Professional Documents
Culture Documents
RIEMANN
f ( z) f ( z0 )
dengan : f(z0)= zlim
z 0 z z0
Atau dapat di
tuliskan :
f ( z 0 + z ) f ( z 0 )
f(z0)= lim
z 0 z
fungsi f(z) di sebut diferensial ( dapat di turunkan ) di z0 bila limit di atas ada.
Contoh soal:
Tentukan turunan dari fungsi berikut :
1. f(z) = c
Jawab :
f ( z + z ) f ( z ) c c
f(z)= lim = lim =0
z 0 z z 0 z
2. f(z) = z2
Jawab :
f ( z + z ) f ( z ) f ( z + z ) 2 z 2 2 zz + (z ) 2
f ' ( z ) = lim = lim = lim
z 0 z z 0 z z 0 z Atau
= lim ( 2 z + z ) = 2 z
z 0
1
2
3. f(z) =
z +3
Jawab :
lim f ( z + z ) f ( z )
f(x) = z 0
z
2 2
lim ( z + z ) + 3 ( z + 3
= z 0
z
2( z + 3) 2{ ( z + z ) + 3}
lim
= z 0 { ( z + z ) + 3} ( z + 3)
z
2z
= z 0 { ( z + z ) + 3} ( z + z )
lim
z
2
lim
= z 0 { ( z + z ) + 3} ( z + 3)
2
lim
= z 0 ( x + 3) 2
2
B. Persamaan Cauchy Riemann
Andaikan suatu fungsi kompleks f(z) = u(x,y)+iv(x,y) mempunyai turunan
pada titik z0 = (a,b) atau fungsi analitik, maka
f(z)=ux+ivx terhadap x
f(z)=vy-ivy terhadap y
Contoh soal:
Tunjukkan bahwa f(z) = z2+5i z+3-i analitik !
Jawab :
Misal : z = x + iy
u v
U (x,y)=x2 y2 5y + 3
u u u v
= 2 x dan = 2 y 5 = terpenuhi
x y x y
u v
V (x,y)=2xy + 5x -1 = terpenuhi
y x
v v
= 2 y + 5 dan = 2x
x y
3
Jadi, f(z) analitik memenuhi persamaan Cauchy Riemann
Contoh soal:
Diferensialkan fungsi-fungsi berikut :
2 u 2 u 2 v 2 v
2 u 2 + 2 = 0 Atau 2 v 2 + 2 = 0
x y x y
Bila mempunyai turunan parsial kedua yang kontinu dalam D. Maka fungsi kompleks
tersebut merupakan fungsi harmonik.
4
Contoh Soal :
1. Selidiki bahwa f (u ) = 2 x (1 y ) harmonik!
Jawab :
f (u ) = 2 x 2 xy
u 2u
= 2 2y 2 = 0
x x
u u
2
= 2 x 2 = 0
y y
2u 2u
Persamaan Laplace : u : + =0 +0 = 0
2
x 2 y 2
fungsi f (u ) = 2 x (1 y ) harmonik.
5
SOAL-SOAL LATIHAN
6
c. f ( z ) = z 2 + 5iz + 3 i
1. a. f(z) = z2 + 3z
f(z + z ) = (z + z ) (z + z)+3(z + z )-(z2+3z)
= z2 + 2z z + z 2+3z+3 z -z2-3z
= 2z z+ z 2 +3 z
f ( z + z ) f ( z )
= lim
z 0 z
2 zz + z 2 + 3z
= lim
z 0 z
7
lim 2z+ z +3
= z 0
= 2z+3
b. f(z) = 2z 1
f(z + z ) = 2(z + z ) -1
= 2z + 2 z -1
f ( z + z ) f ( z )
= lim
z 0 z
2 z + 2z 1 (2 z 1)
= lim
z o z
2 z + 2z 1 2 z + 1
= lim
z 0 z
=0
2. a. f ( z ) = iz 2 4 z + 3i
Misal : z = x + iy
f ( z ) = i ( x + iy )( x + iy ) 4( x + iy ) + 3i
= i ( x 2 + 2 xiy + i 2 y 2 ) 4 x 4iy + 3i
= ix 2 + 2 xi 2 y + i 2 y 2 i 4 x 4iy + 3i
= ix 2 2 xy y 2 i 4 x 4iy + 3i
= (2 xy 4 x ) + ( x 2 y 2 4 y + 3)i
u v
u ( x, y ) = 2 xy 4 x
u u
= 2 y 4 = 2 x v v
x y = terpenuhi
x y
v( x, y ) = ( x y 4 y + 3)i
2 2
v v
v v = terpenuhi
= 2x = 2 y 4 y x
x y
Jadi f(z) analitik memenuhi persamaan Cauchy Riemann
b. f(z) = 3z 2 +4iz-5+i
maka :
f(z) = 3(x+iy)(x+iy)+4i(x+iy)-5+i
8
= 3(x 2 +2 xiy + i 2 y 2 ) + 4ix + 4i 2 y 5 + i
= 3x 2 +6 xiy + i 2 y 2 ) + 4ix + 4i 2 y 5 + i
= 3x 2 +6 xiy y 2 + 4ix 4 y 5 + i
= (3x 2 y 2 4 y 5) + (6 xy + 4 x + 1)i
u v
u ( x, y ) = 3x 2 y 2 4 y 5
u u
= 6x = 2 y 4 v v
x y = terpenuhi
x y
v( x, y ) = 6 xy + 4 x + 1
v v
v v = terpenuhi
= 6y + 4 = 6 y y x
x y
Jadi f(z) analitik memenuhi persamaan Cauchy Riemann
c. f(z) = z 2 +5iz +3 - i
misal : z = x + iy
f(z) = ( x + iy ) 2 + 5i ( x + iy ) + 3 i
f(z) = (x 2 y 2 5 y + 3) + ( 2 xy + 5 x 1)i
u(x,y) = x 2 y 2 5 y + 3
u u
= 2x = 2 y 5 v v
x y = terpenuhi
x y
v( x, y ) = 2 xy + 5 x + 1
v v
v v = terpenuhi
= 2y +5 = 2 y y x
x y
Jadi, f(z) analitik karena memenuhi persamaan Cauchy Rieman.
3. f (u ) = x 2 y 2 + 2 xy 3x + 2 y
Maka:
f(u) = x 2 y 2 + 2 xy 3 x + 2 y
u 2 u
= 2x + 2 y 3 2 = 2
x y
u 2 u
= 2 y + 2 x + 2 2 = 2
y y
9
2 u 2 u
2 u = +
x 2 y 2
=2+(-2)
=0
Jadi, fungsi f(x) fungsi harmonic
Persamaan Cauchy Riemen
u v v
= 2x + 2y 3 =
x y y
v = (2 x + 2 y 3)y
v= (2 x +2 y 3)y
v = 2xy + y 2 - 3y +
jadi, f(z) = u + iv
= (x 2 y 2 + 2 xy 3x + 2 y ) + (2 xy + y 2 3 y + c)
4. a. u = x 2 y 2 y
u u
= 2x = 2 y 1
x y
u v u v
Konjugat harus memenuhi x = y dan y = x ,
Sehingga;
u v
= 2x = 2 y +1
x x
Jadi,
v = 2xy + 1
= 2xy + x + c
Fungsi analitik : f(z) = u (x,y) + iv (x,y)
= x 2 y 2 y + i (2 xy + x + c)
= z 2 +iz + ic
10
b. u = x 4 6 x 2 y 2 + y 2
u
= 4 x 3 12 xy 2
x
u
= 12 x 2 y + 4 y 3
y
u v u v
Konjugat harus memenuhi x = y dan y = x ,
Sehingga;
v
= 4 x 3 12 xy 2
y
12 2
v= x y 4 xy 3 + h( y ) , h(y) = o
3
maka; v = 4x 3 y 4 xy 3 + c
fungsi analitik : f(z) = u (x,y) + iv(x,y)
f(z) = x 4 6 x 2 y 2 + y 4 + i (4 x 3 y 4 xy 3 + c)
= z 4 + ic
d
5. a. sin z = cos z
dz
Sin z = cos z
d
b. tan z = sec 2 z
dz
d sin z
= sec z
2
dz cos z
Missal:
u = sin z v = cos z
u= cos z v= - sin z
maka:
u ' v v' u (cos z )(cos z ) ( sin z )(sin z )
=
v2 cos 2 z
11
cos z +2 sin z = sec 2 z
2 2
cos z
1
= sec 2 z
cos 2 z
sec 2 z = sec 2 z
Misal :
u = x 2 y 2 2 xy
v = 2 xy + x 2 y 2
Untuk u = x 2 y 2 2 xy
12
u ( x, y ) = x 2 y 2 2 xy
u u
= 2 x 2 ydan = 2 y 2 x
x y
u v u v
v ( x, y ) = x 2 y 2 2 xy = (terpenuhi) dan = (terpenuhi )
x y y x
v v
= 2 x 2 ydan = 2 y 2 x
x y
Jadi f(z) analitik karena memenuhi persamaan Cauchy Riemann
b. Tentukan fungsi analitik f(z) = u(x,y) + v(x,y) apabila diketahui u = y2 - x2
Jawab :
f (u ) = y 2 x 2
u 2u
= 2 x 2 = 2
x x
u 2u
= 2y 2 = 2
y y
2u 2u
2 u = + = 2 + 2 = 0
x 2 y 2
f ( z ) = u + iv
f ( z ) = ( y 2 x 2 ) + i ( 2 xy + c)
13
Diketahui f(z) = cos z. Tentukan turunan dari fungsi tersebut dengan menggunakan
f ( z + z ) f ( z )
rumus f ' ( z ) = lim
z 0 z
Jawab :
f ( z + z ) = cos( z + z )
f ( z + z ) = cos z. cos z sin z. sin z
f ( z + z ) f ( z )
f ' ( z ) = lim
z 0 z
(cos z. cos z sin z. sin z ) cos z
= lim
z 0 z
cos z (1 cos z ) sin z. sin z
= lim
z 0 z
1 cos z sin z
= lim ( cos z sin z
z 0 z z
= ( cos z ).0 (sin z ).1
= sin z
14
2 z + 2z i 2 z i
= lim z + z + 2i z + 2i
z 0 z
2 z + 2 zz zi + 4 zi + 4iz (2 z 2 + 2 zz + 4 zi zi iz 2i 2
2
( z + z + 2i )( z + 2i )
= lim
z 0 z
2 z + 2 zz zi + 4 zi + 2i 2 z 2 2 zz 4 zi + zi + iz 2
2 2
( z + z + 2i )( z + 2i )
= lim
z 0 z
5iz
( z + z + 2i )( z + 2i )
= lim
z 0 z
5i
= lim
z 0 ( z + z + 2i )( z + 2i )
5i
=
( z + 2i ) 2
b. f ( z ) = z 2 2 z
f ( z + z ) = ( z + z )( z + z )( z + z ) 2( z + z )
= ( z 2 + 2 zz + z 2 )( z + z ) 2 z 2z
= z 3 + 2 z 2 z + zz 2 + z 2 z + 2 zz 2 + z 3 2 z 2z
= z 3 + 3 z 2 z + 3zz 2 + z 3 2 z 2z
f ( z + z ) f ( z )
f ' ( z ) = lim
z 0 z
z 3 + 3 z 2 z + 3 zz 2 + 4 z 3 2 z 2z ( z 3 2 z )
= lim
z 0 z
3 z z + 3 zz + z 2z
2 2 3
= lim
z 0 z
= lim 3 z + 3 zz + z 2 2
2
z 0
= 3 z 2 + 3 z ( 0) 2
= 3z 2 2
15
u
= e x ( x sin y y cos y ) + e x sin y
x
2u
= e x ( x sin y y cos y ) e x sin y e x sin y
x 2
u
= e x ( x cos y cos y + y sin y )
y
= cos( 2 x + 2iy )
= cos 2 x + cos 2iy
= cos 2 x + (cos 2 y )i
Misal :
u = cos 2x
v = cos 2y
16
u
= 2 sin 2 x
x
u
=0
y u v u v
dan =
v x y y x
=0
x
v
= 2 sin 2 y
y
f ( z ) tidak analitik
2u 2u
2 u = + =4+2 =6
x 2 y
= 4 xy + 2 y 2 + 2 y + c
f(z) = u + iv
f ( z ) = (2 x 2 + y 2 + 4 xy + 2 x + y ) + ( 4 xy + 2 y 2 + 2 y + c )i
17
Jawab :
f (v ) = 3 x 2 y + 2 x 2 y 3 2 y 2
v 2v
= 6 xy + 4 x 2 = 6 y 4
x y
v 2v
= 3 x 2 3 y 2 4 y 2 = 6 y 4
y y
2 v 2 v
2 v = + = 6x 6 y
x 2 y 2
8. hhhh
18