You are on page 1of 17

A Escada do claustro

Carta de Dom Guigo , Cartuxo, 1

ao Ir. Gervsio, sobre a vida contemplativa


I
Ao seu dileto irmo Gervsio, o Ir. Guigo: o Senhor seja o seu deleite.
Amar-te, irmo, para mim uma dvida, pois foste tu que, primeiro, comeaste a me amar. E sou
obrigado a te responder, porque, anterior, tua carta me convida a escrever-te.
Proponho-me, assim, a te transmitir certas coisas que pensei sobre o exerccio espiritual dos monges, a
fim de que possas julgar e corrigir meus pensamentos a propsito de um assunto que tu melhor
conheces por experincia, do que eu pela reflexo.
justo que eu te oferea, em primeira mo, as primcias do meu trabalho. Pois convm que colhas os
primeiros frutos da recente plantao que, em louvvel furto, subtraste servido do Fara e mole
servido, e colocaste no exrcito em ordem de batalha, enxertando sabiamente na oliveira o ramo
habilmente cortado da oliveira selvagem (cf. 81144,2; Ex 13,14; Ct 6,3.9 e Rm 11,17.24).

II
Os quatro degraus
Um dia, ocupado no trabalho manual, comecei a pensar no exerccio espiritual do homem. E eis que, de
repente, enquanto refletia, se apresentaram a meu esprito quatro degraus espirituais: a leitura, a
meditao, a orao, a contemplao.
Esta a escada dos monges, que os eleva da terra ao cu. Embora dividida em poucos degraus, ela de
imenso e incrvel comprimento, com a ponta inferior apoiada na terra, enquanto a superior penetra as
nuvens e perscruta os segredos do cu (cf. Gn 28,12).
Estes degraus, assim como so diversos em nome e em nmero, tambm se distinguem pela ordem e o
valor.
Se algum examina diligentemente suas propriedades e funes, o que produz cada um deles para ns, e
como diferem e se hierarquizam entre si, achar pequeno e fcil por sua utilidade e doura todo o
trabalho e esforo que lhes dedicar.
A leitura o estudo assduo das Escrituras, feito com aplicao do esprito.
A meditao uma ao deliberada da mente, a investigar com a ajuda da prpria razo o conhecimento
duma verdade oculta.
A orao uma religiosa aplicao do corao a Deus, para afastar os males ou obter o bem. A
contemplao uma certa elevao da alma em Deus, suspensa acima dela mesma, e degustando as
alegrias da eterna doura.
Notada, assim, a descrio dos quatro degraus, resta-nos ver a funo de cada um em relao a ns.

III
Qual a funo de cada um dos citados degraus
A leitura procura a doura da vida bem-aventurada, a meditao a encontra, a orao a pede, a
contemplao a experimenta.
Por isso o Senhor mesmo diz: Buscai e encontrareis, chamai e se vos abrir. Buscai lendo e encontrareis
meditando, chamai orando e abrisse-vos contemplando. 2
A leitura, de certo modo, leva boca o alimento slido, a meditao o mastiga e tritura, a orao
consegue o sabor, a contemplao a prpria doura que regala e refaz.
A leitura est na casca, a meditao na substncia, a orao na petio do desejo, a contemplao no
gozo da doura obtida. Para que se possa ver isto de modo mais expressivo, suponhamos um exemplo
entre muitos.

IV
A funo da leitura
leitura, eu escuto: Bem-aventurados os puros de corao, porque vero a Deus (Mt 5,8).
Eis uma palavra curta, mas cheia de suaves sentidos para o repasto da alma. Ela oferece como que um
cacho de uva. A alma, depois de o examinar com cuidado, diz em si mesma: "Pode haver aqui algum
bem, voltarei ao meu corao e tentarei, se possvel, entender e encontrar esta pureza. Pois preciosa e
desejvel tal coisa, cujos possuidores so ditos bem-aventurados, e qual se promete a viso de Deus,
que a vida eterna, e que louvada por tantos testemunhos da Sagrada Escritura".
Desejosa de explicar mais plenamente a si mesma esta coisa, comea a mastigar e a triturar essa uva, e
a pe no lagar, enquanto excita a razo a procurar o que e como pode ser adquirida to preciosa
pureza.

V
A funo da meditao
Comea, ento, diligente meditao. Ela no se detm no exterior, no pra na superfcie, apia o p
mais profundamente, penetra no interior, perscruta cada aspecto.
Considera, atenta, que no se disse: Bem-aventurados os puros de corpo, mas, sim, "os puros de
corao". Pois no basta ter as mos inocentes de ms obras, se no estivermos, no esprito, purificados
de pensamentos depravados. Isto o profeta confirma por sua autoridade, ao dizer: Quem subir o monte
do Senhor? Ou quem estar de p no seu santurio? Aquele que for inocente nas mos e de corao puro
(Sl 24,3-4).
Depois ela considera quanto o prprio profeta deseja essa pureza, ao orar: Cria em mim, Deus, um
corao puro (Sl 51,12) e ainda: Se olhei a iniqidade no meu corao, o Senhor no me ouvir (Sl
66,18).
A meditao pensa em como era o bem-aventurado J solcito por essa guarda, pois dizia: Fiz um pacto
com os meus olhos para no pensar em nenhuma virgem (J 31,1). Eis como se dominava o santo
homem . que fechava seus olhos para no ver o que vo, evitando olhar imprudentemente o que depois
desejaria contra a sua vontade.
Depois de ter refletido sobre esses pontos e outros semelhantes no que toca pureza do corao, a
meditao comea a pensar no prmio:
Como seria glorioso e deleitvel ver a face desejada do Senhor, mais bela do que a de todos os homens
(Sl 45,3), no mais abjeta e vil (cf. Is 53,2), no mais tendo a aparncia com que o revestiu sua me,
mas envergando a estola da imortalidade, e coroado com o diadema que seu Pai lhe deu no dia da
ressurreio e da glria, o dia que o Senhor fez (Sl 118,24).
Ela concebe que nesta viso haver aquela saciedade esperada pelo profeta, ao dizer: Serei saciado
quando aparecer a tua glria (Sl 17,15).
Vs quanto licor emanou daquela pequena uva, quanto fogo nasceu duma centelha, quanto se alargou na
bigorna da meditao, este pequeno pedao de metal: Bem-aventurados os puros de corao, porque
vero a Deus!
Mas, quanto mais poderia alargar-se, se algum experiente viesse ajudar!
Sinto como " fundo o poo", mas no passo ainda de um novio rude, que mal cheguei a tirar poucas
gotas.
Inflamada por esses fachos, incitada por tais desejos, a alma comea a pressentir, quebrado o alabastro,
a suavidade do ungento. No ainda o gosto, mas j o cheiro.
Por esse, a alma compreende quo suave seria experimentar essa pureza, cuja meditao a faz saber
quanta alegria ela d. Mas que far ela?
Ardendo ao desejo de possu-Ia, no encontra em si como a pode ter.
E quanto mais a procura, mais tem sede.
Enquanto se d meditao, sua dor aumenta, porque ainda no sente a doura que a meditao mostra
existir na pureza de corao, mas sem a dar.
Porque no cabe a quem l nem a quem medita sentir tal doura, se no recebe do alto (10 19,11) esse
dom. Ler e meditar comum tanto aos bons quanto aos maus, e os prprios filsofos pagos
encontraram, pelo exerccio da razo, em que consiste, em suma, o verdadeiro bem.
Mas, tendo conhecido a Deus, no o glorificaram como Deus (Rm 1,21) e, presumindo de suas foras,
diziam: Venceremos graas nossa lngua, nossos lbios so nossos (Sl 12,5). Assim, no mereceram
receber o que tinham podido ver. Perderam-se em seus pensamentos (Rm 1,21), e a sua sabedoria foi
devorada (Sl 107,27)
A sabedoria deles tinha as suas fontes no estudo das cincias humanas, e no no Esprito de sabedoria
que o nico a dar a verdadeira sabedoria, isto , a cincia saborosa que alegra e nutre, com inestimvel
sabor, a alma que a possui. dela que foi escrito: A sabedoria no entrar na alma perversa (Sb 1,4).
Esta procede s de Deus. E como o Senhor deu a muitos a misso de batizar, mas guardou s para si o
poder e a autoridade de perdoar os pecados pelo batismo, o que levou Joo a dizer, por antonomsia e de
modo preciso: ele que batiza, assim tambm podemos dizer: ele que d sabor sabedoria, e faz
saborosa a cincia da alma.
A palavra dada a todos; a sabedoria do esprito, que o Senhor distribui a quem quer e quando quer (cf.
1 Cor 12,11), a poucos dada.

VI
A funo da orao
Vendo, pois, a alma que no pode por si mesma atingir a desejada doura de conhecimento e da
experincia, e que quanto mais se aproxima do fundo do corao (Sl 64,7), tanto mais distante Deus
(cf. Sl 64,8), ela se humilha e se refugia na orao. E diz: Senhor, que no s contemplado seno pelos
coraes puros, eu procuro, pela leitura e pela meditao, qual , e como pode ser adquirida a verdadeira
doura do corao, a fim de por ela conhecer-te, ao menos um pouco.
Eu buscava, Senhor, a tua face, a tua face Senhor, eu buscava (cf. Sl 27,8); meditei muito tempo em
meu corao, e na minha meditao cresceu um fogo (cf. Sl 39,4) e o desejo de te conhecer ainda mais.
Quando me repartes o po da Sagrada Escritura, na frao do po te tomas. conhecido por mim (cf. Lc
24,35). E quanto mais te conheo, tanto mais desejo conhecer-te, no j na casca da leitura, mas no
sabor da experincia.
Isto no peo, Senhor, por meus mritos, mas pela tua misericrdia.
Confesso-me indigna pecadora, mas at os cezinhos comem das migalhas que caem da mesa dos seus
donos (Mt 15,27).
D-me, pois, Senhor, o penhor da herana futura, uma gota ao menos da chuva celeste, para arrefecer a
minha sede, pois ardo de amor (cf. Ct 2,5).

VII
Efeitos da contemplao
Com essas e outras palavras, a alma inflama o seu desejo, mostra assim o que nela se fez, por
encantaes invoca o seu Esposo.
E o Senhor, cujos olhos so fixos nos justos e cujos ouvidos esto no s atentos s suas preces (cf. Sl
34, 16), mas presentes nelas, no espera a prece acabar. Pois, interrompendo o curso da orao,
apressa-se a vir alma que o deseja, banhado de orvalho da doura celeste, ungido dos perfumes
melhores.
Ele recria a alma fatigada, nutre a que tem fome, sacia a sua aridez, lhe faz esquecer tudo o que
terrestre, vivifica-a, mortificando-a por um admirvel esquecimento de si mesma, e embriagando-a,
sbria a torna.
Como em certas funes carnais a alma se deixa a tal ponto vencer pela concupiscncia, que perde o
prprio uso da razo e o homem se toma todo carnal, assim, ao contrrio, nessa contemplao superior,
os movimentos carnais so de tal modo vencidos e absorvidos pela alma, que a carne no contradiz em
nada ao esprito, e o homem se torna quase todo espiritual.
VIII
Sinais da vinda da graa
Mas, Senhor, como descobrir quando realizas tudo isso, e qual o sinal da tua vinda?
So, por acaso, os suspiros e as lgrimas os mensageiros e testemunhas da consolao e da alegria? Se
assim , estamos em presena duma nova antinomia e de uma significao inusitada.
Qual , com efeito, a relao entre consolao e suspiros, alegria e lgrimas? Se que se podem chamar
lgrimas estas lgrimas, e no antes, abundncia transbordante do orvalho interior derramado do cu,
indcio da purificao interior, limpeza do homem exterior.
No batismo de crianas, a purificao do homem interior figurada e significada pela abluo exterior.
Aqui, ao contrrio, a purificao exterior procede da abluo interior.
felizes lgrimas, pelas quais so lavadas as manchas interiores, e as labaredas do pecado se apagam!
Bem-aventurados os que assim chorais, porque rireis (cf. Mt 5,5).
Nessas lgrimas reconhece, alma, o teu Esposo, abraa o Desejado, embriaga-te em torrente de
delcias, suga do seio da consolao o leite e o mel. Estes so os maravilhosos presentinhos e consolos
que teu Esposo te distribui e concede, isto , tuas lgrimas e suspiros.
Ele te trouxe nessas lgrimas a poo sob medida, o po de dia e de noite, aquele po que confirma o
corao do homem e mais doce do que o favo de mel.
Senhor Jesus, se so to doces essas lgrimas que brotam da tua lembrana e do teu desejo, quo
doce haver de ser o gozo experimentado em tua viso manifesta!
Se to doce chorar por ti, quanto mais doce ser gozar de ti?
Mas, por que exprimimos de pblico tais secretos colquios? Por que me esforo por revelar em termos
comuns essas inefveis ternuras? Os que no as experimentaram, no as compreendero. Eles as leriam
mais claramente no livro da experincia, onde a uno divina ensina por si mesma (cf. l Jo 2,27).
De qualquer modo, porm, a letra exterior no aproveita ao leitor, pois a leitura da letra exterior de
pouco sabor, a no ser que uma explicao tire do corao o sentido interior.

IX
A graa se esconde
minha alma, prolonguei por muito tempo este discurso. Pois era bom para ns estar ali, e contemplar
com Pedro e Joo a glria do Esposo, e ficar largo tempo com ele, se ele quisesse fazer ali no duas, nem
trs tendas (cf. Mt 17,4), mas uma s em que estaramos juntos, e juntos nos deleitssemos.
Mas eis que j diz o Esposo, Deixa-me partir, pois j sobe a aurora (Gn 32,26), j recebeste a luz da
graa e a visita que desejavas.
Dada, pois, a bno e mortificado o nervo da coxa, e mudado o nome de Jac para Israel (cf. Gn 32,25-
32), o Esposo longamente desejado se retira por um pouco de tempo, depressa escapa.
Ele se arreda, tanto em relao visita de que falei, quanto doura da contemplao. Mas permanece
sempre presente, quanto direo, graa, unio.

X
Como a ocultao da graa coopera para o nosso bem
Mas no temas, esposa, no desespere, no penses que s desprezada, se o Esposo te oculta por algum
tempo a sua face. Tudo isso concorre ao teu bem (cf. Rm 8,28), e ganhas com a partida e com a vinda.
Ele veio para ti, e tambm para ti que ele se afasta. Vem para a consolao, afasta-se por cautela, a
fim de que a grandeza da consolao no te ensoberbea, evitando que a presena contnua do Esposo,
te leve a desprezar as companheiras e atribuas a consolao no graa, mas natureza.
Esta graa, o Esposo a concede quando quer e a quem ele quer, e no se possui como direito hereditrio.
conhecido o provrbio que diz que a familiaridade excessiva gera o desprezo. Ele se afasta, pois, para
no ser desprezado, se demais assduo, e para que, ausente, seja mais desejado, e desejado seja
procurado com maior ardor, e longamente querido, seja, enfim, achado com maior alegria.
Alm disso, se nunca faltasse essa consolao, que em relao futura glria a revelar-se em ns (cf.
Rm 8,18), enigmtica e parcial, talvez julgssemos que temos aqui cidadania permanente e
procuraramos menos a futura.
Assim, para no tomarmos o exlio por ptria, o penhor pelo pleno valor, que o Esposo vem de tempo
em tempo, ora trazendo consolao, ora a substituindo pelo leito de doente (cf. 8141,4).
Ele permite que saboreemos por um pouco de tempo a sua doura, mas antes que ela seja plenamente
sentida, ele se esvai. Assim, voejando sobre ns de asas abertas, ele nos provoca a voar (cf. Dt 32,11),
como se dissesse: Experimentastes um pouco da minha suavidade e doura, mas, se quereis saciar-vos
plenamente, correi atrs de mim ao odor dos meus perfumes (cf. Ct 1,3), levantai os coraes para o alto
onde estou direita do Pai. A me vereis, no mais em figura e em enigma, mas face a face, e ento, o
vosso corao gozar plenamente, e o vosso gozo ningum vos tirar (Jo 16,22).

XI
Com que cuidado a alma se deve comportar depois da visita da graa
Mas, acautela-te, esposa. Quando o Esposo se ausenta, no vai para longe. Se no o vs, ele sempre te
v. Ele cheio de olhos frente e atrs (cf. Ez 1,18). Jamais podes fugir da sua vista. Tem junto de ti
seus enviados, espritos que so como que mensageiros muito sagazes, que vejam como te conduzes na
ausncia do Esposo, e te acusem diante dele se descobrirem em ti algum sinal de impureza e de
leviandade.
Este Esposo cheio de zelo. Se, acaso, acolheres um outro amante, ou te empenhas em agradar mais a
um outro, ele logo se afasta de ti e se une a outras virgens fiis.
delicado esse Esposo, nobre, o mais belo dos filhos dos homens (Sl 45,3), e assim, no quer ter
uma esposa seno perfeitamente bela. Se ele vir em ti uma mancha, ou uma ruga, logo desvia o seu
olhar.
Ele no suporta nenhuma impureza. S, pois, casta, s reservada e humilde, para merecer a visita
freqente do teu Esposo.
Temo que este discurso se tenha prolongado demais, mas a matria abundante me obrigou a isto, assim
como a sua doura. No prolonguei por minha espontnea vontade, foi o seu encanto que me arrastou
sem sentir.

XII
Recapitulao do que foi dito
Para que se possa ver melhor em conjunto o que foi dito em forma mais desenvolvida, vamos recapitul-
lo em resumo.
Assim como foi notado nos exemplos propostos, podes ver como os ditos degraus se ligam uns aos
outros entre si. E como um precede a outro, tanto no tempo, como na casualidade.
Qual primeiro fundamento, vem a leitura. Ela fornece a matria e nos leva meditao.
A meditao, por sua vez, perscruta com maior diligncia o que se deve desejar, e como que cavando,
acha e mostra o tesouro. Mas, como no pode por si mesma obt-lo, leva-nos orao.
A orao, elevando-se a Deus com todas as suas foras, obtm o tesouro desejvel, a suavidade da
contemplao.
Sobrevindo a contemplao, ela recompensa o trabalho dos trs degraus referidos, embriagando. a alma
sedenta com o orvalho da doura celeste.
A leitura feita segundo um exerccio mais exterior; a meditao, segundo uma inteligncia mais
interior; a orao, segundo o desejo; a contemplao passa acima de todo sentido.
O primeiro degrau dos principiantes; o segundo, dos que progridem; o terceiro, dos fervorosos; o
quarto, dos bem-aventurados.

XIII
Como os mesmos degraus so ligados uns aos outros
Estes degraus so de tal modo ligados, e de tal forma servem uns aos outros, que os precedentes pouco
ou nada aproveitam sem os seguintes, e os seguintes, por sua vez, nunca ou s raramente, podem ser
adquiridos sem os precedentes.
Que adianta, com efeito, ocupar o tempo em contnua leitura, percorrer os feitos e os escritos dos santos,
se no exprememos o seu suco, mastigando e ruminando, e no o passamos at ao mais ntimo do
corao, engolindo, a fim de por eles considerarmos diligentemente o nosso estado, e cuidarmos de
praticar as obras daqueles cujos feitos queremos ler freqentemente?
Mas, como haveremos de cogitar estas coisas, ou como poderemos evitar que, meditando coisas erradas
e vs, se transgridam os limites constitudos pelos santos Pais, a no ser que sejamos antes instrudos a
tal respeito pela leitura ou pelo ensino?
O ensino, de certo modo, se relaciona com a leitura, o que nos leva habitualmente a dizer que lemos para
ns mesmos ou para os outros, mas tambm o que ouvimos dos mestres.
Igualmente, que vale ao homem ver pela meditao o que deve praticar, se no pode faz-lo seno pelo
auxilio da orao e pela graa de Deus? Porque todo dom excelente e todo dom perfeito vem de cima e
desce do Pai das luzes (Tg 1,17).
Sem ele nada podemos, ao passo que ele faz em ns as obras, mas no sem ns. Pois somos
cooperadores de Deus (1Cor 3,9), como diz o Apstolo. Deus quer que lhe supliquemos, quer que
abramos graa que vem e bate porta, o seio da nossa vontade, e lhe demos o nosso consentimento.
O Senhor exigia esse consentimento da Samaritana, quando dizia:
Chama o teu marido (Jo 4,16), como se dissesse: Quero te infundir a graa; aplica o teu livre arbtrio.
Dela exigia a orao: Se soubesses o dom de Deus, e quem que te diz: D-me de beber, serias tu que
lhe terias pedido a gua viva (ib.1 O).
Inflamada, pois, pelo desejo, volta-se para a orao, dizendo:
Senhor, d-me desta gua, a fim de que eu no tenha mais sede. Assim, portanto, a palavra do Senhor
que ouvira e depois meditara, a incitou orao.
Como haveria de tomar-se solcita na splica, se antes, a meditao no a tivesse feito arder? Ou de que
lhe serviria a precedente meditao, se a orao seguinte no obtivesse o que aquela lhe mostrara?
Para que seja, pois, frutuosa a meditao, preciso que se lhe siga o fervor da orao, da qual como
um efeito a doura da contemplao.

XIV
Conseqncias do que foi dito
De tudo isso podemos concluir que a leitura sem a meditao rida, a meditao sem a leitura
errnea, a orao sem meditao morna, a meditao sem orao infrutfera.
A orao com fervor obtm a contemplao, mas a aquisio da contemplao rara ou miraculosa sem
a orao.
Deus, com efeito, cujo poder no tem limites, e cuja misericrdia se estende a todas as suas obras, s
vezes suscita das pedras filhos de Abrao (cf. Mt 3,9). o que se d quando fora coraes duros e
rebeldes a querer. Ele como o prdigo que, segundo se costuma dizer, "d o boi com os chifres",
quando vem sem ser chamado e se envolve sem ser procurado.
Embora tenha isso acontecido a alguns, como a Paulo e alguns outros, no devemos, no entanto, tentar a
Deus presumindo tais dons, mas fazer o que nos compete, isto , ler e meditar a lei de Deus, e rogar-lhe
que ajude a nossa fraqueza, e veja a nossa imperfeio. Ele prprio nos ensina a fazer assim, quando
diz: Pedi e recebereis, procurai e achareis, batei e abrir-se-vos- (Mt 7,7). Pois agora o reino dos cus
sofre violncia, e so os violentos que dele se apoderam (Mt 11,12).
Eis, pois, que as distines acima assinaladas permitem perceber as propriedades dos vrios degraus,
como se concatenam entre si, o que produz em ns cada um deles.
Feliz o homem que, tendo o esprito vazio de outros cuidados, deseja sempre passar e repassar por esses
degraus. aquele que, vendendo tudo que possui, compra o campo em que est escondido o tesouro
desejvel, que recolher-se e ver como suave o Senhor (cf. Sl 34,9).
Feliz, sim, aquele que, exercitado no primeiro degrau, bem atento no segundo, fervente no terceiro,
alado acima de si no quarto, se eleva cada vez mais forte, por essas subidas, at ver o Deus dos deuses
em Sio (Sl 84,8).
Bem-aventurado aquele, a quem dado permanecer, ainda que por pouco tempo, nesse ltimo degrau,
e que pode dizer: Eis que sinto a graa de Deus, eis que contemplo com Pedro e Joo a sua glria no
monte, eis que gozo com Jac os abraos da bela Raquel.
Mas acautele-se ele depois de tal contemplao, para no cair nos abismos por uma queda desordenada,
nem voltar, depois de to grande visita, aos lascivos atos do mundo e s sedues da carne.
Como no pode a fraca ponta da mente humana sustentar mais longamente o esplendor da verdadeira
luz, desa suavemente e com ordem algum dos trs degraus pelos quais subira, e assim,
alternadamente, ora em um ora em outro, demore segundo a moo do livre arbtrio e as circunstncias
de lugar e de tempo. A meu ver, ele estar tanto mais prximo de Deus, quanto mais longe do primeiro
degrau. Como , infelizmente, frgil e miservel a condio humana!
Vemos, pois, abertamente, com o auxlio da razo e os testemunhos das Escrituras, que a perfeio da
vida bem-:-aventurada est contida nestes quatros degraus, e que o homem espiritual deve estar sempre
a exercitar-se neles.
Mas, quem que guarda esse modo de viver, quem ele, e ns o louvaremos? (Eclo 31,9). Querer,
muitos querem, mas fazer de poucos.
Queira Deus que sejamos desses poucos.

XV
Quatro causas que nos retraem dos referidos degraus
So quatro as causas que, o mais das vezes, nos desviam desses degraus: uma necessidade inevitvel, a
utilidade duma boa ao, a fraqueza humana, a vaidade mundana.
A primeira desculpvel; a segunda tolervel; a terceira miservel; a quarta culpvel. E
verdadeiramente culpvel. A quem, por essa causa, desviado do seu propsito, melhor seria no ter
conhecido a graa de Deus, do que retroceder depois de conhec-la. Que escusa ter do seu pecado?
No lhe poder, acaso, Deus dizer, com razo: Que mais te devia fazer e no fiz? (cf. Is 5,4). No existias
e te criei. Tornaste-te servo do diabo e do pecado, e te redimi. Corrias com os mpios ao redor do mundo,
e te escolhi. Dei-te graa perante meus olhos e queria fazer em ti a minha habitao, e em verdade me
desprezaste. No jogaste para trs somente as minhas palavras, mas a mim mesmo, e andaste em busca
das tuas concupiscncias.
Mas, Deus bom, suave e manso, doce amigo, conselheiro prudente, ajuda forte, como desumano e
temerrio aquele que te rejeita, e repele do seu corao um hspede to humilde e clemente!
infeliz e nociva troca, rejeitar o seu Criador e acolher pensamentos maus e prejudiciais, e entregar to
depressa a pensamentos impuros e ao espezinhar dos porcos at mesmo aquela cmara secreta do
Esprito Santo, que o fundo do corao, que pouco antes se dirigia s alegrias celestes!
Ainda esto quentes no corao os vestgios do Esposo, e j ali se intrometem desejos adulterinos.
inconveniente e indecoroso para ouvidos que acabam de ouvir palavras que no lcito ao homem falar
(cf. 2Cor 12,4), entregar-se to depressa a fbulas e a ouvir maledicncias. E para olhos que acabam de
ser batizados pelas lgrimas sagradas, de repente se voltar para ver vaidades. Para a lngua que acaba
de cantar um doce epitalmio, e que tinha reconciliado o Esposo com a esposa por suas palavras
inflamadas e persuasivas, e a introduzira no celeiro (cf. Ct 2,4), de novo se converter s conversas
torpes, s leviandades, urdi dura de dolos, maledicncia.
No nos acontea, Senhor, mas se acaso, por fraqueza humana, recairmos nisso, no desesperemos, mas
de novo recorramos ao Mdico clemente que levanta do p o indigente e ergue o pobre do monturo (Sl
113,7). E ele, que no quer a morte do pecador, voltar a nos curar e salvar.
J tempo de pr fim a esta carta. Oremos todos ao Senhor que no presente enfraquea para ns os
impedimentos que nos retraem da sua contemplao; no futuro, nos liberte inteiramente deles, levando-
nos, mediante os referidos degraus, cada vez mais fortes, a vermos o Deus dos deuses em Sio (Sl
84,8). Ali, os eleitos no experimentaro mais gota a gota nem intermitentemente a doura da
contemplao. Pois tero, em incessante torrente de gozo, a alegria que ningum tirar, e a paz
imutvel, a paz nele.
E tu, Gervsio, meu irmo, se do alto, te for dado um dia ascender ao cume desses degraus, lembra-te
de mim e ora por mim, quando for bem para ti.
Assim, o vu puxe o vu (cf. Ex 26,33), e aquele que escuta, diga:
Vem! (Ap 22,17).
SCALA CLAUSTRALIUM, de Guigo II
Traduo de D. Timteo A. Anastsio,
O.S.B, antigo Abade do Mosteiro de So
Bento. Bahia (BRASIL).
Notas:
1. Guigo II (1188) foi o nono sucessor de So Bruno como prior do
deserto de Chartreuse, de 1174 at 1180. Faleceu em 1188.[voltar ao
texto]
2. So Joo da Cruz, nos seus Ditos de luz e de amor, no n 156,
reproduz assim este texto de Guigo: Procurai lendo e
encontrareis meditando; chamai orando e abrir-vos-
o contemplando (Ed.Vozes. Petrpolis,1996, p.108. Desse modo, o
santo faz aluso breve aos passos da Lectio Divina monstica.
O Catecismo da Igreja Catlica, no n 2654, volta a acudir a este texto
da Escada: Os Padres espirituais, parafraseando Mt 7,7, resumem assim
as disposies de um corao alimentado pela Palavra de Deus na
orao: `Buscai lendo, e encontrareis meditando; chamai orando, e
se os abrir pela contemplao.[voltar ao texto]
Scala Claustralium: Tratado sobre la Lectio Divina

CARTA DE GUIGUES II, cartujo, a su amigo Gervasio, sobre la vida contemplativa

El hermano Guigues a su querido hermano Gervasio: gzate en el Seor. Me siento como obligado
a amarte, porque t empezaste a amarme antes; y me siento impulsado a escribirte, porque con tus
cartas me invitaste a escribir primero. Por eso me he propuesto transmitirte alguna cosas que haba
ido pensando acerca del ejercicio espiritual de los monjes, para que t, que al experimentarlas las
has aprendido mejor que yo al tratarlas, seas juez y corrector de mis pensamientos. Y con razn te
ofrezco a ti el primero estas primicias de mi trabajo, para que recojas t los primeros frutos de la
nueva planta, porque en tu frgil soledad, arrancndola con loable hurto de la servidumbre del
faran, la colocaste en un ordenado ejrcito armado, injertando sabiamente en el olivo el ramo de
olivo silvestre cortado con arte.

I. Descripcin de los cuatro peldaos de la escalera espiritual

Cuando cierto da, ocupado en un trabajo manual, haba empezado a pensar en la actividad espiritual del
hombre, se presentaron repentinamente a mi consideracin los cuatro peldaos espirituales, a saber, la lectura,
la meditacin, la oracin y la contemplacin. Esta es la escalera de los monjes (Scala Claustralium) por la que
se elevan de la tierra al cielo, compuesta en realidad de pocos peldaos, pero de inmensa e increble magnitud.
Su parte inferior se apoya en la tierra, mientras que la superior penetra las nubes y escruta los secretos del
cielo. Estos peldaos se distinguen tanto por sus nombres y su nmero como por su orden y su funcin. Si uno
examina diligentemente sus propiedades y funciones, el efecto que produzca cada uno en nosotros, cmo se
diferencian y en qu relacin jerrquica estn entre ellos, entonces considerar breve y ligero el trabajo y la
aplicacin que se les haya dedicado, frente a la gran utilidad y dulzura que aportan. En efecto, la lectura
(lectio) es la inspeccin cuidadosa de las Escrituras con entrega de espritu. La meditacin (meditatio) es la
concentrada operacin de la mente que investiga con la ayuda de la propia razn el conocimiento de la verdad
oculta. La oracin (oratio) es la fervorosa inclinacin del corazn a Dios con el fin de evitarle males y alcanzar
bienes. La contemplacin (contemplatio) es la elevacin de la mente mantenida en Dios, que degusta las
alegras de la eterna dulzura.

II. Descripcin de las funciones de los cuatro peldaos

Lectio - Meditatio: Habiendo, pues, descrito los cuatro peldaos nos queda por ver ahora sus funciones. La
lectura busca la dulzura de la vida feliz, la meditacin la halla, la oracin la pide, la contemplacin la
experimenta. Porque el mismo Dios dice: Buscad y hallaris, llamad y se os abrir (Mt 7, 7).
Buscad leyendo y hallaris meditando, llamad orando y se os abrir contemplando. La lectura pone en la boca
pedazos, la oracin le extrae el sabor, la contemplacin es la misma dulzura que alegra y recrea. La lectura se
queda en la corteza, la meditacin penetra en el pulpa, la oracin en la peticin llena de deseo, la
contemplacin en el goce de la dulzura adquirida. Para que esto pueda verse con mayor claridad proponemos
un ejemplo entre muchos. En la lectura escucho esto: Bienaventurados los limpios de corazn, porque ellos
vern a Dios (Mt 5, 8).
He aqu una palabra breve, pero suave y llena de mltiples resonancias, ofrecida como un racimo de uva para
alimento del alma. Ante ella el alma despus de haberla examinado diligentemente, dice para s: aqu puede
haber algo bueno, volver a entrar en mi corazn e intentar si me es posible comprender y encontrar esta
pureza. Esta es, en efecto, algo precioso y deseable, alabada por tantos pasajes de la Escritura, a quien la posee
se le llama dichoso y se le promete la visin de Dios, esto es, la vida eterna. Deseando, por tanto, que se le
explique esto ms plenamente, empieza a masticar y a triturar esta uva ponindola, como si dijramos, en el
lagar, despus estimula su razn para indagar en qu consista y cmo pueda adquirirse esta pureza tan preciosa
y deseable.

III. Funcin de la meditacin

Ahora se pasa a la atenta meditacin, que no se queda fuera, no permanece en la superficie, sino que da un
paso ms, penetra en el interior, escruta todo en detalle. Considera atentamente que no se dice:
Bienaventurados los limpios de cuerpo, sino de corazn, porque no basta tener las manos limpias de malas
acciones, si nuestra mente no est limpia de pensamientos impuros. Y esto lo confirma la autoridad del profeta
que dice: Quin subir al monte del Seor? o Quin habitar en su templo santo? El que tiene manos
inocentes y puro corazn (Salm 23, 3-4).
Considera aun cunto desease ese mismo profeta la pureza de corazn pues orando deca:
Crea en m, oh Dios, un corazn puro (Salm 50, 12), y tambin: Si hubiera visto iniquidad en mi corazn, el
Seor no me hubiera escuchado (Salm 65, 18).
Piensa cun solicito era el bienaventurado Job en la custodia de su corazn cuando deca:
He hecho con mis ojos el pacto de no mirar a doncella alguna (Job 31, 1).
Mira qu violencia no se haca este hombre santo que cerraba sus ojos para no mirar vanidad que tal vez,
despus de vista por imprudencia, pudiera involuntariamente desear. Despus de haber considerado estas y
otras cosas semejantes acerca de la pureza del corazn, la meditacin empieza a pensar en el premio, o sea
cun glorioso y deleitable sea ver el rostro deseado del Seor, el ms hermoso de entre los hijos de los
hombres, no ya rechazado y despreciado, ni con la apariencia de la cual le revisti su madre la Sinagoga, sino
con la estola de la inmortalidad y coronado con la diadema con la cual le coron su Padre el da de la
resurreccin y de la gloria, da que hizo el Seor. Piensa que en aquella visin se tendr aquella saciedad de la
que dice el profeta: Me saciar cuando aparezca tu gloria (Salm 16, 15).
Ves cunto jugo brot de un racimo de uva tan pequeo, cunto fuego sali de esta chispa, cunto se haya
dilatado, bajo el yunque de la meditacin, esta exigua masa de Bienaventurados los limpios de corazn, porque
ellos vern a Dios (Mt 5, 8)? Pero cunto ms se podra dilatar an si se aplicara a ello uno ms experto? Pues
intuyo que el pozo es profundo, mas yo todava soy un aprendiz sin experiencia y con dificultad he podido
recoger estas pocas cosas.
Inflamada el alma por estas ascuas, estimulada por estos deseos, roto el alabastro empieza a presentir la
suavidad del perfume, an no por el gusto, sino como si dijramos por el olfato y por l capta cun dulce
pueda ser tener experiencia de esta pureza, de la que ya por su meditacin advierte llena de placer. Pero qu
puede hacer? Se quema por el deseo de poseerla, pero no encuentra en s el modo de tenerla y cuanto ms
busca, ms sed tiene. Mientras se entrega a la meditacin conoce tambin el dolor, porque tiene sed de la
dulzura que la meditacin le muestra deba darse en la pureza de corazn, pero no se la da a gustar. Pues el
sentir esta dulzura no es del que lee o medita, a no ser que se le conceda de lo alto. En efecto, leer y meditar es
comn tanto a los buenos como a los malos. Y los mismos filsofos paganos, por su razn, hallaron en qu
consiste la esencia del verdadero bien. Mas, puesto que habiendo conocido a Dios no le dieron gloria como a
Dios (Rm 1,21), y findose presuntuosamente de sus fuerzas decan: La lengua es nuestro fuerte, nuestros
labios por nosotros, quin va a ser nuestro amo? (Salm 11, 5), no merecieron recibir lo que pudieron ver. Se
perdieron en la vanidad de sus pensamientos (Rm 1, 21), y toda su sabidura fue inutilizada (Salm 106, 27),
sabidura que les vena del estudio de disciplinas humanas, no el espritu de sabidura, nico que da la
verdadera sabidura, es decir, el conocimiento sabroso que alegra y recrea con un gusto inestimable al alma en
la que se da. De esta sabidura se dijo: La sabidura no entrar en un espritu malvado (Sb 1, 1).
Pues ella solamente procede de Dios. En efecto, el Seor ha concedido a muchos la tarea de bautizar, pero el
poder y la autoridad de perdonar los pecados en el Bautismo se los ha reservado nicamente para l. Por eso
Juan dijo bien de l distinguiendo: El es quien bautiza (Jn 1, 33).
As lo mismo podemos decir de l: El es el que da sabor a la sabidura y la hace gustosa al alma. La palabra se
ofrece ciertamente a muchos, pero la sabidura (del Espritu) a pocos. Dios la distribuye a quien quiere y como
quiere.

IV. Funcin de la oracin

Oratio - Contemplatio: Viendo, pues, el alma que no puede alcanzar por s sola esa dulzura deseada por el
conocimiento y la experiencia, y que cuanto ms se eleva ella tanto ms lejano est Dios (Salm 63, 7-8),
entonces se humilla y se refugia en la oracin diciendo: Seor, que no te dejas ver ms que por los limpios de
corazn, leyendo he investigado, meditando he buscado cmo pueda adquirirse la verdadera pureza del
corazn, para poderte conocer, gracias a ella, al menos un poco. Buscaba tu rostro Seor, tu rostro buscaba
(Salm 26, 8). Largamente he meditado en mi corazn y en mi meditacin se ha encendido un fuego y un deseo
mayor de conocerte (Salm 38, 4). Cuando rompes para mi el pan de la Sagrada Escritura, en la fraccin del pan
hay gran conocimiento (Lc 24, 30-31) y cuanto ms te conozco, ms deseo conocerte, no ya en la corteza de la
letra, sino en el sentido de la experiencia. Y esto no te lo pido, Seor, por mis mritos, sino por tu misericordia.
Pues confieso que soy indigna y pecadora, pero tambin los perritos comen migas que caen de la mesa de sus
seores (Mt 15, 27). Dame, Seor, una prenda de la herencia futura, una gota al menos de la lluvia celeste con
la que pueda aliviar mi sed, porque me abraso de amor.

V. Funcin de la contemplacin

Con estos y otros encendidos pensamientos el alma inflama su deseo y muestra as su efecto. Con estos
encantos llama a su esposo. Los ojos del Seor estn sobre los justos y sus odos estn atentos a las oraciones
(Sam 33, 16), hasta tal punto que no espera siquiera a que la oracin haya terminado sino que, interviniendo en
el curso mismo de ella, se apresura a entrar en el alma que lo busca con deseo, se apresura a encontrarse con
ella, baado por el roco de la dulzura celeste y el perfume de ungentos preciosos. Recrea as al alma
fatigada, sostiene a la que est sedienta, nutre a la que tiene hambre, le hace olvidar todas las cosas de la tierra,
la vivifica haciendo admirablemente que se olvide de s y embriagndola la hace sobria. Y as como en algunos
actos carnales la concupiscencia de la carne vence al alma hasta el punto que pierde el uso de la razn y el
hombre resulta casi completamente carnal, tambin en esta contemplacin superior, por el contrario, los
movimientos de la carne son superados y absorbidos por el alma hasta tal punto que la carne no contradice en
nada al espritu y el hombre resulta casi completamente espiritual.

VI. Signos de la venida del Espritu Santo al alma

Pero, Seor, cmo sabremos cundo haces esto y cul es la seal de tu llegada?, acaso no son los suspiros y
las lgrimas los testigos y los mensajeros de esta consolacin y alegra? Si es as, se trata de una seal nueva e
inusitada. Pues qu relacin existe entre la consolacin y los suspiros?, entre la alegra y las lgrimas?, si es
que se les puede llamar a eso lgrimas y no ms bien abundancia desbordante del roco interior y como
ablucin del hombre exterior. As como en el bautismo de los nios se representa y se indica con una ablucin
externa una purificacin interna del hombre, as aqu, por el contrario, la purificacin interior precede a la
ablucin exterior. Felices lgrimas, por las que se lavan las manchas interiores, por las que se extinguen los
incendios de los pecados! Bienaventurados los que as lloris porque reiris (Mt 5, 5). Reconoce, alma ma, en
estas lgrimas a tu esposo, abraza al que deseas. Embrigate ahora de un torrente de placer, sciate de esa ubre
de consolacin como de leche y miel. Los gemidos y las lgrimas son los pequeos regalos, estupendos y
reconfortantes, que te ha dado tu esposo. En esta lgrimas te pone delante una bebida sobreabundante. Estas
lgrimas son tu pan da y noche, pan, s, que reafirma el corazn del hombre, ms dulces que el panal de miel.
Seor Jess: si tan dulces son estas lgrimas suscitadas por el recuerdo y el deseo de ti, cunto ms dulce no
ser el gozo que se tendr en la plena visin de ti! Si es tan dulce llorar por ti, cun dulce ser gozar de ti!
Pero por qu proferimos en pblico estos secretos coloquios?, por qu tratamos de expresar, con palabras
comunes, sentimientos indecibles e inenarrables? Los que no han gustado (inexperti) tales cosas no pueden
entender, a menos que las lean expresamente en el libro de la experiencia amaestrados por la misma uncin
(divina). Si no, la letra exterior no sirve de nada al lector. Poco sabor tiene la lectura de la letra externa a no ser
que tome la explicacin y el sentido interno de su corazn.

VII. Cmo la gracia se esconde

Oh, alma!, hemos prolongado mucho la conversacin. Buena cosa sera quedarnos aqu, contemplando con
Pedro y Juan la gloria del esposo, y permanecer largo tiempo con l, y plantar, si l quisiera, no ya dos ni tres
tiendas (Mt 17, 1-4), sino una en la que estuviramos juntos y juntos gozramos. Pero ya est diciendo el
esposo: Djame que ya viene la aurora, ya has recibido la luz de la gracia y la visita que deseabas. Habiendo
dado, pues, su bendicin, herido el nervio femoral, y cambiado el nombre de Jacob en Israel (Gn 32, 25-31) el
esposo tan largamente deseado se aleja por un poco, desapareciendo rpidamente. Se oculta tanto en lo que se
refiere a la visin de la que hemos hablado como a la dulzura de la contemplacin, pero permanece presente
como gua.

VIII. Cmo la ocultacin temporal de la gracia coopera a nuestro bien

Pero no temas, esposa, no desesperes, no te consideres despreciada, si por un poco el esposo te oculta su
rostro. Todo esto contribuye a tu bien, y de su venida y de su alejamiento sacas ventaja. Viene a ti, y tambin
se retira. Viene para consolarte, se retira por prudencia, para que la magnitud de la consolacin no te
ensoberbezca, no sea que al estar siempre junto a ti el esposo, empieces a despreciar a las compaeras y
atribuyas esta continua visita no ya a la gracia sino a la naturaleza. Pues el esposo concede esta gracia a quien
quiere y cuando quiere, no se la posee por derecho hereditario. Un proverbio popular dice que la excesiva
familiaridad engendra el desprecio. Se aleja, pues, para que, al ser demasiado asiduo, no sea despreciado, y
para que al estar ausente sea ms deseado, deseado ms vidamente buscado, buscado por largo tiempo sea
finalmente con ms gozo hallado. Adems si nunca faltara esta consolacin (la cual es enigmtica y parcial, en
relacin con la futura gloria que se revelar en nosotros) tal vez creeramos que tenemos aqu una ciudad
permanente y buscaramos menos la futura. Por tanto, para que no consideremos el exilio como patria, la
prenda como el premio ltimo, el esposo viene y a veces se va, unas trayendo consolacin, otras cambiando
todo nuestro lecho en enfermedad. Por un poco nos permite gustar lo suave que es, y antes de que lo podamos
experimentar hasta el fondo, desaparece. Y as, revoloteando como con alas desplegadas sobre nosotros, nos
estimula a volar, como si dijera: Ya habis gustado por un poco lo dulce y suave que soy, pero si queris ser
saciados hasta el fondo por esta dulzura ma, corred tras de m al olor de mis perfumes teniendo elevado el
corazn all donde yo estoy a la diestra de Dios Padre. All me veris, no como en un espejo, confusamente,
sino cara a cara y vuestro corazn gozar plenamente, y vuestra alegra nadie os la podr quitar.

IX. Con cuanta prudencia deba comportarse el alma despus de la visita de la gracia del Seor

Pero ten cuidado, esposa. Cuando se ausenta el esposo no se va lejos, y aunque t no le ves, l sin embargo te
ve siempre. Est lleno de ojos, por delante y por detrs. Nunca puedes estarle escondido. Tiene tambin en
torno a s como mensajeros espritus atentsimos y sagaces para ver cmo te comportas en la ausencia del
esposo, y para acusarte ante l si hubieren hallado en ti signos de lascivia y de ligereza. Este esposo es el tpico
celoso. Si por casualidad recibieras a otro amante, si trataras de agradar ms a otros, inmediatamente se
apartara de ti y se unira a otras jvenes. Este esposo es delicado, noble y rico, bello de aspecto, ms que
ningn otro entre los hijos de los hombres y por lo tanto no quiere tener ms que una bella esposa. Si viera en
ti una mancha o una arruga, inmediatamente apartara de ti los ojos. Pues no puede soportar ninguna impureza.
S, pues, casta, llena de pudor y humilde, de modo que merezcas ser visitada a menudo por tu esposo.
Temo haber hablado demasiado sobre el tema, pero a ello me impuls la materia frtil y al mismo tiempo
dulce, que no mi propia iniciativa. Ignoro cmo he sido atrado por su dulzura a pesar mo.

X. Recapitulacin de lo dicho

As, para que se vean mejor juntos todos los puntos que se han tratado de manera difusa, recogeremos
recapitulando todo lo que se ha dicho anteriormente. Como ya se ha hecho notar en los anteriores ejemplos, se
puede ver cmo los mencionados peldaos (de la escalera espiritual) se relacionan entre s, precedindose uno
a otro tanto en el orden temporal como en el causal. Primeramente, como fundamento est la lectura, que
ofrecida la materia, te aboca a la meditacin. La meditacin investiga con ms diligencia lo que hay que
desear, y como excavando, halla el tesoro y lo muestra. Pero como por s misma no puede alcanzarlo, nos
enva a la oracin. La oracin elevndose con todas sus fuerzas hasta el Seor, implora el tesoro que desea, la
suavidad de la contemplacin. Cuando sta acontece, recompensa todo el trabajo de las tres anteriores,
embriagando al alma sedienta con el roco de la dulzura celestial. La lectura es un ejercicio exterior, la
meditacin una comprensin interior, la oracin es un deseo, la contemplacin la superacin de todo sentido.
El primer peldao es del que empieza (incipientes), el segundo del que avanza (proficientes), el tercero de los
entregados (devotos), el cuarto de los felices (beatos).

XI. La lectura no aprovecha nada sin la meditacin, ni la meditacin sin la oracin

Mas estos peldaos estn de tal forma concatenados entre s y se prestan un servicio recproco, de tal manera
que los primeros sin los siguientes sirven de poco o nada, y los subsiguientes sin los precedentes no se pueden
alcanzar nunca o raramente. En efecto, de qu sirve ocupar el tiempo en la lectura continuada (lectio
continua), tener siempre en la mano vidas y escritos de santos, si no es tambin para extraer el jugo
rumindolos y masticndolos, e ingirindolos los mandamos hasta lo ms ntimo del corazn, de modo que a
su luz consideremos diligentemente nuestra vida y tratemos de realizar aquellas mismas obras de las cuales
nos gusta oir hablar? Pero cmo reflexionaremos en estas cosas, o estaremos atentos a no traspasar,
meditando cosas vanas e intiles, los lmites fijados por los santos padres, si no somos antes instruidos sobre
esto por la lectura o bien por la escucha. Pues la escucha pertenece de algn modo a la lectura. Por eso
solemos decir que hemos ledo no slo aquellos libros que hemos ledo por nosotros mismos, sino tambin
aquellos que hemos escuchado de maestros. Del mismo modo, qu aprovecha al hombre el ver por la
meditacin lo que tiene que hacer, a menos que, por la ayuda de la oracin y de la gracia de Dios, est en
grado de realizarlo? Pues ciertamente todo buen regalo, todo don perfecto viene de arriba, del Padre de las
luces (Sant 1, 17), sin el cual nada podemos hacer, sino que l mismo hace todo en nosotros, si bien no sin
nosotros. Pues somos cooperadores de Dios, como dice el Apstol (I Co 3, 9). Ciertamente Dios quiere que le
ayudemos, y que, a l que viene y llama a la puerta, le abramos lo profundo de nuestra voluntad y le demos
nuestro consentimiento. Este consentimiento exiga de la Samaritana cuando deca: Llama a tu marido. Como
si dijera: Te quiero infundir la gracia, t aplica tu libre albedro. Requera de ello la oracin cuando deca: Si
conocieras el don de Dios y quin es el que te dice dame de beber, tal vez t le pediras a l agua viva.
Habiendo odo esto, instruida la mujer como por la lectura, medit en su corazn que tener este agua poda ser
bueno y til para ella. Encendida, pues, por el deseo de tenerla, se volvi a la oracin diciendo: Seor, dame de
este agua para que no tenga ya ms sed, ni tenga que venir aqu a sacarla (Jn 4, 6.10.15).
He aqu como la escucha de la Palabra de Dios y la subsecuente meditacin de la misma la incitaron a la
oracin. Y cmo, pues, hubiera sido solcita en pedir si antes no le hubiera encendido la meditacin? O de
qu le hubiera valido la meditacin precedente, si, lo que le mostraba como apetecible, no lo hubiera
impetrado la oracin posterior? Por lo tanto para que la meditacin sea provechosa es necesario que siga una
oracin fervorosa, cuyo efecto sera la dulzura de la contemplacin.

XII. Concatenacin recproca de los cuatro peldaos antedichos

De todo esto podemos colegir que la lectura sin la meditacin es rida; la meditacin sin la lectura, errnea; la
oracin sin la meditacin, tibia; la meditacin sin la oracin, infructuosa; la oracin hecha con fervor permite
alcanzar la contemplacin; la consecucin de la contemplacin sin la oracin es ms bien rara o milagrosa.
Dios, cuyo poder no tiene lmites y cuya misericordia est sobre todas sus obras, algunas veces suscita de las
piedras hijos de Abraham, cuando obliga a consentir en su voluntad a corazones duros y que oponen
resistencia, y as, como suele decir el vulgo, arrastra al buey por los cuernos, como prdigo, cuando no
llamado se introduce. Lo cual, aun cuando leemos que sucedi alguna vez a alguien, como a S. Pablo y a
algunos otros, sin embargo no por ello debemos nosotros pretender las cosas divinas, como atentando a Dios,
sino que debemos hacer lo que a nosotros nos corresponde, a saber, leer y meditar la ley de Dios, suplicar que
sea l mismo el que venga en ayuda de nuestra debilidad y vea nuestra imperfeccin, lo cual l mismo nos
ensea a hacerlo cuando dice: Pedid y recibiris, buscad y hallaris, llamad y se os abrir (Mt 7, 7).
Pues ahora el reino de los cielos padece violencia, y los violentos lo arrebatan (Id. I I, 12). Por las distinciones
sealadas se pueden percibir las propiedades de los antedichos peldaos, cmo se relacionan entre s y qu
efecto produzcan cada uno sobre nosotros. Feliz el hombre cuya alma, libre de las otras preocupaciones, desea
siempre estar tratando de ascender por estos cuatro peldaos, y, vendidos todos los bienes, compra el campo
aqul en que est escondido el tesoro que desea, a saber, poder dedicarse y ver lo suave que es el Seor.
Ejercitado en el primer peldao, circunspecto en el segundo, ferviente en el tercero, elevado sobre s mismo en
el cuarto, asciende de virtud en virtud por estas subidas, que ha dispuesto en su corazn, hasta ver al Dios de
los dioses en Sin. Feliz aqul a quien se le concede permanecer, aunque sea por poco tiempo, en este peldao
ms elevado y que puede decir con verdad: He aqu que siento la gracia de Dios, he aqu que contemplo en el
monte, con Pedro y Juan, su gloria; he aqu que con Jacob me deleito de los abrazos de Raquel. Pero tenga
cuidado ste, para que despus de semejante contemplacin por la fe elevado hasta los cielos, no caiga en los
abismos con cada imprevista, ni se vuelva, despus de la visin de Dios, a mundanidades lascivas y a los
atractivos de la carne. Pero cuando la debilidad y la fragilidad del espritu humano no pueda soportar por ms
largo tiempo el resplandor de la verdadera luz, descienda ligera y ordenadamente a alguno de los tres peldaos
por los que ascendi. Detngase alternativamente ya en uno, ya en otro peldao, segn el movimiento del libre
albedro, segn el lugar y el tiempo, tanto ms cercano ya a Dios cuanto ms alejado del primer peldao. Pero
ay!, frgil y miserable condicin humana! Con la ayuda de la razn y los testimonios de las Escrituras
veremos claramente que la perfeccin de la vida humana se contiene en estos cuatro peldaos y que el hombre
espiritual debe ejercitarse en ellos. Pero quin es el que camina por este sendero de vida?, quin es y lo
alabaremos? El quererlo es de muchos, el lograrlo de pocos.

XIII. Las cuatro causas que nos apartan de estos cuatro peldaos

Mas son cuatro las causas que nos apartan las ms de las veces de estos peldaos, a saber: una necesidad
inevitable, la utilidad de una buena accin, la debilidad humana, la vanidad del mundo. La primera es
inexcusable, la segunda tolerable, la tercera miserable, la cuarta culpable. Pues a aquellos, a quienes esta
ltima causa les aparta de su santo propsito, mejor les fuera no conocer la gloria de Dios, que despus de
conocida retroceder. En efecto qu excusa de pecado tendr ste? El Seor le podr decir justamente:
Qu pude hacer por ti que no hice? (Is 5, 4). No existas y te cre, pecaste, hacindote esclavo del diablo, y
te redim. Corras con los impos en el circuito del mundo y te eleg. Te conced gracia en mi presencia y quise
hacer en ti mi morada, pero t me despreciaste y no slo has rechazado mis palabras sino a m mismo y has
caminado tras tus concupiscencias.
Pero, Dios bueno, suave y manso, tierno amigo y prudente consejero, fuerte ayuda, qu inhumano, qu
temerario es el que te rechaza, el que aleja de su corazn a un husped tan humilde y tan manso!, qu
sustitucin tan infeliz y daosa, rechazar al propio creador y acoger pensamientos torpes y malos!, entregar
tan pronto aquella secreta morada del Espritu Santo, el secreto del corazn, hasta poco antes vuelto a las
alegras celestes, para ser conculcado por pensamientos inmundos y pecados! Todava estn calientes en el
corazn los vestigios del esposo, Y ya se entrometen deseos adulterinos? Es inconveniente e indecoroso que
odos que poco antes oyeron palabras que no es lcito al hombre referir, se inclinen tan rpidamente a escuchar
fbulas y detracciones; que ojos, que poco antes haban sido bautizados por lgrimas santas se vuelvan de
repente a mirar vanidades; que la lengua que apenas haba terminado de cantar dulces epitalamios, que haba
reconciliado a la esposa con el esposo mediante encendidas y persuasivas palabras, y la haba introducido en la
cantina de vinos escogidos, de nuevo se vuelva a vanas conversaciones, a ligerezas, a maquinar engaos y a
chismorrear. Aleja de nosotros todo esto, Seor! Pero si tal vez por humana flaqueza cayramos en
semejantes cosas, no nos desesperemos por ello, sino recurramos de nuevo al Mdico lleno de clemencia, que
levanta del polvo al desvalido, hace surgir de la basura al pobre (Salm 112, 7), y que no quiere la muerte del
pecador. De nuevo l nos curar y nos sanar.
Ya es tiempo de poner fin a esta carta. Supliquemos, pues a Dios que mitigue hoy los obstculos que nos
apartan de su contemplacin y que en el futuro los haga desaparecer de nosotros. Que nos conduzca por
diversos peldaos, de virtud en virtud, hasta que veamos a Dios en Sin. All los elegidos no gustarn la
dulzura de la divina contemplacin de modo intermitente, como gota a gota, sino que llenos por un torrente de
placer incesante, poseern un gozo que nadie les podr arrebatar, y una paz sin mutacin, paz en l mismo. T,
pues, Gervasio, hermano mo, si alguna vez se te concede ascender a la cima de estos peldaos, acurdate de
m, y reza por m cuando te haya ido bien, para que as se corran los velos, y el que oiga diga: Ven!
Nota: Guigues II, uno de los primeros cartujos, fue Prior de la Cartuja hacia el 1174.

You might also like