Cc dng th c bn ca cy cnh ngh

thut bonsai...Bn nn bit!

BONSAI NGH THUT TH SUNDAY, OCTOBER 8, 2017

Phn loi cy dng th da vo dng th cy v s lng cy trn gc m ngi

ta chia thnh cc loi th nh sau...Bonsai Ngh Thut Th ..Chia s cng
Bn:
Cc dng c bn:

1.1. Dng trc l g?

Cy dng trc l cy c trc thn cy thng gc vi mt t (th ng) = 0o (nhn tng

th gia ngn v gc hnh thnh ng thng hoc gn thng ng).
* ngha ca cy cnh dng trc: Dng trc trong ngh thut cy cnh n c ngh
thut ho n d th hin ngang, bt khut...

Cy thng dng trc th trng phu

Cy si dng trc v cy sanh dng trc

1.2. Dng xin (xiu)/nghing hay dng t l g?

L dng m trc ca thn cy hi nghing so vi phng nm ngang khong = 20o -

70o.
* ngha ca cy dng xiu: Ngoi thin nhin nhng cy ny gp trc tr, thin tai lm
nghing nhng cy vn sng v vn ln.
V mt thm m cc cy c dng xiu thng trng rt mm mi, duyn dng nh nhn,
thng th hin hnh tng ca ngi ph n.

Cy Sanh dng nghing v cy Hoa giy dng nghing

Cy Sanh dng nghing cnh phng v Cy Sanh dng nghing

1.3. Dng honh l g?

Dng honh l l dng cy m trc ca thn cy nm ngang so vi mt chu.

ngha ca cy cnh dng honh: Dng honh ngoi t nhin thng l nhng cy c
iu kin sng kh khn nhng cy vn sng v ny lc m chi (cy nm ngang trn
mt t = 70 90o)
* V thm m: Dng cy ny kh khc thng, ngon mc biu hin s mm mi du
dng, duyn dng...
Cy Hoa giy dng honh

Cy Cn thng dng honh v Cy Sanh dng honh

3.1.4. Dng huyn l g?

Cy dng huyn l cy c gc trong chu nhng thn cy trn qua mp chu xung
pha di nh dng thc . Ngn cy di hn y chu v c xu hng ngc ln. Cy
mc vch > 90o.
Cy sanh dng huyn v Cy Hoa giy dng huyn
* ngha ca cy cnh dng huyn: Ngoi thin nhin nhng cy ny thng sng trong
iu kin kh hu nghit ng nht (cy sn ni, vch ...) nhng cy vn c th sng,
gc cy bm chc vo , treo leo gia tri my, ngn cy vn ln to hnh nh ca s
kin tr nhn ni vt qua phong ba bo tp hng ti tng lai pht trin.
V mt thm m: Dng cy th hin s mm mi, du dng, s ti tr... song tim n
mt sc sng mnh lit.

2. Mt s th c bn ca cy cnh, bonsai

2.1 Th t cy mt thn

a. Th trng phu

Tng la hn th trng phu

Cy dng trc thn nh u t gc n ngn, b r to, kho, vng trc. cy c 2 hoc 4
cnh v ngn, cnh s 1 c chiu di bng 2/3 chiu cao ca cy.
Cy trong chu nhng c cm gic cao ngt i ngn phng theo cy thng ngo
ngh, hin ngang ng trn ni cao. Cy ni nn kh tit ca ng trng phu, thng
thn, cng trc...

b. Th nht tr knh thin

L cy dng trc, kho khon, vng chc, cnh v ngn tp trung trn cao, l thn
cy to cho ta mt cm gic kho khon.
ngha ni v th lc nh b nhng dng m chng li th lc tiu cc rt to ln

Cy sanh th nht tr knh thin

c. Th tam a (Phc - Lc - Th)

Tam a gm: a phc (nhiu con), a lc (nhiu tin ca), a th (sng lu). l c
mun chung ca con ngi xa xa.
Th c to hnh t cy 2 cnh 1 ngn (cy 3 thn cng gi l th tam a). Kiu c cc
tn c ct t trn tra nh hnh a xi, theo quan nin qu phc th phi trn. Ngy
nay, cnh v ngn c ct ta phng thong, linh hot, t nhin hn v dng s
dng l trc bin ho.

Th tam a
- Ngy nay, quan nim v th tam a cng thay i:
Nhiu con - Tng thiu - Gim th
t con - D dt - Trng th
d. Th ng phc

Cy th ng phc (4 cnh 1 ngn) cng tng t nh cy tam a. Th ny thng dng

trc bin ho Th tam a v th ng phc i i vi nhau, hai th ny u l cy trc
th, cy ng phc nm tng, c th un nh cy tam a ri nui thm hai tn na y nh
vy l t

Th ng phc
Nhng cng c th i thnh 5 tng theo li chit chi t din cng c. Th ng phc to
cao p hn th Phc, Lc, Th, mun chc tng cao hn na l Phc, Lc, Th, An,
Khang, ngha l c phc, tt lnh may mn, c lc giu c nhiu rung t, c th l
sng lu trm tui, An l sng yn n khng b xo trn, c khang l vui v, cht m i
thoi mi. ng l cu chc tng y p nht.

e. Th bt phong

Th bt phong
Thng l cy dng xiu, thng gi l xiu phong. Trong to hnh cc nhnh, cnh c
ko xui v pha sau tri chiu vi dng ca cy. Cc tn tha, r tn, nhnh, cnh ln
sng c cm gic gi ang thi mnh
Th cy nh mt con ngi ang vt qua bo tp i ti ch, ni nn kh phch qu
cm, ch kin cng ca con ngi trc mi bo tp ca cuc i.

f. Th bt phong hi u

- Tng t nh th bt phong ch khc l c cy qut v pha sau, ngha th hin con

ngi c gng vt qua bo tp nhng cn ngonh nhn v pha sau y lu luyn v
ha hn i vi qu hng.

Th bt phong hi u

g. Th long thng

- Cch th nht: Un u rng trn ngn cy. Cch ny hp l v rng bay ln th u

phi trn, nhng rt kh un, lm sao ngn cy nh hn gc cy m un u nm trn
ngn cho t. Rng lc no cng u to, ui nh, cho nn phi tm cch ca ct cch
no cho u rng to, li thm mi ming na tht l kh to dng cho p. Thn rng
th d, ch cn un cong cong, cc nhnh lm chn lm my m ly thn cy khng my
kh, nhiu ngi vn un c.
- Cch th hai: Thng ln nhng u nm di gc cy, phi to dng lm sao khi nhn l
thy rng ct u bay ln mi ti. Phi to dng cho rng vn ln, mt, mi, ming
xng ln, hai chn trc lm hai chn vn mng chm ln, hai chn sau h thp ui
vy p ct cnh bay bng ln. Ngh thut trong thng l thn mnh phi qut khi
mi mi ng iu.
Th Long thng
Th ny p hn v u to ui nh, tn nhnh cn i. Th ny tng trng cho lng
cng quyt, lc no cng vn ln tin b.

h. Th thc

Th thc
Th ny cy cnh c t c thy, l th huyn c th thn nm b qua ming chu, nh
b trn cung phong x ng xung ao, nn ngn cy b cong, thng xung thp hn y
chu. Dng tht mm mi un cong hp l theo lut hi u t nhin, vn ln lp bp
c tng bc rt p, biu hin cho sc sng lm cho ngi xem c cm gic d chu.

i. Th Hc lp
Th ny bin i t th phng v, nhng hai cnh khng xe ra, u ngng ln cao hn
na, ui cng khng xe ra, cnh hu cng m ly thn cy lm cho mnh chim hc hi
di ra, ngn vn cao v hi u h lm m hc. Th ny gn gng, nhng oai v rt
p. Biu hin lng t tin, tnh khim tn, nhng nht nh s thnh cng.

Th Hc lp

k. Th phng v

Th ny sa theo dng hnh chim phng ang ma. L cy c ph chn phng c hai
r ni cao ln thnh 2 chn, thn ngn vt lm mnh ngn hi u lm u chim. Cnh
th nht un xo ra pha sau lm ui chim, hai cnh t hu un xo ra thnh hnh cnh
chim ang ma, y l phn hay d ca ngh nhn, phi un sao cho uyn chuyn mm
mi nh cnh chim ma. Cnh ph che thn lm hu, c ngn gn. Th ny phi c nt
m thut, khi nhn l bit chim phng bay ma, tng trng cho tnh yu i vui ti.

Th phng v
2.2 Th t cy 2 thn mt gc

a. Cy th ph t, mu t

Cch lm cy: Cy c 2 thn cng gc. ng knh thn cy con ti a bng 2/3 ng
knh cy cha m. Chiu cao thn cy con khng vt qu 1/2 chiu cao cy cha m

Th ph t
+ Cy th ph t c dng trc, kho khon. Thn con thng gia canh s 1 v s 2

Th mu t
+ Cy th mu t c dng xiu, mm mi, uyn chuyn.
+ V tr thn cy con khng b cc cnh ca thn cha m che lp
+ Thn cha m c th ly 2 hoc 4 cnh 1 ngn tu theo nt i ca cha m. Thn t s
phn cnh ngn tu theo cnh ngn ca cha m lm sao cho tng s cnh ca 2 thn l
s l.

b. Cy th huynh

Ngi chi cy th quan tm tm nhng cy hai thn mt gc to th huynh vi

ngha v gio dc o c. ng cha ta c cu
Quyn huynh th ph - Anh thay mt cha
Huynh nh th tc - Anh em nh chn tay
- Yu cu i vi th ny
+ Chc cy lin cng vi gc
+ Chc cy phi khp st nhau
+ ln v chiu cao hai cy vo khong mt 10 mt 8
- Ch :
+ 2 cy dng trc, kho khon - anh em trai
+ Thn to thng kho, thn nh mm mi - Anh trai, em gi...

Cy Tng ci - Th Huynh v Sanh - Th huynh ng khoa

Cy Bng l - Th ty mui v cy Ngu - Th ty mui

2.3 Nhng th t cy mt gc ba thn hocc ba

thn trng ghep trln

a. Th tam a.

Theo truyn dn gian TQ, th Phc - Lc - Th l 3 v thn chm lo cho dn v cc mt

phc, lc, th c tn l Phc tinh, Lc tinh v Th tinh Cu to ca th ny l cy 1 gc
3 thn hoc 3 cy trng ghp li hoc 3 cy lin nhau qua b r (lin cn)

Th tam a
b. Th Ng phc

Cy 1 thn 5 tn (4 cnh, 1 tn) hoc l cy 1 gc 5 thn (trng ghp) th hin: Phc,

Lc, Th, Khang, Ninh
Th ny trng bng nm cnh trong mt ci chu hay ci khay to lm cnh ni rng, mi
cy c mt dng ring bit c th ng ht, hoc cy ng cy xiu, cy nm, nhng
phi c ln c nh nh sn thy mi p

Th ng phc
Thn cnh nhnh phi hi ha, lm sao c tnh cch giao chi, h tng vi nhau, nu
thiu mt cy th thy khng p.

c. Th rng cy

Cc cy cao thp khc nhau c trng sao cho nhn ging nh 1 khu rng.

Th rng cy

2.4. Mt s th khc
a. Th lng long tranh chu

Th ny phi un vi song th trng chung vo mt chu, un i xng thnh hai con

rng un khc, giao u tranh ht minh chu nm gia.

Th lng long tranh chu

b. Th long n phng v

Th ny bay bm hn, c ngha l chim phng hong ma trn mnh rng. y l th

c th un vi mt cy, hoc hai cy trng chung mt chu. Phi cy c th gc to, un
nm trn ming chu, gc ngng ln lm u rng.
Thn un cong h thp, cc chi xe ra bn pha lm chn v my, ngn ng v pha sau
lm ui rng, cy th hai c hai r ch ra lm chn phng, thn ng ngang qua m ly
mnh rng, cc cnh hu thn un lm u v ui chim phng, hai cnh t hu xe ra
lm hai cnh chim un vi dng ang ma, ngn lm my.
Th ny un cho tht du dng mm mi nh phng ang ma, tn nhnh xe ra, trn
mnh rng un khc nhp nhng, th chim phng ma trn lng rng l tuyt p, biu
tng cho quyn uy ca vua cha, ngy xa ch c trong cung nh.
Th long n phng v

c. Th bn h phc

Th ny cng c th un vi mt cy cnh to c hai thn hoc vi hai cy trng chung

mt chu. Th long bn h phc c ngha l rng nm un khc v h cng nm st t
chu khut phc chu ch nhn.
Th ny rt kh un, phi c b r thnh hnh chn th nm xe ra pha trc, t thanh
long, hu bch h, hai chn h chm ra, hai chn rng ngu xung: cy thanh long, gc
nm trn mt chu, u ngng ln, thn un cong lm mnh rng, cnh t hu un theo
li chit chi lm my, hai cnh trc sau lm chn xe mng ra, ngn hi u lm ui,
un dng mm do, uyn chuyn
Cy bn phi, gc thn b trng ln chu, u ci mp xung, cc chi ta nh m ly
thn trang tr, ngn vn ln lm ui, ta theo tn chi nh. Th long bn h phc c
hnh dng nm chu khut phc hin ha, nhng khng km phn uy nghi, biu tng
cho quyn.
Th bn h phc

d. Th long m hi u

Th ny gm hai cy to ring bit hay cng gc, nhng mt cy cao mt cy thp, r xe

ra theo chn th, cy thp thn to, ngn nm ngang, ngn lm u ngng ln, khng tn
nhnh, to dng con nga nm quay u tr ln.
Cy cao un thn long, cong cong vn vo, phn chi theo li t din, xe ra bn pha lm
chn v my, ngn un tn to nh bng sen ri b cp xung lm u rng quay tr li.
Th ny rt kh un, phi la nhng cy mm do, c nhiu r un chn th nm xe
ra nh chn nga, un lm sao cho khi phi gii thch ngi khc xem m bit mi hay,
cho hi ha mi p.

Th long m hi u

Lch s, ngha, cc th bon sai v b su tp 30 cy bon sai

tuyt p
http://khoahoc.tv/lich-su-y-nghia-cac-the-bon-sai-va-bo-suu-tap-30-cay-bon-sai-tuyet-dep-72154

Nhng cy bonsai p, lm sch bu khng kh cho ngi nh, khin chng ta cm

thy th gin, thi thc s kin nhn mi khi chm sc chng v cn rt nhiu iu
tuyt vi m bn c th thy c nu trong nh c t nht mt cy cnh.

Lch s ca cy bonsai
Khng mt ai bit c chnh xc ngun gc ca loi cy ny nhng mt s cng nhn rng
ri rng, Trung Quc l ni u tin m cc phong cnh v cy thu nh - c bit n nh
l bonsai hin nay xut hin. Bonsai ngha cy trng trong chuv n tri qua hng
nghn nm pht trin.

Cy bonsai

Mt trong nhng truyn thuyt t thi xa xa v bonsai l vo i Hn (khong 206 TCN

220 SCN), hong ra lnh to mt phong cnh trong sn vi nhng ngn i, thung lng,
sng, h nc v cy ci nhm mc ch m phng ton b vng quc ca ng ang cai tr.
Mi ngy, hong ngm nhn phong cnh ny nh nhn thy c t nc ca mnh vi nim
t ho v cng ln. Chnh v vy, ng coi n l vt s hu ca ring mnh v bt c ai c
nhng cnh vt tng t, cho d ch l mt phn rt nh cng b gn vo ti cht.

Mt cu chuyn c lu truyn khc v s ra i ca bonsai l v Guen-ming mt quan

vin ng thi cng l thi s sng th ky th 4. Sau khi v hu, ng bt u trng hoa cc
trong chu v s vic ny c xem l c s hnh thnh nn xu hng trng bonsai ca
cc triu thn trong cung trong khong 200 nm sau .
Tuy nhin, trc hai truyn thuyt ny, ngi ta cng tng pht hin mt bng chng v
bonsai vo nm 1972 trong lng m ca hong t Zhang Huai i nh ng (618 907
SCN). Hai bc v trn bc tng trong lng m cho thy dng v ca cy bonsai, trong
mt bc v mt phong cnh v bc cn li v mt cy c trng trong chu.
Nht bn c xem l ni ngh thut Bonsai pht trin rng ri nht nhng n cng ch bt
u xut hin vo giai on Heian (794 1185 SCN) v Kamakura(1185 1333 SCN) thng
qua cc nh s Pht gio. T mt th chi ca nhng con ngi quyn qu, bonsai dn
ng vai tr quan trng trong vn ha gii tr ca triu nh mc d thi k u, ngh thut
 bonsai Nht Bn vn c nhiu nt mang hi hng ca Trung Quc mi cho n mt thi gian
sau th n mi thc s pht trin mt cch rc r.

Cy bonsai c ngun gc t Trung Quc

Nhng cy bonsai u tin n Phng Ty hu ht u c xut x t Nht v Trung Quc.

Cc cuc trin lm lin tc c din ra v ni bt l trin lm vn ha truyn thng ti
London vo nm 1910 gia tng s ch ca ng o ngi quan tm v bonsai. Vo
nhng nm u, nhiu ngi Phng Ty cm thy bonsai c s g b nhng dn dn, h
cng nhn v coi y l mt loi hnh ngh thut thc s.

Cc loi bonsai
Mt cch phn loi bonsai ph bin l da vo kch thc. Theo cch ny th c 4 nhm
bonsai sau:

Mini bonsai: Cy di 15cm l loi bonsai rt nh, thng c trng trong chu nh
v trng by trong nh.
Little bonsai: Cy cao t 16 n 30cm l loi bonsai nh.
Normal bonsai: Cy cao t 31 n 60cm l loi bonsai trung bnh.
Big bonsai: Cy cao trn 60cm l loi bonsai ln, thng c trng trong chu t
sn vn hoc trc hng hin nh.
Cc th cy bonsai ph bin
Ngi xa chi bonsai thnh 5 th c bn: thng ng (Chokkan), thng ng phng
khong (Moyogi), nghing (Shakan), thc (Kengai) v na thc (Han Kengai ). Tuy
nhin, khi tr thng ngh thut th bonsai c chia thnh rt nhiu th: r ph trn
(Sekijoju), r trong (Ishizuke), chi (Hokidachi), bt phong (windswept), song th
v tam th (Ikadabuki), th lm (clump style), vn nhn (bunjin-gi), th cnh r (weeping
style), th g mc (dead wood) v nhm cy hay rng (Yose Uye)...

Vit Nam th cc th cy bonsai rt c a chung bao gm:

Th ng nhc

Bonsai th ng nhc

Th ng nhc m phng 5 ng gi ngi m o hoc cnh 5 ngn ni trong qun th Ng

Hnh Sn. Nm cy c trng trong mt chic chu hoc khay to lm cnh ni rng, mi
cy c mt dng ring bit c th ng ht hoc cy xiu, cy nm nhng phi c cy ln,
cy nh nh sn thy th mi p.

Th long n phng v
 Bonsai th long n phng v

Th long n phng v m phng hnh dng chim phng ang ma theo ting n, th
hin s vui v, yu i nh chim phng. Cy c hai r ni cao ln thnh 2 chn, ngn hi
u lm u chim vi cnh th nht xe ra pha sau lm ui chim, hai cnh t hu un xe
ra thnh hnh cnh chim ang ma. Bonsai th ny p hay khng ph thuc vo bn tay
ca ngh nhn, phi un sao cho uyn chuyn, mm mi nh cnh chim ang ma.

Th qun th tam sn
 Bonsai th qun th tam sn
Th qun th tam sn m phng 3 cy nm chung trong mt chu to, cn gi l th tam ti.
Ba cy ng gn ngay hng, cy cao chnh gia v hai cy thp hn hai bn. Ngoi ra, mt
s ngh nhn cn cc cy so le, cy to c 5 tn, hai cy cn li c 3 tn, c th giao cnh
vi nhau nhng phi to s cn i. Th qun th tam sn th hin tnh on kt "ba cy
chm li nn hn ni cao" nn bt bt k cy no cng ng ngha vi v p khng cn na.
Th ny thng un vi cy tng hoc cy bch.
Th lng long tranh chu

Bonsai th lng long tranh chu

Th lng long tranh chu m phng hai con rng un khc giao u nhau tranh ht minh
chu nm gia, thng un vi cy mai chiu thy, cn thng hay kim qut. Hai cy trng
chung vo mt chu, cc nhnh lm chn v my, ngn cy l ui xe ra nh ma. Mt lu
l khng nn t hn cui hay vin qu trn v n s khin bonsai mt i s t nhin.
Th long bn h phc

Bonsai th long bn h phc

Th long bn h phc m phng rng nm un khc v h cng nm st t chu khut phc

chu ch nhn, thng un vi cy cnh to c hai thn hoc un vi hai cy trng chung
mt chu. Th ny rt kh un v thng phi l ngh nhn "lo lng" th mi c th thc
hin thnh cng c.

Th trung bnh ngay

 Bonsai th trung bnh ngay

Th trung bnh ngay l cy c th, thn thng ng c b r xe ra, ni ln trn mt chu,

mt t, gc to li lm, cc nhnh c un an xen nhau theo th t ng v bn dng v
m. Th ny khng qu kh un, ch cn phn tn nhnh sao cho to s hi ha, thng
biu tng cho s tht th, ngay thng.

Th trung bnh cong

 Bonsai th trung bnh cong

Th trung bnh cong m phng thn cy cong nh thn rng. Cc chi nhnh u un so le,
di to trn nh nhng ngn phi un hi u.

Th trc qun t
 Bonsai th trc qun t

Th trc qun t l th trc thng ng, cnh nhnh ngay thng, gn gng, ng nt dt
khot, biu tng cho phong cch nh c, thanh cao, nhu nhi bt nhc.

Ngoi ra cn c mt s th c o khc nh th trc qun t, th trc lin chi, th trc qun

t lin chi, th nht tr knh thin, th tht hin, th tng thp, th long thng, th long
ging...

Thng thc bonsai

Yu bonsai khng c ngha l ph nhn v p t nhin ca nhng loi cy c hnh thnh
bi to ha. Thc t, trong thin nhin, cy no cng p, cy no cng qu nhng vi bonsai
loi cy c chm cht, gt gia bi bn tay cn mn, kin tr v ti hoa ca nhng
ngh nhn th v p bc sang mt ng cp khc. Ngi xa c cu "ngi i nhanh
trn ct khng li du vt g", ngi chi bonsai cng vy. Mt ngh nhn thc th l
ngi c th bin mt cy thng thng tr thnh mt tc phm bonsai m khng h li
vt ct, c khot hay nhng ng th thin khin ngi xem d dng nhn ra.
Khng ch ngh nhn, ngi chi bonsai cng phi c tri tim yu cy c thc s, phi c
tnh kin nhn kin tr thng thc bonsai, thm ch c th mt ln n hng gi cm
nhn c v p tim n ca n. V p ca bonsai, khng n thun ch nm gc, r,
thn v nhnh hay cc th cy c m cn s sng to, ngha v gi tr nhn vn m
nhng ngh nhn ti ba mun truyn ti n ngi s hu. Chnh v l do ny m gii tr hin
nay khng yu cu kht khe v th ca bonsai khi chn mua na, thay vo l ch nhiu
hn ti nhng g m tc gi dy cng vun p.

Th nn, nu bn cha bao gi hiu chnh xc v bonsai hay vn cn m h v n th hy tm

hiu v ngh thut ny trc khi quyt nh mua bonsai.

Di y l b su tp 30 cy bonsai v cng n tng m Khoahoc.tv mun dnh tng

cho nhng ai yu thch ngh thut c o ny. Cy p nhng cng cn mt tm hn p
thng thc. Hy ngm nhn chng nh th bn ang thc s c "chm" vo tng l cy,
nhnh cy, thn cy v c gng nm bt thng ip m cc tc gi truyn t nh.
Bonsai cy phong vo ma thu
Bonsai hoa t ng
Cy bonsai hn 800 tui
Cy bonsai Hiroshima hn 390 tui
Bonsai vi thn cy thng ng
Bonsai cy to
Cy phong Nht Bn
Hoa quyn
Bonsai c o vi mt qu to trn cy
 Bonsai hoa t ng

Bonsai vi "ngi nh ca ngi Hobbit"

Mt cy bonsai v cng c bit

Bonsai cy to
Mt cy bonsai Chile
Sakura
Hoa mc lan
Hoa quyn
Cy phong vo ma thu
To gai Pyracantha
Cy phong Nht Bn
Bonsai gm nhiu cy kt hp
Hoa t inh hng
Cy to
Hoa giy
 Sakura

Cy bonsai hn 150 nm
To gai Pyracantha

Cy phong Nht Bn
Hoa giy
 Cy lu
Cp nht: 18/04/2016Nng Mai - Theo Bored Panda