ALEXANDRA' KOLLONTAI

250 DM 250 Gulden 700 FF 0.75 pence

•• •

KOMUNIZM

VE AiLE

YENi GUN YAYINlARI

Alexandra Kollontai *

Komunizm ve Aile

* Ceviren

Alev Yllmaz

Birinci baski:

YENi GUN YAYINLARI Mart 1986

YENi GUN YAYINLARI:

BM Box 5737, London WC1N 3XX, iNGiLTERE

Dizildigi ve baslldlgl yer: istanbul Graphics

52 Acre Lane, London SW2, iNGiL TERE

i<;iNDEKiLER

5 12

Onsoz

Kornunizm ve aile

Komiinizm ve aile

ONSOZ

Alexandra Kollantai "Komunizrn ve Aile' brosurunu bundan 61:; yil once yazrms. Diinyanm ilk i~~i devletinin ilk giinlerinde, hem bu devletin hukumetinin iiyesi olarak hem de tarihteki bilinen ilk kadm hukiimet iiyesi olarak.

Kollantai'in Sosyal Yardun Bakanhgi son derece genis bir alarn kapSlYOr. Yoksullar icin hastaneler.savas malullerinin bakirm .kirnsesiz cocuklar, oksuz cocuklar ve yaslilar yurtlan.egitim isleri.kadin klinikleri.

Hayatiru "calisan kadmm kurtulusu ve yeni bir cinsel ahlakin temellerinin yaratilmasitna adarms bir devrimci sosyalist kadin olarak , kisa bakanligi sirasinda bu alanda 'normal zamanlarda ' onvillarlik bir surede gerceklestirilebilecek basarilarda onernli pay sahibi. Ana ve cocuk bakirru merkezlerinin kurulmasr.ornek cocuk yuvalanmn kurulmasi.kurtajin ve kurtajdan soma on gunluk tat ilin yasallasrnasi, evliligin iki cins arasindaki tek mesru birliktclik bicimi olmaktan cikarilmasi ve butun dogumevlerinin anne ve (,:0- cuk bakmunm parasiz yapildigi merkezlere donusturulmesi, ilk akla gelen en onernli adimlar.

Komiinizm ve aile

Komiinizm ve aile

Kadinlara iliskin olanlan daha da acarsak su adimlan siralayabiliriz: Geri ve ucsuz bucaksiz Rusya'daki milyonlarca ernekci kadiDin saglik ve gebelikten korunma konulanndaki bilgisizligi ve ~aresizligi gozonune ahnarak, Kollontai tarafmdan biitiin iilkeyi kapsayan bir kampanya baslatilir. Tibbi muayene ve damsrna merkezleri kurulur. Bu merkezlerde kadmlara nbbi, cinsel ve yasal konularda bilgi verilir; yardim saglarur.

(Su tarih ne tuhaf ! insan soyunun devammda dogurganhk gibi onemli bir dogal role sahip olan kadin, tam da bu roliinden dolavi hiyerarsik bir siralama ile ikinci cins olmak durumunda kalmis I

Hamile kadirnn - nikahh olsun ya da olmasin- degum oncesi ve sonrasi saghg: ve bakirru Sovyet Devletinin sorurnluluguna ahrur.

Yani kadinm dogurmadan once ve sonra, bu durumdan dolavi maddi ve manevi kayiplara ugramamasi ve gerektigi sekilde bakirn ve ilgi gormesi. Aynca, ve en az bir 0 kadar onernli olmak uzere -;ucugun btiyutulmesi, bakilrnasi ve egitilmesinde, calisanlarm kol lektiftoplum orgtitlenmesi, mtistakbel uyesine karst yukurnluluk sahibi olmah. Ana ve cocuk ya da ana-baba ve cocuk arasmdaki iliski, andaki ve gelecekteki maddi gereksinimler ve bunlarin saglanmasi zorunlulugundan anndinlmali. Geriye kala kala sadece ha kiki sevgi ve gonullu, yararh beraberlik-baglilik iliskisinin kalrnaS1. Yani, ',\:ocuklan icin sacim siipiirge eden ana" olmak icin degil, cocuklan icin sacim supiirge etmek zorunda olrnadigi halde ve boyle oldugu icin ana olmaya karar vermeli kadinlar. Boylelikledir ki, kendi bedenine sahip olmak hakkina; diledigi zaman, diledigi kadar ve dilediginden cocuk yapabilme ozgurlugune kavusa

, bilir. Uctinciisu ise ev-isini azaltmak, ortadan kaldirmak yolundaki girisimler. Kollektif camasirhaneler ve mutfaklann kurulrnas: ile; evin kadinlann sorumluluk alani haline gelmesinden bu yana , kadmlann kendi kendilerine i§ edindikleri cinsten ev islerini yapmamaya karar verseler bile onlarsiz yapilamiyacak iki tanesinin kadina yiik olmaktan cikanlmasi,

Butun bebeklerin - bir evlilikten olsun ya da olmasin- saghklan ve bakirnlan cahsanlann devletinin himayesine ahnir.

Anarun hamilelik ve degum yuzunden isini, kaybetmemesinin gozeticisi ve kollayicisi i§~i Devleti olur. Annelerin cocuklanni diledikleri zarnanlarda birakabilecekleri cocuk yuvalannm kurulmasina giri~ilir.

Cocuklarm egitirnini, kres cagmdan baslayarak ve parasiz olarak Sovyet Devleti uzerine ahr.

Kollektif mutfaklar, carnasirhaneler ve evler kurulur. Cahsan kadmin evislerine harcarnasi gereken zarnarun en aza indirilmesi icin calismalar yapihr. Arnac, kadimn toplumsal faaliyetin butun alanlanna ve en onernlisi de aktif olarak siyasete katilan ozgur ve esit bir birey haline gelebilmesinin onunun acilmasi.

Evet, baslica bu ii~ alandaki tedbirlerden sonra kadmlann erkek egemenliginden kurtulabilmelerinin ve evin disina cikip toplurnsal hayatin cesitli alanlanndaki faaliyetlere kanlabilmelerinin onundeki maddi engeller kaldinlmis olacakur. Toplumsal olarak kadiDill kurtulusu stirecine girilmis olacaktir. Ve ancak bir tek kosulla bu surec ileriye dogru isleyebilir: Kolantai'nin siirekli vurguladig:

Sovyet Devleti kosuluyla, proletarya demokrasisi kosuluyla. Sirndi bunu aciklamaya cahsahm.

Dikkatle okundugunda gorulecektir ki, Kollantai kadirun ozgurlugunu esas olarak uc alandaki kadikal degisikliklere ve tedbirlere baglar: Birincisi, Sovyet Devleti kadirn, yasarrurn surdtirebilmek icin erkege rnuhtac olmak durumundan kurtarrnahdir. Butun kad mlar esit ve ozgur yurttaslar olarak calisma hakkina sahiptirler ve Devlet onlara i§ bulmak ve yasarnlanru kendi baslanna surdurebilecek olanaklan sunmakla yukumludur. Ikincisi: kadin olmak'hg m ve beraberinde gelen ezilmisligin kaynaklandigi, dogurganhgm. ezilmenin, ikinci cins olmarun sebebi olmaktan cikanlmasi.

Yukanda saydiginuz tedbirlerin kismen varoldugu gelisrnis kapitalist ulkelere bakahm, Bu iilkelerde cahsan kadinlann sayisimn, Turkiye gibi ulkelerle kiyaslandiginda cok yiiksek oldugu bir ger-

x

Kornunizm ve aile

Kornunizrn ve aile

'/

cek. Fakat su da gercek ki, k~dmlar erkeklerden daha az ucret alivorlar , buyuk cogunlugu kalifiye olmayan, yani egitim gerektirrneve n islerde cahsarak ucuz isgtictinu olusturuyorlar.

larda kadinlar artan zarnanlanru gene geleneksel, ikinci cins olrnakhklanna uygun olarak harciyorlar. Evisinin evde yapilan ve kadirun yaptigi is olmaktan cikanlmasi, bu islerin olabildigince ev disina cikarrlmasirun ve geriye kalan zarnarun basta siyasi faalivci ' mak uzeretcunku baska turlu kimse kaderini ellerine alarnaz i i if' lumsal faaliyetlere aynlmasimn to plum olarak tedbirlerinin alinrnasi gerekir. Bu ise ezilenlerin siyaset yaprna ve siyaseti be lir!c mesinde fayda goren, dolayisiyla bunu tesvik eden ve tedbir lerirn alan bir toplum orgiitlenmesi ile mumkundiir.

Degum oncesinde, sirasmda ve sonrasmda her turlu nbbi yardirn ve bakirn goruyorlar. Ve genellikle bu hizmetlerden parasiz olarak yararlamyorlar. Fakat cocugun baknruna sira geldiginde isler h rete kolay degil. Avrupa 'run hangi gelismis kapitalist ulkesinde olursa olsun parasiz kres bulmak icin aylarca, bazen yillarca sira be klernek gerekir. Hele anarun diledigi zaman ve diledigi sure icin cocugunu birakabilecegi kres bulmasi hemen hemen olanaksizdir. Cocuklann kres tarafindan evlerinden toplandigi ve evlerine birakildig: kres ise riiya gorrnek gibi bir seydir, Dolayisiyla cahsan bir kadin icin cocuk sahibi olmarunzorluklan hemen gozonune gelir. Dar gelirli bir kadin, ornegin bir i§<;:i kadin icin cocuk yapmak isinden vazgecrnek anlamma gelebilir. Eger isinden vazgecmezse havan oyle bir tempoya girer ki, isinden ve evin ve cocuklann gunluk islerinden baska hicbir seyi dusunemeyecek hale gelir. Evli 01- mayan bir kadin icin ise bu zorluklann misliyle artacagim tahmin et me k zor degil.

Ev isinin azalulmasi ve ortadan kaldmlrnasi yolundaki gelisrnelere bakarsak, son derece ilginc bir durumla karsilasinz. Isin eziyet kisrru ortadan kalkarken, kendisi evisi olmakhgirn oldugu gibi koruyor , hatta daha da inceltilrnis aynntilastmlrms bir hale geliyor. Kirnse artik elde carnasir yikarruyor, merdaneli carnasir makinasi bile asirt antika sayihyor. Arna carnasir, utu vb. hala evisi, Fmru olrnayan, suyu olmayan, cogunlukla hem sicak hem soguk suyu olrnayan ev dusunrnek bile zor olmakla beraber.yemek pisirrnek evisi. Soylerrieye gerek yok ki butun bu evislerinin sorumlusu kadinlar.

Suphesiz, yaygin refah ve kultur, muhalifradikal fikirlerin Ol.gll! ce ifade edilebilmesi, egemen davrarus ve yasarn biciminin disma dusen bicimlere gosterilen tolerans, feminist akimlarin varhgi, bir kisirn kadinm geleneksel kadin yasanusirun disina cikabilrnesini saglayabilmis, Ve bu 'bir kisim ' Turkiye ile kiyaslandigmda "kitlevi" gorulebilir. Arna hie unutmamak gerekir ki, butun kadin nufus ile kiyaslandiginda kticuk bir azinhgi teskil ederler bu 'kurtulmus' kadmlar, Bu noktada su gercegi de eklemek gerekir:kapitalist sistemin krizi bu kazarumlan hergiin daha tehlikeyc sok u yor. Refah azalmasi kadinlann erkeklere bagrmliligim geriye dogru arttmrken, ideolojik diizeyde de eski degerlere donusun vaazIan veriliyor. Ornegin Ingiltere 'de 'Viktoryen ' degerlere O\'gll 'lin zamanlarda hukiimet ve taraftari cevrelerde epeyce artt i.

Bunca modernlesme ve yaygin kultur ve refaha ragmen bu ulkclerin en carpici ozelliklerinden biri siyasal karar merkezlerinde ve orgutlerde kadmlann temsilinin son derece kucuk olusudur

Kolle ktif carnasirhane ve mutfaklar birilerinin zannettigi gibi yoksullugun caresi olarak ortaya cikrnarruslardir. Kadirnn, ikinci cins, ez ilen cins olmaktan kurtulrnasmm somut, vazgecilmez tedbirleridir. Gelisrnis kapitalist toplumlar her eve modern ev aletleri saglarnakla. evisini kadin isi olmaktan cikarmadiklan gibi, bu toplum-

Baglarsarn, kapitalist toplumlardaki modernlesme, urcuc: guc;kr deki muazzam gelisrnenin eve yansimasi kadiru geleneksel rolunden kurtarrruyor, artan refah olciisundekaduun ozgurlesrnesine varayacak toplumsal tedbirler almrruyor, mevcut kazarumlar sistemin kendi ic celiskileri ve refahtaki azalmalar dolavisivla her J n kaybedilme tehlikesi alunda.

Dogu Bloku iilkelerine bakngimiz zaman ise yasamlarmdaki oal.l farkhhklara ve bazi avantajlanna ragmen, kadmlarin ikinci cins 111·

10

Komiinizm ve aile

Komiinizm ve aile

II

maya devarn ettiklerini goruyoruz. i§ bulmakta hernenhic gucluk cekmediklerini biliyoruz. Her tiirlii saghk hizmetinden parasiz yararlandiklari, cocuklann kres bulmakta zorluk cekrnedikleri, egitirnlerinin devlet tarafindan karsilandigi gercek. Bu toplumlann en onernli eksiklikleri hicbir diizeyde cahsanlarin karar rnekanizmalarina kanlamarnalan ve kronik bir demokrasisizlik.<;ah§an yig mlar. kapitalist ulkelerdekicahsan yigmlann buriuva parlernent~lan,. yerel yonetirnler, sendikalar yoluyla politikayi belirleyebildikleri kadar bile politikayi belirleyemiyorlar, katilarrnyorlar. Dolayisryla kadinlan da kendi durumlanru duzeltici, ilerletici tedbirlerin ahnmasiru saglamakta ellerinde hicbir arac yok, platform yok. Kagit ustundeki biitiin haklara ve kullarulan resmi retorige ragmen, bu iilkelerdeki kadinlar geleneksel kadm rolune uygun bir vasarn bicirnini kitlesel olarak benimsernis durumdalar.

Son~<; olarak, Kollantai'in kadmlann kurrulusu icin almmasiru gerekli gordugu tedbirlere bugiin de katilmamak olanaksiz. D stelik biz bugiin cok daha ileri, cok daha gelismis tedbirlerden bahsedebiliriz. Dunyarrnzin ulasmis oldugu uretici gticler diizeyi butun bu tedbirlerinalmmasma izin verir. Ama bir tek kosulla.Sosyalizm ile.

L. KARADENiz

Resmi kaynaklar doktor, miihendis, profesor vb. olan kadmlarin sayismdaki yiikseklikle, hemen hepsinde son derece esitlikci (l) bir sekilde isgucunun yansirun daima kadin olusu ile ovunurken, kadinlannher diizeyde siyasete ve yonetime katihmlariru g6steren sayilardan hie bahsedilmez.

Bu iilkelerde elbette kadin hareketinden, yeni fikirlerden, tarnsmadan bahsetmek te miimkiin degil. Butun orgiitler, hareketler, fikirJer. g.ibi, kadinlara dair hersey de RESMi. Kadinlar cok cahsnklari rein, cok cocuk dogurduklan icin, iyi anne ve es olduklan rein parti-devlet biiyiikleri tarafmdan takdir ve ovgu ile aruhyorlar.

Bir zamanlar yeni bir giiniin dogdugu ve bu yeni dogan giinle beraber yeni bir dunyamn kurulmasirun ilk adimlannm anldigi Kollan~ai 'in iilkesinde, yeni olan biitiin deger ve davranislann yerini, eski muhafazakar degerler almislar. Ve stiphesiz bu uzun ve sanerII surecte , Kollantai'in heyecanla bahsettigi biitiin ileri tedbirlerin terninat gordugu Isci Devleti, Sovyet Devleti de ortadan kalkrms.

Komunizrn ve aile

KOMUNizM VE AilE

Komiinist devlette aile korunacak rru ? Aynen bugunku gibi mi olacak? Bu, i~<;i simfirnn kadmlarim dusunduren ve erkek \'0Id3~' lanrnn da ilgi gosterdigi bir sorun. Son gunlerde ozellikle bu sorun, isci kadmlann zihinlerini altust etmekte, kansurrnakta ve bu bizi sasirtmamah: Kendi gozlerirnizin onunde hayatdegisiyor; eski gelenekler ve ahskanhklar yavas yavas yok oluyor; prolerer ailesi butun varligiyla, ahsilmanus, acayip, onceden gorulrnesi mum kun olmayan bir bicimde orgutlenrnekte.

Bugun kadmlari daha da cok saskina ceviren sey Sovyet Rusva 'da bosanmanm kolaylastmlmis olmasi gercegidir. Aslmda, 18 Aralik 1917 tarihli Halk Komiserleri kararnamesiyle bosanrna , valnizca zenginlerin erisebildigi bir luks olmaktan cikti; bundan boyle l~~l kadin aylarca, hatta yillarca, onu dovrne ahskanliginda olan kaba ve sarhos bir kocadan kendini bagrmsizlastirrnak icin ozel bir izin belgesi dilenmeyecek. Bundan boyle, bosanma, bir veya en faz la iki hafta icinde dostca elde edilebilecek. Fakat evlilik hayatlarinda

14

Komunizm ve aile

Komunizrn ve aile

I~

rnutsuz olan kadinlar icin boylesine bir umut kaynagi olan bu bosanma kolayhgi; diger kadinlan, ozellikle, kocalanru, "evin ekmegini getiren", hayattaki tek destek olarak goren ve kadinlarm bu destegi baska yerlerde, erkegin kendisinde degil de, toplumun, devletin kendisinde aramaya ve bulmaya ahsmalan gerektigini henuz anlamayan kadinlan korkutmuyor.

rir. Eskiden ve hatta bugun de bazi kabileler, tersine bir gelcncg: hosgorerek, bir kadinm birkac kocasi olmasina izin verirler. Bugunun erkeginin alisng: ahlak, bir gene; kizdan resmen evlene ne kadar bakire kalmasim istemesine izin verir; fakat oyle kabile le r vardir ki, tersine kadin icin pekcok a§Igi olrnasi bir onur meselesi idi ve kollanna ve bacaklanna takngi bileziklerle bunlarm savilarim ilan ederdi.

Ve aile insanhk tarihinin cesitli devirlerinde sik sik bicim degistirrnistir; bir zamanlar, bugtin gormeye ahstiginuz bicimden cok baskaydi. Oyle bir zaman vardi ki, sadece bu tek aile bicimi, adiyla soylersek soy ailesi (generic) normal kabul ediliyordu;yani, basinda yash bir anne ve etrafinda ortak yasam ve ortak calisma icinde kurnelenmis cocuklar, torunlar, torunlann cocuklan oldugu bir aile. Ataerkil aile de bir zamanlar tek bicim olarak kabul ediliyordu;iradesinin, ailenin diger butun uyeleri icin yasa hukmunde oldugu bir efendi-babanin nezaretindeki aile; Rusya koylerinde boyle aileler hala var. Gercekte oralardaki ahlak ve aile yasalan bir sehir iscisininkine benzemez; sehirli proleter ailede artik bullunmayan pek cok gelenek ~oylerde hala var. Aileninbicimi, gelenekleri irktan irka degisir, Ornegin Turkler, Araplar.Iranlilar gibi, bazi halklarda, bir erkegin birden fazla kansmm olmasma yasalar izin ve

Bizi sasirtmaktan basks birsey yapmayan, hatta ahlaksizhk olarak niteleyebilecegimiz bu uygulamaian, baska halklar arasinda k ur sal addedilirJer; ve onlara gore, bizim yasa ve goreneklerimiz "gunah " kabul edilir. Bu nedenle, ailenin bir degisim ger irrncku olmasi, gununu doldurrnus gecrnisin izlerinin yavas yavas auldlg! ve kadinla erkek arasinda yeni iliskilerin yeserrnekte oldugu gcr e;egi karsisinda dehsete kapilmarruz icin hicbir sebep vok Salhc sunu sormahylZ:" Aile duzenimizde zarnaru dolan nedir ve i~\1 kadm ve i~C;i erkegin ve koylu kadin ve erkegin karsihkh iliskile r in de herbirinin haklari ve gorevleri nelerdir ki, veni isciler in Ruya'si olan bizim Sovyet Rusya'rrnzdaki hayat kosullar: ile en 1\1 uyumu gostersinler? Bu yeni duruma uyan her sey surdurulece k: geri kalan ise yaramaz, gunugecrnis hersey, toprak sahipleri ve kapitalistlere 6zgu olan kolelik ve tahakkurnun lanetli cagindan hill' miras kalan hersey, bunlarin hepsi, sornuren sinifla, prolerervarun ve ycksullarin dusmanlari ile birlikte bir Kendra itik,ckk:c'::

GENETiK AiLEDEN GUNUMUZE

Kendimizden gercegi saklamak icin hicbir neden yok:Eski gunlerin normal ailesi, erkegin hersey, kadinmsa hicbir sey oldugu kendi iradesi, kendine zamaru olmadigi icin gunden gune degismekte, neredeyse gecrnise ait bir sey haline gelmekte. Fakat bu durum bizi korkutmamah. Ya yarnlgidan ya da cahillikten, her §ey degisirken, bize iliskin her seyin degismez olarak kalacagina inanmaya hazinz. BOyle gelmis boyle gider. Bu atasozunden daha yalnis hiebir sey olamaz, Gecmiste insanlann nasil yasadiklanru okumak yeter ve hemen, herseyin degisime tabi oldugunu, degismeden ve bozulmadan kalabilen ne bir gelenek, ne bir politik orgut, ne de ahlak kurallanmn varolabildigini ogreniriz.

ssxt AiLE Y ASANTISINI KAPiTALizM TAHRiF ETTi

Bugunku sekliyle aile de gecrnisin rniraslanndan valnizca bindir Saglam bicimli, kendi icinde bir butun ve cozulmez-cunku pap~l zm kutsadigi evliligin karakterinin bu oldugu saruhyordu- olan 31" Ie butun uyeleri icin ayrn orand a gerekliydi, Aile olmasaydi cocukIan kim besler, giydirirve egitir, kim onlara yasarn icinde yol cos terirdi? 0 giinlerde oksuzlerin akibeti birinin basina gelebilecek en buyiik faciaydi. AIJ§mJ§ oldugumuz ailede erkek , calisip ka/~i

16

Komiinizrn ve aile

Kornimizm ve aile

17

nan ve kansi ile cocuklanna -bakan kisidir. Kadirnn, kendi payina, anladigi, evi yonetmek ve cocuklari yetistirmek isidir. Fakat bir yuzyildan beri, bu ahsilmis aile bicimi, kapitalizmin egemen oldugu, fabrikalarm sayismdaki arnsin yarusira kadm i§<;i cahstiran kapitalist isletrnelerin sayismm da hizla artngi butun ulkelerde giderek ilerici bir yikima ugramakta. Cevresindeki hayatin genel kosullan aiJenin gelenek ve ahlakini esit zamanli bir sekilde olusturur. Aile geleneklerinin koklti birbicimde degisimine en biiyiik katki, hie stiphesiz, ucretli ernegin kadinlar arasmda evrensel yayilmasi olmustur. Eskiden yalmzca erkek, aileyi gecindirmekle yukurnlu kabulediliyordu. Fakat gecen 50-60 yilda, Rusya'da (baska ulkelerde daha da once) kapitalist rejimin, kadmlan aile disinda ev disinda para kazanmaya zorladiguu gorduk.

runlu cahsma saatlerini doldurmak, sonra yapabildigince kendini ev islerine adamak ve ayru zamanda cocuklanna bakrnak. Kapitalizm, kadirun omuzlanna onu ezen bir yiik oturtrnustur: ana ve evkadiru olarak gailesini azaltmadan onu ucretli isci yapn. Bu nedenle kadiru, ezen, inleten, pek cok kez aglatan, dayanilmaz , (j~ kat yiikiin altmda ezilmis buluruz. Den her zaman kadinlann kaderi olmustur, ama hicbir zaman kadinlann kaderi, sanayinin bu en buyuk gelisme devrinde kapitalizmin boyundurugu altinda <;ahsan milyonlarca kadirnnkinden daha sansiz, daha urnutsuz olmanusnr .'

i~~iLER AiLE}!AYATI OLMADAN VAROLMAYIOGRENIYOR

30 MiL YON KADIN txn.t YUK ALTINDA

i~<;i olan es, ana ii<; gorevi de ayrn anda yerine getirebilmek icin kanter icinde kahr: kocasi gibi bir sanayi veya ticari isletmede zo

Kadirnn ucretli ernegi giderek yaygmhk kazandikca cozulrne daha da ileri gider. Kan ve kocamn fabrikanm farkh bolumlerinde cahsnklan, kadinm cocuklanna dogru durust bir ogiin yemek bile hazirlayamadigi bir aile hayanl Anne ve babanm 24 saatin cogunu aglf emek harcayarak gecirdikleri, cocuklanyla birkac dakika bile geciremedikleri bir aile hayanl Eskiden oldukca baskaydi: Anne evin yoneticisi olarak evde kaliyor, evisleri ve gozunu iizerlerinden ayirmadan cocuklanyla mesgul oluyordu; bugiin, sabahin kortinde fabrikanm diidiigu calana dek kosusturur cahsan kadin ve aksam oldugunda da gene diiduk sesiyle aceleyle eve doner ve ailenin corbasini hazirlamak ve ev islerinin en acil olanim yapmak icin; yetersiz bir uykudan sonra ertesi giin baslar giindelik cefasirn cekmeye. Evli, calisan kadirun bu hayati gercek bir cahsrna karnpidir. Bu nedenle, bu kosullarda aile baglanrun gevsernesi ve ailenin kendisinin giderek cozulmesi gerceginde sasiruci hicbir sey yok. Eskiden aileyi sag-lam bir butun yapan hersey sarsilmaz kurumlanyla birlikte azar azar yokoluyor. Aile, iiyeleri icin oldugu kadar devIet icin de gerekli olmaktan cikiyor. Ailenin eskiden kalrna bicimleri yalruzca birer ayakbagi halini almakta.

, 'Ekrnegr'kazanan' erkegin ucreti ailenin gereksinmelerine yetmediginden, kansi da ticret karsiligi i§ aramak; anne de fabrika burolanrun kapisiru calmak zorunda kaldi, Ve yildan yila, fabrikada saflan doldurmak, gunduz iscisi, saner, buroda yardimci, camasirci, hizrnetci olarak ise baslamak iizere evlerini terkeden isci Sfmfi kadmlanrun sayisi giinbegiin arttr. Dunya savasimn baslamasindan once yapilan bir sayima gore Avrupa ve Arnerika ulkelerinde cahsarak hayatmi kazanan yaklasik 60 milyon kadm vardi. Savas sirasinda bu sayi oIdukca artn.

Bu kadinlann neredeyse yansi evliydi fakat aile yasannlanrun nasil oldugunu anlamak kolaydir: Ana ve esin giinde 8 saat, gidis donus icin harcanan zamaruda katmca 10 saat, evin disinda cahsnkIan bir hayat! Ev zorunlu olarak ihmal edilir, cocuklar anne ihtirnarrundan uzak, kendi baslanna ve zamanlannin cogunu gecirdikleri sokaklann butun tehlikelerine terkedilmis olarak biiyiirler.

Eski gtinlerde aileyi guclu kilan neydi? Bir kere ail eye bakan koca

IS

Komunizrn ve aile

ve babaydi; sonra ev ailenin butun uyeleri icin esit gereklilikteydi; ve son olarak da cocuklar ana babalan tarafindan buyutuluyorlardi, Butiin bunlardan bugun ne kaldi? Koca, az once gorduk ki aileyi tek gecindiren olmaktan cikmistrr. Ise giden kadm bu anlamda kocasinm esiti olmustur. Kendi hayatim ve sik sik ta cocuklarinm ve kocasinmkini de kazanmayi ogrenmi§tir. Fakat goruyoruz ki, kucuk cocuklann bakirru ve buyutulmesi isleri hala ailenin i§leri olarak kahyor. Ailenin simdi bahsettigimiz bu gorevden de kurtulmak uzere olup olmagim gorelim.

EV tst BiR GEREKLiLiK OLMAKTAN C;IKlYOR

Sehirde oldugu kadar koyde de yoksul simfin kadinlannm butun ornrunun, ailenin bagrmda gectigi zamanlar vardi. Kendi evinin esigininritesindekilerden haberi yOKt'U ve suphesiz pek ogrenmek de istemivordu. Buna karsilik olarak evinin icinde cok cesitli, yalruzca aile~in kendisi icin degil- devletin butunu icin de gerekli ve vararh bir yigm ugrasis: vardi. Bugun herhangi bir i~c;:i veya koylii kadmca yapilan herseyi 0 kadin da yapardi, Pisirdi, yikadi, evi temizledi, ailenin giysilerini elden gecirip tamir etti, fakat bu kadarla kalrnadi.

Bugunun kadirnn aruk yapmadigi pekcok say Ida gorevi de yerine getirmek zorundaydi: Yunu ve keteni egirirdi; kumas ve giysi dokurdu; corap orerdi, dantel dokurdu, elindeki malzemelere gore de saklanmak uzere tursu kurar, tutsu yapardi; ev halki icin icecek yapardi, kendi mumunu kendi imal ederdi. Eski zaman kadirurun gorevleri ne kadar da cesitliydi ! Annelerimizin ve buyiikannelerimizin hayati iste boyle gecti,

Hatta gunumuzde bile derniryollan ve biiyuk nehirlerden uzak, memleketin ucra koselerindeki bazi koylerde evin kadmm asin emek yuku altinda ezildigi ve kalabahk sanayi bolgeleri ve buyuk

Komunizm ve aile

19

sehirlerin cahsan kadmlannm uzun zamandir hicbir fikrinin olmadlgl, eski guzel gunlerin hayat biciminin degisrneden kalrms olduguna rastlayabilirsiniz.

KADININ EVDEKi ENDUSTRiYEL <;ALI~MASI

Buyukannelerimizin zamanindaki bu evici cahsrnasi, ailenin refahimn dayandigi, kesinlikle gerekli ve yararh bir seydi; evin kadirn kendini bu gorevlere adadigi oranda evdeki hayat daha ivi ve duzenli ve bolluk icinde geciyordu. Devlet bile kadinm bu ~\' idarecisi olarak cahsmasmdan bir kar saglayabiliyordu. Cunku, aslinda, 0 gfinlerin kadmi kendini veya ailesini patates corbasi hazirla makla smirlarrnyordu fakat elleri pekcok zenginlikleri iiretivord u: kumas, iplik, tereyagi, vb. gibi, hepsi pazarda meta olabilivor \'C boylece deger sahibi seyler olarak ticareti yapilabiiivordu.-

Buyukanne ve buyuk buyukannelerimizin zamarunda emeklerinin karsihginm para olarak hesaplanmadigi dogrudur. Fakat kovlu V3 da i§c;:i her erkek, hala halk arasinda bir atasozu olarak varolan -"altm elli" bir kadim es olarak anyordu. Cunku yalnizca erkegin olanakIan, "kadmm evici calismasi olmadarr", gelecekteki ev halkim gecindirmek icin yeterli olmayacakti, Fakat bu noktada devletin, ulusun cikarlan kocamnkilerle cakisiyordu. Aile icinde kadin ne kadar hamarat olursa, 0 kadin daha cok cesitli urun yaratiyordu: kumas, deri, yiin. Fazlasi en yakin pazarda satihyor ve bovlece ulkenin ekonomik zenginligi bir btitiin olarak artrrus oluyordu

Fakat kapitalizm bu eski yasanti bicimini degistirdi. Eskiden aile icinde uretilen hersey artik buyiik rniktarlarda, atolyeler ve fabrikalarda imal ediliyor. Kadirun faal parmaklannm verini makine aldi, Ev kadmi ne diye mum yapmak, yiin egirrnek; kurnas dokumakla ugrassin> butun bu iininleri yandaki dukkandan satin almak mumkunken. Eskiden her gene kiz corap orrnesini ogrenirdi. Bugtm kendi coraplanru oren, cahsan gene bir kadin goruvor-

20

Komunizrn ve aile

Kornunizrn ve aile

musunuz hie? Bir kere zamaru olmaz. Va~t nakitti: ve hickimse i.iretken olmayan bir sekilde yani ondan bir yarar saglamada~ parasirn ziyan etmek istemez. Simdi, ayru zam~nda da cahsan bir kadm olan her ev kadirn, kendisi yaparak vakit kaybetmektense coraplanru daha cok hazir olarak almaktadir. Cahsan kadml~r .arasmda salatalik tursusu kurmak veya konserve yapmakla vakn~ ge-

, di di yandaki bakkalda hazir tursu ve konservelenn sa-

ciren na ir ir, d h du iik

nlrnakta oldugunu bilirken. DUkk~da. saulan iiriin a a U§~

kaliteli bile olsa, fabrika konservelen, bir ev kadmmin ekonomik ellerivle yaptiklan kadar iyi olmasa da, e;:al~§~n k~dm gene ~e ~~n~ di ev' halkl icin bu tur aynntih ve zah~e~~1 islerin herhangi bmn~ vapmak icin gerekli ne zamaru ne de gucu vardir. N~sll.o.lurs~ o~ sun cagdas ailenin butun evislerinden -buyiikanneleruruzm~ blr allevi'onlarslZ dusunemeyecekleri- giderek kurtul~akta ol~_ugu gercektir. Eskiden aile icinde uretilenle:, art.:k f~bnka ve atolyelerde erkek ve kadin iscilerin ortak ernegiyle urenlmekte.

mizleyerek, carnasirlan yikayip tituleyerek, bitmez tukenrnez -;abalarla yipranmis giysilerini duzgun tutmak icin kendini harcava rak suurh olanaklanyla kendini memnun edeeek yiyeeekleri hazirlamak icin kendini oldiirerek gecirebilir ama gene de gece oldugunda butun gunun cahsmasirun ardmdan maddi hie birsey kalmaz; yorulmaz elleriyle hazirladigi ve pazarda meta olabilecek hie; birsey yaratrnarmstrr. Calisan bir kadin bin yil da yasasa oriun j~j!i degisen hicbirsey olamaz. Her zaman, esyalarin usrunde alinmas: gereken yeni bir toz tabakasi olaeak ve kocasi aksarn eve her a~ geleeek ve kucukler ayaklanyla iceriye carnur tasiyacaklar. Ev idare eden kadirnn isi her gecen gun daha da yararsiz , dah az uretkcn olmakta.

KOLLEKTiF EV iDAREsiNiN DOGU~U

Bagirnsiz aile tuketiyor fakat arnk uretmiyor: ~.im.di e~i idare ~denin emek verdigi bashca i§ sayisi dort: Temizlik ~§len (yerlen temizlemek, toz almak, isitrnak.vs.), pisirmetogunlerin hazrrlanmaSl!, yikarna ve ailenin giyeceklerinin ve camasirlanrun bakimi (tamir yapma).

Bunlar zor ve tuketici islerdir. Bunlara ek olarak fabrikada cahsan kadmin butun zamarnru ve butun enerjisini emerler. Fakat her§:'Ie karsin buyukannelerimizin gorevlerinin cok daha kapsamh .l§ gerektirdigi kesindir. Ve uste~ ?':lgUn cahsan ka~. ya~.ngl. eVI§lerinde hie bulunmayan bu niteligi vardi onlann: Bugu~ul~r~n aruk ulusal ekonomi acisindan devlet icin yararh olma ~tehg~ kalmarrusnr .cunku bu emek yeni degerler yaratmamakta, ulkerun refahina katkida bulunmamaktadir.

Cahsan kadm bos yere butun gunu sabahtan aksama dek evi te-

Bagimsiz ev halki yokusasagi iniyor. Kollektif ev idaresiyle gide rek yer degistiriyor. Calisan kadin er yada gee, evinin derdiyle ugrasrnak zorunda kalmayacak arnk; yanrnn kornunist toplumunda bu is, isi bu olan isci kadmlar grubu tarafindan yurutulecekrir Zen. ginlerin kanlan coktandir bu sikici ve yorueu gorevlerden kurtuldular. Nicin isci kadinlan bu zahmetli gorevleri siirdursunler? Sovyet Rusya'da i§e;:i kadirun hayatim, sirndiye kadar yalnizca zengin sirnflarm kadinlarinmkini cevrelernis olan ayrn rahatlik, ayrn 3\'dmlik, ayru saghkh temizlik, guzellikler saracak. Komunist bir toplumda cahsan kadin, ne yazik ki az olan dinlenme saatlerini yemek pisirmekle gecirmek zorunda kalmayaeak, cunku kornunist toplumda herkesin gelip yemegini yiyebilecegi kamu lokantalan ve merkezi mutfaklan olacak.

BAGIMSIZ AiLEDE EV iDARESi

Bu tiir kuruluslan zaten butun iilkelerde, kapitalisr rejimde bile artmakta. Aslmda, Avrupa'nin buyuk sehirlerinde yanm yuzyildir, sonbahar yagrnurunun ardindan fiskiran mantar gibi, lokanta ve kahve1erin sayisr artiyor. Fakat kapitalist duzende yalruzca cuzdam §i§kinlerin yemeklerini lokantada yernege gucleri yeterken, komunist sehirde isteyen herkes gelip merkezi mutfak ve lokanta-

22

Komiinizm ve aile

larda yiyebileeek. Ayru sey ¥lkama ve dig~r. isler .. ic;:~de gecerli olaeak: cahsan kadm aruk. pislik d~ryasmm le;:~e g?~iilmek veya coraplanru veya e;:ama§rrlarIDl tamir ederken gozlerini ~ahvetmek zorunda kalmavacak: sadeee her hafta bunlan merkezi e;:ama§lrhanelere tasiyacak ve her hafta bunlan yikanrms ve titulenmis ol~~ak geri alaeak. QUI§3.I1 kadmm bir yiikii daha hafrlleyee:k. ,,:-y.n~a ?z.~l giysi tamir atolyeleri calisan ~dmla:~ ~§allllarIDl, simdiki gI?1 tuketiei bir bedeni cahsma yenne, egitici yaymlara, saghk faaliyetle

rine aYlrmalan olanagim verecek, Bu ~~en h~la kadma yiik olan dort gorev de yakmda, muzaffer komu~st reum altmda yokolacak. Ve §iiphesiz i§c;:i kadinlar bundan pI§manllk.duymayac~kl~:. Kornunist toplum, yalruzca, yasammi daha zen?m, mutlu, ozgur ve daha tamam kilabilmek icin kadinm evdeki boyundurugunu

kiracak.

KAPiTALizMDE <;OCUK YETi~TiRME

'.

Fakat, b~~~iin bu miistakil evidaresine harcanan emekler ortadan kalkugmda aileden geriye ne kalacak? Daha hala5~cu~arulliz var ilgileneeek. Burada da cahsan yolda§larm dev.leu ailerun .yardlmlna, ailenin yerine kendini koyarak kosacak, giderek, eskid~n anababalarm ustiinde olan herseyin sorumlulugunu toplum eline alacak. Kapitalist rejimde, e;:ocugun egitilmesi art~ .a~ababalarm gorevi olmaktan cikrmsnr. Cocuklan okullarda egitiuyorlardr. 0 andan ba§Jayarak e;:ocuklarmm zihinsel gel~§~esl .. o~lar~ .~§l ol.m~ktan cikmisnr. Fakat ailenin cocuga olan butun yukumlulukleri bo.ylece bitrnez. Hala cocugu beslemek, ayakka~llanru almak, giydirmek zamaru gelince kendiba§lanna ya§ayabliecek. v~ anaba?alanna y~§llilklannda bakip besleyecek usta ve durust l§c;:il~.r ~alme g~tirmek.le yukumludurler. Halbuki c;:<><:u~a~~a ~.r§.l butun bu ~ukiimliiliiklerini yerine getirebilmek bir 1§C;:! ailesi icm cok ~zak l?timaldir: Dusuk iicretleri c;:ocuklanru yeterince beslemelenne bll~ izin vermezken bos zamanlanrun olmamasi da anababalarm, yeru yetisen neslin e~itimine bu isin gerektirdigi biitiin ozeni go~termelerini engelliyordu. <;ocuklan yeti§tirmek aileden bekleruyordu.

Komiinizm ve aile

23

Ama yapabiliyormuydu gercekten? Aslinda proletaryanin cocukIanni yetistiren sokakur. Proleterlerin cocuklan aile hayaurun zevklerinden, bizim hala kendi anne ve babalanmizla paylasugirruz zevklerden habersizdirler.

Ustelik, anababalann dusuk iieretleri, giiveneesizlik, hatta achk yiiziinden 10 yasiru bulurbulmaz proleterin oglu da kendini bagimSl2 bir i§e;:i olarak bulur. Ve cocuk/kiz veya oglan) para kazanmaya baslar baslamaz, ana-babasirun ogiit ve sozlerinin uzerinde hicbir etki yapmadigi, ana-baba otoritesinin zayifladigi ve itaatin kalmadlgl bir sekilde kendi kendisinin efendisi olur. Ailenin ev ici faaliyetleri birer birer oldukce anababalann yerine toplum, bakirn ve egitim gorevlerini yerine getireeek. Kapitalist rejimde cocuklar , \()gunlukla ve hatta her zaman, proleter ailesi icin agir ve tasinarnaz bir yukturler,

<;OCUK VE KOMUNisT DEVLET

Bu konuda da komiinist to plum anababalann yardmuna kosacak Sovyet Rusya'da Kamu Egitirni ve Toplumsal Refah Korniserliklerinin gosterdigi ozenle buyuk ilerlemeler kaydedilmekte ve sirndiden ailenin, cocuklara bakip yetistirmesi gorevini kolaylasurici pek cok sey yapildi, Cok kucuk bebek.ler icin evler, giind liz kresleri, cocuk yuvalan, cocuk gruplan ve yuvalan, saglik evleri ve hasra cocuklar icin saglik yurtlan, lokantalar, okulda bedava yernekler. ders kitaplannin, sicak giyeeek.lerin, ayakkabilann egitirn kurumlannm ogrencilerine parsiz dagrnm butun bunlar, cocugun, ailenin dort duvanrun disma cikngirn ve ana-babalann omuzlanndan kollektiviteninkilere gectigini yeterince gostermiyor mu?

Ana-babalarea cocugun bakimi iie;: ayn kisirndan olusuyordu I. Cokkucuk bebeklerin gerekli bakirru, 2. Buyutulrneleri, 3, Egirimi. Ilkokullarda, daha sonra da lise ve iiniversitelerde cocuklarin egitimi kapitalist toplumlarda bile devletin gorevi haline gelrnistiro Isci smifimn diger mesguliyetleri, yasam kosullan, kapitalist topluma bile gencler icin oyun alanlarr, anaokullari , evleri.

Komi.inizm ve aile

vb, vb, 'ni yaratrnayi zorunlu olarak yaptinr. Isciler haklannm daha cok bilineine vardikca, her toplumda daha iyi orgutlendikce , toplum cocuklarin bakirnmda aileleri rahatlatrnakta daha cok ilgilenecektir. Fakat burjuva toplum, bu konuda isci sirnfuun gereksinmelerini karsilarnada cok ileri gitmekten, ailenin cozulmesine neden olabilecegi icin korkmustur. Kapitalistlerin kendileri eski ailenin, kadimn kole, erkegin ise ailenin bakimi ve refahindan sorumlu oldugu bu tip ailenin proletaryanm ozgurluk cabalanm bogmak icin, isci kadinm ve i§~i erkegin devrimei ruhunu zayiflatmak icin en iyi silah oldugunu bilmiyor degillerdir. Ailesi icin endise iscinin belini bi.iker, sermaye ile uzlasmaya zorunlu kilar. Ana ve baba, cocuklan acsa, ne yapmazlar ki? Gencligin egitimini gercekten toplumsal bir is, devletisi haline getirmeyi becerernemis olan kapitalist uygularnanm aksine, komunist toplum, yetisen neslin toplumsal egitimini, yasalannm ve kurallanrun temeli, yeni yapimn kosetasi olarak gorecektir. Slg ve basitligi ile, ana, babalar arasmdaki kavgalanyla, kendi evlatlanna olan kiskanc di.i§ki.inli.igi.i ile gecrnisinailesi bize yanrnn toplumunun insanim yoguramaz. Bizim yenlinsamnuz, yeni toplumumuzda, oyun alanlan, bahceler , yuvalar gibi sosyalist orgutlenmelerde sekillenecek ve cocugun guni.in bi.iyi.ik kismiru gecirdigi diger pekcok benzer kurumda, zeki, bilgili egiticiler onlan su kutsal sozlerin buyuklugunun bilineinde komi.inistler olarak yetistirecek: Dayamsrna, yoldashk, yardimlasrna. kollektif yasarna baghhk,

Komi.inizm ve aile

25

t~ k~n~ii~i, resrni .ni~a.hh olsun olrnasin her annenin qocugunu em.

zirdigi sureee gecimim saglamakla tarn teskkullu d - I'

k b .. ·· hi ,~ogum even yap-

marnl, utun se ir ve koylerde gi.indiiz kresieri ve diger benzeri' kuru an yaratmakla yukumh 1 •• 1

. '. . ~ U xurrustir; kadinlar devIete vararh bir

bicimde hizrnet edebilsin ve yanrsira anne de oIabilsinier dive

ANNENiN GE<:iMi SAGLANMI~TIR

EVLiLiK ARTIK BiR ZiNCiR DEGiL

Cahsan annelerin icleri rahat olsun. Komi.ini ttl '

n ana babalanndan alrnak ne de b b _. s op ~~ ~e cocukls rnak ni etind d': e ~~l anasmm gogsunden avir

de. Gyfe sey ;~;~ B~~llae:~ dag.~t~ak lqlln zora baFurmak l11yc:;in.

lin ne .....) ornunist top urnun amaqlan degiI Bu.

~ bir b1~~Yo~~:k Yi1lpr~nflllk§ aile pafl;aIalllyor. Eskiden topium.

. a eyi aya ta tutan payandalard bun: .

islerden giderek daha cok b g 1 . an, utun evict

ru ti.iketrni~ gibi goruriu or. ~lms~ a~?or. EVldaresi) Yararldlgl' onlara bakarnr orlar: y . yoe~ . ar. Pro~e.t:r an~babaian zaten yorlar, Hem a~abab~~;I:~~rnl~nm ne de eglt1ml~n~i saglavabili. diikleri durum b d B m e qoeuklann esit olcude zarar gor-

u ur. u nedenle kornunisr to 1 '. k d

erkege §oyle yakla§w"Ge " bi .... p ~m isc: a m ve

lu olmak herkesin hakk ~c;s.m~~, lrbmnlZl Sevlyorsunuz. ,"Aut· kege gercek bi . . Ii pita 1St toplumda qah~an kadina ve cr.

. r zmcir 0 rnus olsada, evlilikten korkrnav H

f~~,d~~nlO~;~~\~~~~f;~~~~~~~~~uza gore, uik~niz:Y):~~i i~e;~

munun cahsacak yeni gucle k . korkmaYln:. Iscilenn toplu

~~: ~~e;!~:e;~~h~or. r~~:~~~u:~:~:~~~:;~ f~~y:;~i~:i:~~~~

Ne '. yOeU5Un~z ~e ac;Jtgl ne sogugu tanlmavacak

ke.d~~~~~zC;~:~~kd~~y~~:;~:~:lt~~~~lumda~i gibi kaderi~e ..

au ve ozenle bakinu I'" . d 1 . g , qocugun ve annenm gC(J'

~C;I ev etince k ..' .

Cocuk ko .. . .. .' omumst roplumca saglanlr

munist anavatanm ozemyle doyu lb" .

Iir; fakat bu anavatan hi bi ru ur, uyutu1t1r, egiti-

mak isteyen ana babalar~a~r ~ekll~e, ,<ocuklanmn egitiminc: kanl rnunist to 1 . _croeu. ariru kopartlp aimavacak. Ko.

p urn cocugun egitilmesi gorevlerini ustienec~k fakar ev-

Annesinin ilgisine gereksinirni olan, yurumeyi ogrenirken annesinin etegine yapisan, cok kuctik bebegin bakimirun disinda buyutme ve egitim olmayinca ailenin cocuklanna karst yukumluluklerinden geriye ne kalaeak? Gzellikle bir cocuga sahip olmarun maddi dertlerinin bi.iyiik kisrrundan, kurtanldiktan soma? Burada da kornunist devlet cahsan annenin yarduruna kosar. Artik anne kollannda bebegi ile boyun egrnek zorunda olmayaeak. Iscilerin devle-

26

Komiinizm ve aile

lat sahibi olmamn hazlan, anahk duygulanru verdigi doyum- boylesi mutluluklan anlama ve takdir etme yetenegini gosterenlerin elinden bunlar ahnmayacaktir. Buna ailenin zorla yikilmasi denebilir mi? Veya ana ve cocugun zorla aynlmasi>

AiLE:BiR SEVGi VE YOLDA~LIK BiRLiGi

Gerceklerden kacilamaz: Eski tip aile miyadiru doldurdu. Bu komi.inist devletin sucu degil, hayatm degisen kosullanrun bir sonucu. Aile, devIet icin eskiden oldugu gibi gerekli olmaktan cikryor, aksine yararsiz olmaktan daha da beter bir hal almakta, ~iinkii kadin iscileri gereksiz yere daha i.iretken ve cok daha eiddi islerden ahkoymaktadir. Zaten aile arnk kendi i.iyeleri icin de gerekli degildir, cunku eskiden aileye ait olan cocuklan yetistirme gorevi hergi.in biraz daha kollektivitenin ellerine gecrnekte. Ama bir onceki ailenin yikmulanrun iizerinde pek yakinda kadin ve erkek arasmda tamamiyle baska iliskiler iceren yeni bir bicimin ytikseldigini gorecegiz: Bu sevgi ve yoldashk birligi, komunist toplumun esit iki bireyinin birligi, her ikisi de ozgtir, her ikisi de bagimsiz, her ikisi de isci. Kadinlann ev "hizmetciliginevpaydos! Aile icinde esitsizlige paydos. Kadin icin kocasi terkederse, bebegi ile desteksiz, yardimsiz kalma korkusu yok. Komtinist sehirde kadin artik kocasma degil, isine giivenir. Gecimini saglayacak olan kocasi degil kendi gii~li.i kollandir arnk. Cocuklanmn kaderi iizerine tasalanmayaeak aruk. i~ilerin devleti bunlarm sorumlulugunu ilstleneeek. Evlilik, bugiin aile hayan iizerinde koti.i bir leke olan bi.itun maddi unsurlarmdan, biitiin para hesaplanndan anndmlacak. Evlilik, bundan boyle yalmzca birbirine asik, birbirine giivenen iki kisinin giizeI beraberligine donusecektir; bu birlik her isci erkege ve her i~i kadma, en tam mutlulugu kendilerinin ve kendilerini cevreleyen hayatm bilineinde olan yaratiklarm aneak edinebileeekleri en yiiksek doyumu vadeder. Bu ozgiir birlik, esin kaynag: olan yoldashkta gii~lu, gecmisin evlilik koleliginin yerine yannm kornunist toplumunun hem kadinlara hem erkelere sundugu

Komi.inizm ve aile

iste budur.

~~:~~it!~~:ll~~f~~~:~~~:i§~~ii~~~~t~ ~e ~al:~a~ ka.d1nm maddi

zi.ilemez, aslinda ise sahte 01 .. y .an.n~ ~ -sozurn ona r;(j. olan kadm ve erke ~ in" .. an- ?e.~ml, . bl.r~lr1ru seven ve yoldas insanhk icin bir yu? kozgur VIe durust ?lr~lgme blraktlktan soma .

.,. z araSl 0 an ve ac isci kad ..' b

aglrhgl ile coken ba ka bir k :. ~ ...... _" min uzerine i.itlin

gori.ileeektir: Fahi§!lik. orkune kotulugun de onadan kalkllgl

FAHi~ELiGE PAYDOS

Bu belayi . diki

, sirn I I egernen ekonomik sistema, ozel rnulkivei k

~~~a~o~~~Y~~~~~~adan kaldmldlgmda kadin ticareti 'de Ol~:

!:y7;~~~e'/§~i slmfmm kadinlan artik ailenin sirndi oldugu bicikOleliginde~ ~~:r::~k~~~m~sl.~a .. i.izi.ilmesinler. Kadinlan ev dmlann .. ti d l' yukunu hafifletecek ve nihavet ka-

us un e aS11 duran en korkun 1 . C h' . . ,

kaldlraean-ml go" -" . C; aneti, ra l~elIgi ortadan

5 recegrrniz yern toplumu d-

selamlayaeaklardrr. n ogusunu c;o~kuyLl

KADIN VE ERKEGiN TOPLUMSAL E~iTLiGi

i~~ilerin buyuk kurtulu~ dava d ..

d~n, boyle bir kadin bilmelidi s{2 a m.u~adtle etmeye cagrilan ka-

bi soyle bayagi aymmlara e~ ,?en~ ,7v ette eskld~n oldugu gicuklanm biitun anahk ·h.Y yo tur. Bunlar benirn kendi ~I)' zin qocUklarmlZ korn I tunanum, sevgim onlara aittir; onlar si-

kiler bana yetiy~r." J~~~n <;:~.u~an, beni ilg~lend.irmez. Benim-

an oy e toplumsal islevinin bilincinde

28

Komiinizm ve aile

olan isci ana, sizinki ve benimki arasmda aymrn gozetmez bir noktaya yukselecektir; bundan boyle yalruzca bizim cocuklanrmz, komiinist devletin, biitiin iscilerin cocuklan var.

Iscilerin devletinin cinsler arasinda yeni bit iliski bicimine gereksinmesi vardir. Anarun kendi cocuklanna olan dar ve kiskanc sevgisi proleterya ailesinin biitiin cocuklanru kucaklayacak kadar genislernek zorundadir. Kadmm hizmetciligine dayanan cozulemez evlilik yerine isci devletinin iki uyesinin karsihkh sevgi ve saygiy- 1a guclenrnis, haklarda ve yiikiimliiliiklerde esit iki iiyesinin ozgur birliginin yukseldigini gorecegiz. Miistakil ve bencil ailenin yerine, biiyuk, evrensel, icindeki iscilerin herseyden once ve yoldas olacaklan bir isci ailesi . yiikselecek. Yarrrun kornu ist toplumunda kadin ve erkek iliskisi boyle olacak. Bu yeni iliski, insanhga, eslerin gercek toplumsal esitligince saglanacak, ozgur askin biitiin mutluluklanm saglayacaktir, bu mutluluklar kapitalist reiirnin ticari toplumunca asla bilinernezler.

Saghkh, serpilen cocuklara yolu a'<111; hayata, mutluluklara sanlan, hislerinde ve sevgilerinde o~giir hayat dolu genclige yolverin. Komiinist toplumun parolasi budur. Esitlik, ozgurluk, ask adma isci kadinlan ve i~,<i erkekleri koylu kadinlan ve erkekleri, insan toplumunu daha miikemmel, daha adil ve bireye hakkettigi rnutlulugu saglayacak hale getirmek amaciyla, onun yeniden insasi isine cesaret ve giivenle sanlmaya cagmyoruz. Rusya'dan soma dunyanm baska iilkelerini de korumasi altma alacak olan sosyal devrimin kizil bayragi, bize simdiden insanhgin ytizyillardir ozledigi yervuzu cennetinin yaklasngirn miijdeliyor.

•

LENIN

"RABOCHAYA GAZETA"YA MAKAlELER

* Yaz, Kuruluna Mektup

* ProgrBm,m,Z * Acil GlSrevimiz * Acil Bir Sorun

•

LENIN

RUS

SOSYAl DEMOKRATLARIHIN GOREVlERi

Y(NI GUN Y.="VI. .... LAR1'

24 sayfa

2.00 OM 2.00 Gulden 5.00 FF 0.50 pence

20 sayfa

2.00 OM 2.00 Gulden 5.00 FF

#: '"

«iIKIYOR

Sinan Poyraz'ln Guney Afrika uzerine bu kitab: bir yandan kapsarnu bir hicimde Irk<;:1 beyaz rejimin gar cekfertni acrkhyor.diger yandan ise siyah halkin, siyah i~<;:i simfirun mucadeteslni anlattyor.

GUneyAfrika

IRKCI REJiMiN KRizi

6 OM I 6 Gulden / 15 FF / 2 £

96 sayfa