TUTKUNUN YENİ ADI

DIGITAL VERSATILE DISC

DVD’ler tıpkı 20 sene önce Audio-CD’lerin yaptığı gibi kendilerinin yeni
saklama ortamı olarak kabul ettirdiler. DVD’lerin ilk kurbanları video
kasetleri oldu ancak veri CD’lerin de çok uzun bir geleceği görünmüyor.

Ansızın ortaya çıkan DVD’ler Video görüntülerinin saklanması için standart

ortam halini alaya başladırlar. Ufukta görünen tehlike gerçekten piyasayı etkilemiş
olacak ki CD oynatıcıların fiyatları yarı fiyatına düşmeye başladı.
Teknoloji devrimin etkileri yüksek fiyatına rağmen CD çalarla piyasaya
çıktığında hızla yayılarak kendin göstermişti. Ve o zamanları plak satıcıları bu yeniliğe
çok küçük bir yer verirken müzik yapımcılarının bu yenilik üzerine ilgileri hızlıca
artmaya devam etti. CD çalarlar ilk defa 500$ ‘ın altına indiğinde her şey çok hızlı bir
şekilde gerçekleşti: günümüzde Compact Disc’ler dünya çapında en ok satılan kayıt
ortamı olma özelliğini korurken plaklar geçmişte kaldılar.
Bu güne kadar DVD kayıt imkanlarının yeterli olmaması da gelecekteki
gelişimi durdurmayacaktır. CD kayıt cihazları sadece okunabilir CD’lerin ortaya
çıkışından ancak 15 sene sonra kullanılmaya başlandı. DVD yazıcılar yada kayıt
cihazları içinse bu kadar bekleyeceğimiz şimdiden kesinlik kazanıyor. Bu donanımlar
bir yada iki sene içerisinde de ev bilgisayarlarında uygulamaya başlayacaktır.
DVD’ler de en önemli devrim aslında ses ve görüntü dosyalarının işlenmesinde
yatıyor.

DVD NASIL ÇALIŞIR ?

DVD’ler sadece CD’ler gibi görünmekle kalmaz aynı zamanda benzer şekilde
çalışırlar. Çoklu yönlü bu yeniliğin bir CD’nin 20 katı kapasiteye sahip olmasının sebebi
filigran yapısında yatmaktadır.

İlk bakışta DVD’ler normal CD’lere benzetilebilirler. Hem çapı (12 santimetre)
hem de kalınlığı (1.2 milimetre) geleneksel Compact Disc’lere karşılık gelir. Aynı
zamanda kullanılan temel teknikte aynıdır. Gerekli saklama kapasitesini birkaç katına
katlamak için bu yeni ortamda farklı değişiklikler uygulanmıştır.
Örneğin yeni gümüş Disklerin Video fonksiyonu hareketli görüntü dosyalarını
aşırı şekilde sıkıştırabilen MPEG-2 yöntemini temel alır. Ancak yinede bu dosya
biçiminde de sıkıştırılmış sayısal görüntülerin saklaması için maksimum 800 MB
sınırına dayanmış olan geleneksel veri CD’lerinden daha fazla kapasiteye ihtiyaç
duyuluyordu.
Bu yüzden maliyeti düşük, üretimi kolay olan bir , CD’den daha fazla
kapasiteye sahip yeni bir saklama ortamının geliştirilmesi gündeme geldi. Teknik olarak
geleneksel CD’lerden çok uzağa gidilmedi. Eldeki örneği geliştirmek çok daha mantıklı
geldi.
Her iki Disc’de ışığı yansıtan yuvarlak bir yapıya sahiptir ve yüzeyinde Pit
olarak adlandırılan çukurlar bulundururlar.

1
 ASIL FARKLILIK OKUYUCU DONANIMINDA KARŞIMIZA ÇIKIYOR

Değişen yansıma tutumu lazerin tümseklerden (“land”) çukurlara geçişini

ortaya çıkarıyor. Lazer ışınlarının çalışma süresi ve yüzeydeki çukurlar kendi başına
ölçülemediği için Pit’ler ve Land’ler arasında ki yükseklik farkının önemsiz
sayılabilecek kadar küçük olması sonucu değiştirmiyor. Pit’lerin eğik türde ki kenarları
lazer ışınlarının kısa süreli olarak farklı bir açıya yönlendirilmesini sağlayarak alıcı
diyota ulaştırılmasını bir süreliğine kesiyor. Bu kesinti sayısal olarak “1” ile ifade
ediliyor.
Spiral olarak hareket eden bu şekilde izler ile kodlanmış veriler (eski plaklarda
olduğu gibi) lazer ışınları tarafından pikaplarda ki iğnenin sesi alması gibi okunur.
Ancak en önemli farklardan biri okuma yönüdür. Bir CD yada DVD dışarıdan içeriye
değil içten dışarıya doğru okunmaktadır.
Yeni disklerin kapasitesin artırmak için bazı değişikliklere gidilmiştir:
 Pit’lerin uzunluğu Compact Disk’lerde 0,8 Nanometre iken DVD’lerde
bunun sadece yarısıdır.
 Aynı değişiklik veri izleri arasındaki açıklık için de geçerlidir. 1,6
Mikrometre’lik bir açıklık yerine ara mesafe neredeyse bunun yarısına
indirilmiş ve 0,74 Mikrometre olarak değiştirilmiştir.
 DVD’ler de verilerin diskin her iki yanında depolanıp
depolanamayacağını gösteren farklı sürümler mevcuttur. Bunun için hem
altta hem de üstte lazeri bulunan özel okuyuculara ihtiyaç duyulmaz. Çift
yönlü DVD’lerin yönü istenildi zaman kolayca değiştirilebilir.
 Farklı bir tür de üstteki yüzeyin yarı geçirgen olduğu ve bir yüzeyde üst
üste iki veri katmanının bulunduğu disklerdir. Lazerin odaklama özelliği
sayesinde isteğe göre farklı derinliklere ulaşılabilir. Alt katmanda ki izler
dışarıdan içeriye doğru okunur. Böylelikle katmanlar arası değişim
sırasında lazer kafasının hareketi için zaman kaybedilmez.

2
 Bu tedbir örneğin 5 ile 17 GB arasında değişen kapasiteye sahip 12 cm
DVD’lerde farklı tekniklerin (bir yada iki yüzlü, bir yada iki katmanlı) uygulanmasına
imkan tanıyor. Bunlar arasında en sık kullanılanları ses özellikleri ve ek materyaller
içeren tam boy bir MPEG-2 filmini saklayabilen 4,7 GB kapasitede tek katmanlı ve tek
yüzlü DVD’ler oluşturuyor.
DVD’ler özellikleri açısından CD’lerin sadece geliştirilmiş sürümleri
olduğundan yüksek gereksinimleri okuyucu donanımlar tarafından yani lazer optiğin
hassaslığı ile yerine getiriliyor. Bu nedenle CD-ROM sürücüler DVD’leri
okuyamazlarken bir DVD sürücü müzik ve veri CD’lerini kolayca okuyabilirler.

DVD STANDARTLARI

CD’ler için ne kadar farklı standart ve biçim mevcutsa Dijital Versatile Disc’ler
için de o kadar farklı standartlar bulunmaktadır. Şimdi bunlardan bir kaçını gözden
geçirelim.

Tüm Disklerin Atası: Her DVD aslıda bir veri DVD’si (DVD-ROM)

Bu güne kadar piyasaya sürülen tüm (sadece okunabilen) DVD’lerin temelini

DVD-ROM’lar oluşturdular. Bu fiziksel ve mantıksal biçimi, modülasyon yöntemi ve
hata düzeltme (Reed Solomon Product Code) gibi gereksinimleri de tanımlar.
Bunun yanında standart gelecekte ki DVD tipi özelliklerini de tanımlar.
Bunlar içerisinde malzeme yansıtma özelliği(ilk katman da %45-80 arasında, buna
karşılık CD’lerde %80 civarında ve ikinci katmanında %13-35 arasında), ortalama veri
transfer hızı, bir DVD de okunabilecek ortalama saklama kapasitesi ve hata korumayı
öne sürebileceği bir “overhead” yer alır.
DVD’lerin bu özellik tanımlamaları DVD’ yi normalde bir DVD-ROM yapar.

Video-DVD: Aplication Layer ekstra standartları belirliyor

DVD-Video standardı, temeli oluşturan DVD-rom ile farklı bir standart

tarafından tanımlanan Aplication Layer kombinasyonundan ortaya çıkar.
 MPEG-2 biçiminde sıkıştırılmış Video’lar da yüksek kaliteye
sahiptirler.
 32 Subpicture-Track, yabancı diller yada sağırlar için alt yazı, Karaoke
materyali, grafikler, yazılar ve menülerin (basit animasyonlar dahil
olmak üzere) kapsanması.
 Sekiz kanala sahip yüksek kaliteli sekiz farklı ses kaydı. Bu kanallarda
örneğin ekranda görünen aktör hakkında bilgilerin yada menülerin
sunumu yer alabilmektedir.
 Basit yapıda menülerin etkileşimi.
 Bir filmin farklı tipte akışını sağlamak için istenilen sahneye atlama.
 Gösterim hızı (zaman göstergesi, ek başına resimlerin
gösterilmesi,farklı biçimlerde ileri yada geri oynatma) ve sahnelere
yada zaman dilimlerine erişim imkanı.
 Kamera açılarının değiştirilmesi.
 Ebeveyn kontrolü (yani istenmedik durumlarda kilit konulması).

3
 Audio-DVD: ölü format Video-CD’ye karşı yarılıyor.

DVD-Audio standardı 1999 yılının mart ayında(önemli bir gecikmeyle) veda

etti. Bu vedanın nedeni ise kopya koruma yöntemini yapılamamasıdır.
Yeni özelliklere sahip DVD-Audio Zone olarak adlandırılan yeni bir biçimin
(DVD-Video’larda da yüksek kalitede ses saklanabilmesine rağmen) ortaya çıkması
kaçınılmazdı. Ancak yine bugüne kadar piyasaya sürülen DVD çalarların hiçbiri bunu
okuyamıyordu.
Bu konuda ileri bir zaman da değişiklik olmadığı takdirde DVD-Audio Zone
teknolojisi ölü bir teknoloji olarak ortadan kalkacaktır. Çünkü normal tüketici genel
olarak x farklı biçimde x farklı çalıcı edinmeyi ve de x farklı görüntü edinmeyi
istemeyeceklerdir.

DVD’LERİN YAPISI

4
 DAHA FAZLA KATMAN İLE DAHA İYİ OKUMA

Bir DVD’de ne kadar MegaByte saklanabileceği özelliklerine bağlı olarak

değişiyor. Birkaç yıl ööce ilk DVD’ler piyasaya çıktığında sadece bir veri katmanı
bulunduruyorlardı. Bu şartlarda mümkün olan saklama kapasitesi 4,7 GB ile
sınırlanıyor. Bu arada bazı tasarımsılar iki katmanlı Dual-Layer-Disc olarak
adlandırılan Disc’leri geliştirdiler.
Bu yöntemle özel bir yapıştırıcı yardımıyla ilk katman yarı saydam olan altın
renkli ikinci katmana yapıştırılıyor. Her iki katmanda ki kayıt yönü paralel (PTP
yöntemi, Paralel Track Path) yada arka arkaya (OTP yöntemi, Opposite Track Path)
olabiliyor.
Bunlara ek olarak bir de RSDL yöntemi (Reverse Spiral Dual Layer)
kullanılıyor. Bunlardan sonuncusu düzgün bir video veri akışını iki katmandan
sağlamak için kullanılıyor.
Bir OYP-Dual-Layer Disc’ inin okunmasında lazer üstte ki verileri okurken
içten dışa doğru hareket eder. Dönüş noktasına gelindiğinde ise lazer güçlenir ve alt yola
geçerek ikinci katmanda ki verileri okumaya başlar. Lazer ışınlarının iletildiği
holografik mercek DVD çalıcılar ve sürücülerde endüstriyel olarak üretilmiş müzik ve
veri CD-ROM‘larını değil aynı zamanda kendi yazdığımız CD-R’ ların da okunmasını
sağlar. Matsushita tarafından geliştirilen teknik ile mercek ince lazer ışığını farklı
odaklama özelliğine sahip iki ayrı ışına böler. Böylelikle verinin 0,6 (DVD) yada 1,2
milimetre (CD) derinliğinde olduğuna bakılmaksızın bu lazewr ışınlarından biri
tarafından ulaşılacaktır. Ek özellikleri sağlayan tüm DVD çalıcılar ve sürücüler bu
Dual-Layer-Disc’leri okuyabilirler. Ancak hiçbir üretici bu güne kadar yazılımında
kullanıcıların kontrol edebileceği çalıcı aygıtlara yer vermiyorlar. Mühtemelen
üreticiler maliyete oranla bu gelişmenin ek konfor getireceğine inanmıyorlar. Çünkü bir
yüzde de dört saate kadar video saklayabiliyorlar.

DVD’LERİ NASIL İZLEYECEKSİNİZ ?

5
 DVD filmlerinin tüm etkenleriyle birlikte zevkini çıkarmak isteyenler gelişmiş
donanımlı bir PC’ye yada DVD çalara ihtiyaç duyarlar. DVD’lerinizi nasıl
çalıştıracağınızı bu bölümde keşfedeceksiniz.

DVD’nin bir Video ortamı olarak kaliteli bir şekilde oynatılabilmesi için
yüksek resim kalitesinin sağlanmasında ve yüksek gereksinimlerin karşılanmasında
güçlü bir PC çözüm sunabilir. Fakat hızlı bir bilgisayara sahip olmayanlar da DVD-
Video zevkini doyasıya yaşayabilirler. Lakin öncelikle bir DVD oynatıcı (yaklaşık 400$
civarında) satın almanız gerekiyor. Bilgisayar mı yoksa bir oynatıcı mı tercih edeceğiniz
size kalmış.

Etkileşim: DVD-Video’nun Video-CD’den farkı

DVD-Video’lar yüksek görüntü kalitesi yanında kullanıcılarına bir dizi

yönetim ve etkileşim özelliği sunmaktadır. Ancak bunlar çalıcının bir parçası olarak
üzerinde değil Disc’in uygulama katmanında yer alırlar (bunu önceki konularımızda
ayrıntılı olarak anlatmıştık).
Öte yandan çalıcı (Stand-Alone bir donanım yada PC’ler için yazılım olabilir)
sahne seçimi, ses kalitesi tercihi yada hızlı ileri ve geri oynatma gibi yönetim özellikleri
sunar. Salon donanımlarında kullanıcı bu işlemleri uzaktan kumanda ile yaparken
yazılımsal çalıcılarda yönetimin kullanıcı arabirimi sanal bir uzaktan kumanda ile
sağlanabilir. Çalıcının yönetimde kullandığı neredeyse tüm özellikler (yazılımsal yada
donanımsal) DVD’nin yapımcıları tarafından engellenebilir. Bu yüzden bazı
durumlarda önemli sahneler film ileri alınarak geçilemeyebilir.
DVD’nin kullanımında karşılaşacağımız en önemli komutları aşağıda ki “DVD
FONKSİYONLARI” bölümünde görebilirsiniz. Her DVD’ de aynı fonksiyon bolluğuyla
karşılaşmayacağınızı yada her çalıcı her çalıcı yazılımda tüm özelliklerin
desteklenemeyeceğine dikkat edin. Aynı zamanda tanımlar da çalıcıdan çalıcıya
değişiklik gösterirler.

Stand-Alone çalıcılar yada ses kartlı, Decoder’li ve Sürücülü PC’ler

En sevdiğimiz filmi yüksek kalitede DVD üzerinde seyretmek için önümüzde iki
tercih bulunuyor: Ya sahip olduğunuz bilgisayarınızı güçlü donanımlarla
destekleyeceksiniz yada özel bir DVD çalıcısı edineceksiniz (ha bu arada en ucuzu
sadece 400$ dan başlamakdatadır, kısa bir hatırlatma olsun) nadiren de olsa çalışma
masanızda ki PC’de bir sinema filmi seyretmeyi tercih etmenizin bazı avantajları
olacaktır. Bir PC monitörünün görüntü kalitesi yüksek fiyatlı televizyonlardan bile daha
kaliteli olabilmektedir. Ancak kuşkusuz 17 inç bir monitöre sahip olmanız daha iyi
olacaktır. Eğer paranıza da güveniyorsanız neden 44 inç olmasın ki.
DVD’leri bilgisayarınızda iyi kalite de seyredebilmeniz için gerekli olan
donanım aşağıda ki gibi sıralanır:

 En azından Pentium 166 MMX işlemcili bir bilgisayar,

 Bir DVD sürücü,
 Bir MPEG-Decoder kartı,
 Bir ses kartı,
 Kullandığınız işletim sistemi için sürücüler ve DVD oynatacak yazılım
(Sürücü, Decoder kartı ve yazılımlar genellikle bir Bundle içerisinde
edinilebilinir).

6
 Daha fazla işlemci gücüne sahip olanlar aşağıdaki sistemi tercih edebilirler:

 En azından PII 400 MHz işlemcili bigisayar,

 DVD sürücü,
 İyi bir ekran kartı (Motion Compensation özellikli ATI Fury yada All-
In-Wonder),
 Ses kartı,
 DVD oynatacak yazılım (ekran kartının paketinde bulunur).

DVD’lerin okunmasıyla en ilgili olan donanım sürücüdür. MPEG-2-Video

dosyalarının açılması (decode) için ya özel bir karta yada bilgisayarın CPU gücüne
ihtiyaç vardır. Create Labs Soundblaster Live Player 5.1 gibi yeni ve gelişmiş ses
kartları sayısal ses dalgalarını özel kanallara paylaştırabilir ve altı ayrı hoparlör
destekler (AC-3, Dolby Digital).
Eğer televizyon koltuğunda DVD keyfini yaşamak istiyorsanız ayrı bir DVD
çalıcıdan vazgeçemezsiniz. Bu tür donanımların fiyatları geçtiğimiz yıllarda neredeyse
Video kayıt aygıtlarına alternatif oluşturacak şekilde 500$ doların altına inmeye
başladılar.
DVD’lerini televizyonda seyretmek isteyen fakat ayrı bir çalıcı satın almak
istemeyenler için farklı imkanlarımızda mevcuttur. Video’lar PC ile oynatılır ve grafik
sinyalleri ekran kartının TV-Out çıkışından kablo yada kablosuz bağlantı ile
televizyonunuza iletilir.

DVD FONKSİYONLARI
DVD ÇALICININ YÖNETİM ELEMANLARI

Chapter Veri akışını içerik başlıklarına göre oynatmamızı sağlar

Time Filmi belirlediğimiz dakikadan başlatır
Pause Filmi durdurarak aynı yerden devam etmemize imkan tanır
Stop Gösterimi durdurur. Bunun ardından film artık Disc’in
başından başlayacaktır.
Up Gösterimi durdurur ve bulunduğunuz bölümün başından
başlar
Time Research Gösterimi durdurur ve kullanıcı tarafıdan istenen zaman
aralığından başlatır.
Chapter Search Gösterimi durdurur ve kullanıcı tarafından belirlenen başlığa
gider.
Previous PG Search Gösterimi durdurur ve kullanıcı tarafından belirlenen önceki
başlığa gider.
Top PG Search Gösterimi durdurur ve programın başından tekrar başlar.
Next PG Search Gösterimi durdurur ve bir sonraki programın başından tekrar
başlar.
Scan Forward Seyretmekte olduğumuz programı hızlı bir şekilde ileri oynatır.
Gösterim kesilmez. Arama hızı kullanıcı tarafından belirlenir.
Scan Backward Seyretmekte olduğumuz programı hızlı bir şekilde geri oynatır.

7
 Gösterim kesilmez arama hızı kullanıcı tarafından belirlenir.
Menu Seçilen menülerin birini çağırır.
Resume Kullanıcı menüyü çağırdığında kesilen gösterime kaldığı yerden
devam eder.
Language Filmin dublaj dilini değiştirir.
Audio Ses biçimin değiştirir.
Subtitles Alt yazının dilini değiştirir.
Angle Sahnedeki kamera açısını değiştirir.
Parental Kontrol Giriş ayarlaması yapar (yaş sınırlamasıyla ilgili),
Aspect Ratio Resmin boyut oranını değiştirir.
Title Veri akışını seçilen başlık içeriğine göre yönlendirir.

SES BÖLÜMÜ
EN UYGUN DVD SESLERİ SADECE DOLBY DIGITAL 5.1 İLE…

Bir sinemasever misiniz. O zaman ne duruyorsunuz sinema ev keyfine ulaşmak

için iki yolunuz bulunmakta.
1. DVD’niz olacak.
2. Bir Dolby Digital ses sistemi yardımıyla odanızı donatacaksınız.

EN UYGUN DVD SESLERİ SADECE DOLBY DIGITAL 5.1 İLE…

Dolby Digital: AC-3 olarak da bilinen bu standart ile sinema zevkini eve
taşıyabiliyorsunuz. DVD-Audio formatını destekleyen bu standart,

 İki front,
 İki near surround,
 Bir subwoofer kanal (düşük frekans),

8
  Ve bir de center kanal,

olmak üzere toplam altı kanala sahiptir. Bu sayede ses efektlerini sinemada ki
gibi lokal hale getirebiliyor. Peki bu özelliğin avantajı ne?
Örneğin, evinizde “MATRIX“ filmini seyretmektesiniz ve bir bölümünde
sürekli daire çizen bir helikopter bulunmaktaydı (hatırladıysanız, yoksa sadece
helikopter olayını kafanızda canlandırıveriniz). Dolby Digital sayesinde helikopterin her
pozisyonunu akustik olarak verebiliyor. Yani SubWoofer’ dan motorların gürültüsünü
hissedebilirsiniz. Bu tür gerçekçiliğe önem veren kullanıcılara tavsiyemiz, sisteminizin
bu özelliğinden komşularınızı haberdar etmeyiniz. Yoksa evinizde istemediğiniz
yığılmalara sebebiyet verebilirsiniz. Yada akılcı olup çok para kazanabilirsiniz.