kutuphaneci - eskikitaplarim.

com
BEYAZ TRK
 TRK SANATILARI DZS

Dizgi: Asya, bask: Yaylack Matbaas

stanbul, 1975
 BEKR YILDIZ

BEYAZ TRK
HKYELER
(4. Basm)

CEM YAYINEV

 KARA ARAFLI
GELN

Darya bakt ara. Gece, n akamdan daha

aydnlkt. Aya, gne vurduunda hep byle olur
du bozkrda gece ve geceler.
Anszn pencerenin az tesindeki lekeyi grd.
Kocasnn ldrd adamn kanyd bu. Karanl
n sprld gecede, sanki kanatlm gibiydi
toprak.
Ah! dedi ara, yreine. Ah!
Clzd ama, umutlanaca gler. Tanrs, srt
n dndrmt dnden beri kendisine. Can alm
t kocas nk, can yaradandan tez.
Kocasnn gnahna ortaklaan ban, pence
renin demirlerine dayad ara. Gzleri, kanl top
raa balyd gene. nce bir glge gibi dikeldi kan.
Sonra, glgenin ii, can doldu sanki. Kocas belli be
lirsiz kageldi ardndan. Eli tabancal, akl kindar...
Bireyler konutular komusu adamla, tez ve ateli.
Ate at kocas.

7
 Bozkrn tepesinde, yryen lmba gibiydi ay.
Gelip geti damlarn zerinden. Yel esti bu sra. n
ce, can sndrd. Cansz glge, yeniden serildi ye
re. ara, krmzlanm toprakla yalnz bana ka
lnca, Ah! dedi, yeni batan. Komu adamn ka
n bu.
Yrek, korkuyla tka - basa dolunca, pencereyi
kapatt ara. Bir sre aklsz kald ba. Deli gibi
doland odann iinde. Yerde yatan ocuklarna arp
t. Dtnde kznn ayaklar ucundayd.
Kara bir at tutturdu; bozkra hi ay u-
ramamcasna.

Desene aney, dedi Genzua. Ben kurbanlk

kuzu olmuam.
Eiklikte oturuyorlard. Sabah, nerdeyse ky
den tarlalara tanacakt. ara, kznn salarnda el
gezdirdi.
Kardan vursalar, daha m iyi yavrum? dedi.
Ama o kk, dedi Genzua. El kadar uaa
silh atlr mym?
Beklerler kurban olduum. Obal, kan alaca
n unutmaz.
ileli bam, dedi Genzua, on e yeni ulaan
sesiyle. Ben de ufam. Heder etmen beni. Baka
mmkn yok mudur?
Ya da toprak ister levi, dedi ara. Baban
mapusta olmasa, toprak yere girsin.
Genzua, gz drd, yukardan aaya. n-
ard, bolua geldi anszn. Soluk ald, soluk verdi.
Canm, ineli beik olduktan sonra, dedi. s
ter aln, ister satn.

8
 ara, dudak srd. Sevgi yeertti.
Anan, dedi. Soyumuza kalkan olan canna
kurban olsun. Di kalk esvabn yenilensin.
Genzua bzld.
Kanm bugn m balanacak?
He, dedi ara. levi aktlmam kana raz.
Ve sabrsz.
Genzua, on lk bedenini ayaa kaldrd. Boy
atacakt daha yllarca. lii kemii dolacak, baba-
ocanda mutlu ya da mutsuz gnler yayacakt.
Byle dnmt az ncesine kadar. Ama, babas
nn aktt kana karlk, kendi kan balannca,
bu kadarck kalacana, mr yolunun dar ve karan
lk olduuna akl yrtt. Anasna sarlp alyama-
d. Unutmutu belki, hakk olan alamay da.
ara, kznn elinden tuttu. Hafif beden, ard
imdi. Ba grnce meliyen, huysuzlaan kurban
gibi direndi Genzua.
Yarn sal beni aney, dedi. Bu akam, bir ya
nma sen, br yanma kardam yatsn.
Gznn yana kurban, dedi ara, umutsuz
bir sesle. levi. kann soutmak istemez. Hemin
de boklarn balta kesmez bylesi gnde. Bugn is
terler seni. Dedikleri olmal.
Odaya girdiler. Yklkten yorganlar, dekleri
indirdi ara. Amak istedii, Genzua'nn ceviz san
dyd. Yeildi rengi. Kenarlar ember kapl...
Soyun, dedi ara.
Genzua, kapa alm sanda bakt. Nenesin
den kalma, anasndan armaan, ine oynatmaya ba-
lyal beri; kendi eliyle iledii tek-tk eyizlerine
gnl tazeledi.

9
 Ya bunlar? diye sordu Genzua. Halep ibrii-
miyle ilenmi yastk rtsn gsterirken.
Hepsi burda kalacak, dedi ara. Dnn
olmyacakt ya!
Genzua, anasnn bacaklarna sarld. Alamak
baldan tatl geldi.
Kime varacam aney dedi sonunda. Dn
sz, derneksiz.
ara, bir tutam knalanm kznn salarna
yzn gmd. Ona da alamak, glmekten ho
geldi.
Ne bilem Genzuam, dedi. Ya oullarnn bi
ri alr seni, ya da bakasna satarlar. Elleri darday-
m da.
Gne tepeye ktka glgeler ufalyor, serin
yerler azalyordu. Evlerde kalanlar, ounlukla, el
den-ayaktan dm ihtiyarlard.

ara, sokak kapsn at. Kimsecikler yoktu d

arda. leviyle kar karyaydlar. Derinden at
sesleri geliyordu. Yal bir kadnd alarken, gzel
szlerin tmn ldrlm oluna adyan...
Genzua, anasnn ardna sinmiti. Az sonra gi
decekti, duvarlarna bile at sinmi bu eve.
Korkma, dedi ara. Allah byktr. Biz usul
de kusur etmiyelim de...
He, dedi Genzua. imdi daha iyi anlamam,
levine, ak gelinlik yerine kara arafla gitmenin
art olduunu. Vi...
Sustu Genzua. Aklna kardei gelmiti anszn.
Ana - kz ak kapnn aznda durdular uzun bir
sre.

10
 Ya kardam, dedi Genzua sonunda. Onu na
sl grmeli? Bugn davara gitmeseydi ya.
Ksmette varsa, gnn birinde grrsn, de
di ara.
Umut, dadan byk geldi Genzua'ya.
He, dedi. Kardamn gzlerinden perim.
Babama da haber sal, kzn ellerinden per gitti de..
Ana-kz bir daha birbirlerini hi gremiyecek-
mi gibi sarldlar. ki beden bire dt.
zldklerinde, ara eilip bir ta ald yerden.
levinin kapsna doru nianlad ta. Ama atma
d, atamad. Dnd kzna.
Bak yavrum, dedi. Seni rak bir yere satar
larsa, dama kasan. Ta at penceremize. Yzn,
gitmeden grmek ister canm.
He, dedi Genzua, anasna acm bir sesle.
Sz olsun grnmeden gitmem, raklara.
nceden bir yel esti gene. Tozlar havalanp u-
raya-buraya gitmeye koyuldu. levindeki at da
gkyzne doru, kara yldzlar gibi akp dald.
ara, kaldrd ta, levinin kapsna att bu
sra. Almad ama. ara birka kez daha talad ka
py. levinde at durdu sonra. Kap yava ya
va ald. Grnrde kimse yoktu. Sanki byl
bir alt bu. Genzua kprdand. On lk bede
nini, yalandka klen ama bebelemeden len
nenesinin araf rtyordu. Babaocana, daha pek
ok adm hakkn balyarak, levine doru yr
meye balad.

11
 CELB

Konumalar balaynca, polisler grnd on al

t numaral peronun nnde. Ellerinde telsizler var.
Gzleri rkten prl prl antenler ekilmi. -be
dakika sonra, tka-basa dolacak tren yaklayor. Sir
keci iin Mnih'te dzenlenmi katar bu. Konuma
lar artyor. Yer kapmak iin raylar zerinden atla
maya hazrlanyor ou. Sezinliyor bunu Alman po
lisleri. Telsizler alyor. Barmalar. Polislerin se
si, yolcularn, uurlayclarn cvltsndan baskn.
Weg!
Yolcular anlyor weg'in ekil anlamna geldii
ni. ekiliyorlar. Eyasn, ocuunu kapan, raylar
dan atlamaktan vazgeip on beinci perona, beton-
lu gar yollarn dolanarak koturuyor.
Osman bindi mi?
Bindi hala.
Osman!
Orda. Ben de grdm imdi.

12
 Burdaym day.
Yavrum...
Ana...
Yerletirdin mi eyalarm?
Ya... Yes ana...
Konumak istiyorlar daha ok. Perona, polislere
karn raylar zerinden atlyarak aanlar doluyor
bu sra. Szcklerin dizisi bozuluyor. zellikle on
be numaral peronda, duyulan binlerce szckten
bir tek cmle bile oluturmak mmkn deil.
Mark, vatan, tren, ekmek, nayn, canm, ibne,
mark, mark, export, hasret, konsolosluk, ko, atla,
su, mark, gestapo, Hakkari, Osman yavrum...
Pencereden sarkyor Osman. Babas ekmek uza
tyor.
Al, kurumayan cinsinden bunlar.
Osman alyor ekmekleri. Babasnn, kocaman
iki eli iliiyor gzne. Duralyor bir sre.

Bacsn ldrmt bu eller. Kck bir oda

da olmutu bu. O yllar on, on ikisindeydi Osman.

Babasnn uzatt ekmei kompartmana gt

ryor. Yerletiriyor. Dnyor az sonra. Yeni uur
layclar gelmi. Soluklan dolu dolu.
Yetiemiyeceiz diye korktuyduk.
Metroyu ardk da.
Al, iersin yolda.
Sigaralar cebine koyuyor Osman. Kompartma
nn n dolu. ou, Osman iin gelmi.
zlme teyze. Eh...

13
 Sayl gn, gz ap kapamayla geer.
Dar- dnya bir olum var. Acs, dman ba
na.
Osman'n anas alyor. Babas, darack yolda,
kalabalk arasnda gidip geliyor.
Osman'n baklar, gene babasna taklyor.
yl, Berlin mapusunda almtr, yerinde durama-
maya, diye dnyor.
Tren ddk alyor. Tembel tembel ama. Gidi
yorum demiyor. Gideceim diyor besbelli. Kprdan
malar artyor. Gar, banmalarla, fsldamalarla t
ka-basa dolmu. Bir lokma daha soluklansa, atla
yp yarlverecek sanki. Hi ses yokmu gibi oluyor
bundan tr. Bunca kalabaln, tedirginliin iin
de, Osman'la babas gzgze geliyor.

Berlin karlyd. Bunca souk beyazl bir ara

da, ilk kez gryordu adam. Odaya girdiinde
mesi bitmemiti gene de.
Ananz nerde?
O yllar, on, on iki yalarndayd Osman. Bac-
syla bir keye bzlm, baklarn, babasna ver
meden fsldamt.
Gelmedi daha.
Sekiz aylk bebe, birka saatten beri alyordu.
Adamn zerindeki karlarn beyazl bozulunca, be
benin sesi daha bir duyulur oldu.
Sustursana unu.
Osman bacsn, yorgam kaldrp pplad.
Sus bacm, babamz geldi.
Bebe anlam gibi pel pel bakt. Onun bekledii,
arad anasyd ama. Yeniden alamaa balad.

14
Adam soyundu. Souk ve yemeksiz odada oturmay
gze alamad. Dank birka adm att. Elektrik so
basnn yanma geldi sonra.
Ev sahibine sylemedin mi olum?
Osman, anlyamad babasnn sylediklerini. Ba
cs alyordu.
Ev sahibi, dedim. Ne bakyorsun yle.
Syledim baba.
Ne dedi?
Gvurca bireyler syledi. Anlyamadm. Soba
'was' dedi.
Was, ne demektir Osman.
Ya, soba?
Ate deseydin.
Ate, gvurca ne demek? Acz biz. Mu'taki gi
bi dk baba.
Ananz... Gene mesaiye kalmtr.
Adam, bebeyi kucana ald. Yznde, incecik
damarlar morarmt. Kunda slakt.
yor... Ate...
Acz da baba.
St var m?
Var.
Bebenin slatt yere, bir minder koydu adam.
zerini yorganlad sonra.
Babasnn yanna geldi Osman.
Anam, hep byle ge mi gelecek baba?
Noelmi. ler artt diyordu anan. Belki bu
yzden gecikmitir.

Mnih, Belgrad, Sofya, Sirkeci... Hoparlrden

Almanca sesler kyor. Ama yabanclar anlyor, M-

15
nih - Sirkeci'yi- El sallamaya, pmeye hazrlan
yorlar. Osman'n anas, tezcanl. Alyor, elinin iki
sini uzatp olunun hi olmazsa bir elini, avular
nn iine almadan. Babas glmsyor. Bu, ayrl
n ac glmsemesi deil ama. Belki de iledii
cinayetin utanc.

Berlin'e beyazlk yamamt sanki. erlerdeki

lmbalarn yanmasyla, dardaki beyaz aydnlk da
silinip gitmiti, gzlerden, gnllerden. Kadn eli
demi odada, herey snp canlanvermiti. Sofra
bandalar imdi. Osman'd en ok yiyen. Soluk ara
larn bile dolduruyordu lokmalarla.
ok acktmd ana.
Geceden yemek yaparm. Mesai var yarn gene.
Mark... oalsa da kurtulsak buralardan.
Dur bakalm hele. Geleli ka ay oldu daha. A
layp durdu diye, yaygaray kopardnz, daha aya
m eikten atmadan.
nn sra sustu. Sanki yola koyulduunu, an
lad yavru.
Babam, Aye'ye mama yapt ana.
Mark... Kolay m biriktirmek. Baban benim
yaptm ileri yapacak, ben de onun ilerini. Bu
gn a kalmanz, dillerini bilemememizden olum.
Az da olsa, var kr.
Ekmek, nasl sylenir gvurca ana?
Brot'mu.
Kadn, sznn sonunu alr almaz kalkt. Bebe
nin yanna vard. Kucana alp bir sre bakt yz
ne. Sonra yanana, yanan dedirdi. Barmasn
sokaktan geenler bile duydu. Ama birey anlyama-

16
dlar. Szckler Trkeydi nk.
Aye lm!
Baba-oul sofradan frladlar.
Kim lm?
Aye!

Tren ddk alyor. Bu kez gidici. Birka gn

sonra duraca Sirkeci'ye doru kprdanyordu. El
ler havaya kalkyor. Sallanyor yzlercesi, binlerce
si... Osman'n gzyalar, incecik byklarna doru
szyor. Yirmisinde imdi. Omuzlar gene kyor
yava yava.

ken, hep omuzlar olmutu yllar yl; Mu'ta

da olsa, Berlin'de de olsa. Almanya zerine masal
lar dinlemiti, beikteyken, kundaktayken daha. o
cuk olunca biraz; gelince Berlin'e, babas girince
mapusa, bu kez de Mu zerine masallar dinlemiti
anasndan: Havas, suyu boldur, alk olmasa. Gide
ririz bunu da Berlin'de. Dneriz hepbirlik; baban
knca mapustan. Koarsn, oynarsn, dili, diline e
akranlarnla. Diimizi skarz ya da, be yl daha.
Parayla dnmek yazlmsa yazgmza, ekinlerimiz
olur, sar sar. Oynarsn iinde krebe. Anas ie gi
dince, sokaklarda, krelerde durmutu Osman. s
tavroz karmt, anasnn almas uruna. Noel
baba gelmiti gnn birinde. Torbasndan ncil k
mt, Osman'n ksmetine. ocuklar Noel babann
beyaz sakalndan ok, Osman'n ncil'ine glmler
di doyasya. Byynce biraz daha, masallar avut
maz olmutu artk onu. Hele, ya on bee, on sekize
basp balaynca, maden ocaklarnda almaya...

17
 Osman'n gzleri, babasna iliiyor gene. Bac
sn ldrd ilk gnler, ilk aylar, yz mapus-
da bile olsa, grmek istemedii, babasn anlar gi
bi oluyor imdilerde. Berlin'e yeni geldikleri ay
lar... O karl gecede, anasnn mesaiye kald g
nn birinde... Mu'un ovalarndan sklp geldikle
rinde... Kar-koca, iki karde drt olduklarnda...
Ta, topra bilmeleri... Tan, topran stndeki,
evi, yolu bilmedikleri zamanlar... Ama buralara,
Berlin'e geldiklerinde, evi yolu bilip taa topraa
hasret kaldklar gnlerde olmutu olan... Sus Ay
e, demiti babas, ocuk sevmesinin ayp oldu
u obalardan, arta kalan sesle, Sus... Bak mama
yapt baban. Anan dner davardan. Glmt tatl
tatl. Davar da nerden kt be Aye?... Fabrika
dan gelir nerdeyse ananz. Na, eli kulanda. Sus
ama kz. Sus Aye. Tutsana biberonu. Emsene emzi
ini. Smm Markna. Gel artk avrat. Ha yle...
Sus ite... Baba, tkamasana bacmn azna bibe
ronu... Sustu Osman. Sustu bak. Karn doydu da
keyfi yerine geldi, Aye kzn.

Dnyor tekerlekler. Yava yava dnyor. Os

man seviniyor anszn. Yllardr zlemini ektii,
masallarn dinledii, iinde Mu'u da barndran va
tann grecek. Uurlamaya gelenlerin ou kotu
ruyor. Osman'n babas da koturuyor. Kzn bo
du diye, yl mapusta yatan Osman'n babas...
Mapusa dnce, babasnn ekmeini eline alan, fab
rikalarda, maden ocaklarnda, alan Osman, baba
sn gryor, duyuyor hl. Hell ediyor hakkn. Ba
lyor, biberonu acemice kzkardeinin boazna

18
iten babasn. Mu'ta yzlerce kez pt, Berlin'de
grmek istedii iki eli tanyor Osman. Babasnn
elleri bunlar. Sallanyorlar havada. Uurluyorlar Os
man'. Birisine arpyor babas. Sesler geliyor. Te
kerlekler hzl imdi. Osman, konuulanlar duyu
yor sanki. Duysa, anlamas ok kolay. Almancas,
Trkesinden ileri. Alman iteliyor babasn. Ba
la beyim, diyor Almana, Osman, vatan grevini
yapmaya gidiyor da vatana...

19
 AKYAVUZ

Karanlk, ky hi yokmuasna silince, Mek

ke kadn kalkp gaz lmbasndan gne yapt.
Odann bir ucuna oturduunda, iki elini birden
uzatp bakt. Son parmann da tkendiini anla
d: kaak yolunu gzlerken. ki gece nce dnme
liydi, dedi, kendi kendine. Rampalar ini ola...
Ban duvara yaslad. Darda esen bozkr yeli,
hl gnein scakln duvarlardan skememiti.
Ba lkland.
Gzlerini yumdu. Uyumak kldan ince olacakt,
kaaktaki olu yreinde at koturmasa.
Dalar, bayrlar artt atls, mayn tarlala
rnda, beyaz kanatlar takyordu.
Kap yumrukland.
Mekke kadnn, uykuya ilmik atan bedeni tit
redi kendiliinden. Maynlar patlyordu, yreinde-
ki atlnn ayaklar altnda. Atn ve olunun her bir
paras, bir yerlere savrulurken, baka maynlan
patlatyordu den irice etler, kemikler.

20
 Kap yeniden yumrukland.
Gzlerini at. Uyku, gzya gibi dkld tm
bedeninden. Anlamt: mayn deildi patlyan, o
lunun yumruklaryd gmbrdeyen.
At. Olunun adm atlar, yumruklan gibi
gl deildi. Geri yumruklar da yorgundu. Ama,
karanlk rtnn altnda, kprtsz kalan doa, se
si, sesten byk yapyordu.
Akyavuz, birka adm sonra ieriye doldu. Ba
ne eikti. Heybesini usulca yere koydu. Yeme
nileri, adm boyu uzak kald birbirinden. Lmbann
yanbanda durdu, kendisinden habersizmicesine.
Mekke kadn, oluna yanat biraz. Eski gzle
ri yenilendi sanki. Akyavuz'un st ba kan iin
deydi. Bard.
Uy kurban, vay kurban, kanlanmsan sen.
Akyavuz, hi bir ey sylemedi. Geip bir yana
oturdu.
Mekke kadn, gaz lmbasnn evresindeki si
nekler gibi, pervane olmak istedi oluna. Ama o, ko
numaya ksknd.
Akyavuz, uzun bacaklarn badalad. Kara, iri
gzlerini anasna evirdi. Sigarasn atelediinde
yz, bir gzel gelip geti.
Mekke kadn, daha fazla dayanamayp sz ye
ertmek istedi.
Karnn a mdr yavrum?
Tokum aney.
Gren de, kaak bitmemi beller. Hayrdr in
allah. Kan niye?
Pusuya dtk ha! Hi indirip kaldrmazsan
daha iyi...

21
 Vi... Baban bylesi bilmeceye dmezdi yav
rum.
Akyavuz uzand. Kollarn kenetledi. Gzleri
imdi tavana evrikti. Unutmutu yanbanda du
ran anasn. Hatt buraya geldiini bile. nnde
ardnda, kanlar boalm arkadalar vard.

O sabah, karanlk oyuklar ince, ksa klarla i

zilince, kk hayvanlar kprdanmt. Onlarn g
nei bu kadarckt nceleri. Balarn, deliklerinden
darya vermiler, sonra allarn arasna kap
azalmlard.
Atlar gelip gemiti baz allarn zerinden.
Seyrek geen, ama korkulu insan yrei tayan at
lar... Akyavuz'du nde giden. Babasndan yadigrd
bu i ona. O bilirdi, hem yolun ksasn hem hk
metsiz olann. Korku oaltmam yrek, yalana
dnmemi dil ondayd.
Gzlerini yumdu. Pusuya dtklerinde, bar
an, kurunlanan arkadalarnn yanbanda olmak
istiyordu sanki.
Mekke kadn, ayaktayd hl. Ne edeceini, ne
soracan armt. Oluna bir soluk boyu sokul
du. Korkuyla drtt onu.
Uyuma hemen yavrum, dedi. Gnlerin ard
n yitirmiem. Gzmn feri kurudu, yolunu gzle
mekten. Hele anlat bana gelenleri.
Akyavuz, gzlerini aralad. Anasna bakt bir
sre. Sonra uzunluunu ikiye katlayp oturdu.
Ya aney, dedi. Pusuya drdler bizi.
Mekke kadn, neeini diliyordu bu sra. Can,
canszd sanki.

22
 Kymzden ka can gitmitir? diye sordu
usulcack.
Drt can, dedi Akyavuz. Kirvem de lm
tr.
Hkmet, kendi bana m kurmutur pusu
yu?
Akyavuz, kanl giysilerine bakt bir sre. Sonra
dilerini ezdirdi dilerine.
Biri mzevirlemi aney. Hkmet adam, da-
-bayr, avucunun ii gibi nasl bilirmi?
Baban sa olsayd, bu iler bamza gelmez
di. O, inenin deliinden Hindistan'a bakard yav
rum. Rahmetli, mayndan rkmezdi emme, mze
virlikten d kopard. Mzevir ksm, ne zengine, ne
de diliye dil dndrr derdi. Onun ii, aptan d
mler zerine. Seni gayr kimse hesaba almaz yav
rum. Baban sa olsayd...
Akyavuz, elinin birisini yumruk yapp hasra
indirdi.
Ne yapam ha! dedi. Babamn toprana kur
ban olmuam. Kurban olmuam emme, lm bir
sefer. Aney, babam sa olsayd ne yapard imdi?
Mzeviri, yedi dvel tede olsa bulur karr
d. Mavzerin atandan hnerlidir, mzevirin dili
yavrum. ngrakl ylan... Aalar, beyler, ne gne...
Mzevirlik onlar stne kurulmal. Kurmazlar yii
dim. Nerde bir garip var, nerde bir ekmei lmle
evrili var, gidip onun zerine mzevirlik yaparlar.
Hemin de aalarla, beylerle birlik. Meydan kendile
rine kalsn diye. Yama yok, yavrum Akyavuz, su
dum sana haramdr, ky meydanna llerimiz k-
relenmeden, mzevirin can elime kavumasa.

23
 Akyavuz, anasnn iki eline birden dudak sr
d.
Sustular.
Mekke kadnn gzleri, yeniden olunun kanlan
m giysilerine iliti.
Olanlar anlat yavrum, dedi, scak, yumuak
bir sesle. Ben yllarca kaakya karlk etmiem.
Beni anan deil, arkadan belle. Hemin de kaak
cinsinden arkada. Bu kan niye?
Akyavuz, bklmn bozup uzand. Bann al
tna kenetledii kollarn yastk yapt. Gzlerini ta
vana dikti.
Babamn zamannda, mzevirlik bunca yaygn
deildi aney, diye sz amaya balad. Kaak
lk fakir-fukara iiydi eskilerde. Sermayesi de yiit
lik. A adamn yrei byk olur aney. Emme, zen
ginler bu ie merak salah, kaaklk korkaklarn
yamacna geti. Ve de mzevirlik gnbegn parla
mada kurban olduum aney.
Akyavuz yutkundu. Mekke kadn, szn ucunu
soutmak istemedi. Atld hemen.
Bunlar ben de biliyem yavrum. Babandan bi
le dinlemiem. O bile yetiti zengin kaana. Osu-
ruklu arabalar kye uryah, beygirlerin yolu mayn
land derdi. Benim sormam, stndeki kanadr.
He... Kepere boazna varmtm aney. Her-
daim getiimiz boaz. Gene de tendirisi elden b-
rakmamam. Kaan nne geip yolu dze ek-
miem. Gne kardan yeni yeni gelmede. Heryan
gl glistanlk. Boazn ucunu almam.
Akyavuz sustu. Atelenen silhlar, kiniyen at
lar, vurmaktan doymyan, vurulunca lmiyen, le-

24
miyen arkadalar canland gzlerinin nnde. So
luk boaltt, kin tazeledi; mzevire yeni batan.
Ya aney, dedi. Ben dar geidin ucuna varan
da, canmz, malmz bir solukta tkettiler. Geri
dnm demiem kendi kendime. Pusu dalsn. Em
me bir de bakmam, pusunun bir ucu da bana ka
vumada. Atm bir o yana srdm, bir bu yana, izi
mi tozumu gzlerinden raklatrmam.
Mekke kadn, elinin birisini uzatp olunun kan
l gmleine dokundurdu.
Vel... Demek yaralsan yavrum?
Nerde o talih aney? Hem, arkadalarmla bir
lik lseydim, daha iyi olurdu. Yok... yi ki lmemi-
em. Bak ne iler ettim sonunda. Heybem var ya!
Dur hele... Batan anlatacam. zimi, tozumu si
lince, akam beklemiem duldal bir yerde. Gzne
kurban olduum karanlk, hzr gibi e olunca, gi
dip mzeviri bulmuam. Her kime sormusam de
miler byle, byle. z srenlerle, krk yllk arka
da oldu pezevenk. Ve de para harcamasna hi diye
cek yok. O, mavzerleri hedef tutturan bir korktu,
bir yalvard. Am pezevenk. oluk-ocuk... Kaak
lk yapsa ya! Alp getirmiem, arkadalarmn vu
rulduu yere. nmz sra kaldrmlar garipleri.
Haberin, eli kulanda. He... Kyl de yardm et
mitir mzeviri srrken. Gzlerine kurban. ekmi-
em silhm, vurmuam sonunda. Yz bana d
nk vurmuam ha!

Mekke kadn, olunun salarna el att. Bir g

zel okad onlar.
Oh yavrum, dedi. Eline salk. Desene oba-

25
mzda hemin kara, hemin ak bayram var. Babana
rahmet yaacak, sudan bol...
Mekke kadn, umutsuzlanp ban sallad an
szn.
Babann ii, daha salamd yavrum, dedi. O
bylesi sevap bir i tuttu mu, delilini de birlik ge
tirirdi. imdi nasl inandrmal obay?
Akyavuz, gnlerden beri ektii acy bir yana
drp gld.
Mzevirin ba heybemdedir aney.

26
 TAHR USTA

Atlyeye girdiinde, herkes ona bakt. Kar tut

mutu st-ba.
Baba, dedi ocuk. Kar yayor.
Tahir Usta, darya bakt. Alkanlkt bu. Da
rs, birka duvarn tesindeydi oysa.
Bugn cumartesi evldm, dedi, Rapidi al
traca sra. , yarm gn. Kar, sen de grrsn
nasl olsa.
ocuk, karton kutularn kenarna, cicili-bicili k
tlar yaptrmaya koyuldu, dary yreinde g-
zelletirerek. Kardeinin, yazdan kalma gslaved ls
tikleri geldi sonra gzelliin stne. Siyahland kar.
At arabasyla tamlard atlyeyi. Rapid en gz
de makinayd tananlar arasnda. Hem bask, hem
de keski yapabiliyordu. Montrler, zellikle, Rapidin
kazan ap kapayan kollarn gsterip, Bu kollar,
sana ok ekmek yedirir arkada, demilerdi.
Patron, Rapidin yanna geldi.
Ka bin?

27
 Tahir Usta, ban kaldrmadan - kaldramazd -
yeni bir kartonu solundan alp kazana yerletirdi.
Sonra, teki eliyle, kesilmi kartonu sandaki seh
paya koydu. -be saniyenin iinde tamamlanmt
bu i izgisi. Yeni bir kartona kol uzatt Tahir Usta.
bin.
Drt binin zerinde oluyordu her gn, bu saat
te. Yengem nasl?
yi saylr. Karton bekledik de.
Ah bu imansz hamallar!
Darda kar yayor de mi amca?
ocuun ellerine bakt amcas. ocuk, ktlar
tutkallad hemen. Amcas gelip masasna oturdu. K
t kalem ald. undan u kadar, bundan bu kadar.
Tahir Ustaya verecei haftala sra geldiinde, otur
duu yerden bard.
Hey, Tahir abey.
Tahir Usta, avaray kapatt.
Duydum.
Ka mesayin vard?
ki.
Tahir Usta, avaray at. Kazan, alp kapanma
ya balad yeniden.
Ben de seninlen kaldydm baba, dedi ocuk.
Amcan unutmaz, dedi Tahir Usta, gene ba
n evirmeden.
Rapidin kuvvetli kollar arasnda; Tahir Usta
ocuklaverdi anszn. Makina nedir bilmezdi o yl
lar. Hem, az tesinde, patron masasnda oturan kar
dei de bilmezdi. Uzun uzun denekleri vard; ba
caklar arasna alp svari olurlard. Sapanlar var
d; st aacna konmu sereleri vururlar, bekle-

28
dikleri bostanlara yaklaan ini-cini rktrlerdi, k-
reledikleri talarla. Geceler, uzun srerdi; hele ka
ranlk iinden, bozkr yeli eserse. ncecik bir savanla
r vard ardakta. Sokulurlard altna. Korkuyam,
derdi kardei. Tahir sarlrd ona. Gel aslann,
korkma. Aan var yannda. Onun koynundasn. Da
ha bir sokulurdu kardei. Dars karanlk Tahir
aam. Aan hayran, derdi Tahir. Topraktan iki
karg boyu yukardayz ya kardeim. Ne ylan gelir,
ne akrep. Korkumun ou ondan deil, derdi, bi
raz daha bzrken. Karanln kendisidir stme
ken. A gzlerini yleyse. derdi Tahir, savan
syrrken bandan. Ge bak. Uzakta olsa bile,
onun ii aydnlk bir para. Ufak ufak yldzlar ara,
bul...

Karton bitti. Tahir Usta, kestiklerini tad az

teye. Yeni kartonlar ald sol yanna. Rapidin ava
rasn amadan bakt kardeine. O, masasna ka
panm, nndeki kda kalem sryordu.
Baba, dedi ocuk, glmseyerek. Darda
kar yayormu.
Anladk be olum, dedi Tahir Usta.
ey baba, iyi ki ayakkab aldn geen hafta.

Var msn baba?
Ne?
Bu hafta da smail'e alalm. Gslavedi delin
mi.
Derim, odun alalm ilkin. Artarsa eer...
Bana bir kahve, diye bard bu sra patron.
ocuk sylerdi, kahveyi-ay. Frlad.

29
 Tahir Usta, olunun ardndan bakt birka sa
niye. Rapidin kuvvetli kollaryla alp kapanan ka
zana yeni bir kartonu, son saniye ulatrabildi ge
ne de. Forsay kullanmak, kazan kandrp kalbn
zerine gelince birka milim akta tutmak istemez
di o. Leylek az gibi alan kazann her hareketin
de bir karton alr, kapanaca sra pozaya yerleti
rirdi. Kazanla kalp pnce, yeniden alrd az.
Hep, yeniden alrd ama...

Analar sad o yllar. Kara sevdaya tutulmutu.

Gecenin bir saatinde, sabahn alaca karanlnda ge
lirlerdi kar-koca. te o zaman frlarlard ardak
tan. Atarlard kendilerini aaya. Babalan eline zin
cirin ucunu dolam olurdu. Zincirin teki ucunda
da analar bulunurdu. Bilirdi bunu Tahir de, karde
i de. Atlp analarna sarlrlard. Da-bayr deme
den, bir gn, iki gn karsn arayp bulan, buldu
u yerde dven, zincire vuran adam, hrsndan e
kerdi zincirleri. Kadn kopard ocuklarnn sarma
dolandan. Kardei, karanlk gecelerde sokulduu
gibi, gene sokulurdu aabeysine. Anam lecek mi?
Kadnn salar, nce kocasnn dayayla toza-top-
raa batar, sonra bozkr yelinin nnde dikilip du
rurdu gn boyu, yol boyu. Gzleri, kara sevdann,
umudu aran ninnileriyle alr, sonra bileklerine
vurulan zincirin zerinde oynaan gnele kardele-
irdi. Tahir'i en ok zen, bu gzlerin, ne karanlk
ta ne de kapal, kck yerlerde bile azalmamasy-
d. ardan altna yrrd sonra babalan. Sevdaya
yrtt gsn dar yerlere srkleyen kocasna di
renen kadna, ocuklar yalvarrd. Etme anamz,

30
yr... Adam, ardaa verdii yn deitirirdi bu
kez. Az telerinde akan derenin stlne doru
alp gtrrd analarn. Dvmeden nce uzun uzun
yalvarrd babalar. Hatun, derdi. Syle bana sev
dan kimin zerine? Ne oldu sana? Elinin hnerine,
obamzda hner mi vard? Sen byleydin de, benim
bir kusurum mu oldu? Kime kem gzle baktm?
Yakr m sana, da-bayr amak? Otursana otur
duun yerde. vn drp atmz ekmek sof
ramz gibi, derdimizi de birbirimize ap kapasak.
Kara sevda bizim nemize? Da-bayr aarak stelik.
Analar, alamazd gzlerini uzaktan gene de. Ayna
lar, derdi. Ayna tuttular bana. Bey dt, ayna
daki yanma kurbanm. Cinlerim var; uzun, al al
dan eteklerimi nmde, ardmda tutmu. Uy benim
beyim, uy benim paalarm. Geldim ite. Frlamak
isterdi sonra. angrdayan zincirlerle olmasa, uup
giderdi belki de, bozkr zerinden, kimbilir nerele
re. ekerdi ama babalar. Kapaklanrd kadn yere.
Sokulurdu Tahir'e, kardei biraz daha. Babam,
derdi, ldrecek mi anamz? Yok, derdi Tahir.
Babamz, hocaya gtrecek yakn bir zamanda onu.

Altnel'in kutular tamam m Tahir abey?

Tahir Usta, Rapid'in kapanmak zere olan az
na, yeni bir karton ulatrd. Almt kardeinin se
sini de. Cevaplad.
Tamam, tamam ya!
Tamam, dedi kardei, telefona. Paydos ola
cak nerdeyse. Hemen aldrsanz. Neden? Anladm.
Olur, ben yollarm. Para, diyecektim... ey.. Rica
ederim. Peki efendim haftaya olsun. Telefonu ka-

31
patnca, Put, dedi duyulur bir sesle. Haftayay-
m...
Tahir Usta, Rapidi durdurdu. Altnel'in kutu-
lann balamadan nce, oluna seslendi.
Makinay silmeyi unutma evldm.
ocuk, duvarlara bakt. Duvarlarn tesindeki
karlar dnd gene. Bir an nce, gkten yaan be
yaz, temiz suyun altnda yrmek, komak istiyor
du. Hele, kardeine de ayakkab alnrsa... Onunla
birlik iki yeni ayakkabyla, kar konuturmak... El
lerini tezletirdi. Rapidi de temizleyince iin sonu
nu alm olacakt. Tahir Usta, kutular tahtadan bir
arkala er-beer dizmeye balad.
Atlyenin klar azaldnda, iiler de hafta
lklarn almak iin patronun nnde sraya girmi
lerdi deta. Tahir Usta da, bacaklarndan biraz yk
sekteki olunu, kolunun altna alm bekliyor, arada
bir dz, ksa salarn okuyordu onun. Kardei az
tesinde, bir kda kard haftalklar datyor
du. Tahir Usta, dizlerinde, hafta sonunun biriktir
dii aclar duydu bu sra. Olunu okyan elini ekip
sa dizini ovuturdu. O yllar, bylesi szlar hi
bilmezdi Tahir. Kyden kente geldiklerinde, hasta
olmutu kardei. nce bir yorgann altnda gnlerce,
yatm, arada srada kaldrd yorgann bir ucun
dan, dnyay grmt. Ama bu, az bilinir bir dn
yayd. Tifonun, hummann ya da baka hastaln
oluturduu, gen, drtgen, okgenlerin st-ste,
yan-yana geldii bir azalmann oklamasyd. Kimi
kez, i-ie durmadan derinleen, genileyen kuyular
da grrd. ine der, hi bir eye arpmadan bo
lukta saatlerce, yllarca dolard. Yorgan atkla-

32
rnda bir gn, kardeini daha bir azalm grd Ta
bir. Srtna yklemilerdi onu. Kardeini tarken,
eri-br yollarda, doktor kaps ararlarken, dar
sokaklarda, iki bacan sallandn, ayakkabsz
ayaklarn yerlerde srndn sylemiti kimileri.
Az, az yemeklenecek. demiti doktor, muayeneden
sonra. Barsaklar uyannca alk uykusundan, veri
lecek besinin bolu, has. Tahir'di gene o yllar, kar
deinin hem aabeysi hem anas. nceleri lokmasn
blm, sonralar tmn tkmt kan bana, can
bana...
Elini uzatt Tahir Usta. Srtnda tad, o clz,
korkak, ama ok sevdii kardeine...
Mesaini kestim abey, dedi kardei. Umdu
um paralar gelmedi de.
Salk olsun, dedi Tahir Usta, eksik paray
alrken. Skma cann.
Bu sra, masann zerindeki listede ismini gr
d. Kardei, Tahir'in hemen yanna, trnak iinde
(Aabeyim) yazmt. ok gcne gitti aabeylii
nin yrekte yer bulamam gibi, trnaa alnm ol
masna. Takld kald gzleri. Olu uzatt elini bu
ara. Ald parasn. Yrd. Dnp ardna bakt. Ba
bas duruyordu hl. Gelip ceketinden ekti.

33
 HAMU

Babo, dedi Hamu. Daraldm ben.

Durdu ahap. Kollarn zd. Yksekliini
azaltt biraz.
Haydi, dedi sonra. Gr iini.
Sz, aralarna aldklarnda gn, gnee maya-
lanmamt henz. Hamu, babasnn srtndan iner
inmez seyirtip topra iledi.
Gnein gelecei yne doru yrmeye balad
lar yeniden. Hamu komaya yaknd. Al glm, ver
glm olmuyordu aralarnda nk. Babas bir adm
attnda o, biri oktan unutmu oluyordu.
Yollan zerindeki en yksek tepeyi atklarn
da, Hamu'un soluu makaslanm gibiydi.
Babo, dedi. Babo!
ahap yavalad.
Gene mi yoruldun yoksa?
He.
Smazdm obalara, sdm torbalara, dedi

34
 ahap, ban iki yana getirip gtrrken. Ama se
nin suun ne?
Hamu, babasnn omuzlarna kol att.
Huylanma, dedi. stersen yrrem.
Nazlanmann sras m olum, dedi ahap,
aadan yukarya boy verirken. Eliye gemiken
yan gel yat.
Hamu, abal srta yznn yarsn brakt.
Tepeden aaya yrmek kolayna geldi a-
hap'n. Tekmi gibi, yakn, candan birisinin dou
muna, dnne gidiyormu gibi adm oaltabili
yordu. Doadan bylesine yararlanrken, fazlaca d
nmyor, ocuuyla birlik, varacaklar yere yak-
la yaklaveriyordu.
Hamu'un gzleri akt. Bazan gkle yer birbi
rine karp herey siliniyor, bazan da hi umulma
dk zamanda yanndan getikleri bir aac, aacn
dallarn, ya da yapraklarn grveriyordu. Korku
ya kapldnda, ban hemen br yze eviriyor,
baklarn bitip tkenmek bilmiyen bozkrn bo
luuna brakyordu,
Yeni biilmi bir tarlaya girdi ahap. Ayaklar
nn altnda htr htr eden buday saplaryla ivi
lenmi gibiydi tarla. ahap'n buna aldrd yoktu.
Yolun tez olanna gnl drmt nk. Ama,
yeniden bir tepenin eteine vardnda durdu. Gz
kesmedi, srtndakiyle birlik yukary almay.
A msan? diye sordu Hamu'a.
He, dedi olu.
ahap diz bkt.
Hop babo, diye atlad Hamu.
Az telerindeki bir aaca doru adm oaltt-

35
lar. Gne de k yollamaya balamt bu sra.
ahap, abasn aralad. Kuann arasna sk
trd azk torbacn alp yayd yere.
yem, dedi Hamu. Beni srtya aldn
dan beri mem.
Sabah souu, dedi ahap. Sonra oturup aba
snn bir ucunu at. Gel yavrum sokul buralma.
Gesin men.
Hamu, alt yllk bedenini babasnn kucan
da bzd. Yalnz yz ve kollar kalmt darda.
Az sonra kk azn, lokmalad babas.
Kular vard imdi; cvltlar duyulan kular...
Gnei onlar da grmlerdi nk. Toprak vard
imdi, geceden kalma slakl yznde parldatan,
ya da sevinten alamaya yeni oturmu toprak...
ahapla Hamu baktlar bu sra. Hamu, ba
basnn uzun, kara, kll yznde sadece beyaz bir
aydnlk gryordu. Kendisini uzaklara, bilmedii,
duymad bir kente gtryordu o. be saat
ten beri Hamu'un, babasna olan sevgisini, ite bu
yolculuktu katmerli eden.
ahap, beyaz hi bir ey dnemiyordu ama.
ocuunun kk, hilesiz yzne bakarken bile.
Sanki ekinde alan insanlar oalyordu durma
dan. Kimileri kendi zerine geliyor, kimilerinin ze
rine kendisi gidiyordu. Baklar ekiliyor, barma
lar oluyordu. ahap'n ocanda kalabalk... Kars
n vurmu birisi. Tez elden kente gtrmler onu.
Hamu, bacaklarna sarlyor babasnn. Babo, ana
m vurmular, diyor. Dedike alyor.
Sahi, dedi Hamu anszn. Anam nerde im
di?

: 36
 ahap, baklarn uzaklara kaydrd.
Seherde, dedi. Nah oralta.
Can sa mdr?
He yavrum, dedi ahap, son lokmasn yu
tarken.
Desene, anam yeni batan grecaam.
ahap, abasnn altndaki olunu scack bir y
rekle skt.
Hamu, dedi sonra. Biliy misen ki, ben ana
y ldrmeye gidiyem!
Yeniden gz gze geldiler. Hamu, babasnn
yzndeki aydnl gremedi bu kez. Korkuland.
evresinde ten tek-tk kularn cvltsna benzer
bir alama tutturdu.
ahap abasn at.
Kalk, dedi. Yr, ka. Babayiit oldun gay
r. Alamak sana yakmaz.
Vi, dedi Hamu. Anam niye ldreca-
san?
Hele, dedi ahap. Ka bir sefer.
Hamu, konuulanlar unuttu sanki. Kck
ayaklaryla o yana, bu yana kotu bir sre. Sonra
soluk solua gelip babasnn boynuna sarld.
Anam ldrme kurban babo, dedi. Bak na
sl koturmuam.
Anay lekelendi Hamu. Suun by, aha o
eherdeki toktorda olum..
Sa deyisen ya!
ahap boynundaki kollar zp ayaa kalkt.
Haydi, dedi. Hem anaya doru yol alak, hem
de konuak.
Tepeyi ancaya kadar hi konumadlar. Atk-

37
larnda, nlerinde insanyla, hayvanyla uyanp do
aya serpilmi byke bir ky grdler.
te, dedi ahap. Bu grp grecein son
kydr. Gayr eher gelecek.
Anam oralkta m?
He... Toktor dediydim. Byk evler vardr e
herlerde. i beyaz boyal. Adamlar vardr hastalar
iyi eder. Toktor derler adna.
Anam? O...
He... Anay da iyi etti tysz bir...
ahap da szn tamamlamad. Admlar ken
diliinden tezleti. Olu, abasnn bir ucuna yap
t sonunda. Koturuyordu yan sra, abann alma
s el verdiince, ahap, kendi kendine konuma
ya balad. Szler, bozkra serpili serpiliveriyordu.
Sulunun ilki, diyordu. Anann namusuna gz
diken pezevenk. Anan has kadndr emme olum.
Ukuruna krk dm vurmutur atalar. lr de
zmez. Ula alak madem bakladn, ldrsene.
Eee... kinci pezevenk tysz toktordur. Gitmiem
soluk solua. Sormuam, Gevence kynden anay.
Demiler amalyatta. Yz srp yanamam kap
ya. Brakmazlar ieri. ekmiem silhm, girmiem
odaya. Sar bir toktor, az beyaz bezli, eli bakl.
Bir de bakmam, anay upuzun yatmada. Karn al
m, kanlar iinde. Toktor arm oldu ilkin. Son
ra azarlad beni. yle szler etti ki, ite atsan yemez.
Pis kyl dedi en ok. Hayatn kurtarmaya alt
m, karn deil midir? Utanmadan silh ekmek
yle mi? Silhl kolum kendiliinden dmtr. Ve
de yalvarmaya balamam. Seni douran anaya
kurban oluram. Buralara ho gelmisen, sefalar ge-

38
tirmisen. Bamz zerinde yerin vardr. Emme b
rak benim avrad. Meseleler bildiin gibi deildir
buralarda...
Babo! Babo!..
ahap sesi alamad. Yryordu. Kuruyordu h
l konumasn.
Ya olum, halmz anlatmaa balamam...
Babo! Babo!...
Hamu dt. Tembellie vurmad. Babas gi
diyordu birba. Yekinip komaya balad.
Aha, dedi az sonra. Kavumuam sana. D-
mem ben.
ahap dnd. Hamu, bacaklarna yapt. Bir
sre ne konutular ne de kprdandlar. ahap, az
telerindeki asfalt yola bakyordu. Yol bombotu.
Hamu, hi bir ey grmyordu. Krpe ban, ba
basnn alvarna gmm, ince ince alyordu.
ahap, kucana ald olunu.
Az kalmtr, dedi. Kara yol grnd.
Bacam, dedi Hamu. Dmem ben.
Va yavrum, dedi ahap, kucan boaltr
ken. Hele otur.
Hamu, rp gibi bacaklarn uzatt. Dizkapa-
nn birisi kanlyd.
Akan kanya kurban olmuam, dedi ahap.
Anay bugn kacakm yavrum, orta yerde kalma
sn. Srtma bin.
ahap, olunun kanyan etini topraklayp srt
na ald. Ynleri, asfalt yola doruydu imdi. Hamu,
abal srta yznn yarsn brakt gene. Gzya
lar, kanndan tez dindi.
Anam, dedi bir ara. stiysen indir beni. Ko-

39
aram yann sra. Yolumuzu gzleyip durmasn.
Unutma, dedi ahap. Szmz, anay ldr
mek sonunda.
Hamu, inmedi babasnn srtndan. Hamu
anasnn eceline komak istemiyordu. Yaptrd
yz ald babasnn srtndan. Dolanm kollarn
gevetip arln oaltt biraz. Kstn byle
belli etti babasna.
ahap'n dnceleri hastanede deildi imdi.
ne meyillenmi bedenini, oluyla birlik asfalt yo
la kavuturmak, gne, glgelerini kurutmadan ken
te varmakt dilei.
Babo, dedi Hamu bir ara. Ya anam kendi
liinden lmse?
Duvara arpm gibi durdu ahap. Durmasy-
la, olunu sol kolunun altndan syrp ald kuca
na.
te, dedi. O zaman sen ve de ben kurtulduk
yavrum. Obaya dnmeye hakkmz olur. Seni dn
yaya getirmiem, mabalna girmiem. Allahvere kur-
tulursan.
Anlamyam babo, dedi Hamu. He bir ey
anlamyam ha!
ahap, olunun salarn kartrd.
Obal olmak kolay deildir, dedi. Ben senin
yandayken, aklm byle ilere ererdi. Ne zamana
kaldk yahu! Anay, herifin biri kirletmek istemedi
mi?
He.
Anay namusuna kalkan amad m?
He.
Herif anay vurmad m?

40
 He.
Anay ld m?
Yok.
Eee?
Hamu eilip yarasna bakt.
Kan kurumu, dedi. Topran gzne kur
ban.
Yerir misen?
Elimi brakma emme.
Yrmeye baladlar.
Mabalna girmiem, dedi ahap bir sre son
ra. Anay kendiliinden lmse, bilmi olasan ki
kurtulmuan Hamu.
Asfalt yola yaklamak zerelerdi. Hamu, ba
basnn konumasn nemsemedi. Elini kurtarp
kotu. Asfalta kavuunca zplamaa balad.
Kara kaymak, kara kaymak...
Zifte basma, diye bard ahap. Ayanda
lstik var. mlek gibi pierler sonra.
Vel!...
ahap da asfalt yola geti.
Gel, dedi oluna, elinin birisini uzatrken.
Zift bize gre deildir. Ayamz lastikli.
Hamu, yola kaptrmt kendini. Duruyor, n
ne, gerisine bakyordu. Arada bir yanlarndan hzla
geen bir kamyonu, ya da otobs, gzden kaybo-
luncaya kadar izliyor, gerilerde kaldn anlaynca
korkup babasna yetimek iin kouyordu da.
ahap'n dnceleri, az sonra grnecek ken
te imdiden ulamt ama. Karsnn yatt hasta
nenin nne vard, bir aacn ya da bir duvarn
dibine sindii bile oluyordu. Kars hastanenin mer-

41
divenlerini iniyor, sana soluna bakmyor, kocas
n aryordu. Sanki, koup yanma gelecekmi gibi,
sarlp gemi olsun diyecekmi gibi... Oysa kocas
n gremiyor, iki eliyle bastrd ameliyatl karnn
da, hl gelip geen arlarla duruyordu boynu b
kk. Sonra, kyne doru bakyor, bir tan aryor
du sararm yznde, yorgunlam gzleriyle. Bir
ka adm, belki daha fazla adm atyor, karnna sap
lanan baklarla birlikte umudunu kestii, gnei,
topra, g yeniden grmenin sevincini yayor
du bellibelirsiz. Ama ahap'n aklna bu sra, aht
geliyor: karsndan nce, havay kurunlayacak olu
yor birka el. Hastanedekiler yorlar pencere
lere. yorlar da. Sar doktoru aryor. Gryor
ite. Baryor. Halmz anlamamsan. Seni tok-
tor edip salanlar da anlamamtr. Ban sallyor
ahap. Hkmatn gne ata edemem ben, di
yor. Avradm vurmalyam. Be Allahn kulu sar
toktor, ldrym diye mi eyi ettin bu avrad. Me
ramn beni mahpusa attrmak myd? Ecelin nn
kestin, eyidir hotur emme, benim obam, senin se
herinin orta yerinde deil ki, lekelenmeye niyet tu
tulmu avrad, pp pp de bama koyan...

Hamu, ap kald. Bu kadar yapy bir arada

hi grmemiti. Dnp babasnn eline yapt.
Anlamam, dedi. Anamn barnd yer bu
ras olmal.
He, dedi ahap, gnlsz. Geldik ite.
Anam? dedi Hamu. Hangi evde?
-be adm sonra durdular. ahap kolunun bi
risini uzatp yap gsterdi oluna.

42
 Aha, dedi. lerdeki binadr hastahane. Onun
bu yamacnda bir bina daha var, grm msen?
Tbe... Grmiyem.
Gel kucama.
He... Bykm babo!
Hkmat binas derler adna. Dur sana mapu-
su da gsterecaam. iyi belle bu binay. imiz
onlarlan nk. Anay, hale yola koyduktan sonra,
devlet kol, kanat germez, mabalna girerse senin,
mahpusta benimle yatacaksan. Bala babam.
Ya anam, kendiliinden lmse?
Nerde o talih bizde olum. Beri gel. Afat bir
araba geliy, yeli, silkelemesin seni...

43
 BEYAZ TRK

ukurun iine atyorlar kendilerini. Adam daha

az grnyor. Kadn gebe. Karnndaki ocuk kadar
yksek duruyor kocasndan. Geiyor arabalar. Ra
hatlyorlar. Adam srtst imdi. Kadn oturmu.
kisinin de yz alacakaranlk. Oysa gn, en aydn
lk, en scak zamannda. Gzlerini ge veriyor
adam. Gnl geriliyor. Gk, kk kalyor sknts
n datmak iin. Karsna bakyor bir ara. Belli be
lirsiz. Elindeki ta, kurumaya yz tutmu bir ota
vuruyor kadn, Kuruduk ot gibi, diyor. Sesi rp
dan gevrek. Yeerecek, diyor kocas. ocuumuz
domadan yeerecek, yeniden kurumu yapraklar.
ocuumuzla birlik byyecekler. ki elini birden
karnnda gezdiriyor kadn. Elleri byyor sanki.
ocuk derisinin altnda kprdanyor. Bak, diyor
kadn. Elini uraca koy. Nasl da tekmeliyor ana
sn. Adam sryor yerinden. Elinin birisini uza
tp okuyor. Sabrsz, diyor. Anasna, babasna

44
 yardm etmek istiyor belki de. Glyorlar. Dudak
lar dikiliymi gibi glyorlar. Ses, diyor adam.
Duyuyor musun? Uzakta deiller. Bedenlerini top
rakla karmak istercesine yatyorlar. ocuumuza,
yata kalka birey olur mu? diye soruyor kadn bu
ara. Sesler!... diyor adam. Yava konu! Ba
rmak hakkmzken susmak niye? Gzleri slan
maya hazr. Ne barmak, ne de susmak, diyor
adam. Soluu, topra kprdatrken. ocuumu
zun trk sylemesi gerek. Mutluluk stne, zgr
trkler. Susuyorlar. Uzaktaki ses de cansz bu s
ra. Bekliyorlar bir sre. Oturuyor kadn. ocuk ya-
trmyor onu. nce seni vuracaklar, diyor adam.
Hem de ocuumuzla birlik. Bu gidile, diyor
kadn. Susuyor. Kocasna bakyor. Siyah, parlak
gzleri yorgun. Sa, sakal karm birbirine. Du
daklar atlak. Buruturulmu kt gibi. Gzgze
geliyorlar. Bu iin sonu ne olacak? diye soruyor
adam. Kadn vazgeiyor szn btnlemekten.
Adam steliyor. Bu iin sonu? A deil misin?
diyor kadn. En az senin kadar. A olduumuza
gre... Adam ban topraa dryor. Doru,
diyor. Acktnz! Gne, gl bir buluta varyor.
Bulut, kaplyor onu. Her yan solgun. Sesler geliyor
yeniden. Gne unutuldu imdi. Kar-koca bzl
yorlar. Adam yeni bir karar dillendiriyor. Ben,
diyor. Yutkunmasa, sz hemen bitecek. Ben, di
yor yeniden. Senin soluna doru gitmeliyim. Sen
kurtul. Olmaz, diyor kadn. Hereyi seninle bir
lik gsleyeceim. ocuumuzu tayan sensin,
diyor adam. O kurtulmal. Gne, bulutu geti.
Bulutlanan seslerdi imdi. Adam oturuyor. Karsna

45
g vermek amac. Yanyanalar. Sarlyorlar birbirle
rine. Gidiyorum, diyor adam. Baklarn kars
nn omuzundan uzaklara aryor. Kollar, skyor iki
bedeni daha ok. Kadn alyacak. Da ba, diyor.
Karnmda ocuk. Ben, diyor adam. Sesi st
me ekerken sen ka. nsanlar, ocuklar seviyor bi
razck. Sn bir yere. Ya sen? diyor kadn a
lamaya hevesli. Belki de son kez, diyor adam, ka
rsn yanaklarndan perken. ocuumuzun ismi
ni, diyor kalkp sese doru atlrken. Sen koy,
diyor kadn. Adam kouyor. Yana brakyor kadn
kendisini. Toprak brne batyor. Kocasnn ac
syla unutacak her eyi. ocuu dyor aklna.
Brn kaldrp kaba topra dzlyor, elinin biri
siyle. Ama sryor hemen yerinden. Akl da, koca
snn ardndan kouyor sanki. Onu gzlyor. Adam
bir grnyor, bir kayboluyor. Boyu yarm olmu.
ki bklm. Komas g bu yzden. Gene de uzak
lap ufalyor her an. Kadn iki dizi zerinde diki
liyor. ocuunu topran yznden yukar vermek
istemiyor. Bakyor. Gzlyor. Bu sra sesler oa
lyor uzakta. Yaklayorlar, kadnn uzandaki ada
ma. Sesler, sesler... Adam dyor. Yeniden kalk
yor. Kadn da kalkyor. Kocasnn ikinci kez, koca
snn son kez dtn bile grmeye doyamadan,
yardan aaya kouyor. Dmemek biricik amac.
Kendisi iin deil. Karnndaki ocuu, dp hrpa
lamak istemiyor. Tkanyor. Duruyor. Dnp adm
larnn gerisine bakyor. Kocas br yamata. Ya
nna gitmeyi dnyor. zerine kapanmak ve a
lamak. Sesler... Sesleri niin uzaklara tamt
adam? Kadn yeniden komaya balyor. ocuk,

46
 diye geiriyor aklndan. Yerde yatann ve koann
ocuu. Komalym. Daha hzl. Sesler. Kocamn al
datt sesler! Bir dereye varyor. Su incelmi. Ge
iyor ayakkablym demeden. Ama suyun okad
talar kaygan olmu. Kadn dt decek. Duru
yor. Dengeliyor kendini. Bir lokmack su, bozkr gi
bi geliyor. Suyun dzl korkutuyor kadn. Yeni
den yryor. Admlar sonra, yal bir aacn gvde
sine yaslanyor. Cieri paralanm sanki. Soluu kt.
Karn da inip kalkyor. ki eliyle kavryor derinin
altndaki ocuu. Yoruldun mu? diye soruyor k
prtsz dudaklaryla. Soluklan. Kusura kalma. Biz
de byle ana-babayz ite. Aklna, az nce kocas
nn syledikleri geliyor. Seviniyor. Yrei kelebek
gibi. Baban, diyor, gene kendi kendine. Baban,
byynce trk sylemeni isterdi. Aatan alyor
kendisini birazck. Sana soluna bakmyor. Dere
iindeki sesleri ilk kez duyuyor. Bcekler tyor.
Kular cvldyor. Oh! diyor. Bu kez sesi dilli. O
sesten deil, doannki ne gzel. Az nce korktuu
suya yaklayor. meliyor. ocuk iki kat oluyor
sanki. Uzatt elini geri ekiyor. Oturuyor. Belini
dzlyor. Rahat imdi. Elini yeniden uzatyor. Su
alyor aydan. Yzn ykyor. Taze, ama yorgun
salarn da karyor suyla. Dalga dalga salar uza
yp boynuna, alnna yapyor. Sesler... Kular su
suyor. Bcekler de seslerini esirgiyorlar sanki. Ye
ni ses. Sesler... ok yaknda. Kadn kalkyor yerin
den. htiyar aaca doru imdi. Ardna siniyor aa
cn. Sesler gtryor birisini. Kadn tanyor yerde
srneni. Yrei atlyacak, ac ve korkuyla. ocuk
da gryor sanki. Babas iin kprdanyor. Huy-

47
suzlanyor. Sesler bir btn imdi. Hepsini, kad
nn gzleri evreliyebiliyor. kt kacak sindii
yerden. ocuk da. ocuk kt bile. Hem de anas
n, sanclar iinde yere drerek. Yarm can o
cuk... Ama trk de syleyecek, byyebilirse. Be
yaz ve zgr trkler...

48
 MARA
OTUZ K YAINDA

Demir ubuklar deposundaym. Birkan eki

yorum istiften. Arabama yklyorum. Yeni birisini
daha almak istiyorum. Skm. Ellerime bakyo
rum. Pas... Rengi, kurutulmu, ezilmi, elekten gei
rilmi kan gibi. Gruzo gaznn paralad birisinin
dir belki de, diyorum kendi kendime. Eti, can ya
pm, nce topraa. Oradan demire gemi. imdi
ellerimin zerinde. Kokluyorum. Hadisene!... Usta
ba bu. ekiyorum demiri. Gelmiyor. Bakasna
uzanyorum. Geliyor o. Koturuyorum arabay. Ye
dinci torna, on ikinci freze, on drdnc planya ma-
kinalarnn yanna boaltyorum arabay. Dnece
im yeniden, demir deposuna. Gelmiyen ubuu ala
cam bu kez. Gitmek zereyim ite. Sen, diyor usta
ba, dur. Duruyorum. Giyin. Kapya git. Bir tek u
buk diyorum. Onu beklettim biraz. Kovulmadn di
yor. Yabanc deil miydin sen? Yabancym, evet.

49
Hey, diye baryor bir bakasna. Sen de yabancsn
deil mi? Yabancln hemen anlyamyor o. Duru
yor. Birka dilde soruyor ustaba. Ban sallyor,
dilin birisi ulusuna uyunca. Kapya diyor. kiniz
birden. Giyinip kuann, diye ekliyor ardndan. Du-
ralyoruz. Sallanmayn diyor, fkeli. Fabrika ddk
lerini duyuncaya dein, yeni iinizde de tempoyu
bozmayn. Yryoruz. Sular akyor scak. Ykanyo
ruz. Soyunma-giyinme odas yanda hemen. Darya
kyoruz. Gzlerimiz sulanyor. Gne var. Yazdan
unutulmu gibi gn. Oysa sonbahar. Bekleme- kar
lama kapsna doru yryoruz. smim Kemal diyor.
Ben de oralym diyorum. Kancsn sen? Drt yz
bin sekiz yz on yedinciyim diyor. Ya kafile numa
ran, diye soruyorum bu kez de. Elli bin sfr yedin
ci, diyor glmsiyerek. imenli, fabrikann evresi.
Yol azlan zellikle. Yllardr doyasya grememe
nin acsn ektiim imenlerin yanbanda duruyo
ruz. Ustaba diyorum, temponuzu kaybetmeyin de
miti. Yryelim. Yryoruz. Kap grevlisi dar
dan gelenleri olaan karlyor. Biz, ieriden da
rya kacaz. aryor. Nereye? Yabanc emekile
riz diyorum. Ustaba gnderdi buraya. Hasta dei
liz. Siz, onlar msnz? diye soruyor. Onlarz deil
mi? diyor Kemal, bana dnerek. Onlar kim diyo
rum? Telefonu balyor bir yerlere. Evet, hazrlar
diyor, alo'dan sonra. Telefonu kapatyor. Bekleyin,
gelip alacak sizi. Kim? diyorum. Direktr diyor. Kar
deim, diyorum Kemal'e. Kemal... Tanyorum onu
imdi. Geenlerde, dikine duran matkap makinas-
nn arasnda ezilmiti bir talyan. Kan, sildiler de
mir zerinden. Birka gnden beri de Kemal al-

50
 yormu bu makinada. O da, yaknda talyan Agrop-
pi olacak belki. ki makina biraz uzaklatrlp ayrl-
mamsa birbirinden, dklmemise, altlarna beton.
Beton da dklse, tutmaz, demiti kimileri. Eer,
ahvarsa, Agroppi'nin anasnn. Direktr! Ne? Ko
un, onun arabas bu. Kap grevlisi eiliyor, gr
medii direktrn, araba modeline, rengine. Kou
yoruz arkadamla. Buyrun efendim. Binin arkaya
gidiyoruz. Biniyoruz. Opel Admirale. Fabrikadan
uzaklamadan, fabrika balyor. Gei geiveriyoruz.
Soru sormay zlyorum. Soru sormaya yaktra
myorum Direktr. Anlalan, nereye gtrrse ora
ya gitmek, benim ve arkadamn sorusuz grevi bu
gn. Kemal bana doru geliyor biraz. Direktrn
yanndaki kadnn salar uzun. Uuuyor nden ar
kaya. Korkuyoruz, utanyoruz, salarn bize yakn
olmasndan. Opel Admiralin hz, orman uyandr
yor. Yol boyundaki aalar, telleri gerilmi saz gibi.
Getike yanlarndan araba, konuu konuuveriyor-
lar orman dilinde. Keskin bir viraj alyor Direktr.
Yaklayoruz Kemal'le. Ellerimiz deiyor birbirine.
Tutup skyoruz onlar. Sonumuzun nereye varaca
n bilmediimiz bir korkudan belki de. Anszn
nmz doluverdi suyla. Su, gl olmu burada. ni
yorlar. Duruyoruz yanbalarnda, inip biz de. Ka
dn bakyor ikimize ayr ayr. Glmsyor, Direkt
re bakp. Yryorlar elele, gle doru. Bizi unuttu
lar diyorum. Yelkenlileri varsa, onu suya indirtirler
diyor Kemal. Opel Admiralin stne bakyorum. P
rl prl. Bo. Konta kapal motordan scaklk vu
ruyor, gneten keskin. Az temizdeki am aala
rndan birine doru yryoruz. Vardmzda altna,

51
oturmyalm diyor Kemal, kzarlar sonra. Bakyoruz
gle doru. Ellerini dediriyorlar suya. Gl sesleri
geliyor, uracktalarm gibi. pyorlar. Drtyor
Kemal beni. Gryorum, diyorum. Eee, diyor sonra.
Bizim burda iimiz ne? Ben de senin kadarm diyo
rum. Ayn fabrikada deil miyiz? Ayn yerlerden gel
medik mi? Biricik farkm; benim, iki yz bin yetmi
altnc olmam. Direktrle kadn, Opel Admirale do
ru geliyorlar. Biz de, buyruklar olur diye, ekildii
miz aa altndan frlyoruz. Yzeceiz, diyor Direk
tr. imizden kovulmadk ya? diye soruyor Kemal.
Kovmay unutmu gibi bakyor bize. Glmsyor
sonra. Kovulmak daha gzel geliyor ikimize de, by
lesi glnmek yerine. Kadn arabann bagajn a
yor. Kk bir valiz alyor. Kovulmak m? diyor Di
rektr. Bylesi bir gnden sonra belki. Dner bant,
otomasyon, oradan karp aldlar. Suumuzu, im
diki grevimizi renemiyoruz. Suyun ucuna varn
ca duruyorlar. Kadn, nce ipek buluzunu, sonra
etekliini karyor. Direktr de soyunuyor bu sra.
Glyor kadn. Kahkahal glyor. Sesini drme
den soruyor. Soru, yanmzdaym gibi duyuluyor.
Kim bu salaklar? Neden getirdin? Kadn pyor.
Soluu arnmadan pckten, tutkular ilkeldir ama,
ilgin saylrlar, hele senin iin diyor. Glerek y
ryorlar. Belden aalar kayboluyor suyun iinde
sonra. Kadn, baklarn suya dkyor. yleyse, an
lat diyor, ilgin yanlarn. Direktr bizi gsteriyor..
Elektrik aparatlarndan bkmadn m? diye ekliyor
ardndan. Biz, nasl elektriiz? diyor Kemal. Elek
trii kullanan onlardr, diyorum. Dalyorlar suya.
Bo kalyoruz. Eee, diyor Kemal. Drt yz binin ze-

52
 rindeydin deil mi? diye soruyorum. Evet, diyor.
Aramzda iki yz bin var en aa diyorum. Az deil,
iki yz bin insandan nce gelmi olmak. Yayan aln
m iki yz bin kilometre gibi. Okunmu kitap, ya
anm, duyulmu iki yz bin olay. Karanla sk
lan el fenerlerin vard senin deil mi Kemal? Aparat
dedikleri byle bir ey ite. I deil, scakl ya
rar kadnlarn iine. Duymuluum var. Grml
m var. Kimileri de, motor takm yataklarnn al
tna. Kprdayan, gidip geldike, erkein iini kolay-
latrveren... Ama diyor Kemal, arm. Bunlar
dan bize ne? Sahi bize ne? Baka bir am aacnn
altna doru gidiyoruz. Uzanyorum ben. Kemal, -
melmi, am aacnn kozalan yoluyor. Gkyz
ok yukarlarda. kyorum oraya. Oradan gitmek
kolay oluyor, memleketime. Hele gzlerimi yumduk
tan sonra. Evimiz nndeyim ite. Kapnn ipini e
kiyorum. Yava yava merdivenler tkeniyor, adm
larmn oalmasyla. Odaya doluyorum. Annem, ba
bam, kardelerim sofrann bandalar. Kk kar
deim bacaklarma dolanyor. Oyuncana umutla
narak Avrupa'y soruyor. Annem sevincinden al
yor. Onun oyunca kollar arasnda... Ykk, dkk
evliliinden arta kalan glen, alayan, koan, uyu
yan, konuan oyuncaklar... Onun oyuncaklar... Elle
rini pyorum tez tez. Benim de gzlerim doldu do
lacak. Anamdan kalan biricik miras bu bana. Bir
trl, karanlkta balanan gbek yazgsnn, en kes-
kin makaslarla bile koparlamamas ite... Direk
tr!... Gzlerimi, ayaa kalkmann yan yolunda a
yorum. Direktr m? Sus, duyacak diyor, Kemal.
Puro alyor, Opel Admiralin torpido gznden. Bize

53
gelmeden, biz gidiyoruz yanna. Buyrun. Biraz sonra,
diyor. Dnp sahildeki kadna bakyor uzun uzun.
Gene o glmsemeli oluyor dudaklar. Aclanyoruz.
Karm tanyor musunuz? diye soruyor. Hayr, diyo
rum. Kemal, bir bana, bir Direktre bakyor. Tan
yorsunuz, diyor. Estafurullah, diyorum. Sahildeki...
Bakyoruz sahile. Kadn uzanm gln kysna. Sen
diyor Direktr, beni gstererek. Karma doru git.
Ben mi? Ya da ilkin bu. Nasl bir hizmet? diye so
ruyorum. Anlatlacak diyor. Kemal'e bakyorum. yi-
ce arm. Kendisinden iki yz bin yedi yz krk
bir fazla olmamdan yardm umuyor. Gzleriyle, ha
di git, diyor sanki. nce sen git. Yryorum. Gl
uzaklardaym gibi oluyor. Belki admlarm kk
ve yava. Kadnn yanbana gelebiliyorum ama. D
ndm ok ey deil: kadna hizmet etmek, onun
bireylerini tamak, ona bireyler koturmak yeri
ne, fabrikada alabilseydim bugn de. Islak sa
larndan bir demedi yzne yapm kadnn. G
sleri ak. ksryorum, saygl saygl. Toparla
nyor. ki elini kavuturup gsne bastryor. Sonra
srtm hafife dnyor. Suya bakl imdi. Afeder
siniz diyorum, einiz yollad beni. Hizmet iin... Bi
liyorum, diyor kadn. Gnderdii armaan brakp
gidiniz. Nasl bir armaan Madam? Bugn ya g
nm benim. Oturuyor sonra. Suya doru kayyor.
Gl, oyuncak yapyor parmaklarna. Benimle bir-
ey yollamad ama, diyorum kekeliyerek. yle de
miti, bu yabanclar, sana ilgin birer armaan geti
recekler. Ayaa kalkyorum. Opel Admirale doru
bakyorum. Direktr bizi izliyor. Kemal'in ba, ne
eik. Bu sra, imdi anladm, diyor kadn, gl ok-

54
arken. Soyunabilirsiniz, izin veriyorum. Ben... Si
zin iin soyunamam Madam. Ayaa kalkyor. Bu
kez, ellerini memelerinin zerinde kavuturmuyor.
Kocamn gnderdii otuz ikinci yl armaanna okey
diyorum, diyor. aryorum. Birazck geriye alyo
rum kendimi. Parmann birisiyle gel yapyor. Anl
yorum imdi, nasl bir aparat olacam, olacam
z. Oturuyoruz. Gmleimin dmelerini zyor.
Iyor yz. Seviniyor, zledii, sevdii meyvay tar
lasndan koparp yiyecek birisi gibi. ekiliyorum,
kollarnn boyundan az. Kollarndan ok yaklayor
bu kez. Kentimi, sonra kym anmsyorum. Da -
bayr koardm oralarda. Tekeler vard gzde. Te
keler... Kadnn dudaklarndan kopuyorum. Belki
kurtulabileceim. Ama, Direktr duruyor az tem
de. Ustabann szleri kulaklarmda nlyor bu s
ra. Paydos oluncaya dein temponuzu kaybetmeyin,
demiti. Yuvarlanyoruz. Beyaz kanm akyor sonun
da. Szl szl akyor. Acyorum kadna, nedense.
Srtn dnyor anszn. Ayann birisiyle itiyor son
ra, beni. Ylp kalyorum olduum yere. tilmemin
acs gemeden, Direktrn yzne nasl bakacam,
diye dnyorum. Oysa, beni yollyan o deil miy
di? O istememi miydi, karsnn mutlu olmasn,
otuz ikinci ya gnnde? Klakson sesi duyuyorum
bu ara. Opel Admiralin bu. Direktr ttryor, slk
gibi. aryor beni. Kalkyorum. Yryemiyorum.
Dnp kadna bakyorum. Az nce acmay kurdu
um kadna... Tekme att diyorum, kendi kendime.
Yoksa, acmam, srerdi daha. Ne yapmalym? Bir
ka adm daha atabiliyorum. Kemal ayaa kalkyor.
Direktr, ikimizin arasnda imdi. Ellerime bakyo-

55
rum. Ellerim bembeyaz. Birka saat iinde nasl da
deitirildi onlar. Az nce, beyaz bir kadnn etinde
daha ok temizlendi, o kurumu, pas olmu kan
lar. Kokluyorum. Esans... Msy!.. rkiliyorum. Ma
dam, diyebiliyorum, glmsemeye alarak. Mutlu
oluyor anlalan, diyor Direktr. Kemal'e bakyor
imdi de. Sahili gsteriyor. Geriliyor Kemal. Frlad
frlayacak. Frlamyor ama. yice sokuluyor bana.
Sarlyor. Bam omuzumun birisine brakyor. A
lad, alyacak. Sen, diyor, iki yz bin fazlasn ben
den. Anlat ona dillerince, arkadamn yatt kadn
la yatamam ben. Yengem...

56
 HAYL HTLER

Kaplar ald tez. Birka kii indi. Bir sreyi

doldurdular darda.
Koumalar... erdekiler korkulu. Korku, mer
divenlere dedi. Yrekler rpnd. Odann iinde
koumalar oldu. Gen bir kadn, ocuunu kar
mak istedi, odadan odaya. Heine, kitaplarna do
ru... Kaplar srglendi ierden. Merdivendeki ses
ler, teki yze dayand. erdekiler kprtsz. im
di, yreklerindeki rpntr izlerini belli eden. Ka
p tekmelendi. Tekmeler, huysuz... ocuk alamaya
balad. Kadn, gsne yaptrd yavrusunu. o
cuk, anasnn yrek sesini, oyuncak sand. Susmas
bundan... Heine kitaplarn kucaklad. armha ge
rilmek zere herbiri.
Kap tekmelendi yeni batan. Daha hzl, daha
hnl. Kitap arayclar... Heine, bir kitabndan te
kisine kotu...

57
 Kadnn gs, ocuuyla doluydu hl. Heine'-
nin yreinde binlerce ocuk!
Kryorlar! diye bard kadn.
Heine, duymad, anlayamad. Umut'tur elinden
brakamad. Yan odaya kotu.
Umut'u kilitlemek istedi bir yere. At - kapa
d. Umut, gecenin karanlnda, d ak, kanatlar
ak yaral bir gvercindi o sra. rpnd.
Kapya birka omuz daha indi. armha gerile
cek kitaplar, yaklacak kitaplar salland. Heine, ba
ka bir odaya kotu. Dardakiler, Umut'un izinde-
ler. Bulup sevinmek iin deildi bu omuz vurular,
tekme atlar, Umut'u ele geirip kurunlamakt g
revleri.
uraya saklyalm, dedi kadn. Kap para
land. Giriyorlar! Oraya sakladlar Umut'u!

Kitap arayclarn irisiydi, ilk giren. Ardndan

iki kii daha dald ieriye. Evi dolatlar; altn ara
yclarn hrsyle. Sonunda, kitaplarn bulunduu
odaya vardlar.
ocuk, ince kollarn, anasnn boynuna dolad.
Alyordu.
Dedem yalanc.
ocuk, dedesinin anlatt masallar anmsam-
t. Az konuan, hi konuturmayan devleri... Gelip
getikleri yerde, kara izler brakan, vin takl kol
lar, ceviz r kafataslar...
ocuk, bu masal, dedesinden dinledii gece de
bylesine alamt.
Bu devler yok imdi, yavrum, demiti dedesi.
nce, yumuak salarn okyarak. Vinler, demir-

58
den asklara alnd. Kollar, insanlarn birbirleriyle
kucaklamas iin kullanlyor artk. rk ceviz ye
titiren aalar da bir gzel aland yavru.
Dedem yalanc, dedi ocuk, yeni batan. Evi
mizde devler var.
Sus, dedi kadn, yufka bir sesle. Dev deil
bunlar. Kitap arayclar.
Yan odadan grltler gelmeye balad. Kitap
arayclarn kollar, denizde kula atar gibiydi, kitap
larn arasnda. Odann penceresi aktr imdi. Ki
taplar sokaa atlyor. ounun gzleri nnde hem.
Atee verilmeye baland ardndan.
Kitaplardan odun yapyordu Hitler. Sokaklar
daki gece lmbasn soldurdu edebiyat. Heine, pen
cereye kotu.
nsanlk yanyor! diye bard.
Kitaplardan ykselen atetir, gkyzn, dar
eden, Hitlerin kahkahasna imdi.
Heine, ak pencereye doru yeniden bard.
Kara bir iskelet olacaksn, Hitler! nk lm
szdr kitaplar, yazlmsa eer. Yaptn, bir yay
sktrmaktan farksz.
Bir tekme atld Heine'ye. Yere yuvarland. te
ki odadan, kars geldi koarak. ocuk kucanda...
Yapmayn, dedi. Hastadr zavall. Ne arad
nz bana syleyin.
Ba..., diyebildi ocuk, kollarn uzatrken.
Umut'u aryoruz, dedi. Bu kadar kitabn ara
snda, o da olmal.
Heine, yerinden kalkt. Durdu karsnn, ocu
unun nne.
Ba..., dedi gene ocuk.

59
 Umut, benim kafamn iinde, dedi Heine.
ounluun da yreinde. Nasl ele geireceksiniz
bakalm?
teki kitap arayclarndan birisi, tabancasn
kard.
Umut'un imdi, tabancamn aznda, dedi.
Heine gld.
Kurun, kitaplar ldrmez, dedi. stediin,
etse, kemikse, bir diyeceim yok sana.
Bylesi yazlar! diye bard, iri kitap aray
c bu kez, bir tomar kd ele geirdiinde.
(Yitirilmi gkyz, topran altnda arand,
uzun bir sre. Beyinler, u uca eklenip kuyulara sar
ktld. nsan usunun gzleri, parlad anszn. Karan
lk ve derin kuyulardan topraklar aktarld darya.
Byk kazanlarda eritilen gneli ate, topra nce
demir, sonra elik yapt.
Bylece, derisi demir bir hayvan yaratt insan
olu. Yldzlar, kiraz gibi toplanmt, gk aacn
dan. Demir hayvann herbir gznde bir kiraz. Ge
ne de aydnlk inceldi hemencecik. Keyi dnd de
mir hayvan. Aaya doru... Kendisini, topraktan
ayklayp karanlara glmsiyecekti belki de.
Ama el deitirdi demir. Yapanlar, yaptranla
rn hmndan habersiz... Nasrl eller, llerde or
man yetitiren gnller tutsakt imdi. Kurutulan
kafataslar zerinde, demir ubuklarla trampetler
alnd. Basz gvdeler rpnd. Prangal ayaklar,
odun ktkleri gibi devrildi.)
Birka adm att, iri kitap arayc. Elindeki k
t tomarn, Heine'nin yzne arpt.

60
 Ne demek yani, dedi. Nasrl eller, llerde
orman yetitiren gnller?
Yazm bitirmedin, dedi Heine. Sonu aklm
dadr ama: Hep gzel bir gnn akamnda gelirler.
Kilise anlar, ayaklarna takldr. Fazla konumaz
lar. Bilmediklerinden kukusuz. Hem gelenlere al
drmayn siz. Gnderenlerdir gerek sulu. Bazan da
yzyl sonra doacak torunlar adna otururlar, ma
sa bana. Ynlarn umudunu, torunlarna bl
trmektir amalan. Ve gelirler hep, gzel bir g
nn akamnda. te geldiniz. Yalan m beyler?
ri kitap arayc, dolu bir tokat att Heine'ye.
Ba..., dedi ocuk. Kimse duymad ama onu.
Yasaklanm kitaplar vmekle, renmeyi ka
rtrma birbirine, dedi arayc.
Sonra yerden bir kitap ald. nce kapam oku
du. Bir yaprak at.
( Byk bir ev olsun. Demirden, elikten ya
plm, penceresiz bir ev. Yklmas mmkn deil.
Ve uyuyan insanlarla dolu. Belli ki, ierdekiler ok
gemeden boularak lecek. Ama gene biliyorsun ki,
can ekimenin acsn tatmadan, uykudan lme
atlayacaklar. Kolay bir lm yani. Oysa sen tutmu
baryorsun ve sonunda uyandryorsun ilerinden
birisini, birkan. Uykusu hafif olan bunlar. ste
lik byle davranmakla, kanlmaz bir lm grevi
yklemi oluyorsun onlara. Hizmet ettiin sylene
bilir mi? Uyanm kimseler bulunduu andan iti
baren... )
ri kitap arayc, yazy bitirir bitirmez, daha bir
hrnlat.

61
 Bunlar anladm ite! dedi. Dzenden honut
deilsin sen.
Heine'ye el kaldrd yeniden.
Yapmayn, dedi kadn. ocuk grmesin ar
tk, babasnn dvldn...
Kadn, ocuu yere brakt. Andersen'in Altn
Masallar'n, Kl Kedisi'ni inedi, ilk admnda.
kinci admn atarken dt. Anas ald kucana
hemen. ocuk alad. Babasnn, anasnn el sr
drmedii kitaplar, imdi yerlere salmt. Onlar
la oynamak istiyordu anlalan.
Gideceiz, dedi Heine'ye, iri kitap arayc. Ha
zrlan!
Kocam gtremezsiniz, dedi kadn. O su
suzdur.
Vurdu Heine'ye. Dt.
Bunu da yapamazdk nceleri, dedi. Nasl-
m?
Heine, kalkt yerinden.
Giyineyim.
ri kitap arayc, tekilere dnd.
Yerdekileri de, dedi. Hepsini atn sokaa.
Yakn.
Odaya dalm kitaplar toplamaya baladlar.
ocuk, gzleri ayrlm duruyordu. Durdu hep. Ka
dn, glkle gtrebildi sonunda.
Sokak kapsnn nndeki ara homurdand. Ha
rekete hazrd.
zlme, dedi Heine, karsna. Belki geri d
nemem ama, tuttuumuz yol dorudur. Baksana ya
planlara.
Kadn, kocasnn boynuna sarld. Alyordu.

62
 Seni bekliyeceiz, dedi.
Adam, sesi kmyan ocuuna baknd. Odann
kapsn aralad. Kitap arayclarndan birisi, Heine'-
yi itekledi gene.
Ba..., dedi, ocuk arkasndan. Yllarca baba
diyemedi. Bu olaya balad ou, ocuun dil tutul
masn...

63
 BARUTU MAHO

Kurun uzaktan sklmamt. Dnebilseydi, ki

min ldrmek istediini grecekti. Azalmaya ba
lamt ama. Dnp bakacana, ne doru meyil-
leniyordu. Elinin birisini yreinin zerine gtr
d. Akan kan, geldii yere gerisin geri tkmaya he
veslendi. Toprak sallanmaya, yarlmaya balad.
Bolukta hileniyordu. Dt yere. Taze salar, ta
ze byklar kendinin deildi artk. Yz topraa
arpt. Cannn, bir tutam olduunu kavrad. Gene
de yirmilik ellerinin zerinde kalkabilmek iin r
pnd.
Kk kuluktu henz. Kardaki kara dadan,
gne yeni artabilmiti kendisini. Grenlerden il
kiydi belki de, az nce tabancasndan iki kurun ek
siltmi olan.

64
 Adm boylar kckt Tayyar'n. Beceremedi
inden deil, grevinin sonuna vardnda, nedeni
ni bilmedii katlinin merakyd admlarn bzen.
Durdu iyice. nsanlar grd tek-tk. Sanki ze
rine doru geliyordu her biri. Alp ilerdeki meydana
srkleyeceklermi gibi...
Yreindeki korku filizleri, dallanp budaklan
maya balyordu geen her an. Hi ummamt by
le olacan. nsanlar artyordu yava yava. Tek-
tk'ler, be olmaya balyordu. Buyruu verendi,
biricik gvenebilecei, arkalanabilecei imdi. Ona
doru yrd.

Baheli bir eve vardnda, oktandr yolunu

gzleyen kt nne. ncir aac az telerindeydi.
meldiler.
Tamamdr inallah? diye sordu buyruk sahi
bi.
He, dedi, kara dadan ap gelen gnei, bir
yiide zindan eden. Samsat kapsnn ardna sin-
miem ve de vurup yere devirmiem. Yrein rahat
ola.
Buyruk sahibi, siyah apkasn eline ald. Par
maklar ucunda evirdi bir sre. Huyuydu bu onun.
nemli anlarda hep byle yapard.
Eliye salk, dedi sonunda. Kesemi, kesen
bil bundan byle.
Allah, Halil brahim bereketi versin aam,
dedi, Tayyar. Gzm parada deil, glgene al beni,
yeter. Emme bir suvalim var, szme izin verirsen
eer.
Buyruk sahibi, bacann birisini ne verdi. al-

65
var cebini bolua alp paralandrd elini.
Al, dedi. oluk-ocuunun yz glsn. Bul
gur al, gaz al, ya al. Suvaline gelince: Madem para
mz kardalamtr, di sor hele.
Bu babayiidi niye ldrmem ben? Merak
m bala aam. Ayayn kselesi oluram.
Gren olmusa diyek. Sz temsili. Ben bilmi-
yem birey. He mi?
Kan benimdir aam, yreini serin tutasan bu
cihetten. Suvalim srf meraktan. He... Niye ldr
mem ben?
Buyruk sahibi ayaa kalkarken, siyah apkas
n bana geirdi. teki de yekindi bu sra. Bahe
kapsna doru yrdler.
Tayyar, dedi, buyruk sahibi. Sen hi bir ey
olmam gibi havuzlu kahveye gidesen. Fukara ks
m az konumal, he konumamal. Bunu da akln
dan karma. Tremizde, ou lmn sebebi bu
na baldr kardalk. len, kulaya kpe olmal
hemin.
Ayrldklarnda, birka arn daha uzaklamt
gne, kara dan doruundan.

Cenazeyi musalla tandan dualarla kaldrdlar.

Nalac Hseyin'di ilk omuz veren. Daha dn konu
mulard amca-yeen. in buraya varacan sezin-
lemiti sanki o. Topra gr, stne konuma, si
lh sev, emme paran yoksa tetiine basma, demi
ti yeenine. Delikanllk, dedi imdi de, iinden.
Omuz boaltt bu sra.
Yanma birileri geliyordu sk sk. Bireyler ko
nuuyorlard aralarnda, duyulur duyulmaz. K-

66
 ckt arlar. Kapalyd ou dkkn. Byyor-
du cenaze, admlar, ary eksiltip mezarla doru
arttka.
He mi? diye sordu lenin hsmlarndan bi
risi.
Nalac Hseyin, kolundan tuttu onun.
Rahmetlinin szleri kulamda, dedi. Tre
mizi bozmak vasiyeti olmutur.
Aramzda emme!
Kim?
Vuran pezevenk.
Grmem, dedi, Nalac Hseyin, usulcack.
Ben de grmem, limeyin garibe.
Vel!... Garip ha!
He!...

Tozlu yolu tkettiklerinde mezarlk grnd.
Cenaze, inili-yokulu yola uyuyor, kalabalkla bir
likte, bir grnyor bir kayboluyordu.
Cenazenin arln blenlerden biri, Tayyar
d imdi. rkekti. Eretiydi. Hi bir ilgisi yokmu
asna o da katlmt cenazeye. Paralar cebindeydi
hl. Saylmt, ama harcyamamt henz. Birisi
yaklat yanna, kalabalktan. Nalac Hseyin'di bu.
Tabutun ba ucundan, ayak ucuna omuz aktard
Tayyar da. Bir tepeyi trmanyorlard bu sra. Ar
ln ou, nden arkaya geldi. Tayyar'n yrei
umutland. Hafifledi. Srtndaki arlk, uval uval
budaylar anmsatmt ona. Param var, dedi iin
den. Klk budaym alrm imdiden.

Tabutu yere koyduklarnda, gne, gn yan-

67

p
 ^

sn oktan baetmiti. Kalabalk zld. Mezar ka

zlmaya baland hemen. Nalac Hseyin az tedey
di. melikti. Elinde, inceden, uzundan bir ta var
d. Yere izikler iziyordu. Ama o, hi bir ey grm
yordu sanki. Topraksz gibiydi yer. Yeeni, tabut
tan kmt. Yeeni yanbamda oturuyordu. Bak
emmi, diyordu. Vuran ge bir kalem, vurdurana
bak sen.
Kararn karar m? diye bir ses duydu Nalac
Hseyin anszn. Ban evirdiinde, yolda konu
tuu hsmn grd. rkilir gibi oldu. Tabut gz
ne iliti. Vel, dedi iinden. Vurduran nasl bul
mal?
Kararn karar m? Sana sormuam.
He, dedi, Nalac Hseyin. Demiem ya, va
siyeti byledir rahmetlinin.
Bu da yeni icat m lo? Grmisen mi na, orda.
Srt bize dnktr, vurann.
Nalac Hseyin, ban iki yana sallad. Dudak
lar krkt.
Di vur, dedi sonunda. stersen ben vurum
oturduum yerden. Bire bir... Rahmetli demitir
ki...
Sustular.

Dizden yukar indi mezar. Kupkuru doann

iinde kazma, krek sesleri toktu. Meyilli duran ta
but, kk evini bekliyecekti daha bir sre. Sabr
lyd ou.
Ne demitir? diye sordu, Nalac Hseyin'in
yanndaki, yeni batan. Ya, ba neydi ki rahmet
linin, szne kanp tremizi bozmak istersin. lk s-

68

 zm, son szm olsun gene; bildiimiz usuln g
zne kurban.
Syledikleri benim de aklma yatmtr babo.
Diyesi, vurduranlar, azdr her daim. Onlardr, l
mn sonunu getirtmiyen. sim de saymtr evre
mizden. u, u demitir, lmeye mstahak. Ah, ge
vezelii olmasayd kurban olduumun. Bana anlat
tklarn, dii bileylilere de kabarp sylemeseydi per
vasz.
Yan ne demek istiysen sen?
Syleim udur babo; kan stme almam.
Yrein tyden hafif olsun. ldrecaam birisini so
nunda.
Aha, hedef karnda! Vurandr o. Tayyar iti.
Dedim ya, grmler, pusudan kalktn.
Yeenimi ok sevmiem ben. Hedefin zorunu
aryacaam, yedi dvel kalsa da stme. Rahat uyu-
mal, kara gzlm.
Nalac Hseyin ayaa kalkt. Boyu, boyluydu.
Ya, eskiydi. Eskiydi ya, yry, oturuu, kalk
, hele bak delikanlyd. Mezarn baucuna gel
di. ine inilse, belden aas grlmezdi. Kazma,
daha kolay geiyordu topraa imdi.
Tabutun kapan atlar az sonra. Dualar okun
maa baland. lnn kefeni kadar beyaz geldi bu
dualar oradakilere. Alyanlar oldu kk kk.
Ama, alamann hakkn verenler evdeydi imdi. le
nin anas, bacs...
ki kiiden her biri, paylatlar ly. Birisi ba
nn altndan kavrad, teki kefenliin bir para
syla bal ayaklarndan. kardlar tabuttan. Bu
ara birisi daha ileri atlp bel veren lye yardm

69
etti. Mezara koyacaklar sra; Nalac Hseyin ba
rd.
Durun babolar!
armt herkes. l, yerden birka kar ha
vada, taze, nemli topran tmseinde durakald.
Brakn, dedi bu kez de, Nalac Hseyin. Ol
duu yere brakn.
Braktlar.
Bu nedir, ne deildir? diye sordu hoca, ar
m.
Hele biraz bekle, dedi Nalac Hseyin. Ce
maata bir ift haneim var. l benim, can benim
deil midir?
Yrd birka adm. Kk bir kalabaln ara
snda duran Tayyar'n omuzuna, kolunun birisini at
t.
Hele gel babo! dedi, yapmak istediini belli
etmeden.
Birlikte yryorlard imdi. Tayyar'n yrei pr
prd. Yoksa, dedi iinden. Ele mi vermiem ben
beni? armlnn ou kukusundand. Bilinip
bilinmemesinin kukusundan...
Nalac Hseyin'in davranlar dostayd. Me
zarn baucuna geldiklerinde, kalabalk da rglen-
miti.
Bak Tayyar, dedi l sahibi. Senden yana
bir dileim vardr.
Tayyar, titremeye yaknd. Orada bulunanlara
bakt, gzle-ka aras.
Dilein, bam gzm stne, dedi sonunda,
herkesin duyabilecei bir sesle.
Kardam, dedi Nalac Hseyin. Kardam

70
emmiolu. Rahmetlinin boyu-posu sana eti. Diyem
ki, uursuzluk...
Szn balamad. Hocaya bakt bir sre. Kar
kmasndan ekiniyordu. Ama kararlyd yapmak
istediinden. Unuttu hocay.
Eee? diye sordu Tayyar, ukurun kar yzn
de yatan lye bakarken. Rahmetli benim boyum-
dayd demek?
Hee... Diyem ki, hele mezara atla ha. Uzan ii
ne. Eni-boyu llsn.
Bu szlerin nereye vardn bazlar anlamt.
Tayyar'a baktlar bir bakaca. Tayyar'da umut t
kenmemiti henz. Direnmenin, kendisini ele vere
ceine yanltt akln. Atlad mezara. Uzand iine.
Nalac Hseyin, kolunun biriyle, yanndakileri
ititirdi. Mezarn enine, her bir ayan dayayp bak
t aaya.
Sa ayana yumuak bir ey dedi bu sra. Ye
eninin bir lokmack l etiydi bu. Ama Nalac H
seyin'e bu et, lm gelmedi. Dirilmiti sanki. Vur
duran ariyana bakyordu.
Tabancasn syrd kuandan. Mezarn iine
evirdi namlusunu.
Syle ulan gevvat, dedi. Tetiini ektiren
kim?
Tayyar, debelenmeye balad. Mezardan kmak
t amac.
Vel! dedi. Kim, kimi vurmu?
Bilineni brak, dedi Nalac Hseyin, ar
mak yle dursun, kendisine yeni gelmi gibi.
Valla, dedi Tayyar. Hi bir ey grmemi-
em.

71
 Gren var.
Kimmi kurban?
Sonra, birka kez ayaa kalkp dar kmak
istedi. Tekmeler dryordu onu, kalkt gibi, ye
re.
Nalac Hseyin tetii drd.
Sen bilirsen, dedi. Aha cemaat ahidimdir,
vurdurann ismini verirsen, salacaam seni. Kannn
bekisi de ben olacaam.
Barutu Maho, dedi Tayyar, gevemi, utan
m.
Ha yle babolar, dedi Nalac Hseyin, irin-
lenmi bir dille, Vurduranlardr essah dmanmz.
Bunu byle, byle bilesiz.
Kalabalk arasnda birisi kprdand. Siyah ap
kasn eline ald. , be olup zerine doru yr
dklerinde, apkasn, titreyen parmaklar ucunda
evirebiliyordu henz...

72
 TEK KANAT

Kovalanyorlard. Esen yeldi, iti iti veren. Ya

an kard, baklar krpan. Kulaklard, di ars
gibi aclanan. Kzarktlar. Jiletle kesiliyorlard san
ki. Kan yerine su tanecikleri damlyordu, meme u
larndan.
Yryordu Tahsin. Admlar tez deildi ama.
Eski bir ceket rtyordu belden yukarsn. Kalkk
t, lif lif olmu yakas. Durdu. Elleri cebinde... Az
tesinde bekleen insanlara bakt. mrendi onlara.
Kskand onlar. Hnlanmas belli belirsiz... ou
nun tuttuu bir i var, dedi kendi kendine. ekil
ler biim deitirdi anszn. Bir cinayet ileniyordu.
Ya da bir kadn douruyordu, aclar iinde, kald
rmn kenarnda. Baryor. ki araba geliyordu hz
la. Birisi aadan, tekisi yukardan. lerine git
mek iin bekleenler kayor. Arabalar hzlarn
daha da oaltyorlar. arptlar. Yukardan gelen
arabann n tekerlekleri, teki arabann zerinde

73
dnyor. Birka kii oraya buraya frlyor. Keeden
yaplm top gibiydiler, yere dtklerinde. Kirpik
lerini krptrd Tahsin. Kar, tutkal gibi yaptr
mt, ince, ksa kllar. Gzleri daha ok buulan
d. Acm, dedi. Alk bama vurdu anlalan. Ba
n sallad. Parmaklarn, pantolon cebinde at, ka
pad. Aaya doru yrd sonra.
Akl, fikri, gnler gn, tokluu kuran iki ocu
uyla, karsnn yanbandayd. Onlar, bugn de yo
lunu gzliyeceklerdi. Kapya inen yumruk... ocuk
lar, hele kars, biliyordu yumruklarn anlamn.
Kendince bir dili vard bunlarn da. Yufkas, eli bo
dnen bir babann balanma dileiydi. Tekme bek
liyordu evdekiler. Sinirli, ama onurlu tekmeler. Ka
p aldnda, ellerin yiyeceklerle dolu olmas by
lece.
Saa kvrld. Byk yaplar arasndan geiyor
du. Grmyordu hibirisini. Yreindeki umutsuz
luk sili siliveriyordu evresindekileri. Dledii ek
mekti. Dledii ekmekten sonra, birka odun... Ye
niden durdu. u, u, dedi. Kimisine birka kez
gidip dn almt. Kimisinin de izini yitirmiti
oktan. Sevinir gibi oldu anszn. Babam!
e gidenler gibi, admlar tezdi imdi. Babas
na doru yn verdi. Yoksul da olsa babadr, dedi
yrrken. Bir kar yol bulur elbet.
Kar, hzn kesmese, komaya yakn olacakt.
Drt bir yandan estike, daha da glenen rzgrn
nnde deliye dnmt kar. Yryordu gene de,
komaya sevdal.
Byk kenti ardna aldnda, babasn grm
gibi oldu. n dzlkt. Beyazd. Uzakta, kck

74
evler grnyordu. Orda ite! dedi, kara, kar yol-
daym gibi.
imdi, ayaklar daha ok beyaza gmlyordu.
Geni yollar daralnca, dar yollar toprakla karde-
leince... Az sonra, baklarn yeniden uzaktaki ev-
lere yollad. Kcktler hl. Bir an nce bylt
mek, babasnn sabilecei kadar byltebilmek
iin, hzna yalvard, yreinde.
Yreiyle birlikte, bir yokutan aaya yuvar
land az sonra. Yz bir yere, bir ge dnd. Dur
duunda iki yama arasndayd. Yz yukarya ev
rikti. Kald ylece. Scak soluu gszd. yice
acm ben, diye geirdi znde.
Ayaa kalktnda, ba dnyordu. Yryeme-
di hemen.

Kapya varmadan, kk bir pencerenin nnde

durdu. aprazlama yapt kollarnn ucundaki eller
mosmordu. Ceketinin iinden koltuk altna soku
turdu herbirini. Perdesiz camdan ieriye bakt. Ge
cekondu bombotu. Kar iyice temizledi. Bir bu u
tan, bir br utan bakt. Odann bir kesinde, ka
raltya benzer birey grd. Soluu, buulandrm-
t cam. Karalt silindi hemen. Umutsuzlua kapld.
Kotu kapya doru. pi ekti.
Odaya girmesiyle, sana soluna baknmas bir
oldu. ocuk gibi sevindi. Az nce, dardayken gr
d karalt, babasyd. Yrd yanma doru. Adam
duymamt hi bir ey. Gzleri kapalyd. Uzun kl
lar beyazl yznde. Baucuna meldi. Elinin bi
risini uzatt. Babasnn alnna koydu. Scakt.
Baba, dedi. Baba!

75
 htiyar adamn gzleri kprdand. Almyordu
ama. Gzlerinin zerine oturmu can, yorgundu san
ki.
Baba, dedi Tahsin yeniden. Bak kim geldi.
Doktor, dedi ihtiyar adam sayklar gibi. E
yalar. ..
Tahsin, odaya bakt. Kotu. e yarar, birka
tabak vard yatan tesinde. Bir de, susuz tas du
ruyordu, gzn sevebilecei.
Tahsin, yatan bir ucuna iliti.
Baba! dedi, yorgan zerinden silkelerken.
htiyar adam, gzlerini aabildi. Baknd. Otur
mak istedi. Beceremedi. Yorgann dna ald elle
ri titriyordu.
Hayrsz evlt, dedi, yufka, alamaya yakn
bir sesle. Baban unuttun buralarda.
Az nce, banda kmelenmi beyaz suyun ren
gi silinmi, yzne doru kayyordu Tahsin'in. Da
ha ok meye balad. Sanki ev atszd. Sanki
oda, dardayd.
Unutmadm, dedi. A kaldk biz.
Souk, dedi ihtiyar adam. Alktan beter. s
telik ayaklarm iti.
Tahsin yorgan kaldrd. Kocaman olmutu ba
basnn ayaklar. Parmann birisini bastrp ekti.
ukurlaan yer, dolmad hemen.
Genliimde, dedi ihtiyar adam. Birisinden
duymutum, bylesi ayaklar, tez ldrrm insan.
lm, korkutmuyordu Tahsin'i imdi. Alk,
lm bile hiliyordu, isiz kaldndan beri.
Biz acz, dedi yeniden. Sana, bunun iin gel-
dimdi. Anam nerde sahi? Ya eyalar?

76
 htiyar adam evresine baknd. Soluunu bo
alttnda, odann bir kym, sigara duman gibi
renklendi. Fersiz gzleri canlanr gibi oldu.
Gelmeyiin, aramayn hep o kadnn yzn
dendi, dedi. Bilirim. Nerde z anan... Yataa d
nce, oday boaltt gibi...
Szn btnlemedi. Utanyordu belki de o
lundan.
Tahsin ayaa kalkt. yordu durduu yerde.
Yrd dank admlarla.
ocuklarn? diye sordu ihtiyar adam, bir ara.
yiler ya?
Acz biz. Syledim ka kez. Elim, ayam
zld demincek; kar yamacn banda. Dtm
ben.
vey anan... Sevmezdin onu sen.
Sevmezdim, dedi Tahsin, avularn birbirine
srterken.
Eee imdi? Al beni yanna.
Tahsin, hrp diye durdu. armt.
htiyar adam, dorulmak istedi. Bir umuttu r
pn. Birazck kalkabildi yatan iinde. Becereme
di. Gerisin geri dt.
Derim ki, dedi, soluu bunca ie az gelmi
ken. Odanzn bir ucuna da ben bzlrm.
Tahsin, babasnn baucuna varp meldi. Ne
syliyeceini bilemiyordu. Babasndan, bir umut
beklerken, imdi, kendisi umutlandran olmutu.
ardm, dedi Tahsin. Benim yerimde sen
olsaydn? Biz buraya gelelim. Daha byk bir kon
du bu.
vey anann, dedi, ihtiyar adam. lmm

77
 beklemez ama, gz, yorganmda, deimde.
, dedi Tahsin. Hele biraz daha bekliyelim.
Alacak derler.
e umutlanma, dedi ihtiyar adam. ten n
ce yoksullua bir are bulmal.
olmadan?
Ben almadm m mr boyu? Tek kanadz
biz yavrum. Et yiyenlerden, bizim gibi ot yiyenlere
hayr gelmez. Bunu anlamm; yam icab.
Tahsin ayaa kalkt yeniden. Ba dnd ans
zn. Elinin birisini uzatp duvara dayad. Durdu bir
sre. Yumuk gzlerinin iinde, ocuklar vard, ka
rs vard sanki. Onlar da at. Onlarn da ba d
nyordu. Ama, yrei scakland anszn. Onlar iin,
umulmaz bir umut domutu. Sevindi. Yorgan,
dedi kendi kendine. Dek, dedi. Gzlerini at
nda, babasn grd. Kendisine bakyordu. Sanki,
aklndan geenleri anlamt. Babamn yorgan, d-
eiymi, dedi duyulmaz bir sesle. Sonra glmse
meye alt.
Karm, dedi. Benden ekmek beklerken, seni
nasl gtrrm baba?
Yorganm, deim var benim, dedi, ihtiyar
adam. Karn sevinir stelik. Ayaklarmn iini gs
terirsin. O da batrr parmaklarn. Genliinde, biri
sinden duymu dersin. Bylesi ayaklar ldrrm,
tezce dersin. lmm yakn yavrum. Brakma beni
buralarda. Bunca eziyetten sonra, yorganm, de-
im, vey anana m kalsn? Olur mu bylesine mi
rasa konuvermek.
Tahsin birka adm att.
Sahi mi baba? dedi, yorgan ap babasnn

78
ayaklarna parmaklarn gmerken. nanr m?
Alyordu ihtiyar adam. ki kolunu birden uzat
t. Dilinin yalvarmasna onlar da eti imdi.
Bakarsn, dedi. ansn denk der, yorga
nm, deim size kalr yavrum. Hazra konarsnz,
oluk ocuk. Kime satsan alr. Brakma beni bura
larda. Donacaktm dn gece.
Kendisinde deildi Tahsin. Eilip babasnn i
kin ayaklarn pmeye balad...

79
 KEFENE SARILI
MAVZER

Bun bunnn... Cvvv...

Alamaya balad ocuk. Ykln yanna sin
miti. Babasn ldrmekti amac.
Alatma, dedi kadn. Yklver. lsen biraz
ck ne olur sanki.
Sigarasn tketiyordu Ragp. Sndrd. Yana
ykld sonra.
Olu sevindi anszn. Mantar tabancay yeniden
ateledi.
Bun bunn... Cvvv...
Bu kez anasn ldrmt. Kadn da uzanver-
di, kocasnn yanbana.
ller, gzgze geldi. Bir sre dilsiz konutu
lar.
Ya byle, dedi sonunda Ragp. Ne yapaca
m ben imdi?
Uzanktlar. Bylesi kalvermek kolaylarna ge
liyordu belki de.

80
 Bilmem, dedi kadn. Bir kar yol bulunur
elbet.
ocuk, sine sine yanbalarna geldi.
Bun bunnn... vvv...
Kar-koca konumalarn srdryorlard. Mz
mzlanmaya balad ocuk.
ldydk yalan, dedi Ragp, kolunun birisini
oluna doru uzatrken. Daha ne istiyorsun biz
den?
yleyse, konumayn, dedi ocuk glerek.
Ragp, srtst uzanp gzlerini yumdu. Kadn,
yznn yarsn, eski bir kilime yaptrp bekledi.
ocuk, be yllk bedenini, kotura kotura so
kaa gtrdnde, kar-koca duruyorlard ylece.
Beikteki alad bu sra. Ragp, gz kapaklarn
buruturdu.
Heder olduk, dedi. Hepbirlik...
Kadn hi bir ey diyemedi. ocuuna gitti.
Hl yumuktu gzleri. ekilsiz, sessiz yaamak
daha bir canl geliyordu ona. ou kez, bo'lar do
lu oluyor, ktrm umutlar, kanatlanyordu. Hem
de urdan buraya deil, tm dalar, haritalardaki
yerlerinden daha da ok kavuuyordu birbirine.
Yeni bir gn olanda, diyordu sonunda Ragp. Gi
derim ona, o gnderir birilerine. Yaparlar iimi..
A, averiyordu bylece, engellenmi dalardan, ka
nad rselenmemi kular gibi... Bylesi umut k-
prtmeler uzun srmyordu ama. Ya bir kap a
lp kapanyor, ya da birileri konuuyordu, ustura
dan keskin.
Ka gn kald?
Ragp, gzlerini at, karsyd az tesinde otu-

81
ran. Beikteki, kucandayd. Emziriyordu.
Ka gn kald dedimdi?
Stn var m?
Geliyor ite... Hikmetine suval edilmez.
Ragp oturduunda, karsna bakl oldu.
Ka gn kald, yle mi?
Sk sk hesap ederdin de.
Altm drt gn.
Hi umut yok mu?
Gnlerimiz kymete bindi, dedi Ragp, kina
yeli. Bizim olan gibi alacaksn eline bir tabanca,
kurunu olacak iinde. Dalacaksn odadan odaya.
Yeter yavrum, canm aktmaya baladn a
zna.
Ne?
St, dedi kadn, yzn burutururken. Bit
ti de...
Altm drt gn, dedi Ragp. Gz ap kapa
mayla geer. Otuz beime gelmiim de haberim
yok. Gidemezsem eer, olan imdiden kayt ettir
mek gerek. Onun ocuu kimbilir ne gnlere kala
cak? Daha ana rahmine der dmez, bavurmal
kuruma. Tbe tbe...
Sahi, dedi kadn, doyuramam ocuunu t
plarken. Kurumdan sylemeselerdi, nerden bile
ceksin otuz beine geldiini. Ben ka yanda olu
rum bu hesaba gre?
Yan gerei ne? dedi Ragp, umursamadan.
Almanya'ya gidecek sen deilsin ya!
Tplamaya kanmamt ocuk. Alyordu.
Ver, dedi Ragp. Cebimde on lira olacak.
Aadaki bakkala gidiver. Ekmekle, ocua yalan-

82
 c meme al. Dedem de nerde kald?

Ragp bacaklarn uzatt. ocuu zerine yatr
d.
Bacaklar beikti imdi. ocuk aldanp gzleri
ni yumdu.
Ragp, kundan zerine iki elini birden yap
trmt. Baklar, kznn kk, buruuk yzn-
deydi.
Baban gibi, dedi Ragp. Yum gzlerini. Uyu...
yi besilenen analarn memesine ver, kutan azm.
Em, ha yle... Kuty yataklara, kelebekler gibi
yatrsnlar seni. Ama nce, u yaz gnnde, lk su
larda ykayp pudralasnlar yavru...
Ragp, ayaklarn bir o yana, bir bu yana sal
lamay unuttu bu sra. ocuk kprdand. Alamaya
kl kadar yaknd.
te, dedi Ragp, Sallarm gene seni. Yeter
ki ama gzlerini. stersen ben de yumarm. Birlik
te gideriz, babann umutland lkelere. varm
oralarda. Paralan, bizimkilerden drt kat gl...
Baka analar, babalar diliyeceine, benim yoluma
dua et yavrum. Baban otuz beine basacakm, alt
m drt gn sonra. Bunca beklememiz bouna. K
cktn sen, yoktun sen; daha ana karnnda bile.
Yazld baban Almanyaya. Otuz be yam olacak,
hep birlikte lm gnmz. Kayttan derlermi,
otuz beini dolduran. Ninni yavrum...
Ragp da yumdu gzlerini.
Bun bunnn... Cvvv...
rktler. ocuu kapt gibi frlad Ragp. Plas
tik tabancal oluna ynelikti.

83
 Ver ulan, dedi. Cvvvm...
Az sonra kadn geldi. Alyan iki ocuu, ba
na ykp teki odaya geti Ragp. Bedenini kilime
dedi gene. Ama gzleri ayrkt bu kez. Elindeki ta
bancaya bakyordu. Umutland anszn. Dedesinin
yolunu gzler oldu.
Tek bacaklyd o. ok yaamas, bir bacaklk
eksik besilenebilmesinden tryd belki de. Frsat
bulduka, kentin ucuna, evsiz, yolsuz boluuna gi
derdi. Canlsyla, canszyla herey yabanclamt
ona. Ama, boluklarda, topraa bastka, - tek baca
yla da olsa - yeile, yeni yeni aan bahar iekleri
ne baktka, - az grse bile - yaamay, umutsuzluk
tan karabiliyordu.

Yanan kimi lmbalardan yaylan klar lkt

henz.
Sokak kaps birka kez tahtayla darbelendi.
Bu, tek bacakl, tahta bacakl dedenin, kap vuru
uydu.
eri girip her zamanki yerine oturdu. Tahta ba
ca ne uzatlmt.
Haydi, dedi Ragp, karsna, ocuklar yatr.
A msn dede?
Dedenin yz, beyaz, uzun sakalyla durgun bir
suya benziyordu. Baklarn, yerinden kmldat
mad.
Am, dedi, keeli bir sesle. Am ama, ihti
yarn yedii, ocuun giydii... Olsa da olur, olma
sa da...
Fadime, dedi, Ragp. ocuklar yatrsn he
le... orbamz var.

84
 Dede, t t sesine doru ban evirdi. Bakt.
Glmsediinde, aznn iki kanadnn gerisinde, hi
di grnmedi. Sordu:
ocuk mu oldun Ragp?
Ragp, t tl eline bakt.
Mantar tabancas... ey...
Sustu. Tabancann, birka saat nce kendisine
verdii umudu geirdi aklndan. Sabrszln su-
lad.
Dede, dedi, ba ne eik. Bilir misin ba
ma gelenleri?
Dedesi, deil bir, binlerce baa gelebilecekleri
yaamt. Umursamad.
Hayrola?
Kala kala, altm drt gnm...
Eee...
Demem odur ki, altm drt gn sonra, otuz
beime basyorum.
Dede, tahta bacan birazck kaldrd. Fazla tu
tamad. Tak etti yere dtnde.
imdiki ocuklar, dedi. Daha abuk mu ya
lanyorlar ne?...
Bir i, dedi Ragp. Tam yakalyacamz s
ra...
Rahmetli baban...
olanda... u mantar tabancas var ya...
Dede, elinin birisini yana dayad. Botaki eliy
le de tahta bacan kavrad. Sonra geriye ald ken
dini. Srtn duvara dayadnda, gzgze geldi to
runuyla.
Gevi getirmesene aslanm. Anlat ak ak.
Son umut sende, dedi Ragp, ne doru ka-

85
yarken. Az daha, tahta bacaa burnunu arpacak
t. Dedesi, yle birazck karmasayd tahtay.
Tabanca yere girsin, diye bard kadn, bu
sra.
Ne oluyor? diye sordu Ragp.
Uyumuyor, dedi kadn. Tabancasn istiyor.
Koynuna alacakm.
Ragp, yerden srterek, teki odaya gnderdi
tabancay.
Bu ocuk arsz, dedi. Sonra dedesine bakt.
Piman oldu anszn ama, byle konutuuna. Ken
disi de arszlk yapmaa hazrlanyordu nk. De
desinin atadan kalma mavzerini istiyecekti. Gzle
rini yumdu. Gene, kara, ak dalardan, umut gver
cinini uzaklardaki lkelere artmakt amac. Za
mansz kapanan gzlerini at hemen.
Uzun szn ksas, dedi. Atalarmzdan kal
ma mavzerini isterim.
Dedenin, durgun suyu andran yznde esinti
ler oldu. Gerilip zld.
Soyumuzun nefesidir mavzerim, dedi. Hi
indirip kaldrma bu meseleyi.
oluk-ocuum, dedi Ragp, Kerbela'da mz
raklarn nne kaldrlm a, susuz ocuklardan
birka kendisine artakalm gibi.
Dede, ban duvara dayad. Gzleri sulanmaya
hazrd.
Dedem vermiti, dedi. anakkaleye girerken.
Bydn demiti. Benden sana yadigr. Ona da, de
desi vermi. Elden ele. stndeki ilemeler, gnl
bamz yavrum.
Demek, bunca eski yle mi dede?

86
 Eski ya...
Ragp'n kalkmasyla oturmas bir oldu. ar
mt.
Eskinin eskisi yle mi? diye sordu yeniden;
kekeliyerek.
...
Bak dedem. Altm drt gnm kald. Sonu
muz, hepbirlik lm. Adamn buldum. ki bin lira
ya olacak bu i. Bir olursa, bir pasaportu alrsam,
bir gidersem buralardan... Mavzerini ver hayran ol
duum dede.
ki bin lira ha! Kime vereceksin bu paray?
Rvet!
Dedenin gzleri, kld, byd.
Vay benim bacam, dedi. Vay benim a
nakkale'de tkenen taburum. Gene rvet ha!
Altm drt gn, dedi Ragp, yumruunun bi
risini yere vururken. Sktm dede. Mavzerini ve-
river.
Hem, kim alrm bylesi eskiyi?.
Ragp umutland. Yzne, pasaport sevinci gel
di.
Dedem, dedi. Yenilerini almazlarm zaten.
Duyasm bir arkadatan. Turistler alrm eski mav
zerlerimizi, kllarmz. Antikaym bunlar... Sat
lan yeri de syledi.
Antika olur mu Ragp? Kullanlmtr bizdeki.
Mavzerlerin, kllarn dili olsa da syleseler. Turist
dediin, gvur deil mi senin?
He... Gvurdur dede.
Biz, onlara sktydk ya kurunumuzu. Biz on
lara salladydk ya, palamz, klcmz. imdi de

87
alp duvarlarn m sslemek isterler...
Dede, szn btnleyince, tahta bacann bir
lokmack etini outurdu. Huysuzlanmt. ne gel
di. Tahta bacak yeniden, tak etti, yere deince. Ra-
gp, dedesine gz balamt. Biraz saa kayarken
bile, baklarn blmedi hi.
Dede, dedi. Dede. Kzma ne olur. Mavzeri
nin hikmeti, tlsm bugnler iinmi anlalan. Sa
talm onu hele. Bir gideyim burdan. Sana tabanca
larn en hnerlisini alrm. zeri drbnl olanla
rndan alrm. Sz olsun.
Akln-fikrin gitmekte, dedi dede, kzgnln
oaltrken. Ben, anakkalede, kurunu kime sk
tm? Bacamn birisini kimler drd topraa?
imdi de ata yadigrma gzlerini dikmiler anla
lan. Seni alacaklar ya!. Seni vereceiz ya! Daha ne
isterler?
Ragp, ayaa kalkt.
Haklsn, dedi, kollarn iki yana aarken.
bul da kalaym yleyse. Savan by, anak
kale'de deilmi dede. imdilerde. oluk-ocuum
lsn m acndan? Bunu mu istersin benden yok
sa?
stme varma, dedi, dede. Varma... Acs
n dindiremedi. Tokat att Ragp'a. Ragp, yzn,
elleriyle kapatp kald ylece.
Kalkt dede. Yeri tahtalyarak yrd. K
ck odasna gitti. karp ald mavzeri. pt. Koy
du yerine, incitmekten korkarak, usulcack. Seni
almak isterler elimden, dedi, kendi kendine. Alp
da satmak isterler. Kendi yoksulluuma kurban et
mezdim seni. Ragp'a da. ocuklar... Torununa

88
vurduu tokat, tokata hi kar gelmeyii geldi gz
lerinin nne.
Ragp da, kapnn dibine sokulmutu, bu sra.
Dede hayran, dedi. Altm drt gnm kal-
d. Mavzerimiz nme durmu olmasn. He, de, de
de. He, de ki yolum alsn.
Dede, bastonuna yaslanp durdu bir sre.
Gel, dedi sonunda. Tokatlad yz grmek
istedi belki de.
Ragp girdi ieriye. i, oldu bittiye getirmek
istedi.
Yer-gk senden raz olsun, dedi. Demek mav
zerini vericisin?
Vermeden nce bir artm var, dedi, dede.
Emret, dedi, Ragp. Emrin bam, gzm s
tne.
Mavzeri sattnda, benim kefen param unut
mayasn. lml dnya. Sen de gittikten sonra...
Sana, dedi Ragp, iyice arm. Almanya'
dan kefenin en iyisini alp yollarm hemen... Dede...
ey...

89
 NDEKLER

KARA ARAFLI GELN 7

CELB 12
AKYAVUZ 20
TAHR USTA 27
HAMU 34
BEYAZ TRK 44
MARA OTUZ K YAINDA 49
HAYL HTLER 57
BARUTU MAHO 64
TEK KANAT 73
KEFENE SARILI MAVZER 80
{kutupyldz kitapl}
153