EUSQUERAREN

BERRI ONAC:
ETA ONDO ESCRIBITCECO,
©ndo iracurtcco, ta ondo irzegui*
teco Errcglac:

CURA JAUN,
T A ESCOLA JV1AISU C E L O S O A I
Jcfuf-cn Compañiaco Aira Aguftin Car-
daberaz ce eiqueñtccn,ta dedkatcen
diezteoac.

'1761. Urtean,

BEAR DA9 BEZAlá.

vç». <^
lruñcan Libruguilic A N T O N I O C A S U -
L L A -ren cchean.
1> i
 Pag.

tifa

IRACURLEARI

BERR ONAG.

RROMAN, ERRIA-
rcn crrcnta andi, era
fama are andiagoa-
rcqnin , ondo ítze-
emten icaíteco,edo
Eloquenciarcn Hfço-
lacaurreneco idiqui
mÍ)^¡ citucnac , M A R C O
ffmnissit<zm& FABK) Q U I Ñ I I-
LlANOizanzan.Au
Lic
Aurore andi afeoc diotencz,jaioua¿, ^ ° "
Ai re
jatorriz gtve Efpañaeo Semea omeny.my
Elcola oicc, confcju andiaz, ta berariaz Er-
r o m a c paratu citucn , gaztc alpcrrac galdu,
ta munduarcn defonragarri izangociranac,
o n d o a c i , ta Erromaren onragarri izancire*
ccn. Efcola orictan ogaci urtctan Maiíu
once Erretorica gende gazteai chit ederqui
eracutficicn: cta Icasle, cdo Dícipulo feña-
latu aíco atcracituen : cta befteen artean Pu-
nió bigarten, cdo çaztccna batizanzan. C i -
ccron-cn urrengoa Q U I N T I L I A N O c f a n ,
cdo contatn oida : cta o n e c , are baño ere
o b e t o gauzaren batzucc beguiratu, ta len
baño molde o b e a n , taarguiroagoaguertu,
cdo uteicituen.
Oguci urtcac aimbefte genderi eracafter»
igaro , eta Marcelo Victorio bcre adifquidc
lazranaren erreguz , onen Semearenzar,
amabi Libni.mundiian chit cftimatuac,oraá
L E T R A E D E K R A C denztenac o n d o icaf*
ten afitceco,eguincitucn.OrictanMai(u agu-
d o , ta fuave paregabe onee , aneiñaeo Au-
tore Erretonco , P o e t a , ta befte guizon
andi lenagoco gucietan icuíi, ta icaíi zuena,
inore beftec ez bezala, mold.miric cmanci-
gun : era gaztc ¡ bat aurtalunctic ñola o n d o
acibeardan, A, B, C-ric afi, ta guizon prcí*
tu , chit jaquinfu , CÜQ bmbiU eguin artera-.
 B o , L E T R A EDER gucicn icafteco bidc,
ta lccioac beguicn aurrcan claro irintcenditu.
Oran bada , lracurlc Criftava: baldin
Quinrilianoc, Marcelo berc adifquide cu-
tunagaric, ta G E T A aren femea mundura-
c o o n d o acitccagaric , amabí Libru , aim-
befte ciregla , ra lecio baiuca arguituaz ato-
ra bacituen : guc gnre Jaungoico gucicn Ai-
ra maiteagatic, ta animen falvacioagatic ccr
ézdegu eguin bear ? A h ! Bateric beftera af-
e o dijoa ! Gure inrencioaren aldean arenac
ccr iculi ctzuen. A r e lurreraco , gucceru-
raco : are guiza arreraco , guc Aingueru
arreraco umeac o n d o acitcca naidegu : eta
gucia, cz gurerzat, baicic Jaincoaran g l o -
riaraco izandedin. Baña o r i , edo aldcguna
eguiteco,goragotic edoanciñagotic aii,ta uc
garbia bere jatorrizco irurnric artu bearde-
gu:ta Eufcararcn berri befte izquerctatic no-i
kbait atera bcardciju.

I. «•
BESTEIZCWDEEN ALDEAN EVSCARA.

N Oiz, ta nondic,edo ñola gure Eufyue-

ra ononz ctorrizan norc daqui > C e -
rutic , edo Jaungoicoagandic, guizonen af-
BUCIO gabe , orien ¿añeco gauza bezaU
ctot-!
 •
ctorrizala Eufcarac berac bcre era edér, tt
armonía paregabean o n d o fe gurú d a t e n ,
c d o adierazoiccndu. Befte l z c u n d e , edo
Lengoageac, norc daqui naftu , ta batera, ta
beftera ñola ibillidiran : Oufquera Jaincoae
hai.ta menditarte oietan, beti naígabe, beti
garbí , beti leguru beregangorde izanduda.
Chanchetan eí'an oida , edo Eufcaldunac
eían oidute, Jaungoicoac Paradifuan Adán
gure Airari eulqueraz : Adán non ceraí
elanciola. Eufquera Jaincoaien gauza be-
zala, araco , ta edoceñ lecutaraco diña ba-
zan , Jamcoac ala nai izan balu. Baña gauza
ciertoa da , Taungoicoaren i/quera Paradi-
fuan, ta güero ere, Hebrcoz izanduzala. Fe-
deac Efcritura fagraduan eíatendigu , M u n -
diuren alieran, guizon gucicn lzcunde , ta
Lenguagea b a t , eta bac.irra zalá: Erat au-
„ r e m tetra labij unitis, & (ermonum eo-
„ rup.dcm. Gen. 1 1 . G u r e A i " Cornelia
á Lapidec, Eleizaco Doctore , ta Interprete
lantuaquin contra arera , ta dio , Lcngoage,
e d o lzcunde ori Hebreoazala , ta onec bc-
rac milla ta zortei eun , ta guciago tute ba-
carric mundu gucian iraundu, ta lervitu-
zuen , aurreneric Babel co Torret/.arra ali
arteraño: orduan Lengoageen nafpilla izan-
Üuzan: ta arrezquero ere nafgabeco Hebreo
 garbia nfatcen zalá, dio guie Cornclioc.
Hcbcr Jaungoicoaien guizon , ta Abraan
fantuarcn Alaba crcna , cdo írugarrcn Aito-
nac, Abraan, l í a c , Jacob , ta bere ondo-
rcngoaquin, Jaincoarcn F c d c , ta Paradilu-
co Lengoagc i'antua gordezuten. „ HcbeE
„ vir lán£tus...á q u o o m , & dicta lunt H e -
„ b i x i , qui prinugeniarn Paradili linguam
„ Hebraiam cum veroDci cultu foli retinue-
„ r u n t . Cornel. i n c . 10. G e n . , , E r a a u b e -
rau lecu alcotán dio. Babel co Torrea ali ar-
teraúo Lengoagc Hebreo bacarra, ta guciac
aditcenzurena zan : eta ango bcargiulleai go-
goa quentceco Jaincoac izquera bernac
emanciezten: batariGriegoa , befteari Lati-
na , taorrcla : guztitan b e r r o g u e i , taama-
bofteraño , dio gure Cornclioc , ta orre-
quin guciac naftu , elcar ecin aditu , eta gui-
zonac munduan banuncirán: oiec berro-
guei ra a nía boíl familia ciran. Corn. in c. i r .
Anciñaco Izquera zarren anean , gucien
leñen, aurreneco A m a , ta aficra bezala.
Hcbreoa beri contatcenda, ta onegandie
Syriaca, Caldeoa , ta Arabiçoa , íbrtu , ta
jaiocimla: Lariñctic lialiaco,Ungriaco.l*in-
eiaco, ta Ei'pañacoa,cta bcllcac o r r e l a : H c -
„ braicamatrix,& genitrix,& Syriacx, C h a l -
„daica;, Arábica;: Latina Itálica:, Valachi-
 „ ex Gallica?, Hifpanica», &c. C o m . hic\ n

Baña Eul'querac, Gaztélaniac bezala , aide-

tafun orren urcoa, ñola dan umcaquin ama*
rena, ta Lanñaren u m e ñola datequean, edo
nbndic batac beftearen antza d n e n , probar
tcea, orren erraz czta.
Dana dala, anciñatic oran bezala Griego,
ta Latina beti eftimatuenac izandudira : cta
baldin Latiñac, eta Gricgoac berac i t z , boz,
e d o verba aíco Eufcaratic artuac badituzte,
o n d o claru Aita Larramendic cracuftenduen
bezala , Eufquera aiequin batean , e d o lena-
g o zan ieñalca, eta lzcunde l e ñ e n , e d o aur-
renecocratic bat Eufcara zalá. Ñola nai,
cierto da , Latin, ta Griegoac batac beftea
apañtceco elcarri clcua eman , ta lagundu-
diotela , ra Lengoage gucicn arrean aurreí-
cua beti artu , ta eramandutela. Guizon ja-
quinfuen arrean beti ibilrcean oien zori ona
egonda. Munduaren partetic aguirienetan
jaquindan gueiena, G n c g o z , ta Latinez ef-
cnbitu izanda : eta ambeíte Libru o n d o e í -
eribirceco, ra oriec bear bezala iracurtceco,
efan , edo itzeguiteco bictan Erregla on al-
e o cmandira.
Anciñaco Filofofo lcnenac , Erretori-
coac , ta are gueiago daña, Eleizagujzonic
anáicnac, Maiíunc jaquiniucnac , Elpiritu
San-
p

Santuaren arguiaz giiidatuac, beren ceruco

Libruac Lcnguagc bictan cfcribitucituztcn:
ala Ignacioc , Policarpoc , Juftinoc , Clc-
mcnrcc , Tertuliano, Origenes, Cipriano,
Latlancioc , ra beftc Efcritorc íantuac. Eleí-
zaco lau Dotore G r i e g o , Aranalio, Baíi-
l i o , Gregorio Nacianceno, ra Crifoftomoc,
ñola lau Larino , A m b r o l l o , G e r ó n i m o ,
Aguíhno , ta Gregorio andiac, ta oien o n -
dorengo guciac. Au dudaric gabe dicha
andia da.
Izcundc eílimatu oiec biac ere beren ore-
ñ a c , edo rachac baciruzrcn len i baña güe-
r o , afeojaquiñen arrean oidana, cgunoro,
ta obcro poliquitu , ra apañduaz biac joan-
dira. Oran dacuícuna da , Jaquinfuen , ra
Jaquinzaleen Izquera , edo Lengoageac La-
tina , ta Griegoa dirala : ra Latinaren eftíma-
cioa are andiagoda , ccren Cleizarcn Izque-
ra Unta d a n , cta gurc Fcdeco Libru fagradu
guciac Latiñez daucarcigun.
Gure Eufquerac bazter oietan orrelaco
Guizaíeme andien paru onic izan eztu. Baña
Latin , ta Griegoac afeojaquiñen dicha , ta
gloria ori izan badure: berc modura mara-
villa chiquiago ezra , baicic miragarrrzco
prodigio andiago, ñola Euíquera íoll foll,
bacarric, cdo nic eztaquit cola , biciric aim-
bcf-.
 befte feeuletan egondan.ta dagoen:añ bereí,
ta beregan.añ argüí ta garbi,beie erio ta are-
riogucien damu gorri gailtoan baderc Ale-
re,alcocguiequi,Eulquera galduda. Baña ori
ezta Eulcararcn,ezpada Eulcaldunen delon-
r a : bada oicc poliquitu , apañdu , ta cdcrtu
bcarrean,lotfanc gabe berac beren naguita-
lunez itluftu, larra tai , tadcieguin izandiuc.
Baña, gure Pobrccho on aícoren animac
falvatceco, Eufcarac bu rúa jalotcca, Jain-
coac naidu: gure Baícrricran gende preftuac
dirauten arrean , Eufcarac iraungodu. Elan
oidana: oici lcpoa ebaqui, e d o bicia quen-
d u gabe , Euicara ecin utci, edo quendudi-
teque. Jaungoicoaren vorondate jaquiña
da , aren Fedc ,ra Legueco Myfterio efcuta-
tu , ta Dotrina falvarceco bcardana, Sacer-
dote Jaunen Miniftcrio fagraductan , Euf-
queraz baicic cmen eguin , ta elan bear ez-
dala. Ta lenco aitzaquiaric oran edolaric ez-
dutc aícoc : bada A I T A M A N U E L L A R -
R A M E N D I C , ñeque g o g o r , ta eftudio,
Cían albaño andiagoarequin , ecin izango,
ta ecin egmngozana , bere Artean eguiñic,
cciñac eta ncqueac lazqui garaitucitucn, ra
o r i , ra bere Iztcgui, cdo Diccionarioa, Mai-
fuac bezala cmandizquigu.
 Et/Sj^IRiíREN I Z QJJ ERAG,
edo DialtfloJC.

I Tfu ilítoafl afcoc cfanoidu , Eufquera af-

eo dirala,edoerribacoircean bere Eul-
cara dala i baña cer dioren ezdaquire. Ezra
orí eguia I Eufquera bat da. Huleara bat o n c -
tan, cguia da , Diale&o, edo izquera aleo
dirala. Aurore graveeran a feo tan iraeurten-
d e t , Griego an boft Dialetto ciradela : Ati-
coa , Aelicoa, Doricoa , Jonicoa , ra Co*
muña , edo gncicna. Onela bada Fraudan,
Nafarroan, Bizcaian, Araban , ra Guipuz-
eoan , beren Izquerac , bacoitza bere erara
dirá : ra ori gauza berria ezta.
Oncu canean ere A. Larramendic Ar-
tean, ta Izreguian gucia , edo gueiena bef-
tec ez bezala , Errcgla feguruaquin eracuí-
tendn ,baldin Eulcaldun jaquinzalcric bada,
eta oiec Jaincoarcn gloriari, ta animen o n a -
ri beguiratuaz, orieran dacartcien avifoac
ondo ienfteco p e n a , edo ñeque pufeabat
artceco gogoa badute : baña laftima da :Li-
bruac iracurten , ta mefede , edo oneguiña
ezagutu , ta eírimatcen baño , efquer gatf-
toac ematen eriaza go da. Ñcrc animaco
 ientimentu , edo miña d a , etfaiae alde one-
tatic animetan eguitenduen caltca, ta ñe-
que guchi bat ez lau egunean artceagatic,
naguitaíuncz Libru onac u t e i , ta ateo bc-
ren jaquineztalun, edo ignorancia itluan
betico gueratcea- Noiz artcan, David lan*
„ tuarequin elandezaquet, noiz arrean, gui-
zaíemeac orren biotz pifua izangodezute?
„ Cergatic vanidade , e d o utfa amatcen, ta
„ guezurra billatccndezute! Plal.4.,,
Dialecto , e d o Itzcra oicn gañean íofe-
gnz penfatcenduenac, gauza m i r a g a r r i , u
ccin ucatucodan bat arquitucodu , eta da,
Euícaldun bacoizacbere Izquera ceñ era,
ta armonía ederrean gordetcen duen , edo
dezaquean. Nafarroan len , ta oran berta-
co, ta ate gueiago Franciaco Libruen focor-
ruaz , nolerebait errazago beren Izquera
gorde izanda; baña orrelaco lagun gabe,
aldc oictan , eta Bizcaian, beren lzqueran
ceñ ederqui iraunduten icufteac, chit at-
ritcen ñ a u , ta edoccñ admtradezaque : eta
m ra villa au o n d o icufi, e n z u n , ta adituga-
b : , ccin ala fede finiftu liteque.
Aimb'fte milla a n i m a , edo g n i z o n . t a
andrerequin ig.iroco o g u e i , ta aunbelr ur-
tectan Provincia oictan Milioetan jaidun
bear izaodet : eta c g u n o r o , ta gueiago ad-
mira-
 mirara usan nan gncieraco, ta ez gud-iiaeo
Bizcaico itzeguireco era , ta nimoniac. Bef-
tcac beceñ o n d o , ta gauzaren b.itztieran, be-
arbada obeto Izqueraren legueac an g o r d e -
teendituzte. Gucioc Señoiioco. Nafarroa-
c o , ta cmengoa o n d o baguenequi , añ
ederqui batean, ñola beftean , ta irureran,
b o z , itz e d o r e i b a z ulatu , ta jocatucó
guenduque.
Gauza bi alere onen gañean cierroac dirá.
Bata Brzcaitarrac berac, alcoc bcñtzatgu-
re Dialectoan, berenean baño predicareca
naiagoduteb :eta Bizcaico Predicadorealco
gurcan predicatcera oitu , edo egnindirala.
Beftea da , a n , ta emen ere , nic ezdaquit
ñola , baña guizon gueienac moldccaiz, ta
g o g o r q u i n g o , era andreac berenez poliqui,
ta emequiagoirzeguiren dutela. Bañaorre-
gatic , ya dacus e d o c c ñ r c , ala guizafeme,
ñola emacumeeran , Eufquera beriíbar, era
berbera dala. Guiía o n c t a n , edo beírcan
irzeguitea , ferian , edo dendan croften dan
gauza ezta : Bacoitzac bere Dialecto , e d o
Izquerari jarrairu o n d o : Oitu r a , Ufe , ra
Coftumbrea ala da , ta aurrera ere ala
izangoda.
ONDO nziGvntco , TA ESCRIBITCECQ
Molde, cdo Arttá.

E Scribitcen a(i baño lenago munduan

itzeguitenzan. Baña o n d o itzeguitea,
ta o n d o clcnbitcea gucia b a t , cdo berbcra
deritzala, dio Qnincihanoc : „ Mihi unum,
„ atque ídem vidctur benc diccrc, ac betic
„ feriberc. L, \i. c. 1 0 . „ Onetaraco lc-
nengo Arrea, edo Hireglac cmancituena,
Elocuenciaren Alta, edo ederqui uzeguitc-
c o Moldea aterazuena, llocratesizan ornen-
zan. Quint. L. i . c. 1 5 .
Gramarica.edo Molde au da: „ Ars emen-
v daté loquendi, & icnbendi. „ Eían naidu:
/oleciímo, barbarifmo , u t s , edo falta, gtie-
z u r , ta oquer gabe, z u c e n , ta beren lecuan
o n d o itzac clatea , e d o elcribitcea : eta onc-
tan Ifocrates chit argui , z o r r o t z , ta dili-
g;.itca izan omenzan. Latinezitzeguitea, ta
A r t e , cdoGramaticaz , edo onen crregla»
batean itzeguitea, czta gucia b a t , dio Qiun-
tilianoc:,, Alr.¡d eílc Latiné, aliud Gram-
., matice loqui. iib. 1. cap. 6. „ Ori be ra
oran : Erdaraz, cdo Eulqucraz itzeguitea,
Cta Arte, c d o üramacicaco crrcglaquin on-
 d o itzegukea , e « a gucia b a t : cta b a t , cta
bcrbcra , da arrazoia.
O n d o , ta bear bezala cfcribirccn , ta itz-
eguitco «cali dutenac , Ifocrates baten , tu
güero Cicerón, ta Quintihano ren aleguin
bici, ta berezquirozco aicn diligenciai afeo
zordie : o n crreglaquin cracuftcco , A. B.
G. cdo Alfabetoco letra guciac banaca icufi,
beguiratu, ta cíaminatu cituzten. Bercala-
coan , c d o bcñgoan gucia idoro ctzuten,
ta utfac betetcea, ta fobrac quentcea afeo
coftacitzaicn : Griego , ta Latina ondo jan-
c i , ta apañtccco edergarri afeo billatu , ta
beren aleguin gucia eguinzuten.
G ü e r o , cdo onorvtzago , oran milla ta
Jaureun urte bezala Eleizaco Eguzqui argui
e d e r S a n Aguftinbat onetaraco bere lecio,
ta erreglac ,Gramaticaco Libru bar elcribi-
t u , ta gazteai A. B. C-ticafi ta cracuften jar-
rizan. Maifuen Maifu andi San Aguíun bat
onezaz dédiñatu ctzan , ta onra anditzat
artuzuen ñeque a u , Jaincoaren gloriaraco,
ta animen oneraco. Cergatic bada , Euícal-
dunac orrezaz dediñaru beardute ? Onctan,
ñeque gogorraz, Aita Larramendi batee jar-
dunzuen , ta bcrac dion bezala , ez bacac-
ric gure Provincia guciz Noblcaren , ezpa-
da Jamcoarcji gloria g a t i c , ta animen lal-
vacio-
 vacioagatic , ta ori Elizaco Eufcaídun Mar-
fil, Confdorc, ta Prcdicadorcctan obeto fe-
guratu, ta crrazago cguiteco. Au bere ma-
rabillazco Gramatican eguinzuen : obra on
andiaau cerzaz pagatucodiogu ?
Bizcaian, baita emen gure artean e r e , Sa-
cerdote Jaun aleo iculi ditut Efcolctan obra
o n ori c e l o , ta arreraandiaz eguiten : obra
obeagoric Errienzat e c i n , ala fede umeac
o n d o azitcea b a ñ o , eguindezaquee. Arga-
tic Maiíu , ta Guralb umeai eracatfí bear-
dienac , ori o n d o eguiteco Erreglac bearra-
g o dituzte. Seme , ta alabac chiquitatie
Elcolan Erdaraz, ta Eulcaraz, cdo guztira-
ra oitu beardira , ta arrazoi gabeco lotfa
beltz gailtoa pilatu , ta quentcera. Beftcla
cer loria gaifto itíuliagoric , Eufcaldnn gal-
tzadun , edo guizon cguin b a t , lau erren-
gloi Eufqueraz ecin iracurriric , ez arcera,
ta ez aurrera l o t u , ta icultca baño ? Ta ori
gucia ccrgatic ? Añ aifa , ta erraz lau egu-
nean Libru bat iracurtcen ez equin, cdo jar-
duteagatic. Lau eguneco cgercicio pilca ba-
tequin feguru Erdaraz bezala, cdo aifajo
Eufcaraz iracurtcera eguingocera :eguin, ra
jracurri, ta nequeric , ra lorfaric cztago.
Emen G u r a l b , ta Mail'uac falta andibat
«rrcmediatu beardute, ta guie Euíquerari,
oraá-
órañdáño baño mefcde gueiago cguiñ. Gen-
dcen artcan bcrtc Lenguageric Eulquera ba-
ñ o dicha gabcagoric ezta ícuíi, ta gure ja-
t o r r i z c o , edo jaiorzaco Izquera ezbaliz b e -
zala , ta Eufcaraz itzcguitca , pecaturic aun-
diena baliz bezala , guiza arretic quendu ta t

lurpean ondatu naidute , ta Efcoletan íorti-

j a , e d o fiñaleaquin , azote ta caftiguaquin
eragorcinaidute Cer eraqueria itluagoricau
b a ñ o ? Eul'caklun prcftuac, ez arren orrela-
co ofeníaric zuen l e n e n g o , ta beti bearde-
zuten Enjiqueran cguin. Zuen juicioa n o n -
da: Euícalerrieran ñola gauza onic izangoda?
Araban nembillcn batean , ango adifqui-
de , ta Errcgucren Guardictaco Capitán ba-
liente batee beñ efancidan: Aita , ñola Tuf-
calcrrictan , umeen aciera o r a , ta beardan
Dotrinaric ixangoda , baldin Eulquera o n -
darceco aleguiñ guciac cguiten badira , ta
gure mutilcho , e d o aurrai bildur , ra a z o -
teaquin , Eufqucraz itzeguirea eragozren
bazaic? Oicc berac güero edo Eleizaguizon,
edo Echajaunacizan beardure. Eta Guraío,
edo Curac di ranean, ñola ongeri premia dan
bezala , beren E c h e , edo Eigoienetan ( F -
ri chiquiai ancla Arabín descendiere) Vo-
trina eracatíi, ta confclatucodme ? No!, be-
ren familiecacoartuemanac , ta befte b a»:-
dirán gauzae o n d o adicu , ta zucenduco di-
t u z t c ? Icuften d e g u n a , da : gaztcacLatin
gramática icaften du'tenean , naiz Gaztela-
niaz , naiz Francclez, naiz Eulqueraz ¡tz
cguitcn dute , t a ori cragozrcn czdietc. Gra-
niaticaco Maiíu famatu bat gure egunean
izanzan. Latín gauzae ere Eufcaraz eracuf-
ten cituena: ta Francés Eufcaldunai Gra-
maticaco Erreglac Euicaraz adiraci, ta era-
cuiten diezcate. Ala ez Efcolan , ta ez Gra«
marican Eufcara beñere utei bear ezta,
Soldadu jaun onec arrazoi andia ceucan.
Aldatequean difparatcric bidegabecna da,
Euíquera gazteai debecatu , ta madaticatua
balego bezala caftigatu , ta eragoztea. Elco-
lan berrán eracariiordu oncan , ta Erdaraz
jardundezarela > baña güero libre, naiz EuG
queraz , naiz Gaztelaniaz : orrequin bieta-
ra eguingodira. Belrela Gaztelara gazteac
badijuaz : an burla , ta lotfa andien coftuan
b a d e r e , ' Erdaraz icaften dure : ra ñola Euí-
quera quendu cieten , ta jardutenezduten,
beren Erri, edo Echeetara biurtecan, aldc
gucietara barregarriac oidira : ra eguiaz clan
oida : Gaztclania ez icaíi, ta Euíquera bai
azru. G ü e r o emen loria andiaz daculcuna:
ez itzeguircco , ta ez elcar a d i t z c e o , Erda-
razco , ta lufearazco nalpilla moldacaiz, cta
nazcagarribat eazuno.da, Bedci-
 Bedeica nic daqnidan Maeftra eftimagarri
rrcfpcto andico bat, bere gracia onarequin,
i caftigu gabe lime inocente , fe i urtecoai
r e , EuTqueraz , Erdaraz , ta Latinez ber-
ün , chit trebetaíun andiaz , ta ederqui lo-
tíaric gabe iracurtcn eracaften diena. Ojala
o n bera Mailu guciac eguiten balure : m u -
til m u t u , lotu motel guchiago Errictan
« z a n g o , litzaque. Baña utlcguitean , oiei l o -
feguz, ta gracia onean , ñola o n d o iracur-
fi, edo cían bearduren , adiracibearzaic, eta
LCZ bildur , ta icaraquin. Oitu beardira, ez
e m e n g o Izqucran bacarric , ezpada edoceü
Dialcdotan, eta Francia, e d o Nafarroaco,
edo Bizcaico Libructan o n d o , ta trebe ira>-
> cunera. Oncraraco dirán Hrreglac o n d o gor-
detcen badira edoceñ Euíquera chitez be-
raa , fuave, ta gozoa ertengoda : eta dea-
dar , izu , ta golpe gabe , ezpada onez egun
guchian o n d o elanzan , ederqui ra nai beza-
la iracurteragure chiquiacera andiac eguin-
go dirá. Au gauza ciertoa da.

IV. §.
O N D O ESCR/B/TCECO FRKZCIAC.

O N d o iracurreco, lengo o n d o elcribi-

tu bearda : ta ñola o n d o eícribitceac,
aleo laguntcen duemala gaizqui eicnbitceac,
B* ondo
 JO
ondoiracurtea afeo erasoztendu. Ta ondo
elcnbircea ccr da ? Ó R T H O G R A P H I A ,
G r i c g o z , ta L a t i ñ e z , , , R e d a feriptura , vcl
fciencia r e d é feribendi: zucen , edo bear
„ bezala efcnbitceco jaquindea , dio Qinnti-
lianoc. Lib. i. cap. 7 . , , Juiciozco Mailu,
^.incoaren ecloaduenac erraz d a c u s , Eul-
queraren Gramaticac ceñ arrazoiandiazrui,
ta elcarcenducí, Elcolamutillac baño Elco
lamnlüac ori o'tero jaquin bear dutcla : bear
dirán lerraquin o n d o eferbitceco Erreglac
berac o b e t o icafi, ta aurrai arretaz , edo
conrnz eracuíleco.
Uíadio charral berneac ebaqui, cfan oidí
ta ;,li'^riicaco letra aleo utei, ta itcez efaten,
e d o aoz pronunciarcen daña garbiro clcnbt
t u a z , o b e t o , ta errazago acertatucoda: onc-
tara oitu , ta cguin , ta gogotic equin, ta m
• t e r , laví egunean oncraraeguiiH'occra. Ba-
ta ta beftea oiturac d a c a r : oitiirac dacaíer*
raztura. Afcoc ez beardan , ta itceguiten dan
guif.i, ezpada buru gabe , ta ñola nai elenbi-
tcen dure , ta argatic nequez , ta gaizqui ira-
emtcnda. G a u z a . c i e r t o , ta eguia bcrada,
. juicioa duenarenzat, Eulquernz efcribircA,
ta iracurrea , I rdaraz , ra Latiñez baño ,af-
coz errazago dala. Eufquerac beftc I en^oa-
geac baño Errcgla guchiago, IcguruagOj,*
afeoz
 ti
afcoz errazagoaz ditu. Eguia a u , nai bade-
zu , laíter argüir© idílico dczu.
Latin, ta Gncgoac ere, Cicerón, ta Quin-
tilunoc diotenez , Icnago tacha aleo cituz-
ten : gncro Oarcari jaquiníu oien bien erre-
glaquin gauza adoran poliquituaz, beren era
e d e r , edo primorean gueratu cuan. Baña
ñola ? Ec n contatu alaco e; regla , ta aviloa-
:
quin. Bedeica gure Euíquera : bego deritza
cer du cer icuíi. Onetan privilegiatua da-'
erregla g u c h i , baña Teguruagoaqnin c o n -
tentuda.
A, B, C co Letretatic Maiíu orien , ta San
Aguitm baten güila , guc ere Eulqueran ali
beardegu.Munduan lendabicicoLetrac aíma-
tn cdo,idoro ciruzrenac,CADmo,ra E V A N -
D K O izandu ornen ciran. Latinean amalei
letra jaquiñac ciran: güero belteac billatu, ta
oran bear dituenac baditu : Eulqueran o r o -
bat icuítenda. Befteren batee, nic baño ola-
fun,ta lecu gueiaeorequin Eufquerazco gau-
zae obero moldatu arrean, erraz ta o n d o ef-
cribitceco urrengo Erregla oiec zuc gorde
itzatzu.
T. Erregla. A, e, i, o, u : boft letra oiei
Vocalac derizte. Vocalac elan naidu , aoz
bera efateco, befte Ierren bearric ezduena,
eta berabacairic bcrez d a t e n daña. Bolr le-
tra
tra oriez Eufquera cb.it afeo bariatcenda.
2en Erregla, A , B, C, edo Alfabctoco beft<
Jctrai Conlonantcac derizte : eían naidu, cz
berez , edo bacarric, baicican Vocal aquin
batean aoz clatendiranac.
j . Coníonanteen artean batzuez Semivo-
calac , befteac Mutuac dirá. M u t u a c , edo
aoz elateco ots guchi cguiten dutenac zot-
tzi oieedira: B, c,d, g, k, p, q, t, Semivoca-
lac , edo aoz elateco Vocalen güila diranac
beite zortzi oiec : E, I, m, n, r, 1, x, z, Üiec
aoz efaten dirá : efe, ele, eme, ene, erre, cíe,
equix, zeta.
4. S. Aguftin en lencngo lecioada itz, edo
dicioen alieía, edo ñola afi bear dirán, ta
cer letraquin. Eulquera , Latina bezala , le-
tra gucienaz bahatcenda , ezpada K, R, eta
X az.
5. R . , e d o r-az afitcendan i t z , boz ,edo
verbaric batere Eulquerac berez czdu , eta
au Eulqueraren erregalia andia d a , bada R,
e d o r errea bere garrazralunagatic zacur le-
tra cfan oida. Eufquerazco Diccionario, edo
itzen Vocabularioa egningobaliz, letra R, r,
0(0 ta bici utei bearco lirzaque. R , r, erreari
a o z efaten afitceco E , e d o A aurreric beti
etanfi bearzaio: ala Arrazoia,Errolanoa,Er-
reca, ta o n d a alitccn dará beti.
Í.K.
 <$. K. Letra o n c n , e d o Gricgoen t a p a -
ren bearric batere Euíqueraceceitacoczdu:
orren lezuan c, edo q , baditu : K letra one-
quin Euíqueraz ezta cer eícribitu.
7. X , x. Equix au Eulquerac berez iñoiz-
ere bear cztu : ta ori ez ulateca aurrenzat
o b e d a : g , edo gea orren lecuan badegu : ta
ciaren dan bezala eferibitu bearda : Egcm-
ploa , Egercicioa , Egcrcitua, ta befteac: Eg-
laminadorea , cglaminatu , naiz efaminatuY
batequin o n d o elaten, ta eícribitcenda.
S. H , h. Achca letra d a n , edo e z , Auto-
reen arrean eztabaida andiac dirá. Naiz letra,
naiz alpiracioa d a l a , edo bcemenciaz íbñu
gogorra ematcn dueña , e m e n gureEufque-
ran , ta Bizcaian , Ache ori alfarricaco, edo
fervitcen ezduen gauza da. H ori izquetan
batzucc Ge , befteac Jota eguitendute. Guc
orrelacoafpiraciobegemente,edo behemen-
teric ul'atccn czdcgu. Abrahan efateco, Abra-
jan diore. Quen ortic : gute Eulquera luave
cztizcoarenzat loñu ori ezta.
9. Cha, che, chi, cho, chu, Eufquerac chit
afeotan du : ta emenche , ta onetanche bai
Achca o n d o datorrela. Achaz, Achim, F.ze-
chias , Joachim , ta Efcritura lagraduco He-
breo en orrelaco Iccnac ch orren ordean c,
edo q , bacarraz eferibitcea Luiqueraz aur*
ren-
 r e n z a t o b e d a : Acaz , A q u i n , ta Joaquinr ta
Libru berrictan Joaquín daror.
io. Q_q. Onen berriric anciñacoac erzu-
tcn , ta q u cer zan ctcicquitcn : ta güero ere
nequez arru zan. Qumnlianoc L. n . c . 10.
Clon , qu datean , befte Ierra, edo íylabac
larzac , era gogorrac biurtcen cirala. Latinac
u eraníi cion , era bere Erregla du : „ U fe-
„ quiturpoft q femper, femperque liqucfcit.
Bizordu o n e a n , eta gordebeza ; baña alaco
u , edo letraric ezpaliz bezala, beti jan, utci,
urtu , edo ddeguicn bearda elcribircen dan
tí on. Latinan Luíquerac garraitcendio one-
tan: ca , q u e , q u i , c o , cu , d a t e n dan be-
zala cícubitcendu.
1 1 - J, j . Jota Fufcararena ezra baicicFr-
daiaricarm , edo croma. Fulcaleírieran len
ia, íe, io, iu uíarcenzan : ra orañere Bizcaían
afeoran elarenda : ian , iauna , n i o n i a , ta cz
jan , jauna , monja :au eranlia da.
i i . U , u, vocala deritzana rnlquerac ufa-
tcendu ; baña V, v, latiñez conionante deri-
tzana berez cuchi beardu. Fulqnetazco itce-
tan; orren lecuan B, b, elareco, ra eferibirec-
c o erraZago , ra obeago du. A. I.arramcndic
o n d i d i o , Fnfquerazco irzac beren jatorriz-
c o fuftraieancz v, e/pada B, b, dutela: bar,
bi, bahentc, beemente, bera, beraa , íuabea,
 gobernativa befteac. Ori bera Tcengañetan,
edo apcllidoetan, Echabe, F.cheberria, Men-
dizabal, Z u b i m e n d i , Zabala , ta Cardabera
bere Dicionanoan dacar , eta orrela befteac:
gucia be arequin: eta aurrenzat iracuiren, ta
eferibircen icafteco.Erregla au aicoc obe da.
i j . N, n : ene tuertean berez duen indar-
ra quentceco rufquerac du ña, ñc, ni, ñ o ,
ñ u : Lrdaraz A ñ o , d a ñ o , d u e ñ o , Señor
d u e n , ta dion bezala. Aícoc a u n e t i c i b a t
ularcendu : baña i ori utei, ta o r o b a r , edo
berbera da : Baña, baño, beñ, gañean. Aiño,
daiño, dueiño , Seiñor elcribitcen ezta : bai-
ña , baiño, beiñ , cerraco : Obe da baña,
baño, &c.
14. S, s, tuertean bere indarra quentceco
Frregla ori bera gorde bearda : I.u'qucrac
ña, ñc, ñi duen bezala, aoz eíareco, taclcri-
bitceco du fa, fe, (i, fo, fu reta onelax , edo
equixaren bearric czdu. Auge, orige,onela-
ge, orrelage, Tleja, gajoa, ta bcfteonclacoac
indarra quendu , ta errazago dirá : Aufe, ori-
le, afea, Elefa, galba. Bízcaian onelaco aleo
da, emen ere bai. Oñarin ajeria , edo aUa~
ti* , ajina , edo afana diote , eta orrela eferi-
bitu bearda. T , t , fuerrearequin ori bera
eguin diteque. Nafarroan , ra emen ere t
ÍMbeago eguiteco tt bi orobat clcribirccq
dituz-
 dituzte I AttA, gatti, tgMteu, dittut, dittagH,
en. ta, te, ti, ambat da. Tata , aur batí clare-
ce» , ta ta, edo tta, tta luabeago elaten, cdo
cguitcnda.
1 5 . Lie, edo 11 biñaca indarra qnenduaz
diccio.cdo írzcn erdian alcotán ditugu, itzen
aderan : llillurjtu, lldlum , e d o beguiac illun-
tcea , Uo¡>*, ta llobaidea , beíleric czdaquit,
otedan. nufqueraren gauzaren barzuen ga-
rlean A. Larramendi bcra ere craculten di-
tuen gauza , ta crreglaren barzuez conren-
tu cz oida : ala beñ baño gueiagotan berac
cfandit : eta Aira Manuel batee au dioncan,
befteoc cer clango degu ? Ala Provincian,
ñola Nafarroan, ta ere guciago Bizcaian, itz*
eguireco, e d o a o z clarean, itz aleo labur-
tcen d¡ra , bai ta letra afeo trucatu ere : b, d,
f, p,t,bata beftearen lccuan:ala becatua,peca-
tua, farrez , barrez: ifiñi, ipiñi, ibeñi ¡oficio,
opicio: alferric, alperric: ezda, ezta : czdct,
eztet, cztczu,eztu, ta orrela.befte afeo, baña
jaquiñac, ta errazac. U l b , ta coftumbreaÇ
gucia eracuftendu.
V. §.
O N B O ¡TZEGV1TECOBESTE ERREGLAC.

E Doceñ I.engoagetan itzeguiteco , *oz

clan , e d o p i o n u n c u t u , guztia bat da;
cta
 éta aoz efatendan bezala efcribitcca , eta ef-
cribitcendan bezala gucia iracurtea , crrega-
lia andia da. Au beftc lzcundeac ezdute; ba-
ña Eulquerac bai.
Letra biñacacoen gañcan Erregla fcgurua:
// b i , ta ir b i , bere diccio , edo itzen crdian
Eufqucrac chit alcotán ditu : ta gueiencan
berez , oriee biac bacarric b a i , ta beftc biña-
caco letraric baterc eztu. Latinac puntúan
beñ , bb b i , ce bi, d d , ff, gg , m m , n n , p p ,
ice. biñaca ditu : Abbas , aceulo, addo, & c .
Orobat Gaztclaniac : Acción , lccdion, &e.
Eulquerac naiz birequin,naiz batequin: Lec-
c i o , edo lecio Erdaratic iracurteagatic , cla-
ren , ta efertbitcendu. Latinac orretan bere
erreglac baditu. Eulquera ariñago , taailagc
dabill, ta elandan abiíoa b a i , baña bofteer,
nequericta bearric eztu.
Itz , edo diccioren batzuctan, ñola dirán»
cfannai, eguinnai, jannai, joannai, nn bi,
batean dirala dirudi; baña orrela eícribitu ar-
ren , edo lafterca batean aoz efan arren , bi-
ñaca itz batean czdira , ezpada bitan, efan
nai, cguin n a i , eta orrela befteac.
Bcfte erregla jaquiña ¡ b , ra p, aren aurre-
tic m , eícribitu beardezu , ta cz n : ala, am*
bat ,cembat :amparoa, ampolla , ta orrela
befteac e l a n , ta clcribitzatzu.
Afeo-
 Aícorenzat nequea d i n i d i ; baña juicioa
ducnac ncqueric barerc eztu , efatcndan be-
zala elcribitccan I tza , tze , tZi, t z o , tzu:
t í a , tle, t l i , tío, tfu. Eulcalduna hacera, ale-
ric oartu gabe, ta alaoonc ezbaliz bezala,ne-
q u e g a b e , zucirzeguitcan, o r cfcribitudan
b e z i l a . b e t i elatendezu. Alta Larramendic
arrazoiaz, ta ederqui d:o:u : t z a , cdo tía,
orreran, t , era z , edo r ,cta f,, o n urren-
gobocalarcnac dirá, ta z u c a o z biaroela-
n a z , edo t , eta z ; edo t, eta f, golpe batean
be/.ala, pro'iiwciacio, edo elaera gi acioío,
edo lbrv.i onecoi eguirendi.
T a e g u a c b a l i o b a d u , befte Lenguageen
aldean, o r i , ra orrelaco befte itzac eferibi-
t e c a , edo efatea , cer ñeque da ? Orza , bio-
t z \ , o t f a , orloa , e d o ftrinao, ftrangulo,
ftriel ira , ftru&ura , edo orrelaco fpcctroac,
claren, errazago ceñ da ? Cembat errazago
da eteribitcea, ta iracurrea : Arla , aberaría,
a t l o a , atfeguiña , orfa , otíba , utfa : atza,
atzcgiiin, atzo , orza, arrza, arrzaia , utcia,
ta befte onelacoac. Ñola itzeguiten , ta ñe-
que g u c cíatendituzun, ala cgun bian cf-
cribirce'-a ,ta iracurrera oriec , era orrelaco
aifa , ta ne.]ueric alcric gabe , eguinixocera,
ta Erdaraz, edo Latiñez baño errazago.
Apaiz afeo chit ciraz eicnbitceia nere con-
fc-
 fejuz eguindira: zu guchiago etcera, ta bear-
bada obligado gueiago dezu.
Zure Jaungoico arequico dczun obliga-
d o au o n d o czagutu, ta orí i o n d o cranzun
nai badiozu : aren o n r a r i , zure onari, ta
Jaunaren vorondarea eguiteagatic, anima
alcoren provechuari, bear bezala beguiratu
nai badiozu , befteric bear ezta, ta beíreric
eícatcenézdizu , czpada rede, ra gogo onaz,
vorondatea puíca b a t , era egun guchiago
ñeque anñ b a t : aíitcea coftaco zaitzu , ta
bereala , orañdañoco m r m u i?ut?ani, ta
eguiazco iduripcnacelcuaz bezala, q u e r d u ,
ta aienatucodira. Oran Enlqucraren Grama-
tica ederra ícuftcra goacen.

VI. i
EVSQVERAREN ARTE , EDO GRAMÁTICA.

M Unduac icufiduen mirari a n d i . edo

marabilla guzrizcocraric bar dudarte
aleñe gabe. Arre au da. O n e c , ez guizonen,
czpada Aingneruen beargaia cirudien : era
oran eguiñic beguiz icuti, ra alere ecindare-
queana ditudi. Taircoaren milagrozco obra
bezala da : ra Libra au clcneran íñoiz ere
artcen ezdet (ra afeoran arreen, ra ¡taWirwn-
• d e r , ta guciago , ta ob«t J , albanu , nai ru-
que )
 que ) miretfi, ra Jaincoa alabatu gabe. Be-
rari milla eíquer , ceren Alta Larramcndiri
berczquirozco bearciran argui andiac eman-
ciozcan , Gramaticac dituen bazter guciac
o n d o barrendu , cta bere Arte precioíoan
Euícaldunai agueitceco. Lan aundi onetan
ez guizon baten , ezpada afeoren burnigui-
t a , edo muclleric fendoenac e t e n , urratu,
ta dcíeguin citezquean.
Alabanrza gucien g a ñ e c o , ta ñeque gu-
cien craguiñen, taizugarricn au ondoeza-
g u t c e c o , Gramaticaren p a r t e , ta crregladi
gucien berri o n d o jaquin bearda : eta Arrea,
«lcueran artu o r d u c o , u t e i a z , ceereguiten
ezregu : beñ cz cce, afeotan lolcguz, ra con-
tuz iracurri ta ere, barrendic o n d o aditecae
lana, ta errua du. Au ñeque andia da. Juicio-

eniarcco,gauza,edoiçaufa lenagoondo ¿culi,

aditu.ra ezagutu beard\i,ta orretacojaincoa-
ren arguiaz , Eufquerari, dan bezala, begui-
r a t u , ta eguiari lecu eman. Jaincoac airen
itíuac arguitu , ta mutuac efeatu ditzala: gu-
re artean al'coc o n d o premia daucate. Befte-
la Jauna.alper da Maria maquillaru, &c. Euf-
caldun alper ajolacabeai efandaquieque: AÍ-
toaren aoraco eztia eztala, baña bai belarra.
Gauza ciertoa da, Gramaticacdituenzor-
tci
 J —

tci parreac, efamen íc aldatéquean eftuenaz,

Mailuen Mailuac bezala an cmacendituela.
Zortci parte oicc Lariñez dirá: „ N o m c n ,
„ Pronomen, Verbum, Parricipium, Praepo-
M titio,Adverbium,Interje£bo, Conjunttio:,,
„ ta Eufcarac orrela befte zortci ditu; ,,
lecna, Orticena, edo Prononibrea , Verbo,
e d o Eraíquitza , Participio, edo Partartcea,
Prepolicio ordean, Poipoücioa du, cdo Bei-
tenurea, Vcrboari darraizcana , edo Adver-
bioa, Interjecio, cdoEzartea , ta Corjuncio,
edo ltfalquida.ceren parte bata beftearequin
lotutcenduen.
Zortci parte oiec bacoirza bere lecnaft
Artcac ederqui adierazotcen ditu : or.do ira-
cu rrtaz , ta gogotic cquiñaz, erraz aditcen
dirá. Oriec guciac ufo , ta coftumbrcaz ja-
quiñaedira Euícaldunen artean , ta Arre ga-
be, e d o b e r e z . L a t i ñ a c C u m prepolicio, cdo
aurreric dijoana bezala Eufquerac Quin pof-
pofício, cdo ondorengoa chit afeo ufarecn-
du. Orrcn lecuan Bizcaian dure Gaz. 1 Ico-
la mutilbi beñ batean, Eufquerarcn gañean,
beren czta baidetan icufinituen. Bata Bizcai-
tarra,ta beftea Guipuzcoarra zan. Beren m o -
dura aferraru ciran ,ra ecin befteric cguin, ta
deadarrari biac emanciotcn: Bizcararrac des-
dar : Quin , quin , quin i ta Guipuzcoarrati
 Cí.iz , g a z , g a z : « a o n d o afpcrta ciranean,
bereala paqueac cguin cituztcn.
Beíte parteac, Vcrboaren aldean cericu-
firic czdurc, Oncn Conjugacioa, e d o erabi-
dea guoa bat da,ta bcrandagozquiondem-
boretan itzeguiteco banaca crabiltcea el'an
naidu. Orren girabuclta,ta era aícotaco aim-
bcfte aldaera miragarriaz , ira diale&oetan,
cer armoniazco mulica gozoaz , ta elcualdi
ceñ cabalaz Verboa batctic beítcra darabi-
Uen , ta jocatcenduen rcuíj , e d o enzuteac,
zoradezaquc Crida va : eta A . Larramcndíc
oncean bere buruari, ta aleguin guciai gañez
eraguincicn. Conjugado oiec ilquilimiapa-
regabea dirá: eta Enlqucraren marabilla, ta
nequea , eíanditeque , onetan dagoela.
Ñeque pufea da I. céreo T Z A , TZE,
T Z I , efatcaz gañera, alcotán itz batean on-
cquin IZCA , I Z Q U I , o z c a , ta orrclacoac
arquircendiran : Ef¿;¡g;<Úi~q!Í:ti,utcn , egutugiut-
ñu íjuitíuteu, ta oriec be^*U. 11. Itz batean Eul-
querac alcotán Iau gauza, e d o perfona bi,
v e t b o a , ta gauza etatenditu, ta cbitluce
eguitenda: i.iniz,AnnuiHuqniti.uttn. Obcda ba-
coieza apartatcca,ra eferibireca: j.oi UM,&C.
o. reía iracurreco begvtiac ezdira izutuco. III.
l o s , las, Erdaraz bezala Eulquerac e z t u , ta
ala Euícaldunac alcotán utfcauiteüdutc . ar-
ticulo
tictilo oriec Eufquerac Verboan daramaz-
qui. Erdararequin Euíquera ez a i d e , ta e z
bernaje da. Bere era, edo Gramaticaren par-
teac ufatceco moduan Latinaren antz g u e -
iago du : ta icuftendegu , Enfcaldun gaztc
aícoc Gaztelaniaz baño lenago Latinez , ta
obcto icaftendutela. Eufquerac ñeque oiec
befte Lengoageac berenac bezo la badina
e r e , bcrc alivio, ta erregaliac ere baditu,

V I I . %.
tÜSQVERAZCO GRAMATICALES £*-.
rtgaltac.

C Erdion ezdaquicnac, naiduena cfan-*

godu , baña /uiciozco jaquinlüac du-
darte gabe , cguia ezagutu , ta airortucodu»
Bcfteen aldcan Eufquerac erregaha, ta pnv -
legio andiac ditu. I. G e n e r o , ta Preteritoen
nafpilla.cdoifcambillaric, belten güila Euf-
querac czdu. Aimbefte erreglarequin gazte-
cn buruac t o r m e n r a t u , cta gucroenean ect
provecho ? Ben quezca , ta bcri ajrazoa : ta
betico egercicio ezpada, bercala oriezaz az-
tu. II. I c e n , e d o Nominativoetan cer lanac
ezdira í Latinac o n e l a , Gnegoac a h . Bedei-
cagure Euíquera:bereíei caloetan erregla
jaquin, ta errasac beti bere oñtan rirmcac
ditu. - C 111»
 III. Ori bera b e r e Grarnaticarcnbeíte par-
te gucicran leguru gordctcendu : eta au,
:
J .nk]tiera laitcrrago , taerrazago icaíi , ti
o n d o itzeguiteco bentaja andia dala, edoce-
ñec dacus. IV. Latiñez Superlativo*, ta EuC-
queraz G u ç i z c o , e d o C h i t e z c o Icena deri-
zana guc era bitan degu. Bata itz batecoa.ta
beftea bicoa. Itz birequin cguitendanac ad-
verbio oiec = C H 1 T , C H I T E Z , GUZT1Z,
c d o G U C l Z , daramazqui: C H I T ona,chi-
rez íantua, guztiz ederra, guciz galanta. Itz
bareco Superlativoa , Icen bacoizari En, be-
re ondorcn eraníiaz eguitenda. Onena, fan-
tuena,ederrena, galantena. Jaungoico One-
na Andiena , D e a s O . M. Latmac bezala,
eianditeque: baita Guizonen andiena,gucic»
gogorrena : gucietaticchiquiena : baita, gu-
cien artean fantuena ere- Ederrilsimo, galan-
riísimo , ta onelacoric Eulquerac eztu.
Eguia da, A. Larramendicbere Dicciona-
rio,cdo Izteguian Aldareco Sacramentu gu-
ciz íantuagatic, Latiñetic Santilsimoa dacar-
rela : ta uío ta coftumbreac, Trinidadc San-
tifsimoa , ra Ama Virgiña Santifsima, Eul-
quera bezala eguinducla. Alere Sacramentu
guciz l'anrua,ra Ama Virgiña chitez lauta añ
ederquida. Ama Virgiña, Eulcaldunac dio-
n a , Jamcoarcn Ajiurejí Epicheio., tirólo,
edo ofanfi , ta alabanzaric ederren andicna
da , cercn Jaincoaren Amac bai, ta beftec
privilegio o n ezduen. Eulcaldunacconturic
cguin ezdute,ta ez axretcman, e d o aplicatu,
ecen Euíqucrac b e r e z e d o beiari¡r/(.o leen
andigar-ri, edo Titulo ederrac; «-a beren Ice-
aieranli,ta
fl chit egoquiro, Jairco.in, Ama
Virgiñari, ta tantuai o n d o dagozquienac ba-
ditu. Ara ñola.
Jaungoicoari, ta aren A t r i b u t o , edo Per-
feccio efanezgarri, edo inefableai dagoz-
quienac dirá : „ Jaungoico guciz Ona , AI-
„ tu, Jaquinlii, Santa, Juftu, Rericoa : guciz
aberats, eder, g o z o , ugari,liberal, O n g n i -
„ He, E m a n n a i , Emallea : Aira maire, mai-
„ tagarri, maitetfu , urricallu , beraa, piado-
„ i b , amoioioa, &c. i y

Jelu Cnltori dagozquionac dirá : „ Jefus

, , gure Bidé , Eguia , ra Bicirza, Cerneo A-
„ rea, gure Juan, ta Tabea : gure animen A r -
„ tzai ona ,gure Redentorc, Salvadore, Bi-
„ tarrico, ta Maiíua : gure Airaric onena,
,, Anai n a g u l i , Aide , ta Adifquide lazrana:
„ gure bideco Guida.Lagun, ta Gipiran,edo
„ Burua : Gracia gucien Jatorrizco Iturria,
„ gure Biotzaren Bicitza, ta Biciaren Biorza,
„ Gracuizco Biciaren Anima, Animaren Ef-
„ pmiuaren izan, ta tubüanaa i Munduarea
C 1 )) Ai"
 „ ArgubJufticiazcoEguzquia. Anima gatj
„ bien Efpofa maite,jaincozcomodura ena-
„ moratua : gure Ofalun , ta Ondafun guz-
„ t i a , ta Gloria bicia. „
„ Salomón paquetfu , ta Paqueguillea,
„ Confcju andieo Ainguerua, Sacerdote an-
„ d i , Pontince , edo Alta Santu beticoa: Ai-
„ ta Eternoaren Ontalunaren A n t z , edo
„ Imagina egumeguiña , aren Gloriaren
„ Edertaíuna, ta aren Subftancia edo egui-
„ azco Izatcarcn ichura: Virtute gucien alic-
„ ra , doai gucicn Jarlecua, Arri bicia , Ar-
„ gui ederra, Iturri ugaria, U r g o z o bicia,
„ ta jaquindea ematenduena : Arcantoi bie-
„taticbatcguinzuena. Bildots culpa gabea,
„ ta Arcume munduco culpac quenreen di-
„ tuena. „ O i e c , ta Efcritura l'agradutic ate-
ratcen dirán beftc onclaco Icen , ta Titulo
andi eder afeo dirá : ta Eulcaldun-cnzat gau-
za berria badirudite e r e , Eleizaco , Dotrina-
c o , ta Jaunarcn, eta Santuenalabantzaraco,
Latiñez bezala, Eufqueraz baliarzeaz loíatii
bearezquera. Noizbait aü bearda , ta befte
Lengoagcac beceñ arrazoi berdiñ , edo an-
dia, ta derecho jaquin eguiña degu guc, edo
Eulquerac.
Onela Ama Virgiñarcn , Aingueni, ta
Santucn Icen, berai ederquicn datozquia*
nac,
 nac, Sántuetan Janicoa bearbezala alabatce-
c o , atcra, edoeguinbeardira. Bidczcmcn
G u r a í o , t a Mailuai crrcgutcendiet, beren
eche ta errietatic defcmtu , ta gaiftoen itz-
cuntzac onda ditzatcla. „ JESUSdemonioa,
6a onclaco beftc ítzcuntza , eta czcontza in-
ísrnuco itfuliac, Euícaldun o n d o acidiranen
aoan ceñ gaizqui dirudiren! Jaungoico Gui-
zon eguiazco, gure Salvadoreac duen Icenic
andien, adoragarrien , tagozoena , t a S . P a -
blocdion bezala, Icen gucien gañeco Icena,
da JESÚS, eta Eipiritu Santuaren gracia ga-
be, bearbezala, JESÚS ccin cían, czagutu,ta
adoraditcque, ta afeoc maña gaiftoa artu, ta
orrela itzeguitcan Jauna ofenditcendute.
Beftc alcoc, guizon bat ccertaco, cdoaf-
cotan gaia dala, edo agudo bat dala.eíatcco,
Gaztclaniatic artu, ta balentiaz bezala : Ori,
edo urlia demonio bat da :diote. Jojou. A h
cer alabantza , etfairic andienaz bat eguitca!
Eta onela izcuntza gaiftoaz aícoc gala egui-
tendute. Onelaco eíacrac Criftau Eufcaldun-
etatic aienatu beardira , ta Criftavari d a g o -
quion juicioaz itzeguin bearda.
Subftantivo, edo berez bacarric efatendan
Icena, ta Adjetivo , e d o beftc Iccnari eraníi,
tadarraiona dirade, ta ufatcenditugu : Jaun-
goico lantu, andia : ta itzoro, Jaungoico di-t
yinoa
vino a efanbearezda , cercn Icen biac bat
efan naidutcn. Sublbntivo bercquico Icenac
cranli, ta elcarrcquin batean clatea, Euique-
raren privilegioa d a , orañurrencan A. Lar-
xamendic cíancidan bezala. Ta ala : Zalbidc,
c d o Zaldibidea , gurdibidea, oñ bidea cla-
tenda: ta o r o b a t : Cnftaubidc, C.'riítau fede,
Criitau legue, Criftau dotrina, ta Cnuau
biCitza.
D i p t o n g o , ta triptongoric Eufquerac be-
re itzac iracurte, edo clcribitccan eztu,ta er-
razago icalteco au ere erregaha da : lru Dia-
lectoetan fyncope, edo itzac laburtce chit
afeo ditu. Ázquenic afenta dezagun , ondo
itzcg'uteco bear dirán Gramaricarcn parte
guejac Eufcarac ufarcen dituela , ta banaca
gorabera, ta aldaera gucietan, berariazco la-
queraric egoquein guciac, Legueric zorro-
tcen guzrien damu g o m a n bada ere, ta bcl-
te Izquerac ez bezalaco neurri juíhi, ta limc-
tria egiuñ ¿guiñean , era gucietara ditu , ta
Eulcaldunacdaquizqui, ta darabiltzqui.
Ah baña, dio norbaitec: l'uíqucrac, naia-
gatic, Lanñ, edo Gaztclaniaren itzeguiteco
elegancia, edo edertaíun ra Errctorica, edo
Elojucnciaricberezeztu ! O l a , adiíquidea,
oriec ere baditugu? Ay guiíágafot ! Cerdio-
zu ? Gaitzac eiaguin aldizu ? Alafede, cet
gaita
. gaif2ttridiagoric\ jaquiñez irfua bafio> Igno-
rancia, edo jaquiñez trine onetan f.uloklim
aleo arquirccn dira,raorrecgañezeraguin,ra
ititurínan,cei dioren ere.ezdaquire. Áh doft-
tlua! Errcronca cerdan badaquizu? Non.edu
cerran dagoen ezaguteen otedezu ? Ara ba-
da ícuíiczazu.
V I I I . S.
EVSQVERAZCO ERRITORICA ÑOLA DAN.

E Rrcrorica cer da ? „ A r s , vel doctrina

„ bene dicendi: „ Qumtilianoc lib. i.
c. 1 5 . dionez, o n d o irzeguireco A r r e , e d o
dottina da. Erreroricaren Arre once o n d o
itzeguiren eracufteco crrcglcran , bere eder-
garn , edo itzaldiaren apaindurac,Tropo, ra
Figurac derizrenac, ditn : oiec irzen aldaera,
edo bareric beftera aldarceco moduac dirá.
Tropoac, Aurorcac diorenez, berez itceran,
ta Figurac gauceran aldaera ori eguitendure,
edo berenezco fentiduric befte batera m u -
darcendira. Quintil, lib. 9. c. 1 . T r o p o e d o
aldaera, barzueran irz batean, Mctaphora de-
ritzana bezala, eguitenda: befteeran itz afeo-
tan , edoitzaldi o l b a n , Allcgoria dentzana
bezala.
Figuraquin itzac mudatcea , Arrearen fcr-
rcglaqmn, ta ederquiro beren iecuan írzae
iñn-
kintcea da. L . o.c. i . Figura batzueeitcetan •
befteac lcntcncictan diradc. Dirán gucien
contu banaca.ta cbit ederqui Ciceronec ema-
tendu: 3. de Orat. Eta au da Lengoage gu-
cictaco Erreronca, ta onen ciregla jaquin
guciac Legue oietan fartcendira. Euícaldun
alcoren jaquineztafun, edo errorc itiua chit
andia d a , t a u í t e d u t e , Erretorica, eta onen
erreglac, ta armonía ederra Latiñarcnzat
baicic , edo Euíquerarenzat ezdirala.
Jaquizu bada, I. erregla oriec Euíqucran,
befte Lenguage gucietan bezala dirala, ta
gure Izqueran T r o p o , ta Figura , dirán gu-
ciac , añ ederqui darozcla, ñola Latiñean,ta
befte edo«eñ lzcundetan : ta arrazoiaren ar-
güía buruan duen guizonec Fufcarari au
ecin ucatucodio. Jaquizu II. A r t e z c o , edo
erreglaquico Erretorica baño Izatezco, edo
bacoitzac bere naturaleza c o duen Erretori-
ca lenago dala. Argatic Quintilianoc añ ar-
guiro eíanzuen: „ L. i. c . t 7 . 0 m n i a , qua?
„ Ars coníummaverit, a. Natura iniria duxif-
„ íe. Arteac bere crreglaquin acabatcen du-
„ en gucia Naturalczatic , c d o berezco iza-
„ teric afitccn dala. L . j e . z. Initium dicen-
», di dedit Natura, initium Artis Obfervatio.
ItzeguitcCo atiera Naturalczac, Artcarcn
»aiicra oarrac, cdo obícrvacioac cmanzuc-
 j , l a L . 2. c. 19. Natura etíam fine do&rina
„ multum valebit jdo&rina nulla iinc natu-
ra elle poterit. Arte,edo dotrinac berega-
ia naturalezatic, cdo bcrez bearduela; beí-
„ tela ccer balioco ezduola, cdo ccer izan-
„ go czdala. „
Arte gabeco, edo berezco Erretorica na-
turala ñola dan, obeto etacutfico dizute, cf-
t u d i o , ta Elcola gabeco Emacume b i c : bat
Guipuzcoarra, beftea Bizcaitarra, ciñai con-
tu graciolo bi ciertuac, oran cíango ditudaa
bezala , igaro citzaiten.

Andre Donofliarrsren Trretorica.

Befte errecardari afeo oi dabiltzan bezala,
au batetic beftera bere gauzae (alteen , e d o
tratuan cebillen. Erri batean , ala bearrez,
Galai gazte batequin topatuzan : eta icufi, ta
ezagutu zueneco, abegor chit g o z o , ta aga-
íajo chit andiac cguiten alicizaion: Ay au
encontrua! Q ñ a , ta bedeíca : au Galaia! A u
joia preciatua! Auíe bai gureDonoftiaco fe-
mé a degula ! O n d a befte milla edertafun
Gaztc orn cfanciozcan.
Araco beren trata gaucetara etorricira-
nean, 01ra non guregalaiaccfqueñi chañen
bat eguin, ta bear etzan moduren bat erre-
cardaruri eracutli, ta biac aienatuciran : ta.
 tortilla goiric bera iranli, ta andreaTen btle-
tac guirabuelta ariñ e m a n , ta Gazrearen
contra biurtu , beíoac guerrian ríiñi, tadc-
faire guciaz cíatcn alicitzaion : Nere gendc
o n a c , c e r icuíi bearoredcgu ? Cerd'queñi
degu a u , edo norc cguindigu ? Oni bcguira:
au nongoa ote degu. Oncn pachadari begui-
ra ! Ha : quen orpoctatic , coarroan bolteco
eftamp.i : quen gure bcguietatic : cz gurí
beñtzat orrclaconc. Au ñor degu? Gu 1 i'pa-
ñol pumpuruac. Au nongoa dan czdaqui-
gu. Gure Aira, ra Aína Francefac ciran : ba-
ña gu Efpañol garbiac, San Viccnrcco Pon-
tean bateatuac. Gendeonac : au cer degu ?
Quen orric, A y au contua ! Dcarbuac iculi-
du gohllarequin aftoa.
Eta o n d a beft» gauza a f e o , e d o aora ce-
tozquionac aufardia andiarequin d a n , eta
Galaiori lotfaturic utei zueo : eta eftudian-
rea bazan e r e , bere Legtieac eta Errerorica
Andrearenac ondaruciozcan ,ta bereac, eta
çueiago aditu, ta gueiagoren bildurrac ílsi-
Úic igucs eguin erazocion.

Andre Elorrioarrdre» Erreterna.

Au , ontcia bela betean bezala , bere ibi-
quiaquin cebillen crrclpero andico bar zan.
Era ccren c o a t u a c , nere gultoco^ta berez*
co
CO ango Eulqueraren gracia andia duen.Biz-
caitarra baninz bezala, aicn guila contatu-
codct.
Bizcaico Abade jaquirun batee bere lloba
bat Errico Echandera baten i>eme bacarra-
r a z ezcondu gura eben. Baia Andrcac icuíi-
n c , Abadeae eíquinreen curian dorca bere
Echaguniteari, ctaonec cituban obligaeiño-
aieranzuteeoadiña cztala , al eguian m o d u -
ric onencan cicuíadu iacan. Oiregati bere
Sacerdote iaun once beri dore laburra opa
curian, güero gueituteco uitez ; cta adietan
cm m gura izan eban bere llobeac cituban
aide aberatiac, cta aeratic uftc citubau ur-
rezco meodiac, c d o ondaiiinac , cta eror»
quizun onen errezcada luce bat chito eder*
t o conradu curian.
Echandera cindoac epe galantacaz guz-
tia entzun, cta azquenean iacerdoreari m o -
du oncran cían cutían: Eta, Jauna, zure me*
fedeac Erorquizuna bazau? Ez, Andrea. Ba-
quizu, Erorquizuna celangoa dan ? Zuria,
ala baltza dan ? Ez, Andrea.'Erorquizuna-
gaz ian , cdo edan b o z u , e d o beragaz bici
izan bazara* Ez, Andrea. Bada, jauna,Eror-
quizunen barri o b a g o r i c , eta léguiubagoric
ezpozu: Zu gueldizaite ceureagaz , era ni
bere banoa neureagaz. Eta orrembeftegaz
Aba-
 .....
Abade jaquirun o r í , ill otza leguez gogor-
t u , ta inututunc Andreac icht cban.
Oraú bada icenezco Eulcaldun, ta infan-
cia gabecoaiccz beceac, eladazute, nondic
L>o;ioftiar, ta belte Bizcaitar once lzcunde
dontíu , eta Erretorica añ bici , ta egoquia
icalizuten, edo norc cracatlicicn ? Ez eguie-
qui zuen burutic,edo zuen erreglaquin, bal-
d e a n Jaincoarcn doaiez, bcrenez, e d o na-
turalezaz. Lenago elandet, ta oran berriz
diot, Euíqucraz, Erdaraz, e d o Latiñez itz-
cguitea , ta beardiran erreglaquin o n d o itz-
eguitea ,guztia batezdala. Orañdic urtebi
czda , au neconee, Soldadu batequin igaro-
citzadan eguiazco lance batean , güito an-
diareq uin icuíinuela.

Soldada baten IzquerA precitfod.

Nadafti General zarra , ta guerra bici oie*
tan Pruiianoaren perfeguidorc latza fenritu"
zuen chíl doai o n e c o Soldadu bat topaninu-
en : bera Turquiarcn ondocoa , ta Latiñez
b;relzcundean bezala jarduten zuena ; ba-
ña Latin bat añ graciofoa, n o n da bera adir-
cea atíeg íin andi bat emaren cidan. Eftudio-
riezuen galdctu, ta ctzuela , el'ancidan. Sa-
cerdote , alcotán ta luzaro ncreqnin Latiñez
itzeguiteu oitu batee, eta me, gure erregla-
quin
 quinLatiñez itzeguin , cta giiztia aditccn ct-
gun. Baña bera, eftudio, cta crrcglaric gabe,
añ aícatu , añ trebe c e g o e n , non aditecra
chic ondo ematenzan: puntúan beñ folecli-
m o , ta b a r b a n l m o galantac botatcen citu-
en.baña alacoric czbaltz bezala,farta cguia
taeraguitcn cigun. .
Arguia icuftcn badezu badacutfn, Crifta-
va, Soldadu are Latiñic Libructan icafi ctzu-
ela, baña orregatic Latiñcz itzcguitcn zuen.
Ori are bereztarra, c d o jaiorzaco izquera
zuen 5 guc ez. Latin tira eccr cofta gabe ce-
quicn, guc cz. Cer falta citzaion bada? A r -
ica , edo onen crreglac. Gure Izarrizco ar-
ri nabar, edo jazpe ederraquin emen Loyo-
lan guertatcen daña. Arri andi bat arrobine
badacartc. Maifu Iberoc crdi bi eguitea
aguintcendu : Errctabloraco bearduen put-
ea bata , bcrc crreglac cman , ta berdindit-
cea, landuteca, talcundu , edobruñiteca a-
guintcendu , ta ifpillu baten guifa chitezco
ederra guetatcenda : befte putea moldaeait-
za, landu, ta poliquitu gabe, bere artan gue-
tatcenda, edo an da tza.
Orra bada guizon aleo ñola dirán. Guci-
ac gaiac dirá, baña afeo Izcunde e d e r , edo
Elocucnciaren errcglaquin landu, ta bruñí-
tuac bezala; befte afeo « r e g l a gabe beti
mol-
moldacaírzacgueratcendira. Guizon gai ori
landu,ra leunducobada, Maifuaren errcgla-
quin lan eguin, equm, ra cquin bearda. Au
edoceñ Lengóngeran , icuften dan bezala,
orobatda. Argaric Errctoricaren Arrea Na*
turalezari laguntceco da : berezco lzcunde*
bacoirzagan m o l d a t c e c o , ra poliquirceco
da : irzac noiz era oneran , noizjbeftcan,
noiz eftutu edo guchiru , noiz laíaitu, edo
zabaldu : noizgoraru, noiz beratu , noizlu*
zaru.noiz laburru cracuiteco erreglac dirá*
de. Eulquerac berez irzqucraañ bici, añ no-
z o , añ apañdu , ra ederrac, ñola befte edo-
ceñ Lengoagec ditu. Baña o n c e o n d o da*
quizquiena ñor da ?
Oran eun urtc Apaiz bat Ernañin ornen-
z a n , b e r c u f t e z , Euícaraz o n d o cequiena:
urtc afeo da Apaizzar barí adiruniola, ana-
ñ a c o Apaiz o n a i c c banonz bcrea 01 cegoe*
Ja , ra alabueenzala , lau boz , edo itz oiec
Á T O M O , EGL1PSE, H O G U E R A , ta
H O R I Z O N T E j i ñ o r c ere Eníqueraz eman-
g o etciozcala. Aicczco arroratiina. Apaiz
orrec guchi cequien,ori baño ezbaeeq'uen.
A . Lacramendic oriec, era aícoz mcago ,ta
gairzagoac bere Diccionarioan ederqui da-
carrei. Eaufoa, edo ela da Atomoa: Argttd
da Ectipác , c d o arguigabea: Siucarra, c u
 fuac cguitc a da Hoguera: Maiboilla da H o -
rizonte.
Ccmbat ere zan Apaiz o r i , ez I.atiñez,ez
Erdaraz k e n egoquiagoric Euiquerazco
oicc baño: Aidea, Gueidea, Idea , e d o Qvu-
dea, ta Adiíquidea, ctcmien bcrac emango:
era era onetan , arica lagun, c d o antceco
aleo ditu Eulquerac.
L a t i ñ a c , C o g n a t u s , Próximos , Coarta-
n c u s , A m i t u s , dio: Gaztclaniac , Pariente^
P r o g i m o , C o e t á n e o , Amigo. Baña Euf-
querac: Aldea, C u idea, Quniea,Adilquidea.
Emen bidez Aíreco egur.cn Iccnac, ra
urreco íll bacoitzaren lecnac, Bizcaian, ra
emen dirán bczala,eían r.aiditur. Emen Gui-
puzcoan dirá: Igandca , Aítclcna, AlVearrca,
Alteazquena, Oftcguna, Gííirah, ta Larum-
b a u . Bizcaian orren egoquiac ezdira: D o -
meca , Aítelcna, Marntzcna , Eguaztena,
Egubena, Egubacoitza, e d o Bancoa , ta
Zapatua.
Urteco Illen erdiac icen baña, betTeac bi-
naba íruna dure. Lenengoa da, 111 bcltza: 2.
Ofralla. 3. Marchoo, o d o Martia. 4. Aprrlla.
5. Maiatza , Oftaroa, Orrilla. 6. Garagarilla,
B.iguila , Ercaroa , 7 . Uztailla, Ganlla. 8.
Asornlla, Abuftua, Aboftoa. 9- Butulla,
Italia, Agorra. 1 0 . Urria-, U r a l l a , Bildilla.
1 1 . A z a r o a , Acilla , Cemendilla. 1 2 . Aben-
d u a , Lotacilla.
Urtearen lau D c m b o r a c d i r a : U d a bcrria»
e d o Eralora : 2a, U d a : 3a, U d a z q u c n a , ed<|
jUdatcena: 4a, Negua.
S
IX. $.
CRISTA!) DQTRINAREX ERRETORiC.il-

O Nen gañean A. Latramendi aterrezco

dago, eta arrazoi andiarequin Mailuac
bésala, puntu bearren au eracuftendu. Bere
lzteguiarcn aurrenean, edo Prologoan,Lecio
jaquiñ , eta erregla errazac emancituen: eta
oriec o n d o gordetcen badira, gure Eulquera
chit beraa , íuabe, ta gozoa ertengoda. Euf-
querac befte Lengoagc afeoren aldean benra-
jaandiac, taeiandiran privilegioac ditu, ta
Gramática juftu, e d o egui» eguiñaren, Ora-
c i o , edo Itzaldiaren zorrei parteac chit eder-
quiufatcen ditu, ta bacoitza bere lecuan zu-
centceco erregla fuguru, ta errazac ditu.
Orregatic añ lafter,ta añ erraz Eulquera Ai
B. Recio batee icaíizuen : ori bera güero A.
M . la Portac,ta A . F. Beliciac,ta beftc afeoc.
Onctaraco, edo erraz, ta ondoicafteco, itz-
eguiteco, ta ercribitccco Euíquerari, befteen
aldean aíco laguncccndio,befteac bezala, letra
afeo,
afeo, c d o itcenerdiac ez jatea, baicic Libruaíí
dagocn bezala, gucia aozeíateac. Nalpilla ga-
-be,ta garbiago da onctan Eulquera:eta Izque-
ra obeto eguiña, edo perfcccio guciago dueña
ori da. Efan dan gucia Eulquerac orobat Jaú-
goicoaren gauza altu andietan, ñola emen be-
co.edo beftelaco jaquiñetan,bereerreglaquin,
o l b r o ta ederqui gordetcendu. T a orida,ta cz
belteric eguiazco Errctorica, edo eloquencia
cguiñ eguiña bera.
Gaberdi illun batean, ta arantzaz alde gu-
cictatic betericaco bidé batean bezala Euíca-
ra,cdo Eufcaldunacccbiltzan: ta A.Larramen-
di ,beran bacarric cegoquion aufardi juftuaz,
beargai, edo irteciñ onetan lartuzan. Guizou
baten ezcee, afeoren diña zan cguitccoric gai-
teen onctan , berariazco, ta berezquirozco
Jaungoicoarcn a r g u i , ta doai gabe , Aira Ma-
•nuelí bcrari efan izan diodan bezala, éz berac,
í a e z beftec ccin gauzonic eguingozuen. Ale-
je bere edadeaien lorcan gucia bencitu, ta gu-
cia eguin zuen.
Baña lan gogor onetan A. Manuelec artu-
cituen ñeque latz, eta garratzac Gure Provin-
cia guciz Noblcaren gloriagatic bacarric itzan
eteiran : gorago , ta altuago beguiratcen zu-
ten. Elan naidet, beñ ta berriz berac dion be-
zala , Jaungoicoarcn o n r a r i , ta animen onari
D begui-
beguiratcen cióla, «ra o n aren ñeque gucíeH
azquen fin, cta coroa izanzala: Gure Jaincoa-
ren Lengoage bici bacar au animen fa!vacio«
raco landu , ra poliquircea : oneran bere ale-
guiñaz aleguindu , cdo elmcratuzan , ta Jau-
naren D o t r i n a , ta Leguca bearbezala eracuf-
teco bidé zucen ícgurua berac aguertu, taat-
guicuzuen.
Ceruco Maifu , cdo Jefu Crifto berarcrl
eguiteco jainco¿coa da ceruco bidé, edo Do-
trina , Fcdea, ta Leguea ezdaquitcnai ondo
cracuftea : Jaungoicoa czagutu, ta amatu de-
zatcn arguia , ta efeua ematea, Eguiazco, ta
ceruco Erretoricaren erregla ederraquin aa
eguireco, urrengo aviíbac Mailu Eulcaldu*
nac g o r d e bearditu. I. da.

Noleteo erteVcrenciáz* Vitrina artulcaránn.

Jaungoicoarcn ítza o n d o icafteco , ra cra-
cafteco, elan, ra enzun bearda. Baña ñola? A»
bearbezala czaguru,pifatu, ta eíaminateeco,
ni fator ¡tíua naiz, ta befteac ncre lagunac:
ceruco urrcguille, Lapidario, cdo ai tisjaquin
linceagoa beardegu : Befte Aguftin b a t , edo
Maifuen Dotorc, Dororeen Mailu, ta Eleiza-
co ceruaren Eguzqui a r g u i e d e r , munduco
Icasle gucien Fracaslcric jaquinliiena : once,
inore ez bezalaco lecioac «iluten dUquigu,ta
J.iin-
 Jaincoaren Itzac cembat balioducn eracuften
digu. Ta S. Aguftin batee cer dio \
Lccu batean Santuac dio. Jaincoaren Itza,
ta Dotrina ceruco arriric , ta pcrlaric precia-
tuenac * ta urrezco circilluac bezala dirala.
H o m . i6. ex 5 o . Befte ícrmoi batean Jaincoa-
ren Irza, ta Jefu Criftoren Gorputzabalio,ta
cftimacio berdin batecoaceguitenditu : ta at-
garicdio: „ Q J J A N T A SOLICITUDINE,
„ ñola erreparo, ta crrrverencia aldan andie-
„ naz Jeíu Criftoren Gorputza ,comuI¿iarce-
' an arreen degun \ T A N T A SOL1CIT UDI-
„ N E O B S E V Á M U S , ne Verbum Dei, q u o i
„ nobis c r o g a t u r d u m aliud , aut cogita-
„ m u s , aut loquimur , de puro corde
„ deperiat: ala , ta neurri artan bertan Jain-
„ coaren Itza artu , enzun tagorde beardegu-
„ la. T a Criftoren Gorputza errelpero gabe
„ artcen duenae b a ñ o , Jaincoaren Itza arrera
„ gabe artcen duenae culpa guchiago ezduela.
II da. D$trina cracufleco noLt freftdtnbedrdjn.
Ala Bízcaian, ñola emen celo andico Sa-
cerdote Jaun.ta animen Arrzai Lecio au o n d o
arreen durenac dirala badaquir. Oicn beré Do-
trina ,Irzalái, e d o Sermoiac Eufquerac eícri-
bircen dituzte. Alafede nequea da > baña ñe-
que guciac a m o n o a c vencitcendu. ltcez efan,
cdo eracali naidutena, concuz onçla efetibi-
D z teca
rcca , afcorenzat chit c r a z c o , convenidan'ví-
dea da. Bacoitzac bctc erricoaquin itzcguin oi
duen bezala, bere erara lenago papercan ezar-
ri, contuz echean, nai bezala, iracurri, ta güe-
ro Pulpitnan errelpero andiagoaz , errazago,
g o g o t i c a g o , rabicuoago efangodu.
Gaztclaco Elciza alcotán aguinduric daga,
ta guizon jaquinfuac ere L i b r u , e d o Paperic
Pulpitnan efan ra Dotrina e n c u i t e n dure.
M u n d u c o efaniiíac o ñ p c r a t u , ta gureEuf-
caldunac ere au cguireu obelitzaque : obeto
milla bider efan, ra frutu gueiago ateraco li-
tzaque. Onela guciac berdiñ,ra gucien nequea
arinduco litzaque.Onerá nic dacufdana,ta jui-
ciozco períona aditualcoc diona , da , Jeluf-
en Biorceco Platica , e d o Dotrin.ic chitedet-
qui iracurten, g u í t o z , ta devocioz enzuten di-
rala. Gauza a r g n i a g o , t a o b e a g o r i c , oricc
baño, Pulpitnan ciatcn ezdala, aicoc icntidu-
t e , ta efan oi dute. Ori guciac chir claro , ta
contenruz adircen durc:Lecioa eguirenduenac
Papcrcric errazagoiracurrendu. Paquez.ra fo-
feguz beti Dornna, ta albaitere alerratu gabe,
o b e t o aditu , ta biotectan fartucoda ; eta orj
Eufqueraricaldan jaqniñen , ta claruenean.
Gure Fede, ta Legue íantuac , ta Jaincoac
naien ditucn Dotrina gaiac , e d o afuntoac, era
enzunie , edo auditonoac bearren ditue-
nac,
 XAc, drrade, gueiciia , Confeílo, taComunio
gaizqui eguindacoen gañean : era ori bcardan
efmnen co.icicnciacoaren faltaz, edo lwrfaz, ta
-maliciaz pecatuac ez o n d o elanaz, (edo peni-
tenciaccz cumphtuaz, biorceco d a m u , ta are
alcozguciagoeguiazco propalituarcn falrazs
lióla pccarucn bidetic cz aldeguiñaz,Confelio,
TaComunio afeo chit gaizqui eguiten dirán.
Batzuetan, ñola o n d o confeíatu , ta fmtu
gndiaz comulgara bcardan : ñola Jaunari gra-
ciac eman, ra cer dembora artan cícatu bear-
zaion: cer fede, errelpero, ra devocioaz M e -
l a r a n , Santilimoaren aurrean , ta Eleizetan
•egon beardan. Befteetan j u r a m e n t o , birau,
ta maldicio , ecin icuü , aferré, g o r r o t o , ta
etfaiai ez barcatu naiarcn gañean , cdogaitz
itiztez,edo defeozco pecatuen gañeanregem-
plo gaizto , edo beatztopa , ta elcandalo, ta-
bernaco, jococo egoera luce , ta edaleen gri-
ña itíu , araguizco güito itínli, jolas,edo íbi-
-Uera t o r p e , irzquera , e d o u e l e o g a l d u e n g a -
ñean ; era bacoitzaii bcrea, ello , e d o gaizqui
quendu, edo a r m a , aldían pufea badere biur-
rceco obligado e í t u a , ra orrerara bcrcala afi-
tceco bideac.
Dotiinaren puntu chit bearraedira, utneac
Jaincoaren bildur lantuan acirceco IcpucaC:
C ú r a l o , ta fainiluburuac o u e c jondo^ucen-
receo
tceco , eta «meen Curafo aquico amorio*
obediencia, ta erreíbetoaren obligacioac: D o ?

trina icaíí, ta eracuftea, confefarcera bialtcea,

lagun onaquinibilli, ta goiz echetatcea,echt«
c o paquea, ta elcar o n d o artu , ta icuftea: be-
re , ta echecoen eftura , gaitz, edo nequac pa-
cienciaz, ta Jaincoaren icenean o n d o erama-
tea : ñola orietan Jaunaren erregalo , ta go-
rañtci gozocran bezala,aren borondatea egui-
tea, Jclusonaren ccruraco bidé erreal iegurua
dan • ñola gure dicha gucia, guie borondate
úcatu, a u t l i , ta ez o r i , ezpada Jaincoarena
eguirean dagoen ¡ bacoitzac bere eítadu , ta
bicimoduco gururce, ta carga amorez eguuor
ro artu, ta Cnftori gogotic jarraicean dagoen.
F.ta au Tcliis beraren Dorrina , egunoro bear-
r e n d e g u n a , ta egunorocracatíi, ra predicatu
bear litzaquena da,
Onetaco gai guciz jaincozcoa da , S. Juan
dicipulo amatuac e g u n o r o , ra bcri aoan , ta
biorcean cecarren Dotrina : Jaincoaren unic-
ac , elcar amaezazure : ñola caridade onezaz
Legue fantu gucia cumplitcen dan, ta Jain-
coaren alaba eftimaruen , ta mairecna ñola
G u - i d e , e d o Progimoarcn amorío au dan:
zuittzar naidezun guzria zureprogimoarizuc
eguirea :ra zurerzar, edo zun inore eguirea
r.ai ezdezuna, zure gueideari ecertan zuc ez
egui-
•guitea ¡ ñola Jaineoac'tfmandizunneurri, ta
«rrcglabacar juftuena dan. Zurclagun urco-
arcnzat zuc bcti biotz bcraa iduquitcca, ta
an¡maraco, ta gurputzcraco aldczu» on gucia
an cguitca, Jaincoaren ceñ marca ederra dan,
o Jaincoaren Biotzaren antcecoa ñola zurea
ortic eguirendan.
Azquenic, ñola Mifcricordiazco obra , li-
mofna,ra.bcftcac pobreai Jaincoaren icenean,
edo amorez eguitea, ccruraco ondafun an-
diac biribillarcca, ra Jcíuf-cn Biotcean gorde-
tcea d a n : era bere Lvangelioan dion bezala,
azquen juicioco egunean, Miíericordiazo obra
oietatic, bear bezala cguin, edo ez eguiñeric,
o n a i , ta gaiztoai, c e r u c o , edo infernuco t'cn-
tencia Criítoc ñola emangodien. Orduaij gu-
cienzaco Juezaren pagabide,edo Arancel ber-*
din juftua , Mifericordia izangoda.
Gucien Frrcgue , ra Juez juílu oni nai da-
quiola, Guie Provincia Guciz Noble onen
boruac bere antcera eguin, ta Miícricordiaren
balioa o n d o ezaguteceo bcrc arguiaz zucen-
du , ta Erri jaquinenetan animen oncraco,
onelaco Miíericordiazco Eche onac jalorccra
animatcea. Oieran pobren gorputzetacoali-
vio icuíten danac czdu cer tcttíi aien animetaa
cguiten dan onarequin. Milla bider oricraco
mií.MCordiazco obra efpiritual andiac, cor-
poralac baño gueiago baiio dute. Ah,
 A h , Jaan preftaac! Mifcricordia naidet ,ta
ez facrihcioa, dio gucien Jabeac , ta Juezac.
Miíericordiaren efque dabil Criít©, ta cz bere-
t z a t , baicitzuenzat. Matrh. 1 2 . Ah ta cembat
anima galdu Miíericordiaz irabaztcndiran!
Orregatic pobreac zuen artean b e t i , Criftoc
dionezizangodituzute. Erribeftccoai beren li-
bertade eíquccoa quenduco etzaie. Baña ori-
en altean cembat dabiltza , ta norc daqui n o -
la , ta cer leguctan ? Cz dotrinaric daquiren,
ez ezconduac , ala beftclacoacdirán, n o n , da
noiz confcfatccndiran : E n i c o , ta Elcizaco
burtien quezca, ta oriequin ccin buruatua;ce-
ren batetic beftera iguefca dabiltzan. Ta c e m -
bat Sacrainentu, ta confelio gabe, gaizqui bi-
dé orietan illic topatcen dirá ?
Ñeque pufea da Errictan orretaraco bidé
fegurnac,edocrrenrac arquiteca. Alcre Mife-
ricordiac gucia berdintcendu. Erri afeotan
oran eguitendan limofnaz , cierto da , pobre
afeo bici dirala. O Jaunac ! Eta cembat cern-
e o bendiciougari, e d e r , andiac pobreen ora-
cioetatic zuen animetan, e c h e , ta errictan
icufico dirán!
Eta ona non Dotrina g a i , e d o aíunroric
bearrenac efan dirugun : eta Eljwtitu üantuac,
Trcntoco Concilioan nai dituen gaiac, gaitce-
ticigues eguin , ta onari jarraitceeo , oierara
da-
drtoz. Sef. 5. c. 2. Orien berri cmateaIgaih
de , ta Jai andictan : „ Diebus faltem D o m i -
„ nicis, & Feltis lolemnibus ... cava brevitate,
„ & facilítate, &c. „ alcotán, ta laburcho, ta
erraz aditucodan izqueran , naidu. Noizean
beñ Egemplocho bat contateca, urrezco iltcc
batequin bezala , Dotrina gure Kufcaldanen
biotcetan jolitcea da. Pccatucn contra aíerrc
aldiren bat iñoiz ]bear badcic , baña gucia
pecararien a m o r e z , gucia p a q u e z , paciencia,
ta efpuituco laavidadez betetic ,SanPabloc
dionez: „ A r g ü e , obleera, increpa in o m n i
„ pacientia, & doctrina. 2. Tina. +. Inlkuire
inlpiritu lenitatis. Gen. 6 . „
Confeíore, ta Prcdicadore Jaunac , M a i -
íuac bezala , beguien aurrean iduquircea nai
n u q u e , gure gendecho o n a e , aguitzgueie-
ncan , virtuteen cdertaiün , ta a m o r e z , peca-
tuen itfuftafun , ta gorrotoaz b a ñ o , Jaincoa-
gana eracanea , obe dala. Lenengo bidea fc-
gnruago , ta preftuago baicic ezta : ta virtu-
teai jarraituaz , obeto , ta errazago orien
contraco pecatuctatic igues c g u k e n d a : bidé
ouetatic lafterrago, ta frutu gueiago anima
oneran eguingodute.
Jaincoaren Dotrina beardan fede, ta devo-
cioaz clareco , lenagotic o n d o penlaru , be-
guiratu , k u l i , ta icaii bearda ¡ eta 011,1.arin,
edo
 e d o Gaztelaniaric mnnduan Cz baliz bezala,
Au eguitenduen I u i c l d u n a c , ncre contu.
Dormía o n d o eícribitu, icali, clan, ra adicra-
ZOJoducla. Latín , e d o Gaztelaniaric Luíquc-
rara biurtu nai bada,ori o n d o buurccco, e d o
traducio onaren legueacgorde bcardira:eta ez
itzac berac, czpada oriec elan nai dutena, e d o
orien fenridua o n d o platu , ra Eulqueraz n o -
la o n d o clangodan contuz coníideratu, ta
ori efcnbnu bearda.
Befte izqnerac bezala, gureac ere bere irzal-
di e g o q u i , chit biciac, bcrozco, ta berariazco
ederracditu. Baña Erdarac era batera, ta Euf-
querac beftera. Onec era poftpolitivo , ta are
prepolitivoan. Elan naidu: Gaztelaniac beti
aurretic dacartcna, Eulquerac a z q u e n e r o n s
beti botatcenducla: eta itzac beren lecuan,
Gaztelaniaren contra rfintce orretan Euíque-
raren era eder , aire, edo chifte gucia dago.
Beftela , irzez itz Erdatatic Eulcatara biurtcen
badezu , chititfufi,doacabe, edo moldacaitz
irtengoda , eta rnutillac efan oidutena : „ c o -
„ mcr aviamos echo nofotros : bien q u e eftá,
P a d r e , eta : á ti la lengua que no te laque
„ pues^ Itzez itz biurtcea orra cer dan. Eta
edoceñ Lengoagctan oiobat da.
Lcnago o n d o preftatu, ra ere Jaincoaren
Itz íantua bcardan errclpetoaz artcean; lana
dago
dago." Cicerón triftea , lurreco onragatic, be-
re Erretorica guciaz, ceñ ere zan , ta lenago
aleguin guciaz preftaturic ceñ ere cegoen, ale-
re , Erromaco Jaunen aurrean itzaldiaaíitce-
c o , utleguitecobildurrac beti, berac dionez,
artcenzuen. Jaungoicoaren Legue,ta Dotri-
na , Cicerón en eguitecoenaldean , c e ñ g a u -
za mea , preciatu, ta andia dan, edo cefiec da-
cus, Latin ulia puicabat duen guizon juicioz-
conc ñor d a , Erdaraz, edo EuíquerazSer-
moi bat iracurri, ra befte g a b e , LatiñezPul-
pituan predicatucoduenic ? lrzoro galdu , ra
trabucaruco lirzaque. Bada Euíquerazco Er-
retorica berbera da , ta erregla , ra legue ber-
diñnc dirá. Provechoai cracali bearzaien Jau-
naren Dotrina, ez vanoan , ezpada veneracio
guciaz aitceco gauza da,
>. i.. .• . fJ¿&«?. .j
% i'ri f 1
•. . .i" ?>

III. Dotrina galdetcect, ta efateco tnedua.

Dotrinaren punrucho oiec eicribitcen na-
güela, i!l berri trifte bat etorri da, edo Sacer-
dote j . D . Ignacio Iturbe , igaro dan egune-
an ñola uftegabe, ra batbaretan ill otza gueldi*
tudan : Jaincoac bere glorian duela. Onec,
Villa erreal c o Vicario zalá , Jaiegun gucie-
tan Dotrina eguin , edo efplicatu oizuen, ta
chiraieguin andiaz alcotán aditu izan nuen.
Onen jarduera íantu , e d o egercicioa era gu-
 te
-aerara edcrra, ta eriaza zan , eta onela egui-
reiuuen.
Llcizan ceuden guciac berarequin batean,
•belaunico jarri, loleguz boa ahuan ciñatu,
Connicioco actúa eguin , ta enzunleac cíer-
tcen ciran : era onctan bera Pulpituan ziuiç.
cegoela , Eícolaa bezala, ta Papcrcric,Carti-
Uaco Oracioac, berac claru clan , ta tonu ar-
fan etanaz , guciac eranzun, edo elaten cituz-
-ten : Aita G. Ave M. Salvea, C r e d o , ta Airi-
•culoac , Lcgueco , ta Eleizaco Mandamcntu,
Sacrainenru, ta Mifericordiazco obrac. Cer
•jarduera, e d o Practica ederrago, ta bearrago-
•ric onec gucioc, ta contriciozco attua eguitea
baño? Orrequin lotfa, tabildurgabc guciac
berdin : cliiqui, ta andi, gazte, ta zar, guizon,
t a a n d r e a c , betico efanaz , crdi lotan baceu-
den e r e , n a i , ta nai ez bezala, gucia ondo
cicquiten.
tEgercicio eder onen ondoren , Dotrínaren
fwntu berariazco bat berac azaltcen , edo eí-
plicatcen zuen : ez luce, ta'cz labur, bere neur-
ri onean i baña bere eulquera claru, egoqui,
ta crrico.ii acomodatu, ra cegoquiencan i texro
e d o latiñic barere gabe, aleñe , edo inquiera-
cioric alerte nabc. Ala auditorio gucia , aoac
chabahe, clut g u f t o z , ta devocioz egon oi-
zan. Au berau e¿uiten duten beile Arzai onac
ba-
 badira. Ojala guciac berdin o n d a beren riei-
zcraneguiren badute. Oriec jaquinde , edoef-
tudio andiric cz iduqui arrcn, maravilla a u n .
<faac orien Papcrctic icatico liraque.

I V , Dttriná gáldctceci modua.

Efpiritu Sanm , egunoietan etorrizanac gu-
re biotzac emen arguitu, ta bere amorez z u -
cendirzala. Puntu onctan , ñola Euícal crric-
tan era , c d o manera jaquinic , ta gucieazat
berdiñic , ora» artcan izan ezran, egoquiro
itzeguitea crraz ezra. Gure írzaldi, ta izquera
gucieneran utl'eguitcndcgu : ta oraügoa ezra.
8. Aguftin bareccion: „ Muirá impropne lo*
quiínur , pauca proprié: inrclligirur tamcn,
quid velimus. „ fiían naidu, gauza a í c o e z -
cgoquiro, ra guchi e g o q u i r o , o n d o ra bc.ir
bezala , efaren dirugula : alere elcar , cdo cer
elan naidegun adircen dcgula. Jaquinralnn be-
re parenc munduan iculi erzuenac, edoAguf-
tin batee añ umilquiro, raedetquiro au badio,
befteoc cer elan dezaquegu?
Animen c a r g u d u n , edoDotrinaco EftrrÚ-
nadorcai lartima andiadicr: eta guregende JA*
quinez galíoaquin paeienaa zabala bcarda,ey
au baño ere prudencia and:agoa naida, pobre-
ehoai chit beren erara galdctu , ta badere, be-
anen dan Dormía o a d o aducen duten, ícufte-
 c o , edo dáqnitena no?erebait aterarccco. On->
dociio bada, ta íiiabcro artu , ta gauzaric et-
razen, ta jaqürScn eratic galdetccn aíi bearda:
orrela animatu , ta lafterrago , ta zuccnago,
icafi ducena cranzungo , edo efangodutc.
Beftela g o g o r q u i , eftu, e d o chorrotz egui
arreen badira,lotíatu,bildurtu,ta ebaquicodira
ra gauzonic eguingo ezdute.Ciequiten Dotri-
na pulca bera ere, naftu,ta o q u e r , e d o gaizqui
cfango dute : ta beardana daquiten , e d o cz,
orduan, ta orrela Efaminadoreac juicioric ccin
e^iin dezaque. Efctifam ,bada, a r r e n j a u n a c ,
eta gueicnean alde batera , gende itfu gaíToai
ondoezdatozquien galde , e d o pregunrac ut-
cr. leguní czdaquizquite, ta orien premia, e d o
jaquin bearric ezdutc. Emen era baten gUciaJ
Dotrina galdetceco Erregla h b u r c h o bat, edo
Egemplora falta da.
Cura Jaan gucien biotzac Efpiritu Santuac
arguitu, berotrJ, ra guiatu ditzala,beren egem-
p l o , ta dorrinaquin anima aleo íálvatceco.
Amen.
Onen ondoren I.ibrucho bi lafter areraco
dirá. Bata: „ A. S. Ignacio ren Ejercicio en
gañean Afettoac , beren E g e m p l o , ta Do-
„ trinaqnin.
Beftea : „ O n d o iltccn icafleco, ta ondoil-
„ teen laguucceco Egcrcicioac.
Az-
 Azqucnic , Jaincoac nai badu , A. Aftcte
ten Dotrina Cnftinna, cdo Criftau Dotrina,
gure Euíquera garbian, baña emen ulatcen-
dan izqueraric jaquiñenean : uftc, ta aleguin
guciaz ondo limaturic, cta Provincia c o , ta
Bizcaico gure Eufcaldun onenac, ta 1 heolo-
giaco Maifu afeoc, urrezco Librucho oni da-
goquion eftimacioac , chit ondo, tacontuz
¿culi, ta beguiratnric.
Aita M E N D I B U R U r c n z c l o a n d i a c N a -
farroaco erara Libru eder proveehuzco aleo
arera dituen bezala, Jaincoaren Orrafunari
cicateen dior, Bizcaico biotz noble ren bati,
ango era, ta DinlecToan , cerneo Dotrina, ta
Egemploen Libruac atcrarccco, arren argüí
ecloz , ra gogoz betebat cmandiozala. Alper
alperric lciatcca da i animen or.craco, Bizcai-
co , Nafarroaco , ta Guipuzcoaeo iiu Dialec-
to eran elcribitcea , guzriz premiazco, ta gau-
za chit bearra da. Gure Izquera, befte bien er-
dicoa bezala , Nafarroan , baira Bizcaian ere
gueiena aditcenda. Baña cz Nafarrac Bizcai-
coa, ta cz Bizcairarrac Nafarrenaadircenduto
ta bata befteagandie urruti, ta bacoitza bere
bideric dabill. Jaincoac guciac zucenditzala
bere gloiiaraco. Amen,

La
 ' 1.
.i' ' f