1

2
 Alain Badiou
Nicolas Truong

AKA VG

3
KIRKMERAK 13

Can Yaynlar 1994

loge de lamour, Alain Badiou - Nicolas Truong

2009, Flammarion
2011, Can Sanat Yaynlar Ltd. ti.
Tm haklar sakldr. Tantm iin yaplacak ksa alntlar dnda yayncnn
yazl izni olmakszn hibir yolla oaltlamaz.

1. basm: Temmuz 2011

Bu kitabn 1. basks 4 000 adet yaplmtr.

Yayna hazrlayan: Aya Sezen

Kapak tasarm: Aye elem Design

Kapak bask: Azra Matbaas

bask ve cilt: zal Matbaas

ISBN 978-975-07-1350-7

CAN SANAT YAYINLARI

YAPIM, DAITIM, TCARET VE SANAY LTD. T.
Hayriye Caddesi No. 2, 34430 Galatasaray, stanbul
Telefon: (0212) 252 56 75 / 252 59 88 / 252 59 89 Faks: (0212) 252 72 33
www.canyayinlari.com
yayinevi@canyayinlari.com

4
AKA VG

Alain Badiou
Nicolas Truong

SYLE

Franszca aslndan eviren

Orun Trkay

<
>
5
6
Ak yeniden icat etmeli, besbelli.

ARTHUR RIMBAUD,
Cehennemde Bir Mevsim

7
8
 indekiler

Sunu ................................................................................. 11
I. Tehdit altndaki ak ......................................................... 13
II. Felsefecilerle ak ............................................................ 19
III. Sevgililerin kurduu . .................................................... 29
IV. Akn gereklii . ........................................................... 37
V. Akla siyaset . ................................................................. 47
VI. Akla sanat ................................................................... 61
Sonsz ............................................................................... 73

9
10
 Sunu

Felsefecinin, kendisini herhangi birinden farksz k-

lan saysz yaam koulunu aklnda tutmas ok nemli-
dir. Unutsa bile, bata gldr olmak zere tiyatro gele-
nei biraz da ac biimde anmsatr ona. Gerekten de
k felsefeci gibi inceden inceye tanmlanm bir kahra-
mann tm Stoac bilgelii, tutkulara kar kantlar ileri
srerek sergiledii tm o gvensizlik sahnede birden
uup gidiverir, nk gz alc bir kadn salona girmi,
felsefeci de sonsuza dek yldrm arpma dnmtr.
Eskiden beri, yaamda olsun, dnce alannda ol-
sun, uyarmmdr. Felsefecinin (bu szc yansz an-
lamda dnmeli, doal olarak felsefeci kadnlar da
kapsar) kukusuz bilgili bir bilim insan, bir iirsever ol-
mas ve siyasal konularda sava vermesi gerektiini, ama
ayn zamanda dncenin ak kaynakl aparzlardan
asla ayrlamayacan kabullenmek zorunda olduunu
sylemiimdir. Felsefe onunla ilgilenen kiiden bilgin, sa-
nat, militan ve k olmasn bekler. Ben bunu felsefe-
nin drt koulu olarak adlandryorum.
te bu yzden Nicolas Truongun Avignon Festivali
kapsamnda dzenledii Dnce Sahnesi dizisi iin,
ak stne halka ak bir konuma yapmay kabul ettim.
in iine tiyatro da, kalabalk da, syleim de, ak da,

11
felsefe de kartndan, ba dndrc bir giriimdi. s-
telik 14 ubat (2008) tarihinde oldu konuma, Ordu,
Ulus ve Devlet yerine adna ak denen o kozmopolit,
bulank, eeyli, snrlar ve toplumsal durumlar hie sa-
yan gcn kutlanmasna seviniyordum.
Biraz da bbrlenelim: Sorular soran Nicolasyla,
ikircil k felsefeci rolne soyunan bendeniz formumu-
zun zirvesindeydik, baarl geti konuma. Aslnda syle-
mekten ekinmemek gerek: Gerekten ok baarlydk.
Flammarion Yaynlar bu baarl almay nce ses-
li (oturumun CDsiyle), sonra yazl olarak (kitap) insan-
lara ulatrmay dnd. Okuyacanz metin o gn
orada sylenenlerin elden geirilmi halidir. Konuma-
nn doalamal ritmini, akln, cokusunu korusa da,
daha eksiksiz, daha derin bir hale getirilmitir. Sanyo-
rum, batan sona, gerekten adnda sylenen eyi yans-
tyor: Kendisinden alnt yaptm Platon gibi e akla
balamayan, felsefenin ne olduunu asla bilemez diye
dnen bir felsefecinin ortaya att bir ak vgsdr.
Diyeceim, burada kendisi de aslnda bir felsefeci, tabii
bir de k olan, bilgili soruturmac Nicolas Truongun
saldrlarna kar koymaya alan k-felsefeci Alain
Badiouyla karlaacaksnz.

12
 I

Tehdit altndaki ak

13
14
Artk nl olmu De quoi Sarkozy est-il le nom? (Sarkozy ne
demek ?) adl kitabnzda, yle diyorsunuz: Akn yeniden
icat edilmesi, ama ayn zamanda savunulmas da gerekiyor,
nk drt bir yandan tehdit edilmekte. Nedir onu tehdit
eden ? Eskilerin grc usul evlilii sizce bugne nasl tand,
uyarland ? Sanrm, zellikle internetteki tanma sitelerinden
birinin yenice ortaya kan reklamna taklmsnz...

Doru, Paris batan aa Meetic adl tanma sitesinin

afileriyle donanmt, sitenin ad dikkatimi ekti. O rek-
lam kampanyasndan birka slogan anmsyorum. Birin-
de tiyatrodan bir alntnn deitirilmi haliydi Ak
rastlantya brakmayn! deniyordu. Bir bakasndaysa:
Aka dmeden k olunabilir! Demek mesele d-
mekte, o ortadan kaldrlyor, yle deil mi? Baka bir
tanesinde de, Ac ekmeden de pekl k olabilirsi-
niz! deniyordu. Tm bunlar da Meetic adl tanma site-
si sayesinde olacakt... stne stlk, site size ak kolu-
u hizmeti bu sz bence ok ilgi ekici sunuyordu.
Diyeceim, sizi o deneyime hazrlayacak bir altrcnz
olacak. Bu reklam propagandasnn ak konusunda bir
gvenlik anlayndan ileri geldiini dnyorum. B-
tn riskleri kapsayan bir ak sigortas: k olacaksnz,

15
ama internette gezinip iinizi yle iyi hesaplayacaksnz,
einizi nceden yle doru seeceksiniz ki kesinkes fo-
torafn grecek, ayrntlaryla beenilerini, doum tari-
hini, burcunu vb. bileceksiniz, bu saysz eyi bir araya
getirdiinizde Hah ite, onunla bu i risksizce yrr di-
yebileceksiniz. Hem de bu bir propaganda, reklamn bu
ekilde yaplmas ilgin. Oysa ben akn ortaklaa bir zevk
olduuna, neredeyse herkes iin yaama younluk ve an-
lam kazandran bir ey olduuna inanyorum, bence ak
btnyle risksiz bir dzende yaamn zenginlii olmak-
tan kar. Bu bana biraz da bir ara Amerikan ordusunun
yapt sfr lml sava propagandasn anmsatyor.

Sizin ne srdnz, sfr lml savala sfr riskli ak

arasndaki benzerlik toplumbilimci Richard Sennett ve Zyg
munt Baumana gre mali kapitalizm temsilcisinin gvencesiz
alan iiye syledii Seni ie almyorum szyle ilikilerin
rahat ve tketici bir hovardalk yararna kurulup bozulduu bir
dnyada kopuk yaayan n partnerine syledii Sana
sz vermiyorum sz arasndaki benzerlii andryor.

Aslnda tm bunlar bir bakmdan ayn dnyann rn.

Sfr lml sava, sfr riskli ak; rastlantya, beklen-
medik olana yer yok, ite bence bu genel bir propaganda
araclyla ak tehdit eden, gvenlik tehdidi olarak ad-
landracam ilk e. Kald ki grc usulnden de ok
farkl deil. Tamam zorba anne babalar tarafndan aile
adna yaplmyor, ama bu kez her trl rastlantnn, bek-
lenmedik olayn, dolaysyla temel risksizlik dncesi
adna tm varolu iirinin nn kesen, nceden bir d-
zenleme araclyla kiisel gvenlik gzetiliyor. Ak teh-
dit eden ikinci e de neminin yadsnmas. O gvenlik
tehdidi akn genele yaylm bir hazclk trnden, bir
zevk trnden baka bir ey olmadnn sylenmesine

16
yol ayor. Bu ekilde, ak oluturan her trl dolaysz
deneyimin, her trl doal ve derin bakalk deneyiminin
n kesilmek isteniyor. Ama unu da eklemek gerekir:
Risk asla gerek anlamda ortadan kalkmadndan,
Meeticin propagandas da, ayn ekilde yaylmac ordu-
larnki de, riskin aslnda bakalar iin geerli olduunu
sylemeye dayanyor yalnzca! Aka ada gvenlik ku-
rallarna gre hazrlamsanz kendinizi, rahatnza uyma-
yan tekini banzdan savabilirsiniz. Ac ekerse, bu
onun bilecei itir, sizi ilgilendirmez, yle deil mi? De-
mek ki ada yaama ayak uyduramam biridir. Ayn
ekilde sfr lm de Batl askerler iin geerlidir. Attk-
lar bombalar onlarn altnda yaamak gibi bir hataya
dm pek ok insan ldryor. Ama lenler Afgan,
Filistinli... ada insanlar deiller onlar da. Gvenliki
ak, ana ilkesi gvenlik olan her ey gibi, iyi bir sigortas,
iyi bir ordusu, iyi bir polisi, iyi bir kiisel zevk psikolojisi
olan iin risksizlik anlamn tar, tm risk karsndakinin
stne yklr. Kaldrmdaki ukurlardan metro koridor-
larndaki polis denetim noktalarna, her eyin sizin raha-
tnz ve gvenliiniz iin yapldn sylediklerini fark
etmisinizdir. te karmzda akn iki temel dman:
sigorta szlemesi gvenlii ve kstl zevklerin rahatl.

O halde liberter1 anlayla liberal ak anlay arasnda bir ba

lant m var ?

Aslnda liberalle liberterin akn gereksiz bir risk olduu

dncesine kaydna inanyorum. Bence bir yandan
tketim toplumunun dinginlii iinde srp gidecek,
nceden hazrlanm bir tr evliliimiz olabiliyorken,

1. Bireyin zgrlnn hibir ekilde kstlanamayacan savunan. (.N.)

17
te yandan kendimizi tutkudan bak tutup ho ve
zevkli cinsel dzenlemeleri yaayabiliyoruz. Bu adan
baktmzda, dnyann u halinde, akn gerekten bu
embere, bu snrlarn iine hapsedildiini dnyo-
rum, bu yzden de tehdit altnda. Kanmca, felsefecinin
grevlerinden biri de onu savunmaktr. Byk olaslkla,
bu da ozan Rimbaudnun syledii gibi, ak ayn za-
manda yeniden icat etmek demeye gelir. eylerin basite
korunmasyla savunma yaplamaz. Dnya gerek anlam-
da yeniliklerle dolu, ak da bu yenilenmenin iinde yeri-
ni almal. Gvenlie ve rahatla kar riski ve serveni
yeniden icat etmeli.

18
 II

Felsefecilerle ak

19
20
Ak yeniden icat etmeli tmcesini Rimbauddan alyorsu
nuz, ak anlaynzda srtnz birok ozana ya da yazara day
yorsunuz. Ama oraya gelmeden nce, belki de felsefecileri
sorgulamak gerekiyor. Kald ki aranzdan pek aznn akla ger
ek anlamda ilgilenmesine ayorsunuz, ilgilenenlerin anlay
da ounlukla sizinkiyle rtmyor. Bunun nedeni ne ?

Felsefecilerin akla ilikisi sorunu ok karmaktr. Aude

Lancelinle Marie Lemonniernin yazd Les Philosophes
et lamour. Aimer, de Socrate Simone de Beauvoir (Filo-
zoflar ve Ak. Sokratesten Simone de Beauvoirya Sev-
mek) adl kitap bunu aka gsteriyor. Kitap, reti ince-
lemesiyle felsefecilerin yaamlar stne aratrmay asla
bayala, basitletirmeye kamadan bir araya getirdii
iin ilgin. Bu anlamda, aslnda daha nce byle bir kitap
yazlmad. Kitabn ortaya koyduu ey, ara bak alar
olsa da, felsefecinin ak konusunda asl iki u arasnda gi-
dip geldii. Bir yanda ak kart felsefe var, Arthur
Schopenhauer bu akmn en nl temsilcisi. Schopenha-
uer ak tutkusunu yaayan kadnlar asla balamayaca-
n sylyor, nk aslnda hibir deeri olmayan insan
trnn srp gitmesini kadnlar o tutkuyla salyorlar!
Bu bir u. teki utaysa, ak znel deneyimin en st ev-

21
relerinden biri olarak gren felsefeciler var. rnein
Sren Kierkegaard onlardan biri. Kierkegaarda gre, ya-
amda evre vardr. Estetik evrede, ak deneyimi bo
ayartcln ve yinelemenin deneyimini yanstr. Zevki
hedef alan bencillik ve o bencilliin bencillii zneleri ha-
rekete geirir; bunlarn ana rnei Mozartn Don Gio-
vannisidir. Etik evrede, ak gerektir, arballn yaar.
Yz salta dnk, sonsuz bir gdmllktr sz konu-
su olan, Kierkegaard da bu deneyimi gen bir kadnn,
Reginenin gnln kazanmaya alt o uzun sre iin-
de yaamtr. Etik evre, taahht etmenin mutlak deeri
evlilikle dorulanrsa, en st evreye, dinsel evreye geii
salayabilir. Evlilik o durumda akta baboluun tehli-
kelerine kar toplumsal ban salamlatrlmas olarak
deil, gerek ak asl gitmesi gereken yere ynlendiren
bir ey olarak grlr. Benlik kendi saydaml iinden
onu ortaya koyan gcn iine daldnda, demek ki ben-
lik ak deneyimi sayesinde kendi tanrsal kkenine uzan-
dnda, akta son bir dnm yaanabilir. Ak artk bir
ayartma olmann, evliliin arbal araclnn tesinde,
st-insana ulamak iin kullanlacak bir aratr.
Grdnz zere, felsefede byk bir gerilim var-
dr. Bir yanda, cinselliin doal arl olarak aka yne-
lik aklc bir kuku. te yanda, genellikle dinsel cokuya
yaklaan bir ak vgs. Aslnda bunun arka plannda
her eye karn bir sevgi dini olan Hristiyanlk vardr. Bu
gerilimin neredeyse dayanlmaz olduunu anlamak ge-
rek. Szgelimi Kierkegaard Regineyle evlenme dn-
cesine katlanamam, ondan ayrlmtr. En sonunda, ilk
evredeki estetie ncelik tanyan ayartcy, ikinci evrede
etik anlamda verilen sz ve evliliin varolusal arba-
ll yoluyla, nc evreye geiteki baarszl yanst-
mtr. Her durumda, ak stne felsefi dncenin tm
biimlerini kat etmitir.

22
Bu soruna ilginizin kkeninde ak deaya ulama yollarndan
biri olarak gren Platonun r ac giriimi yok mu ?

Platonun ak stne syledikleri ok aktr: n co-

kusunda bir evrensellik tohumu olduunu syler. n
deneyimi kendisinin dea olarak adlandraca eye do-
ru bir atlmdr. Szgelimi, yalnzca gzel bir bedene
hayran olurken bile, onu istesem de istemesem de, G
zelin dncesine doru ilerlerim. Ben de doal olarak
btnyle farkl terimlerle buna benzer bir ey d-
nyorum; bence akta, rastlantnn saf tekilliinden ev-
rensel bir deer tayan bir eye geme olasl var.
Kendi bana ele alndnda yalnzca bir karlamayla,
neredeyse hi nem tamayan bir balang noktasyla,
sadece benzerlikten deil, ayrca farktan da hareketle,
dnya deneyiminin yaanabilecei renilir. Hatta bu-
nun iin baz eylere katlanmak, ac ekmek bile kabul-
lenilebilir. Oysa bugnn dnyasnda herkesin kendi -
karna gre hareket etmesi kans byk lde yaygn-
dr. Dolaysyla ak bir kar-deneydir. Sadece karlkl
olarak yarar salayacak bir dei toku olarak dnl-
mezse ya da kr getiren bir yatrm gibi nceden uzun
uzadya hesaplanmazsa, ak gerek anlamda rastlantya
duyulan gven halini alr. Fark oluturan eyin temel
deneyimine ve znde, dnyann farktan hareketle sna-
nabilecei dncesine yaklatrr bizi. Bu yzden ev-
rensel bir erimi vardr, olas evrensellie ilikin kiisel bir
deneyimdir ve felsefi adan ok nemlidir, gerekten de
Platondur bunu ilk sezen.

Size gre en byk ak kuramclarndan biri olan psikanalist

Jacques Lacan da, Platondan hareketle cinsel ilikinin olma
dn savunmutu. Bununla ne demek istiyordu ?

23
Kukucu ve ahlak anlaytan tretilmi, ama onlarn
tersi bir sonuca varan, ok ilgin bir savdr bu. Jacques
Lacan bize cinsellikte aslnda herkesin, hani denebilirse,
kendi iine baktn anmsatr. Elbette tekinin bedeni-
nin aracl sz konusudur, ama sonuta zevk yalnz si-
zin zevkiniz olacaktr. Cinsellik birletirmez, ayrr. p-
lak olmanz, tekinin bedenine yapmanz bir imgedir,
dsel bir tasarmdr. Gerekteyse, zevk sizi tekinden
uzaklara, ok uzaklara gtrr. Gerek zseverdir, arada-
ki ba dseldir. Dolaysyla, cinsel iliki yoktur, diye bir
sonuca varr Lacan. Bu forml byk patrt koparmtr,
nk o dnemde herkes tam da o cinsel ilikilerden
sz ediyordur. Cinsellikte cinsel iliki yoksa, ak cinsel
iliki eksikliini gideren eydir. Lacan akn cinsel iliki-
nin klk deitirmi hali olduunu sylemez hi de,
onun syledii cinsel ilikinin olmad, akn bu iliki-
sizliin yerini tutan ey olduudur. Bu ok daha ilgin.
Bu dnce onu znenin akta tekinin varlna eri-
meye abaladn dnmeye itmitir. Akta zne ken-
dinden teye, zseverliin tesine geer. Cinsellikte, te-
kinin araclyla da olsa kendinizle iliki iindesinizdir.
teki sizin zevkin gerekliini kefetmenizi salar. Buna
karlk, aktaysa tekinin aracl kendi bana deer ta-
r. te aktaki karlama budur: tekini olduu haliyle
sizinle birlikte var etmek iin, ona doru atlrsnz. A-
kn cinsellik gerei stnde dsel bir resim olduu y-
nndeki, btnyle baya anlaytan ok daha derin bir
anlaytr bu.

Aslnda, Lacann dncesi de akla ilgili felsefi

ikircillikler arasnda yer alr. Akn cinsel iliki eksiklii-
ni gideren ey olduunu sylemek iki farkl ekilde an-
lalabilir. Daha bayaca dnlrse, akn dsel ola-

24
rak cinselliin boluunu doldurduu sylenebilir. So-
nuta, cinselliin ne kadar harika olursa olsun ne kadar
harika olabilecei de ortadadr, hep bir tr boluk duy-
gusu iinde sona erdiine baklrsa, bu dorudur. Bu
yzden de hep yinelemenin etkisi altndadr: Durmaks-
zn ie yeniden balamak gerekir. Hele insan genken,
her gn! u durumda, ak o bolukta bir eylerin oldu-
u, klarn o aslnda var olmayan ilikiden baka trl
bir eyle birbirlerine bal olduklar dncesi olabilir.
ok genken, Simone de Beauvoirnn, kinci Cinste
yazd bir blmden ok etkilenmi, handiyse iren-
mitim: Kitapta cinsel birlemeden sonra erkein iinde
ykselen, kadnn bedeninin yavan ve gevek olduu
duygusuyla, buna karlk kadnda uyanan, dik cinsellik
organ dnda erkek bedeninin irkin, hatta biraz g-
ln olduu duygusunu anlatyordu. Tiyatroda, gldr
ya da vodvilde srekli kullanlan bu zc dncelere
gleriz. Erkein arzusu koca gbekli ve cinsel bakmdan
yetersiz, gln Fallusun arzusudur; gsleri sarkk,
dileri dklm yal kadnn grnts de her gzelli-
in gerekteki geleceidir. Birbirimize sarlp uyuduu-
muzda kendini gsteren aktaki sevecenlik bu sevimsiz
dncelerin stne perde eker. Ama Lacan bunun
tam tersini de dnr, ona gre akn varlkbilimsel
olarak nitelenebilecek bir dzeyi vardr. Arzu tekinde,
her zaman biraz fetiist biimde, gsler, kalalar, er-
keklik organ gibi seili nesnelere ynelirken, ak doru-
dan tekinin varlna; benim yaammda dalp yeni-
den birleen varlyla donanarak ortaya kt haliyle
tekine ynelir.

Sonuta ak stne birbiriyle ok elien felsefi dnceler

olduunu sylyorsunuz.

25
26
27