Etkili insanlarn 7 alkanl kitap zeti

Stephen Coveyin artk klasiklemi kitab "Etkili nsanlarn 7 alkanl"ndan yaplm bir
zet. nce zeti okuyun, sonra gidip kitab aln. Bu zet kitabn gcn kefetmeniz iin
yaynlanmtr....
Birinci Blm
PARADGMALAR VE LKELER

ten Da

Kiilik ve Karakter Etii: Baarnn temeli olarak gsterilen karakter etii

kavram drstlk, alakgnlllk, ballk, lllk, cesaret, sabr,
alkanlk, yalnlk vs.- zamanla yerini -1. dnya savandan sonra- kiilik
etii kavramna brakt. Bylece baar daha ok, kiiliin toplumdaki imajn,
tavr ve davranlarn, insanlar aras etkileim srecini kolaylatran beceri ve
tekniklerin sonucunda elde edilir oldu. Bu ise insanlar gl grnmeye ve
bakalarn sindirmeye tevik ediyordu.

Paradigmann Gc: Paradigma kiinin dnya grn belirler, bir kuram, bir
aklama ya da baka bir eyin modelidir. Paradigmalarmz hayatmz ynetir,
ilikilerimizde belirleyici ve ynlendirici g oluturur. kiilik etii ile
oluturulmu paradigmalar ise batan sakat yapdadrlar. Sorunun temeline
inmez, yzeysel kazanmlar elde etmek isterler.

Paradigma Deiiminin Gc: Paradigma deiimi terimini ilk kez Thomas

Kuhn kullanmtr. Ona gre bilimsel alandaki her nemli atlm ncelikle
gelenekler ve eski paradigmalardan kurtularak baarlmtr. Kiilik etiiyle
haftalarca, aylaca ve yllarca urap tutum ve davranlarmz deitirmeye
alsak bile, her eyi farkl bir biimde grdmz zaman kendiliinden olan
o deiiklik olgusuna yaklaamayabiliriz. Hayatmzda nemli deiiklikler
yapmak istiyorsak, o zaman temel paradigmalarmz zerinde almalyz.

lke Merkezli Paradigma: karakter etiinin temelinde u dnce yatar. Etkili

olmay yneten ilkeler vardr. Bunlar tpk fiziksel boyuttaki yerekimi yasas
kadar gerek, deimez ve tartlmaz biimde var olan doal yasalardr.

Geliim ve Deiim lkeleri: Kiilik etiinin parlakl ve ekiciliinin nedeni

udur: Kiisel adan etkili olmay ve bakalaryla derin ilikiler kurmay
salayan alma ve gelime gibi doal srelerden gemeden, nitelikli bir
yaam kurmaya yarayan bir yntem olduu sanlr. Kiilik etii aldatc ve
dseldir.

Ancak karlatmz nemli sorunlar, onlar yarattmz zamanki dnce

dzeyiyle zlemez. Kiilik etiinin yol at sorunlar zmek iin temelinde
etkili insann ve etkileim alann doru biimde tanmlayan ilkeler bulunan bir
paradigmaya ihtiya vardr. Etkili insanlarn 7 alkanl da bu yeni dnce
dzeyi zerinedir.

Yedi Alkanlk-
Genel Bak

Karakterimiz temelde alkanlklarmzdan oluur. Burada alkanl bilgi,

beceri ve arzunun kesimesi olarak tanmlayacaz. Bilgi kuramsal
paradigmadr - ne yapmal,neden. Beceri nasl yapmal. Arzu ise drtdr
yapma istei. Bir eyi alkanlk haline getirmek istiyorsak, bu ne de sahip
olmalyz.

Srekli Olgunlama Modeli: Olgunluk denilen sredurum iinde bamllk, sen

paradigmasdr. Bamszlk ben paradigmasdr. Karlkl bamllk biz
paradigmasdr. Baml insanlarn istediklerini elde edebilmeleri iin
bakalarna gereksinimleri vardr. Bamsz insanlar istediklerini kendi
abalaryla elde ederler. Karlkl baml insanlar kendi abalarn
dierlerininkilerle birletirerek en byk baarlara eriirler. Bu sebepten
dolay kii ncelikle zel zafer kazanmaya, daha sonra genel zaferlere
ulamaya almaldr.

Etkili Olmann Tanm: Bu yedi alkanlk etkili olma alkanlklardr. Bunlar

ayrca insan etkili klan alkanlklardr, nk doal bir yasayla uyum iinde
olan bir etkililik paradigmasna dayanrlar. Bu ksaca /Y dengesi diye
tanmlanabilir. Yani gerek etki, iki eyin ilevidir: retilen ey ve retim
Yetenei. Etkili olmak dengeli olmaya baldr.

kinci Blm
ZEL ZAFER

1.Alkanlk
PROAKTF OL

Kiisel Vizyon lkeleri

nsanlarda zbilin bulunur. Bu, kendi zihinsel srecini dnebilme

yeteneidir. nsanlarn dnyadaki her eye egemen olmalarnn, kuaktan
kuaa nemli gelimeler gstermelerinin nedeni budur. zbilincimiz,
dardan bakp kendimizi nasl grdmz, yani, etkili olmann en temel
paradigmas olan kendi paradigmamz incelememizi salar. Aslnda kendimizi
nasl grdmz hesaba katmadka, dierlerinin kendilerini ve dnyalarn
nasl grdklerini, bu konuda neler hissettiklerini anlayamayz.

Sosyal Ayna: Geerli olan toplumsal paradigmann yansmas bizim daha ok

koullandrlma ve koullar tarafndan ekillendirildiimizi sylyor. Aslnda
insan doasn aklayan determinizm (belirleyicilik) kuram vardr: genetik
determinizm, psiik determinizm, evresel determinizm. Temel dnce ise
udur. Bizler belirli bir drtye, belirli bir tepki verecek biimde
koullandrlyoruz.

Drtyle Tepki Aras: Drtyle tepki arasnda insann seme zgrl bulunur.
Bu seme zgrl; hayal gcn, zbilinci, vicdan ve zgr iradeyi kapsar.

Proaktivitenin Tanm: nsan olarak, kendi yaamlarmzdan sorumlu

olduumuzu ifade eder. Yaamlarmz bir koullandrma ve koullar ileviyse,
bunun nedeni, bilinli bir kararla ya da ihmal sonucu kendi denetimimizi bu
etkenlere teslim etmeyi semi olmamzdr. Bu tr bir seim yaptmzda
reaktif (tepkisel) oluruz. Reaktif insanlar toplumsal evrelerinden etkilenirler.

nisiyatifi Ele Almak: Olaylarn geliimindeki sorumluluumuzu kabullenmek

anlamna gelir.

lgi Alan / Etki Alan: Kendi proaktivite derecemizi daha iyi kavramak iin
mkemmel bir yol da, zaman ve enerjimizin odak noktasna bakmaktr. Hepimiz
bir dizi eyle ilgileniriz, bunlar zihinsel ya da duygusal adan bizim iin nem
tamayan eylerden, bir ilgi alan yaratarak ayrabiliriz. lgi alanmzn iinde
yer alanlara bakarken baz eylerin gerekten denetimimiz dnda olduunu
grrz. Dierleri iin ise bir eyler yapabiliriz. Bu ikincileri daha kk bir
etki alan iine alarak tanmlayabiliriz.

Proaktif insanlar abalarnn odak noktas olarak etki alanlarn seerler.

Enerjilerinin doas pozitiftir. Byyen ve mkemmelleen enerjileri, etki
alann da geniletir. lgi alanmzn iinde altmz srece, oradaki eylerin
bizi denetlemesine izin veririz. Pozitif bir deiiklik yapmak iin gerekli olan
proaktif inisiyatifi ele almam oluruz.

Dolaysz ve Dolayl Denetim ile Denetimsizlik: Karlatmz sorunlar u

gruptan birine girer: Dolaysz denetim (kendi davranlarmzla ilgili sorunlar),
dolayl denetim (bakalarnn davranlaryla ilgili sorunlar) ya da denetimsizlik
(hibir ey yapamayacamz sorunlar). Proaktif yaklam tr sorunun da
gncel etki alanmzn iinde zmlenmesi konusunda ilk adm salar.

Bir sorun ister dolaysz, ister dolayl ya da denetimsiz olsun zme giden ilk
adm, alkanlklarmz, etki yntemlerimizi, denetim d sorunlara bak
amz deitirmektir. Bunlarn tm etki alanmzn iindedir.

Olsaydlar ve Olabilirimler: lgimizin hangi dairenin iinde olduuna karar

vermenin bir yolu da olsaydlarla olabilirimleri birbirinden ayrt etmektir. lgi
alan olsaydlarla doludur, buna kar etki alannda olabilirimler bulunur.
Sorunun darda olduunu dnyorsak, asl sorun bu dncedir. Bylece
d etkenlere bizi denetleme yetkisini vermi oluruz. Deiim paradigmas
dardan ieriyedir. Bizim deimemiz iin nce darnn deimesi gerekir.
Ancak proaktif yaklam iten da deiimi savunur. Farkl olmak ve farkl
olarak dardaki etkeni olumlu ynde deitirmeyi gder.

Denein Dier Ucu: Davranlarmz ilkeler ynetir. Bunlarla uyum iinde

yaamak olumlu neticeler dourur, bu ilkeleri inemek ise olumsuz sonulara
neden olur. Herhangi bir duruma vereceimiz tepkiyi vermekte zgrz. Ancak
bunu yaparken tepkimizi izleyecek sonucu da kabul etmi oluruz. Bir denei
ucundan tutup kaldrdmzda, dier ucunu da kaldrm oluruz.

Bir hataya proaktif yaklam, hatay hemen kabul etmek, dzeltmek ve ondan
ders almaktr. Bu, baarszl gerekten baarya dntrr. Hatalarmz
hemen kabullenip, onlar dzeltmek ok nemlidir. Bunu yaparsak, o bir
sonraki an zerinde hibir etkileri olamaz. Biz de tekrar gleniriz.

Sz Vermek ve Szne Bal Kalmak: etki alanmzn tam ortasnda sz verip

vaat etme ve verdiimizi szler bal kalma yeteneimizi yer alr. Szler verip
bal kaldka, bunlar nemsiz bile olsa, bir i drstlk sergilemeye balarz.
Bu bize zdenetim bilinciyle birlikte, kendi yaammz konusunda daha fazla
sorumluluk yklenme cesareti ve gcn verir.

2. Alkanlk
SONUNU DNEREK E BALA

Kiisel liderlik ilkeleri

Sonunu dnerek ie balamann en temel uygulamas; bugne, yaamn

sonunun bir hayali sahnesi ya da paradigmasyla balamaktr. Bunu, baka her
eyin tartld bir lt ya da deer yarglar haline sokmaktr. Bylece
yaamn her gn, bir btn olarak yaantyla ilgili uzak gre (vizyona)
anlaml bir katkda bulunur. nemli eyler hakknda yapacaklarmzn
gerekten etkili olmas iin, sonunu dnp ie yle balamalyz.

Sonunu dnerek ie bala, her ey iki defa yaratlmtr ilkesine dayanr. lk

ya da zihinsel yaratm ve ikinci ya da fiziksel yaratm. Bu her ey iin
geerlidir. rnein bir ev yapm hakknda, nce evin tasla, plan kartlr,
sonra imar aamasna geilir. Sonunu dnerek ie balama derecesi, baarl
bir i yaratp yaratlmayacan belirler. ki yaratm ilkesini anlar ve her ikisinin
sorumluluunu da stlenirsek, etki alan iinde hareket eder ve bu alann
snrlarn geniletiriz.

Kiisel yaantmzda zbilincimizi gelitiremez ve ilk yaratmlarn

sorumluluunu stlenemezsek, bu ihmalimiz yznden Etki Alanmzn
dndaki dier insanlara ve koullara, yaantmzn nemli bir blmn
biimlendirme yetkisini vermi oluruz. Bizler ya kendi proaktif modelimizin
ikinci yaratm ya da bakalarnn programlarn, koullarnn ya da eski
alkanlklarn ikinci yaratm oluruz.

Liderlik ve Ynetim; ki Yaratm: 2. Alkanln temelinde kiisel liderlik

ilkeleri vardr. Bu, liderliin ilk yaratm olduu anlamna gelir. Liderlik,
yneticilik deildir. Yneticilik ikinci yaratmdr. Yneticilik ileri doru drst
yapmaktr. Liderlik ise doru olan yapmaktr.

Yeni Senaryo: Kendinizin Birinci Yaratcs Olmak: Daha nce de akland

gibi, proaktivite, insanlar zg bir yeti olan zbilince dayanr. Buna ek olarak,
proaktivitemizi geniletmemizi ve yaammzda liderlik yapmamz salayan,
yine insanlara zg iki esiz yeti ise hayal gc ve vicdandr. Hayal
gcmzden yararlanarak en derin deerlerimize ve bu deerlere anlam
kazandran doru ilkelere uyan daha etkili yeni senaryolar retmek bizim
sorumluluumuzdur. Ayrca vicdan sahibi olduumuz iin uyguladmz
senaryolarn uyumsuzluunu fark edip deiim yaratabiliriz.

Kiisel Misyon Bildirimi: Sonunu dnerek ie balamayla ilgili en etkili yol,

bir kiisel misyon bildirimi, felsefesi ya da inanc gelitirmektir. Burada odak
noktas, ne olmak istediiniz (karakter) ve ne yapmak istediiniz (katk ve
baarlar) ile olmann ve yapmann temelindeki deerler ya da ilkelerdir.

Kiisel bir misyon bildirimi yazmak iin, en temel paradigmalarmz kapsayan

Etki Alanmzn merkez noktasndan, dnyaya bak amz oluturan o
mercekten bakmamz gerekir. Yaantmzn merkezindeki herhangi bir ey,
gvenlik, rehberlik, bilgelik ve gcmzn kaynan oluturur. Bu drt etken;
yani gvenlik, rehberlik, bilgelik ve g birbirlerine bamldr. Bu drt etken bir
arada bulunduu, birbirini canlandrd ve uyum salad zaman soylu bir
kiiliin, dengeli bir karakterin, mkemmel bir ekilde btnlemi bir insann
mthi gcn yaratr.

Alternatif Merkezler: Hereksin bir merkezi vardr, ama genelde bunun tam
olarak farknda olmayz. nsanlarn sahip olduklar tipik merkezler ise unlardr:
E-merkezlilik, Aile-merkezlilik, Para-merkezlilik, Mlkiyet-merkezlilik, Zevk-
merkezlilik, Dost/Dman-merkezlilik, Din-merkezlilik, Ben-merkezlilik

Bir lke Merkezi: Yaammzn merkezini doru ilkeler stne oturtursak,

yaam destekleyen drt etkenin gelimesi iin salam bir temel de yaratm
oluruz. Yaamn merkezine, zaman amna uramayan, deimeyen ilkeleri
yerletirirsek, etkili
Yaamn temel paradigmasn yaratm oluruz. Bu merkez dier merkezlerin
tmn bir perspektife yerletirir.

Beynin Tamamn Kullanmak: Temelde sol yarm kre daha ok mantk ve

konumayla ilgilenir. Sa yarm krenin ise sezgileri gldr ve yaratc olan
da odur. Sol analizciyken sa sentezcidir. Beynin egemenlii kuramn bir
model olarak kullanrsak, yaratm gc olan sa beynimizin, ilk yaratmzn
niteliini de etkileyecei aklk kazanr. Sa beynimizin kapasitesinden ne
kadar yararlanrsak, hayal etme, sentez yapma ve zaman ve mevcut koullar
aabilme, ne olmak ve ne yapmak istediimizle ilgili boyutlu bir resim
yaratabilme gcmz de o kadar artacaktr. Bunun yntemleri ise gr
asn geniletmek ve gznzde canlandrma ve onaylamadr.

Rolleri ve Hedefleri Tanmlamak: Herkes yaamnda bir sr rol stlenir;

deiik alanlarn ve yeteneklerin sorumluluunu alr stne. Misyon
bildiriminin kiinin yaamndaki nemli roller gz nnde tutularak yazlmas
kiiye denge ve uyum salar. Roller teker teker belirginleir. Bunlar sk sk
gzden geirilir. Bylece kii kendini bir role kaptrp yaamndaki ayn
derecede hatta daha nemli rolleri unutmaz. Roller ve hedefler kiisel misyonu
yaplandrp dzenli bir biimde ynlendirir. Kiisel misyon bildirimleri, aileler
ve kurumlar iin de hazrlanabilir.

3. Alkanlk
NEML LERE NCELK VER

Kiisel ynetim ilkeleri

3. Alkanlk, 1. ve 2. Alkanlklarn kiisel meyvesi, pratikte gereklemesidir.

1.Alkanlk, yaratc sensin,ynetim sende der. Bunun temelinde insanlara
zg doutan gelen drt zel yeti bulunur: Hayal gc, vicdan, zgr irade ve
zbilin. 2.Alkanlk, ilk ya da zihinsel yaratmdr. Temelinde ise hayal gc,
yani gzmzn nne getirebilme, birikimi sezebilme, u anda gzlerimizle
gremediimiz eyi beynimizde yaratabilme yetisi; ve vicdan, yani kendi
benzersizliimizi fark edebilme ve bunu byk bir mutlulukla
gerekletirebileceimiz kiisel, ahlaksal ve drstlkle ilgili rehberlikleri
ayrt edebilme yetisi bulunur. O halde 3. Alkanlk, ikinci yani fiziksel
yaratmdr. 1. ve 2. Alkanlklarn gereklemesi, harekete gemesi ve doal
olarak ortaya kmasdr. zgr iradenin, merkeze ilkelerin yerletirilmesi iin
kullanlmasdr. Bunu gece gndz, her an yapmaktr.zgr irade, etkili
zynetimi tam anlamyla olas klar. Bu; karar verme, seim yapma ve bunlara
uygun davranabilmektir.

Etkili ynetim, nemli iler ncelik vermektir. nemli ilerin neler olduuna
liderler karar verir. Ama bunlarn gnbegn ncelikli olarak gereklemesini
salayan yneticilerdir. Ynetim disiplindir, kararlar uygulamaktr. Kendinizi
etkili bir biimde ynetebiliyorsanz, disiplin de iinizden gelir.

II. Kare: Bir etkinlii tanmlayan iki etken aciliyet ve nemdir. Aciliyet bir eyle
hemen ilgilenilmesi gerektiini aklar. Dier taraftan nemliliin sonularla
ilgisi vardr. Bir ey nemliyse, grevinize, deerlerinize, ncelikli hedeflerinize
katkda bulunur. nemli konulara tepki gsteririz. Acil olmayan nemli iler
daha fazla inisiyatif, daha fazla proaktivite gerektirir.

Bir zaman tablosu oluturarak ileri, nemli-nemsiz, acil-acil olmayan

eklinde blebiliriz. Buna gre acil-nemli iler 1.kareye, acil olmayan-nemi
iler 2.kareye, acil-nemsiz iler 3.kareye, acil olmayan-nemsiz iler ise 4.
kareye dahil edilebilir. 2. kare kiisel ynetimin kalbidir. likileri gelitirmek,
kiisel misyon bildirimi yazmak, uzun vadeli planlar yapmak, altrmalar,
nleyici bakm, hazrlk yaplmas gerektiini bildiimiz ama acil olmadklar
iin nedense ender olarak ilgilendiimiz konular ierir.

2. kare iin gereken zaman balangta 3. ve 4. kareden alnmaldr. Bunun iin

de baz etkinliklere ve acil olan sorunlara hayr demeyi renmek gerekir.

2.kare ynetiminin amac, yaamlarmz etkili bir biime ynlendirmektir. Bunu

, bir ilke merkezinden ve kiisel misyonumuzu bilerek yapmamz salar. 2.
karede ileri rgtleyen birinin, alt ltle tanmas gerekir. Bunlar: tutarllk,
denge, 2.kare oda, insan boyutu, esneklik ve tanrlktr.

2. kare etkinliklerinin dzenlenmesi drt temel etkinlii ierir. Bunlar: Rolleri

tanmlama, hedef seme, programlama, gndelik uyumdur.

Yetki Vermek: ve Yyi Arttrmak: btn yaptklarmz, zamana ya da

insanlara yetki vererek baarrz. Zamana yetki veriyorsak verimlilii, baka
kiilere yetki veriyorsak da etkili olmay dnyoruz demektir. Temelde iki
yetki verme yntemi vardr. Emireri yetkisi vermek ve kaptanlk yetkisi
vermek. Emireri yetkisi uraya git, unu yap, bunu getir vs. tipinde
yetkilendirmektir.

Kaptanlk yetkisi vermek ise be alandaki beklentiler bakmndan peinen

karlkl anlay ve ball gerektirir: stenilen sonular, klavuzlar, kaynaklar,
hesap verme sorumluluu, sonular.

Yetkilerin etkili bir biimde devri, belki de etkili yneticiliin en iyi belirtisidir.
nk bu hem kiisel hem de kurumsal geliimin temelini oluturur.

nc Blm
GENEL ZAFER

Karlkl Bamllk Paradigmalar

Duygusal Banka Hesab: Bir iliki iindeki gven orann belirleyen bir
benzetmedir. Bu, baka bir insann yannda kendinizi emniyette hissetmenizdir.
Gven hesab kabark olduu zaman, iletiim rahat, abuk ve etkili olur.

Duygusal banka hesabn oluturan alt nemli yatrm nerilmektedir. Bunlar:

Kiiyi anlamak, kk eylerle ilgilenmek, verilen szleri tutmak, beklentileri
belirginletirmek, kiisel btnlk (drstlk), hesaptan ektiiniz zaman zr
dilemek.

4. Alkanlk
KAZAN/KAZAN DYE DN

Kiiler Aras Liderlik lkeleri

nsan Etkileimiyle lgili Alt Paradigma: Kazan/kazan bir teknik deildir. Bu,
insanlar arasndaki etkileimle ilgili btncl bir felsefedir. Aslnda insanlarn
birbirleriyle olan ilikilerinin alt paradigmasndan biridir. Dier paradigmalar
unlardr: Kazan/Kaybet, Kaybet/Kazan, Kaybet/Kaybet, Kazan, Kazan/Kazan ya
da Anlama Yok.

Kazan/Kazan, anlama ya da zmlerin karlkl yarar ve honutluk

salamas anlamna gelir. Liderlik tarz bakmndan Kazan/Kaybet, otoriter bir
yaklamdr, bu paradigmaya sahip insanla, istediklerini elde etmek iin
konum,g, kimlik, varlk ya da kiiliklerden yararlanrlar. Pazarlklarda
Kaybet/Kazan, teslim olma, boyun eme ya da vazgeme gibi grnr. Liderlik
tarznda ise bu fazla hogr, geveklik demektir. ki Kazan/Kaybet tipi bir
araya geldiinde sonu Kaybet/Kaybet olur. Kazan zihniyetli bir insan her eye
kendi karlar asndan bakar. Bakalarn da kendi balarnn aresine
bakmaya brakr. Anlama Yok ise temelde u anlama gelir: kimizin de iine
yarayacak bir zm bulamyorsak, anlama yapmamak konusunda dosta
anlarz.

Bu paradigmalar arasnda en etkili yntemler Kazan/Kazan ve Anlama Yoktur.

Bu yntemler kiilere duygusal zgrlk salar.

Kazan/Kazann Be Boyutu: Karakter: karakter Kazan/Kazann temelidir ve

geride kalan her ey bu temelin stne kurulur. Kazan/Kazan paradigmas iin
gerekli karakter zellii vardr: drstlk, olgunluk, bolluk zihniyeti (yani her
eyden herkes iin yeterince olduu paradigmas)

likiler: Karakter temelinin zerine Kazan/Kazan ilikilerini kurar ve onlar

srdrrz.

Anlamalar: likilerden, Kazan/Kazan tanmlayan ve ynlendiren anlamalar

doar. Kazan/kazan anlamasnda be unsur aka belirtilir: amalar, kurallar,
kaynaklar, sorumluluk, sonular.

Kazan/Kazan performans anlamalarn yaratmak iin yaamsal paradigma

deiimleri gerekir. Odak noktas sonulardr, yntemler deil. Bu
anlamalarda neticeler, bataki kimsenin keyfi bir biimde verdii dl ya da
ceza olmaktan kar. Performansn doal bir sonucu halini alr. Temelde
yneticiler ya da anne ve babalar tarafndan denetlenebilecek drt tr netice
(dller ve cezalar) vardr. Bunlar: Maddi neticeler, manevi neticeler, frsat ve
sorumluluk.

Sistemler: Kazan/Kazan ancak sistemlerin kendisini destekledii bir kurum

iinde yaayabilir. Kazan/Kazan grmesi yapp, Kazan/Kaybeti
dllendirirseniz, baarszla urayan bir program kalr elinizde.
Kazan/Kazann etkili olmas iin sistemlerin onu desteklemesi gerekir. Eitim
sistemi, planlama sistemi, iletiim sistemi, bte sistemi, bilgilendirme
sistemi, cret sistemi; bunlarn tmnn Kazan/Kazan ilkesi temeline
dayandrlmas gerekir.

Sreler: Sonulara ulamak iin drt aamal bir sreten geilmesi nerilir.

5. Alkanlk
NCE ANLAMAYA ALI SONRA ANLAILMAYA

Empatik iletiim ilkeleri

nsanlar aras iletiim alkanlnda gerekten etkili olmak istiyorsanz, bunu

sadece teknikle baaramazsnz. Ak yreklilik ve gven salayan bir karakter
temeli zerine, empatiyle dinleme becerisini yerletirmelisiniz. Yrekler aras
alverii salamak iin de duygusal banka hesaplar yaratmalsnz.

Empatiyle Dinlemek: nce anlamaya al ilkesi ok esasl bir paradigma

deiimi gerektirir. Genellikle, nce anlalmak isteriz. ou insan
karsndakini anlamak deil, yantlamak amacyla dinler. oumuz, kendi
zyaam ykmzle ve hakl olduumuz dncesiyle dolu oluruz. Empatiyle
dinlemekten kastedilen, anlama niyetiyle dinlemektir. Empatiyle dinlemenin
z, karnzdakiyle ayn fikirde olmanz deildir. Onu tam anlamyla,
derinlemesine, hem duygusal, hem de zihinsel adan anlamanzdr. Doru
yargya varmann anahtar anlaytr. nyargl bir insan hibir zaman tam
olarak anlayamaz.. nce anlamaya almak, yaamn btn alanlarnda
belirgin olan doru, geni kapsaml, ortak paydal bir ilkedir. Ama en gl
olduu alan, insanlar aras ilikilerdir.

Drt Otobiyografik Karlk: Otobiyografik tarzda dinlediimiz iin, u drt

karlktan birini seme eilimimiz vardr. Deerlendiririz, ya kabul ederiz ya
da etmeyiz. Sondaj (yoklama) yaparz,kendi deer llerimize gre sorular
sorarz. neririz, kendi deneyimlerimize dayanarak fikir veririz. Ya da
yorumlarz, insanlar kavramaya, onlarn ama ve davranlarn, kendi ama
ve davranlarmza gre aklamaya alrz. Verdiimiz bu karlklar
doaldr. Yaammz bunlarn modelleri etrafnda dner.

Saf bir istek, kiiye zg bir karakter ve pozitif duygusal banka hesab ile
empatiyle dinleme becerisini gelitirmedike bir bakasnn iine giremez,
dnyaya onun gzleriyle bakamazsnz. Bu beceri; yani, empatiyle dinleme drt
gelime evresini ierir. Bunlardan birincisi ve en az etkili olan ierii taklit
etmektir. kinci evre ise, ierii baka bir ekilde ifade etmektir. nc evre
sa beyninizi devreye sokar, duyguyu yanstrsnz. Drdnc evreyle empatiyle
dinlemeye geilir.

Sonra Anlalmaya aln: Olgunluu cesaret ve sayg arasndaki denge olarak

tanmlamtk. Anlamaya almak sayg, anlalma istei ise cesaret ister.
Kazan/Kazan , her ikisinin de yksek dereceye ulamasn gerektirir. Bu
nedenle, karlkl bamllk durumlarnda anlalmak bizim iin nemlidir.
Fikirlerinizi ak seik, belirgin bir biimde ve en nemlisi karnzdakilerin
paradigmalaryla kayglarn derinlemesine anladnz gstererek sunduunuz
zaman, dncelerinizin inanlrlk derecesini de nemli lde arttrm
olursunuz. 5. Alkanlk, aklamalarnzda size daha byk bir isabet, daha
byk bir drstlk salar.

5. Alkanlk gldr, nk etki alannzn tam ortasndadr. Karlkl baml

durumlarla ilgili pek ok etken ilgi alannzn iindedir. Enerjinizi onun stnde
younlatrrsanz hem gcnz tketir ve hem de pek az olumlu sonu
alrsnz. Ama her eyden nce anlamaya alabilirsiniz. Bu sizin denetiminizi
altnda olan bir eydir. Bunu yaparken odak noktas olarak etki alannz
seerken bakalarn gerekten iyi anlarsnz.

6. Alkanlk
SNERJ YARAT

Yaratc birlii lkeleri

Sinerji, ilke merkezli liderliin zdr. Bir katalizr grevi yapar birletirir ve
insanlarn iindeki en byk gleri aa karr. Sinerji en basit tanmyla, bir
btnn paralarnn toplamndan daha byk olmas demektir. Paralarn
birbiriyle olan ilikisinin, kendiliinden ve kendi bana btnn bir paras
olmas demektir. Sinerjinin z farkllklara deer vermektir. Onlara sayg
gstermek, gl yanlar zerine ina etmek ve zayf yanlarn telafi etmektir.
Sinerjik letiim: Sinerjiyle iletiim kurduunuz zaman zihninizi ve yreinizi
yeni olanaklara ve yeni seeneklere am olursunuz. Sinerjik iletiimi
balattnz zaman bunun nasl gelieceini, sonunun nasl olacan
bilemezsiniz. Ama iin iin hem heyecan duyar, hem gven besler, hem de
kendinizi servene atlyormu gibi hissedersiniz.Her eye una inanarak
balarsnz: ki taraf da daha fazla anlayl olacaktr. Karlkl renme ve
sezgi bir ivme yaratacak ve bu da sizi gittike daha fazla anlaya, renmeye
ve gelimeye gtrecektir. Sinerjik iletiim yksek gven ve yksek ibirlii
oluan ortamlarda meydana gelir. Bu tip iletiimde 1+1, 2 den daha fazlaya eit
olur. Sinerji iin uygun ortam bunlarla beraber tabi ki , dolgun banka hesab,
Kazan/Kazan dncesi ve nce anlamaya alma unsurlarnn bir araya
gelmesi ile oluur.

Gvenleri olmayan insanlar btn gereklerin kendi paradigmalarna uymas

gerektiini dnrler. Bakalarn kendilerine benzetmeye alrlar. Ayn
olmak, bir olmak deildir. Tekdze, tek biim olmak, birlik olmak anlamna
gelmez. Birlik olmak birbirini tamamlamak demektir.

Karlkl baml bir durumda sinerji, geliim ve deiime kar alan negatif
kuvvetlerle savarken zellikle gldr. Sosyolog Kurt Levin bir kuvvet alan
analizi modeli gelitirmitir. Buna gre mevcut bir performans vewya varolu
dzeyi, yukarya doru hareketi tevik edici itici kuvvetlerle, bunu nlemeye
alan engelleyici kuvvetlerin arasndaki bir denge durumudur. tici kuvvetler
genelde pozitif, aklc, mantkl, ekonomiktir. Karsndaki engeller ise ou
zaman negatif, duygusal, mantkszdr. Ancak iin iine sinerjiyi katmzda
engelleyici kuvvetler geri evrilerek itici kuvvetlere eklenir. Sonunda insanlar,
bunun kendi sorunlar olduunu dnp genellikle zmnn nemli bir
paras halini alrlar.

Drdnc Blm
KENDN YENLEME

7. Alkanlk
BALTAYI BLE

Dengeli Bir Biimde Kendini Yenileme lkeleri

Yenilemenin Drt Boyutu: 7. Alkanlk, kiisel Ydir. Bu en deerli varlnz

yani kendinizi korumak ve gelitirmektir. Doanzn drt boyutunu
fiziksel,ruhsal,zihinsel,sosyal/duygusal- yenilemektir.

Fiziksel boyut: Fiziksel boyut, fiziksel bedenimizin etkili bir biimde bakmyla
ilgilidir; dogru besin almak, yeteri kadar dinlenip gevemek ve dzenli olarak
egzersiz yapmak.yi bir alma program vcuda bakmdan yararl
olacaktr: dayankllk, esneklik, kuvvet

Ruhsal boyut: Ruhsal boyut sizin znz, merkeziniz, kendi deer sisteminize
olan ballnzdr. Bu yaamn zel, son derece nemli bir yandr. Size ilham
veren, ycelten, sizi tm insanln kalc gereklerine balayan kaynaklardan
yararlanr. nsanlar bunu farkl biimlerde yapar. Okumak, yazmak, meditasyon
vs.

Zihinsel boyut: Zihinsel geliimimizle alma disiplinimizin byk bir

blmn resmi eitim salar. Bazen bu, okulun ya da sistemli alma
programlarnn salad d disiplini ierir,ama ou zaman buna gerek yoktur.
Proaktif insanlar kendilerini eitmek iin pek ok yol bulabilirler.

Sosyal/Duygusal boyut: kiisel gvenliimizin kayna iimizdeyse genel zafer

alkanlklarn uygulayacak gc de buluruz. gvenliimizin kayna bizim
iimizdedir, iimizden doar. Yreimizle zihnimizin derinliklerindeki isabetli
paradigmalar ve doru ilkelerden, iimizle dmzn uyum halinde olmasndan
kar.

Bakasnn Senaryosunu Yazmak: Birok kii sosyal aynann bir ilevidir.

Senaryolar evrelerindeki kiilerin fikirleri, alglamalar ve paradigmalar
tarafndan hazrlanmtr. Bakalarnn duygusal banka hesaplarna
yapabileceimiz yatrm o kadar oktur ki. nsanlarn grlmeyen
potansiyellerini grebilmek iin ne kadar ok bakarsak, belleimiz yerine
hayal gcmz de o kadar ok kullanrz. Bylece kiilere kendi senaryolarn
yazmalarnda yardm ederiz.

Yenilemede Denge: Yenilenmek btn boyutlarda nemli olsa da, ancak drt
boyutun hepsiyle akllca ve dengeli bir biimde ilgilendiimiz zaman ok etkili
olur. Bu alanlardan birini ihmal etmek geri kalanlara da olumsuz etki yapar.
hmal edilen bir boyut negatif kuvvet alan direnci yaratr. Bu da etkili olmaya
ve gelimeye kar koyar.

Kaynak:
etkili insanlarn 7 alkanl/stephen covey/varlk yaynlar