Osnove nosivih konstrukcija I

7. STATIKA LINIJSKIH KONSTRUKCIJA U RAVNINI

Ravninska konstrukcija Usvojeni linijski model

7.1. Vrste linijskih konstrukcija u ravnini

Punostjeni nosai

Poligonalni nosai

Okviri i lukovi

Reetke

Lananice
Osnove nosivih konstrukcija I

7.2. Unutranje sile u presjecima linijskih nosaa u ravnini

1 F2 Trokut sila

F1
F2

F1 F3
1 F3
Presjek

F2
F1-1
M 1-1

F1 M 1-1
F1-1 F3

Sile presjeka:
F2
T1-1 T1-1 - poprena
M 1-1 (transverzalna) sila
N1-1 - uzduna
N 1-1 N 1-1 (normalna) sila
F1 M 1-1
T1-1 F3 M1-1 - moment

POPRENA SILA u presjeku jednaka je vektorskom zbroju projekcija u smjer normale

osi tapa svih sila lijevo ili desno od promatranog presjeka.

UZDUNA SILA u presjeku jednaka je vektorskom zbroju projekcija u smjer tangente osi
tapa svih sila lijevo ili desno od promatranog presjeka.

MOMENT SAVIJANJA (MOMENT) u presjeku jednak je vektorskom zbroju momenata

svih sila lijevo ili desno od promatranog presjeka.
Osnove nosivih konstrukcija I

Dogovor o predznacima (konvencija)

M M x
N
N
T T
pozitivni smjerovi

7.3. Dijagrami unutranjih sila

Unutranje sile u svim presjecima konstrukcije se praktino prikazuju pomou dijagrama

unutanjih sila.
F2
1 2 3 4 5 6

F1x F3x
2 3 4 5
F1 F3
F1y F3y

- Tlak
F1x - F3x
Nx

F3y
+

- F2 Tx
F1y

Mx
+
Osnove nosivih konstrukcija I

7.4. Reetkaste konstrukcije

7.4.1. Definicija, podjela, uvjeti geometrijske nepromjenjivosti

Reetkaste konstrukcije - konstrukcije sastavljene od niza ravnih tapova meusobno

vezanih vorovima koje optereenja prenose putem uzdunih sila u tapovima. Optereenja
su uvijek zadana u vorovima.

Podjela reetkastih konstrukcija

a) prema obliku konstrukcije: ravninske i prostorne
b) prema statikoj odreenosti: statiki odreene i statiki neodreene

Elementarni geometrijski nepromjenjivi lik - trokut

3
- broj veza-tapova
3 2 n - broj vorova

1 vrijedi za svaku
1 2 = 2.n - 3
ravninsku reetku
= 2.3 - 3 = 3
Reetke sastavljene iz trokutova su geometrijski nepromjenjivi likovi.
6 13 7 14 8 15 9
9 10 11 12
5 6 7 8 = 2 . 9 - 3 = 15
11 2 3 4
1 2 3 4 5
Broj stupnjeva slobode reetkaste konstrukcije
3
1 1 1 2
3 2
L1 L2 L1 L2 1 1 2
L3
L1
L2 L3

s = 2.1 - 2 = 0 s = 2.2 - 1 - 3 = 0 s = 2.3 - 3 - 3 = 0

s - broj stupnjeva slobode

Openito s = 2 . n - - L = 0
L - broj vanjskih veza
Osnove nosivih konstrukcija I

Uvjeti za stabilnu statiki odreenu reetkastu konstrukciju:

Nuan uvjet geometrijske nepromjenjivosti s=0
Dovoljan uvjet - pravilan raspored veza u konstrukciji

Primjeri dokazivanja geometrijske nepromjenjivosti i statike odreenosti

6 13 7 14 8 15 9
9 10 11 12 s = 2 . 9 - 15 - 3 = 0
5 6 7 8
1 11 2 3 4 5
2 3 4

1 1
5
3 s = 2 . 7 - 14 - 0 = 0
2 9 5
4 6
8 10 13
12
3 2 7 4 11 6 14 7

Primjeri geometrijski promjenjivih i nepromjenjivih reetki

Geom. neprom. Geometrijski Geom. nepromj.

i stat. odreena promjenjiva i stat. neodreena

a) Geometrijski nepromjenjiva i b) Geometrijski promjenjiva i

statiki odreena statiki neodreena
Osnove nosivih konstrukcija I

7.4.2. Sile u reetkastim konstrukcijama

1. Vanjske sile (sile optereenja): aktivne i pasivne (reakcije)

2. Unutranje sile: sile tapova i sile vorova

Odreivanje sila u leajnim vezama (reakcija):

- kao kod krutih tijela u ravnini ili
- kao kod ostalih tapova reetke

Sile na tap vor reetkaste kontrukcije

Si Pj
+ vlak Si+2 Si+2
Si - kolinearne j
i - istog iznosa i+2 Si+1
Si
Si - suprotnog smjera
- tlak
Si i+1
i i
Si+1

sile u voru i tapu prema Si

zakonu akcije i reakcije
Osnove nosivih konstrukcija I

7.4.3. Odreivanje sila u tapovima reetkastih konstrukcija

Analitika metoda vor po vor

P
H 1
1) S=2.6-9-3=0 ili
6 4 8 3.0
2 2) S=2.6-12=0
3
7 5 9 3.0
1 tg =3/4
3 2
10 11 12 3.0
L1 L2 L3
4.0
vor 1

H S1 X = 0, S1 = H

S6 Y = 0, S6 = 0
vor 2 P
H
X = 0, S 4 cos + S1 = 0 S 4 =
cos
S1
H
S4 S8 Y = 0, S 4 sin + S3 + P = 0 S8 = P
cos
sin
vor 3
S6 =0 H H
S4 =
cos X = 0, S2 =
cos
cos = H

H
S7
S2 Y = 0, S7 = S4 sin = cos sin = H tg
vor 4
S8 =-P-H .tg H
S2 =-H X = 0, S5 cos H = 0 S5 =
cos

S9
Y = 0, S9 + S5 sin S8 = 0 S9 = P 2 H tg
S5
vor 5
H
S7 =H.tg
S5 =
cos X = 0, S3 + S5 cos = 0 S3 = H

S3 Y = 0, S 7 + S5 sin S10 = 0 S10 = 2 H tg

S10
vor 6
S9 =-P-2 .H.tg H
S3 =-H X = 0, S11 cos + S3 = 0 S11 =
cos

S12
Y = 0, S12 + S11 sin S9 = 0 S12 = P 3 H tg
S11
Osnove nosivih konstrukcija I

Grafike metode vorova

Metoda vor po vor ( zasebno crtano)
Metoda vor po vor (zajedno crtano) Cremona

Odreivanje vanjskih sila

1
A
s
O
A 1s B P B
2 2
1

Uravnoteenje vorova (crtano zasebno)

4 7 5
vor 1 vor 4 vor 2
3 4 5 6 S2
S7
1 11 2 S3 A S5
2 3
P
A B S4 S3
P S1
S4

vor 5 vor 3 S1
(kontrola) (kontrola)

S5 S6 S6
B

S7 S2
Osnove nosivih konstrukcija I

Metode presjeka
Promatrana reetka sa zadanim optereenjem i reaktivnim silama je u ravnotei. Pri primjeni
metoda presjeka izvri se presijecanje reetke kroz tri tapa. Promatra se jedan od
odsijeenih dijelova uz nadomijetanje odbaenog dijela nepoznatim silama u presijeenim
tapovima. Kako je reetka kao cjelina u ravnotei, tako u ravnotei mora biti svaki njen
odsjeeni dio. Iz 3 uvjeta ravotee za odsjeeni dio odreuju se 3 nepoznate sile u
presjeenim tapovima.

Analitika metoda (Ritter-ova metoda)

Svodi se na analitiko uravoteenje poznate sile s 3 nepoznate sile na zadanim pravcima.
Poznata sila je rezultanta vanjskih sila na odsijeenom dijelu. Kao analitiki uvjeti
ravnotee koriste se jednadbe za sumu momenata svih sila na odabrane Ritter-ove toke.

R l =A+P
t R8
S10
P1 P2
S9
d 10 d8
R9

R 10 S8 t
A B
d9

R8 , R9 , R10 - Ritter-ove toke

Ravnotea lijevog dijela:

M 0R
M R8 = 0, S8 =
d8
8

MR0 i - moment vanjskih sila na

M 0R
M R9 = 0, S9 =
d9
9
Ritter-ovu toku i

M 0R
M R10 = 0, S10 =
d10
10
Osnove nosivih konstrukcija I

Grafika metoda (Culmann-ova metoda)

Uravnoteenje poznate sile R s tri nepoznate sile na poznatim pravcima vri se grafikim
Culmann-ovim postupkom. Iz poligona sila oitaju se grafiki dobivene veliine sila.

R l =A+P
S10
P1 P2
c
S9

S8
A B
s
3

P1 1
A

Rl 2 O
S10 s
S9
c
3
S8
P2
B

Oitano:
S8 = ... ; S9 = ... ; S10 = ...
Osnove nosivih konstrukcija I

Primjer V- reetke

P P P P P P P=0.1 MN
- 0.31 - 0.50 - 0.56

0.24 0.24 0.12 0.12

0.35
+ - + - 4.0
-
+ + 0.48 + 0.56
0.19

6 x 5.0

- 1.13
- 0.38 - 0.75

0.35 0.35 0.35 0.35

0.35
+ - + -
-
+ + 0.56 + 0.94
0.19

F=0.6 MN

Primjer N- reetke

P=0.1 MN
P P P P P P
0.48 0.60 P P P
0.28
- - -
1.0
0.45 0.25 0.32 0.15 0.19 0.05 0.06
- - + - + - + - 5.0

+ + + +
0.28 0.48 0.60 0.64

8 x 4.0

0.36 0.72 1.08

- - -
0.58 0.45 0.58 0.45 0.58 0.45 0.58 +
- + - + - + -
0.90
5.0

+ + + +
0.36 1.44 F=0.9 MN
0.72 1.08
8 x 4.0
Osnove nosivih konstrukcija I

7.5. Gredni nosai u ravnini

Gredni nosai su konstrukcije koje optereenja u ravnini prenose putem poprenih i

uzdunih sila i momenata savijanja.

Prosta greda

Konzola

Greda s prepustima

Poligonalna greda

Gerberov nosa

Trozglobni okvir
Osnove nosivih konstrukcija I

7.5.1. Izvod diferencijalnih veza izmeu optereenja i sila presjeka

Zadan je element linijskog nosaa optereen raspodijeljenim linijskim silama koji se nalazi
u stanju ravnotee. Ako se na udaljenosti x izdvoji diferencijani element linijskog nosaa
duljine dx, on mora biti u stanju ravnotee.

Lokalna os y
p(x) Tl
Mx p(x)
M0 M l Nl Mx+dMx
Nx
N0 O n(x) Lokalna os x n(x) K
N x+dN x
Tx Tx+dT x
T0 dx
x x+dx

a) Element linijskog nosaa b) Izdvojeni diferencijalni element

Uvjeti ravnotee:

1. Y = 0, Tx + (Tx + dTx ) p( x )dx = 0

dTx = p( x )dx
dTx
= p( x )..........(1)
dx
dx 2
2. M K = 0, M x Tx dx p( x ) (M x + dM x ) = 0
2
dx 2
dM x = Tx dx + p( x )
2
dM x
= Tx ..........( 2' )
dx

Deriviranjem (2') po x i uvrtavanjem u (1) dobiva se

d2M x dT
2
= x
dx dx
2
d Mx
odnosno = p( x )..........( 2)
dx 2

3. X = 0, N x + n ( x )dx + ( N x + dN x ) = 0
dN x = n ( x )dx
dN x
= n ( x )..........(3)
dx
Osnove nosivih konstrukcija I

7.5.2. Prosta greda

Najjednostavniji nosa sastavljen od jednog tapa pridranog s jednim zglobnim
nepominim i jednim zglobnim kliznim leajem.
Broj stupnjeva slobode: s = 3n-L = 3x1-2-1 = 0

Prosta greda optereena simetrinom koncentriranom silom

P X = 0, L Ax = 0
P
A B MB = 0, L Ay l P l / 2 = 0 Ay =
l /2 l /2 2
P
P
MA = 0, L B l + P l / 2 = 0 B =
2

A y =P/2 Popreno optereenje - simetrino

B=P/2

Nx 0 Nx - simetrian
P + B
Tx Tx - antisimetrian
AY -

Mx + Mx - simetrian

Pl/4

Prosta greda optereena nesimetrinom silom

P
X = 0, L Ax = 0
A B
a b MB = 0, L Ay l P b = 0
. Pa Pb
Ay = P b l B= Ay =
l l l
Nx 0 MA = 0, L B l + P a = 0
P B Pa
+ B=
l
Tx
Ay -

Mx +
Pab
M=
l
Osnove nosivih konstrukcija I

Prosta greda optereena dvjema koncentriranim silama

P P X = 0, A x = 0
MB = 0, A y l P a P(l - a) = 0 A y = P
A B MA = 0, B l + P a + P(l a) = 0 B = P
a c a
Ay=P l B=P Popreno optereenje - simetrino

Nx 0 Nx - simetrian

P + B
Tx
Ay - P
Tx - antisimetrian
Ay

Mx +
1 P
1 Mx - simetrian
M=P.a

Prosta greda optereena jednoliko raspodijeljenim optereenjem

q X = 0, L Ax = 0
l
A B MB = 0, L Ay l q l =0
2
l ql
Ay =
Ay=ql /2 B=ql /2 2
ql
Nx 0 MA = 0, L B =
2

+ B
ql l
Tx Tx = q x = q x
2 2
Ay -
Tx - antisimetrian

ql x q x
Mx Mx = x q x = ( l x)
+ 2 2 2
Mx - simetrian
2
Mmax=ql /8
Osnove nosivih konstrukcija I

7.5.3. Konzola
Nosa sastavljen od jednog tapa uklijetenog na jednom ili drugom rubu.
Desna konzola
M=3/2Pl A
P P Broj stupnjeva
A slobode: M
M l
l/2 l /2 s = 3n-L = 3x1-3 = 0
Nx 0
Ay=2P Tx 0
Nx
X = 0, Ax = 0
3 Mx M - M
- MA = 0, M = 2
Pl
Ay P
Tx Y = 0, A y = 2 P
3Pl /2
Mx Pl /2
-

Lijeva konzola
p(x)=q 2
p(x)=q M=ql2/2 M=1/8ql
A
l l /2 l /2
A=ql
Ay=ql /2
Nx 0
Nx 0
Tx ql
Tx Ay 2
+
2 - ql
2
ql Mx
8
8
2
ql
Mx - 2 2
p(x)=q M=3/8ql
2 A
qx
Mx = -
2 l /2 l /2

A y =q l /2
Nx 0

Tx + Ay

2
ql 2
3 ql
8 - 8
Mx
Osnove nosivih konstrukcija I

7.5.4. Greda s prepustima

q MB = 0
l
A B A y l q ( l + 2a) =0
l 2
Ay B q ( l + 2a)
Ay = =B
2
Nx 0
q .l
2 +
+
- Tx
- Tx - antisimetrian
q. a

qa
2
2
q l2
qa 8
8
- 2 - Mx
Mx - simetrian
+
2
q l2 q a
-
8 2
Osnove nosivih konstrukcija I

7.5.5. Poligonalna greda

P P

P
AV =B= Nx
2
AH =0 - - - Tlak

A Simetrino
B
l /2 l /2 P
P +
2
P P -
1 2
Tx
px
Simetrino Antisim.

P P
+ Mx
2 2
Ravnotea vora 1 Simetrino
Pl
ND=0
TD 4
TL =0
NL=TD

AV + T
h x

B
AH=H
l /2 l /2 -

Av=Hh/l B H

+ H
Mx Hh
- Tlak - Nx
+

AV B
Osnove nosivih konstrukcija I
P P

c a b a c P
P

Nx
Mx +
- -

+
Ravnotea
Tx - T2
+ N2
- M1 X=0
T1 M2 Y=0
N M=0
P N1
T

B
B

W=w.h
w Ay Ax=A y=B=W
h=2 l

Ax
A
l Ay

W.l + W

W.l +

+ Mx Tx Nx

W W
Osnove nosivih konstrukcija I

7.5.6. Kosi gredni nosai

B
Koriste se kod stubia, krovnih
konstrukcija, hala, ...
Unutranje sile: moment savijanja,
A poprena sila, uzduna sila.

B
h Q = ql
Q T = ql cos

A
Q N = ql sin
l

q
ql
AV =
Q 2
T
Q N

T ql
N
BV BV A TV = cos
Q 2
BV
N N ql
AV AV = sin
T 2

AV
AV 1/2 qlsin
+ ql
BV =
2
ql
B TV = cos
2
NX 1/2 qlcos ql
N
= sin
+
BV
1/2 qlsin 2

TX q l
TA = cos
2
1/2 qlcos q l
NA = sin
2
q l 2
MX 2
M max =
ql /8 8
Osnove nosivih konstrukcija I

7.5.7. Gerberovi nosai

Statiki odreeni sklopovi sastavljeni iz vie zglobno vezanih greda koji slue za
premotenje prepreka na kojima postoji vie moguih mjesta oslanjanja.

2 1
Dokaz kinematike stabilnosti i
statike odreenosti:
1 2 3 Nosa preko dva polja
s = 3nv = 3n2zL = 32-21-4 = 0
Nosa preko tri polja
1 2 3 1 s = 3nv = 3n2zL = 33-22-5 = 0

Analitiki postupak odreivanja dijagrama unutranjih sila

P P
l/2 l/2 l/2 l/2 l/2 l/2 l

P/2 P/2
P P/2 P/2

P/4 5P/4 3P/4 P/4

Pl/4 Pl/4

Pl/8
Pl/4

P
Pl/2
T
Pl/4 Pl/2 Pl/4
Osnove nosivih konstrukcija I

l l/2 l

ql/2 ql/2
q
ql/2

ql/8 15ql/8
2
3ql /8
2
ql /16
M
2
ql /8

7ql/8
T ql/2
ql/8 ql

Grafoanalitiki postupak odreivanja dijagrama unutranjih sila

P
l l/2 l/2 l/2 l/2 l

- -

Pl/2
Pl/4 Pl/4
- -

+
Pl/4
Osnove nosivih konstrukcija I

7.6. Okviri i lukovi

7.6.1. Trozglobni okvir
Koristi se kada treba nadsvoditi vei raspon koji ne mogu zadovoljiti poligonalne grede, a
leajni uvjeti omoguuju prihvat horizontalnih sila.

Trozglobni okvir s leajevima na istoj

visini vertikalno optereenje
Dokaz kinematike stabilnosti
P P i statike odreenosti:
C s = 3nv = 3n2zL = 32-21-4 = 0
l/2
Uvjeti ravnotee:
3l l
AH BH 1. M B = 0, A 0 l P
4
P = 0; A 0 = P
4
3l l
2. M A = 0, B 0 l P P = 0; B 0 = P
0 0
A B
4 4
l/4 l/4 l/4 l/4
l l l P
3. M c = 0, A 0 A H P = 0; A H =
L

2 2 4 2
Ako su leajevi na istoj visini vertikalne P
4. FH = 0, A H B H = 0; B H =
reakcije trozglobnog luka su iste kao na 2
ekvivalentnoj prostoj gredi.

Primjena naela superpozicije pri odreivanju unutranjih sila trozglobnog okvira

P P P P
C

l/2
AH BH H=P H=P
0 0
A B
0
A B
0

l/4 l/4 l/4 l/4 Pl/4 Pl/4

+
Pl/4

Pl/4 Pl/4

l/4 l/4 l/4 l/4

Osnove nosivih konstrukcija I

Trozglobni okvir s leajevima na istoj visini

- horizontalno optereenje
W C
Uvjeti ravnotee:

h 1. M B = 0, A 0 l + Wh = 0; A 0 = Wh / l
2. M A = 0, B 0 l Wh = 0; B 0 = Wh / l
HA HB
l W
M
L
3. c = 0, A 0 H A h = 0; H A =
AV l/2 l/2 BV 2 2
l W
M
L
4. = 0, B 0 H B h = 0; H B =
W D
2 2

W/2 W/2

Wh/l Wh/l

Wh/2
Wh/2

Wh/l

T
+ +

W/2 W/2
N

W/2 +

+ +

Wh/l Wh/l
Osnove nosivih konstrukcija I

Trozglobni okvir s leajevima na razliitoj visini

P C P

HL l/4 Reakcije: A0, B0, H

h(x) hc
l/2 H Lcos 0
B Uvjeti ravnotee:
HL H Lsin
1. M B = 0, A 0 = P

A
0
l/4 l/4 l/4 l/4 2. M A = 0, B 0 = P
3. M c = 0,
L

Pl/4 l l
Pl/3 A0 H ' cos h C P = 0
2 4
H ' = 0.687 P
AFINI LIK
H = H' cos

MX

0
M x = M x H h(x)
0
0 M 2
MC = MC H hC = 0 H = C = P
hC 3
Osnove nosivih konstrukcija I

Usporedba prijenosa sila trozglobnog luka i poligonalne grede iste geometrije

P C P

hc

H H

0 0
A B

- Znatno manji momenti kod

trozglobnog luka
- Znatno manje poprene sile
- Znatno vee uzdune sile
(u odnosu na poligonalnu gredu)
MX

+
TX
+

NX

0 0
P C P M x = M x H h(x) 0 M x H h(x)
Tx 0
hc
Dijagram momenata ekvivalentne proste
H H
grede se poklapa s afinim likom
0 0
A B

0
Mx =Hh(x)
Osnove nosivih konstrukcija I

7.6.2. Okviri sa zategama

Koriste se kada treba nadsvoditi veliki raspon koji ne mogu zadovoljiti poligonalne grede, a
leajni uvjeti ne omoguuju prihvat horizontalnih sila.

Okvir s jednom zategom

S=3x3-2x3-2-1=0

Okvir s vjealjkom i dvije zatege

S=3x5-2x2-4x2-2-1=0

Okvir s vie vjealjki i zatega

S = 3n-(4z1+2z)-L = 3x11-(4x4+2x6)-2-1=0
Osnove nosivih konstrukcija I

7.6.3. Lukovi
Konstrukcije s krivocrtnom osi iji je popreni presjek relativno mali u usporedbi s
ukupnom duinom. Slue za premotenje velikih raspona (mostovske konstrukcije,
industrijske hale).
Prema statikoj odreenosti dijelimo ih na:

Statiki odreene:

LUK SA ZATEGAMA
TROZGLOBNI LUK LUK SA ZATEGOM I VJEALJKOM

statiki neodreene:

DVOZGLOBNI LUK UPETI LUK JEDNOZGLOBNI LUK

Mogu se izvesti kao simetrini i nesimetrini lukovi (gdje jedan oslonac nii od drugoga).

Najei su u praksi simetrini lukovi.

Oblik luka je proizvoljan. Oblik luka moe biti kruni, parabolini, elipsasti ili po nekoj
drugoj krivulji.
Ukoliko djeluje jednoliko raspodijeljeno vertikalno optereenje onda je najbolji oblik
parabolinog luka. Nastoji se da se parabolina linija momenata najveega optereenja
podudara s oblikom nosaa.
Osnove nosivih konstrukcija I

2
N
y=qx /8
f

Na taj nain su momenti na nosau jednaki nuli i nosa je optereen samo uzdunom silom.
Postiu se optimalne dimenzije poprenog presjeka (optereen je samo jednolikim
naprezanjem).

Karakteristine dimenzije svih lukova su raspon l i visina f. Odnos f/l se zove spljotenost
luka. Kod statiki neodreenih nosaa ona je vea. Kree se od 1/1 do 1/12 ovisno o
namjeni konstrukcije.

Uporaba lunih nosaa

Upotrebljavaju se u zgradarstvu i u mostogradnji od cjevnih propusta manjeg raspona do

mostova velikih raspona, u izradi tunela i kod hidrotehnikih graevina.
A) U izgradnji zgrada B) Hidro objekti

C) Tuneli D) Mostovi
Osnove nosivih konstrukcija I

Trozglobni luk
To je statiki odreen nosa. Primjenjuje se kada postoje uvjeti za dobar prihvat vertikalnih
i horizontalnih sila na leajevima.

Zadovoljavaju :
-geometrijsku nepromjenjivost (nisu mogui pomaci bez sila);
-statiku nosivost - mogu prenijeti optereenje na podlogu
-kinematsku stabilnost - minimalan broj veza sustava.

Dva tijela I i II vezani su s po dvije veze u svakom zglobu, tako da je broj stupnjeva slobode
u ravnini:
S=3n-=32-32=0
Nuan uvjet statike odreenosti je pokazan danim izrazom.
Dovoljan uvjet statike odreenosti je nepreklapanje veza - zglobovi A, B i C nisu na istom
pravcu.

Pri bilo kojem optereenju postoje na osloncima etiri nepoznate veliine. Osim tri
jednadbe ravnotee koje moemo postaviti za konstrukciju u cjelini, imamo i etvrtu na
unutarnjem zglobu u kojem mora moment svih sila s jedne ili druge strane biti jednak nuli.

Analitikim putem moemo reakcije oslonaca rastaviti na vertikalne komponente A0 i B0 i

komponente koje se nalaze na spojnici oslonaca HA' i HB' .
Osnove nosivih konstrukcija I

Iz ravnotenih uvjeta:

ql
M B = 0 = A 0 l q l l/2 A 0 =
2
ql
MA = 0 = B 0 l q l l/2 B 0 =
l

Vidimo da su vertikalne komponente A0 i B0 u osloncu trozglobnog luka iste kao i kod

proste grede raspona l.

Za odreivanje horizontalne komponente imamo jo dvije jednadbe:

H = 0 = H 'A cos H 'B cos H 'A = H 'B

M CL
M CL =0 H 'A cos =
hC

Horizontalna sila se javlja iz razloga to oslonci sprjeavaju nosivu konstrukciju da se

isprui.
Horizontalna sila H povoljno djeluje u smislu smanjivanja momenta savijanja grede na
mjestu x:

x2
M x = A0 x q H 'A y
2

M x = M x 0 H h(x)

H = H 'A cos - horizontalna komponenta sila H 'A i H 'B

Mx0 - moment savijanja ekvivalentne proste grede
H h ( x ) - predstavlja afini lik, uvjetovan oblikom osi luka i horizontalnom silom luka.

Pri odreivanju sila T i N u svakoj toki presjeka se mijenjaju sin i cos .

Osnove nosivih konstrukcija I

a) M T N 1
N
N
2
T
2

y
H T N
T
0 0

A0 x 1

b)
M T N N
0
1

H f y N
T
N 2

A0 T
2

x
1
0 T
1

Rezne sile lijevo a)desno b) lijevo od unutarnjeg zgloba

a) T = T0 cos N 0 sin N = T0 sin N 0 cos

b) T = T0 cos + N 0 sin N = T0 sin N 0 cos

odnosno:

Tx = Tx 0 cos x + H' sin( x )

N x = Tx 0 sin x + H' cos( x )

Oblikom osi luka utjee se na veliine T i M.

Osnove nosivih konstrukcija I
Trozglobni luk izloen vertikalnom optereenju

(a)

(b)

(c)

(d)

Kruni trozglobni luk: (a) vertikalno optereenje, (b) Mx dijagram konstruiran pomou afinog lika,
(c) Tx dijagram, (d) Nx dijagram
Osnove nosivih konstrukcija I

Trozglobni luk izloen horizontalnom optereenju

(a)

(b)

(c)

(d)

Izbor osi trozglobnog luka

- Dominantno optereenje trozglobnog luka je vlastita teina.
- Izabrati os luka tako da momenti za dominantno optereenje budu u svim presjecima
jednaki nuli. Mx0
- Poloaj osi odreuje se iz izraza:
0
Mx
h(x) =
H
- Oblik osi luka je afin dijagramu momenata na prostoj gredi.
0
M x = 0, Tx = 0, N x = Tx sin + H 1 cos( x )
- Postoje samo uzdune tlane sile. Svejedno je gdje se nalazi srednji zglob, da li je luk
trozglobni, dvozglobni, jednozglobni ili potuno upet.
- Idealni oblik luka za konstantno raspodijeljeno vertikalno optereenje je kvadratna
parabola.
Osnove nosivih konstrukcija I

7.7. Sloeni gredni nosai

7.7.1. Ojaane grede

Koriste se kada jedan gredni nosa nema dovoljnu duljinu za premotavanje traenog
raspona pa se cilj ostvaruje spajanjem dviju ili vie greda. Neprekinutost sklopa na mjestu
spajanja osigurava se ojaanjem.

Ojaana greda

Langerova greda
Osnove nosivih konstrukcija I

7.7.2. Poduprte grede

Koriste se za racionalno premotavanje velikih raspona. Najvie se koriste kao mostovske
konstrukcije. Uvjet koritenja je osigurano preuzimanje vertikalnih i horizontalnih sila na
osloncima.

Jednostavna poduprta greda

Sloena poduprta greda

Osnove nosivih konstrukcija I

7.7.3. Ovjeene grede

Sline poduprtim gredama. Sastoje se od glavne grede koja se sastoji od dva dijela i
vjealjki.