1 B. 2) Yeni-hisar'a E : Yeni-hi­
sar'da B. 3) kadim E : kadimi D. 4) olmak . . . olmdug1dur E :
olup Kazganc1-zade Omer '9avu§ Matbah Emini oldug1dur B ;
-D. 5 ) <;Ok... olm1§d1 E : <;ok flmur Ormi§ adem idi B. 6 ) Meh­
med (:!elebi E : Nadid Mehmed B. 7) korsan ve kurnazlarmdan
E : kurnaz korsanlarmdan D.
378. 1) nikahmda E : taht-1 + B. 2) ferd E : ferde B. 3) aha­
ra D : -E. 4) kapusmda E : kapusmun oninde B. 5) ve...
everiip E : zade Yahya 'gelebi Efendi evleniip B. 6) hazretleri
...buyurduklaridur E : hazretleri Valide Sultan Davud Pa§a
9iftligi.nde ziyafet itdiigidiir B. 7) §art-1 E : kar B. 8) haz­
retleri . . . isteniip E : hazretlerin ·i;iftlige i&tediip B.
379. 1) akrubince . . . olmup E : der-akab hiikm-i §erif 9ekmece'den
B. 2) ve . . . kadiaskere E : -B. 3) tecdid . . . ohnm1§ E : tebdil
ohndugm i'lam eylemi§ D. 4) gele-geldiigi E : ola-.geldiigi
minval iizre B. 5) siikker E : §eker B.
380. 1 ) toplar E : toplari B, D. 2) cem'iyyet-i. . . ile E : cem'iyyet
ile zaha'ir-i bi-payan <;1karup D. 3) Ahmed E : Mehmed A,
B. 4)
TARlH-l SELANiKi 909
381. 1) <;ok E : zira + B. 2) kamgar E : mantukmca + B. 3) ta­
I
tayyiirler E : tatayyiir B. 4) olunup E : olund! B. 5) dilir . . . I
delii E : -B. 6 ) bahad1rlar . . . nam-dar E : bahadir B. 7) ol­
dug1 E : ba-husfls B.
382. 1) Aze11beycan'dan E : Erzincan B. 2) ·ta'ifesiniin E : ta'ifesi
B. 3) arz1hal E : arz1haller B. 4) ahali-i . . . iizre E : arzlar mfl­
cibince tekrar mezbflr B. 5) vesvese E : hiikkam-1 + B. 6) ey­
lemez E : eylerse acib olmaya B. 7) Receb E : + Aga B. 8)
olund1 E : old1 B.
383. 1) beglerbegilerden E : beglerden ve + B. 2) k1llet E : gala
B. 3) dahil . . . ate§ E : kal'a-i mezbflre dahil olduklar1 gibi fi­
til mezbur hazine-i B. 4) duzaha E : dar-1 + D. 5) yaztlup E :
tahrir olunup B. 6) §ah E : -B. 7) divaniyediir E : divaniye
vukfl'udur. B.
384. 1) algak . . . oglan E : al<;ak halliiler ve avrat oglan B. 2) ta'ife­
si ma-beynlerinde E : gurflh1 miyamnda B. 3) memleketiin E :
memleket-i D. 4) didiikleri E : dinildiikde bu B.
385. 1) halkun . . . olmagm E : halkun miimtaz1 mu'tedil ii kem-aza­
larma B. 2) hazretleri E : hazretleriniin B. 3) geldiler E : ge­
lebildiler D. 4) pa§a . . . ve D : Pa§a hazretlerinden E. 5) defter­
darhg1 D : defterdarhgm E.
386. 1) iki E : iki§er B. 2) kitabet . . . olmayan E : kitabetden bi-beh­
re D. 3) reftara E : ref.tan B. 4) ma'a . . . itmeyiip E : yok di­
meyiip D. 5) tonup E : tondukda A, B.
387. 1) 'giini E : + veziria'zam !brahim Pa§a A. 2) hazretleri E :
hazretleriyle B. 2) siiriip E : + ve B. 4) mecali E : mecal B.
5) mektflb E : mekatib B.
388. 1) vilayet E : kal'alar B. 2) eserin . . . ana E : asarina D. 3) mii­
himmata E : miihimmat A, B. 4) ve E : -B. 5) mahall-i mansflb
D : mahalline E. 6) giizergahlarma E : giizergahlarmda B. 7)
atlusmdan E : siivarisinden B. 8) Pa§a-y1 E : Pa§a B.
389. 1) yazup E : yaz1lup B. 2) yerine E : mesnedine B. 3) baha E :
altun ve gurn§a hadd ii baha B. 4) ve ziyade-i E : -B.
390. 1) yaya-ba§1 E : yaya"ba§1y1 D. 2) azim E : -B. 3) dii§rni§ler­
diir ve E : dii§iip B. 4) ve . . . gondermediiklerin E : ve sa'ir ser­
darlar gibi kimseye k1§lak ta'yin itmemi§ler ki D. 5) eyleyiip
E : ve B. 6) beg E : -B. 7) beg... ename E : bu giin hacc-1
§erife D.
391. 1) buyurildi ve E : ohnup :;lam'a B. 2) vHayet-i E : -B. 3).
_
efendi E : M1srdan B. 4) me§akkat ... m1hnet E : me§akkat u
§eda'id D.
 TARIH·l SELANIKi 91 1
910 MEHMET iP�lRLl

392. 1) k1§la E : k1§lak B. 2) olan B : olup ve E. 3) dondiirlip B :
indiirlip E, D . .4) ta'yin E : tevcih D. 5) isar ... olup E : hedaya­
y1 vafire bezl ile D. 6) ve E : bu esnada kazayi ilahi ile B.
393. 1) Yahftd . . . mahallatmdan E : Yahudi hanelerden D. 2) evle­
rinde . . . olan E : hanesi ve Be§ikta§da vaki' B.
394. 1) Hasan Efendi B : -E. 2) iken E : -B. 3) Burhan E : Burha­
neddin B. 4) i;1karir iken B : i;1karken E. 5) bi'l'ci.imle E : ciim­
le D. 6) zyadesi E : bunun + B. 7) imbal ... olmmaga E : sefir-i
mezburi istikbale B. 8) ">denier E : idenlerlin B. 9) gelmediigine
E : kendiiye D.
395. 1) girdiiklerinde E : -B. 2) zafer E : celildet B. 3) adma E :
evine B. 4) ne E : bin B.
396. 1) ile E : me,,bflr ile asla B. 2) ve E : + sard1a'zam-1 sab1k B.
3) merhftme E : merhum B. 4) ve E : Mekke'i miikerreme
kad1hg1 B.
397. 1) Mevleviye D, B : Mevleviler E. 2) olmayup E : virmeyiip B.
404. 1) helak E : Ira.ti B. 2) halk E : onlar dahi + B. 3) bunlar E :
mezburlar B. 4) mektublar1 E : mekatibleri B. 5) yasak E :
te'kid A. 6) bedbaht B : namma bir + E. 7) mela'inlin E : e§·
k1yanun B. 8) tutulup E : diri + B.
405. 1) ortahkda E : arahkda B. 2) hiikkam1 E : pa§alar1 B. 3) idiip
E : birle B. 4) 3:b u hava . . . eylediler E : hava itmek mur.ad
1se
buyurmagm B. 5) la-nazir . . . ba-tedbir E : miikerrem B. 6)
B, D : -E. 7) varup E : -B.
406. ;1) ale'l-isti'cal E : icaleten B . 2) Tobr1ca E : eger Dobrica
gahi
B. 3) ve E : -B. 4) m1sdakmca E : m<ifhummca B. 5)
E : gahice B. 6) zerrin E : -B.
407. 1) kal'ada E : kal'a-i Diyal'h<lkir'd<i B. 2) 0bu bahis sadece
«U» niishasmda bulunmaktad1r. 3) alemden B : alem E. 4)
vilayet E: vilayet-i Karaman B: 5) :ratar E : -B. 6) iizre B,
. .
D : iizerinde E. 7) Tatar E : asker-1 Tatar brr yer1 B.
408. 1) idiip bir .gaze! E : siyakmda bu gazeli D. 2) villa. . . ak:
gay1 E : aliyyeleri B. 3) . Kill� � : � 1l!1 D. 4l Do
. .
r;11t
Kuz1 E ·

3) padi§ahiden B : padi§ahide E. 4) eyleyiip . . . ni'met-i E : ile
nevazi§ ve ni 'am B. 5) hazretleriniin E : hazaratmdan B.
398. 1) etiin E : ez·ciimle lahmlin A. 2) miilk . . . arasmda E : mem­
lek<it §iireka-y1 devlet elinde B. 3) ve B : -E. 4) sozine dilir
mel'un E : serdar-1 mezbflr sozin<i dilir kaf.ir B. 5) kimdin ...
didiler E : didi B. 6) giini B : glin E.
399. 1) dostlugu olmadugmdan E : mubagaza iizre oldugmdan B. 2)
vaki' E : + olan B ; me§hfln D. 3) sebt glini D : yevmii's-sebt
E. 4) ba§mdan dlilbendin indiiriip E : destarm ba§mdan alup
D.
400. 1) satve-i ... tarihdiir E : diyii nakl olmd1 D. 2) ha:ber E : -B.
3) yen>ii;eri E : serhadden gelen + B. 4) ma-hazar ulflfe E :
ma-hazari mevacib B.
401. 1) .miisteb§ir oldilar E : mesrur olup B. 2) ta'ife . . . kald1rup
E : -B. 3) Hasan <;;<ilebi'y<i E : Hasan'a B. 3a) bu bahis sad<iee
«U» niishasmda bulunmaktadir. 4) tutub E : zuhur idiip B. 5)
Bayezid E : + han gazi B. 6) mute'allrk olan muhasebe<>iye E :
muhasebeci olana D.
402. 1) hass D : hasseten E. 2) merhum E : had1m B. 3) dirler . . .
olmaya E : -B. 4 ) Om<ir B : ve + E. 5 ) glinden idiigi E : giini
olmak iizere B.
Kuz1 Mehmed B. 5) iize:rme hucum 1tdukl<irmde B . -E. 6) b�
bahis sadece «U» niishasmda bulunmaktad1r 7) urup E : gt·
riip B.
409. devlet-hanelerine B : devlet-hanesi E. 2) miilke E :. miilk ii mil­
lete B. 3) idiip E : salup B. 4) seyyi'atdan E : seyyi'eden B.
5) rii§vetdiir ... al<im B : rii§Vet E. 6) pa§a D : -E. 7) D :
-E. 8) piir-safaya varmca E : safay1 dola§mca B.
410. 1) evkafa E : evkafda A. 2) yelken . . . gitmek E : <;ikm_ak B.
3) suhte E : suht<ivat .B. 4) buyurmagla � : buyuruh�1agla. E.
5) <bu esnada E : esnada kapudan-1 mukerrem C1gala-zade
Sinan Pa§a hazretlerine B. 6) na<;ar E : -B.
3) •bi'l•cfunle
411. 1) !slam E : Iman B. 2) emvali E : �hyali B.
B : ciimleye E. 4) AbdiilbakI E : mevlana + B. !5l .duht�r��­
bu vakte B. 6) msaf . . . 1dup
rind<i .bu zemana E : k1zlarmdan
E : insilfa meyl ile D.
yiil"irmi s�kiz E :
412. 1) 17 B : 11 E. 2) divanda E : -B. 3) yiiz
E : yad olun­
yiiz yigirmi B. 4) emval U : emvali E. 5) amlsa
sa D ; zikr olmsa R.
413. 1) Mehmed Pa§a E : -B. 8 E : 7 B. 3) §ikest B, U : sekt
2)
E. 4) iken B : yine E. 5) yevmi E : yevmiye B.
2) h�tleri
414. 1) bundan... muti' B : evvelki asl-1 tah'1 E
� } ve �rzak� .':'.e
.

� em a
•

yerine B : y e E. 4) erza E : �
403. 1) la'in E : kafir B. 2) miikedderdiir E : mii§kil olur D. 3) mii­ B : -E. 3) . .
m-1 hasm n B . mela m
kellef E : tek<illiif iizre B. 4) hililf E : muhalefet B. e§ya B. 5) aganun B : aga E. 6 ) mela
 '

912 MEHMET IP�IRLl

ii hasirin E. 7) haberleri B : haberler E. 8) mufarakat B : ve

I
I 425.
TARIH-i SELAN IKi

1) Ia'ln-i Mihal E : Mihal Ia'ln B. 2) gele B : gelme

soylemek . . . dirler E : bizde ooyle soyliiyelim
gle E. 3)
dirler D. 4) bez­
913

+ E. anda D. 5) olan E : ko­

zazistanda E : bedestanda B : bezizt
r E : dirlne leridiir B. 7) Bursa E : ye­
415. 1) merhftme B : merhftm E. 2) medide D : medid E. 3) u B : dug1 B. 6) azimeleridii
rine + B. 8) ma'zf tl B : -E, D.
-E, U. 4) hilesi a§ikar olup E : -D. 5} toplarm kafir B :
toplar1 E. 6) Kandi! E : Kandilli B. 7) ali . . . eylediler E : hii­ 426. 1) bu bahis sadece «U» niishasmd
a bulunmakt�d;r. 2) bir .:8:
mayftn buyurdilar geliip ciimleye bildiiriip D. 8) miibarek ma­ -E. 3) krnla E: me§ta B. 4) ref' oluna n E : me ru1 B. 5) gum
raz E : maraz-1 ta'un B. D : giin E.
salt�_:i.t-1 .E:. 3) §ah�n�iler
416. 1) Tatar E : Kmm B. 2) damarm E : dermamn B. 3) tebdil 427. 1) diyii B : -E. 2) culfts-1 B : +
b1;1yurulan E : terfi' olunan B. 4) ha!a B : tekrar E. 5) bu vee­ agahg1 E : §ahlnci•ba§l olmak D. 4) h1yanetmuz B : ·h1yane-
h1Ie . . . old1lar· B : -E. 6) keferesi B : keferesini E. 7) getiir­ niiz E.
meyiip . . . sebebiyle B : ·ge.tiirmeyiip na-insafs1zhklardan E. 8)
sadr-1 D : pa§a-y1 E. 428. 1) !;elebiye U : gelebi E ; -B. 2) buyurup E
: ile B. 3) le§:
_
11
ii
B : katr E . 5) h azme-1
ker-i Tatar ve U : le§ker E. 4) kadre
417. 1) vefadarhk E : kafadarhk B. 2) dahi E : ve D. 3) ma! E : !!U D : haza'in-i E.
kadar + B. 4) gavu§-1 mel'lbftri R : -E. 3) •g0nderi B : gon­
mmatma B. 3) seki-
1) sekil'Jer E : sekiz B. alatma E : miihi
derdi E. 6) itmediler D : itmegin B. 7) bu vechle . . . kahran
B : giigle gad1rlar1 g1karup E. 8) der-'akab B : iistine E.
·
429.
zere E : sekize B. 4) tebdil ve tagyl r E .
: -B 5) taks1r E : ·

418. 1) buyurduklar1 E : olundug1 B. 2) merdan-1 D : . §eca'at-§i'ar tagyir B.

E : yiiz B. 3) y�nigeriye
+ E. 3) diri E : di! D. 4) ve B : -E. 5) miilke D : miilkine 430. 1) deftere U : tafra E, D. 2) yiizer
haberler geldi E : bu
E ; saltanata B. 6 ) vaki'dur E : vaki.' ve B. viriliip U : Yenil;eri getiiriip E, D. 4)
419. 1) tiifeng . . . yard1m U : kimse E. 2) veziriim Mahmud Pa§a giine kadar geldi ki B.
R, : B. 3) filori E : altun B. 4)
-E, B. 3) kendiiye B : onlara E. 4) gelmek D : geliip 431. 1) ii B : -E. 2) seyyid E : §erif
Mihal E : Ef1 .akB. 6 )
g1tmek E. 5) mahm B : mah E. 6 ) elli bin E : alb bin B. nediir diyii B : -E. 5) Eflak'da olan
E :
•

iye B : efendi E. 8) am1re

420. 1) incitdiler E : igzab itdiiklerhide B. 2 ) Osman'a lspanya B : top E : toplann B. 7) efend
Osman as.itane E ; Osman'a D. 3) begi olan B : la'ini E . 4) ha­ -B.
den E. 2) ferman
·beri B : hruber E. 5) kald1rup . . . yolundan B : manend-i serv 432. 1) Ahmed Pa§a'dan D : Ahmed Pa§a'y1 ;ii':. ev1ana
ana B : + ve
hiraman kaldirup yollarmdan E. olund1 E : �B. 3) cam B : -E. 4) mevl
E. 5) olunup B : eyled iler E.
421. 1) yemeklendiler E : yemeklendi B. 2) izamdan B : izam E.
3) iletiip B : degin atlanup E. 4 ) agalar1 B : agalanyle E. 5) 433. 1) geliip U : -E, B. 2) oldugm
?l
R; old1 E. . habs U : -E.
defterdarhklarmdan B : defterdarhklarmun E, D. 4) Mustafa E : Mehmed B, U. 5) kose E : kose!; B , R.
E : kati>ban D. 3) salb E :
422. 1) ii araste . . . eyiice E : idiip ve a'la B. 2) Jakin B : + mih­ 434. 1) filori E : altun B.. 2) kiittab
5) vanyor D : var1yoruz
net-i azim eyledi E. 3) cesedi E : .-B. 4 ) yine azl olunan E : kendi + B. 4) alman B : ahna E.
ma'zftl old1 B. 5) ve B : Ia'in + E. 6) Mehmed E : Ahmed D. E. 6) birle E : ile B.
7) olanlar B : -E. 8) diri kiiffar E : esir B. 9) irsaliyeleri
435. 1) kast E : tasaddi B. 2) alam
et E : ve bu + �·3) ii miilk
B : haza 'in + E. 10) tugyan itmekle B : h1yanet ile Jil. 5) on kerre yuz E : dokuz
E : -D B. 4) elli ... ve E : -n. dat ...
leri B. 7) leven
423. 1) ogulc1gma E : oghm B. 2 ) ni'metler . . . 1007 E : -D. 3) yiiz elli B.
6) hadis olan E : 'ihdas itdiik
ba'z1s1 B : ba'z1 E .
.getiiriip haber virdiler ki B : .geldi E. 4) gitdi E : l'la'if old1 ha­ tslam B : -E, D. 8)
s1h B. 5) anlarun B : -E. i J!-! : pi§iiP B. 3) ve B : -E.
p
436. 1) viriip B : virii .;-- E. 2) bi§iri
424. 1) hidmete durmu§ken E : olm1§ken D. 2) yetmi§den E : yiiz 4) birer birer D : biniip E. 5) meclis B
:- .
E
+ B, R. 3) halk-1 alem E : miyan-1 halk ve B. 4) ulfife . . . idi emini olan D: 2) idiip b8;�eten
437. 1) emanetinden ref' olunan E :
B : ulfifeden !;1km1§d1 E. 5) elli B : iki E ; iki§er D, R. 6 ) ha­ B : sadadet ve ma ade1et
B : miiheyya itmekle E. 3) sadaret
neden B : haneye E.
 914
MEHMET IP$iRLI TARIH-1 SELANIKi 915

E. 4) kethiidalar1 B : kethiidal ile E, B. 5)

E : veld! olmak iizre D. 6) ve Bar ka'im-makam Efendiyi B . : Efendi E. 7) oldugundan B : olup, E, D ; olmagla
: -E. R. 8) bin E : -'-B, R ; + nefer D.
438. 1) dikildi E : konuld1 B. 2) diikkanlar E : 1ii
d1ra B : llad1rda E. 4) itdiiriip B : itdiirdiipdeka kin B. 3) !;8.­ 448. 1) er;rar E : er;irra B. 2) .� na.�-i =. me al e
. .

E. 5) g � � 5) !�fa�k!kd�
pa§a hiclmet!erini E. 6) hidmetinde E : hidmetiyl Pll§ay1 B : e
�- 0: trubur iginde dahi
bahis «U» niishasmda buldunmakfad1r. 8) di:irt e D. 7) bu � � !i�akk� �)1::iii �:b:��. lsiil.m B
E : be§ B. E. 7) kalub D : -E, 13.
439. 1) erazil E : evba§ D. 2) tecemmiil ile
E : -B. 3) han B : I E 2) olsa E + dahi B. 3) Cl- ·
-,-E. 4) lbu E : ise + B. 5) Tatar,1 E: aske 449· ��1J:1!�!��
•

E : izzet B. r-i Tatar B. 6) izz ��t ' �JrI�ey�ri�erin B. ) � lb�:d�f:�:!'aa�

-D. 5) yukar1da D : yukan E B 6
440. 1) tarafmdan B : mirzadan E. 2) hiikfuneti B : -E. 7) mezbun B : -E.
• ·

zaman1 D : az ..
zaman hiikumetinde E, B, R. 3) tepsi E : kutu
muz ve kendiimiiz D : k1la'da E, B. 5) kiilliikden B R. 4) k1la'u­
: kii�iik E. teriliip E. 3) kadime B : kadIm E
·

�·)
450. 1) bildiirmir;ler B : bildiirmi(ll:'" k1, 2) 'lg';;t. en"lmeye Ba�ugos-
ik -E 5) h
·
·

·.
·

6) aga B : + hazretleri E.
B:
.

han E. 6) muma-ileyhiin B : -E. 7) er;k1yanun B . -E, R. 8)

• •
•

441. 1) turup E : var1p B. 2) ve B : -E. -3)

•

'bostan oglanlarma E : sa'irlerine B : yerlerine E.

bostancilara D. 4 ) ve B : -E. 5 ) Mahmud
isteyiip B : -E, D. E : Hasan B. 6) 451 1) Mahmud E : Mehmed R. 2) uzre ·· B -E 3) old1 -E- ; +. · ·
d" 1e B 4) ii D : �E. 5) cumadelula B : -E. 6) ibagI R
·
·

442. 1) yediginiiz B : yediniiz E. 2) Muhammed'iin

• • .

biniin E. 3) .pa§a E : Sinan + B. 4) 12 E : 22 BB.: din-i mii­ b�rg:�e �. 7> halim B : hakim E. 8) Rasul-1 ekrem B : -E.
·
· ·

ile B : devlet dii§meni ile a!em E, U 5) din . . . 452. l) haci E .. el-hac B. 2) hazretleri E : �am'da:i a·z�l t1:f
menal!eri D : menali E. 7) hasekiyi ;Ddevle t dii§meni ile D. 6)
: haseki E. R. 3) u B : �E. 4) ii B : -E. 5) •giiderek E : goze�ere 1 ' .
443. 1) ka"im-makam-1. sad3iret-i uzma D : makam-1 6) ve. E : sahiha ,ile B.
sadna'zanida
E. 2) mansurenin niyyetleri B : mansure niyyetler i E. 3) mii­ 453. 1) yoldar;lanmuz1 B .: yoIda§I r 1 z E 2) mukaddema lstan.
naca'at iizre E : miinaca'atda D. 4) yanmda B : iistii bul'da Zeydi B : dah1 bunda rm :i �1!I � 3) ile B ;· -E. 4) hazret-
temelliik idiip D : k1hnup E. 6) llira'il D : Bera'il nde E. 5) Jeririiin B : hazretleri E.
olan B : + temevviil ve E. 8) iffetlii R : sa'adetlii E;E, U. 7)
•

454. 1) cenge turma.:yup D : e g katlanmayup E 2) azime B :

444. 1) g(jnderdiigi B : -E. 2) anlar dahi B : -E.
B : -,-E. 4) old! B : oldug1 E, D.
3) kestirilmek azim E. 3) erkan-1. . : ferav� i;an E . mekatib-i adtde: D.haramd 4) salb
an
5) merk um B : hareni E. 6) ta'ife ile E : kalt k1mesne1er B 5) vebaldeh E
·

ve B : -E. 7) Mustafa . . . geliir E : merhum mezburm B, R.

lntika­
·

Iine ir;aretdiir D. 8) re'is-i B : re's-i + E.

445. 1) haksar-1 Ungiirus E : haksar B. 2) do1.1anmas 455. 1) elinde B : e�!eri�de E 2) k llesin E mezburun e+ B. 3)
il�i geliip E : Huseym Beg; B 4) ibn · ' i B : -E. 5) isk leye E :
· ·

nanmas1 ler;kerleriyle E. 3) yatludur asker-i ls!amiyle D : do­

·

ol:inagm Al-i Osman B. 4) Murad B -El. 5) ile B : -E, E : yaman giimriik onine B.
- ·

6) Ayasofya'dan B : meclisden Aya5: ofya 'da geliip E,

D.
456. e . .. E 2) il.;i B . + ve E. 3) risalet E : s�f'._'ret B. 4)
7)
. ,

fetvalar B : fetva ile E. �ez� :: Yezdi B ; Tebri� R. 5) ip ile E : -B. 6) i'J31m eyledi.
A

D.

446. 1) 'beyt E: Arabi D. 2) garaz-1 a'razdan E : gara D : -E, B. 7) miikerrem B : -E, D.

B. 3) kalabahk E : ·galebe B, D. 4) serdar-1 ekrem z kaydmdan
hazretleri 457. l) ve B : -E. 2) hazretler�i P.: �azre��eri E; h e.
B : -E. 5) !akin B : ve agzi bokh E, U. B. 3) itdiirmemir;ler?iir B : ltdur1Im1ller�ur E6 ) i�<if £�
B : olmaz E. 7) ii B : -E. 6) olma zken sizler
musahale D. 5) r;ay1 'old1 E : nakl o un I B. Hiisrev E : f
447. 1) diyii B : -E, D. 2) hasbeten li'llah B : Ji'llah ve Hasan B.
3) ve B : -E. 4) mii§kildiir R : + diyii E. 5) eltB.f-1billah E.
.
zil.ldiir B : eltB.f u kerem ii ihsan eyleyiip E. 6) Abdiilhalim . . meb­ 458. 1) Kefe'de E : -B. 2) ve E : -B. 3) Hasan E : Hiiseyin _B.
4) olmak B : -E.
 n
I

916

459. 1) ve D : + Sahn medresesine E. 2) Hiiseyin E : + aga B.

3) nigiin B : -E. 4} mu'azzama E : miikerremeniin B. 5) aga
B : -E. 6 ) recec B : -E. 6) say1lup B : ,.Jll� E, D ; ayr1lup
R. Tariih-i Selfi.niloi'de kulla.iulan Tiirkge arkaik kelimeler listesi*

460� 1) alemiyan E : alem B. 2) ma'an E : -D. 3) u B : -E.

muhtac-1 . . . fevc B : u!Ufelerine muhtaclar efvac1 ve emvac1 Eg"in, eyin : s1rt, arka.
E. 5) mukabeleci B : -E; D. 6) masalihi B : masalih-i vakf1 ;\j1r>kh : yllklll.
Esenle§Illek : vedala!!ffiak, helalleg-
f.
E. Anari; Anaru . : 6te,_ dig"er. tara
ir .olun- mek� selamla-§rmilt.
Anlamak : anla{jtlm ak, ta:kd
461. 1) Yahud E : Yahudi B. 2) ibinada E : cami'-i §erifde B. 3) Horata : alay, §aka, · 1a.tue, e�lenCe.
§erif E : §en"fdiir heman ol sa'at B. 4) geliip E : tari olmagla mak. i
B. 5 ) 8 E : 7 B. 6) aganun B : aga E, D, R. 7) mukaddema Ansizda_ : aniden, blrdenbire.
Hoyrat :_ huys_uz, kaba. ii
Geybn, giyim : z1rh,- el·blse. ii
B : ..l»V"\. I iken E. Artti.cak : .fazlaca, ziyade. h,,
Gilmredi : homurdand1.
A§aj1a : a§agi.
462. 1) ii B : �E. 2) oorkliice E : 'oorkli B. 3) mukaddema E : bun­ alt1na
U
n· : .balk, ahalii memleket, - Ute.
dan akdem B. 4) 12 E : 13 B. 5) di>rt E : on + B. Ayaklamak : �iA"nemek, ayak t1rma:k.
tstemek : aram ak, ar9.§
almak.
463. 1) ekmegUn ibiri E : etmek B ; etmek yiiz dirhem R. 2) yenigeri Kari : ihtiyar, ya,gh ;
mek, ayak•
Ayaklatt1rmak : �!�ett!r
E : + ta'ifesi B. 3) olmdukda E : itdiikde U. Keleel; sllz,. kelam.
lar alt1na almak,
464. 1) al1a ,gonderi!iip B : agay1 gonderiip E. 2) u B : -E. 3) Ayrlli§Illak : blrbirlnden
ayr1lmak. Kelecl eylemek : konu�m
ak, s6yle§·
!I
idiib B : -E. 4) 'bulup . . . getiiriip U : -E. 5) Zeynullah E :
Zeyni B ; Zeynii'abidin U, R. 6) geysiin D : geymesiin E.
Az1rganmak, azirgamak
: az gOrmek, mek.
K�gm -kigm : geri gerl, gerl
ye dog-r.u.
i
465. 1) ve ibu keyfiyet B : -E. 2) ker!hesinden D : bedden E ; be­
az1msamak.
Bllece : birlikte, ilEl, dah
i. Ktl�nmak : bir tavii" ve har eket ta-
I
dinden B ; murdarlarmdan R. 3) kirk R : ve + E, B, D. 4) 23 koi'ku - tle s1gr amak, irkil-
kmmak.
Belinmek : , mllthl§,
B : 21 E.· 5) miistemi' olduklar1 E : istima' itdiikleri D. 6) ii Kiyakl : gllr.Wtll; klyas1ya
D : -E. 7) erbab,.1 B : -E, D, R. mek. -
KI.Y1§lall k : cesaret etmek.
Bula :- abla, evin hanunl.
� taraf ta.rat-.
466. 1) efendi B : -E, D. 2 ) Anatoh B : Anatohya E, D. 3) tam Kollu kolmca· : kol Jtol
Qapmak : yag-:ma, hilcum.
tarihdilr E : tamam giizel tarihlerdiir D. 4) ticareti B : + ve Ogdlll : milkafat, yarl§
Odlllll.
coguldl : topluluk, sllrll, gtwllltll.
E. 5) hoca B : hoca-zade E. 6 ) Abdiilvehhab E : Abdiilkerim
DegIDelt.: ula§lllak, dll!lffiek. Perese : hiza, dUzIUk.
R.
Derindi, dirinti : §Uradan bur� Sangmak : s_aplamak.
467. 1) badi idiip E : badiye varub u. 2) ahvali E : emvali D. 3)
toplama. Sapilmak : kap1\mak.
olmmamak E : olmmak B. 4) hiicumlarmda E : hareketlerin­
fiak, yarl§mak.
de B. 5) ve B : -E. 6 ) divan-1 ... ile E : divanda. D. 7) a.zime D!bel!k : ebed!. Sej1!rd!§mek : ko§u§f
E. 8 ) Burhan E : Belgrad'dan + U. Doku3mak : .garp1'§ID.ak. Sendiremek, tienderem_
ek : sendele-
Doyum : .toyum, ·ganlmet. mek.
468. 1) bogas1 E : bez B. 2) kara B : -E. 3) aga.dan E : voyvoda­
.
dan B, R. 4) bu bahis sadece «U» niishasmda lf:mlunmaktad1r. DU§ Olmak : r-ast gelmek.
Soy-gun : 89yulmu§, �oy
guna utra.­
5) hatun B : kadm E. D!lzllp ko!!ffi&k : tert!p etmek, !ylce
ml§, soyulmU§ elbise.
sitslemek, nakgelanek.
469. 1) nrubud E : amma kendii + B. 2) yasaklar old1 E : terrbih
Dll�tn),
olmd1 ta'r!h bunda tamam old1. Temmeti't ta'rihi Selaniki B ; .
Tarama SOzlii.UU (DUzenleyen : Cem
Kellmelerin anlamlar1 Yen'
-
ihtimam ve ikdam olmd! !akin gitdi giider D ; tenbih olmup bu­ •
t1r.
m11J
Iunmas1 ferman olmup ziyadesi ile ciist-ii-cu olmd1 R. TDK . Ankara 1983'den al1n
918 MEHMET iP�iRLi

Tanmak : dani§mak, §8.§Inak, hay­ Yagr1nlu : strt.

rette kalmak.
'Tap§urmak : teslim etmek, yet�tir­
mek.
Tmmak : ses t;1karmak.
Top olmaJc : toplanmak, toplu halde
olmak.
· Tokuma·k : - vurmak ,bf:rbirtne
mek.
Tllnd : §lddetll, ha§ln.
Ujtrun : glzll, glzllce.
U�r : on, yo!.
trymak : «;atmak, Sal:a§mak.
Urkillllk : tehllke; fltne.
tl"yilk : korkuiuk.
Uzlemek : iZlemek, taklp etmek.
Yab y8ib : yava.g yava§.
Yad yajp : yabanc1 dil§Inan.
yajt1 : dli§man
Yanaya : tarafa, yana.
Yapuk : yat1lacak yer; eg"erde - Uzert­
ne oturulacak· yer;· ha§ Oftilstl.
Yarak-: haztrhk, silah.
Yar�amak : haz1rlamak, silahlan-
d1rmak.
get;ir- Yenile : �enUz, yeni.
Yirince, yerince : -yerinde, uygun.
YCSrendUnnek : yakla�hrmak,
§eyin c;;evresinde dola§tnm-ak.
Yumlu : ug"-urlu, miibarek.
Yuvata·k : top mermisi, glllle.
Yuvalamak : yuva yapmak.
Yilr1lyil3 etmek : sald1rmak, hilcum
etmek.
Z1bun : kaftan alt1na glyllen yelek�
h1rka.
iNDEKS
- A -
Abbiisi halifeleri, hulefiis1, 431, 684.
ABBAS MiRZA, �ah Hildftbende ogh, iran
§•In. 182, 196. 198. 216, 298. 350, 352,
443, 653, 656. 675. 818.
ABDAL BEG, 76.
.bir
ABDi, Cebeci, 282.
ABDi <;ELEBi, Evkaf-1 selfttin miltevellisi,
497; Haremeyn mukata 'ac1s1, Olilmil,
843.
ABDi <;ELEBi, Tezkireci, 864.
ABDi <;ELEBi (Efendi). Katib. iair, 5 1 8-9,
522.
ABDULLAH, Mevkufiltc1, 713.
ABDULLAH, Ni§anc1-, Vezir Mehmed
Paia ogh, 262.
ABDULLAH A(JA, Kapuc1-ba§I, 52.
ABDULLAH A(JA, Kapuctlar kethildfts1,
kapuc1-ba§1, 712, 723, 734, 766, 769,
781, 788, 805.
ABDULLAH <;AVU�. Beytlilmftl emini,
383.
ABDULLAH <;AVU�, Matbah-1 A.mire
eminliginden azli, 694.
ABDULLAH EFENDi, Abdillkerim�zftde-,
237.
ABDULLAH EFENDi, Bahfteddin-zade-,
istanbul, M1str, Mekke kad1s1, Anatoh
kad1askeri, 141-2, 174, 181, 196.
ABDULLAH EFENDi, Martolos-zade-,
Medine kad1h�ndan azli, 586.
ABDULLAH EFENDi, Yeni Ali Pa§a
Medresesi Miiderrisi, 730.
ABDULLAH HAN, Ozbek Hant,
Semerkand ve Buhara Hakimi, 133,
188. 190, 198. 216. 267. 270, 350,352,
356, 382, 443. 725-6. 729, 731, 814;
Olilmil, 773; il�isi, 729.
ABDULLAH PA�A, Hilsrev Pa§a ogh-,
Sinan Pa§a damad1, Van beglerbe@.si,
424. 475, 492.
ABDURRAHMAN, Ni§anc1 Mehmed
P�'nm ogh-, 262.
ABDURRAHMAN A(JA, A 'i§e Sultan ogh,
kapuc1-ba§t, annesi ile hacca gitmesi,
Cidde eminligi verilmesi, 669.
ABDURRAHMAN BEG, Bulgur Aga-,
Kayseri beg:i, 569.
ABDURRAHMAN <;ELEBi, Defterdlir
Mustafa Efendi ogh, Defterdlir-zftde-,
milteferrika, Fodula katibi olmas1, 292;
azli, 350, 353; Mehteri'in-1 hayme katib­
liginden azli, 567.
ABDURRAHMAN <;:ELEBi, Fatih evkaf1
miltevellisi, 486.
ABDURRAHMAN <;:ELEBI, Sinan Pa1a
Medresesinden ma 'zOI, 24 1 ;
Silleymaniye Dfil'illhadisine ta'yini, 724.
ABDURRAHMAN <;:ELEBi. �ehzade
Mehmed'in reisillkiiW.b1, 142.
ABDURRAHMAN EFENDi, Rumili kad1-
askeri, 100.
ABDURRAHMAN EFENDi. �ehzade
Medresesinde milderris olmas1, 466.
ABDURRAUF EFENDi, Arab-z§.de-,
Mekke, Bursa, M1str, Eyyub kad1s1, 237,
240, 268. 434, 502-3. 616. 701, 720.
756. 766. 778, 810.
ABD0LAZiZ <;ELEBi, Hoca Sa 'deddin­
zlide-, Sultan Selim Medresesi milder­
risi olmas1, 730.
ABD0LBAKi EFENDi, �air, Rumili kad1-
askeri, 16-7, 53, 63, 174, 201, 235, 270,
279. 317, 342, 374, 434. 439, 442. 467.
469, 502, 594. 652, 654, 691. 724. 731,
760-2, 807, 8 1 1 ; Olilmil, 858-9.
ABD0LBAKi EFENDi, Tursun-zade-,
Haleb kad1s1, 447, 523.
ABD0LCEBBAR BEG, 257.
ABD0LGAFUR EFENDI, Defterdiir, 59.
ABD0LGANi EFENDl, Silleymaniye mil-
derrisi, 109.
ABDOLGANi EFENDi, Anatolu kad1as­
kerliginden azli, 141; Mtstr kad1h�ndan
azli, 181; Olilmil, 195.
ABDOLHALiM EFENDi. Ah!-zade-.
Edirne, istanbul kad1s1, Anatolu kadms­
keri, 85, 312-3, 442, 514, 550, 574, 576,
613, 617-8. 620, 644. 652. 691. 698.
702. 762. 764. 811, 827, 847.
ABDOLHALiM, bk. Kara Yaz1c1.
920 iNDEKS
ABDOLHA YY EFENDi, Fatma Sultan
Medresesi milderrisi olmas1, 587.
ABDULKADiR EFENDl, �eyhi-, �am ka­
chs1, 67.
ABDULKERiM AGA, Kapuc1-bai1, 483,
781, 832, 849.
ABD0LKERiM EFENDi, Plidi§lih (hassa)
imruru, 312; Oliimii, 347.
ABD0LKERiM EFENDi, Seyyid,- vli'iz,
525, 679, 855.
ABDOLMUHYi EFENDi, Anatolu defter­
d1in, 134, 139.
ABDULMUHYi PA�A, (<;elebi),
Reisillkiittab, 128, 130; ni§anc1, 212,
238, 256; Olilmil, 278.
ABD0LM0MiN, :\bdullah Han'1n ogh,
Ozbek han1, 773, 814.
ABDfiLVEHHAB EFENDi. �am, Bursa
kad1s1, nakibille§rtl.f, 756, 787, 860.
ABD0-RRAHiM EFENDi, Bostan-zllde-,
Yahya Efendi'nin kay1n pederi, 679,
691, 696.
ABDURRAHiM EFENDi, Selanik,
Osktidar, Eyyiib kad1s1, 241, 286, 466.
ABDURRAHiM EFENDi, �eyhi
Abdiilkadir Efendi ogh, milderris, 364,
369, 763.
ab-hline, 546.
A'clim-1 Kizdba§, 68.
Acem, 219, 232; - diyan, 841; - fodulas1,
71; - el�isi, ziyafet olunmas1, 272; -
memleketi, millki, 4, 1 1 2, 1 1 5-6, 182,
252, 256; - ifiln, 115, 129, 132. Aynca
bk. iran.
ACEM MAHMUD <;AVU�, 158.
ACEM MiRzA, Mekke kadtst, 196.
ACEM MOILA KAS™, Milteferrika, 421;
kabri, Ayasofya civannda, 743.
ACEM-ZADE, Mevkufatc1 olmast, 254.
Acemt-oglan, 841; -1, 341, 416, 482, 639;
-Ian, 385, 715; -Jar kiltibi, 254.
Acemi-oglanlar Meydant, 113.
Ayik-ba§, Gilrcistan, 443.
Adana, - hllimi, 768; - hilktimeti, 314.
Ad kavmi, 835.
ADEM, Peygamber, 63.
Aden, 65, 96, 159, 184-5, 351, 394, 443,
780; -kal'ast, 73, 171; -millki, 13.
Adi koikii, 21 l , 836.
b.det, -bah1i#, 42; -i agndm, 276, 313,
854; -i dest-bUst, bk. el Opme; -i
kadtme, bk. kiinUn-l kadfm.
AoiL GiRAY HAN, K1nm Hant karde§i,
121-3.
Afyon, 851.
aga, 34; -lar, 100, 714, 721.
Aga-kapusi, 213, 361, 482, 484.
Aga-yoku§u, 213.
AGA DiLSiz, 635, 649.
AGA-ZADE EFENDi, Siyavu§ Pa§a
Hocas1, mildenis, 141.
Agriboz sancag-1, 281.
ahd, ahid, 12; - nJme-i hiimdyUn, 110, 792.
Ahengerler, 604.
AHi-ZADE ABDULHALiM EFENDi, bk.
Abdillhalim Efendi.
Ahiska, 187; - beglerbegisi, 777.
ahktim, ahkilm-i 1erife, 8, 1 1 , 132, 185, 199,
321, 451, 496, 5 1 1 , 621-2, 637, 678,
714, 723, 816.
AHMED, dervi§-stfat, meczOb, 417.
AHMED, Hz. Peygamber'in adt, 89.
AHMED, Kabakulak-, kapuc1, 851.
AHMED, Kaleyte dilmencisi, 99
AHMED, Mevl3.y -, Fes h3.kimi, 586.
AHMED, Sip3.hi, 47.
AHMED, �ehz3.de Mehmed'in ni§3.nc1s1,
142.
Ahmed Ag-a, Cebeci-ba§t, ya§nigtr, 157,
228.
AHMED AGA, (<;avu§}, Dalg1c;-, Mi'mar­
ba§1 olmas1, 763-4.
AHMED AGA, Gazt Giray'tn ·adamlann­
dan, 41 l, 540, 803, 837.
AHMED AGA, Kapucular kethild3.s1, mtr­
ahur, 215, 265, 274-5, 288, 304, 323,
379, 389, 448, 488, 491, 498, 537, 583,
586, 604, 642, 649, 672, 685.
AHMED AGA, Kilc;ilk-, kap1c1-ba§t, 3 1 ;
mir-AhO.r olmas1, 220, 332; sagd1ybk et­
mesi, 571.
AHMED AGA, Mlindeler agast, 796, 802,
804.
AHMED AGA, Mir-lihtir-1 kebir, Mosul
beglerbegi, 433, 437, 441, 668.
iNDEKS
AHMED AGA, Saray gOrevlisi, 403-4.
AHMED AGA, SerdAr-1 ekrem kapuc1s1,
819.
AHMED AGA, Sinan Pa§a kethildlist, 543.
AHMED AGA, UIO.feciy3.n-1 yes3.r agas1,
372, 457, 544, 588; Gureb3.-y1 yeslir
agas1, ·121.
AHMED AGA, Yeniyeri agas1 467, Bosna
beglerbegi, 471-2, 482, 484, 486-7.
AHMED BEG, Ankara sancag-1 begi,405.
AHMED BEG, Ba§-dev3.td3.rhkdan azli,
716.
AHMED BEG, Kara-, �ah Abbas elyisi,
251-3.
AHMED BEG, Kem3.l-zlide-, Ayasofya
miltevellisi, 486.
AHMED BEG, �ehr suba§1s1, 455.
AHMED <;AVU�. Derg3.h-i Ali i;avu§lann­
dan, 598.
AHMED <;AVU�, Uzun-, mat tahsil eden,
292.
AHMED <;ELEBi, Acemi oglanlar klitibi,
254.
AHMED <;ELEBi, Bogai;a-zil.de-, M1s1r
defterdarhg1ndan azli, 701.
AHMED <;ELEBi, Defter kil.tibi, 269.
AHMED <;ELEBi, Kadi, Olilmil, 277.
AHMED (ELEBi. Kem1U-ziide-, Ayasofya
ve Fiitih miltevellisi, evinin yanmas1,
353, 722.
AHMED <;ELEBi, Silleysi-, �1kk-1 siini
defterdil.n, 127, 136.
AHMED EFENDi, Aya§h-, �am kad1s·1 ol­
mast, 787.
AHMED EFENDi, Ekmekci-z3.de-,
Belgrad defterdan, 863.
AHMED EFENDi, Haleb defterdan, 293.
AHMED EFENDi. HUseyin Efendi-ogh,
408.
AHMED EFENDi, Kad1-z3..de-, istanbul
kad1s1, Rumili kachaskeri, �eyhillisl3.m,
16, 43, 52, 61, 67, 174, 428.
AHMED EFENDi, Kaytas-ziide,- Timar
defterdiin, 9.
AHMED EFENDi, LAle-izar-z3.de-,
Erzurum Defterdil.n, Diyarbekir mal
defterdlin, milb3.§ir, Anatoh defterdiin,
921
127, 166, 261, 380, 728-9, 749; 1ililmil,
784.
AHMED EFENDi, Molla-, El-Ensiiri, 217,
342 Edime kad1s1, 141; M1s1r kad1s1,
196, 217. 598, azli, 701; Anatoh kadms­
keri, 270, 279; Rumili kadmskeri, 293,
342, 434 Dariilhadis miiderrisi, 574.
AHMED EFENDi, (<;elebi,) Muklibeleci,
739, 796, 801, 849.
AHMED EFENDi, San-, Bosnevt,
Defterd3.r, 258; azli, 294.
AHMED EFENDi, �ehztide Medresesinden
Ii
Silleymaniye'ye tayini, 466.
AHMED EFENDi, T1m1§var defterd3.n,
1!
503.
AHMED HAN, bk. Han Ahmed.
AHMED SADIK, Taikendi �eyh-, 173.
AHMED PA�A. Bag-dad Beglerbegiliginden
Erzurum beglerbegiligine tayini, 710;
�am beglerbegisi, 738; Haleb begler­
begisi, 835.
AHMED PA$A, Gazi Giray'1n adamlann­
dan, Silistre sancagi begi, 782, 785, 797.
AHMED PA�A. H3.f1z-, Hadtm-, Vezir,
M1sir, Yemen beglerbegi, Bosna,
Budun, Vidin muhiifi.zt, serdiir, 47, 100,
242, 335, 385, 394, 460, 463, 492, 512,
526, 535, 572, 662, 687, 698, 700, 733,
747-8, 752, 765-9, 771-2, 774, 786, 791,
794, 797, 799, 845, 848, 861, 864.
AHMED PA�A, iskender Pa§a-ogh-, Rakka
beglerbegisi, 124; Olilmil, 198.
AHMED PA�A. istankOylil-, Tunus begler­
begisi, 222-3.
AHMED PA�A, Melik, milltezim, 247, 258,
260-1, 274, 289.
AHMED PA�A, (<;avui), Mihali<;lil-, 137;
Basra beglerbegisi, 255; <;tldtr begler­
begisi, 354-5, 361; Karaman beglerbe­
gisi, 379, 384; Budun beglerbegisi, 475,
60!, 767.
AHMED PA�A. (Efendi}, MO.tiib-ziide-,
Anatoh defterdiin, 59; Mar'a§ begler­
begisi, 1 1 8; Diyarbekir beglerbegisi,
248.
AHMED PA�A, Musul'dan azli, 192.

922 iNDEKS
AHMED PA�A, Nigboh bejli, 214.
AHMED PA�A, Sed-, Ktbns beg1erbegisi,
588.
AHMED PA�A, Serhadden ref'i, 700.
AHMED PA�A. Vezir, Osek muhiif1z1, 713,
820, 836.
AHMED PA�A. Vezir, serdiir, veziria'zam,
15, 24, 27, 37, 5 1 , 55, 61, 64, 79, 81-4,
89, 1 13-4, 125, 127-8, 185-6, 241.
Ahmed Pasa Divlin-hfulesi, 130.
a�dm namazz, 208, 529.
Ahur-kapu (st), 99, 283, 637; - iskelesi,
243.
ahvlll-i nagdr, bk. hasbihal.
A'i�E SULTAN, Feridun beg'in zevcesi,
130, 139.
A'i�E SULTAN, 669.
ak-aga, 281.
AKBABA-ZADE, 490.
akfa, 3, 19, 22, 43, 5 1 , 58-60, 64, 106, 108,
1 10, 1 17, 133, 136, 141, 165-6, 170,
174-5, 179, 184, 189, 195, 210, 212-3,
219, 221, 234, 237, 239-41, 244-5, 247-
9, 261 , 266-7, 274, 278, 280-1 , 283, 291,
293, 302, 310-11, 316-7, 334, 337, 341-
2, 347, 350, 352, 358, 360, 368-9, 373-
7, 386-7, 392-3, 410, 414-5, 41 8-9, 423,
428, 430, 440, 444, 447, 453, 456, 465,
468, 473, 476, 483, 486, 514, 533, 535,
541, 546-7, 550-2, 556, 562, 568, 575,
582, 584, 588, 591-3, 615, 619, 624,
631, 638, 660, 661, 665-6, 676, 684,
693-4, 702-4, 706, 716-7, 725, 728-9,
732, 735, 738-9, 743-4, 746, 753, 755,
757, 759, 761-4, 776-7, 779, 782, 784-6,
793, 795, 801-2, 8 1 1 , 821, 828-9, 840,
843, 845, 847-9, 853-6, 860; <;iii -, 301,
343, 462, 530, 576, 614, 855; kalb -,
753, 821, 855.
akdarma, gemi �esiti, 5.
Akdeniz, DeryA-i Sefid, 35, 443, 483, 485,
551, 619.
Akhisar kadlhj!I, 130.
akincl, -askeri, 531;- begleri, 326.
Akkerman, 400, 423, 451, 481, 752; -
kal'as1, 363, 412; -sancag1, 565.
Akkoyunlu, 298.
akl/im, 486.
akmi§e, 114, 247, 841; -i Frengt, 51, 418;
- mUtenevvi'a, 69, 131, 135, 169, 341,
619; -i ,)'irdz, 841.
ak-sancak, 612.
Aksaray, semt, 778.
AK SULTAN, Bedah14n Mkimi, 297.
Aksehir, 473.
alaca ye§il ve kiztl sancak, 612.
Alaman, 130, 370.
ALAEDDiN, 260-1, 289.
ALAEDDiN BEi'l, Milltezim, 247, 258.
ALAEDDiN EFENDi, 757.
ALAEDDiN FERAMURZ, Selr;uklulardan,
581.
aldmet-i lsldm, bk. isl/Jm.
alay, -bayraj11, bayraklan, 27, 32, 42, 452-
3; - beCleri, begisi, 77 132, 163, 405,
565.
ALEKSANRE HAN , Levend ogh,
Gurcistan hikimi, 119. 121, 123, 133,,
193, 223, 239, 241, 354-5, 443, 745.
alem, 603; - -i /Jlem-tir/J, 620; -i hamti­
yiin, 534; -i Muhammedt, 608; -i
Rasiilullllh, 322, 493; -i server-i kii 'i­
mit, 6 1 1 .
Alem-dag1, 287.
ALEMDAR-1 RiSALET-PENAHI, bk. Ebi
EyyOb Ensiiri.
ALi, Kapuc1, Miitevellt, 851.
ALi. Kiitib, Seliiniki'nin raldbi, 476.
ALi, Km-san, 426.
ALi AGA, Arnavud-, 602, 680.
ALi AGA, Ca'fer Pa§a'n1n kapuc1-ba§tS1,
Van beglerbegisi, 839-40.
ALi AGA, <;a§nigtr, miitevelli, 269.
ALi AGA, <;erkes-, Sipiiht oglanlan agas1,
200-1, 203, 211. Oliimii 229.
ALi AGA, Kapuct-ba§t, 22.
ALi AGA, Kapuc1-ba§t, Kapuctlar kethii­
d4St, 272, 410, 451, 640, 642-3, 648,
642, 743, 748; Oliimii, 750.
ALi AGA, K.tz-kapan-, Cebeci-ba§t, 693.
ALi AGA, Milteferrika, Kiit;iik mir-iihilr,
bilyilk mir-ilhilr, 656, 686, 749, 774,
841.
ALi AGA, Milteferrika, milndeler agas1,
849, 854.
ALi AGA, Sekban-ba§t, 60.
iNDEKS 923
ALi AGA, Ser-hiizin, 603. ALi <;ELEBi. K1nal1-z8.de-, M1s1r kad1s1,
ALi AGA. Silahdiirlar kiltibi, <;a§nigir ol­ Anatoh kad1askeri, 67, 85.
ALi <;ELEBi, (Efendi), Ldm-, Reisii1kiitt8.b,
mas1, 195.
Anatoh defterddn, ni§anc1, 137,
ALi AGA, IBOfeciyiin-1 yemin agas1, 212.
250,300, 327, 434, 442, 456, 636, 643,
ALi AGA, Yenh;eri agas1, 2, 15, 19-20, 24,
655, 741, 772, 8 l l .
28, 38, 55.
ALi BEG, Divine-, 688. ALi <;ELEBi. Rumili muhhebecisi, 728.
ALi BEG, Harde muhiisebecisi, 544. ALi <;ELEBi, (Efendi), Sinan Efendi-ziide-
Anatolu kad1askeri, istanbul kad1s1,
ALi BEG, Hazine muhiisebeciliginden azli,
671; Anatoh muhiisebecisi olmas1 672.
R umili kad1askeri, 174, 182, 225, 235,
238, 317, 323, 342, 388, 434, 442, 559,
ALi BEG, Kara-, Mir-livii, 502. 598; ijlUmil, 659.
ALI BEi'l, Karaca-, 87. ALi EFENDi, 661.
ALi BEG, Mehmed 111.'ii'n lalas1, 142. ALi EFENDi. Ba§-defterdiir, Segedin san­
ALi BEG, Tamgac1-, Hamid sancag1 begi, cagt begi, 648, 667, 702, 716, 719, 743,
779-80. 763, 772.
ALi BEG, Turbin-, $am defterdiirhg1ndan ALi EFENDi, Haleb defterdan, 862.
azli, 267. ALi EFENDt, Siibtk ba§-defterdiir, 743,
ALi BEG, Veli Aga'ntn diviin kitibi, Rumili 763.
muh8sebecisi, 728, 813. ALLi EFENDi, Siinbiil-, $1kk-1 siint defter­
ALi BEG, Yenir;eriler katibi, $ehr-emini, d§n, IOI, 108; n4'ib, 757.
154. ALi EFENDi. Ummii'l-veled-ziide-,
ALi BEG-ZADE, Kal'a tezkirecisi, 497. Semiiniye miiderrisi, 67.
ALi <;Avu�. 715, ALi KETHUDA, Kiir;iik 8.hilr kethUdiist,
ALi <;AVU�, 41. Top arabactlar�bll§t olmas1, 566.
ALi <;AVU$, Kapu kethiidds1, 221, 242. ALi PA$A, Bostanc1, TrabluS$am, Haleb,
Karaman, <;Ild1r beglerbegisi, 207-8,
ALi <;AVU�, Macar Sip4hi, 686-7
275, 319, 357, 361, 496, 5 1 1 .
ALI f;AVU�. (Aga), Milteka'id, Lala
Mehmed Pa§a zevcesi ile evlenmesi, ALI PA�A, <;erkes Haydar Paia ogh, 534,
599. 563.
ALi <;AVU$, Nilzl-emini, habs olunmas1, ALi PA�A. Elvend ogh-, Bagdad, Basra
378, 630, 632. beglerbegi, veztr, 317, 327, 329, 710,
ALi <;AVU$, Selam r;avu§u, miiteka'id ol­ 715, 718; Oliimii, 721, 723, 729.
mas1, 570. ALi PA�A. Ferhad Pa§alu, Gence begler­
ALi <;AVU$, Uveys Pa§alu-, Ba§-defterdiir begisi, 834.
olmas1, 636. ALi PA$A (BeA:), GUrcistan, Revan,
ALi <;ELEBi. Abdi <;elebi ogh, 235, Nahcivan, Kars, Budun, Rumili begler­
ALi <;ELEBi, Arpa em1ni, 53. bejlisi, 140, 459-60.
ALi <;ELEBi, Billig ogh, $1kk-1 sant defter­ ALi PMA. Haydar Paia ogh, 534, 563.
dlin, 15. ALI PA�A. Kih<;-, bk. Ktlt<; Ali P�a.
ALI <;ELEBi, Bahk-ziide-, 43. ALi PA$A, Rumili beglerbegisi, 140, 147,
150.
ALi <;ELEBi. <;ivi-ziide ogh-, istanbul ka­
ALi PA$A, Semiz-, Vezirla'zam, 3-6, 8,
dtst, 225, 231.
12, 14, 51, 59, 171; mumu, 181.
ALi <;ELEBi, l§tk-, Diyarbekir defterddn,
rOz-ndmeci, Anatoh muhdsebecisi, Fatih ALi PA�A, (Beg, <;elebi), Tat-, Tiflis beg­
miltevellisi, 156, 266, 337, 486, 497, lerbegisi, 447, 454; �ehrizol'den
569. istanbul'a miiliizemete gelmesi, 571.
ALi <;ELEBI, K4tib, silahd4r, 422, 493, 656. ALi PA�A, lTiu<(-, bk. Kdt<; Ali P�a.
 �

924 iNDEKS
I
iNDEKS 925

ALi PA�A, Vezir, ismihan Sultan'1n kocas1,
155, 181.
Ali Pa§a Cami 'i, bk. Atik Ali Pa§a C8.mi 'i,
Edimekap1.
Ali Pa§a (Yeni) Medresesi, Yeni Ali Pa§a
Medresesi, 730.
ALi PORTVK BEG, 17, 23-4.
dlt dtvdn, 825.
ALI MUSTAFA, (<;;elebi, Efendi),
Gelibolulu, Rumili defterdlin, 198;
Yenir;eriler k8.tibi, 279; azli, 292;
Defter-i hakant emini, 292; azli, 307-8;
Yenii;eriler k!itibi, 422, 434; defterdlir,
739.
Al-i Osmdn, Osman-ogli, 41, 49, 66, 69, 72,
321, 379, 297, 476, 496, 499, 503, 505-
6, 508, 5 l l , 516, 565, 577, 636, 681,
718, 778, 780; - bejllerbelilijli ptiyesi,
636; - defterddrl1if1, 15, 59, 61, 100,
134, 136, 139, 156, 181, 197, 268, 316,
324, 344, 379-80, 457, 467, 528, 539,
617-8, 648, 687, 708, 728-9, 749, 799-
800, 840; - kad1askerliji, 15, 52, 61,
67, 85, 100, 130, 136, 141-2, 166, 174,
196, 201, 235, 270, 279, 317, 323, 342,
442, 467, 469, 494, 497, 502-3, 551,
548, 574, 598, 652, 659, 66!, 760, 769,
778, 826-7, 847, 858, 860; - kad1lar1,
201, 847; - koli, 30; - muh/Jsebeciliji,
266, 337, 382, 486, 535, 561, 594, 710,
Amavud iskenderiyesi, 414.
arpa, 22, 276, 310, 476, 533, 535, 608, 624,
670, 794, 853; - emtni, 53, 218, 440,
514; - kdtibi, 137, 497-8; -l1k, 59,
106, 241, 355.
arslan, 640, 778.
ARSLAN A0A, Mlitefenika, eski §ahinci­
�1. 656, 790.
Arslan-hline semti, 134.
ARSLAN PA�A. Budun beglerbegisi, 24-6;
idanu 336.
arz, arzlar, 1 1 , 26, 65, 291, 295, 335, 360.
arzihiil, kaif1d, 26, 32-3, 64, 117, 125, 128,
190, 201, 227, 239, 266, 277, 278, 309,
Atik Ali Pa§a Cfuni'i, Edirnekap1, 15.
atlas, 114, 188, 430, 603, 652; - dolama,
elbise, 100; -i ciill, 160; -i Frengi,
159, 351.
atmacac1-b�i. 235; -lik, 377, 735.
Avarin kal'as1, Navarin kal'ast, Mora'n1n
gUney-bansmda, 92.
avdriz, 1 1 , 575, 588, 716, 733, 755, 785, 828,
845, 860; - alq;asi, 85, 248, 685.
avci-b�1, 235.
avlanmak, 60.
Avlonya, 619; - sancagi, 404. i
ay tutulmas1, 200.
ayak -divdm, 4, 5, 67, 455.
I
'

l lO, 210, 297, 412, 418, 431, 436, 449,

450, 564, 531, 576, 581, 586, 625, 626,
664, 746, 762, 765-6, 783, 844, 858;
---devleti, 528; - sultdnlan, 43, 72, 135;
- pddi1dhlari, 12, 48, 465, 554, 564,
1 1 1 ; - #ihediisi, 682.
alb§, 55; -/amak, 61, 205, 434, 622.
ALP GiRAY MiRZA, Kagtlgay, 144, 201.
al tamga, mell§ar-i-, 198.
Alt1-b6Lak, 5 1 , 149, 348, 727; - halk1, 796,
804.
Altt nefer, 818.
altmi1lu maderris, 691.
altun, 1, 23-4, 42-3, 45, 65, 102, l l4, 131,
157, 168, 186, 192, 210, 230-2, 235,
242, 261, 352, 368, 372, 380, 386, 388-
9, 430, 438, 469, 505-6, 5 1 1 , 530, 536,
549, 559, 588, 591, 599, 630, 651, 656,
661, 678, 681, 706, 716, 732, 739, 745,
771, 784-5, 790-2, 801-2, 804, 814, 816,
826, 832, 836, 843, 845, 849, 853-4,
860, 862-3; - eifer, eiferlll, 160, 675;
- hal, 107; - ki/lndtrt, 21; - 1em1tr,
584; - taclu, 612; - tepsi, 245; -
zenctr, 145, 775.
a•ma, 624.
amel-mdnde, 241.
Amid kad1s1, 274.
Anatoh, Anatoh, 220, 641, 725, 780; -
ajlasi, 385; - askeri, 19-21, 23, 25, 30;
- beiflerbeifiliifi, 1 1 , 15, 21, 28, 38, 4 1 ,
46, 58-9, 78, 124, 134, 136, 1 3 8 , 153,
160, 207-8, 233-4, 264, 269, 292, 319,
713, 719, 728; - mukiita'acis1, 386; ­
mukiita'titi, 661; - mllderrisleri, 201;
- mlll/Jzimleri, iOl; - viltiyeti, 581,
816, 827; - zu'amlis1, 56.
Anavarin kal 'as1, 86; Anavarin liman1, 96.
anbar, 714; - sanduklari, 618.
anber, 232.
Ankara, 431; - sanca�, 405.
Antalya iskelesi, 242.
APOSTOL AGA, bk. Mahmud Aga, Mir­
alem.
Arab diyiin, memleketi, 4, 14, 75, 235, 719,
740.
Arab-1 b§.diye, 830.
Arab-1 biigtye, 91.
Arab, ev13.d-1 Arab, 535.
ARAB-zADE, milfetti§, 763.
araba, 18, 27, 46-8, 50, 60, 144, 163, 700,
827; - bdrgtrleri, 752; ---c1, 216, 263,
292, 348, 616; -/ar, 25, 28, 304, 397,
516, 613-4, 651, 693, 781; at-lari, 612;
at-Sl, 389, 709, 841.
Arabistan, viliiyeti, 334, 582, 688, 711.
arak-i kefere, 430.
ARAS HAN, �irvlln hiildmi, 121-2, 145.
Aras suy1 (lib-1 Aras), 123, 205, 207, 209,
239.
arasta, 739.
Arafat, 64; - dagi, 75, 95.
arefe glini, 108.
Amavud, 462.
ARNAVUD ALi AGA, <;;a1nigir, bO!iik
a�as1, 558-9.
348, 372, 385, 504, 510, 522, 525, 554, a 'yan, 92. H
557, 564-5, 623, 638, 703, 773-4, 822, Ayan gOIU, 232.
827, 855. a 'yan u e1rfif, 305.
Arz odaSl, 107-8, 497, 503, 528. AYAS AGA, 27.
dsti-y1 stmtn, bk. giimii§ deynek. Ayasofya, Ayasofya-i Kebir Climi', 56, 69,
asel (bal), 296. 95-6, 100-1, 104, 107, 109, 141, 155,
248, 269, 374, 440, 463, 5 1 1 , 524, 543,
ashdb-i rakam, 479, 617.
582, 626, 665, 670, 742, 765, 824; - da
ashlib-1 RasO.lulliih, 121.
beglerbegi tefti§i, 578; - \:at§ISI, 416;
Asitiine-i sa'lidet, bk. istanbut.
- evkaf1, 694; - evkaft zevfi 'idi, 638;
asker siirmek, 165.
- hattbi, 4 1 1 - imdm1, 595; - mahal-
ASKERi MiRZA, 297. Jesi, 743; - mlltevellisi, 228, 353, 387,
A§ct-ba§I evleri, Acemi o�tanlar meyda- 486; - tevliyeti, 419; - vfi 'izi, 509,
ntnda, 113. 531, 548, 759, 772.
A�CI MEHMED, 753. Ayasofya-i sagtr, 248.
A§lk Pa§a mahallesi, 621. Ayastefanos, 1 .
�r-i §ertf, 741.
AYA�LI EFENDi, Haleb kadlSl, 720.
a1Urfi giini, 257.
Aydm, 784, 820, 860.
at, esb, atlar, 3, 13, 21, 27-8, 42-3, 54-7, 69,
dyin-i Osmdnt, 654.
77, l l4, 124, 145, 159-60, 171, 216,
AYNI HAN, Mirza ogh, 121.
351, 444, 507, 521, 541, 554, 576, 582,
Ayntiib sanca�1. 863.
597, 639, 641, 670, 676, 729, 734, 775,
778, 795, 807, 809, 838; - arabalari,
A'z§z livas1, Haleb, 688.
azeb, 82, 508; -<in, 2, 358;
612; - arabasi, 389, 709, 841; - gemi­
leri, 6, 78, 315; -lu, 21, 357, 508, 515, azebistdn t/J 'ifesi, ztlmresi. 653, 639.
528, 687, 700; - salma, 663. Azebler hamm8m1, 719.
At-bazan, 316, 778. Azerbaycan, 164-5, 394, 429, 448, 477.
Azfut, mahal, 641.
At-Meydam, 69, l l3, 133-4, 161, 248, 800,
806-7, 855-6; - saray1, 170, 212, 473. AZiZ MAHMUD HODA'i, 759,60, 824.
atabeif, 11, 92, 106, 291. Azizlii kOyi, 514.
ATAULLAH EFENDi, Hoca-i sultiint, 40, Aziz EFENDi, (<;elebi), Hoca-zlide, 691;
42, 49, 50-2, 59, 61, 74, 502.
Slileymaniye mliderrisi olmas1, 787;
ate§, bk. yang1n. Hiinkar mUderrisi, 825.
 926
AZMi EFENDi. Ill. Mehmed'in hocast, 445.
AZMI MUSTAFA <;:ELEBi, K1bns defter­
dan. 460, 566.
aznavurlar, 835, 839.
-B-
BABACAN, Mihal'in serdan, 452-3.
Babadag1, 628 ; - halkl, 481.
Bab-1 Hilm3y0n, 43, 55, 99-100, 142, 2 1 1 .
248, 469-70, 621, 640, 654, 678, 6 , 82,
757, 802, 847-8.
Babiilebvab, bk. Demiir-kapu.
Babiissa'ade, Bab-1 Sa'adet, Topkap1
Saray1, 64, 99-101, 109, 159, 322, 434,
436, 470, 435, 853; - AgaSI, 466.
bac, 431.
badalo§ka, 29-30, 397-8, 645; - top/an, 27.
badam (badem), 73
Bag�e-saray, K1nm'da, 141, 148
Bagdad, 35, 199, 260, 267, 291, 311, 317, 327-
9, 332-3, 367. 394, 431, 443, 684, 723,
727. 822, 828; - beglerbeifiligi, 78, 261,
710, 721; - ha/kt, 328; - hazinesi, 310 ;
- kadtligi 194, 335; - muhaftzt, 199; -
vilayeti, 382, 578, 651.
baha, baha-i araka, 292; - -i ganem, 386;
- -i hami, 292; - -i revgan, 386, 845.
BAHADIR AGA, 350, 352, 356
BAHAEDD1N-ZADE, Anatolu kad1askeri,
166.
Bahr-i Muzlim, 443.
bah1i1. Yenireriye, 38,, 58, 101, 102, 104,
105, 2 1 1 .367-8.438; - a atalar, 614.
BAKANi. (Batthany), Macar serdan, 339,
357, 371, 630, 781, .
bakar (s1grr}, kurban edilmesi, 653�
baka.ya, - defterleri, 234; - nezareti, 599;
- tahsili, 550, 750.
BAKAYI EFENDi, Galata, Oskildar kad1s1,
yanarak Olmesi, 424.
BAKi mahlas, bk. ABDOLBAKI EFENDi
baktr, niihiis, 133, 821.
BAKKAL-ZADE, tabib, 547
bakkam, 380.
bal, 453, 853; - c1llk. 784.
BALABAN, 406.
iNDEKS
BALFI, (Pally), Macar serdan, 630, 680,
781,838.
BA.Li BEG, Kara-, Milteferrika, ilbasan
Begi, 133, 534, 563, 863.
BA.Li <;AVU�. Perhizci-, Selam c;aVU§, 174-
5, 332, 482.
BALI <;:ELEBi, (Efendi), Kil�Uk-, K1bns
defterdan olmast, 363; �am, Trablus§am
defterdan, Mehteran-1 hayme katibi,
225, 498, 500, 567, 579, 704.
Bahk-pazan, 224, 257; - siyaset-galn, 704.
BALIK-zADE EFENDi, �1kk-1 san1 defter-
dan, 61.
Balis Sancap, 181.
balmumu, 218.
balta, 241; --cdar, 211, 303, 393, 766.
balvanlar (agac; c;e§iti), 35.
Balye-Badra (Patras, Mora'da kad1hp ), 524
balyoz (Venedik elc;isi), 661.
ban, 767.
bll-postin sammur, 584.
barc;a, gemi c;e§iti, 5, 349, 619; - lar, 418.
Barc1nlu kOyli, 514.
bargir, 362.
BARl�TUVAN, 401.
Bar kal'as1, Venedik civannda, 79, 83.
barut, 6, 12, 29, 32, 35, 80, 344, 398, 412,
538, 541, 568, 604, 614-5, 620, 627.
642, 699, 705; - hilne, 510, 614; -
hazinesi, 34, 97, 676; - ktir-hdnesi,
614; - mahzeni, 222.
Basra, 35, 250, 260, 267, 484 ; - beifler­
begiligi, 36, 255, 294, 329, 355, 604 ; -
defterdarl1if1, 254, 607 ; - serhaddi, 745.
ba§-fQVlq, bk. fQVU§.
ba§-defterdiir, 15, 36, 61, I00, 109, 112, 136, 156,
197, 2 1 1 , 218, 292, 295, 303, 326, 388,
434, 444, 446, 467, 497, 500, 528, 547,
550, 572, 632. 636, 678, 718. 763, 769,
772, 860 ; - fik, 505, 539, 551 587; -
11k tevcihi, 716, 719, 815.
ba§·kapuci-b�1. 59, 458, 692, 842.
btl§·mukiita'ac1s1, 156.
ba§·rllzrtilmeci, 136, 246, 422, 697, 764, 801,
830.
ba§tarda, 7, U, 23, 84, 143-4, 172-3, 234, 238,
376-7, 405, 416, 508, 556, 591-2, 606,
iNDEKS
621, 628, 639, 808; - far, 85, 294, 711,
814 ; otuz iki oturuklt - 585.
ba§·tezk.ireci, 326, 544, 636; -Iik, 307.
ba1-vdridiitf, 156, 337.
batakhk. 507.
batrik, bk. Patrik.
Batum, 479.
BAYEZiD I, 431.
BAYEZiD II, 54; - Ciimi'i, 411, 454, 531,
626 ; - Ciimi'i miitevellisi, 579, 607 ;
- Cd.mi 'i tevliyeti, 363, 497, 851 ; -
evkaft, 740; - evkaft tevliyeti, 333, 6
. :
��
851 ; - hammamt, 55, 219; - ko§ku
(kasn), 89, IOO. 172, 237, 245, 320 433 ;
:
- Medresesi, 85, 270, 456 ; - Tllrbesi,
106. 455.
BAYEZiD, Kanunt'nin §ebzadesi, 56, U6.
BAYEZiD EFENDi. kad1, 257.
bayrak. 315 ; - far, 23, 597, 646.
bayram, id, 109, 158, 248, 256, 375 ; - na­
maz1, 78; - ulllfesi, 107, 346; kurban -
-1, ( id-i adhil), 21, 66, 195, 286, 385,
502, 623, 697, 756, 815; ramazan - -1,
(fd-i ramazan) 7, 276, 375, 600, 742,
860.
B AYRAM BEG, Semendire sanca�:t beyi,
19-20. 44.
bllz8.r, - tar, 648; - ctlar, 616 ; - gab,
206, 783; - gan, 363; - halkl, 655;
ehl-i-, 514, 784, 853.
B8.zii.r�8.h menzili, 44.
btizubend, musassa' -, 576
Bee; (Bees, Viyana), 286; - kal'as1, 357; -
nev8.bisi, 838.
Bedahjiln, 297, 814.
bedel, - -i hamr, 717, 732; - -i kllrekci,
588, 685, 828 ; - -i nuzl. 588;685, 733,
794 ; - -i ra'iyyet, 51 ; - -i timar, 685.
Begkoz1 baB;c;esi, 90.
Beglerbeifi, mfrimfrtln, -ler, 8, 21, 24, 29,
38, 56, 65, 67, 74, 116, 123, 116. 130, 132,
138-9. 153, 170, 199, 203, 206, 210- 1 1 .
213, 221, 234, 242. 290, 326, 424, 448,
460, 498, 505, 5 1 1 . 518, 520, 559, 692,
696, 705, 755, 758, 78, 836. 842; - kis­
saSI, 209 ; - lik, 26, 27, 65, 1 5 1 , 179,
193, 242. 293, 414, 429, 447. 504 ; -lik
cil 'izesi, 362 ; -lik elkabt, 476, 718;
927
-lik haslan, 636;-likle defterdar, 760;
-lik ptiyesi, 550; -lik unvdn1, 167; -
Tllrbesi, Eyyub'da, 541.
BEG-ZADE EFENDi, M1str kad1s1, 434;
Ha�Ass-1 Kostantiniyye kad1st iken
Olilmil, 810.
Beg-zadeler, zimmi, 541.
Bihke (Huvatistan'da Bihac) kal'ast, 286,
320.
BEHRAM, Eski iran hilkilmdan, 16.
BEHRAM PA�A. (Beg), Rum Beg-ogh,
Kefe, Batum, Trablus§am, Erzurum
beglerbegisi, 313, 316, 324, 479, 634,
738; - evi, At Meydaru yaktntnda, 113.
BEHRAM PA�A. Sivas, Erzurum,
Diyarbekir beglerbegisi, 78, 118, 130.
BEHZAD AGA, Kapuc1, 103.
bekt;i kafirler, 628.
. ,.
Bekece <;iftligi, Akhisar'da Fendun Beg in
'iftligi. 130.
beksimed, 6.
Belh, 814.
Belgrad, 19, 27, 44, 47-8, 52-3, 321, 326,
330, 337, 339. 345-6. 372, 378, 398, 414.
419, 424. 496. 540, 551, 573-4. 590,
598, 625, 628, 673, 690, 705, 713-4.
718, 781, 788, 809, 815, 829, 839.
854;- hatkt, 50; - kal'as1, 62�; - ko­
nagi, 19; _ menzili, 15; -1 Ongilrus,
44. 326.
BELKIS HATUN, Harem-i hilmllyilndan,
385.
Bender, 148, 423, 481; - kal'as1, 140; -
sancag1, 565; - seferi, 147;
Bender-i Kili sancagt, 363.
BENGi ALi. Matrakc1, Sipahiler katibi, 281.
Bent isr8.'tl, 6 1 1 .
BENLO KAPUCl, 764-5.
bennii., 828.
berberler, 806.
Berda, Aras kenannda, 123.
bertit, 59, 227, 520-1;-1 §erif, 92, 618; be·
ravtit, 621.
bertit gicesi, 156, 198.
Bergama, 839.
Beriyye Arabian, 745.
Beriyye-i Urban, 75.
Berkofca, 766.
 T

928

Be�ikta�. 7, 91, 695, 723·1 - Cami'i 78' 81·

0
- iskelesi, 7, 77, 86, 139, 6 6. 60 ,
iNDEKS

8
815, 856; - bafl bar(asi, 5; Zar, 42,
I bugday, tereke, 216, 310, 392, 418, 459;
iNDEKS

CA 'FER <;AVU�, �ehzade Mehmed'in �a­

929

2 1 1 , 303, 582; -tar celltidi, 736; - �-baii, 142.

376-7, 754.
BE�iR <;Avu�. 266.
bey'at, 434.
beyaz tugra, 66.
Beytullah, Beytulliihi'l-haram, bk. Ka'be
beylUlmat, 234, 268, 284, 288, 324, 338, 367,
374, 427, 429, 478, 558, 584, 633, 649,
771, 860; - emfni, 704, 722; - hazf­
nesi, 248, 680; - -i hlissa emiineti 858·
' '
- -i miislimtn, 482, 533, 648.
BezzAzistiin, 213, 685, 704, 724, 784, 786;
-1 atik, 231; - ehli, 652, 655; - ket­
hiidds1, 380; - mahzenleri, 648.
btfkucllar, 604.
bid'at, 387, 430, 682; - -1 seyyi'e, 415, 430,
702, 717, 732, 755, 817, 826, 854.
bilezikler, 341.
bina emini, 157.
Birecik kad1hgi, 19 l.
BiSTAM BEG, ctefter darugast, 253.
Bit-pazan, istanbul'da, 304, 812.
bt-zeblln, bk. dilsiz.
Bobofca ka('ast, 38-9.
BOGA<;'.A-ZADE, miltevelli, 497.
boj1as1, 188, 430.
Bogaz-kesen kal 'as1, 330. Aynca bak.
Rwnili hisan.
Bogdan, 70, 133, 278, 398-9, 425, 450, 467-
8, 477, 491, 496, 540, 661; - irsliliyesi,
699; - re'dyiisi, 410, 458, 464, 481; -
oglanlan, 136; bostan-oglanlan, 604,
622, 624.
Bostanc1 karyesi, 514.
BOSTAN-ZADE EFENDi, 1eyhillisliim, bk.
Mehmed Efendi, Bostan-zade.
BOSTAN-ZADE KARDE�i, Rumili kad1-
askeri, bk. Mustafa M�slihiddin Efendi.
bozdogan, voyvodahk semboHi, 151, 160,
530, 541. 554, 556, 585, 706; -lar, 610.
BOgiirdelen kal'as1, 19, 20.
biiliik, -agalan, agasi, 12, 47, 62, 101, 145,
229, 251, 264, 365, 434, 467, 469, 558,
660, 682; - agal1g1, 287, 307, 492, 616,
809 ; - bafl, ba1ilar, 230-1, 321, 368,
376, 608, 610, 681, 689 ; - halki, 38, 5 1 ,
58, 85, 1 0 1 , 108-9, 143, 210, 230, 263,
274, 281, 292, 297, 301, 319, 345-6, 373,
405, 413-4, 432, 443, 457, 463, 468-71,
473, 482, 496, 506, 5 1 1-2, 516, 549, 551-
2, 559-60, 566-7, 591, 602, 641, 671,
674, 685, 693, 714, 718, 735, 746, 796,
802, 804, 838, 847, 849, 853-4, 856; ­
halkt bayrag1 lale-zilrvdr, 612; - halki
mukiibelecisi, 549; - k/itib/eri, 195,
472, 671, 738; - kethtidtilan, 62, 101;
-ler, 13; - sipllhfleri, 533; - sip/ihfsi,
113, 524, 591, 702, 705, 770, 860.
biirk, 239, 441, 541, 554; -ler, 50.
BUDAK PA�A, Kefe beglerbegiliginden
--cthk, 784.
Buhara, 133, 173, 350, 352, 443, 725-6, 729, CA'FER <;ELEBi, Arpa katibi, 137.
731, 773, 814. CA'FER EFENDi, Sun'ullah Efendi'nin ba­
bukalemun, 170.
bast, Anatolu kad1askeri, 270, 825.
CA'FER KETHDDA, Ferhad Pa§a'mn ket­
Bulak, M1s1r, 67.
htidas1, 492, 538.
Bulgar, 370, 782.
CA'FER PA�A, Anatolu beglerbegisi, 124,
burc, - -l akreb, 533;-1 delv, 160.
134, 138, 140, 143; vezir 148, 150;
BURHANEDDiN (BURHAN) EFENDi,
Diyarbekir Beglerbegisi, 163, 174:
(Pa§a) Kara-, �1kk-1 evvel (ha§) defter­
Oli.imil, 178.
dart, Tuna, Anatolu defterdAn, Anatolu
CA 'FER PA�A, Frenk-, Trablusgarb,
ve Rumili beglerbegiligi ile defterdlir,
Trablus�lim, Ktbns beglerbegisi, 194,
154, 156, 166, 183, 193, 197' 300, 303, 316-
294, 314, 358, 381, 619, 634, 754.
7, 324, 344, 367 ' 379, 388, 505, 528,
CA'FER PA�A, Vezir, Olilmil, 208.
617-8, 623, 631, 661, 687, 708, 714, 798,
CA'FER PA�A, Hadtm-, Vezir, Tebriz,
810-11 ; Olilmil, 862.
Kefe, Van, �irvan beglerbegisi, Budun
BURHAN-OGLI, �irvan'dan istanbul'a gel­
serdan, 132, 163, 177, 182, 207, 284-5 ,
mesi, 746.
317, 327, 374, 394, 407, 492, 512, 526,
Bursa, 195, 224, 473, 478, 575, 7 1 1 , 761,
529, 532-3, 573, 580, 590, 598, 601,
836; - aklllmi, 505 ; - kadll1g1, 52, 67,
625, 630, 635, 641, 662, 672, 703, 833,
85, 174, 224-5, 235, 251, 312, 442, 502,
839.
616, 701, 764, 769, 787, 810, 845-6; -
c/i'ize, -ler, 200, 239, 259, 313, 345, 389,
mukiita'ac1llg1, 254, 337, 722; - mukii­
422, 479, 763.
ta'ac1s1, 490, 813; - mukiita'as1, 861.
CAN-FEDA HATUN, Kethilda Kadtn, 247,
BURUNSUZ <;'.AVU�. �amlu-, 802.
256, 273, 302, 351, 359, 436.
BURUNSUZ <;'.AVU�-BA$1, 25, 73.
Cankennan, 400.
buz kay1gi, 99. Can-kurtaran, Rumili'de, 395.
buzluk, 98.
CAN- POLAD, (Beg), 78, 275, 688.
Biikre1, 507, 515, 538, 831.
ctlriye, ctlriyeler, 183, 186, 341, 436, 486,
Bilyilk <;ekmece,- kiipriisii, 96; menzili,
546, 630, 703, 760, 858.
-

seferi, 505; - vililyeti, 482, 551, 553; ­ azli, 845. 651.

voyvodalan, 277, 418, 423, 488; -
voyvodaligi, 241, 255, 278, 409, 541; -
voyvodasi, 214, 272, 291, 4 1 1 , 454, 540,
553, 580, 774, 804.
Boj, 556.
Bolu, 64, 473; - sancagi, 152, 313, 498.
Bosna, 236, 286, 331, 462, 487, 662, 700,
714, 165; - askeri, 181; - begi, 21; ­
beglerbegiligi, 194, 202, 246, 285, 320,
487, 698, 720, 746, 781, 790, 793; -
ser hat!:1i, 320, 765; - vildyeti, 535, 700.
BOSNAVI, dlvline, 46, 125.
. CA'FER AGA, Yeni�eri agas1, 76-7.
bostan bekcileri, 42.
bostanct, - bafl, 15, 41-2, 287, 304, 433,
529, 616, 683, 696, 729, 734, 736, 812,
Budamya, bk. Mudanya.
Budun, 22, 194, 225, 286, 294, 297-8, 330,
335, 337, 347, 359, 369-70, 372, 379,
394, 397-8, 414, 457, 467, 475-6, 493,
495-6, 502, 506, 519, 524, 533, 558,
572, 577, 580, 601, 630, 636, 636, 670,
673, 680, 700, 714, 765-6, 781, 785, 788,
lef­
815., 821, 829, 833, 838; - askeri,
32, 781; - beKlerbeCiligi, 24..5 ,
ken,
140, 167, 181, 189-90, 194, 225, 233, 263,
304, 314, 336, 390, 475, 698; - defter­
dtin, 350, 516; - defterd/illgl, 517; -
serhaddi, 105, 299, 556, 560; - vildyeti,
505, 510, 526-7, 532, 588, 687; - yeni­
(erisi, 397.
biiyiik devatddrltk, bk. devatddrl1k.
Bilyiik Karaman Pazan, sokak, 316, 739.
biiyiik Mir-/ihUr, bk. mir-ahfir.
bilyilk tilrbe, 251.
-C-
CA'FER, Bayezid miltevellisi olmast, 579.
CA'FER AGA, Cilce, 485, 487.
CA'FER AGA, Guraba-i yemin agas1, 457.
CA'FER AGA, kapuc1-ba�1. 455.
CA'FER AGA, Siladar-1 hassa, 39, 59.
CA'FER BEG, 863.
CA'FER BEG, Lala-, 100, 105.
CA'FER <;'.AVU�, �amlu-, 597.
ctisus, cdsuslar, dil, 13, 25. 1 16, 346, 453,
496, 603, 645; ulufelll -, 32.
CEBBAR-KULI BEG, (Aga), 175-6.
cebe, 801.
cebeci, cebeciler, cebeciyiin, 29, 51, 126,
143, 163, 166, 194, 199, 205-6, 209,
263, 281, 292, 297, 321, 348, 364, 376,
397, 405, 412-3, 438, 471, 508, 516,
533, 571, 616,621, 639, 689, 705, 747,
784, 796, 812, 815, 838; -ler agas1, 693;
-Ier alay bayrag1, 610; -ler katibligi,
254, 567; - ba�1, 3, 69, IOI, 133, 140,
157, 227, 273, 307, 366, 368, 465, 493,
693, 738.
Cebe-hane, 113, 2 1 1 , 284, 303, 530, 534,
538, 544, 582, 615; -i iimire, 29, 69,
930
366, 449, 465, 472, 585, 808; - esbdb1,
13.
Cebel-i Balkan, 499.
cebelU, 689.
Cehennem deresi, Divrig-, 863.
celd-i vatan, 263, 755.
CELAL BEG, Musahib, Timar defterdan,
42, 49, 5 1 , 59, 74, 86.
CELALEDDiN R0Mi, Mevtana, 730.
Celfili, 215-6, 222, 816, 819, 827.
CELAL-ZADE, Mustafa «;elebi, Nisanc1,
Mir-tevki't, 38, 56, 61.
celldd, 26-7; -lar, 26-7, 211, 304, 384, 439,
529.
CENA.Bi EFENDi, Emtr-Uide, Siileymaniye
miiderrisi, 191.
ceniize namaz1, meyyid namaz1, 101. 1 1 1 ,
141, 173-4, 230, 283, 307, 435, 542,
582-3, 731, 821, 824.
cenaze salas1, 433.
Ceneviz ti'ifesi, 822.
Cengiz t6resi (TOre-i Cengiz}, 681.
Cerbe kal 'ast, 10.
cerr, 125.
cerrdh-bcqiltk, 665; cerriihlzkfenni, 135.
cev (Arpa), 296.
cevdhir, - -i girdn-bahll, 191, 585-6, 630,
678.
cevdlt, 385.
cevdrt, bk. cdriye.
CEVHERi EFENDi, �air. 63.
cevfen, -ler, 610, 801; -Ja, 250.
Ceyhun nehri, 115.
Cezliyir, -i Garb, 82, 127, 192, 483, 604,
693, 757; - beglerbeCisi, 35, 82, 84,
172, 263, 443, 462;- ditaverleri, 653-4;
-i Garb kadtligt, 151.
cibinlik, 343.
Cidde iskelesi, 171; Cidde sancag1 enuineti,
669.
cihM defterleri, 140.
CiHANGiR, 1ehzade, 155.
cihAz, 169.
Cingane, bk. iyingane.
Circe, M1str'da, 200.
cisr, bk. kiipriL
cizye, 292-3, 313, 658, 746, 777, 785, 828,
831, 854; - akfalan, 802;- defterleri,
iNDEKS
319, 672, 786, 801; - tashihi, 600; -
muhdsebecisi, 804; - ziy/idesi (ziydde-i
cizye), 717.
cuha-i cilll, 160.
cultls, --1 hllmdytln, -1 saltanat, 37, 40,
42-4, 48-9, 51, 57, 62-3, 67, 100, 1 12,
1 1 6, 426, 438-9, 442-3, 446, 449-50,
453, 463, 468-9, 488, 513-5, 532, 550,
553, 555, 682, 717' 780, 790, 797; -
in'dmi, pl§ke§i, 443, 455, 457, 536, 588.
CUHOD cOCE, bk. Ciice Cuhfid.
CuhOd-kapus1, 99.
Cuhfidlar (Yahudiler), 783.
cum 'a, - hutbesi, 417; - namazi, 35-6, 81,
104, 107, 186, 270, 434, 440, 444-5,
449, 454, 525, 529, 531, 543, 568-9,
604, 670, 708; - salils1, 433-4.
cace, ciiceler, 258, 353, 441, 444, 485, 487.
COCE CUH0D, CnhOd Ciice, 266, 353.
COCE NASUH AGA, 136.
C0CE ZEYREK AGA, Hadtm, 305, 338,
487.
- <; -
radir, 18, 20, 24-6, 35, 151, 398, 638, 642,
739, 768, 803; - tar, 19, 395, 598, 641,
774.
<;AGATAY PADi�AH. bk Ozbekiler.
<;AKER BEG, Kethuda, 837, 841-2, 863.
fakirc1-ba11llk, 250, 286, 358, 377, 441.
<;akmaklu kOyil, 538.
<;aldrran, 70; - muharebesi, 647.
ram gemileri, 398.
<;anad kal'as1, 765.
f{lrhactl1k, 401.
fdrsU, rar§t, 648, 655.
ra§mgir, 30.132, 140, 170, 177, 212, 216,
307, 434, 630, 639, 777, 852; - aga,
217; - agalar, 28, 30, 571, 617; -
agalari, 611; - bll§1, 413, 454, 616, 692;
- ba§tltk. 23, 59, 377 ;-i Rumili, 52;
-/er, 50, 58, 61, 100-1, 113, 595, 778;
-lik. 59, 291, 441.
<;atalca, 18, 775 ; - iiJ<iirgfiln, 74.
ratma, 8, 113, 430; -i Firenft, 114; -lar,
652.
iNDEKS 931
ravu1, 25, 140,257, 272, 274, 295, 321, 369, fit-koruct, 615.
379, 405, 408, 412, 420, 422, 472-3, rivit, 380.
512, 524, 685, 714, 719, 723, 751, 772,
<;iVi-ZADE EFENDi, �eyhUlis!iim, bk.
801, 852, 855; - aga, 9; - agalar, 12,
Mehmed Efendi, <;ivi-zAde.
28, 76, 435, 690, 794; -dn, 621; -
<;iVi-ZADE MOLLA ivAZ, Eski seyhiilis­
lilm, 135.
ba§I, 24-6, 34, 62, 73, 76, 104-5, 112,
197, 204, 210, 230, 242, 251-2, 259,
iyizme, 168, 853.
261-2, 264, 294-5, 299, 302, 350, 365,
<;izmeci-bm11 Tekyesi, Tophane'de, 439,
392, 413, 418, 423, 434, 437, 439, 452,
677-8.
461, 492582, 612, 632, 706, 734, 768,
777, 782, 830, 855; - ba§1l1k, 241, 280, <;OBAN S0LEYMAN AGA, <;avu1-bai1,
463, 486, 556, 559; - ba§ll1k kii 'im­ 299, 486.
makii.mlilt, 809; -Jar, n, 20, 22. 26, 34, rorbaci, 815; -far, 194, 364, 414, 606, 689,
46, 48, 50, 5 1 , 58, 61, 65, 85, IOI, 105, 717, 816.
113, 132, 166, 170, 225, 234, 276, 302, <;orb, 236, 367, 425.
303, 3 1 1 , 321-2, 334, 365, 367-70, 409, ruka, 1 14,351, 385, 430, 585, 603, 853, 856;
432, 451, 463, 469-70, 474, 496, 5ll-2, - kise, 112; -ddr, 59, 99, 148, 612;
518, 520, 551, 588, 595, 610, 616, 618, -ddr*t hassa, 441, 843.
630, 706, 738, 769, 777-8, 782, 800, <;uka (<;erigo, Kythira) adas1, 82.
835; -luk, 533, 687; ba§ -, 60, 414,
855. D-
-
<;eh (<;ek), 70, 133, 370.
DADYAN, Gilrcistan hakimi, 133, 443, 536.
<;ekmece, semt, 698.
Dagistan-1 GilrCiyye, 57.
<;ELEBi EFENDi. Milfti-ziide, Sahn'dan DAHAK, Eski iran 1aht, 205.
Sultan Selim Medresesine tayini, 665. dlihil, medrese derecesi, 362, 665; - elli
rengdle urmak, 780, 840. medresesi, 125; -mllderrisleri, 434,
rentliim (centllmen}, 83. 691.
dllhil vezirleri, 394, 853.
repni, 471.
dakik, 794.
<;erakise, bk. <;erkes.
DAL MEHMED EFENDi, bk. Mehmed
reri-siiriiciiler, 20.
<;elebi, Dal.
<;erkes, <;erakise, 14, 220, 663, 682.
DAMAD EFENDi, Kad1asker, bk. Mehmed
<;ERKES iSKENDER PA�A, MISrr begler-
Efendi, Damad.
begi, 73.
dllni1mend, 225, 748.
resar (Caesar, Roma-Germen imparatoru),
dllr-t siydset, bk; siydset.
636.
Darbhiine, Striya sarayda, 744, 753.
<;esme, liman, 92� -kal'as1, 92.
darbuzen, darbuzenler, 73, 206, 397-8, 412-
retr, 325.
3, 645-7; sdde -, 412-3; iahi , 397,
<;lldir, - beglerbegiligi, 138, 361, 381, 552,
-
412-3
777; - sahras1, 118.
daruga, 253.
iy1plaklar, 178.
Ddriilhadis, 141, 665; Mehmed III-i,_465,
<;iiyilya, bk. Sicilya. 724, 846; Silleymaniye -i, 569;
rift-bozan, 4, 471, 479, 5 1 8 ; - ra'iyyet, 51. �eyhillisliim Zekeriyya Efendi -i, 323.
fili, - akfa, 530, - altun, 245; - Osmant, d/JrUlharb, 562.
614. Ddrlllkurrd, 323.
<;in i1 M{lfin, 72, 585. narussa'&de, 490; - agast, agalart, 131,
<;ingiine, cingiine, 200, 220, 471. 281, 594, 686, 740, 757, 850; - aga11g1,
<;irmen sancagi, 463. 568, 723; - kapUSI, 660, 857.
932 iNDEKS
Dirii's-saltanati's-seniyye, bk. istanbul.
dfisittin, 515.
davar, 594.
DAVUD AGA, Bostanc1-ba§1, 15, 41-2.
DAVUD AGA, Hassa �ukadar, Ba§-ka-
puc1-ba§1, 842-3.
DAVUD AGA, Mi 'mar-ba§t, 244-5, 320,
457, 761, 763.
DAVUD AGA, Silahdar-ba§t, 193, 203, 2 1 1 ,
227.
DAVUD c;ELEBi, (Efendi), Maliye tezki­
recisi, 840.
DAVUD EFENDi, Ba§-tezkireci, 326, 544.
DAVUD HAN, Luarsab-ogh, Tiflis kalesi
hakimi, 119, 151.
oavudl ce�ler, 610.
oavudlar kavmi, 581.
D3vud Pa§a,- "ay1n, 606; "iftligi, 613,
-
651, 823, 826; 1;iftligi saray1, 696-7, 747,
749, 754, 756, Sl l-2, S22, S25.
DAVUD PA�A. �irvan beg-Ierbegisi ve
�ehrizol beg-Ierbegi olmas1, 492, 570,
636.
DAVUD PA�A. Van begberbegisi, 475.
DEDE HAN, Aras Han ogh 121.
DEDE SULTAN, Tur hakimi, 121.
dejfltir, bk defter.
deftitir-i-haka.ni, bk. defter-i hakani.
defter, I; 13, 56, 101, 108, 131, 133, 135-6,
13S, 269, 4S3, 550, 552,· 55S, 57S, 594,
640, 693, 704, 717, 721, Sl8; - beyaz
etmek, 486; - darugasl, 253; -i teirf­
fdt, 159; -ler, 57, 112, 7S5.
defterd/ir, 14, 19, 37-8, 59, 67, 104, 109,
1 12, 342, 494, 498, 530, 5S4, 631,
738;- efendi, 617, 706; - efendiler,
344, 442, 606, 6 1 1 , 618, 692; -dn,
-lar, 105, 154, 156, 256, 379, 3S9, 409,
432, 446, 479, 543, 571, 623, 755, 77S-
9, 795; -1 emvdl, 35, 43, 66, 496, 618,
621, 692, 802; - kapusz, 771; -Ilk,
12S, 1S4, 293, 312, 492, 7S6, SlO, SB;
-Ilk hil'ati, 259; -llklar, 504; - ni­
tdni, 839-40.
defter-emfni, defter-i hiikant emini, 268j 292,
422, 636, 719, 75S, 762, 76S, S4S; def­
ter-i hdkani, 56; defter-i hilkant em!Jneti,
307; defter-i hdkanf kdtibleri, 113, 374.
617.
Defter-hB.ne-i a.mire, 758.
degirmenler, 444 .
delllil, 504; -iye, 291; -lar, 231, 389.
delv burci, 433.
Demavend dagl (KO.h-1 Demavend), 644.
demiirciler, iistlld-, 233.
Demilr-kapu, Biibillebvab, 23, 122, 125,
132, 143-5, 149, !S2, 443, 593.
denllnfr, bk. dtndr.
derd-i p/iy, hastahk, 18 l.
dergtih-i tilf, derKiih-i mu'all/i, 148; - fa1-
nigfrleri, 610;----favu#an, 70, 233, 257,
3 1 1, 59S, 610, 664, 706; - �avu#ugu,
688; - �aVU§U, 348; - kapuczlan, 410,
449, 741; -milteferrikalart, 61, 133,
158, 497, 546, 672; - milteferrikalzgi,
136, 266, 515, 517.
Dergezin (iran'da §ehir)_kali�esi, 72.
Dersa'adet, bk. istanbul.
dersi'dm, 748.
DERVi�, yaya-ba§I, 717.
DERVIS AGA, Kethilda, 245.
DERViS AGA, Mir-ahfir-1 kilvilk, 642-3,
790.
DERVi� ALi PA�A, Basra beglerbeg:isi,"36.
DERVi� BEG, Derf<\h-t an r.;avu§lanndan,
Safed sancag1 begi, 688.
DERViS BEG, Kethildli, 236.
DERVi� BEG, Nakkli§ ve ressam, 158.
DERVi� <;ELEBi, Milteferrika,
SUleymaniye miltevellisi, 486, 497, 551.
DERVi� <;ELEBi, Tuna defterdiin, 648,
762.
DERViS EFENDi, imam, 39.
DERVi� EFENDi, �dck-t sant defterdan,
467, 550, 617, 631, 637, 639, 719.
DERVi� EFENDi , Tersane-i amire emtni,
35S, 369, 377, 3Sl, 442.
DERVi� KETHDDA, Sinan Pa§a kethildas1,
53S.
DERViS MEHMED EFENDi, Cebbar­
zade-, Valide-i Attk milderrisi olmas1,
5S7.
DERViS MEHMED EFENDi, Kara,
SUleyman Efendi-zade-, ba§-rOzna­
meci, Ktbns defterdlin olmast, 254, 319;
rfiznameci olmas1, 830.
DERVi� PA�A, (Aga), �ahinci-ba§t, Bosna
beglerbegisi, 576, 656, 790, 793.
iNDEKS
DERVi� PA�A, Haleb beglerbegisi, 78;
Diyarbekir beglerbegisi, 1 18-9.
DERVi� RE'iS, Ayasofya miltevellisi, 419.
derya begi, 556.
Derya-y1 Kulzum, bk. Ktzddeniz,
Deryii-y1 Muhlt, 171.
Deryii-y1 Sefid, bk. Akdeniz.
destdr, 159, !SS, 430, 603, 624, 753, Sl5,
827; -1 Kandehdrf, 145; -hd-i hassa,
351; -hd-i nefise, 561.
dest-bils, bk. el Opme.
destmlil, 779.
De§t-i Kipcak, 123, 132, 143, 322, 593.
devdtdllr, 147, 80l; -l1k, 150, 246, 716; bii-
yak-l1k, 237, 535.
deve, 20, 29, 362, 453, 536, 5S2, 594, 597,
614, 795; -!er, 745, 77S.
DEVLET GiRAY HAN, 664.
Devlet-i Osmdniyye, 471, 564-, 658.
dev#rme, 482.
Dragoman, bk. terciiman.
01§-havh, (Topkap1 Sarayt'nda), 210.
Dt§-hazine, bk. Hazine-i A.mire.
dt§-kornci, el�i maiyeti, 675.
dfbdlar, 652.
Dikili-tru;, 715.
dil, bk. cllsus.
dilekriler, 187.
dilsiz, 50, 518; -ler, 258, 264, 441, 444 .
DiLSiZ AGA, 635.
dfmir, deniinfr, 385, 475, 588, 706, 716, 826,
S2S, S57.
dirhem, 5S5, S SS, 706, 716, 7S5, S26, S2S,
853, 857; - ii deniinfr, 686.
dirlik, 165, 358, 518, 520, 530; - gedik, 603;
- kat'1, 604; - ve terakkf, 120; -ler,
509, 5 1 1 ; -filler, 648; -Iii. ravu§lar,
771.
Divan, 21, 145; -hiine, 37-9, 100-1, 106,
!OS, 313, 618; -bane 9adm, 26, 36; -
havhst, 303; -1 adlilet-eyvi'in, 157; -1
celilil'l-ilnviin, 92.
Dtvan-1 HUmayUn, Divlin-1 Ali, Divlin�t
mu'alla, 5-6, 12-3, 2 1 -2, 26, 35-S, 43,
4S, 51, 54, 56, 5S, 61, 72, 76, 90, 9S, 100,
102, 104-S, 1 1 1-4, l ! S, 12S-9, 137, 145-7,
152, 155, 159, 16S, 170, 174. 176, 179,
184, !SS-9, 200, 2 1 1 , 218, 222, 227,
231, 234, 241, 243, 247-9, 253-5, 25S-9,
933
263-4, 275, 2S3-4, 288, 290, 292, 299-
302, 306, 310, 313, 315, 322, 327, 329,
334, 33S, 34S-9, 352, 354, 356, 35S,
366, 369, 372, 375, 3S3, 405, 40S-19,
441, 425, 432, 434, 436-40, 447, 456,
459-60, 462, 469, 470, 473, 47S, 4Sl,
489-90, 500, 502, 503-5, 509, 513-6,
523-5, 528, 532, 536-7, 544, 557, -9,
561, 566, 574-5, 579, 5S7-90, 597-S,
603-4, 60S, 617-S, 620-21, 627, 631,
637, 656-9, 661, 667, 669, 671-2, 675,
6S0-2, 695, 699, 702, 705, 70S-9, 715,
720, 723-4, 728, 735, 741, 746-50, 753,
756, 758, 766, 776-S, 7S5, 7S9, 791,
792, SOI, S06, SOS-11, Sl3, Sl6-S, S21,
S23, S35-7, S40-l, S43, S45-S, S55, S60,
862, 864; -da dava dinleme, 11 1-2,
603, 712; -'un erken dag1Imasi 1 1 1 ;
- katibleri, 35, 227, 236, 322, 515, 518,
633, 713, 772; -'un toplanmamasi, 172-
3, 230, 235, 256, 341, 374, 535, 577,
5S5, 592, 605, 6!4, 660, 6S9, 697, 699,
706, 726, 732, 740, 761, 765, 777, 796,
802; - yemegi, 505, 529; ehl-i Dfvdn,
13, 57, 61, 66, 257, 294, 303, 369, 453,
475, 603, 618, 699, 7S2, 791-2, 796,
Sll, S36, S40-l, 848, 852.
Dfv1in-yolu, 778.
Divrigi sancag1, 863.
Diyar-1 �ark, bk. iran
Diylirbekir, 35, 164, 237, 247, 258, 261,
273-4, 2S8, 367, 429, 443, 49S, 677,
750, 762, 819; - askeri, 118-9 ; - beg�
lerbegili§i, 118, 120, 130, 138-9, 162-3,
174, 177, 196, 207, 246-S, 256, 25S,
261, 305, 349, 355-6, 361, 363, 461,
477, 668, 677, 837; - defterdari, 156,
375, 503, 702, 723, 750;- defterdarl1g1,
25S, 33S, 5S9, S20; - halkl, 67S, - ir­
saliyesi, 786; - kadisz, 191 ; - kal'asi,
274.
dizdilr, 330, 50S, 676, 757, S36.
Dobnca, 748, 752, 765.
doganc1, togancz, -aga1ig1, 235, 377; --ba§i,
2S6, 441.
Doj, Venedik, 532; -lar, 443.
DOMiNE, Bogdan voyvodast, 699.
donanma (§enlik), 61.
934 iNDEKS
Donanma-yi HUmdyU.n, 5-1, 9, 1 1 , 15, 54,
57, 77-9, 80-1, 85-6, 90-2, 96-7, 139,
144-5, 149, 157, 294, 330, 349, 350,
357-9, 364-5, 368, 375-6, 381, 483, 508,
535-6, 592, 605, 619, 639, 807; - gemi­
leri, 5,23, 78, 80, 84, 234-5, 536, 592,
844.
DONARYO, (Don Alvaro), IO.
DOne�-beli, Rumili'de, 20.
dOrdOncii defterd3r, bk. defterdilr.
DRAGOMAN iBRAHiM BEG, bk. ibrahim Etlii.k, 70, 133, 140, 398-9, 409-IO, 413, 425,
Beg, Dragoman.
Drava, nehir, 23, 44.
Dubrevnik, 70, 133, 443, 501, 661; - kefe­
resi, 746.
DUHANI�zADE, Kiiyilk r0zn3meci, 246.
Duka, 190, 194; -i Franya, 396, 398, 406,
645, 805.
DUKAKIN-ZADE OSMAN EFENDi, bk.
Osman Efendi, Dukakin-z3de.
duvak, 168.
dagan, sultdn daguna, 340.
Diihn-i belesan, 356.
dllkkan, 608; --diirlar, 616; -tar, 601, 8!0. Egri, 626, 645; - fethi, 649, 662; - hisan,
.DurOzi, - cengi, 160; - td'ifesi, 158, 863.
-E­
Eben an ceddin, 183.
EBE-ZADE EFENDI, 128, 193, 545.
EBi EYYUB ENSARi, Alemd8r-1
Rasulullah, 354, 654.
Ebf Eyyub Ensart, Eyub, semt, kasaba. 43,
106, I l l, 156, 173, 179, 354, 364, 406,
466, 547, 620, 627, 679, 682, 737, 767,
784, 821, 824, 84!; - Cii.mi'i, 695; -
iskelesi, 529, 756, 826; - Kadiligi, 466;
- Medresesi, 725; - Sancag1, 654; -
Tilrbesi, 455, 607, 699, 747, 755, 759.
Ebtul-i siplihiydn, bk. sipdhi oglanlari.
EBO NuvAs, 1air, 824.
EBO NUMEYY, Mekke §erifligi yapan
ailenin lakabt, 74, 106, 188, 243.
EBO TALiB, tabib, 216.
EBUSSUOD EFENDi, �eyhillislii.m, 15, 43,
53-4, 59, 61, 85, 822.
EB0'L-FETH SULTAN MEHMED HAN
GAzi, bk. Fatih.
Ebil'l-veffi Cami'i, 544; - TUrbesi, 659.
Edime, 15, 18, 43, 53, 66-70, 84, 95, 224,
279, 354, 408, 447, 483, 550, 575, 650,
671, 669, 673, 721, 741, 752, 829; -
kadll1g1, kadis1, 85, 141, 224, 235, 312-3,
514, 526, 569, 620, 623, 760, 764, 769,
829, 846;- kl§las1, 76; - sarayt, 90,
212, 441.
Edirne-kapis1, 8, 15, 50, 54-5, 106, 455, 613,
682, 725, 771.
Efdal-z5.de Medresesi, 86.
450-l, 467-8, 475-6, 482, 491, 496, 507-
8, 515, 528, 533, 536, 562-4, 579, 586,
590, 6:!8, 637, 661, 7!0, 747-8, 752-4,
768-9, 772-3, 775, 780, 783, 786, 796-8,
816, 819, 830-l; - beglerbegiligi, 508;
- defterdilrligi, 601; - esirleri, 534; -
re 'dy/is1, 458, 464, 481, 804; - seferi,
500, 505, 538, 544, 550; - voyvodal1g1,
239, 241, 278, 332, 4 l l -2, 415, 418,
423, 452, 454, 488, 562.
Efrenf, 330; - askeri, 823; - iyyll'l-asl,
246.
eger (at taktmlanndan §.let}, 706.
640-l , 643, 669, 673, 690, 717, 742,
765, 790; -kal'as1, 22, 290, 635.
Egri kapu semti, 178.
ehddts, -i Nebeviyye, 465, 510.
ehl-i bdztir, 514, 784, 853.
Ehl-i beyt, 630.
ehl, -i Dtvdn-1 Hiim/iyt'ln; -i diikkan,
575; -i hibre, 416; -i hire/, 15, 51,
438, 621, 639, 653, 793, 815, 841; -i
hire/ kitdbeti, 858; - i ihtikiir, 608; -i
isldm, 3;-i kalem, 505; -i siinnet ve
cemd'at, 208, 332; -i vula1f, 191, 203.
e'imme, bk. imtlm.
Ejderhan, 190-1 ; - kal'ast, 190.
eMbir defteri, 511, 524.
eker-birer- td 'ife, 14.
ekmek, etmek, ndn, 4, 22, 593, 608, 1r2,
853.
Ekr{id, 76, 91, 215, 830;-ilmerdSI, l 19.
elbise, lib/is, mtltem -si, 100, 103, 434, 752.
Elburz dajjl, 644.
Elri, ilfi, 57, 66-7, 7l,l12, l l4, 129-30, 133-
4, 147, 188, 216-7, 226, 231, 252, 254-5,
iNDEKS
267, 272, 333-4, 350, 446, 540, 586,
634, 638-9, 656-8, 661, 673, 675, 706,
725-6 806, 814-5, 818, 822, 825, 840-
1;-beg, 72; -ler, 67-8, 70; --i K1z1lbaf,
bk. K1zilb� el{:isi.
el kesilme, 837.
ELizABET l, 334.
elkab, 58-9, 462, 508, 718, 860, 862.
Elkas Mirza, 297.
ellilii mllderris, 691.
elmas, 168; - yilzlik, 184.
el i.ipme, dest-bt'ls, 105, 142, 146, 203, 249,
255, 306, 356, 364-6, 419, 446, 460,
497-8, 501, 574, 669, 680-l, 709, 727,
729, 841, 860.
Elvend kal 'as1, 644.
Emin iskelesi (EminBnU), 7, 91. 142, 149,
376, 606, 621, 639, 723, 733.
EMiNI <;'.ELEBi, (Beg), �air, ebnii.-i sipfthi­
yii.ndan, 241, 583, 633, 643.
EMiR ABDULKERiM EFENDi, Vii.'iz,
302, 525, 548,679, 683.
Emir BuMrt Tekyesi, 344.
EMiR BFENDi. Ba§-defterdlir, 218, 292,
295, 303-4, 379, 494, 497, 500, 505,
539, 544, 548, 550. 551; M1srr begler­
begi olmas1, 572.
EMiR EFENDi, Medine kad1s1, 780.
EMiR HAN, Tebriz hakimi, 120, 160.
EMiR PA�A. M1s1r, 754.
EMiR SULTAN BEG,401.
EMiR �A'BAN, Sii.dii.tdun, 409.
emlii.k, 416, 648, 850.
emr/iz-1 balgamiye hiict'lmu, hastahk, 730.
EMRULLAH, Cerrlih-ba§I, 665.
EMRULLAH BEG, T1rhala sancag-1 begi,
405.
emr-i ma 'rUf nehy-i miinker, 88, 417, 479,
531, 600, 679, 717.
emr-i pfidi1tihf, 62.
emvdl-i bakayd, 261.
En 'dm silresi, 326.
Enderun, 604, 607, 709, 789; - hazfnesi, bk.
Haztne-i Enderun.
erdmil (dullar), 624, 638, 651, 708.
erdzil a ecnebt, 533.
erb/ib, -1ftsk ufuctlr, 655; -1 hall ii akd.
464; --1 kahve, bk kahve erbdb1; -1
kalem, bk. kalem; --1 lehv u Ju'b,
935
170;- -1 rii1vet, bk, rii1vet; -1 ticdret,
bk. tic/iret.
erbdb-1 timar, 8, 19-20, 163, 199, 322, 346,
359, 405, 524, 559, 587.
erba 'fn giinleri, bk. eyydm-1 erba 'tn.
Erdeb, bk. irdeb.
Erdebil, 216, 732; - hakimi, 252; - han1,
634.
Erdel, 70, 396-400, 41l-2, 415, 418-9, 450-
3, 458, 464, 476, 481-2, 507, 515, 533-4,
538-9, 563-4, 590, 597, 645, 670, 687,
696, 699-700, 705, 710, 731, 743, 748,
752, 767, 769, 770, 773-4, 781, 785,
787, 804, 819, 825, 831; - bani, 298,
686; - begleri, 580; - larali, 21, 564.
Eregli, 847.
Erei, 122, 126; - beglerbegi, 227.
ERMENE, Bogdan voyvodas1, 540, 553,
562.
ER-TA� BAHADIR AGA, bk. Bahadir aga.
ERTOGDI HAN, 121.
BRYAN, Aleksandre ogh, Bogdan voyvo-
das1, 255.
erz (pirim;}, 296, 459.
Erzincan, 282.
Eriurum, l l7, 123, 126-7, 130, 202, 215-6,
240, 259, 263-4, 281-2, 295, 443, 772,
852; - ahdlisi, 111; - askeri, 118; -
beglerbegiligi, 120, 122, 126, 130, 138-
9, 200, 207, 216, 246-1\ 282, 424, 587,
710, 738, 839; - defterddrl1g1, 127, 156,
259, 294, 338, 486, 492, 500, 589, 648,
702, 820; - kal'run; ll7.
ES'AD EFENDi, Boca Sa'deddin-zAde,
Milderris, Edirne, istanbul kad1s1, 235,
3 l l , 569, 620, 622, 660, 69!, 760, 778,
794, 799, 824-5, 850, 860.
esilmt, 693; - defterleri, 509, 519, 854.
es'dr, ·bk. narh.
esb, bk. at.
esbdb ve nukad, 582.
esir, esirler, iis/ird, 5, 290, 330, 507, 509,
534, 563, 787, 798, 833.
Eski-odalar, �ehzAde semtinde, 54-5.
Eski Sarii.y, Sarii.y-1 atlk, 144, 155, 157, 168-
71, 256, 341, 343, 432, 436, 525, 528,
531, 535, 537, 539, 617, 702, 708, 759-
62.
936 iNDEKS
Eski§ehir sancagt, 361-2.
ester, 342.
Estorgon, 347, 370, 395, 397-8, 414, 476,
506, 510-1, 517, 572-3, 812, 819, 829,
837; - kal 'aSI, 495, 502-6, 636, 713,
716.
e§ik agas1, Safevtler'de, 840.
e§irrti, 263, 855.
eik•yii, 18, 233, 471, 512, 581, 601, 703,
757-8, 818, 833, 836, 842, 863.
waf. 135, 169, 682.
et, gu§t, Iahm, 4, 22, 593, 623, 732, 854.
etfdl-i miislimfn, 526.
et1bbll, -t huzztik, 174, 3 1 1 , 539, 581.
etmek, bk. ekmek.
etrllk, bk. Tiirk.
evdmir-i §erfje, 321.
evdnt, -i nukrd, 69, 586, 676, 744.
evbtq u kallfi§, kalltl§ u evbd§, 196, 499, 581,
745, 827, 829, 836.
Evcan yaylagi, 202, 298.
evkaf, 213, 277, 416, 530, 850; - muhllse­
beciligi, 594, 801; --1 seldttn, 338, 543,
594, 742; -1 seldttn miitevelltleri, 491,
653; -1 seldttn nezdreti, 140; -t seld­
tfn teftf§i, 549.
evldd-i Arab, bk. Arab.
evllid-1 RasUl, 61 1 .
evler miihiirlenmesi, 648.
EVREN BEG, Malkarah sipahi, 19.
eymiin-1 g1ldz, 565.
eytdm, 624, 651, 708; -ala;alan, 277.
eyytim-t erba'tn, erba'tn giinleri, 142, 149,
418, 425, 433.
eyydm-t te§rfk, 66, 256, 624.
EYYUB, bk. Ebt Eyyub Ensiiri.
EYYUB <;AVU�, ulak, 203.
F FERHAD PA,ljA, Giizt, Bosna, Budun beg­
- -
Fiitih, - Cami'i, Sultan Mehmed Han Cami'i,
1 1 1 , 141, 173, 225, 230, 307, 364, 4 1 1 ,
417, 600, 626, 659, 731, 821, 824, 858;­
evkaft, 486, 740; evkaft tevliyeti, 353,
-
569, 722, 741; - Kerbiin-saray1, 15;
Tilrbesi, 444, 455.
-
Fiittma, 3 1 .
Fiitiha, sUre, 1 0 1 , 323, 433, 435, 542.
Fatma Sultan Medresesi, 587.
Fas, Fes viliiyeti, 133, 586.
FEDAi iSMA'iL, 386-7.
FEHMi <;ELEBi. Ktnalu-ziide, mliderris,
362, 600.
fenn-i hikmet, 665.
FERDiNAND, bk. Ferendu§
FERENDU� (Ferdinand), A vusturya kirah,
297.
FERHAD AGA, Bostanct-ba§t, 362, 426,
433, 449, 528-30, 604, 622, 625, 683,
696, 734, 736, 785, 815, 856.
FERHAD AGA, Sip_ahi oglanlan agas1, 41,
58.
FERHAD AGA, Ulufeci-ba§t, 27.
FERHAD BEG, 25, 46.
FERHAD BEG, (Aga), Malatya begi, 80.
FERHAD BEG, Novigrad be@., 105.
FERHAD HAN, Karamanh oymag1ndan,
vekil-i saltanat, ,\jab Abbas vekili, 253,
638, 675, 773-4.
FERHAD PA�A, (Aga), Mir-ahiir, 7, 20, 5 1 ;
ba§-kapuc1-ba§t, 59; kapucdar kethli­
das1, 105; Yeni�eri agas1, 135-6; Rumili
beglerbegi, 138; sad3reti, 249, 256-7,
262; azli, 264-5; sad1ireti, 266-8, 273,
276, 305, 324, 334, 358, 360, 362, 413,
415, 422-3, 426, 448, 451, 457, 459-60,
466�74; serdar, 475, 480-2, 484; sada­
retten azli, 487-9; 491-2, 496, 498-501 ,
503, 527, 858; sadiireti, 528; Oliimli, 529,
534, 589; -lu , 505; - saray1, sadaret
dairesi olarak temliki, 539; - teviibi 'i,
538; Tilrbesi, 529, 759.
-
FERHAD PA�A. <;erkes-, Revan begler­
begi, 200; Erzurum beglerbegili@, 282;
mlitazemet i�in istanbul'a gelmesi, 571.
lerbegisi, 202; §ehadeti, 225, 233.
FERHAD PA,ljA, Hilma Sultan kocas1,
Vezir, 15, 27, 36, 55; Olilmii, ll0-1, 171.
FERHAD PA�A, Vezir, serdar, 139, 147,
1 5 1 , 153-4, 165, 167, 174, 196, [93,
198, 209, 215-6, 219, 234, 238-40, 245,
301, 320; sad1iret kii'im-makiim1, 327,
342; 354-5, 375-6, 379, 387-8, 394, 406,
409, 434; Ollimil, 501.
iNDEKS 937
FERiDUN, Eski iran �aln. 205. jlandaralar, 23.
FERiDUN BEG, Kiitibil's-s1r, retsillkUttab, fodula, - kiitibi, 154, 728; - kitilbeti, 292,
ni§aDCI, 30, 32, 36-7, 49, 54, 62, 84, 98- 350.
100, 107, 110; KOstendil sancag1 begi, forsa, 2; - diilgerleri, 134; - gemisi, 604;
130, 139-40, 316; - bag�esi, 475. - tar, 582, 591.
fermtin (-t tilt, dlt-§lln, hiimdyUn, §erij), 23, Fran,a, 70, 133, 148, 168, 194, 443, 627,
43, 92, 112, 135, 143, 176, 256, 488, 657, 673, 777, 805-6; - bayraklan,
509, 695. 805; - el�isi, 587-8; - memleketi, 658;
FERRUH AGA, Giizt Giray'1n adamlann­ - ta'ifesi, 822.
dan, 788, 791. Fran�o, 190.
FERRUH BEG-EFENDi, Reisilllciittab, def- Fransa (padi§ahlan), 776.
ter emtni, 278, 307, 636. Frengf, -akmi§e, 57; -katife, 393.
fersah, 27. Frengistiln, 673, 776.
ferylidct, 339; -Jar, 412, 522.
Frenk, 1 1 1, 370, 403; - askeri, 398-9, 705,
feslid ehli,617, 750-1, 819.
737; - begleri, 580; - pesend, 157; -
Feth, --dyeti, 17;- sUresi, 9, 27, 47.
serdan, 737.
FETH GiRAY SULTAN, Kagdgay, 477,
fununya, hastahk, 356.
562, 564, 590, 593, 597, 603, 647; ban
Furn§�, Sirem'de 700.
olmas1, 663-4, 667, 681-2, 698, 710.
FUT0Hi EFENDi. Molla, Miineccim, 761:
Feth-i istam kal'as1, 770,772.
- G -
feth-nlimeler, 35.
gaddareler, 151.
Fethiye Ciimi'i, 345.
GA'iBi, Kiitib, 643.
fetret, 138.
Galata, -lu, 6, 62, 277, 312, 424, 601, 645,
FEITAN MEHMED <;ELEBi, istanbul mu­
658, 677; - Bogaz1, 2; - emiineti, 224;
kiita'ac1s1, 128.
- emfni, 137, 166; - hisan divan, 601;
fetvd, 167, 291, 468-70, 481, 491, 525, 582,
- kadiligi, 236-7, 361, 694; - kadtsi,
772, 855; - hidmeti, 731, 734; -lar,
434, 526, 6 1 1 , 616; - kiifirleri, 330,
775, 779, 797, 824; - vazifesi (ilcreti),
619; - Saray1, 212, 441.
731.
Galebelik dfvdn, kalabalik dfviin, 114, 148,
FEVRi EFENDi, �air, 16, 63.
159, 188, 253-4, 267, 272, 299, 334,
FEYZULLAH EFENDi, Kaf-ziide, ,\jam
532, 661, 675, 729, 746, 818, 825, 841.
kad1s1, 235; Eclime kad1s1, 764, 829.
galgay, gagilgay, 564.
FEYZULLAH FAKiH, 40.
GAMiZA, er3zil-i Arab'dan, 235-6.
ftrak-1 dane, 704.
ganli 'im, bk. ganfmet.
Firat nehri, 115.
ganem, 653.
fil, 640; -ler, 778.
GANi-ZADE EFENDi, ,ljehziide Medresesi
Fiilek kal'as1, 344.
mliderrisi, 846.
Filibe, 18, 43, 53.
ganimet, 57, 123, 175, 336, 419, 619, 642,
filori, 19, 43, 64, 102, 221, 239, 292, 372,.
838.
390, 438, 501, 516, 536, 549, 590, 614,
630, 645, 716, 786, 793, 797, 802, 806, Garb diylin, 302, 657.
832, 849, 856; -cik, 640; -ler, 60, GARS0DDiN-ZADE, Re'ts-i et1bbii, 98,
,,
576, 614. l ll .
1
Filoren til 'ifesi, 822. ga§iye, 42, 145, 160.
Filvaris, §Ubat, 446. GAZANFER AGA, Kapu agas" 235, 322,
Finike iskelesi, 78. 387, 466, 530, 582, 672, 695, 774, 813,
fi�ek kal'alar" 692, 702. 856; - Medresesi, 574.
fitil, 705. GAZAYi, mahlas, 753.
I
 938 INDEKS
GAZ! GiRAY HAN, Kmm ham, 201, 214,
322, 347, 373, 383, 399, 404, 4 l l , 414,
419, 443, 450, 476, 483, 508, 528, 540,
593, 597, 637, 663-4, 677, 681-2, 696,
699, 710, 743, 748, 750, 752, 764, 769,
787-8, 791, 803, 812, 819, 832.
gazfler esdmt defteri, 509.
Gazze, sancak, 280, 287.
Gebze, bk. Ge{tbiize.
Gedik Ahmed Pa§a hammlinu, 213.
Gedik koyu, 514.
Gediislil kOprisi, 514.
GeA:biize, 726; - hardm-zlideleri, 726; -
htrsuzlan, 726; - konagi, 726.
Geliboh, 176, 227, 360, 541, 551, 637, 650;
- ma'beri, 359.
gemi, gemiler, 5, 23, 19, 190, 397, 444, 594,
620, 734.
Gence, 123, 175, 178, 196, 203-8, 223, 239,
570, 593, 788; - beglerbegiligi, 208,
227; 382, 475, 500, 570, 574, 848; -
defterdlirltjlt, 375; - hdkimi, 1 18, 121;
- kal'as1, 223, 239, 266; - seferi, 210. Giirci, 138, 459, 745; - aznavurlan, 1 19;
Gerede, 152.
GEREDELU MUSLiHiDDiN, 483.
Giirciyye, 57.
Getayun kal'as1, 42.
Giircistftn, 1 1 9, 133, 138, 151-2, 187, 193,
GEYVAN BEG, �ehziide Mehmed'in Mir­
ahfin, 142.
Gllan, 252, 255, 267, 211, 295, 299, 306,
333, 848; - Mkimi, 121, 256, 382; GUZEL MEHMED <;Avu�. l l l .
-leri, 297. Gyula, bk. GOle.
g1lmdn-1 acemiydn, 2, 631.
G!Ni\'i ALi c;ELEBi, 54.
girdre, 584.
Gime kal'as1, 79.
Gori, §ehir, 187, 193; - beglerbejfisi, 459;
- kal'as1, 195, 459, 834.
Gorof askeri, 399.
GOle, 290, 519, 540; - kal'ast, 1 1-2, 52,
539, 713.
GOl-kenan kona{t1, 26.
gOniil/ii, -bOliiili, 80; -, 149.
gul/im, -fe, 418, 536; -hll, 57, -hd-i
<;erkesi, 145; -hd-i Giirci, 145; -hll-i
Habe§i, 159; -hd-i tavd1i, 159; -iye,
755; -lar, 13.
gurebll�i yet1iin, 51, 434, 438; - agalari;
478; - alay bayragz ak, 612; - btilag;,
126; - cemd 'ati, 140.
gurebtl-i yesllr, 51, 438; - agaltKt, 103, 203,
208, 212, 227, 262, 273, 280, 336, 443,
455, 457, 463, 727; - bOluifi, 12, 321.
guru§, {kuru§), 27, 34, 230-2, 247, 368, 430,
440, 469, 545, 556, 563, 584, 705, 716,
732, 739, 751, 784-6, 801, 833, 836,
843, 853-4; -lar, 576.
gtl§t, bk. et.
GOLA.Bi AGA, Kapuctlar kethildtis1, 24,
34, 39, 64.
GOLAB! MUHIBSiB, 282.
Gi.iLiTER BATUN, daye, el�ilik heyetinde,
840-1 .
gilldbd/in-1 murassa•, 159.
gllmrfi/c, 64, 193, 430-1 ; -ler, 717.
gilmi11, {sim), 172, 427; 716, 814, 826; -
cebe/ll, 250; - degnek, 659, 809, 853;
-eger, 615; - evdni, 114, 398; - 1e1-
per, 610, 706; - tepsi, 245, 576; - to­
gulga, 250.
- kafirler, 124; -ler, 118, 124.
195, 204, 239, 429, 443, 448, 459, 552,
681, 833; - hftkimi, 536; - kal'as1,
1 18-9; viliiyeti, 606.
-
H 210, 356, 455, 474, 480, 519, 653, 701.
- -
habblb:lar, 806.
Habe§, 75,447; - beglerbegisi, 65; - vild­
yeti, 74, 375.
HABiB BEG,688.
habs, ll 1, 160, 197, 241, 256, 268, 277, 291,
329, 332, 342, 392, 546,604, 745, 751.
hacc, hacc-z 1erif, 64, 195, 212, 256, 279,
575, 650, 669, 719, 730, 790, 804,
849;-1 ekber, 385; - mevsimi, 15; -
miijdecileri, 408.
HACI BEG, Sultan-zlide, miiteferrika, 437.
HACI iBRAHIM PA�A, Karaman begler­
begisi, b3§-defterd8.r olmas1, 587.
iNDEKS
HACI H0SREV, Bezz8.zistan kethild8.s1,
3809.
HACI MEHMED, MUtevelli, 269.
HACI MEHMED, Rumili muhasebesinde
§fil<lrd, muhasebecilik tevcihi, 594.
hacilar, bk. hiiccllc.
HACIM HAN, Harzem-§ahi, 350,352.
had1m, 487; -lar, 445, 518.
Hadis, Hadis-i 1erif, 525, 611, 615.
HADl-Yi EDiRNEVi, 426.
haffdflar, (Sarar-hilnede), 316, 604.
hiljiz, 27; ---la� 474.
!IAFIZ-1 �iRAzi, 308.
haftdnlar, (kaftanlar), 610, 807.
hllkimiyyet-i Osmdniyye, 65.
Haleb, 35, 40, 67, 251, 262-3, 272, 292, 393,
365, 388, 407, 429, 443, 447, 712, 721,
722, 760, 762, 800, 827, 832, 842, 860-
1 ; - beglerbeCUigi, 78, 109-10, 129,
153, 167, 176, 207-8, 248, 260, 262,
275, 321-2, 358, 496, 505, 599, 636,
759-60, 827' 830, 832, 834-6, 860; -
defterddrl1g1, 136, 167, 1 8 1 , 193, 221,
258-9, 267, 272, 293, 392, 557, 702,
709, 762; - emvllli, 860; - hazinesi,
388; - kad1l1g1, 85, 191, 235, 312, 447,
523, 587, 720, 787; - kal'aSI, 332; -
mukiita'asi, 388.
Hali�. --i istanbul liman1, 2; --i
Kostantiniyye, 334.
Hi\LiD B. VELiD, 8. HAMZA, Kara, sergerde, 344.
halife, -i rUy-i zemin, 14, 60, 100, 158, HAMZA <;AVUS, Efrencii'l-asl, Sak1z nft­
HALiL AGA, Forsa Halil, Milteferrika, HAMZA EFENDi, Kti�Ok-, Harlicc1,
Cebeci-ba§t, 546.
HALiL AGA, Kayserili-, Doganc1-ba§1 HAMZA MiRZA, ibn-i Ko� Kapan,
(daha sonra klipudan ve veziria'zam),
441.
HALiL BEG, Feridun Beg-ogh, 362.
HALiL PA�A. (Aga), Vasil lakabh,
Silahdir-1 hassa, 150; Yeni�eri agas1,
157-8; Kastamonu sancag1 begi 265,
278; Bosna beglerbegisi, 202; Karaman
beglerbeg:isi, 236, Sam beglerbegi ol­
mas1 250.
HALiI... PASA, Karaman Beglerbegisi, 398,
405, 550.
939
HALiL PASA, Bosnah, Damad, vezir,
Silahd8.r-1 hassa, 245; Yeni�eri agas1,
264; Sam Beglerbegisi, 250, 291;
Anatolt Beglerbegisi, 292; Vezir kapu­
dan, 319, 328-9, 340-2, 362, 376, 394,
434, 438, 467, 471, 473, 477-8, 537,
543, 585; sefere hareketi, 605-6, 608,
637, 662, 692, 7l l-2, 759, 778; ikinci
vezir, 792, 852, 855, 860- 1 , 864;
Sadliret k3.'im-mak3.tru, 808, 818, 827,
843; Fatma Sultan'la evlenmesi, 340-1 ;
ba§tardast, 585.
792, 847, 852, 855, 860-1, 864;
Halilii. 'r-rahmdn, 800.
HALiM SAH, BK. Kara Yaz1c1.
Halkalu, - deresi, I; - p1nan, 15, 466,
613; - saray1, 53, 113, 613, 616.
Halkn'l-vad kal'aSI, 91, 93, 96-7, 109.
Halvetiyye tarikatz, 306, 327, 366, 632.
Hama livas1, (sancagt), 314, 689.
Hamana, 175.
HA.Mio EFENDi. Rumi1i kad1askeri, 15, 52;
Seyhillislfun, 101.
Hamid sancagt, 780.
hammdm, {Topkap1 Saray1'nda), 55-6, 157,
539; -lar, 69, 206.
hamr, 430.
Hamse-i Niz/imi, 352.
zm, 204, 823.
ReisillkUttab, 786, 821.
Muhammed Hildlibende ogh, 160-1 , 165,
175, 177-8, 182, 185, 202, 216, 252,
547, 841.
HAMZA PA�A. (Beg, <;elebi), ReisUlkUttab,
Ni§anc1, 130, 133, 151, 163, 179, 226-7,
278, 295, 365, 434, 467, 476, 525, 586,
586, 589, 611, 636, 741, 778, 790, 8 1 1 ;
beglerbegilik tariktyle ni§anct olmas1,
587, 749; emekli olmast, 808.
Hamza <;a.vu� KOyil, (Manisa'da), 514.
HAN AHMED, 822
i
 940
HAN AHMED, GilAn h3kimi, istanbul'a
gelmesi, 252, 255-6, 267, 271, 295, 298-
300, 306, 309- 1 1 , 333, 382; - elyisi,
255.
HANDAN AGA, <;erkes, Kapuc1-ba§t,
Mtiteferrika, 214, 558, 681, 693, 788,
(o.1013).
hanyer, 159, 211, 219, 530, 585.
Ha�erlti Sultan Saray1, HaJ19erli evi (At-
meydan1 yalan1nda), 69, 113.
Hlineddn-i Al-i Osmdn, 271, 279, 623.
hangiih, 623.
han, -lik mefl§Un, 144; - nogeri, 675; -
zMeler, 134.
harac, 12, 292, 797, 831; - defteri, 276,
445; giizllr, 717, 767, 786;
-
maktU ', 551; - muhflsebecisi, 544, 594,
801-2; �t §er'iyye, 541.
Haram iskelesi, (Rumili'de), 378.
harllmt, 19; -lik, 835.
harb dletleri, 113.
harbeler, 610.
harbt kilfir, 330, 545.
harc-1 hammiim, 146.
harcf yemek, 134.
harchk, 559.
hare, 706.
Harem-i Hiimtlyii.n, muhterem, 30, 38, 49,
59, 66, 109, 126, 288, 310, 351, 358,
419, 440, 471-2, 482-3, 485-6, 538, 562,
567, 575, 610, 649, 667, 672, 687, 695,
747, 782, 795, 822, 841, 843-4, 857,
864.
harem-i stilis, 800.
Harem-i §erif, 94-5.
Haremeyn, 35, 64, 171; - hiikimi, 443;
-mukiita'ac1s1, 128, 594, 843.
Haremu'llfill, bk. Ka'be.
hiiric milderrisi, 434.
hiiric veztri, 394, 853.
hiiric ez-defter, 51.
hartr,571, 639; -irsiiliyesi, 793; i hiim,
-
159, 375; -i hds, 299; -i $irvdn, 145.
Hannanlu konagi, 649.
Harput sancagt, 338, 503, 723.
Harzem, 350, 352.
HASAN, Hz. Ali'nin ogh, 302.
iNDEKS
HASAN, Hafiz-, Lam Ali Efendi'nin bira­
deri, 741.
HASAN AGA, 39, 46, 59.
HASAN AGA, Ayasofya civannda mukim,
411.
HASAN AGA, Bilyilk Mir-B.hQr iken
Yeni�eri aWts1 olmast, 642, 650-1, 717,
734, 737, 768, 778, 793, 815, 844-5,
855, 863.
HASAN AGA, Qt1nigir, 269.
HASAN AGA, Haleb beglerbegi, 176.
HASAN AGA, Ka§1kc1-zB.de-, Budun def-
terdart, 517.
HASAN AGA, (<;elebi, Efendi), Kilyilk-,
--z Defterdilr-1 emv!l, 43; Mir-.lihfir, 140;
Olilmii, 181.
HASAN AGA, Silahdiir-1 hassa, 441.
HASAN AGA, Ttml§Var beglerbegisi, 181.
HASAN AGA, Yeni�eri agas1, 171; begler-
begi olmast, 231, 423, 650.
HASAN BEG, 27.
HASAN BEG, Arnavud-, Harac
Muhasebecisi, 801-2.
HASAN BEG, Gole begi, 290.
HASAN BEG, HiimB. Sultan ve Ferhad Pa§a
ogh, §ahinci-ba§t olmasi, 454.
HASAN BEG, Kapuctlar katibliginden azli ,
858.
HASAN BEG, Korucu, 253.
HASAN BEG, Mir-tevki'i, 365.
HASAN BEG, Sel.linik sancagt begi, 404.
HASAN BEG, (<;elebi), Kilyilk-
Relsillkilttab 96; Oliimii 178.
HASAN BEG EFENDi, Rilstem Pa§alu,
istanbul kad1s1 52; Anatoh kad1askeri
67.
HASAN BEG-ZADE, Ba§ tezkireci olmas1,
821.
HASAN BEG-ZADE EFENDi, Sam kadtst,
191.
HASAN CAN, Hoca Sa'deddin Efendi'nin
babast, 85.
HASAN <;AVU�, 40, 98-9, 104-5, 204, 3 1 1 .
HASAN <;ELEBi, Anatoh defterdan, 1 5 ,
156.
iNDEKS
HASAN <;ELEBi EFENDi, Hazine-i Amire
defterdiln, 234; Ba§ defterdilr olmas1,
446.
HASAN <;ELEBi, Hilkmi-, Hasan Pa§a
tezkirecisi, 739.
HASAN <;ELEBi, Zu'amildan, Kal'a tezki­
recisi olmas1, 739.
HASAN EFENDi, Ya§, Anatoh defterd§n,
61, 154, 193, 208, 243, 268; azli, 303,
334, 344, 379, 380, 389; Ba§-defterd§.r,
467, 494; M1srr tayini, 590.
HASAN EFENDi, (<;elebi-ogh), Rumili
kad1askeri, 317.
HASAN EFENDi, (<;elebi), Ktnalu
(lhnnalu) -zB.de-, Milderris olmast, 180;
Haleb kad1s1, 235; azli, 312; M1s1r ka­
d1s1, 447, 523, 720, 756; azli, 797;
Edime kad1s1, 623, azli 671; Bursa ka­
d1s1, 810, 845.
HASAN EFENDi, Eski M1s1r kad1s1, 845,
Bursa kadtst,846.
HASAN EFENDi, Sahn-t SemB.niye milder­
risi olmas1, 724.
HASAN EFENDi. $eyh-, Koca Mustafa
Pa§a-i Atilc §eyhi, vB.'izi, 366, 475, 851.
Hasan kal'as1, 203.
HASAN KETH-0DA-ZADE, $am kadtst,
498;.Bursa kadtltg1ndan azli, 810.
HASAN KORSiKA, Trablusgarb begler­
begi olmast, 702.
HASAN PA�A, Apostol-, 236.
HASAN PA$A. Bo.sna beglerbegisi, 746,
781; Rumili beglerbegisi, 777.
HASAN PA$A, Elvend-ogh Ali Pa§a'n1n
adamlanndan. Basra beglerbegi. olmast
729.
HASAN PA$A, Erzurum beglerbegisi, 200;
Haleb beglerbegisi, 207.
HASAN PA$A, Had1m-, Anatoh beglerbe­
gisi, 207, 342; vezir, 348, 354, 367, 369,
376, 388, 394, 407, 467, 530, 543;
istanbul muh§.ftzt, 566; sadB.ret kii'im­
makam1 ve istanbul muh§.fizt, 618, 620-
1 , 639-40, 643, 652, 662, 692; sadareti,
712, 714-5, 721, 723, 726; el�iye ziya­
feti, 731; azli, 733; habsedilmesi, 734;
idam1, 736, 739, 743, 750; definesinin
bulunmas1, 741; vaktflan, sebili, 736; di­
van-hanesi, 623.
941
HASAN PA$A, Hayreddin Pa§a ogh 82.
HASAN PA$A, Kapuc1-ba§t, Mir-ahfir,
T1m1§var beglerbegisi, 226, 315, 319,
340, 353; Budun beglerbegisi, 337-9;
Kefe beglerbegiliginden azli, 349;
Rumili beglerbegisi, 390; Erzurum
bei?;lerbei?;isi,
HASAN PA$A, Kars beglerbegisi, 720, 777.
HASAN PA$A, Ktbns beglerbegisi, 460;
Musul beglerbegisi 477.
HASAN PA$A, Kirli-, <;ak1rc1-ba§1,
$ehrizol beglerbei?;isi, 221; Karaman
beglerbegisi, 250; Trablus§am begler­
begisi, 358; azli, 446.
HASAN PA$A, Koca-, Cezair-i Garb beg­
lerbegisi, 172; azli, 192;· kapudan, 222,
238, 244; Olilmil, 246.
HASAN PA$A, (Aga), Sa'atci-, Mir-ahO.r,
148; hass-i silahdar, 202; Mir-alem, 214;
Yeni�eri agast, 220-1;- Diyarbekir beg­
lerbegisi, 305, 310, 319; azli, 356; veza­
retle Tebriz beglerbegi, 477, 480; azli,
569-70, 602; istanbul muhaf1z1, 606,
61 1-3, 616; Tebriz muhB.f1z1, 662, 666;
dOnmesi, 703; vezir, 738; Karaman mu­
h§.f1z1, 751, 864.
HASAN PA$A, serhadden ref'i, 700.
HASAN PA$A, Sokullu-z§.de-, Erzurum
beglerbegisi, 1 17; $am beglerbegis.i,
124, 134; Anatoh be8:1erbegisi, 161, 208,
218, 221, 233; Rumili beglerbegisi, 236,
243, 250, 304, 306; Bosna beglerbegisi,
285, 288, 320-1, 327, 329, 331, 346;
Budun beglerbegisi, 304, 337, 339;
$irvan muhaf1z1, vezir, 271, 295, 317,
353, 359, 369, 394, 451; T1m11var beg­
lerbegisi, 315; Rumili beglerbegisi, 457-
8, 494, 507, 509, 564-5, 579-80, 586,
635-6, 641, 681; Belgrad muhaf1z1, 662,
669, 672, 698, 700, 707, 709, 765;
Vezir, Bagdad'a gitmesi, 722, 727, 744-
5, 822.
HASAN PASA. Vezir, 339, 434, 623, 625-6,
631, 648, 650.
HASAN PA$A. Yemen beglerbegisi, 175;
vezir, Yemen ve Aden muhaf1z1, 184;
Yemen ve Aden beglerbegisi, 394; ve­
zir, Yemen'den azli, 663-4; Yemen mu­
hlif1z1, 463-6, 492, 662, 828.
 942 iNDEKS
HASAN PA�A, (Aga), Yemi§ci-, Kapuctlar
kethiidlis1, 129, 210; Kapuc1-ba§1, 215,
240, 242, 334, 352, 360, 362, 384;
Yeni�eri agas1, 390, 414, 423, 425, 434,
463, 486, 524, 527-8, 552; Yemen mu­
hlif1z1, 553; Veziretle �irvan'a gitmesi,
607, 6 1 1 , 613, 621, 662, 747; azli, 787-
8; vez!r, 793, 852, 864.
HASAN SEN-CiVAN, Kefe be8:Ierbegi,
349, 606, 620, 808.
hasbihdl, -i ahvdl-i devrlin; -i ruzgllr
(Sel§.nild Tarihi'ndeki tenkit bahisleri),
257, 290, 356, 366, 416, 428, 458, 478,
5 1 1 , 516, 716.
haseki, 759, 837; -ler, 101.
haseki a/fa, 771.
Haseki hammarru, 56, 468.
Haseki Medresesi, 361, 665.
has-dhar, 145.
Has-b§g�e. 172, 592, 799, 813.
has, - ekmek, 102; - yemek, 134, 617.
Has-oda, ulemliya ziyafet verilmesi, 741;
-lu, 59; - oglanlan, 46.
has tavtle, 43.
HaskOy, istanbul'da semt, 304, 353.
hassa, - fUkaddrlan, 595; sarrdclar,
-
363,435, 453, 472, 595.
hass-t hi1ml1ylln, 508.
Hl11imiyye evltidi, 65.
Hata, 585.
Hatay, 72.
hatemler, 341.
hattb, 4 1 1 .
hatt-1 hamdyun, 39, 57, 64, 66, 82, 128, 130,
139, 149, 166, 190, 203, 204, 2 1 1 , 215,
227, 235, 246, 250-1, 261, 270, 274,
281, 305, 309, 322, 326, 329, 333-5,
337, 355, 360, 362, 381, 386, 387, 411,
422, 445, 535, 538, 541, 562, 565, 567,
570, 573, 619, 622, 626, 637, 663, 696,
7 1 1 , 719, 731, 735, 740, 743, 754, 756,
762, 769, 775, 781, 791, 795, 819, 832,
837, 855-6.
Hatvan, 347, 359, 519, 630; - kal'as1, 369-
70, 395; - muh!rebesi, 503.
havil'f, - &umdniler, 702; - top, 6.
havdss-i hiJmdytln, 58, 179, 791, 817, 853; -
karyeleri, 833, 836.
Havass-1 Kostantiniyye {Eyyub), 447, 694,
810; - kad1s1, 526, 679, aynca bk. Ebt
Eyyub Ensdrt.
havuz, (Topkap1 Saray1'nda), 157.
HAYALi BEG, �air, 59, 62.
HAYDAR AGA, Bolilk agaSI, 199, 2 1 1 , 272.
HAYDAR EFENDi, Sahn, �ehzade,
Silleymaniye Medreseleri milderrisi,
600,724.
HAYDAR HAN, iranh, 1 15.
HAYDAR KETHODA, Sadrazam Siyavu§
P�a kethildfuu, azli, 280.
HA YDAR MiRZA, ibn-i Ko� Kapan,
Hamza Mirza ogh, 185, 187, 196, 216-9,
223, 239, 253, 268, 313, 446, 547, 634,
638, 841.
HAYDAR PA�A. <;erkes-, Gence, Sivas,
Rakka, Mar'a§, Haleb beglerbegi, 132,
143, 145, 208, 250, 287, 293, 358, 507,
534, 563.
HAYIRBAY, M1str hllimi, 406.
HAYREDDiN EFENDi, Hoca (Kanuni'nin
hocast), 59.
HAYREDDiN PA�A, 82.
Haztrw-i A.mire, di§ haztrw, haztrw-i btriln, 7,
15, 19-20, 37, 43, 5 1 , 58-60, 66, 103,
105, 1 10, 113, 117, 133, 136, 212, 215,
254, 261, 266-7, 277, 284, 291-3, 304,
309, 316-7, 324, 326-30, 333-4, 338,
356, 361, 374, 376, 379, 386-9, 414-5,
419, 421, 427-30, 438, 440, 453, 460,
464, 469, 472-3, 482, 487, 497, 499,
515, 533, 536, 546-52, 584,591, 593,
598, 607, 624, 648, 655, 661, 666-7,
671, 693-99, 703-4, 716, 732-5, 744,
750, 761, 763, 771, 777, 785-6, 790-1 ,
797-8, 801-2, 813, 820, 835, 843-53,
860; bakiyyesi, 544; defterdiiri,
- -
234, 607; - develeri, 544; - hiJddiimi,
617; - kapus1, 603; - kdtibleri, 15,
514, 639, 671, 678, 688, 724, 782, 789,
791, 800, 8 1 1 ; - sand1�lan, 808.
Haztne-i Enderfin, 1, 172, 186, 221, 352,
414, 438, 440, 453, 514, 516, 549, 584,
588, 590, 593, 678, 735, 766, 792, 794,
805, 816, 863.
hazinedar-ba§I, 36, 38-9, 64-5, 103, 435,
530, 612.
iNDEKS
haztnedarlar, 603-4.
haztne kethiidilst, 612.
haztne muhllsebecisi, 671.
hedaya, 57. 192, 720.
Helva-Mne, (Saray'da), 435-6.
Hemedan, 332; - kali�esi, 72.
hendek (handak), 238; -/ar, 533.
hendese ilmi, 310.
Herat kal'as1, 8 1 4.
Hersek, 399; - tabun, 46.
HERSEK MATYA�. 371.
HERSEKLO, 733.
hey'et ilmi, 3 1 0.
Hezargrad, 480, 565, 579; kasabas1, 579.
-
Hrrvat, 22, 23, 29, 32-3, 330, 370, 774, 782;
- beCleri, _22, 32, 52, 580; - dili, 32,
33;- kUl/ari, 12;- olay1, 28.
HIZm AG, <;:avu§-bll§1, 166, 197, 210, 230.
HIZIR AGA, Milteferrika, kapucllar kethU-
daSI, 649, 660, 686, 672.
HIZIR AGA, Yenii;eri agas1, 202.
HIZffi BEG, Sancak begi, 184, 240, 259.
HIZlR <;:AVU�-OGLI, 76.
mzm <;:ELEBi. 126.
HIZIR EFENDi. �eyh, Fatih Cami'i va'izi,
600.
HIZIR EFENDi, Yaya-ba§t-zade-, 327.
H!Zffi PA�A. Bagdad beglerbegi, 261, 328-
9, 394, 578, 651, 662, 823.
HIZIR PA�A. <;ukadar, Erzurum beA;ler­
begi, 200, 207, 216; azli, 710.
HIZIR PA�A. Deli, DivAne- 223; Haleb
beglerbegi, 248, 355; <;:Ildir beglerbegi,
552, 606; olilmu, 702.
HIZIR PA�A. M1str muhaf1z1, 848.
HIZIR PA�A. Revan ve Nahcivan begler­
begisi, 253; Gence beA;lerbegisi, Tebriz
muhafazasma tayini, 477, 570.
HIZIR PA�A. (Aga), Rumili beglerbegi,
213-4.
HIZlR PA�A, Vezir, 231, 234, 251, 305,
382, 578, 692, 712, 753-4.
Htzrr Pasa Saray1, Kas1mpasa i;esmesi ya­
mnda, 328.
hieref, 431; -i Nebeviyye, 1, 77.
hililfet, 50, 63, 109.
943
hil'at, 48, 51, 147, 342, 501; - defterleri,
169; -i bahlirt, 322, 364; -ifdhire, 1,
13, 24, 59, 65, 69, 97, 1 3 1 , 135, 144,
146, 169, 172, 176-7, 179, 183, 186,
200, 203, 214, 217, 243-4, 253-4, 256,
259, 281, 299, 306, 310, 313, 334, 356,
364, 366, 375-6, 381, 390, 395, 408,
411, 414, 418, 421, 437, 446, 453, 460,
476, 484, 489, 494, 504, 513, 515, 524,
532, 536-7, 544, 560, 566-7, 573-4, 576,
586, 589, 591, 593, 593, 597, 602, 607,
668-9, 671, 675, 676-7, 681, 687, 693,
709-10, 712, 754, 719, 727, 729, 735,
738, 746, 748, 750, 765, 780, 789, 791,
8 1 1 , 818, 820, 832, 840, 842, 852; -i
fdhire-i a'ld, 779; -i fiihire·i btrUnt,
584; --i fihire-i pAdisahi, 591; -·i
has, 244, 296; -i hiimdyiln, 105; -i
serdser-i fdhire, 615; -i tehniyet, 104;
-i zemistdnt, 446.
htme, 291, 702.
Hind, 297, 585, 848; -il Sind kumal}lart,
188; - il-Sind kutnl, 561; - il Sind tu­
hafl, 13; -ii Sind tilcc!in, 298.
hinnii. , bk. klna.
hirfet erbdbt, 806.
Hiri, 216, 773.
Hiristiyan dini, 33.
Hisar-eri, 80, 508, 540, 559.
hitdbet hidmeti, 40.
HOCA ALI, 299.
HOCA FERRUH, Mfitevelll, 485-6.
HOCA KEMAL, 299.
HOCA SA'DEDDiN EFENDi, III.
Murad'1n hocast, l}eyhillislam, 85, 99,
135, 142, 169, 191, 256, 258, 306, 310-
1, 326, 341-2, 364, 434, 445, 513, 526,
555, 557, 560, 567, 577, 6 1 1 , 641, 649,
659, 667, 691, 731, 734-7, 740, 749-50,
752, 755, 769, 772, 775, 786, 792, 805,
807; olilmil, 823-5, 845.
hoca-iplldi§tiht, sultdnt, 434, 445.
hocal1k ulUfesi, 731.
Horasan, 182, 196, 216, 267, 773, 814; -
vilayeti, 578.
BOROS MEMi, �iihendis, mi'mar, 95.
Hoten, 72, 585.
 iNDEKS 945
944 iNDEKS

H0SEYiN PA$A, Can Polad Beg-ogh -i-

Hoy, (Tebriz yaktntnda), 160. HOSAMEDDiN EFENDi, Murad Pa§a
Mosul Trablus§l'im, Lahsa beglerbegisi, iblis, 29.
hubUbdt, 93. Cami'i hatibi, 282.
192, 200, 275, 314, 334, 352, 688-9, iBN EBi NOMEY, Mekke §erifi, 443.
huffliz, 653;-1 ehl-i Kur'iin, 173. HOSAMEDDiN TAciR, Gillin el�isi, 255-
715. ibn-i Ebti'l-Vefil. tilrbesi, 542.
hummd, 196, 707; -i vebliiyye, 183. 6.
H0SEYiN PA$A, Lala-, Anatoh ve Rumili iBN KAYSUN, Re'is-i et1bb&, 38-9.
HURREM AGA, Ferhad Pa§a'ntn adam1, H0SEYiN, Hz. Ali ogh, 302. iBRAHiM, Kti<;ilk Mustafa Efendi'nin oglu,
beglerbegisi, vezir, 40, 42, 49-5 1 , 59,
413, 538. HOSEYiN, (Aga), Koca-, <;avu1-ba11, 230, 79, 84, 86. Sipahl, 605, 677-8.
HURREM AGA, Kapuc1-ba§1, 451, 492. 241-2. iBRAHiM, Sipahller kl'itibi olmas1, 215,229.
HOSEYiN PA$A, NigbolI sancag1 begi ol-
HURREM AGA, SipJ.hi oglanlan agast, 176, H0SEYiN, Sl'id3.ttan, 677. iBRAHiM AGA, Gurabil.-i yesar agas1,
mas1 507.
195, 200- 1, 306, 336. Cebeci-ba§J, ¥akirc1-ba§t, silahd3.r-b�1.
HiJSEYiN AGA, Btiyilk mtr-3hfir, 148. Hiiseynt perdesi, 358.
HURREM AGA-ZADE <; E L E B i , H0SEYiN AGA, Cebeci-�a§t, Kapucllar 273, 280, 307, 366, 368, 377, 465, 493.
hiisn-i hatt, 110.
Miiteferrika, maliye devatdan, 728. iBRAHiM AGA, Mehmed Pa§a ogh, sult3.n-
kethUdl'is1, 133, 140, 144, 146. HilSREV, 530.
HURREM BEG, Boltik katibi, 126. z3.de, kapuc1-ba§1, 390, 608, 696.
H0SEYiN AGA, Eski mtr-l'ihfir, emekli, HOSREV, Eski iran hilkilmdan, 17. iBRAHiM AGA, · Milteferrika, kapuc1lar
hu/k, 296.
140. HOSREV AGA, C,::erkes-, �a§nigtr, Gurebil.­ kil.tibi, �ehr-emtni, 617, 694, 769, 782,
hutabd, 653.
HOSEYiN AGA, Giizt Giray'1n adamlann- i yesil.r agas1, 212, 493; Ulufeciyil.n-1 810.
hutbe, saltanat aldmeti, 36, 40, 63, 72, 209, yemtn agas1 336.
dan, 791. iBRAHiM AGA, Silahd3.r�1 hassa, Yeni<;eri
4 1 1 , 433.
HUSEYiN AGA, Mliteferrika, 240. HOSREV AGA, Mir-ahfir, 40-3, 49, 59, 106. agas1, 127.
hllccllc, hacilar, 5, 94, 256, 406, 502, 610,
HOSEYiN BEG, iran el�isi, 840-1 . H0SREV AGA, Si13.hdl'ir-ba§t, 809. ibrahim Aga Tekyesi, 638.
712.
HilSEYiN BEG, S�b1k katip, 858. H0SREV AGA, Sipil.ht oglanlan agahg1n- iBRAHiM BEG, Kapuc1lar k3tibi, 497, 639;
hiiccet, hilccet-i 1er'iyye, 161, 257, 799,
dan azli, 476. Tersane em1ni, 709.
845-6, 850; Miii-, 406. HilSEYiN <;AVU�, (Beg), Mustafa Beg'in
bilytik oglu, Vize sancag1 begi, 599, H0SREV BEG, 25, 46. iBRAHiM BEG, Kuyumc1-, Yeni�eriler
hiicre-i Nebeviyye, 660, 699.
632. HDSREV BEG, Anatolu defterdl'in, ba§- kethtid3.s1, milteferrikalar-ba§t, 126,
HODABENDE, Muhammed iran §J.h1,
HiJSEYiN t;ELEBi, GOl-, Basra mal def­ defterdfu'., 150, 154, 156. 158, 283.
118, 168, 175, 182, 185, 187, 198, 202,
terd3rhgindan azli, 254; milfetti§il'l-em­ HOSREV BEG, Rumili muhasebecisi, 96. iBRAHiM BEG, Mihmandar-ogh, M1s1r
216, 448.
viU, 362. H0SREV-i PERViZ, iran kisr3.s1, 429. defterdan, 95.
HODA'i EFENDi. Katib, 9.
HOSEYiN <;ELEBi, Kara-, Muklita'ac1, HilSREV KETHODA, 3 1 . iBRAHiM BEG, $ehr-em3.netinden azli,
HODA-ViRDi PA�A. Habe/, Kars,
630. H0SREV PA�A, 492. 709.
Karaman, Bosna beglerbegisi, 375, 460,
H0SEYiN c;ELEBi, KOse-, Vl'iridil.tt, 801- HUSREV PA$A, Hadun-, Erzurum begler­ iBRAHiM BEG, Dragoman, tercilman, 21,
477, 529, 720, 765, oltimti, 746.
2. begi, 669; $am beglerbe@., 830, 842; 32, 34.
hiikiJm, hiikm-i hiimdyUn, 1ertf, 126, azli, 844.
H0SEYiN <;ELEBi, Tezkireci, 245. iBRAHiM BEG, Tersane-i A.mire emini,
136, 231, 233, 295, 466, 508, 512. H0SREV PA�A. (Aga), Kilarc1-, 619.
hiikkilm-1 zemdne, 512. H0SEYiN <;ELEBi EFENDi, Reistilktittab
Diyarbekir'den Sivas beglerbegi olmas1, iBRAHiM BEG, Topcular kl'itibi, 498.
olmas1, 307; Olilmil, 3 1 1 .
HOMA SULTAN, �ehzJ.de Mehmed k1z1, 437, 461. iBRAHiM BEG, Uzun-, §ehr-emtni, §lkk-t
36, 1 1 1, 171, 283, 454. HiJSEYiN EFENDi, (Aga, Beg), Ntizl­ H0SREV PA$A, KOse�-. Diyarbekir beg­ sant defterdil.n, 154, 156.
Hiiner-nii.me-i At-i Osmlln, Lokman'1n eseri, emini, 259-60, 268, Erzurum defterdl'ir, lerbe@.si, ll6, 177; Oltimil, 196. iBRAHiM <;AVU$, Ferruh Kethildil. ogh,
492, 500, 648.
515. dev3.td3.r, 716; fodula kl'itibi, 728.
hiinkar miiderrisi, 825. H0SEYiN EFENDi, Kara <;elebi-zil.de-, -I-
iBRAHiM GAvu�. Rabimi-zade-, 370.
Hiinkar Tepesi mevkii, 49. Rumili kadiaskeri, 247, 434, 731. lhcak suyu, 514. iBRAHiM <;AVU$, (Beg) Tersane emtni,
HONKAR �EYHi KERiMESi, 526. HiJSEYiN EFENDi. Kefevt, Kefelii-, Irak, 182. 442, 619, 709.
Hilsam Beg ba§tardas1, 272. Milderris, Kadi, 237, 399, 523, 800. Irakayn seferi, 298.
iBRAHiM <;ELEBi, Galatalu-, mevkufiitct,
HOSAM BEG-ZADE, $ehzl'ide defterdftn, H0SEYiN EFENDi, Medine kad1s1, Isfahan, 216.
Bursa mukata'ac1s1, 337; azli, 722.
142, 254. $eyhil'l-Harem, 74, 106. /skarlat (scarlat=mor/erguvl'ini <;uka) 603.
lstabl-1 A.mire, 43, 51, 53, 1 13, 296, 438, iBRAHiM <;ELEBi, Makas (elfiiz cellad1)-,
HOSAM EFENDi, Kara <;elebi-zl'ide, mil­ HOSEYiN HAN, 121.
453, 536, 639, 678, 734, 814-5. Bursa mukata'ac1s1, 505, 813, 861.
derris, Rumili kad1askeri, 85, 235, 342, HDSEYiN PA$A, Anatoh ve Karaman'1n
OHimil, 761. eski beglerbegi, list, serke§, 507, 816-8, Istani-maka, 53. iBRAHiM <;ELEBi, (Efendi), Melek.-, Rfiz­
HOSAMEDDiN, Celll'id-zl'ide-, Padi§ah 820, 827, 829, 832, 834, 836-7, 841-2, I$1K ALi <;ELEBi, Anatoh muhasebecesi, nil.me-i hilmil.yfin k.atibi, defter-i hakant
imarm, milderris, 354, 725. 863; siyaset olunmast, 846. miltevelli, 486, 497. emini, 617, 719, 758.

1'

946 iNDEKS
iBRAHiM C,:ELEBi, (Efendi), Mi 'mar­
zade-, Mevkufiitc1 Bursa mukiita'ac1s1,
Rumili mµhasebecisi, r0z-n8.m�e-i sB.ni,
337, 490, 514, 666; mukiibeleci, 667;
iehr-emini, 693, 709, 764, 810.
iBRAHiM <;ELEBi, Muharrem-, Defter-i
hlikani katibi, 617,758.
iBRAHiM <;ELEBi, Miiteferrika, evkaf
muhiisebecisi, Rumili timarlan defter­
diin, 594.
iBRAHiM C,:ELEBi, Rfiz-nameci, 666-7;
ba§-rO.zniimeci, 697-8.
iBRAHiM <;ELEBi, Slileymaniye hatibi,
Ayasofya imanu, 595.
iBRAHiM EFENDi, Ba§-defterd!r,
136,172, 181, 186-7, 197, 199, 301, 303, ii;-havh, (fopkap1 Saray1'nda), 210.
326, 380, 392, 550.
iBRAHiM EFENDi, iskender-zade-, 763.
iBRAHiM EFENDi, Tatar-, �eyh, 302;
OUimil, 306.
iBRAHiM EFENDi, Magnisa'da miiradiye
milderrisi, Bursa kad1s1, 442, 502.
iBRAHiM EFENDi, Miiteferrika, §ehr­
emini, 764.
iBRAHiM HAN TAVA.CI, Kum ve Kii§iin
hllimi, iran el�isi, 132, 134, 146-7,675.
iBRAHiM KETHODA, Miiteferrika,
Ca'fer P�a kethiid&s1, 648.
iBRAHiM PA.$A, Damad-, sadna'zam,
vezir, 138-9, 157, 159, 161, 166, 168,
170, 180, 184-5, 187, 2 1 1 , 239, 283,
301, 305, 341-2, 376, 389, 394, 434,
467, 473-4, 477, 479, 510, 527, 535-6,
539, 544-3, 579, 583-4, 592, 602-3, 606,
6 1 1 , 635-6, 641-2, 649, 655-6, 662, 666,
674-5, 676, 680, 683, 695, 697, 704,
706, 708-9, 711-2, 729, 731, 735-6, 789,
791-2, 794, 798,800, 802, 804-6,815,
832, 837' 846, 854, 864.
iBRAHiM PASA, Defterdlir-1 emvat, 496.
lBRAHiM PASA, Delii, Divane-, Kethiida
Canfeda Kad1n karde§i, Diyarbekir,
Sivas beglerbegisi, 246-8, 256, 258,
261-2, 273-5, 288, 305, 349, 351-2, 355, iMAM GAZAl,i EVLADI, 621.
361, 439, 566, 678; mahnm miisaderesi,
362; Yedi-kulle'ye habsi, 367.
iBRAHiM PA�A, (Efendi), Haci-,
Karaman beglerbegisi, 550; defterdar,
588-9, 607, 618; Haleb beglerbegi, ve­
zir, 636, 759-60, 830, 832, 834-6, 860-1.
iBRAHiM PA�A, Makbfil, Pargah-, 298; -
saray1, 58, 133, 161, 197.
IBRAHiM PASA. Rumili be�:lerbegisi, 134,
136.
iBRAHiM SUBA�I, Haseki, 282.
Ibrail, 481; - kal'ast, 819.
ibrik, 1 14,135, 170, 692.
ibri1im, 160;- raht, 516.
iclas, bk. cu/Us.
if-agalar, 39; -1, 20, 435, 807.
if-IJhUr, 43.
if-haztne, 102. 302, 678; -ddr-ba§t, 734,
166; - katirlan, 612.
if-ii, 524, 636.
Ii;-il sancag1, 236, 258.
if-konci, eli;i maiyeti, 675.
if-oglan, 226; -J, 612; -lar, 161, 211-2,
303, 440, 518; -/an, 1.
id (id-i adhii, id-i sa "td), bk. bayram.
ihrfilc, bk. yangin.
ihtidd, istlima gelme, 1 19, 138, 586, 711,
856.
Ihtiman Sahras1, 18.
ihtimar kal 'as1, 299.
ikindi divani, 21, 25, 47, 124, 136, 151, 409,
539, 577.
ikindi ezdnJ, 24, 56, 455, 654.
ilaflaT, 186.
i'Uim, 291.
ilbasan be@, 534.
ilfi, bk. elfi.
ilm-i t1b, 665.
iltizdm, 192, 235, 717, 855-6.
iLYAS c;ELEBi, eski Karaman defterdan,
724, 750.
iLYAS <;ELEBi, Yenii;eri yaz1c1st, 228.
imdm, e'imme, 512, 653; -1 hassa, 347, 354.
iMAM-KULI HAN, Gence ve Karabag
hfiltimi, 118, 121, 145, 155, 161, 175.
iNDEKS
iMAM �AFl'i, 116.
iMAM-ZADE, Katib, 739.
iMAM-ZADE EFENDi, Ba�dad kadlSI,
335.
imdme, 54.
imdmet, 101.
imdret, 723; -i IJmire, 629; -ler, 623, 742.
imzil, 799, 839, 845, 850.
in'dm, 51, 58, 593, 666; --ilt, 59, 615; -1
vafire, 560; - ve atdyd, 526.
incir limant, (Ayamavri adas1 yaktntnda),
93.
inebahtt sancag1, 524.
ingiltere, 334, 443, 825; - eli;isi, 334, 658.
iran, Diyar-1 Sark, 67, 112, 1 15, 132, 139,
164, 295, 443, 446, 448, 675, 840, 848;
§filn 653.
- ,
irdeb, erdeb, 590.
irem tavus1, 654.
irsllliye, irsdliyeler, 225, 293, 338, 552, 617,
702, 732, 767, 797.
irti1a. bk. rii§Vet.
isA. Peygamber, 29, 33, 472.
isA HAN, Levend Han kardel}i, 121.
iSFENDiYAR, eski iran §filu, 118, 205, 643.
ISHAK C:.AVUS, Mukiibeleci, 407.
iSHAK EFENDi, izmir kad1s1, 190, 192,
363, 810.
iSHAK EFENDi, Mukiibeleci, rtlz:-nameci-i
sani, 655, 667, 791, 795.
iskender Bogazt, 813.
iskender c;.elebi Bagyesi, miri bahye, 1, 747.
iSKENDER-i Zil'L-KARNEYN, 122.
iSKENDER PASA, Anatolu beglerbegisi,
istanbul kii'im-makruru (Kanhca. Cami'i
Mnisi), 15, 41, 43, 54-5, 78.
iSKENDER PA�A, C,:erkes-, 124, 198.
iSKENDER-ZADE EFENDi, Sahn mlider­
risi, 600.
iskenderiye, 139, 754, 780; - iskelesi, 139.
isldm, -a gelme, bk. ihtidd; aldmet-i -,
579, 624.
ISLAM GfRAY HAN, Ktnm Ham, 143-4,
146, 148, 152, 190-1; Olilmil, 201.
iSMA 'iL, Sfill Tahmasb evl!ldtndan, 215.
iSMA 'iL BEG, Potur defterdar, Bosna
beglerbegisi, 487.
i
I'
947
iSMA'iL C,:AVU�, 160, 771.
iSMA•iL C:.ELEBi, istanbul muk1ita'ac1s1,
861.
isma'ii Gei;idi, Tuna kenannda, 230.
iSMiHAN SULTAN, Selim II tilrbesinde
gomtilil, 155.
ispanya, 81, 96, 171, 175-6, 185, 336, 392,
532, 619, 657-8, 776-7; - kiifiri, 349;
- larah, 93, 822; - ta'ifesi, 806.
istanbul, Asitfule-i sa'adet, Dliril's-saltana­
ti's-seniyye, Dersa'adet, Kostantiniyye;
3-9, 1 1-5, 23, 38-41, 44, 46, 48-9, 5 1 ,
53-4, 56, 58, 62, 65, 67-8, 74-6, 82, 84,
92, 97, 1 1 1-7, 119, 123, 126-7, 133, 143,
147-9, 151, 153-4, 158, 164, 173, 182,
184-5, 187-93, 200-4, 209-10, 213, 215-
8, 221-3, 231, 239, 242-3, 247, 249,
251-4, 257, 259, 263, 267, 269, 271,
273, 275-7, 282-3, 287, 290-1, 293, 295-
6, 298, 305, 314, 316-8, 321-3, 325, 327,
330-1, 333-4, 338, 340, 343-6, 348, 351-
2, 354, 262, 366, 372, 384, 388-9, 392,
394, 404, 407, 409-10, 412-3, 416, 418,
422-7, 429-30, 438, 444, 446, 453, 457-
9, 463, 468, 473, 481, 487, 493, 501,
503, 509-10, 512, 518, 532, 540-1, 550-
1, 553, 557 ' 564-5, 567-70, 572, 575,
582, 586, 602, 608, 612-3, 615-7, 624-5,
630, 634, 638, 642-3, 648, 650-1, 654,
658, 664-6, 668, 670, 673, 674, 677,
781-2, 687, 691-2, 698-9, 701-7, 710,
714, 723-4, 727, 732, 750-2, 759, 766-7,
769, 774, 779, 785-6, 789, 796, 798,
803, 806, 815, 818, 826-7, 831, 833,
835-7, 839, 841-2, 844-5, 848-9, 851-2,
854, 858, 861; - agast, 858; - et1b­
bils1, 547; -fethi, 95; - halk1, 53, 61,
232, 241, 725, 760; iskelesi, 69;
- -
kadis1, efendisi, 16, 43, 52, 67, 90, 101,
141, 182, 201, 231, 235, 270, 279, 312,
342, 385, 442, 502, 526, 557, 574, 776,
616-8, 620, 623, 639, 644, 652, 698,
740, 760, 778, 794, 801, 825, 850, 858,
860; - kahve-hdneleri, 704; - kapu­
tan, 226; - kullar1, 112;
- muhdfazast,
66, 566, 818; - mukiita 'ac1lig1, 128,
861; - tiicclln, 375; -yangtnt, 76; -
zahiresi, 137.
948
istavroz ba[!:�esi (Bogazi�i'nde), 699.
iSIBFAN BAN, 21.
lstefanlar, 34 l.
istiftd, bk. fatvd.
istikrdz, 599, 716, 779.
istimatet, 19. 108, 121, 256, 581; - hiikmi,
586; _-;;-ler, 563, 745; -ndme, 378, 769.
- 666, 853.
i�tirb0.�. 515.
- kiinUn-i kadim, 8, 12-3, 19, 27, 3 1 , 38, 42,
istiska hastaligi, 318, 461, 784.
istiska namazi, 595-6.
isydn, 143, 329, 451, 470, 744, 846; ehl-i -,
597.
i�RETi EFENDi, Kadi, 9.
ivAZ EFENDi, Rumili kad1askeri, 141; azli,
174; kabri, 178.
izmir kadtlttI, 190-2, 810.
iznikmid, 232-3, 253, 295; - denizi, 238.
-K­
KABASAKAL, eI,i, 658.
Ka 'be, Beytullah, Beytulliihi'l-haram, 64,
74-5, 94-5, 104, 159, 183, 188, 208, 267,
344, 385, 605, 659, 672, 683, 686, 719,
790, 847, 855; - kad1hg1, bk. Mekke
kacbhgi.
KABiL <;AVU�, Mi'mar Sinan'1n adamla­
nndan, ze'3.metle milteka'id, Siileyma­
niye miltevellisi, Olilmil, 629.
Kabili, mahlas, 859.
Ka'tAf', 206, 223; - oymag1, 205, 207.
Kad1asker, kad1asker efendi(ler), kadtaske-
rdn, 38, 52, 104, 106-8, 1 1 1 , 134, 141,
150, 210, 256, 300, 302, 388, 432, 442,
446, 469, 474, 513, 543, 571, 603, 606,
6 1 1 , 617, 649, 660-1, 692, 704, 706,
715, 778-9, 794, 840, 847; - divlinl,
134; -lik, 514; - miitekii,'idleri, 611.
Kad1k0y, 41.
kadirga, 69, 84, 92, 172-3, 190, 234, 253,
376-7, 405, 426, 433, 523, 592, 699,
754, 8 1 1 , 844; -tar, 85, 142, 154, 381,
395, 481, 508, 627-8, 637, 710-1, 776.
Kadrrga liman1, 146, 313.
KADI-ZADE AHMED EFENDi. bk.
Ahmed efendi.
kadir gicesi, 107, 157, 407, 600.
KADRi <;ELEBi. Su'Qdi-z5.de, Oliimi.i, 622.
iNDEKS
Kaf dag1, 29, 208, 377, 644.
kaftan, 104, 211, 419, 743.
KAP-ZADE, M1sir kad1hg1ndan azli, 3 1 1 ;
E<lirne kad1s1 ve azli, 769, 846.
Kahkaha kal'as1, 116.
kaht u gald, 237, 335, 415, 444, 475, 577,
579, 600-1, 603; kaht u klllet, 602, 624,
kahve-hdne, 225; - erbiibl, 525, 707; -!er, .
270, 704.
kag1d-emiineti, 350.
Kag.dhfule, 2, 4, 246; - deresi, 2; - deresi
suyu, 3.
kagid sunma, yazma, bk. arz1hdL
kag1tgay, 144, 201, 597, 603, 625, 663, 667.
ka'ide-i kadime, -i saltanat, 21, 46, 48, 61,
72, 183, 251, 324, 571, 617, 787, 838,
848.
kii.'im-makiim-1 sadr, saltanat, bk sadtlret
kaymakam1.
kal'a-kii.b toplan, 25, 29.
kal'alar, 26.
kal'a tezkireciligi, 491.
kalabaltk dtvdn, t 14, 148, 159, 188, 253-4,
267, 272, 299, 532, 661, 675, 729, 746,
818, 825, 841.
Kalavra (Kalabriya), Napoli yak1n1nda, 93.
kalb ak�a, bk. akfa.
kalbzen, bk. kallllb.
kalem, 728; ehl-i -, 505; erbdb-i-, 258,
479, 517, 520, 550, 617, 621, 623, 639,
841, 852.
KALENDER <;AVU�, Selim I evkaf1 miite-
vellisi, 741.
KALENDER <;AVU�, kapu kethiid3st, 847,
Kalender-h3ne Medresesi, 730.
kalyeta, 84, 97, 99, 190, 619, 798; -ler,
592, 620, 806, 811.
kali�e. 112; -i M1srt, 13; Dergezin -si, 72.
kalldb, kabzen, 588, 706, 821; dn, 116; -lar,
273, 429, 588, 784, 821.
Kalmuk kabilesi, 126.
katpak, 182.
kaltaban, 640.
kalyonlar, 349, 392, 418.
EFENDi, Trablus§am ka-
KA.Mi-ZADE
dtst olmas1, 312; Eyyub kad1s1 olmas1,
447-8.
iNDEKS
KAMRAN MiRZA, Hiimiiyil.n Mirza kar-
de§i, 297:
kaniidil, 270, 655.
kanata, kupakanata, 34.
Kandil (Kandilli) bag�esi, 768.
Klinil.n, ibn-i Sinii'ntn kitabt, 1 1 1 .
kiiniln, 2, 7 , 5 1 , 56, 58; -Uzre, 48, 57, 66.
44, 46, 49, 55-6, 60-1, 66-7, 103, 108,
113, 132, 143, 147, 155, 161, 212, 230,
239, 243, 248-50, 253, 272, 299, 314,
319, 322, 334, 342-3, 350-1, 355, 386,
4 1 1 , 418, 423, 434, 438, 440, 446, 449,
474, 484, 493, 501 , 513, 518, 521, 529,
532, 536, 541, 544, 550, 553, 571, 576,
584, 588-9, 596, 602, 617, 624, 640,
656, 663, 675, 681, 690-2, 699, 706,
710, 717, 725-6, 757, 770, 778-9, 789,
795, 799, 813-4, 820, 825-6, 841, 845,
848, 854, 860; -i At-i 0'1nan, 636; -
i Osmdni, 427; -i Osmdniyye, 142; -
i Osmdniydn, 43, 61, 446, 453, 464, 488;
--i saltanat, 167; -i mllnif, 57, 508,
850; aynca bk. ka'ide-i kadfme.
kantar, 676, 744.
kapan, 519.
kapu, -agas1, 27, 38-40, 64, 322, 435, 437,
530, 5 82, 672, 736, 757, 774, 812-3,
856, aynca bk. ddrUssa 'dde agasi;
hatk1, 20-1, 86, 120, 132, 145, 257, 263-
4, 282, 296, 336, 345, 438, 443, 455,
484, 506, 512, 534, 536, 540, 601, 632,
641, 657, 674, 705, 720; - kethUdiiSI, 26,
390, 454, 553, 746;- kuti, 397, 560, 746;
- kullan, 414, 512, 747;- oglanlan, 612.
Kapu Agas1 Medresesi, bk. Gazallfer Aga
Medresesi.
Kapu-derbendi, Rumili'de, 18.
kapuci, 24-5, 412; - ba.ri, 47, 49, 103, 194,
236, 276, 278, 291, 295, 334, 349, 359,
410, 413, 451, 455, 458-9, 483, 516,
748, 841; - bll§1tar, 411, 423, 692, 853;
- batll•k, 59, 235, 272, 375, 411, 649,
720; -tar, 18, IOI, 435, 635, 637, 640,
740, 794, 802, 818� -tar bOlUk-ba.flSl,
704; -lar kiitibi, 617, 709; -tar kethU­
dallg1, 3, 24, 34, 39, 64, 102, 105, 129,
949
137, 144, 146, 148, 180, 210, 220, 236,
249, 264, 274-5, 288, 302, 304, 323,
487-8, 496, 498-9, 537, 583, 603, 649,
672, 685, 706, 734, 766, 189, 855; -tar
odas1, 65.
kapudan-1 deryd, kapudan pa.ra, 5-6, 54, 57,
60, 66, 87, 90, 92-3, 1 14, 142-3, 144-5,
149, 167, 169-70, 172, 186, 245, 416,
478, 537, 596, 606, 651, 754, 758, 792,
805, 813-4, 817. - ba.rtardas1, 167, 591.
kapudanl1k haslan, 58.
KAPUDAN-zADE, iskenderiye begi, 754.
kara-agalar, 281.
KARA AHMED, Rumili muh§.sebecisi, 156.
Karabag, 196, 203-5, 223, 239, 241; - def-
terdiirllg1, 375 ..
KARA <;ELEBi-Z..\.DE, Rumili kadtaskeri
olmast, 225.
KARA<;iN BEG, Hlfvat begi, 12, 52.
KARA DAVUD, Osmanctk kadtst, Oldiirill­
mesi, 750.
Karadeniz, 23, 132, 145, 149, 201, 330, 398,
483, 485, 508, 615, 620, 227-8, 8 1 1 ,
813.
KARAHAN, ser-gerde, 118.
KARAHAN AGA, e§ik agast, 814, 818.
Kara-hisar-1 Sahib sancag1, 355, 650, 751.
Kara-hisar-1 �arid, 835.
KARA iSMA'iL, bOliik-ba§I, 230.
-
kara kullukci, 297
Karaman, 367, 641, 751, 817, 862-3; -
eydleti askeri, 19-21; - bazan, 221; -
beglerbegiUgi, 11, 22, 32, 162, 196, 207,
236, 250, 309, 319, 321, 357, 361, 379,
384, 390, 397-8, 405, 456, 496, 505,
5 1 1 , 550, 552, 781; - begterbegiligi
pdyesi, 636; - defterdiln, 192, 228,
374, 724, 750; -lu oymag1, 638; - vi­
Iayeti, 581, 816; - zu'amtisi ve erbdb-1
timan, 56.
Karamaniler oymagt, 657.
KARA MEHMED, Kethlidii, 723.
KARA MiHAL, bk. Mihal.
KARA MUSTAFA, Seta.tin evkafl miltevel­
lisi, 629.
karamllrsel, gemi ye§iti, 620.
950 iNDEKS
Karasi, 755, 860.
kara iizilm, 732.
karavul (karakol), 162, 346, 400-1, 458; -
askeri, 641.
KARA YAZICI, Halim �ah, 816-7, 827,
829, 834, 836-7, 842, 863.
karayel, 444.
klirbtin-sardy, 818, 851; -lar, 206, 582.
kilrgir binalar, 3.
KARPUZ-ZADE, 861.
Kars, 123, 203, 501; - beglerbegiligi, 459-
60, 477, 777; - kal'as1, 123, 125.
karz, 506.
lemek, 134.
Kerbela, 309.
KASIM, cell!ld, 26. kaziga unna, urulma, 233, 554.
KASIM, siplihi oglan1, 47. KAZIKLU VOYVODA, 564.
KASIM AGA, kiliirl, voyvoda, 862. kazma, 6.
KASIM AGA, Kilyilk-, mUteferrika, Kazvin, 1 12, 115, 196, 203-4, 216, 219-20,
271, 332-3, 350, 352, 446.
Yeniyeriler mukiibeleciliginden azli,
655, 667' 693. Kefe, 143-4, 149, 191, 313; - beglerbegi­
KASIM BEG, Kefe begi, 191.
KASIM <;Avu�. Dergiih-1 filt yaVU§U, 661.
KASIM EFENDi, Acem-, Nakkii! Molla,
Milteferrika, Yeniyeri mukiibelecisi,
Anadolu muhasebecisi, sip1ihiler muki­
belecisi, 254, 266, 337, 382, 550, 591.
Kas1m-pa§a, 285, 374; - ye§mesi, 328, 343.
KASIM VOYVODA, (Aga), <;ainiglr, 862-
4.
kaside, 439; -i terct-i bend, 515.
Kasr-i Adi, 840, 847.
Kasr-1 dli, 108, 350, 390, 447, 449, 455, 490,
523-4, 526, 559, 734.
kassablar, 415; -kethiid/lsi, 625.
kassab ziydni, 575.
Kastamonu, 152, 221, 265, 278-9; - san-
cagt, 260; -sanca&t be@., 506, 5 1 1 .
Kii§iin, 146; - hakimi, 132.
Katalan ta'ifesi, 822.
Katar kal'as1, (Venedik civannda), 79.
katlr, 29, 362, 453, 527, 536, 582, 594, 597,
795.
k/Jtibii's-sJr, 54.
katife, 159-60, 245, 316, 351 ; tellu-, 706.
katrdn u neft, bk. neft ii katrdn.
katl-i ilm, 43 l .
kavanazlar (kavanoz), 188.
f<ay1k, 23, 42, 376-7.
Kayseriye, 847; - hep, 569.
KAYTAS PA$A, Erzurum beglerbegisi,
122, 126.
KAYA PA$A OGLI, Cez1iyir-i Garb beg­
lerbegi olmas1, 604.
KAYTAS AGA, Silahd1ir-1 hassa, kapuc1-
ba§1, 77' 103.
Kazak, - hfildmi, 459; - td 'ifesi, 140, 214.
kaziiyd, 98; - arzi, 523, 577; - dinleme,
124; --y1 din ii devlet, 623, 735; -y1
�er'iyye, 106, 617; -yl 1er'iyye din­
ligi, 132, 200, 313, 316-7, 323, 349, 606,
620, 808; - defterdiin, 845; - kal'ast,
143, 681.
Kehle bazan (Bit pazan), 213.
KELB ALi, 223-4.
Kelile ve Dimme hikayeleri, 258.
435.
KEMAL EFENDi, Ta�kOprili-z§de-,
Selfillik kad1s1, 241; Haleb kad1s1, 312,
447; $am kad1s1, 605-6, 638; azli, 720,
741; Bursa kad1s1, 764, 769, M1s1r kadJ.s1,
787.
KEMAL EFENDI, �air, 655.
KEMAL-ZADE, Miltevellt, 497, 742.
kemdn-kef, 342, 676.
kemend, 736.
kemer, su kemeri, 2, 3.
kemha, 114, 188, 430, 652;-i Frengi, 351;
-i rengin, 145.
KEN'AN BEG, Milteferrika, 137.
KERA, bk. KiRA
KEREM HAN, iran el�isi, 446.
KEREM �AH, 657.
kesr-i mizdn, 755.
KE�MiRi-ZADE, Nakibuleiraf, 434;
Galata, Oskildar kad1s1, 493, 6 1 1 , 674,
683.
iNDEKS
kel§djl1k, 744.
kethudd, - beg, 60, 97, IOI, 199, 215, 220,
247, 346, 414, 685, 845, 855; --i ka­
puciylln, 129; -tar, 610, 714, 721;
-Ilk, 236; - yeri, 60, 337, 721, 739,
796.
KETHODA KADIN, bk. Can Feda Hatun.
kettdn, 380.
keyl, 535;-i istanbuti, 310.
klble, ruzgar, 444.
k1ble-i evvel, bk. Kudils.
Ktbns, 77-81, 95, 263, 265-6, 294, 367, 422,
498, 693, 846; - beglerbegiligi, 153-4,
242-3, 253, 263, 319, 460, 477, 588,
634, 754; - defterdflrl1g1, 254, 319, 460,
566, 694; - hazinesi, 704; - hisan, 80;
- irsdliyesi, 588, 751, 784.
kil/i' tezkirecisi, 544, 617.
kilt�. timar terimi, 518, 528; - timar, 636.
KILi<; ALi PA�A, Kapudan-1 derya, 7-8,
77-82, 84, 87, 91, 96- 100, 105, 113, 134,
138-9, 142-3, 149, 168-9, I72-3, 185-6,
245; - ba§tardas1, 592; - tiirbesi, 246.
KILLU DlLSiZ, (Saray dilsizlerinden),
753-4.
kma, hinnil, 380.
K1bcak, 133.
Kirdn-i nahseyn, (ilm-i nilcOm terimi), 560.
K1rcan, silistre civan, 452.
Kmm, 133, 144, 252, 373, 400, 483, 838; -
hakimi, 35; - hanltg1, 121, 123, 143,
148, 190,201, 663, 152; -tahtl, 191 ; ­
Tatan, 214, 681, 710; - vitayeti, 677.
Kuk <;e�me, (istanbul'da), 226, 296.
Krrk Kerner, 18.
Kuk Kilise, 632.
klrkli (lark ak�a) medrese, 151,
lannizl sancak, 612.
kt§la, 123, 844.
k11lak, 718.
k1f[lk sdliyiine, 462.
Ktyak mahallesi, istanbul, 72.
K1Z1lba�. 68-70, 115, 122, 124-5, 132, 134,
143, 146, 152, 161-5, 168, 175, 177-8,
182, 196, 198, 200-2, 204, 208, 216-8,
223, 242, 251-3, 255, 267-8, 298, 3 1 1 ,
332, 345-6, 427, 429, 446, 448, 478,
951
639, 653, 675, 773, 841, 843; - ddeti,
1 13; ---dn, 121. 676, 814; - hanlan,
145, 151, - effiSi, 129, 146, 729, 732;
- le§keri, 160; - Jd 'ifesi, 72, 1 14, 147.
Ktztlca hastahk, 682.
Ktzddeniz, dery1i-y1 Kulzum, 295, 745.
Ktzd-hisar kal 'as1, 92.
klzlar aj1al1g1, 568.
Kii;eciler, ( istanbul'da sokak), 316.
Kigi sancagi, 215.
Kiliir-1 1imire, (Topkap1 saray1'nda), 90.
killirc1-ba11, 38, 413, 435, 437, 612, 81_3;
-l1k, 242, 498:
killirczlar, 387.
kile, 533, 608.
Kili, 481; - kal'as1, 412; -sancagi, 564.
Kilis, 688; - kal'ast, 700, 714; - sancag1,
192, 321, 689.
kilise, 1 1 , 33, 178, 850.
KiRA, KERA, Safiye Sult1in'a yak1nhg1 ile
bilinen Yahudt kadm, 419, 679, 854-5.
kire(, 1 17.
KiRiZ NiKOLA, su yollan miihendisi, 3,
232.
kise, 32, 102, 114, 232, 247, 255, 368, 372,
376, 415, 453, 469, 516, 530, 536, 549,
585, 590- 1, 681, 716, 725, 727, 738,
771, 790-2, 795, 802, 805, 816, 832.
kisve-i Beyt-i §erif, Beytulldh, Hiicreti'n­
Nebi, 188, 267, 684, 699.- tecdtdi, 660.
kitlib-hline, 424.
KOCA BEG, Hac1 kadtn ogh, M1str muh1i-
ftz1, 727.
KOCA BEG-EFENDi. sip1ihiler k1itibi, 738.
KOCA KAPUCI, matarac1, 480, 664.
Koca Mustafa Pa�a, Cami ve semt, 475.
KOCA �ucA' HEKiM, I I I.
kofyan, top, 25, 34, 46.
kop arabalan, 395, 398.
KOFLAN-ZADE, 76
kolfaklar, 611.
kalonboma, top, 6, 29, 32, 398, 645.
Komaran, 829, 837-8; - adas1, 396; -
kal'asi, 357, 405, 413, 781, 824.
konak, menzil, 18, 20, 27; - defterleri, 1 10;
-lar, 15.

952 iNDEKS
Konya, 143.
korplar, 132, 134.
Koron kal 'as1, 87.
korsan, 619, 637; -lar, 377; -lik, 130.
koruct, 365 ; - ba§i, 115-6; -yol.da�lar, 59.
kostan<;alar, 25.
Kostantiniyye, bk. istanbul.
kotas, 250.
koyun, 296, 459, 794; - ak<;ast, 368; -
emini, 442; - ge<;idi, 119.
k6hne defter, 849.
kOpri, cisr, 19, 22-4, 46, 403, 625, 630; -
yapma, 498.
KOR SELiM OGLI, Kara-hisar-1 Siihib
sancag. beg:i, Oldilriilmesi, 751.
k6s <;almak, 544.
KOstendil sancagt, 130, 788; - begi, 31.
KUBAD PA�A, 139.
Kudst, 859.
Kudiis, 800; - kadtst, 862.
Kfih-1 Kaf, bk. Kaf dagi.
kul, 58, 630; - defteri, 796; - og/1, 13, 472,
508, 717; - ttl'ifesi, 49, 275, 278, 328,
552, 783, 86 l.
Kulzum denizi, bk. Ktztl deniz.
Kum hfildmi, 146.
kurrl<Jl, 342; -Jar, 652;-t Hindi, 145.
kupa, 114, 746.
Kur'dn-t kerfm, Mushaf-1 �erif, 39, 47-8,
102, 135, 141, 159, 170, 343, 351-2,
431, 435, 457, 474, 479, 524, 545, 853,
855; ta'limi, 134; ehl-i-, 354.
kurban bayram1, bk. bayram.
kurbanlar, 1, 78, 768, 799.
KURD BEG, Sokullu Mehmed Pa§a'ntn ogh,
27.
KURD <;ELEBi, Haleb mukiita'ac1s1, 388.
KURD KETHiiDA, 269.
KURD PA�A, (Aga), Kapucular kethtidas1,
127, 136, 143, 190, 194; Mir-alem, 220,
230, 241, 332, 409, 458, 460; MISlr,
Basra, Mar'a§ beglerbegisi, vezir, 505,
572, 599, 604, 720, 755, 797, 799, 845.
KUTLU GiRAY BEG,40 l .
Kur§unlu tiirbe, (istanbul'da), 605.
Kuru-ye§me, Tuna havzasmda, 733.
kuruf, bk guruf.
kuttd '-1 tarfk, 150, 755.
kut1c1lar, 604-.
kutnf (ipek-pamuk kan§tmt bir kuma§), 188,
430, 585; -i Bagdiidi, 351.
kuyruklu yll.d1z, 73, 115.
kuyu, 3, 546.
kuyumcu, 158.
Kuyumcular kapust, 232.
kuzdt, 225, 587-8, 810, 816-7.
Ktiyilk ahOr, 639.
Kilyilk Ayasofya zaviyesi, 306.
K0<;:0K BEG-ZADE EFENDi. 739.
Ktiyiik <;ekmece, 538, 706.
kllfiik-kal'a tezkireciligi, 254.
Kfi<;fiK MAHMUD, Hafiz, silahdfil, 47.
kilfilk Mir-dhar, 109-10, 140, 176, 220, 277-
8, 290, 332, 437, 441, 477, 656, 782,
790.
kilyiik Rfiz-nameci, 246, 360.
K0<;:0K NOGAY, 190.
K-0<;-0K USTA, Ctindi-ba§t, milteferrika,
406.
kllkllrd, 604.
klllfe, 585.
kiilllnk, 6.
kiipler, 188.
Kllrd begi, 16.
KfiRD DEFfERDAR, Haleb defterdarh­
g1na talib iken redd, 293.
kllrek, 6, 93; - fektirmek, 78, 592; --fi, 1 1 ,
85, 377, 637, 716, 733, 785; --e gon­
derilme, 603, 746; - oturdup, 628.
Kilr suy1 (Hazar denizine dOkillen nehir),
151.
Ktitahya, 14, 40; - kadtst, 52, 191.
kuttdb, 66, 258, 279, 292, 337, 373, 472, 514,
524, 618, 623, 713, 772, 852, 854; --1
dfvtin, 802; -t hazfne-i dmire, 59.
klltiib, -i nefise, 72; -i tevllrth, 297; -a
defdtir, 72.
- L -
LA<;iN AGA, Saturct Mehmed Pa§a'ntn
adam1, 718.
la81m, 30, 80, 788.
Lahsa, 25, 260; - beglerbeliligi, 329; -
serhaddi, 745; - vi18.yeti, 75, 200.
/ala, 3, 216, 287, 433.
LALA MUSTAFA PA�A. bk. Mustafa Pa1a.
iNDEKS
LALE-iZAR EFENDi, Ba§-defterdar, 100,
109, 127.
LALE-iZAR-ZADE, Diyarbekir defterdar-
hgmdan azli, 258, 274.
LAM ALi <;:ELEBi, bk. Ali <;:elebi.
Lfu"ende, 259, 751, 757.
Latin dili, 32.
Laz, 471.
Letko§e, 78.
legen, 135, 170, 692; -fe-i dest ve ibrik,
114, 159, 571.
Leh, 70, 370, 396, 399-400, 409, 415, 418-9,
450, 458, 464, 476, 481-2; - ktra/1, 133,
178, 214, 231, 540, 554, 562, 706, 804;
- kiral1 elfisi, 134, 254, 714, 729; -
larall virgllsi, 251; - vildyeti, 214.
lenger, 7.
leyle-i kadr namaz1, 742.
lezez (§evvat-zilka'de-zilhicce) mevdcibi,
ulufesi, 202, 334, 391, 631, 656, 702.
libas, siyah libas, 100, 182; -1 mlltem, 141.
Libva, kale (T1mt§var'da), 765.
limon suyu, ab-1 limon, 296.
Lipova kal'ast, 518.
Literuz kOyti, 54.
livd, beglik, voyvodahk sembolti, 541, 554;
-ifeth dydt, 621.
lodos, 109.
LOKMAN, bk. Seyyid Lokman.
Joncalar, 32, 590.
LONKA-ZADE, bk. Mustafa <;debi.
Lori, 187, 224; - begJerbegisi, 459.
LUNAR DE NAO, Venedik doju, 532.
Lale, su l>lyil birimi, 3.
Uiteran milleti (mezhebi), td 'ifesi, 3�4, 825.
- M -
Ma'ddin mukiita'ac1s1, 254, 326, 544.
Macar, 23, 33, 330, 370, 403-4, 412, 450,
458, 481, 507, 564, 774, 782; - ahvfili,
383; - alay1, 28; - begleri, 22, 32,
396, 580; - daglan, 399; - dili, 32; -
kilfffi.n, 769.
Mayin (<;in'in gilney Wlgesi), bk. <;in.
mahalle, - aluilfsi, 546; - imam ve mii'ez­
zini, ?11.
maluizin, 276, 601.
...
953
mahbflslar, 287.
mahmil, 682; mahmil-i fertf, 682, 684, 699.
MAHMUD, ismihan Sultan'm ogh, 156.
MAHMUD AGA, Apostol Aga, Mir-alem,
23, 131, 220,231.
MAHMUD AGA, Besleme-, �am begler­
begisi, 498; Sivas beglerbegisi, 500.
MAHMUD AGA, Ferhad Pa§a ogh, Sultan­
zade-, Silahdar-b3§t olmas1, 656.
MAHMUD AGA, Kethtida kadtn kannda§t,
Rakka beglerbegisi 273.
MAHMUD AGA, Sadna'zam kapuc1�ba­
!1S1, 833.
MAHMUD AGA, Sar�y agasi, 38-9, 64.
MAHMUD AGA, Top-arabac1lar-ba§t,
Olilmii, 566.
MAHMUD AGA, Yeniyeri agas1 olmas1,
214, 220-1, 226.
MAHMUD BEG, Ali Aga ogh, 839.
MAHMUD BEG, (Efendi), Diy8.rbekir
defterd8.n, 338-9, 750.
MAHMUD BEG, Glizi, Ayas Pa§a-z8.de-,
80.
MAHMUD BEG, Kapudan Pa§an1n ogh,
754.
MAHMUD BEG, Kut-, M1s1r'da gOrevli,
590.
MAHMUD BEG, Milteferrika, 727.
MAHMUD BEG, Sem§.niye Medresesi mil­
derrisi, 85.
MAHMUD BEG, Silahdarlar k8.tibi, 738.
MAHMUD BEG, Sinan P3§a kannda§I ogh,
Kastamon1 begi iken �ehrizol begler­
begisi olmast 221.
MAHMUD BEG, Tezki.reci-i s8.ni olmast,
324.
MAHMUD BEG, Yava§ca-, 350.
MAHMUD BEG, Yeniyeriler kethtidas1,
264; azli, 267.
MAHMUD BEG EFENDi, �ehremini, katib,
224.
MAHMUD <;ELEBi, Ba§-rilznameci, 136.
MAHMUD <;ELEBi, Canum aga-zade-,
B3§-mukata'ac1, 156; azli, 166.
MAHMUD <;ELEBi, Fazh-zade-, devad­
dfu", 237, 246; rilz-nameci-i sfuti, Olilmil,
665,
954 iNDEKS
MAHMUD <;ELEBi, Hafiz-, 36.
MAHMUD <;ELEBi, Kiiyilk Rllz-n3meci,
360.
MAHMUD <;ELEBi, Muk3belecilikden si­
lahdarlar katibi olmas1, 739.
MAHMUD <;ELEBi, Niksari-z3de-,
Oskiidar Mehmed Pa§a-y1 Atik
Medresesine tayini, 665.
MAHMUD EFENDi, bk. Aziz Mahmud
Hild§'!.
MAHMUD EFENDi, Ba§-defterd5.r, 2 1 1 ,
539, 546, 551, 587, 678, 685, 716, 718,
738; azli, 587, 762; yargtlanmast, 763.
MAHMUD EFENDi, Btiltik k§tibi, 849.
MAHMUD EFENDi, Defterd3r, 301, 303,
367; Anatoh defterd!n, 324, 342, 344,
442, 457, 467, 528; azli, 528, 738.
MAHMUD EFENDi, Diyarbekir defterdlln,
503; mallanmn mtriye zabtt, 723.
MAHMUD EFENDi, Milteferrika, Ttmt§Vat
defterd8.n, 729.
MAHMUD EFENDi, (<;elebi}, Samsuni­
z!ide-, Haleb kad1s1, 85.
MAHMUD EFENDi, �eyh-ztide-, hattb,
Ayasofya hatibi, 411.
MAHMUD EFENDi, Stkk-1 s§.ni defterdart,
134, 243.
MAHMUD HAN, <;erkes-, 193.
MAHMUD PA�A, Anatolu beglerbegiligi.n­
den azli, 236, 264.
MAHMUD PASA, Baltac1 Mehmed Pa§a
ogh, Beglerbeg:i olmas1, 668.
MAHMUD PASA (Efendi), Defterd§r, 738;
azli, 762; ba§-defterdfil, 763, 766, 769;
veztr, ba§-defterdfil, 770-1, 797, 802.
MAHMUD PASA, Gence ,begterbegisi, 382.
MAHMUD PASA (Aga), Gtizelce-, Kars
beglerbeg:i, 275; azli, 598.
MAHMUD PASA, Haleb beglerbeg:i olmast
359; Sehrizol beglerbeg:i olmas1, 636.
MAHMUD PASA (Aga), Kelhlid§ Hatun
kannda§t, Haleb beglerbegisi, 359.
MAHMUD PASA, MISrr beglerbegisi, 67.
MAHMUD PASA, Serd§r, 796, 798, 804,
819, 830.
MAHMUD PASA, Sivas beglerbegisi, 130;
azli, 678.
MAHMUD PASA, Semsi Pa§a ogh, Ktbns
beglerbegi, 154; Kastamon1 sancag1
begi, 221, 496, 503, 506, 5 1 1 .
MAHMUD PASA, (<;elebi Efendi),
Tezkireci-zAde-, Defterdar 154, 156,
166; Mtstr defterdAn, 193, 221; Haleb
defterdiin 258; Sam defterdiin 267, 291,
367, 408; Trablusiilm beglerbegisi, 479,
509; Revan ve Nahc1van beglerbegisi,
634; defterdir, 762; defterdArhkdan
azli, 810.
MAHMUD PASA, Yemen beglerbegisi,
159, 351.
MAHMUD PASA, Vez1iretle Tebriz vAlisi,
652, 662.
MAHMUD PASA. Vezir, 1 13-4.
MAHMUD PASA, Vezir, 672, 738, 774-5,
816; Tuna rnuh8f1z1, 864; hatununun
tililmU, 767.
Mahmud Pa§a mahkemesi, 850.
mahtilm sandukc;a, 586.
mahzar, 277-8, 586; -lar, 827; - yazma,
586.
mahzen, 231-2; -i dmire-i ah1ab, 505.
Magosa kal 'as1, 79-80.
Mag-lava kemeri, 2.
Magnisa, 98, 426, 433, 437, 441-2, 463, 514;
- sancag1, 142, 437, 513.
Mag-rib, 222; - zemin, 96-7, 133.
mat1ti1, bk. sikke.
makrama, 511;-i des/, 170, 692.
MAKSiM!LYEN, (Maksimilyanu§), Giimii§
ayaklu 765.
MAKSUD EFENDi. Molla, Erzurum kad1s1,
Oliimii, 447.
MAKSUD PASA, Haleb beglerbegiliginden
azli, 176.
MAK.SUD SULTAN, iran elc;isi, 129.
maktti', 1 1, 501, 563, 699; - cizye, 586.
ma/ defterdfin, 110, 254.
mdl-1 irsdliye, 836, 860.
mdl-1 mirf, 801, 836, 856.
Malatya, - begi, 80; - sancag1, 59; - vi­
l§yeti, 516.
MALiK MUHAMMED, Ktbns defterd8n,
566.
Mdliye, - deviitdlin, 728; - kiitibi, 561; -
tezkirecisi, 158, 140; - tezkirecileri,
617.
Malgara, 137, 177, 265, 269, 304, 466, 473,
487, 629, 207.
MA 'LUL-zADE EFENDi, Seyhillisliim, bk.
Mehmed Efendi.
Malta, 5, 9, 10, 190, 293, 406, 627; - gemi-
leri, 194; - kal'ast, 7, 9-10.
milnde/er aifas1, 770, 796, 802, 804, 854.
MANSUR <;AVUS, 9.
MANSUR <;ELEBi, (Aga), Milteferrikalar
kAtibi, 244; defterdar olmas1, 259-60,
516-7.
MANSUR-O(JLI, 235-6.
MANYAS, 357, 396, 398, 630, 781.
Mar'a§, 322, 356, 443, 501, 720; - askeri,
496; - beiflerbeifiliifi, 3, 78, l l O, l l8,
124, 152, 207, 314, 321, 412-3, 418,
423,451, 548, 505, 507, 598.
Mardin kal'as1, 275.
Marmara ceztresi (adas1}, 637.
martoloz td'ifesi, 737.
MA'ROF EFENDi, Kadi, 335, 191; Bursa
kad1hA:Jndan azli, 251; MJStr kad1s1, 381.
MARYOL LEVEND, 377.
Maryol td'ifesi, 592.
masar (muharrem-safer-rebi'ulevvel) ulU­
fesi, 257, 263, 301, 547, 551, 716, 779,
796, 854.
mashara (maskara), 441.
maslahat-giiulr, 601.
masura, Olc;O birimi, 3.
ma1raba, 1 14, 351, 426; -lar, 826; -i mu­
rassa', 159.
Matbah emini, 53, 822.
Matbah-1 A.mire, 51, 90, 113, 133, 243, 283,
313, 358, 386-7, 415, 436, 438, 465,
585, 617, 632, 685, 694, 702, 845;
emfni, 53, 822; - halkl, 283.
mdtem elbisesi, liblis1, bk. elbise.
matrabazl1k, 559.
matrakci-hiJil, 170, 342, 676.
mat'Un, bk. td'Un.
MATYAS, 680.
MAverAiinnehr, 133, 443, 773.
mavna, 234; -tar, 814.
me 'dbid, 522.
meclis-i 1erif, bk. me1veret.
mecztib, 417.
meddris-i aliyye, 569.
iNDEKS 955
MEDHi EFENDi, Reisiilktlttiib kli'im-mak­
amI, 808, 847.
Medine, Medine-i milnevvere, 106, 682,
685, 780; - evkaft nezdreti, 594; -
kad1l1if1, 107, 586, 661.
Medine kal'ast, Malta'da, 10.
meh/J 'if, 862; -teftffi, 840.
meh/Jzin, 714.
MEHDi, 704.
MEHDI KULi HAN, Ustach, Erdebil hA­
kimi, el�i. 161, 216-9, 252, 675.
Mehdilik, 703.
MEHMED II, FAtih Sultan Mehmed, Ebii'l­
feth Sultan Mehmed Han Gazi, 8, 54,
564, 740; C8mi'i tevliyeti, 497; kfilb!n­
saray1, 15; miitevellisi, 863; Tilrbesi,
106, 108; vAlidesi, 658.
MEHMED III, dogumu, 18; siinnet diigllnil,
1 31-36; sancaga c;da§I, 142; 426, 433,
440, 442-5, 448, 450, 453-8, 462-3, 465,
468, 470, 472, 474-5, 478, 480, 483-91,
497, 501, 503, 506, 509, 511, 514, 516,
519, 523-7, 531, 535, 537-40, 543, 547-
9, 559-60, 563, 567-8, 570, 582, 584,
586, 589, 591-2, 594, 601-2, 606, 612-3,
620, 624, 626, 630, 635-7, 640-3, 648,
658, 662, 664-5, 669-70, 674, 678, 678,
680, 682, 685, 691-2, 696, 698-9, 701,
705, 707, 708, 7 l l , 724, 726, 733-6,
742-4, 748-9, 754, 756, 759, 769, 771-2,
776, 778, 780, 790-2, 797, 807, 81 1-3,
816, 821, 822, 826-8, 831-2, 836, 840,
843-4, 846-8, 850, 855, 857, 862; sefere
hareketi, 609; ttlrbeler ziyAreti, 607;
Diiriilhadisi, 659, 665, 724.
- MEHMED, Kanunfnin §ehzAdesi, Hilma
Sultan'1n babas1, 27, 1 1 1.
MEHMED, Burhan Efendi ogh-, seferden
kac;m3st, 630, 632.
MEHMED, Koruc1-b�1, 161, 175.
MEHMED, MuhAsebeci, 713.
MEHMED, Serc;e-, DivAnda gOrevli, 710.
MEHMED AGA, Apostol Aga, Mir-alem,
220.
MEHMED A(JA, Bektai ogh, 76.
MEHMED A(JA, Btililm agaSI, 610, 698.
MEHMED A(JA, Bilyilk Mir-§bfir, 140.
956 iNDEKS
MEHMED AGA, f;avu§-ba§t, 76.
MEHMED AGA, Diirilssa'ilde agas1, 1 3 1 ,
229, 757.
MEHMED AGA, Hoca Haydar Efendi ogh,
<;avu§-ba§1 olmas1, 463.
MEHMED AGA, Hoca-ziide-, Silahdilr­
ba§thkdan azli, 616.
MEHMED AGA, istanbul agas1, 385.
MEHMED AGA, Kapuctlar kethildils1, ka­
puc1-b3§1, 146, 168, 277-8.
MEHMED AGA, (Beg, r;avu§, f;elebi),
Kara-, Yenir;eri mukiibelecisi, 254,
266; Silistre sancag1 begi, 554, 557;
Safi.ye Sultful'm bina emini, 849, 851.
MEHMED AGA, Koruc1-ba§1, Karaman
beglerbePsi, 175-6, 196.
MEHMED AGA, Matbah-1 Amire emini,
>•§nig!r, 296, 387, 465, 493.
MEHMED AGA, Sipiihi oglanlan agas1, 47,
738-9, 809.
MEHMED AGA, Yenir;eri agas1, 127, 150,
231, 247, 264, 296, 323, 355, 361-2,
364, 367; Karaman Beglerbegisi, 384.
MEHMED BASA, Odaba§" 3 1 .
MEHMED BEG, Etmekci-zilde--, M1str
defterdiir:t, 95.
MEHMED BEG, Ferhad Pa§a ogh,
MUteferrika, 260.
MEHMED BEG (Aga), Frenk, Frenkbeg MEHMED <;ELEBi, Anatoh defterdiin,
ogh, Fodula kiitibi, 350; Yenir;eri yaz1-
c1s1, 591, 596; evinin milhilrlenmesi,
719; Cebeci-ba§t, 738; ulOfeciyiin-1 ye­
silr agast, 802, 804, 854.
MEHMED BEG, Helvac1, 410.
MEHMED BEG, Kefen ignesi-, Yenir;eri
k§tibi, 345, 360; Anatoh muh§sebecisi,
382.
MEHMED BEG, Kelle-pO§-, ilmeriidan,
748.
MEHMED BEG, Kemilli-, Sarrar;, 639.
MEHMED BEG, Mehmed Ill'iln lalast, 433.
MEHMED BEG, Mir-livii, Damad ibrahim
MEHMED f;ELEBi (Efendi), Dal-,
Pa§a karde§i, 283.
Reisilllctittilb, 226-7; Ba§-tezkireci, 250,
MEHMED BEG, Silbtk ba§-defterdar,
Oltimii, 36.
MEHMED BEG, Silb1k Saktz begi,
Trablusgarb beglerbegisi, 192.
MEHMED BEG, Silahdlirlar klitibi, Bilyilk
DevfitdB.r, Anatoh muhlisebecisi, 237,
535, 561.
MEHMED BEG, Sultiin-z!de-, Ahmed Pa§a
ogh, Nigboh sancagi begi,164, 214; Kilis
sancag1 begi, 321.
MEHMED BEG, Sultiln-ziide-, Ozdemir
ogh Osman Pa§a-z§.de, 162.
MEHMED BEG, Slim defterdiin, <;a§nigir,
Klbns defterd!in olmas1, 319.
MEHMED BEG, Tirhala sanacag1 begi., 23.
MEHMED BEG, Oskildarh-, 314.
MEHMED BEG, Zal Mahmud Pa§a ogh,
260.
MEHMED f;AVUS, Aydm-z!.de-, Dergah-1
§If lj3Vll§U, 233, 757.
MEHMED f;AVUS, Hilseyin Beg ogh-,
632.
MEHMED <;A VU$, Kapuct-zlide-,
Matbah-1 Amire eminliginden azli, 823.
MEHMED f;AVUS, Kemal ogh-, 353.
MEHMED f;AVUS. Mekkelil-, Sehzade
Mehmed'in mfr-alemi, 142. 286.
MEHMED f;AVUS Ulak, 339.
.
MEHMED <;ELEBi, Abdillgani-zlide-,
Sahn milderrisi, 694.
MEHMED <;ELEBi, Acem-z8.de,
Mukiita'ac1 olmast, 722.
100.
MEHMED <;ELEBi. Bogai;a-z3.de-, M1s1r
Defterdt\n olmas1, 607.
MEHMED <;ELEBi (Efendi). Bostan-ziide­
�eyhillisl3.m Mehmed Efendi ogh,
•
Selilnik kad1s1, 556; Edirne kadtst, 671.
MEHMED <;ELEBi. Burhan Defterdiir ogh,
miiteferrika, Matbah-1 Amire emini ol­
mas1, 725.
MEHMED <;ELEBi, <;ene-, Efdal-zilde
Medresesinden aynlmt§, 86; izmir ka­
d1s1 olmas1, 191.
307, 3 l l, 324.
MEHMED c;ELEBi, Dillbend-z0.de-, �tkk-1
silni defterd3.n, 156, 224.
iNDEKS
MEHMED <;ELEBi, EyyObi-zilde-,
Siileymaniye miitevellisi, azli, 629.
MEHMED <;ELEBi, Hact-, Amasyalu,
Siileymaniye hatibi, Ayasofya imamt,
Olilmil, 595.
MEHMED <;ELEBi, Fodula Kiltibi,
Yenir;eriler kiltibi, 154, 228, 279;
Yenikap1'da Mevlevi-hElne yapttrmast,
730.
MEHMED <;ELEBi, ikinci rOz-n§meci,
150, 154; azli, 666-7.
MEHMED <;ELEBi, Kapuctlar k3.tibi, arpa
emini olmast, 497.
MEHMED <;ELEBi, Kara-kaymak-, mukii­
beleci, 337.
MEHMED <;ELEBi, Karpuz-z3.de-, Kad1
ogh, 567.
MEHMED <;ELEBi, Kiltib Molla Mahmud
ogh, Sivas Defterdan, 557.
MEHMED <;ELEBi, Kaz-yumurtast-,
Erzurum defterdiln, 486.
MEHMED <;ELEBi, KiHiri-, Anatoh muh3.­
sebecisi, 156; Rumili muh3.sebecisi, 268;
OIUmU, 288.
MEHMED <;ELEBi, Mem-, ikinci tezki­
reci, 278.
MEHMED <;ELEBi, Meryem-zilde-,
Beytuhoal katibi, 338.
MEHMED <;ELEBi, MevkO.ffitc1, 820.
MEHMED <;ELEBi, Molla, Mahmud ogh
557.
MEHMED <;ELEBi, Milcellid, Evliya, Fatih
miltevellisi, 281.
MEHMED <;ELEBi, Milteferrika, Ba§-rOz­
mimeci, 246, 254, 368, 422, 567, 607,
655; azli, 764, 801.
MEHMED <;ELEBi, ROz-niimeci, Yenir;eri
mukabelecisi, 406, 607, 666-7, 671.
MEHMED <;ELEBi, Sancakdiir-z3.de·-,
Fetahnil, 254; Tuna Defterd3.n, 562;
Cizye muhiisebeciligine tayini ve azli,
672.
MEHMED <;ELEBi, SOzeni-zElde-, Div3.n
Icatibi, 151.
MEHMED <;ELEBi, Tatar-, Divan k3.tibi,
772.
MEHMED <;ELEBi, Teslimilti, Ba§-rOzna­
meci, 156.
957
MEHMED f;ELEBi, Viiridatc1, 337.
MEHMED <;ELEBi, Zfihid-z§de-, SipElhi­
oglanlan k3.tibi, mevkfif3.tc1, 630; 739.
MEHMED <;ELEBi, Zarif-, Galata-emtni,
1 1; Diyarbekir defterdilrt, 258; Erzurum
defterd3.n, 259.
MEHMED <;ELEBi, Zilbde-, Yenir;eriler
mukabelecisi, 360.
MEHMED f;ELEBi EFENDi, Mekke ka­
d1s1, Hoca-zilde-, 85, 278, 574, 638,
659, 691, 812, 825,856.
MEHMED f;ELEBi EFENDi, Mesih
Pa§3.lu,- Miiteferrika, Trablus§Elm def­
terdiin, muk1ibeleci, Sipiihiler k3.tibi,
156, 195-6, 258-9, 338.
MEHMED <;ELEBi EFENDi. Reisillkiitt3.b,
35, 54.
MEHMED EFEND1, Ahmed-z3.de-, mU­
derris, 67.
MEHMED EFENDi, Beg-z3.de-, eski
Edime kad1s1, EyyObkad1s1, 442, 679.
MEHMED EFENDi (Beg), Bosnevi,
Defterdiir olmas1, 557, 786; Haleb def­
terdiirhgtndan azli, 862.
MEHMED EFENDi, <;a§nigirlikten r;ikma,
s3.btk Bagd§d defterd3.n, �am defterdan
olmas1, 292.
MEHMED EFENDi, Bostan <;avu§ ogh-,
Muhass1lii'l-emv3.l, Defterd3.rhktan
miltekii 'id, 839.
MEHMED EFENDi, Bostan-z3.de-, Rumili
kad1askeri, §eyhii1islam, 59, 135-6, 181,
2 l l -2, 256, 270, 294, 323, 333, 364,
406, 435-6, 456, 467-8, 470- l , 474,
481, 484, 513, 526, 543, 548, 556, 6 1 1 -
2 , 652, 696, 729; Olilmil, 730.
MEHMED EFENDi, <;ivi-z3.de,- M1srr ka­
d1s1, �eyhiilisliim, 85, 131, 142, 154, 167,
169, 428; iiliimii, 183.
MEHMED EFENDi, Damad-, Anatoh ve
Rumili kadtaskeri, 692, 702.
MEHMED EFENDi, Ebe-zilde-, Mtsr def­
terdan, 128, 193, 545.
MEHMED EFENDi, Haleplii-, �tkk-1 sElni
defterd3.n, 800; Olilmil, 830.
MEHMED EFENDi, Kara-batak-,
Diyarbekir defterdan, Erzurum defter­
diirh� verilmesi, 338, 589.
 1

l
958 iNDEKS iNDEKS 959

MEHMED EFENDi, Kara�elebi-z§.de-,
$ehz3.de Medresesine tayini, 724.
MEHMED EFENDi, Kethild3.-ziide-, $lim
kadJSI, 237.
MEHMED EFENDi, Mahmud Efendi­
ziide-, $am defterd3n, 498.
MEHMED EFENDi, MAlik-, Defterd3.r,
786, 820.
MEHMED EFENDi, Ma'lill-z!de-,
Ebussutld damadt, Haleb, Bursa, Edime
kad1s1, 67, 85; $eyhillisl3.m, 135;
NalaDiile�rdf, 155, 428.
MEHMED EFENDi, Ma'rOf-, Bursa ve
M1sr kad1s1, 235, 237, 311, 335.
MEHMED EFENDi, Memek-zilde-,
Milderris, Silleymaniye Dartilhadisi mil­
derrisi, 665, 724, 846.
MEHMED EFENDi, Mu 'allim-zlide-, Sivas
ve Anatoh defterdiin, 353, 800, 840.
MEHMED EFENDi, Seyyid-, DefterdAr-1
emvil, 268.
MEHMED HUDABENDE, Acem �ah1,
129, 146, 160, 202, 216, 271.
Mehmed Kethtidi Cimi'i, 640.
MEHMED NiHALi EFENDi, Sahn-1
Seman miiderrisi olmas1, 730.
MEHMED �AH EFENDi, Okc1-ziide--, bk.
$ah Mehmed Efendi.
MEHMED PA$A, Anatolu beglerbegisi,
379, 503, 505-6, 511, 577, 635-6; Rumili
beglerbegl olmas1, 765, 838.
MEHMED PA$A, Anotolu eyileti ile Budun
muMftz1, 662, 733.
MEHMED PA�A. Baltac1-, 668. .
MEHMED PA$A, Mar'a§, Sivas, Haleb,
Kefe beglerbegi, 13, 77, 1 10, 187, 262,
313-4, 428.
MEHMED PA$A, Cerrih, Veztr, 134-5,
142, 180, 185, 211, 305, 394, 434, 467,
471, 543, 551, 560; sefere gitmesi, 571;
sadna 'zam, 596, 635, 662, 690, 692,
734-5, 741, 744, 748-9, 755, 759, 763,
Edirne muhafazas1na tayini, 752, 763,
775; Vezir, 777, 817-8, 820, 827, 829-
30, 834-6, 841-2, 863; Iaz1run evlen­
mesi, 561, 571.
MEHMED PA$A, Koruc1-ba§1, Karaman
beglerbegisi, 207.
MEHMED PA$A, Kulaks1z-, Mar'a§ beg­
lerbegisi, 207.
MEHMED PA$A, Lala-, Vezir, 437, 444,
447, 449, 467, 471, 473, 485, 490, 523,
543, 551, 656; Sadna'zam olmas1, 537,
539-40; Olilmil, 541; kabri, 545; hatunu,
558-9, 656; kullan (180 nefer), 558.
MEHMED PA�A, Mihaliclti-, 781.
MEHMED PA$A, Ni§anc1, vezir, 129, 150,
154, 212, 234, 238, 262, 268-9, 277,
305; vezir olmas1, 129; Olilmil, 318.
MEHMED PA�A (<;:ELEBi), Okcu-ziide-,
Reisillkilttib, Ba§-defterdlir, K1bns,
Haleb beglerhegisi, 136, 154; Olilmil,
181.
begletbegisi, 5 1 1 ; 784, 821;
Muhasstlil'l-emval, 860.
MEHMED PA�A.Vezir, 171, 210, 340-2,
376, 712, 730, 778.
MEHMED PA$A (Aga), Yeni�eri agas1,
Anatoh, Karaman, Rumili beglerbegisi,
150, 158, 169, 179, 186, 264, 268, 315,
336, 390.
Mehmed Pa§a-y1 Atik Medresesi, Oskiidar,
,�5.
mehler-ba§i, 434, 576.
Mehter-hline, Sinan Pa�a'n1n, 582, 585; -i
Amire, 134, 856; -kapus1, 134.
Mehterdn-i alem, 134; -ktirhlinesi, 604.
Mehterdn-i hayme kitdbeti, 561.
Metdtib-i §ertfe, 18.
Mekke, Mekke-i miikerreme, 106, 243, 268,
858; - kad1ltlt, Ka 'be kadtltl1, 106,
155, 196, 237, 240, 277-8, 311, 381,
408, 419, 447, 502, 659, 665, 730; - 1
I'

MEHMED EFENDi, $eyh-, Galata kad1s1,
694; Bursa kadllt�ndan azli, 764, 846.
MEHMED EFENDi, (<;:elebi) Tac-ziide-,
tezkireci, 127; Retsi.ilkilttab, 179.
MEHMED EFENDi, Tad-, Trablus§im
defterdlin, 557; Haleb defterdlin, 709.
MEHMED EFENDi, Ta' liki-zide-,
$ahnimeci, 515.
MEHMED EFENDi, Trablus§Wn beglerbegi
olmas1, 259; Trablus§im defterd!irhgin­
dan azli, 383.
MEHMED EFENDi, Zarif-, Diyarbekir
defterdlin, 375.
MEHMED EL-BAKIR, Dogmeci-zide-,
201.
MEHMED EMiN EFENDi, Rumili muhi­
sebeciliginden azli, 337, 353.
MEHMED EMiN EFENDi. Sultan Bayezid
Han miltevellisi, 288; Ayasofya milte­
vellisi, 419; evkaf-1 selittn miltevellisi,
497; Bayezid miltevellisi, $Am defter­
diin, 579.
MEHMED GIRAY HAN, Kmm ve Kipcak
Ham, 123, 133, 143-4, 190, 664.
MEHMED HAN, Ziyad ogh-, Karabag hi­
kimi, 204-5, 207, 223, 239.
768, 770, 772, 775, 778, 786; azli, 789;
ciimisi 366.
MEHMED PA$A, Ferhad Pa§a ogh, 124,
780; Erzurum Beglerbegisi, 138-9;
Diyarbekir beglerbegisi, 162, 196, 207,
461, 498; Mar'a§ beglerbegisi, 275;
Sivas beglerhegisi, 207, 275, 314; azli,
588; sefere gitmesi, 598.
MEHMED PA$A, Had1m-, Diyarbekir
beglerhegisi, 138.
MEHMED PA$A, ihrahim Beg oglt, Adana
hiikimi, 768.
MEHMED PA$A, iskender Pa§a ogh,
Bagdad beglerbeg:iliginden azli, Revan,
Nahcivan, Diyarbekir beglerbegisi, 261,
363.
MEHMED PA�A, Karamani-, 54.
MEHMED PA$A, Koca Sinan-zide-, Sivas
beglerbegisi, 187, 207; $am beglerbegi­
liginden azli, 250; Budun begterbegi'si,
263, 304; Rumili beglerbegisi, 314-5,
330-1, 336-7, 369, 381, 390, 394-5, 397;
azli, 457, 475, 492, 496, 503, 506, 517,
556, 558, 571, 573; Anatoh beglerbeglsi
577, 590; Belgrad'a serdar olarak git­
mesi, 598, 625, 628-9, 662, 692, 709-10;
1
MEHMED PA$A. Saturc1-, Veztr, 390, 499, §erifi, 188.
564, 566, 568, 601-2, 655, 657, 667, mektUbct, 492.
673, 678, 680, 689, 692, 695, 700, 704, me 'kuliit, 210, 415, 427, 670, 716, 784, 853.
707, 718, 732, 748, 751-2, 764, 770,
r',[
melbUsdt, 210, 427, 670, 716, 784, 853.
787, 813, 815, 817; Anatoh beglerhegisi,
MELiK AHMED, 260-1. ![
499, 516, 565; Eflak muhif1z1, 508, 598;
Vidin muhif1z1, 632, 636-7, 662; ulak Memdlik-i isldmiye, 532.
gelmesi, 573. Memdlik-i mahrUsa, 152, 212; --i
MEHMED PA$A, Seyyid-, M1su be8ler­ Osmdniye, Memleket-i Osmdniye, 68,
begi, 592, 744, 797, 799; Diviin-1 hilmi­ 1 16, 637, 728.
ytin'da hil'at giymesi 574, 576; Mehmed MEMi AGA, Mir-iihOr, 413.
III ile sohbeti 589. MEMi PA$A, Korsan Beg, Arnavud-,
MEHMED PA�A. Soft-, Erzurum begler­ Trablusgarb beglerbegisi, Donanma
begi, 246, 249. gemilerine serdar olmas1, 249, 294, 313,
MEHMED PNIA. Sokullu-, 8-9, i2, 15-6, 485, 535, 695.
18-25, 27, 30, 33-7, 40, 44, 46-7, 49, 51- mendstb, 511.
6, 58, 61, 66, 71, 76, 80, 85, 88-9, 99- mendzil; bk menzil.
101, 103, 106, 108, 110, 112-4, 117, men§Ur, 92, 144; --1 al tamga, 198; -1
134, 179, 233, 290, 313, 346, 494, 707, htimiiyfin, 618; hanhk -1, 663, 681.
709, 780; Olilmii, 124; Ciimi'i, Galata
Mente§e mukata'litt, 257.
hiiricinde, 601; evleri, 147; tilrbesi, 156;
Mente§e viliyeti, 184.
vakft, 378.
menzil, memizil, 20, 43.
MEHMED PA$A, �erif-, M1s1r beglerbe­
gisi, 753; �fun beglerbegisi 844-6, 848. Merdla, 202.
Merdke§, 133.
MEHMED PA$A, Oveys Pa§a ogh, Trablus
beglerhegisi, 221, 223; 249; T1ml§var merdtib-i Osmdniyye, 852.
960 iNDEKS
merhem-bahd, 624.
mersiye, 53.
Meryem, hz. isa'n1n annesi, 29, 33.
mesdcid, 522; --ii me '/ibid, 532.
mesdne maraz1, 354.
MESIH PA�A (Aga), HazinedSr-ba11, 65;
vezir, 134, 142; sadiiret kaymakam1,
150-1, 156; sadrazam olmast, 165; azli,
167, 178.
Mesine, 93, 776; - adas1, 93.
mesirditos, ilac, 1 1 1, 356.
Mestievt, 730.
MES'fiD <;ELEBi, Hoca-ziide-, (Efendi},
Haseki Medresesi milderrisi, 361, 629.
metdyih, 8, 88, 101-2, 173, 280, 287, 318,
325, 364, 366, 374, 431, 435, 474, 479,
548, 600, 609, 613, 626, 59, 679, 690,
821-2, 860; -i kirdm, 16, 53, l l l, 135,
141, 173, 585, 595-6, 682.
M<§hed, 216; -dag1, 773; - 1ehri, 267.
Me§hedeyn-i §Crifeyn, 333.
me1ihal ulUfesi, 107.
me1veret, meclis-i 1erif. mus/ihabet, 82,
207, 256, 413, 425-6, 467-8, 510, 513,
524, 543, 548, 555, 706, 748-9, 792,
794, 827-8.
me/eris, 28-31, 78, 335, 397-8; -ler, 143,
413.
metrllklit, 703; Sinan Pa� -1, 584.
mevdcib, 506, 559, 580.
mevdd defteri, 268, 655, 667.
mevtili, 8 1 1 , 816; - riitbesi, 424.
mevcUdatt, Hazine-i Amire ka.tibi, 497.
mevkUfatci, 630, 820; -llk, 561.
mevkUflJ.t-l evvel, 337.
Mevlevt-hiine, 730.
Mevleviye fukardsz, 730.
Mevlid, mevlUdii 'n-Nebt 36 822 826·' -
:na i 7
meclisi, 824; - okun . 98, 30.
meyhiineler, 597, 601.
meyyid namazz, bk cendze namazz.
mezdlim, 542, 783.
Mezistre sancag., 556.
M1sr, MISrr, 35, 51-2, 65, 67, 75, 85, 139,
157, 1 8 1 , 217, 242-3, 351, 381, 385,
386, 389, 406, 430, 443, 460, 463-4,
492, 505, 568, 599, 604, 627, 684, 695,
699, 701, 727, 753-4, 762, 764, 780,
792, 797, 810, 844-5, 848; - askeri, 73;
- beglerbegligi, 14, 65-7, 73, 94, 153,
159, 192, 194, 242, 309, 385, 394, 460,
512, 545, 572, 576, 589, 592, 798, 827;
- defterdiiri, 59, 95, 236, 293, 477, 545;
- defterddrl1g1, 193, 258, 367, 101 ; -
dtvdnz, 73; - diydrr, 65, 75, 77, 158,
526, 817; - gemileri, 754; - haztnesi,
372, 385, 581, 754; - irsdliyesi, 572,
599; - kad1l1g1, 196, 311, 447, 523, 598,
756; - kadm, 67, 85, 195, 381, 434,
523, 576, 763; - kullan, 744; - iime­
rdsi, 95;-t at, 13; -t kalire, 13.
Midillil, 685.
MiHAL, Kara Mihal, Eflak Voyvodas1, 332,
409, 451-2, 515, 533, 538, 553-4, 563-4,
573, 579-80, 628, 637, 742, 747, 767-9,
770, 772, 774, 777, 782-3, 786, 797-8,
804, 819, 830-1, 864.
mihmdnddrl1k, 296, 639, 726.
MiHNE MEHMED BEG, milhtedl, Eflak
voyvodas1, 554, 562, 586.
mihr, 685; -i mu'accele, 775.
MiHRiMAH SULTAN, Ka"nilni'nin ktz1, 27,
37, 43, 95, 170, 186; -CSmi'i, 613;
-Medresesi, (Edimekap1), 237, 262,
587.
migferler, 13, 151, 585.
mil, uzunluk Ol�iisil, 334.
millet, --i Ahmediyye, 12; -i iseviyye,
119.
mi 'mdr, --dn, 113; ---dn-1 hassa, 2; - aga,
244; - ba11, 763-4.
Ml'MAR SiNAN AGA, Koca-, 90, 95-6,
232, 629.
minfu'eler, 197, 270, 433.
MiNGLi GiRAY HAN, 664.
MINO<;iHR, Kan-ogh, 1 18, 270, 364.
Mir-dhQr, 1, 20, 40-3, 49, 103, 106, 136,
140, 148, 176, 692, 841; -1 keblr, 244,
749; -luk, 51, 77, 437, 441; bUyUk -
77, 140, 148, 202, 231, 235, 347, 642,
649, 685, 775; bayllk -aga, 612.
mtr-alem, 41, 131, 135, 241, 409; - aga,
612, 692; -lik, 460.
mfr" 20,25, 27, 66, 166, 184, 456, 530, 724,
750, 802; - furun, 133; - malt, 248; -
siikker, 699.
iNDEKS
mirimtrdn, bk. bejlerbel!i.
mtr-livd, bk. sancak begi.
mtr-tevkt'i, bk. ni§dncz.
MiRZA ALi SULTAN, 121.
MiRZA HAYDAR, Hamza Mirza ogh, 217,
252.
MiRZA (MiR) MAHD0M, Mekke kadm,
naktOil'l-e§rif, 155; istanbul kad1s1 169.
misk ii anber, 585.
Mitrovi�a. 346.
Modova, -kal 'as1, 378; -sancag., 378.
Moha�. -kal'as1, 25; -muhiirebesi, 647;
-sahras1, 46; -sancag., 404.
MOLLA <;ELEBi, K1zd-, Diirillhadis mil­
derrisi, 141.
MOLLA (:BLEBi EFBNDi. 136; Kiltahya
kad1s1, 52; Bursa kad1s1, 67; Rumili ka­
dtaskeri, 142.
MOLLA KASIM, (Efendi), Mi.iteferrika,
269; Anatoh muhiisebecisi, 382; Katib
olu�u 421; Olllmii, 671.
MOLLA MEHMED, Tiryfild, 156.
Moskov, 133, 396, 476, 481-2, 705; -ktralt,
745; -kiiffiln, 745.
Moton kal 'ast, 87.
Mu'allaka-i seb'a, Seb'a-i mu 'allaka, 63.
mu 'allim-hdne, 134, 380, 445.
MU' ALLiM-ZADE EFENDi, 52; Anatoh
kad1askeri, 61, 67.
MU'ALLiM-ZADE EFENDi' Sivas mal
defterdiin, 312.
Mu'iiviyelil, 58.
Mudanya (Budamya), 473; - iskelesi 98-9.
muhallefdt, 186, 461, 530, 558, 584, 633,
703, 741, 815, 840.
MUHAMMED ALEYHiSSELAM,
Peygamber, 72, 73, 88, 197; mu'cizil.tl.,
73, 97, 532; ilmmeti, 72, 88, 417, 465.
Bahls sonlannda du'a ciimleleri i�inde
gec;enler indekse dahil edilmedi.
, 260-2, 264, 269-7 1, 274, 176-80, 286-7,
muhassil, 860; -u 'l-emvdl, 734, 839.
MUHARREM, Miiltezim, 835.
MUHARREM <;'.ELEBi, Koca-,
Mukabeleci, 156, 739.
MUHARREM iBRAHiM <;'.ELBBi, Defter-i
hi\kani emini olmas1, 758.
muhattem�i a'ld, 159.
961
MUHYiDDiN, Hubbt mollast, Istanbul ka­
d1s1, 183.
MUHYiDDiN, Sinan <;elebi biraderi
Silleymaniye Ttb Medresesine tayini :
665.
MUHYiDDiN, Zeyrek-zade-, Bagdad ka­
dist, 194.
MUHYiDDiN EFENDi, Agz1-Kara-,
Seliinik kadthgtndan azli, 241.
MUHYiDDiN EFENDi, Beg-zi\de-, Edime
kad1bgtndan azli, 569.
MUHYiDDiN EFENDi, Damad-, R!ziye
Hatun damadt, 237, 8 1 1 , 827: Bursa
kad1s1, 312, 442; istanbul kad1s1, 502;
Anatoh kadtaskeri, 503; M1str kad1s1,
574, 576; Rumili kadtaskeri, 598, 695;
Anatoh kad1askeri, 763, 769, 778, 782;
ruk'a sunulup azl edilmesi, 698.
MUHYiDDiN EFBNDi, Kara, Bagdad ka­
dtst, Ayasofya vii'izi, 509, 531, 548,
578, 759, 772.
MUHYiDDiN EFENDi, Kara-kth�.
Ayasofya vii'izi, 374.
muhzir, 60; - aga, 34; - ba�z. 617; -tar,
183.
muhtekir, 276; -/er, 624, 853.
mukiibeleci,· 611, 693, 738, 789, 796, 802,
854.
mukiibele defteri, 55 l .
mukatii'aci, 630, 843; -lar, 303, 611; -lik,
490, 505, 535.
mukatii'dt, 292, 430, 473, 584; - emvdli,
289, 316;-mah, 248.
MURAD III, !)ehziideligi, 18, 99; culOsu,
100-1, 103-13, 1 1 5-6, 120, 126, 129,
135-8, 140, 143, 145, 147, 149, 150,
152-3, 157-8, 160, 165, 168, 172-3, 177-
8, 180, 186, 194, 197, 200, 205, 209-13,
216-7, 228, 232-8, 243-8, 252-3, 255,
289-91, 296, 300, 302-3, 309, 3 1 1 , 317,
322, 326, 330, 333, 338, 340, 343-4,
346-51, 353-5, 358, 360, 362, 366-8,
371-3, 375-6, 385-6, 388, 390, 393, 408,
410-1, 414-7, 420- 1, 424; hastahgt ve
Oli.imil, 425�32; ceniizesi, 433; na'�1.
435-6; 440- 1 , 445-6, 448, 462, 465, 471,
962 iNDEKS
485, 487-8, 492, 514, 526, 546, 553,
561, 564, 592-3, 622, 634, 638, 660,
688, 716, 726, 759-60, 779-80, 789-90,
823, 828, 858; evkaft, 659; lazlan, 762;
mahlas1 (Mura.di), 428� Medresesi
(Manisa), 442; miihri, 449; �iiri, 428;
tiirbesi, 436, 455, 457, 485, 607, 625,
682, 759, 761; tilrbesi evkaf1, 615; tilr­
besi tevliyeti, 850.
MURAD BEG, Kara-, iisi, 839-40.
MURAD BEG, Mezistre sancag1 begi, 556.
MURAD <;ELEBi, Ayasofya miltevellisi,
228.
MURAD <;ELEBi (Efendi), Ba�-defterdiir,
15.
MURAD <;ELEBi, Defterdil.r-1 emviil, 35.
MURAD <;ELEBi (Efendi), $ehr-emtni,
244; azli, 387; Tuna defterdi'in, 607,
618, 630; Anatoh defterdiin, 631, 639,
648, 687.
MURAD <;ELEBi (Efendi); $1kk-1 siini
defterdftn, 735, 738, 794, 797, 799.
MURAD EFENDi, Bai-defterdftr, 20, 61.
MURAD PA�A, Aden begle<begi, 65.
MURAD PA$A, Diyarbekir beglerbe-
gisi,641 , 668, 837-8.
MURAD PA$A, Karaman beglerbegisi,
162.
MURAD PA$A. K1bns beglerbegisi, 242-3,
275.
MURAD PA$A, Trablus�am beglerbegi,
263; $am'a gitmesi, 319; �am begler­
begi, 391, 498.
Murad Pa§a C8.mi 'i, 282.
Muradiye evkafi, Edime, 741.
Murassa', - sorgu�. 689; - sorgu�lar, 691;
- 1em1fr, 145, 649.
MURTAZA ALi, 7 1 .
MOSA, Peygamber, 283.
MOSA AGA, 39, 59.
MOSA GELEBi, Vardart-, Dtviin-1
HUmfl.yfin k8.tibi, OlUmil, 633.
M0SA EFENDi (Beg), Retsiilkiltt8.b ka'im­
makam1, 456, 552; Retsillkiittlib, 595,
628, 650; azli, 636; Ni§8.nc1 olmas1, 655;
azli 749; 5liimU, 821.
musiidere, bk. miisiidere.
musand1ra, l.
mus8.hib, 42, 49.
Mush Gelebi, Tezkireci-i evvel, 324.
MUSLiHiDDiN EFENDi, San-,
Diyarbekir kad11lg1ndan azli, 1 9 1 ;
Eyyub kad1hg1ndan azli, 448, 691�
Galata kad1s1 olmast, 694.
MUSTAFA, Miiezzin, 47.
MUSTAFA, Evkaf muhiisebecisi, 648.
MUSTAFA AGA, Ga§nigtr-i Rumili, 52.
MUSTAFA AGA, <;avui-ba11, 241, 259,
261-2, 280, 413, 418, 423, 452, 809.
MUSTAFA AGA, <;ukadar, 39, 59.
MUSTAFA AGA, Gazze sancag1nda gt>­
revli, 287.
MUSTAFA AGA, Hac1-, Diirilssa'8.de
agast, 281, 341, 372; teka'ildil, 568.
MUSTAFA AGA, Hilma Sultan ogh,
Kapuc1-ba§t, 409; Ba§-kapuc1-br.�1, 458;
Mtr-alem, 460, 576.
MUSTAFA AGA, ii;-haztned8.r-ba§t, 734,
766, 815.
MUSTAFA AGA, Kapuc1-ba§1, 236; Musul
beglerbegi, 295; Olilmil, 722.
MUSTAFA AGA, Kapuc1-ba§t, 794, 805.
MUSTAFA AGA, Kurd Pa§alu-, Gavu§­
ba§Ihktan azli, 830.
MUSTAFA AGA, Lala Mehmed Pa§a-ogh,
Milteferrika, Kapuc1-ba§t, 558, 571,
599, 723; ni§anlanmas1, 561 ;
Diyarbekir'de bakaya tahsilinde gOrev­
lendirilmesi, 750.
MUSTAFA AGA, Matbah-t 8.mire emtni,
769.
MUSTAFA AGA, Mtiteferrika, 233; niizl
emini olmas1, 795.
MUSTAFA AGA, RiUbdar, 39, 59.
MUSTAFA AGA, Silistre sancag1 begi, 423 .
MUSTAFA AGA, Yeniiteri Agast, 636, 641;
azli, 642.
MUSTAFA BEG, Agriboz sancag1 begi,
281.
MUSTAFA BEG, Bosna begi, 281.
MUSTAFA BEG, <;avu1-bicy1, 556.
MUSTAFA BEG, Dizdar, 330.
MUSTAFA BEG, Kara-, Haslar mu­
kata'ac1s1, 791.
iNDEKS
MUSTAFA BEG, Gazftll-ogh, 73.
MUSTAFA BEG, Matbah-1 Amire k3tibi, MUSTAFA EFENDi, (Gelebi), EbussuUd­
386.
MUSTAFA BEG, Milteferrika, k3tib, nilzl
emini olmas1, 794.
MUSTAFA BEG, Miltevellt-z8.de-, M1sr
defterd8.n olmas1, 181.
MUSTAFA BEG, Ni8:bolu, Silistre sancag1-
begi, 556, 599; Oli.imil, 632-3.
MUSTAFA BEG, Portal ogh-, hiiin, 207.
MUSTAFA GAVU�, Bahkc1-z8.de-, ma!
tahsildlin, 292.
MUSTAFA <;AVU�. Dergilh-1 mu'allft ,a­
VU§U, 664.
MUSTAFA GAVU�, Duhant-z8.de-,
Mihm3ndiir, 639, 726.
MUSTAFA <;AVU�, (Beg), Katib, te1ti1e
gOrevli, 339, 451, 794.
MUSTAFA GAVU�, Masatc1, 137.
MUSTAFA GAVU�. Tersiine-i Amire em­
tni, 169, 173.
MUSTAFA <;AVU�, �amlu, 831.
MUSTAFA GAVU�. (Efendi), �ehr emtni,
224; azli, 228.
MUSTAFA <;ELEBi, (Efendi), Akbaba­
ziide-, Mukata'acahktan azli, 254; 337;
Rumili muhlisebecisi, 368; mukata'act,
505, 514; rfiz-n3meci, 567; azli, 607,
656, 666, 728; ba§-r0.z-n3meci, 764,
801; Haremeyn mukata'ac1s1, 843.
MUSTAFA GELEBi, Anatoh defterdiin,
224.
MUSTAFA GELEBi, Duhiint-ziide-, M1sr
defterdiin, Oliimil, 593.
MUSTAFA <;ELEBi, Karamant-, 374.
MUSTAFA GELEBi, Karpuz �ad1 ogh,
Evkaf muhasebecisi, 801.
MUSTAFA <;ELEBi. M1sr defterdiin, 701.
MUSTAFA <;ELEBi, (Efendi), Mukabeleci,
549, 671.
MUSTAFA GELEBi, Muddiye evkaf1ndan,
Silleymiiniye miltevelltsi, 741.
MUSTAFA <;ELEBi, Re'ts-i et1bbii, 98.
MUSTAFA GELEBi (Efendi), Tuna defter­
dan. 342, 367, 392, 467; Trablus§iim
defterdart, 557.
MUSTAFA <;ELEBi, Oskilfci-ziide-, 363.
963
MUSTAFA EFENDi, BOliik kiitibi, 849.
zfide, Bursa kad1hg1ndan azli, 224, 270;
istanbul kad1s1, 312, 342, 434, 442;
Anatoh kadiaskeri, 467, 469, 494, 574,
652, 691; istanbul kad1s1, 698, 740;
Rumili kad1askeri, 760, 769, 778, 794,
797, 799; azli, 812; Olilmil, 821-2.
MUSTAFA EFENDi, Edime kad1s1, 846.
MUSTAFA EFENDi, ibn-i Sinan-zfide,
Kethildii, �am kad1s1, 3 1 1 , 391, 434,
498; Medine kad1s1, 587; teka'ildil, 661,
709, 778.
MUSTAFA EFENDi, Kt>se11-, Eski defter­
dftr, 156.
MUSTAFA EFENDi, Ki.iitiik-, �am kad1s1,
291; Mekke kad1s1, 3 1 1 , 408; Oliimil,
605.
MUSTAFA EFENDi, (<;elebi), Longa­
ziide-, Mevkufiitct, 337; Anatoh muhii­
sebecisi, 561; Cizye muh8.sebecisi, 672,
750; Harac muhfisebecisi, 801, 804.
MUSTAFA EFENDi, Muvahhid-, K1bns
defterd8.n, §ehr emini, 694; azli, 709;
Kefe beglerbegi, 845.
MUSTAFA EFENDi, Safiye Sultan
Medresesi Miiderrisi, 724, 741; Edime
kad1s1 olmas1, 846.
MUSTAFA EFENDi, San-, Trablus§3m
defterdiin, 259; Erzurum defterdftn,
294, 339.
MUSTAFA EFENDi, Ebil'l-Meyiimin, San
Giirz-z8.de kaynt, Sahn miiderrisi, 241,
361,724, 730, 747.
MUSTAFA EFENDi, Sip3htler mukabele­
cisi, 326.
MUSTAFA EFENDi, Siileymiiniye miite­
velltsi, 629, 857.
MUSTAFA EFENDi, (Kay1n), Siileymaniye
08.riilhadisi'nden Mekke kad1s1 olmas1,
665.
MUSTAFA EFENDi, �1kk-t siint defterdfin
olmast, 197.
MUSTAFA MUSLiHiDDiN EFENDi,
Bostan-ziide, �am kad1s1, 191; Edime
kachs1, 224; istanbul kad1s1, 235; azli,
270; Anatoh kadtaskeri, 494; Rumili
kad1askeri, 502-3, 548, 691; Oskiidar

964 iNDEKS
kad1s1, 729; Mekke kad1s1, 730; Merlini
kad1s1, 107, 730.
MUSTAFA HAL1FE, Mukiibeleci, katib,
209; Basra defterdan, 607.
MUSTAFA KETH0-DA, Kapu kethiidas1,
32.
MUSTAFA KETHDDA, UIO.feciylin-1 ye-
mtn kethild3.s1, 455.
MUSTAFA SELANiKi, bk. Selanikf.
MUSTAFA PA$A, Bayezid II veztri, 54, 6 1 .
MUSTAFA PA$A, Beglerbegi, 331; Van
beglerbegisi, 359; Revan beglerbegisi,
375; Gori begterbegisi, 459.
MUSTAFA PA$A, Ktztl Ahmedli.i-, $emsi
Pa§a karde§i, Serdlir, 6, 9, 1 1 , 15, 27-8,
31, 37, 64.
MUSTAFA PA$A, Lala-, Kara, 32; $am
beglerbegisi, 65; Vezir, 78, 94-5, 100,
1 13, 124; Serdilr, 1 1 7, 151.
MUSTAFA PA$A, Mar'a§ beglerbegisi,
412-3, 418, 423, 451, 458.
MUSTAFA PA�A, Minfi�ihr-, <;dd1r beg­
lerbegisi, 138.
MUSTAFA PA$A, R3ztye Hatun-ogh-,
Erzurum beglerbegisi, 587, 662; Vezir,
$am beglerbegisi, 669, 681, 695; azli,
7 1 1 ; Haleb'de oturmas1, 712, 720; Vezir,
755, 852, 864.
MUSTAFA PA�A. SerdAr, Veziria'zam, 5,
73, 79, 127-9.
MUSTAFA PA�A, Sinan Pa§a kannda§t,
Sivas'dan azli, 250.
MUSTAFA PA�A, �am beglerbegisi, 74;
Haleb beglerbegisi, 109.
MUSTAFA PA�A, Ttmt§var beglerbegisi,
225, 378, 507; azli, 315.
MUSTAFA PA�A. (Aga), Yenii;eri agast,
Van ve Gence beglerbegisi, 359, 669,
780.
Mustafa Pa11a-y1 Atik Cimi 'i, bk. Koca
Mustafa P�a a.mi 'i.
Mustafa Pa§a KOpriisU, bk Cisr-i Mustafa
Paja.
MUTAHHAR, imam-ogh, 65.
MUZAFFER EFENDl, Mtiderris, 787.
MUZAFFER EFENDi, SultAn Selim
Medresesine geymesi, 587, 665
MUZAFFER PA�A, 78, 80.
MUZAFFER SULTAN, Gillin hiikimi, 297-
8.
MOBAREK �AH, Bagdad ve Basra havAli-
sinde !tsi, 328, 745.
MUcellidler, sokak, 316, 739.
miicevher sorgu�. 474.
miicevveze, 142; -ler, 436.
Miideccel tO 'ife, 658; -si, 657, 776.
mii'ezzin, 512; -ler, 50, 101, 433.
miifetti§, 136, 514.
miijtt, miiftilentim, bk. 1eyhlllisliim.
M0Fri EFENDi, Setanik kad1s1, 820.
miihendis, miihendisdn, 2, 123, 232, 244.
miihimmOt, 527, 536; -i sefer, 548.
Miihimme defteri, 798.
miihr, 12, 129; -ler, 278.
miihr-i hiim/JyUn, izzzet, sa '/Jdet, sadiiret,
1erif, vez{iret, 125, 128-9, 137, 146, 164-
5, 167-8, 249, 265, 304-5,448, 498,537,
542-3, 583, 649, 642, 649, 712, 722,
734, 789.
miihiirlenmek, 528.
miihtedt, 562.
miijdeci, 408.
miil/J.zemet, 4, 243, 351, 493, 623, 692; -
nevbeti, 513; beitlerbegilikte -, 571,
588, 710; veztrlikte-, 570.
mii.liizim, 513; - dfini1mend, 748; -in, 826-
7.
mUlk, 508; - evler, 649; - mime, 161.
miiltezim. 247, 430, 835; -tn, 717.
miineccim, 221; -tn, 460; -lik, 310.
Miin1e'iltii 's-seliittn, Feridun Beg'in eseri,
1 10.
MUR�iD-KULI HAN, 161, 182.
miirtedd, 346, 507, 509; - olma, 138.
mfirte1t, 827.
miirtezika, 486, 629.
miisddere; kabz, 186, 389, 445-6, 590, 689.
miisellim, -ler, 835; -lik, 840.
Mllteferrika, 51, 58, 132, 137, 140, 156, 233,
262, 322, 350, 369, 373, 412, 434, 472,
496, 517-8, 524, 539, 595, 656, 727,
777, 815, 849, 852; agalar, 795; - bag
timarlu, 35, 283, 788; - �avu1, 413;
-lar, ulUfelii, ze'dmetlii, timarlu, 27-8,
JOI, l 13, 610-1, 631, 639, 698, 769,
772, 778, 813; -ilk, 30, 59, 385, 441,
533, 599; -ilk ulilfesi, 562.
miitekii.'id, 64, 241, 541; -tn, 702, aynca
bk. tekii'lld.
miitevellt, 485, 549, 575, 141 ;-ler, 826.
miizevver ahkllm, telbis ahkflm, 795, 835,
839.
miizevver benit, 827.
- N -
nacak, 247.
NADAJDi, 339, 357, 371, 630, 781.
NADiRi EFENDi, Gani-ziide , mUderris, el
Opmesi, 574.
nilfe-i siper-i murassa', 159.
Nahcivan, 67, 112, 118, 199, 200, 429, 443,
448; -beglerbegiligi, 253, 261, 375,
460, 529, 634.
nahl-i diliinllar, 341.
nakibllletrdf, 88-90, 105, 158, 169, 434, 493,
611, 682, 860; nikabet-i e1riJf, 155.
nakkdre, 621.
nakkil1, 157.
nalcyibendiyye, tartkat, 173, 280, 343.
ndme defter(eri, 110.
ndme-i hiimiiyiln, 110, 252, 271-2, 729, 781,
787.
narh, es'iir-l miislimfn, 4, 210, 444, 706, 725,
783, 853.
nahller, 343.
Narlu-kapu, (istanbul'da), 439.
Nasfird, 682, 850, 854, 856; - doj ve duka­
lan, 35; - miilUkll, 706, 843; - t/J. 'ifesi,
652.
Nasriiniyye ttl'ifesi, 644.
NASUH AGA, 3 1 .
NASUH AGA, bk. Cilce Nasuh Aga.
NASUH AGA, Mtiteferrika 766; Kapuctlar
kethodaSI, 769, 772, 789, 847, 851, 855. Ni11anc1 Mehmed Pa§a Cami'i, tiirbesi, 318.
NASUH BEG, DivAne, Sirem sancag1 beg:i,
700.
NAZAR PA�A, (Beg), Kazak hakimi, Lori
beglerbegisi, 224, 459.
NAZIR-zADE, �am kad1s1, 85.
Neboysa kullesi. 52
necm-i giysildfir, bk. kuyruklu yildiz, 115.
nedimlik, 353.
-,
iNDEKS 965
nefir, 621.
neft ii katriin, 533.
nehy-i miinker, 417.
Nem�e. 370, 403, 774, 782; - alayi, 28; -
begleri, 32, 396, 850; - dili, 32; - ki­
rail, 33, 705, 776-7, 782, 803, 822; -
le1keri, 34; - ttl'ifesi, 23.
nerdilbinlar, 737.
NERiMAN, iran kahramani, 1 18.
NEVA.Li EFENDi, Mehmed III'iln hocas1,
16, 142.
NevrUz, -l Hdrezm1iiht, 7, 131, 167, 799.--i
Hiimiiyiln, 126, 236-7, 571.- muhilse­
besi, 546.
nev-yilfte tahrtri, 600.
ne!Aret-i evkaf-l sel/J.ttn, 740.
Nifkadthgi, 191.
Nigboh, 346, 413, 421, 423, 483, 632;
-begi, 214; - kal'aSI, 768-9, 772;
-sancag1, 162, 507, 556, 562, 565, 599.
Nigde begi, 103.
NiHALi <;ELEBI, mtiderris, 390.
Nihivend defterdAn, 578; NihAvend kal'as1,
253, 578.
nikflh akdi, akd-i nikllh, 1 3 1 , 168-9, 257,
341, 571, 656, 775.
nikn's hastalig1, 524.
Nil (-i mObilrek), 335.
Ni11, 19;- tltcas1, l8.
ni1i1n meriisimi, 561.
ni1finci, mtr-tevkt't, 35-6, 38, 56, 100, 104,
107, 1 10, 130-1, 133, 139, 150, 295,
446, 467, 643, 706, 772, 782, 808, 848;
-l1k, 110, 212, 655, 749, 808, 821 ;-lik
hidmeti, 587.
Ni�ANCI MEHMED PA�A. bk. Mohmed
Paia.
Ni�ANCI PA�A, 606.
Ni�ANCI-ZADE EFENDi, Bagdad ka-
d1s1, 578.
ni1iin-i 1erlf, 621.
ntzeler, 807.
nogay, 149, 190; -i kebtrTatan, 148, 748.
nohut, 853.
Novigrad begi, 105.
 iNDEKS
966
NUH AGA, Kapuct-ba§l olmas1, 231; Mir­
ilhOr-1 kebir, Bliylik mir-ihiir, 235, 244,
362, 437, 441.
NUH EFENDi, (Pa�a). Diyarbekir defter­
diin, 192; Haleb defterdlirhg1ndan azli,
258; Ktbns beglerbe@ olmas1, 259, 263,
275; Sivas beglerbegi olmas1, 294, 306;
azli, 309, 314, 367; Ba§-defterdlir, 380,
388, 434; Trablus�iim beglerbegi, 444,
446, 454; Trabzon, Batum beglerbegisi,
479; defterd!ir, 718; Karaman beg-Ier­
begi, 781.
nukra, 744; -i hdlis, 753.
nukud, 678, 530, 582, 857.
NURBANU SULTAN, Vatide sult§n, 98,
426; OIUmli, 140- 1 ; bin3st, 157; Cfuni'i,
595; Medresesi, 224, 408, 65, 587, 622,
730, 741.
Nurlu Dede mahallesi, 406.
NURULLAH <;AVU�, MektUbcu, 492.
NU�IREVAN-I AniL, 122
niivvdb, 587.
NiicUm ilmi, 310.
niihas, bk bak1r.
niizl, 161, 345, 714, 716, 785, 828; - arpasi,
794; - cem 'i, 714, 551; - emdneti,
259, 636, 795; - emini, 268, 378, 630-
2, 648.
- 0 -
0cak-agalart, 60, 364, 434.
Ocak-erleri, (Galata'da), 6.
Ocak-ogullart, 518.
Ocaklik, 152, 221.
oda-ba1i, 103, 233, 527.
Odun-kapust, 604.
Ok-meydan1, 285, 355, 374, 614; -sahrils1,
509, 590, 596.
OKCU-ZADE, Reisiilktittab, 128.
orducilar, 233, 806.
Ordu defterdiirt, 601.
Ordu-yt hiimdyUn, 16, 26, 29, 39, 44-5, 326,
475, 499, 619-20, 623, 625, 630-l .
Orta-mescid, (Topkap1 Saray1'nda), 231,
355, 524, 527.
OSMAN I, Saltanatt, 1 1 0
OSMAN, QIVU§, 864.
OSMAN, k§tib, Fatih tevliyetine tayini, 569.
OSMAN AGA, K1zlar agas1 olmas1, 568;
Dliriissa'ade agas1, evkaf-1 setatin nii­
zm, 594, 686, 723, 740-l, 757, 850.
OSMAN AGA, Kilr;ilk-, Kapuctlar kethil-
dlist, 831.
OSMAN A<JA, Siplihi oglanlan agast, 135.
OSMAN BEG, M1str Defterdan, 236.
OSMAN BEG, A'i§e Sultan ogh, miltefer-
rika, sancak begi olmas1, 241.
OSMAN BEG, Cerrah Mehmed Pa§a ogh,
690.
OSMAN <;ELEBi, . (Efendi), Mevkufatc1,
254; Mardin mukata'ac1s1, 326, 544.
OSMAN <;ELEBi. �am defterdan olmast,
18!.
OSMAN <;ELEBi EFENDi, Silleymaniye
milderrisi, 192.
OSMAN EFEND i, Dukakin-z§de-,
Oskildar kad1s1, 237, 240; Mekke kad1s1,
277; M1s1r kad1s1, 381, 447, 523; azli,
574, 797.
Osmanctk kasahas1 kad1s1, 750.
Osmanlt Devleti, 432.
Osmanh sultlinlan, Sel§tin-i Osmaniyye,
396.
Osmanli iislUb-i kadimi, 112.
Osmanlu, 178, 196, 198, 203, 782; - beg­
leri, 182.
Osman-ogh, bk Al-i Osman.
OSMAN PA�A. Yanik Beglerbegisi, 503,
68!.
OSMAN PA�A. Btydch-, Gence beglerbe­
gisi 500.
OSMAN PA�A, Diyarbekir beglerbegisi,
120.
OSMAN PA�A, Hab� beglerbegisi, 65.
OSAN PA�A. Sadna'zama, 148-9, 154,
160.
OSMAN PASA, Vezir, 121-3.
OSMAN PA�A (BEY), Bfild Beg ogh, i�-il
sancag1 begi, 258; Arnavud
i skenderiyesi begi, 414. Rakka begter­
begisi, 391; 570, 574; azli, 667; �irvan
begterbegisi, 787-8.
OSMAN PA�A. Hadtm-, Trablus§am beg­
lerbegisi, 263, 274; Diyarbekir begler-
iNDEKS
begisi, 275; Basra begterbegisi, 294;
Lahsa beglerbegisi, 329; Kilarct-ba§thk­
tan Gence beglerbegisi, 667.
OSMAN PA�A. Ozdemir-oglu, Vezi­
ria'zam, serdfil-1 ekrem, 74-5, 118, 125,
132, 143-4, 146, 150, 152-3, 161-3;
Olilmil ve Diyarbekir'e defni, 164.
Osman Pa§a Medresesi, 390.
otak, otag, otaklar, 93, 1 14, 205, 325, 460,
598, 602, 692; -ct-ba1i. 49; -t ger­
dun-nitdk, hiimdyUn, saiidet, 18, 20, 22,
25, 27, 29, 36, 46, 49-50, 142, 151, 527,
606-7, 613.
otluk, 624; -arabast, 55.
oturak, menzil, 18-9, 21, 26.
-0-
Od agact, 188.
ogle namazl, 824.
OMER, Molla, Kiitahya kad1s1 olmas1, 191.
OMER, Miiderris, 280.
OMER AGA. UlOfeciler agas1, 41, 58.
OMER AGA, Sekban-ba§1, 264.
OMER AGA, <;avu1-ba11, 632, 649, 678,
688, 734, 754, 777, 809, 855.
OMER AG A, Hasan Pa§a'ntn hazinedar­
ba§1s1, 741.
OMER <;AVU�, Kazganc1-zlide-, 387;
Matbah-1 A.mire emini ohnast, 387, 694;
azli, 725; <;avu§-ba§i olmas1, 830.
OMER <;ELEBi , Kara-, Yeniyeriler katibi,
292, 314; Sipahi oglanlan katibi, 314,
422.
OMER EFENDi , Hay§li Beg-z§de-,
Cez§yir defterdan, 127; Haleb defter­
dfilhg1ndan azli, 167; ikinci Haleb def­
terdarhgi, 267, 272, 293, 367, 408, 545.
OMER EFENDi , Mukiibeleci olmas1, 801-2,
804.
OMER EFENDi , San-, Rumili Defterdlin
olmas1, 729.
OMER PA�A, Erzurum beglerbegisi, 839.
Osek, 24, 590, 821; - kal'as1, 23, 700; -
kOprisi, 24, 713.
01r, 558.
Ozbek, 271, 639, 773; - cengi, 588; -han1,
267, 270, 356, 382; - hanhg1, 188;
-iler, 133, 267; - Tatan, 216, 352,
653, 729; - Tatan ilyisi, 725.
967
0ZDEM0R PA�A. Osman Pa§a'n1n babas1,
65, 74.
Ozi, - kal'as1, 214, 485; - suy1, 373, 477,
508, 748, 808.
- P -
pabur, fiat1, 853.
p/idi1dh, pfidi1dhlar, 62, 430, 623; - hocasl,
142; - mflde"islen·, 43.
pa/a, 253.
palanga, 399, 414, 838.
panayir, 1 1 .
Panrova kasabasi, 378.
papa, 670, 777; Rim -, 645.
Papa kal'as1, 403-4, 414, 693, 713.
pll§maklik has, 510.
Pe,, 399, 687; - kal'aSI, 370-l, 707; - lo-
rah, 644.
Per;kerek, 378,
Per;uy, 36; -kal'as1, 27; - sahrast, 27.
Pelengan, 255.
Pendik, 218.
pereme, 757.
PERTEV PA$A, Vezir, 12; ikinci vezir, 15,
52, 55, 57, 61, serdfil, 81-4; evinin sad­
razam konag1 olmas1, 145�6; lcarbansa­
ray1n1n elyi ikametgah1 olarak kulland­
mast, 217, 639.
PERYANE AGA, <;a1nigir, 777.
PERV i Z AG A, Kapuc1-ba§t, Ferhad
Pa§a'nm adamt, 413, 451.
PERVi Z EFENDi , Abdullah b. Abdullah,
Anatoh kadtaskeri, 15, 52.
Pespirim, Budin civannda kal'a, 25, 335.
Pesterim, kal'a, 346.
Peite, 225, 690, 700, 714.
Petrov�adin, 630; - kal'as1, 22.
Peyk-hane, 408.
peykler, 46.
ptrangt {ptrangt), 398.
pirinr, 77, 853.
PiR ARSLAN, Miiteferrika, 224.
PiRi BEG, Silistre sancag1 begi, 405.
PiRi BEG, Cerrah Mehmed Pa§a ogtu, 690.
Pi Ri BEG , Karaman beglerbegiliginden
milteka'id, 552.
968
PiRi BEG, �1kk-1 sani defterdlln, 380, 384,
442, 550.
Pirt Beg evleri, Sadaret dairesi olarak kul­
lan1lmas1, 539.
PiRi KETHilDA, (Beg), 423; Silistre'den
azli, 452.
pirUze, 151.
pi§ke§, 57, 112, 133, 148, 157, 159, 243, 247,
254-5, 259, 276, 290, 293-5, 328-9, 334,
351, 355, 357, 363, 451, 634, 661, 736,
831; --cik, 82; - ii heddyd, 1 14, 116,
142, 188, 410-1, 41 8-9, 498, 504, 582,
586, 658, 706, 726, 740, 742, 843; - ve
tuhaf, 656.
piyfide, 508, 515; -ler, 401.
PiYALE AGA, Kapuc1-ba§1, 174-5.
�1YA.LE BEG, Anatoh mllliye tezkirecisi,
150, 154, 362.
PiYALE KETHODA, Ferhad Pa§a'ntn ket­
htidliSI, 196, 413, 451, 528, 648.
PiYALE PA�A. Kapudan, 2, 5-7, 10-1, 15,
54-5, 57-8, 61, 66, 69; Ui;ilncu vezir, 77-
9; ikinci vezir, 100, 1 13-4; kapudan,
171, 186; - k1z1, 775; - zevcisi
(Gevherhan Sultii.n), 127.
PiYALE PA�A. Kiird-, Rakka beglerbegi
olmas1, 198.
Pojega, 765.
Pojon, 580.
polad-nizeler, 610.
Polata kal'as1 (Macaristan'da), 25, 336, 346.
Portakal (Portekiz), 185;- saltanat1, 171.
postfn-i samur, 352, 584, 756.
posttn-i zemistdni, 446.
Polye yakalan, 57.
Prag, 580, 705.
-R­
Raba (Raab) nehri,·396.
RADVAL, Mihne Mehmed Beg'in ogh,
Eflak voyvodas1, 554, 557, 562-3, 580,
586.
Rafaw, 164-; rllftzller, 118; raft, 271, 332.
rllh-t /lb, bk. su yolu.
raht, 706, 775.
rahve, 776. x revgan-t sM.e, 296, 313, 640.
rakabe olmak, 851.
iNDEKS
Rakka, 443; - beglerbegiligi, 273, 338, 391.
ramazan bayramt, bk. bayram.
RAMAZAN PA�A, (Efendi), lll.Mehmed'in
lalast, Oveys Pa§a'ntn kannda§t, ba§­
defterdiir, Anatoh defterdiin, Karaman
ve Ktbns beglerbegisi, 167, 181, 197,
286, 317, 319, 357, 367,388, 456.
rastU, evliid-1 -, 611.
Ravza-i mutahhara, 64, 183, 267, 699, 71�,
790.
rllyllt, 111; -ifeth-byllt, bk. sancak.
Raygiin kal 'ast, 737.
RAZlYE HATUN, 237, 502, 562, 587, 698,
- kabri, Be§i�'ta, 695.
re'dyd, 19, 117, 221, 225, 292-3, 346, 424,
427, 429, 458, 460, 478, 601-2, 716-8,
755, 767, 794, 803, 828, 831-2, 835,
840, 854; - mahz.ari, 586; -i memle­
ket, 610, 797.
RECEB, Kapucdar bt>IUk-ba§tSI, 704.
recec mevllcibi (rebi'ul3hir-cemiiziyelev­
vel-cem3ziyel3hir) ultifesi, 473, 796,
804, 847, 853-4.
Regd 'ib gicesi, 198.
re'ts, re'ts-i dtvdn, bk. reisiilkilttilb.
re'ts-i ehbbd, 38, 98, 1 1 1, 665.
re'ts-i hUkem/1, 1 1 1 .
retsiilkiittllb, 35, 54, 101, 130, 179, 226, 228,
250, 324, 489, 595, 636, 705, 772, 847.
reml, 44; - ilmi, 46.
remmlll, 45, 221; -lik, 223.
REMZi-ZADE EFENDi, Mehmed b.
Abdiilhiidi, Bursa kad1s1 olmast, 251;
Haleb kad1s1, 191.
rencber gemileri, 615.
rencberlin, 784.
restd defterleri, 849.
ressllm, 157.
re§en (re§eD-§a'biin-ramazlin), - mevdcibi,
215, 375, 656, 857; - u/Ufesi, 107, 684,
804, 860.
Revan, 67, 1 12, l l8, 124, 200, 261, 429,
443, 448, 703; - beiflerbeifiliifi, 253,
261, 375, 460, 529, 634; - hdkimi, 116;
--kal'as1, 198.
Revfini mescid, 226.
Reyhan Ian, 76.
iNDEKS
RIDVAN, (Beg), Baltac1, 393.
RIDVAN, Milrted, 507, 553-4, 557, 563.
RIDVAN AGA, l;ll§nigir, 103.
RIDVAN AGA, serdar kapuc1-ba§1s1, 340,
360, 809.
RIDV AN AGA, Miiteferrika, silahdar-ba§I,
383-4, 465, 493,498-9, 656, 739.
RIDVAN AGA, Sagrr-, Mir-alem, 47.
RIDVAN <;AVU�, Suba§I, 231-2, 439; evi­
nin yagmalanmast, 601.
RIDVAN EFENDi, Oskiidar, Bagdad,
Galata, Edirne kad1s1, 335, 578, 616,
764.
RIDVAN PA�A, Kara Mustafa Pa§a ogh,
Yemen, Erzurum, Anatoh beglerbegisi,
65, 130, 138, 153.
ribd, - hor, horlar, 409-10, 450, 458; -luk,
600, 784.
ribdt, 723; -dt, 582.
rikdb, -d/ir, 39, 59, 612; -dar-i hassa, 441;
-1 humdylln, 10, 15, 40, 44, 47, 52-5,
64, 147, 236, 239-40, 242, 244, 296,
343, 568, 575-6, 612, 651 -2, 654, 690,
841; -1 hiimllyUn agalari, 28, 145, 154,
170, 245, 251 -2, 264, 272, 350, 434,
467, 571, 607, 611, 682, 778-9, 815.
RiM PAPA, 396, 645.
Rini;e nehri (Macaristan'da Tuna'ya dOkillen
1rmak), 396.
Rodos, 693, 754, 846; - kal'ast, 239, 391.
ruk'a, ruk'alar, 44, 58, 109, 147, 228, 236-7,
240, 242, 264, 277, 356, 375, 393, 406,
424, 447, 521; -lar sunma, rikiib-t ha­
mdyuna, 172, 220, 309, 367, 552, 554,
569, 578, 678, 715, 763, 816;. kadiasker
hakkmda - 698.
Rfim, 196, 219, 367, 370, 429, 782; - dili,
265; -diydri, 64; - gaztleri, 177; -
memleketi, 431; - saltanati, 431; -
viliiyeti, 224, 312, 860.
RUM BEG OGLI, 313, 323.
Rumili, Rumili, 30, 166, 220, 225, 225, 360,
384, 396, 424-5, 427, 566, 584, 600,
679, 725; - akldmz, 830; - askeri, le�­
keri, 19-21, 23, 25, 30, 39, 79, 828; -
bahddirlari, 31; - bejlerbeKilii/i, 8, 1 1,
21, 28, 31, 38, 46, 70, 79, 84, 86, 100,
969
105, 108, 1 12-3, 127, 134, 136, 138,
140, 147, 150, 154, 158, 179, 214, 231,
234, 236, 243, 250, 295, 304-6, 314-5,
330, 336, 340, 346, 359, 369, 381, 394,
397, 477, 494, 507, 509, 564-5, 579,
586, 596, 681, 718, 732, 777, 8 1 1 ; -
defterddn, 729; - dildverleri, 86; -
evkaft muhtisebecisi, 813; - kadiasker­
liifi, 15, 52, 61, 67, 100, 106, 136, 141-2,
174, 181, 212, 225, 235, 247, 270, 279,
293, 317, 323, 342, 434, 439, 442, 467,
502-3, 548, 559, 594-8, 652, 691, 724,
760-2, 769, 778, 794, 797, 799, 812.
825, 856, 858; - kethudf!l1if1, 146, 362;
- miicdhidleri, 25; - muhdsebeciligi,
96, 288, 337, 353, 444, 490, 505, 567,
594, 660, 709, 719, 728, 764, 813; -
mukatii'as1, 386; - sag ve sol koh, 132;
- timarlan defterdAn, 594; - llmer/ist,
118, 176; - vUilyeti haztnesi.
Rumili Hisan, Yeni-Hisar (hapishiine olarak
kullamhyor), 236, 248, 277, 287, 303-4,
330-2, 362, 475, 692, 745, 835.
Rus, 143, 220, 471; - kazagi, 363, 808; -
kuah, 190; -kiiffiin, 745; - villiyeti,
201.
Ruscuk, 450, 463, 481, 488, 499, 534; -
ahiilisi, 451; - kal'as1, 503, 812; - ka­
sabas1, 475.
rn'Os, 98, 348, 489; -1 dtvdn, 276.
rUz-1 H1z1r, 8, 359, 365.
rUz-1 Kas1m, 46, 56, 533, 638, 712, 792, 833;
-furtutas1, 637.
rOz-ndme, 827; - defterleri, 666; -ci, 246;
-ciler, 106;-cilik, 611;-i hiimdyUn,
77, 249, 358, 374, 419, 440, 567, 584,
593-4, 617, 685, 728, 731, 786, 830,
861; --i sdni. 791, 795; -i stint hid­
meti, 665.
R-0-STEM, eski iran kahramant, 1 18, 205,
643.
Riistem <;elebi <;ay1n, konak yeri, 16, 325.
RUSTEM HAN, 332-3.
R0STEM PA�A, Veziria'zam, 5, 47, 130,
171; - evi, saray1, 253, 561, 571, 640,
650.
RilSTEM SULTAN, 823; - ogullan, 640.
970 iNDEKS
riisUm, 845; -1 Orfiyye, 313; -§er'iyye,
313.
rii'yet-i hildl, 600.
ruivet, 88, 136, 214, 220, 258, 260, 266, 272,
274, 278, 328, 332, 356, 359, 374, 409-
10, 418, 423, 427, 445, 450, 458, 479,
488, 5 1 1 , 514, 517, 540, 542, 558, 564,
688, 736, 755, 758, 761, 783, 803-4,
815-7, 826-7, 856-7; -ler, 432, 504; -
kap1S1, 130, 600; erbdb-t -, 631.
-S­
SA'ADET-GiRAY, Tatar Ham, 35.
sabah namdzi, 799.
Sabanca glili, 233, 238.
Sa'd �ukuru (Revan ovastrun ismi), 198.
Saddret kii 'im-makiimt, 150, 621.
Sdddt, 135, 169, 248, 412, 439, 6 1 1 , 439,
6 1 1 , 626, 682; -1 endm, 8; - u e-1rdf,
495.
SA 'Di <;llLEBi, Te1rlf1ltc1, 722, 802.
SA'Di SA'DEDDiN EFENDi, bk. Hoca
Sa'deddin Efendi.
Sadria'zam, veztria 'zam, 3, 6, 7, 19, 24, 27,
30, 39, 52, 64, 66, 71, 127-8, 130, 135-6,
139, 142-3. 147-8, 160, 173, 177, 183,
195, 210, 219, 224-5, 228, 238, 244-5,
249, 256, 261, 264, 272, 280, 282, 296,
299, 302, 309-10, 319-20, 489-90, 493,
505, 640, 675, 692, 791, 794, 798, 800,
804, 814, 849; - kapus1, 738; - k£thii­
dtiligi, 281;-sariiyi, 796, 800.
sadr-1fetvd, bk. -1eyhiilisliim.
Safed sancag1, 688.
SAFiYE SULTAN, (VAlide) Mehmed III'i.in
annesi, 426, 437, 441, 474, 555, 568,
613, 615, 620-1 , 637-8, 649, 651, 659,
685, 733, 747, 761, 790, 805, 827, 841,
849, 857, 861-3; ulilfe ve s3liy§.ne ve­
rilmesi, 462; pa§makbk verilmesi, 570;
hayrB.t1, ca.mi 'i, 723, 733, 849, 850;
medresesi, 724, 846; haslan voyvodas1,
766.
Safra kOyii, 572.
sagd1�, 782; -l1k, 340.
sagkoI sipfihiten·, 580.
sag-ulUfeci, 165.
sahan, 133.
sAHiB GiRAY HAN, Mingli Giray Han­
ogh, 664.
stihib-i hall a alcd, 504-.
Sahn-1 Seman, Semaniye Medresesi, 67, 85,
192, 194, 235, 237, 312, 361, 406, 408,
434, 466, 523, 587, 600, 629, 665, 691,
724, 730, 846; - miiderrisleri, 61, 361;
- ulemds1, 43.
Sahratu'llclhi mii§errefe, 800.
sA'i, i�'ir, 115.
SA'iD AGA, 30.
saka-bll§t, 434, 529.
saka btirgfrleri, 863.
sakar-lat, bk. 1skarlat.
sakarya nehri, suyu, 233, 238.
Saktz, ada, Cezlre-i Saktz, 92, 805; - begi,
192; - kal'ast, 192.
Salacak kullesi, 639.
salamas, 196, 202.
saliitii 'l-i.rd , bk. alqam namazi.
saldti'z-zuhr, 1 .
salb, 264, 450, 516, 696, 7 5 1 ; - eyleme,
603, 750; - olunma, 224, 232, 283; - ii
siydset, 58, 128, 795.
salgun, 755, 783.
SALiH DIRAz, �i'ir Yahya ogh, Selim I
evkaf1 miltevelltsi, 629.
Salih P3§a evi, el�i ikametgah1, 726.
s/iliyilne, 156, 462, 464.
Saltanat-i Al-i Osman, 527.
Saltanat-1 Osmdniyye, 60, 518, 542, 564.
SAM, iran kahramani,118.
Samartin kal'ast,396, 693, 713.
Samson iskelesi, 132.
Samsunc1-ba.r1, 690.
samur, bkpostin -i -, 584, 756.
sancak, riiyet, riiyilt-1 feth-iiytit, 3, 5, 7, 16,
21, 493, 535, 571, 652; - begi, mir-livii,
20, 688, 698; - begleri, 80, 86, 234,
257, 326, 346; �1 humdyun, 143,441,
890; --l hiimdy(in r1kmas1, 57.6;
-kesilmesi, 589; -Jar, 47, 504; ak -,
kumizi -, ye.ril -, alaca ye.ril ve k1zil -
, sari alaca ve k1zll-, 612.
Sanmarko haztnesi, 532.
Sarm;-hane, semt, 221, 316, 436, 795.
saray agas1, 38, 43, 435.
Sariy-Bum1, Sariiy-1 A.mire Burnt, 2, 7, 99.
iNDEKS 971
Sar!iy-1 A.mire (- i Cedtd), bk. Topkap1 463, 473, 476; evkaf muhasebecisi (rOz­
Sarliy1; - agas1, 42. nlimecilikle beraber), 594, 740, 796,
Saray-1 Atik, bk. Eski Saray. 802, 804, 849, 861.
SARI HOCA, Sadna 'zam ibrahim Pa§a'n1n seliitin, - cdmileri, 826; - evkafi, bk. ev­
hocas1, 846. kaf-t seliitin; -i Al-i Osmiin, 486, 658;
Sankanni, 205. -·i mdziye, 429, 563; -mlltevellfleri,
851; -tevliyeti, 586, 504.
SARI-GORZ-ZADE KAYNI, bk. Mustafa
SelrUki hulefdst, 684.
Efendi, Ebil'l-Meylimin.
SELiM I, 323, 429, 531, 684; -Olmi'i, 69;
San Saltuk Tekyesi, 628.
- evkaft, 740- 1; ---evkaft miltevellileri,
sank, 639.
629; -Medresesi, 235, 587, 665, 730;
sarriirlar, 273, 612.
- Ti.irbesi evkaft, 106, 455, 615.
Sart kasabas1, 513.
SELiM II, $ehziide, 3, 14, 35, 40; sultAn, 42-
Saruhan, 784, 820, 860.
4, 47-5 1, 53-6, 59-63, 67, 72, 76-7, 79,
Sava, nehir, 23, 46. 81, 84-5, 88-90, 94-6; oltimil, 97; 98-
sdyebiin, 26, 99; -lar, 18, 325.
102, 105-6, 112, 171, 173, 185, 191,
say1shfine akfas1, 681.
222, 290, 386, 426-7, 429, 462, 592,
Sazlu-gOl, 35.
779-80, 858; -Climi'i (Selimiye
Seb'a-i Mu'allaka, bk. Mu'allaka-i Seb'a.
Cami'i, Edirne), 95; -evkaft, 659;
sepetler, 343.
---evkaf1 tevliyeti, 850; -kO§kil, 253;
SEBOKTEKiN, 208. -Medresesi, Edime'de, 408� 419, 423,
SEFER AGA, Ba§-kapuc1-ba§t, 606; Olilmil,
447, 787; -Tilrbesi, IOI, 141, 155, 455,
842-3.
485.
SEFER AGA, Bostanct-ba§t, Kil�ilk mtr­
SELiM, *ehziide, <>lilmil, 682.
lihfir olmmn, 176.
SELiM <;ELEBi, Karaman'da voyvoda ol-
sefer-i hiimdyUn, 559, 561, 589, 624, 631 ; -
mas1, 863.
miihimmdtt, 604-.
selimi desttir, 244.
sefer muMsebesi, 546.
SELfMi, Selim II'nin mahlast, 63.
Segedin sancag1, 719.
selimi, nimtene, 50.
Sekbdn, 196, 8l8; - ba11, 12, 101, 132, 145,
Selimiye Cami'i, Edime, 95.
247, 365, 385, 434, 451, 483-4, 688; -
ba§dar, 60; - ba.r1lik, 220, 477. Semendire, 378; - sahrlis1, 5 1 ; - sancag1,
19.
sekt, maraz-1 sekt, 201.
SEMENDER PA�A. Beglerbegi, 705.
sel, seyl, 1, 2.
seliim ravu.ru. 9, 419, 482, 570. Semerciler, �ar§t, (istanbul'da biiyilk
Karaman pazannda), 221. 316, 739,
Selanik, 9, 241, 637, 676, 809, 830; - iske­
806.
lesi, 817; - kad1hgt, 241, 312, 820;
Semerkand, 133, 350, 352, 443, 725-6, 729,
-kfresi, 1 14; - sancagt, 404.
731, 773, 814.
SELANiKi MUSTAFA EFENDi, (faklr-i
Sent-Erme (St. Elme, Malta'da), 9.
hakir, hiiks&r), 9, 27, 43-5; silahdlir, 47;
Haremeyn mukata'ac1hg1ndan azli, 128,
serdser, 8, 113; -i Acem, 145; -i a'ld,
735; -i istanbul, 114, 351; -i Yezd,
131; devatd0.r, 147, 150, 158; silahdirlar
841.
klitibi olmas1, 195, 213; azli, 125; sefere
serdiirl1k, 489; -beriitt, 775; - hiikmi, 413.
gitmesi, 202, 229, 248; rOz-nimeci ol­
serhiul beglerbegileri, ilmertlst, 11, 249.
mas1, 249, 252; milferrika olmast, 266;
ser-h&in, 603.
Anatoh muhlisebeciliginden azli, 266;
ser-mi'mdrdn, 457.
Han Ahmed'e mihmandlir olmas1, 296-7,
299-300, 310, 382, 386, 417, 443, 457, SERVER AGA, Dariissa'ide agas1, 281.

972 iNDEKS
SEYFi EFENDi, Anatoh defterdfilt, 156.
seyyid, 89, 297, 302, 382.
SEYYiD ABDULKERiM EFENDi,
Stileymaniye vft'izi, 679.
SEYYiD AHMED EFENDi, (Pa§a),Mtm
defterd1irhg1ndan azli, 293; Haleb def­
terd§n, 367; K1bns beglerbegi olmas1,
477; K1bns beJ!lerbegiliginden azli, 634.
Seyyid Ahmedlii kasabas1, 514.
SEYYiD BE�iR. EbQ Nilmeyy soyundan,
243.
SEYYiD EFENDi, Nakibiile§rfif, 105.
SEYYiD EMiR SULTAN, GiHln hakimi,
121.
SEYYiD LOKMAN, (Molla), �ahn5.meci,
§ahn3.me milellifi, 515, 622.
Su;anlu sahrAst (Afyonkarahisar yaktntnda),
40.
sigir, kara s1grr, su s1gtn, 459, 809.
St�a saray1, 744, 753, 779.
Su:f (Sup), 782.
Sup, bk. Su:f.
S1tanbul, bk. istanbul.
Sicilya, <;i�ilya, 93.
Sigetvar, 189, 414; -kal'as1, 1 1 , 22-5, 27,
29, 32, 52; -seferi, 290, 568.
sikke, 62, 72, 230, 706, 783, 843, 854;
-ahvdli, 856; --altun. 169; -tashihi,
210, 190; -hasene, 135, 172, 324, 341,
527, 561, 593, 614, 661, 685, 746, 805;
-zenler, 273.
silahd/ir, 39, 79, 99, 519, 612; -aga, 266;
-an, 474; -hap, 135, 165, 193, 2 1 1 ,
227, 295, 493, 497, 499, 735; -ba�1/ik,
272, 410, 465; - bo/Ugi, 524; -·I
hassa, 39, 59, 77, 150, 265; -lar, 438,
501, 506; -lar bOliigi, 3 1 ; -lar
cem/i'ati, 301; -tar k/itibi, 195, 237,
535, 561; -far kethlldlisi, 12, 33.
silah�orluk, 15.
Silistre, 140, 214, 231, 251, 413, 423, 463,
450, 452; -beClerbeCisi, 191; -kal 'ast,
412; -saucagi, 405, 423, 461, 554, 556,
565, 599, 782, 785; --.ancagi begi, 132.
Silivri, 2, 18, 373.
silsile (toplu halde, zincirleme tayin), 224;
agahkta, 229; hatiblikte, 411; kaddtkta,
787; katiblikte, 671; miidefrislikte, 361.
569, 586, 665, 724, 729, 846.
silsile-i Osmdniyye, 72.
sim, bk. giimii�.
SiMON HAN, Giircistan hakimi, 133, 138,
151-2, 155, 187, 193, 205-6, 354-5, 443,
459, 552, 745, 777, 833-5, 839.
simsdriye, 291.
SiNAN AGA (Mimar Sinan), 2, 90, 95-6,
232.
SiNAN AGA, Budun beglerbegisi, eski
Yeniyeri agast, 140.
SiNAN AGA, Ferhad Pa§a'ntn adamlann­
dan, 528.
SiNAN AGA, Guraba-i yemtn agast, 443,
455.
SiNAN AGA, Haztnedat-ba§t, 36.
SiNAN AGA, Kapuc1-ba§1, 47, 268, 413,
451.
SiNAN AGA, Kiiyilk Mtr-iihOrluktan azli,
220, 277, 287; Kars beglerbegiligi, 477.
SiNAN AGA, Mtr-alem, 135.
SiNAN BEG. Dergah-1 an milteferrikas1,
195.
SiNAN BEG, Yeniyeri kethildiist, 165, 208.
SiNAN BEG, San-, defterdar, naz1r-1 em-
val , kagid emtni, 293, 350, 516.
SiNAN <;ELEBi, Re'ts-i et1bbii, Olilmil, 665.
SiNAN EFENDi, Anatol! defterdiln, 136.
SiNAN EFENDi, Kazganc1-kuh-, Sahn'a
miidderis olmast, 362, 466.
SiNAN EFENDi, Muh311i, 559.
SiNAN PA$A, C1gala-ziide, ibn C1gal,
Kapudan, 130, 133-4, 162-3, 199, 246,
253, 285, 294, 296; veztr, 305; kapudan,
349-50, 358, 368, 376, 383, 392, 394,
405, 416, 418, 434, 438, 462, 473, 477·
8, 514, 523-4, 526, 543, 550, 571, 606,
6 l l , 625-6, 629-30, 635, 641; sadiireti,
642, 647; azli, 649; ikamete mecbfiru­
yeti, 650; vezir, 674; $am'a tayini, 7 1 1 ,
720; kapudan, 738, 754, 756, 758, 776,
791-3, 799, 805-7, 813, 817, 823, 843.
SiNAN PA$A, Koca, M1s1r beglerbegisi,
65-7, 73, 75, 91, 94, 96; vezir, serdar,
97-8, 100, 113, 126-9; ilk sadiireti, 130,
135-6; Malkara'ya gOnderilmesi, azli,
iNDEKS
137; M1srr beglerbegisi, 171; azli, 180,
192, 194; $am beglerbegisi, 177; ikinci
sadiireti, 211, 217, 221, 224, 226-7, 232,
234-8, 242-3, 248-50, 259, 265, 269,
295, 301; iiyiincii sadareti, 304-6, 309-
l l , 317, 320- l, 324-5; serdarhg1, 330,
335, 340, 344-5; 347, 357, 359-61, 370-
1 , 375, 379-81, 390, 394-5, 402, 405,
413, 419-20, 422, 442-3, 449-50, 452,
466, 469-70, 473; dOrdiincii sadareti,
487-90, 492-3, 496-7, 499-500, 503,
505-8, 51 5-6, 529, 533-4, 536-8, 540;
serd:irhkdan azli, 541; be§inci sadiireti,
543-4, 546, 548, 551, 554, 558, 560-2,
569, 571-5, 575, 577; hastahg1, 579;
Oliimfi, 581; cenaze namazt, 582-3;
hakktndaki §iir, 583; ahviilinin arzedil­
mesi, 584; 586, 588, 608, 686, 692-3,
739; - cebehiinesi, 582, 585; -
Dartilhadisi, 574, 582; - Diirillkuni.st,
582; -hatun1, 767; - kasn, 256, 544; -
kt11c1, 593; - Medresesi, 241, 582; -
sarayhiinesi, 585; - Tiirbesi, 385, 582.
SiNAN PA$A, Rilstem Pa§a karde§i,
Kapudan, 5.
SiNAN PA$A, (Mehmed Pa§alu), Basra
beglerbegi, 255; azli, 294.
SiNAN PA$A, (Beg), Sivas, Mar'a§, M1s1r
begterbegisi, defterdiir, 309, 314, 335,
545.
SiNAN PA$A, Soft-, Egri muhiif1z1, 766;
Anatolu beglerbegisi, 781.
Sind, 297, 585, 648; -tuhaft, 13.
siniler, 343, 826.
Sinop, 149.
Sipah, 123-4, 143, 409, 469-71 , 473, 621,
'
696, 747, 758, 767, 853; -td ifesi, 210,
481, 550, 702, 856.
Sipdh� 19,21, 120, 216, 264, 297, 326, 337-
8, 345-7, 372, 405, 407,412, 423, 435,
468, 491, 496, 519-20, 524, 552, 615,
121, 747, 784, 800; - bola!li, 788; -
celeb td 'ifesi, 135; -ler, 86, 132-3, 209,
301, 342, 565, 772, 787; -ler agas1,
109, 195; -ler l;lltibi, 281; -lermukii­
be/ecisi, 326, 591; -lik, 13, 75; - og­
lanlari, ebnd-i sipdhiy/in. 51; - oClan­
/ari agast, 41, 47, 58, 135, 165, 195, 229,
-
973
306, 336, 476, 593; - oglanlari a/ay
bayragi, san, 612; - ogtanlan biiliigi,
126, 321, 393;- oglanlan cemd'ati, 301,
438; - oglanlan, ebnii-i sipdhiytln, 51; -
oglanlan kiitibi, 259, 314, 422; - oglan­
lan kethiJdllst, 503; - oClanlan kit/ibeti,
345, 656, 666; - serdilrlan, 82; - td'i­
fesi, 800; -y/in, 92, 457; - ziideler, 13.
siperler, 13.
Sirem, 306, 314-5, 346; - sahriist, 19-21,
44, 48, 625, 700; - sancag1, 404, 700.
Siska kal'as1, 331.
Sivas, 224, 263, 312, 322, 356, 443, 800; -
askeri, 132; - beg/erbeCiliCi, 78, 130,
132, 143, 145, 187, 207, 250, 274-5,
294, 306, 309, 314, 380, 461, 498, 500,
618; - lkfterdiiri, 353.
siyddet da 'vlis1, 65.
siy{ih libds, bk. lib/ls.
siy/iset, ceza, 19, 24, 26, 58, 210-1, 227,
231-3, 241, 252, 257, 262, 272-3, 282-3,
291, 30, 429-30, 450, 486, 509, 5 l l ,
516, 524, 546, 578, 788, 597, 601, 603,
616, 622, 632, 640, 649, 661, 667, 685,
696, 703, 706, 715, 726, 744, 747, 772,
791, 795, 802, 816, 819, 832, 835, 840,
844, 846-7, 854, 862-4; ddr-1 -, 569,
662.
SiYAvu� PA�A. (Aga), Btiyiik Mlr-iihilr,
77; Rumili beglerbegisi, 86, 100, 105,
108, 1 12, 1 1 3-4; veztr, 127-8; sadaret
kaymakam1 olmast, 129- 134;
Sadna'zam, 137, 139, 141-3; azli, 146;
ikinci veztr olmast, 165; ikinci sadfileti,
168, 170-1, 173, 177, 191, 195, 201,
210-11, 222, 265-6, 270, 273, 280, 296,
299, 302; azli, 304, 320; veztr, 379, 449;
ilyiincii sadiireti, 473, 618; oglunun ve­
fiia, 799.
soba, 398.
sof, 585; - b/1-postin samur-1 a'l/i, 561; -1
Ankara, 351.
SOFI ALi BEG, Ttrhala sancag1 begi,
$ehziide Selim'in lalas1, Mar'a� begler­
begi, 3.
sofiyye td'ifesi, 623.
Sofya, 8, 9, 43, 53, 127, 250, 372, 714; -
demeW., 8.
974
SOKOLOViK-OGLI, Hirvat, 33.
so/ak, 409, 412, 784; -far, 17, 28, 42, 46, 55,
100, 409, 654.
sol kol Sipiihileri, 580.
Solnuk (Erdel'de), 34, 519, 540, 782, 788.
sol ulUfecjler agasi, 52.
soltat, asker, 10, 805.
Sonhur, 803.
sorgu�, 142. 219, 435, 639, 649, 807; -lar,
610- I.
Sotin menzili, 46.
suba1•. 231, 601, 616, 755, 836; 464.
su, - kullesi, 510; - kuyusu, 197; -szifin,
25;- yolu, 3, 4; - yollari, 143; - yoil
hidmeti, 106; - yollari kemerleri, 2,
812;-:yoll ndzirt, 764.
sUfiyye tli 'ifesi silfiler, 51.
suhte, 757-8; - td 'ifesi, 225, 751.
stt-i kayne, maraz-1 sll-i kayne, 581.
sU-i mi'de hastallgi, 178, 821.
sulehii, 257, 417.
Sultan Bayezid Han C3.mi'i, bk. Bayezid
Cami'i.
Sultan Medresesi, Edirne-kapus1nda, bk.
Mihrimah Sultan Medresesi, Edirne­
kapu.
Sultan Mehmed Ciimi'i, bk. Fatih C3mi'i.
Sultan Saray1, 134.
Sultan Silleyman Han Ciimi'i, bk .
Silleymaniye_ Cami'i.
SUN'ULLAH EFENDi, Bursa kad1s1, 224;
Edirne kad1s1, 235, 270; Anatolu, kad1-
askeri, 279; Rumili kadiaskeri, 323, 342,
386, 388, 391, 434, 442; azli, 574, 652,
691; ogullann1n silnneti, 8 1 1 ; §ey­
hillistam olmas1, 525-6, 825, 850, 854-5,
857, 860-1 .
sOr(siinnet diiliinii). 691; - cemiyeti, 778;
-i hiimliylin, 133; 1 piir-siirUr, 777.
- 732.
sllret-i defter, 617.
Surh-ser, bk. K1zllbas.
surna-zen-ba§t, 576.
SU'0Di EFENDi, Seyyid-, ibrahim Pa§a
hocas1, Silleymliniye medresesinden
azli, 180.
SU'UDi-ZADE, bk. Kadri <;elebi.
Sildde-i sa'lidet, bk. istanbul.
Sildlilce (istanbul'da semt), 558.
iNDEKS
S0HEYL BEG, Sinan Pa§alu, Koca-ili Begi,
9.
siikker, bk. §eker,
SULEYMAN I. Kanuni, 1-7, 10-30, 33-42,
45-7, 50-3, 57, 59, 63-66, 72-4. 95-6,
104, 159, .170, 173, 232, 297-8, 336,
346, 351, 370, 386, 398,410, 429, 462,
493, 510, 517, 524, 531, 568, 592, 664,
668, 688, 693, 707, 749, 778, 790, 812,
858; -tiirbesi, 5 1 , 53, 106, 455, 767;
---climi'i, medresesi, bk. Silleymaniye.
SULEYMAN, �ehzade, 155.
Si.'JLEYMAN, §ehzlidelik iddiac1s1, 779.
S0LEYMAN AGA, <:;avu§-ba§t, <:;oban,
Gurabli-i yemin agas1, 203, 208, 2 1 1 ,
227, 262; yavu§-ba§t, 295, 299; Gurebli­
i yeslir agas1, 336, 384, 387; 392, 434,
437, 439, 492-3, 529, 578, 582, 682;
Siplihi oglanlan agas1, 305, 336, 476,
492-3; bOlilk agas1, 648; Sipiihi oglanlan
agahg1ndan azli, 306; uhifeciylin-1 yeslir
agas1, 227.
S0LEYMAN BEG, Avlonya sancag1 begi,
404.
S0LEYMAN BEG, Ayas Pa§a ogh, Aymtab
sancagi begi, 80.
SilLEYMAN BEG, Kethiidii, 336.
SiiLEYMAN <;AVU�. 209.
S 0 LEYMAN EFEND i , B1y1kh-,
Silleymaniye milderrisi, Haleb kad1s1,
523; �am kachs1, 587; Olilmil, 605; aile­
sine teka'ild ma'a§t verilmesi, 638.
S0LEYMAN EFENDi, Gediislu §eyh-, 98.
S0LEYMAN HALiFE, Ayasofya hatibi,
411.
S0LEYMAN PA�A, <:;erkes-, Karaman
beg:lerbegisi, 21-2.
SiiLEYMAN PA�A. (Beg), Div, bk. Dev.
SULEYMAN PA�A. (Beg), Dev-, Budun
t>eglerbegiligi verilmesi, 688-9, 767,
781, 821.
S0LEYMAN PA�A, Hadtm-, Yemen ve
Aden fatihi, Veziria'zam, 13, 137, 159,
171, 351.
SULEYMAN PA�A. Kubad Pa1a ogh,
Diyarbekir heglerbegisi, 139.
iNDEKS
SUleymaniye, Kanuni'nin killliyesi, 157, 191;
- Cami'i, 69, 147, 449, 525, 568, 626,
679, 728; - Ciimi 'i hatibi, 542, 551,
595; - Diirillhadisi, 141, 665, 724; -
evkaf1, 740; - Medresesi, 109, 142,
192, 235, 3 1 1 , 361, 364, 466, 523, 547,
696, 724, 787, 800, 846; - milderrisi,
434; - miltevellisi, 741; - tevliyeti,
486, 497, 629; - T1b medresesi, 180,
547, 665.
S0NB0L ALi EFENDI. bk. Ali Efendi,
Siinbiil.
siinnet a/q:asl, 624.
sannet dagiinii, �ehzll.de Mehmed (IIl)'in,
131-5, 138, 313.
Siinnet-i RastUulllih, siinnet-i Nebi, 101, 431,
479.
Siinni, 164; -td 'ife, 133; -yyii'l-mezheb,
252, 297.
siiriiciiler, bk. feri siiriiciileri.
sllrsat, 794.
Siirydni lisan1, 220.
-�-
�A'BAN EFENDi. �eyh, 343-4.
�A'BAN EFENDi. Nak§i §eyhi, 280.
�A'BAN PA�A. (Be�). Ceza'ir-i Garb
begterbegisi, 263; Ozi kal'asmda gOrev­
lendirilmesi, 483, 485; Trablus§am beg­
lerbegi olmas1, 508-9.
�A 'BAN PA$A, Yahya Pa§a ogh, Klbns
beglerbegi, 8 1 1 .
§dbeteler, barb aleti, 55, 610.
Sllfi'iyye mezhebi, 255.
�AH ABBAS, Safevi hiikilmdan, 216, 224,
251-3, 255-6, 267, 271-2, 295, 3 1 1 , 332-
3, 446, 448, 547, 578, 634, 787, 814,
822, 828, 834, 840-1 , 773; - el,isi 638,
$dhlln-i At-i Osmdn, 172.
$AHB A Z A G A, Milteferrika, 212;
Atmacact-b:l§t olmas1, 377. §ayka, gemi i;e§iti, 398, 481, 494; -Jar, 21,
A G
$AHB z A A, Sag ulilfeciler agas1, 299. 363, 395, 397, 573, 632, 733, 737, 742,
�AHBAz AGA, Silahdar-ba§I, 735, 738; 767.
azli, 739. �EBRENK
�iihlhilbQn Hatun Medreses� 237.
§dhi, top, 786; -darbuzen, 27, 32; -!er,
809.
975
§dhi sikke, 427
Sahinci-ba§t, 575, 790; -l1k, 454, 616, 656.
Sahinciler aCaligi, 790.
�AH isMA 'iL, Divane, 1 16, 299.
�AH KEREM, 253.
�AH KULi HALiFE, Haydar Mirza Lalast,
253.
$AH KULi HAN, Na:hcivan ve Revan ha-
kimi, elyi,
67, 69-71, 112, 116.
�AH KULi SULTAN, 161.
�AH MEHMED <;ELEBi. (Efendi), Okc1-
zlide, Reisillkilttab, defter-i hlikani
emini, ni§anc1, 636,-650, 655, 705, 719,
739, 772, 808, 8 1 1 , 848, 856.
Sahnflme, 352. --ci 515, 622.
�ahniime-i hiimiiyOn hidmeti, 622.
�AHRUH, Saltanat vekili, 175.
�AH TAHMASB, Safevl hilkiimdan, 35, 66,
67, 1 15-6, 203, 206, 215, 271, 657.
�am, $8m-1 diiriissellim, 35, 64, 67, 158, 224,
292, 334, 420, 434, 498, 535, 541, 550,
605, 608, 654, 688, 740, 760, 827, 842,
849, 860; - askeri, 493, 635; - beg­
lerbegiligi, 65, 124, 134, 167, 177, 250,
263, 391, 738, 820, 830, 835, 835-6,
842, 844, 846, 848; - defterddrt, 291,
500, 579, 830; defter&lrl<g< 181, 267,
- ,
367, 454, 784; - kadw, 85, 191, 291,
587; - kad<l1g1, 235, 237. 3 1 1 , 391, 498,
605, 661, 720, 757, 787; -lu asker, 501;
- Yeniferi agas1, 499; - Yeniferileri,
322, 420-1 , 832, 835-6; - Yeniferileri
alay bayragi, 610.
1apka, 856.
�ark, 427; - ciinibi, 640; - diyan, 72, 117,
138, 152, 302, 639, 731; - seferi, 126,
132, 139, 153-4, 202, 21 1-2, 276, 281,
492, 716; - viliiyeti, 35, 66, 155, 638,
787, 814, 818, 840. Aynca bk. iran.
AGA, Dilsiz, 480, 488.
§ejd'at-lllime, 442.
§ehen§dhi, 850, 857.
Sehen:rdh-lllime, 622.
976 iNDEKS
Sehr-emfni, 101, 212, 228, 241, 244, 387,
462, 514, 539, 549, 764, 769, 607; §ehr­
emdneti, 154, 632, 694, 782.
.yeh-ni.yinlU ev, 2.
�ehrizol, 35, 250, 279; - beglerbegilil/i,
221, 391, 571, 636.
�EHSUVAR BEG, Bosna beglerbegisi, 189,
194.
Sehz/ide, - cendzesi, 102; - has/art, 437;
- haslari akltimi, 59; - hocalig1, 424;
- l e r , 426, 614, 860; -l e r
mu 'allimhtlnesi, 372; - muhiirebesi, 58;
-lerin tabutlan, 435; - tUrbesi, I06.
�ehziide Mehmed Cami 'i (�ehzade cami 'i),
55, 247, 455, 627, 653, 731, 747, 862; ­
cami'i haremi, 731; - Medresesi, 67,
241, 361, 408, 466, 600, 724, 846.
§ekbek (1ek-buk) eyyllm1, 369, 474-5, 732.
.yeker, siJkker, 77, 218, 380, 627, 699, 817.
�emaln 121-2, 125, 182; - 1ehri, 120.
: 59, 61, IOI, 131-2, 135, 142, 154-5, 183,
�EMHAL, Kalmuk kabilesi hfilcimi, 126.
�EMS AHMED, Diviin k8tibi, 227.
�EMS, �EMSEDDIN EFENDI, Hoca
Atii'ullah-ziide, Edirne_ kad1hg1ndan
azli, 224; istanbul kad1s1 olmas1, 280;
azli, 312, 557; istanbul kad1s1, 502-3,
691, 860.
�EMS EFENDi, �ehr-em1ni; 387.
�EMS EFENDi, Miiteferrika, Anatoh def­
terdiin, 539, 648, 708, 719; azli, 728;
defterd§.r olmast, 749, 766, 797, 799,
815.
SEMSEDDiN, Uskilblil-, Siileymaniye T1b
Medresesine tayini, 547; re'is-i etlbb§.
olmas1, 665.
SEMS�DDiN EFENDi, Sivasi-, v3'iz, 596.
�EMS! AHMED PA�A. Kml Ahmedlli-,
Rumili beglerbegisi, 6, 8-9, 21, 28. 38,
61, 70, 98, I 12, 150.
femffr, 151, 159, 351; -i murassa ', 144,
474.
Seravol g�idi, Giircistan, 204.
ferbetler, 343.
feref-i fems, 733-4.
§eri'at-i Mustafavi, 54
ferif, 74; ----i fiirefii, 74.
�ERIF HASAN, (Pa§a), EbQ Ntimeyy,
Mekke §erifi, 188, 243.
fer'-i ferif, 182, 481, 508, 704, 719, 850;
fer' ii kiinUn, 129, 471.
�eyh Ebti'l-Vef1i Ciimi'i, 465, 615, 724.
�EYH HACl EFENDI, �eyhi Abdtilkadir
Efendi'nin babas1, 364.
�EYH HAYDAR, 298-9.
SEYH MUHYiDDiN, Kalender-h§.ne mil­
denisi olmas1, 730.
�EYH NUREDDIN-ZADE EFENDi, 3 1 ,
36; 48, 51.
�EYH SAFI, 299.
�EYH �uck. 324, 688.
�EYHi ABDULKADIR EFENDi, 135;
Seyhillisliim olmas1, 183, 210-1, 342;
Oliimii, 364.
S:EYHi EFENDi, imiim-t hiissa damadt,
312, 342, 361, 616.
Seyhiilharem, 106.
Seyhiilisliim, miift� miiftilenbm, 15, 43, 53-5,
210, 270, 291, 303, 322-3, 333, 342,
432, 466-70, 484-5, 491, 494, 513, 518,
525-6, 556, 611, 625-6, 652, 671, 755,
772, 786, 805, 807, 821, 825-6, 850,
854, 857, 860; -lik, sadr-i fetv/1, 155,
183.
S1kk-l evvel defterdilrl1g1, 156.
S1kk-1 sdnt defterdilrt, 15, 61, 108, 134, 136,
156, 224, 324, 344, 461, 467, 550, 617,
719, 735, 738, 794, 830; -11g1, 193, 197,
384, 618, 631, 636, 639, 799, 800.
fib (telli biiriincilk)-i Frengf, 351.
Sifii, ibn-i Sinii'n1n kitab1, 1 1 1 .
�iHABUDDIN AGA, Boltik agaSI, 2 1 1 .
Si'a, mezheb, 115; fi'ilik, 116, 271, 332.
fikdyet, 345, 356; -ci dinleme, 19, 523,
539.
fikilyet ez-ehl-i ruzglir, fikliyet-i ahvd/, bk.
hasbthdl.
�ik!O§, 26; - kal'asi, 23, 25.
fiklozlar, 32, 1 17.
finik, 133.
�lrilz. 308, - akmiiesi, 841.
�iRiN, (Ferbad u �irin), 530.
sir-pence, hastahk, 178, 541.
INDEKS
�irvan, 122-3, 143, 196, 201, 206-8, 271,
295, 327, 348, 374, 382, 394, 402, 443,
448, 492, 607, 611, 613, 640, 746, 793;
- beglerbegiligi, 787-8; - Mkimi, 121;
-lular, 348; - muhdftz1, 317; - villi.-
yeti, 512, 526, 529, 613, 621, 745;
-zemfn, 120, 125, 132, 745.
�!RYAN �AH, 297.
SUCA' EFENDi. Kudiis kad1s1, 862.
SUCA' HEKiM, bk Koca Sucii' Hekim.
-T­
Ta'azz kal'as1, 75.
tabanca, 283.
Tiibiiserful ti'ifesi, 125.
tabbdhlar, 806.
tab/, 453, 495, 603, 621; -lar, 646; - a
nakkare, 1, 21, 46, 806;-a nejfr, 597.
tablakilrlar, 616.
TACi-zADE EFENDi. Tezkireci, 151.
TACLI HANIM, Sah ismii'il'in harum1, 70.
(Clf, 639.
TAHiR c;ELEBi, Kiili' tezkirecisi, 544.
TAHiR <;ELEBi, Koca Sinan Pa§a rO.z-nft-
mecisi, mevkufiitc1, 561, 713; mukata'c1
olmas1, 739.
TAHMASB HAN, 1 12, 1 1 5-6.
tahrfr, 276, 492, 508, 840; -i vi/11yet, 57-8.
tahtldh-1 saltanat, bk. istanbul.
Taht kad1lan, kad1llklan, 191, 513, 797.
tahta, 615.
Tahte'l-kal'a, istanbul'da semt, 213, 61 1.
tdk-l serti.ser, 593.
takye, 21, 70.
TA'LiKi-ZADE EFENDi, Sahniimeci, 622.
Tiilii ogullan, �irvlin , 206.
tamga urmak, 362 .
tartk-1 ilm, 826.
tashfh-i sikke, 743-4, 751, 856, 860 (aynca
bk. sikke).
tas, 1 14.
tat, etnik zilmre, 471.
Tata kal 'as1 (Macaristan'da), 25, 336¥7, 383,
395-6, 705.
Tatar, 121, 152, 402-4, 451, 477, 483, 519,
522, 663-4, 741, 829; - askeri, le§keri,
977
122-3, 144, 152, 326, 383, 390, 395-7,
420, 485, 528, 677, 682, 696, 699, 711,
713, 752, 765, 767, 785; - dyini, 401; ­
Han, 61, 134, 145, 148, 191, 508, 534,
540, 603, 720, 748, 750, 769, 782, 787-
8, 829, 832, 838; - hom, 35, 483, 803,
812, 819;- lan, 1 1 1 ; - minalart, 681;
- td 'ifesi, 322, 450, 593.
Tatar-pazan, 18.
td'un, 147-8, 173-4, 178, 229, 282, 285, 287,
545, 759, 762-3, 768, 888.
tavuk, 283; -cilar, 415.
Tavuk-bazan (istanbul'da semt), 385.
tavar, 453, 603, 687.
Tavus suy1, 205.
tavdff, 436, 760, 826; -/er, 258.
tazarru '-ndme, 564¥5, 586, 686.
tilziyet¥ndme, 51.
teberdilrlar, bk. baltac1lar (400)
Tebriz, 160-2, 174-7, 179, 187, 195-6, 202,
274, 284-5, 325, 394, 427, 443, 569,
670, 703, 833; - ahdlfsi, 703; - beg­
lerbegiUgi, 477, 480; - ey§.leti, 652,
672; - h/lkimi, 120; - hazfnesi, 285; -
kal'ast, 165; - kapus1, 126.
tefstr, 525, 615; -i ferif, 465; - ilimleri,
297.
teftlf, 136, 339, 388; - ve tefahhus, 518.
tehniyet, 682; -¥i culils (-1 saltanat), 532,
536, 586, 726; -i sadilkat, 734; --i
vezilret, 712; -ndme, 57.
tagayyurti.t-1 ahvill, tagayyurti.t-1 rugdr, bk.
hasb1Ml.
tekiUtf, 783; -i Orfiyye, 785; -i Orfiyye-i
§dkka, 670; -i §dkka, 293, 427' 478,
770, 787, 816;-i §dkka-i orfiyye, 716.
teka'ud, 64, 103, 106, 165, 186, 215, 227,
. 311, 341, 441, 551, 618, 636, 638, 693,
761, 766, 861; -, Ayasofya evkaf1n­
dan, 694; --e terakkt, 618; bellerbegilik
pdyesi ile -, 550; kadiaskerlik i�in -,
615; kadiaskerlikten -, 574; k1zlar
agal1g1ndan -, 568; se/11ttn evkaftndan
-, 702; Seldnik kadll1g1ndan -, 556;
ze'dmetle mUteferrikallktan -, 570;
ze'iimetle M1s1r defterdarliK1ndan -,
593.
978 iNDEKS
tekerlek, 742.
tekye, 623, 730.
tetbrs ahkiim, 839.
telhis, 291, 317, 333, 360, 478, 559, 603; -in
reddi, 731, 831.
tellii kattfe, 706.
temcid vakti, 9.
temesSiik, 51, 499, 655; --lltlar, 789; -lit kt­
sesi, 136; -llt-i §er'iyye, 558; - kaguli,
801; -ler, 795.
temlik, 59, 558.
tensQkdt, 112, 157, 407, 498, 566; --1 ld-
yika, 294, 545, 694, 701, 788.
tepsi, 114, 133, 351; -i murassa ', 159.
Terdkime (Tiirkmen'in .-;ogulu), 113.
terakkt, iicret art1�1, 2, 5 1 , 58-9, 97, 101,
107-8, 205, 2 1 1 , 357, 550, 572, 456,
470; -defterleri, 195; -ler, 509.
terdvih namazt, 246, 407, 739, 741, 799.
terciiman, dragoman, 34.
tereke, bk. bugday.
Tergovi�te (Romanya'da), 515-6, 533, 664,
797.
terktb-i bend, 53.
Tersane, Has-bag'le'de, 172, 592; �i
Amire, 5-6, 77, 80, 84, 194, 381, 426,
440, 549, 585, 755, 791, 814, 844; -i
A.mire, emlineti, 632; --i A.mire emini,
169, 358, 368, 377, 619, 709; -i Amire
kethUdlis1, 639; -i A.mire liman1, 776;
- Ba8;11esi, 98; - emtni, 173, 514; -
kethiid5.s1, 169; -ler, 505.
tesbih-hanlar141.
Tesu, 175.
Te§riflltct, te§rlfllti, 122, 802.
Te1rifdt defteri, 13, 57, IOI, l l4, 351, 593,
657.
Te§rdfllt tezkiresi, 145.
terdvih okumak, 37.
tevd§l, 341, 741.
Tevekkal �e§mesi (istanbul'da Sinan
Pa§a'n1n kUlliyesi'nin bulundugu semt),
582.
TEVFIKi EFENDI, Molla, 3 1 1 .
Tevki'� bk. ni§anct.
tevliyet, 519, 740.
tezkire, 49; -i hiimdyUn padi§ah1, 5, 24, 30,
30, 52, 6 1 , 66, 82, 89, 161, 173, 197,
256, 264, 388, 509, 5 1 1 , 569, 589, 734,
800, 848, 860; -i 1erlf. §erife, 6, 1 1 1 ,
130, 270, 362, 735; -ler, tezlikir, 666,
789.
Tezkireci, 127; -i evvel, 324; -i sllni,
324.
tezvir ahkdm, 839-40, aynca bk. miizevver
ahk/Jm. tezvir tezvfr tugralar, 195.
Ttb medresesi, 647.
Ttm11var, 1 1-2, 359, 379, 419, 422, 450,
475-6, 519, 539-40, 563, 590, 597-8,
670, 673, 680- 1, 690, 715, 742, 181 ; ­
beglerbegiligi, 52, 181, 225, 304, 314,
340, 359, 378, 507, 5 1 1 , 698, 772; -
defterddri, 503, 729; - serhaddi, 603;
- vildyeli, 518.
Ttrhala sanca�1, 3, 23, 405.
ticdret, ehl-i -, 783; erbdb-i -, 430.
Tiflis, 119, 124, 138; - beglerbegisi, 441,
454; - kal'aSI, 119, 123, 129, 151, 187.
timdr, 413, 464, 517, 521-2; - defterdtin, 9,
51; - defterddrligi, 279; -lar, 636;
-tu, 595, 169; -tu mllteferrikalar, 631,
698, 813.
TiMUR HAN, Timurleng, 431, 547.
tirke§ler, 807.
t0Canc1 , bk. doganc1.
togulga,_351, 801; -lar, 610-11.
Tokat, 153.
TOKMAK HAN, Revan ve Nahc1van hi­
kimi, el�i, 1 1 2-6, 118, 124, 155.
Tomanis, 187, 224; - beglerbeCiligi, 260;
- kal'as1, 129.
top, toplar, 23, 25, 28-9, 42, 86, JJ7-8, 120,
144, 177, 253, 274-5, 283, 314, 334-5,
376-7, 397-8, 403, 412-3, 452, 460, 483,
485, 595, 534, 540-1, 544,-621-2, 628,
635, 641-2, 644, 646, 700, 734, 768,
797, 809, 834, 842; yaldiz11 -, 341.
Top-arabact, 126, 166, 199, 689, 796; -Ian,
205, 6IO, 412-3; -SI, 163, 321, 405; -
ba§li1g1, 566.
top arabalan, 27, 29, 73, 162, 460, 790, 808-
9.
iNDEKS
topc1, 126, 143, 163, 194, 199, 205-6, 209,
216, 263, 292, 297, 321, 348, 376, 405,
412-3, 438, 471, 508, 533, 571, 616,
621, 639, 747, 784, 796, 812-5, 838,
841; -lar, 29, 51, 364, 639; - ba11,
693; -lar agast, 693; -tar alay bay­
ragi, 610; -tar kfitibi, 498.
top gemileri, 6, 78, 80, 143.
Tophine (istanbul'da semt), 439, 622; -
Cimi'i (Kth� Ali Pa§a Cimi'i), 186;
-lu, 677.
Tophine-i Amire, 42, 246, 639, 734; -
emini, 794.
Topkapust (istanbul'da semt), 801.
Topkap1 Sar8y1, Sari.y-1 Amire, 42, 54-6, 77,
89, 90, IOI, 141, 243-5, 304, 341, 343,
350, 377. 455, 490, 5 1 1 , 525, 539, 543,
569, 589, 609, 614, 617, 686, 699, 702,
708, 734, 737. 756-7, 768, 780, 815,
826-7;-kapuSI, 50.
Torh suy1, 677.
tuhaf. - u cevdhir, 166; - u hedtiyd, 155,
157, 253, 327, 649, 841; - u pf/ll/,
132-3.
tug, 42, 484, 6 1 0, 808; --1 hiimlJyUn, 28.
595. 6 l l ; -lar, 46, 48, 55.
tuCrll, beyaz -, 66, 227; - fekmek, 839;
- ke§-i Divdn, bk. ni§llnct; -lu beyaz
ahkfim kaCtdt, 150; -yt §erff, 778; -
y1 1erifhidmeti, bk. ni§dnct.
tulumbalar, 161.
Tuna, 19, 2 1 , 23, 230, 390, 396, 402-3, 412,
495, 620, 625, 627-8, 632, 733, 742,
767, 773, 797-8, 8 l l -2, 816; - akldm1,
183; - aklllm1 defterdllri, 611; - def­
terddri, 183, 193, 259, 392, 467, 562,
618, 630-1, 648, 672; - defterddrltg1,
294, 607, 762; - mUfetti§i, 412; - saz­
bt1, 363; - yablan, 412, 450- 1, 458,
481, 615, 804, 864; - yablan akldnu,
156; - yahs1, 397.
Tunus, 93, 97, 314, 443; - beglerbe�isi,
192, 222, 263; -kaJ'aSI, 96.
TUR ALI, Cellad 1ilkirdi, 26.
Turgud iii, 581.
TURGUD PA�A. Trablusgarb be�lerbe�isi,
9.
979
Tur hikimi, 121.
Turan, l l 2, 115, 132, 164, 295, 443, 448,
840, 848.
Tumac1-ba11, 376, 412, 717.
TURSUN-ZADE EFENDi , Abdullah
Efendi, Milderris, 237; Haleb ve
Oskildar kad1s1, 408, 674.
Tutrokan kal'as1 (Nigboh yalon1nda), 481,
483.
Tuzla, mevzi', 78.
tuccdr, 5, 514, 599, 745, 773, 784, 793, 821;
- ahvdli, 732; -I Hind, 171.
tUfeng, tilfengler, 23, 25, 29, 34, 55, 67, 69,
78, 82, 86, 118, 120, 144, 160, 189, 215,
235, 253, 283, 314, 335, 355, 376, 398,
401, 412, 452, 483, 485, 493, 495, 507,
541, 556, 592, 621, 641, 644, 646, 654,
700, 838, 842, 863; -ci, 481, 494, 604;
- enddz, 31, 184, 534, 818; - enddzl1k,
610; -Iii sekb/Jn, 816.
tilrbe, 541; -ler, 524; - ziyareti 43, 60,
105, 455, 607.
TUrk, 28, 340, 368, 783; - le§keri, 420.
TUrki lirih, 63.
Ttirkman, 147, 161; --oyma�. 120, 132.
Trablus beglerbegiligi, 223.
Trablusgarb, 443; - beglerbegiligi, 192,
194, 249, 102; - villlyeti, 222.
Trablus§dm, 333, 367, 381, 443, 447, 160; ­
beglerbegiligi, 9, 207-8, 235, 263-4,
314, 334, 358, 446, 454, 478, 508, 634;
- defterdlln, 236, 259, 338, 704; -
defterddrl1g1, 258, 557, 709; - irsdli­
yesi, 860.
Trabzon, 479.
-U­
UBEYDi EFENDi, Kadt, §air, 16-7.
ubU.diyyet-ndme, 334.
ukde-i re's, 160.
Ulak, ulag, 5, 15, 36, 39, 65, 67, 203, 4 1 1 ,
413, 423, 452, 502, 515; -lar, l l , 65,
85, 123, 127, 357, 461, 495-6, 572, 577,
678, 680, 742, 812; -l1k, 140, 190, 199,
491, 601.
980 iNDEKS
ulemii, 8, 14, 16, 53-4, 61-2, 88, 96, 101-2,
104-5, 1 1 1, 1 13, 125, 135, 141, 150,
158, 169, 173, 191, 248, 257, 261, 280,
282, 285, 287, 307, 310, 317-8, 325-6,
341 -2, 364, 366, 371, 374, 376, 385,
410, 417, 428-9, 431, 434-5, 448, 468,
474, 479-81, 491, 493, 510, 513, 517,
525-6, 535, 541-2, 548, 555, 561, 582,
585, 595-6, 600, 605, 609, 611, 613,
621, 623, 625-6, 635, 652, 659, 664-5,
679, 682, 689, 690-1, 695, 717, 719,
731, 740, 765, 771, 789, 798, 800, 810,
817, 821, 823-8, 845-6, 848, 851, 858,
860-1 ; cem 'iyyeti, diigUn sebebiyle,
-
696; -i miiteka 'idtn, 43; -i Rtlm, 7 1 ;
- silsilesi, 61; - vii sulehd, 481.
u/Qfe, 44, 46, 65, 107-9, 182, 195, 202, 209-
10, 230, 247, 259, 281, 293, 302, 304,
333, 368, 373, 375, 391, 419, 422-3,
443, 456, 462-3, 468-70, 472-3, 483-4,
549, 558-9, 562, 581, 591-2, 597, 599,
601, 656, 693, 705, 718, 721, 738-9,
770, 773, 784, 795-6, 802, 804, 816,
829, 849, 853-5, 860; -ci-bap, 27, 41;
-ciler agasi, 58; - ktseleri, 470; -ler,
506; -Iii, 595; - muzdyakast, 305;
-tevzt'i, 800.
UlOfecciydn-i yemtn, 31, 79, 165, 438, 476,
496; - agast, 299, 336, 809;- - alay
bayragi, ye#l, 612; biJlii§ii, 12, 65,
- - kad1S1, 237, 240, 286, 526, 729; -
321; - btJliikleri, 195; -kethiidlist,
455; -kitlibeti, 567.
UIUfeciylin-i yesdr, S I , 338, 434; - agast,
145, 227, 457, 465, 544, 588, 802, 804,
808; - agal1g1, 212, 272, 809, 854; -
alay bayragi, alaca ye#l laz1l, 612; -
bOliigii, 126, 199; cemli 'ati, 140.
-
Vmmdl, 732; -i evkaf, 629.
un, 533, 535; -ctltk, 784.
urban-1 beriyye, 51.
Urfa kal'aSt, 829, 834, 836, 84t, 863_
urgan, 615.
Urganlu kasabas1, 514.
Urla, 190.
Urns, bk Rus.
urfJz, arztn r;ogulu, 680.
Usta�lu, 161, 252.
Ustacallu, 1 15.
Uyvar varo§u, 838.
UZUN iBRAHiM BEG, §ehr-emini, §lkk-1
siini defterdiin, 154.
Uzun Hasan Devleti, 298.
UZUN MUSTAFA <;AVUS,143.
- ii ­
u� Serefeli Ciimi 76.
••
iimer/i, 448, 587, 747.
tingilrus, 290, 297-8, 321, 324-5, 348, 356,
364, 425, 628, 806, 822; - alt1m, 34; -
elrisi, 12; - klrali, 11, 133, 636, 707,
776; - ktral1 elrisi, 70; -laral11g1, 532;
mem/iliki, 14; taht1, 33; - villiyeti,
l l , 29, 47, 606.
- -
iis/irli-yi_Miislimtn, bk. esir.
Oskilb, 744, 788.
Usktiblil Mescidi (Ayasofya yak1n1nda),
269, 671.
Oskildar, 68-9, 71, 128, 137, 139, 150, 151,
154, 166-7, 177, 191, 200, 211, 218,
240, 256, 280, 283, 295, 309, 362, 402,
408, 449, 473, 490, 529, 599, 609, 618-
9, 621-2, 639, 645, 665, 674, 682, 686,
721, 780, 814, 818, 824, 841, 864;
baifresi, 42, 497, 500, 503, 5 1 1 , 525; -
iskelesi, 42, 142, 699; - kad1hg1, 335;
su�1hjll, 835.
OVEYS PASA, Kara, Budun, Haleb. M1srr
ve �am beglerbegisi, 112, 180, 192, 217,
221, 249, 292, 357, 360, 118, 860; 01uinu
242.,
V
- ­
Va� kal'as1, 815, 824, 837.
Va�en kal'as1, 718.
vii'iz, 509, 525, 531, 596, 679.
vdki 'a (rUya), 837.
valayye, 593, 732.
Vdli, 688.
Van, 359-60, 492; beglerbegilili, 177,
-
359, 424, 492, 669, 780, 840; - be@er­
begisi, 475.
Varad kal'ast, 787, 815.
iNDEKS
Vardar kal'as1; 676.
Varna, 481.
VatO§, 481.
Vasil, Vasilaki Aga, bk. Halil Aga.
vebd, 759, aynca bk. tii'On.
vekdlet-i dmme, 112; veklilet-i mutlaka, 618.
VELi AGA, Kti�tik-, Mir-iihOr, 1 10.
VELi _AGA, Sipiihiler agas1, 109.
VELi <;ELEBi, Diviin'daki g5revinden azli,
710.
VELi <;ELEBi, Anatoh muhiisebeciliginden
ref'i, 728.
VELi PASA, (Aga), <;ainigir, 216;
kapuctlar kethtidiis1, 219-20, 249, 291,
332, 359, 458, 516; azli, 454; Yeni�eri
agas1, 552, 596, 610, 635; Rumili
beB:Ierbegi olmast, 636; azli, 641; 728;
vezirlik verilmesi, 732; Oltimti, 765;
mahn1n mtisiidere edilmesi, 766.
velime-i aztme, 696.
Venedik, 70, 79, 82, 133, 159, 330, 371, 396,
443; - dojlan, 81, 661; - dukalan,
661; - gemileri, 524; - keferesi, 532;
-Iii, 349; -Iii balyoz1, 661; -Hiler,
661.
vere, vire, 383, 517.
-
verdtinarlar, kereste �e§iti, 35.
vezilret, 852; - elkabi, 480, 508, 607; - el­
kabiyle hiikm-i §erif, 587; - haslari,
598, 862; - le beglerbegilik, 394; -i
uzm/i mllhri, bk. miihiir-i hiim/Jylin; -
mesnedi, 662.
vezfria'zam, bk sadria 'zam.
vezfr-z/ideler, 611.
vezned/Jr, 281.
Vidin, 346, 448, 458, 494, 573, 632, 637,
733, 747, 752, 765, 767, 770, 772, 775;
- kal'ast, 509, 773.
ViLDAN AGA, BOltik agas1, 211; Cebeci-
b"il, 273, 307,
ViLDAN BEG, Kethildii yeri, 739.
Vize sancag1, 632.
Vito§ (Rumili'de yaylak), 9.
voyvoda, 410, 551; -Jar, 423; -ilk, 277,
332; ----lik hidmeti, 586.
Vulkovar, 22, 44; - kat'as1, 22, 44.
981
viizerd, 690; --i izdm, 50-1, 55-6, 58, 60,
64, 77, 85, 1 1 1 -4; -i izdm evkaft, 594;
- kethiitMlari, 611.
-Y­
yag, 459, 732, 853; -cilar, 415.
yagma, 833; -lama, 601.
Yagud1na kona8:1 (Belgrad yakln1nda), 815.
YahOd (Yahfidl), 430, 683, 850; -a, 575;
-A mahalleleri, 213; -A tii'ifesi, 347,
666; - hiinesi, 298; -tii'ifesi, 514,
652, 723.
YahOd!, 220, 471, 685, 856, 864; -ler, 715,
763;-mahallesi, 855.
YAHUDI, Alaman ogh, 314.
Yahlidi, ceviihirci, Oldilrtilmesi, 393.
YahOdi, siyiiset olunmast, 715.
Yahlidi Kera, bk. Kiri.
YAHYA, CelAli, 223.
YAHYA, Sil.fr, 629.
YAHYA BEG, Yeni�eri kiitibi, 345, 421;
Tuna defterdiin olmast, 762.
YAHYA <;ELEBi. Galata emini, 166; defter
emini, 268; ba§-tezkireci, 278; ba§­
tezkireci, 278; defter eminliginden azli,
292.
YAHYA <;ELEBi, (Efendi), Haleb defter­
dAn, 193; M1s1r defterdAn, 221, 242,
azli, 303, 312, 324, 367.
Y AHY A <;ELEBi, Evliid-1 Arabdan,
Muk3.ta'ac1, 535.
YAHYA <;ELEBi, Lisiini, Klbns defterdan,
588; azli, 566.
YAHYA <;ELEBi, Sivas defterdArhg1ndan
azti, 353.
YAHYA <;ELEBi, �eyh Kemal-ziide, �tkk-1
sAni defterdiin, 324, 342; azli, 344;
Oltimil, 461.
YAHYA <;ELEBi. (Efendi), Seyh Slid da­
madt, Reistilkilttiib, 324, 466, 489, 552,
636, 705, 706.
YAHYA EFENDi, Oltimil, 81.
YARYA EFENDi, Bostiini-, ROz-niimeci-i
sAni, olmas1, 795.
YAHYA EFENDi, (<;elebi), Bostan-zAde-,
Stileymaniye mtiderrisi, evlenmesi, 696;
Viilide-i Attk mtiderrisi olmas1, 730.
982 iNDEKS
YAHY A EFEND i , Ke§mtri-z.ide-,
Naklbtile1raf, 361.
YAHYA EFENDi, Ku§-, Milderris, 406,
408, 419; Anatoh kadtaskeri, 659, 661,
692; Rumili kad1askeri olmas1, 695, 698,
702; azli, 724, 772, 797, 799, 845.
YAHYA EFENDi, RAztye kad1n zevci, 695.
YAHYA EFENDi. Zekeriyya-z.ide-, 361,
408; Haleb kad1s1, 587; Sam kad1s1 ol­
mas1, 720; M1srr kad1s1 olmast, 756, 787.
YAHYA PASA, Gence beA:lerbeA:isi, 848.
YAHYA PASA, Ni§ancdtktan azli, 856.
YAHYA B. YAHYA, Saltanat davas1nda
bulunmas1, 222.
YA'KUB AGA, Kapu aA:ast, 38-9.
YA'KUB A(JA, <;a1ni�lr-ba11, 377.
YA'KUB BEG, Silistre sancaA:1 beA:i, 132.
yakut, laymetli ta§, 157, 168.
Yalak-AbAd tbcas1, 481.
Yanboh, 201.
yang1n, ihrtik, 16, 213, 221, 246, 269, 285,
316, 385, 416, 505, 601, 604, 640, 722,
739, 743, 795.
Yanik, 815; - beA:lerbe�si, 503; - fethi,
550; - hisan, bk. Yanik kal'as1; -
kal'aSI, 22, 357, 371, 390, 395-6, 398-9,
402-4, 414, 420, 468, 527. 540, 587.
673, 7 13-4, 718, 737, 742, 789, 803,
837; - seferi, 549.
YANO�. Erdel barn, 2 1 , 298.
Yanova kal'ast, 765.
Yaptlu ktiyi, 514.
yapuk, 576.
yasakci, 183, 282; -Yenireriler, 545;
--cJlar, 69; -cilik, 19.
Ylisin sOresi, 47, 323.
yatsu namaz1, 47, 219, 529, 603, 736.
yaya, 21, 189, 357, 687, 700; - bafl, 680,
818; - bafilar, IOI, 321, 623, 689, 717,
816, 846; - cebelll, 494.
yazlik sdliydne, 462.
yedekler, 46, 55.
Yedi-kulle, 7, 9 1 , 127-8, 136-7, 153, 157,
184, 194, 197, 225, 228, 239, 287, 293,
323-4, 367, 379-80, 389, 439, 485, 492,
528-9, 538, 608, 637, 678-9, 723, 736,
744-5; - hisan, 639; - iskelesi, 809.
YEJUJ MARYA, bk. isa ve Metyem.
Yemen, 14, 35, 65, 96, 159, 171, 184, 248,
351, 394, 430, 443, 463-4, 662, 828; -
ahdlisi, 65; - beClerbeCisi, 65, 159,
115; -tat, 13; - kullari, 184; - mlllki,
13; - seferi, 73; - vildyeti, 13, 65-7,
74-5, 91-4, 1 13, 184, 492, 553, 744.
Yeni�eri, 12, 23, 27-8, 30-1, 37-8, 5 1 , 54-6,
60, 65, 77, 79, 82, 85-6, 9 1 , IOl-2, 1 1 3,
120, 126, 132, 135, 140, 143, 145, 163,
182, 194, 199, 205-6, 213-5, 230, 247-8,
257, 263-6, 269, 272, 274, 277-8, 281-3,
296, 301, 321, 326-7, 335, 337, 339,
341, 345-6, 355, 364, 377, 376, 382-3,
396-7, 401, 403, 405-6, 409, 412-3, 416,
422-4, 432, 434, 438, 449, 451, 458,
463, 471-2, 483-4, 488, 491, 506-8, 519;
551-2, 558, 560, 566, 568, 594, 596,
601-2, 604, 6IO, 614-5, 621-2, 624, 628,
630, 635-7, 639, 655, 657, 666, 674,
679, 684, 689-90, 693, 702, 705, 707,
717, 726, 732, 736, 739, 746-7, 768,
772, 784, 793, 796, 802, 815-6, 819,
827, 829, 835, 838, 841, 845, 847, 853,
856; - agalig1, 124, 138, 140, 268, 275,
487, 552, 780; - agasi, 2, 15, 19-20, 28,
31, 38, 46, 55, 60, 62, 76-7, 80, 90, IOI,
127, 135-6, 145, 150, 154, 158, 170-1,
213, 220, 226, 231, 236, 245, 247, 252,
265, 278, 303, 361, 365, 423, 425, 434,
463, 467, 471-1, 481-4, 486, 524, 527,
543, 596, 641, 650, 692, 717, 730, 734,
737, 741, 770, 778, 796, 810, 844, 847,
855, 863;- aCasi radiri, 24; - alayi,
39, 34; - alaylari, 69; - bOliik-ba§tSl,
3 1 ; - fOTbactSl, 690; - defteri, 716;
-ler fUkaSI, 776; - kiltibi, 154, 314,
345, 360, 421-2, 730, 762; -ler kethU­
diisi, 145, 231, 283, 321, 680, 737; -
mukiibeleciliCi, 661; - mukiibelecisi,
254, 406, 655, 693; - ocag1, 60, 220,
482, 783; - odalan, 59-60, 722; sek­
-
blinlan, 612; - td'ifesi, 48, 53, 60, 76,
213, 246, 482-3, 524; - ulUfesi, 105,
552;- iist/Jdlari, 2; -yaZIClSl, 591.
Yeni Ali Pa§a Medresesi, bk. Ali Pa§a
(Yeni) M.edresesi.
Yeni-bagye, semt, 226, 678.
iNDEKS
983
Yeni Han (istanbul'da Tavuk-pazan ya- 'Zagem yolu, 123.
ntnda), Sinan Pa§a evkaf1ndan, 385. zagarci, 818; -haft, 65, 77,
231, 321, 337,
Yeni-hisar, bk. Rumili hisan. 346, 414; -yiin siiviiri
afay bayrllol,
x
Yeni-il tahriri, 840. 610.
Yeni-kapu (istanbul'da), 141, 730; - semti, za'im, 496.
546. ZA'iM OSMAN BEG, Hayati be
g ogh, 9_
yerinci, 687. Zaklise adast, 82.
Yerkfiyi, 481, 812; -kal'as1, 409, 412, 534, ZAL �AHMUD PA�A, Anatoil begl
. 21, erbe­
538, 771, 798, 819, 831. g1s1, 28, 38, 58, 88; dOrdtincli
vezlr
ye§il sancak, 612. 100, 241, 259; Erzurum defterdftn,
492.''
- Climi'i, 354; - Sulti'im Med
ye§il sof, 735. resesi .
yevm-i terviye, 165. 241.
yevmli, 60. zdtii 'l-cenb hastaltgt, 823.
Yezd serliseri, 841. zdyice, 761.
y1ld1z, rnzgar, 444. ze'dmet, 136, 241, 254, 283, 348, 413, 464,
ii,
ytldtnm inmek, 1 . 517, 520, 522, 629; -!er, 636; -l
169; -lii miiteferrikafar, 681.
YUNUS KETHDDA, Silahdarlar kethildlis1,
337; siplihiler kethildast, 503. zeberced, 157.
Yuna yakas1, 536. ZEKERiYYA EFENDi, Anatoh kadtaskeri,
yunaklar, 603. hacca gitmesi, 183; Rumili kadtaskcri
YUSUF AGA, Hazinedar-ba§I, 39, 64. olmast, 212; azli, 225; Rumili kad1askeri,
235; §eyhillisllimhg1, 270, 291; Oliimii,
YUSUF AGA, Kilarc1-ba§1, 38.
322-3.
YUSUF AGA, Kapu kethildlist, 381, 390,
zelzele, 312, 515, 670.
405.
zemherfr, 142, 149, 425.
YUSUF AGA, Sinan Pa§a kethildlist, 395.
zemistdni, 103.
YUSUF BEG, Sirem sanacag1 hegi, 404.
YUSUF <;Avu�. 297. Zemun, mevzi, Sirem, 21.
zer, 427; �i hiilis, 159, 585, aynca bk. af-
YUSUF PA�A, Budun beglerbegisi, 1 8 1 ,
tun.
189, 194, 213; fililmil, 226.
zerrin libtis, 113, 414; -lar, 19, 21.
Yusuf Pa§a evi, divlin-hlinesi, elyi iklimet-
galu, 296, 634, 638, 815. zerrin tlrke§Liiler, 610.
yUsufi destdr (kavuk ye§idi), 807. zevii'id-i evkaf,485, 615, 638, 740, 742.
ZEYDi, <;avui. 837.
yuvalak, 6, 568, 651, 620.
Y0GR0K ABDi <;AVU$: dergah-1 mu'allli
Zeydi, mezheb, 73.
yavu�u, 9. Zeydiyye tli'ifesi, 184.
. ZEYNELABiDiN EFENDi , Amid kad1s1,
yuk, 166, 374-6, 386, 414-5, 423, 440, 459,
274.
483, 541, 546-7, 582, 584, 703, 728,
741, 802, 829, 849. ZEYNi, ZEYN0DDiN EFENDi, Ki'itib­
zlide, 408; milderris, 465; Mekke kad1s1,
659, 665; azli, 730; Mekke kad1s1, 855.
- Z ­
zahd'ir, 345, 382, 700. ZEYNi EFENDi, $ehzlide milderrisi, 241,
zahir, maraz-1 zahfr, 191, 208, 788, 821. 615.
zahire, 6, 124, 163, 206, 344, 357, 415, 459, ZEYNULLAH EFENDi, 855.
467, 494, 538, 541, 549, 581, 601, 624, ZEYREK AGA, Cilce-, Hadtm, bk. Ciice
642, 693, 714, 774; - bahiisi, 602; - Zeyrek Aga.
emini, 551; -ler, 603. zevvtik, Dergah-1 !iii zevvlik1, 177.
-

984
iNDEKS

vrhlar, 610; zirh-pUf, 689

.
ZIRUNCUK, 22-3, 28-9 ziytide-i cu/Us-l hiJmiiyUn, 733.
, 32, 34, 44-5, 339,
357, 630, 680. ziytlfet-i dli, 114.
ZIRUNCUK-OGLI, Zm
n,-ogh, 334, 357, zu 'afd, 621.
369, 371 , 590, 781 .
zu'amii, 8, 1 I, 20-1 , 56,
zibii levh/er, 34l . 123, 126, 132, 153,
162-3, 199, 207, 322,
ZiHNi BAf:.i <;ELEBi, Arp 359, 377, 405,
a emtni, 53. 423, 587, 696, 705, 747.
zimmi, 4, 232, 541, 800
; -hardci, 575; -ye
855. zulm, 787; - u cevr, 558.
Z0LFiKAR HAN, Erdebil hiiki
mi, el�i, 634,
zindan, 751.
zirii', 95. 638, 653, 656-7, 675-6, 697,
732, 841.
ziyllde-i cedfd (vergi �e�idi), ziimUrriid, 168.
732.
ziydde-i cizye, 732.
ziir4fe, 640; -!er, 778.

99, 06. Y. 0152 601

•

N� 0 542