You are on page 1of 79

Inspiratieboek

etsparkeren
paal of hek
Een frisse kijk op
etsparkeren in
de binnenstad van
Utrecht

ek zonder aan-
ndmogelijkheid
Het succes van Utrecht 3

D fietser bestaat niet 13

Inspiratie
buiten 27
binnen 57
Lange Jufferstraat 52
aandacht 103
3512 EE Utrecht
info@dolte.nl
www.dolte.nl
INHOUD
Compact stallen in een strak design 83
Het succes van Utrecht 3 Fietsenstallingen combineren met voorzieningen 85
D fietser bestaat niet... 13 Fietsparkeren tussen de boeken 87
Doelgroepen en verschillende gebruiksfuncties van de fiets 17 De fiets mee naar binnen. 89
Iedere doelgroep een eigen fiets 19 Project Gent-Sint-Pieters 91
Iedere stalling een ander bereik 20 Meer dan verhuur alleen 94
Iedere stalling een eigen publiek 23 De fietsgarderobe, een gastvrij onthaal voor de fietser 95
Iedere stalling een andere duur 25 Fietsparkeren onder het voorplein Leiden Centraal 97
Inspiratie Buiten 27 Meer frisheid 98
Klemmen in de openbare ruimte 29 Snelle toegang 99
Het effect van ordening rond het centraal station Utrecht 31 Automatisch parkeersysteem 100
Soms zijn witte lijnen voldoende 32 Inspiratie Aandacht 103
Het Rijtje 34 Bekend maakt bemind 105
Paalparkeren 35 Communicatie over fietsroutes en fietsenstallingen 107
Geen paal, geen fiets 37 Promotie rond het centraal station in Utrecht 108
Hoeveel fietsen kun je parkeren op de plek van n auto? 38 Amsterdam maakt fietsenstallingen zichtbaar 109
Klemmen onder een dakje 42 Zichtbaarheid van stallingen is belangrijk 111
Stadsbalkon Groningen 45 Breng je fietsbeleid onder de aandacht met een goed beeldmerk 115
Spitsrekken in Groningen 46 Fietspromotiespel 116
Valet Bike Parking 47 Aandacht voor fietsparkeren met een prijsvraag 119
Mobiele fietsenstalling op de Mariaplaats in Utrecht 48 Een greep uit de bijna 200 inzendingen 121
Gebruik van water 51 Een studieopdracht 122
Verbonden aan de vaste wereld 52 Fietskunst 123
Design om je fiets aan vast te leggen 53 Fietspromotie in andere fietssteden 125
Zo kan het ook 54 Een fietsrouteplanner met veel extra informatie voor de fietser 126
Inspiratie Binnen 57 Het zadel als reclamedoelwit 127
Fietsparkeren in het hart van winkelcentrum Eindhoven 59 Fiets-parkeerzone 128
Uitnodigende entree 60 Duidelijke regels 129
Meer comfort 61 Reguleren van stallingsduur 130
De Serre: transparante fietsparkeermachine in Apeldoorn 62 Kort en lang parkeren in de praktijk 133
Ikea klanten komen met de auto 64 De fietsparkeerschijf 135
De klant op de fiets is welkom 67 Duidelijke inrichting draagt bij tot goed gebruik van de ruimte 138
Gratis huurfietsen in het centrum van Bern 69 Gebruik van kleur en tekens op het wegdek 139
Parkeren in de toekomst 70 Rode antiparkeerloper 140
Compact stallen met The Bike Dispenser 73 Anti-parkeerhekken 141
Fietsparkeren in een molen 74 De boodschap komt niet altijd over 143
Fietsparkeren in drie lagen 75 Uiteindelijk volgt sanctioneren 145
Er is altijd wel ruimte tussen de autos 77 Wildparkeren 147
Hoeveel fietsen kun je parkeren op een vlak van 500 m2? 78 English summary 148
Fietsen stallen aan elastiek 82 colofon 151
Het succes van
Utrecht
De ets en Utrecht,
onlosmakelijk verbonden!
De ets is niet weg te denken uit het Utrechtse
straatbeeld. Jong, oud, student, forens: een bont
gezelschap van etsers komt iedere dag op de
ets naar de Utrechtse binnenstad. Buitenlandse
toeristen kijken hun ogen uit. Wat een hoeveel-
heid etsen! Utrecht is met recht trots op het grote
aandeel van de ets.

Maar, waar laat ik mijn ets? De gemeente wil vol-


doende voorzieningen aanbieden waar de etser
zijn ets kan stallen. De voorzieningen variren
van een simpele klem voor de deur tot een gratis
bewaakte stalling in hartje centrum. Voor ieder wat
wils. Het wordt alleen steeds moeilijker om nieuwe
voorzieningen te realiseren vanwege de beperkte
ruimte in de binnenstad. Dit, in combinatie met het
snel groeiende aantal etsers dat naar de binnen-
stad komt, leidt tot een tekort aan etsparkeer-
plaatsen.

2 3
Utrecht heeft een aantal experts op het gebied van ets-
parkeren uitgenodigd om mee te denken over het onder-
werp etsparkeren. Zij hebben aanbevelingen gedaan om
het tekort aan te pakken en hebben voorbeelden gegeven
van succesvolle maatregelen in andere steden. Ook heeft
de gemeente bewoners, ondernemers en bezoekers in
een prijsvraag uitgedaagd om met ideen te komen.

Dit inspiratieboek is een weergave van de aanbevelingen


van experts, goede voorbeelden uit andere steden, en
ideen van bewoners, ondernemers en bezoekers van de
stad om Utrecht aantrekkelijk te houden voor etsers. De expertmeeting heeft
Hopelijk inspireert dit boek de politiek, bestuurders en veel opgeleverd.
andere partijen om de etser de plek te geven die hij
verdient!

Het resultaat ervan kun je in dit


soort tekstballonnen terugvinden.

4 5
De ets in de Nederlandse
binnensteden
De ets is van onschatbare waarde in het Nederlandse vervoerscon-
cept. Dankzij het hoge aandeel van de ets in de Nederlandse steden,
zijn deze relatief goed bereikbaar en tevens relatief schoon en leefbaar.
Van alle ritten in de stad wordt gemiddeld 30% met de ets gedaan. In
binnensteden kan dit oplopen tot 60%. Denk eens in hoe onze steden
er uit zouden zien als we voor al deze ritten in de auto zouden stappen.

Het succes van de ets is grotendeels te danken aan de exibiliteit die


de ets biedt. De etser kan bijna overal rijden met zijn ets, niet alleen
op de weg, maar ook over trottoirs, in de berm, enz. Een etser laat
zich niet gemakkelijk de weg versperren. En je kunt overal komen met
de ets, tot in de supermarkt als je zou willen. Dat betekent dat je ook
letterlijk overal je ets kunt stallen.

Het succes van de ets als belangrijkste vervoermiddel van en naar


de binnenstad brengt een grote vraag naar stallingsplaatsen met zich
mee. Een gestalde ets neemt maar weinig ruimte in beslag, nog geen
vierkante meter. Toch kunnen we op een aantal plekken in onze bin-
nensteden het grote aantal gestalde etsen niet meer kwijt.

De historische binnensteden zijn vaak kleinschalig van karakter, waar-


door de ruimte voor etsenstallingen beperkt is. In de schaarse open-
bare ruimte in de binnenstad concurreert de ets met de auto, maar
ook met de voetganger en alle andere functies die om ruimte vragen.
Creatieve oplossingen zijn daarom gewenst.

6 7














































Smakkelaarsveld, Utrecht

metro, 2 februari 2010


8 9
OV Terminal Utrecht
Treinstation 160.000 in/uitstappers per dag
Bus / tramstation 100.000 in/uitstappers per dag

I think we need to make people aware that our trafc con-


Binnenstad Utrecht ~25.000 etsers per dag cepts of today are not sustainable and will be of no use for
16.200 inwoners op oost-west as door the future of our society and our planet.
39.500 arbeidsplaatsen binnenstad
3.000 bedrijven Dr. Wolfgang Schuster
733 winkels Burgemeester van Stuttgart, Duitsland
~100.000 etsers per dag Bron: DVD Movilization Towards accessible cities (2006)
op bezoek of doorreis in
Stad Utrecht de binnenstad
305.000 inwoners
218.000 arbeidsplaatsen
19.700 bedrijven
2.000 winkels

10 11
D etser
bestaat niet...
D etsenstalling dus
ook niet

Fietsers verschillen van elkaar, want mensen ver-


schillen. Ze maken gebruik van hetzelfde mobiliteits-
middel maar worden gemobiliseerd door verschillen-
de doelen en uitgangspunten. Ze willen lang stallen
of kort stallen, hebben dure etsen of barrels, willen
gratis stallen of betalen etc... Differentiatie in voorzie-
ningen is nodig om het aanbod zo goed mogelijk af
te stemmen op de vraag.

12 13
De minister Een dokter
Piet Hein Donner heeft een Gazelle. Een ets, dat is gewoon het ideale vervoermiddel. Een fantas-

de etser
Een degelijk zwart herenrijwiel. Hij tisch ding. Ik rijd zon twintig kilometer per dag en met de ets
rijdt ermee van zijn huis naar het ben ik gewoon altijd het snelst in de stad. Binnen een kwartier
ministerie van Justitie. Onverstan- ben ik bij de mensen.
dig, vinden sommigen. Het zijn er,
zeggen zij, de tijden niet naar om als Een etskoerier
minister van Justitie zomaar door de ,,Fietskoerieren is heerlijk om
stad te etsen. Maar daar is Don- te doen. Het heeft alles: actie,
ner het niet mee eens. In de eerste avontuur, gezelligheid. Licha-
plaats leiden er veel wegen van huis melijk lekker bezig zijn. Het is
naar kantoor en zo zie je nog eens wat. Ten tweede zijn er toch prachtig hoe je met zon
meer mensen vermoord in een auto dan op de ets. En in de mechaniek kracht in snelheid
derde plaats weet hij zich geborgen in Gods hand, moet een kunt omzetten?
mens zich geen angst laten aanpraten en peddelen er tegen-
woordig een paar veiligheidsmensen mee.
Een architect
,,Ik ben mijn leven lang al principieel etser; je zult mij met geen
stok de auto in krijgen. Mijn twee kinderen neem ik overal op de
ets mee naartoe.

De premier
Balkenende op de pedalen. De De etspolitie
minister-president ontving in ,,Het contact verloopt veel
Vancouver, de stad waar in 2010 vlotter dan achter een raam
de Olympische Spelen plaats of vanuit een wagen. Dit
vonden, een OV-ets van de NS. brengt een zekere vorm van
Na de ofcile plichtplegingen gezelligheid tussen ons en de
wilde de premier zijn etskunsten burger met zich mee. Het is
wel even vertonen. de gelegenheid om contacten
met de burgers te bevorde-
ren.

bron: Volkskrant 17 september 2005 bron: NRC Webpaginas 26 februari 1998


AD.nl 12 februari 2010 De etsschriften november 2001
14 De Pers 12 februari 2010 15
Doelgroepen en verschillende
gebruiksfuncties van de ets
Jongeren

de etser
Studenten, Thuiswonend

sport en vrije tijd

Starters woon-werk verkeer


Jonge Alleenstaanden, Jonge Gezinnen

woon-school verkeer

Trendy Huishoudens
Alleenstaanden, Dynamische Gezinnen

woon-universiteit verkeer

Midlife om mee uit te gaan


Doorsnee Families, Succesvolle Families

om mee te gaan winkelen

Empty Nesters
16 Vroege Genieters, Senioren 17
Iedere doelgroep een eigen ets
Empty Nesters

de etser
Midlife

Trendy
Huishoudens

Starters

Jongeren

18 19
Iedere stalling een ander bereik
B
standaard
Hoever wil de etser lopen van stalling naar

de etser
bestemming?
B
paal of hek

Doe onderzoek naar de wensen van


verschillende typen etsers. Ga de
straat op en vraag aan mensen hoe B
en waar ze hun ets het liefst stallen. fietsenrek zonder
aanbindmogelijkheid

B
fietsenrek met
aanbindmogelijkheid

B
stalling met toezicht

B
bewaakte stalling

B
servicebalie stalling bestemming
20 21
standaard standaard standaard

Iedere stalling een eigen


publiek

de etser
paal of hek paal of hek paal of hek

fietsenrek zonder
fietsenrek
aan- zonder
fietsenrek
aan- zonder aan-
bindmogelijkheid
bindmogelijkheid
bindmogelijkheid

fietsenrek metfietsenrek
aan- metfietsenrek
aan- met aan-
bindmogelijkheid
bindmogelijkheid
bindmogelijkheid

stalling met toezicht


stalling met toezicht
stalling met toezicht

bewaakte stalling
bewaakte stalling
bewaakte stalling

servicebalie stalling
servicebalie stalling
servicebalie stalling

meerdere hands tweedehands- nieuwmeerderenieuw


hands
meerdere
/ e-bike
tweedehands-
hands
meerderetweedehands-
hands tweedehands-
nieuw nieuw
nieuw / e-bike
nieuw
nieuw / e-biken
< 100,- nieuw 500,- a 1500,-< 100,-> 1500,-
< 100,- nieuw
< 100,- nieuw 500,-nieuw
a 1500,-
500,- a 1500,-
> 500,-
1500,-a 1500,-
> 1500,-
22 100.- a 500,- 100.- a 500,-
100.- a 500,-
100.- a 500,- 23
standaard standaard standaard stand

Iedere stalling een andere duur

de etser
paal of hek paal of hek paal of hek paal o

Stem het aanbod af op de vraag.


Veel etsers willen hun ets even snel
fietsenrek
fietsenrek
zonder aan- fietsenrek zonder aan-
zonder stallen om een
fietsenrek
aan- boodschap te doen.
zonder
bindmogelijkheid bindmogelijkheid
bindmogelijkheid bindmogelij

fietsenrek met aan-


fietsenrek
fietsenrek met aan- met aan-
fietsenrek met
bindmogelijkheid bindmogelijkheid
bindmogelijkheid bindmogelij

stalling met stalling


toezicht stalling met toezicht met toezicht
stalling met toe

bewaakte stalling bewaakte


bewaakte stalling stalling bewaakte st

servicebalie stalling
servicebalie
servicebalie stalling stalling
servicebalie st

minuten uren minuten dag uren dagen dag dagen


24 25
Inspiratie
Buiten

Tijdelijke gratis stalling Smakkelaarsveld Utrecht


26 27
Klemmen in de openbare ruimte

buiten
Vredenburg, Utrecht

28 Lange Viestraat, Utrecht Aken, Duitsland 29


Het effect van ordening rond het centraal
station Utrecht

buiten
Voor: Geparkeerde etsen onder Hoog Catharijne in Utrecht in de oude situatie. Na: Meer capaciteit, betere voorzieningen en meer ruimte voor voetgangers.

30 31
neert, gedragen mensen zich netter
en parkeren de ets op de juiste plek.
last van hebben.
Zelfs in Amsterdam waar de etsers
Talens roemt de stationsstalling in Gro-
ningen. Daar ligt de stalling dichtbij
zich wellicht iets anarchistischer ge-
dragen, kun je het parkeergedrag prima

Soms zijn witte lijnen voldoende


de etsroute en de bestemming: het sturen. In de Jodenbreestraat bijvoor-
niet op willekeurige plaatsen te parke- Leidraadetsambtenaar
Fietsparkeren. In dit hand- in Amsterdam vertelde
station. Het etspad naar het station beeld. Daar was het voor de entree van
loopt zelfs dwars door de stalling. Beter
boek dat volgend jaar klaar is, komen de supermarkt een regelrechte chaos.
Fietsers blijken hun etsen netjes in de vakken te parkeren ren. Spontaan groeperen de Veenenda-cijfers temij
kan het niet. staandat etsers
over het netjes in de vakken
gewenste aantal Voetgangers konden er amper door. De
lers de etsen netjes in cirkels rondom plekkenparkeren.
Ook belangrijk: er moeten voldoende
bij een voorziening.JeWemagkiezen hieruit concluderen
gemeente schilderde daarop rechthoe-
plekken zijn. Vreemd genoeg weet nu
voor praktische methodes. Voor een kige vakken, waarvan de breedte even
de fontein zodat de voetgangers er datkunetsers
je straks het niet
nog niemand hoeveel etsparkeerplek-
supermarkt aantal zomaar hun ets overal
lang is als de lengte van een ets. Fiet-
geen last van hebben. Zelfs in Amster- plekkenneerzetten.
ken er nodig zijn. Voor autoparkeer-
uitrekenen aan de hand Maar
van het als je besluit de
sers snapten meteen de bedoeling. De
plaatsen is bekend hoeveel er bij een
vloeroppervlak. Dat is snel en simpel. etsambtenaar in Amsterdam vertelde
dam waar de etsers zich wellicht iets In het handboek
wensen
supermarkt van een bepaalde omvang van etsers
staan ook adviezen te negeren, gaat
mij dat etsers netjes in de vakken
anarchistischer gedragen, kun je het over dehet mis.vanIn
moeten zijn. Ook weten we hoe ver
vormgeving mijn vorige baan bij een ge-
de etsenrek- parkeren. Je mag hieruit concluderen
automobilisten bereid zijn te lopen naar dat etsers niet zomaar hun ets overal
parkeergedrag prima sturen. In de Jo- ken en meente
de eindbestemming.
de meest geschikte locaties.
waren bij de plannen voor een neerzetten.
denbreestraat bijvoorbeeld. Daar was
nieuwe schouwburg geen etsenrekken
Voor etsers tasten gemeenten in het Maar als je besluit de wensen van et-

het voor de entree van de supermarkt Als gepland. De etsers moesten hun ets
duister. Niemand weet bijvoorbeeld
de voorzieningen eenmaal goed
hoeveel etsparkeerplekken er bij een
zijn, gedragen etsers zich ook goed.
sers te negeren, gaat het mis. In mijn
vorige baan bij een gemeente waren bij
een regelrechte chaos. Voetgangers Talens maar
bioscoop of supermarkt nodig zijn. achter
is ervan overtuigd een vlakbij gelegen sport-
dat etsers de plannen voor een nieuwe schouw-
konden er amper door. De gemeente eigenlijkzaal parkeren. Dat werkt niet. Dat gaan
En als er maar n rekje bij een grote
altijd hun ets netjes proberen burg geen etsenrekken gepland. De
bioscoop staat, kun je er volgens Talens
te parkeren. Ze noemt Veenendaal als etsers moesten hun ets maar achter
schilderde daarop rechthoekige vak- voorbeeld. etsers
Daar is op echt
vanuit gaan dat er vanzelf een kluwen een pleinniet
met doen. een vlakbij gelegen sportzaal parkeren.

buiten
ken, waarvan de breedte even lang is fontein in het midden geen etsenrek
etsen in de buurt van de ingang Dat werkt niet. Dat gaan etsers echt
groeit. geplaatst. De etsers blijken hun ets VogelVrijeFieter
niet doen. juli
als de lengte van een ets. Fietsers
Om ontwerpers te helpen, ontwikkelt
niet op willekeurige plaatsen te parke- augustus 2009
snapten meteen de bedoeling. De
Talens nu een nieuwe versie van de
ren. Spontaan groeperen de Veenenda-


Voor etsers tasten gemeenten in het
duister. Niemand weet bijvoorbeeld
hoeveel etsparkeerplekken er bij een
je straks het aantal plekken uitrekenen
aan de hand van het vloeroppervlak.
Dat is snel en simpel. In het handboek


bioscoop of supermarkt nodig zijn. En staan ook adviezen over de vormge-
als er maar n rekje bij een grote bios- ving van de etsenrekken en de meest
coop staat, kun je er vervolgens vanuit geschikte locaties.
gaan dat er vanzelf een kluwen etsen


in de buurt van de ingang groeit. Anarchistisch
Om ontwerpers te helpen, ontwikkelt Als de voorzieningen eenmaal goed
Hillie Talens van het CROW een nieuwe zijn, gedragen etsers zich ook goed.
versie van de Leidraad Fietsparkeren. Talens is ervan overtuigd dat etsers Geef in de openbare ruimte
In dit handboek dat in 2010 afgerond eigenlijk altijd hun ets netjes proberen duidelijk aan wat er van de
wordt, komen cijfers te staan over te parkeren. Ze noemt Veenendaal als

het gewenste aantal plekken bij een
etser verwacht
wordt.
voorbeeld. Daar is op een plein met
voorziening. We kiezen voor praktische fontein in het midden geen etsenrek

methodes. Voor een supermarkt kun geplaatst. De etsers blijken hun ets

32 VogelVrijeFietser 20 juli | augustus 2009 33
Het Rijtje Paalparkeren
Fietsers zetten hun ets het liefst naast andere etsen

buiten
Denk goed na waar je
palen neerzet.

Grote Markt, Den Haag


Zet iedern zijn ets zomaar tegen
een winkelruit of tegen een prul-
lenbak?
Nee, wie goed om zich heen kijkt,
herkent het wel. Heel veel et-
sers zetten hun ets netjes in een
rijtje. Meestal in het verlengde van
geplaatste etsbeugels. Als je goed
oplet zie je het Haagse rijtje overal.
Dit is een gedrag wat veel etsers
al vertonen. Het voordeel is dat de
etser zijn ets lekker snel, vlakbij
zijn einddoel kan zetten en dat het
er toch geordend uitziet. Als het niet
druk is, staat er een kort rijtje. Als het
druk is, staat er een lang rijtje. En s Is dit ongewenst gedrag of efcint ruimtegebruik?
nachts staat er geen rijtje!
Bijenkorf, Den Haag
Bron: etsen.web-log.nl
34 35
Geen paal, geen ets

buiten
Palen nodigen uit om je ets tegen aan te stallen. Is de ets daar ongewenst, zet er dan geen paal neer.

36 37
Hoeveel etsen kun je parkeren op de plek
van n auto?

Maak duidelijk dat de etser


welkom is in Utrecht: hef parkeer-
plaatsen voor autos op en zet er
schuin naast
schuin naast elkaar =elkaar =1 8autoetsen
8 f ietsen op parkeerplaats
etsklemmen neer.

buiten
haaks naast
naast elkaar = 8 f ieelkaar = parkeerplaats
tsen op 1 auto 8 etsen

De ets is een bescheiden vervoermiddel, hij heeft maar weinig ruimte nodig. Op n
autoparkeerplaats kun je maar liefst 8 tot 14 etsen kwijt.

haaks naast
hoog-laag elkaar
naast elkaar en ophoog-laag
= 14 f ietsen = 14 etsen
1 auto parkeerplaats

38 39
Ex-autoparkeerplaatsen
In het buitenland is het vrij gebruikelijk om parkeerplaat-
sen voor autos om te zetten naar plaatsen voor etsers.

San Francisco, VS Portland, VS

buiten
Santa Monica, VS Brugge, Belgi

Portland, VS Portland, VS Stuttgart, Duitsland

40 41
Klemmen onder een dakje

buiten
Investeer in de kwaliteit
van etsenstallingen.
Incheon, Zuid Korea.

Station Geldermalsen.

New York, VS Droog parkeren en met een luxe etspomp, Odense,


Denemarken.

42 Bushalte gecombineerd met etsenstalling in Stuttgart, Duitsland. 43


Groningen, stationsplein, Stadsbalkon.
Op het stationsplein van Groningen
Stadsbalkon Groningen
is een verdiepte stalling gebouwd een wereld voor 4.500 etsen
voor ruim 4.500 etsen. Boven op de
stalling is een groot etsvrij plein ge-
maakt. Fietsers kunnen gratis gebruik
maken van de stalling die voorzien is
van permanent toezicht. De bouwkos-
ten waren ongeveer 10 miljoen euro.

buiten
44 45
Spitsrekken in Groningen Valet Bike Parking
Donderdag plaatsen, zondag weer weg.

buiten
Situatie zonder spitsrekken
Valet Bike Parking is een
dienst die SFBC (San
Francisco Bicycle Coali-
tion) aanbiedt voor grote
gebeurtenissen in en rond
San Francisco. Het werkt
hetzelfde als een garderobe
voor jassen, maar dan met
etsen.
SFBC zet zich in voor een
etsvriendelijker en schoner
San Francisco.

Elke donderdagochtend worden ongeveer 130 extra spitsrekken


in het centrum van Groningen geplaatst. Dit zorgt voor 1300 ex-
tra plekken. Op zondagochtend worden de rekken weer opge-
haald. Op het drukste moment is gemiddeld 75% bezet.

46 47
Mobiele etsenstalling op de
Mariaplaats in Utrecht

buiten
48 49
Gebruik van water

buiten
Drijvend etspad, Portland USA

Een tijdelijke drijvende stalling achter het centraal station in Amsterdam

50 Fietsat aan de voorzijde van het centraal station in Amsterdam 51


Verbonden aan de vaste wereld Design om je ets aan vast
te leggen

Contexts P

buiten
Cable Rack, van Next phase studios Stephan Jaklitsch architects
Cable Rack on Rivington S

Fietsnietjes met een klassieke uitstraling in het centrum van Brussel, Belgi.

Een aantal inzendingen van de CityRacks Design


Competition in New York, VS.
Wenen, Oostenrijk Hoop, van Bettlelab
52 53
Zo kan het ook

buiten
54 Oudegracht , Utrecht Fietsen van treinforensen, Station Santa Cruz, Brazili. 55
Inspiratie
Binnen

56 Fietsenstalling Milchgssli in het centrum van Bern, Zwitserland. 57


Fietsparkeren in het hart van winkelcentrum
Eindhoven
Goede etsvoorzieningen maken de
stad aantrekkelijker en veiliger. Wees
bereid om daar in te investeren.

binnen
Gratis etsenstalling met rolbanen voor 1.250 etsen en 60 brometsen.

58 59
Uitnodigende entree Meer comfort

Gemeentelijke stalling ter hoogte van streekbusstation, Utrecht.

binnen
Rijwielshop aan de Van Sijpesteijnkade, Utrecht. Een rolband geeft comfortabele toegang tot deze stalling in
Eindhoven.

60 61
De Serre: transparante etsparkeer-
Maak in nieuwbouwplannen
machine in Apeldoorn op grote schaal ruimte voor
inpandig stallen.

binnen
Een mooie etsenstalling waaraan je ook kunt zien dat het een etsenstalling is.
Dat was de opdracht die de gemeente Apeldoorn gaf aan de architect voor een
nieuwe gratis stalling. Het resultaat is een opvallend vormgegeven stalling, met
een transparante glazen gevel en plek voor 600 etsen.

62 63
Ikea klanten komen met de auto
Veel klanten komen op de ets.
dus zorgt Ikea voor voldoende parkeerplaatsen Zorg voor voldoende etsparkeer-
plaatsen.

binnen
Poster gemeente Utrecht.
Beeldmontage van een mogelijke etsentree voor Hoog Catharijne.

64 65
De klant op de ets is welkom

binnen
Natuurwinkel op de Nachtegaalstraat in Utrecht. Albert Heijn en Blokker op de Nachtegaalstraat in Utrecht.

66 67
Gratis huuretsen in het centrum van Bern

De etsen in het Velostation Milchgssli, vlakbij het centraal station in


Bern, zijn de eerste 4 uur gratis. Vanaf het vijfde uur kost een huurets n
Zwitserse frank per uur.

binnen
68 69
Parkeren in de toekomst
Een volautomatisch parkeersysteem Geavanceerde techniek, eenvoudig te bouwen.

Geen ets te zien, en toch staan hier 400 De ets wordt voor de toegangsdeur Op maaiveld is slechts een object ter Onder het maaiveld bevindt zich een
etsen gestald. gezet. grootte van een bushokje te zien. trommel met een diameter van 7m.

binnen
Met een chippas meld je de ets aan. Terwijl je ets wordt opgeborgen, kan Deze trommel wordt opgebouwd uit met een deksel op de bodem.
de sprint ingezet worden naar de trein. damwanden...

De ets wordt compact weggezet in Het automatisch aeveren van de ets Het parkeersysteem heeft slechts een Door etsen slim in elkaar te schuiven
een ets-opslag-magazijn. vergt ongeveer 17 seconden per ets. diameter van 7 meter en kan 200 etsen ontstaat er extra veel capaciteit.
opslaan.
70 71
Focus op gemak, Compact stallen met The Bike Dispenser
beleving, comfort. Een ets uit de muur trekken

De bike dispenser-systemen
bieden klanten van OV-ets een
ets aan voor 2,85 euro voor
20 uur. Het systeem bestaat uit
twee hoofddelen: een maga-
zijn en een uitgiftedeel. Het
magazijn is te verkrijgen in drie
uitvoeringen: voor 30, 50 of 100
etsen. In het magazijn worden
de etsen zeer compact, op een
onderlinge afstand van ongeveer
18 centimeter opgehangen.
Voor de inname is een aparte
deur. Wanneer de ets op de
inname-geleiding is geplaatst,
wordt de RFID-chip die zich op
de ets bevindt, uitgelezen en

binnen
wordt de verhuurtijd bepaald. NS Station Arnhem Zuid

72 Fietsenstalling 18 September Plein Eindhoven 73


Fietsparkeren in een molen Fietsparkeren in drie lagen

Een Fietsmolen is een reuzenrad dat zich grotendeels onder de grond bevindt. Het werkt
automatisch en is onbemand. In het reuzenrad zijn etskluizen geplaatst. De gebruiker kan
zichzelf identiceren en betalen met behulp van een chipknip.

binnen
De bovenste ets hangt aan een plafond-rail. Deze kan naar boven geschoven
worden tot boven het gangpad en wordt dan omlaag getrokken.
Bern, Zwitserland
Barcelona, Spanje
74 75
Stel autoparkeergarages deels
Er is altijd wel ruimte tussen de autos
open voor etsen.

Parkeergarage Groningen

binnen
Parkeergarage, Portland OR, VS

76 77
1,65 1,6

3,8

Hoeveel etsen kun je parkeren op een vlak schuinstaand parkeren

van 500 m2?

45o afstand 37,5 cm


366 etsen
5,5

0,85
0,65

0,4
1,1 1,5 1,1
2,4
3,7

0,65
1,9 1,8 1,9

naast elkaar, rijen tegen elkaar

0,4
2,5 1,9 1,8 1,9
5

Haaks geparkeerd 1,1 1,5


hoog-laag, rijen tegen elkaa
naast elkaar, rijen tegen elkaar
16 autos in 2 lagen

0,4
3,7

HoH afstand 37,5 cm 1,1 1,5


diagornaal, hoog-laag, rijen inelkaar
406 etsen 3,7

0,375
diagornaal, hoog-laag, rijen inelkaar

0,375
1,9 1,8 1,9
6,9

binnen
500 m2 hoog-laag, rijen tegen elkaar
1,9 1,8 1,9

hoog-laag, rijen tegen elkaar

0,375
HoH afstand 37,5 cm dub-

0,375
HoH afstand 65 cm belzijdig 1,2 1,5
238 etsen 1,5 1,8 1,5 464 etsen
4,9
1,2 1,5
1,5 1,8 1,5 staand parkeren
0,65

hoog-laag, rijen inelkaar 4,9


staand parkeren
1,9 1,8 1,9
hoog-laag, rijen inelkaar
naast elkaar, rijen tegen elkaar
0,4

* HoH = hart op hart


1,1 1,5 1,1

3,7
78 79
Maak een pilot van een
automatisch ondergronds
systeem zoals die in
Japan gebruikt worden.

HoH afstand 37,5 cm


Hangend
0,67 0,375
1,2 1,5 1,2
638 etsen
0,67 0,375 0,67 0,375
1,2 1,5 1,2
1,2 1,5 1,2
staand parkeren naast elkaar inelkaar

staand parkeren staand parkeren naast elkaar naast


inelkaar
elkaar inelkaar

1,65 1,6 1,65 0,67 0,375

3,8
Parkeerrobot in de grond
naast elkaar 0,375 inelkaar
1,65
schuinstaand parkeren
1,6 1,65 1,65 1,6 1,65 0,67 0,67 0,375
1800 etsen
3,8 3,8

15,7
naast elkaar naast
inelkaar
elkaar inelkaar
schuinstaand parkeren schuinstaand parkeren

binnen
HoH afstand 37,5 cm
in twee lagen
890 etsen
0,4

6,25
0,4

0,4

2,2 1,9 2,2 7


6,25 6,25
hoog-laag, rijen tegen elkaar
in 2 lagen 2,2 1,9 2,2 2,2 1,9 2,2

hoog-laag, rijen tegen elkaar


hoog-laag, rijen tegen elkaar
Afmetingen volgens normen van het ministerie van Verkeer en Waterstaat.
in 2 lagen in 2 lagen
7
Minimaal vereiste HoH afstand is 37,5 cm, een afstand van 40 cm is wenselijker.
200 FIETSEN
80 81
Fietsen stallen aan elastiek Compact stallen in een strak design

binnen




Een van de inzendingen van de Jessica Lee en Anthony Lau uit Londen ontwierpen een systeem van drie mo-
dulaire

CityRacks Design Competition in rekken die in verschillende combinaties kunnen worden genstalleerd in

grote en
kleine, lange of
korte
ruimten. Hierdoor kan er ongeacht de
afmetin-

New York

gen van
de ruimte altijd wel ergens een stalling ingepast worden.

82 83
Fietsenstallingen combineren met
voorzieningen

+ +

+ +

binnen
+ +
84 85
Fietsparkeren tussen de boeken

binnen
Boekenwinkel Selexyz broese op de Oudegracht in Utrecht, een van de locaties waar veel Boekenwinkel Selexyz broese gecombineerd met een etsenstalling.
etsen los geparkeerd worden.

86 87
In december 2009 is in New York De ets mee naar binnen
city een lokale wet aangenomen die
etsers het recht geeft hun ets mee Neem je ets mee naar binnen.
naar binnen te nemen op het werk.

binnen
Fiets naast het bureau, een vorm van inpandig parkeren in de VS.

Stadhuis, Portland, VS

In de Verenigde Staten is het vrij normaal om je ets mee naar binnen te Georgetown, Washington, VS San Francisco, VS
nemen.

88 89
Bied extra service, bijvoorbeeld
een plek om tussendoor je Project Gent-Sint-Pieters
aankopen te stallen. Opwaardering van de Gentse stationsbuurt

Bagagekluizen in de etsenstalling onder het stadhuis in Utrecht zijn allemaal bezet.

binnen
Overdekte ruimte voor 10.000 fietsen

Rond het station Gent-Sint-Pieters in Belgi zal in de toekomst veel verande-


ren. Een belangrijk onderdeel van dit project zijn de etsenstallingen in het
nieuwe station.
Gent is een uitgesproken etsstad. Steeds meer treinreizigers komen met de
ets naar het station Gent-Sint-Pieters. In de toekomst zullen 10.000 etsers
hun tweewieler veilig en comfortabel kunnen achterlaten in een van de twee
overdekte, met cameras beveiligde stallingen. Deze afbeelding toont de reu-
zenstalling met genummerde etsrijen. In een oogwenk zul je er kunnen zien
wanneer en op welk spoor je trein vertrekt.

Voorbeeld van toegevoegde waarde in een etsenstalling.


90 91
binnen
Fietsenstallingen kunnen
commercieel interessant zijn.

92 Fotomontage van een mogelijk commercieel concept. 93


De etsgarderobe, een gastvrij onthaal
Meer dan verhuur alleen
voor de etser

binnen
Mobiel stelt mensen te werk die moeite hebben om een plaats te vinden op
de arbeidsmarkt en promoot en ondersteunt met haar etsendiensten het
toerisme in Kortrijk. De etsverhuur beperkt zich niet alleen tot de gewone
Omarm de ets, faciliteer
stadsetsen. Mobiel biedt o.a. ook trekkingetsen, mountainbikes, tandems
te huur aan. Daarnaast worden er volledig verzorgde etsarrangementen en hem beter, investeer in Fiets garderobe
zonder bonnetje geen ets
etslessen georganiseerd. etsvoorzieningen.

94 95
Bij een fiets gaderobe wordt je fiets voor je weggezet ( service ),
de profs zetten de fietsen compacter weg ( = meer fietsen)
Fietsparkeren onder het voorplein Leiden
Centraal
Half verscholen onder het geheel Fris ontworpen etsenstalling op de juiste plek
gerenoveerde plein voor het station
Leiden Centraal is een schitterende
gelegenheid om je ets te parkeren.
De gebruikers zijn er erg enthousiast
over. Hun enige kritische geluid is
dat de voorziening alweer te vol is.
De gemeente worstelt vooral met
het beoogde gebruik van de in- en
uitgang.

Fietsverkeer nr 6, juni 2003

binnen
Goede etsvoorzieningen maken de
stad aantrekkelijker en veiliger en
mogen dus best iets kosten.

96 97
Meer frisheid Snelle toegang

De klassieke etsenstalling onder de grond. Huidige bonnetjes systeem.


Een etser wil zo snel
mogelijk zijn ets kwijt. Een
pasjessysteem helpt hierbij.

binnen
Fietsenstalling onder het stationsplein in Leiden. Toegang tot de etsenstalling onder het Leids Universitair
Medisch Centrum.

98 99
Automatisch parkeersysteem
In Duitsland zijn ze trots op de auto... ...wij toch op de ets?

binnen
Hoewel ieder gebouw en ieder paviljoen van de Autostadt in Wolfsburg (D)
bijzonder is, zijn de twee Autotorens in het noorden het symbool van de stad
geworden. De torens tellen ieder 20 verdiepingen waarin 400 autos staan.
Iedere 40 seconden komt er van onder de grond een nieuwe auto uit de fabriek
in de toren, terwijl een andere auto uit de toren naar het klantencentrum wordt
gebracht. De toren is een magazijn van Volkswagen. De Neudeat in Utrecht als etsenstalling met P+W ( Parkeer en Winkel).
100 101
Inspiratie
Aandacht

Wees blij met de enorme hoeveel-


heid etsen, autos geven in de
binnenstad veel meer problemen.

102 103
Bekend maakt bemind
In Utrecht zijn alle gemeentelijke
stallingen gratis, maar je moet
ze wel weten te vinden.

Gemeentelijke etsenstalling in de Lange Koestraat, Utrecht.

aandacht
104 105
Communicatie over etsroutes en
etsenstallingen

Je fiets bewaakt stallen?


Dat kan tot 4 uur s nachts

Locaties van de bewaakte stallingen (zie plattegrond)


Stadhuis (onder stadhuis) tot 4 uur s nachts open
Stalling Lange Koestraat/Wijk C (nabij Vredenburg) tot 4 uur s nachts open
Werk in uitvoering
Hoog Catharijne (bij eindhalte van sneltram)
Catharijnesingel (aan Catharijnesingel tegenover achteringang V&D)
De gemeente Utrecht werkt aan:
HC Stationsplein (hoek Moreelsepark) - de uitbreiding van dubbellaags fietsrekken
Winkelcentrum Overvecht - een nieuwe bewaakte fietsstalling

voor meer informatie: telefoon: 030 - 286 00 00

www.utrecht.nl/fietsparkeren
Prijs
Gratis of 0,50 per dag (zie voor tarieven www.u-stal.nl)
60,00 per jaar (onbeperkt toegang tot alle gemeentelijke stallingen)

Openingstijden
Maandag t/m zondag, varirend van 06.30 tot 04.00 uur s nachts

aandacht
(zie voor exacte openingstijden www.u-stal.nl)

Meer informatie
www.u-stal.nl
Regioplattegrond voor etsers met
o.a. etsenstalling informatie.
Een advertentie uit de gemeentegids van 2009.

106 107
Promotie rond het centraal station in Utrecht Amsterdam maakt etsenstallingen
zichtbaar
Fietsvoorzieningen moeten
herkenbaar en zichtbaar zijn.
Gebruik een herkenbaar logo.

aandacht
De opvallende kleur en heldere typograe maakt de stal-
lingen van Amsterdam zichtbaar en herkenbaar voor de
gebruikers.

108 109
Zichtbaarheid van stallingen is belangrijk

Maak bestaande
stallingen zichtbaar

aandacht
De stalling onder het stadhuis in Utrecht is lastig te vinden als je er
nooit eerder geweest bent.

110 111
Maak etsenstallingen
herkenbaar, geef ze een logo.

aandacht
112 113
Breng je etsbeleid onder de aandacht met
een goed beeldmerk

gratis

150 m

aandacht
114 115
Fietspromotiespel
Bordspel Kopenhagen

Bordspel Kopenhagen is een mix van


Monopoly en het populaire Deense
bordspel Bezzerwizzer. Alle spelers
bewegen over het bordspel met een
metalen beeldje van een ets. Bij dit
bordspel neemt de ets net zoals in
Kopenhagen een prominente plaats in.

aandacht
116 Markering van een etsroute, Valencia, Spanje. 117
Aandacht voor etsparkeren met een
prijsvraag
Eind 2009 heeft de gemeente Utrecht een prijsvraag uitgeschreven onder bewoners, onder-
nemers, en bezoekers van de stad om ideen te verzamelen om het tekort aan etsenstal-
lingen in de binnenstad op te lossen. De prijsvraag was een groot succes. De gemeente
ontving bijna 200 inzendingen. De kwaliteit van de inzendingen was divers. Sommige inzen-
dingen bevatten goed doordachte plannen om de capaciteit van etsparkeervoorzieningen
in de binnenstad te vergroten. Andere inzendingen waren suggesties om bestaande voorzie-
Gemeentelijke prijsvraag ningen beter te benutten. Alle inzendingen toonden een grote betrokkenheid van bewoners,
Waar laat ik mijn ets? ondernemers en bezoekers van de stad bij het onderwerp.

Utrecht etsstad aantrekkelijk en sfeervol De eerste prijs werd gewonnen door


Ben Velzeboer die voorstelde om kort Overzichtskaart fietsenstallingen Utrecht
Utrecht heeft een bruisende, sfeervolle historische binnenstad. het etsparkeerprobleem in de binnenstad kan aan de prijs-
Dagelijks zijn duizenden etsers onderweg naar werk, school, vraag meedoen. Lees de voorwaarden voor deelname op parkeren voor etsers te introdu-
station of de winkels in de binnenstad. De gemeente wil het www.utrecht.nl/prijsvraagetsparkeren.
etsgebruik stimuleren en tegelijkertijd de openbare ruimte ceren. Hij verwees in zijn inzending
aantrekkelijk en sfeervol houden. Er zijn nu te weinig klemmen Jury
voor het grote aantal etsers dat elke dag naar de binnenstad komt, De onderstaande juryleden beoordelen de inzendingen. De naar de auto. Voor autos is het zeer
waardoor etsen vaak buiten de rekken staan. Dit gaat ten koste jury kijkt naar originaliteit, eectiviteit en uitvoerbaarheid van
van de kwaliteit van de openbare ruimte en de toegankelijkheid het idee of de oplossing. gebruikelijk en geaccepteerd om een
- Willem de Jager, voorzitter van de jury, adjunct directeur
maximale parkeerduur te hanteren
van winkels en andere voorzieningen. Op sommige locaties
ontstaan hierdoor zelfs gevaarlijke situaties. De gemeente wil dit Duurzame Mobiliteit, Rabobank Nederland.
- Huib Baauw, bestuurslid van ondernemersvereniging
graag voorkomen en vraagt aan u om mee te denken.
Centrum Utrecht. voor gewilde parkeerplaatsen. De
Wat doet de gemeente Utrecht?
De gemeente investeert fors om er voor te zorgen dat er vol-
- Hillie Talens, projectmanager CROW, kennisplatform voor
infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte. gemeente Utrecht start een proef met
doende parkeervoorzieningen zijn voor etsers. Daarom zijn de
volgende maatregelen genomen in de binnenstad:
- Frank van der Zanden, hoofd Ontwerp Openbare Ruimte,
Gemeente Utrecht. kort parkeren. Als de proef succesvol
- Een nieuwe etsenstalling op het Smakkelaarsveld voor
2.500 etsen. Prijzen
is, zal kort parkeren op een aantal
- Een nieuwe etsenstalling onder het pand van Van Haren aan het
Vredenburg voor 150 etsen (ingang aan de Lange Koestraat).
Op zondag 9 mei 2010 nisht de tweede etappe van de
Giro dItalia 2010 in de stad Utrecht. De jury verloot onder
locaties worden ingevoerd. Ben Velze-
- Een mobiele etsenstalling op de Mariaplaats op zaterdagen.
- Het bijplaatsen van klemmen in het stationsgebied.
alle inzenders twee VIP-kaarten voor de nish in Utrecht.
Daarnaast zijn er prijzen voor de beste inzendingen:
boer won een ets met zijn inzending.
- Vanaf 1 september 2009 zijn alle bewaakte stallingen van de 1ste prijs: een splinternieuwe ets naar keuze ter waarde
gemeente gratis. van 1.000,-.
- Actief handhaven op gevaarlijk gestalde etsen en het weghalen 2de prijs: een geheel verzorgd (ets)weekend ter waarde
van etswrakken. van 500,-.
3de prijs: een pakket naar keuze met fantastische etsspullen
Gemeente blijft investeren ter waarde van 250,-.
Ook in de toekomst blijft de gemeente investeren in nieuwe
maatregelen. Er komt een grote etsenstalling onder het nieuwe Inzenden
winkelcomplex De Vredenburg, en er zijn plannen voor een nieuwe Stuur uw idee vr 1 februari 2010 naar Gemeente Utrecht,
stalling onder het Janskerkhof. Ondanks al deze maatregelen kan t.a.v. mevrouw S. Meenhuis, Postbus 8406, 3503 RK in Utrecht of
de gemeente de groei van het aantal etsen in de binnenstad niet mail naar waarlaatikmijnets@utrecht.nl. Heeft u vragen over de
bijhouden. In de komende jaren blijft er een tekort bestaan aan prijsvraag? Neem dan contact op met het Klantcontactcentrum op
etsparkeerplaatsen in de binnenstad. telefoonnummer 030 - 286 00 00. Bereikbaar op maandag tot en
met vrijdag van 8.30 tot 17.30 uur en op donderdag tot 21.00 uur.
Prijsvraag Waar laat ik mijn ets?

aandacht
Daarom doet de gemeente een oproep aan iedereen binnen en De gemeente Utrecht organiseert de prijsvraag en aan deelname kunnen geen
buiten de stad. Iedereen met creatieve ideen of oplossingen voor rechten ontleend worden.

Bestaande stalling (overdekt)

Bestaande stalling (niet overdekt)

www.utrecht.nl Mobiele stalling

Toekomstige bewaakte stalling

Oplossing gezocht

118 119
unnen de banken hierdoor worden verwarmd. Het plein zou zelfs P=0

negentiende eeuw (met tw


unnen leveren voor oplaadpunten van elektrische etsen. Thijs van Oostveen, Vredesteeg 6, 3582 ER, Utrecht, tel 06-16774659. Kantoor
Het oude verdedigingsbolw
landsschapsarchitect Zorc
eeuw. De monumentale bo
platteg rond 1:200 P=3300 - omgeving. De omgeving is
maquette doorsnede Het ontwerp is een reactie

Een greep uit de bijna 200 inzendingen


a1 a1
verwijzen naar de Engelse
met zijn al verrassingen, v

Het ontwerp
De Fietsspiraal heeft zijn o
situatie 1:500 doorgaande weg om snelle
Prijsvraag f ie tsparkeren Utrecht 2010, De Fietsspiraal
Toilet
bewerkstelligen. De glooie
P=0 aangenaam te kunnen verp
uitingen van de Stadsscho
Momenteel wordt er regelmatig een stickeractie gehouden. Fietsen worden met aarde wordt geheel hergeb
beloopbare opening voor d
Kan too r

sticker die er na 28 dagen nog staan worden verwijderd. liggende ruimte. De Fietss
House in Wales, Future systems
f ietsen met aan een zijde e
F I ETS (zgn. Velovator). De stallin
Zwakke punten van het huidige stickersysteem: worden door bijvoorbeeld
P=3300 -

plattegrond 1:200 indeling of verdiepingshoo


goed beloopbaar hellingsp
De sticker lostrekken is zo gedaan. Zowel uit baldadigheid als door de
gevelaanzicht straatzijde inzending a1maquette
Prijsvraagaanzicht etsparkeren Daarnaast bevinden zich in
a1
eigenaar en toiletruimte. Het is een
bestaatdie uitdenkt
een de fiets nog wel een op te gaan halen.
or groen en etsen uit het zicht toegang tot het plein is bijzonder geworden zichtrelatie met het plein is behouden
Deze etsenstalling Beschrijving van een bewaakte etsenstalling in Utrecht
f ietsenstalling.
Niemand ziet zijn fiets graag met sticker. Vaak worden stickers er door de De entree van de etsenstalling bevindt zich aan de achterkant van een duister gebouw, het is
afwisseling van langgerekte banken, lage
eigenaar afgetrokken waarna deze toch weer blijft staan. Vaak weer voor
met veel beton en vuilcontainers omgeven. Via een grijze entree, welke spaarzaam verlicht is m
TL, kom ik in de kelders Toilet van Utrecht. Gelukkig, er is leven. Een man komt uit zijn verwarmde ho
trapjes naar het plein, plantenbakken
langere tijd waardooren een ander buiten de rekken gaat parkeren. niet een nummertje aan mijn remkabel P=0
en ik kan mijn weg verder vervolgen dieper de catacomb

verlichtingsarmaturen. De etsenstalling in. Aan het eind van de gang met rijen etsen vind ik een lege goot. Mijn ets past er net tussen
maar raakt verstrikt in de"de
Fietsenstalling remkabels van de ets ernaast. Bukkend en kruipend tussen de etse
Serre", Apeldoorn

wordt doorDe de oplossing


banken verborgen voor het doorsnede a1-a1 door, zet ik mijnDeven
Kan too r
etsArchitectuurstudio
op slot. ViaTilburg een klein deurtje achterin verlaat ik de kelder, het felle zonlich
verblindt me.
plein. Thijs Wel
van een sticker maar stimuleer daarbij de eigenaar hetEen
Oostveen barrel weer rijdbaar etsenstalling
spiraalvormige te laten voor de Stads-
maken. schouwburg met het uiterlijk van een glooiende Het kan ook anders; de ets-garderobe
Niet iedere etser is geschikt voor bovengenoemde soort doe-het-zelf stallingen. Er zijn etsers
heuvel.
Hoe gaan we dit realiseren?
plattegrond
die graag 1:200 betalen voor meer service en een betere uitstraling. Een stalling op een
meer willen
locatie tussen de winkels, met een balie aan de straatzijde. Een balie waar een vriendelijke dam
Hijma architecture
Voorkom dat de eigenaar de sticker lostrekt en of heer je een nummertje geeft en je ets voor je wegzet. De kofe is er gratis. En als je het num
Een object dat zowel etsenstalling als de fiets laat staan. Dus niet een relatief
mertje weer afgeeft, wordt je ets voor je opgehaald. De ets garderobe dame zegt dan; ik he
je band opgepompt, die kon wel wat lucht gebruiken.
zitelement is. S.T.udio makkelijk verwijderbare zoals de huidige
stickers maar eentje die goed blijft zitten.
Gebruik een sticker die wel te verwijderen is
maar niet hergebruikt kan worden (denk aan de doorsnede a1-a1
Betaald sticker van Albert Heijn, deze is zo
gemaakt dat je hem stuk trekt bij verwijdering).
Voorzie deze stickers van een uniek nummer (of
barcode).

Maak een gedeelte van het budget beschikbaar

Veel weesetsen betekent veel


voor een reparatieregeling. Heeft de fiets een
klein defect (zoals een lekke band) dan kan de
Fiets garderobe
eigenaar dezeMet
problemen. (indien
dezedesticker
fiets voorzien is van een onbeschadigde sticker) kosteloos
laten
wordtplakken bij eengestimuleerd
de eigenaar aangesloten fietsenmaker. Voorwaarden op de sticker
(eventueel verwijzing naar een website voor uitgebreide voorwaarden).
zijn barrel weer rijdbaar te laten
maken,
De kostenloos.
fietsenmaker scantEen posi-de barcode in voorafgaand aan de reparatie in zijn
of voert Een balie op een locatie tussen de
Voordelen:
bij een fiets garderobe wordt je fiets voor je weggezet = service,
tieve benadering.
administratie. Verrekening vindt achteraf plaats. Is de barcode al gebruikt dan krijgt winkels waar
de profs zetten een
de fietsen vriendelijke
compacter dame
weg = meer fietsen per m dan of 2
Godfried de
Thomas
de van dereen
fietsenmaker Linden / Bart
melding.

aandacht
heer
de fietsje een levert
nummertje
bij een doe-het-zelf fietsenstalling
garderobe geeft
een positieve aanvulling enhuidige
op het je ets
fiets-
Vincent Youma
3543 CR

Langerwerf voor
parkeerje wegzet.
aanbod en is veel toegankelijker 06-44

Een zonder
Uiteraard kan ook gekozen worden voor een registratie ronddraaiend rad als etsenstalling. Het rad is
directe controle.
Godfried de Graaff
een
Hierbij bestaat de kans dat een fiets meerdere malen aaneenschakeling
voor reparatie wordt van etskluisjes en is direct
aangeboden. ook een icoon voor de stad.
bureau FREELANdSCHAP, Marc Nolden
Tot slot: de SWOT
Fietsparkeren op het dak. Bedenk een slimme etslift en het Oftewel, wat zijn de sterke punten (Strengths), zwakten (Weaknesses), kansen
(Opportunities) en bedreigingen (Threats) voor ons idee.
kan. John Janssen
120 S: Pak het probleem aan bij de bron, geen symptoombestrijding, positieve benadering 121
W: Variant op huidige systeem dat niet naar wens werkt
Een studieopdracht Fietskunst
Fietsboom

Brussel, Belgi

Beter gebruik van de bomen in het centrum

Portland OR, VS

Fietsboom

aandacht
Beter gebruik van de bomen in het centrum

In het centrum van Gent zijn tijdelijk unieke betonnen etsenklemmen geplaatst. De zeer
uiteenlopende klemmen zijn het werk van een aantal studenten ingenieur architect. In die Berlijn, Duitsland Kopenhagen, Denemarken
opleiding wordt ieder jaar de opdracht gegeven om iets nieuws te ontwerpen in beton.

122 123
Fietspromotie in andere etssteden

aandacht
124 125
Een etsrouteplanner met veel extra Het zadel als reclamedoelwit
informatie voor de etser

De etsrouteplanner voor Amsterdam


De etsrouteplanner voor de regio Amsterdam heeft niet alleen een kaart
om overdag veilig je routes te plannen, maar ook een nachtkaart. De
nachtkaart plant de routes vooral via de goed verlichte wegen, en omzeilt
de parken zoveel mogelijk. Ook zijn er nieuwsfeiten over verkeer en weer te
vinden, en black spots zoals gevaarlijke kruispunten. Daarnaast vind je er
de dienstregeling van de veerponten en werkzaamheden aan de weg.
Ook is er een versie voor de iPhone ontwikkeld.

aandacht
De Routecraft Routeplanners zijn ontwikkeld door DAVdigital
http://www.routecraft.com/rlfplannernl

126 127
Fiets-parkeerzone Duidelijke regels
Om de piekbelasting op te vangen

aandacht
Met belijning en tekst kan worden aangegeven waar en wannneer etsen geparkeerd mogen
worden. Beeld is gemanipuleerd.

128 129
Reguleren van stallingsduur

Regelmatig verwijderen van weeset-


sen zorgt voor meer parkeerruimte.
Spitsrekken zonder aanbind- Verkeersbord voor kort
mogelijk. parkeren.

Handmatig labelen met kleuren- Vakken met beperkte stalling-


labels. duur.

aandacht
Fietsklemmen met geautomati- Fietsklemmen reserveren mid-
seerde tijdregistratie. dels betaling of pasjessysteem.

130 131
Kort en lang parkeren in de praktijk

lang parkeren aan hek of


in klem

kort parkeren op de
standaard

TIjdens openingstijd van de winkels Voor openingstijd van de winkels

aandacht
132 133
De etsparkeerschijf

aandacht
134 135
aandacht
Fiets promotie in So Paulo, Brazili.
136 137
Duidelijke inrichting draagt bij tot goed gebruik Gebruik van kleur en tekens op het wegdek
van de ruimte Het wegdek is soms geschikt voor krachtige boodschappen met
behulp van kleur en tekens.
Markeer duidelijk welke ruimte
voor voetgangers bedoeld is.
In dit gebied worden gestalde
etsen niet getolereerd.

Rio de Janeiro, Brazili Fietspad in Florianpolis, Brazili

Met de inrichting van de openbare ruimte is in Rio de Janeiro, Brazili, op een mooie

aandacht
wijze een onderscheid gemaakt tussen verkeersruimte en verblijfsruimte.

Rio de Janeiro, Brazili Bewegwijzering in Brussel, Belgi

138 139
Rode anti-parkeerloper Anti-parkeerhekken
brengt wildparkeren onder controle Wat heb je liever, etsen of een anti-parkeerhek?

De rode loper voor winkels is een van de


onderdelen uit het project Stadsetsen in
Groningen. Het experiment met de rode
loper is bedoeld om doorgangen en de
ingang van winkels vrij te houden van ge-
parkeerde etsen.

aandacht
Omgeving centraal station Utrecht

140 141
De boodschap komt niet altijd over

Dit hek is zeer geschikt om je ets erin te stallen, terwijl dat nu net niet de
bedoeling is. Grote Markt, Den Haag.

aandacht
Niet iedereen wil betalen voor het stallen van zijn ets.
Grote Markt, Den Haag.
Teveel informatie op n paal.

142 143
Uiteindelijk volgt sanctioneren

Fietsen die verwijderd worden omdat ze hinderlijk of gevaarlijk geparkeerd zijn in Utrecht.

aandacht
Hang aan fout gestalde etsen een
plattegrond met de locaties van
etsenstallingen.

144 145
Wildparkeren
Zijn gestalde etsen buiten de
klemmen erg, of moet je dat als
stad accepteren?

Stel etsparkeer-
Stadhuisbrug, Utrecht
coaches aan.

aandacht
Lange Viestraat, Utrecht
146 147
The historic towns in The Netherlands are often on a small scale. Parts of the
English summary city centres are founded centuries ago. Space for bicycle parking is limited. In
the city centre the bike doesnt only compete with the car, but also with pe-
destrians, public transport and other functions. Creative solutions are therefore
The bicycle and Utrecht, a natural link! needed.
One cant imagine the streets of Utrecht (The Netherlands) without bikes. For young The competition
people, old people, students, and commuters, cycling in the city of Utrecht is a daily
routine. Foreign tourists cant believe their eyes. So many bikes! Of course Utrecht Late 2009, the city of Utrecht organised a contest among residents, companies
is proud of the large number of bicycles in the streets. and visitors to collect ideas to resolve the shortage of bicycle parking facilities
in the city centre. The contest was a great success. The city received nearly
But, where do I leave my bike? The municipality of Utrecht wants to provide ade- 200 entries. The quality of the entries was diverse. Some entries were well-
quate facilities where cyclists can park their bikes. The facilities range from a simple considered plans to increase the capacity of bicycle parking in the city centre.
clip in front of the door to a free, guarded parking in the city centre. Other entries were suggestions for a better use of existing facilities. All entries
Due to the limited space in the city centre it is getting more and more difcult to rea- showed a great involvement of residents, companies and visitors in the subject.
lize new facilities. In combination with the limited space, the rapidly growing number
of cyclists coming to the city centre, leads to a shortage of bicycle parking facilities. With a smart parking policy, the high use of the bicycle in the city can be main-
tained. The cyclist will remain welcome in the city centre; the cyclist who is so
Utrecht has invited a number of experts in the eld of bicycle parking to discuss the important in keeping our inner cities alive.
bicycle parking issue. They have made recommendations and have given examples
of successful measures in other cities. The town residents too have been asked to Utrecht
deliver ideas (the competition).
Utrecht is the fourth largest city in the Netherlands. The city has almost 305,000
This inspiration book is a compilation of the recommendations of experts, good inhabitants and approximately 218,000 jobs. Including the suburbs, the region
examples from other cities, as well as ideas of residents and visitors. We hope this has a population of 650,000 people.
book will inspire politicians, administrators and others to give the cyclists the place Utrecht is centrally located, making it a great place to live and an ideal location
they deserve! for business and industry.
Utrecht is also a knowledge centre. The University of Utrecht is the largest
The bicycle in Dutch inner cities. university in the Netherlands. There are 65,000 students in higher education in
Utrecht, giving the city a relatively young population composition.
The bike is indispensable in Dutch trafc and transport. Dutch cities are relatively
easily accessible and also relatively clean and liveable as a result of the massive use Utrecht is situated in the heart of the Netherlands and is a major crossroad of
of the bicycle. Around 30% of all trips in the city is made by bike. In inner cities (the motorways, railways and canals. The Utrecht Public Transport Terminal is the
downtown area) this may take up to 60%. Imagine what our cities would look like if busiest in the Netherlands with 160,000 train passengers and 100,000 bus/tram
we used the car instead. passengers everyday.
Biking is a very popular form of getting around. Some 30% all trips is made
The success of the bicycle is largely due to its exibility. The cyclist can ride the by bike. That percentage is even higher in the city centre, approximately 60%.
bicycle almost anywhere, not just on the road, but also on sidewalks, roadsides, etc. Consequently, everyday 100,000 cyclists visit the Utrecht city centre. On wor-
And they can also park their bikes almost anywhere. The exibility of the bicycle is king days 25,000 cyclists pass the main east-west axis.
one of the reasons for its popularity.
Utrecht is in motion. The immediate area around the Central Station of Utrecht
A consequence of the success of the bicycle as the main means of transport to and is undergoing extensive renovations. Utrecht will create a larger, livelier city
from the city centre is a high demand for parking places. A parked bicycle takes centre with links to the surrounding districts. Utrecht is also building the largest
little space, less than one square metre. But we still have a problem to nd enough new housing development in the Netherlands: Leidsche Rijn (80.000 inhabitants
capacity to park all those bikes. and 40.000 jobs in 2015).

148 149
colofon
dolte stedenbouw in opdracht van:
Gemeente Utrecht, Stadsontwikkeling
Programma Bereikbaarheid en Luchtkwaliteit
Maart 2010

Teksten:
Ruud Ditewig, gemeente Utrecht
Marlies van Lijden, gemeente Utrecht
Marijke van Wely, gemeente Utrecht
Godfried de Graaff, dolte stedenbouw

Beeldverantwoording:
Ruud Ditewig, gemeente Utrecht
Godfried de Graaff, dolte stedenbouw
Ria Hilhorst, gemeente Amsterdam
Dirkjan Hoekstra, gemeente Utrecht
Claus Kohnlein, Landeshauptstad Stuttgart
Ursula Lehner-Lierz, Veloconsult
Wim Mulder, gemeente Apeldoorn
Greg Raisman, city of Portland Oregon
Walter Vogt, Fovus, Stuttgart
Willem Mes, fotograaf
Lange Jufferstraat 52
3512 EE Utrecht Met dank aan:
info@dolte.nl Rico Andriesse, Goudappel Coffeng
www.dolte.nl Herman Baartman, gemeente Utrecht
Otto van Boggelen, Fietsberaad
Ton Daggers, IBC Movilization
Ria Hilhorst, gemeente Amsterdam
Ulrich Kalle, ADFC Nordrhein Westfalen
Dirk Ligtermoet, Ligtermoet & Partners
Jolanda van Oijen, XTNT
Hillie Talens, CROW

You might also like