LİDERLİK

LİDERLİK
Liderlik İçin Gerekli Temel Özellikler
Liderliğin başta gelen özelliklerinden birisini dürüstlük oluşturmaktadır. Bir lider, hiçbir zaman iki yüzlü
olmamalı, bugün evet dediğine yarın hayır dememelidir. Her türlü hile ve yalandan uzak kalabilmelidir.
Daima doğruyu söylemelidir. Gruba karşı açık ve sözlerinde tutarlı olmalıdır.
Liderin adalet hissi yüksek olmalıdır. Grup üyelerine karşı değerlendirme, ödül ve cezalandırmalarında
haktan ayrılmamalı ve her durumda tarafsızlığını koruyabilmelidir. Bu aynı zamanda grubun lidere güven
duyması sonucunu da doğuracaktır .Güven ise, her türlü organizasyonda ve rekreasyon etkinliklerinde büyük
önem taşır. Lidere güvenmek için mutlaka onu beğenmek ya da aynı fikirde olmak gerekmez. Liderin
söylediklerinin gerçekleri kastetmesine inanmak güveni oluşturmaktadır. Bu oluşmazsa, liderin izleyeninin olması
düşünülemez. Zaten lider, peşinden gidenleri olan kimsedir (Drucker, 1992, s. 140).
Lider kendisinin hoşuna gitmeyecek gerçekleri bile kabul edebilecek ve kararlarını kişisel sempati veya
antipatilerine göre değil durumun gereklerine uygun verebilecek bir düşünsel dürüstlüğe sahip olmalıdır.
Hatalarını anlar anlamaz kabul edecek ve değiştirebilecek bir olgunlukta bulunmalıdır. Bütün görüşlere, bilgi
ve fikirlere açık olabilmelidir. Bu özellikle rekaratif etkinlik gruplarında, rekreasyon liderinin dikkat etmesi
gerekli bir husustur.
Grup üyeleri ve grupla ilgili değerlendirmelerde objektif olabilmelidir. Başarı kadar, başarısızlıkların
da bütün doğru verilerini ortaya koyabilmelidir.
Lider öğüt verici değil, örnek davranışı kendi hareketleriyle gösteren kişidir. Grubun moralinin de
yüksekliği liderin öğüt vermesiyle değil, bizzat kendisinin moralinin yüksekliği ile eşdeğer gelişecektir.
Lider, grup uyumunu bozabilecek, kendisi adına bilgi toplayan, aynı zamanda kendisinin isteğine
göre işlerin seyrini sağlayacak veya dedikodu çıkaracak ajanlar bulmaya çalışmamalıdır.
İnsanların çoğu, lideri gerçek özellikleriyle görecek yerde, onun sempatik ve kurnazca tavırları etkisinde
kalırlar. Böylece, liderin birçok olumsuzluklarına rağmen, liderin yanında yer alırlar. Liderler, bazı insanların
bu zaaflarından yararlanma yoluna gitmemelidir.
Lider, grup üyelerinin birer insan olarak birbirlerinden farklı olduklarını (davranış, yetenek, ilgi, tecrübe,
duygu, yaş, bilgi, güç, inanç gibi) çeşitli ihtiyaçları bulunduğunu (Maslow’a göre fizyolojik, güvenlik, ait
olma, takdir edilme ve kendini gerçekleştirme gibi temel ihtiyaçlar) ve bu ihtiyaçların her insana göre ayrı
öncelikler taşıyabileceğini bilmelidir.
Lider insanların aynı modelden yapılmış tek tip makineler olmadığının, her insanın ayrı ayrı harekete
geçebilecek tutkuları, kırılabilecek gururları, bozulabilecek sinirleri ve gerçekleşmesini bekledikleri umutlarının
olduğunu unutmamalıdır. Zaten, insanları birbirinden farklı kılan ve anlaşılması güç yapan değerleri de bunlar
oluşturmaktadır. Lider, bu farkları bilmek suretiyle izleyenlerine vereceği görevlerde ayarlamalar yapabilmelidir.
Örneğin; ağır işlerin bünyesinin daha sağlam biri tarafından yaptırılması, fazla duygusal insanların fazla üzerine
gidilmemesi, romantik bir insanın kamp bulaşıklarını yıkamaktan hoşlanmayabileceğinin bilinmesi gibi.
Lider grup ya da grup üyelerin yararına olabilecek kararların alınmasında geniş bir inceleme ve
yorumlama özelliği sergiler. En iyi kararların alınmasını inisiyatif içinde ya da üyelerle beraber sağlar.
Karardan çekinme ya da verilecek kararların sonuçlarından korkma gibi sorumluluklardan kaçar bir
özellik sergilememelidir. Karar alma gücü (tek başına ya da grupla beraber) ve kafalardaki istikrar, liderin önemli
sayılabilecek özelliklerini oluşturmaktadır.
Lider, etrafındaki insanların ona her şeyi açıkça söyleyebilecek serbestlik havası yaratabilmelidir. Aynı
zamanda lider, grup içindeki muhalif düşüncelerin ortaya çıkmasına da bu serbestliğiyle cesaret vermelidir.
Liderin buna grubu daha iyi tanımak, üyelerin gerçek fikirlerini öğrenmek bakımından da ayrıca ihtiyacı vardır.
Lider, layık olduğu takdiri göremediği durumlarda da kuvvet ve inancını kaybetmemelidir. Bu bakımdan
iradesinden ve sevgisinden taviz vermemelidir. Uygulamalar göstermiştir ki, bir çok liderin değeri sonradan daha
iyi anlaşılabilmektedir.
Lider, genellikle zeka düzeyi yüksek kişilerden oluşmaktadır. Ancak, yapılan araştırmalar çoğu kere grup
üyelerinin kendilerinden çok daha fazla zeki olan liderleri benimsemediklerini ortaya koymaktadır. Üyeler
“bizlerin en iyisi olabilir” diye kabul ettikleri lideri, bizlerin çok çok zeki liderin grup tarafından “bizden
bir” olarak görülmesidir. Lider, üyelerin kendisini dışarıdan biri değil de bizden biri ya da bizim en iyimiz
şeklinde görmelerini sağlayacak bir çalışma ve çaba gösterebilmelidir.
Ayrıca, liderin grup zeka ortalamasının çok üstünde olmasının sakıncası, liderin ilgilerinden dolayı
grup sorunlarına yakın olamayacağı, grupla iletişimin azalacağı ve liderin getireceği yeniliklerin grupla ters
düşme ihtimali olarak belirtilmektedir (Krech,1983, s.271-272). Zeki olmak, yine de liderler için önemli bir
özelliktir. Zira zeki olmak, hem kendini hem de yabancı olan, ters ve çok değişik fikirleri anlamak, dinlemek
demektir.
Leantnand’ın dediği gibi; zeki olmak kendini duyma ve düşünce şeklini tanıdıktan sonra, bütün
ötekilerine kendini uydurabilmektir.
Lider, duygusal olgunluğu gelişmiş, tam bir yetişkin olmalıdır. Lider, coşkusunu her zaman
koruyabilmelidir. Özellikle rekreasyon alanda çalışan bir lider, bir çok aktivite ve ilişkiyi yaratıcı enerjisini doğru
yönlere kanalize ederek gerçekleştirmek durumundadır.
İnsanlara hizmet verme zevkini, elde ettiği maddi imkanların daha ötesinde bir anlayışla tadabilme özelliğini elde
edebilmelidir (Bucher, 1972, s. 251)
 Liderin başka bir özelliği, rolünü arzu etmesidir. Yani liderlik rolünü oynamaya istekli olmasıdır.
Bu ise,kişinin içinde fark edilme arzusunun olmasına bağlıdır. Aksi takdirde, liderlik yapan kişiden başarı
beklenmesi yanlış olur (Roberts, 1989, s. 46).
Liderlik özellikleri üzerine bir çok araştırma yapılmış ve bir çok ünlü kişi fikirler ileri
sürmüştür. Bunlardan ünlü Hun İmparatoru Atilla’ya göre; liderlik özellikleri şunlardan oluşmaktadır (Roberts,
1989, s.36-41)
1- Bağlılık: Sadık olunmalıdır. Ancak başkalarıyla aynı fikirde olmamak, sadık olmamak değildir.
Ayrıca fikirler de dinlenmelidir.
2- Cesaret: Lider görevini yerine getirebilecek cesarette olmalıdır. Engelleri görünce gerilememeli,
şaşırmamalıdır.
3- Arzu: Zayıf lider, lider olmak istemeyen kişidir.
4- Duygusal Güç: Her türlü duygusal kuşkuya rağmen görevlerin yerine getirilmesi gereklidir.
5- Fiziksel Güç: Görev gereği her türlü zorluğa karşı koyabilecek bir bedensel güç gereklidir.
6- Sezgi: Başkalarının değerini anlayıp takdir edebilmek ve başka kültür inanç ve geleneklere
karşı da duyarlı olabilmektir.
7- Kararlılık: Ne zaman harekete geçip, ne zaman durulacağının bilinmesi gerekir.
8- Tahmin: Düşünceler, hareketler ve sonuçlar önceden tahmin edilebilmelidir.
9- Zamanlama: Hareketlerin zamanlaması lider için büyük önem taşımaktadır.
10- Rekabetçilik: Kazanmak arzusu lider için önemlidir. Ancak, her zaman kazanmak önemli
değildir. Önemli durumlardan kazançlı çıkmak en iyisidir.
11- Özgüven: Uygun eğitim ve deneyim liderde, her türlü sorunla başa çıkabilecek bir kişisel
özgüven yaratır.
12- Sorumluluk: Kendisinin ve izleyenlerin sorumluluğunu üstlenmeyi bilmek, liderliğin temelini
oluşturur.
13- İnanırlık: Lider sözlerine ve hareketlerine doğruluğuna hem izleyenleri hem de diğer insanların
inanmaları önemlidir.
14- Israrcılık: Yapılan hareketi ya da eylemi ısrarla yerine getirme, hedefe ulaşma isteğidir.
15- Güvenirlik: Lider kendisine güvenildiğini bilmelidir. Bunun devamı için de her türlü çabayı
göstermelidir.
16- Koruyuculuk: Lider güven ve bağlılık uyandıran bir etki yaparak, koruyucu özelliğini ön plana
çıkarır.
“Bütün büyük adamlar liderdir.”
Belirli amaçlar çerçevesinde bir araya gelmiş belirli sayıdaki insanların etkili bir biçimde
yönlendirilmesi, faaliyetlerin ortak hedefleri yönetim olarak kontrol altında tutulması ve istenen sonuçlara
ulaşılması büyük oranda liderlikle ilişkilidir.
Liderlik, insanların başkalarına kendilerini izlemelerini kabul ettiren bir davranış niteliğidir.
Liderlik, belirli hedefler doğrultusunda bireylerin faaliyetlerine rehberlik etme, bunları yönlendirme ve
etkileme sürecidir.
İzcilik ve Toplum, Toplum İçinde İzciliğin ve İzci Liderini Rolü, Liderin Nitelikleri
İzci toplumun bir üyesi olduğuna göre, izlik ve toplum ayrı düşünülemez. İzciliğin görevi iyi insan,
iyi yurttaş yetiştirmektir. Toplumun da istediği budur. Çocuk ve gençlerin bu vasıflarla yetişmelerinden ki
davranış ve faaliyetleri ile toplumun ilgisini çeker.
İzciler kamp, gezi, yürüyüş ve sosyal içerikli faaliyetleri ile yararlılıklarını, tutum ve
davranışlarını sergileyerek izciliği topluma tanıtır.
İzciliğin topluma tanıtılması, toplum içinde yayılması, kabul görmesi izciliğin toplumdan destek
görmesini sağlar. Tüm bu oluşumların ve gelişmelerin başarılmasında iyi bir izci lideri önemli bir rol oynar.
İyi bir izci lideri, izciliği bilen, bilgi, yetenek ve davranış içeriğinde bir takım üstün özellik ve niteliklere
sahip olmalıdır. Lider izcilerine, ailelerine ve teşkilatına karşı görevleri ve sorumlulukları olan, izciliğin bir eğitim
sistemi olduğu inancıyla izciliği çevresine tanıtan, benimseten bir yönlendirici kişidir.
Görevini ve sorumluluğunu bilen, izcilerine ve topluma örnek, toplumda sevgi, saygı ve
kardeşliğin yerleşmesinde yardımcı, anlayışlı, sabırlı, hoşgörülü,mütevazı, fedakar, özverili, yapıcı ruha sahip
olmalıdır.
İnançlı ve duyarlıdır. Çocuk ve gençlerin psikolojisini iyi bilir. Toplumun değer yargılarına ve
ahlaki değerlerine karşı hassas olmalı, iyi ilişkiler kurabilen, planlı ve programlı çalışan, giyinişiyle ve
konuşmasıyla örnek bir insandır.
Liderlik Tipleri
1- Otokratik lider.
2- Demokratik lider.
3- Laisses-faire liderlik.
Liderin Nitelikleri
Küme başının Sorumlulukları
1- Görev sorumluluğu.
2- Grubu canlı tutma sorumluluğu.
3- Kişilere karşı olan sorumluluğu.

Küme Başının Nitelikleri

1- Karakter ve şahsiyet sahibi.
2- Saygılı, neşeli, güler yüzlü.
3- Çalışkan ve becerikli.
4- Çevresini ve toplumu iyi tanıyan.
5- Kendisini daima yenileyen.
6- Yapıcı bir ruha sahip.
7- Zaman zaman kendini eleştiren. (özeleştiri)
8- Küçük izcileri, velileri ve çevresindekilerle iyi ilişkiler kurabilen.
9- Sayılan ve güvenilen.
10- Doğru ve ani karar verebilen.
11- Yasa, kanun, yönetmeliklere saygılı.
12- Doğa ve kültür eserlerini seven, koruyan.
13- Çocuklara anlatarak değil, yaşatarak eğiten.
14- Tüm davranışlarıyla örnek.
15- Adaletli, hoşgörü sahibi.
16- Olayları iyi değerlendiren.
17- Genel sağlık kurallarını iyi bilen.
Oymak Başı Liderinin Nitelikleri
1- Çalışkan, yaratıcı.
2- Dürüst, inandırıcı.
3- Sevecen, sempatik.
4- Sabırlı, hoşgörülü.
5- Eşitlik uygulayabilen.
6- Bilgili, öğretebilir.
7- Güvenilir.
8- Fedakar, cesur.
9- İşini bilen, süratle karar verebilen.
Ocak Başı Liderinin Nitelikleri
1- Bilgili, yaratıcı, psikolojik ve pedagojik bilgilere sahip.
2- İyi bir gözlemci, anlayışlı.
3- İkna yeteneği güçlü, adil, demokratik, hoşgörülü, özveri sahibi.
4- Sempatik, uyumlu, becerikli, çok yönlü, tedbirli, sabırlı.
5- Araştırıcı, yenilikçi, üretken, uygulama becerisi olan.
6- Toplumsal olaylara duyarlı, çevre ile ilgili diyaloglar kurabilen.
7- Taklitten uzak, olduğu gibi görünen.
8- Pratik zeka yeterliliğine sahip.
9- Öğretmen değil; bir abla, bir abi ve arkadaş olduğunu düşünen iyi bir ocak başıdır.
İyi Liderin Özellikleri
1- Üstün kabiliyetli.
2- Üstün beceri,
3- Güvenilir, bilgili.
4- Güvenilir ahlaklı.
5- Sağlam moralli.
6- Disiplinli olmalıdır.
Liderin izciye Karşı Rolleri ve Sorumlulukları
1- Lider izcisine örnek olmalıdır.
2- İzcisine güvenmelidir.
3- İzcinin sırdaşı olmalıdır.
4- Bütün izcilere karşı adil olmalıdır.
5- Çok yönlü olmalıdır.
6- Yenilikçi olmalıdır.
7- İzcisini tanımalıdır.
8- Demokratik olmalıdır.
9- İzcilerin sorunlarına eğilmelidir, rehber olmalıdır.
10- İzcilerin çalışmalarını değerlendirmeli ve denetlemelidir.
İzci Liderinin İzci Ailesine Karşı Rolleri ve Sorumlulukları
1- İzcinin ailesine güvenmelidir.
2- Ailenin inançlarına karşı saygılı olmalıdır.
3- İzcinin ailesini yakından tanımalıdır.
4- İzcinin etkinliklerine ailelerini davet etmelidir.
5- İzciliği aileye tanıtmalıdır.
 Sadece kendini düşünen değil, başkalarına hizmet ederek topluma hizmet için ruhen ve bedenen gelişmiş,
Atatürk İlke ve Düşünce doğrultusunda, sağlıklı, sağlam karakterli, Milli duygular ve kavramların
bilincinde, samimi ve ciddi arkadaşlık, kardeşlik duyguları ile toplumu izciliğe kazandırır.
İzci Liderinin Topluma Karşı Rolleri ve Sorumlulukları
1- Lider sosyal olmalıdır.
2- Liderin toplumda saygınlığı olmalıdır.
3- Lider aktif olmalıdır.
4- Toplumun değer hükümlerine saygılı olmalıdır.
5- Atatürkçü olmalıdır.
6- Topluma izciliği tanıtmak için çaba sarf etmelidir.
7- Toplumun izciliğe katkıda bulunmalarını sağlamalıdır.
İzci Liderinin İzcilik Teşkilatına Karşı Rolleri ve Sorumlulukları
1- Lider,dilek ve müracaatlarında hiyerarşiye uymalıdır.
2- Türkiye İzcilik Yönetmeliğine ve Bakanlık Genelgelerine uymalıdır.
3- Planlı ve programlı olmalıdır.
4- Kendi konumunu tam ve anlamıyla bilmelidir.
5- İzcilik teşkilatını tanımalıdır.