{stanbul Teknik Oniversitesi Prof. Dr. A. Rifat Yarar Sempozyumu Ingaat Fakiltesi Dekanlys, Maslak-Istanbul 10 Aralik 1997 GENETiK ALGORITMA iLE BETONARME BiR KiRisiN OPTIMUM TASARIMI Paki Turgut ', M.Arif Giirel ', Abdussamet Arslan? ‘Harran Universitesi, Mithendislik Fakiiltesi, Insaat Mithendisligi Boltimil, 63300, Sanizurfa ?Furat Universitesi, Mithendislik Fakilltesi, Insaat Mithendisligi Boliimil, 23119, Elazig OzeET Genetik Algoritma, yapay zeka’nin bir alt dalidir. Yapay Zeka'nin diger dallar! olan Uzman Sistemler ile ilgili ingaat_mUhendisligi uygulamalart yeterli sayilabilecek seviyededir. Ancak Genetik Algoritma konusunda wgulamalar oldukea sinirii sayidadir. Genetik Algoritma, bilgisayar Uzerinde olusturulan bir evrim seklidir. Genetik Algoritma ile olugturulan seleksiyon, dogal topluluklara benzer gekilde, bilgisayar hafizasina depo edilmis kromozomlar Uzerinde icra edilmektedir. Bu calismada, tasarim dediskenleri sinirli, yapi sistemlerini optimize etmek igin basit bir Genetik Algoritma sunulmaktadir. Genetik Algoritma ile optimizasyon kavram! basit mesnetli bir betonarme kirig kullanilarak detayli bir gekilde verilmektedir. Ardisik generasyonlar icin batdn hesaplamalar, algoritmanin kolay bir sekilde anlasilmasi igin tablolar ile gsterilmektedir. Anahtar Kelimeler: Gen, kromozom, betonarme, kitig ABSTRACT The Optimum Design of Reinforced Concrete Beam by A Genetic Algorithm A Genetic Algorithm is a subscience branch of Artificial Intelligence that are expert systems are sufficient in the applications related to civil engineering. However, the applications are limited in Genetic Algorithm.There is a form of evolition, called a Genetic Algorithm, that takes place in a computer. In Genetic Algorithms, selection operates on strings of binary digits stored in the computer's memory, the functionality of these string evolves in much the same way that natural populations of individuals evolve. In this paper, a simple Genetic Algorithm for optimizing structural systems with discret design variables is presented. The concept of optimization by Genetic Algorithm is given in detail using a simply supported reinforced concrete beam. All the computations for successive generations are shown on the form of tables for easy understanding of the algorithm. Keywords: Gene, chromosome, reinforced concrete, beam 349360 1.Giris Mahendislik problemleri genellikle amaca yonelik olarak en iyi ¢Sziimd aranilan fineer veya liner olmayan optimizasyon problemlerinden olusmaktadir. Bilgisayarlar ginldk yasama girmeden énce gok basit optimizasyon problemlerinin gézimiinde bile buyik gigliklerle karsilasiimis ve bu gaglakleri yenmek igin el ile géziime uygun gesitli optimizasyon yontemleri gelistrilmistir. Bilgisayarlann giinluk yasama girmesinin ardindan birgok problem daha kolay ve kesin goziime kavusmus, ancak biyiik ve karmasik problemlerin g6zimiinde bilgisayarlar da yetersiz kalmistir, Bu yetersizligiin temel nedenleri, baz problemlerin analitik ¢6zimlerinin bulunmayist ve bilgisayarla iterasyona dayali cézim yéntemlerinde ortaya gikan hiz sorunudurl1]. Bu tip sorunlar, insanlan yeni géziim teknikleri aramaya tesvik etmistir. Son yillarda bilgisayar donanim ve yazihmlannin gelismesine paralel olarak, disinen, Ofrenen ve karar verme yeteneZine sahip bilgisayarlarin Gretimi hiz kazanmistr, Bu tip bilgisayarlann yapm genellikle Yapay Zeka similasyonlan ile gergeklestirilmektedir. Yapay Zeka konulannin bashicalan, Genetik Algoritmalar(GA), Yapay Sinir Aglan(YSA), Uzman Sistemler(US), Ist Yayilm Similasyonu(IYS) ve Nesneye Yonelik Programlama(NYP)'dan olusmaktadi. Bunlann ortak Ozelligi doga, insan ve sosyal gevre yapilarim taklit etmesidir(2] Bu calismada, GA’nin yapisin ve calisma prensibini besit bir sekilde gostermek igin, uniform yakle yilklenmis basit mesnetli betonarme bir kirisin maliyet optimizasyonu yapilmisti. Bu caliymada, QB45 editérii kullantlarak BASIC dilinde, GAOPT (Genetik Algoritma Optimizasyonu) isimli bir program gelistirilmistir. Program aym zamanda kirisli ve kirissiz doseme sistemlerinin de optimizasyonunu yapabilmektedir. GA ile elde edilen sonuglar Klasik optimizasyon programiyla bulunan dejerlerle benzerlik gostermektedir. GA’nin goziim hizi Kiasik optimizasyon problemlerine kayasta daha yiksektir(3) 2. GENETIK ALGORITMALAR Genetik Algoritmalar, canlilarda yasanan evrim surecinden etkilenerek gelistirilen, segim ve gofalma operatorleri kullanarak arastirma uzayindaki yeni noktalann belislendigi, popillasyon esasina dayal, arama, optimizasyon ve yapay Ogrenme algoritmasidir. Genetik Algoritmalar, ilk ismini biyoloji, ikinci ismini ise bilgisayar biliminden almaktadw. Bu algoritmada, problemin potansiyel géziim kimeleri kromozom benzeri veri yapilarina donistirilmekte ve bu veri yapilanna bazi genetik islemler uygulanarak degisik alternatifdoniistiinilmekte ve bu veri yapilarina bazi genetik islemler --z-ianarak degigik alternatif gozimler retilir. Genetik biliminde kromozom canhnin karzczini ortaya koyan kritik bilgilerin saklandig: birimdir. Genetik Algoritmalar’daki komz-m ise, zim aranilan problemle ilgili bagumh veya bazimsiz degiskenlerin kodlandiga box olustururl4] 2.1. Degiskenlerin Kromozomlar ile ifade Edilmesi GA ile bir optimizasyon probleminin gézimiiniin burxmasi isleminde yapilmast gereken ilk ig, problemin bagimswz degiskenlerinin alacais ceZscierin sonlu ve aynk bir géziim kiimesini belirlemektir. Cozim kimesinin sonlu ve =mk olmast zorunlulugu, kromozom uzunlugunun sonlu olmast gerekliliginin bir sonuszé-r. Dolayistyla kromozom uzunluklan direkt olarak géziim kiimesinin eleman sayisina baZcx. Bu nedenle, g6zim igin yeterli yaklasikik elde edilecek sekilde miimkiin olan en kuz coziim kilmesinin tercih edilmesi algoritmanin calisma hizim artrmakta ve bellek ihz,zc:m en aza indirmektedir. Degerlerin ikilik sayt sisteminde yaziimasi ile elde edilen bit-zen (1 veya 0) olusan dizi cankilann genetik yapilarint temsil eden dizilere benzemektedir. Ornegin f(x ,x2) seklindeki bir fonksiyon igin x),x2 bag=z iegiskenlerinin kromozom igerisindeki yerlesimi, (<))2. («2)2 seklindedir. Burada (e)2 .* 2, x) vex? bakmsz degiskenlerinin kromozom igerisindeki ikilik sayt sistemindel: [112] 79] < | 5 [orroo1or1v0r01010 ¥ [uvocoori90ro0TOOT | 32 | 62 [145] 2709 | TroadoTio0I9ONIOGI| 16 | > [18]78| 4 | 1 [1601100001 o99;000%0c 5 ]raooranorooro001t | 27 | 67 [19] 279 [oroooi0co1ooi oot] 7 [1 | 2 | 7 | 791 « | 5 |ooon000001001 1000 m1 Fo itircoorrosvo000r0r| 30 [ea] 160] 3218 fort ioaorrosnano.0i| —s [19-3 faa] & | 2 | 6 Jor11010110000000364} TrfroooravooTievorter] 27 [e7] 181 | 3254 [orovoroiocrioiorior| «| € [2 [14] $ | 3 [17 orro0101001 1010100 Fz [roomoarTsT9onOOONT | 38 94 | T2R] 3272 [rronoWoIToL00~o00:] 2 | ® | « [14] 11] 1 [17 Joroo0001 90001000 Tyfroorooroo0oTTHior | +4 | 62 [18x | 2668 (1hoHLooIncocom tial] [4] is[s5] 5 [2 | 1 foooo1ooL Looorer 170 Taforoooariororrocoit | 29-94] 198] 2716 [anroonorieverw90on| 3 _[ 6 [15] 9 | $ | 10 15 jooi00d01 10101 16001) i [Tiocrorionpovorv0r] 31 | 95 | 180 | eas [ooooonocoo0r 101001] + {ie [is] s [16] < | 7 Jooo0en0109001 0000) Te lTaocoomDDONTTITO00| 28 [50 3a | * —[ooovoveracocrooi0er] 8 [9 [as}asl « [1 [26 ]r0000001 1900300100 GesensjonI® Taaoae [Su ET AS Mave] Kanalene [Elem] Coane Yeu Popanyee lp. em em z 123 4's 6 + YoouasemraoaToonivei| 25 | s4 [14s] 207% [monovorocotodoToor| 41a [10[ s [12] 15] 7 |coo0000r opoT00070r = Josaroemraoarooni003] 2s | s4 [14s] 2075 [oaondooiono10co root —11_[igl_s [3 [12[ 11 [15 |eo009001 0001000300) Foousocrooorv00i003] 25 | s4 [145] 2075 [ooonooororo1ocor001| 10 | 7 | s | 4 [6] 10] 11 |ooc000010061000300) + JoosonoraooToanT00;| 25 | s4 [145] 2075 [ovan000; ovo 1ocor0ar]| 7 | «| 16] 6 [11 18 [15 oocooGo1 07010003001 Josooono 100010001003] 25 | s4-[145] 2075 Jooon0001o¢o1oco1001] “13_[-€ [18] 2 [13] # | 12 }orcooGorodoT000r0ry % Josovocotoo0100n100;] 2s | sa [14s] 2075 [onanan0; 00010001001] —15_[14| 17] 3 [10] 9 | 4 oocoono10007000r08 + Joaosocoroo019en190%] 25 | 54 [145] 2075 Jooanonaronoiocoioor] —12-[ § | & | 7 + | 17] 13 [oocoono1 0001000300) + [owooonoTOOOTOONTGOT| 25 [ 54] 145] 2075 [eoun0aio0or0co100r| 16 [13] 17] 24] 1 | « | 2 Joooo000100010003001 5 fovoo0co1000 0001001] 25 | s4_| 1a | 2073 |eo000001 00010001007 4 [16] 6 [11] 1 1 [00090001 0001000700) To ovoaseora00100n1001) 25 | sa[ 14s] 2075 }o000090100070001001 FT] | 4 [16 [10 [1 fov0009d100010007007 Ti Jorovoeorocorooayeatl 27 [$4 | 143 | 2183 Jo100090100010001001 Te]-s [3 [12] 11 [19 Jorc009070001 0001001 13 10000100010 10r001| 27 | s4 [149 | 2203 [CAeDoOLO0OTOIOTOGL Tal & [12 Joowoe001 901010100 1 on0000011c010001001| 25 | 62 | 143] 2975 [oo090001 160 T0NDI0aT [aoeo0001 10010007001 5 o0000011co10 01001] 28 | «2 | 149] 298 |¢00000010001000100 [aoage001 00010001001 Te oron0e0r1coI0OoTDOI| 27 «2 | 143] 2959 |¢00000010001000T00r| [coaoo00i 00010001001 c ‘Teverasvon 30 | Kopralama [See] arama Yeni Fopaiayo A 7 © 3 4 2 3 {2 o1ono0o1ocorroni0i| 27 [341s 71 153 oraocooro0oni00r0ar| 7 fs [6] 7 1 [17 [12 [oxeoopr0001 100100) 3 z 1 3 € 3 @ Es Foplsyon | Be Ina om 12343 6 1 [oronnoTOcOLOGOTOOT| 25 | 54[ 145] 3075 | coosoDaTOGoIOCOTOOL] —1S_[TS] TT] wT 2 [1 [14 [povoeo1 0901 000% 0n| 2 Josavonorocorocax00i] 25 | s¢ 14s] 207s [omonarcdoroo0i0ar| 14] 2 [10] 14] 19] 4 | 6 [sococ001001 00100) + Jooovonoracarocoro0i| 25 | 34 [14.3] 207s [oomD000i G00Tocoi00i| 9 [13] 18] 19] 10] 73 | 15 [e00000c1 0001 aarooH 4 Josovonoraoorocow0r] 25 | 34 [145] 2075 | cooDeo0Lopavo0000i| 11 [rs] 6 [15] 14] 6 | 9 foo0odocT 0001 D0ToNN Jonons00Tosorocoroor] 25 | s4 [145 | 207s |GooDop0ToooTocor00r| 10 [12] 1 |1¥] v6| 11 [13 [eooo0oe 0001 o0r00H Jooanenovoo0rocor0or] 25 | 84 [145] 2075 | cooomm1oe0i0eo1001| 18 | 10} 16] 1 | 5 | 14| 18 00000001 cooTOD0TOoT} + ooovanorooorocorooi] 25] s4 145] 207% [cooen01o90rc01001] 36 [11 18] 3 [14] 1 [17 oo0000c100010001001 = fononavoTonoTo0oTOGI| 25 | $4 [145] 2013 | coonoo0iowo1o0o100r] 12_[10] 1] 2 | 6 | > [17 Joonoeoor oor 950100 ' Tooan000 00010001001] 25 | $4 [1452075 [00000001 090To9NTOgT T2] 1819] 10] 13 [15 Jooo00001c0010001071 T2L1 [1s | 16} 11 [15 JoooococTo001 007007 Te] [1514] 6 | 9 Jo000c071 00010001001 To] 13] 2 f € | > [17 Joovacoec0010001001 74 ]0000001 0010001071 2 [ofa [19-3 | 6 Jooaocoot doar o00t094 ToL 16| 3 | s [4] 18 [0000000 c00t001001 rife 3 [ral 1 [27 oaon000icoot0001001 To |ooo00a0reaavncor00i] 25] 4 | 14] 2075 | o000000100010601001| 11 Jo900000100010001001| 35 { sa [14s] 2075 | co00000100010¢0100H Tz ooonov0r000i000;00r| 25 | S| 143 | s018 [oo00m001000r0¢000r 13 ooopo00Toooro00r00r] 25] $4 [745 ToaTOGOIDAGTOROIOOT 74 Joocno001 on07000100)| 25 | $2] 145 | 2075 | 600000010001 0001061 Ts fooano00t ovoro00i0ar] 2s [$< [14s] 2078 [00000010001 0007007 Te ]ooonen01 o0or090r00r] 25 [sz] 145] 2073 | 00000010001 0007007] * Sinurlayicr ihlal edilmis - 358oo i[ = vr anu 2RUN | 4.800 ————— — o 10 20 30 40. 50 Generasyon Sayist Sekil 3. Maliyet - Generasyon Sayiss iliskisi S.SONUC Genetik Algoritmalar, evrim teorisinden etkilenerek cantlarda yaganan genetik surecin bilgisayar ortaminda gergeklegtirilmesidir. Bir tek mekanik yapmin dgrenme yetenegini gelistirmek yerine béyle yapilardan olusan bir toplulugun giftleyme, gogelma ve degisim gibi genetik sireglerden geserck bagarih bireyleri olusturmak Genetik Algoritme’nm cemet felsefesidir. Gelisme bilgisayarin hafizasina depo edilmig kromozomlar wzerinde icra edilmektedir, Genetik Algoritma’nin basarist 6zellikle capraziama operatordniin siirekli olarak yeni alternatifler Uretmesinden kaynaklanmaktadi, Kopyalama iglemi ile gen havuzundaki basansiz bireyler elimine edilerek, bunlann yerine bagartl olan bireyler kopyalanmakta ve her generasyonda gonime bir adim daha yaklagilmaktacir. Genetik Algoritma random operat6rler kullanarak arastirma uzayint noktalar toplulugu ile taramakiady. Klasik optimizesyon programlarinda ise arastirma uzayina tek noktadan yaklasilmaktadir Bu caligmada Genetik Algoritma, basit mesnetli bir kirigin maliyet optimizasyonunda kullanimistr, Sunulan metodun gézirn hizi konvensiyonel metotlara kryasla oldukga yiiksektir. Klasik metotlarda trey bilgisine shtiyag duyulmasina ragmen Genetik Algoritma’ da tiirev 359360 bilgisine gerek duyulmamaktadr. Genetik Algoritma ile bulunan sonuglar_klasik optimizasyon programlanyla bulunanlarla ayn olmaktadir. Ayrica gelistinilen program ile kirisli ve kirissiz dogeme sistemlerinin maliyet optimizasyonu yapilmaktadir. Genetik Algoritma, matematiksel olarak gbzimd mimktn olamayan veya gok karmagik clan problemleri gézebilecek kapasitededir. Bilgisayarlann tim bilim dallarmda hakim oldugu giiniimiizde, evrimsel modellemelere olan bagimbihk gittikge artmaktadi. Sunulan galisma, Genetik Algoritma’nin temel felsefesini anlatmakta ve bundan sonra karsilasilacak birgok insaat mohendisligi _problemlerinin géziimiine igik tutacaktir. 6.SEMBOLLER Pp, : dengeli donat. orant p? —: donati orant alt stnin p® : donati orant ist sini As: donati alant bn: bit bw: kirig genisligi Ce. betonun birim fiyat: Cs: geligin birim fiyat: d: kirig faydal yiiksekligi Eq: betonun j giinlak elastisite modula fed: betonun hesap basing dayantmin: fyd_ : geligin hesap akma dayanimim. Ls kirig agikhg Uj: elemanin uygunluk fonksiyonu M egilme momenti p —: tniform yayth yok V_ kesme kuweti ¥pX2 ; genlere ait bagumsiz degigkenler + kj sirasindaki elemanin degeri Z — :amag fonksiyonu7.KAYNAKLAR U1] Arslan, A. ve Turgut, P., “Yap Miihendisliginde Genetik Algoritmalar ve Uygulama Potasiyeli "ingaat Muhendisliginde Bilgisayar Kullanmi V.Sempozyumu ,1.7.U. Ingaat Fakiiltesi, Istanbul, 1996 (2] Arslan, A, Turgut, P. And Calayir, Y.,” A Genetic Search Based Arrangement of Load Combinations in Structural Frames”, CST 96, The Third Int. Conf. On Computational Structures Technology, Budapest, Hungary, Augus: 1996, Ed. B. HV. Topping, 1996. (3] Turgut, P. ,* Yapilarda Hareketli Yuk Kombinezonlannin Genetik Algorimalar ile Belirlenmesi “ , Yuksek Lisans Tezi, Firat Universitesi Fen Bilimleri Enstitusd, Elazig, 1995. [4] Goldberg , D.E., “Computer-Aided Gas Pipelire Operation Using Genetic Algorithms and Rule Learning ", Ph.D Dissertation University of Micaigan, Ann Arbor, 1983 [5] Jenkins, WM. ,Plane Frame Optimum Design Environment Based On Genetic Algorithm”, Journal of Structure Engineering, ASCE, Vol. 118, No. 11, Paper No.2385,1992 [6] Holland, j.h., ” Adaptation in Natural and Artificial Systems”, University of Michigan Ann Arbor, 1975 (71 Forrest, S.,"Genetic Algorithms: Principles of Natural Selection Applied to Computation”, Science , V.261, pp:872-878, 1993 {8] Kirsch, U. , Haifa, Israel, 1981 Optimum Structural Design °, Technion - Israel Institute of ‘Technology, 361